Fluorescence & Color
An overview of the fundamentals
of measuring fluorescent color
written by Arthur W. Springsteen, Ph.D.
Leadership in Reflectance Technology P.O. Box 70, Shaker Street, North Sutton, NH 03260 Tel: 603-927-4266 • Fax: 603-927-4694 Email: [email protected] • www.labsphere.com Table of Contents
1 Introduction
1 Fluorescence and Color
2 Fluorescence
3 Color
3 Types of Fluorescent Pigments
5 Measurement of Fluorescence and Color with Standard Spectrophotometers
7 Integrating Sphere Spectrophotometers
8 Illuminants and Their Effect on Fluorescence
10 Bispectral Fluorescent Color Measurement Introduction
An overview of: Fluorescent pigments add brightness and color to our lives, but brightness and • Measuring fluorescent color light to the consumer can spell difficulties in color matching and formulation for a manufacturer. While fluorescent pigments have been around for quite a • Chemistry & physics of few years, the proper formulation and quality control of colored materials fluorescent colors containing them has been a challenge. This is primarily due to lack of proper • Measurement techniques instrumentation to make the necessary measurements. Another difficulty has • Effects of different illuminants on been a general lack of understanding of how such materials function. fluorescent pigments • Achieving accurate bispectral This technical note is intended to present an overview of the general principles measurements for fluorescent colors associated with measuring fluorescent color. It will address the chemistry and physics of what causes fluorescent pigments to work and give a few examples of applications for the pigments. We’ll also consider why standard spectropho- tometers and colorimeters fail to give completely accurate results in measuring such materials. After an overview of the effects of different illuminants on fluorescent pigments, we’ll discuss how geometry of measurement can affect results, and how several national laboratories are making such measurements. Finally, we’ll take a look at one industrial solution that provides accurate bispectral measurements of fluorescent colored materials.
Fluorescence and Color
How we see colored objects is a well-studied phenomenon. The perceived color of an object is determined by the spectral composition of the light leaving it. The makeup of this light is a combination of the light that illuminates the object, and the way the object modifies that light. An object may appear quite different under daylight, fluorescent lights, or standard incandescent lamps, as is often observed when buying clothing. How many times has that brown pair of pants you liked in the store turned out to be olive green when seen in the sunlight?
For non-fluorescent materials, the spectral reflectance can be determined using a spectrophotometer, and the color computed for specific illuminants. The determination of color becomes even more complex when one or more of the components of a pigment mixture exhibits fluorescence.
1 Fluorescence
Fluorescence is a phenomenon that occurs when a substance absorbs radiation of a certain wavelength, or group of wavelengths, and re-emits photons of different wavelength.
When certain compounds absorb light, an electron is excited to a higher vibrational energy state. The molecule then loses its excess of vibrational energy by collisions and falls to the lowest vibrational level of the energy state. In addition, almost all molecules occupying an energy state higher than the second undergo internal conversion and pass from the lowest vibrational level Figure 1 of the upper state to a higher vibrational level of a lower state which has the Energy level diagrams same energy. From there, the molecules again lose energy until the lowest for absorbtion/ energy level of the first excited state is reached. From this level, the molecule phosphorescence/ can return to any of the vibrational levels of the ground state, emitting its fluorescence energy in the form of fluorescence. This phenomenon is illustrated in Figure 1.
Typically, molecules that display fluorescence are of two types: organic com- pounds with a high degree of conjugated unsaturation and extended p- cloud structure or inorganic compounds where it is relatively easy to promote an electron to a higher vibrational energy state (usually a d- or f- level). The spectrum of the emitted light is called the emission spectrum. Due to the conservation of energy, the wavelength of the emitted light is almost always at longer wavelength than the excitation radiation. This discussion will only address these cases. The difference between the excitation and the emission wavelength is called the Stokes Shift. Typically, the Stokes Shift for organic compounds is much smaller than for inorganic compounds and also usually occurs at longer wavelengths.
A similar phenomenon that can occur is phosphorescence, which can be observed in many pigments used in safety illumination of corridors or other places where directional markers are needed during power failures. While the mechanism on a molecular level is similar, phospho- rescence will not be covered in this paper. Typically, the emis- -4 sion of phosphorescence takes place at least in >10 seconds (it may last for minutes or even hours) while fluorescent emission takes place in <10-4 seconds or less. One usually sees fluorescence in the 10-4 to 10-9 second range. Anything longer is considered phosphorescence. Perhaps the easiest definition is if you can see the emission after the illuminating source is removed, it is phosphorescence. If the emission stops when the illuminating source is removed, it is fluorescence.
2 What Does All This Have To Do With Color?
Organic fluors in nature are not The reflectance of an object determines the color. In a non-fluorescent all that rare. In fact, on a warm molecule, photons are still absorbed but they immediately drop back to the summer night, while enjoying a original energy state, dissipating the energy in the form of heat or simply gin and tonic, you are consuming emitting a photon of equal wavelength. The result is a typical absorption a very common fluorescent spectrum, since absorption is merely the log (1/R). If there are molecules in material– quinine! Those of us the pigment mixture that fluoresce, the resulting spectrum is a combination who work in fluorescence know of a number of factors: (a) the reflectance of the non-fluorescing materials; that if we forget our standards (b) the absorbance of the fluorescent material due to the excitation of electrons when calibrating a spectrofluo- to a higher energy state; (c) the emission spectrum of the fluorescing material. rimeter, relief is just a Schweppes Truly a mess to interpret since both the absorption and fluorescence depend away, as the quinine in on the distribution of wavelengths in the illuminant used. tonic water is an excellent, reliable standard! Fluorescence is also not uncommon in nature. Many organic and inorganic species fluoresce to some extent. Most soils containing humus fluoresce, as do many bacteria. Fluorescence is common in minerals as well. Many science museums will usually include a display of minerals illuminated by both tungsten lamps and black lights (UV source) to demonstrate this phenomenon. Almost all uranium compounds, commonly found in granite, fluoresce as do many zinc, cadmium, and copper ores.
Types of Fluorescent Pigments
Typical applications of inorganic Commercial fluorescent pigments can be divided into three major groups – fluors are in security documents, inorganic fluors, optical whiteners, and daylight fluorescents. All are significantly invisible markings on postage different in chemical structure and consequently all have their own particular stamps and currency, and in niche applications due to their chemical and optical properties. fluorescent lamps, and CRT display tubes. Inorganic fluorescent materials are perhaps the least utilized for industrial applications. These materials, generally based on zinc sulfide or cadmium sulfide doped with small amounts of another transition or rare earth element, are very stable. They do have a number of disadvantages that discourage their use in many applications. They are generally mildly toxic due to the heavy metals present in the compounds. Most all of the compounds are also only activated by UV to very Near-VIS radiation (300-420 nm), although some activate into the mid-visible range and a few even activate in the Near-IR. They also tend to have fairly low quantum efficiencies. Quantum efficiency is basically the number of photons out at the emission wavelength compared to number of photons in at excitation wavelengths. Many of these fluors tend to be somewhat phosphorescent, which may be an unwanted side effect.
Typical applications of inorganic fluors are in security documents (invisible markings on postage stamps and currency) and in fluorescent lamps, and CRT display tubes. A more recent application, based on their stability, is as fluores- cence standards when combined with fluorocarbon resins at high temperature.
3 Optical whiteners are a particular class of organic compounds that have very specific fluorescent properties. These materials are used heavily in the textile, paper, and plastics industries to whiten materials. They have excitation maxima in the very near-UV (generally 340-400 nm) and emit in the 430-460 nm wavelength range, generally peaking around 440-450 nm. Optical whiteners act by adding a blue component to counteract the yellowness found in paper and textiles such as cotton and polyester, taking non-visible UV radiation and upconverting to blue. This effect is also used to brighten the appearance of pastel colors. The production and measurement of optical whiteners (a.k.a. brighteners) is a multi-million dollar industry throughout the world. Optical whiteners can take many forms. Typically the function groups on a highly unsaturated organic compound are modified to enhance solubility and uptake depending on the substrate upon which they are used. Two typical optical whiteners are shown in Figure 2.
SO3Na Figure 2 SO3Na Chemical structures N O O of two optical whiteners
Daylight fluorescents are a fairly new and very heavily used class of organic compounds. These materials have both excitation and emission maxima in the visible region of the spectrum, so almost any illuminant can cause the excita- tion of the materials. These materials have many applications, from brightly colored papers to plastics products. An extremely important use is the formula- tion of these materials in safety applications such as protective garments and traffic safety signs. The latter two applications often combine the fluorescent component for daylight with retroreflective materials for night time usage to further enhance their night time conspicuity.
These materials and their formulations are effective because they greatly enhance the output of light at particular wavelengths far above what can be produced by reflectance alone. A red, yellow, or orange material of apparent reflectances far greater than 100% R can be produced by a combination of reflectance of the non-fluorescent component and emission of the fluorophor. Another advantage is that most of these materials are easily compounded into thermoplastics or incorporated into textile dyes. The problems in formulation are two-fold. First, too much of the fluorescent component adds expense and also may serve to be self-quenching, lowering the fluorescent component. Second is knowing exactly how much of the fluorescent component to add to achieve the desired color, since most color formulation software is not set up to accommodate the effects of fluorescent components.
4 Measurement of Fluorescence and Color with Standard Spectrophotometers
Spectrophotometers come it two types. First, there are those that scan over the spectrum, almost always from higher wavelength to lower using monochro- matic illumination of the sample, stepping from wavelength to wavelength with a detector that indiscriminately collects the reflected or emitted photons. This type of instrument is typical of most analytical UV-VIS spectrophotometers.
The second type measures in the opposite way. The source illuminates the sample with all wavelengths at once, usually with a tungsten-halogen source then sorts out the reflected/absorbed wavelengths by use of an array of silicon 1 photodiodes . This is a diode array spectrometer. For materials that do not fluoresce, the spectral data obtained from either of these instruments will, in theory, be identical. If a fluorescent material is part of the pigment mix, the
results are greatly different, as shown in Figure 3.
c
c
c
c
c
c
c
c8c c
cBdcPddddcddddddc c
cxdcUdddddcdcddddcdddd c
dcQdddddddddddScQddd c
dcRddHcRdHcRHcxd c
cd c
cdvc c
cddc c
cdrc c
cd cduc c
cdvc gddddc c
cddc cd@ws9dv c
cdrc tdrcc9I c
cd Udf9ac c
cdvc dSfcxdd c
cdIc ctdrgQd c
cdSc cUScgxdvc c
cdrc cdrcgcQA c
cdvc cdhcxdI c
cdIc cdheQdvc c
cdSc tdhexdIc c
cdrc UdhecQdc c
cddcddddTcddddTccd ddhecxdv c
cxdcQddddIcdddddIctd dShfQI c
dccdcdddcdcddddcdddd drhfxdvc c
dcdddddddddddddcxd dchfcdIc c
cd dchfcQdv c
cdvc dchfcxdI c
cddc Qdvc c
cdrc cddc xdIc c
cd cdSc cQdv c
cdvc cdrc cxdI c
cdIc cd Qdvc c
cdSc cd xdIc c
cdrc cd cQdc c
cd cd cxdc c
cdvc td Qa c
cddc Ud xddc c
cdrc dd cQdc c
cd dd c9a c
cdvc 9dc c
cddc dc c9a c
cdrc dc 9dc c
c8c8cPTc8cduecd dc c9a c
cBdcUddddIcUdddddctd dc RTu c
cxdcdcddddcdcddddcUddd sRTu c
dcddddddddddddScQddd dc sRddTu c
dcddddddddHcRHcxd dc sRdddTuc c
cd dc sRdddddTuc cydu c
cdvc dc ddddddddddTuc yPdTuccyPdTucyPddTuc cyPdTueyPdddddddddddddddddchgc
cddc cy8ddcdcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddchgc
cdrc cddc cyPddddddddddddddddddddddddddddddHcRddHw csRHwchfsRdHwchesdwsRdHcRHwc c
cddcheyPddddddddddddHwesRHw c
cd Figure 3 cdvc cddcgyPddddddHw c
cddd cddc cdScecPdddHw c
cddd cdrc cdrce8d@wc c
cddd cd cdec8dH c
cdcd cdvc cde8dc c
cddd cdIc cdeUdSc c
cddd cdSc d@c c
cddd cdrc cdctdr c
cddd cdvc cdcUSc c
cddd cdIc cdcdrc c
cddd cdSc cddd c
tddS c
tddd cdrc Comparison of red/orange
UdddfddddTcddddTccd Uddr c
QdddfdddddAdddddIctd dddc c
xdcdfddddddddddddScdddd dddc c
cdddfdddddddddddHcxd dddc c
cddd cd ddSc c
tddd cdvc Qdrc c
c8ddd cddc cd c
cUdddd cdrc Ud c
cddddd cd dS c
cddd cdvc dr c
cddd cdIc dc c
ctdc c tddd cdSc daylight fluorescent film
c8ddS cdrc cUdc c
cUdddc cd cddc c
cddddd cdvc cddc c
cddc cdSc c
cPdT cdrc td c
cBdddI cd UdIc c
c9ddd cdvc dddc c
xddd cddc ddSc c
cddd cdrc ddrc c
cdddgcydccdTcAecd ctdd c
cUdd c
cdddfdddddccddddActd measured on scanning cdddfddddddddddddIcUddd tddd cdTuyduccyduhyPTuyPdTuceyduccyPdTu c
cdddfddddddddddddScQddd Udcd cddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cdddfdHcRddddHcRHcxd ctdScd ddddcdcddccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddd cd y8drcd tdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddd cdvc cyPddddccd Uddeddhfcdccdfdcedd c
cddd cddc cyPddHwcecd ddddddddddddddddddddcUdddddddddddddd c
tdddvc cdrc cyPddHwc ddddddddddddddddddddcddddddddddddddd c
ddddIc cd cPddHwcgdd ddddddddddddddRddddcddddddddddddddd c
xdddSc cdvc y8dHwchdd ddcdcgcdfddfcdecdddeddduceyduc c
cddd cddc Pd@wchedS ddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddd c
cdddIc cdrc cy8dHhf@ ddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddd c
cPd@w ddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddd c tdddSc cd (monochromatic illumination)
c8ddHc cdvc 8d@c dc dddddddddddc c
c8dd cdIc cy8dH dc c
cddd cdSc cyPd@w dc c
cddddS cdrc cyPddHc dc c
sRH cd cPddHwc c
cdvc 8d@wc dc c
cddc c8d@ ctdc c
cdrc 8dHc cUdc c
8cPTuyPdddTccd c8d cddc c
UdddddddddddIctd 8dS cdSc c
c8d@ cdrc c
QdddddddddddScdddd and diode array-based RdddddddddHcxd 8d@c cd c
cd c8d@ cd c
cdvc y8d@c cd c
cddc yPddddH cd c
cdrc yPdddHwc td c
cd PddHw dd c
cdvc cy8dHw c
cdIc cyPd@w dc c
cdSc cyPddHc dc c
cdrc cyPddHwc ctdc c
cd PddHw cUdc c
cddc c
cdvc cy8dHw (polychromatic illumination)
cddc cyPd@w cdSc c
cdrc cyPddHc cdrc c
cd cyPddHwc cd c
cdvc cyPddHwc tS c
cddc cyPddHwc c8r c
cdrc cyPddHwc cUdc c
cd cPddddddHwc cdSc c
ddddTuyPdddTctd y8ddHw cdrc c
cdddddddddddAcUdddhfcdd@wc cd c
UddddcddddddrcQdddhftd@ c
ddddddddHcRdexd Udrc dc c
ctSc c cdhfctdS instruments.
cdvche8@ cUrc c
cddcheUdrc cd c
cdrchctdS c
cdhecUdr cPd c
cdvchcdSc cUdr c
cddchtdrc tdSc c
cdrcgc8S Udrc c
cdh8dr ctdd c
cdvccAccy8dSc 8`c c
cdIccdAcPdd@c cy8d c
cdSccddddddcyPTcPdddTuc cyPd`c c
cdrcfsRdddddddHwsRddddddTuydu cyPdddddTcduhydcPdddd c
cd csRddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddHwc c
cdvc c
cddc c
cdrc c
cdTcddddTccd A dc cd c
tddIcdddddIctdeyduyPTuyducyducyducyduyPTuyducyducyduyPTuyPTuyducyducyduyPTuyducyducyducdAuyducyducyduyPTuyducyducyduyPTuyPTucdccyducyduyPTuyduccdeyduyPTuyducyducyduyPTuyducyducyducyduyPTuyducyducyduyPTuyducyducyduyPTuyPTuyducyducyduyPTuyducyducyduyPTuyducydchgc
ddddcdcdddScdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddchgc
xdddddddddrcxd dc cd dc dd cd dc cd dc cd cddc dd cd dchgc
cdHcRdHcRdecd dc cd dc dd cd dc cd dc cd cddc dd cd dchgc
c
c
ddddTcPdhec8cPddddcheddddddTheddddTcPTchcddddTcPdchedTcPTcPdhecddcdTcPdchcddTcPddddhedddddddTchcPddTcPThedTcPTcPdhec8cPTcPdchcPdcdTcPdhc8cdTcPTcPdhec
ddddddddhe8dddddddchctdddddddIheddddddddIchcddddddddcheddddddddhecdcdddddchcQddddddddheQdddddddIchcUdddddddIheddddddddhecUdddddddchcUddcdddddhcBdcddddddddhec
ddddddcdheUdddcddcdchcUddddddcdheddddcddddchcddddddddcheddddddcdhecddddddcdchedddcddcdhecddddddcdchcddddcddddheddddddddhecQdddddcdchcddddddcdhcxdcdcddddddhec
ddddddddheddddddddSchcQdddddddSheddddddddSchcddddddddcheddddddddhecddddddddchcUd9ddddSheU@dddddSchcddddddddSheddddddddhfdddddddcheddddddhedcddddddddhec
ddddddddhecsRddddHchcRddHcRHhedHcRHcRHchcdHcRHcRdchedHcRHcRdhecddddHcRdchcddcRddHhe@cdHcRHchcddddHcRHheddddHcRdhecdHcRHcRdcheddddddddhedcdHcRHcRdhec
c
c
c
c
c
c
dddTcducfyducgyPTedufcydc c
QdddddddTcPdddddddTcPddddIctdddddddddc c
xddddcddddddddddddddddddddcddddddddddc c
cdddddddddddddddddddddddddcxddcddddddc c
cdddHcRHcdcRddddddddddddddeddcddddddc c
sRdHwc c
c
c
c
c
c
c
c c
Figure 3 shows a red/orange daylight fluorescent type material measured on a scanning spectrophotometer. Notice that the absorbance due to excitation shows up as a combination of absorbance and emission, since the detector is unable to differentiate between photons of different wavelengths. The second curve shows the same red/orange daylight fluorescent type material measured on a diode array spectrophotometer with polychromatic illumination. Notice that the absorbance due to excitation shows up as an absorbance and the emission appears as an enhancement to the reflectance.
1. Many instruments either use a xenon arc source or a combination of tungsten-halogen and deuterium lamps to increase the range further into the ultraviolet wavelength region. 5 Geometric Considerations for Colorimetry The geometries we’ll discuss are those of illumination angle – the angle at which the illuminating beam strikes the object to be measured, and collection angle – the angle at which the detector views the measured object.
According to ASTM and CIE definitions, the illumination angle is always the first number (or letter) you will see with the collection angle following separated by a slash (/) or colon (:). Thus, if one illuminates a sample with 45° incident light and has a detector that views the samples from above (normal to the sample or 0°) the geometry is properly described as 45°/0°. This geometry is quite common in inexpensive color analyzers and compact Figure 4 reflectance measurement instruments. If one reverses the detector and light Measurement Geometries source, the geometry now becomes 0°/45°. Pretty simple, right? Now, suppose you illuminate at 0° but use an integrating sphere as a collector, which catches all forward scatter over 180°. This is called diffuse collection, abbreviated as ‘d’. The geometry is called 0°/d.2 The reverse geometry, using the sphere as the illuminant and viewing the sample at normal incidence, is d/0°. The four geometries shown in Figure 4 describe most of the applications you’ll see. There is the odd 30°/d geometry designated in one ASTM specification and multi-angle geometries as well, but if you remember incidence angle first, collection angle second, you’ll have no trouble deciphering geometric nomenclature.
Helmholtz Reciprocity Helmholtz Reciprocity states, in simple terms, that light doesn’t care what direction it’s coming from or going to, so that 0°/45° and 45°/0° geometries are equivalent. For directional/directional geometry (a number followed by another number), that is true. The definitive experiment 3 work was done by Frank Clarke at the National Physical Laboratory in the UK about 10 years ago. This principal also holds in most cases for directional/hemispherical or hemispherical/directional geometry (#/d or d/#). It does not hold true if materials are luminescent and the illuminating radiation causes the material being measured to luminesce.
That last sentence is the rub. There is not a consensus in the fluorescence community as to what is the proper geometry of measurement. The paper and textile industries, under the auspices of TAPPI and AATCC, have traditionally written their measurement specifications around d/0° or d/8°. Paint and plastics researchers within CIE and ASTM don’t yet have final standards, but many of the draft standards are leaning towards 0°/45° or 45°/0°. The real problem is that there are good technical arguments to be made for each geometry.
2. You will occasionally (especially in European circles) see 8°/t and 8°/d. The ‘t’ is for total reflectance (specular component included) and the ‘d’ is for diffuse only (specular component excluded). 3. F.J.J. Clarke and D.J. Parry, Helmholtz Reciprocity: its validity and application to reflectometry, Lighting Research and Technology 17 (1) 1985. 6 Integrating Sphere Spectrophotometers
Integrating sphere-based spectrophotometers are generally used in industry for color matching. They are much better at eliminating effects due to sample non-homogeneity or variation in scattering effects of surfaces. When designed with diffuse polychromatic or monochromatic illumination and a diode array detector, the fluorescent component can be discriminated from the reflected component by subtraction. The problem lies in that once a sample fluoresces, its fluorescent emission becomes part of the diffuse illumination. Fluorescent emission is lambertian in its character. In other words, the emitted component is non-directional. The problem now lies with the secondary illumination – the combination of the original illuminant and the fluorescent component. If the fluorescing species has a small Stokes Shift, and the excitation and emission bands overlap at all, there is some uncertainty as to what illumination is responsible for what. Granted, the amount of radiation emitted is very small compared to the main illumination, there are concerns about the overall effect of this secondary illumination. If the excitation and emission bands don’t over- lap, this problem doesn’t exist. One shortcoming of sphere-based measurements is the problem of gloss. Gloss adds a lightness component (the L in L*a*b* or L*c*h*) that is totally dependent on illumination and viewing angle.
Generally, one wants to do formulations in a specular excluded mode. This can be done with an integrating sphere – you can illuminate or collect at 0°, so the specular component goes out the port (or the sample isn’t illuminated at that angle). Another method is to use a light trap. But, how big should the light trap be? Or, how big should the input/collection port be? Both of these issues cause problems with sphere efficiency and inter-instrument comparisons.
When one uses a 0°/45° or 45°/0° geometry, sample re-emission is no longer a problem, since there is no “re-radiation” by the sphere. The only illuminant the sample sees is that of the original illumination source. While this sounds like a true solution to the problem of the sphere geometry, it’s not quite so simple since directional/directional geometries have difficulty with samples that have different scattering characteristics. So, while a 45°/0° instrument may be fine for determining the color of a matte paper sample or uniform plastic part, it doesn’t work as well for a textured cloth sample or samples with effect pigments included (e.g. those found in metallic or pearlescent paints). Another advantage of directional/directional geometry is that it is by geometry specular excluded, so sample gloss is not a complicating factor.
7 Illuminants and Their Effect on Fluorescence
The color of objects is dependent upon both the pigments used and the illumination under which we observe them. This becomes even more of a problem when one or more of the pigments involve luminesce, since fluorescent emission is dependent on both the wavelength distribution and
intensity of the illuminating source.
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
cPddTcPddcPTuchcdecddc c
8ddddddddcUdddTucgcdecddv c
cy8decdddddcQddddddddddddddetddI c
ddddddddddddddddddddddvctdddddeddddddddddddcdeUddd c
cs9dAc8dddddcUdddddddddddddded9dvc c
RddddddddcddHcRddddddddddedcRdc c
c
c
c
c
PddddddddcPdTuhydedddTuyPdcddd c
cy8d@c9dddec8ddddddddddddddeddcddddccddd c
ddddddddddcdddddddddddrcxdddddc9dddddddddddddeddcddddAddd c
ddddddddddcdddddddddddecdddfdddddddddddcdeddcdddddddd c
s9ddddddddc9dddddddddddddSedddddddddddd c
cRHwcfcRHcdcdwcecs@gcsdwsdwc c
c
c
c
cAc 8 c
dddddddddddc cPdcdAu Bdecddd c
cdddcdddddc cUddcdddddddddddddddddexdecddd c
8dddcdddddccddddc ddcddcddcddcddcddcdTdddddddddddddddddddddecdecddd c
UdddddddddScecdrc cfddcdddddcdcdddddddddddecdcddddd c
ddHcRdHcRHcecd ddcdddddcdcdddddddddddecdcddddd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd c
cd yPddhec
cd yPddddddhec
cd cyPddddHwchfc
cd cyPdddddHw c
cd yPddddHw c
dddddddddddcecd cyPddddHwc c
cdddddddddcecdvc cyPddddHwc c
8dddddddddccddddc yPdddddHwc c
Uddddddddddcecdrc yPddddHw c
ddddddHcRddcecd cyPddddHwc c
cd yPddddHw c
cd cyPddddHwc c
cd yPddddHw c
cd yPdddHwc c
cd cyPdddHw c
cd cyPdddHw c
cd yPdddHwc c
cd yPdddHwc c
cd cyPdddHw c
cd cyPdddHw c
cd yPdddHwc c
cd yPdddHwc c
cd cyPdddHw c
cd cyPdddHw c
cd cyPdddHw c
cd yPddddHw c
cd yPdddHwc c
cd yPdddHwc c
cd yPdddHwc c
cPddddc cd yPddHw c
c8ddcddc cd yPddHw c
cddddc cd yPddHw c
cddddcecyduyduyPTcecd yPddHw c
tddddceddddddddddIcecd yPddHw c
c8ddddcecdddcdddddcecdvc cyPdddHw c
cUdddddce8dddcdddcdccddddc cyPdddHw c
cddddddceUddddddddddcecdrc cyPdddHw c
cddddceddddddHcRddcecd cyPdddHw c
cddc cd cyPdddHw c
cddddc cd cyPdddHw c
cd cyPdddHw c
cddddddc cd cyPdd@wc c
cddc cd cyPdddH c
cddc cd cPdddHw c
cddddddc cd y8ddHw c
cd yPddHw c
cd yPddHw c
cddTuc cd yPddHw c
yPdd@w c
dddd cd Figure 5
cUdddd cd yPdddHc c
cd cd PdddHwc c
cQdddc cd cy8ddHwc c
dddc cd cyPddHwc c
cUdddc cd cyPddHwc c
cddddc cd cyPddHwc c
cddddc cd cyPdd@wc c
cddddc cd cPdddH c
tddddc cd y8ddHw c
Uddddc cd yPddHw c
ctdddddc cd yPddHw c
cddddddcePdcddTuyAcecd Pdd@w c
cddddceBddcddddddIcecd cy8ddHc c
cddddcexddcdddddcdcecdvc cyPddHwc c
cyPdd@wc c
cddddddcecddcdddddcdccddddc Comparison of
cddddddcecddcdddddddcecdrc cPdddH c
cddddcecddcddHcRddcecd y8ddHw c
cQdddc cd yPddHw c
cddSc cd yPddHw c
cPdd@c cd PddHw c
c8ddd cd cy8d@w c
ddddc cd cyPddHc c
c9dcddc cd cyPdd@wc c
cRddddc cd cPdddH c
cd y8ddHw c
cduc cd yPddHw c
cdddT cd Pdd@w c
cddddI cd cy8ddHc c
tdddS cd cyPddHwc c
cyPddHwc c
Uddddr cd Illuminants A,
ctdddddc cd cPddHwc c
c9dddddc cd cyPddddTuc y8d@wc c
c9ddddc cd cyPddddddddddTuc yPddH c
xddddc cd cPdd@wcfsRddddddddddddddT yPdd@w c
cddddc cd cUddHhesRddddHwes9dI PdddHc c
cdddSc cd tdHw cRd cy8ddHwc c
cddd cd c8` c9dTuceyPddTu cyPddHwc c
cdddIc cd 8dc cdddecRddddddddddddcdddTuchdddTuc cyPddHwc c
cddddc cd c8dSc ddcdddcddcgcddddddcdddddTuccyPdTdddddTuc cPddHwc c
cddddcecddc8ucyAcecd cUd@c ddfcddcddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddTucgy8d@wc c
cddddcecddcUdddddIcecd tdH cddcdd@cheddddddhsRddddddddddHwfcsRdddddddddddddTueyPddd cyPddddddcddcddd yPddddT c
tddddcecddcdcdddcdcecdvc c8`hfcdd@cddcdHc csRHcRddddddddddd@RddcddcdddTucfcyPdddddddHwgcdddcddcdddcddcdddcddcdddddddddddddddddAuc c
Uddddcecddcdcdddcdccddddc cUdchcPdcdH ddddddfcddcdddddddddddddddHwc dddcddcdddcddcddHwhfcfdd c
Qddddcecddcdddddddcecdrc tdSchy8dS cy8dddddddddTu dd cddcdd c
UdrcgPddH cyPddHwcecsRddddddddddTc cdTu gddcQd ddcdT c
xddddcecddcddHcRddcecd D65, and
cddddc cd yPdcddTugctddgc8d@w cyPddHwc sRddA cQddThecPd@wexdvc yPdcddcQdI c
tddddc cd cyPddddcddddTf8`cg8dHc cyPddHwc sRdAuc cRddAchy8d@cecQA cddddcecRd c
Uddddc cd cPdddHwecsRddIec8dhU@wc cPdd@wc cfdTucfddddddcdddTu csRdAugyPddHfcxdI gdHw cyPdddcduc c
dddddc cd y8dHwcgcsRdacy8dSgcg@ y8ddH dddddddcddddddcdddddddddTu fdTuecdddHwhddhfddd`heddhecPdddddddcddddTc c
cd Pd`hfcs9ddd@gddrc yPddHw csRddddchfsRdddddd cdddddcdHwheddhecgdddcheddhe8ddHwgsRddAcddcduc c
cd c8dSc RdHcfcgdd yPddHw sRddcdTu sRdd dd`c UdHw ddcQdTc c
cd cUd@c cPd`c yPddHw cddddddddddddTuc ddTu cddchdS c9dcgcg@w c9dIc c
cd tdH 8dd yPdd@w sRdHwcesRddddTugyPdddcdddddd cddcgcg@ c9vgddrc RdahPddTuhgc
cd c8` c8` yPdddHc sRdddddddddddddcecsRdcddTc d@c xAcfdd fddcfcy8ddddddchfc
cd cUdc 8dc yPdddHwc cdddA cddcecg@ cdIc cddafdd`ces9dchfc
cd cddc c8` PdddHwc s9dAc cddveddrcfyPddTuhcQdvedd s9dTcddfc9ddTchc
cd cdSc cUdc cy8ddHwc cRdAuheyPdddddTceAcddfyPddddddTgcxdAugdd cRdAchRddIchc
cd t@chfcddTuceyAddc cyPddHwc fdTufcPddd@wcs9dAeBdIcfPdd@wcsRddIhdddHwc sRdchc
cd c8rhcydcddcddddddddd@w cyPddHwc cQddTcPdc8dddHce9dIeRdcecy8ddHcecsRdac c
cyPddHwc cRdddddhecRdvcgdddHwcgcfdTc c
cd cUdcgcPdScfcsRddddHc Solar Airmass 1.5
cd cddcgcUd@c cyPddHwc cfAgd@wcheQdIchecPddddc c
cd tdScgcdH PdddHwc dAccPd@hf9dvhecUd@wsdcdTucydcPddTu c
cd dHc cy8ddHwc QdAuy8d@chfcxdAchtd@fdddddddddddddTuc c
cd cd@c yPdddHwc RddddH QdAhUdrc sRdddTuc dddchc
cd cddcgg@c yPdddHwc sRHw 9dIgctdS csRddTuchecyPddcdddchc
cd tddcfcddr yPdddHwc cxddg8dr cs9dddhPdddddchfc
cd c8dScftddc yPdddHwc QdvcfUdSc Rddgcy8ddHwchgc
cd cUd@cec8` yPddHw xdAfd@c sdcdTuyPdddHwc c
dddddddcecdfcyPTuchtddrfcUdc cPdddHw cQdIectdr cQdddddHwc c
dddddcdcecdfddddddTufcy8ddcfgddc y8ddHw c9dvc8dc cRddHwc c
dddddcdccddddddcdwcsRddddddddHwcfcdd` cyPdddHw xdAc8dSc c
dcdddddcecddddc cdSc cyPdddHw cdddd@c c
ddHcRddcecd@w g@c cyPddHwc sRH c
cdrc cddr yPdddHwc c
cd gddc yPdddHwc c
cd Pd` cyPddddHwc c
cd c8dSc cyPdddHw c
cd cUd@c yPddddHw c
cdfcyPdcddcdd@cddcdH yPdddHwc c
cdecyPdddcddcdHc cyPddddHwc c
cdcddddHwc yPddddHw c
cdddHwc cyPddddHwc c
cd@w yPddddHw c
cdrc cyPddddHwc c
cd yPddddHw c
cd yPdddddHwc c
cd yPddddddHw c
cd cyPdddddHw c
cd yPddddddHw c
cd yPddddddHw c
cd cyPdddddddHw c
cd yPdddddddHwc c
cdhecyPdddddddHw c
cdfcyPddddddddHwc c
cdddddddddddHw c
tddddHwc dchfdd c
cPddceUdhfcdgdcfcdgAfcddcf8fcddchfdcfcdgdchfddfcddcfddgdcfcdgdcfcdgddfcddcfddgdcfcdgdcfcdgddfcddcfddfcddcf8fc8cfcdgdcfcAcfddfyPdcecyPTuceyPTuecyPTucecydufyducfdcfyPTufddfyPdchc
cUdddcctddfcydufcdgdcfcdgdAucecddcecy8dfcddcfyducfdcfcdgdcfyPTufddfcddcfddgdcfcdgdcfcdgddfcddcfddgdcfcdgdcfcdgddfcddcfddfcddcecy8dfy8dcfcdgdcfcdAufddeyPdddcyPdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddchc
cddcdccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddchc
cQdddcecdhfcdhfcd@whecddchecddchfdchfdchfddhfddhfcdhfcdhfcddchfdchfdchfddhfddhecs9dhfcdhfcdhfcddchecddchfdchfdchfdd c
cRddcecdhfcdhfc@checddchecddchfdchfdchfddhfddhfcdhfcdhfcddchfdchfdchfddhfddhf9hfcdhfcdhfcddchecddchfdchfdchfdd c
c
c
c
cydu 8fyPTfc8cducyAfddTuyduyAfdddc8uydufcdddc8cPTcecddTcPdcdTcecddTcPTuyAcecPdcddTcPTfddcPTcPTfPdc8cdTfPdc8cPdfPdcddTcPTcedddTcPTcPTcePdTcPdcdddcecdddTcdcdddcecddddddTPTecddddddTcPddfdddddTcPddfddddddddddhfc
dddcdddddddcecddddddddddcecPddddddddcecPdddddddTfddcPdddddfUdPdddddIf8dddddddIfdddddddddAcedddc8ddddddcecddd8ddddIcecddddddcddIcecdddddddddAecUddcddddddIectdd8dddddIfUdd8dcddIfUdd8d8ddvceUddcddddddIceddddddddddIce8ddddddcdddcecQdddddcdddvecQddddddddIecQddddddddddfddddddddddfddddddddddvchec
xddcdddddddcecddddddddddce8dddddddcdcecUddedddcdIectdd8ddddddectddddddddddec8dddddddcdfddddddddcdIcedddvxdddcddcecdddddddddcecddddddddcdcecddddddddcdIecdddddcdddddecUdddddddcdfddddddddcdfddddddddcdIcedddcdddddddcecdddcdddddcecd@wdddcdcecxddddcdcddecxdddddddcddecxddcdddddddectddddcdddcdfdddcdddcdIchec
tddddddddddcetddddddddcdceUddddddddcdcecddddddddcdSecUdddddddcddecUddddddddddecUddddddddcdfddddddddcddcedddAdddcddcetddddddddddcetddddddddcdcecddddddddcdSecdddddcdddddecQdddcddddcdfddddddddcdfddddddddcdScedddddddddddce8@dcdddddcecUdr8dddcdcectdRddddcdrectddddddddddectdScdcdddddecUddddddddcdfdcd8dcdcdSchec
UddddddddSceUddddddddddcedddddddddddcecddddddddddrecddddddddddSecdddddddddddecdddddddddddfddddddddddSceddddddddddSceUdddddddddSceUddddddddddcecddddddddddrecQdddddddddSecxdddddddddSfddddddddddfQdddddddddrceQdddddddddSceUdrcddddddScecdScUddddddcecUScedddddcecUdccddddddSecUdrcddddddSecdddddddddddfdddddddddHchec
ddHcRddddHceddHcRdHcRddcecsRdddHcRddcfsRdddddddcfsdwsRdddHfsdcRdHcRddfsRdddHcRddfddHcRHcRdHcedddddddddHceddHwsRHcRHceddHwsRHcRddcecddHcRdddddcecRHcRdHcRHfdddddHcRHfddHwsdcRddfRHcRdddddfRHcRdHcRHceddeddHcRHcec@cdddddddcec@cedcRddcecddccddHcRHecddccdHwsRHfsdwc c
c
c
c
c
c
c
c
c
cddchcyPdfdchdc c
cdTcPddTucgcddcgcyPdddectdchdv c
cddddddddddTcPddddddddddddddddddddcUdddTcPdddddI c
cQddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddd c
cxddcddddddddddddddddddcddddddddddcQdddddddddddd c
ddcdddddddHcRddddddddcQdddddddddcxdddddddddddS c
xddd@wgdwgcs@ c
cddHc c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c c
If there were only one illuminant, say sunlight, color matching would be simplified to a great extent. It’s quite difficult to use sunlight as a source for a spectrophotometer, as you might imagine, but artificial concepts of daylight simulation exist. Perhaps the closest is D65, which simulates daylight with a correlated color temperature of 6500 K. While a close approximation of D65 has been realized at B.A.M. the Federal Institute for Materials Research and Testing Germany, by use of a complex series of filters, it is usually thought of as a construct upon which calculations are based.
8 The use of sunlight or one of its simulants would be fine if materials were only used outdoors. Unfortunately, for formulators, mankind spends a great deal of time indoors under a wide variety of illumination conditions. Some of these illuminants have very little structure, such as tungsten filament lamps, and are quite predictable. Others, such as fluorescent lamps or high intensity discharge lamps have a great deal of spectral structure. Incidentally, the only “official” CIE illuminants are A (incandescent lighting) and D65 (daylight). Industrial color matching, however, uses many other illuminants to more closely match
real life situations.
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
Pdd yd c
c8dddac cyPdedddd yAc c
y8dccddddddddddddddddddddeddcdddddddddddddddddddddddddddAc c
cddddddddddddddddddddddcy8dcddddddddcdddddddddeddddddddddddddddddddddddddddddrc c
s9dddddcddddddddddddddddddedccddddddddddddddddddcddddddddvc c
cRdddddddddddddddddddddddedccdcRdddddddddddddddddddddddddc c
dd c
dd c
c
c
c
dccdcddddddccd c
dccdcddd9dccdeddddddddddT c
cddcddcddcddcddcddcddcddddcdddedccdedddddddddddI c
cddcddcddcddcddcddcddcdccdcddd8dccdeddddcdcddddd c
dccdcddddddccdddddddcdcddddS c
cdwsRHcdcdcQdd@ c
cddTcPdd cRHc c
cddddddd c
cdddddcdcPddTc c
cdddddcdc8ddddAc c
cdd@c9dSecddc c
cdHcCecddc c
cddc c
cddc c
cddc c
cddc c
cddc c
cddc c
cddc c
cddc c
cddc c
cddc cddc c
cddc cddc c
cddc cddc c
cddc cddc c
cddc cddc c
cddTcPddecddc cddc c
cdddddddecddc cddc c
cdddddcdcddddddc cddc c
cdddddddcddddddc cddc c
cddHcRddecddc cddc c
cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cdddddddecddc cddc cddc c
cQddddddecddv cddc cddc c
ddddcdcddddAc cddc cddc c
cUdcddddcdddddAc cddc cddc c
cddcddddecddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc cddc c
cddc cddc tddc c
cddc cddc Uddc c
cddc cddc dddc c
cddc cddc dddc c
cddc cddc dddc c
cddc cddc dddc c
cddc cddc dddc c
cddc cddc dddc c
cddc cddc dddc c
cdddddddecddc cddc dddc c
cdddddddecddv cddc dddc c
cdddddddcddddI cddc dddc c
cdddddddcddddS cddc dddc c
cddHcRddecddr cddc dddc c
cddc cddc dddc c
cddc cddc dddc c
ddddddhfcddc cddc dddc c
QddcdShfcddc cddc dddc c
xddddhfcddc cddc dddc c
cddddddchecddc cddc dddc c
cdddsdchecddc cddc dddc c
cdddIchfcddc cddc dddc c
cddddchfcddc cddc dddc c
cddddchfcddc cddc dddc c
cddddchfcddc cddc dddc c
cddddchfcddc cddc dddc c
cddc cddc cddc dddc c
cddddchfcddc cddchdd dddc c
cddddcecPTcPTecddc cddchdd dddc c
tddddcecUdddddIecddc cAc cddchdd dddc c
Uddddcecdddddddecddv cdIc cddchdd dddc c
Qddddcecdddddddcddddd cddc tddchdd dddc c
xddddcecddddddSecddr cddc Uddchdd dddc c
tddcdcecddHcRHecddc cddc dddchdd dddc c
dddddchfcddc cddc dddchdd dddc c
xddc cddc cddc dddchdd dddv c
cQdddchfcddc cddc dddchdd dddd c
dddchfcddc cddc dddchdd dddr c
cUdddchfcddc cddc dddchQd dddc c
tddddvhfcddc cddc dddchcd dddc c
UcddIhfcddc cddc dddchUd dcdc c
ddddddhfcddc cddc dddchQd dcdc c
cddc dddchcd dcdc c csRHwchfcddc Figure 6
cddc tddc dddchUd dcdc c
cddTuchfcddc Uddc dddddchQd dcdv c
dddTchecddc dddc dddddchcd dcdI c
cUddddAchecddc dddc dddddchUd dcdd c
tddcdchfcddc dddc dddddchQd dcdd c
UddddcfdTcPTecddc dddc dddddchcd dcdd c
dddddcectdddddIecddc dddc dddddchUd dcdd c
Qddddce8ddddddecddv dddc dddddvhQd dcdd c
xddddceBdddddddcddddd dddc dddddIhcd dcdd c
cddddce9dddddSecddr dddc ddddddhUd dcdd c
cddddcecRHcRHecddc dddc ddddddhQd dcdd c
cddddchfcddc dddc ddddddhcd dcdd c
cddddchfcddc dddc ddddddhUd dcdd c
cddddchfcddc dddc ddddddhQd dcdd c
dddc ddddddhcd dcdd c cddddchfcddc Compact Fluorescent/
cddddchfcddc dddc ddddddhUd dcdd c
tddddchfcddc dddc ddddddhdd dcdd c
Uddddchfcddc dddc ddddddhdd dcdd c
Qddddchfcddc dddc ddddddhQd dcdd c
xddddchfcddc dddc ddddddhcd dcdd c
cddc cddc dddc ddddddgc8d dcQd c
tddddchfcddc dddc ddddddgc8dd dccd c
Uddddchfcddc dddc dddcdd dcdd c
dddddchfcddc dddc ctdddcdSgcddddc dcxd c
cddc dddc cddddcdcgcddddc ctdccd c
cddTcPTecddc dddc cxdddcdI cddctd c
cddddddIecddc dddc dddcddgcddddc dcdd c
cQddddddecddv dddc dceddgcddddc cUdccd c
ddddddcddddd dddc dcedd cddcUd c
dddc dceddgcddddc cddcdd c cUdddddSecddr HID Lamp Illuminants
cdHwsRHecddc dddc ctdceddgcddddc cddcQdvc c
cddc dddc cUdcedd cddcdIc c
cddc dddc cddceddgcddddc cddddddc c
cddc dddc cddceddgcddddc cdd9ddc c
cddc dddc cddceddgcddddc cddcddc c
cddc ctdddc cddceddgcddddc cQdddddv c
cddc cUdddc cddceddgcddddc dddddI c
cddc cddddcgdd cddceddgcddcdc cUdddddS c
cddc cddddcgdS cddceddgcddcdc cddcddc c
cddc cddddcgdc cddceddgcddcdc cddIcddI c
cddc cddddcgdIgA cddceddgcddcdc cdddcddd c
cddc cddddcfctddfctdI cddceddgcddcdc cddScddS c
cddc cddddcfcUddfcUdd cddceddgcddcdc cddrcdd c
cddc cddddcftdddfcdddvc cddceddgcddcdc cddccddddc c
cddc cddddcfUdcdfcdddIc cddceddgcddcdc cddccddddc c
cddTcPTecddc cddddcfddcdgs9dc cddceddgcddcdv cddccddddv c
cQdddddIecddv cddddcectdScdfddcxdc cddceddgcddcdI cddccddcdI c
ddddddcddddI cddddcecUdrcdvceddedv cddceQdgcddcdd cddccQdcdd c
8dcddddcddddd cddddcecdSccdIcgdI cddcexdgcddcdd cddccxdcQd c
8dddddddecdc A cddddcecdrccdSceddedd cddcecdgcddc cddcedcxd c
cddc dI tddddcecdecdfddeQdvc cddcecdgcddcdd cddcedccdvc c
cdrc ctdd UddcdcetdecdIceddexdIc cddcecdgcddcdd cddcedccdIc c
cd cUdd dddcdveUdecddceddecQdv cddcecdvcfcdScdd cddcedccddc c
cd cddd dddcdIctddecddcedSecxdI cdScecdIcfcdedd cddcedccQdv c
cd cddd dddcdd8dSecddcedrfddvc cPTccdrcecddcfcdIcdd cddcedccxdI c
cd cddd dddcdddd@ecddcedcfQdIc cUddIccdfcddcfcdScdd cddcedceQd c
cd cddd dddcdddHcecddcedcf9dv ddThftddddccdfcddcfcdrcdd cddcedvexdvc c
cd cddd dddcdcgcddcedcfcxdAc ctdddIhfUd9dccdfcddcfcdvcQd cddcedIecdIc c
cd cddd dddcdcgcddcedcgQdA 8d9dhectdScxdvcdfcddcfcddcxd cddceddecQdv c
cd cddd dddcdcgcddcedcg9dAc UdScxdhecUdredIcdfcQdcfcdrccd cddceddecxdI c
cd cddd ddcdcgcddcedcgc9dAu ctddrccdvchtdSceddcdfcxdcfcdecd cddceddfQdvc c
cd cddd dcdcgcddcctdchRddddhf8dSecdIchUdrceddcdgdcfcdecdvc cdSceddfxdIc c
cd cddd cddcdcdcgcddccUdchecs9dhec8d@ecddcgctdSgcdgdcfcdecdIc cdrceddfcddv c
cd cddd tddcdcdcgcddccddchfxddTucgy8d@cecQdveEc8drfcdcdgdvfcdecddc cdfddfcQdI c
cd cdcdhfc8dScdcdcgcQdccddchfcdddddddddddddHfcxdAcUdAc8dScfcdcdgdI cdfQdfc9dvc c
cddcddTecd cdcdhfy8d@cdcdchdccddc sRddddddddHwhQdAddddd@cfcdcdgddfcdecddcfdddcedTchetdfcdgxdA c
cddcdddIecd dddccdcdheyPdd@edcdcgcddccddc 9dddRdHgcdddgddfcdecddcectdddceddIcheUdfddgcddAc c
cddcdcddcddddd dddvcdcdhyPdddHcedcdchecdSc cRddchecQddgddfcdecQdcecUdddcedddcdTcPdTceddfxdgcdddA c
cddcddddcddddd cPdTgdddIcdcdecPddddddHwcfdcdchdccd cxddgQdfcdecxdvecddddcedddcddddddIceddfcdgcddddI c
cddcddddecd cUdddAucfddddcdcdecUddddHwhdcdchdccddc ddgxdfcdfdIecddddcedddcddd@ddveddfcdgtdddddvc c
cd tdd9dddgddcdcdecddchfdcdchecdrc cdT ddvcfcdftdfQdvccddddcedddcdddrcQdIeddfcdvcecy8dcdddAu c
cd c8dScRddvccddcddcdcdetdSchfdcdchdccd tddI ddAfcdvceUdfxdIccddddddddddcdddccxddvcddfcdIcPddddcd9ddT c
cd 8d@cecdIccdScQdcdcdeUdrchfdcdchdctd Uddd dddAucecdIceddfcQdvcddddddddddcdddceQdAddfcdd8dddddcdcRddAuc c
cdhcddcecy8d@fcQdccdrc9dcdedd dcdchedd dddd d9ddTuccddcedSfcxdAddcdddddddddddce9ddddfcdddd@wcecdvccsRddTuc c
cdhtddcPdddHcfcxddddecddcdedd dcdchdccd ddddvc ctdcRdddddddddd@gQddddcdddcdddddddcecRdddfcQdd@fcdIcecsRdddTu c
cdhUdd8ddHwchddddecUddcd dcdchdcUd ddcdIc cUdcgs9dddHcgRdddddddddddddddcdddceddfcRHcfcddcfcsRdddTu c
cdhddddd@wcheQddSecdddcddddchfctdcdchdcdd dScddv cddcgcxdhfcddddddd@dddcdcdddcedS cddchsRddddTu c
cdddTfdddd@hfRHecQddcddddchfcUdcdchdddd ctdrcQdAc cddchdIhfcddcsRdHcddScdcdddcedr cddchfsRddddTu c
cddddAuyPdddddrc cxddcdddSchfcddcdchddc cUdcc9dIc cdSchddhfcddcgddrcdddcdvctdc cddc sRddddddddTu c
cdd9ddddddcdd ddcdddrchfcddcdvhddIc cddcexddv cdrchddhfcddcgddedddcdIcUdc cQdc sRddddddddddddTuhfcPddd c
cdScRddddcdd ddcddd cddcdIhdddc cddcecQdAc cdheQdvchecdSchedddcddcddc cxdc csRdddddddTuhecUdddd c
cdrcffddcQd ddcddd cddcddhQdSc cdScec9dIc cdhexdIchecdrc ddddSc dv csRdddddTugcddcddvc c
cdgcddcxd ddcddd cddcddhCc tdrcf9dv Pddhecddvhecd Qdd@c dIhPdd sRddddddddddddddddAu c
cdgcddccdvc dddddd cddcdd Udgc9Ac UdddhecQdIhecd RH ddvcfc8dddvc csRddddddddddddddddddddddddddddddddddTucgyPdddTuc c
cdgcddccdIc dddddd cddcdd ctdShxdAu dddShec9dhetd QdAufy8d@dAu cddcfddgsRdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddTecdecyPdddSccddc ctddddddvchfcdScdd 8drhcdddT ddHhf9ddTugUd Rdddddddd@cdddddddddTuhecyPdddTuftddcfQd sRdddddddddddc c
dddIecdddddddddccdddddddddddTucyPTucey8dRHdAuheyddrcddfcyduhecyduecy8dScecdgddAucyduchcyPddchedcecxddddddddTddhcdhfdc dddddHcesRddd@c9dddddTuccyPddddddddddTuy8dScf9dTc c
dcddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcecdddddddddddddddddeddddddddddddddddddddddddddddddcecdfcy8dddddddddddddddddddddceyducfdcfddcdddddddddcydufcdfyducfdcfyducecydufdcfyducfdcdddddddddddddcedcddddddddcyPTucddAufyducecyduecydufyducecyduecyPTuceyducecydufyd c
dcdScddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
ddHesdwchesdwchcsdwhesdwchesdwchedchfdchecdhfcdhfdchfdchecdhfcdhfdchfdchecdhfcdhfdRHwsRdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddHwcdRdHwcgcd c
dchfdchecdhfcdhfdchfdchecdhfcdhfdchfdchecdhfcdhfdchesRHwhesdwchcsdwhecsdwhecdhfcd c
c
c
c
cdddddTcPddcedddddddddTcedTcPdTcPddfdTcPdcdddcec8cddTcPTcecdddddddddf8cddTcPTfdTcPTcPTcedddcddcPTceddTcAcdTecdddcddTuchyduc c8c c
cddddddddddceQdddddddddIceddddddddddectdddddcdddve8dcddddddIcetdddddddddec8dcQdddddIectddddddddIcedddcQdcUddIcedddddAddIecdddcdddddddecddddddddddcedddddddddTccPT8dcddddecdddcdddddTePdcdddddddceddddddddddecPdcdddddddecddddddcdddcedddddddddddceddddddddddecdddddddddTeddddddTcPddceddddddcddTchec
cQdddddddddce9dcddcdcddceQdddddddcdecUddcddcdcdIeUdddddddddceUdddddddcdecUddcdddddde8dddddddcdcedddvxdcddddcedddcddddcdecdddcdddddddecdddcddddcdceddddddddcdIccUddddcddddecdddcdddcdIeUddcdddddddcedddccdddcdvccUdcdcdddddecQdddddcdcdceQddddddddddceQddddccdcdecQdd9dddddIexddddddddddceddddddcdddIchec
cddcddddddcecdcdScdcdScedddddddddecQddcddcdcdSedddd ddddddceQddccdddcdecQdddddcddddeUddddddddcdcedddIcdcddddcedddcddddcdecdddcddddcddecdddcddddcdceddddddddcddccddddcdcddcdecddddddddcddedddddddddcdceddddddcdcddccdddddddddddfd@ddddcdcecddcs9dddddcecdddddddcdfdSedcdcddecdd9ddddcdceddddddcdcddchec
dddddddddddceddddHcddHcc9dddddddddSecRdcddcQd@fdddddddScexdddddddddec9dddScQddSedddddddddddcedddScdcdddSceddddddddddecdddcddddddSecddddd9dddcedddcdddddSccQdddcdcQdddecddddcdddddSeQddddddddddcedddddScdcdrccddddcddddddecUdrcddddcdceUdSccdddddceUd cdddcdecUdrcUScdddSecdSccddddddceddddddcdddSchec
cCwcsdwsRHheCcfdcdHwsRHcecddddHcRddfCc@cRHecsRdddHcRddceddHcdcddHcedddddHcRddecdddddddddHecdddddcRddcedddcdHcRdHccRddcdcRddecdddddddddHeRdddddddddceddddHcdddecdddddddddddecddccdHcRddcedHcdddddddceddcddHcRddecddcc@cddHec@cddHcRddc dddHcdcddHchec
c
c
c
c
c
c
c
cdTcduydhcddchcyPdec8cgcddc c
cdddddddhcddcgcyPdddecUdcgcdv c
cQdddddddddTcPddddddddddddddddddddcddddddddddddI c
cxdddddcddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddS c
ddcddddddddddddddddddcddddddddddcQdddddddddddr c
ddcdHcRdddHcRddddddddcQdddddddddcRddddddddddc c
9ddHw c
cCw c
c
c
c
c c
While each of these sources require consideration in formulation of color, they may wreck havoc on formulations in which fluorescent pigments are included. Consider a compact fluorescent source as shown in Figure 6. If the excitation band for the fluor is narrow and occurs in a region of the spectrum where the output of the source is zero, there will be no fluorescent contribution to the color. Move the excitation band or shift the lamp output a few nanometers and the fluorescent component may dominate the color. As there are dozens of fluorescent illuminants and quite a few other sources used in commercial lighting, color matching becomes more and more challenging.
9 Bispectral Fluorescent Color Measurement
To properly match fluorescent color, quite a bit more information is needed than is measured by standard spectrophotometers or colorimeters. One needs to separate the reflected component from the fluorescent component from a theoretically spectrally flat source, then apply the corrections for an illuminant. This can be accomplished by a number of methods. Perhaps the most univer- sally accepted is using a system with two monochromators, one on the illumi- nation side, and one on the collection side.
The illumination (or excitation) monochromator is set to a wavelength with the collection (or emission) side scanned over the wavelength range of interest. The excitation monochromator is then stepped to the next wavelength, and the process repeated. The result is a data table that is not simply data pairs as in color (wavelength/reflectance), but a three dimensional matrix (as shown in Figure 7) where the reflectance is on the diagonal and the fluorescent emission is below the diagonal. This is known as a bispectral color measurement as both a fluorescence and a reflectance spectrum are being generated, with both the
source side and the output side being monitored.
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
yPddddddddddddddddddTu c
yPddddddddddddddddddddddddddddddddddddTuc c
yPddddcdd@wsdc9csdddRdHdRddddddddddddddddddddddddddddTu c
cyPdddddScd@fGceddfcdecdHwcs9dcs9csRddddddddddddddddddddddddddddTuc c
cyPddddcfdrcdrcEccDcGh8cB cecdAc9Tes9@ws9dcdddddddddddddddddddddddddddddddddTuc c
cyPdddddbDedccdvcFGcd@cAPdTceUScGcdccUbdIcc9IecCexdbA8bdHwcd9dccsdc9decddddddddddddddddddddddddddddTu c
cyPdddHwcsCfcdIcf@cdddddActdcgcQddce9cFcecdcdHCCwecdcdvf9cdc9dddHc9@wes9ccddddddddddddddddddddddddddddTuc c
cyPddddch9dcddcedcfdcdRdbIcUddfGc9cdcddecFccGchecdddIgcdcCCwe9 cecGccdcsdwcsRHwccdecsRddddddddddddddddddddddc c
cyPddddSccdg9cddcedcecUScdccdScdwcfG cDcdchesdcd cxIceGetdvchcdhfcsdwecdcddddddc c
yPdddd@wsCcfcdfcddvgc@cecBdc dcecdcFcfGecGucecdd@ePddecdcdcESceGcFGuhecddcedcedcgcdcdws9ddc c
yPdddHc9 cgEcedccdddfcdgcRdhecAEcdc AccRdcGdd eB eyEucecUCcfcFc9dc dchxddc c
yPdddHwccGcecdeFGfcddrftSfdchcdfcddbIcfcPdgcdHIcfc9 sGcGcdHddecdhfc9cgdchedcgcFcetddc c
yPdddHwc DfcddccdcFedcgcdecdgddcecdcFwcfdcfdceddeDcGcgdrfcdcd ddgdchecdecFcedddc c
yPdddHwccd FecdcddcecFcedcfcdcdhcdH9cdc FhdcdcfcdfdcfcFc cdhexddc c
yPdd@wfcdhdchecddcddgc8ccdhcdhedcecdgG cUrcgcdcdhecQvcfddcdcddc c
cyPddddd chcGFhfddcddchcBdcgcdhcGcdcdcetScd@cexAFfcdecdTFcdcecGcgdcfcdecQvcedchecdcGccGcdgcddc c
cyPddddHwsGcdcgc@eGcdedcedrcddcfcdec9v cGcedceUrc@cecdHFggddHcfcxIcgcFcecQvccxAfcFchcxIceIhtddc c
cyPdddHw cFceGectdceQvcddcheDeGcdddedcGgdcdvedcheUrfcdd fdcfdcd@cdecFcecGcedDecdcB chedce8dcGcedcdddc c
cyPdddHwedchcdhfc9dceGcddccFcgB eGhGecyFcedd dcecdcddAgcFcct@ @fcGc cGcfxddc c
cyPdddHwhedc c9cfcddvcFcfGGcfGgcPdrcedrcdTFccdcddchfcdfcUrccB c cGc cdcGchcddc c
cyPdddHw AcdddfcdeAGcdceGgcBbdvcedccQb@cgcGcedccdgddcdcGGcfcdfcdec9TcDc cGcecdfcddc c
yPdddHwchcdecddcfcFcgcdcddcedAcddcftScdddAcedcgdccdc9cAfcd fcdecGc cdcxA FcRAcB ceddcdedccdeddhfcddc c
yPddd@wc cFc cddIedcUrhQvcdhe9cDcdTcBcAFhedcdc8cdcGcgdDgcGcfFfcG Gecdfcddc c
yPddddHfcd cdhfdcdcecdcddSfdcfdceGh8ec9 esGcxdCedcc9dcedce8dcdcGcgQ fcdcGhAeGcGchedceGhcddc c
yPdddHwc dcedcftddrcdhdchdceBdcFcGgQvgcSc GedcfGcdecdctdAcdecGcgGESchcdecddc c
yPdddHwc dcedcdddc cdg9cFcfGeAcdcecUcyFedceddcdeGecGcedcecdgcd8 chfdcxd9 cgcdfcddc c
yPddHwfcd cdcdgcdgcGPdddcedcxddcfFcdcddceGgdcfc9dceDeFGcfcdddHhfGecGc cdHGc cdcGchfcdSc c
cyPdddHwfcd cdhfdcec@whcddvcdc8rhxIcdddTedcdcc9ceB cd cP@hecdcddcfcdrc c
cyPdddHw dccdhdccFccGce9dcdddecUScddedcetSfsGhcyFcxIhecGcdcecdecyFchdcecd dcecdc9dccU@fdcdcecdhcd c
cyPdddHw cGce9cddrec@chFeAgdcdcdHccdhecGcedcecPHc cScc@c cdcd c
cyPdddHwedc cd cddccd ctdAc cB cfcdhcdeFcdgydePdccUrchcGceddhcd c
cyPddd@w cdcAcecdhcdcdddedccddchedcedccU@GcdcecdcddTcdchcdcddcGedccGgFcdTuetScFgcdddeFwecdhecGchdcecd c
cyPdddd@c cdfcFchetdAc cdcdfcddcdchfQvc@cfdcfcsGcQv AcQveDgFeddcB cUrccdedchfcdedchfcdgcd c
yPdddHws9 ecd cdcFcheB ecd cdcddcfdccdcdfGeFheGeGheEcFGcGcFecFcedcUdrcDcdhfdcecdcdhfdcecdhcd c
yPdddHwceG G dcgcddc B cAcgGgGgUdIcfcGcfcB cfddeFecddcfdc dcecdhecd c
yPdddHwchfcd cd cdgdchcddcfdccdhexIcdAcfyducedceDgdddayPdcdceEccA yEcecd FecGcecd c
yPdddHwcfcd cdhcdhc9dd PddeddcddcgcdcdddfcdcdgcdddddfcFhddbScec8bIcc8dAcddddTcdccFcgcGPdbDcecQvcedcfcd@ceFcdcGcPdd c
yPdddHwchcd cRdfcdhcFwSfcddvcdfcdcdc sdeAcUrch8db@cecBbdSchcIcecFccddcdccCd@cecGhc@cfcdfFwcd c
yPdddHwc dcfcdgdchcdhecB cB edTdddhtddcecdcdcd dAcdcGcdcdcecs9 ecG9drcdcAcde9dScdd dcecdeGgcdecdeddcQvcfcd c
cyPddddHwchedcdchcd cDcGecs9ddrgcFw FhfcDchxIecDc9fdAf9c ddfcdgdchecGcfcd c
cyPdddHw cFcgxddcgcFcfGeFcdeUreydcdedTccFccFcGegdvc8rc GcAc cdetd c
cyPdddd cd cdfGhfcd ddecdcdfcddvhe8eGeFtdedc9dddddeddAcfcFcGcddbIcBdFcdgcGPddeDcdAcfcGFcdddeddcFcgcdcddceddhUd c
cyPddddHG cd cdgxIgcd cdcQSc9ddcdddcdfcdeUSgcy8df9csd ddcRd cdfdccCwdvcU cdrcfcChcFc cdedcQd c
cyPdddHwgGcGF cdcdhfGgcddcgcCcRdcddrgcde@cdcdcddH9edccxdTuceddcdfc8ceGFwfsGcdcddcdcfBcDcdASfdcdcedccyFcddeFcdedcdcgcdecdedccd c
cyPddddchGcC cd G cddc tShedc@9dhey8dce@ceyduchfxdrccsChdcedd cdSeB cQvc Ud c
yPdddHwsdc dc dcfcdfcddcfdcecdcGuy8recGuyEESceSeAecGPH9cdddyPdddddTcdcAEccdcddeAeddeyFfctdIcdreDcxIcecduchdcfdd c
yPdddHwcfcE dcecdhcdhcdhdchecFcecdcdg8cdfdTddccFcdcecdcdddvecxd@9bd ccdd ctdAec@wfcdddddddddddddd@GccdddddvcdAfcdHcdcdcUdScdcddHedcecddddcedccgScfdd c
yPddddgcdcFIgcdhcdecd cd cdecFchf8de8ecdddccB cecdd8 cdIcE@cddIccQbIc9dccdddrPdc8dddddddddd es9 cecdcddIchetScdcQdd cdvhdchQPHcfdd c
yPdddddhecdcdfcd dchfcdcd dceFheBdedddddccxAFccdddHGcQdcUbd cdd`s9acxddcddcddd8bd8ddddddddddAcdcddTcd8dcdcddcddTuyEFcQv9GcddcdfdcfcPdexdcecdedd c
yPdddHcdecd cd cdhfdcfcd 9dgFhdcxdfddced@ccddcfdcQdIcddexddcddddVccdddb@ddcddddddddddddd8dcAdddddcdcddbddbd ccAugcdhe8ddetdddgdd c
yPdddHwc dc ddh9 cQvceUdScedcecddccdddddedddcddecddcecdPdddddd cddddddddddddddddddd8dddddddddddedddHGPdddddc9d@eyFc9dcGE8ddvcFwhddc
yPdddhfdcedchfcdhfFecdgcd cdfcdhddcP@cDcdcddrcedIecddccdedd8dceddetddPdddddddddddAddddddddddddddddddddddddddddddeyPdfd dcdddv9cdd c9cCRddHGcec9Tedcdd c
cyPdddddG cdcdedccFchecdeFcdhcdecdfcFcecdecdecd 8d y8 ceddectddecddccdddddddceddcy8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddTuy8ddddddAufYIhfcyPdcdIfdd c
cyPddddsd cFcdceGfcd cFchcGuc FwdddIceddecdddecddcecdddddPdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddcdddddTEdPTFcfdcdH9cF9fdd c
cyPdddHwsGhddcddccdcdgdcecdhGgcdcd dcecdhfcRd c89ddceddvceddecddccPdcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdcecd@ddddd cdcA dd c
cyPddddc dchGuhecdhdcfdc 8dcxddcedddccUddecddcy8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddPdddcddddddAdddIcddddTEcfdd c
cyPdd@cRdc ddcec9dc cdhecEhfU`ecddceddecdddecddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdcdddddAuyPdddd c
yPddddd hecdcdhfcdecdcdfcFwfc9cddcdhdc cdcdcFGcdcgctdcecddceddAucddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
yPddddcsG cQvcecFc cd cGhcddvecddcedddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@dd c
yPdddHwDchecdgddcdedcgdccDccdfcddchecd cd ddeGcdcfcxdAuccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddedd c
PTcPdhyPdddHwccB c dchFc cd dc cGcecdfddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdd c
UddIcUddvcfyPdddHwccdcxA dcfdcgc8 edcedddc cdfdcfdc dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddcdd c
dcddcdddAueyPdddHwccdfdAhcGcF GcFIgcddvecGFecdfcd cdcdcdgG8ceQddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddcdddddddddddd c
dcddcddddddddd@wecdeFhcdecGFcd DetSfc8dGecCetS cyFcecd xdScedddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddd8ddddddddddedd c
Qddddddd@wecdrcgB ecdheCcfcdcGcgFc8 ecdcBbSheFecdedchPdHccdeFhedcecdecdrccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
RHcdcRHcecdhGgdcfdcgcGccGchcFGfc9 FwhFcdcd cQvccdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddcdddddddddddcddd c
cd cdcGcgdcheddeRTuecdcGucf9dedcdchecE cEfcGctdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddd c
cdgyF cdheGgcdcdhsRdcecxddcde9fdceFcGFcdcFGfcdfdddcc8dAfdceUddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
cdecPdHcd EcecFcGcdccGccdfcEuhdrhdcfFcdrcd ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddd c
cdecFwcg9dfdchBbIccdcFccGcecDcfddcFRdcgdcGecGchdddcfcdgcdfdcfcdeyPdddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
cdhf9cFcheRdccdhecUrccdheGeGScxIecGcgctdSccdfcdfcQvcedcfcdcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@dd c
cd cB cedc cdhcGceGeCccdedcfdcecFCcfdcecdcdcAFcecdcdgddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcdd c
cdFecyPdcFccdcGcfGecdhcdfcdeFfdTGcdceFecdcd cdcdhecF9 cecdcdFeddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
cddredHwccU cheGcdecd FfdAfdcFcdecdcdhdcgcdfcFcFecRTcecdd ctdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddd c
cddcfcGdAcedcdcdchfcdcGcdccEFcedcedHGfdchXScdcdedcfcGcfcdcFcFfcfIcdcesGcB cddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddS c
cddcfcCw ddcdfcGcecFCcdchcEhcdd hfcDcecdhcdectScgcGcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdr c
cddchedcdcecd cdhedcfc8dIedcecdcddAuchecFchdcfFcFcfAfdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddce8cdcdhfcdcdd@cFcfdcg8cdctdcdcfsdgcdes9dTcddecGceyPddhfFecdcdedAedcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddce8dddcdvcecAcgcd@Fchf8dddcddcecFcecde8eyFcxdDcfcGccdHwsdhcdfcdetdvcdcectdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcgtdDcecQIcddecdcQ y8redddddc ddcFcg8dPd edHc cdcdecdfcQvcBcDcddey8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcfA8HcecScgcRddceQfcPddccddccAchfcd sRdcecd cdecGcCcecddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcfdd cfFcddeGhGfcFwcecQdvcQAcdcddcgcFIfddcdecddccFcGcdhfcdhdTxdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcfcAec8exdexAcAccdgFfdTxd@cdAucgdcdTuccdcdctdecdfcFcDhP@cGugdayPdddecAddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcecddHIec8dddTSecdddIccQEccFfcsGc@cFwsRTucfdccsRdecdcUdd@cheFFecE8HcRHRdHwSc9dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcecdctdfsRHdrecddddcc@GcFcdcdcdchcdddcdcQvhcddHcecdecdTueB ecF9 chcy8 cdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddvcdcdA8dvcfcXSchdd cxIhdcdcddeFcUbddScAccFcFgddcdfsRdcxAcecDc8ecdcddHIcB cedddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cdddec@CRAFcdddHcecdfcfIctdeGucydcgcyFcd@ddy8GcB yF cQIcecFc8dhcdcG8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddrhsCchcdfctd8SeddddvcdTcPdddcc@tdddddcGud@ceFecEFcdTucecSc yFfddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddccPdddddgcdTugyFcUbddrc89dIcxdddccddTucy8cfc9d@cddcF8c8CccsRddc8 ccyPddcgcdd yPdcUddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddccFwccdreddecxddTcAcdHcdd dvcBdcRddedddccdHdddddddddd@cxdccddve8dddvchFGcdH9dcdcdc9TcdddcQddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcc
cQdcfcUdcdcgdc9dd@fcd9ddcxdceSedddvfdd@cdwe@ccdddeAucc@GfcyFcgcxdcfdIcF9ddcdddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddddccdddecxdcddTcddSc9dedceRd cddccdedredccy8rct@cRdcded@ccPdd ecdddPd9dcFcAcddd@cyFcdedcdccyAF9WeddcUVddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddddccddfdcxdAucYd c9fdcefIcQdvecddvecyPddccUrcgde8dddA8esRdbScxdfFIcddd cdd hdddd cxdddddScQ8ddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddddccddddddddccdddddcdAcec8cdvecdcxdDcdcxd@cPddSctdvccG8ctddT8bddH9dvcefd ccdcyFccXddcsGefddchcfIccQdcdd cxdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cdddddddd@wcedchfcUScdAcf@fQ cB ddd cUdAuc9dcUdd9dd cecdAecdIccddd c9dRdvfcQdcecGucecgSccxdcdIccdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddHcRddHfdcgdddcddc@tdGc8ucecAcGcddddAddddTxdddcddAE8dAPdddccddAudvcfIcddcc9cdTxddddddccgddddccdddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
dc cUdceUdddcdcdAuey8dceddddsGcdddddddYdb@ddbd dcdctd@wddGccdh@GcdHcddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
dvecEfcdcGddFcQddWccdddddd dcdcU@wcAuccdScdcdAdd cddddddd8deU9WecdPdc8hecdc9dddddddddcQdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
dAcdcUdAcdegScxd Ydrc9dddcQddwfddcQd eBddddd cdAc8dbdddddddHc9ddbdAdcRdTddde8dduccddcGecRdHwcddccdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddddcdctdcdd edIcdecRHwccxdcecddWdAuc9ddsGcddddbddddRHwcec9bd s9dvecsRHcRdcxdddddcQdcGedcftdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcc
dddcQA8dWcdTdScQvcfcdctdPTdbddddddTuddDcedddbddddcfyPTuddAudAEcgcdwcsdcxdcgc8cddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddec9d sRdHwdd cDcGfcUddd@9 cdddddd9 cfs9ds9ddddddd@9dd@Rd d@IcFcPTuccGcctddueGuy8dcdeddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcc
ddfxdAufUVddd cAcecd9drcddddcddWddddecdAudcedcdceddccfddrcdcFc8ddddcxAuy8ddddTudddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
dddddct@dTeQ8dddDc8dAPdddcddc89ddddHRdddddPdd YddddddddIcUdddTugddgcdHcdctddd dcddRHddecddddddddddddddddddddcddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddcdrcFtddAucRdd@ccddbdddddc8dcdRdgcfddddAddHc@9ddd@c9ddHdeyPdddd cecUdddcddfQdEd@9ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddcdfU`csRdecd@eddbddcddddddc98dvcAcdcddctdd9bddd cecxdddexdeXddddd@c@9d@ctddHdcgdHddrcdcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddgdcfcdcQ cec@wsC9cfdbddcUASccdcBbScRdddAcdTcQddAcdPdecdrceCcUCwctdcEceFwcXddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddFcdTgcQvGEcU cecA8ucy8b@weddddr8dcxd ecs9dcdIccdddIcddddTugSecdectScec9dcUGcecyPdVccdc9dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddd eIcddd@ccxIcRdAdAPdcUbdddddddrcdcd@d8dedAPTxdddddd8dddddddddddd cdcQFcFcEuddWecyP@dcduccdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddRT8dd9 cctScecs9 ddccd@ddRddvcdcdcdddddddddddAdd@wfddcd@ddddcdcQdDcdc9 fUddbdcddcddd cdcdddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddes9 s9dc9Tc8 cdddcxdddddcdrcdSecsGcQdddddddddddddddddd ccQddddrcQdddScd fIedcdddddddcdd9ddddddccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddecIcxdexdddAcQecQcecdvcdcedceddddcdd9 cfcdcdcfAc9wsdedddy89TuyPddedds9dddddcQded@cRH9ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddcyPddccdvccQceGecxddcdcdIcdAucddc8dddcddcddTPdddddagdAucfyPdddcddddcRdddcddddHAuddcexdcUdcfdedddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
dddddcddddIccxIcgGdXddScddddddddScdcddddd cdd`cdddbd@Rddddddddcdcdddecddddddccdddddd@ctScddAEPdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
dd9dcdcddcdcQayduyA9dd@d@tddecdcdeQdd ccdAddctddddecd@dddAdddddecUdedIctddddddd cU cQddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddcddcB f9dddddARd Xd cFddddddddcddddddddd8ddddddT8drcdd@C9dddd8dAPd dc9deddbAdAxdddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
QdcUddcddcEudecYIccd@AccQcs9dce8dddddcddccddddcdcddctddecxdddddddcdd sRdv9vcUddbdddAdddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
xdcdcQd8bd8bddddddcdPddcdAcxIcc9cGeddddddPddddddd8dcd8dddTEddddddddddAucYAGcdddddbdddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cdvccddddCddddddddcddbddddddAcQEeAc@ddddd sRHddd@Rdddddddddbd ddddddddbddcQIceddes9 cddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cdAcPddccdecddccdcdScddbdddddAxddAPdcAueddddAecddd ceddcdd9ddbddbddcddd9d ccxdvctddvccAdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcecdddddddddddddddddd@cQddd d edIcQddd sCRddd9cd dIcddddGPddddddccddddddcQddcxdAueddc9ddAPdc@9dbddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddddetddcecddHwces9dddcdd9 exdcsRdbdddddWddAucfdcddddvxdddcRddddddddcUddddddddcxdSct@ddcecdddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddddc8ddcecdccPTudcdFdcddctdecdHwdd@dddddddddddddddddAdcdcf@wcddScQddddddSctdy8cdrccyPd9ddddddd dddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddcd8ddddddddIc8bdddddddcd8bd8dE8Vcy8ddd cddddddddddddcddddayFeB cgddrcxdcddddr8dddddddcPdddWddd dcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
Qddddddddcecdd8c@ddddcdddddddd YdddPd cddddddddddddbddddddd9deddd decdddcddd8 cddddddFwccddd`fdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddSc c
RdddHcRdcecdddCtddScd@ddddddAddddddAd@9ddddddddddddYddddvxddddH99ddddddddddddddddddddrPddddddedcedddbdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddrc c
cdddey8ddcdcd@c9@Cwccddddddd cddd@ws9dd@9dAdddddAddcfxdecdddceddddH9d9dcU`cdcdcdddddTdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
cddddddddddddddddrc9 ecddcdd9bddddcdrccdddccddddcdddddbAPddTdddddddddcddcexdcddvcQddddcdddddddcdddddddddddddddddd Figure 7
cddddddddcddcdddEuddTddddddcdcddddcPddddIcUccdAdddRdddddddddddddddcdAuyAdddddbDcxdddbA8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
cddddddbddddddcfddddddddddddddddddddd8dddRdddddddddbSecdddddddddddcddddcQdddd`cdddd eddbdcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
cddd`ccdd@dddcgddddcddddcdcddccddH9dddHdccdddddddddddyEdddddddddddddcdccdddccdwcddcQb@Cwfddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@ddd c
cddScPdddXdddddcddddddddddddddd@wexddcedccUdd@c9dddddbdbdbddbdbdVddddcd8@ddvecy8Vedrcetd9dcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@ddrcddd c
cddy8dcddd ddcdddddcedddddddddrcdTddEetddd cdddcdddddddScU@wddddddcdAPddd8cUdPdcddcxddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddrcddccddd c
cddddddddddddcdddcdcedccdbddddeQbdH9cDc8ddddddcdddddddddddd X@cUddd9dddddd dcfddcdddddcdeddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddccddccddd c
cddddddddddddddddddddddd@Cwccdedccdy8ddddddcdddd@dddddddddbddeddddcxdcdcddccddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddeddScdddccddccddd c
cddsdc9ddd9dbddddddddcdd ecdddddddddddddddcddcdcddcdrtdddddcdddddbdddddddddccd8d8`egddcdcdd ccdcdcs9ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@ddeddrcdddccddccddd c
cddAuccdddWdd cddddddddRdTddddcdddddddcdAddddddddFwedvctddddd@decdddSctddbdddvc9d ctdddRdddcdexdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddrcddeddedddccddccddd c
cddddddd9Rdddddccs9bddecdddddddddbddsRdddddddddb@ddyPddA8dddd cdPdddeUddddAudA8dddces9Scddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@dddeddeddedddccddccddd c
cdddddddfddddbAExdddPdddddddddAucecddcdd cdddddddddddd ddd@9bddAddcdcddbdddddcfc9 cddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccddrcdddeddeddedddccddccddd c
cddddcddddTc8ddcdRdIcdcdddddddcddd ddcddddddddddcddIcddfcs9dd@dddd@cd cdddddddbddddd cdddcdcduddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccddccddccdddeddeddeQddccddccddd c
cQddddddddddddddddvcdcd@wcd@9 cYddddddddddcddddddcdddddcdcddcddddyPdbdddddcddbdddHd@cddScQddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccddccddccdddeddeddecddccddccddd c
cxdddddddddddcdddbA8ddddeUdcdTddddddcdddddddScddddddFdddddddddVdddcddcd9 cec@td@cRdHwddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddedddccddccddccdddeddeddeUddccddccddd c
ddddd@wdddHC9dRddddcQddddddd@ddddddddHddcddccddddd cddddddddd8ddddddddcddTe8HgcUdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddeddedddccddccddccdddeddeddedddccddccddd c
ddYdd cFdcecdcedddWdddcddddrtddcdcdecddddddddddcdcdIccddRdddd@9dddddddddAuy8 cyPTPdctdcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@dddeddedddccddccddccdddeddeddeQddccddccddd c
ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddrcdddeddedddccddccddccQddeddeddexdSccddccddd c ddAScdAecd@cdddddddddYddddddcdcB d8ddddddddHc9dcdddddScddPdddcecdddrcdd9dccdddddcdddddd98dddddddddddddddddddddddddd Bi-spectral Color
ddd@ceydcQ cddedcedAddddddAdcxdddddgcddddddHtdddddddccdddddPdddcddccdddbddddddcxdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddecddccddSeddedddccddccddccxddeddeddecdrccddccddd c
dd@FcdddcDcddvcdceQbddcddddcs9dvcdddddAuyPdTPd`cdecy8ddcdcddctddddddddddddddddddddcdddddccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddeddecddccddreddeddSccddccddceddeddeddecdecddccddd c
ddrFtdddFtddAdve9bdddddccRAds9dcdddbddddvcdAPddddddddcddcU cddbddcdddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@wcddeddecddccddceddeddrccddccddcedSeddeddecdecddctddd c
dd8y8dddd y8dddAcAxdd gc@GccddYdddddIcddbdHdeddddddAc8ddbddddddcddddedddddddd9ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddreddeddecddccddceddeddecddccddcedreddeddecdecddcUddd c
ddddddddcfdd cdddddddAdddAcFedd cedddcAddddddddddccdctddddddddddddbddddddd ddddctddddbdddcdvxdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddecddceddeddecddccddceddeddecddccddcedceddeddecdetddcdddd c
cPddccdddfdccdecdAucdddd9dcedbddIcUredDcf@9ddd9 dddcddddd8 ddcdddcdddddbdddddScdd8ddddddddddAddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddecddceddeddecddccddceddeddecddccddcedceddeddecdeUddcdddddddd c
cUdddccdddfdddddddd9dddddeddTc89cdddcdcGdd ceGFcRddcdddddddddddddddcdcd8dedddbdddrcdddddddddbdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddecddceddeddecddccQdceddeQdecddccddcedceddeddetdvcdddddddd c
cddcdccQddfddedddvxdddcdd8dddddcdddcexdddIcexdrcfd8dcsRdddddddddddcQdddddddAcPddddddbScdcgdddddddddcdcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddcddecddceddeddecddccxdceddexdecddccddcedceddeddvcUdAddddddddd@ec8uyPTcPTchec
cddcdccdddddddddddddIcQecd gUdcdScdTddd8ucdPTcPddddecdcdddfcdcdcddddcdddddcddd d@dcdcddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdcddddcddecddceddeddecddcedceddecdecddccddvedceddvcddAddddddcddddd@ecUddddddddIchec
cddddddddHwcedddddcdddcRdddddIc9TEdddd cd@d@9ddddHddddddddey8ddddddddddddA8dcddddcddddcddddYdd cddddd s9dcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddcdcdcddcQdecddceddeddecddcedceddecdecddccddIctdvctddAddddddddddddddd@cetddddcdddcdchec
dddddcddScesRddddv9ddddddddedrcxd@wctddddcddPdcddddesRdd@dbddddcddddddddcdddcQbAdceAudddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddcdcdcddcxdecddcedSeddecddcedceddecdecddccddd8dAc8dddddcdddcddddddddHfUddddcdddcdchec
ddccXddrcddfdIccdddddd sRddcQEdHccU@ddddddddddddVddfcdrtdd9ddddddcddddddeddddcyPdddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddcddddcdcdcddctdecddcedceddecddcedceddetdecddctddddddddddcdddcdddddddddcdgQddddddddddchec
ddAPddvcecPddcdcddcddbdIcfdCwcecQ cdddddcs9d8dddddddd8ddvxdddddddd@cRHRdc8dsRddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddcdddScdcdcddcUdvccddceddeddecddcedceddeUdvctdd8dcddddddddcddddddddddddddddgRddddHcRddchec
dddddddIccdcBbddddcxdAdddbdPTPddvcecGuIcesRddIccddddceddddddddIcdddccdd cgcIcedddccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddcddddcdddrcdddcQdcddIccddcedceddecddcctdvctddvcddIcUdddddcQddcdddddddddddddddddHwc c
ddcdcdddcgScCwfcddddddddddbddAPTudddPTuccdScddddd9ddcQdddddddScdddddddcddTPTcdc8dPddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddedddccdddcddddcdddccdddcxdcdddccddvedIeddvccddvcUdIcUddIcdddcddddddedd8dddddddddddddddc c
ddddddddddddddddddddddddd@dddedddccdddcdddScdddccdddedcdddccddIctddeddIctddIcdddcddddcddddd@ddd8dddddddddddddddddddddc c
ddddddddd@ecydufcdddcdddcdddbdbddddddddddddddedddvxddc@wdddXddddddbddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddd Measurement dddddddd@ceddddddecddddd9ddH9cdbddbddddddddAdbddbAddddy8dddddbddddddddbdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddrcdddedddccdddcdddrcdddccdddedcdddctdddcUddedddcUdddcdddddddddd9ddcddddddcddddddddddddddddcecddddddddddd c
dd9dddd ectdddccdddecdcdedb@wdc@wdbd cddddddddddcddddddddddVdddVdddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddedddccdddedddccdddcdddedddccdddedcdddcUdddcdddvcdddcddddcddddd@dddccdddddddddddddddddddddddddddDcfdcddcdddd c
ddvxd`esRddcdddHGeddddddddIe8dd cFdrcUddbAdcddcdddddddddcedddddcUddd8 dddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddedddccdddedddccdddcQddedddccdddedddcdcddddcdddAddddddcddd9ddrcddd8ddddddddddddddddddddddddddHcec8Scddddcdd c
ddAdvcdheIeFwcddes9vcesGccdctddddRddddddddd cddddddddddcddddddddddcdcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddedddccdddedddccdddcxddedddccdddedddcddddddcddddddcdddScdddcxddeddddddddddddddddddddddddddddhcUdrtddddddS c
ddddddcde8cddddcBdfdH9dTxIcEGuecB cs9Wcdcdd@9bddddd@dddH9dddcddbdddccdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddedddccdddedddccdddedddccdddeddeQddccdddedddcddddcddddddddcdddrcdddeddddddddddddddddddddddddddddddddddgcddcddddddH c
ddcecdeUScxd9v9gcxdGcdcBbIcxdTucdTudddIcQdcd cedccd@we9d@Rdcd APdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@wcdddedddccdddedddccdddedddccddSeddexddccdddedddcddddcdddedddcQddccddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
ddIccdcQacdrcgdvxIgcdedcedcRdagddddddddddddSccddd@ddTdAdrcyduddccdbdddddddbddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddrccdddedddccdddedddccdddedddccddreddecddccdddedddcdddScdddedddcxddccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
ddSccQWdddcddbAdEPTcQachYd@ws9ddedddddy8dcdedddddddcddddd ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddecddSedddccdddedddccdddedddccddceddecddccQddedddcQddrcQddedddccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
Qdrcc9ddcecsRddd@RddA9ddTceddc@ccxddcgddVccddddddddcdddRdddcdcd@Rdddd9ddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd@dddccdddecddredddccdddedddccdddedddccddceddecddccxddedddcxddccxddedddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddSccddddddTcPT c
cdcFccdSccAcedrccdIc9dIceddvcfdddd dcdddddd@wceQScecddddd cedddvxdddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddrcdddccQddecddcedddccdddedddccdddeddSccddceddecddceddedddccddcctddedddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddHccQdddddddddI c
ddcFc9decdDcG8decddcdccdddcdc@Gcddecs@9dvxddddd edcd c8cdddbddTddAdedcdd8dddddddddddddddddddddddddddddddccdddedddccxddecddcedddccdddedddccdddeddrccddceddecddceddeddSccddcy8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddgcxddcdcddddd c
xdfRdcc@c9 chcU`cgctdrEcecdAdeAugdFIcBdcQbdddcddbddddedddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddedddceddecddceddSccddSedddccdddeddecddceddecddcedSeddetdddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcddddddddddddfctdScdcddddd c
cdhecdcGccdcGcecdcEcdcdcUdc8dAcdc8ddddAuy8ddc@cQvxdcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddedddceddecddceddrccddredddccddSeddecddceddecddcedceddAc8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddhcUdrcddddddS c
cdvceGhfcGcPddc8dIfcQdccdddddddddcddddddbd eAdddcecdcdddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddedddceddecddceddecddceddSccddreddecddceddecddcctdAucdddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddgcddccddHcRH c
cdIcdcGFgEcfU s9WddcyP@cd8ddRdddddddddbddIcdHddcdddddddddbddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddedddceddecddceddecddceddrccddceddecddceddecddcy8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
cddcdcc@cFcG8dAcdcedAcddddddHcBc@wSccs9 ecs@ddbddfdScdc9d@ddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdddedddceddecddceddecddceddecddceddecddceddetddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcecB ccFcd@wfdcecBb@wcfc@cFceGcecXdddd cEucdcecddrcddddddd dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddvcdddedddceddecddceddecddceddecddceddecddceddcy8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddFccGcecddHchcxdrfdcddrcgcDcddd@ddDcUdddAcPddddedcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddIcdddeQddceddecddceddecddceddecQdceddecddceddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddSceydcddTcPT c
cdddedddcecdd@cGu dTugScgxdhy8rccs9 XdddrtScdcddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddcdddexddceddecddceddecddceddfdceddetddddddcddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddHccdddcddddddI c
tdddeQddcecddceddcfdcddfdcddddrcfdTddddd@cddddfdd`sdcB Xddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddecddceddecddceddecddceddecddceddcy8ddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddgcdddcddddddd c
UdcdecddcecddAcB gdchesdfdcddbdddd cfFeUddcecxdd9 ddeddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddecddceddecddceddecddceddfdvctddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddfcddddddddcdd c
Qdcdcy8dddddddddAcGcdedcQvedc Qd9 ccsGcfU edwecdTddcddddPddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddccdddddddecddceddecddceddecQdceQdecUdAc8dddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddhcQdddddddddS c
xddddddddcecddcheGucfc8cdcg9vGchdAfcGdbddd8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddvcddcddddecddceddecddceddfdcecdecddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddgcRHcRHcRdH c
cddddddddcecddccyEecdecRdecdc8dcQvcdcFccGcgcyEgcdcd s9dddcdd9dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddIcQddddddecddceddecddceddecUdcc8ddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdd c
cddcd@G GScFchedHGeEE8bdbAudcddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddcdddcddvxddddddecddceddecddceddecddcy8dddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
cddc@fcGchfc@fdcgGgFdCRdd9dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcQdddddddAdddcddvccddceddecddceddvctddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcecdecGchfcFccEhxIecGcedcecsdcRHddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcdddddddddddAcddceddecddceddAc8ddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
cddcdc cdfcFGeFfcdecxIcfEcfctddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddcQddddddcddcddAddceddecddvctddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcfcdddddTcPddc c
cddcdcfcdfGecd FfcQvcGScfFGcddey8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddcddddddvxddddddcQddddddddceddetddAc8dddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddcetddcdddddddc c
cddcdddchGhcd cG9 checddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcQddddd9dIcddddddcddddddddceddcy8dddddddddcdddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddcgUddddcdddcdc c
cddc cdhfdcgdcxIcDcPdcdddcfcdddddddddddddddddddddddddddddddddddd@ddcdddddvxddcdddddddddddddddvctddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddcddddddddddddcfQddddddddcdc c
cddcdccdfdchfcdecddchecdcFc8ddcd9vecddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccQddddddcdIcQddddddddd@ddcdddAc8ddddddddddddcdddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddcddddddddddddddddcdddddddddddddddddddch9ddddddddSc c
cddc tdvcgdcAuccdddddddddddddddddddddddddddddddd@wcdddIcxddddddddcddd9dddddccQddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddcddddddddddddddddcddddddddddddcgcCwsRHws@c c
cddchfdc FeUbAfdceBbdddddddddddddddddddddddddddddddddddcctddddvcddd9ddddddddvxdddddAudddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddcdddddddddddddddddddc c
cQdcedd ddgcdfB eQdGgdcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddAc8ddddAdddvxddcddddddAddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddcdddddddddddddddddddcddddddddddddd c
cxdchfcd dcxIe9fG8cdcUdddddddddddddddddddddddddddddddd@ddddddccddddddIcQddddds9dddddddddd9dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddcdddddddddddddddddddd c
dc dcgcdhRdWedddddddddddddddddddddddddddddddddrcdddddSccQdd@ddcdddddAuddd9ddddddcdddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddd c
dcecd cd dcedceYddddddddddddddddddddddddddddddddddddctdeddfddeQdddddddddddddvxdddddddddddAddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddgdddddTcPT c
dc dduedTddddddddddddddddddddddddddddddddddddcUdeddAcUddIcxdddddddddddddAddddcdddd9dddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddfdddddddddI c
dcdddd dccd dddddccddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddcddedddIcddddvcddds9dcddds9dddddddddddcddddcddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddhQddddddddd c
dc cdedchfc8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddeddddcddddAdddAxdddddAudddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddgddcdddddd c
dchdcdchecd GcG8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddScddctd9dddcs9ddddddAddddddddddAddddcddddccddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddhcddddddddddS c
dv cdhfGcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdrcdScUdcxdddexdddeddddddddddd9ddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddcddddddddddddgcddHcRHwsRH c
dI cdgy8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddctdrcddccdddvctdddvcdddd9ddddddcdddccddddcdddddcdddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdd c
ddedddc cdhfcFcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddcUdccddccdddIcUdddAddddvxddddddddddddddddddddddddddcdddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
dd cUrtddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddccddccddddcdd9ddddddAddddcddddccddddcddddedddddddcddddddddddcddddddddddddddcddddddddddddddddcddddddddddddddddddddcdddc c
ddecdfdc dcgcd8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddcddccdSccd@dddScxdddcs9dddddddddddccddddcddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddc c
dddccddcfdd cdhfcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccdrctdrcQddcctdddvedddcdddddddddddddddcdddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcddcdddc c
ctdddccQdcfdd cdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddeUdecddAc8dddAc8dddAddddccdddedddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddcdddddddddddddddddcddddddddddddddddceddTcPddddTc c
cUdcdccxdccddddd dccGdddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddeddddddddvcddeUdddddd9ddd@c9dddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcddddddgddddddddddIc c
cQdcdcedccddddd cdgcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddded@dddddIcddedd9ddScxdddecdddcddddcddddddddddddddddddddddddddddcddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddAcfdddddcddcddc c
cRddddcdcfdd cddccPdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddedrcddddddcdSctdScxddccdddAc8dddAddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddcdddddddddddddddddcddddddddddddddddddddcdddddddddAcgddddddddSc c
dd cdh8ddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddcddctdccddddddddrcUdrctdddddddddddd9ddddcddddccddddddccddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddchdddddddddHc c
dd cy8dddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddcddcUdccd@dddddvcddccUddddddeddddcdddddddddddddcdddddddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddcddcddddddddddc c
dd cdTuyPddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddcddcddccdrcdddddAddccddccdddedddddddddddddcddddddddcddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddc c
ddfdc fdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddcddcddctdedddddddddctdSctdddddd@c9dddccddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddddddddddddc c
dd tddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddScdScddcUdedd9ddddd8drcUd9dddredddddd@dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddc c
dd cdc8ddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdrcdrcdScddedSeddddddddctddcxdddcy8ddddddcdddddddddddcdddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddc c
dd 8ddddddcddcddddScdddd@dddddddddddddddddddcdddddddddctdccdrcddedrcUdddddddd8dSctdddddddcdddddddccdddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcddddddddddddddddddddcdddc c
Qd c8dddddddddddddddcddddrtddddddddddddddddddddddddddddcUdctdeddctdccdd9ddddddddrcUd9dddddddcddddddddcdddddddddddddddddcddddddddddddddcdddddddddddddddddcddddddddddddddddddddcecddcdddddTc c
xdfdc y8ddcddddddddddddddddddd8ddddddcdddddddddddddddddcddcddcUdedScUdccdSccddddddddccdSccdddddddcdddddddddddcddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcddddddddddcetddcddddddIc c
cdhdchPdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddcddcddedrcddctdrcUdeddddddddy8dddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddhUddddddcddc c
cd c8dddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddcdddddddddddcdScddcddctdccddcUdeddctddddddddddddddddddddddcdddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddcfQddddddcdSc c
cd 8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddcdddrcddcddcUdccdScddctdScUdcdddddddddddddddcddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddchRdddddddHc c
cd c8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddccddcddcddctdrcddcUdrcddcUd@ddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddcddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddchcsdw c
cd y8ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdd8dedScddctdScddrtd@ddddddddddddddddcddddddcddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddc c
cdhfPdddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddedcddcUdrtdScUdrtd@dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddc c
cdecdfdcc8ddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddcdd8dcddcUdrtd@dddddddddddddddddddddddddcdddcdddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddd c
cdvch8dddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdd8drtdddddd@ddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddI c
cdIcgdc8ddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddd8ddcddddrtd@dddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcdddcddddddddd c
cddcdcdcctdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddddd8dcd@ddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddd c
cddcf8dddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddcdddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddf8cddddddd c
cddcecy8ddcdddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddddcddcdddddddddddddddddcddddddddddddddddddcddgc8dcdcddddd c
cddccPddddddddddcdddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddddcddcddddddddddddddddddddddddddddddddfcUddddcddddd c
cddcy8dddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcddcdddddddddddddddddcddddddddddfcdddddcddddd c
EcecddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddhesRdddddddd c
UdAecddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddcdddddddddddddddddddddcdddddddddd c
dcdAuccddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddd c
dcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddcdddcddddddddddddddddd c
ddd@wcedddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddcdddddddddddddddddddddddd@wc c
ddHfdccded9ddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd c
dccdedcxdedccddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddcdddddddddd c
dccdedccdedccddccdeddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcddddddcddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcddc c
cdedccdedccddccdedccdedRdddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddcdddcdddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcePdcddTcPTc c
cdddddhedccddccdedccdedcedccdeddddddddddddddddcdddcddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcddddddddddceBddcddddddIc c
cddddd cdedccdedcedccdedccddccddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcgxddcdddddddc c
cQddddhdddddchfdcedccdedccddccdedccddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddddddddddddddddcftddddddddddc c
cddddhddcddcgcPTucgcdedccddccdedccdecdedddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddchUdddddddddSc c
cUdddhQdddScgcUddddhfcddccdedccdecdedccdedcs9ddddddddddddddddcdddcddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcdddddddddddddddchddHcRdHcRHc c
cdddcdhcdddhcdeddhdddTcgdccdecdedccdedccxdccdeddddddddddddddddddddddddddddddddddddcddddddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddc c
cddddShUdddIcgcddddShddddIchfcdedccdedcedccdedcedccddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddddddcdddddddddddddddcdd c
cddchddcddchcddchddcddcgcdddTgcdedcedccdedcedccdedceddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcddddddddddddd c
cddddIhdddddcgcdddddhdddddcgcddddI cdedcedccdedcedccdedcs9ddddddddddddddddddddcdddddddddddddddcdddcddddddddddddddddddcdddcdd@w c
cdd@dhdddddcgcddddrhdddddcgcdddddhdddddchedccdedcedccdedccxdccdcs9ddddddddddddddddcdddddddddddddddddddcddeddddddddddddddddddc c
cdHcdhQdddSchcddvhdddddcgcdddddhddcddc dcedccdedcedccdexdedccdddddddddddddcdddcdddddddddddddddddddddcddddddddddddd c
9ddrcgcddddIhddddScgcdddddhQdddScgcddddTchtdvcdcedccdecdedccddccdeddddddddddddddddcddddddddddddddddddddcdd@wc c
cRdhcQdddShddddhcdddddhdddhcddccdAcgc8dAgcdecdedccddccdedcedccddddddddddddddddcdddcdddddddddddddd c
c9ddrhddddIcgcdws9dhUddIcgcQddddrcgcUdddI dccddccdedcedccdeddedddddddddddddddddcddcdddddddddddecddddddddddc c
RdchQdddSchedhdddcdchddddhcdeddhPdTcgcdedcedccdeQdedccd@wcddddddddddddddddccddcgcddddcdddddc c
RddrcgcdddddhdddddcgcUddddvcgcddddShUdddA dccdexdedccdecdedced9ddddddddddddcfcQdddcdddddc c
sdhcdddddhdcdddcgcQdcdddchcddchddedAhdddTcgcdedccdDccdedcedcxdecd9dddddcfcdddddddddc c
cdddddhdddddcgcddddrcgcdddddhdddddrhddddIchfc@ccdedcedccdecdcxddhddddddHcRddc c
dddcdcgcUdddvcgcddddrhdddddvhddcddchdddTcgdcedccdecdedd c
dddcdcgcdddddDchcddvhdddddIhdddddchddddIc cdeQd c
cdddd@cgcddddIhQddddShdddcdchdddddcgcPddTcg9 c
sRHhcdddddhddddrhdddddchdddddcgcUddddIc c
cdddddhUdddvhd@c9dchdddddcgcQddddSc c
QddcdDhdc9chdddddcgcxdddd c
RddHhddTuhedddddcgctddddIc c
dddddchdcdchcddccddc c
dHcRdchdddchcxddddSc c
dddddcgctdddd c
dwsRdcgcUddddIc c
cQddddSc c
cRddHc c
c
c
c
c
c
c
c
c c
The method described above is that used by two of the national laboratories that perform such measurements – NRC in Canada and the B.A.M. in Germany. This method is highly accurate but also highly tedious with measure- ments literally taking hours to perform. A slightly different tactic has been taken by the National Physical Laboratory (NPL) in the UK. This is also the path that we at Labsphere chose to follow in our development of a novel bispectral fluorescent color analyzer. This instrument uses a source side monochromator identical to that used in the method described above, but the collection side is quite different.
10 National Laboratories On the collection side, the light which reflects/emits from the sample is with Fluorescence imaged onto a polychromator which splits the radiation into its spectral Measurement Capabilities components. This spectrum is then projected onto a silicon photodiode array, which collects all the wavelengths at once, eliminating the need for a scanning National Physical Laboratory, Quantum Metrology Division, monochromator on the collection side. The resolution of the source side Queen’s Road, Middlesex illumination is dependent on the monochromator, while the resolution on the TW11 0LW United Kingdom collection side is due to both the emission monochromator and the diode array used. This method greatly speeds up the measurement process. National Research Council, Canada, Institute for Measurement Standards This concept can be designed into either the sphere or directional/directional Building M-36, Montreal Road, Ottawa, Ontario K1A 0R6 geometries. The current design for the above mentioned instruments is either 45°/0° or 0°/45°. Bundersanstalt für Materialforschung und Prüfung, From the data generated by a bispectral instrument, accurate quality control Optical Properties of Materials Division, and formulation of colored materials containing fluorescent pigments can be Unter den Eichen 87, W-1000 realized. The method of monochromatic illumination and collection allows Berlin 45, Germany other illuminants to be applied to the data to accurately predict how a color will appear under a variety of illumination and viewing conditions. In addi- tion, the separation of fluorescent component from the reflected component allows color formulation software to aid in the color matching of complex pigment mixtures that cannot be easily done by other means.
Figure 8 Schematic diagram of a bispectral fluorescence instrument
11 Notes