Acta Sci. Pol., Administratio Locorum 17(3) 2018, 223–231. http://administratiolocorum.uwm.edu.pl plISSN 1644-0749 eISSN 2450-0771

PRACA ORYGINALNA Zaakceptowano: 9.03.2018 ORIGINAL PAPER Accepted: 9.03.2018

DŁUGOFALOWE DZIAŁANIA WŁADZ GMINY WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY NA PRZYKŁADZIE GMINY DOBRA

Jolanta Kondratrowicz-Pozorska

Zakład Rachunkowości, Politechnika Koszalińska ul. Kwiatkowskiego 6e, 75-343 , Polska

ABSTRAKT

Celem artykułu było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy władze gminy Dobra przyczyniają się do rozwoju społeczno-gospodarczego i poprawy życia mieszkańców tego regionu. Przeprowadzono analizę i ocenę działań podejmowanych przez ostatnie 20 lat przez władze gminy Dobra Szczecińska w woj. zachodniopomorskim w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkańców w sferze ekologicznej, społecznej, gospodarczej, mieszkaniowej i zagospodarowania przestrzennego. Dokonano krytycznej analizy literatury i przestudiowano zarówno dokumenty z Urzędu Gminy, jak i dane z ogólnodostęp- nych opracowań umieszczanych na stronach internetowych. Poddano także konstruktywnej krytyce plany działań władz gminnych przewidziane na najbliższe lata.

Słowa kluczowe: rozwój społeczno-gospodarczy, władze gminy, działania, strategie

WSTĘP Celem opracowania była analiza i ocena działań podejmowanych przez władze gminy Dobra Szczeciń- Odpowiedzialność za rozwój lokalny oraz pobu- ska w woj. zachodniopomorskim, które przyczyniły dzanie i kształtowanie rozwoju gospodarczego znaj- się i przyczyniają do rozwoju badanego terenu. duje się w kompetencjach przede wszystkim władz W artykule, za pomocą analizy literatury i wyko- lokalnych. We współczesnych uwarunkowaniach rzystania materiału empirycznego z 20 lat (1995–2015), prawnych istotne funkcje z zakresu rozwoju lokal- pozyskanego od pracowników gminy, jak i z ogólno- nego przypadają gminie. Do właściwości i kompe- dostępnych opracowań umieszczanych na stronach tencji władz gminnych należy działanie na rzecz internetowych, starano się udowodnić, że władze dobra publicznego i zaspokajanie zbiorowych potrzeb gminy Dobra przyczyniają się do rozwoju społeczno- mieszkańców w sferze ekologicznej, społecznej, gospo- -gospodarczego i poprawy życia mieszkańców tego darczej, mieszkaniowej i zagospodarowania prze- regionu. Poddano także konstruktywnej krytyce strzennego. Funkcją jakości zarządzania gminą jest plany działań władz gminnych przewidziane na efektywność zaspokajania wymienionych potrzeb najbliższe lata. w sytuacji posiadania ograniczonych publicznych środków finansowych.

© Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Kondratrowicz-Pozorska, J. (2018). Długofalowe działania władz gminy wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy na przykła- dzie gminy Dobra. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 17(3), 223–231.

MATERIAŁY I METODY BADAŃ Dokument ten był i jest planem zamierzeń poka- zującym kierunki rozwoju gminy. Jego wykonanie Rozwój społeczno-gospodarczy jako cel zależało i zależy od wielu instytucji, zewnętrznych działań władz gminnych oraz wewnętrznych czynników. Przyjęty do realizacji program dał początek nowego, wieloletniego procesu Wyrażenie rozwój społeczno-gospodarczy obej- rozwoju poprzez określenie faktycznego stanu zaso- muje ogólnie tendencję rozwojową danego kraju, bów gminy w roku 2004 i wskazał, co powinno być regionu czy jednostki terytorialnej. Świadczy o tym, zmienione, ulepszone, wymienione. Wyznaczone że jednocześnie dochodzi do pozytywnych zmian w planie projekty realizacyjne były modyfikowane w gospodarce i w społeczeństwie. Przywołując defi- przez zmieniające się warunki zewnętrzne, ale zawsze nicję rozwoju gospodarczego Nasiłowskiego (2004, dążono do tego, by były zbieżne z wyznaczoną misją s. 377–378), można stwierdzić, że rozwój gospodarczy gminy. Założono rozwój gospodarki, rolnictwa i edu- jest to proces wewnętrznej, ekonomicznej i społecznej kacji oraz stwarzanie przyjaznych warunków życia transformacji danego obszaru, która doprowadza mieszkańcom gminy z poszanowaniem środowiska do powstania społeczeństwa poszukującego dróg naturalnego. poprawy swojej sytuacji gospodarczej, zorganizowa- Analiza danych empirycznych z Urzędu Gminy nego w sposób umożliwiający i zachęcający obywateli Dobra dotycząca lat 1995–2015 (2016 rok występuje do inwestowania w kapitał materialny, ludzki i intelek- w nielicznych opracowaniach, w praktyce dane są jesz- tualny, niezbędny do nieprzerwanej jego akumulacji. cze w fazie opracowań) pozwoliła na gruntowną ocenę W miarę upływu czasu zmiany w gospodarce dopro- działań władz gminnych, które miały przyczynić się wadzają do rozwoju społecznego, który określa się jako do lokalnego rozwoju społeczno-gospodarczego. „zmianę układu stosunków społecznych, struktury Przyjmując za Babuchowską i Kisielem (2006, s. 2), społeczeństwa, jego preferencji, społecznych kryte- że rozwój gospodarczy, nawet w skali lokalnej, jest riów i zasad działalności, wzorców zachowań, postaw bardzo trudny do zdefiniowania za pomocą metod i świadomości służących doskonaleniu współżycia statystycznych, uznano, że najwłaściwszą metodą i współpracy ludzi i odpowiedniemu ich udziałowi do jego określania będzie metoda łącząca analizę w efektach rozwoju gospodarczego” (Marciniak 2005, ilościową z jakościową. Zróżnicowanie poziomu oraz s. 359–360). W gospodarce kapitalistycznej wszystkie poziom zmian rozwoju społeczno-gospodarczego podmioty planują działania zmierzające do wzmoc- wyznaczono, uwzględniając następujące cechy dia- nienia konkurencyjności i zdolności rozwojowych, gnostyczne: wyznaczając czynności zmierzające do poprawy – w zakresie demografii: liczbę ludności i saldo mi- warunków gospodarczych, relacji w kontekście spo- gracji na 1000 mieszkańców; łeczeństwo-gospodarka, a także korzystnych zmian – w zakresie infrastruktury technicznej: pokrycie po- w postawie i zachowaniach ludzi. Kłodziński zauważa, trzeb na sieć wodociągową, kanalizacyjną i gazową; że ,,członkostwo w UE wręcz zobowiązało Polskę do – w zakresie infrastruktury społecznej: liczbę przed- oparcia gospodarki zarówno państwa, regionów, jak szkoli i szkół, liczbę przychodni, klubów i bibliotek; i gmin na wieloletnich planach rozwojowych, które – w zakresie przedsiębiorczości i rynku pracy: pod- w określonej perspektywie czasowej określają cele mioty gospodarcze, udział ludności w wieku pro- rozwoju, kierunki działania, zadania operacyjne oraz dukcyjnym, wskaźnik bezrobocia; sposoby i źródła ich realizacji’’ (Kłodziński 2009, – w zakresie finansów lokalnych: udział dochodów s. 33). Dobra Szczecińska przyjęła Strategię i wydatków gminy na 1 mieszkańca, udział wydat- (program) rozwoju lokalnego gminy (SRLG) w 2004 r. ków inwestycyjnych w wydatkach z budżetu gminy ogółem.

224 Kondratrowicz-Pozorska, J. (2018). Długofalowe działania władz gminy wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy na przykła- dzie gminy Dobra. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 17(3), 223–231.

WYNIKI BADAŃ oraz nieuregulowany problem gospodarki odpadami. Negatywnym elementem lokalnej gospodarki wodnej Charakterystyka gminy Dobra Szczecińska były braki zwodociągowania obszaru oraz trudności z dostarczaniem mieszkańcom wody o odpowiedniej Gmina Dobra jest gminą wiejską położoną jakości, jak również problem nielegalnego podłą- w bezpośrednim sąsiedztwie Szczecina. W jej skład czania do kanalizacji burzowej. Oprócz tego dużym wchodzi 17 miejscowości i 12 sołectw: Bezrzecze, obciążeniem dla gminy było zapewnienie dowozu Buk, Dobra, Dołuje, Grzepnica, Łęgi, Mierzyn, Rzę- dzieci do szkół oraz miejsc do aktywności fizycznej dziny, Skarbimierzyce, Stolec, Wąwelnica, Wołczkowo. (Kotarska i Drohomirecka 2015, s. 90). Obszar gminy obejmuje 110,28 km² zróżnicowanego W ostatnich latach dużą część budżetu gminy geograficznie terenu, którego aż 25% stanowią lasy. Dobra przeznaczano na inwestycje wpływające na Duże zalesienie występuje zwłaszcza w północno-za- komfort życia mieszkańców. Z danych przedsta- chodniej części gminy obejmującej Puszczę Wkrzań- wionych w tabeli 1 wynika, że dochody i wydatki ską oraz otulinę ptasiego rezerwatu przyrody Świdwie przeliczone na 1 mieszkańca w gminie rosną wraz (miejsce lęgu bielika). ze wzrostem liczby mieszkańców. Współczynnik Gmina Dobra słynie nie tylko z pięknej przyrody, korelacji Pearsona (r1), liczony dla zmiennych – liczby ale jest także doskonałym miejscem do prowadze- mieszkańców i dochodów gminy wynosił 0,90. Opi- nia inwestycji. Dowodem na to jest fakt, że prawie suje on rzeczywistą sytuację napływu zamożniejszej co trzeci jej dorosły mieszkaniec prowadzi własną ludności ze Szczecina do gminy Dobra Szczecińska. działalność gospodarczą, z tego większość na jej Jeżeli w omawianej gminie więcej osób zdecyduje się terenie. Poza tym od 2008 r. gmina ma najniższy wybudować domy, to tym więcej będzie ona miała w całym Zachodniopomorskiem wskaźnik wielkości środków na rozwój. Dość wysokie dochody wiążą bezrobocia (Diagnoza sytuacji społeczno-gospodar- się również jednak z bardzo wysokimi wydatkami. czej… 2013 , s. 35–36). Charakterystyczny dla gminy Współczynnik korelacji policzony dla zmiennych – Dobra (podobnie jak dla innych gmin podmiejskich liczby mieszkańców i wydatków gminy również był w Polsce) jest stały, obserwowany od kilkunastu lat dodatni i wskazywał na silną zależność między tymi wzrost liczby mieszkańców. W roku 1995 gminę zmiennymi (r2 = 0,94). Powiązanie zmiennych wynika zamieszkiwało zaledwie 5905 osób, a w 2016 ponad z kilku przesłanek: 21 tysięcy, czyli w ciągu 11 lat odnotowano zatem – aby zainteresować potencjalnych inwestorów Dobra prawie 359% wzrost liczby mieszkańców. Ważne jest Szczecińska musiała zainwestować w uzbrojenie także to, że w przeważającej większości mieszkańcy terenów i zadbać o środowisko naturalne, które jest gminy są ludźmi młodymi, np. w badanym okre- atutem tego terenu; sie grupa osób w wieku produkcyjnym stanowiła – rozwój mieszkalnictwa pociągnął za sobą kolejne od 63 do 66% ogółu mieszkańców. Możliwość obco- inwestycje związane z rozbudową dróg komuni- wania z przyrodą, a także bezpośrednie sąsiedztwo kacyjnych, rozbudowę oczyszczalni ścieków i inne Szczecina sprawia, że ludzie chętnie wybierają Dobrą wydatki inwestycyjne; jako miejsce do zamieszkania (tab. 1). – nowymi mieszkańcami gminy są najczęściej młodzi Wzrost liczby mieszkańców wiąże się z konieczno- ludzie w wieku produkcyjnym, którzy oczekują od ścią rozbudowy niezbędnej infrastruktury. Do 2004 r. władz gminnych zapewnienia im szerokiego dostępu najdotkliwszymi problemami zidentyfikowanymi do wysokiej jakości usług edukacyjno-oświatowych, w Dobrej były: bardzo niski procent gospodarstw bezpieczeństwa oraz dbałości o rozwój terenów domowych i przedsiębiorstw podłączonych do sys- rekreacyjno-turystycznych. temu kanalizacji sanitarnej, jak również gazowej

225 Kondratrowicz-Pozorska, J. (2018). Długofalowe działania władz gminy wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy na przykła- dzie gminy Dobra. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 17(3), 223–231.

Tabela 1. Zmienne charakteryzujące różne sfery życia społeczno-gospodarczego Table 1. Variables that characterize different spheres of socio-economic life Wyszczególnienie Rok Year Specification 1995 2000 2005 2010 2013 2014 2015 2016 Liczba mieszkańców [os] 5905 8620 11 892 17 707 19 301 20 144 20 866 21186 Population [persons] Odsetek w wieku produkcyjnym [%] 63 65 65 64 64 64 65 66 Percentage in working age [%] Saldo migracji na 1000 mieszkańców –2 1 4 13 15 21 30,7 b.d. Migration balance per 1000 inhabitants Powierzchnia mieszkań [m2/os] 60 62 81 105 128,5 132,1 132,2 b.d Area of flats [m2/person] Sieć wodociągowa [%] 45 50 67 85 98,2 98,2 98,2 98,2 Water supply [%] Sieć kanalizacyjna [%] 35 41 46 58 86,0 85,2 85,3 85,3 Sewerage network [%] Sieć gazowa [%] 50 60 76 82 88,8 82,7 82,8 82,8 Gas network [%] Podmioty gosp. nar. 884 1339 b.d. 3143 3797 3959 3968 b.d Entities of the national economy Dochody gminy zł/mieszkańca [zł] 2510 2820 2824 3090 3265 3399 3894 3629 Income of the commune PLN/inhabitant [PLN] Wydatki gminy zł/mieszkańca [zł] 1805 1972 3005 3435 3361 3225 3729 3469 Expenditure of the commune [zl] Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem [%] 38 44 50 46 44 31 39 33,5 The share of investment expenditure in the total expenditure [%] Wskaźnik bezrobocia [%] 2,6 8,1 8 5,9 6,5 4,3 3,7 3,6 unemployment index [%] Źródło (Source): opracowanie własne na podstawie (own study based on): „Bezrobocie w gminach…” 2017, „Statystyczne Vademecum Samorządowca. Gmina…” 2016, „Diagnoza sytuacji…” 2013, „Statystyczne Vademecum Samorządowca. Szczeciński…” 2016

Ocena działań władz gminnych w latach w: Mierzynie, Bezrzeczu, Wołczkowie i Skarbimierzy- 1995–2016 cach z dopuszczeniem budownictwa trzykondygna- cyjnego i mało uciążliwej działalności produkcyjno- Władze samorządowe, odpowiadając za trwały -usługowej w Mierzynie i Skarbimierzycach. Rejon B i harmonijny rozwój gminy Dobra Szczecińska, również oznaczał rozwój budownictwa mieszkanio- w 2004 r. opracowały ze współudziałem mieszkańców wego jedno- i wielorodzinnego w obrębie: Dobrej, i specjalistów SRLG Dobrej „Studium uwarunkowań Grzepnicy, Sławoszewa, Dołuj, Kościna i Wąwel- i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy nicy z wydzieloną strefą intensywnej działalności Dobra”. Dokument uchwalono w 2010 r. Opraco- gospodarczej w miejscowości Lubieszyn i Wąwelnica. waniem objęto obszar gminy Dobra, w granicach Rejon C zaplanowano do utrzymania funkcji rolni- administracyjnych – 11 027 ha wraz z ośrodkiem czej, obejmował tereny w północno-zachodniej części gminnym, z uwzględnieniem powiązań strukturalno- gminy, w obrębach geodezyjnych Stolec, Rzędziny, Łęgi -przestrzennych. Teren gminy podzielono na trzy i częściowo Buk. Rejon ten również przygotowano regiony. Rejon A dotyczył intensywnego rozwoju do rozwoju funkcji rekreacyjnej (cele ponadgminne, budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego jak i dla intensywnie rozwijających się osiedli

226 Kondratrowicz-Pozorska, J. (2018). Długofalowe działania władz gminy wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy na przykła- dzie gminy Dobra. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 17(3), 223–231.

mieszkaniowych). Uznano również, że średnie i duże stwa zlokalizowane w Wołczkowie (Katalog gospo- inwestycje o charakterze przemysłowym i usługo- darstw… 2016, s. 19). Obecnie, mimo że jest to gmina wym dopuszczone będą na terenie Mierzyna, Dołuj, wiejska stanowiąca tzw. sypialnię Szczecina, pełniąca Wąwelnicy i Lubieszyna. Nadanie charakteru (struk- funkcję mieszkalną, z rozwojem działalności usługo- tury funkcjonalno-przestrzennej) poszczególnym wej i turystycznej, to czynione były i są starania, by terenom należącym do gminy pozwoliło na przy- pozyskać nowych inwestorów. Jak owocne są zabiegi jęcie jasnych kryteriów, gdzie i komu można wydać władz może świadczyć tempo przyrostu podmiotów pozwolenie na konkretną inwestycję. Nie ma więc gospodarki narodowej zarejestrowanych w gminie. chaosu, a przyjęty ład przestrzenny daje poczucie, Jeżeli stan z roku 1995 przyjąć jako wyjściowy (884), że powstałe inwestycje nie stracą na wartości i będą to do 2015 r. przybyło 3084 podmiotów, a zatem trwałe. Do połowy 2017 r. wprowadzono 31 zmian, można powiedzieć, że w ciągu 20 lat zwiększono liczbę z których najwięcej dotyczyło przekazania terenów podmiotów gospodarczych prawie 4,5-krotnie (tylko gminy pod budowę infrastruktury i urządzeń tech- pomiędzy rokiem 2014 a 2013 zanotowano wzrost nicznych służących mieszkańcom obszaru. Zgodnie o 162 podmioty). z wymogami „Studium uwarunkowań…” (2017, s. 3): Wzrastająca liczba mieszkańców i podmiotów – określa istniejące uwarunkowania oraz problemy gospodarczych przyczyniła się do wzrostu docho- związane z rozwojem gminy; dów, ale także i wydatków gminy. Jedynie rok 2016 – wyznacza obszary objęte ochroną środowiska przy- wykazuje spadek dochodów w przeliczeniu na rodniczego i kulturowego oraz ustala dla nich zasady 1 mieszkańca. Na rysunku 1 przedstawiono różnice użytkowania; w dochodach (słupki o jasnoszarym kolorze) i różnice – formułuje kierunki zagospodarowania przestrzen- w wydatkach (ciemnoszary kolor) przypadających na nego i zasady polityki przestrzennej gminy, w tym 1 mieszkańca podane w złotych. rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej; Dodatnie różnice w wydatkach do 2013 r. świad- – koordynuje plany miejscowe i wydawanie decyzji czą o finansowaniu przez gminę coraz większej o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. gamy działań obowiązkowych oraz dodatkowych, W 1995 r. w gminie Dobra Szczecińska nie było a także o rosnących wydatkach inwestycyjnych. Tylko planów zagospodarowania terenu, ani wyznaczonych w latach 2000–2013 udział wydatków inwestycyjnych celów strategicznych. Dobra była gminą wiejską, która w wydatkach ogółem wynosił 40–50%. Przygotowano miała charakter rolniczy, rozwijały się tam głównie się wówczas do rozbudowy sieci kanalizacyjnej i gazo- zakłady rzemiosła produkcyjnego, budowlane, hur- wej, a także rozpoczęto rozbudowę sieci wodociągowej, townie i pojedyncze zakłady rzemieślniczo-usługowe. która miała zakończyć się w 2016 r. W roku 2015 Nie działały tam duże zakłady przemysłowe, istniały powstały nowe drogi, chodniki, sala sportowa przy jedynie piekarnia w Dobrej, masarnia, „Jumar” (pro- Publicznej Szkole Podstawowej w Bezrzeczu, teren dukcja kontenerów), Zakład Przetwórstwa Tworzyw sportowo-rekreacyjny „Mierzynianka” w Mierzynie, Sztucznych „Maru” w Mierzynie oraz zakład obróbki szkoła podstawowa z salą gimnastyczną w Mierzynie, papieru „Arno” w Bezrzeczu. międzygminne schronisko dla psów i kotów w Dobrej, W 2004 r. w SRLG Dobra (Strategia (program) a także rozbudowano gminną oczyszczalnię ścieków rozwoju… 2004, s.10) zwrócono uwagę na zachodzące w Redlicy oraz przewidziano wiele innych inwestycji. zmiany dot. charakteru i funkcji obszaru. Rolnictwo Większość opisanych inwestycji powstała przy brane jest tam pod uwagę, ale przede wszystkim o cha- współudziale środków pozyskanych z Unii Europej- rakterze ekologicznym i nieuciążliwe dla okolicznych skiej. Pozyskując fundusze unijne, Gmina Dobra sta- mieszkańców. W 2014 w gminie zarejestrowane były wiała sobie ponadto za cel integrację wszystkich miesz- gospodarstwa ekologiczne w Dobrej, Łęgach, Buku kańców poprzez różnorodne projekty: „Wiem, potra- i Wołczkowie. Certyfikat mają tylko dwa gospodar- fię, zdobędę”, „Omnibusy”, „Dobry Przedszkolak”,

227 Kondratrowicz-Pozorska, J. (2018). Długofalowe działania władz gminy wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy na przykła- dzie gminy Dobra. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 17(3), 223–231.

Rys. 1. Różnice w dochodach i wydatkach przypadające na 1 mieszkańca (w złotych) w latach 2000–2016 Fig. 1. Differences in income and expenditure attributable to 1 inhabitant (in PLN) in 2000–2016 Źródło: opracowanie własne Source: autor’s own reaserch „Co Jaś zrozumie, to Jan wykorzysta”, a także projekty Biorąc pod uwagę walory przyrodnicze gminy, „Wioska internetowa”, „Metamorfoza” czy „Aktywny władze przyjęły program poprawy warunków ruchu Senior”. Gmina była również gospodarzem wielu turystycznego, uwzględniając potrzebę uatrak- różnego rodzaju imprez, także o zasięgu międzyna- cyjnienia miejsc wypoczynku i rekreacji. Turysta rodowym. w opisywanej gminie może zwiedzić zabytkowe Do 2004 r. w gminie działało sześć szkół podsta- obiekty, a także podziwiać walory czystego środo- wowych i jedno gimnazjum, sześć boisk sportowych wiska naturalnego (Sammel 2008, s. 59). Między i jeden konny klub jeździecki, cztery kluby gminne, innymi zadbano o wybudowanie ścieżek rowerowych trzy przychodnie i cztery placówki biblioteczne. o łącznej długości 8,7 km, przypomniano historię Na koniec 2016 r. mieszkańcy mieli do dyspozycji: tych terenów i ich dawnych mieszkańców, dofinan- pięć szkół podstawowych i jedno gimnazjum, cztery sowując odbudowę pałaców, zabytkowych parków itp. kluby, ale osiem świetlic, cztery przychodnie publiczne W 2008 r. wydano także informator o najciekawszych i wiele prywatnych, otworzono osiem placówek biblio- miejscach w gminie pt. ,,Wspaniała i odkrywcza’’ tecznych, zbudowano place do ćwiczeń fizycznych (Wspaniała i odkrywcza… 2008). Rok 2008 był inte- i odnowiono wiele boisk. W 2016 roku rozpoczęto resujący także ze względu na wzrost świadomości budowę kompleksu SPA i krytego basenu pływackiego. i odpowiedzialności obywatelskiej. Złożono bowiem Gmina rozważa również otwarcie szkoły średniej wniosek o rejestrację stowarzyszenia o nazwie Lokalne w Dobrej (liceum) i budowę kortów tenisowych. Grupy Działania „Dobre Gminy”, które integruje i wspiera lokalną społeczność.

228 Kondratrowicz-Pozorska, J. (2018). Długofalowe działania władz gminy wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy na przykła- dzie gminy Dobra. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 17(3), 223–231.

KRYTYKA DOTYCHCZASOWYCH 5. Tworzenie dogodnych warunków do życia I PRZYSZŁYCH DZIAŁAŃ mieszkańców i do rozwoju turystyki. 6. Gmina ekologiczna odpowiadająca wymaga- Z perspektywy czasu można stwierdzić, że zada- niom jej mieszkańców. nia wyznaczone w dokumencie strategicznym dot. 7. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa. rozwoju gminy Dobra były rzetelnie i sukcesywnie 8. Powiązanie celów strategicznych gminy realizowane. W SRLG przyjęto, że Dobra będzie z innymi JST. ,,dynamiczną jednostką terytorialną, wysokiej jakości Wyznaczone cele były poprawnie realizowane. środowiskiem życia mieszkańców, ze zrównoważonym W gminie jest straż gminna, organizowane były wraz układem przyrodniczo-społeczno-gospodarczym, z LGD festyny i międzynarodowe imprezy. Gmina jednostką gospodarczą zamożną pracowitością i odpo- zainwestowała w oświetlenie solarne ulic i placów wiedzialnością mieszkańców oraz przedsiębiorczością zabaw, doinwestowywała zakup ogniw fotowoltanicz- i gospodarnością podmiotów gospodarczych, struk- nych, nie wydawała pozwoleń na budowanie szamba, turą przestrzenno-funkcjonalną oferującą wysoki jeżeli na danym terenie była sieć kanalizacyjna. Dbała standard życia oraz gwarantującą bezpieczeństwo o wywóz odpadów komunalnych i zbiórkę oraz selek- osobiste’’(Strategia (program) rozwoju… 2004, s. 123). cje surowców wtórnych. Rzeczywiście gmina, choć miała charakter gminy Największym problemem gminy było natomiast wiejskiej, należała do grona najbogatszych gmin tempo napływu nowych obywateli na jej teren. Trudno w zachodniej części Pomorza Zachodniego i w powie- jest szacować zakres przyszłych potrzeb, gdy przy- cie polickim. W roku 2006 Dobrą włączono do Szcze- rost mieszkańców nie jest możliwy do oszacowania. cińskiego Obszaru Metropolitalnego1 i stanowiła Wynika on bowiem głównie z napływu ludności jego część (Statystyczne Vademecum Samorządowca. z innych terenów, a nie z przyrostu naturalnego sta- Gmina… 2016). Zgoda władz gminy na ten zabieg łych mieszkańców (choć i on będzie miał miejsce za dała szanse m.in. na scalenie powiązań komuni- kilka lat, bowiem do Dobrej wprowadzają się przede kacyjnych, powiązań przestrzenno-gospodarczych wszystkim ludzie w wieku 25–45 lat, a zatem osoby i wspólne realizowanie z innymi dużych inwestycji w wieku rozrodczym). Do najważniejszych problemów technicznych. należały więc: brak miejsc w istniejących szkołach W omawianej gminie osiedlali się przede wszyst- i nauka na dwie zmiany, mimo wzrostu liczby przed- kim aktywni młodzi oraz zamożni ludzie z wyż- szkoli – brak miejsc dla wszystkich dzieci, zakorko- szym wykształceniem, którzy wyprowadzali się ze wane ulice wyjazdowe w kierunku Szczecina zarówno Szczecina. W ciągu 20 lat ponad dwukrotnie wzrosła rano, jak po południu. Brak dróg alternatywnych średnia powierzchnia mieszkania przypadająca na i trudności z ich wytyczeniem w przyszłości. Kolejnym 1 mieszkańca i obecnie wynosi 132 m2. problemem jest zbyt niskie ciśnienie wody w kranach W 2004 r. przyjęto następujące cele strategiczne: w okresie letnim, szczególnie, że większość domów 1. Poprawę opieki zdrowotnej i społecznej. ma dwuobiegowe piece gazowe. Gmina, prowadząc 2. Stworzenie warunków bazowo-organizacyjnych inwestycje sieci wodociągowej, nie uwzględniła odpo- i kulturalno-oświatowych do zaspokojenia potrzeb wiedniej wielkości średnic rur, które mają dostarczyć mieszkańców. wodę coraz większej liczbie mieszkańców. Gmina musi 3. Wykorzystanie gruntów rolnych do produkcji się ponadto liczyć z tym, że stałymi pozycjami w jej rolnej wielkotowarowej i ekologicznej. budżecie będą: rozbudowa infrastruktury technicz- 4. Stworzenie lepszych warunków do harmonij- nej wodno-kanalizacyjnej, energetycznej i gazowej, nego rozwoju budownictwa mieszkaniowego. a także budowa, modernizacja i remonty infrastruk- tury drogowej oraz obiektów użyteczności publicznej. 1 Szczeciński Obszar Metropolitarny powołano decyzją Sej- miku Województwa Zachodniopomorskiego nr XXVIII/332/06.

229 Kondratrowicz-Pozorska, J. (2018). Długofalowe działania władz gminy wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy na przykła- dzie gminy Dobra. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 17(3), 223–231.

PODSUMOWANIE wyrazem, że dbają one równo o wszystkich swoich mieszkańców, bez względu na ich predyspozycje Zgodnie z celem przyjętym w artykule podjęto i zamożność. próbę oceny poziomu rozwoju społeczno-gospodar- czego gminy wiejskiej Dobra Szczecińska w woje- PIŚMIENNICTWO wództwie zachodniopomorskim. Z przeprowadzo- nej analizy wynika, że poziom rozwoju społeczno- Babuchowska, K., Kisiel, R. (2006). Wpływ samorządu -gospodarczego badanej gminy jest wysoki i jest gminnego na lokalny rozwój gospodarczy na przy- efektem realizacji wszystkich zamierzeń przyjętych kładzie gmin województwa warmińsko-mazurskie- w dokumentach strategicznych i planistycznych dla go (The influence of the communal government on the local economic development. The case stady gminy Dobra Szczecińska. Władze terenu odpo- of Warmia and Mazury Province). Acta Oecono- wiednio wykorzystują dostępne środki finansowe, mia 6(2), 1–10, http://acta_oeconomia.sggw.pl/pdf/ realizując przyjęte cele zgodnie z założeniami. ASO_5_2_2006.pdf, dostęp (access): 15.05.2017. Należy stwierdzić, że – jak wspomniano we wstę- Bank Danych Lokalnych GUS (Local Data Bank of the pie – do właściwości i kompetencji władz gminnych Central Statistical Office, www.stat.gov.pl, dostęp należy działanie na rzecz dobra publicznego i zaspo- (access): 15.05 2017. kajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców w sferze Bezrobocie w gminach. Wskaźnik bezrobocia – procen- ekologicznej, społecznej, gospodarczej, mieszkanio- towy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności wej i zagospodarowania przestrzennego. W roku w wieku produkcyjnym. Wojewódzki Urząd Pracy w 2017 władze gminy Dobra zaspokajały prawie już Szczecinie (Unemployment in municipolties. Voivod- ship Labour Office in ), https://www.wup. w całości potrzeby związane z dostarczeniem wody, pl/pl/dla-instytucji/statystyka-badania-i-analiza/ gazu, prądu, odebrania nieczystości, świadczeniem bezrobocie-w-gminach, dostęp (access): 15.05.2017. usług kulturalno-oświatowych oraz turystycznych. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej obszarów W gminie budowa nowych osiedli mieszkaniowych wiejskich województwa zachodniopomorskiego i tworzenie stref przemysłowych przebiegały zgodnie wraz z analizą SWOT. Raport końcowy (Diagnosis z warunkami zabudowy i nie stwarzały problemów of the socio-economic situation of rural areas in the dla dotychczasowych mieszkańców. Zachodniopomorskie voivodship together with the Do problemów, które będą narastać w przyszłości SWOT analysis. Final report). (2013). CRSG, Szcze- należą: cin, Ekspertyza_Diagnoza_sytuacji_obszarow_wiej- – gwałtownie powiększająca się populacja skich.pdf, dostęp (access): 15.05.2017. Katalog gospodarstw, przetwórni i sklepów ekologicz- mieszkańców; nych (Catalog of farms, processing plants and organ- – brak środków i miejsca na wytyczenie nowych dróg ic shops). (2016), http://zachodniopomorskie.ksow. dojazdowych do gminy; pl/fileadmin/user_upload/zachodniopomorskie/pli- – trudności z zapewnieniem wszystkim dzieciom ki/Katalog_gospodarstw__przetw%C3%B3rni_i_ miejsc w przedszkolach i szkołach w gminie; sklep%C3%B3w_ekologicznych.pdf, dostęp (access): – ochrona terenów zielonych i obszarów chronionych; 15.05.2017. – przebudowa sieci wodociągowej i poszukiwanie Kłodziński, M. (2009). Znaczenie i potrzeba tworzenia nowych ujęć wody na terenie gminy. strategii rozwoju gminy (Significance and necessity Ze względu na objętość pracy nie wspomniano of creating strategies for gmina development). Za- gadnienia Ekonomiki Rolnej 2, 33–47. jeszcze o wielu innych inicjatywach władz gminy, Kotarska, K., Drohomirecka, A. (2015). Misja i strate- m.in. prowadzonych w ramach współpracy z pod- gia samorządów w wyznaczeniu kierunków rozwo- miotami ekonomii społecznej. Tymczasem współ- ju obszarów wiejskich w gminie Dobra Szczecińska praca ta jest jedną z najlepszych w regionie i stanowi (The Mission and strategy of local governments in pozytywne świadectwo działań władz gminy. Jest

230 Kondratrowicz-Pozorska, J. (2018). Długofalowe działania władz gminy wpływające na rozwój społeczno-gospodarczy na przykła- dzie gminy Dobra. Acta Sci. Pol. Administratio Locorum 17(3), 223–231.

planning the development of rural areas in Dobra http://www.bip.dobraszczecinska.pl/, http://szczecin. Szczecińska). Marketing i Rynek 11, 89–94. stat.gov.pl/vademecum/vademecum_zachodnio- Makro- i mikroekonomia. Podstawowe problemy pomorskie/portrety_gmin/powiat_policki/gmi- (Macro- and microeconomics. Basic problems). Red. na_wiejska_dobra_szczecinska.pdf, dostęp (access): (Ed.) S., Marciniak 2005. Wyd. Naukowe PWN, 15.05. 2017. Warszawa. Statystyczne Vademecum Samorządowca. Szczeciński Nasiłowski, M. (2004). System rynkowy. Podstawy Obszar Mertopolitarny (Statistical Vademecum for mikro- i makroekonomii (Market system. Basics the staff member of council. Szczecin Metropolitan of micro and macroeconomics). Wyd. Key Text, Area). (2016). Urząd Statystyczny w Szczecinie (Sta- Warszawa. tistical Office in Szczecin), http://szczecin.stat.gov. policki. E-przewodnik po powiecie polickim. pl/vademecum/vademecum_ zachodniopomorskie/ Mapa gminy Dobra (Police county. E-gide to the Po- portret_obszaru_metropolitalnego/szczecinski_ob- lice County, Map of Dobra commune), http://www. szar_metropolitalny.pdf, dostęp (access): 15.05. 2017). policki.astra28.eu/files/mapa_dobra_00.jpg, dostęp: Strategia (program) rozwoju lokalnego gminy Dobra 15.05.2017. [Strategy (program) of local development of Dobra Sammel, A. (2008). Stan rozwoju turystyki wiejskiej Commune]. ( 2004). Uchwała nr XVI/254/04 Rady w województwie zachodniopomorskim w 2008 roku, Gminy Dobra, załącznik nr 1. w: Ekonomiczne i społeczne aspekty rozwoju tury- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania styki wiejskiej (The state of rural tourism develop- przestrzennego gminy Dobra (Study of conditions ment in the West Pomeranian Voivodeship in 2008, and directions of spatial development of the Dobra in: Economic and social aspects of rural tourism commune). (2017), http://bip.dobraszczecinska.pl/ development). Red. (Ed.) I. Sikorska-Wolak, Wydaw- unzip/264.dhtml, dostęp:13.07. 2017. nictwo SGGW, Warszawa, ss. 57–69. Wspaniała i odkrywcza. Folder promocyjny gminy Do- Statystyczne Vademecum Samorządowca. Gmina wiej- bra (The wonderful and revealing Dobra commune. ska Dobra (Szczecińska). Powiat policki (Statistical Presentation folder of the Dobra commune). (2008), Vademecum for the staff member of council. Dobra http://dobraszczecinska.pl/images/pdf/folderpro- community. Police county). (2016). Urząd Staty- mocyjny /folder-gminadobra.pdf, dostęp (access): styczny w Szczecinie (Statistical Office in Szczecin), 15.05.2017.

LONG TERM ACTIONS OF COMMUNITY AUTHORITIES THAT AFFECT THE SOCIO-ECONOMIC DEVELOPMENT ON EXAMPLE OF DOBRA SZCZECIŃSKA COMMUNITY

ABSTRACT

The purpose of the article is to find an answer to the question whether the community authorities of Dobra contribute to the socio-economic development and the improvement of the life of the inhab- itants of this region. An analysis and evaluation of the actions taken over the past 20 years by the Dobra Szczecin commune authorities in Zachodniopomorskie has been conducted, to assess the needs of the inhabitants in the ecological, social, economic, housing and spatial development areas. The author made a critical analysis of literature, studied documents from the Commune Office and publications from publicly available web sides. A constructive criticism of the plans of the municipal authorities for the coming years has been done as well.

Key words: socio-economic development, community authorities, actions, strategies

231