Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Radwanice, 2016 r.

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Opracowanie:

Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o.

Biuro: ul. Krakowska 11 43-190 Mikołów

Tel/fax: 32 326 78 17 e-mail: [email protected]

Zespół autorów:

Agnieszka Kopańska

Ewa Lutogniewska

Klaudia Moroń

Michał Mroskowiak

Wojciech Płachetka

Katarzyna Płonka

Agnieszka Skrabut

Aleksandra Szlachta

2

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Spis treści

Wstęp ...... 4 CZ.I - DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH W GMINIE RADWANICE

1. Wstęp...... 5 2. Charakterystyka obecnej sytuacji gminy Radwanice ...... 6 2.1. Sfera społeczna ...... 12 2.2. Sfera gospodarcza ...... 27 2.3. Sfera środowiskowa ...... 29 2.4. Sfera przestrzenno-funkcjonalna ...... 30 2.5. Sfera techniczna ...... 34 3. Analiza opinii mieszkańców i ekspertów gminy Radwanice ...... 36 4. Diagnoza syntetyczna gminy Radwanice ...... 47 4.1. Diagnoza zjawisk społeczno-gospodarczych ...... 49 4.2. Diagnoza zjawisk techniczno-funkcjonalnych ...... 52 5. Identyfikacja obszarów zdegradowanych wraz z uzasadnieniem ...... 54 6. Wskazanie obszaru rewitalizacji wraz z uzasadnieniem ...... 56 7. Analiza SWOT obszaru rewitalizacji...... 69 CZ.II - REALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH

1. Wizja stanu gminy po przeprowadzeniu rewitalizacji ...... 71 2. Cele i kierunki działań ...... 72 3. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne ...... 73 CZ. III - WDRAŻANIE PRZEDSIEWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH

1. Mechanizmy integrowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych ...... 82 2. Instrumenty finansowania Programu Rewitalizacji ...... 83 2.1 Plan finansowy LPR ...... 88 3. Partycypacja społeczna ...... 92 4. System wdrażania i monitorowania LPR Gminy Radwanice ...... 93 CZ. IV - SPÓJNOŚĆ LPR Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI

Załączniki ...... 106 Spis tabel ...... 107 Spis rysunków ...... 107 Spis wykresów ...... 108

3

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Wstęp

„Miasto tworzą nie tylko mury i ulice, lecz także mieszkańcy i ich marzenia”

Podstawowym instrumentem tworzącym zakres i kierunki działań rewitalizacyjnych jest program rewitalizacji, który jest opracowany oraz przyjęty przez samorząd lokalny w drodze uchwały. Jest to długoterminowy program mający na celu wyprowadzenie obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich dalszego rozwoju. Objęcie danego obszaru procesem rewitalizacji, będzie wymagało przez Władze wsparcia poprzez dostępne instrumenty i narzędzia dedykowane rewitalizacji (programy unijne oraz krajowe).

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023 (LPR) ma charakter zintegrowany, złożony.

4

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Część I – DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH W GMINIE RADWANICE 1. Wstęp

Procesy rozwoju jednostek samorządu terytorialnego: społeczne, gospodarcze czy funkcjonalne toczą się zwykle na określonym i ograniczonym przestrzennie obszarze. Człowiek dostosowując otoczenie do swoich potrzeb bardzo często głęboko w nie ingeruje, co przyczynia się do powstawania obszarów silnie zurbanizowanych. Z perspektywy czasu stwierdzić można, że wiele polskich gmin rozwinęło się w sposób chaotyczny i przypadkowy, czego konsekwencją stały się wysokie koszty społeczne i ekonomiczne związane z ich funkcjonowaniem. Taki stan nieuchronnie wymusza wykorzystanie i przekształcenie terenów już w pewien sposób zagospodarowanych. Jednym z działań pobudzających korzystne zmiany na danym obszarze gminy jest rewitalizacja. Natomiast aby móc w sposób efektywny prowadzić działania rewitalizacyjne, szczególnie istotne jest rzetelne i trafne zidentyfikowanie obszarów zdegradowanych i obszarów rewitalizacji w gminie.

Celem sporządzonej Diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie Radwanice wraz ze wskazaniem obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji jest zainicjowanie działań związanych z rewitalizacją gminy prowadzonych zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, ogłoszonymi przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju.

Przeprowadzona za pomocą zobiektywizowanych metod i wskaźników diagnoza wskazała te obszary gminy Radwanice, które charakteryzują się szczególnie intensywną koncentracją szeregu niekorzystnych zjawisk, ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk społecznych. Analiza zagadnień społecznych oraz w drugiej kolejności środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych i techniczno-budowlanych pozwoliła dokonać pełnej diagnozy problemów i zagrożeń oraz wskazać obszary o największej koncentracji zjawisk kryzysowych, a w konsekwencji wyznaczyć obszary zdegradowane i obszary rewitalizacji. Diagnoza przeprowadzona została w oparciu o wiarygodne dane ilościowe oraz jakościowe pozyskane w odniesieniu do roku 2015 z Urzędu Gminy Radwanice, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Radwanicach, Powiatowego Urzędu Pracy w Polkowicach, Rewiru Dzielnicowego w Radwanicach oraz z Krajowego Rejestru Sądowego.

5

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2. Charakterystyka obecnej sytuacji gminy Radwanice

Gmina Radwanice wchodzi w skład powiatu polkowickiego, położonego w północno-zachodniej części województwa dolnośląskiego. Graniczy z gminami: Żukowice (powiat głogowski), gminą Jerzmanowa (powiat głogowski), gminą Polkowice (powiat polkowicki), gminą Chocianów (powiat polkowicki) z gminą Przemków (powiat polkowicki) oraz z gminą Gaworzyce (powiat polkowicki). Pod względem geograficznym większa część powierzchni gminy obejmuje Wzgórza Dalkowskie, natomiast w południowo- zachodniej części gminy rozciąga się Równina Szprotawska. W skład gminy wchodzi 13 sołectw oraz 4 przysiółki. Są to w kolejności alfabetycznej sołectwa:

» Buczyna, » Drożów, » Drożyna, » Jakubów, » Kłębanowice, » Lipin, » Łagoszów Wielki (w skład którego wchodzi przysiółek Dobromil), » Nowa Kuźnia (w skład którego wchodzi przysiółek Teodorów), » Nowy Dwór, » Przesieczna (w skład którego wchodzi przysiółek Borów), » Radwanice, » Sieroszowice (w skład którego wchodzi przysiółek Ułanów), » Strogoborzyce.

Rysunek 1 przedstawia podział gminy Radwanice z podziałem na sołectwa.

6

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Rysunek 1 Podział gminy Radwanice na sołectwa. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

Całkowita powierzchnia gminy Radwanice wynosi nieco ponad 80 km2. W strukturze użytkowania gruntów dominują użytki rolne (blisko 77%). Grunty leśne, zadrzewione i zakrzewione zajmują niecałe 18% powierzchni gminy, natomiast obszary zabudowane i zurbanizowane – prawie 5%. Powierzchnia poszczególnych sołectw wchodzących w skład gminy Radwanice została przedstawiona w poniższej tabeli.

Tabela 1. Powierzchnia sołectw wchodzących w skład gminy Radwanice. Sołectwo Powierzchnia [ha] Buczyna 800,12 Drożów 249,26 Drożyna 282,44 Jakubów 437,79 Kłębanowice 517,29 Lipin 343,58 Łagoszów Wielki 965,73

7

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Nowa Kuźnia 715,59 Nowy Dwór 516,65 Przesieczna 463,80 Radwanice 1 009,64 Sieroszowice 1 361,86 Strogoborzyce 413,15 RAZEM 8 076,90 Źródło: Urząd Gminy Radwanice.

Wykres 1 ilustruje kształtowanie się liczby mieszkańców gminy Radwanice na przestrzeni lat 2010-2015. Do 2014 roku liczba ta rosła aż do wartości 4700, natomiast w kolejnym roku zmalała do 4684, niemniej jednak w ciągu 6 lat gminy wzrosła o 2,2%.

LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY W LATACH 2010-2015

Kobiety Mężczyźni

5000 4500 4000 3500 2306 2320 2326 2334 2360 2358 3000 2500 2000 1500 2340 1000 2278 2288 2284 2320 2326 500 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Wykres 1 Liczba ludności gminy Radwanice w latach 2010-2015 z uwzględnieniem płci. Źródło: Urząd Gminy Radwanice.

Istotne dla analizy demograficznej obszaru jest określenie struktury wiekowej jego obszaru. Informacje te prezentuje poniższy wykres, wskazując na zmiany udziału poszczególnych grup wieku w strukturze wieku ludności gminy. Z danych wynika, że na przestrzeni sześciu lat społeczeństwo gminy ulega starzeniu – osoby w wieku poprodukcyjnym w 2010 roku stanowiły 10% ludności, natomiast w 2015 – już 14%. Jednocześnie w tym czasie spadł udział osób w wieku produkcyjnym – z 68% do 65%. Najmniejszej zmianie uległa liczebność najmłodszej grupy ludności – udział osób w wieku

8

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

poprodukcyjnym zmalał o jeden punkt procentowy. Tendencja ta jednoznacznie świadczy o starzeniu się społeczeństwa – procesie, który dotyka wiele miejscowości w całej Polsce.

LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY Z PODZIAŁEM NA GRUPY WIEKOWE 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny

Wykres 2 Liczba mieszkańców gminy Radwanice z podziałem na grupy wiekowe – dane dla lat 2010-2015. Źródło: Urząd Gminy Radwanice. STRUKTURA LUDNOŚCI W GMINIE WEDŁUG GRUP WIEKOWYCH

Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Wykres 3 Struktura ludności w sołectwach gminy według grup wiekowych. Źródło: Urząd Gminy Radwanice. 9

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Wykres 3 przedstawia strukturę wiekową ludności poszczególnych sołectw w gminie Radwanice. Sołectwem o najwyższym udziale ludności w wieku przedprodukcyjnym są Kłębanowice, gdzie 25% ludności ma poniżej 18 lat. Ludność Drożyny charakteryzuje się największym udziałem liczby ludności w wieku poprodukcyjnym (22%) i jednocześnie najniższym udziałem młodych ludzi w społeczności wsi (13%).

Liczba mieszkańców sołectw gminy Radwanice z podziałem na płeć została przedstawiona na poniższym wykresie. Największą liczbą mieszkańców charakteryzuje się sołectwo Radwanice. W omawianej gminie liczba mieszkańców płci żeńskiej i męskiej jest bardzo podobna i stanowi stosunek 49,63% dla kobiet do 50,37% dla mężczyzn.

LICZBA MIESZKAŃCÓW W ROKU 2015

kobiety mężczyźni

2500 2000 1500 1000 500 0

Wykres 4 Liczba ludności jednostek administracyjnych gminy Radwanice (stan na 31.12.2015 r.) z podziałem na płeć. Źródło: Urząd Gminy Radwanice.

Wykres 5 ilustruje liczbę ludności w poszczególnych sołectwach gminy na przestrzeni lat 2010-2015. Obszary, w których odnotowano wzrost populacji to: Drożów, Jakubów, Kłębanowice, Łagoszów Wielki, Nowy Dwór, Przesieczna, Radwanice i Sieroszowice. W pozostałych sołectwach tj. w Buczynie, Drożynie, Lipinie, Nowej Kuźni i Strogoborzycach liczba mieszkańców zmniejszyła się.

10

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

LICZBA LUDNOŚCI SOŁECTW W GMINIE W LATACH 2010-2015

2010 2011 2012 2013 2014 2015

2500

2000

1500

1000

500

0

Wykres 5 Liczba ludności sołectw gminy Radwanice w latach 2010-2015. Źródło: Urząd Gminy Radwanice.

11

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2.1. Sfera społeczna

Analiza kwestii społecznych jest elementarną częścią diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w celu opracowania programu rewitalizacji. Wnikliwe zbadanie zagadnień społecznych pozwoli na opracowanie działań mogących rozwiązań występujące problemy lub załagodzić je, a także pobudzić aktywność lokalną. Tego typu przedsięwzięcia przyczyniają się do wzrostu skuteczności projektów rewitalizacyjnych, a także pełniejszego zaangażowania mieszkańców w życie gminy.

Do przeprowadzenia identyfikacji i oceny zjawisk społecznych wykorzystano dane ilościowe obejmujące udzielaną pomoc społeczną, liczbę zdarzeń przestępczych oraz wykroczeń, a także dostęp do edukacji, instytucji kultury, obiektów sportowych i ochrony zdrowia oraz zaangażowanie w życie publiczne. Poniższa tabela prezentuje zakres poszczególnych wskaźników, na podstawie których poddano analizie obszar gminy Radwanice w podziale na sołectwa pod względem sytuacji społecznej w roku 2015. Załączona tabela prezentuje zakres wskaźników ilustrujących sytuację gminy w sferze społecznej.

12

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Tabela 2 Wartości wskaźników określających sytuację społeczną gminy Radwanice w roku 2015.

2

2

2

2

2

2

2

-

2

względu na

2

2

2

2

2 ługotrwałąlub ciężką

Sołectwo

pracy 1 na km

chorobęna 1 km

ubóstwo 1 na km

alkoholizm 1 na km

bezrobocie 1 na km

Frekwencjawyborcza [%]

zdarzenie losowe 1 na km

bezradność sprawach w opiekuńczo

Liczbawydarzeń kulturalnych na 1 km

Liczba organizacjispołecznych na km 1

Liczba popełnionychwykroczeń 1 na km

Dostęp placówek do sportowych, ochrony

Liczbawydanych niebieskich kart 1 na km

Liczba popełnionychprzestępstw 1 na km

wychowawczych i wielodzietnośćna 1 km

Liczba osóbdługotrwale pozostającychbez

Liczbaświadczeń przyznanych ze względu na Liczbaświadczeń przyznanych ze względu na Liczbaświadczeń przyznanych ze względu na Liczbaświadczeń przyznanych ze względu na Liczbaświadczeń przyznanych ze względu na Liczbaświadczeń przyznanych ze

zdrowia,oświatowych kulturalnych i km 1 na niepełnosprawnośćoraz d Buczyna 25 25 1300 662 837 250 625 37 62 0 25 39% 87 12 Drożów 0 0 0 281 0 0 80 120 40 40 0 42% 40 0 Drożyna 35 0 0 0 0 0 0 106 142 0 0 42% 35 0 Jakubów 91 160 754 183 480 0 0 46 137 23 114 42% 23 46 Kłębanowice 58 213 4408 1701 1605 0 1701 97 97 0 0 39% 19 0 Lipin 116 0 2096 175 1543 0 437 0 0 0 0 42% 29 0 Łagoszów Wielki 21 135 683 1108 176 0 383 83 238 10 10 42% 21 10 Nowa Kuźnia 98 363 2571 1789 1090 0 880 70 70 42 14 39% 28 0 Nowy Dwór 19 0 0 0 426 0 77 19 0 0 0 42% 39 0 Przesieczna 43 259 2781 2350 949 0 431 86 108 22 22 42% 22 0 Radwanice 89 911 3734 3754 753 0 1337 218 208 20 119 53% 149 20 Sieroszowice 29 22 1336 609 631 22 206 37 15 7 15 39% 15 7 Strogoborzyce 0 73 1525 1065 1888 0 557 0 48 24 0 39% 24 0 Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o

13

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Udzielana pomoc społeczna

Według danych udostępnionych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach liczba świadczeń pomocy społecznej przyznanych rodzinom w gminie wyniosła 3739. Wśród nich największy udział ma pomoc ze względu na ubóstwo (38% wszystkich świadczeń), zaś najmniejszy – bezdomność (zaledwie 7 świadczeń w gminie, co odpowiada 0,2% łącznej puli świadczeń). W odniesieniu do układu przestrzennego gminy, sołectwami o największej liczbie przyznanych świadczeń są Radwanice (28%), a następnie Kłębanowice i Nowa Kuźnia (po 13%). Z kolei sołectwem, w którego żaden mieszkaniec nie korzysta z tego typu pomocy społecznej jest Drożyna.

Tabela 3 Powody przyznania pomocy społecznej rodzinom gminy Radwanice przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

w Radwanicach.

-

ość w

Sołectwo n

Ubóstwo

sprawach

Alkoholizm

Bezrobocie

opiekuńczo

Bezdomność

Bezrad

ciężkachoroba

Wielodzietność

Długotrwała lub

wychowawczych

Zdarzenielosowe Niepełnosprawność

Buczyna 0 2 104 33 9 20 20 58 50 Drożów 0 0 0 7 0 0 0 0 2 Drożyna 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Jakubów 0 7 33 0 0 8 0 21 0 Kłębanowice 2 11 228 62 12 26 0 71 88 Lipin 1 0 72 6 50 0 0 3 15 Łagoszów Wielki 1 13 66 57 0 50 0 17 37 Nowa Kuźnia 1 26 184 86 41 42 0 37 63 Nowy Dwór 0 0 0 0 0 0 0 22 4 Przesieczna 0 12 129 74 20 35 0 24 20 Radwanice 0 92 377 213 0 166 0 76 135 Sieroszowice 1 3 182 54 1 29 3 85 28 Strogoborzyce 1 3 63 22 19 22 0 59 23 RAZEM 7 169 1438 614 152 398 23 473 465 Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach

W niniejszej części diagnozy wskazana jest liczba przyznanych świadczeń na 1 km2 w danych sołectwach, uwzględniając takiej powody zapomogi jak:

» alkoholizm, » ubóstwo, » niepełnosprawność i długotrwała lub ciężka choroba (tj. wykluczenie społeczne),

14

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

» bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i wielodzietnych (ujęte w diagnozie jako problemy w rodzinie), » zdarzenie losowe, » bezrobocie.

Sołectwo Radwanice to obszar o największej liczbie świadczeń przyznanych rodzinom ze względu na alkoholizm. Z uwagi na stosunkowo wysoką wartość tego wskaźnika wyróżnia się ono na tle pozostałych sołectw gminy, gdzie wskaźnik ten jest kilku- i kilkunastokrotnie niższy.

Mieszkańcy gminy, którzy wzięli udział w warsztatach diagnostycznych, również wskazali Radwanice jako obszar o dużym nasileniu problemu alkoholizmu (według oceny 1/3 uczestników spotkania).

Gmina Radwanice 3,64-9,11 ALKOHOLIZM 1,61-3,63 0,74-1,60 0,00-0,73

Rysunek 2 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na alkoholizm na 1 km2. Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach

15

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Obszarami o najwyższej liczbie świadczeń przyznanych z powodu ubóstwa są Kłębanowice i Nowa Kuźnia – 29% wszystkich tego typu świadczeń w gminie trafia do rodzin zamieszkujących te dwa sołectwa.

Do miejscowości o niższym, lecz nadal znaczącym wskaźniku pobierania świadczeń z powodu ubóstwa należą Lipin, Strogoborzyce i Przesieczna, a także Sieroszowice oraz Buczyna.

Niemniej jednak, w odniesieniu do powierzchni sołectw, najwyższy wskaźnik odnotowano dla Radwanic i Kłębanowic. Gmina Radwanice 27,82-44,08 15,26-27,81 Mieszkańcy biorący udział w warsztatach 7,55-15,25 diagnostycznych najczęściej wskazywali na UBÓSTWO 0,00-7,54 Nową Kuźnię jako na sołectwo Rysunek 3 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na ubóstwo na 1 km2. o największym problemem w zakresie Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach ubóstwa, a także, choć w mniejszym stopniu, Strogoborzyce i Drożynę.

16

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Przyczyną przyznawania znacznej części świadczeń pomocy społecznej jest długotrwała lub ciężka choroba, a także dotknięcie niepełnosprawnością. Przypadłości te prowadzą do wykluczenia społecznego, które z kolei objawia się brakiem lub niskim poziomem uczestnictwa w życiu zbiorowym. Jednocześnie, zapadnięcie na przewlekłą chorobę nierzadko wiąże się z koniecznością ponoszenia znaczących wydatków na leczenie, a nawet podjęcia opieki nad osobą chorą przez pozostałych członków rodziny, co ma istotny wpływ na organizację życia rodzinnego. Rezultatem Gmina Radwanice WYKLUCZENIE 23,51-37,54 tego może być decyzja o zredukowaniu 11,09-23,50 czasu poświęcanego na pracę zarobkową 1,84-11,08 0,00-1,83 lub, w skrajnych przypadkach, całkowita SPOŁECZNE rezygnacja z pracy, by zająć się Rysunek 4 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na schorowanym członkiem rodziny. niepełnosprawność oraz długotrwałą lub ciężką chorobę na 1 km2. Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach

Problem wykluczenia społecznego w gminie Radwanice dotyka przede wszystkim sołectwa Radwanice, do którego trafiło 37% świadczeń, z kolei 13% zapomóg wypłacanych jest mieszkańcom Nowej Kuźni. Również odnosząc liczbę świadczeń do powierzchni sołectw, Radwanice stanowią miejscowość, w której sytuacja jest najtrudniejsza. Z kolei problem niemalże nie istnieje w Drożynie i Nowym Dworze, a także w Drożowie, Jakubowie i Lipinie (Rysunek 4).

W oczach mieszkańców to Nowa Kuźnia jest miejscowością, w której wykluczenie społeczne jest problemem większym niż w pozostałych sołectwach gminy.

17

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Sytuacja rodzinna nie pozostaje bez wpływu na problemy społeczne na danych obszarach, a tym samym na aktywność lokalnych społeczności. Życie rodzinne wiąże się nierzadko z aktywnością zawodową, a także z poczuciem bezpieczeństwa. Problemy w rodzinach gminy Radwanice analizowane są jako suma świadczeń przyznanych ze względu na bezradność w sprawach opiekuńczo- losowych i wielodzietność.

Problemy w rodzinie, w przeliczeniu na 1 km2 doskwierają w największym stopniu mieszkańcom Strogoborzyc, a także Nowej PROBLEMY Gmina Radwanice Kuźni, Kłębanowic i Lipin. 16,06-18,88 9,50-16,05 4,81-9,49 Z kolei, okiem mieszkańców, obszarami 0,00-4,80 W RODZINIE o trudniejszej sytuacji w rodzinach Rysunek 5 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na bezradność są Radwanice, Kłębanowice i Nowa Kuźnia. w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i wielodzietność na 1 km2. Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach

Występujące zdarzenia losowe są przyczyną, dla których 23 rodziny w gminie Radwanice otrzymują świadczenia – niemal wszystkie, bo 20 rodzin zamieszkuje Buczynę, natomiast 3 – sołectwo Sieroszowice.

18

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach przyznaje części mieszkańcom świadczenia wynikające z bezrobocia. Z tego powodu w całej gminie pomoc otrzymuje 465 odbiorców, wśród których ponad 29% to mieszkańcy sołectwa Radwanice. Odnosząc liczbę przyznanych świadczeń do powierzchni każdego sołectwa, najwyższy wskaźnik zanotowano dla Kłębanowic, a następnie dla Radwanic i Nowej Kuźni, co ilustruje Rysunek 6.

Gmina Radwanice 13,38-17,01 6,26-13,37 2,07-6,25 BEZROBOCIE 0,00-2,06 Rysunek 6 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na bezrobocie na 1 km2. Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach

19

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Stopień bezpieczeństwa

Poczucie bezpieczeństwa jest jednym z podstawowych kryteriów oceny obszaru, w którym się żyje, pracuje i spędza czas. Aspekt ten zbadano, analizując 3 czynniki:

» liczbę popełnionych przestępstw na 1 km2, » liczbę popełnionych wykroczeń na 1 km2, » liczbę wydanych niebieskich kart na 1 km2.

Dane dotyczące popełnionych przestępstw i wykroczeń, a także wydanych niebieskich kart uzyskano z Rewiru Dzielnicowych w Radwanicach. W 2015 roku w gminie Radwanice doszło do 61 przestępstw, z czego jedna trzecia miała miejsce w Radwanicach. Odnosząc liczbę przestępstw do powierzchni sołectw, największy wskaźnik obejmuje sołectwa Radwanice oraz Drożów i Drożyna.

Według oceny mieszkańców problem przestępstw w największym stopniu dotyka Łagoszów Wielki i Radwanice, a w dalszej kolejności Kłębanowice.

Gmina Radwanice PRZESTĘPSTWA 1,21-2,18 0,98-1,20 0,47-0,97 0,00-0,46 Rysunek 7 Liczba popełnionych przestępstw na 1 km2. Źródło: Rewir Dzielnicowych w Radwanicach

20

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

W 2015 roku w gminie Radwanice popełniono łącznie 79 wykroczeń, z których najwięcej miało miejsce w sołectwach Łagoszów Wielki i Radwanice (odpowiednio 23 i 21). Liczba popełnionych wykroczeń na 1 km2 jest najwyższa dla tych dwóch sołectw, natomiast w Lipinie i Nowym Dworze nie popełniono żadnych wykroczeń.

Mieszkańcy jako sołectwa o największej liczbie wykroczeń wskazali w pierwszej kolejności Buczynę, a następnie Radwanice, Przesieczną i Łagoszów Wielki.

Gmina Radwanice 1,43-2,38 Rysunek 8 Liczba popełnionych wykroczeń na 1 km2. 0,98-1,42 Źródło: Rewir Dzielnicowych w Radwanicach WYKROCZENIA 0,49-0,97 0,00-0,48

Niebieska karta to dokument stwierdzający występowanie przemocy w rodzinie. Zawiera on zapisy związane z przemocą w danej rodzinie oraz służy ocenie zagrożenia przemocą w przyszłości. W gminie Radwanice wydano 11 niebieskich kart, przy czym najwięcej tego typu dokumentów na 1 km2 obowiązuje wśród ludności sołectw Nowa Kuźnia i Drożów. Niebieska karta nie obowiązuje w żadnej rodzinie w Buczynie, Drożynie, Kłębanowicach, Lipinie i Nowym Dworze.

Gmina Radwanice 0,25-0,42 NIEBIESKIE 0,11-0,24 0,01-0,1 0,00 Rysunek 9 Liczba wydanych niebieskich kart na 1 km2. Źródło: Rewir Dzielnicowych w Radwanicach KARTY 21

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Aktywność społeczna i gospodarcza mieszkańców

Aktywność społeczności lokalnej może mieć istotny wpływ na zmiany, jakie zachodzą w ich otoczeniu. Jednym z przejawów takiej aktywności jest liczba organizacji pozarządowych (NGO) działających na terenie gminy, która na potrzeby niniejszego opracowania reprezentowana jest przez wskaźnik liczby NGO na 1 km2 sołectwa. Wskaźnik ten można interpretować jako współczynnik aktywności społeczeństwa obywatelskiego, zatem im większa jest liczba jednostek tego rodzaju tym bardziej aktywna jest lokalna społeczność.

Na obszarze gminy działają 24 organizacje społeczne, na które składają się ochotnicze straże pożarne (6 jednostek), organizacje sportowe, grupy działające na rzecz rozwoju lokalnego i rozwoju kultury, grupy wspólnych zainteresowań czy fundacje i stowarzyszenia skupiające się na pomocy innym. Najwięcej organizacji znajduje się w Radwanicach (12 z 24), niemniej jednak odnosząc te wartości do powierzchni sołectw, najwyższy wskaźnik odnotowuje się dla wsi Radwanice i Jakubów, natomiast najniższy, tj. zerowy, a więc stwierdzający brak jakichkolwiek stowarzyszeń występuje w Drożowie, Drożynie, Kłębanowicach, Gmina Radwanice Lipinie, Nowym Dworze i Strogoborzycach. ORGANIZACJE 0,00 0,01-0,10 0,11-0,25 Uczestnicy warsztatów diagnostycznych w 0,26-1,19 gminie Radwanice wskazali, że SPOŁECZNE 2 miejscowościami o najniższej aktywności Rysunek 10 Liczba organizacji społecznych na 1 km . Źródło: Krajowy Rejestr Sądowy jest przede wszystkim Lipin, w odniesieniu do którego podkreślano brak zaangażowania społecznego oraz brak porozumienia mieszkańców. W dalszej kolejności niską aktywność społeczną mieszkańcy odczuwają w Buczynie i Drożynie.

22

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Liczba organizacji społecznych w sołectwach

Strogoborzyce

Sieroszowice

Radwanice

Przesieczna

Nowy Dwór

Nowa Kuźnia

Łagoszów Wielki

Lipin

Kłębanowice

Jakubów

Drożyna

Drożów

Buczyna

0 2 4 6 8 10 12 14

Wykres 6 Liczba organizacji społecznych w poszczególnych sołectwach gminy Radwanice. Źródło: Krajowy Rejestr Sądowy

Kolejnym elementem informującym o aktywności społecznej mieszkańców jest ich udział w życiu publicznym, a więc uczestnictwo w wyborach. Poniższe dane ilustrują frekwencję wyborczą w wyborach parlamentarnych, które odbyły się w Polsce w październiku 2014 roku. Obszarami o najniższej aktywności społecznej w gminie Radwanice są: Buczyna, Kłębanowice, Nowa Kuźnia, Nowy Dwór, Sieroszowice i Strogoborzyce.

Gmina Radwanice FREKWENCJA 38,68-41,96% 41,97-52,99% Rysunek 11 Frekwencja wyborcza w wyborach 53% parlamentarnych w roku 2015. Źródło: PKW WYBORCZA 23

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Aktywność gospodarcza mieszkańców bezpośrednio wpływa na rozwój gminy, toteż analiza przestrzennego układu działalności gospodarczej stanowi element diagnozy sytuacji w gminie. Ponad 60% zarejestrowanych w gminie przedsiębiorstw znajduje się w Radwanicach. Wskaźnik informujący o liczbie podmiotów gospodarczych na 1 km2 jest w Radwanicach wielokrotnie wyższy niż w innych miejscowościach. Z kolei sołectwami o najniższym wskaźniku są Nowy Dwór, Lipin, Drożyna, Strogoborzyce i Nowa Kuźnia. Percepcja mieszkańców jest zgodna z wynikami Gmina Radwanice analizy – wskazali oni, że najniższą 0,00-0,56 PODMIOTY 0,57-1,25 aktywnością gospodarczą wykazują się 1,26-2,16 2,17-9,71 mieszkańcy Nowego Dworu, Drożyny GOSPODARCZE i Nowej Kuźni.

Rysunek 12 Liczba przedsiębiorstw gospodarczych na 1 km2. Źródło: Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej

24

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Dostęp do kultury, edukacji i obiektów ochrony zdrowia

Wysoki poziom dostępności kultury oraz edukacji jest jednym z podstawowych wyznaczników rozwoju jednostek samorządu terytorialnego, skierowanego na obywateli. Z kolei dostępność obiektów ochrony zdrowia przyczynia się do ogólnego lepszego stanu zdrowia mieszkańców, dzięki możliwości uzyskania porady i pomocy lekarskiej i pielęgniarskiej w stosunkowo niedużej odległości od miejsca zamieszkania.

Najwięcej placówek sportowych, ochrony zdrowia, oświatowych i kulturalnych znajduje się w Radwanicach. Tam też najwyższy jest wskaźnik takich obiektów na 1 km2 powierzchni miejscowości. Najniższym wskaźnikiem, a więc najtrudniejszym dostępem do instytucji kultury, edukacji, ochrony zdrowia i sportowych charakteryzują się Sieroszewice, a za nimi Kłębanowice, Łagoszów Wielki, Przesieczna, Jakubów i Strogoborzyce.

Mieszkańcy gminy Radwanice, którzy uczestniczyli w warsztatach Gmina Radwanice diagnostycznych, wskazywali przede 0,00-0,24 0,25-0,40 wszystkim na niedobór oferty edukacyjnej 0,41-0,87 OBIEKTY SPORTOWE, 0,88-1,49 w postaci braku żłobka w Radwanicach.

OCHRONY ZDROWIA, Rysunek 13 Dostęp do placówek sportowych, ochrony zdrowia, OŚWIATOWEoświatowych I iKULTURY kulturalnych na 1 km 2. Źródło: Urząd Gminy w Radwanicach

25

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

W gminie Radwanice odbywa się szereg corocznych imprez, do których należą pikniki, odpusty, festyny czy wydarzenia sportowe. Odbywają się one regularnie w stałych lokalizacjach – w wybranych sołectwach.

Najwięcej wydarzeń na 1 km2 ma miejsce w Jakubowie – wskaźnik dla tej wsi jest ponad dwukrotnie wyższy niż dla drugich z kolejności Radwanic. Jednak w ośmiu z trzynastu sołectw gminy nie organizuje się żadnych cyklicznych imprez. Do miejscowości tych należą:

 Drożów, Gmina Radwanice  Drożyna, WYDARZENIA 0,00 0,01-0,10  Kłębanowice, 0,11-0,20 0,21-0,46  Lipin, KULTURALNE

 Nowa Kuźnia, Rysunek 14 Liczba wydarzeń kulturalnych na 1 km2.  Nowy Dwór, Źródło: Urząd Gminy w Radwanicach  Przesieczna,  Strogoborzyce.

W opinii mieszkańców w Drożowie i Drożynie brak życia kulturalnego jest najbardziej odczuwalny w skali gminy.

26

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2.2. Sfera gospodarcza

Do analizy koncentracji zjawisk kryzysowych w gminie niezbędne jest zbadanie, w jakim stopniu dotykają ją problemy natury gospodarczej, takie jak stan bezrobocia i stopień przedsiębiorczości mieszkańców gminy Radwanice. Wykorzystano trzy wskaźniki, zbudowane w oparciu wymienione negatywne zjawiska, tj:

» liczba osób bezrobotnych na 1 km2, » liczba osób długotrwale pozostających bez pracy na 1 km2, » liczba przedsiębiorstw gospodarczych na 1 km2.

Bezrobocie jest istotną determinantą występowania zarówno problemów gospodarczych, jak i społecznych. Poniższe dane obejmują liczbę bezrobotnych ogółem oraz liczbę osób długotrwale (tj. powyżej 24 miesięcy) pozostających bez pracy. W gminie Radwanice w 2015 zarejestrowanych było 172 bezrobotnych, z czego 54% stanowiły kobiety. Niemal jedna czwarta bezrobotnych mieszkańców gminy pozostaje bez pracy powyżej 2 lat, z kolei najmniejszą grupę stanowią osoby będące bezrobotnymi nie dłużej niż miesiąc (Wykres 7).

LICZBA OSÓB BEZROBOTNYCH WEDŁUG CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY do 1 m-ca 8% powyżej 24 m-cy 23% 1-3 m -cy 14%

12-24 m-cy 3-6 m-cy 18% 20%

6-12 m-cy 17%

Wykres 7 Liczba osób bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy. Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach

27

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Dane o bezrobociu w gminie na poziomie sołectw wskazują, że największy wskaźnik liczby bezrobotnych na 1 km2 występuje w Radwanicach. Jednocześnie najlepsza sytuacja ma miejsce w Drożowie, gdzie

wskaźnik ten jest najniższy.

Gmina Radwanice Rysunek 15 Liczba osób bezrobotnych na 1 km2. 2,8-4,9 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach BEZROBOCIE 2,1-2,7 1,1-2,0 0-1,0

Osoby długotrwale pozostające bez pracy to mieszkańcy gminy będący niezatrudnionymi powyżej 24 miesięcy. W skali gminy jest to 39 osób, w tym 22 kobiety i 17 mężczyzn. Najwięcej osób długotrwale bezrobotnych jest w sołectwie Nowa Kuźnia (7), natomiast w Drożowie i Strogoborzycach nie ma takich osób (Rysunek 16).

Gmina Radwanice DŁUGOTRWAŁE 0,90-1,16 0,36-0,89 Rysunek 16 Liczba osób długotrwale 0,01-0,35 pozostających bez pracy na 1 km2. 0,00 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Polkowicach BEZROBOCIE 28

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2.3. Sfera środowiskowa

Stan jakości powietrza w gminie Radwanice zanalizowano w oparciu o uchwalony w 2014 roku Program ochrony powietrza dla województwa dolnośląskiego. BENZO(a)PIREN

Obszar przekroczeń B(a)P rok

W granicach gminy zidentyfikowano przekroczenia dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń benzo(a)pirenem. Obszar przekroczeń znajduje się przy drodze krajowej nr 12 i obejmuje fragmenty sołectw Radwanice i Łagoszów Wielki. Rysunek 17 Obszary przekroczeń poziomu docelowego dla B(a)P rok (2011 r.). Źródło: Program ochrony powietrza dla województwa dolnośląskiego Problem zanieczyszczenia powietrza był szeroko dyskutowany podczas warsztatów diagnostycznych z mieszkańcami gminy. Zwrócili oni uwagę na uciążliwości z tym związane, występujące w kilku miejscowościach. Najczęściej przywoływanym problemem była emisja zanieczyszczeń związana z działalnością kopalni, wpływająca na obniżenie jakości powietrza przede wszystkim w Jakubowie, ale także w Przesiecznej. W Lipinie odczuwa się obecność przykrych zapachów, mających swoje źródło w ubojni świń. Z kolei w Radwanicach problemem jest niska emisja, pochodząca ze spalania paliw w kotłach w gospodarstwach domowych. Dodatkowo mieszkańcy zgłosili, że uciążliwe w Radwanicach są odory pochodzące ze ścieków, w szczególności przy ul. Rolnej.

29

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2.4. Sfera przestrzenno-funkcjonalna

Czynniki przestrzenno-funkcjonalne charakteryzowane są poprzez wyposażenie w infrastrukturę techniczną oraz jej stan na danym obszarze, a także podejmowane na obszarze gminy działania interwencyjne. W dalszej analizie wykorzystano następujące wskaźniki z tego zakresu:

» liczbę zabytków wpisanych do gminnego rejestru zabytków na 1 km2; » liczbę zdarzeń drogowych na 1 km2, » liczbę wyjazdów ochotniczej straży pożarnej na 1 km2, » objęcie terenu gminy miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego.

Przez gminę Radwanice przebiegają dwie drogi krajowe:

» DK nr 3 relacji Świnoujście – Jakuszyce, przechodząca przez sołectwa Drożyna, Drożów, Przesieczna i Łagoszów Wielki, » DK nr 12 relacji Łęknica – Berdyszcze, przechodząca przez sołectwa Drożów, Przesieczna, Radwanice, Kłębanowice, Buczyna, Strogoborzyce i Nowy Dwór.

Dane dotyczące liczby zdarzeń drogowych mających miejsce w gminie Radwanice uzyskano z Rewiru Dzielnicowych w Radwanicach. W 2015 roku doszło do 23 zdarzeń (wypadków oraz kolizji). Sołectwo Gmina Radwanice Radwanice to lokalizacja, w której doszło ZDARZENIA 0,87-1,06 0,51-0,86 do największej liczby zdarzeń, natomiast 0,25-0,50 0,00-0,24 w czterech sołectwach: Drożów, Lipin, DROGOWE Nowa Kuźnia i Nowy Dwór nie miały miejsca Rysunek 18 Liczba zdarzeń drogowych na 1 km2. żadne wypadki ani kolizje (Wykres 8). W Źródło: Rewir Dzielnicowych w Radwanicach przeliczeniu na 1 km2 powierzchni sołectw najwyższy, a zatem najmniej korzystny wskaźnik charakteryzuje sołectwo Drożyna.

30

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Liczba zdarzeń drogowych w 2015 roku

Strogoborzyce Sieroszowice Radwanice Przesieczna Nowy Dwór Nowa Kuźnia Łagoszów Wielki Lipin Kłębanowice Jakubów Drożyna Drożów Buczyna

0 1 2 3 4 5 6

Wykres 8 Liczba zdarzeń drogowych (wypadków i kolizji) w sołectwach gminy Radwanice. Źródło: Rewir Dzielnicowych w Radwanicach

W 2015 roku łącznie doszło do 119 interwencji wszystkich ochotniczych straży pożarnej w gminie Radwanice. Najwięcej wyjazdów odnotowała OSP w Radwanicach, zaś najmniej – OSP w Buczynie. Miejscowością, która dominowała w liczbie interwencji są Radwanice (30% wszystkich wyjazdów). W przeliczeniu na powierzchnię miejscowość ta nadal dominuje w wysokości mierzonego wskaźnika. W całej gminie jest tylko jedno sołectwo, w którym ochotnicza straż pożarna nie interweniowała w 2015 roku – jest to Drożyna.

INTERWENCJE Gmina Radwanice 2,52-3,57 1,77-2,51 STRAŻY POŻARNEJ 0,74-1,76 0,00-0,73 Rysunek 19 Liczba wyjazdów ochotniczej straży pożarnej na 1 km2. Źródło: Urząd Gminy Radwanice

31

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

W granicach gminy znajduje się 27 zabytków wpisanych do rejestru. Są wśród nich kościoły, cmentarze, plebanie, pałace, parki i parki krajobrazowe, kaplice, dwór, kuźnia, karczma oraz budynki mieszkalne. Część z tych obiektów jest w złym stanie technicznym, co w szczególności problematyczne jest w przypadku obiektów mieszkalnych.

Obiekty zabytkowe znajdują się w Buczynie, Jakubowie, Kłębanowicach, Łagoszowie Wielkim, Przesiecznej, Radwanicach i Sieroszowicach, przy czym współczynnik liczby zabytków na 1 km2 Gmina Radwanice 0,7-1,0 najwyższy jest w Sieroszowicach, gdzie 0,4-0,6 ZABYTKI 0,1-0,3 wynosi on 1. 0,0

Rysunek 20 Liczba zabytków na 1 km2 w gminie Radwanice. Źródło: Rejestr zabytków

32

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Czynniki funkcjonalne są reprezentowane przez plany miejscowego zagospodarowania (MPZP), które ustalają przeznaczenie gruntów w gminie oraz określają sposób ich zagospodarowania i zabudowy. Stanowią informację dla mieszkańców i potencjalnych inwestorów o przeznaczeniu konkretnych terenów w gminie.

Łącznie na terenie gminy Radwanice obowiązuje 9 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, obejmujących prawie wszystkie sołectwa gminy, za wyjątkiem Nowej Kuźni, Nowego Dworu i Strogoborzyc. Większość uchwalonych planów obejmuje więcej niż Gmina Radwanice 0 jedno sołectwo. 1-2 MPZP 3-4 5

Rysunek 21 Liczba obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w sołectwach gminy Radwanice. Źródło: Urząd Gminy Radwanice

33

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2.5. Sfera techniczna

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych 2014-2020 stan kryzysowy w sferze technicznej obejmuje przede wszystkim „degradację stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz brak funkcjonowania rozwiązań technicznych, umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska”. W zasobie mieszkaniowym gminy Radwanice znajduje się 15 mieszkań socjalnych oraz 20 mieszkań komunalnych. Część z tych obiektów wymaga szeregu zabiegów rewitalizacyjnych zarówno w zakresie remontów1, jak również przeprowadzenia działań miękkich spowodowanych występowaniem zjawisk patologicznych. Na potrzeby niniejszego opracowania dokonano klasyfikacji powyższego zasobu mieszkaniowego według stopnia ich degradacji.

Celem wykazania obszarów skupiających obiekty o wysokim stopniu degradacji przeprowadzono analizę uwzględniającą lokalizację poszczególnych obiektów, naniesioną w formie graficznej w sposób punktowy. Podział budynków według stopnia ich degradacji przedstawi się następująco:

» stan degradacji w stopniu wysokim, obejmujący budynki niewyposażone w łazienkę, instalację gazową oraz centralnego ogrzewania, » stan degradacji w stopniu niskim, do którego przyporządkowano obiekty niepodłączone do instalacji gazowej oraz nieposiadające centralnego ogrzewania.

Pośród posiadanych przez gminę lokali mieszkalnych 4 lokale socjalne i 2 komunalne nie posiadają łazienki. Znajdują się one w następujących lokalizacjach:

» w Radwanicach przy ul. Parkowej 13A (4 z 9 lokali w budynku określono jako zdegradowane w stopniu wysokim), » w Sieroszowicach (Sieroszowice 3/7), » w Radwanicach przy ul. Stawnej 1e.

Za wyjątkiem obiektu przy ul. Stawnej 1e pozostałe znajdują się w budynkach, w których inne mieszkania wyposażone są w łazienkę.

Rysunek 22 przedstawia lokalizację budynków mieszkaniowych w zasobie gminy, których stopień degradacji określony został jako wysoki lub niski.

Stan techniczny każdego lokalu określono jako dostateczny, co oznacza, że występują niewielkie uszkodzenia i ubytki, niezagrażające bezpieczeństwu użytkowania. Wskazano, że celowy jest częściowy remont obiektu (Źródło: Urząd Gminy Radwanice) 34

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Sołectwa, w których znajdują się zdegradowane budynki

Stan degradacji budynku w stopniu niskim

Stan degradacji budynku w stopniu wysokim

Rysunek 22 Stopień degradacji gminnych budynków mieszkalnych. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

35

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

3. Analiza opinii mieszkańców i ekspertów gminy Radwanice

Perspektywa mieszkańców w zakresie omawianych powyżej czynników została zbadana za pomocą ankiety, w której udział wzięło 285 osób, oraz poprzez dwa spotkania warsztatowe z przedstawicielami samorządu (sołtysami, radnymi gminy, radnymi powiatu oraz wójtem gminy). Poniżej zaprezentowana jest analiza opinii mieszkańców w odniesieniu do każdego z sołectw z osobna, biorąc pod uwagę wskazane przez uczestników warsztatów problemy w danych sołectwach, ich pozytywne i negatywne strony, a także funkcje, jakie dana miejscowość spełnia w gminie. Z kolei w wyniku ankiety poznano perspektywę mieszkańców danej miejscowości na aspekty rozwoju gminy Radwanice oraz efekty, jakich oczekują w związku z podjęciem działań rewitalizacyjnych.

Buczyna jest sołectwem, do którego mieszkańcy gminy najchętniej wybierają się na obchody Nocy Świętojańskiej. Dodatkowo, BUCZYNA miejscowość stanowi dla nich miejsce rekreacji oraz odbywania praktyk religijnych ze względu na ulokowany tam kościół i cerkiew. Innymi powodami, dla których mieszkańcy odwiedzają Buczynę są mecze piłkarskie, wędkarstwo, a także lokalizacja sklepów i szkoły. Jako pozytywne strony miejscowości wskazano przede wszystkim istniejące tam obiekty sportowe oraz obecność szkoły podstawowej i parku. Z kolei, zdiagnozowanymi problemami są intensywny ruch na drodze krajowej nr 12 oraz obniżony stopień bezpieczeństwa z tym związany. Uczestnicy spotkań wskazali również na problem braku aktywności społeczności lokalnej oraz zaniedbany park.

Oceniając aspekty rozwoju gminy, mieszkańcy Buczyny wskazali zakresy, które oceniają pozytywnie, a mianowicie bazę sportową i rekreacyjno-wypoczynkową i ofertę edukacyjną. Dostateczne oraz wyższe oceny uzyskało bezpieczeństwo publiczne, oferta placówek kulturalnych i ubóstwo. Najniżej oceniono stan infrastruktury technicznej oraz wykorzystanie potencjału turystycznego gminy.

Społeczność Buczyny jako efekt przeprowadzonych działań rewitalizacyjnych w gminie widzi przede wszystkim:

rozszerzenie bazy turystycznej, zwiększenie integracji mieszkańców i pobudzenie ich aktywności lokalnej, poprawę jakości i zwiększenie dostępności usług publicznych, rozwój mikro- i małej przedsiębiorczości, poprawę stanu infrastruktury komunikacyjnej.

36

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Mieszkańcy gminy Radwanice, zapytani o to, w jakim celu wybierają się do Drożowa, nie potrafili jednoznacznie odpowiedzieć, wobec DROŻÓW tego nie zidentyfikowano funkcji sołectwa na tle gminy. Niemniej jednak, uzyskane oceny dotyczące pozytywnych i negatywnych stron miejscowości pozwoliły zauważyć, że mieszkańcy doceniają aspekty lokalizacyjne Drożowa, panujący tam spokój oraz walory przyrodnicze. Jednocześnie, problemem w miejscowości jest brak sklepu, świetlicy i wydarzeń kulturalnych, a także słabe więzi społeczne, przejawiające się w braku zaangażowania i integracji mieszkańców.

Mieszkańcy Drożowa w przeważającym stopniu nadali oceny dobre takim aspektom rozwoju gminy jak: oferta edukacyjna i bezpieczeństwo publiczne. Za dostateczne uważana jest lokalna gospodarka komunalna, kompetencje zawodowe mieszkańców, a także estetyka i funkcjonalność przestrzeni publicznych i zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Stan infrastruktury technicznej i sytuacja na rynku pracy to obszary ocenione przez ankietowanych zdecydowanie negatywnie.

Mieszkańcy Drożowa oczekują, że przeprowadzona rewitalizacja w gminie Radwanice przyniesie:

poprawę stanu infrastruktury komunikacyjnej, poprawę jakości i zwiększenie dostępności usług publicznych, odnowę i zachowanie zabytków.

Podobnie jak Drożów, w przypadku Drożyny mieszkańcy nie potrafili wskazać funkcji sołectwa, za wyjątkiem jednego głosu DROŻYNA kojarzącego miejscowość z kapliczką. Drożyna cieszy się wśród mieszkańców gminy uznaniem ze względu na niewielki rozmiar miejscowości, z czym wiąże się panujący tam spokój, a także z uwagi na atrakcyjność położenia. Z kolei zidentyfikowano znaczny niedobór poszczególnych usług i wydarzeń: brak świetlicy, miejsc kultury, sklepu, a także imprez czy inicjatyw mieszkańców. Słabością miejscowości jest niewielkie zaangażowanie ludzi w życie społeczne.

Mieszkańcy Drożyny uważają, że następujące obszary rozwoju gminy znajdują się na dobrym poziomie: oferta edukacyjna (zwłaszcza przedszkolna), integracja lokalnej społeczności i bezpieczeństwo publiczne. Ocenę dostateczną uzyskał aspekt zanieczyszczenia środowiska naturalnego, natomiast negatywnie oceniono stan techniczny zabytków i promocję gminy.

Po przeprowadzonych przedsięwzięciach rewitalizacyjnych gmina Radwanice, według mieszkańców Drożyny, charakteryzować się będzie: 37

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

lepszą jakością i zwiększoną dostępnością usług publicznych, szerszą bazą sportową i rekreacyjną, odnowionymi i zachowanymi zabytkami.

Społeczność gminy Radwanice kojarzy Jakubów przede JAKUBÓW wszystkim z jazdą konną, cyklicznym świętem „Hubertus”, a także ze źródła wody św. Jakuba. Inne elementy łączone z Jakubowem to Sanktuarium Św. Jakuba oraz winnice. Według uczestników warsztatów zaletami Jakubowa są przede wszystkim aspekt turystyczno-rekreacyjny miejscowości (obecność szeregu atrakcji), lokalizacja kościoła i zabytków. Wśród negatywów zwrócono szczególną uwagę na zanieczyszczenie powietrza we wsi, wynikające z bliskości kopalni. Oprócz tego problemu, wyróżniającego się wśród innych ze względu na liczbę zgłoszeń, mieszkańcy zwrócili uwagę na niedostateczną infrastrukturę drogową: nieodpowiednią nawierzchnię dróg i brak chodników.

W przeprowadzonej ankiecie mieszkańcy Jakubowa określili następujące dobrze rozwinięte elementy w gminie: kompetencje zawodowe mieszkańców, poziom inwestycji gospodarczych realizowanych w gminie, gospodarka komunalna i oferta edukacyjna. Baza sportowa i rekreacyjno-wypoczynkowa otrzymała ocenę dostateczną, natomiast nagorzej oceniono zanieczyszczenie środowiska naturalnego, stan infrastruktury komunikacyjnej, stan techniczny zabytków, dostępność komunalnych zasobów mieszkaniowych oraz wsparcie dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw.

Społeczność Jakubowa oczekuje przede wszystkim, że w wynikiem rewitalizacji gminy Radwanice będą:

rozszerzenie bazy sportowej i rekreacyjnej, poprawa jakości środowiska naturalnego, w tym ograniczenie emisji zanieczyszczeń, redukcja poziomu ubóstwa i występujących patologii społecznych.

38

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Do Kłębanowic mieszkańcy gminy wybierają się przede wszystkim w celach rekreacyjnych, jednak KŁĘBANOWICE oprócz tego ważnym powodem wizyt w tej wsi jest zakup części do samochodu. Zwrócono szczególną uwagę na wyjątkową na tle gminy aktywność społeczną w sołectwie – mieszkańcy podejmują wspólnie inicjatywy i działają na szczeblu lokalnym. Ponadto we wsi doceniana jest lokalizacja obiektów rekreacyjnych, placu zabaw i świetlicy. Z drugiej jednak strony zasygnalizowano problemy natury komunikacyjnej: brak progów zwalniających i chodników i intensywny ruch uliczny.

Ankietyzowani mieszkańcy Kłębanowic wybrali następujące obszary rozwoju gminy Radwanice jako udane: ofertę edukacyjną, bezpieczeństwo publiczne, estetykę i funkcjonalność przestrzeni publicznych oraz poziom inwestycji gospodarczych realizowanych w gminie. Z drugiej strony jako zły określono poziom patologii społecznych (tj. alkoholizmu, narkomanii i przemocy w rodzinie).

Spodziewane efekty rewitalizacji to:

Poprawa jakości i zwiększenie dostępności usług publicznych, Rozszerzenie bazy sportowej i rekreacyjnej.

Uczestnicy warsztatów jako dominujący powód wizyt w Lipinie wskazali zakupy w tamtejszym sklepie mięsnym. Wśród pozytywnych stron miejscowości znalazły LIPIN się: obecność lip, położenie geograficzne i ulokowanie na uboczu głównych dróg, dzięki czemu we wsi jest spokojnie. Słabości Lipina obejmują głównie problemy techniczno-przestrzenne: zły stan nawierzchni drogi, brak chodników i zanieczyszczenie powietrza, w tym przykre zapachy z ubojni świń. Ponadto zauważono, że pomiędzy mieszkańcami wsi nie ma porozumienia i nie angażują się oni społecznie.

Ponad połowa ankietowanych mieszkańców Lipin oceniła gminną opiekę przedszkolną jako bardzo dobrą. Pozytywne oceny otrzymały również: oferta edukacyjna szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz bezpieczeństwo publiczne. Najniższe noty przyznano takim elementom jak stan infrastruktury komunikacyjnej oraz sytuacja na rynku pracy.

Pożądanymi przez mieszkańców Lipin efektami rewitalizacji gminy Radwanice są:

redukcja poziomu ubóstwa i występujących patologii społecznych, pozyskanie dużych inwestorów, poprawa stanu infrastruktury technicznej.

39

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Mieszkańcy gminy Radwanice chętnie wybierają się do Łagoszowa ŁAGOSZÓW WIELKI Wielkiego na molo na stawie. Jako główną pozytywną cechę wsi wymieniają zabytkowy kościół. Podkreślono również, że w społeczność lokalna jest zintegrowana i aktywna. Negatywne strony obejmują w dużej mierze aspekty związane z komunikacją: brak chodników, duży ruch na drodze i zła nawierzchnia ulicy.

Ankietyzowani mieszkańcy przychylnie oceniają ofertę edukacyjną gminy Radwanice, podobnie jak estetykę i funkcjonalność przestrzeni publicznej. Z kolei stan infrastruktury komunikacyjnej określają jako zły, podobnie jak gospodarkę komunalną i stan infrastruktury technicznej.

Jako efekty rewitalizacji gminy Radwanice mieszkańcy Łagoszowa widzą:

redukcję poziomu ubóstwa i występujących patologii społecznych, rozszerzenie bazy sportowej i rekreacyjnej, poprawę jakości środowiska naturalnego, w tym ograniczenie emisji zanieczyszczeń.

Sołectwo Nowa Kuźnia stanowi dla mieszkańców NOWA KUŹNIA gminy Radwanice jeden z punktów wydarzeń sportowo-kulturalnych – popularne są organizowane tam „Święto Pieczonego Ziemniaka” oraz turniej siatkówki. Istotną rolę pełni tamtejsza Ochotnicza Straż Pożarna, która, obok lokalnej świetlicy, jest jedną z głównych pozytywnych stron wsi z perspektywy mieszkańców. Ponadto, doceniają oni położenie geograficzne sołectwa – atrakcyjną okolicę, w tym lasy. Z drugiej strony zasygnalizowano brak placu zabaw w Nowej Kuźni, a także niski stopień integracji mieszkańców.

Ankietowani mieszkańcy Nowej Kuźni bardzo wysoko ocenili dostępną w gminie Radwanice opiekę przedszkolną. Natomiast dostępność komunalnych zasobów mieszkaniowych, promocja gminy, kompetencje zawodowe mieszkańców i oferta placówek kulturalnych to obszary, które uzyskały najniższe oceny.

Za najbardziej oczekiwane korzyści związane z podjęciem działań rewitalizacyjnych mieszkańcy uważają:

redukcję poziomu ubóstwa i występujących patologii społecznych, wzrost wykształcenia i umiejętności mieszkańców, poprawę bezpieczeństwa publicznego.

40

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Nowy Dwór jest celem wyjazdów mieszkańców na grzyby i jagody. Doceniane są tam przede wszystkim lokalna świetlica, a także położenie geograficzne miejscowości. Jednak we wsi brakuje odpowiednich NOWY DWÓR dróg i chodników, a aktywność społeczna jest znikoma – mieszkańcy nie podejmują wspólnych inicjatyw.

Mieszkańcy Nowego Dworu wysoko oceniają promocję gminy Radwanice, a także jej ofertę edukacyjną oraz występowanie patologii społecznych (tj. fakt, że aspekt ten nie jest znaczącym problemem w gminie). Negatywne oceny otrzymały przede wszystkim takie zagadnienia jak stan infrastruktury technicznej, świadomość ekologiczna mieszkańców i zanieczyszczenie środowiska naturalnego.

Od przedsięwzięć rewitalizacyjnych lokalna społeczność oczekuje przede wszystkim:

poprawy jakości środowiska naturalnego, zwiększenia integracji mieszkańców i pobudzenia ich aktywności lokalnej, redukcji poziomu ubóstwa i występujących patologii społecznych.

Mieszkańcy gminy Radwanice przeważnie udają się do zakładu wulkanizacyjnego i sklepu zlokalizowanych w Przesiecznej. Wśród pozytywnych stron wsi wskazywane są głównie zlokalizowane tam PRZESIECZNA plac piknikowy i świetlica. Zwrócono uwagę na dużą aktywność mieszkańców Przesiecznej, który są zintegrowani, co stanowi bazę rozwoju społecznego. Większość negatywnych skojarzeń z tym sołectwem dotyczy stanu infrastruktury drogowej, w tym także brak chodników. Zwrócono również uwagę na duży ruch oraz mające miejsce we wsi wypadki.

Ankietowani mieszkańcy Przesiecznej w skali gminy Radwanice najwyżej oceniają jej ofertę edukacyjną, a także aktywność społeczną mieszkańców i ich integrację. Z kolei negatywne oceny otrzymały od nich takie obszary rozwoju jak stan infrastruktury komunikacyjnej, występowanie patologii społecznych i stan techniczny zabytków. Względnie wysoko, bo bez żadnych ocen ujemnych, natomiast często ocenione jako dostateczne zostały bezpieczeństwo publiczne i przedsiębiorczość mieszkańców.

Do spodziewanych efektów podjętych przedsięwzięć w zakresie rewitalizacji mieszkańcy zaliczają:

redukcję poziomu ubóstwa i występujących patologii społecznych, 41

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

poprawę bezpieczeństwa publicznego.

Wieś Radwanice jest centralnym ośrodkiem gminy ze względu nie tylko na położenie, ale przede wszystkim na rolę, jaką pełni, tj. siedziby gminy. W związku z tym wśród mieszkańców uczestniczących w warsztatach pojawił się szereg RADWANICE funkcji przypisanych Radwanicom, do których należą głównie sprawy administracyjno-biurowe (lokalizacja instytucji), zakupy lub, ogólnie ujmując, wszystko, ze względu na ulokowanie we wsi zróżnicowanych zakładów i usług. Najczęściej wskazywaną zaletą Radwanic jest umiejscowiony tam park oraz boisko, a w następnej kolejności sklepy i ośrodek zdrowia. Zauważa się też stosunkowo dużą aktywność społeczną przejawiającą się licznymi inicjatywami społeczno-gospodarczymi. Wśród wad sołectwa wymieniono najczęściej brak chodników oraz brzydkie zapachy pochodzące z oczyszczalni ścieków.

Z perspektywy mieszkańców Radwanic najlepiej ocenianym aspektem rozwoju gminy jest oferta edukacyjna, a następnie baza sportowa i rekreacyjno-wypoczynkowa, a także kompetencje zawodowe mieszkańców. Jako problematyczne obszary wskazano dostępność komunalnych zasobów mieszkaniowych, dostęp do nowoczesnych technologii i świadomość ekologiczna mieszkańców.

Społeczność Radwanic wśród efektów przeprowadzonej rewitalizacji w gminie najczęściej wymienia:

redukcję poziomu ubóstwa i występujących patologii społecznych, zwiększenie integracji mieszkańców i pobudzenie ich aktywności lokalnej, pozyskanie dużych inwestorów.

Pierwszym skojarzeniem wielu uczestników warsztatów odnośnie do funkcji wsi Sieroszowice jest powiązanie z Janem Wyżykowskim, geologiem, który w połowie XX wieku odkrył we wsi złoża rudy miedzi. Obecnie funkcjonuje Izba Pamięci im. Jana Wyżykowskiego Sieroszowicach. Obok tego SIEROSZOWICE powiązania, mieszkańcy gminy wskazują na obecność we stadniny koni. Pozytywnie we wsi oceniana jest zlokalizowana tam świetlica, a także witacz oraz zaangażowanie społeczne w sprawy lokalne. Do problemów zaliczany jest brak chodników oraz zdegradowany krajobraz.

42

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Według mieszkańców Sieroszowic mocną stroną gminy Radwanice jest oferta edukacyjna, stan techniczny zabudowy mieszkaniowej oraz kompetencje zawodowe mieszkańców. Z drugiej strony zdecydowanie negatywnie oceniono stan infrastruktury technicznej i komunikacyjnej oraz dostępność komunalnych zasobów mieszkaniowych.

Ankietowani wyraźnie wskazali, że najbardziej pożądanym przez nich efektem przedsięwzięć rewitalizacyjnych w gminie jest:

poprawa stanu infrastruktury komunikacyjnej.

Strogoborzyce odwiedzane są przez mieszkańców gminy ze względu na organizowaną tam imprezę cykliczną pod nazwą „Święto Mirabelki”. Miejscowość ta doceniana jest ze względu na działającą tam świetlicę. Z kolei wśród problemów dotykających Strogoborzyce mieszkańcy STROGOBORZYCE wymieniają brak oświetlenia oraz aspekty społeczne, takie jak wykluczenie i problemy w rodzinie.

Biorąc udział w badaniu ankietowym, ludność Strogoborzyc uznała, że oferta edukacyjna i integracja lokalnej społeczności to dobrze rozwijające się aspekty działania gminy Radwanice. Najniżej oceniono bazę sportową i rekreacyjno-wypoczynkową i ofertę placówek kulturalnych.

Mieszkańcy Strogoborzyc oczekują, że przeprowadzona rewitalizacja w gminie Radwanice przyniesie:

poprawę jakości i zwiększenie dostępności usług publicznych, poprawę bezpieczeństwa publicznego, poprawę estetyki i funkcjonalności przestrzeni publicznych, rozszerzenie bazy sportowej i rekreacyjnej.

43

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

W wyniku przeprowadzonych warsztatów eksperckich z przedstawicielami Urzędu Gminy (przedstawiciele Referatów ds. inwestycji, ds. Melioracji i Ochrony Środowiska, ds. własnościowych i planowania przestrzennego, ds. budownictwa i remontów) i jednostek organizacyjnych gminy (przedstawiciele: szkół, bibliotek, ZUK, GOK, GOPS), a także policji (Rewir Dzielnicowych w Radwanicach) i straży pożarnej, poszczególnym problemom występującym w gminie nadano priorytet w rozwiązywaniu go.

Z analizy wynika, że największy priorytet według uczestników warsztatów mają problemy techniczne oraz funkcjonalno-przestrzenne, obejmujące następujące zagadnienia:

 sfera techniczna: » zły stan techniczny obiektów budowlanych mieszkaniowych, » brak/mała ilość odnawialnych źródeł energii i elementów gospodarki niskoemisyjnej,  sfera funkcjonalno-przestrzenna: » zdegradowane obszary poprzemysłowe i po byłych PGR, » zły stan budynków.

W strefie gospodarczej eksperci wykazali, że największym priorytet mają niewykorzystane tereny inwestycyjne oraz niski stopień przedsiębiorczości mieszkańców.

Przeważająca część aspektów społecznych posiada według ekspertów średni priorytet rozwiązywania.

44

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Ocenę aspektów funkcjonowania gminy Radwanice nadaną przez GMINA RADWANICE 274 jej mieszkańców i 11 osób w niej pracujących prezentuje Wykres 9. Ankietowani najwyższą ocenę przyznali ofercie edukacyjnej gminy, tj. opiece przedszkolnej, dostępności szkół podstawowych i ponadpodstawowych. W następnej kolejności pozytywnie postrzegana jest baza sportowa i rekreacyjno-wypoczynkowa oraz kompetencje zawodowe mieszkańców.

Do aspektów rozwoju, które, zdaniem ankietowanych, znajdują się w najtrudniejszej sytuacji, a więc zostały ocenione źle lub bardzo źle należą: dostępność komunalnych zasobów mieszkaniowych, stan infrastruktury komunikacyjnej, stan techniczny zabytków, wykorzystanie potencjału turystycznego gminy, występujące patologie społeczne i niski dostęp do nowoczesnych technologii.

Mieszkańcy i osoby pracujące w gminie Radwanice oczekują, że przedsięwzięcia rewitalizacyjne przyniosą przede wszystkim efekty społeczne: redukcję poziomu ubóstwa i występujących patologii społecznych (46% głosów), a także zwiększenie integracji mieszkańców i pobudzenie ich aktywności lokalnej (40%). Efekty związane bezpośrednio z rozwojem infrastruktury znalazły się dopiero na szóstym miejscu, wybrane przez 33% respondentów (Rysunek 23).

Rysunek 23 Oczekiwane efekty przeprowadzonego procesu rewitalizacji w gminie Radwanice. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o. na podstawie ankietyzacji

45

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

ASPEKTY FUNKCJONOWANIA GMINY

bardzo źle źle dostatecznie dobrze bardzo dobrze

opieka przedszkolna i żłobkowa oferta edukacyjna szkół podstawowych i ponadpodstawowych

baza sportowa i rekreacyjno-wypoczynkowa

bezpieczeństwo publiczne

zaangażowanie mieszkańców w sprawy lokalne

aktywność społeczna mieszkańców

promocja gminy

integracja lokalnej społeczności

oferta placówek kulturalnych

estetyka i funkcjonalność przestrzeni publicznych

gospodarka komunalna (odpadami i ściekami)

poziom inwestycji gospodarczych realizowanych w gminie

świadomość ekologiczna mieszkańców

dostępność komunalnych zasobów mieszkaniowych

patologie społeczne

stan techniczny zabytków

stan infrastruktury technicznej

poziom rozwoju sektora usług i handlu

kompetencje zawodowe mieszkańców

stan infrastruktury komunikacyjnej

dostęp do nowoczesnych technologii

przedsiębiorczość mieszkańców

ubóstwo

zanieczyszczenie środowiska naturalnego

stan techniczny zabudowy mieszkaniowej

dostępność terenów inwestycyjnych

wykorzystanie potencjału turystycznego gminy

wsparcie dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw

sytuacja na rynku pracy

0 50 100 150 200 250 300

Wykres 9 Ocena aspektów funkcjonowania gminy Radwanice według jej mieszkańców i osób w niej pracujących. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o. na podstawie ankietyzacji 46

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

4. Diagnoza syntetyczna gminy Radwanice

Biorąc pod uwagę, że rewitalizacja ma w pierwszej kolejności służyć poprawie jakości życia mieszkańców uznano, że kwestie społeczne mają kluczowe i nadrzędne znaczenie dla wyznaczania obszarów zdegradowanych. Podstawową diagnozę przeprowadzono na poziomie sołectw gminy Radwanice. Dla wyznaczonych obszarów przeprowadzono diagnozę wskaźników opisujących negatywne zjawiska społeczne takie jak: zakres korzystania z pomocy społecznej, przestępczość, niewielki dostęp do placówek sportowych, ochrony zdrowia, oświatowych i kulturalnych, a także niską frekwencję wyborczą czy liczbę wydarzeń kulturalnych wraz z problemami gospodarczymi takimi jak bezrobocie i niski poziom przedsiębiorczości.

Ocenę skali koncentracji problemów oparto na wskaźniku syntetycznym, odzwierciedlającym problemy: społeczne, gospodarcze, przestrzenno-funkcjonalne i techniczne gminy. Wskaźnik syntetyczny stanowi sumę wskaźników cząstkowych, pogrupowanych w dwie podgrupy, przedstawione w kolejnej tabeli.

Grupa Lp. Wskaźnik cząstkowy

1.1. Liczba świadczeń przyznanych ze względu na alkoholizm na 1 km2

1.2. Liczba świadczeń przyznanych ze względu na ubóstwo na 1 km2

Liczba świadczeń przyznanych ze względu na niepełnosprawność oraz długotrwałą lub 1.3. ciężką chorobę na 1 km2

Liczba świadczeń przyznanych ze względu na bezradność w sprawach opiekuńczo- 1.4. wychowawczych i wielodzietność na 1 km2

1.5. Liczba świadczeń przyznanych ze względu na zdarzenie losowe na 1 km2

1.6. Liczba świadczeń przyznanych ze względu na bezrobocie na 1 km2

1.7. Liczba popełnionych przestępstw na 1 km2 Problemy społeczno- 1.8. Liczba popełnionych wykroczeń na 1 km2 gospodarcze 1.9. Liczba wydanych niebieskich kart na 1 km2

1.10. Liczba organizacji społecznych na 1 km2

1.11. Frekwencja wyborcza [%]

1.12. Dostęp do placówek sportowych, ochrony zdrowia, oświatowych i kulturalnych na 1 km2

1.13. Liczba wydarzeń kulturalnych na 1 km2

1.14. Liczba osób bezrobotnych na 1 km2

1.15. Liczba osób długotrwale pozostających bez pracy na 1 km2

1.16. Liczba podmiotów gospodarczych na 1 km2

47

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2.1. Liczba zdarzeń drogowych na 1 km2

Problemy 2.2. Liczba wyjazdów OSP na 1 km2 techniczno- funkcjonalne 2.3. Liczba zabytków na 1 km2 2.4. Liczba obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

Poniższy schemat prezentuje metodykę doboru obszarów zdegradowanych zlokalizowanych na terenie gminy Radwanice w oparciu o analizę poszczególnych składowych.

Wybór zmiennych (budowa wskaźników cząstkowych)

Dobór właściwych wskaźników cząstkowych odzwierciedlających sytuację społeczną gminy oraz zakres jej funkcjonowania w strefie gospodarczej, przestrzennej, technicznej oraz środowiskowej. Doboru zmiennych wraz z budową poszczególnych wskaźników dokonano w poprzedniej części opracowania.

Normalizacja zmiennych

Pierwszy etap budowy wskaźnika syntetycznego stanowi normalizacja zmiennych w celu sprowadzenia ich do porównywalnej skali tzw. skali niemianowanej, czyli niezwiązanej z jednostką miary. Jest to zabieg konieczny z punktu widzenia poprawności obliczeń, ponieważ dzięki niemu różne rozpiętości zmiennych nie będą sztucznie nadawały wagi czynnikom przyjmującym wartość z wyższych przedziałów.

Wskaźnik syntetyczny

(odrębny dla wskaźników określających sytuację społeczną oraz techniczno-funkcjonalną gminy)

Wskaźnik sum standaryzowanych skonstruowany na bazie wskaźników cząstkowych. Wskaźniki cząstkowe zsumowano. Najwyższe wartości obliczonego wskaźnika sumarycznego oznaczają największą koncentrację negatywnych zjawisk w poszczególnych zakresach na tych obszarach. Za obszar objęty kryzysem uznano te jednostki, w których wartość wskaźnika sumarycznego była wyższa niż jego wartość środkowa.

Wskazanie obszarów zdegradowanych

Ostatnim etapem diagnozy było wskazanie obszarów zdegradowanych, które wykazują kumulację negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, a dodatkowo w analizowanych czynnikach techniczno-funkcjonalnych wykazują nagromadzenie negatywnych cech. Na bazie wcześniej obliczonych wskaźników sum standaryzowanych skonstruowano wskaźnik degradacji obszaru, wyliczony jako suma dwóch wcześniej uzyskanych wskaźników.

48

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

4.1. Diagnoza zjawisk społeczno-gospodarczych

W celu wyznaczenia obszarów zdegradowanych pod względem społecznym wytypowano listę 13 wskaźników, które poddano analizie w wymiarze terytorialnym w oparciu o dane ilościowe aktualne na rok 2015. Dodatkowo, dołączono do badanych czynników trzy wskaźniki obrazujące sytuację gospodarczą w sołectwach gminy. Tabela 4 wskazuje zakres wartości wskaźników cząstkowych (zob. str. 36) dla poszczególnych wartości (normalizacja zmiennych w celu sprowadzenia ich do porównywalnej skali) oraz wygenerowany na ich podstawie wskaźnik syntetyczny dla każdego sołectwa gminy Radwanice.

Wskaźnik syntetyczny dla wskaźników opisujących problemy społeczno-gospodarcze w gminie Radwanice pozwolił wskazać najbardziej problemowe w tej dziedzinie życia i funkcjonowania gminy (im wskaźnik wyższy, tym obszar bardziej zdegradowany). Spośród poszczególnych obszarów największej degradacji podlegają następujące sołectwa: Nowa Kuźnia, Kłębanowice, Przesieczna, Radwanice, Strogoborzyce i Lipin. Rysunek 24 prezentuje jak wielkość wskaźnika syntetycznego przedstawia się w układzie przestrzennym gminy Radwanice.

49

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Tabela 4 Wskaźnik syntetyczny problemów społeczno-gospodarczych gminy Radwanice. Wartości wskaźników cząstkowych Wskaźnik Sołectwo 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9. 1.10. 1.11. 1.12. 1.13. 1.14. 1.15. 1.16. syntetyczny Buczyna 0,03 0,29 0,18 0,44 1,00 0,37 0,17 0,26 0,00 0,79 1,00 0,46 0,73 0,53 0,21 0,89 7,35 Drożów 0,00 0,00 0,07 0,00 0,00 0,05 0,55 0,17 0,96 1,00 0,77 0,81 1,00 0,00 0,00 0,94 6,32 Drożyna 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,49 0,59 0,00 1,00 0,77 0,85 1,00 0,15 0,30 0,98 6,13 Jakubów 0,18 0,17 0,05 0,25 0,00 0,00 0,21 0,58 0,54 0,04 0,77 0,94 0,00 0,37 0,78 0,90 5,78 Kłębanowice 0,23 1,00 0,45 0,85 0,00 1,00 0,44 0,41 0,00 1,00 1,00 0,97 1,00 0,30 0,50 0,92 10,07 Lipin 0,00 0,48 0,05 0,82 0,00 0,26 0,00 0,00 0,00 1,00 0,77 0,89 1,00 0,30 1,00 0,99 7,55 Łagoszów Wielki 0,15 0,16 0,30 0,09 0,00 0,23 0,38 1,00 0,25 0,91 0,77 0,96 0,77 0,28 0,18 0,89 7,30 Nowa Kuźnia 0,40 0,58 0,48 0,58 0,00 0,52 0,32 0,29 1,00 0,88 1,00 0,90 1,00 0,44 0,84 0,96 10,20 Nowy Dwór 0,00 0,00 0,00 0,23 0,00 0,05 0,09 0,00 0,00 1,00 1,00 0,82 1,00 0,04 0,17 1,00 5,39 Przesieczna 0,28 0,63 0,63 0,50 0,00 0,25 0,40 0,45 0,51 0,82 0,77 0,95 1,00 0,39 0,37 0,79 8,76 Radwanice 1,00 0,85 1,00 0,40 0,00 0,79 1,00 0,87 0,47 0,00 0,00 0,00 0,57 1,00 0,77 0,00 8,71 Sieroszowice 0,02 0,30 0,16 0,33 0,09 0,12 0,17 0,06 0,18 0,88 1,00 1,00 0,84 0,29 0,25 0,94 6,64 Strogoborzyce 0,08 0,35 0,28 1,00 0,00 0,33 0,00 0,20 0,58 1,00 1,00 0,93 1,00 0,13 0,00 0,97 7,84 Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

50

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

STOPIEŃ NASILENIA PROBLEMÓW

SPOŁECZNO-GOSPODARCZYCH

Gmina Radwanice Bardzo wysoki Wysoki Umiarkowany Niski

Rysunek 24 Rozkład przestrzenny wielkości wskaźnika syntetycznego oraz wskaźników punktowych określających natężenie problemów społeczno-gospodarczych na terenie gminy Radwanice. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o

51

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

4.2. Diagnoza zjawisk techniczno-funkcjonalnych

Identyfikacja problemów techniczno-funkcjonalnych gminy Radwanice pozwoliła na skonstruowanie 4 wskaźników, które poddano analizie w wymiarze terytorialnym w oparciu o dane ilościowe aktualne na rok 2015. Poniżej zaprezentowana tabela wskazuje zakres wartości wskaźników cząstkowych (zob. str. 36) dla poszczególnych wartości (normalizacja zmiennych w celu sprowadzenia ich do porównywalnej skali) oraz wygenerowany na ich podstawie wskaźnik syntetyczny dla każdego sołectwa gminy Radwanice. Tabela 5 Wskaźnik syntetyczny problemów techniczno-funkcjonalnych gminy Radwanice. Wartości wskaźników cząstkowych Wskaźnik Sołectwo 2.1 2.2 2.3 2.4 syntetyczny Buczyna 0,77 0,35 0,60 0,56 2,29 Drożów 0,00 0,00 0,80 0,11 0,91 Drożyna 0,00 1,00 0,80 0,00 1,80 Jakubów 0,87 0,22 0,60 0,45 2,13 Kłębanowice 0,20 0,73 0,40 0,70 2,03 Lipin 0,00 0,00 0,80 0,08 0,88 Łagoszów Wielki 0,51 0,10 0,00 0,49 1,10 Nowa Kuźnia 0,00 0,00 1,00 0,12 1,12 Nowy Dwór 0,00 0,00 1,00 0,38 1,38 Przesieczna 0,45 0,81 0,00 0,36 1,62 Radwanice 0,31 0,47 0,40 1,00 2,17 Sieroszowice 1,00 0,07 0,40 0,21 1,68 Strogoborzyce 0,00 0,23 1,00 0,14 1,23 Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

Wskaźnik syntetyczny opisujący problemy techniczno-funkcjonalne w gminie Radwanice pozwolił wskazać obszary najbardziej problemowe w tej sferze (im wyższy wskaźnik, tym obszar bardziej zdegradowany). Spośród poszczególnych obszarów największej degradacji podlegają następujące sołectwa: Buczyna, Radwanice, Jakubów, Kłębanowice, Drożyna i Sieroszowice.

Ponadto, dla uzyskania rzetelnej i wiarygodnej diagnozy w tym zakresie posłużono się dodatkowymi wskaźnikami punktowymi opisanymi szerzej w rozdziale 2 niniejszego opracowania. Rysunek 25 prezentuje kumulację wielkości wskaźnika syntetycznego i punktowych wskaźników degradacji techniczno-funkcjonalnej gminy Radwanice w jej układzie przestrzennym.

52

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

STOPIEŃ NASILENIA PROBLEMÓW TECHNICZNO-FUNKCJONALNYCH

Gmina Radwanice Bardzo wysoki Wysoki Umiarkowany Niski Stan degradacji budynku w stopniu niskim Stan degradacji budynku w stopniu wysokim Obszar przekroczeń B(a)P rok

Rysunek 25 Rozkład przestrzenny wielkości wskaźnika syntetycznego oraz wskaźników punktowych określających natężenie problemów techniczno-funkcjonalnych na terenie gminy Radwanice. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

53

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

5. Identyfikacja obszarów zdegradowanych wraz z uzasadnieniem

Ostatni etap przeprowadzonej diagnozy to wskazanie obszarów zdegradowanych, które przede wszystkim wykazują kumulację negatywnych zjawisk społeczno-gospodarczych oraz dodatkowo w pozostałych analizowanych zjawiskach wykazują także nagromadzenie negatywnych cech (zjawiska techniczne i funkcjonalno-przestrzenne). Na podstawie uzyskanych wskaźników sum standaryzowanych dla zakresu społeczno-gospodarczego oraz techniczno-funkcjonalnego zidentyfikowano wskaźnik degradacji, będący sumą wcześniejszych. Zidentyfikowane punktowe problemy techniczne ilustrują obecność zdegradowanych budynków mieszkalnych w zasobie gminy (zob. rozdział 2.5), natomiast problemy środowiskowe – występowanie zanieczyszczenia powietrza (zob. rozdział 2.3)

Zidentyfikowane Wskaźnik Zidentyfikowane Sołectwo punktowe problemy degradacji problemy środowiskowe techniczne Buczyna 9,64 Drożów 7,23  Drożyna 7,93 Jakubów 7,91 Kłębanowice 12,10  Lipin 8,43 Łagoszów Wielki 8,41  Nowa Kuźnia 11,31 Nowy Dwór 6,77 Przesieczna 10,38 Radwanice 10,88   Sieroszowice 8,31  Strogoborzyce 9,07 

Opierając się na tak przeprowadzonym postępowaniu badawczym możliwe było wyznaczenie sołectw, które charakteryzują się koncentrację negatywnych zjawisk, tj. noszą znamiona obszaru zdegradowanego w pierwszej kolejności społecznych, a następnie pozostałych. Są to następujące miejscowości: Kłębanowice, Radwanice i Strogoborzyce.

54

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Rysunek 26 Obszar zdegradowany w gminie Radwanice. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

55

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

6. Wskazanie obszaru rewitalizacji wraz z uzasadnieniem

Synteza wyników uzyskanych z przeprowadzonej diagnozy oraz badań ilościowych i jakościowych obecnej sytuacji w gminie Radwanice doprowadziła do wyodrębnienia obszaru rewitalizacji na jej terenie, cechującego się największą kumulacją negatywnych zjawisk i problemów, jak również znacznym potencjałem rozwojowym. Obok kryterium wysokiego stopnia degradacji przy wyborze obszarów rewitalizacji istotnym czynnikiem była identyfikacja możliwie szerokiego spektrum szansy realizacji potencjalnych działań naprawczych, zarówno działań tak zwanych miękkich, jak i twardych, mogących także oddziaływać w jak najszerszym zasięgu, stwarzając realną możliwość kreowania pozytywnych zmian.

Wyznaczono obszar rewitalizacji o łącznej powierzchni 162,034 ha (tj. 2,01% powierzchni gminy), zamieszkałe przez 690 osób (tj. 14,7% populacji gminy Radwanice). Składa się on z 5 podobszarów. Rysunek 27 prezentuje rozmieszczenie poszczególnych podobszarów rewitalizacji w układzie przestrzennym gminy oraz w odniesieniu do wyznaczonych obszarów zdegradowanych.

Większość z podobszarów rewitalizacji ulokowanych jest w Radwanicach. Wynika to koncentracji zarówno negatywnych zjawisk społecznych jak i towarzyszących temu problemów funkcjonalno- przestrzennych. Dodatkowo, zidentyfikowano na tym obszarze punktowe zjawiska środowiskowe i techniczne, które dodatkowo pogarszają sytuację w miejscowości. Radwanice jako jedyna wieś w gminie wykazała się kumulacją problemów we wszystkich badanych sferach, włącznie ze zjawiskami punktowymi. Na tle gminy najpoważniejszymi problemami, jakie dotykają Radwanice są bezrobocie, alkoholizm i wykluczenie społeczne. Zarówno w tych aspektach jak i w kwestii liczby popełnianych przestępstw, miejscowość ta negatywnie wyróżnia się pośród sąsiadujących wsi.

Sołectwo Radwanice jest centralnym ośrodkiem gminy, w którym mieszka ponad 40% jej ludności. Dodatkowo, stanowi cel wielu podróży mieszkańców całej gminy, co wynika z rozbudowanej w porównaniu do pozostałych miejscowości oferty usługi i z obecności instytucji. Wobec tego kluczowe jest włączenie tego obszaru w działania rewitalizacyjne, gdyż poprawa sytuacji w tej wsi bezpośrednio będzie odczuwana także przez osoby spoza miejscowości. Jest to efektem faktu, że Radwanice są szczególnie istotnym miejscem na mapie gminy – pełnią szereg funkcji z racji swojej lokalizacji, rozmiaru i wagi.

Pozostałe dwa podobszary rewitalizacji obejmują fragmenty wsi Strogoborzyce i Kłębanowice, w których także zidentyfikowano kumulację negatywnych zjawisk społecznych i przestrzenno-funkcjonalnych, jak również występujące punktowo problemy techniczne (zdegradowane budynki).

56

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Roszarnia Centrum Ogrodowa i Mechaniczna Strogoborzyce Kłębanowice

Rysunek 27 Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji w gminie Radwanice. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

57

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Podobszar 1 – Roszarnia w Radwanicach

Powierzchnia podobszaru Liczba ludności podobszaru 33,456 ha 58 osób Lokalizacja Radwanice: Działki wzdłuż ulicy Rolnej, tereny na północ od ulicy Bocznej i północny zachód od ulicy Stawowej, od północy ograniczone obrębem wsi Radwanice (zob. Rysunek 27)

Na północny zachód od centrum Radwanic ulokowana była niegdyś roszarnia zbudowana w latach 20. XX wieku. Przez lata zatrudniała wiele osób, stanowiąc istotne miejsce na gospodarczej mapie okolicy. Obecnie działki te stanowią własność gminy. Pozostałości zabudowań po tym zakładzie przemysłu lniarskiego są stopniowo wyburzane. Dość znacznej wielkości teren pozostanie niezabudowany, z przeznaczeniem na funkcje gospodarcze. Jest to obszar w bliskim sąsiedztwie zabudowań mieszkaniowych, negatywnie wpływający na atrakcyjność okolicy ze względu na zaniedbaną przestrzeń. Stan ten jest wynikiem uprzedniego zabudowania terenu, lecz także chaotycznej, nieuporządkowanej zieleni. Droga dojazdowa jest nieutwardzona, nierówna, nieoświetlona i stanowi przeszkodę w bezpiecznym poruszaniu się po okolicy.

Obszar rewitalizacji obejmuje również tereny mieszkaniowe okalające obszar przemysłowy – tj. te zlokalizowane przy ulicy Rolnej i sięgające aż do ulicy Stawnej. Znajdująca się w sąsiedztwie oczyszczalnia ścieków jest emitorem przykrych zapachów, co negatywnie wpływa na jakość życia w okolicy.

Źródło: CDE Sp. z o. 58

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Szczegółowa lokalizacja wraz z zasięgiem przestrzennym podobszaru stanowi załącznik mapowy do niniejszego opracowania (Załącznik 1).

Podobszar 2 – Radwanice Centrum

Powierzchnia podobszaru Liczba ludności podobszaru 75,062 ha 207 osób Lokalizacja Radwanice: Od wschodu: ul. Głogowska do ul. Legnickiej, włączając obszar parku Od północy: granica parku, działki wzdłuż ul. Parkowej i na północny zachód od ul. Modrzewiowej Od zachodu: nieruchomości przy ul. Przemysłowej i Szkolnej aż do łącznika na przedłużeniu ul. Tenisowej Od południa: działki wzdłuż ul. Polnej (zob. Rysunek 27)

Podobszar rewitalizacji Radwanice Centrum obejmuje obszar rozciągający się od ulic Przemysłowej i Szkolnej aż do parku. Na tym terenie znajduje się szereg instytucji i obiektów, do których na co dzień dociera wielu mieszkańców (w tym usługi i sklepy). Jednocześnie zlokalizowano tam kilka słabszych punktów, istotnie wpływających na jakość życia osób zamieszkujących wskazany podobszar rewitalizacji, jak i tych przybywających na ten teren w celu załatwienia codziennych spraw czy rekreacji.

Przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym (ZSP) znajduje się parking służący osobom pracującym w placówce oraz rodzicom dowożącym dzieci do przedszkola i szkoły. Jest on ulokowany wzdłuż ulicy będącej łącznikiem ulic Przemysłowej i Szkolnej i oddzielony jest od budynku oświatowego ulicą Szkolną. Zarówno parking jak i sąsiadujący z nim przystanek autobusowy są w złym stanie technicznym i nie zapewniają komfortowego ani Źródło: Urząd Gminy Radwanice bezpiecznego oczekiwania.

Nieopodal ZSP stoi Gminny Ośrodek Kultury (GOK), będący instytucją, która za cel ma pobudzanie aktywności społecznej mieszkańców i rozwój inicjatyw kulturalnych. Po wschodniej stronie obiektu jest niewykorzystany, niezagospodarowany plac służący obecnie częściowo jako parking. W obrębie placu zidentyfikowano chaotyczne trawniki, zanikające i zaniedbane przez poruszające się po terenie samochody. Tuż obok ulokowano kosze do segregacji odpadów. Plac ten ma niewykorzystany potencjał – wynika on z bliskości wielu obiektów istotnych dla życia gminy: ZSP, GOK i kościoła. Taka lokalizacja warunkuje częstą obecność znacznej grupy mieszkańców, a więc poprzez odpowiednie zagospodarowanie teren ten mógłby być jeszcze chętniej przez nich odwiedzany i stać się miejscem spotkań i rozwiniętej aktywności lokalnej społeczności.

59

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Źródło: Urząd Gminy Radwanice

W niedużej odległości od GOK bieg swój zaczyna ulica Parkowa o nawierzchni z kostki brukowej fazowanej, niewyposażona w chodnik. Pod numerami 13, 13a i 13b znajduje się nieruchomość gminna obejmująca budynek mieszkalny i podwórze wraz z pomieszczeniami gospodarczymi. W budynku znajduje się 11 mieszkań socjalnych. Według informacji z Urzędu Gminy stan techniczny budynku jest zadowalający, natomiast lokali – dostateczny. Cztery lokale nie są wyposażone w łazienkę. Budynek ma zniszczoną elewację – przez ubytki w tynku widoczne są cegły. Dach jest wyremontowany. Część okien wymieniono na nowe, natomiast pozostałe to stare, drewniane okna. Budynek otoczony jest terenami użytkowanymi przez mieszkańców jako ogrody z roślinnością ozdobną, drobnymi uprawami (grządki) i miejsca do wypoczynku. Gdzieniegdzie postawiono wiaty i garaże. Budynek gospodarczy stojący prostopadle do drogi jest w złym stanie technicznym. Elementy małej architektury na podwórzu są zniszczone i nieestetyczne. Tego rodzaju warunki mieszkalne są istotnym utrudnieniem w codziennym życiu i znacząco obniżają jego jakość.

60

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Źródło: CDE Sp. z o.o.

W północnej części wyznaczonego obszaru do ulicy Parkowej dochodzi ulica Modrzewiowa, która tylko w części jest wybrukowana przy czym brakuje tam chodnika. Pozostała część ulicy jest drogą gruntową utwardzoną jedynie przy budynkach zabudowy jednorodzinnej, natomiast jej pozostała część pozostaje nieutwardzona i porośnięta trawą. Utwardzona część drogi jest wyeksploatowana przez przejeżdżające nią samochody, co spowodowało wytworzenie się dziur, które zasypano nowym kruszywem. Jednakże jest to działanie krótkoterminowe i nietrwałe ponieważ nowe kruszywo będzie wymywane przez wody opadowe oraz rozjeżdżane przez przejeżdżające pojazdy.

Część zabudowań przy ulicy Modrzewiowej stanowią stare budynki gospodarcze wykonane z czerwonej cegły. Budynki te szpecą krajobraz oraz tworzą duży kontrast w stosunku do nowej zabudowy jednorodzinnej. Obiekty te są zniszczone, szczególnie widać to po pokryciach dachowych, które są powyginane, uszkodzone oraz miejscami niekompletne.

61

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Źródło: Urząd Gminy Radwanice.

Centrum usługowo-zakupowe Radwanic obejmuje nieruchomości zlokalizowane po zachodniej stronie ul. Głogowskiej, pomiędzy ulicami Przemysłową i Parkową. Ulica Głogowska rozwidla się w tym miejscu na dwie dwukierunkowe jezdnie, przy czym jezdnia zachodnia wybrukowana jest kostką granitową i stanowi drogę dojazdową m.in. do zakładów usługowych na tym obszarze, a także wytyczone są na niej miejsca postojowe. Część budynków jest wyremontowana, natomiast część wymaga odnowienia. Elewacje i witryny w dużym stopniu pokryte są reklamami i szyldami, przez co przestrzeń jest nieestetyczna. Obszar ten z racji dostępności szeregu usług i sklepów stanowi miejsce spotkań. Znajduje się tam zniszczony przystanek autobusowy. Stwierdzono brak wytyczonych chodników i przejść dla pieszych, umożliwiających bezpieczną kontynuację podróży.

62

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Na terenie zielonym pomiędzy jezdniami znajdują się Słonie, a wzdłuż ul. Głogowskiej (w stronę północną) nowy ciąg pieszo-rowerowy. Tuż obok jest lokalny ośrodek zdrowia, do którego droga dojazdowa jest zniszczona i dziurawa, a obejście terenu zaniedbane (zaniedbana zieleń i ławki).

Źródło: CDE Sp. z o.o.

Radwanicki park zlokalizowany jest po przeciwnej stronie ulicy Głogowskiej. Zajmuje dość znaczny, lecz zaniedbany teren. Park jest słabo oświetlony, a jego ścieżki są zarośnięte i niespójne. Wejście do parku jest utrudnione poprzez nieodpowiednie oznakowanie i przygotowanie ścieżek (przede wszystkim od strony ul. Parkowej). Zieleń parku jest nieuporządkowana – rośnie tam sporo chwastów, trawnik jest nieregularny. Zauważono brak ławek lub ich zły stan, podobnie jak koszy na śmieci. W parku znaleźć można ślady wandalizmu i śmieci. Stwierdzono również obecność osób spożywających alkohol. W centralnej części parku jest plac ze sceną i sąsiadujące z nim ławki i stoliki. Wzdłuż południowej granicy parku biegnie wybrukowana i oświetlona ścieżka spacerowa. Obecne zagospodarowanie parku wpływa na niskie poczucie bezpieczeństwa i może zniechęcać do spędzania w nim czasu.

63

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Źródło: CDE Sp. z o.o.

Szczegółowa lokalizacja wraz z zasięgiem przestrzennym podobszaru stanowi załącznik mapowy do niniejszego opracowania (Załącznik 2).

Podobszar 3 – Radwanice, ulice Ogrodowa i Mechaniczna

Powierzchnia podobszaru Liczba ludności podobszaru 20,793 ha 252 osoby Lokalizacja Radwanice: działki przy ulicy Mechanicznej i Ogrodowej, od wschodu ograniczone ulicą Głogowską (zob. Rysunek 27)

Osiedle przy ulicach Ogrodowej i Mechanicznej obejmuje bloki mieszkalne, domy jednorodzinne, garaże i obiekty innego przeznaczenia. Garaże zlokalizowane po północnej stronie ul. Ogrodowej to w dużej mierze stare, nieco zniszczone obiekty, aczkolwiek znajduje się tam kilka nowo wybudowanych i wyremontowanych garaży. Obok nich w nieestetycznym otoczeniu stoi budynek grożący zawaleniem. Bloki mieszkalne (klatki o numerach 1, 1a, 2, 2a, 3, 3a, 3b, 4, 4a, 4b) są wyremontowane. W budynku nr 3b jest jedno mieszkanie socjalne, natomiast w klatkach 1a, 2 i 2a są łącznie 4 mieszkania komunalne. Podwórze między blokami jest mało przyjaźnie zagospodarowane – 64

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

nie zachęca do spędzania na nim czasu, pomimo występującej tam zieleni. Parking jest nieuporządkowany, a parkujące pojazdy zachodzą na trawnik, czym powodują jego dalszą dewastację. Teren jest bardzo słabo oświetlony, co obniża poczucie bezpieczeństwa na osiedlu.

Przy ulicy Mechanicznej znajdują się domy jednorodzinne wymagające remontu. Droga dojazdowa jest o bardzo zniszczonej, nierównej nawierzchni z trylinki. Przestrzenie publiczne są nieuporządkowane.

Źródło: CDE Sp. z o.o.

Szczegółowa lokalizacja wraz z zasięgiem przestrzennym podobszaru stanowi załącznik mapowy do niniejszego opracowania (Załącznik 3).

65

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Podobszar 4 – Strogoborzyce

Powierzchnia podobszaru Liczba ludności podobszaru 16,398 ha 120 osób Lokalizacja Radwanice: sołectwo Strogoborzyce – obszar zabudowany (zob. Rysunek 27)

Do obszarów objętych rewitalizacją w sołectwie Strogoborzyce wyznaczono tereny zamieszkałe przez miejscową ludność. Główny element przestrzeni techniczno-funkcjonalnej stanowią budynki zabudowy wielorodzinnej, które wymagają odnowienia ze względu na zniszczoną elewację. Do budynków tych prowadzą drogi gruntowe utwardzone, a tereny te nie są ogrodzone, brak również zagospodarowania terenów zieleni wokół. Przy głównych drogach, które posiadają asfaltową nawierzchnię brak chodników, a nawet odpowiednio przystosowanego pobocza. Na omawianym obszarze znajduje się wiele zrujnowanych budynków, część z nich warto byłoby wyburzyć, gdyż szpecą krajobraz, a pozostałe można by poddać renowacji i przeznaczyć je do użytkowania. W Strogoborzycach funkcjonuje miejscowa świetlica, która wymaga odnowienia ze względu na podniszczoną elewację.

Źródło: CDE Sp. z o.o. 66

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Szczegółowa lokalizacja wraz z zasięgiem przestrzennym podobszaru stanowi załącznik mapowy do niniejszego opracowania (Załącznik 4).

Podobszar 5 – Kłębanowice

Powierzchnia podobszaru Liczba ludności podobszaru 16,325 ha 53 osoby Lokalizacja Radwanice: sołectwo Kłębanowice – wschodnia część terenów zabudowanych (zob. Rysunek 27)

W Kłębanowicach jako obszar rewitalizacji wyznaczono obszary zamieszkane we wschodniej części sołectwa. Główne drogi na tym obszarze posiadają nawierzchnię asfaltową jednak brak tam chodnika lub chociaż nawet wyznaczonego specjalnie pobocza dla pieszych, dlatego poruszanie się w ruchu drogowym pieszych czy rowerzystów może stanowić zagrożenie. Pozostałe drogi są drogami gruntowymi utwardzonymi, jednakże stan tych dróg nie jest najlepszy i wymaga remontu. Utwardzona część dróg jest wyeksploatowana przez przejeżdżające nią samochody, co spowodowało wytworzenie się dziur, które zasypano nowym kruszywem. Jednakże jest to działanie krótkoterminowe i nietrwałe ponieważ nowe kruszywo będzie wymywane przez wody opadowe oraz rozjeżdżane przez przejeżdżające pojazdy.

W zabudowie tego terenu można znaleźć stare budynki gospodarczo-mieszkalne wykonane z czerwonej cegły, które nie są do niczego już wykorzystywane. Elewacja tych budynków jest w dosyć dobrym stanie jednakże dachy są często uszkodzone. Część mieszkańców zamieszkuje stare budynki komunalne, które są w złym stanie, dachy wymagają naprawy, ściany zewnętrzne są zniszczone i sypie się z nich tynk, warto byłoby zadbać o przeprowadzenie termomodernizacji takich budynków.

67

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Źródło: CDE Sp. z o.o.

Szczegółowa lokalizacja wraz z zasięgiem przestrzennym podobszaru stanowi załącznik mapowy do niniejszego opracowania (Załącznik 5).

68

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

7. Analiza SWOT obszaru rewitalizacji

Przeprowadzenie analizę SWOT dla gminy Radwanice oraz sołectw, w których wyznaczono podobszary rewitalizacji pozwoliło wskazać mocne i słabe strony tych jednostek, a także szanse i zagrożenia płynące z otoczenia. Aspekty te wynikają z przeprowadzonej diagnozy. Wynik analizy pozwala na sformułowanie wizji i misji niniejszego dokumentu, a także celów kierunków działań rewitalizacyjnych. Zidentyfikowane słabe strony pomagają wskazać, jakiego typu problemy należy rozwiązać w pierwszej kolejności i jakich zagrożeń należy uniknąć podczas realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Możliwe to jest dzięki wykorzystaniu mocnych stron oraz nadarzających się szans.

Tabela 6 Analiza SWOT gminy Radwanice i sołectw, w granicach których znajdują się podobszary rewitalizacji. Mocne strony Słabe strony Gmina Radwanice Gmina Radwanice  Społeczeństwo  Społeczeństwo » Wzrastająca liczba ludności; » Starzenie się społeczeństwa; » Dodatnie saldo migracji; » Ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki » Zabytki kulturowe w granicach gminy (przede medycznej; wszystkim kościoły i pałace); » Wysoka liczba świadczeń przyznawanych przez Gminny » Potencjał społeczności lokalnej, zgrupowanej w Ośrodek Pomocy Społecznej; sołectwach i stowarzyszeniach; » Niski stopień integracji mieszkańców i ich zaangażowanie » Dostęp do podstawowej opieki medycznej; w rozwój lokalny; » Satysfakcjonujący poziom dostępności placówek » Słaby dostęp do instytucji kultury i wydarzeń oświatowych; kulturalnych; » Dostęp do obiektów sportowych; » Ograniczona dostępność obiektów użyteczności  Gospodarka publicznej przez osoby niepełnosprawne; » Dostępność komunikacyjna gminy (bliskość dróg krajowych i autostrad);  Gospodarka » Przynależność do Legnicko-Głogowskiego Obszaru » Niedobór zakładów pracy na terenie gminy; Miedziowego; » Mała liczba miejsc pracy; » Atrakcyjne tereny inwestycyjne; » Umiarkowane zadłużenie budżetowe gminy;  Środowisko » Korzystne położenie geograficzne;  Środowisko » Atrakcyjność turystyczna; » Niewystarczająco rozwinięta komunikacja zbiorowa; » Zasoby naturalne eksploatowane przez KGHM. » Niedostateczny stopień skanalizowania gminy; » Niewystarczający stopień wykorzystania odnawialnych źródeł energii dostępnych na terenie gminy.

Sołectwo Sołectwo Sołectwo Sołectwo Sołectwo Sołectwo Radwanice Strogoborzyce Kłębanowice Radwanice Strogoborzyce Kłębanowice » Wysoka » Niski poziom » Dostępność » Wysoki poziom » Spadek liczby » Wysoki poziom aktywność bezrobocia; terenów bezrobocia; ludności; ubóstwa; społeczna; » Bardzo niski rekreacyjnych; » Występujący » Wysoki poziom » Wysoki poziom » Wysoka poziom » Duży udział osób problem problemów udzielanej aktywność przestępczoś w wieku alkoholizmu; występujących pomocy gospodarcza; ci; przedprodukcyjn » Wysoki poziom w rodzinie społecznej ze » Dostępność do » Funkcjonując ym w liczbie wykluczenia (bezradność w względu na placówek a świetlica ludności (brak społecznego; sprawach bezrobocie; sportowych, dostępna dla zjawiska » Wysoki poziom opiekuńczo- » Bardzo niska ochrony mieszkańców starzenia się interwencji wychowawczyc aktywność zdrowia, . społeczeństwa). straży pożarnej; h i społeczna i oświatowych i » Zanieczyszczeni wielodzietność); frekwencja kulturalnych; e powietrza » Bardzo niska wyborcza; » Obecność (przekroczenia aktywność » Niska instytucji; poziomu B(a)P społeczna i aktywność » Różnorodność oraz przykre frekwencja gospodarcza;

69

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

sklepów i usług; zapachy z wyborcza; » Brak cyklicznych » Miejsca oczyszczalni » Niska wydarzeń rekreacji; ścieków); aktywność kulturalnych; » Wzrost liczby » Zaniedbane gospodarcza; » Niski dostęp do ludności w tereny » Niski dostęp do placówek sołectwie. poprzemysłowe placówek sportowych, (dawna sportowych, ochrony roszarnia); ochrony zdrowia, » Nieatrakcyjne zdrowia; oświatowych i przestrzenie » Brak cyklicznych kulturalnych; publiczne (w wydarzeń » Uciążliwy ruch tym zaniedbany kulturalnych; uliczny; park), » Brak pokrycia » Brak niezachęcające terenu sołectwa bezpiecznej do przebywania miejscowymi infrastruktury w nich; planami pieszej; » Występowanie zagospodarowa » Niskiej jakości obiektów nia ciągi mieszkalnych o przestrzennego; komunikacyjne; wysokim » Brak chodników » Budynek stopniu przy głównych mieszkalny z degradacji; drogach; zasobu gminy » Chaos » Gminne budynki zdegradowany przestrzenny, w mieszkalne w niskim tym niska zdegradowane stopniu. estetyka w niskim elewacji stopniu. budynków; » Słabo rozwinięta sieć infrastruktury pieszej. Szanse Zagrożenia Gmina Radwanice Gmina Radwanice  Społeczeństwo  Społeczeństwo » Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców; » Występowanie chorób cywilizacyjnych; » Wzrost zaangażowania mieszkańców w rozwój lokalny; » Emigracja zarobkowa młodych i wykształconych » Promocja zrównoważonego stylu życia wśród mieszkańców gminy mieszkańców; » Wzrost partycypacji szerokiego grona interesariuszy i współpraca między nimi na rzecz rozwoju gminy;  Gospodarka  Gospodarka » Możliwość pozyskania funduszy strukturalnych z Unii » Wzrost konkurencji w postaci innych ośrodków Europejskiej dla rozwoju obszaru; gospodarczych; » możliwość montażu finansowego (partnerstwo » Przenoszenie na gminy nowych obowiązków, nie publiczno-prywatne) przydzielając odpowiednich środków finansowych;  Środowisko  Środowisko » Rozwój inwestycji z zakresu OZE; » Pogarszający się stan infrastruktury drogowej; » Rozwój transportu publicznego zapewniającego spójną, » Wzrost zanieczyszczenia środowiska naturalnego; zintegrowaną na poziomie powiatowym komunikację; » Możliwość występowania szkód górniczych; » Niestabilność przepisów środowiskowych. Sołectwo Sołectwo Sołectwo Sołectwo Sołectwo Sołectwo Radwanice Strogoborzyce Kłębanowice Radwanice Strogoborzyce Kłębanowice » Rozwój » Poprawa » Możliwości » Trudne warunki » Powolny proces » Rozwój gospodarczy dostępności rozwoju różnych dla rozwoju integracji zachowań poprzez drogowej i form turystyki; małej i średniej mieszkańców; nieakceptowany zainteresowani bezpieczeńst przedsiębiorczo » Niż ch społecznie. e terenami wa w ruchu; ści w kraju; demograficzny. poprzemysłowy » Napływ » Utrzymywanie mi inwestorów nowych sposobu życia, z zewnątrz; mieszkańców generującego . patologie społeczne 70

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o. Część II – REALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH 1. Wizja stanu gminy po przeprowadzeniu rewitalizacji

Wizja realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji to obraz oczekiwanego stanu gminy Radwanice oraz obszarów zdegradowanych, jaki społeczność lokalna chciałaby osiągnąć po wdrożeniu Lokalnego Programu Rewitalizacji.

Dzięki analizie wewnętrznych potencjałów, zewnętrznych uwarunkowań oraz wyzwań i potrzeb rozwojowych, które zidentyfikowane zostały na podstawie analizy sytuacji gminy i obszarów rewitalizacji oraz partycypacji społecznej możliwe było sformułowania wizji rewitalizacji gminy Radwanice.

WIZJA:

Gmina Radwanice jest atrakcyjna do zamieszkania i inwestowania, posiadająca bezpieczne i przyjazne przestrzenie publiczne i charakteryzująca się zintegrowaną społecznością, zaangażowaną w życie lokalne.

MISJA:

Poprawa jakości życia mieszkańców w każdym aspekcie poprzez aktywizację społeczności i wzrost atrakcyjności inwestycyjnej gminy, przy jednoczesnej dbałości o środowisko naturalne.

Należy mieć na uwadze, że jednym z głównych założeń rewitalizacji jest ożywianie obszarów będących w stagnacji. Celem jest takie wsparcie obszarów będących w sytuacji kryzysowej, aby obszar całej gminy mógł rozwijać się równomiernie z korzyścią dla wszystkich mieszkańców.

Rewitalizacja wyznaczonych obszarów gminy Radwanice to proces, którego efektem będzie:

 wzmocnienie relacji między mieszkańcami, w szczególności w oparciu o wspólnie podejmowane działania na rzecz wspólnoty lokalnej oraz swojej wsi,  aktywizacja mieszkańców pod kątem rozwoju kulturalnego, sportowego oraz wymiany umiejętności, co prowadzi do głębokiej integracji,  nawiązanie współpracy z sektorem samorządowym, biznesowym, pozarządowym, parafiami i nieformalnymi gremiami funkcjonującymi w sołectwach gminy,  podnoszenie poziomu aspiracji mieszkańców w wymiarze zawodowym, rodzinnym, osobistym,

71

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

 wyrównywanie szans rozwoju mieszkańców, poszerzanie możliwości rozwijania swoich talentów bez względu na wiek, sytuację ekonomiczną, poziom sprawności,  odbudowanie poczucia wartości grup mieszkańców, którzy obecnie są lub czują się marginalizowani,  wzbudzenie w mieszkańcach poczucia współodpowiedzialności za otaczającą przestrzeń i wspólne dbanie o nią,  poprawa jakości środowiska,  poprawa warunków mieszkaniowych w aspekcie infrastrukturalnym,  stworzenie mechanizmów utrwalających samodzielność mieszkańców oraz rozwój wsi.

2. Cele i kierunki działań

Wnikliwa analiza sytuacji w gminie Radwanice w wielu wymiarach, tj. społeczno-gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym i technicznym umożliwiła określenie celów rewitalizacji w gminie. Cele te ujęto w formie trzech celów głównych (strategicznych) oraz szeregu celów szczegółowych, przy czym poszczególne cele szczegółowe, mimo że przyporządkowane są do danego celu głównego, w pewnym sensie pozwolą realizować także pozostałe cele główne.

Tabela 7 Cele strategiczne i szczegółowe procesu rewitalizacji w gminie Radwanice. Cele strategiczne Cele szczegółowe 1.1 Promocja aktywnego trybu życia 1.2 Ograniczanie patologii społecznej i jej skutków 1.3 Poprawa oferty kulturalnej 1 Zintegrowana 1.4 Pobudzenie integracji lokalnej 1.5 Przeciwdziałanie nierównościom społecznym i i zaangażowana wykluczeniu społecznemu społeczność 1.6 Rozwój aktywności społeczności lokalnej 1.7 Atrakcyjność gminy jako miejsca zamieszkania 1.8 Wzrost poziomu bezpieczeństwa w przestrzeniach publicznych 2.1 Wzmocnienie społecznych potencjałów innowacyjnych i przedsiębiorczości 2 Gmina aktywna 2.2 Aktywizacja bezrobotnych 2.3 Ożywienie gospodarcze gminy gospodarczo 2.4 Aktywna promocja gospodarcza gminy 2.5 Wzrost liczby miejsc pracy 2.6 Poprawa dostępności komunikacyjnej obszarów gminy 3.1 Estetyzacja przestrzeni publicznych 3.2 Poprawa dostępności terenów zielonych 3.3 Poprawa jakości powietrza 3 Przyjazna przestrzeń, 3.4 Ochrona dziedzictwa kulturowego zadbane zabytki i czyste 3.5 Modernizacja zasobu mieszkaniowego gminy środowisko 3.6 Zagospodarowanie niewykorzystanych przestrzeni o wysokim potencjale 3.7 Zachowanie obiektów zabytkowych i sakralnych 3.8 Ograniczanie niskiej emisji 72

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

3.9 Poprawa efektywności energetycznej 3.10 Modernizacja wraz z poprawą dostępności obiektów użyteczności publicznej Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

3. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne

Dla osiągnięcia zarysowanej wizji, a także celów rewitalizacji obszarów gminy Radwanice w oparciu o identyfikację potrzeb społecznych, gospodarczych i przestrzennych, a także możliwości inwestycyjnych, wyznaczono zbiór przedsięwzięć wdrożeniowych. Przedsięwzięcia te podzielono na dwie grupy, w ramach tzw. „Listy A” i „Listy B”. Przynależność do danej listy uzależniona jest od tego, czy projekt będzie składany w konkursie o dofinansowanie w ramach znajdującego się w RPO WD 2014- 2020 działania 6.3 „Rewitalizacja zdegradowanych obszarów” – wówczas kwalifikuje się on do „Listy A”. W pozostałych przypadkach, a więc gdy projekt składany będzie w konkursach w ramach innych działań RPO WD 2014-2020, przyporządkowuje się go do „Listy B”.

Lista A

W opisie przedsięwzięć uwzględniono:

 nazwę projektu,  nazwę wnioskodawcy,  miejsce realizacji danego projektu na obszarze rewitalizacji,  Krótki opis problemu jaki ma rozwiązać realizacja projektu,  cele projektu,  zakres zrealizowanych działań,  szacowaną wartość projektu,  prognozowane produkty i rezultaty wraz ze sposobem ich oceny i zmierzenia w odniesieniu do celów rewitalizacji,  źródło finansowania projektu.

Poniższa tabela ukazuje zbiór projektów rewitalizacji.

73

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Tabela 8. Zbiór projektów rewitalizacji w ramach Listy A. Prognozowane Miejsce produkty i rezultaty realizacji Krótki opis Szacowa wraz ze sposobem Nazwa danego problemu jaki ma na Lp. Nazwa projektu Cel (cele) projektu Zakres realizowanych zadań ich oceny i Źródło finansowania wnioskodawcy projektu na rozwiązać wartość zmierzenia w obszarze realizacja projektu projektu odniesieniu do rewitalizacji celów rewitalizacji Obszar nr 1 – Roszarnia Wykorzystanie zdegradowanego Budżet Gminy, RPO Zwiększanie Nieatrakcyjne Liczba podmiotów terenu byłej WD (w ramach atrakcyjności tereny byłej zainteresowanych Gmina Obszar nr 1 - roszarni w Adaptacja terenu pod hale 8 000 działania 6.3. 1 obszaru pod roszarni o inwestowaniem na Radwanice Roszarnia kierunku przemysłowe 000 Rewitalizacja względem niewykorzystan zaadaptowanym inwestycyjnym zdegradowanych inwestycyjnym ym potencjale terenie (rozwój obszarów) przemysłu) Obszar nr 2 – Centrum Wzrost Budżet Gminy, RPO bezpieczeństwa WD (w ramach Brak chodników na ciągu Bezpieczna działania 6.3. umożliwiających komunikacyjny Obszar nr 2 – nowoczesna Rewitalizacja Gmina bezpieczne Budowa chodnika wraz z Długość chodnika 2 m centrum przestrzeń 300 000 zdegradowanych Radwanice poruszanie się, odwodnieniem ulicznym. [km] przy ul. Radwanic wokół miejsc obszarów) zwłaszcza dzieci Parkowej 13, zamieszkania do szkoły będącym drogą do szkoły Miejsca Budżet Gminy, RPO Ułatwienie parkingowe WD (w ramach obsługi Brak miejsc wokół ZSP w działania 6.3. komunikacyjnej i Obszar nr 2 – postojowych w Radwanicach, Budowa parkingu przy Zespole Liczba powstałych Rewitalizacja Gmina 3 bezpieczeństwa centrum okolicy Zespołu bezpieczeństwo Szkolno-Przedszkolnym 500 000 miejsc zdegradowanych Radwanice dzieci w rejonie Radwanic Szkolno- dzieci, komfort w Radwanicach parkingowych obszarów) placówki Przedszkolnego osób oświatowej korzystających z budynku. 74

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Odrestaurowan Budżet Gminy, RPO Stan techniczny y obiekt, WD (w ramach Podnoszenie Liczba osób ośrodka kultury, zachęcający do działania 6.3. jakości obiektów korzystająca Obszar nr 2 – który utrudnia podejmowania Przebudowa i modernizacja Rewitalizacja publicznych w Gmina 3 000 z odnowionego 4 centrum organizację w nim inicjatyw Gminnego Ośrodka Kultury zdegradowanych obszarze Radwanice 000 obiektu Radwanic wydarzeń dla – aktywności w Radwanicach obszarów) centrum publicznego [l. lokalnej społecznej, Radwanic osób/rok] społeczności efektywny energetycznie Centralnie Budżet Gminy, RPO ulokowany Ożywienie WD (w ramach Liczba powstałych Ożywienie placu i niewykorzystan działania 6.3. Rewitalizacja placu przy Gminnym miejsc wokół GOKu Obszar nr 2 – niewykorzystan ego terenu Ośrodku Kultury w Radwanicach, Rewitalizacja Gmina 1 000 parkingowych, 5 poprzez nadanie centrum y punkt w pobudzające obejmująca: utwardzenie terenu, zdegradowanych Radwanice 000 liczba osób mu nowej Radwanic gminie, nie życie społeczne budowę miejsc parkingowych oraz obszarów) korzystających funkcji generujący i gospodarcze w adaptację terenu na targowisko targowiska korzyści dla gminie mieszkańców Budżet Gminy, RPO Wzrost Liczba osób Remont obiektu WD (w ramach Obszar nr 2 – Brak wysokiej komfortu Remont budynku Ośrodka Zdrowia korzystających usługi zdrowia Gmina w Radwanicach wraz działania 6.3. 6 centrum klasy obiektów korzystania 500 000 z Ośrodka w centrum Radwanice z zagospodarowaniem terenu wokół Rewitalizacja Radwanic usługi zdrowia z obiektów Zdrowia [l. Radwanic ośrodka zdegradowanych usługi zdrowia osób/rok] obszarów) Zdegradowana Liczba osób Budżet Gminy, RPO Atrakcyjna Podnoszenie przestrzeń korzystających WD (w ramach i bezpieczna funkcjonalności i Obszar nr 2 – publiczna wokół Renowacja zabytkowego parku wraz z parku [l. działania 6.3. Gmina przestrzeń 7 bezpieczeństwa centrum zabytkowych z montażem energooszczędnego 600 000 osób/rok] Rewitalizacja Radwanice o charakterze centrum Radwanic obiektów na oświetlenia ulicznego liczba zdegradowanych rekreacyjno- Radwanic obszarze wymienionych obszarów) wypoczynkowym rewitalizacji opraw [szt./rok] Atrakcyjna Liczba powstałych Budżet Gminy, RPO Podnoszenie Monotonna Obszar nr 2 – i w pełni Zagospodarowanie centrum miejsc WD (w ramach atrakcyjności Gmina i zdegradowana Radwanic obejmujące m.in. budowę 2 000 8 centrum wyposażona parkingowych, działania 6.3. centrum Radwanice przestrzeń parkingu, drogi, oświetlenia 000 Radwanic przestrzeń liczba Rewitalizacja Radwanic publiczna energooszczędnego o charakterze zamontowanych

75

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

rekreacyjno- opraw zdegradowanych wypoczynkowy oświetleniowych obszarów) m Obszar nr 3 – Ogrodowa i Mechaniczna Wzrost Nowoczesna Liczba Budżet Gminy, RPO bezpieczeństwa Nieefektywne przestrzeń przy Obszar wymienionych WD (w ramach na ciągu energetycznie ul. Ogrodowej, Montaż energooszczędnego Gmina nr 3 (osiedle opraw [szt./rok], działania 6.3. 9 komunikacyjny oświetlenie, atrakcyjna dla oświetlenia ulicznego wraz 400 000 Radwanice przy ul. liczba nowych Rewitalizacja m brak miejsc korzystającej z budową parkingu Ogrodowej) miejsc zdegradowanych przy ul. parkingowych z niej parkingowych obszarów) Ogrodowej mieszkańców Obszar nr 4 – Strogoborzyce Brak odpowiedniej infrastruktury drogowej w Ułatwienie Budżet Gminy, RPO Wzrost znacznym stopniu Liczba przemieszczania WD (w ramach bezpieczeństwa Obszar nr 4 utrudnia Budowa oświetlenia ulicznego z zamontowanych Gmina się i wzrost działania 6.3. 10 na ciągu (Strogoborzyc bezpieczne poprawą nawierzchni drogi 600 000 opraw Radwanice poczucia Rewitalizacja komunikacyjny e) poruszanie się w dojazdowej oświetleniowych bezpieczeństwa zdegradowanych m bezpośrednim [szt.] mieszkańców w obszarów) sąsiedztwie zabudowań mieszkaniowych Obszar nr 5 – Kłębanowice Podnoszenie Budynki gminne atrakcyjności i niespełniające Wyższy funkcjonalności Budżet Gminy, RPO odpowiednich standard życia budynków WD (w ramach standardów mieszkańców, Termomodernizacja budynków Długość chodnika komunalnych, Gmina Obszar nr 5 komunalnych wraz z poprawą 1 000 działania 6.3. 11 życia, bezpieczna i [km], zużycie zwiększenie Radwanice (Kłębanowice) nawierzchni drogi dojazdowej 000 Rewitalizacja niebezpieczeńst przyjazna dla energii [GJ/rok] bezpieczeństwa i budową chodnika zdegradowanych wo poruszania mieszkańców mieszkańców obszarów) się wokół przestrzeń obszaru budynków rewitalizacji

76

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

77

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Lista B

Szczegóły przedsięwzięć rewitalizacyjnych z tzw. „Listy B” przedstawione są w kolejnej tabeli. Uporządkowano je według obranych celów głównych rewitalizacji w gminie Radwanice.

Tabela 9 Zbiór projektów rewitalizacji w ramach Listy B. Miejsce Szacunkowa Okres Przewidywane Nazwa działania Opis zadania realizacji wartość realizacji rezultaty zadania projektu [PLN] zadania Cel 1: Zintegrowana i zaangażowana społeczność Wzrost integracji mieszkańców dzięki Przeciwdziałanie uczestnictwie w bierności poprzez aktywnościach w poszerzanie usług przestrzeni publicznej; Aktywny czas czasu wolnego – Obszar nr 2 – Brak danych ograniczenie 2016-2020 wolny aktywizacja Centrum występowania społeczności patologicznych poprzez kulturę, zachowań i zmiana sport i rekreację. negatywnych nawyków mieszkańców. Wzrost Przeciwdziałanie współodpowiedzialności wykluczeniu mieszkańców za losy ich Obszar nr 1 – społecznemu wsi, wzmocnienie relacji Roszarnia, mieszkańców i integracji Obszar nr 2 – Łączenie poprzez mieszkańców, poprawa Centrum Brak danych 2016-2020 mieszkańców aktywizację, rozwój stanu zdrowia, Obszar nr 3 – zainteresowań, wpływająca na lepszą Ogrodowa i dbałość o zdrowie i kondycję i możliwość Mechaniczna zaangażowanie w zaangażowania w życie lokalne. działalność dla otoczenia. Mieszkańcy deklarują swoje Wzmocnienie więzi umiejętności, które społeczności lokalnej, mogą świadczyć na Obszar nr 2 – ograniczenie rzecz innych osób, Centrum wykluczenia Bank czasu w zamian (oddziaływanie Brak danych 2016-2020 społecznego, wzrost otrzymując godziny zadania w skali identyfikacji do wykorzystania na całej gminy) mieszkańców z otrzymanie pomocy otoczeniem. od innych mieszkańców. Pomoc lokalnym Zapobieganie rodzinom poprzez przenoszeniu się powołanie zachowań animatora Obszar nr 4 – patologicznych na Integracja rodzin dziecięcego, który Brak danych 2016-2020 Strogoborzyce kolejne pokolenia, będzie promować integracja działalność międzypokoleniowa opiekuńczą nad społeczności lokalnej dziećmi. Aktywizacja Wzrost poczucia sportowo- przywiązania do kulturalna Obszar nr 4 – otoczenia, Aktywna mieszkańców Strogoborzyce, minimalizacja zjawiska Brak danych 2016-2020 społeczność poprzez ułatwienie Obszar nr 5 – wykluczenia dostępu do Kłębanowice społecznego oraz wydarzeń oraz patologicznych obiektów zachowań; wzrost 78

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

sportowych i zainteresowania i kultury; organizacja dbałości wspólną małych wydarzeń przestrzeń. społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie skupisk mieszkalnych. Cel 2: Gmina aktywna gospodarczo Szkolenia dla osób bezrobotnych, Dopasowanie obecnej umożliwiające siły roboczej do potrzeb Elastyczna siła przekwalifikowanie Obszar 1 – działających w gminie Brak danych 2016-2020 robocza zgodnie z Roszarnia pracodawców oraz zapotrzebowaniem potencjalnych u potencjalnego inwestorów. pracodawcy Wspomaganie Wzrost aktywności rozwoju nowych gospodarczej Inkubator Obszar 2 – przedsiębiorstw Brak danych mieszkańców, 2016-2020 przedsiębiorczości Centrum poprzez wsparcie zmniejszenie doradcze. bezrobocia. Jednostka, w której Ułatwienie inwestorom obecni w gminie i dostępu do informacji o potencjalni lokalnym rynku pracy inwestorzy czerpią Punkt obsługi Obszar 1 - zachęci ich do informację o Brak danych 2016-2020 przedsiębiorcy Roszarnia inwestowania w gminie, lokalnym rynku co doprowadzi do pracy, tj. o ożywienia dostępnych gospodarczego. zasobach ludzkich. Program edukacyjny dla osób pobierających świadczenia Zachęcenie i społeczne, mający zmotywowanie na celu zmianę zasiłkobiorców do profilu Kształcenie Obszar nr 3 – podnoszenia wykształcenia. beneficjentów Ogrodowa i Brak danych kompetencji, dzięki 2016-2020 Wysokość zasiłków Mechaniczna czemu mają szansę otrzymywanego zaistnieć na rynku pracy zasiłku uzależnia się i poprawić swoją od zaangażowania sytuację bytową. danej osoby w uczestnictwie w programie edukacyjnym. Pobudzanie aktywności zawodowej mieszkańców, Wzrost aktywności przede wszystkim Obszar nr 4 – członków spółdzielni na poprzez wsparcie Aktywizacja Strogoborzyce, rynku pracy i rozwoju podmiotów Brak danych 2016-2020 zawodowa Obszar nr 5 – ograniczenie ekonomii Kłębanowice marginalizacji społecznej, w tym społecznej tych osób. przedsiębiorstw społecznych i spółdzielni socjalnych.

79

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Jednostka świadcząca usługi doradcze, szkoleniowe, a Zwiększenie integracji także zaplecze społecznej, eliminacja infrastrukturalne Inkubator zachowań podmiotom Obszar nr 5 – przedsiębiorczości Brak danych dysfunkcyjnych i 2016-2020 ekonomii społecznej Kłębanowice społecznej stymulacja rozwoju oraz instytucjom i społeczno- osobom działającym gospodarczego. na rzecz społeczności i ekonomii społecznej. Cel 3: Przyjazna przestrzeń, zadbane zabytki i czyste środowisko Działalność edukacyjna adresowana do Obszar 1 – Podniesienie poziomu mieszkańców, Roszarnia, świadomości przede wszystkim Obszar 2 – Edukacja ekologicznej dzieci i młodzieży, Centrum, Brak danych 2016-2020 ekologiczna mieszkańców oraz upowszechniająca Obszar 3 – wzbudzanie w nich wiedzę o przyrodzie Ogrodowa i postaw ekologicznych. i promująca Mechaniczna zachowania prośrodowiskowe. Organizacja akcji społecznej związanych z Obszar 1 – Poprawa jakości ograniczaniem Roszarnia, środowiska w gminie Ekologiczna emisji Obszar 2 – wraz ze wzrostem aktywizacja zanieczyszczeń, Centrum, Brak danych poczucia 2016-2020 społeczna efektywnością Obszar 3 – współodpowiedzialności energetyczną oraz Ogrodowa i mieszkańców za wykorzystaniem Mechaniczna środowisko naturalne. odnawialnych źródeł energii. Wspólnie z Kształtowanie wspólnej mieszkańcami przestrzeni z udziałem podejmowanie akcji mieszkańców przyczyni sprzątania i Obszar nr 2 – się do wzrostu Zielona odnawiania Centrum, identyfikacji przestrzeń podwórek oraz Obszar nr 3 – Brak danych 2016-2020 mieszkańców z wspólna tworzenie ogrodów Ogrodowa i miejscem zamieszkania społecznych i Mechaniczna oraz wywoła poczucie zazielenianie odpowiedzialności za placów przy otoczenie. domach. Zaangażowanie mieszkańców i Ograniczenie chaosu przedsiębiorców w reklamowego, poprawa prace nad estetyki elewacji i Estetyczna podnoszeniem Obszar nr 2 – elementów małej przestrzeń Brak danych 2016-2020 estetyki przestrzeni Centrum architektury, czego wspólna publicznej m.in. efektem jest uporządkowanie uporządkowana chaosu przestrzeń publiczna. reklamowego. Termomodernizacja Modernizacja Obszar nr 2 – Bogato wyposażony budynków budynków Centrum, ul. 1 500 000 obiekt socjalny, 2016-2020 socjalnych wraz z socjalnych Parkowa 13 współgrający poprawą warunków

80

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

mieszkaniowych w z przestrzenią gminy, lokalach socjalnych. wyższy standard życia mieszkańców. Ochrona Renowacja i zachowanie Remont obiektu Obszar nr 2 - zabytkowego 1 000 000 architektonicznie 2016-2020 sakralnego Centrum kościoła. cennego obiektu sakralnego. Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

81

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Część III – WDRAŻANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH 1. Mechanizmy integrowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Radwanice na lata 2016-2023 zawiera zestaw działań, pozwalających ożywić gminę w sposób kompleksowy, holistycznie podchodząc do jej rozwoju: z uwzględnieniem wszystkich trzech filarów zrównoważonego rozwoju, tj. społecznego, gospodarczego i środowiskowego. W związku z tym zdefiniowano cele oraz szereg działań, których wykonanie pomoże te cele osiągnąć. Projekty te charakteryzują się złożonością, co przede wszystkim dotyczy przedsięwzięć „miękkich”, aktywizujących społeczność lokalną, które swoje odzwierciedlenie mają także w kwestiach środowiskowego i ekonomicznego rozwoju gminy Radwanice.

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 program rewitalizacji charakteryzuje się komplementarnością w kilku płaszczyznach:

» komplementarnością przestrzenną – uwzględnienie wzajemnych powiązań zarówno na etapie formułowania jak i realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych, które wdrażane będą na obszarze rewitalizacji, a także tych poza tym obszarem, lecz na niego wpływających; » Komplementarnością problemową – wypracowanie działań wzajemnie dopełniających się tematycznie, aby holistycznie wpływały na obszar rewitalizacji. Dzięki temu unika się problemu podejmowania działań w obrębie zaledwie jednej sfery, co uniemożliwia kompleksowe podejście do problemów występujących na danych obszarach’ » komplementarnością proceduralno-instytucjonalną – zaprojektowanie systemu zarządzania LPR, który pozwoli na efektywne współdziałanie na jego rzecz różnych instytucji oraz wzajemne uzupełnianie się i spójność procedur; » komplementarnością międzyokresową – zaplanowanie sposobu wspierania procesów rewitalizacji w ramach polityki spójności 2014-2020 jest dokonywane na podstawie analizy i oceny oraz sformułowanych wniosków na temat dotychczasowego sposobu wspierania procesów rewitalizacji, jego skuteczności, osiągnięć i problemów wdrażania projektów i programów rewitalizacji w województwie (analizę przeprowadza IZ RPO); » komplementarnością źródeł finansowania – projekty rewitalizacyjne opierają się na konieczności umiejętnego uzupełniania i łączenia wsparcia ze środków EFRR, EFS i FS z wykluczeniem ryzyka podwójnego dofinansowania.

82

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2. Instrumenty finansowania Programu Rewitalizacji

Realizacja oraz powodzenia zamierzeń zawartych w Lokalnym Programie Rewitalizacji jest uzależnione od wielu czynników, m.in. zaangażowania i sprawności administracji samorządowej czy aktywności społeczności rewitalizowanego obszaru.

Bardzo ważnym i kluczowym elementem jest wysokość środków przeznaczonych na realizację projektów rewitalizacyjnych. Realizacja LPR uzależniona jest zatem w dużej mierze od wysokości pozyskanych środków, zarówno krajowych publicznych i prywatnych oraz z funduszy strukturalnych.

Poniższe schematy przedstawiają źródła finansowania działań rewitalizacyjnych.

Budżet Gminy

krajowe programy programy rządowe operacyjne

środki publiczne fundusze europejskie, fundusze w tym w celowe ramach RPO WD programy i fundusze wojewódzkie

Rysunek 28. Źródła finansowania działań rewitalizacyjnych ze środków publicznych Źródło: opracowanie CDE Sp. z o.o.

83

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

kredyty i pożyczki

środki własne środki gwarancje inwestorów prywatne bankowe prywatnych

emisja obligacji komunalnych

Rysunek 29. Źródła finansowania działań rewitalizacyjnych ze środków prywatnych. Źródło: opracowanie CDE Sp. z o.o.

Finansowanie działań w ramach Narodowego Planu Rewitalizacji będzie pochodzić z następujących źródeł, dedykowanych w całości lub częściowo celom rewitalizacji: a) Publicznych wspólnotowych (Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych: EFRR, EFS i Funduszu Spójności, w ramach programów regionalnych i krajowych, w tym także sukcesywne zasilanie środkami pochodzącymi ze spłaty pożyczek udzielonych w ramach instrumentu Jessica).

Przyjmując, że na wsparcie rewitalizacji zostanie przeznaczona część środków w ramach określonych priorytetów inwestycyjnych (w zależności od charakteru priorytetu), szacunkowo w poszczególnych obszarach wsparcia na NPR zostaną wydatkowane kwoty:

 technologie informacyjno-komunikacyjne (wsparcie jako element szerszych  przedsięwzięć na rewitalizowanych obszarach) – ok. 200 mln EUR,  gospodarka niskoemisyjna – ok. 1,7 mld EUR,  środowisko i kultura – ok. 600 mln EUR,  transport – ok. 300 mln EUR,  rynek pracy i przedsiębiorczość – ok. 2mld EUR,  włączenie społeczne, w tym dostęp do usług publicznych– ok. 2 mld EUR,

84

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

 edukacja – ok. 200 mln EUR.

Powyższe kwoty mają charakter indykatywny, biorąc pod uwagę fakt, iż negocjacje programów krajowych i regionalnych nie zakończyły się. Niemniej jednak, zsumowanie powyższych szacunków przewyższa kwotę 25 mld zł. b) Publicznych krajowych – istniejących instrumentów i źródeł (poprzez terytorialne profilowanie - ukierunkowywanie na obszary zdegradowane istniejących instrumentów różnych polityk dotyczących m.in. wykluczenia społecznego, edukacji, infrastruktury, środowiska, kultury, zabytków, mieszkalnictwa itd.) oraz sukcesywnie tworzonych nowych (w tym obejmujących instrumenty inżynierii finansowej). Wolumen środków i identyfikacja źródeł określane będą w ramach prac i uzgodnień międzyresortowych indywidualnie dla poszczególnych instrumentów. c) Prywatnych, m.in. poprzez tworzenie zachęt do inwestowania na obszarach zdegradowanych oraz poprzez upowszechnianie formuły PPP.

Dla zwiększania skali działań rewitalizacyjnych rozbudowywana będzie oferta instrumentów finansowych (zwrotnych). Dlatego w projektowaniu zasad instrumentów zwrotnych w nowej perspektywie budżetowej będzie kładziony akcent na możliwość szerokiego zastosowania ich na rzecz działań rewitalizacyjnych.

Finansowanie ze środków UE – Wytyczne w zakresie rewitalizacji obszarów zdegradowanych. Perspektywa finansowa 2014-2020.

Umowa Partnerstwa, przyjęta przez Komisję Europejską 23 maja 2014 r. zidentyfikowała gminy oraz miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji jako jedne z pięciu obszarów strategicznej interwencji wymagające kompleksowych, zintegrowanych działań społecznych, gospodarczych i przestrzennych. Tym samym, fundusze unijne (zwłaszcza EFS i EFRR) będą stanowiły jedno z podstawowych źródeł finansowania działań rewitalizacyjnych w kwocie niemniejszej niż 25 mld zł. Środki te przewidziane są głównie ramach regionalnych programów operacyjnych, a dodatkowo także w ramach programów krajowych: Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, Programu Operacyjnego Polska Wschodnia, Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, Program Operacyjny Polska Cyfrowa.

Priorytety inwestycyjne bezpośrednio związane z rewitalizacją w ramach krajowych programów operacyjnych.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020

85

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

• 4iii Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym

• 4v Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu

• 6c Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego

• 6iv (6e) Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania

• 9a Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych działań służących zmniejszaniu hałasu

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój

• 8ii Trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych, także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży

Program Operacyjny Polska Cyfrowa

• 2a Poszerzanie zakresu dostępności łączy szerokopasmowych oraz wprowadzanie szybkich sieci internetowych oraz wspieranie nowych technologii i sieci dla gospodarki cyfrowej

• 2c Wzmocnienie zastosowań TIK dla e-administracji, e-uczenia się, e-włączenia społecznego, e-kultury i e-zdrowia

W ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna na lata 2014-2020 możliwe będzie wsparcie procesu przygotowania i wdrażania rewitalizacji w regionalnych i krajowych programach operacyjnych. Wsparcie procesu przygotowania i wdrażania rewitalizacji może mieć następujący charakter: a. wsparcia procesu programowania rewitalizacji poprzez wsparcie procesu przygotowania programów rewitalizacji jako podstawy prowadzenia rewitalizacji, w tym identyfikacji projektów rewitalizacyjnych,

86

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

które po spełnieniu warunków nałożonych przez programy operacyjne mogą starać się o dofinasowanie lub preferencje w dofinasowaniu środkami UE; b. wsparcia procesu przygotowywania do realizacji niektórych projektów rewitalizacyjnych ze względu na ich znaczenie lub charakter.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2014-2020.

Oś priorytetowa 6 Infrastruktura spójności społecznej

Cele szczegółowe osi priorytetowej:

1. zwiększony dostęp do usług społecznych związanych z procesem integracji społecznej, aktywizacji społeczno-zawodowej oraz deinstytucjonalizacji usług; 2. zwiększony dostęp do opieki zdrowotnej w regionie; 3. kompleksowa rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich i wiejskich, w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym.

Działanie 6.3. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów

Wsparcia ukierunkowane są na:

o Remont, przebudowę, rozbudowę, adaptację, wyposażenie istniejących zdegradowanych budynków, obiektów, zagospodarowanie terenów i przestrzeni (np. monitoring miejski lub dostosowanie przestrzeni do potrzeb osób niepełnosprawnych) – w celu przywrócenia lub nadania im nowych funkcji społecznych, kulturalnych, gospodarczych, edukacyjnych lub rekreacyjnych. Możliwe są działania poprawiające efektywność energetyczną, analogiczne do działania 3.3 „Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym”. Wartość takich inwestycji nie może przekraczać 49% wartości wydatków kwalifikowalnych na pojedynczy budynek w projekcie o Remont, odnowę części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych (nie ma możliwości budowy nowych obiektów). Możliwe są działania poprawiające efektywność energetyczną, analogiczne do działania 3.3 „Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym”. Wartość takich inwestycji nie może przekraczać 49% wartości wydatków kwalifikowalnych na pojedynczy budynek w projekcie. o Inwestycje w tzw. drogi lokalne (gminne i powiatowe) wraz z infrastrukturą towarzyszącą (tylko przebudowa albo modernizacja dróg). Wsparcie będzie możliwie jedynie wtedy, gdy inwestycje takie będą stanowiły element szerszej koncepcji związanej z rewitalizacją (fizyczną, gospodarczą i społeczną) i będą stanowiły element lokalnego programu rewitalizacji.

87

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Beneficjenci:

 jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia;  jednostki organizacyjne jst;  jednostki sektora finansów publicznych, inne niż wymienione powyżej;  wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe;  towarzystwa budownictwa społecznego;  organizacje pozarządowe;  kościoły, związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych;  instytucje kultury;  LGD;  zakłady lecznictwa uzdrowiskowego;  podmioty lecznicze.

2.1 Plan finansowy LPR

LISTA A

Tabela 10 Finansowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych - Lista A. Szacowana Termin Lp. Nazwa projektu Lokalizacja wartość Źródła finansowania realizacji projektu [PLN]

RPO WD Działanie 6.3 Zwiększanie (do 85% kosztów atrakcyjności Obszar nr 1 - kwalifikowalnych), 1. obszaru pod 8 000 000 2016-2020 Roszarnia Budżet Gminy (15% względem kosztów inwestycyjnym kwalifikowalnych)

Wzrost bezpieczeństwa RPO WD Działanie 6.3 na ciągu (do 85% kosztów komunikacyjnym Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 2. 300 000 2016-2020 przy ul. Centrum Budżet Gminy (15% Parkowej 13, kosztów będącym drogą kwalifikowalnych) do szkoły

Ułatwienie RPO WD Działanie 6.3 obsługi Obszar nr 2 – 3. 500 000 2016-2020 (do 85% kosztów komunikacyjnej i Centrum kwalifikowalnych), bezpieczeństwa Budżet Gminy (15% dzieci w rejonie

88

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

placówki kosztów oświatowej kwalifikowalnych)

Podnoszenie RPO WD Działanie 6.3 jakości obiektów (do 85% kosztów publicznych w Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 4. 3 000 000 2016-2020 obszarze Centrum Budżet Gminy (15% centrum kosztów Radwanic kwalifikowalnych)

RPO WD Działanie 6.3 Ożywienie placu (do 85% kosztów wokół GOKu Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 5. poprzez nadanie 1 000 000 2016-2020 Centrum Budżet Gminy (15% mu nowej kosztów funkcji kwalifikowalnych)

RPO WD Działanie 6.3 Remont obiektu (do 85% kosztów usługi zdrowia Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 6. 500 000 2016-2020 w centrum Centrum Budżet Gminy (15% Radwanic kosztów kwalifikowalnych)

RPO WD Działanie 6.3 Podnoszenie (do 85% kosztów funkcjonalności i Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 7. bezpieczeństwa 600 000 2016-2020 Centrum Budżet Gminy (15% centrum kosztów Radwanic kwalifikowalnych)

RPO WD Działanie 6.3 Podnoszenie (do 85% kosztów atrakcyjności Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 8. 2 000 000 2016-2020 centrum Centrum Budżet Gminy (15% Radwanic kosztów kwalifikowalnych)

Wzrost RPO WD Działanie 6.3 bezpieczeństwa Obszar (do 85% kosztów na ciągu nr 3 – kwalifikowalnych), 9. 400 000 komunikacyjnym Ogrodowa i Budżet Gminy (15% przy ul. Mechaniczna kosztów Ogrodowej kwalifikowalnych)

RPO WD Działanie 6.3 Wzrost (do 85% kosztów bezpieczeństwa Obszar nr 4 – kwalifikowalnych), 10. 600 000 na ciągu Strogoborzyce Budżet Gminy (15% komunikacyjnym kosztów kwalifikowalnych)

89

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Podnoszenie atrakcyjności i funkcjonalności RPO WD Działanie 6.3 budynków (do 85% kosztów komunalnych, Obszar nr 5 - kwalifikowalnych), 11. 1 000 000 zwiększenie Kłębanowice Budżet Gminy (15% bezpieczeństwa kosztów mieszkańców kwalifikowalnych) obszaru rewitalizacji

Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

LISTA B

Tabela 11 Finansowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych - Lista B. Szacowana Termin Lp. Nazwa projektu Lokalizacja wartość Źródła finansowania realizacji projektu [PLN]

RPO WD Działanie 9.4 (do 85% kosztów Aktywny czas Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 1. Brak danych 2016-2020 wolny Centrum Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

Obszar nr 1 – Roszarnia, RPO WD Działanie 9.4 Obszar nr 2 – (do 85% kosztów Łączenie Centrum kwalifikowalnych), 2. Brak danych 2016-2020 mieszkańców Obszar nr 3 – Budżet Gminy (15% Ogrodowa i kosztów Mechaniczna kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 9.1 Obszar nr 2 – (do 85% kosztów Centrum kwalifikowalnych), 3. Bank czasu (oddziaływanie Brak danych 2016-2020 zadania w skali Budżet Gminy (15% całej gminy) kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 9.1 (do 85% kosztów Obszar nr 4 – kwalifikowalnych), 4. Integracja rodzin Brak danych 2016-2020 Strogoborzyce Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

90

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

RPO WD Działanie 9.4 Obszar nr 4 – (do 85% kosztów Strogoborzyce, Aktywna kwalifikowalnych), 5. Brak danych 2016-2020 społeczność Obszar nr 5 – Budżet Gminy (15% Kłębanowice kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 8.2 (do 85% kosztów Elastyczna siła Obszar 1 – kwalifikowalnych), 6. Brak danych 2016-2020 robocza Roszarnia Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 8.3 (do 85% kosztów Inkubator Obszar 2 – kwalifikowalnych), 7. Brak danych 2016-2020 przedsiębiorczości Centrum Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 8.3 (do 85% kosztów Punkt obsługi Obszar 1 - kwalifikowalnych), 8. Brak danych 2016-2020 przedsiębiorcy Roszarnia Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 9.1 (do 85% kosztów Kształcenie Obszar nr 3 – kwalifikowalnych), 9. beneficjentów Ogrodowa i Brak danych 2016-2020 zasiłku Mechaniczna Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 8.3 Obszar nr 4 – (do 85% kosztów Aktywizacja Strogoborzyce, kwalifikowalnych), 10. Brak danych 2016-2020 zawodowa Obszar nr 5 – Budżet Gminy (15% Kłębanowice kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 8.3 (do 85% kosztów Inkubator Obszar nr 5 – kwalifikowalnych), 11. przedsiębiorczości Brak danych 2016-2020 Kłębanowice społecznej Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

Zielona przestrzeń 12. Obszar nr 2 – Brak danych 2016-2020 wspólna RPO WD Działanie 9.1 Centrum, (do 85% kosztów 91

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

kwalifikowalnych), Obszar nr 3 – Ogrodowa i Budżet Gminy (15% Mechaniczna kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 9.1 (do 85% kosztów Estetyczna Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 13. przestrzeń Brak danych 2016-2020 Centrum wspólna Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 3.3 (do 85% kosztów Modernizacja Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 14. budynków Centrum, ul. 1 500 000 2016-2020 socjalnych Parkowa 13 Budżet Gminy (15% kosztów kwalifikowalnych

RPO WD Działanie 4.3 Remont obiektu (do 85% kosztów sakralnego Obszar nr 2 – kwalifikowalnych), 15. 1 000 000 2016-2020 w centrum Centrum Budżet Gminy (15% Radwanic kosztów kwalifikowalnych)

Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

3. Partycypacja społeczna

Istotnym aspektem rewitalizacji jest partycypacja społeczna. Aktywowanie i udział mieszkańców oraz włączenie, organizacja i formowanie miejscowej sieci interesariuszy w danym obszarze są warunkami koniecznymi powodzenia długofalowego rozwoju obszarów kryzysowych oraz wyprowadzenia ich z tego stanu.

Partycypacja społeczna prowadzona w ramach niniejszego Programu Rewitalizacji obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób, który zapewni aktywny udział mieszkańców gminy Radwanice i interesariuszy, w tym prowadzenie konsultacji społecznych.

Działania partycypacyjne, które mają za zadanie włączyć społeczność lokalną w tworzenie Programu, w szczególności polegają na:

 poznaniu oczekiwań i potrzeb interesariuszy, a także dążeniu do spójności planowanych działań z tymi potrzebami i oczekiwaniami;

92

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

 prowadzeniu działań edukacyjnych i informacyjnych o procesie rewitalizacji, skierowanych do interesariuszy, w tym o celach, zasadach i procesie przebiegu rewitalizacji – obejmuje działania informacyjne Urzędu Gminy Radwanice za pośrednictwem m.in. strony internetowej;  inicjowaniu, umożliwianiu i wspieraniu działań, których zadaniem jest rozwijanie dialogu pomiędzy interesariuszami oraz ich integracji wokół rewitalizacji,  zapewnieniu udziału interesariuszy w przygotowaniu dokumentów dotyczących rewitalizacji – poprzez konsultację diagnozy, zadań i całego dokumentu;  wspieraniu inicjatyw mających na celu zwiększanie udziału interesariuszy w przygotowaniu i realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji – poprzez konsultację diagnozy, zadań i całego dokumentu, a także okresowe konsultacje nowych zadań;  zapewnieniu w przygotowaniu, prowadzeniu i ocenie rewitalizacji możliwości wypowiedzenia się przez interesariuszy – poprzez okresowe konsultacje nowych zadań.

Formami konsultacji społecznych, które są przewidziane dla niniejszego Programu Rewitalizacji są w szczególności:

1) zbieranie uwag w postaci papierowej lub elektronicznej, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej (w szczególności poczty elektronicznej), a także formularzy zgłaszania uwag zamieszczonych na stronie Urzędu Gminy Radwanice oraz BIP;

2) spotkania z mieszkańcami połączone ze zbieraniem uwag ustnych.

4. System wdrażania i monitorowania LPR Gminy Radwanice

Lokalny Program Rewitalizacji jest dokumentem, który określa cele i plany działań na kilka lat, dlatego ważnym elementem decydującym o skuteczności realizacji jego założeń jest skuteczny i zintegrowany system wdrażania. Pierwszym etapem wdrożenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Radwanice na lata 2016-2023 będzie przyjęcie Programu stosowną uchwałą Rady Gminy w Radwanicach. Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) projekt niniejszego dokumentu powinien zostać skonsultowany z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w celu ustalenia konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Wśród struktur organizacyjnych, które biorą udział w realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji, wymienić należy dwa typy podmiotów:

 podmioty wykonawcze – jednostki realizujące poszczególne zadania,

93

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

 podmioty zarządzające – jednostki nadzorujące oraz koordynujące wdrożenie programu, a przy tym prowadzące monitoring i ocenę programu.

zasady wdrażania

partycypacja mechanizm społeczna zarządzania

plan aktualizacja finansowy

Rysunek 30. System wdrażania LPR dla gminy Radwanice. Źródło: opracowanie CDE Sp. z o.o.

Jednocześnie, wdrażając Program rewitalizacji należy przede wszystkim oprzeć działania na zasadach zrównoważonego rozwoju, w tym na dialogu społecznym, otwierającym możliwość współzarządzania procesami rewitalizacji. Interesariuszami implementacji przedsięwzięć rewitalizacji są wszelkie osoby, których projekty te dotyczą. Z uwagi na różnorodność interesariuszy, kluczowym jest umiejętne prowadzenie dialogu, zbudowanie sieci partnerstwa na rzecz rozwoju gminy, wspólne podejmowanie przedsięwzięć poprzez wymianę pomysłów, a także konsensualne współdziałanie.

Jednym z głównych zadań Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Radwanice na lata 2016-2023 jest powołanie do funkcjonowania Zespołu Roboczego ds. Monitorowania i Ewaluacji Strategii, który będzie odpowiedzialny za koordynowanie i zarządzanie rewitalizacją w ramach struktur Urzędu Gminy Radwanice. W skład Zespołu wchodzić będą: urzędnicy i kierownicy jednostek organizacyjnych gminy, a także sołtysi i organizacje pozarządowe z podobszarów rewitalizacji. Zadaniem tego Zespołu będzie podjęcie następujących działań:

. koordynacja wdrażania zaplanowanych działań, . utworzenie sieci współpracy interesariuszy rewitalizacji, . pozyskiwanie środków zewnętrznych, w tym składanie wniosków, a także zapewnienie środków w budżecie gminy, 94

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

. monitoring i ewaluacja implementacji zapisów Lokalnego Programu Rewitalizacji.

Za realizację Lokalnego Programu Rewitalizacji odpowiada Wójt Gminy Radwanice.

Ponadto, w ramach wdrażania Programu Rewitalizacji należy monitorować zgodność jego realizacji z dokumentami w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego, w tym:

a) ewentualnych konieczności zmian w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, b) ewentualnych konieczności zmian miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Proces monitorowania LPR jest jednym z kluczowych elementów procesu zarządzania Lokalnym Programem Rewitalizacji. Celem monitoringu jest prawidłowa i efektywna realizacja założeń LPR, dostarczenie informacji na temat rzeczowego i finansowego stopnia zrealizowania projektów rewitalizacyjnych oraz ocenę tego procesu, a także określenie występujących trudności lub niezgodności.

Zespół Roboczy będzie odbywać coroczne spotkania, na których w drodze konsensusu lub zwykłą większością głosów przyjmie raport monitorujący wykonanie zapisów Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Radwanice na lata 2016-2023. Wówczas badane będą wskaźniki projektu i/lub wskaźniki o charakterze statystycznym, które wykorzystano do diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie. Spotkanie Zespołu każdorazowo odbędzie się nie później niż do końca pierwszego kwartału każdego roku, licząc od roku od uchwalenia LPR. Do opracowania Raportu każdorazowo zostaną przeprowadzone konsultacje społeczne w postaci zbierania uwag w formie elektronicznej, papierowej i ustnej.

Efektywne przeprowadzenie działań rewitalizacyjnych w gminie Radwanice będzie polegało na monitorowaniu wydatków oraz efektów rzeczowych przedsięwzięć. Monitorowanie powinno obejmować następujące etapy: zbieranie, raportowanie i interpretowanie danych, opisując postęp i efekty realizowanego dokumentu. Monitoring rzeczowy będzie polegał na pozyskiwaniu informacji o postępach w realizacji zaplanowanych działań, przedstawi efekty realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych, a także zapewnieni zgodność z założeniami Programu. Monitoring finansowy umożliwi kontrolę nad finansowymi aspektami inwestycji, będzie podstawą do oceny sprawności wydatkowania środków. Ponadto monitoring finansowy będzie oferował pomoc interesariuszom rewitalizacji w uzyskaniu informacji dotyczących możliwych do pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji.

Stopień wdrażania oraz postępy w realizacji konkretnych projektów powinny być monitorowane za pomocą karty monitoringowej projektu. Przedstawiony poniżej wzór karty oceny projektów powinien 95

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

zostać wypełniony przez poszczególne podmioty wykonawcze po zakończeniu realizacji projektu. Dzięki takim kartom możliwe będzie monitorowanie rezultatu z perspektywy pojedynczej inwestycji, co umożliwi opisanie i porównanie efektów w sposób przejrzysty i jednoznaczny. Posiadając karty monitoringu projektów już zrealizowanych inwestycji, będzie możliwa ocena ich skuteczności. Ponadto będzie możliwe oszacowanie zagrożeń oraz szans inwestycji o podobnym charakterze. Wszystko to w następnych latach procesu rewitalizacji będzie stanowić doskonały punkt odniesienia do przeprowadzenia monitoringu. Dodatkowo, zaleca się organizację spotkań z mieszkańcami, na których możliwe będzie przeprowadzenie otwartej debaty na temat przebiegu prowadzonych przedsięwzięć. Pozwoli to na bezpośrednie włączenie lokalnej społeczności w proces monitoringu LPR.

Tabela 12. Wzór karty monitoringu projektu LPR.

Nazwa projektu

Opis realizowanych zadań w roku sprawozdawczym

Podmiot realizujący projekt

Partnerzy realizacji projektu uczestniczący w zadaniach w danym roku

Data rozpoczęcia realizacji:

Data zakończenia realizacji:

Planowane nakłady finansowe własne zewnętrzne na realizację projektu w trakcie roku

Całkowite poniesione nakłady finansowe na realizację projektu:

Możliwe ryzyka dalszej realizacji projektu

Propozycje działań minimalizujących ryzyka Źródło: Opracowanie CDE Sp. z o.o.

Ocena wszystkich projektów i zadań rewitalizacyjnych zostanie dokonana przy współudziale wszystkich interesariuszy rewitalizacji, a także w oparciu o przygotowanie końcowej, kompleksowej oceny efektów realizacji, która będzie brała pod uwagę 5 kryteriów ewaluacyjnych:

1 SKUTECZNOŚĆ – kryterium, które pozwala ocenić w jakim stopniu zostały osiągnięte cele dokumentu opracowane na etapie planowania,

96

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

2 EFEKTYWNOŚĆ – kryterium, które pozwala ocenić stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych efektów, czyli określić poziom „ekonomiczności” zrealizowanych projektów, 3 UŻYTECZNOŚĆ – kryterium, które pozwala ocenić do jakiego stopnia oddziaływanie Programu odpowiada zdiagnozowanym potrzebom grupy docelowej, 4 TRAFNOŚĆ – kryterium, które pozwala ocenić do jakiego stopnia cele określone w Programie odpowiadają potrzebom wskazanym w odniesieniu do obszaru rewitalizowanego, 5 TRWAŁOŚĆ – kryterium, które pozwala ocenić w jakim stopniu pozytywne zmiany wywołane oddziaływaniem Programu będą nadal widoczne po zakończeniu jego realizacji.

97

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Część III – POWIĄZANIA PROGRAMU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI GMINY

Niniejszy Program Rewitalizacji jest zgodny z szeregiem dokumentów strategicznych i planistycznych obowiązujących w gminie Radwanice, co ilustruje poniższa tabela.

Wybrany dokument Lp. Działanie Cel LPR Zapis w danym dokumencie strategiczny/ planistyczny

„Wykorzystanie potencjału inwestycyjnego gminy i absorpcja kapitału inwestycyjnego dla Zwiększanie atrakcyjności 2.3 Strategia Rozwoju Gminy budowania trwałych przewag 1 obszaru pod względem 2.4 Radwanice na lata 2015- konkurencyjnych i rozwoju rynku inwestycyjnym 2.5 2023 pracy.” „Wzrost konkurencyjności sektora MŚP i rozwój nowoczesnego rolnictwa”

Strategia Rozwoju Gminy „Poprawa bezpieczeństwa Radwanice na lata 2015- i komfortu w ruchu drogowym 2023 oraz podniesienie Wzrost bezpieczeństwa na 1.7 konkurencyjności inwestycyjnej i ciągu komunikacyjnym 1.8 2 turystycznej obszaru” przy ul. Parkowej 13, 2.6

będącym drogą do szkoły „Podniesienie bezpieczeństwa mieszkańców oraz ochrona środowiska naturalnego i mienia”

„Poprawa bezpieczeństwa i komfortu w ruchu drogowym Ułatwienie obsługi oraz podniesienie 1.7 komunikacyjnej i Strategia Rozwoju Gminy konkurencyjności inwestycyjnej i 1.8 3 bezpieczeństwa dzieci w Radwanice na lata 2015- turystycznej obszaru” 2.6 rejonie placówki 2023

oświatowej „Podniesienie bezpieczeństwa mieszkańców oraz ochrona środowiska naturalnego i mienia”

„Podniesienie estetyki przestrzeni Podnoszenie jakości 1.3 publicznej i uporządkowanie ładu obiektów publicznych w 1.6 4 przestrzennego.” obszarze centrum 1.7 Strategia Rozwoju Gminy „Dostosowanie infrastruktury Radwanic 3.10 Radwanice na lata 2015- kultury do rosnących wymagań 2023 odbiorców i dla podniesienia

98

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

atrakcyjności turystycznej obszaru.”

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy „Termomodernizacja budynków Radwanice użyteczności publicznej.” na lata 2015-2020

„Podniesienie estetyki przestrzeni publicznej i uporządkowanie ładu przestrzennego.” Ożywienie placu wokół 1.4 Strategia Rozwoju Gminy „Dostosowanie infrastruktury 5 GOKu poprzez nadanie mu 1.7 Radwanice na lata 2015- kultury do rosnących wymagań nowej funkcji 3.6 2023 odbiorców i dla podniesienia

atrakcyjności turystycznej obszaru.”

„Podniesienie estetyki przestrzeni Strategia Rozwoju Gminy publicznej i uporządkowanie ładu Radwanice na lata 2015- przestrzennego.” 2023

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy „Termomodernizacja budynków Remont obiektu usługi 1.7 Radwanice użyteczności publicznej.” 6 zdrowia w centrum 3.10 na lata 2015-2020 Radwanic

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych „Zaspokajanie potrzeb Gminy Radwanice na lata mieszkańców w zakresie ochrony 2014-2020 zdrowia.”

„Podniesienie estetyki przestrzeni publicznej i uporządkowanie ładu przestrzennego.”

„Poprawa bezpieczeństwa 1.1 Odnowienie i komfortu w ruchu drogowym 1.4 Strategia Rozwoju Gminy funkcjonalności i oraz podniesienie 7 1.7 Radwanice na lata 2015- bezpieczeństwa centrum konkurencyjności inwestycyjnej i 1.7 2023 Radwanic turystycznej obszaru” 3.2

„Podniesienie bezpieczeństwa mieszkańców oraz ochrona środowiska naturalnego i mienia”

1.7 1.8 Strategia Rozwoju Gminy „Podniesienie estetyki przestrzeni Podnoszenie atrakcyjności 8 2.6 Radwanice na lata 2015- publicznej i uporządkowanie ładu centrum Radwanic 3.1 2023 przestrzennego.” 3.9

99

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

„Poprawa bezpieczeństwa i komfortu w ruchu drogowym oraz podniesienie konkurencyjności inwestycyjnej i Wzrost bezpieczeństwa na 1.8 Strategia Rozwoju Gminy turystycznej obszaru” 9 ciągu komunikacyjnym 2.6 Radwanice na lata 2015-

przy ul. Ogrodowej 3.9 2023 „Podniesienie bezpieczeństwa

mieszkańców oraz ochrona środowiska naturalnego i mienia”

„Poprawa bezpieczeństwa i komfortu w ruchu drogowym oraz podniesienie 1.8 Strategia Rozwoju Gminy konkurencyjności inwestycyjnej i Wzrost bezpieczeństwa na 10 2.6 Radwanice na lata 2015- turystycznej obszaru” ciągu komunikacyjnym 3.9 2023 „Podniesienie bezpieczeństwa mieszkańców oraz ochrona środowiska naturalnego i mienia”

Podnoszenie atrakcyjności 1.7 i funkcjonalności 1.8 „Podniesienie estetyki przestrzeni budynków komunalnych, Strategia Rozwoju Gminy 2.6 publicznej i uporządkowanie ładu 11 zwiększenie Radwanice na lata 2015- 3.5 przestrzennego.” bezpieczeństwa 2023 3.8 mieszkańców obszaru 3.9 rewitalizacji „Budowanie trwałych przewag konkurencyjnych obszaru w oparciu o dziedzictwo kultury i przyrody” 1.1 Strategia Rozwoju Gminy

12 Aktywny czas wolny 1.2 Radwanice na lata 2015- „Dostosowanie infrastruktury 1.3 2023 sportowej i rekreacyjnej do

rosnących wymagań odbiorców i dla podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru” „Wzrost integracji mieszkańców i przeciwdziałanie wykluczeniu 1.4 Strategia Rozwoju Gminy społecznemu” 13 Łączenie mieszkańców 1.5 Radwanice na lata 2015-

1.6 2023 „Zmniejszenie intensywności

zjawiska wykluczenia społecznego” „Dostosowanie infrastruktury 1.4 Strategia Rozwoju Gminy sportowej i rekreacyjnej do 14 Bank czasu 1.5 Radwanice na lata 2015- rosnących wymagań odbiorców 2.1 2023 i dla podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru”

Strategia Rozwoju Gminy „Wzrost integracji mieszkańców i 1.2 15 Integracja rodzin Radwanice na lata 2015- przeciwdziałanie wykluczeniu 1.4 2023 społecznemu”

100

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

„Zmniejszenie intensywności zjawiska wykluczenia społecznego”

„Dostosowanie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej do rosnących wymagań odbiorców i dla podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru” „Wzrost integracji mieszkańców i 1.1 przeciwdziałanie wykluczeniu 1.2 Strategia Rozwoju Gminy społecznemu” 16 Aktywna społeczność 1.3 Radwanice na lata 2015- 1.4 2023 „Zmniejszenie intensywności 1.5 zjawiska wykluczenia społecznego”

„Wzrost kompetencji zawodowych 1.2 Strategia Rozwoju Gminy mieszkańców oraz poprawa 1.5 17 Elastyczna siła robocza Radwanice na lata 2015- komunikacji strony podażowej i 2.1 2023 popytowej rynku pracy” 2.2

„Wzrost kompetencji zawodowych mieszkańców oraz poprawa komunikacji strony podażowej i popytowej rynku pracy”

„Wykorzystanie potencjału 1.7 inwestycyjnego gminy i absorpcja Strategia Rozwoju Gminy Inkubator 2.1 kapitału inwestycyjnego dla 18 Radwanice na lata 2015- przedsiębiorczości 2.3 budowania trwałych przewag 2023 2.5 konkurencyjnych i rozwoju rynku

pracy.”

„Wzrost konkurencyjności sektora MŚP i rozwój nowoczesnego rolnictwa”

„Wzrost kompetencji zawodowych 2.2 Strategia Rozwoju Gminy mieszkańców oraz poprawa Punkt obsługi 19 2.3 Radwanice na lata 2015- komunikacji strony podażowej i przedsiębiorcy 2.4 2023 popytowej rynku pracy”

„Wzrost kompetencji zawodowych Strategia Rozwoju Gminy mieszkańców oraz poprawa Radwanice na lata 2015- komunikacji strony podażowej i 1.2 2023 popytowej rynku pracy” Kształcenie beneficjentów 1.5 20 zasiłków 1.6 „Poprawa dostępności do wysokiej 2.2 jakości usług edukacyjnych, w tym w zakresie kompetencji kluczowych na rynku pracy”

„Wzrost kompetencji zawodowych 1.5 Strategia Rozwoju Gminy mieszkańców oraz poprawa 21 Aktywizacja zawodowa 2.1 Radwanice na lata 2015- komunikacji strony podażowej i 2.2 2023 popytowej rynku pracy”

101

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

„Pomoc rodzinom w wypełnianiu Strategia Rozwiązywania ich funkcji oraz zapewnienie Problemów Społecznych dzieciom i młodzieży Gminy Radwanice na lata odpowiedniego dostępu do 2014-2020 kształcenia i umożliwienie im wszechstronnego rozwoju.”

„Wzrost integracji mieszkańców i Strategia Rozwoju Gminy przeciwdziałanie wykluczeniu Radwanice na lata 2015- społecznemu” 2023 „Poprawa dostępności do wysokiej Inkubator 1.4 jakości usług edukacyjnych, w tym 22 przedsiębiorczości 1.5 w zakresie kompetencji społecznej 2.2 kluczowych na rynku pracy”

„Zmniejszenie intensywności zjawiska wykluczenia społecznego”

„Zmniejszenie negatywnej presji Strategia Rozwoju Gminy człowieka na środowisko poprzez Radwanice na lata 2015- zwiększenie wykorzystania OZE 1.4 2023 oraz zmniejszenie zużycia energii i 1.6 23 Zielona przestrzeń wspólna emisji CO2” 1.7

3.1 „Podniesienie estetyki przestrzeni publicznej i uporządkowanie ładu przestrzennego”

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy „Budowa ścieżek rowerowych.” Radwanice 1.4 na lata 2015-2020 Estetyczna przestrzeń 1.6 24 wspólna 1.7 Strategia Rozwoju Gminy „Podniesienie estetyki przestrzeni 3.1 Radwanice na lata 2015- publicznej i uporządkowanie ładu 2023 przestrzennego.”

1.5 Plan gospodarki „Termomodernizacja budynków Modernizacja budynków 1.7 niskoemisyjnej dla Gminy mieszkalnych oraz budynków 25 socjalnych 3.8 Radwanice usługowych.” 3.10 na lata 2015-2020

Plan gospodarki 1.7 Remont obiektu niskoemisyjnej dla Gminy „Termomodernizacja budynków 26 3.1 sakralnego Radwanice użyteczności publicznej.” 3.4 na lata 2015-2020

102

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Strategia Rozwoju Gminy Radwanice na lata 2015-2023 Wizja gminy Radwanice zaprezentowana w jej Strategii Rozwoju brzmi następująco: Gmina Radwanice posiada bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturę społeczną, gwarantującą wysoką jakość życia swoim mieszkańcom. Jest obszarem atrakcyjnym inwestycyjnie i turystycznie, dbającym o środowisko naturalne; Zamieszkiwanym przez zintegrowanych, przedsiębiorczych i zdrowych mieszkańców. Dokument ten zawiera szereg celów operacyjnych zogniskowanych wokół trzech obszarów strategicznych: (1) gospodarka lokalna, (2) spójność techniczna i środowisko oraz (3) spójność społeczna. Wybrane cele kluczowe dla wzmacniania procesów rewitalizacji w gminie przedstawiono poniżej:

Gospodarka lokalna  Wykorzystanie potencjału inwestycyjnego gminy i absorpcja kapitału inwestycyjnego dla budowania trwałych przewag konkurencyjnych i rozwoju rynku pracy  Wzrost konkurencyjności sektora MŚP i rozwój nowoczesnego rolnictwa  Wzrost kompetencji zawodowych mieszkańców oraz poprawa komunikacji strony podażowej i popytowej rynku pracy  Budowanie trwałych przewag konkurencyjnych obszaru w oparciu o dziedzictwo kultury i przyrody Spójność techniczna i środowisko  Zmniejszenie negatywnej presji człowieka na środowisko poprzez zwiększenie wykorzystania OZE oraz zmniejszenie zużycia energii i emisji CO2  Kompleksowe uporządkowanie gospodarki sieciowej dla ochrony środowiska i jakości życia mieszkańców  Poprawa bezpieczeństwa i komfortu w ruchu drogowym oraz podniesienie konkurencyjności inwestycyjnej i turystycznej obszaru  Podniesienie estetyki przestrzeni publicznej i uporządkowanie ładu przestrzennego  Dostosowanie infrastruktury kultury do rosnących wymagań odbiorców i dla podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru  Dostosowanie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej do rosnących wymagań odbiorców i dla podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru  Podniesienie bezpieczeństwa mieszkańców oraz ochrona środowiska naturalnego i mienia Spójność społeczna  Wzrost integracji mieszkańców i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu  Zmniejszenie intensywności zjawiska wykluczenia społecznego

103

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

 Poprawa dostępności do wysokiej jakości usług edukacyjnych, w tym w zakresie kompetencji kluczowych na rynku pracy

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Radwanice na lata 2014-2020 Misją, a więc celem nadrzędnym w gminie Radwanice w zakresie rozwiązywania problemów społecznych jest wzmacnianie rodzin poprzez stwarzanie jej członkom możliwości rozwoju, przeciwdziałanie różnym formom marginalizacji i wykluczenia społecznego oraz podejmowanie działań na rzecz integracji społeczności lokalnej. Jest to istotne z punktu widzenia rewitalizacji ze względu na kluczową wagę czynników społecznych w ocenie stanu gminy – są one główną przesłanką ku podjęciu działań rewitalizacyjnych. Dla każdego z czterech celów strategicznych określono cele operacyjne, a mianowicie:

Wspieranie rodzin oraz zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków do rozwoju  Zapewnienie rodzinom bezpieczeństwa socjalnego, udzielanie pomocy poszukującym pracy oraz zagrożonym lub dotkniętym bezdomnością.  Pomoc rodzinom w wypełnianiu ich funkcji oraz zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiedniego dostępu do kształcenia i umożliwienie im wszechstronnego rozwoju.  Wspieranie osób i rodzin dotkniętych problemami uzależnień i przemocy w rodzinie. Przeciwdziałanie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu seniorów i osób niepełnosprawnych  Usprawnianie seniorów oraz poprawianie dostępności i jakości świadczonych im usług.  Tworzenie warunków do społecznej i zawodowej aktywności osób niepełnosprawnych. Zwiększenie dostępności opieki zdrowotnej oraz podniesienie poziomu bezpieczeństwa publicznego  Zaspokajanie potrzeb mieszkańców w zakresie ochrony zdrowia.  Przeciwdziałanie przestępczości, w tym wśród nieletnich. Doskonalenie lokalnego sektora pomocy społecznej oraz rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi  Wzmacnianie lokalnych służb społecznych.  Wspieranie organizacji należących do sektora pozarządowego oraz rozszerzanie z nimi współpracy.

104

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Radwanice na lata 2015-2020 Plan przedstawia priorytetowe działania w zakresie gospodarki niskoemisyjnej, jakimi są:

Ograniczenie zużycia energii w budynkach/instalacjach  Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej.  Termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz budynków usługowych.  Modernizacja oświetlenia. Działania inwestycyjne w obszarze zużycia energii transporcie  Budowa ścieżek rowerowych. Działania inwestycyjne w zakresie produkcji energii  Wdrożenie technologii OZE. Działania nieinwestycyjne w obszarach:  Zamówienia publiczne.  Planowanie przestrzenne.  Strategia komunikacji – promowanie gospodarki niskoemisyjnej.

105

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Załączniki

 Załącznik 1: Podobszar rewitalizacji 1: Roszarnia (obrys w skali 1:4000)  Załącznik 2: Podobszar rewitalizacji 2: Radwanice Centrum (obrys w skali 1:4000)  Załącznik 3: Podobszar rewitalizacji 3: Radwanice, ul. Ogrodowa i Mechaniczna (obrys w skali 1:4000)  Załącznik 4: Podobszar rewitalizacji 4: Strogoborzyce (obrys w skali 1:4000)  Załącznik 5: Podobszar rewitalizacji 5: Kłębanowice (obrys w skali 1:4000)  Załącznik 6: Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji w gminie Radwanice (obrys w skali 1:100 000)

106

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Spis tabel

Tabela 1. Powierzchnia sołectw wchodzących w skład gminy Radwanice...... 7 Tabela 2 Wartości wskaźników określających sytuację społeczną gminy Radwanice w roku 2015...... 13 Tabela 3 Powody przyznania pomocy społecznej rodzinom gminy Radwanice przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radwanicach...... 14 Tabela 4 Wskaźnik syntetyczny problemów społeczno-gospodarczych gminy Radwanice...... 50 Tabela 5 Wskaźnik syntetyczny problemów techniczno-funkcjonalnych gminy Radwanice...... 52 Tabela 6 Analiza SWOT gminy Radwanice i sołectw, w granicach których znajdują się podobszary rewitalizacji...... 69 Tabela 7 Cele strategiczne i szczegółowe procesu rewitalizacji w gminie Radwanice...... 72 Tabela 8. Zbiór projektów rewitalizacji w ramach Listy A...... 74 Tabela 9 Zbiór projektów rewitalizacji w ramach Listy B...... 78 Tabela 10 Finansowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych - Lista A...... 88 Tabela 11 Finansowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych - Lista B...... 90 Tabela 12. Wzór karty monitoringu projektu LPR...... 96

Spis rysunków

Rysunek 1 Podział gminy Radwanice na sołectwa...... 7 Rysunek 2 Liczba osób bezrobotnych na 1 km2...... 28 Rysunek 3 Liczba osób długotrwale pozostających bez pracy na 1 km2...... 28 Rysunek 4 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na alkoholizm na 1 km2...... 15 Rysunek 5 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na ubóstwo na 1 km2...... 16 Rysunek 6 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na niepełnosprawność oraz długotrwałą lub ciężką chorobę na 1 km2...... 17 Rysunek 7 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych i wielodzietność na 1 km2...... 18 Rysunek 8 Liczba świadczeń przyznanych ze względu na bezrobocie na 1 km2...... 19 Rysunek 9 Liczba popełnionych przestępstw na 1 km2...... 20 Rysunek 10 Liczba popełnionych wykroczeń na 1 km2...... 21 Rysunek 11 Liczba wydanych niebieskich kart na 1 km2...... 21 Rysunek 12 Liczba organizacji społecznych na 1 km2...... 22 Rysunek 13 Frekwencja wyborcza w wyborach parlamentarnych w roku 2015...... 23 Rysunek 14 Liczba przedsiębiorstw gospodarczych na 1 km2...... 24 Rysunek 15 Dostęp do placówek sportowych, ochrony zdrowia, oświatowych i kulturalnych na 1 km2...... 25 Rysunek 16 Liczba wydarzeń kulturalnych na 1 km2...... 26 Rysunek 17 Obszary przekroczeń poziomu docelowego dla B(a)P rok (2011 r.)...... 29 Rysunek 18 Liczba zdarzeń drogowych na 1 km2...... 30 Rysunek 19 Liczba wyjazdów ochotniczej straży pożarnej na 1 km2...... 31 Rysunek 20 Liczba zabytków na 1 km2 w gminie Radwanice...... 32 Rysunek 21 Liczba obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w sołectwach gminy Radwanice...... 33 Rysunek 22 Stopień degradacji gminnych budynków mieszkalnych...... 35 Rysunek 23 Oczekiwane efekty przeprowadzonego procesu rewitalizacji w gminie Radwanice...... 45

107

Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Radwanice na lata 2016-2023

Rysunek 24 Rozkład przestrzenny wielkości wskaźnika syntetycznego oraz wskaźników punktowych określających natężenie problemów społecznych na terenie gminy Radwanice...... 51 Rysunek 25 Rozkład przestrzenny wielkości wskaźnika syntetycznego oraz wskaźników punktowych określających natężenie problemów techniczno-funkcjonalnych na terenie gminy Radwanice...... 53 Rysunek 26 Obszar zdegradowany w gminie Radwanice...... 55 Rysunek 27 Obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji w gminie Radwanice...... 57 Rysunek 28. Źródła finansowania działań rewitalizacyjnych ze środków publicznych ...... 83 Rysunek 29. Źródła finansowania działań rewitalizacyjnych ze środków prywatnych...... 84 Rysunek 30. System wdrażania LPR dla gminy Radwanice ...... 94

Spis wykresów

Wykres 1 Liczba ludności gminy Radwanice w latach 2010-2015 z uwzględnieniem płci...... 8 Wykres 2 Liczba mieszkańców gminy Radwanice z podziałem na grupy wiekowe – dane dla lat 2010- 2015...... 9 Wykres 3 Struktura ludności w sołectwach gminy według grup wiekowych...... 9 Wykres 4 Liczba ludności jednostek administracyjnych gminy Radwanice (stan na 31.12.2015 r.) z podziałem na płeć...... 10 Wykres 5 Liczba ludności sołectw gminy Radwanice w latach 2010-2015...... 11 Wykres 6 Liczba osób bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy...... 27 Wykres 7 Liczba organizacji społecznych w poszczególnych sołectwach gminy Radwanice...... 23 Wykres 8 Liczba zdarzeń drogowych (wypadków i kolizji) w sołectwach gminy Radwanice...... 31 Wykres 9 Ocena aspektów funkcjonowania gminy Radwanice według jej mieszkańców i osób w niej pracujących...... 46

108