Het MoMA straalt af op De ­teksten bij de kunstwerken maken de aan- het tijdsbeeld. Het vroege jaartal waarin een koopgeschiedenis en de rol die het kunstwerk aantal ontwerpen het licht zagen verwondert Fondation Louis Vuitton speelde inzichtelijk. Herhaaldelijk komt het en soms speelt jeugdsentiment op zoals bij de verhaal naar voren dat het MoMA in 1929 is ­videogame Space Invaders (1978). Alhoewel opgericht door drie vermogende vrouwen en het MoMA een inhaalslag heeft gemaakt, Groots en meeslepend aanvankelijk dreef op een vrouwennetwerk. is de collectie overigens nog overwegend De film van Andrea Geyer op de bovenste blank. Werk van Kerry James Marshall, Nog tot maart 2018 zijn in Fondation Louis verdieping gaat dieper in op deze intrigerende Mark Bradford en David Hammons belichten Vuitton in Parijs ruim tweehonderd kunst- geschiedenis. de Amerikaanse cultuur vanuit een ander werken uit het beroemde MoMA New alhoewel de kunstwerken geordend zijn ­gezichtspunt. Rachel Whiteread in Tate Britain York te zien. Een aantal belangrijke iconen naar kunststroming is de presentatie zeker De bovenste verdieping, waar werk van ontbreken evenwel. ‘Être Moderne: niet voorspelbaar. Deze keer geen iconenpara- hedendaagse kunstenaars bijeen is gebracht, le MoMA à Paris’ bevat diverse verras- de zoals bij de Sjtsjoekin-collectie of het moet toont aan dat het MoMA nog steeds ‘modern’ In het knusse hol van een ijskonijn singen en laat zien dat het mythische op de onderste verdieping zijn waar sleutel- is. Trisha Donnelly bekrast een reusachtige museum nog altijd de vinger aan de pols werken van Picasso, Cézanne, Giacometti, stenen plaat en geeft daarmee tegen alle tech- In de vormentaal van Rachel Whiteread (°1963, heeft. De tentoonstelling is ook een bewijs Matisse en vele anderen zich aaneen rijgen. nologische ontwikkelingen in op een primitie- Londen) spelen leegte en volheid een kat-en- van de machtspolitiek die Fondation Louis Maar dat is veeleer een feest dan een ergernis. ve manier betekenis. Aslı Çavuşoğl geeft door muisspel. Haar werken in de openbare ruimte Vuitton bedrijft. Het gemis van ‘Les Demoiselles d’Avignon’, het gebruik van twee kleuren rood in haar zijn vaak eyeopeners die voor de nodige com­ ‘De Sterrennacht’ of ‘La Danse’ die alle thuis geabstraheerde plantentekeningen subtiel motie zorgen bij het grote publiek. Ze is de Nanda JANSSEN bleven, wordt ruimschoots goed gemaakt het politieke conflict tussen Armenië en eerste vrouw aan wie Tate in 1993 de fameuze door sterke werken als Sergej Eisensteins film Turkije weer. Turner Prize uitreikte, tegelijkertijd overigens ‘Potemkin’ (1925) of door het drieluik ‘States Irritant aan computer-gegenereerde anima- met de prijs voor de ‘slechtste Britse kunste­ of Mind’ (1911) van Umberto Boccioni. De ties is dat het er altijd min of meer hetzelfde naar’ vanwege de K Foundation Art Award. Alhoewel het nobel is van Fondation Louis zalen rond abstract-expressionisme, ­minimal uitziet. Ian Cheng neemt afstand van dit Vandaag brengt Tate Britain een hommage Vuitton om het Parijse publiek in contact te & conceptual art en popart daarentegen ‘computer realisme’ en geeft in zijn verbrok- aan 25 jaar sculpturale realisaties van deze brengen met de New Yorkse museumcollec- zijn minder coherent doordat een aantal kelde stijl een in een vulkaankrater wonende Grand Lady. tie, kan de verborgen agenda onmogelijk over sleutelwerken ontbreken. De beste Barnett gemeenschap weer die aan de vooravond Een aantal monumentale constructies het hoofd gezien worden. Vóór alles wil de Newmans en Mark Rothko’s mochten klaar- staat van grote veranderingen. De parallel met ­hebben haar onsterfelijk gemaakt. Bij het Fondation zich meten met een van de groot- blijkelijk niet op reis. onze eigen maatschappij is evident. kunstproject ‘House’ (1993) slaagde ze erin een ste en belangrijkste musea ter wereld. Door Janet Cardiff bezorgt een kippenvelmoment. Victoriaans rijtjeshuis in East-London zowel het MoMA in huis te halen, straalt diens glans Mickey Mouse Elk van de veertig speakers die in een grote cir- van binnen als van buiten af te gieten in beton, en glorie automatisch af op de Fondation. kel tegen de hoge wanden zijn opgesteld, geeft ‘Être Moderne’ maakt deel uit van een serie De indeling naar kunststroming is ook minder een stem weer uit een koor. Alsof je persoon- tentoonstellingen rond uitzonderlijke kunst­ slaafs dan op het eerste gezicht lijkt, doordat lijk wordt toegezongen. Dit is Fondation Louis collecties. Vorig jaar rond deze tijd stond de uit alle verzamelgebieden van het MoMA is Vuitton op zijn best: groots en meeslepend. collectie van Sergej Sjtsjoekin, ondergebracht geput, waaronder film en design & architec- tuur. Direct bij binnenkomst draait een recent ‘Etre moderne : le MoMA à Paris’ tot 5 maart 2018 in herontdekte en mogelijk de vroegste film met Fondation Louis Vuitton, Parijs. www.fondationlouisvuitton.fr een cast van uitsluitend Afro-Amerikanen (1913/1914), verderop steelt Mickey Mouse Nanda Janssen is een curator en criticus en woont in Parijs. de show in een tekenfilm die vandaag de dag niet door de beugel zou kunnen vanwege dierenmishandeling (1928). Ook kogellagers en springveren van begin twintigste eeuw, een Fender Stratocaster (1954), emoiji’s p. 10 (3) (1998), de Google Map pin (2005) en @ (1971) verlevendigen de presentatie en verdiepen zodat de structuren ervan bewaard bleven. Het resultaat was de inversie van een huis: wat lucht was werd solide, alles werd in negatief p. 10 (1) gepresenteerd, de ramen stulpten naar buiten, zodat een modernistische, wit-betonnen blok in het Poesjkin Museum in Moskou, cen- overleefde, als een houtworm van de geschie­ traal. En hoe! Het régende meesterwerken denis. Zo creëerde ze een herinnerings­ van Matisse, Picasso, Gaugain, Cézanne en monument: een eerbetoon aan de hele rij die andere Franse (post-)impressionisten. Wie Alhoewel de kunstwerken geordend zijn naar kunststroming reeds was vernietigd. Ondanks weerwerk van de lijvige catalogus open sloeg, zag een knap is de presentatie zeker niet voorspelbaar kunstbroeders, ging ook deze sculptuur enkele staaltje culturele slash economische diploma- maanden later tegen de vlakte door protesten tie. President Poetin schreef het voorwoord, van omwonenden. gevolgd door de pennenvrucht van toenmalig Hoe anders verging het haar ‘Holocaust president Hollande, waarna bijdragen volg- Memorial’ (1995-2000) op de Judenplatz te den van Bernard Arnault, de CEO van Louis Wenen. Deze gesloten bunker (gebouwd Vuitton, grondlegger van de Fondation én Installatiezicht ‘Être moderne : le MoMA à Paris’: Janet Cardiff, ‘The Forty-Part Motet’ (A reworking of ‘Spem in Alium’, by Thomas Tallis, bovenop de ruïnes van een middeleeuwse rijkste man van Frankrijk, alsook van de presi- 1556), 2001 © 2017 Janet Cardiff, photo Fondation Louis Vuitton / Marc Domage ­synagoge), waarvan de muren opgebouwd dent en directeur van het museum. De pikorde zijn uit boeken met de rug naar binnen in de troebele wateren van politiek, cultuur en gekeerd, is uitgegroeid tot een ontroerend bedrijfsleven was ineens kristalhelder. pelgrimsoord. Maar er was ook ‘Embankment’ De tentoonstelling trok 1,2 miljoen bezoekers (2005). In het kader van de Unilever Series in ruim vier maanden, een record voor een vulde ze de turbinehal van Tate Modern met Parijs museum. Arnault klopte zich op de borst 14.000 witte kubussen als waren het uitver­ en kondigde niet lang daarna een tentoonstel- grote suikerklontjes. ling rond de collectie van de broers Michael en Ivan Morozov aan (herfst 2020). De Fondation Doorsnede werkt hiervoor samen met drie belangrijke Russische musea waaronder de Hermitage. Tate Britain verrast met een doorsnede van aan de rand van het Bois de Boulogne is haar carrière: vanaf de waterkruiken, over een Louis Vuitton-imperium aan het ontstaan. de tafels en boekenrekken, de trappen en de Afgelopen voorjaar werd de opening van het vloeren, de matrassen, de stillevens, de zelden nieuwe museum ‘La Maison LVMH / Arts getoonde werken op papier, de ramen en de Talents Patrimoine’ in 2020 aangekondigd. deuren, tot de stapelingen en papier-machés. Opnieuw tekent de Amerikaans-Canadese Alle objecten zijn in variaties van beton, hars, architect Frank Gehry voor het gebouw. Het glas, aluminium, was, rubber of plaaster. Het belendende voormalige Musée des Arts et geheel staat opgesteld in één grote presenta­ Traditions Populaires zal verbouwd worden tieruimte, zodat het betreden ervan aanvoelt tot een instituut gewijd aan het ambacht. als een bezoek aan één of ander Ostia Antica. Het is goed voor te stellen dat menig Parijs Whiteread zoekt de dunne grens op tussen museum dat gefinancierd wordt uit publieke minimalisme en herinnering, tussen veilige ­middelen zich langs rechts ingehaald voelt plekken en angstaanjagende omgevingen, door zoveel machtsvertoon en financiële tussen alledaagsheid en mysterie. ‘Room armslag. Tegen deze achtergrond vindt ‘Être 101’ (2003) staat centraal opgesteld. Ook hier Moderne’ plaats. weer een plaasteren afgietsel van een kamer in het Britse omroepgebouw waarin Georges Vrouwennetwerk Orwell werkte gedurende WOII. ‘Room 101’ is ook de naam van de horrorkamer uit diens Het verhaal van de moderne kunst wordt ­dystopische roman ‘1984’. chronologisch uitgerold over vier verdiepin- Zo geeft Whiteread aan lege interieurs gen. De moderne klassiekers onderin het aanwezigheid en gewicht. De binnenkant van gebouw, de hedendaagse kunst on top. ‘Être de dingen geeft ze een leven dat we er nooit in Moderne’ slaagt er goed in de geschiedenis vermoed zouden hebben. van het MoMA voor het voetlicht te brengen. Gust GHIJSENS

‘Rachel Whiteread’ tot 21 januari 2018 in Tate Britain. Open ma-zo van 10-18 u, www.tate.org.uk

8 H art 176 1 (p. 8) Het MoMA straalt af op Fondation Louis Vuitton

2 (p. 7) Rondje Mastershows Vrije en Beeldende Kunsten 3 (p. 8) Rachel Whiteread in Tate Britain

1 Installatiezicht ‘Être moderne : le MoMA à Paris’: Constantin ­Brancusi en Pablo Picasso (achter) © Succession Brancusi. All rights reserved (Adagp) 2017 © Succession Picasso 2017, photo Fondation Louis Vuitton / Martin Argyroglo

2 Installatiezicht Bries Geerts @ Graduation Show 2017 Vrije ­Kunsten, LUCA: School of Arts, Campus Sint-Lucas Gent, foto Jo Coucke

3 Rachel Whiteread, ‘Untitled (Room 101)’, 2003. Plaster, wood and metal, 3000 x 6430 x 5000 mm. Musée National d’Art Moderne, Centre Pompidou, Paris. © Rachel Whiteread, photo: © Tate (Andrew Dunkley)

4 ‘7 Ruiten (Kaartenhuis)’, een glassculptuur van Gerhard Richter uit 2013 met daarachter ’Strip’, 2013-2016, een monumentale digitale print, foto Dirk Pauwels

5 Marina Pinsky, ‘New Netherlands Subway Ride, 2017’. ‘Strata of the Slow, Buried Trench’, Vleeshal Markt, Middelburg, foto: Marina PInsky

10 H art 176