Ustrój polityczny Podział administracyjny Geografia Gospodarka Kultura Warto zobaczyć +2!*% Narodowe potrawy 5.)) %52/0%*3+)%* Ambasady
Obszar PKB Stolica Ustrój Język 0UNKT )NFORMACJI %UROPEJSKIEJ Waluta %UROPE $IRECT p 0OZNAø … przy Wielkopolskiej Izbie Rzemieślniczej w Poznaniu
61-874 Poznań, Al. Niepodległości 2 tel.: 61 852 16 70 fax: 61 852 13 16 e-mail: [email protected] czynny od poniedziałku do piątku w godz. 9.00–15.00 Bezpłatna infolinia Europe Direct (00 800 6 7 8 9 10 11) WWWEUROPE DIRECTPOZNANPL
Publikacja wspołfinansowanowana ze środków Unii Europejskiej ISBN 978-83-89333-61-2 KRAJE UNII EUROPEJSKIEJ
AUSTRIA 2 LITWA 30 BELGIA 4 LUKSEMBURG 32 BUŁGARIA 6 ŁOTWA 34 CHORWACJA 8 MALTA 36 CYPR 10 NIEMCY 38 CZECHY 12 POLSKA 40 DANIA 14 PORTUGALIA 42 ESTONIA 16 RUMUNIA 44 FINLANDIA 18 SŁOWACJA 46 FRANCJA 20 SŁOWENIA 48 GRECJA 22 SZWECJA 50 HISZPANIA 24 WĘGRY 52 HOLANDIA 26 WIELKA BRYTANIA 54 IRLANDIA 28 WŁOCHY 56
KRAJE KANDYDUJĄCE
ALBANIA 58 MACEDONIA 62 BOŚNIA I HERCEGOWINA 59 SERBIA 63 CZARNOGÓRA 60 TURCJA 64 ISLANDIA 61 KRAJE UNII EUROPEJSKIEJ
Wstęp Z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce kolejną, uzupełnioną publikację opra- cowaną przez Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct – Poznań, działający w ra- mach Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej w Poznaniu. Zawiera ona nie tylko informację o 28 państwach Unii Europejskiej ale również o grupie krajów kandydujących. Mamy nadzieję, że ta broszura zachęci do pogłębiania wiedzy o Unii Europejskiej i państwach zjednoczonej Europy, ich historii, kulturze i tradycji. Będzie zaproszeniem do poznawania nowych miast, regionów i krajów, tym bardziej że od 2004 roku, kiedy to Polska przystąpiła do Unii Europejskiej można już podróżować po niej znacznie ła- twiej, prościej i szybciej. Zapraszamy także do odwiedzenia naszego Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct – Poznań, gdzie nie tylko udzielamy bezpłatnych informacji m.in. o Unii Euro- pejskiej i programach unijnych, ale informujemy o możliwościach przeprowadzenia lekcji europejskich w szkołach na terenie całej Wielkopolski. Zbieramy także zapytania, opinie i sugestie obywateli, które przekazujemy do Komisji Europejskiej. Organizujemy spotkania, szkolenia, konferencje i konkursy. Chętnie współpracujemy z nauczycielami i instytucjami oświatowymi, młodzieżą, przedsiębiorcami, samorządem terytorialnym, jak również instytucjami otoczenia biznesu.
Zespół Europe Direct – Poznań
Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct – Poznań przy Wielkopolskiej Izbie Rzemieślniczej w Poznaniu
61-874 Poznań, Al. Niepodległości 2 tel.: 61 852 16 70 fax: 61 852 13 16 e-mail: [email protected] czynny od poniedziałku do piątku w godz. 9.00–15.00 Bezpłatna infolinia Europe Direct (00 800 6 7 8 9 10 11) www.europe-direct.poznan.pl AUSTRIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn „Land der Berge, Land am Strome” Kraju gór, kraju rzek
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 84 tys. km² Do końca I Wojny Światowej przez wiele stuleci Austria • Liczba mieszkańców*: 8,4 mln była centrum wielkiego cesarstwa obejmującego więk- szość terenów Europy Środkowej. Obecnie jest republiką • Stolica: Wiedeń federalną złożoną z dziewięciu krajów związkowych, z któ- rych każdy ma własny rząd. Ustrój reguluje konstytucja • Ustrój polityczny: z 1920 roku. Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego republika federalna (związkowa) parlamentu (Izby wyższej – Rady Związkowej i Izby niższej – Rady Narodowej). Władzę wykonawczą sprawuje rząd • Język urzędowy: niemiecki z powołanym przez prezydenta kanclerzem związkowym. • Prezydent: Heinz Fisher (od 2004 r.) • Waluta: euro (od 2002 r.) • Kanclerz: Werner Faymann (od 2008 r.) Największe partie to: Socjaldemokratyczna Partia Austrii • Rok przystąpienia do UE: 1995 r. (SPÖ), Austriacka Partia Ludowa (ÖVP) oraz Skrajna Pra- • Rok przystąpienia do NATO: nie należy wica (FPÖ). • Całkowity PKB*: 274 mld euro Podział administracyjny Austria dzieli się na 9 krajów związkowych (patrz: mapka • PKB na głowę mieszkańca*: na str. 3), 15 okręgów miejskich, 85 wiejskich oraz 2368 35 700 euro gmin. • Święto państwowe: 26 października Geografia (rocznica uchwalenia ustawy Austria jest krajem alpejskim, większą część terytorium o neutralności, 1955) (75%) zajmują Alpy. Najwyższym szczytem jest Grossglock- ner (3797 m n.p.m.). Najniższym punktem jest Jezioro
* Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Austrii na 9 krajów związkowych
Nezyderskie (115 m n.p.m.). Największe jezioro to Jezioro Bodeńskie (541 km²). Najdłuższą rzeką kraju jest Dunaj i niemal całe terytorium Austrii, bo aż 96% należy do do- rzecza tej rzeki. Austria graniczy z 8 państwami: Czechami, Lichtensteinem, Niemcami, Słowacją, Słowenią, Szwajca- rią, Węgrami i Włochami. Gospodarka Gospodarka Austrii łączy w sobie zarówno przemysł jak i rolnictwo (w dużej części jest to rolnictwo ekologiczne). Ważną rolę odgrywa turystyka. Austria ze względu na do- godne warunki naturalne i rozwiniętą infrastrukturę jest popularnym miejscem uprawiania narciarstwa oraz tury- styki górskiej. Chętnie odwiedzanymi miastami są Wiedeń, Graz, Salzburg i Innsbruck. Drogi i koleje są bardzo dobrze rozwinięte i utrzymane, co dodatkowo sprzyja rozwojowi turystyki. Katedra św. Szczepana w Wiedniu Kultura Narodowe potrawy Austria ma bogate dziedzictwo kulturowe. Szczególne miejsce zajmuje muzyka Wolfganga Amadeusza Mozarta, Wiener Schnitzel (sznycel wiedeński z mięsa cielęcego), Franza Josepha Haydna i Franza Schuberta. Znane na ca- Apfelstrudel (strucla jabłkowa), Kipfle (rodzaj pączków) łym świecie jest malarstwo współtwórcy secesji Gustawa oraz Tort Sachera (tort czekoladowy). Klimta, oraz idee twórcy psychoanalizy Zygmunta Freuda. Ambasady Warto zobaczyć Ambasada RP w Austrii • Wiedeń – ważny ośrodek kultury europejskiej z licznymi Hietzinger Hauptstraße 42c zabytkami m.in. centrum z Katedrą św. Szczepana wpi- 1130 Wien saną na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pałac tel.: +43 1 87015 100 Hofburg i Schönbrunn oraz wzgórze Kahlenberg, fax: +43 1 87015 222 • Salzburg – uważany za najpiękniejsze miasto Austrii, e-mail: [email protected] Dom Mozarta, starówka (lista Unesco) i twierdza Hohen- www.wien.polemb.net salzburg. Ambasada Republiki Austrii w Polsce • Karyntię – krainę bogatą w zabytki (zamki, stare kościoły ul. Gagarina 34 i klasztory), również przedhistoryczne; na Magdalens- 00-748 Warszawa berg znajdują się odkopane ruiny miasta celtycko-rzym- tel.: +48 22 841 00 81-84 skiego. fax: +48 22 841 00 85 e-mail: [email protected] www.ambasadaaustrii.pl BELGIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn „Brabançonne” Brabantka
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 30 tys. km² Monarchia konstytucyjna dziedziczna w linii męskiej. Kon- • Liczba mieszkańców*: 11,4 mln stytucja Belgii została przyjęta w 1831 r. Od 1993 r. państwo federalne składające się ze wspólnot i regionów: Flandria • Stolica: Bruksela na północy kraju, gdzie mówi się w języku flamandzkim, Walonia na południu, gdzie używa się języka francuskiego • Ustrój polityczny: oraz Region Brukseli, gdzie języki francuski i flamandzki są monarchia konstytucyjna językami urzędowymi. Głową państwa jest król, którego wszystkie akty muszą być podpisane przez odpowiedniego • Język urzędowy: ministra lub premiera. Władza ustawodawcza należy do flamandzki, francuski, niemiecki 2-izbowego parlamentu złożonego z Izby Reprezentantów i Senatu. Władzę wykonawczą sprawuje rząd federalny • Waluta: euro (od 2002 r.) z premierem na czele, mianowanym i odwoływanym przez króla. • Rok przystąpienia do UE: 1952 • Król: Filip I Koburg (od 2013 r.) (państwo założycielskie) • Premier: Charles Michel (od 2014 r.) Największe partie to: Flamandzcy Liberałowie i Demokraci • Rok przystąpienia do NATO: 1949 (VLD), Flamandzka Partia Demokratyczno-Chrześcijańska • Całkowity PKB*: 339 mld euro (CD&V) i Frankofońska Partia Socjalistyczna (PS). • PKB na głowę mieszkańca*: 33 500 euro Podział administracyjny Belgia dzieli się na 3 autonomiczne regiony: Flandrię • Święto państwowe: 21 lipca (rocznica i Walonię, obejmujące 10 prowincji oraz Region Brukseli wstąpienia na tron Leopolda I, 1831) (patrz: mapka na str. 5).
* Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Warto zobaczyć • Brukselę – Ratusz oraz kamienice na Le Grand Place (wpisane na listę UNESCO), Manneken Pis, Pałac Królewski, Katedrę św. Michała, a także siedziby instytucji Unii Europejskiej. • Brugię – typowe średniowieczne miasto niderlandzkie, którego zabytkowe centrum wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Podział administracyjny Belgii na regiony i prowincje
Geografia Belgia to kraj w większości nizinny. Najwyższym szczytem jest Botrange (694 m n.p.m.). Teren Belgii należy do zlewiska Morza Północnego i prawie w 100% leży w dorzeczu dwóch głównych rzek kraju: Mozy i Skaldy. Belgia graniczy z 4 państwami: Francją, Holandią, Luksemburgiem i Niemcami. Organizacje międzynarodowe w Belgii W Brukseli ma swoje siedziby wiele organizacji między- narodowych m.in. większość instytucji UE (Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Le Grand Place z Ratuszem w Brukseli Komitet Regionów) oraz NATO. Gospodarka Narodowe potrawy Podstawą gospodarki jest wysoko rozwinięty przemysł (głównie hutniczy, maszynowy, elektrotechniczny, spo- Belgia słynie z doskonałej, znanej na całym świecie cze- żywczy, chemiczny, włókienniczy) oraz wysokotowarowe kolady. Najbardziej tradycyjną belgijską potrawą są mał- rolnictwo (hodowla bydła, trzody, uprawa zbóż, buraków że oraz frytki, które według legendy, zostały wynalezione cukrowych). Antwerpia jest największym w świecie ośrod- właśnie w tym kraju. W Belgii produkuje się ponad 1000 kiem szlifowania i sprzedaży diamentów. Liczne atrakcje rodzajów piwa. turystyczne są między innymi w: Antwerpii, Brukseli, Bru- Ambasady gii oraz Gandawie. Belgia ma znakomicie rozwiniętą sieć drogową, kolejową Ambasada RP w Belgii i lotniczą. Transport wodny jest wykorzystywany na szero- 29 Av. Des Gaulois ką skalę do przewozu towarów. 10 40 Bruxelles tel.: +32 2 73901 00 Kultura e-mail: [email protected] Sztuka belgijska nawiązująca do flamandzkich i holender- www.bruksela.polemb.net skich mistrzów rozwinęła się po utworzeniu niezależnego Ambasada Belgii w Polsce państwa belgijskiego w 1830 r. Przedstawicielami belgij- ul. Senatorska 34 skiej secesji są Victor Horta oraz Henry van de Velde. Sur- 00-095 Warszawa realizm reprezentują Rene Magritte oraz Paul Delvaux. tel.: + 48 22 551 28 00 Belgia to europejska stolica komiksu. Do najbardziej zna- fax: + 48 22 828 57 11 nych twórców historii obrazkowych należą: Hergé (Tintin), e-mail: [email protected] Peyo (Smerfy), a ostatnio Jean Van Hamme (XIII, Thorgal). www.diplomatie.be/warsawpl/ BUŁGARIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Miła Rodino Kochana Ojczyzno
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 111 tys. km² Bułgaria jest republiką. Głową państwa jest prezy- • Liczba mieszkańców*: 7,3 mln dent wybierany w głosowaniu powszechnym. Jest on zwierzchnikiem sił zbrojnych, powołuje premiera i mi- • Stolica: Sofia nistrów, ma prawo weta wobec uchwał parlamentu. Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego parla- mentu (Zgromadzenia Narodowego). Władze wyko- • Ustrój polityczny: republika nawczą sprawuje rząd zatwierdzany przez parlament. • Prezydent: Rosen Asenow Plewnelijew (od 2012 r.) • Język urzędowy: bułgarski • Premier: Bojko Borisow (od 2014 r.) • Waluta: lew Podział administracyjny Bułgaria dzieli się na 28 obwodów (mapka na str. 7) • Rok przystąpienia do UE: 2007 r. i 278 gmin. • Rok przystąpienia do NATO: 2004 r. Geografia W Bułgarii przeważają góry i wyżyny zajmujące 60% • Całkowity PKB*: 35 mld euro obszaru kraju, 35% pokrywają lasy. Najwyższym szczytem jest Musała (2925 m n.p.m.), • PKB na głowę mieszkańca*: 4 800 euro a największym jeziorem jest Jezioro Burgaskie (27,6 km²). Terytorium Bułgarii podzielone jest na zlewiska Morza • Święto państwowe: 3 marca Czarnego (57% pow.) i Morza Egejskiego (43% pow.). (rocznica wyzwolenia Najdłuższą rzeką kraju jest Dunaj. spod niewoli tureckiej, 1878) Bułgaria graniczy z 5 państwami: Grecją, Macedonią, Rumunią, Serbią i Turcją.
* Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Bułgarii na obwody
Gospodarka Gospodarka Bułgarii łączy w sobie zarówno rolnictwo, rybołówstwo, jak i przemysł. Bułgaria jest największym na świecie eksporterem olejku różanego. Coraz bardziej znaczącym źródłem dochodu jest turystyka, rozwinięta szczególnie na wybrzeżu Morza Czarnego. Chętnie od- wiedzanymi miastami są Sofia, Warna i Burgas. Kultura Bułgaria posiada starą i bogatą tradycję malarstwa ikon oraz śpiewu chóralnego. Jednym z najbardziej znanych, bułgarskich średniowiecznych twórców jest Joan Kuku- zel, kompozytor i twórca tzw. nowobizantyjskiego zapi- su nutowego. Do znanych Bułgarów zaliczają się między innymi filo- zof Julia Kristeva, laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1981 r. Elias Canetti oraz Christo Javachev znany jako „Christo”, autor wielu awangardowych in- Katedra prawosławna św. Aleksandra Newskiego w Sofii stalacji przestrzennych np. „zapakowania” w folię m.in. gmachu Reichstagu w Berlinie. Bułgaria słynie ze swojej muzyki ludowej. Ambasady Warto zobaczyć Ambasada RP w Sofii Adres: ul. Chan Krum 46 • Nesebyr – miasto jest rezerwatem archeologicznym 1000 Sofia i architektonicznym wpisanym na listę światowego tel.: +359 2 987 26 10 dziedzictwa kultury UNESCO, posiada przepiękną śre- fax: +359 2 987 29 39 dniowieczną starówkę z licznymi cerkwiami. e-mail: [email protected] • Burgas – piękne plaże z leczniczym tlenkiem żelaza, Ka- www.sofia.polemb.net tedra Cyryla i Metodego, cerkiew ormiańska. Ambasada Republiki Bułgarii w Polsce Narodowe potrawy Al. Ujazdowskie 33/35 Musaka z mielonego mięsa i ziemniaków, gjuwecz (po- 00-540 Warszawa trawka z mięsa duszonego z bakłażanami i ziemniaka- tel.: +48 22 6294071 mi), sałatka szopska oraz jogurt. fax: +48 22 6282271 e-mail: [email protected] www.sofia.polemb.net CHORWACJA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Lijepa naša domovino Piękna nasza ojczyzno
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 57 tys. km² Chorwacja jest wielopartyjną republiką parlamentar-
* ną na podstawie konstytucji z 1990 roku. Prezydent • Liczba mieszkańców : 4,4 mln wybierany jest na 5 lat w wyborach powszechnych. Władza ustawodawcza jest w rękach jednoizbowego • Stolica: Zagrzeb Parlamentu – Zgromadzenia Chorwackiego (Saboru) wybieranego na 4 lata i złożonego z różnej liczby człon- • Ustrój polityczny: republika ków (w zależności od ilości głosujących), wahającej się od 100 do 160 deputowanych. • Język urzędowy: chorwacki • Prezydent: Ivo Josipović (od 2010 r.) • Premier: Zoran Milanović (od 2011 r.) • Waluta: kuna Najważniejsze partie polityczne to: Socjaldemokratycz- na Partia Chorwacji (SDP) Chorwacka Unia Demokra- • Rok przystąpienia do UE: 2013 tyczna (HDZ,) i Chorwacka Partia Ludowa – Liberalni Demokraci (HNS-LD). • Rok przystąpienia do NATO: 2009 Podział administracyjny • Całkowity PKB*: 37 mld euro Chorwacja podzielona jest na 20 żupani (województw) i 1 miasto wydzielone – Zagrzeb (mapka na str. 9). Na
* obszarze Chorwacji znajduje 429 gmin. Największe • PKB na głowę mieszkańca : 10 500 euro miasta to: Zagrzeb ok. 700 tys. mieszkańców, Split (ok. 190 tys.), Rijeka (ok. 140 tys.), Osijek (ok. 90 tys.). • Święto państwowe: 8 października (Dzień Niepodległości, 1991) Geografia Część południowa i zachodnia jest górzysta (Góry Dynarskie), a północna i wschodnia nizinna (Nizina * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Widok na centrum Zagrzebia ze słynnym pomnikiem króla Tomislava
współczesnych świato- wych artystów, znany ze swych dzieł np. Studni Życia w Zagrzebiu czy Indian w Chicago. Podział administracyjny Warto zobaczyć Chorwacji na żupanie • Split – znajduje się na liście UNESCO. Wrażenie robią pozostałości Pałacu Dioklecjana, który jest jednym z najciekawszych dzieł architektury późnego antyku. Panońska). Chorwacja ma także dostęp do Morza Ad- • Dubrownik – „Perła Adriatyku” - stare miasto wpisa- riatyckiego. Państwo to posiada wyjątkowe w skali ne na listę UNESCO. świata wybrzeże z ustawionymi równolegle do niego • Rovinj – malownicze miasteczko z katedrą św.Eufe- podłużnymi wyspami. Ten typ to tzw. wybrzeże dalma- mii, nazywane chorwackim Saint Tropez. Leży na za- tyńskie, którego nazwa pochodzi właśnie od tej chor- chodnim brzegu Istrii. wackiej krainy – Dalmacji. Na terenie kraju znajduje się • Park narodowy Jeziora Plitwickie (na liście UNESCO) 1185 wysp i wysepek, z czego 66 jest zamieszkanych. – kompleks 16 jezior krasowych połączonych ponad Największa z nich to Krk – 405 km². Długość wybrze- 90 wodospadami. ża chorwackiego wynosi 5835 km (łącznie z wyspami). Narodowe potrawy Najwyższym szczytem jest Dinara – jej wysokość to 1830 m n.p.m. Poza tym najbardziej znanym parkiem Jedzenie w Chorwacji jest bardzo urozmaicone, od narodowym są Jeziora Plitwickie (na liście UNESCO). świeżych ryb i owoców morza na wybrzeżu do potraw Kraj ten graniczy z Bośnią i Hercegowiną, Czarnogórą, środkowoeuropejskich, takich jak gulasz w głębi lądu. Serbią, Słowenią i Węgrami. Najczęściej podawanymi potrawami mięsnymi jest meso sa žara – mięso z grilla (najczęściej wieprzowina), mije- Gospodarka šano meso – kilka rodzajów mięsa z warzywami, ražnjiei Gospodarka Chorwacji bazuje przede wszystkim na (szaszłyk), pljeskavica (kotlet mielony z 3 rodzajów mię- usługach, głównie turystyce oraz w mniejszym stopniu sa). Duży jest wybór potraw rybnych, w wielu restaura- na przemyśle lekkim i spożywczym. Chorwacja posiada cjach można zjeść brodet z kilku gatunków ryb w sosie. mało surowców mineralnych. Do głównych gałęzi prze- Ambasady mysłu należą: hutnictwo żelaza i aluminium przemysł stoczniowy oraz petrochemiczny. Ambasada RP w Republice Chorwacji Chorwacja, Zagrzeb, Krležin Gvozd 3, 10000 Kultura tel.: +3851 4899444 W Chorwacji swój wpływ zaznaczają kultury zachodnio- e-mail: [email protected] europejska, śródziemnomorska oraz słowiańska. Można www.zagrzeb.polemb.net zwiedzać wiele pozostałości imperium rzymskiego np. Ambasada Republiki Chorwackiej w Polsce pałac cesarza Dioklecjana w Splicie czy amfiteatr w Puli. ul. Ignacego Krasickiego 25, Wśród znanych malarzy chorwackim są Ivan Generalić, 02-611 Warszawa Charles Billicha, Ivan Lacković-Croata. Poza tym do gro- tel.: +48 22 844 23 93, +48 22 844 39 94 na sławnych Chorwatów należy również Faust Vrančić fax: +48 22 844 48 08 (wynalazca spadochronu, filozof i leksykograf) oraz Ivan e-mail: [email protected] Meštrović – rzeźbiarz i architekt, jeden z największych pl.mfa.hr/ CYPR Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Imnos pros tin Eleftherian Hymn do wolności
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 9 tys. km² Od 1974 roku wyspa jest podzielona na Południe, czyli Re- (w tym 3 450 km² część turecka) publikę Cypryjską, która jest obecnie stabilnym państwem demokratycznym, w którym wybory przeprowadza się re- • Liczba mieszkańców*: 0,8 mln gularnie, z zachowaniem zasad konstytucyjnych. Parlament • Stolica: Nikozja jest 1-izbowy – Izba Reprezentantów. Północ wyspy jest od 1974 roku okupowana przez Turcję i w 1983 r. powstała tam • Ustrój polityczny: republika samozwańcza, nie uznawana przez żadne państwo (oprócz Turcji), Turecka Republika Północnego Cypru. W maju 2004 • Język urzędowy: roku Republika Cypryjska została przyjęta do Unii Europej- grecki, angielski, turecki skiej. Zgodnie z decyzją podjętą na szczycie w Kopenhadze w 2002 roku, cały Cypr został włączony do Unii Europejskiej, • Waluta: euro (od 2008 r.) jednakże na północnej części wyspy zawieszono obowiązy- wanie prawa wspólnotowego. • Rok przystąpienia do UE: 2004 r. Cypr jest republiką prezydencką. Funkcje głowy państwa sprawuje prezydent, który jest jednocześnie szefem rządu. • Rok przystąpienia do NATO: nie należy Wyłaniany jest w wyborach powszechnych na 5‑letnią ka- dencję. Formalnie stanowisko prezydenta zajmuje przed- • Całkowity PKB*: 17 mld euro stawiciel ludności greckiej, wiceprezydenta – ludności tureckiej. Prezydent i wiceprezydent powołują rząd, który • PKB na głowę mieszkańca*: 20 600 euro jest przed nimi odpowiedzialny. Władza ustawodawcza jest w rękach parlamentu. Władza wykonawcza należy do • Święto państwowe: 1 października prezydenta, wiceprezydenta oraz rządu. (Dzień Niepodległości, 1960) • Prezydent: Nikos Anastasiadis (od 2013 r.) • Premier: Nikos Anastasiadis (od 2013 r.)
10 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Strefa kontrolowana przez ONZ – linia podziału Cypru Strefa kontrolowana przez brytyjską armię
Podział administracyjny Cypru na dystrykty
Największe partie to: Postępowa Partia Ludzi Pracy (AKEL), Zgromadzenie Demokratyczne i Partia Demokratyczna. Cypr nie jest członkiem żadnego paktu wojskowego. Podział administracyjny Cypr dzieli się na 6 dystryktów, ich nazwy pochodzą od nazw miast, które są stolicami dystryktów: Famagusta, Kirenia, Larnaka, Limassol, Nikozja, Pafos. Geografia Cypr jest wyspą, położoną w aktywnej strefie sejsmicznej, której linia brzegowa wynosi 648 km. Najwyższym szczytem jest Olimp (1951 m n.p.m.). Sobór św. Jana w Nikozji Żadna z rzek wyspy nie ma stałego przepływu w ciągu roku. Większość wysycha podczas lata. Gospodarka Narodowe potrawy Najważniejszymi dla wyspy gałęziami gospodarki są tury- Tradycyjne dania kuchni cypryjskiej to zestaw cypryjskich styka, handel, przemysł tekstylny i rzemiosło oraz trans- przysmaków znany pod nazwą meze oraz ser halloumi. port morski. Do tradycyjnych wyrobów rzemieślniczych Inna potrawa cypryjska to kleftikó (gr.) albo küp kebap należą hafty oraz wyroby garncarskie i miedziane. (tur.) – tłusty kawałek pieczonego mięsa jagnięcego lub koziego z warzywami. Innymi przysmakami są nadziewana Kultura zapiekanka w formie pasztecika z oliwką (eliópitta), czy ta- W literaturze współczesnej znane są takie nazwiska, jak khinópitta (pierożek z nadzieniem sezamowym). Costas Montis (poeta i pisarz) i Demetris Th. Gotsis (pi- sarz). Słynni kompozytorzy to Evagoras Karageorgis i Ma- Ambasady rios Tokas. Ambasada RP w Republice Cypryjskiej Kennedy Avenue 12/14, Office 601 Warto zobaczyć 1087 Nicosia • Skałę Afrodyty – legendarne miejsce narodzin bogini, tel.: +357 22 668 415 malowniczą plażę ze skałami wyrastającymi z wody oraz fax: +357 22 751 981 ruiny świątyni Afrodyty. e-mail: [email protected] • miasto Pafos – które ze względu na bogactwo i dużą www.nikozja.polemb.net liczbę zabytków znajduje się na liście światowego dzie- Ambasada Republiki Cypryjskiej dzictwa UNESCO. Warte zobaczenia są tutaj podłogowe ul. Pilicka 4 mozaiki rzymskie, które przetrwały przez 16 wieków pod 02-629 Warszawa ziemią w prawie nienaruszonym stanie. tel.: +48 22 854 01 77 • Nikozja – linia demarkacyjna dzieli miasto na część połu- fax: +48 22 844 25 58 dniową – cypryjską i północną – turecką. e-mail: [email protected] 11 CZECHY Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Kde domov můj Gdzie mój dom
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 79 tys. km² Republika Czeska stała się niezależnym państwem w stycz-
* niu 1993 r. po rozpadzie Czechosłowacji. Jest demokracją • Liczba mieszkańców : 10,4 mln parlamentarną. Władza ustawodawcza należy do 2-izbo- wego parlamentu: Izby Poselskiej i Senatu. Głową pań- • Stolica: Praga stwa jest prezydent wybierany przez Parlament, który powołuje i odwołuje rząd. Rząd jest naczelnym organem • Ustrój polityczny: republika władzy wykonawczej. • Prezydent: Miloš Zeman (od 2013 r.) • Język urzędowy: czeski • Premier: Bohuslav Sobotka (od 2014 r.) Największe partie to: Czeska Partia Socjaldemokratyczna • Waluta: korona czeska (CSSD), Europejscy Demokraci (ED) oraz Komunistyczna Partia Czech i Moraw (KSCM). • Rok przystąpienia do UE: 2004 r. Czechy są członkiem Grupy Wyszehradzkiej. Podział administracyjny • Rok przystąpienia do NATO: 1999 r. Czechy dzielą się na 13 krajów i miasto wydzielone – Pra- • Całkowity PKB*: 137 mld euro gę, które jest traktowane jako 14 kraj (mapka na str. 13). Geografia * • PKB na głowę mieszkańca : 14 700 euro Większość terytorium Czech zajmują tereny wyżynno-gór- skie. Najwyższym szczytem jest Śnieżka w Sudetach Karko- • Święto państwowe: 28 października noskich (1602 m n.p.m.). (Dzień Niepodległości, 1918) Czechy leżą w zlewisku trzech mórz: Północnego (65%), Czarnego (25%) oraz Bałtyckiego (10%).
12 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Czech na kraje samorządowe
Najdłuższą rzeką w Czechach jest Wełtawa – 430 km, która jest dopływem Łaby. Czechy graniczą z 4 państwami: Austrią, Niemcami, Słowa- cją i Polską. Gospodarka Podstawą gospodarki jest produkcja, zwłaszcza samocho- dów, maszyn oraz wyrobów konstrukcyjnych. Coraz więk- sza rolę odgrywa turystyka, corocznie odwiedza Czechy około 30 mln turystów. Kultura Czechy mogą się poszczycić bogatym dziedzictwem kul- turowym. Znani na całym świecie kompozytorzy to m.in.: Antonin Dworzak i Bedřich Smetana, podobnie jak przed- stawiciel secesji malarz i grafik Alfons Mucha. Pisarzami Most Karola w Pradze o ciekawym dorobku są Franz Kafka i Milan Kundera. Warto zobaczyć • Pragę – Hradczany z zamkiem i gotycką katedrą, Zło- z ponad 900 źródeł naturalnych, co stanowi rekord w skali tą Uliczką złożoną z miniaturowych domków z XVI w. światowej. wbudowanych w załomy późnogotyckich murów zamko- wych, Most Karola z barokowymi rzeźbami oraz Ratusz Ambasady staromiejski ze słynnym zegarem astronomicznym. Stare Ambasada RP w Czechach miasto wpisane jest na światowa listę UNESCO. ul. Valdštejnská 8 • Góry Połabskie – nie imponują wysokością ale zachwyca- 118-01 Praha 1 ją nagromadzeniem niecodziennych obiektów skalnych tel.: +420 257 099 500 tj. ostańców, iglic, kopuł, wąwozów i kanionów, które fax: +420 257 530 399 miejscami tworzą prawdziwe skalne miasta. e-mail: [email protected] www.prague.polemb.net Narodowe potrawy Ambasada Republiki Czeskiej Knedliki (ciasto gotowane na parze i krojone w plastry), ul. Koszykowa 18 podawane z wieprzowiną i duszoną kapustą), pieczeń 00-555 Warszawa z polędwicy w śmietanie, wafle karlowarskie (karlovarské tel.: +48 22 525 18 50 oplatky) oraz racuchy (lívance). fax: +48 22 525 18 98 W Czechach produkuje się słynne na całym świecie piwo, e-mail: [email protected] w tym Pilznera, jak również wodę mineralną pochodzącą www.mfa.cz/warsaw 13 DANIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn „Kong Kristian, Der er et yndigt land” Król Kristian, Jest taki piękny kraj Ustrój • Obszar lądowy*: 43 tys. km² Monarchia konstytucyjna. Obowiązuje konstytucja z 1953 r. • Liczba mieszkańców*: 5,5 mln Głową państwa jest król/królowa, tron jest dziedziczny, zasady sukcesji określa ustawa z 1953 r. dołączona do • Stolica: Kopenhaga konstytucji. Formalnie władza ustawodawcza należy do króla i parlamentu, a wykonawcza do króla, który realizuje ją poprzez ministrów. Parlament jest 1-izbowy, wyłaniany • Ustrój polityczny: w wyborach. Faktycznie władza wykonawcza należy do monarchia konstytucyjna rządu, który obraduje pod przewodnictwem króla. Na cze- le rządu stoi premier. • Język urzędowy: duński • Królowa: Małgorzata II (od 1972 r.) • Premier: Helle Thorning-Schmidt (2011 r.) • Waluta: korona duńska Największe partie to: Socjaldemokratyczna, Socjalistyczna Partia Ludowa i Duńska Partia Liberalna. • Rok przystąpienia do UE: 1973 Dania jest członkiem Unii Nordyckiej. • Rok przystąpienia do NATO: 1949 Podział administracyjny Dania składa się z 5 regionów (mapka na str. 15), które • Całkowity PKB*: 223 mld euro z kolei dzielą się na 98 gmin. Terytoriami autonomicznymi jest Grenlandia i Wyspy Owcze. • PKB na głowę mieszkańca*: 43 000 euro Geografia • Święto państwowe: 5 czerwca Dania jest krajem nizinnym. 70% powierzchni przypada (rocznica uchwalenia konstytucji, 1849) na Półwysep Jutlandzki. Reszta kraju położona jest na 406 wyspach, z czego 82 są zamieszkane. Największą wyspą jest Zelandia (7031 km²). 14 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Danii na regiony (od 2007 r.) Mała Syrenka znajdująca się w porcie w Kopenhadze Najwyższym punktem jest Møllehøj (170 m n.p.m.). Najdłuższa rzeka to Gudena (160 km). Długość wybrzeża wynosi 7314 km. • Odense – miejsce urodzin sławnego duńskiego pisarza Dania graniczy z Niemcami (68 km). Hansa Christiana Andersena. • Aarhus – znane jako „stolica prowincji”. Miasto w rzadki Gospodarka na skalę europejską sposób łączy atmosferę metropo- Dania posiada silnie rozwinięty sektor rybołówstwa oraz lii z klimatem małej miejscowości. Miasto znane jest znaczących rozmiarów flotę handlową. Najważniejsze ze swej sceny muzycznej, a także z okolicznych lasów sektory produkcji to przemysł spożywczy, maszynowy, ce- i plaż. lulozowo-papierniczy i metalurgiczny. Dużą rolę odgrywa Narodowe potrawy wydobycie surowców energetycznych, których nadwyżki są eksportowane. Dania jest światową potęgą w produkcji Tradycyjne potrawy kuchni duńskiej to przede wszystkim i eksporcie mleka, mięsa, masła i serów. Ważnym sekto- smørrebrød (rodzaj kanapek), kotleciki mielone o nazwie rem gospodarki jest także turystyka. frikadelle, gotowane lub karmelizowane ziemniaki, goto- Od VIII do IX wieku mieszkańców terenów dzisiejszej Da- wana czerwona kapusta, schab pieczony ze skórą (flaeske- nii określano mianem Wikingów. Wraz z mieszkańcami steg) i pieczona kaczka. dzisiejszej Norwegii i Szwecji prowadzili podboje w całej Europie i wyruszali na wyprawy handlowe. Dzisiaj Dania Ambasady jest państwem opiekuńczym, zapewnia szeroką ochronę Ambasada RP w Danii socjalną wszystkim członkom społeczeństwa. Kopenhaga, Richelieus Alle 12 2900 Hellerup Kultura tel.: +45 3946 7700 Do najsłynniejszych Duńczyków można zaliczyć sławnego fax: +45 3946 7766 bajkopisarza Hansa Christiana Andersena, pisarkę Karen e-mail: [email protected] Blixen i projektanta Arne Jakobsena. Kino duńskie rozsła- www.kopenhaga.msz.gov.pl wił przede wszystkim nowatorski reżyser Lars von Trier. Ambasada Królestwa Danii ul. Marszałkowska 142 Warto zobaczyć 00-061 Warszawa • Zamek Kronborg – położony w pobliżu Helsingor (Elsy- tel.: +48 22 565 29 00 nor) sławny jako miejsce dramatu Szekspira „Hamlet”. fax: +48 22 565 29 70, +48 22 565 29 72 W tym renesansowym zamku (na liście UNESCO) mieści e-mail: [email protected] się obecnie Muzeum Morza. www.ambwarszawa.um.dk 15 ESTONIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Mu Isamaa Moja rodzinna ziemia
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 45 tys. km² Estonia jest republiką. Głową państwa jest prezydent.
* Władza ustawodawcza jest w rękach 1-izbowego parla- • Liczba mieszkańców : 1,3 mln mentu wyłanianego w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą piastuje rząd, który składa się z premiera • Stolica: Tallin i ministrów. Prezydent desygnuje premiera. • Prezydent: Toomas Hendrik Ilves (od 2006 r.) • Ustrój polityczny: republika • Premier: Taavi Rõivas (od 2014 r.) Największe partie to: Estońska Partia Centrum, Estońska • Język urzędowy: estoński Partia Reform i Unia na rzecz Republiki – Res Publika.
• Waluta: euro (od 2011 r.) Podział administracyjny Estonia dzieli się na 15 okręgów (mapka na str. 17) i 6 miast • Rok przystąpienia do UE: 2004 wydzielonych. Geografia • Rok przystąpienia do NATO: 2004 Estonia jest krajem nizinnym z dużą ilością jezior i wysp. • Całkowity PKB*: 14 mld euro Długość wybrzeża wynosi 374 km. Najwyższym wzniesieniem jest Suur Muna (318 m n.p.m.).
* Największą wyspą jest Naissaar (19 km²). • PKB na głowę mieszkańca : 11 900 euro Najdłuższa rzeka to Parnawa (144 km). Największym jeziorem jest Jezioro Pejpus na granicy z Ro- • Święto państwowe: 2 luty sją (1,5 tys. km² w granicach Estonii). (Dzień Niepodległości, 1918) Cały obszar Estonii należy do zlewiska Morza Bałtyckiego. Estonia graniczy z 2 państwami: Łotwą i Rosją.
16 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Estonii na prowincje
Gospodarka Kraj przemysłowo-rolniczy. Silnie rozwinięty przemysł ma- szynowy, elektroniczny, drzewny, meblarski, chemiczny oraz spożywczy. Duża komputeryzacja państwa. Gospo- darka oparta o usługi (69%). Coraz większe znaczenie ma turystyka. Kultura Friedrich Reinhold Kreutzwald, autor eposu narodowe- go „Kalevipoeg” oraz pisarz Jaan Kross, którego dzieła przetłumaczone zostały na ponad 20 języków to naj- bardziej znani Estończycy. Warto zobaczyć Widok na Tallinn • Tallinn – ze Starówką – Vanalinn, wpisaną na listę świa- towego dziedzictwa UNESCO. Stare Miasto składa się z dwóch części – Górnej i Dolnej, otoczonych dobrze Ambasady zachowanymi murami obronnymi. Ambasada RP w Estonii • Park Narodowy Lahemaa – nad zatoką Fińską, ponad Suur-Karja 1 70% parku porasta dziewiczy las, a wybrzeże usiane jest 10140 Tallinn licznymi głazami narzutowymi. tel.: +372 627-82-01 fax: +372 644-52-21 Narodowe potrawy e-mail: [email protected] W kuchni estońskiej wyczuwalne są wpływy innych naro- www.tallinn.polemb.net dów, pod których panowaniem kraj znajdował w różnych Ambasada Republiki Estońskiej w Polsce okresach historycznych: Duńczyków, Szwedów, Polaków ul. Karwińska 1 i Rosjan. Tradycyjne dania to między innymi marynowany 02-639 Warszawa węgorz, kaszanka oraz kapusta kiszona duszona z wieprzo- tel.: +48 22 881 18 10, 881 18 11 winą, a także sernik z kminkiem i solą (korp) oraz napój na fax: +48 22 881 18 12 bazie młodego piwa, miodu i śmietany podawany z dodat- e-mail: [email protected] kiem białego sera (kahja). www.estemb.pl 17 FINLANDIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Maamme Nasz kraju
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 338 tys. km² Finlandia jest republiką. Głową państwa jest prezydent • Liczba mieszkańców*: 5,4 mln wybierany w wyborach powszechnych. Władza ustawo- dawcza należy do 1-izbowego parlamentu a wykonawcza • Stolica: Helsinki do prezydenta i rządu. • Prezydent: Sauli Niinistö (od 2012 r.) • Premier: Alexander Stubb (od 2014 r.) • Ustrój polityczny: republika Największe partie to: Partia Centrum, Koalicja Narodowa, Liga Zielonych i Socjaldemokratyczna Partia Finlandii. • Język urzędowy: fiński i szwedzki Finlandia jest członkiem Unii Nordyckiej. • Waluta: euro (od 2002 r.) Podział administracyjny Finlandia jest podzielona na 20 regionów (mapka na • Rok przystąpienia do UE: 1995 str. 19), regiony są podzielone na 72 podregiony, a te na 342 gminy. • Rok przystąpienia do NATO: nie należy Geografia • Całkowity PKB*: 171 mld euro Finlandia jest krajem nizinnym, gdzie 10% powierzchni stanowią jeziora, których jest 60 tys. • PKB na głowę mieszkańca*: 35 200 euro Linia brzegowa jest silnie rozwinięta z dużą ilością ma- łych wysepek. Wybrzeże o długości 1100 km jest zwykle • Święto państwowe: 6 grudnia strome i skaliste. Kraj posiada 30 tys. wysp, największym (rocznica proklamowania archipelagiem są Wyspy Alandzkie. niepodległości, 1917) Najwyższym szczytem jest Haltiatunturi (1325 m n.p.m.). Najdłuższa rzeka to Kemi, mająca 483 km. Najwyższy wo- dospad to Imatra 18,5 m. 18 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Pałac Prezydencki w Helsinkach
Warto zobaczyć • Twierdzę Suomenlinna – położoną na wysepkach przy wejściu do portu w Helsinkach (na liście UNESCO). • Rauma – małe portowe miasteczko założone w XV w., którego dumą jest tzw. Stara Rauma, z drewnianą zabu- dową, wpisana na listę dziedzictwa kulturowego UNE- SCO. • Zamek w Savonlinnie – Olavinlinna to najlepiej zachowa- ny zamek średniowieczny w Europie Północnej. • Rovaniemi – Stolica Laponii, miejsce zamieszkania św. Podział administracyjny Finlandii Mikołaja. na regiony Narodowe potrawy Pieróg rybny (kalekukko) i inne dania rybne ze śledzi, ło- sosia i ikry miętusa. Mięso renifera, a także karjalanpaisti Największym jeziorem jest Saimaa (4400 km²). – danie przygotowywane z paru gatunków duszonych mięs Lasy stanowią 74% powierzchni całego kraju. (wołowiny, baranin i cielęciny). Finlandia graniczy z 3 państwami: Norwegią, Rosją i Szwe- cją. Ambasady Ambasada RP w Finlandii Gospodarka 00570 Helsinki Gospodarka Finlandii jest nowoczesna i konkurencyjna. Armas Lindgrenin tie 21 Najważniejszymi gałęziami jest przemysł: telekomunika- tel.: +3589 618 280 cyjny, metalowy, maszynowy, drzewny oraz celulozowo- fax: +3589 6847477 papierniczy. Tradycyjnym i dobrze rozwiniętym działem e-mail: [email protected] gospodarki Finlandii jest leśnictwo, rybołówstwo i prze- www.helsinki.polemb.net twórstwo ryb. Ambasada Republiki Finlandii ul. Chopina 4/8 Kultura 00-559 Warszawa Piękno Finlandii było inspiracją dla licznych artystów, mię- tel.: +48 22 598 95 00 dzy innymi kompozytora Jana Sibeliusa. fax: +48 22 621 34 42 Tove Jansson jest natomiast znaną na całym świecie autor- e-mail: [email protected] ką książek dla dzieci o historiach Muminków. www.finland.pl 19 FRANCJA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn La Marseillaise Marsylianka
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 633 tys. km² Francja to republika o systemie parlamentarno-prezydenc-
* kim. Głową państwa jest prezydent wybierany w wybo- • Liczba mieszkańców : 65,4 mln rach powszechnych, ma szerokie uprawnienia w zakresie władzy wykonawczej i ustawodawczej. Władza ustawo- • Stolica: Paryż dawcza należy do 2-izbowego parlamentu: Zgromadzenia Narodowego i Senatu. Władzę wykonawczą sprawuje rząd • Ustrój polityczny: republika z premierem na czele. • Prezydent: François Hollande (od 2012 r.) • Język urzędowy: francuski • Premier: Manuel Valls (od 2014 r.) Największe partie to: Unia na rzecz Ruchu Ludowego, Unia • Waluta: euro (od 2002 r.) Demokracji Francuskiej i Partia Socjalistyczna. Podział administracyjny • Rok przystąpienia do UE: 1951 Francja podzielona jest na 22 regiony (mapka na str. 21) obejmujące 96 departamentów. W skład Francji wchodzi • Rok przystąpienia do NATO: 1949 5 departamentów zamorskich (Gujana Francuska, Gwade- lupa, Majotta, Martynika i Reunion), terytoria zamorskie * • Całkowity PKB : 1 907 mld euro i wspólnoty zamorskie. • PKB na głowę mieszkańca*: 30 600 euro Geografia Ponad połowę powierzchni Francji zajmują płaskie i pagór- • Święto państwowe: 14 lipca kowate niziny o wysokości do 200 m. (zdobycie Bastylii, 1789) Najwyższym szczytem jest Mont Blanc (4807 m n.p.m.). Najniższym punktem jest delta Rodanu (2 m p.p.m.). Najdłuższa rzeka to Loara (1020 km). 20 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Francji na regiony
Wieża Eiffla w Paryżu Największym jeziorem jest Jezioro Genewskie (581 km²). Francja graniczy z 8 państwami: Andorą, Belgią, Hiszpanią, Luksemburgiem, Monaco, Niemcami, Szwajcarią i Wło- chami. • Carcassonne – największy w Europie średniowieczny Gospodarka kompleks urbanistyczny. Kraj wysoko rozwinięty. Główne obszary działalności go- Narodowe potrawy spodarczej to produkcja samochodów, przemysł maszy- nowy, aeronautyczny, technologie informacyjne, przemysł Francuska kuchnia, najczęściej kojarzona z żabimi udka- elektroniczny, wyroby chemiczne i farmaceutyczne oraz mi, ślimakami, bagietką, serami i winem, należy do naj- moda w szerokim tego słowa znaczeniu. Rolnictwo należy bardziej podziwianych w Europie. Gotowanie i jedzenie do bardzo wydajnych, cechuje je wysoka mechanizacja. stanowią nieodłączny element francuskiej kultury i stylu Ważną rolę w gospodarce odgrywa turystyka. życia. Do najpopularniejszych potraw francuskich należą: Foie Gras (wątróbka), Pot au feu (gulasz wołowy), Coq Au Kultura vin (kogut w winie), Confit z kaczki, zupa cebulowa i deser Z Francji pochodzą najznamienitsi pisarze i myśliciele kon- – crem brûlée. tynentu europejskiego, między innymi Kartezjusz, Pascal, Ambasady Rousseau, Wolter, Balzak, Flaubert oraz Camus. Znanymi malarzami francuskimi są: Renoir, Monet, Cézanne oraz Ambasada RP we Francji Gauguin. Wśród kompozytorów można wymienić Debus- Paryż, 1 siego, Bizeta czy Offenbacha. Talleyrand, 75007 tel.: +33 143173405 Warto zobaczyć fax: +33 143173507 • Paryż – Muzeum w Luwrze – mieści się w wielkim kom- e-mail: [email protected] pleksie budowli pałacowych i należy do najbogatszych www.paris.polemb.net na świecie. Spośród licznych arcydzieł sztuki do najbar- Ambasada Republiki Francuskiej dziej znanych należą: Wenus z Milo i Nike z Samotraki ul. Piękna 1 oraz Mona Liza Leonarda da Vinci. 00-477 Warszawa • Awinion – miasto, które w średniowieczu było rezydencją tel.: +48 22 529 30 00 papieży, do dziś zachowało ślady swej dawnej świetności fax: +48 22 529 30 01 a Pałac papieski, most, mury obronne, kościoły i kaplicz- e-mail: presse@ambafrance-pl ki nadają miastu unikatowy charakter (lista UNESCO). www.ambafrance-pl.org 21 GRECJA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Imnos pros tin Eleftherian Hymn do wolności
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 132 tys. km² Grecja jest republiką, na czele której stoi prezydent wy- • Liczba mieszkańców*: 11,3 mln bierany przez parlament. Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego parlamentu (Wuli), wybieranego w wyborach • Stolica: Ateny powszechnych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z pre- mierem powoływanym przez prezydenta. • Prezydent: Karolos Papoulias (od 2005 r.) • Ustrój polityczny: republika • Premier: Antonis Samaras (od 2012 r.) Największe partie to: prawicowo-konserwatywna Nowa • Język urzędowy: grecki Demokracja i centrolewicowy Ogólnogrecki Ruchu Socja- listycznego. • Waluta: euro (od 2002 r.) Podział administracyjny • Rok przystąpienia do UE: 1981 Grecja dzieli się na 13 regionów (54 nomosy) oraz 1 region autonomiczny – Góra Athos. Mapka na str. 23. • Rok przystąpienia do NATO: 1952 Geografia • Całkowity PKB*: 233 w mld euro Grecja jest krajem leżącym w bardzo aktywnej strefie sej- smicznej, posiadającym silnie rozwiniętą linię brzegową • PKB na głowę mieszkańca*: 19 000 euro o dł. 15 tys. km z licznymi wyspami. Blisko 80% kraju zaj- mują góry. Duże wyspy to: Kreta, Wyspy Jońskie, Sporady • Święto państwowe: 25 marca Południowe i Północne oraz Cyklady. (rocznica wybuchu powstania przeciw Najwyższym szczytem jest Olimp (2917 m n.p.m.). władzy tureckiej, 1821) Najdłuższą rzeką jest Aliakmon (297 km). Grecja graniczy z 4 państwami: Albanią, Bułgarią, Macedo- nią i Turcją. 22 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Grecji na regiony
Gospodarka Ponad połowa greckiego przemysłu jest skoncentrowana w aglomeracji ateńskiej. Najważniejsze sektory gospo- darki to przemysł wydobywczy, budownictwo, rolnictwo, turystyka i żegluga. Kultura Grecja odegrała ważną rolę w kształtowaniu kultury euro- pejskiej. Kraj ten jest dumny ze swoich starożytnych ko- rzeni i znanych z tego okresu postaci, takich jak: Homer, Sofokles, Eurypides, Demokryt, Platon czy Arystoteles. Akropol w Atenach Najsłynniejsi współcześni Grecy to reżyser Kostas Gavras, zdobywca Nagrody Nobla Odysseus Elitis oraz kompozytor Ambasady Mikis Theodorakis. Ambasada RP w Grecji Ateny, Chryssanthemon 22 Warto zobaczyć 154 52 Paleo Psychiko • Ateny – stolicę Grecji, gdzie zachowały się unikatowe tel.: +30 210 6797700 zabytki kultury starożytnej: Akropol z potężnymi ruinami fax: +30 210 6797711 Partenonu, Erechtejonu i Świątynią Nike (lista UNESCO). e-mail: [email protected] • Meteory – wiszące klasztory wpisane na listę światowe- www.athens.polemb.net go dziedzictwa UNESCO. Ambasada Republiki Greckiej ul. Górnośląska 35 Narodowe potrawy 00-432 Warszawa Dolmadakia – gołąbki w liściach winorośli, tiropitakia – go- tel.: +48 22 622 94 60, 622 94 61 rące rogaliki ze sławnym greckim serem feta, musaka – za- fax: +48 22 622 94 64 piekanka z jagnięciny i bakłażana, stifado – gulasz, tzatziki e-mail: [email protected] – sos, souvlákia – szaszłyki z marynowanej jagnięciny i wa- www.mfa.gr/missionsabroad/en/poland-en rzyw oraz sałatka wiejska z serem feta. 23 HISZPANIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Marcha Real Marsz Królewski
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 505 tys. km² Hiszpania jest dziedziczną monarchią parlamentarną. • Liczba mieszkańców*: 46,2 mln Obowiązuje konstytucja z 1978. Głową państwa jest król, symbol jedności i trwałości • Stolica: Madryt państwa. Osoba króla jest nietykalna, nie ponosi jakiej- kolwiek odpowiedzialności. Król powołuje premiera, • Ustrój polityczny: członków rządu, jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych, monarchia konstytucyjna rozwiązuje parlament, sankcjonuje ustawy, korzysta z pra- wa łaski. • Język urzędowy: hiszpański Władzę ustawodawczą sprawuje 2-izbowy parlament oraz regionalnie: kataloński, galisyjski – Kortezy Generalne, złożony z Kongresu Deputowanych i baskijski i Senatu. Senat jest izbą reprezentacji terytorialnej. Wła- • Waluta: euro (od 2002 r.) dza wykonawcza należy do rządu. Premiera powołuje król za zgodą Kongresu Deputowanych. Rząd musi mieć zaufa- • Rok przystąpienia do UE: 1986 nie Kongresu. • Król: Filip VI Burbon (od 2014 r.) • Rok przystąpienia do NATO: 1982 • Premier: Mariano Rajoy (od 2011 r.)
* Największe partie to: Partia Ludowa (PP), Hiszpańska • Całkowity PKB : 1 054 mld euro Socjalistyczna Partia Robotnicza (PSOE), a także Komuni- • PKB na głowę mieszkańca*: 23 300 euro styczna Partia Hiszpanii (PCE). • Święto państwowe: 12 października Podział administracyjny (rocznica odkrycia Ameryki Podział administracyjny: 17 regionów autonomicznych, przez Kolumba, 1492) 2 miasta wydzielone (Ceuta, Melilla). Mapka na str. 25.
24 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Hiszpanii na regiony Katedra Sagrada Familia w Barcelonie Geografia Hiszpania zajmuje ok. 85% powierzchni Półwyspu Iberyj- skiego. Do jej terytorium należą również: Baleary, Wyspy Warto zobaczyć Kanaryjskie oraz miasto Ceuta i miasto Melilla w Afryce Północnej. Jest krajem wyżynno-górskim. Lasy zajmują • Alhambra w Granadzie – uważana jest za jeden z naj- 30% powierzchni kraju. piękniejszych przykładów budownictwa arabskiego Najwyższym szczytem jest Mulhacén (3478 m n.p.m.). w Europie, wpisana na listę UNESCO. Najdłuższą rzeką jest Ebro (910 km). • Barcelona – bogata w zabytki z różnych epok, warto Hiszpania graniczy z 5 państwami: Andorą, Gibraltarem zobaczyć: gotycką dzielnicę, niezwykły kościół Sagrada (należącym do Wielkiej Brytanii), Francją, Marokiem i Por- Familia, secesyjne kamienice zaprojektowane przez tugalią. Gaudiego. Gospodarka Narodowe potrawy Hiszpanię charakteryzują duże dysproporcje regionalne Słynne specjalności kuchni hiszpańskiej to paella (którą w rozwoju gospodarczym, najwyższy poziom osiągnęły robi się z ryżu, kurczaka, owoców morza i warzyw), tortilla regiony: Madryt i Katalonia. W gospodarce Hiszpanii bar- (omlet z ziemniakami), gazpacho – chłodnik pomidorowy, dzo dużą rolę odgrywa obcy kapitał, który doprowadziły tapas – wszelkiego rodzaju zakąski. do szybkiego uprzemysłowienia Hiszpanii oraz rozbudowy Ambasady bardzo nowoczesnej infrastruktury turystycznej. Najwięk- szą rolę odgrywa przemysł maszynowy, środków trans- Ambasada RP w Hiszpanii portu, chemiczny oraz spożywczy. Hiszpania specjalizuje Guisando 23 bis się w produkcji roślinnej: posiada liczne plantacje gajów 28035 Madryt oliwnych, winnic oraz sadów owocowych. tel.: +34 913 736605 e-mail: [email protected] Kultura www.madryt.polemb.net Hiszpania dumna jest z wielu słynnych artystów od Velázqu- Ambasada Królestwa Hiszpanii eza w XVII w., poprzez Goyę w XVIII i XIX w., aż po Picassa, ul. Myśliwiecka 4 Dalego i Miró w XX w. Hiszpańska muzyka i taniec flamenco 00-459 Warszawa są podziwiane na całym świecie, a powieść „Don Kichot” tel.: +48 22 622 42 50, +48 22 583 40 00 Cervantesa stanowi podwaliny literatury europejskiej. Hisz- fax: +48 22 622 54 08 pańscy reżyserzy filmowi, np. Pedro Almodóvar i Luis Buñuel e-mail: [email protected] zdobyli wiele nagród na międzynarodowych festiwalach. [email protected] 25 HOLANDIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Wilhelmus van Nassouwe Wilhelm z Nassau
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 41 tys. km² Holandia jest monarchią konstytucyjną, ustanowioną na • Liczba mieszkańców*: 16,7 mln mocy konstytucji z 1814. Podstawy prawne ustroju okre- śla konstytucja z 1987. Głową państwa jest dziedziczny • Stolica: Amsterdam monarcha – symbol jedności i tradycji narodowej, mający też uprawnienia w zakresie władzy ustawodawczej i wyko- • Ustrój polityczny: nawczej. Jego akty wymagają kontrasygnaty właściwych monarchia konstytucyjna ministrów, którzy ponoszą za nie polityczną odpowiedzial- ność. Władza ustawodawcza należy do 2‑izbowych Sta- • Język urzędowy: niderlandzki nów Generalnych: Izba Pierwsza (wyższa) oraz Izba Dru- • Waluta: euro (od 2002 r.) ga (niższa). Władzę wykonawczą sprawuje rząd, którego członków powołuje i odwołuje monarcha. • Rok przystąpienia do UE: 1952 • Król: Wlihelm Aleksander (od 2013 r.) (państwo założycielskie) • Premier: Mark Rutte (od 2010 r.) Największe partie to: Apel Chrześcijańsko-Demokratyczny, • Rok przystąpienia do NATO: 1949 Partia Pracy, Partia Ludowa na rzecz Wolności i Demokracji oraz Partia Socjalistyczna. • Całkowity PKB*: 572 mld euro Podział administracyjny • PKB na głowę mieszkańca*: 36 100 euro Holandia składa się z 12 prowincji i 458 gmin. • Święto państwowe: 30 kwietnia Mapka na str. 27. (oficjalne obchody urodzin królowej Juliany, 1909 i wstąpienie na tron Geografia królowej Beatrix, 1980) Holandia jest krajem nizinnym, 25% kraju to depresja. Linia brzegowa wynosi 750 km z wyspami 1000 km.
26 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Holandii na 12 prowincji oraz 3 gminy specjalne
Posiada liczne przybrzeżne piaszczyste wyspy, największe: Walcheren, Noord-Beveland, Zuid-Beveland (W. Zelandz- kie) i Texel. Do morza Północnego ujście mają rzeki: Ren, Moza i Skalda. Holandia graniczy z 2 państwami: Belgią i Niemcami. Westerkerk (Kościół Zachodni) w Amsterdamie. Gospodarka Najważniejsze gałęzie przemysłu to produkcja sprzętu elektrycznego i elektronicznego, przemysł maszynowy, Narodowe potrawy rafineryjny (największy w świecie kompleks rafinerii ropy Specjalności kuchni holenderskiej to surowy śledź, wędzo- naftowej w zespole portowym Rotterdamu), przetwór- ny węgorz, makrela w bułce, zupa z zielonego grochu, cia- stwo żywności oraz uprawa kwiatów (Holandia jest naj- steczka z cynamonem oraz słynne holenderskie sery, jak większym na świecie eksporterem cebulek kwiatowych). Edammer czy Gouda. Port w Rotterdamie jest największym portem przeładun- kowym świata. Ambasady Ambasada RP w Królestwie Niderlandów Kultura Alexanderstraat 25 Na przestrzeni stuleci malarze niderlandzcy cieszyli się 2514 JM Haga wielką sławą. Wiek XVII był wiekiem mistrzów flamandz- tel.: +3170 7990 110, +3170 7990 100 kich, najbardziej znanym jest Rembrandt van Rijn. W XIX fax: +3170 7990 137 i XX w. swoimi pracami wsławił się Vincent van Gogh oraz e-mail: [email protected] Piet Mondriaan. www.haga.polemb.net Ambasada Królestwa Niderlandów Warto zobaczyć ul. Kawalerii 10 • Amsterdam – miasto malowniczych kanałów, Pałacu 00-468 Warszawa Królewskiego oraz muzeum Van Goga. tel.: +48 22 559 12 00 • Madurodam – słynne na cały świat haskie miniaturowe fax: +48 22 840 26 38 miasteczko to miejsce, gdzie można zobaczyć wszystkie e-mail: [email protected] atrakcje Holandii. www.poland-pl.nlembassy.org 27 IRLANDIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Amhrán na bhFiann Pieśń żołnierza
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 70 tys. km² Irlandia jest republiką. Głową państwa jest prezydent
* wybierany w głosowaniu powszechnym i bezpośrednim. • Liczba mieszkańców : 4,5 mln Uprawnienia prezydenta są ograniczone. Na wniosek izby niższej parlamentu prezydent powołuje premiera, a z ko- • Stolica: Dublin lei na wniosek premiera rozwiązuje parlament. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu (Oire- • Ustrój polityczny: republika achtas), złożonego z Izby niższej, tj. Izby Deputowanych i Senatu. Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego • Język urzędowy: irlandzki, angielski czele stoi premier, mający szerokie kompetencje. Stosunki między parlamentem a rządem są uregulowane wg zasad • Waluta: euro (od 2002 r.) systemu parlamentarno-gabinetowego. Rząd jest odpo- wiedzialny politycznie przed Izbą niższą parlamentu. • Rok przystąpienia do UE: 1973 • Prezydent: Michael Daniel Higgins (od 2011 r.) • Premier: Enda Kenny (od 2011 r.) • Rok przystąpienia do NATO: nie należy Największe partie to: Żołnierze przeznaczenia, Plemię Ga- elów, Partia Pracy. • Całkowity PKB*: 160 mld euro Podział administracyjny
* Wyspa Irlandia dzieli się na 4 prowincje, te z kolei dzielą się • PKB na głowę mieszkańca : 34 900 euro na 29 hrabstw (mapka na str. 29). Prowincję Ulster tworzy 9 hrabstw, z czego 6 hrabstw należy do Irlandii Północnej, • Święto państwowe: 17 marca należącej do Wielkiej Brytanii. (Dzień św. Patryka)
28 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Życie nocne na jednej z uliczek Dublina
Podział administracyjny Irlandii na 4 prowincje Warto zobaczyć • Rock of Cashel – to zespół średniowiecznych zabudowań o charakterze sakralno-obronnym. Jest to jedna z naj- Geografia chętniej odwiedzanych przez turystów atrakcji Irlandii. Irlandia to wyspa, której środkową część stanowią bagna • Grobowce Newgrange – zespół neolitycznych budowli i torfowiska. z grobowcem korytarzowym, starszym niż egipskie pira- Najwyższy szczyt – Corrán Tuathail (1041 m). midy. Wpisane na listę UNESCO. Linia brzegowa jest dobrze rozwinięta, wybrzeża zachod- Narodowe potrawy nie są strome i skaliste, wschodnie – niższe i mało uroz- maicone. Wśród specjałów narodowych Irlandii dominują gulasze Najdłuższą rzeką jest Sionna (259 km). (z jagnięciny i baraniny) podawane z kluseczkami robiony- Największym jeziorem jest Loch Coirib (176 km²). mi z łoju, dania mięsne (głównie z wołowiny) oraz ziem- Irlandia graniczy z Wielką Brytanią. niaki przygotowywane na wiele sposobów. Gospodarka Ambasady Rozwinięty przemysł elektroniczny (m.in. produkcja kom- Ambasada RP w Irlandii puterów), metalowy, maszynowy, informatyczny, spożyw- 5 Ailesbury Road Ballsbridge czy (m.in. mleczarski, mięsny, piwowarski, wyrób whisky) Dublin 4 i włókienniczy. tel.: +3531 283 08 55 Użytki rolne zajmują 62% pow. kraju, w tym łąki i pastwi- fax: +3531 269 83 09 ska 56%. Rozwinięta jest hodowla bydła, owiec, trzody e-mail: [email protected] chlewnej i drobiu. Irlandia osiąga wysoką produkcję mleka www.dublin.polemb.net krowiego – 2 miejsce w świecie po Nowej Zelandii. Ambasada Irlandii ul. Mysia 5 Kultura 00-496 Warszawa Irlandia, często nazywana jest ziemią uczonych i świętych, tel.: +48 22 849 66 33, +48 22 849 66 55 pochodzą stąd znakomici pisarze anglojęzyczni, tacy jak fax: +48 22 849 84 31 James Joyce, Samuel Beckett, Oskar Wilde i George Ber- e-mail: [email protected] nard Shaw. www.embassyofireland.pl 29 LITWA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Tautiška Giesmė Pieśń narodowa
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 65 tys. km² Zgodnie z konstytucją z 1992 Litwa jest republiką, na • Liczba mieszkańców*: 3,2 mln czele której stoi prezydent, wybierany na 5-letnią kaden- cję w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Władzę • Stolica: Wilno ustawodawczą sprawuje 1-izbowy parlament – Sejm, wy- łaniany w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd (Rada Ministrów) z premierem na czele. • Ustrój polityczny: republika Prezydent mianuje i odwołuje premiera za zgodą sejmu, a ministrów – na wniosek premiera. Program rządu musi • Język urzędowy: litewski uzyskać aprobatę sejmu. Rząd jest politycznie odpowie- dzialny przed sejmem. • Waluta: lit • Prezydent: Dalia Grybauskaitė (od 2009 r.) • Premier: Algirdas Butkevičius (od 2012 r.) • Rok przystąpienia do UE: 2004 Największe partie to: Partia Pracy (Darbo Partija), Litewska Partia Socjaldemokratyczna (Lietuvos socialdemokratu • Rok przystąpienia do NATO: 2004 partija) i Nowy Związek-Socjalliberałowie. • Całkowity PKB*: 27 mld euro Podział administracyjny Litwa dzieli się na 10 okręgów. Mapka na str. 31. • PKB na głowę mieszkańca*: 9 500 euro Geografia • Święto państwowe: 16 luty Litwa jest krajem nizinnym, średnia wysokość wynosi (Dzień Odrodzenia Państwa 99 m. Najwyższym wzniesieniem jest Józefowa Góra, Litewskiego) 294 m n.p.m. Gęsta sieć rzek, na 1 km² przypada 0,4 km rzeki. Najdłuż- szą jest Niemen (długość w granicach Litwy – 469 km). 30 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Litwy na 10 okręgów
Występuje ponad 4000 jezior, największe to Jezioro Dry- światy 44,79 km². Litwa graniczy z 4 państwami: Białorusią, Łotwą, Polską i Rosją. Gospodarka Główne gałęzie przemysłu przetwórczego to przemysł: spożywczy, lekki (włókienniczy i dziewiarski), metalowy, maszynowy i elektrotechnicznego, materiałów budowla- nych, chemiczny oraz drzewny. Rozwinięte jest rzemiosło (wyroby z bursztynu i ceramiki). Kultura Katedra św. Stanisława w Wilnie Kultura Litwy jest bardzo zbliżona do kultury polskiej. Jed- nak Litwa była bardziej podatna na wpływy rosyjskie, toteż wytworzyła pewne znamienne cechy charakterystyczne mąki (z kminkiem, miodem, trawami, rodzynkami itd.). Kil- dla swojego folkloru oraz tradycyjnych świąt. Mikałojus kaset rodzajów sera, począwszy od tradycyjnych twardych Čiurlionis to znany artysta i kompozytor. serów do owocowych (jabłkowych) albo wędzonych. Warto zobaczyć Ambasady • Wilno – miasto położone nad Wilią i Neris. Tutejsza sta- Ambasada RP w Republice Litewskiej rówka wpisana jest na listę UNESCO. Założony w 1579 r. Smelio 20A Uniwersytet Wileński to kompleks budynków w stylu re- 10323 Wilno nesansowym, którego niezliczone dziedzińce wewnętrz- tel.: +370 5 270 90 01/02 ne sprawiają, że tworzy miasto w mieście. fax: +370 5 270 90 07 • Troki – zamek z XIV wieku na wyspie nieopodal Wilna, e-mail: [email protected] otoczony ze wszystkich stron wodami jeziora Galve. www.wilno.polemb.net Ambasada Republiki Litewskiej Narodowe potrawy Al. Ujazdowskie 14 Cepellin – najbardziej znana litewska potrawa, rodzaj 00-478 Warszawa „pyz” lepionych z ziemniaków i nadziewanych farszem tel.: +48 22 625 33 68, +48 22 625 34 10 z mięsa, twarogu lub grzybów. Kugielis (zapiekanka karto- fax: +48 22 625 34 40 flana), szwilpikaj (kartoflane pałeczki), kartoflane -kiełba e-mail: [email protected] ski, które nazywane są wiedierie i chłodnik. Chleb z żytniej www.pl.mfa.lt 31 LUKSEMBURG Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Ons Hémécht Nasza ojczyzna
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 2,6 tys. km² Wielkie Księstwo Luksemburga jest dziedziczną monarchią • Liczba mieszkańców*: 0,5 mln konstytucyjną, z obowiązującą konstytucją z 1868 (wielo- krotnie modyfikowaną). Głową państwa jest Wielki Książę, • Stolica: Luksemburg który desygnuje premiera. Rząd odpowiada politycznie przed 1-izbowym parlamentem – Izbą Deputowanych. • Ustrój polityczny: Prawo inicjatywy ustawodawczej ma Wielki Książę (fak- monarchia konstytucyjna tycznie rząd) i parlament. Niewielkie uprawnienia legisla- cyjne ma także pełniąca funkcję doradcy Wielkiego Księ- • Język urzędowy: francuski, niemiecki, cia Rada Państwa. Składa się z 21 członków wybieranych luksemburski (od 1985 r.) dożywotnio przez monarchę. Konsultuje ona z gabinetem wszelkie projekty ustaw i ma prawo weta. • Waluta: euro (od 2002 r.) • Wielki Książę: Henryk (na tronie od 2000 r.) • Premier: Xavier Bettel (od 2013 r.) • Rok przystąpienia do UE: 1952 Największe partie to: Partia Chrześcijańsko-Społeczna (państwo założycielskie) (PCS), Luksemburska Socjalistyczna Partia Robotnicza (POSL) i Partia Demokratyczna (PD). • Rok przystąpienia do NATO: 1949 Podział administracyjny • Całkowity PKB*: 38 mld euro Luksemburg dzieli się na 3 dystrykty. Mapka na str. 33. * • PKB na głowę mieszkańca : 82 700 euro Geografia • Święto państwowe: 23 czerwca Luksemburg to niewielki kraj o powierzchni wyżynnej. (Święto Narodowe) Najwyższy punkt to Kneiff 560 m n.p.m. Najniższy punkt to rzeka Mozela 133 m.
32 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Luksemburga na 3 dystrykty
Ratusz miasta Luksemburg Luksemburg graniczy z 3 państwami: Belgią, Francją i Niemcami. Gospodarka Kraj wysoko rozwinięty, o dominującej roli usług, które tworzą aż 80% PKB (ważny zwłaszcza sektor finansowy). Dużą rolę odgrywa turystyka. Przemysł hutniczy (produk- cja stali), oraz spożywczy (głównie piwowarski i produkcja win). Około 60% energii elektrycznej dostarczają hydro- Ambasady elektrownie. Ambasada RP w Luksemburgu 2, rue Pulvermuhle Warto zobaczyć L-2356 Luksemburg • Luksemburg – malowniczo położona stolica księstwa, tel.: +352 260032 gdzie znajdują się Pałac Wielkiego Księcia, forteca z ka- e-mail: [email protected] zamatami, katedra Notre-Dame z grobami władców www.luksemburg.polemb.net księstwa oraz siedziby instytucji europejskich. Ambasada Wielkiego Księstwa Luksemburga ul. Słoneczna 15 Narodowe potrawy 00-789 Warszawa Do popularnych dań w Luksemburgu należą między inny- tel.: +48 22 507 86 50 mi solona wieprzowina podawana z fasolą (judd mat gar- fax: +48 22 507 86 61 debohn’en) oraz wędzona szynka ardeńska z marynowaną e-mail: [email protected] cebulą (jambon d’Ardennes), a także potrawka z zająca. www.varsovie.mae.lu
33 ŁOTWA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Dievs, Sveti Latviju Boże, błogosław Łotwę
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 65 tys. km² Łotwa jest republiką. Obowiązuje konstytucja z 1922, • Liczba mieszkańców*: 2,0 mln z późniejszymi zmianami. Głową państwa jest prezydent, wybierany przez sejm na 4-letnią kadencję. Władza usta- • Stolica: Ryga wodawcza należy do 1-izbowego parlamentu, Sejmu (Sa- eima), wyłanianego w wyborach powszechnych, bezpo- średnich. Władzę wykonawczą sprawuje rząd. Prezydent • Ustrój polityczny: republika wyznacza premiera, który z kolei wybiera ministrów. Pre- mier i ministrowie ponoszą odpowiedzialność polityczną • Język urzędowy: łotewski przed Sejmem. • Prezydent: Andris Bērziņš (2011 r.) • Waluta: łat • Premier: Laimdota Straujuma (od 2014 r.) Największe partie to: Nowa Era, Partia Ludowa, Dla Praw • Rok przystąpienia do UE: 2004 Człowieka we Wspólnej Łotwie oraz Łotewska Pierwsza Partia. • Rok przystąpienia do NATO: 2004 Podział administracyjny * • Całkowity PKB : 19 mld euro Od 1 lipca 2009 r., w wyniku reformy administracyjnej,
* Łotwa podzielona jest na 109 powiatów i 9 miast wy- • PKB na głowę mieszkańca : 9 800 euro dzielonych. Mapka na str. 35. • Święto państwowe: 18 listopada Geografia (rocznica proklamowania Łotwa to kraj nizinny, lasy zajmują 47% powierzchni. niepodległości) Najwyższym szczytem jest Widzeme (311 m n.p.m.). Najdłuższa rzeka to Dźwina (367 km na terytorium Ło- twy). 34 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Łotwy na 109 powiatów i 9 miast wydzielonych
Na terenie Łotwy jest około 3000 jezior, które zajmują 1/6 powierzchni kraju, największe to Łubań (90 km²). Łotwa leży nad Morzem Bałtyckim i graniczy z 4 państwa- mi: Białorusią, Estonią, Litwą i Rosją. Gospodarka Ponad 70% PKB pochodzi z dobrze rozwiniętych usług. Coraz większe znaczenie odgrywa sektor IT, telekomuni- kacyjny, jak również przemysł środków transportu i elek- trotechniczny. Kultura Znani Łotysze to m.in. malarz ekspresjonista Mark Rothko oraz współczesny kompozytor Pēteris Vasks. Warto zobaczyć Starówka Rygi • Rygę – Stare miasto (na liście UNESCO) z Katedrą Do- mską, Kościołem św. Piotra, Kościołem św. Jana, Ko- ściołem św. Jakuba, zespołem budynków mieszkalnych Ambasady „Trzech Braci” i Zamkiem Ryskim. Na Placu Ratuszowym Ambasada RP w Republice Łotewskiej odrestaurowany jest Dom Czarnogłowych oraz Ratusz. Mednieku iela 6b • Kuldīga – jedynie miasto na Łotwie, w którym zachowa- LV 1010 Ryga ła się jednolita zabudowa drewniana z XVIII–XIX w. Dla tel.: +371 6703 1500 miasta charakterystyczne są wąskie uliczki i domy pokry- e-mail: [email protected] te czerwoną dachówką. www.ryga.polemb.net Ambasada Republiki Łotewskiej Narodowe potrawy ul. Królowej Aldony 19 Kuchnia łotewska jest mało urozmaicona, opiera się głów- 03-928 Warszawa nie na rybach i potrawach mącznych, które są bardzo sycą- tel.: +48 22 617 11 05 ce. Specjalnością kuchni łotewskiej są speķa pīrādziņi (za- fax: +48 22 617 11 06 piekanka z boczkiem) oraz zupa z chleba kukurydzianego e-mail: [email protected] i śmietany (maizes zupa). www.mfa.gov.lv/pl/poland
35 MALTA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn L-Innu Malti Hymn Malty
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 0,3 tys. km² Malta jest republiką, zgodnie z konstytucją z 1974. Gło- • Liczba mieszkańców*: 0,5 mln wą państwa jest prezydent, wybierany przez parlament. Władza ustawodawcza należy do Izby Reprezentantów • Stolica: Valetta (parlamentu), której członkowie wybierani są w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z pre- • Ustrój polityczny: republika mierem (mianowanym przez prezydenta). • Prezydent: Marie-Louise Coleiro Preca (od 2014 r.) • Język urzędowy: maltański, angielski • Premier: Joseph Muscat (od 2013 r.) Największe partie to: Partia Narodowa i Maltańska Partia • Waluta: euro (od 2008 r.) Pracy.
• Rok przystąpienia do UE: 2004 Podział administracyjny Malta podzielona jest na 68 samorządów (54 na wyspie • Rok przystąpienia do NATO: nie należy Malta, 14 na wyspie Gozo). Mapka z podziałem na str. 37. • Całkowity PKB*: 6 mld euro Geografia * • PKB na głowę mieszkańca : 15 300 euro Malta to grupa siedmiu wysp na Morzu Śródziemnym. Tyl- ko trzy największe z nich, Malta, Gozo i Comino to wyspy • Święto państwowe: 21 września zamieszkałe. Powierzchnia wysp jest nizinna z licznymi wa- (rocznica odzyskania niepodległości piennymi wzniesieniami, wybrzeże jest klifowe. 1964), 13 grudnia (rocznica Najwyższym szczytem jest Dingli (257 m n.p.m.). proklamowania republiki, 1974) Rzeki są krótkie, głównie okresowe. Malta posiada duże zasoby wód podziemnych.
36 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Malty na 68 samorządów
Gospodarka Turystyka ma dla Malty ogromne znaczenie, ale również ważny jest sektor usług portowych. Ministerstwo Spraw Zagranicznych w Valeccie Kultura Malta to mieszanka kultury Włoch, Anglii, Francji i arab- skiej Afryki. Symbolem Malty jest czerwony ośmiokątny krzyż, oznaczający osiem boskich błogosławieństw. Czerwony krzyż to pozostałość po prawie 300-letniej obec- ności zakonu rycerzy św. Jana, nazywanych od siedziby Ka- walerami Maltańskimi. Warto zobaczyć Ambasady Brak polskiej placówki dyplomatycznej • Vallettę – miasto rycerzy Zakonu Św. Jana, nazywane Państwo podlega kompetencji terytorialnej arcydziełem renesansu. Znajdują się tu fort św. Elma, Ambasady RP w Rzymie (Włochy). Konkatedra św. Jana, Pałac Wielkich Mistrzów, Teatr Ma- noela – trzeci najstarszy teatr Europy. Valletta wpisana Konsulat Honorowy RP w Valletta jest na listę UNESCO, jako jeden z najbardziej skoncen- konsul honorowy: Stephen P. England trowanych zespołów zabytkowych na świecie. (język konsula angielski, włoski) • Wyspę Gozo – z megalitycznymi świątyniami Tarxien South Street, VLT 1103 Temples zbudowanymi między 3600 a 2500 r. p.n.e., Malta, Valletta, 60 to najstarsze odkryte na ziemi wolnostojące świątynie tel.: +3562 12 44 306 (lista UNESCO). fax: +3562 12 33 093 e-mail: [email protected] Narodowe potrawy Ambasada Republiki Malty Potrawy maltańskie należą do kuchni śródziemnomor- ul. Wiśniowa 40/4 skiej. Bliskość Włoch spowodowała rozpowszechnienie na 02-520 Warszawa Malcie potraw z makaronu, po Brytyjczykach zostały steki, tel.: +48 22 646 46 39 szarlotka i smażona ryba z frytkami. Specjalnością miej- fax: +48 22 646 46 85 scowej kuchni są dania faszerowane, a potrawą narodową e-mail: [email protected] jest Stuffat Tal-Fenek (duszony królik). www.foreign.gov.mt/default.aspx?MDIS=4118 37 NIEMCY Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Das Lied der Deutschen Pieśń Niemców
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 357 tys. km² Niemcy są republiką związkową o systemie parlamen- • Liczba mieszkańców*: 81,8 mln tarno-gabinetowym, złożoną z 16 krajów związkowych (landów). Konstytucja pochodzi z 1949 i była wielokrotnie • Stolica: Berlin nowelizowana. Głową państwa jest prezydent federalny, wybierany przez Zgromadzenie Federalne (Bundesversam- mlung), które składa się z posłów do parlamentu (Bunde- • Ustrój polityczny: republika federalna stag) i z takiej samej liczby członków wybieranych przez parlamenty krajowe. Prezydent ma niewielkie kompeten- • Język urzędowy: niemiecki cje i nie ponosi też odpowiedzialności politycznej. Władzę ustawodawczą posiada 2-izbowy parlament: Izba Niższa • Waluta: euro (od 2002 r.) (Bundestag) i Rada Federalna (Bundesrat). Władzę wyko- nawczą sprawuje kanclerz federalny (Bundeskanzler) i kie- • Rok przystąpienia do UE: 1952 rowany przez niego rząd. Kanclerza wybiera Bundestag. (państwo założycielskie) • Prezydent: Joachim Gauck (od 2012 r.) • Kanclerz: Angela Merkel (od 2005 r.) • Rok przystąpienia do NATO: 1955 Największe partie to: Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU), Unia Chrześcijańsko-Społeczna (CSU), Socjaldemo- • Całkowity PKB*: 2 397 mld euro kratyczna Partia Niemiec (SPD) i Wolna Partia Demokra- tyczna (FDP). • PKB na głowę mieszkańca*: 31 400 euro Podział administracyjny • Święto państwowe: 3 października Niemcy podzielone są na 16 krajów związkowych (landów) (Dzień Jedności Niemiec, 1990) w tym 3 miasta–landy. Mapka na str. 39.
38 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Brama Brandenburska w Berlinie
Warto zobaczyć • Lubeke – miasto hanzeatyckie, nad starówką z zabyt- kowym rynkiem góruje siedem kościelnych wież. Stare miasto zostało uznane za światowe dziedzictwo kultury UNESCO jako jedno z najbardziej znaczących świadectw gotyckich zabudowań z czerwonej cegły. • Berlin – to m.in. Wyspa Muzeów na Szprewie. • Trewir – to najstarsze miasto Niemiec z ponad 2000‑letnią Podział administracyjny Niemiec historią. Warto zobaczyć rzymski amfiteatr, termy cesar- na 16 krajów związkowych skie i bazylikę Konstantyna oraz katedrę trewirską, która jest najstarszym biskupim kościołem w Niemczech. • Bamberg – miasto wzniesione na siedmiu wzgórzach, Geografia stanowi objęty ochroną zespół dzieł sztuki pochodzących Niemcy posiadają bogate ukształtowanie powierzchni od od średniowiecza do okresu mieszczańskiego baroku. Niziny Niemieckiej na północy kraju, przez Średniogórze Narodowe potrawy Niemieckie i strefę alpejską na południu. Najwyższym szczytem jest Zugspitze (2963 m n.p.m.). Podstawą niemieckiej kuchni jest mięso, a pieczeń z so- Najdłuższą rzeką jest Ren, w Niemczech ma długość sem (Schweinebraten) to potrawa narodowa. 867 km). Równie popularna jest sałatka ziemniaczana (Kartoffelsa- Największą wyspą jest Rugia (926 km²). lat), kluski (Spatzle) i potrawa jednogarnkowa (Eintopf). Niemcy graniczą z 9 państwami: Austrią, Belgią, Czechami, Niemcy są drugim co do wielkości producentem chmielu Danią, Francją, Holandią, Luksemburgiem, Polską i Szwaj- na świecie i słyną z wyrobu doskonałych piw. W dolinach carią. Mają dostęp do Morza Bałtyckiego i Północnego. Mozeli i Renu produkuje się wino. Gospodarka Ambasady Gospodarka Niemiec zajmuje co do wielkości trzecie miej- Ambasada RP w Niemczech sce na świecie. Najważniejsze sektory to produkcja samo- 14193 Berlin chodów, sprzęt elektroniczny i komunikacyjny, wyroby Lassenstr. 19-21 chemiczne oraz farmaceutyczne. tel.: +49 30 223130 e-mail: [email protected] Kultura www.berlin.polemb.net Niemcy mają ważne miejsce na muzycznej mapie Europy Ambasada Republiki Federalnej Niemiec dzięki takim postaciom jak Jan Sebastian Bach, Ludwig van 00-467 Warszawa Beethoven, Johannes Brahms i Ryszard Wagner. Filozofię ul. Jazdów 12 i literaturę reprezentują dzieła Marcina Lutra, Johanna tel.: +48 22 584 17 00 Wolfganga Goethego, Fryderyka Schillera, Fryderyka Nie- fax: +48 22 584 17 39 tzschego, Immanuela Kanta, Bertolta Brechta czy Tomasza e-mail: [email protected] Manna. www.warschau.diplo.de
39 POLSKA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Jeszcze Polska nie zginęła Mazurek Dąbrowskiego
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 313 tys. km² Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 • Liczba mieszkańców*: 38,2 mln Polska jest republiką parlamentarną z systemem parla- mentarno-gabinetowym. Głową państwa jest prezydent • Stolica: Warszawa wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję. Władzę ustawodawczą stanowi dwuizbowy Parlament składający się z Sejmu liczącego 460 posłów • Ustrój polityczny: republika i Senatu, składającego się z 100 senatorów. Organami wła- dzy wykonawczej są Prezydent RP oraz Rada Ministrów. • Język urzędowy: polski W skład Rady Ministrów wchodzą: prezes Rady Ministrów (premier), wicepremierzy, ministrowie oraz przewodniczą- • Waluta: złoty cy komitetów. • Prezydent: Bronisław Komorowski (od 2010 r.) • Rok przystąpienia do UE: 2004 • Premier: Ewa Kopacz (od 2014 r.) Największe partie to: Platforma Obywatelska (PO), Prawo • Rok przystąpienia do NATO: 1999 i Sprawiedliwość (PiS), Ruch Palikota, Polskie Stronnictwo
* Ludowe (PSL) i Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD). • Całkowity PKB : 310 mld euro Polska jest członkiem Grupy Wyszehradzkiej. • PKB na głowę mieszkańca*: 9 300 euro Podział administracyjny Polska jest podzielona na 16 województw, 379 powiatów • Święto państwowe: i 2479 gmin. Mapka na str. 41. 3 maja (Święto Narodowe 3 Maja), 11 listopada (Dzień Niepodległości) Geografia Polska jest krajem nizinnym leżącym nad Morzem Bałtyc- kim. Niziny stanowią 91,3% pow. 40 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Zamek Królewski w Warszawie Podział administracyjny Polski na 16 województw • Tatry – najwyższe pasmo górskie pomiędzy Alpami i Kau- kazem. Jego szczyty pokrywa śnieg, a strome zbocza, Najwyższym szczytem są Rysy (2499 m n.p.m.). malownicze doliny i liczne stawy decydują o niezwykłym Najdłuższą rzeką jest Wisła ma długość 867 km. uroku tego miejsca. Wielbicieli narciarstwa przyciągają Polska graniczy z 7 państwami: Białorusią, Czechami, Li- urozmaicone trasy zjazdowe, zaś miłośnicy wędrówek twą, Niemcami, Rosją (obwód kaliningradzki), Słowacją górskich mają do dyspozycji szlaki o łącznej długości i Ukrainą. około 250 kilometrów. Warto odwiedzić także turystycz- ną stolicę Podhala – Zakopane, gdzie wciąż żywy jest Gospodarka góralski folklor. W ostatnich latach najlepiej rozwijał się przemysł paliwo- • Kraków – jedno z najpiękniejszych miast w Europie, wo-energetyczny, spożywczy oraz produkcja samochodów w którym urzeka zarówno sama atmosfera miasta, jak i maszyn. Sektor usług wytwarza 66% PKB, przemysł i zabytkowa architektura. Można tu obejrzeć średnio- 30%, a rolnictwo 4%. wieczną katedrę, Wawel, barokowe kościoły oraz sece- Głównym partnerem handlowym Polski są kraje Unii Euro- syjny teatr. pejskiej i Rosja. Na Niemcy przypada około 25% polskiego Narodowe potrawy eksportu i importu. Polska ma ujemny bilans w handlu zagranicznym. Najbardziej znana polską potrawą jest bigos. Tradycyjne dania kuchni polskiej to także barszcz czerwony, gołąbki Kultura i pierogi nadziewane między innymi kapustą z grzybami. Kultura polska jest ściśle związana z ponad 1000-letnią hi- Przedstawicielstwa storią Polski i tradycjami kultury słowiańskiej. Najbardziej znani polscy kompozytorzy muzyki poważnej to: Fryderyk Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce Chopin, Karol Szymanowski, Ignacy Jan Paderewski, Hen- Centrum Jasna ryk Wieniawski, Krzysztof Penderecki, Zbigniew Preisner, ul. Jasna 14/16a Wojciech Kilar. Nie można zapomnieć również o wybitnych 00-041 Warszawa poetach i pisarzach, do których należą Adam Mickiewicz, tel.: +48 22 556 89 89 Władysław Reymont, Juliusz Słowacki, Henryk Sienkiewicz, fax: +48 22 556 89 98 Stanisław Wyspiański, Stefan Żeromski czy współcześni e-mail: [email protected] Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz oraz Wisława Szymbor- http://ec.europa.eu/polska/index_pl.htm ska. Słynnymi Polakami są również: Mikołaj Kopernik, Ma- Stałe Przedstawicielstwo ria Skłodowska-Curie oraz papież Jan Paweł II. Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej Rue Stevin, 139 Warto zobaczyć 1000 Bruxelles • Wieliczkę – założona tutaj w XIII wieku kopalnia soli to tel.: +32 2 7804 200 całe podziemne miasto, z sanatorium, teatrem, kościo- fax: +32 2 7804 297 łem i kawiarnią. Wszystko, od schodów po żyrandole, e-mail: [email protected] jest wykonane z soli. www.brukselaeu.polemb.net 41 PORTUGALIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn A Portuguesa Portugalka
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 92 tys. km² Portugalia jest republiką o parlamentarno-prezydenckim • Liczba mieszkańców*: 10,5 mln systemie rządów. Obowiązuje konstytucja z 1976 roku. Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach • Stolica: Lizbona powszechnych i bezpośrednich na 5 lat. Może być wybra- ny na najwyżej dwie kadencje. Przy prezydencie działa ciało doradcze – Rada Państwa. Władzę ustawodawczą • Ustrój polityczny: sprawuje jednoizbowe Zgromadzenie Republiki. Składa się republika parlamentarna z 230 deputowanych wybieranych na 4 lata w głosowaniu powszechnym, bezpośrednim oraz proporcjonalnym. Rząd • Język urzędowy: portugalski jest naczelnym organem administracji publicznej. • Prezydent: Anibal Cavaco Silva (od 2006 r.) • Waluta: euro (od 2002 r.) • Premier: Pedro Passos Coelho (od 2011 r.) Największe partie to Partia Socjalistyczna, Partia Socjal- • Rok przystąpienia do UE: 1986 demokratyczna, Partia Ludowa oraz Portugalska Partia Komunistyczna. • Rok przystąpienia do NATO: 1949 Podział administracyjny • Całkowity PKB*: 168 w mld euro Portugalia podzielona jest od 1976 roku na 20 dystryktów, z których dwa posiadają status autonomiczny (Azory i Ma- • PKB na głowę mieszkańca*: 16 000 euro dera), 308 gmin. Mapka na str. 43. W życiu codziennym dominuje jednak historyczny podział • Święto państwowe: 10 czerwca na 11 regionów, obowiązujący oficjalnie w latach 1936–75. (Dzień Portugalii, 1580) W ten sposób klasyfikowane jest na przykład pochodzenie produktów spożywczych, m.in. wina.
42 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Wieża Belém w Lizbonie
m.in. Maurów, Rzymian Celtów, jak i tych, z którymi Portu- galczycy mieli kontakt w wyniku morskich wypraw w okre- Podział administracyjny sie wielkich odkryć geograficznych. Portugalii na 20 dystryktów Fermando Pessoa i Jose Saramago to znani pisarze. A mu- zyka fado to jeden z najbardziej charakterystycznych ele- mentów kultury portugalskiej. Geografia Warto zobaczyć Portugalia jest krajem leżącym na zachodzie Półwyspu Ibe- • Lizbonę – m.in. Klasztor Hieronimitów, przepiękny ma- ryjskiego. Ten niewielki kraj charakteryzuje się wyżynno- nueliński kompleks klasztorny (na liście UNESCO). górzystym krajobrazem. • Fatimę – jedno z najbardziej znanych sanktuariów chrze- Najwyższym szczytem jest Ponta de Pico na Azorach ścijańskich. (2351 m n.p.m.). • Coimbrę – zabytkowe miasteczko uniwersyteckie z ma- Najdłuższa rzeka to Tag. lowniczymi brukowanymi uliczkami, pierwsza stolica Najniższy punkt: Ocean Atlantycki 0 m n.p.m. Portugalii. Linia brzegowa – 1792 km to łączna długość biorąc pod • Bragę – portugalski odpowiednik Rzymu. uwagę wyspy: Azory i Maderę, które leżą poza kontynen- Narodowe potrawy talną częścią Europy. Długość wybrzeża samej Portugalii wynosi 832 km. Każdy region Portugalii ma swoje tradycyjne potrawy Portugalia graniczy jedynie z Hiszpanią, zajmującą większą z mięsa i owoców morza. Narodową potrawą Portugalii część Półwyspu Iberyjskiego. jest bacalhau – solony i suszony dorsz, którego podobno można zrobić na 365 sposobów. Każdy z regionów ma Gospodarka swój unikalny sposób jego przyrządzania. Innym, równie Portugalia jest jednym z najszybciej rozwijających się kra- popularnymi daniem są grillowane sardynki. jów Europy, ale nadal zalicza się do biedniejszych krajów Ambasady UE. Na przyspieszenie rozwoju gospodarczego wpłynęło członkostwo w UE i napływ kapitału zagranicznego z USA. Ambasada RP w Republice Portugalskiej Obecnie największy wpływ na produkt krajowy brutto Avenida das Descobertas 2 mają usługi – aż 75%, na które składa się głównie turysty- 1400-092 Lizbona ka i handel. Przemysł to przede wszystkim przetwórstwo tel.: +351 21 3041410 spożywcze oraz produkcja odzieży, ale również ważną rolę e-mail: [email protected] odgrywa przemysł samochodowy, elektrotechniczny i pa- www.lizbona.polemb.net pierniczy. Portugalia zajmuje 1 miejsce na świecie w pro- Ambasada Republiki Portugalskiej w Polsce dukcji korka z dębu korkowego. ul. Ateńska 37 03-978 Warszawa Kultura tel.: +48 22 511 10 10 W kulturze Portugalii widoczny jest wpływ różnych cywi- e-mail: [email protected] lizacji zarówno tych, które przybyły na Półwysep Iberyjski www.ambasada-portugalii.pl/pl/ 43 RUMUNIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Deşteaptă-te, Române! Przebudź się Rumunio!
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 238 tys. km² Rumunia jest republiką. Na czele władzy wykonawczej stoi • Liczba mieszkańców*: 21,3 mln prezydent wybierany w wyborach powszechnych co 5 lat. Jest on najwyższym reprezentantem państwa, mianują- • Stolica: Bukareszt cym ambasadorów, szefem armii – nie sprawuje jednak rzeczywistej władzy, która koncentruje się w rękach szefa rządu. U podstaw władzy ustawodawczej stoi dwuizbowy • Ustrój polityczny: republika parlament, składający się z Izby Deputowanych i Senatu jako izby wyższej. Każdorazowo liczba deputowanych i se- • Język urzędowy: rumuński natorów jest określana w ordynacji wyborczej. Władza wy- konawcza jest w rękach rządu, na czele z premierem. • Waluta: lej • Prezydent: Klaus Iohannis (od 2014 r.) • Premier: Victor Ponta (od 2012 r.) • Rok przystąpienia do UE: 2007 Największe partie to: Partia Demokratyczno-Ludowa, Wę- gierska Unia Demokratyczna i Narodowa Partia Liberalna. • Rok przystąpienia do NATO: 2004 Podział administracyjny • Całkowity PKB: 116 mld euro Rumunia dzieli się na 41 okręgów oraz jedno miasto wy-
* dzielone – Bukareszt, 2686 gmin wiejskich oraz 265 gmin • PKB na głowę mieszkańca : 5 800 euro miejskich i miast. Mapka na str. 45. • Święto państwowe: 1 grudnia Geografia (rocznica zjednoczenia Siedmiogrodu Na północy Rumunii dominuje krajobraz górzysty, a na po- i Rumunii, 1918) łudniu rozległa Dolina Dunaju. Dunaj uchodząc do Morza Czarnego tworzy deltę, która jest rezerwatem przyrody
44 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Rumunii na 41 okręgów licznych gatunków ptaków wędrownych. Najwyższy szczyt Rumunii to Moldoveanu (2544 m n.p.m.) Cerkiew Kretzulescu w Bukareszcie Najdłuższa rzeka to Dunaj. Rumunia graniczy z Bułgarią, Mołdawią, Serbią, Ukrainą i Węgrami. Gospodarka Wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego Rumunia posiada znaczne ilości bogactw naturalnych − i Przyrodniczego UNESCO. ropy, gazu, węgla, żelaza, miedzi oraz boksytów. Najważ- • Bran – zamek Drakuli. niejsze gałęzie przemysłu to metalurgia, petrochemia oraz • Transylwanię – z pięknymi krajobrazami i licznymi bu- przemysł maszynowy. W Rumunii rozwija się także turysty- dowlami sakralnymi o konstrukcji obronnych warowni. ka. Jest to kraj z gospodarką wolnorynkową, który podob- Narodowe potrawy nie jak inne państwa bloku wschodniego przeszedł trans- formację z gospodarki planowanej do kapitalistycznej. Specjalność kuchni rumuńskiej to między innymi pulpety mięsne, gołąbki, wieprzowina duszona z czosnkiem i ce- Kultura bulą oraz pączki ze śmietaną i serem. Tradycyjną potra- Wśród słynnych Rumunów wymienić można pisarza wą jest mamałyga, krem bakłażanowy i dania warzywne, Eugène Ionesco, poetę Mihaila Eminescu oraz kompo- m.in. ciorba. zytora George’a Enescu. Rumunia ma też wielowiekową Ambasady skomplikowaną historię, która wpłynęła na obecną kulturę i liczne zabytki architektury. Ambasada RP w Rumunii Aleea Alexandru 23 Warto zobaczyć 011821 Bukareszt • Bukareszt – stolicę Rumunii z XIX-wieczną zabudową. tel.: +40 21 308 2200 Znajdują się tu Pałac Parlamentu (największy po Pen- e-mail: [email protected] tagonie budynek na świecie), Muzeum Wsi – ciekawy www.bukareszt.polemb.net skansen, gdzie z wielką dokładnością odtworzono realia Ambasada Rumunii dawnej wsi rumuńskiej oraz Pałac w Mogosaia – jeden ul. Chopina 10 z najpiękniejszych zabytków XVII-wiecznej architektury 00-559 Warszawa rumuńskiej. tel.: +48 22 628 31 56, +48 22 621 59 83 • Sighiszoarę – miasto otoczone murami i zdominowane fax: +48 22 628 52 64 przez charakterystyczną wieżę Zegarową nazywane ru- e-mail: [email protected] muńskim Carcassonne, ale częściej Perłą Transylwanii. www.varsovia.mae.ro
45 SŁOWACJA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Nad Tatrou sa blýska Nad Tatrami się błyska
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 49 tys. km² Słowacja jest republiką. Stała się niezależnym państwem
* w styczniu 1993 r. po rozpadzie Czechosłowacji. Na czele • Liczba mieszkańców : 5,4 mln państwa stoi prezydent, wybierany w wyborach powszech- nych (od 1999) na pięcioletnią kadencję. Jego kompetencje • Stolica: Bratysława w polityce wewnętrznej są ograniczone. Nominuje pre- miera i rząd, ma możliwość rozwiązania parlamentu przed • Ustrój polityczny: republika terminem w określonych konstytucyjnie sytuacjach. Nie ma prawa weta. Prezydent dzieli się władzą wykonawczą • Język urzędowy: słowacki z premierem, który stoi na czele gabinetu posiadającego poparcie większości jednoizbowego parlamentu – 150‑oso- • Waluta: euro (od 2009 r.) bowej Rady Narodowej Republiki Słowackiej. Zarówno rząd, jak i prezydent w drodze specjalnej procedury referendalnej • Rok przystąpienia do UE: 2004 mogą zostać odwołani przez społeczeństwo, co jak na Euro- pę Środkową jest rozwiązaniem unikatowym. • Rok przystąpienia do NATO: 2004 • Prezydent: Andrej Kiska (od 2014 r.) • Premier: Robert Fico (od 2012 r.) Najważniejsze partie polityczne to Socjaldemokracja • Całkowity PKB*: 63 mld euro (SMER), Słowacka Unia Demokratyczna i Chrześcijańska,
* Partia Węgierskiej Koalicji (SMK), Partia Ludowa – Ruch na • PKB na głowę mieszkańca : 12 700 euro rzecz Demokratycznej Słowacji (ĽS-HZDS) oraz Chrześci- jański Ruch Demokratyczny (KDH). • Święto państwowe: 1 stycznia Słowacja jest członkiem Grupy Wyszehradzkiej. (Dzień Powstania Republiki Słowackiej) Podział administracyjny Słowacja jest państwem podzielonym na 8 krajów i 79 46 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. powiatów. Mapka na str. 47. Podział administracyjny Słowacji na 8 krajów
Geografia Słowacja leży w samym sercu Europy Środkowej. Północną część kraju pokrywają Karpaty, ze wspaniałymi widokami i rozwiniętą infrastrukturą do uprawiania sportów zimo- wych. Naddunajskie niziny to żyzny region rolniczy. 40% kraju porastają lasy. Tereny chronione zajmują 25% obszaru Słowacji. Najwyższy szczyt górski to Gerlach (wys. 2 655 m n.p.m.). Najdłuższa rzeka to Sawa. Słowacja graniczy z Austrią, Czechami, Polską, Ukrainą i Wę- grami. Pałac Prezydencki w Bratysławie Gospodarka Słowacja ma dynamicznie rozwijającą się gospodarkę, jednak występują wyraźne różnice w rozwoju gospodar- czym między zachodnią bogatszą, a wschodnią biedniejszą zabytków dokumentujących najstarszą historię zasiedla- częścią kraju. Nadal duży udział w tworzeniu PKB odgrywa nia Spiszu (Spiš) i całej Słowacji. przemysł, który opiera się głównie na hutnictwie, przemy- • Vlkolinec – wieś składająca się z 45 drewnianych chałup, śle motoryzacyjnym i elektronicznym. która jest żywym skansenem słowackiej architektury lu- dowej. Wpisana na listę UNESCO. Kultura Narodowe potrawy Znani słowaccy pisarze to Dominik Tatarka, Karol Horák oraz Vladimir Balla, który jest określany outsiderem współ- Tradycyjne potrawy kuchni słowackiej to haluszki z bryn- czesnej literatury słowackiej. Do czołowych współczesnych dzą i pierogi bryndzowe oraz placki ziemniaczane. kompozytorów należą: R. Berger, M. Bázlik, I. Zeljenka. Ambasady Słowacja wykazuje bardzo bliskie związki kulturowe z pol- ską góralszczyzną. Mieszkańcy pogranicza to tzw. gorole, Ambasada RP w Republice Słowackiej których gwara jest bardzo bliska polskiej gwarze góral- Hummelova 4 skiej. 814 91 Bratysława tel.: +421 2 5949 0211 Warto zobaczyć e-mail: [email protected] • Bratysławę – stolicę Słowacji, nazywaną także Perłą www.bratyslawa.polemb.net Dunaju, gdzie znajduje się Zamek Bratysławski, Katedra Ambasada Republiki Słowackiej św.Marcina oraz XV-wieczny Ratusz. ul. Litewska 6 • Słowacki Raj – znajdujący się we wschodniej części Sło- 00-581 Warszawa wacji z jedną z największych jaskiń lodowych na świecie tel.: +48 22 525 81 10 – Doboszyńską Jaskinią (na liście UNESCO) i atrakcyjną fax: +48 22 525 81 22 krainę krasowych płaskowyżów, wąwozów, wodospa- e-mail: [email protected] dów i jaskiń. Nie brakuje tu również wartych obejrzenia www.mzv.sk/varsava 47 SŁOWENIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Zdravljica Toast
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 20 tys. km² Słowenia, była kiedyś jedną z republik związkowych Ju-
* gosławii. W roku 1991 stała się niepodległym państwem • Liczba mieszkańców : 2,0 mln w wyniku rozpadu federacji jugosłowiańskiej. Konstytucja Słowenii z 1991 roku ustanowiła parlamentarny system • Stolica: Lublana rządów. W skład dwuizbowego parlamentu wchodzi: Zgromadzenie Państwowe wybierane na 4 lata i składają- • Ustrój polityczny: republika ce się z 90 deputowanych (88 w głosowaniu bezpośred- nim, 2 delegowanych – jeden przez mniejszość węgierską, • Język urzędowy: słoweński drugi przez włoską) oraz Rada Państwowa wybierana na 5 lat i złożona z 40 członków, która jest organem dorad- • Waluta: euro (od 2007 r.) czym. Prezydent, wybierany jest na okres 5 lat w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent, • Rok przystąpienia do UE: 2004 premier oraz 19 ministrów. • Prezydent: Borut Pahor (od 2012 r.) • Rok przystąpienia do NATO: 2004 • Premier: Miro Cerar (od 2014 r.) Najważniejsze partie polityczne to Liberalna Demokracja Słowenii (LDS), Demokratyczna Partii Słowenii (SDS) Socja- • Całkowity PKB*: 35 mld euro listyczni Demokraci (SD) i Słoweńska Partia Ludowa (SLS). • PKB na głowę mieszkańca*: 17 400 euro Podział administracyjny Słowenia podzielona jest na 12 regionów statystycz- • Święto państwowe: 25 czerwca nych, które składają się z 211 gmin, w tytm 11 o statu- (Święto Narodowe Słowenii) sie gminy miejskiej. Mapka na str. 49.
48 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Słowenii na regiony historyczne
Geografia Na terytorium Słowenii stykają się ze sobą cztery ważne krainy geograficzne Europy: Alpy, Góry Dynarskie, Nizina Panońska i Morze Śródziemne. Słowenia jest krajem gó- Ratusz w Lublanie rzystym, występują też liczne zjawiska krasowe, których przykładem jest Jaskinia Postojna. Prawie 50% kraju zaj- mują lasy, dzięki czemu Słowenia to jedno z najbardziej zielonych państw na świecie. Najwyższy szczyt to położony • Cerknicę – największe miasto leżące w sąsiedztwie okre- w Alpach Julijskich Triglav (2864 m n.p.m.). Główne rzeki sowo zanikającego jeziora – fenomenu natury zaliczane- to Sawa i Drawa wpadające do Dunaju. go do największych atrakcji Słowenii. Słowenia graniczy z 4 państwami: Austrią, Chorwacją, Wę- • Dolinę rzeki Rak – wspaniały wąwóz krasowy. grami i Włochami. • Bled – miejscowość, w której znajduje się turkusowowo- zielone Jezioro Bledzkie z malowniczą wysepką, na któ- Gospodarka rej wznosi się barokowy kościół, oraz Zamkiem Bledzkim Słowenia ma najwyższy wskaźnik PKB na osobę w porów- z XI w. zbudowanym na wysokiej skale pionowo spadają- naniu z 9 krajami, z którymi wstąpiła do Unii Europejskiej cej ku wodom jeziora. w maju 2004. Uważana jest za najszybciej rozwijający się kraj w ramach Unii Europejskiej. Najważniejsze gałęzie Narodowe potrawy przemysłu to produkcja wyrobów metalowych, części Na słoweńską kuchnię silny wpływ miały sąsiadujące ze samochodowych, wyrobów chemicznych, urządzeń elek- Słowenią kraje. Z kuchni austriackiej przejęto Strudel trycznych i elektronicznych. Coraz większe znaczenie od- i Wiener schnitzel, od Włochów risotto i ravioli, a od Wę- grywa turystyka. grów gulasz. Specjalnością słoweńskiej kuchni jest potica, czyli rodzaj zawijanego ciasta z orzechami oraz jota – zupa Kultura z fasoli, ziemniaków i kiszonej kapusty. W Słowenii od XVI w. rozwijała się kultura słoweńska, po- stacią która miała bardzo ważny wkład był Primož Trubar. Ambasady: Intensywniejszy rozwój kultury słoweńskiej datuje się od Ambasada RP w Republice Słowenii pierwszej połowy XIX w. France Prešeren, twórca słoweń- Bežigrad 10 skiego hymnu, uznawany jest za największego słoweńskie- 1000 Lublana go poetę. Josip Jurčič uchodzi za pierwszego wielkiego tel.: +386 1 436 47 12 słoweńskiego epika. e-mail: [email protected] Malarz Rihard Jakopič uważany jest za najbardziej znanego www.lublana.polemb.net słoweńskiego artystę-malarza I połowy XX wieku i twórcę Ambasada Republiki Słowenii słoweńskiego impresjonizmu. ul. Starościńska 1/23-24 02-516 Warszawa Warto zobaczyć tel.: +48 22 849 82 82, +48 22 849 84 84 • Jaskinie Postojną – z kilkukilometrową trasą turystyczną, fax: +48 22 848 40 90 składającą się z licznych sal i korytarzy, w których znajdu- e-mail: [email protected] ją się imponujące stalaktyty i stalagmity. www.warsaw.embassy.si
49 SZWECJA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Du gamla, du fria Tyś starodawna, Tyś wolna
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 410 tys. km² Szwecja jest monarchią konstytucyjną. Konstytucja nie • Liczba mieszkańców*: 9,4 mln jest jednolitym aktem prawnym, ponieważ w jej skład wchodzą: Akt o wolności prasy, Akt o sukcesji tronu, Akt • Stolica: Sztokholm o formie rządów oraz Podstawowe prawo swobody wy- powiedzi. Głową państwa jest król mający niewielkie uprawnienia i pełniący jedynie funkcje reprezentacyjne. • Ustrój polityczny: Rząd sprawuje władzę wykonawczą i składa się z premie- monarchia konstytucyjna ra i powołanych przez niego ministrów. W Szwecji istnieją dwa rodzaje ministrów. Ministrowie kierujący określonymi • Język urzędowy: szwedzki ministerstwami oraz ministrowie bez teki (tzw. radcy kon- sultanci). Władzę ustawodawczą pełni jednoizbowy parla- • Waluta: korona szwedzka ment królestwa Szwecji – Riksdag. Liczy 349 posłów, którzy wybierani są na czteroletnią kadencję. • Rok przystąpienia do UE: 1995 • Głowa państwa – król Karol XVI Gustaw (od 1973 r.) • Premier: Stefan Löfven (od 2014 r.) • Rok przystąpienia do NATO: nie należy Najważniejsze partie polityczne to Szwedzka Socjalde- mokratyczna Partia Robotnicza (SAP), Partia Lewicy (VP), • Całkowity PKB*: 293 mld euro Umiarkowana Partia Koalicyjna (MSP), Ludowa Partia Liberałów (FP), Chrześcijańska Demokracja (KdS) i Partia • PKB na głowę mieszkańca*: 41 000 euro Centrum. Szwecja jest członkiem Unii Nordyckiej. • Święto państwowe: 6 czerwca (Święto Narodowe Szwecji) Podział administracyjny Szwecja administracyjnie podzielona jest na 21 regionów terytorialnych. Mapka na str. 51. 50 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Szwecji na regiony
Zamek Królewski w Sztokholmie
Centrum nauki Universeum Muzeum Sztuki z najwięk- szymi na świecie zbiorami sztuki skandynawskiej. • Malmo – port położony na półwyspie Skania nad Sun- dem. Nazywane Miastem Parków, ma też piaszczyste Geografia plaże prawie w samym centrum. Warto zobaczyć jeden Szwecja ma zróżnicowany krajobraz, od nizin na południu, z nielicznych zachowanych w Skandynawii zamków re- poprzez wyżyny do wyżynno-górzystych terenów na pół- nesansowych – Malmöhus oraz najnowszą atrakcję ar- nocy. Posiada największą liczbę ludności ze wszystkich chitektoniczną miasta, jaką jest wieżowiec mieszkalny krajów skandynawskich. Czym dalej na północ tym zagęsz- Turning Torso. czenie ludności jest mniejsze. Najwyższy szczyt to Kebne- • Visby – stolica wyspy Gotlandii, otoczone murami bar- kaise 2111 km n.p.m. Największym jeziorem jest Wener dzo dobrze zachowane średniowieczne miasto wpisane 5546 km2. Linia brzegowa jest długa na 3218 km. na listę UNESCO. Szwecja graniczy z Finlandią i Norwegią. Narodowe potrawy Gospodarka Kuchnia szwedzka opiera się głównie na daniach z ryb. W Szwecji bardzo ważną rolę odgrywa wydobycie bogactw Słynie ze smacznych przekąsek, zapiekanki z ziemniaków, naturalnych, przede wszystkim rud żelaza. Przemysł to cebuli i szprotek, oraz mięsnych kulek – Köttbullar. Przy- głównie produkcja maszyn, hutnictwo, przemysł samo- smakiem jest mięso renifera. chodowy i stoczniowy oraz elektroniczny, a także celulo- zowo-papierniczy. Najbardziej znaną na świecie szwedzką Ambasady firmą jest IKEA. Ambasada RP w Królestwie Szwecji Karlavägen 35 Kultura 114 31 Sztokholm Do najbardziej cenionych szwedzkich pisarzy należą Au- tel.: +46 8 50575000 gust Strindberg, Pär Lagerkvist, Harry Martinson, Eyvind e-mail: [email protected] Johnson, a także autorka literatury dziecięcej Astrid Lind- www.sztokholm.polemb.net gren. Najbardziej znanym reżyserem szwedzkim jest Ing- Ambasada Królestwa Szwecji mar Bergman. ul. Bagatela 3 00-585 Warszawa Warto zobaczyć tel.: +48 22 64 08 900 • Göteborg – miasto położone na Zachodzie Szwecji, nazy- fax: +48 22 64 08 983 wane sercem Szwecji, w którym znajduje się jeden z naj- e-mail: [email protected] większych w Europie ogrodów – Botaniska Trädgården, www.swedenabroad.com/warsaw 51 WĘGRY Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Hymnus, a’ Magyar nép zivataros századaiból Hymn, z burzliwych wieków narodu Węgierskiego Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 93 tys. km² Na Węgrzech obowiązuje konstytucja z 1949 r. Od 1989 • Liczba mieszkańców*: 10,0 mln Węgry są republiką o charakterze parlamentarno-gabi- netowym. Prezydent jest wybierany przez Zgromadzenie • Stolica: Budapeszt Narodowe na okres pięciu lat. Ma prawo zgłaszania inicja- tyw ustawodawczych i posiada prawo veta. Jednoizbowy parlament wybierany jest co cztery lata w wyborach po- • Ustrój polityczny: republika wszechnych. Władzę wykonawcza stanowi rząd na czele z premierem. • Język urzędowy: węgierski • Prezydent: János Áder (od 2012 r.) • Premier: Viktor Orbán (od 2010 r.) • Waluta: forint Najważniejsze partie polityczne to Węgierska Unia Obywa- telska i Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa. • Rok przystąpienia do UE: 2004 Węgry są członkiem Grupy Wyszehradzkiej. • Rok przystąpienia do NATO: 1999 Podział administracyjny
* Węgry podzielone są na 19 komitatów i 23 miasta na pra- • Całkowity PKB : 93 mld euro wach komitatów. Komitaty składają się 214 miast i 2898 gmin. Mapka na str. 53. • PKB na głowę mieszkańca*: 10 100 euro Geografia • Święto państwowe: 15 marca (Święto Węgry to kraj nizinny, a na północy górzysty. Najwyższy Narodowe, 1848), 23 października szczyt to Kékes 1015 m n.p.m. Najdłuższa rzeka to Dunaj. (Święto Republiki, 1956) Na Węgrzech leży największe jezioro Europy Środkowej – Balaton. W mieście Hévíz znajduje się również najwięk- sze w Europie jezioro termalne – Hévíz. 52 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Węgier na 19 komitatów
Węgry sąsiadują z 7 państwami: Austrią, Chorwacją, Ru- munią, Serbią, Słowacją, Słowenią i Ukrainą. Gospodarka Węgry posiadają złoża surowców naturalnych, do najważ- niejszych należą boksyty. Przemysł opiera się głównie na produkcji maszyn, elektrotechnice, przemyśle samocho- dowym, spożywczym i chemicznym. Turystyka odgrywa również duże znaczenie. Węgry to kraj o największym w Europie stopniu wykorzy- stania powierzchni rolnej – przeszło 60% obszaru kraju.
Kultura Budynek parlamentu w Budapeszcie Węgierska muzyka ludowa była inspiracją dla Franciszka Liszta i Béli Bartóka. Inni znani Węgrzy to zdobywca Nagro- dy Nobla w dziedzinie literatury Imre Kertész oraz nagro- dzony Oskarem reżyser István Szabó. Warto zobaczyć Ambasady • Budapeszt – leżącą na obu brzegach Dunaju stolicę kraju, Ambasada RP w Republice Węgierskiej która powstała z połączenia dwóch miast: Budy i Pesztu. Varosligeti fasor 16 Miasto słynie też z wód leczniczych. Godnym zobaczenia 1068 Budapeszt jest Wzgórze Zamkowe (na liście UNESCO), Parlament, tel.: +3614138200 Opera, Pałac Królewski a także Most Łańcuchowy. e-mail: [email protected] • Jezioro Balaton – bardzo popularne wśród turystów. www.budapeszt.polemb.net • Opactwo benedyktyńskie Pannonhalma – zabudowania Ambasada Republiki Węgierskiej klasztorne z XII w. (na liście UNESCO). ul. Chopina 2 00-559 Warszawa Narodowe potrawy tel.: +48 22 628 44 51-55; Zupa gulaszowa to tradycyjne danie, które jada się na fax: +48 22 621 85 61 ostro z papryką. Innymi znanymi potrawami węgierskimi e-mail: [email protected] są halászlé czyli zupa rybna oraz leczo. www.mfa.gov.hu/kulkepviselet/PL/pl/ 53 WIELKA BRYTANIA Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn God save the Queen Boże chroń królową
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 245 tys. km² Dziedziczna monarchia konstytucyjna to ustrój polityczny Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Pół- • Liczba mieszkańców*: 63,0 mln nocnej. Nie ma konstytucji. Podstawy systemu prawnego stanowią normy prawne i prawo zwyczajowe. Głową pań- • Stolica: Londyn stwa jest monarcha, który pełni funkcje ceremonialno- reprezentacyjne. Parlament składa się z Izby Gmin i Izby • Ustrój polityczny: Lordów. Władzę wykonawczą stanowi rząd pod przewod- monarchia konstytucyjna nictwem Premiera. • Głowa państwa: Królowa Elżbieta II (od 1952 r.) • Język urzędowy: angielski • Premier: David Cameron (od 2010 r.) Najważniejsze partie polityczne to Partia Pracy i Partia • Waluta: funt szterling Konserwatywna.
• Rok przystąpienia do UE: 1973 Podział administracyjny Wielka Brytania składa się z Anglii, Walii, Szkocji i Irlandii • Rok przystąpienia do NATO: 1949 Północnej (mapka na str. 55). Obszary te z kolei dzielą się na własne jednostki administracyjne: Anglia – 9 regionów • Całkowity PKB*: 1 563 mld euro i 83 jednostki administracyjne poziomu hrabstwa, Szkocja – 32 jednostki administracyjne, Walia – 22 jednostki admi- • PKB na głowę mieszkańca*: 27 800 euro nistracyjne, Irlandia Północna – 26 dystryktów. Wielka Brytania posiada na całym świecie wiele teryto- • Święto państwowe: 8 czerwca riów zależnych. (oficjalne obchody urodzin królowej) Geografia Wielka Brytania leży na wyspach: Wielkiej Brytanii i pn.- wsch. części Irlandii. Krajobraz jest różnorodny, można 54 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Podział administracyjny Wielkiej Brytanii
tam spotkać zarówno wybrzeża klifowe, jak i wyżyny czy też niziny. Najwyższym szczytem jest leżący w Szkocji Ben Znaki rozpoznawcze Londynu Nevis o wysokości 1343 m n.p.m., a najdłuższa rzeka to – czerwony autobus oraz Big Ben Severn płynąca przez Anglię i Walię. Gospodarka Wielka Brytania posiada bogate złoża węgla, gazu ziemne- • Cardiff – stolica Walii z charakterystycznymi Cardiff go i ropy naftowej. Posiada też produkcję w sektorze za- Castle, Millennium Stadium w centrum miasta. Warto awansowanych technologii i innych gałęziach przemysłu. także wybrać się nad zatokę Cardiff Bay, gdzie mieści się Gospodarka opiera się w bardzo dużym stopniu na sekto- Wales Millennium Centre oraz centrum nauki Techniqu- rze usług, w tym bankowości i ubezpieczeniach. Londyń- est a także na przedmieścia Cardiff, by zobaczyć zamek skie City jest światowym centrum usług finansowych. Castell Coch. Kultura Narodowe potrawy Za najwybitniejszego pisarza angielskiego uważany jest Typowe angielskie śniadanie to jajka na bekonie, smażone dramaturg William Szekspir. Inni znani pisarze to Alan Ale- pomidory i pieczarki oraz gotowana fasolka. Fish and chips xander Milne, Agatha Christie, Charles Dickens, sir Arthur to smażona na głębokim tłuszczu ryba z frytkami. Five Conan Doyle, Jane Austen, J.R.R. Tolkien oraz J.K.Rowling. o’clock to herbata podawana między 16 a 17 godziną wraz Wielka Brytania odgrywa także dużą rolę we współczesnej z przekąską. muzyce rozrywkowej, będąc krajem pochodzenia dla wie- Ambasady lu cenionych zespołów i wykonawców rockowych i metalo- wych m.in. The Beatles, The Rolling Stones i Pink Floyd. Ambasada RP w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Warto zobaczyć 47 Portland Place • Londyn – tętniące życiem wielokolorowe miasto różnych W1B 1JH London kultur i wielu narodowości. Należy koniecznie odwiedzić tel.: +44 2072913520 tu British Museum, National Galery oraz muzeum sztuki e-mail: [email protected] współczesnej Tate Modern. Warto także zobaczyć dziel- www.londyn.polemb.net nicę Richmond, która chlubi się wspaniałymi domami Ambasada Zjednoczonego Królestwa i ogrodami (najsłynniejszy jest pałac Hampton Court Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Polsce Henryka VIII, najstarszy tudoriański pałac w Anglii, oraz ul. Kawalerii 12 Kew Gardens, ogrody, gdzie na powierzchni 300 akrów 00-468 Warszawa rośnie ponad 40.000 gatunków roślin). tel.: +48 22 311 00 00 • Stonehenge – najsłynniejszy na świecie zespół megali- e-mail: [email protected] tyczny (lista UNESCO). www.ukinpoland.fco.gov.uk/pl/ 55 WŁOCHY Oznaczenie Euroband na tablicach rejestracyjnych XX
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Fratelli d’Italia Bracia Włosi
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 301 tys. km² Włochy to republika parlamentarna. Ustrój polityczny • Liczba mieszkańców*: 60,0 mln Włoch opiera się na obowiązującej od 1948 Konstytucji. Głową państwa jest Prezydent wybierany na 7 lat przez • Stolica: Rzym specjalne kolegium składające się z członków Parlamentu oraz delegatów rad regionalnych. Władza ustawodawcza • Ustrój polityczny: republika jest w rękach dwuizbowego Parlamentu, wybieranego w wyborach powszechnych na 5 lat, który składa się z Se- • Język urzędowy: włoski natu (315 członków) i Izby Deputowanych (630 członków). Władza wykonawcza sprawowana jest przez Rząd. • Waluta: euro (od 2002 r.) • Prezydent: Giorgio Napolitano (od 2006 r.) • Premier: Matteo Renzi (od 2014 r.) • Rok przystąpienia do UE: 1952 Najważniejsze partie polityczne to Lud Wolności, Partia (państwo założycielskie) Demokratyczna, Liga Północna i Unia Chrześcijańskich De- mokratów i Centrum. • Rok przystąpienia do NATO: 1949 Podział administracyjny • Całkowity PKB*: 1 541 mld euro Włochy podzielone są na 20 regionów składających się z 109 prowincji i 8092 gminy. Mapka na str. 57. • PKB na głowę mieszkańca*: 26 000 euro Geografia • Święto państwowe: 2 czerwca Włochy są krajem wyżynno-górzystym (77% powierzchni). (rocznica proklamowania republiki, Do Italii należą duże wyspy Sycylia i Sardynia oraz Elba 1946) a także około 70 mniejszych wysepek. Długość wybrzeża włoskiego wynosi aż 7600 km. Oblewają je wody: Morza Liguryjskiego, Tyrreńskiego, Jońskiego i Adriatyckiego. 56 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Rzymskie Koloseum Podział administracyjny Włoch na 20 regionów
na podziwiać świetnie zachowane uliczki rzemieślniczej Najwyższym szczytem jest Monte Bianco di Courmayeur dzielnicy Oltrarno oraz pałace nad rzeką Arno. – jego wysokość to 4748 m n.p.m. We Włoszech na Sycylii • San Gimignano – słynne z wież zbudowanych przez za- wznosi się najwyższy, czynny wulkan Europy – Etna (3323 możnych mieszkańców w XIII–XV w. (lista UNESCO). m). • Rzym – kolebkę europejskiej cywilizacji pełnej znanych Italia graniczy z Austrią, Francją, Słowenią i Szwajcarią. Na zabytków począwszy od Koloseum przez Kaplicę Sykstyń- terenie Włoch znajdują się dwa niezależne państwa: Pań- ską czy Bazylikę św. Pawła aż do Fontanny di Trevi czy stwo Watykańskie w Rzymie i Republika San Marino. Schodów Hiszpańskich. Gospodarka Narodowe potrawy Najważniejsze sektory gospodarki Włoch to turystyka Kuchnia włoska należy do najbardziej różnorodnych w Eu- (ok. 40 mln odwiedzających rocznie), przemysł motoryza- ropie. Łączy w sobie pikantne smaki Neapolu i Kalabrii, cyjny, maszynowy, odzieżowy oraz spożywczy. Włochy zaj- dania liguryjskie z dodatkiem pesto oraz sery i risotto cha- mują pierwsze miejsce w produkcji win na świecie. Duże rakterystyczne dla Alp Włoskich. Do najpopularniejszych znaczenie odgrywa sadownictwo, w tym głównie uprawa potraw włoskich należą: spaghetti, pizza, lasagne, ravioli, winorośli, gajów oliwnych i drzew owocowych. focaccia oraz tortellini. Kultura Ambasady Półwysep Apeniński był sercem Imperium Rzymskiego, Ambasada RP w Republice Włoskiej którego imponujące dziedzictwo można obecne spotkać Via Pietro Paolo Rubens, 20 w archeologii, kulturze i literaturze. Kultura Włoch odci- 00197 Rzym snęła znaczące piętno na sztuce i kulturze innych krajów tel.: +39 06 362 04 200 Europy. Wszystkim znane są nazwiska takich artystów fax: +39 06 321 78 95 renesansu jak Leonardo da Vinci, Michał Anioł czy Botti- e-mail: [email protected] celli, a ich dzieła „Mona Lisa”, Kaplica Sykstyńska czy Pieta www.rzym.polemb.net weszły już na stałe do kanonu sztuki. Inni znani artyści to Ambasada Republiki Włoskiej w Polsce kompozytorzy Giuseppe Verdi oraz Giacomo Puccini. pl. Dąbrowskiego 6 00-055 Warszawa Warto zobaczyć tel.: +48 22 826 34 71 • Florencję – „perłę Toskanii”, miasto (na liście UNESCO). fax: +48 22 827 85 07 Wrażenie robi Baptysterium San Giovanni oraz powstała e-mail: [email protected] na przełomie IV i V wieku Katedra Santa Reparata. Moż- www.ambvarsavia.esteri.it 57 ALBANIA Oznaczenie na tablicach rejestracyjnych AL
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Hymni i Flamurit Hymn o fladze Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 29 tys. km² Albania jest wielopartyjną demokracją parlamentarną. • Liczba mieszkańców*: 3,2 mln Występuje: władza ustawodawcza – jednoizbowy parla- ment (Zgromadzenie) składający się z 140 posłów wybie- • Stolica: Tirana ranych na 4 lata, władza wykonawcza – prezydent i rząd z premierem na czele oraz władza sądownicza. Ustrój re- guluje Konstytucja z 1998 r. • Ustrój polityczny: republika • Prezydent: Bujar Nishani (od 2012 r.) • Premier: Edi Rama (od 2013 r.) • Język urzędowy: albański Geografia • Waluta: lek Albania leży w południowo-wschodniej Europie na Bał- kanach. W 75% to kraj górzysty. Na zachodzie ma dostęp • Rok przystąpienia do UE: do Morza Adriatyckiego, a na południowym zachodzie do kraj kandydujący Morza Jońskiego. Od Włoch oddziela ją cieśnina Otranto o szerokości ok. 72 km. Najwyższy szczyt to Korab 2764 m • Rok przystąpienia do NATO: 2009 n.p.m. Łączna długość granic lądowych wynosi 720 km, natomiast wybrzeża morskiego – 362 km. Graniczy z Czar- • Całkowity PKB*: 9,6 mld euro nogórą, Grecją, Kosowem i Macedonią. Warto zobaczyć Butrint, to starożytne miasto z VIII w p.n.e. wpisane na • PKB na głowę mieszkańca*: 3 160 euro listę Dziedzictwa Światowego UNESCO w 1992 r. • Święto państwowe: 28 listopada Gospodarka (Dzień Niepodległości) Albania ma znaczne bogactwa naturalne tj. rudy chromu, miedzi, żelaza i niklu. Coraz większe znaczenie odgrywa turystyka, głównie na Riwierze Albańskiej. 58 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Oznaczenie BOŚNIA I HERCEGOWINA BIH na tablicach rejestracyjnych
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Intermeco – Državna himna Bosne i Hercegovine Hymn państwowy Bośni i Hercegowiny Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 51 tys. km² Bośnia i Hercegowina (BiH) jest republiką federacyjną, zgodnie z konstytucją z 1995 r. składającą się z Federacji • Liczba mieszkańców*: 3,8 mln Muzułmańsko-Chorwackiej i Republiki Serbskiej. Funkcje głowy państwa pełni 3-osobowe Prezydium Republiki, • Stolica: Sarajewo złożone z przedstawiciela Muzułmanów, Chorwatów i Ser- bów, wybieranych na 4‑letnią kadencję. Na jego czele stoi • Ustrój polityczny: przewodniczący, zmieniający się rotacyjnie co 8 miesięcy. republika federacyjna Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parla- mentu – Skupsztiny, złożonego z Izby Narodowych Repre- • Język urzędowy: bośniacki, chorwacki zentantów (42 posłów) i Izby Narodów (15 posłów), 2/3 i serbski posłów jest z terytorium Federacji Muzułmańsko-Chor- wackiej a 1/3 z Republiki Serbskiej. • Waluta: marka zmienna • Prezydencja kolektywna = Prezydium Republiki Bośni i Her- • Rok przystąpienia do UE: zegowny: Bośniak – Bakir Izetbegović (od 2010 r.), Chorwat kraj kandydujący – Dragan Čović (od 2014 r.), Serb – Mladen Ivanić (od 2014 r.) • Premier: Vjekoslav Bevanda (od 2012 r.) • Rok przystąpienia do NATO: Geografia kraj kandydujący BiH położona jest w zachodniej części Półwyspu Bałkań- • Całkowity PKB*: 13,7 mld euro skiego. Na państwo składają się dwie historyczne krainy: * Bośnia – ok. 80% pow. kraju oraz Hercegowina – ok. 20% • PKB na głowę mieszkańca : 3 546 euro pow. Wybrzeże ma zaledwie 17 km długości. To kraj górzy- • Święto państwowe: 25 listopada sty, najwyższy szczyt Maglić 2386 m n.p.m. BiH graniczy z Czarnogórą, Chorwacją i Serbią. Warto zobaczyć Mostar (Święto Państwowości) ze Starówką wpisaną na listę Dziedzictwa Światowego UNESCO w 1992 r. oraz wodospady Kravica. * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. 59 CZARNOGÓRA Oznaczenie na tablicach rejestracyjnych MNE
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Oj, svijetla majska zoro O, jasny majowy poranku
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 14 tys. km² Republika Czarnogóry jest republiką parlamentarną, • Liczba mieszkańców*: 0,6 mln w której prezydent jest wybierany na 5 lat w wyborach powszechnych. Ustrój polityczny państwa reguluje kon- • Stolica: Podgorica stytucja z 2007 roku. Kraj jest niepodległy od 3 czerwca 2006 roku. Parlament składa się z 76 posłów wybieranych • Ustrój polityczny: republika na 4 lata. • Prezydent: Filip Vujanović (od 2003 r.) • Język urzędowy: czarnogórski • Premier: Milo Đukanović (od 2012 r.)
• Waluta: euro (od 2002 r.), wcześniej Geografia marka niemiecka (od 2000 r.) Czarnogóra to kraj leżący na Półwyspie Bałkańskim. Więk- szość powierzchni zajmują góry, grunty orne to zaledwie • Rok przystąpienia do UE: 5% powierzchni kraju. Najwyższy szczyt to Zla Kolata o wy- kraj kandydujący sokości 2534 m n.p.m. Największym zbiornikiem wodnym jest Jezioro Szkoderskie z koloniami pelikanów. Czarnogóra • Rok przystąpienia do NATO: nie należy graniczy z Albanią, Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją oraz Serbią. Warto zobaczyć Budve ze średniowieczną starów- • Całkowity PKB*: 2 mld euro ką i górującą nad nią cytadelą.
• PKB na głowę mieszkańca*: 4 800 euro Gospodarka Gospodarka Czarnogóry opiera się na rolnictwie (uprawa • Święto państwowe: 13 lipca oliwek, fig, winorośli, cytrusów), hodowli zwierząt, rybo- (Święto Państwowości) łówstwie, przemyśle spożywczym, górnictwie rud cynku, ołowiu i boksytów oraz w coraz większym stopniu na tu- rystyce. 60 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Oznaczenie ISLANDIA IS na tablicach rejestracyjnych
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Lofsöngur Hymn pochwalny
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 103 tys. km² Islandia jest republiką o parlamentarno-gabinetowym sys- temie rządów. 63 członków parlamentu – zwanego Althin- • Liczba mieszkańców*: 0,3 mln giem – wybieranych jest w bezpośrednich wyborach co cztery lata. Szefem rządu jest wyznaczany przez prezydenta • Stolica: Reykjavik premier, który wraz z resztą gabinetu stanowi władzę wyko- nawczą. Wybory prezydenckie odbywają się co cztery lata. • Ustrój polityczny: republika • Prezydent: Ólafur Ragnar Grímsson (od 1996 r.) • Premier: Sigmundur Davíð Gunnlaugsson (od 2013 r.) • Język urzędowy: islandzki
Geografia • Waluta: korona islandzka Islandia to kraj leżący na wyspie pochodzenia wulkanicz- nego, posiadający 26 czynnych wulkanów oraz liczne go- • Rok przystąpienia do UE: rące źródła i gejzery. Islandia oznacza „kraj lodu” – około kraj kandydujący 12% powierzchni tego wyżynno-górzystego kraju zajmują lodowce. Największy z nich to Vatnajökull – 8300 km², bę- • Rok przystąpienia do NATO: 1949 dący również największym lodowcem w Europie. * Gospodarka • Całkowity PKB : 13 mld euro Podstawą gospodarki Islandii jest rybołówstwo. Roczny • PKB na głowę mieszkańca*: 31 700 euro połów ryb wynosi 1330 tys. ton. Przemysł to głównie za- kłady przemysłu spożywczego związane z przetwórstwem • Święto państwowe: 17 czerwca ryb. Coraz większe znaczenie odgrywa turystyka. Główny- (rocznica proklamowania republiki, mi zasobami Islandii są energia wodna i geotermiczna oraz 1944) aluminium i diatomity. W szklarniach ogrzewanych ener- gią geotermiczną uprawiane są warzywa i kwiaty, a nawet banany. * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. 61 MACEDONIA Oznaczenie na tablicach rejestracyjnych MK
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Denes nad Makedonija Dziś nad Macedonią
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 25 tys. km² Macedonia jest republiką, w której prezydent wybierany • Liczba mieszkańców*: 2,05 mln na 5-letnią kadencję jest głową państwa. Macedoński par- lament – Zgromadzenie (Sobranie) składa się ze 120 człon- • Stolica: Skopje ków, wybieranych na 4-letnią kadencję, Na czele rządu stoi premier. • Prezydent: G´orge Iwanow (od 2009 r.) • Ustrój polityczny: republika • Premier: Nikoła Gruewski (od 2006 r.) • Język urzędowy: macedoński Geografia • Waluta: denar macedoński Macedonia leży na Półwyspie Bałkańskim. To kraj górzysty położony w strefie sejsmicznej. Najwyższym szczytem kra- ju jest Golemi Korab (2764 m). Najdłuższa rzeka to Wardar • Rok przystąpienia do UE: (320 km długości). Macedonia graniczy z Albanią, Bułgarią, kraj kandydujący Grecją, Kosowem i Serbią. Warto zobaczyć Skopje i Ochry- dę z licznymi cerkwiami i ruinami twierdzy cara Samuela • Rok przystąpienia do NATO: nie należy z X–XI w. (miasto na liście UNESCO). • Całkowity PKB*: 6 mld euro Gospodarka Gospodarka Macedonii jest słabo rozwinięta. Dominuje • PKB na głowę mieszkańca*: 3 400 euro przemysł spożywczy, włókienniczy, drzewny oraz metalur- giczny. Energię produkuje się głównie w małych elektrow- • Święto państwowe: 8 września niach wodnych. (Dzień Niepodległości, 1991)
62 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Oznaczenie SERBIA SRB na tablicach rejestracyjnych
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Боже правде Sprawiedliwy Boże Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 88 tys. km² Serbia jest republiką, w której prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych. Ma szerokie uprawnienia, • Liczba mieszkańców*: 7,4 mln w tym prawo veta. Ustrój polityczny państwa reguluje konstytucja z 2006 roku. Jednoizbowy parlament – Zgro- • Stolica: Belgrad madzenie Narodowe składa się z 250 posłów. Rządem kieruje premier. • Ustrój polityczny: republika • Prezydent: Tomislav Nikolić (od 2012 r.) • Premier: Aleksandar Vučić (od 2014 r.) • Język urzędowy: serbski Geografia • Waluta: dinar serbski Serbia jest krajem wyżynno-górzystym. Najwyższy szczyt to Djeravica 2656 m n.p.m. Posiada także żyzne równiny • Rok przystąpienia do UE: północnej Wojwodiny. Graniczy z ośmioma państwami: Albanią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czar- kraj kandydujący nogórą, Kosowem, Macedonią, Rumunią, oraz Węgrami. Warto zobaczyć Belgrad i Smederevo z jedną z najwięk- • Rok przystąpienia do NATO: nie należy szych twierdz w Europie. • Całkowity PKB*: 29 mld euro Gospodarka Przemysł opiera się głównie na eksploatacji rud, metalur- • PKB na głowę mieszkańca*: 4 000 euro gii, przemyśle maszynowym, chemicznym oraz spożyw- czym. Użytki rolne zajmują ok. 70% powierzchni kraju. • Święto państwowe: 15 lutego Rolnictwo jest dobrze rozwinięte. (Święto Narodowe Serbii)
* Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. 63 TURCJA Oznaczenie na tablicach rejestracyjnych TR
Symbole narodowe
Flaga
Godło
Hymn Istiklâl Marsi Marsz niepodległości
Ustrój polityczny • Obszar lądowy*: 781 tys. km² Ustrój polityczny Turcji opiera się na Konstytucji Republiki • Liczba mieszkańców*: 71,5 mln Turcji z 1982. Głową państwa jest prezydent wybierany przez parlament na 7-letnią kadencję (która od 2014 bę- • Stolica: Ankara dzie trwać 5 lat). Parlament to 1-izbowe Wielkie Zgroma- dzenie Narodowe Turcji złożone z 550 posłów. • Prezydent: Recep Tayyip Erdoğan (od 2014 r.) • Ustrój polityczny: republika • Premier: Ahmet Davutoğlu (od 2014 r.) • Język urzędowy: turecki Geografia Turcja jest krajem, którego znaczna część leży na terenie • Waluta: lira turecka Azji. Część europejska to jedynie 3% powierzchni kraju. Obie części kraju oddziela niewielkie, śródlądowe Morze • Rok przystąpienia do UE: Marmara i dwie cieśniny: Bosfor i Dardanele. Najwyższym kraj kandydujący punktem w Turcji jest Ararat (5165 m n.p.m.), a najdłuższą rzeką jest Kyzył Irmak, czyli Czerwona Rzeka. Turcja gra- • Rok przystąpienia do NATO: 1952 niczy z 8 państwami: Armenią, Azerbejdżanem, Bułgarią, Grecją, Gruzją, Iranem, Irakiem i Syrią. • Całkowity PKB*: 497 w mld euro Gospodarka • PKB na głowę mieszkańca*: 7 500 euro Turcja jest jedną z dwudziestu największych gospodarek świata. Posiada znaczne zasoby surowców mineralnych, • Święto państwowe: 23 kwietnia zwłaszcza rud metali. Do najstarszych i najlepiej rozwi- (Święto Niepodległości) niętych gałęzi przemysłu przetwórczego należą: przemysł spożywczy (cukrowniczy, mleczarski, tytoniowy) oraz włó- kienniczy i odzieżowy. Jednak jedną z najszybciej rozwija- jących się gałęzi gospodarki jest turystyka. 64 * Źródła danych podano na stronie redakcyjnej. Źródła: www.europa.eu www.epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home www.europa.eu/about-eu/countries/index_pl.htm www.msz.gov.pl/pl/informacje_konsularne/polskie_placowki/placowki www.infowarszawa.pl/ambasady.html www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/swiatowe-dziedzictwo/ lista-swiatowego-dziedzictwa/europa-i-ameryka-polnocna/ www.encyklopedia.pwn.pl www.wikipedia.pl
Redakcja: Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct – Poznań: Bogumiła Frąckowiak
Opracowanie graficzne, skład: Piotr Gołębniak
Wydano na zlecenie: Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct – Poznań przy Wielkopolskiej Izbie Rzemieślniczej w Poznaniu www.europe-direct.poznan.pl
Publikacja wspołfinansowanowana ze środków Unii Europejskiej
Photo Credit © European Communities, 2014 © rgbstock.com (Sagrada Familia)
© Copyright by Europe Direct Poznań, Comprint, Poznań 2014
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Możliwe wykorzystanie w celach niekomercyjnych pod warunkiem podania źródła. Poglądy wyrażone w publikacji są poglądami autorów i nie muszą odzwierciedlać ofi- cjalnego stanowiska Komisji Europejskiej. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzial- ności za zawartość stron internetowych podanych w niniejszej publikacji, z wyjątkiem własnych stron internetowych. Strony innych organizacji i instytucji zostały wymienio- ne wyłącznie dla celów poglądowych – nie stanowią wyczerpującej listy stron na dany temat ani w żaden sposób tych stron nie wyróżniają.
Wydanie trzecie poprawione i uaktualnione ISBN 978-83-89333-61-2
Wydawca: AR COMPRINT, ul. Rzepeckiej 26A, 60-465 Poznań www.comprint.com.pl Ustrój polityczny Podział administracyjny Geografia Gospodarka Kultura Warto zobaczyć +2!*% Narodowe potrawy 5.)) %52/0%*3+)%* Ambasady
Obszar PKB Stolica Ustrój Język 0UNKT )NFORMACJI %UROPEJSKIEJ Waluta %UROPE $IRECT p 0OZNAø … przy Wielkopolskiej Izbie Rzemieślniczej w Poznaniu
61-874 Poznań, Al. Niepodległości 2 tel.: 61 852 16 70 fax: 61 852 13 16 e-mail: [email protected] czynny od poniedziałku do piątku w godz. 9.00–15.00 Bezpłatna infolinia Europe Direct (00 800 6 7 8 9 10 11) WWWEUROPE DIRECTPOZNANPL
Publikacja wspołfinansowanowana ze środków Unii Europejskiej ISBN 978-83-89333-61-2