KRONIKA Powiatu Brzeskiego 1971-1973

Jan Burlikowski

KRONIKA powiatu brzeskiego 1971-1973

TOM 3

Żadna część tej publikacji nie może być powielana, ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.

Na okładce: widok karty tytułowej rękopisu.

Wydawca: ZETO SA 33-100 Tarnów, ul. Urszulańska 25

Przygotowanie tekstów i skanowanie zdjęć z oryginałów: ZETO SA

Korekta językowa: Danuta Borowiec

Opracowanie graficzne i druk: Brzeska Oficyna Wydawnicza, 32-800 Brzesko, ul. Czarnowiejska 1

ISBN 83-89364-31-X (komplet) ISBN 83-89364-34-4 (tom 3) Od Wydawców

Za zgodą Urzędu Miejskiego w Brzesku – właściciela praw autorskich – przedstawiamy Państwu tom II unikalnego dzieła, jakim jest 6 tomów „Kronik Powiatu Brzeskiego” autorstwa Jana Burlikowskiego. Spodziewamy się, że zawarty w „Kronikach” materiał służyć będzie studentom i ludziom z obowiązku zajmującym się historią Ziemi Brzeskiej, ale przede wszystkim mieszkańcom Powiatu Brzeskiego, którym droga jest historia ich rodzinnych stron.

Tom II „Kronik Powiatu Brzeskiego” Jana Burlikowskiego wydany został dzięki pomocy finansowej

Starostwa Powiatowego w Brzesku

Słowo wstępne kronikarza

Oddając do rąk przyszłego Czytelnika kolejny a gdy zdrowie mi na to pozwoli i trudności miną, tom Kroniki Powiatu Brzeskiego, przyznam się, będę kontynuował swoja społeczną pasję. że czynię to z dużą satysfakcją, a nawet powie- W czasie pisania tego tomu zauważyłem pewne działbym, radością. W czasie pisania tego tomu, braki w tomach poprzednich, a przede wszystkim nadeszła bardzo ważna dla mnie chwila w życiu, brak spisów treści*. Do tego tomu dodałem więc przejście na emeryturę. Z dniem 1 września 1973 taki spis, a nadto dołączyłem spisy treści tomów roku przestałem pracować na zajmowanym od poprzednich, to jest za lata 1960-1966 i 1967-1970. 19 lat stanowisku Kierownika Wydziału Organi- Spisy te ułatwią, jak mi się wydaje, przyszłym czy- zacyjno-Prawnego Prezydium Powiatowej Rady telnikom wyszukiwanie interesujących ich zapisów. Narodowej w Brzesku. Wydawać się mogło, że Wszystkich, którzy będą kiedyś korzystać teraz dopiero będę mógł oddać się bez reszty swo- z KRONIKI, proszę z góry o wybaczenie mi różnych jej pasji – pisaniu KRONIKI. Dotychczas bowiem braków. Pisałem, jak umiałem, w tym również i na pracowałem nad nią wieczorami oraz w niedziele maszynie do pisania, fotografowałem tym co mia- i inne wolne dni od pracy, co oczywiście w zna- łem, a że nie miałem wiele, dlatego moje zdjęcia są czący sposób ograniczało czas przeznaczony na bardzo amatorskie. W kilku przypadkach posłuży- odpoczynek. Niestety, w związku z przejściem na łem się ogólnie dostępnymi pocztówkami. Wszystko emeryturę wynikły różnorakie trudności, które starałem się jednak robić rzetelnie, aby przekazać w pewnym momencie nawet zahamowały na bli- następnym pokoleniom informacje, jak wyglądał sko rok moją pracę nad KRONIKĄ. Znaleźli się i jak się rozwijał nasz powiat, jak żyli i praco- jednak ludzie, którzy mnie zachęcili do dalszego wali jego mieszkańcy, jakie mieli problemy i jak pisania i pomogli mi w tym. Stąd moja radość, że je rozwiązywali, jakimi cieszyli się osiągnięciami. mimo przeszkód, zakończyłem ten pokaźny tom. Rozpocząłem nawet pracę nad tomem następnym, Jan Burlikowski 31 sierpień 1973 r. Ostatni dzień wśród pracowników Wydziału.

Jan Burlikowski

10 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Świadczenia na budowę taki stan wpływ ma geografia powiatu, a w szcze- szkół i internatów w roku 1970 gólności fakt, że przez powiat prowadzą główne Powiatowy Komitet Społecznego Funduszu szlaki komunikacyjne Kraków – Rzeszów oraz Budowy Szkół i Internatów dokonał podsumowa- w kierunku Nowego Sącza i Krynicy. Pierwszą nia wpłat na ten Fundusz w roku 1970. Ogółem trasą w ciągu doby przejeżdża około 18 tys. pojaz- z tej akcji wpłynęła kwota 1881 tys. zł., co ozna- dów. Jak wynika ze statystyki, największą ilość cza, że plan roczny został wykonany w 103,9%. wypadków powodują kierowcy samochodów cięża- Poszczególne grupy zobowiązanych świadczyły jak rowych, którzy są najmniej zdyscyplinowani. następuje: W roku ubiegłym zanotowano niepokojącą nie- 1. pracownicy zakładów pracy Brzeska i po- sprawność autobusów, co było przyczyną 7 wypad- wiatu wpłacili 791 tys. zł. – 120% planu, ków drogowych. Na stan bezpieczeństwa ruchu na 2. wolne zawody wykonały plan w 133% kwotą drogach ma też poważny wpływ zły stan dróg i nieod- 4 tys. zł. powiednie składowanie materiałów na skraju drogi. 4. spółdzielczość wykonała plan w 75%, wpła- cając 150 tys. zł. Najlepszy wiejski klub w powiecie 5. rzemiosło prywatne w 117%, kwotą 47 tys. zł. Za najlepszy klub w powiecie brzeskim uznano 6. handel prywatny w 100%, kwotą 4 tys. zł. w ubiegłym roku placówkę prowadzoną przez GS 7. młodzież szkolna wpłacając kwotę 17 tys. zł., Okocim w Porębie Spytkowskiej. Dobre wyniki, wykonała plan w 85%. osiągane przez tamtejszy Klub Rolnika, są między 8. przewidywano świadczenia od rolników innymi zasługą dobrze pracującej Społecznej Rady w wysokości 880 tys. zł., wpłynęło 858 tys. zł., tj. Klubu, której przewodniczy Zdzisława Stasik, 97,5%. wchodząca w skład Plenum ZP ZMW w Brzesku. Poszczególne gromady wywiązały się z akcji Działacze miejscowego Koła ZMW na bieżąco inte- zbiórkowej na budowę szkól bardzo nierówno. resują się działalnością klubu. Kierowniczką pla- Najlepiej wypadła gromada Brzesko, która zaj- cówki jest Józefa Karcz, która umie odpowiednio muje pierwsze miejsce w powiecie. W następnej wykorzystać energię i zapał młodych. kolejności idą gromady Borzęcin, Czchów, Jadow- W sali klubowej odbywają się między innymi niki, Szczepanów, Charzewice, Dębno, Biadoliny szkolenia oświatowo-polityczne, organizuje się tu Szlacheckie, Łysa Góra, Wojnicz, miasto Brze- również wiele imprez kulturalnych. Młodzi chęt- sko, Doły, Iwkowa, Szczurowa, Zaborów, Gnojnik, nie podejmowali i realizowali czyny społeczne, pra- Zabawa, Porąbka Iwkowska, Zakliczyn, Paleśnica, cowali między innymi przy budowie dróg i remon- Jurków. Procentowo wyraża się to liczbami 90% cie budynku klubowego. Na wyróżnienie zasłużyli: w Brzesku i 36,1% w Jurkowie. Pozorna sprzecz- Zbigniew Franczyk, Roman Rzenno, Czesław ność tych danych polega na tym, że w ciągu roku Cabała. plan globalny w skali powiatu został dla gromad obniżony, podczas gdy w gromadach pozostał ten O działalności sam. Powiatowy Komitet Społecznego Funduszu Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Budowy Szkół i Internatów, dokonując podsumo- Towarzystwo Przyjaciół Dzieci na terenie powiatu wania wyników zbiórkowych w roku 1970, wyraził brzeskiego liczy 1305 członków, zrzeszonych w 19 wszystkim osobom, które wpłaciły datki na ten cel, kołach. Do najaktywniejszych kół należy zaliczyć jak też społecznie zajmowały się akcją zbiórkową, Koło Przyjaciół Dzieci przy Browarze Okocim. serdeczne podziękowania. Koło to posiada świetlicę i plac zabaw i liczy aż 891 członków. Koło ufundowało książeczkę miesz- Wypadki na drogach kaniową dla sieroty z Domu Dziecka w Jasieniu, Podczas spotkania pracowników Inspektoratu ponadto roztacza opiekę nad biednymi dziećmi. Ruchu Drogowego z Komendantem Powiatu MO, Również aktywnie pracuje Koło Przyjaciół Dzieci majorem Adolfem Dziukiem dokonano analizy przy Przedszkolu Społecznym w Brzesku. Zajmuje wypadków drogowych w roku 1970. W tym czasie się ono gromadzeniem środków na wyżywienie zanotowano w powiecie brzeskim 86 wypadków dzieci, a członkowie tego Koła świadczą liczne drogowych, podczas gdy w roku 1969 było ich 83. prace społeczne na rzecz dzieci. Rejestrowano tylko takie wypadki, w których byli W ramach akcji letniej Zarząd Powiatowy TPD zabici i ranni lub straty wynosiły ponad 1000 zł. zorganizował 3 dziecińce wiejskie: w Gwoźdźcu, W roku 1969 zanotowano 13 wypadków śmier- Olszynach i Wojniczu. Z dziecińców tych korzy- telnych. W roku 1970 wypadków, w których byli stało 83 dzieci, które tam znalazły fachową opiekę zabici i ranni było 62. Straty materialne spowodo- dydaktyczno-wychowawczą, jak również w zakre- wane przez wypadki drogowe w roku 1969 wyno- sie higieny i zdrowia. Prowadzono także zajęcia siły 469 tys. zł., zaś w roku 1970 – 479 tys. zł. Na z dziećmi na placach zabaw i gier w Brzesku, Fili-

11 Jan Burlikowski powicach i Zakliczynie. Zajęcia te prowadzili człon- w sprawie dalszego rozwoju kultury w powiecie kowie TPD. Oprócz tego Zarząd Powiatowy TPD brzeskim. Jak stwierdził w referacie sekretarz prowadził rekrutację i wysyłał dzieci wiejskie na KP, Jan Pilarczyk, baza materialna, służąca dzia- wczasy w mieście. łalności kulturalno-oświatowej, jest w powiecie Poważnym sukcesem było w roku 1970 zor- niemała, bo na 110 miejscowości, tylko 3 nie posia- ganizowanie i otwarcie świetlicy środowiskowej dają tego typu placówek. Zarówno w referacie jak w Brzesku przy ulicy Ogrodowej, do której uczęsz- i w dyskusji postulowano właściwe wykorzystanie cza 50 dzieci. Tam, pod opieką wykwalifikowanej klubów i świetlic. Tylko niektóre z nich prowadzą wychowawczyni, spędzają czas wolny od nauki. rzeczywiście wszechstronną działalność, rozwija- Piękną tradycją w Brzesku jest coroczne orga jąc różne kierunki pracy kulturalno oświatowej, nizowanie w czasie zimowych ferii, półkolonii dla a więc zarówno polityczno-wychowawczą, jak też dzieci szkolnych. Organizatorem tej pożytecznej artystyczną i rozrywkową. i wysoko cenionej placówki wczasów dziecięcych Do tych wzorowych należą: gromadzki Ośro- jest Zarząd Powiatowy TPD, a miejscem zdrowego dek Kultury w Zakliczynie, świetlice w Jawor- wypoczynku Ogród Jordanowski ze wszystkimi sku, Iwkowej, Dołędze, Czchowie, Okocimiu, Wał urządzeniami i pomieszczeniami. Fundusze na Rudzie, Łoniowej, Klub Rolnika w Porębie Spyt- ten cel przekazał, podobnie jak w latach ubiegłych, kowskiej, Klub Ruchu w Złotej, placówka przy Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy w Brzesku. Zarządzie Powiatowym Związku Nauczycielstwa Półkolonia trwała od 21 grudnia 1970 r. do 2 Polskiego w Brzesku, świetlice przy Spółdzielni stycznia 1971 r. Uczęszczało na nią z wielką ochotą Mieszkaniowej i przy Zakładzie Doświadczalnym 50 dzieci w wieku od 6 do 14 lat. Wśród uczest- Wyższej Szkoły Rolniczej w Brzesku. ników 60 procent stanowiły dzieci niedożywione, Dyskutanci, a także uczestniczący w obradach marnie ubrane, dzieci których do takiego stanu zastępca kierownika Wydziału Kultury Nauki doprowadził alkoholizm ojca, a także w kilku i Oświaty KW, Roman Sady, mówili między innymi wypadkach matki. Pozostałe 40 procent to pół- o warunkach, od których zależy dobra praca pla- sieroty, dzieci z rozbitych małżeństw, względnie cówek kulturalno-oświatowych. Podkreślano rolę dzieci pozbawione opieki w godzinach pracy rodzi- gospodarzy wiejskich klubów, którzy nie zawsze ców, często zamykane samotnie w mieszkaniach są przygotowani do pełnienia tych funkcji, a także w okresie ferii. społecznych rad klubu. Postulowano konieczność Wszystkie te dzieci znalazły na półkolonii kultywowania tradycji regionalnych oraz dalszy opiekę kwalifikowanych wychowawczyń, trzy rozwój działalności amatorskich zespołów arty- smaczne i zdrowe posiłki i bezpieczne, odpowied- stycznych. Wskazywano przy tym na rolę, jaką nio do wieku dostosowane zajęcia. Codziennie winna tu odegrać młodzież, zwłaszcza działacze odbywały się gry i zabawy na powietrzu. Były też ZMW. Przypomniano, że działalność kulturalno- spacery połączone ze zwiedzaniem nowych osiedli oświatowa powinna częściej być przedmiotem mieszkaniowych oraz Fabryki Opakowań Blasza- obrad komitetów gromadzkich partii. Obradom nych. Zajęcia świetlicowe obejmowały: wyświe- przewodniczył I sekretarz KP PZPR Ludwik tlanie filmów, czytelnictwo, teatrzyk kukiełkowy, Nędza. W drugiej części posiedzenia Komitet zabawy ze śpiewem, błyskawiczne „zgaduj – zga- powołał szereg komisji problemowych. dule” i gry stolikowe. Ponadto zainteresowano dzieci systematycznym i prawidłowym dokarmia- Delegaci powiatu brzeskiego niem ptactwa oraz plastyką dekoracyjną. na Wojewódzką Konferencję Pracę wychowawczą pełniły dwie wychowaw- Sprawozdawczo-Wyborczą PZPR czynie – nauczycielki o stażu ponad 3 lata. Oprócz Powiatowa Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza tego zatrudniony był personel gospodarczy. Duszą Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wybrała działalności Towarzystwa Przyjaciół na terenie delegatów na Wojewódzką Konferencję. Jednym powiatu brzeskiego jest przewodniczący Zarządu z delegatów jest znana działaczka i rzeczniczka Powiatowego, Stanisław Kulinowski, sekretarz spraw kobiet – Janina Hnatowicz. Gdy na plenar- Prezydium PRN. nym posiedzeniu Komitetu zabiera głos, najczęściej porusza problemy dotyczące kobiet. Nic dziwnego, Plenarne obrady Komitetu że Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Brzesku, Powiatowego PZPR którą Janina Hnatowicz kieruje od 10 lat, była 13 stycznia 1971 roku obradowało w Brzesku ple- inicjatorką wielu konkursów i akcji, mających na narne posiedzenie Komitetu Powiatowego Polskiej celu uaktywnienie gospodyń wiejskich. To właśnie Zjednoczonej Partii Robotniczej. Było to pierwsze brzeska Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska przy w bieżącej kadencji plenarne posiedzenie. Prze- współpracy kół gospodyń wiejskich zorganizowała dyskutowano sposób realizacji uchwał KW i KP konkurs na rzecz zwiększenia dostaw mleka. Ini-

12 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 cjatywa została upowszechniona przez Centralny W resorcie rolnictwa i leśnictwa plany nakła- Zarząd Spółdzielni Mleczarskich w całej Polsce. dów na elektryfikację i remonty melioracyjne W rejonie działania tej spółdzielni, w którym wynosiły 35.850 tys. zł., z czego zrealizowano przeważnie cały ciężar prowadzenia gospodarstw 35.593 tys. zł., to jest 99%. W roku 1970 przepro- rolnych spada na barki kobiet, spółdzielczość mle- wadzono elektryfikację 4 wsi, to jest: Rudy Kame- czarska musi oprzeć się w swej działalności na ralnej, Borowej, Jamnej i Dzierżanin. W wyniku gospodyniach wiejskich. tych prac 304 zagrody otrzymały światło elek- Również z myślą o kobietach wiejskich, stara- tryczne. Wymienione miejscowości należały już niem Zarządu Spółdzielni zorganizowano na sze- do ostatnich w powiecie, które nie miały światła roką skalę pokazy zastosowania artykułów mlecz- elektrycznego. Obecnie już wszystkie miejscowości nych w codziennych posiłkach. Ponadto brzeska w powiecie posiadają elektryczność. GSM jako jedna z pierwszych rozpropagowała Środki przeznaczone na zadania melioracyjne akcję „szklanka mleka dla ucznia”, pozyskując dla w wysokości 29.620 tys. zł. zostały przekroczone, tej pożytecznej inicjatywy pomoc finansową Pre- a tym samym uzyskano ponadplanowe efekty rze- zydium PRN. czowe, głównie w zakresie drenowania gruntów W planach dalszego rozwoju hodowli w powie- ornych i łąk, gdzie uzyskano 678,2 ha zmeliorowa- cie, zwłaszcza w jego południowej części wprowa- nych terenów, to jest 116% planowanych zamierzeń. dza się nową rasę bydła, nizinną – czarnobiałą. W ramach tych prac przeprowadzono regulację Aby przyspieszyć ten proces, należałoby przy- potoków na długości 3,2 km, zbudowano 2 mosty, spieszyć zaopatrywanie rolników w cieliczki rasy obwałowano 2,7 km rzek, wykonano jedną stację nizinnej. W tej chwili od jednej krowy skupuje się pomp, urządzono deszczownię na powierzchni 35 przeciętnie 326 litrów mleka rocznie, zaś po wpro- ha, wykonano urządzenia kwaterowe pastwisk wadzeniu wydajniejszej rasy można będzie skupy na obszarze 67 ha i przeprowadzono zagospoda- wać około 1.300 litrów. rowanie pomelioracyjne użytków zielonych na Janina Hnatowicz jest znaną w powiecie dzia- powierzchni 261 ha. Na 12 zadań inwestycyjnych łaczką partyjną i społeczną, wchodzi w skład – 9 zostało całkowicie zakończonych, a pozostałe Egzekutywy KP PZPR, jest członkiem Rady Cen- 3 zadania wieloletnie, to jest: drenowanie grun- tralnego Związku Spółdzielczości Mleczarskiej tów ornych we Włoszynie, Rylowej oraz Sufczynie, w Warszawie i Rady Okręgowej w Krakowie, radną a także obwałowanie Dunajca, przechodzą jako WRN, przewodniczącą ZP Ligi Kobiet w Brzesku. kontynuacja, na rok 1971. Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi i Od- Wykonawcami tych robót były Rejonowe znaką Za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej. Przedsiębiorstwo Melioracyjne w Bochni i Tar- Drugim delegatem z naszego powiatu jest Jerzy nowie oraz POM w Dębnie. Pomimo niesprzyja- Goćwin, robotnik z Czchowa. Wiele zdziałał dla jącej pogody, za wyjątkiem przymusowej przerwy rozwoju Czchowa, jako miejscowości turystyczno- w okresie powodzi, roboty melioracyjne przebie- wypoczynkowej. Już obecnie przebywa w rejonie gały rytmicznie. W roku 1970 dało się zauważyć Czchowa w sezonie ponad 5 tys. letników, a mo- lepszą organizację robót oraz pełniejsze usprzęto- głoby być ich jeszcze więcej. Jerzy Goćwin jest wienie budów. Oprócz tego, na podkreślenie zasłu- I sekretarzem Komitetu Gromadzkiego PZPR. guje również fakt, że Rejonowe Przedsiębiorstwo Komitet ten wiele zrobił w zakresie inicjowania Melioracyjne w Bochni przyspieszyło realizację czynów społecznych, dzięki którym zmoderni zadań inwestycyjnych na obszarze Wola Radłow- zowano nawierzchnię w Wytrzyszczce, Będzieszy- ska II, drenowanie gruntów ornych w Wojniczu nie, w Piaskach Drużkowie, na ukończeniu jest oraz ogrodzenia kwaterowe pastwisk, na których budowa drogi do Iwkowej. Jerzy Goćwin za swą cykl budowy został skrócony o 3 miesiące. Gorzej działalność został odznaczony Brązowym Krzyżem natomiast zadania na terenie powiatu wykonywało Zasługi, Złotą Odznaką Brygady Pracy Socjalistycz- RPM z Nowego Sącza. nej, Odznaką za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej. Objęte planem inwestycyjnym roboty powo- dziowe zostały w pełni zakończone, przy nakła- Realizacja inwestycji rad dach w kwocie 3.769 tys. zł. W ramach tych narodowych w roku 1970 prac zabudowano 16 przerw w wałach potoków: Planowane nakłady inwestycyjne rad narodowych Uszewka, Grabka, Zelina, Uszwica i Borowa w powiecie brzeskim w roku 1970 wynosiły 70.681 Struga, o łącznej kubaturze 29.800 m3. Zlikwido- tys. zł. Łączna wartość wykonanych zadań inwe- wano również siedem przecieków w wałach tychże stycyjnych wynosi natomiast 70.779.000 zł. co potoków, dokonano lokalnych podniesień korony stanowi 100,7% wielkości planowanych nakładów. wałów, oczyszczenia rurociągów i rowów oraz uzu- Nie wszystkie jednak zadania inwestycyjne zostały pełniono w sprzęt magazyny przeciwpowodziowe. wykonane w stu procentach. Dokonano remontu dwóch agregatów pompowych

13 Jan Burlikowski na stacji pomp w Kwikowie, podwyższono korony Bardzo słabo przebiegała rozbudowa Wytwórni wałów Wisły, Uszwicy, Borowej Strugi w miejscach Wyrobów Drzewnych Brzeskich Zakładów Prze- przelewania się wód powodziowych, o łącznej dłu- mysłu Terenowego. Zadania inwestycyjne w tym gości 1.750 m, wzmocniono wały Wisły w Górce zakresie, przypadające na rok 1970, wykonane długości 220 m, oraz zlikwidowano przecieki na zostały zaledwie w 52.4%. Stało się to na skutek długości 1.200 m przy stopie wałów Wisły, Kisie- małego zainteresowania ze strony inwestora bez- liny i Borowej Strugi. Nadzór nad robotami melio- pośredniego i nieprzystosowania wykonawcy, to racyjnymi sprawowali inspektorzy z Inspektoratu jest Powiatowego Przedsiębiorstwa Remontowo- przy Wojewódzkim Zarządzie Wodnych Melioracji Budowlanego, do realizacji tego rodzaju budów. w Krakowie, co miało bardzo pozytywny wpływ na Konsekwencją tego faktu jest przesunięcie ter- ilość i terminowość robót. minu zakończenia tej budowy na koniec czerwca Wydział Oświaty i Kultury miał do dyspozycji 1971 r. środki inwestycyjne w wysokości 9.792.000 zł., Wydział Handlu Przemysłu i Usług dysponował które zostały w całości wykonane, a nawet prze- limitem w wysokości 137 tys. zł. na zakup urzą- kroczone. Uzyskano za te środki efekty rzeczowe: dzeń dla młynów w Brzesku i w Gnojniku, z czego trzy szkoły podstawowe a to: w Woli Radłowskiej, wykorzystano 103 tys. zł., to jest 75,1% planowa- Woli Przemykowskiej oraz w Dobrocieszy. Wyko- nej kwoty. Młyn w Gnojniku nie otrzymał zamó- nawcą tych szkół jest Krakowskie Przedsiębior- wionych urządzeń z Toruńskich Zakładów Maszyn stwo Budowlane, które ze swoich zadań wywiązało Młyńskich. się bez zarzutu. Przedsiębiorstwo to także skró- Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej wykorzy- ciło cykl budowy szkoły podstawowej w Stróżach, stał w pełni przyznany limit w wysokości 320 tys. która w zasadzie była ukończona w grudniu ub. zł. na doposażenie placówek służby zdrowia w po- roku, a faktycznie przekazano ją do użytku w dniu wiecie. Środki te są nadal niewystarczające. 15 stycznia 1971 r. Na podkreślenie zasługuje fakt, Budownictwo mieszkaniowe rad narodowych że okres budowy tej szkoły został skrócony o ponad ograniczało się do budowy budynku mieszkal- 6 miesięcy. Nie zostały natomiast w pełni wykorzy- nego Nr 11 przy ulicy Ogrodowej w Brzesku, stane limity na budowę szkoły podstawowej w Łę- gdzie zakres rzeczowy robot wykonanych w roku kach, której termin zakończenia przewidziany jest 1970, był większy od przyznanego limitu o 16,2%, na wrzesień 1971 r. to jest osiągnął wartość 4.882 tys. zł. W ramach Następna inwestycja w resorcie oświaty to tych nakładów wykonano stan surowy zamknięty budowa Warsztatów Zasadniczej Szkoły Mechani- budynku. Wykonawca tego budynku, Krakowskie zacji Rolnictwa w Zakliczynie. Tutaj roboty prze- Przedsiębiorstwo Budowlane, wywiązuje się bez biegały niepomyślnie. Wykonawca tego obiektu, zastrzeżeń z przyjętych obowiązków. Zakład Usług Remontowo-Budowlanych PZGS, Wielu mieszkańców Brzeska i wsi na trasie nie posiada przygotowania do budowy obiektów Łukanowice – Brzesko, z zainteresowaniem obser- tego rodzaju i dlatego między innymi nie potrafił wuje przebieg robót przy budowie wodociągu od strony organizacyjnej zabezpieczyć prawidło- z Dunajca do Brzeska. Przede wszystkim miesz- wego wykonawstwa. kańcy Brzeska, zadowalający się z konieczności Powiatowy Zarząd Dróg Lokalnych w ramach złą wodą, jaką ma Brzesko, czekają na ukończenie prac inwestycyjnych zakończył budowę mostu tej poważnej inwestycji. Jak jest ona realizowana? w Maszkienicach, który w grudniu ub. roku został W roku 1970 łączny limit na budowę wodociągu oddany do użytku. Drugim zadaniem jest budowa grupowego, uwzględniający także udziały zainte- bazy PZDL. Obiekt ten przechodzi do realizacji resowanych jednostek partycypujących w kosz- na rok 1971. Dotychczas wykonano tam magazyn tach tej inwestycji, wynosił 17.160 tys. zł. i został z częściową adaptacją na warsztaty, budynek admi- wykonany w 104,2%. Trzeba podkreślić, że Browar nistracyjny oraz doprowadzono pod dach budowę Okocim dokonał już wpłaty swojego udziału w tej hali obsługowo-naprawczej. Wykonano także inwestycji, w wysokości ponad 20 mln. zł. Obec- ogrodzenie, studnię głębinową, zbiornik przeciw- nie roboty przy budowie wodociągu rozpoczęte pożarowy i dół gnilny. Roboty te przeprowadzone w Łukanowicach nad Dunajcem, doszły do Jastwi, zostały systemem gospodarczym przez PZDL, który a więc już niedaleko Brzeska. Drugą inwestycją potrafił we własnym zakresie rozwiązać wszystkie w resorcie gospodarki komunalnej była przebu- przeszkody w realizacji przydzielonych mu zadań. dowa ulicy Obrońców Stalingradu w Brzesku, Powiatowa Komenda Straży Pożarnych, kosz- która została zakończona w grudniu ub. r. tem 1.870 tys. zł. wybudowała remizę strażacką Inwestycje przedsiębiorstw podległych radom w Brzesku, w której po raz pierwszy w historii narodowym, obejmowały budowę magazynu Miej- powiatu brzeskiego, znalazła pomieszczenie Zawo- skiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej dowa Straż Pożarna. i zakupy sprzętu dla tej jednostki oraz zakupy

14 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 dla Powiatowego Przedsiębiorstwa Remontowo grupowego kosztem 7.845 tys. zł. Z funduszu tego Budowlanego. Inwestycje te zostały w całości resortu będą też budowane: magazyn na butle wykonane z nadwyżką. z gazem oraz budynek mieszkalny nr 11 przy ulicy Inwestycje Wojewódzkiej Rady Narodowej Ogrodowej w Brzesku, ta ostatnia inwestycja kosz- dotyczyły w ubiegłym roku dwóch zadań – budowy tem 5.401 tys. zł. internatu przy Szkole Specjalnej w Złotej oraz przy Technikum Elektryczno – Mechanicznym w Brze- Sukces miasta Brzeska sku. Poważnie opóźnione zostały roboty budow- Wojewódzki Komitet Estetyzacji i Higienizacji oce- lane w Złotej, gdzie limit 3.913 tys. zł, wykonano nił na swoim posiedzeniu wyniki konkursu między tylko w wysokości 1.236 tys. zł. Przyczyną było poszczególnymi powiatami i miastami regionu zbyt późne, bo dopiero w listopadzie, rozpoczęcie krakowskiego. W konkursie tym, w roku 1970 robót. Ogólnie biorąc, realizacja inwestycji rad uczestniczyło 15 powiatów,32 miasta i 373 wsi. narodowych w roku 1970, tak pod względem przy- W grupie miast pierwsze miejsce zajęło Brzesko, gotowania zadań, jak i stopnia wykonania przed- drugie Żywiec, a trzecie Limanowa. Akcją estety- stawiała się lepiej niż w roku 1969. zacji i higienizacji kierowało Prezydium Miejskiej Plan nakładów inwestycyjnych na rok 1971 Rady Narodowej pod przewodnictwem Aleksandra zamyka się kwotą 56.206 tys. zł. Zakres prac Lewickiego, przewodniczącego Prezydium MRN. będzie obejmował: W resorcie rolnictwa i leśnictwa: Powiatowy Zjazd – drenowanie gruntów ornych i łąk na obsza- Sprawozdawczo-Wyborczy ZSL rze 809ha w miejscowościach Sufczyn, Włoszyn 3 marca 1971 roku obradował Zjazd Brzeskiej – Rylowa, Łęki, Borzęcin – Podrylowa, Organizacji Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. – obwałowanie 2,5 km Dunajca, Na Zjazd, obok delegatów reprezentujących dwuty- – zagospodarowanie pomelioracyjne 200 ha sięczną rzeszę członków ZSL, przybyli: członek NK użytków zielonych.. ZSL, wiceminister przemysłu spożywczego i skupu, Wykonawcami tych prac są Rejonowe Przedsię- Wincenty Zydroń, prezes WK ZSL, Stanisław Kozioł, biorstwa Melioracyjne w Bochni i Nowym Sączu sekretarz KP PZPR w Brzesku, Ludwik Nędza. oraz POM w Dębnie. Przewidywane nakłady na W referacie sprawozdawczo-wyborczym poło- roboty melioracyjne w roku 1971 w powiecie brze- żony został nacisk przede wszystkim na koniecz- skim wyniosą 24 mln zł. ność rozwoju bazy paszowej, w celu dalszego roz- – w Szczurowej planuje się budowę wodociągu. woju hodowli bydła i trzody, stanowiącej główny Inwestycja ta, która zostanie rozpoczęta w bie- kierunek produkcji rolnej powiatu brzeskiego. żącym roku, będzie realizowana kosztem 11.826 Przede wszystkim jednak musi ulec w jak najkrót- tys. zł. W resorcie tym przewiduje się także kwotę szym czasie odbudowa stad bydła i trzody chlewnej, 9 mln. zł., jako udział na budowę wodociągu gru- które zmalały w 1970 r. z powodu niekorzystnych powego Łukanowice-Brzesko. Udział ten jest wyra- warunków atmosferycznych, w wyniku ubiegło- zem poparcia wysiłków mieszkańców wsi w zakre- rocznej powodzi. Przyniosła ona w naszym powie- sie zaopatrywania ich gospodarstw w zdrową wodę. cie straty oszacowane na 211,3 mln zł, z czego W zakresie oświaty kontynuowana będzie blisko połowa przypada na gospodarkę chłopską. budowa szkoły podstawowej w Łękach, jak również Uzyskanie lepszych wyników w dziedzinie rozpoczęta zostanie budowa szkoły podstawowej hodowli bydła i trzody chlewnej wiąże się z wła- w Dzierżaninach. Na ten cel przewiduje się kwotę ściwą rejonizacją zwierząt i z poprawą ich rasy. 5.470 tys. zł., z czego ma również zostać pokryte Równocześnie musi następować wzrost produkcji zobowiązanie powstałe z powodu przeterminowa- pasz, uwarunkowany w naszym powiecie zabie- nia ukończenia szkoły podstawowej w Stróżach. gami melioracyjnymi. Przyniosły one w ostat- Brak jest dotychczas wykonawcy dla budowy nich latach zwiększenie plonów zbóż o 6 q z 1 szkoły podstawowej w Dzieżaninach. Krakowskie ha, wzrost o 53 q zbiorów roślin okopowych oraz Przedsiębiorstwo Budowlane nie zgodziło się na o 20 q więcej siana. Podobnie wypowiadano się budowę tej szkoły z powodu braku odpowiedniej w dyskusji. Wincenty Zydroń stwierdził, że rol- drogi dojazdowej dla przewozu ciężkiego sprzętu nicy powiatu brzeskiego, w którym nie brak rąk i materiałów budowlanych. do pracy, mają jeszcze sporo do zrobienia w dzie- Powiatowy Zarząd Dróg Lokalnych planuje dzinie dalszej intensyfikacji paszowej i hodowla- ukończyć w br. swoją bazę, co da możliwość roz- nej. Podkreślił także konieczność umacniania roli winięcia w jeszcze większym stopniu budowy i na- organizacji ZSL na wsi, w ścisłym współdziałaniu prawy dróg w naszym powiecie. z organizacjami partyjnymi. W resorcie gospodarki komunalnej i mieszka- Zjazd wybrał nowe władze powiatowe. W skład niowej będzie kontynuowana budowa wodociągu Powiatowego Komitetu ZSL weszło 31 działaczy

15 Jan Burlikowski ludowych z terenu całego powiatu. Prezesem został którzy stracili życie w okresie II wojny światowej. ponownie wybrany dr Franciszek Mleczko, poseł Następnie zebrani wysłuchali referatu pt. „Okupa- na Sejm PRL. Wiceprezesami zostali: Mieczysław cja i zbrojny czyn narodu polskiego w latach 1939- Garlicki, zastępca przewodniczącego Prezydium 45”. W spotkaniu zorganizowanym z inicjatywy PRN i mgr Franciszek Stopa, dyrektor Techni- Koła Miejskiego ZBoWiD-u w Brzesku przy współ- kum Rolniczego w Wojniczu. W skład Prezydium pracy Powiatowego Komitetu Frontu Jedności weszło nadto 5 członków. Sekretarzem urzędują- Narodu uczestniczyło 350 członków organizacji, cym został Bolesław Woda. a także mjr WP dr Halina Pietkiewicz – żołnierz Armii Kościuszkowskiej oraz ppłk Witold Kuchal- O stanie oszczędności w powiecie ski – szef Wojskowego Sztabu Powiatowego w Brze- Powiat brzeski nie posiada własnej placówki PKO, sku, również żołnierz Armii Kościuszkowskiej. co jest powodem dużego niezadowolenia ludności. Powiat nasz jest objęty działalnością Oddziału Wojnicz posiada już gaz PKO w Bochni. Wpływy oszczędnościowe na te dwa 10 maja 1971 roku odbyła się w Wojniczu uro- powiaty są niższe od przeciętnych wojewódzkich czystość przekazania gazociągu do użytku miesz i wynoszą na tysiąc mieszkańców obu powiatów kańców. Przybył na nią I sekretarz KP PZPR 277 książeczek, a na jednego mieszkańca średnio w Brzesku, Ludwik Nędza. Byli obecni przedstawi 930 zł oszczędności. Ogó1ny stan wkładów wynosi ciele władz administracyjnych powiatu i gromady. 192.152 tys. zł., a średni stan oszczędności na jednej Ogólny koszt budowy gazociągu określa się na książeczce – 3.360 złotych i jest zbliżony do śred- 3.231 tysięcy złotych, przy czym środki finan- niej wojewódzkiej. Posiadacze książeczek w ubie- sowe mieszkańców Wojnicza oraz zrealizowane głym roku wylosowali 5 samochodów i motocykli, przez nich czyny społeczne przy pracach ziemnych a suma dopisanych odsetek wynosi 4.765 tys. zł. wyniosły ponad 1.300 tysięcy złotych. Oddział PKO w Bochni, do którego należy rów- nież powiat brzeski, opiekuje się także 155 szkol- Współzawodnictwo sportowców nymi kasami oszczędności. W konkursie zorgani- W Brzesku podsumowano wyniki współzawod- zowanym pod hasłem „Dziś oszczędzam w SKO nictwa na najlepszy LZS i szkolne koło sportowe. jutro w PKO”, najlepsza w powiecie brzeskim oka- Dwa pierwsze miejsca zdobyły: LZS z Bucza, który zała się szkoła w Jurkowie, gdzie SKO opiekuje się otrzymał puchar oraz LZS z Łęk; trzeci był LZS nauczycielka Zofia Mordarska. z Wojnicza. PKO przydziela również kredyty indywidu- Puchar przechodni kierownika Wydziału alne na budownictwo mieszkaniowe i na zakup Oświaty Prezydium PRN dla najlepszego szkol- artykułów przemysłowych. W ub. roku udzielono nego koła sportowego wręczono po raz drugi na zakup artykułów przemysłowych kredytów na Szkole Podstawowej nr 1 z Brzeska, która wspól- sumę 28 mln zł. Obserwuje się także ożywienie nie z SKS ze Szkoły Podstawowej nr 3 otrzymała działalności zakładowych ajencji PKO, które ostat- tę samą ilość punktów.10-ciu najlepszym LZS nio dokonują już ponad 27% ogólnej ilości operacji. i SKS wręczono dyplomy i nagrody w postaci sprzętu sportowego. W uroczystości wziął udział Sukces Nadleśnictwa w Brzesku I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza oraz Prze- Załoga Nadleśnictwa w Brzesku uzyskała trzecie wodniczący Prezydium PRN, Jan Szczepaniec. miejsce w międzyzakładowym współzawodnictwie pracy pomiędzy 46 nadleśnictwami Okręgowego Dni Ziemi Brzeskiej Zarządu Lasów Państwowych w Krakowie za rok W dniach od 14 do 20 czerwca 1971 r., odbyły 1970. Przyczyniło się do tego przekroczenie planów się w Brzesku i powiecie Dni Ziemi Brzeskiej. w zakresie hodowli, pielęgnacji, ochrony i użytko- Jest to impreza szczególna, a jej zamysł powstał wania lasów, remontów dróg i budynków, poprawy przed kilku laty lecz dopiero w tym roku został stanu bhp oraz zwiększenia mechanizacji prac. zrealizowany po raz pierwszy. Ziemia Brzeska, W wykonywaniu zadań gospodarczych wyróżniły która posiada walory turystyczno-wypoczynkowe się załogi Leśnictw Jodłówka i Melsztyn. jest szczególnie zobowiązana kształtować i upo- wszechniać te kierunki i prądy kulturalne, które Spotkanie członków ZBoWiD-u służą pracy i wypoczynkowi. Dlatego na temat Dni W związku z Miesiącem Pamięci Narodowej z koń- wybrane zostało hasło „Człowiek – praca – wypo cem kwietnia br. odbyło się w Brzesku spotkanie czynek”. W czasie trwania Dni zaprezentowane też członków Związku Bojowników o Wolność i Demo- zostaną osiągnięcia społeczno-kulturalne powiatu. krację. Chwilą milczenia uczczono pamięć pole- Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu, głych i pomordowanych członków Ruchu Oporu który jest organizatorem pierwszych w dziejach ziemi brzeskiej, żołnierzy i mieszkańców powiatu, powiatu Dni Ziemi Brzeskiej, pragnie jeszcze moc-

16 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 niej zaktywizować społeczeństwo do wytężonego two swej wesołości daje. Wszelako baczcie pilnie, wysiłku na rzecz wzrostu produkcji rolnej, roz- aby słowa i czyny Wasze nikczemnością jakowąś woju kultury, wypoczynku i turystyki. Każdy dzień splamione nie zostały. Panowanie Wasze ma moc obchodów jest poświęcony innym zagadnieniom wielką, a uczcijcie je godnie”. i problemom. Zarówno imprezy główne w Brzesku, Po nim, jeden z młodych rajców miejskich prze jak i towarzyszące im w poszczególnych rejonach mówił w imieniu młodzieży w te słowa: „Chyląc powiatu, a przede wszystkim w Zakliczynie, Woj głęboko czoło przed Majestatem Waszem, my, brać niczu, Czchowie, Iwkowej, Borzęcinie, Szczurowej, scholarska obejmujemy z podziękowaniem wiel- spełnią swe zadanie wówczas, gdy wszyscy miesz- kiem oddaną nam władzę, aby wszystkim prawom kańcy Brzeska i powiatu, wszystkie organizacje dać uszanowanie. Niechaj lud weseli się i raduje i instytucje, uczestnicy Dni, nie będą szczędzić wespół z nami. Obiecujemy zatem dać świadectwo wysiłku, aby ta inicjatywa, może jeszcze niedosko rozwagi i godności naszej, aby nauki i przestrogi nała i wymagająca w przyszłości szeregu uspraw- nam dane, blasku i sławy Waszemu Majestatowi nień, stała się prawdziwym świętem ludzi pracy i grodowi naszemu dodały. Szanować i poważać miasta i wsi. Z taką odezwą zwrócili się organiza- białogłowy będziemy i wszelką im przynależną torzy Dni do społeczeństwa powiatu brzeskiego. cześć oddawać. Każdy ze scholarów, idąc po ulicy 14 czerwca 1971 r., w pierwszy Dzień Obcho- miejskiej niech woła i mówi: godni dobrodziejstw dów Dni Ziemi Brzeskiej, o godzinie 17-tej na naszych i my wszelakie nakazy i prawa szanować placu Kazimierza Wielkiego nastąpiła ich inaugu- solennie przyrzekamy.” racja. Wypadła ona niezwykle okazale. Cały plac Następnie barwny pochód młodzieży udał się na wypełniła młodzież szkół podstawowych i śred- stadion sportowy, gdzie rozpoczęły się żakowskie nich naszego miasta w barwnych i pomysłowych igrce, które zakończone zostały wspólnym ogni- strojach. Na czele widniał herb miasta Brzeska skiem. W ten sposób minął pierwszy dzień, pierw- i napis „Dni Ziemi Brzeskiej – Człowiek – Praca szych w dziejach powiatu Dni Ziemi Brzeskiej. – Wypoczynek”. Przybyli też licznie mieszkańcy Drugi dzień obchodów Dni Ziemi Brzeskiej, miasta. Na podium stanęli przedstawiciele władz wtorek,15 czerwca 1971 roku odbywał się pod politycznych, organizacji społecznych i władz znakiem młodości. W tym dniu odbywały się administracyjnych. Rozległ się hejnał mariacki. sesje popularno-naukowe, spotkania z czołowymi Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Naro- ludźmi naszego powiatu, działaczami ruchu mło- dowej, Aleksander Lewicki wygłosił przemówienie dzieżowego. Między innymi na terenie Rolniczego inauguracyjne. Mówił on między innymi: „Wkra- Zakładu Doświadczalnego Wyższej Szkoły Rolni- cza do Brzeska impreza szczególna, zarówno czej, odbyło się spotkanie młodych rolników z wła- w formie jak i treści, która w zamysłach istniała dzami administracyjnymi miasta, a także z do- od lat – Dni Ziemi Brzeskiej. W czasie ich trwania świadczonymi pracownikami rolnictwa. chcemy zaprezentować osiągnięcia społeczno-kul- Dzień Młodości – bo tak nazwany został drugi turalne, będące wynikiem przemian ekonomicz- dzień obchodów, nasuwał dużo refleksji na temat, nych okresu władzy ludowej”. W dalszym ciągu który należałoby nazwać „młodzież wczoraj i dziś”. swego przemówienia, Przewodniczący Prezydium Mówiono o tym na wielu spotkaniach. Starsi dzia- MRN wskazał na osiągnięcia miasta Brzeska, łacze wspominali swoją młodość, kiedy w okresie przede wszystkim w dziedzinie uprzemysłowienia międzywojennym tylko jednostki mogły się kształ- i gospodarki komunalnej. Te fragmenty przemó- cić i zdobywać odpowiednią pozycję w naszym wienia były gorąco oklaskiwane. społeczeństwie. Większość młodzieży w ogóle nie Następnie przewodniczący Prezydium wręczył miała dostępu do szkół nawet siedmioklasowych, symboliczny klucz od bram miejskich przedstawi- bo tych było bardzo mało. O szkole średniej mało cielowi młodzieży, tym samym przekazując w jej kto mógł sobie pomyśleć, a o studiach wprost ręce władzę nad miastem na czas trwania Dni mowy nie było. Zresztą w powiecie była tylko jedna Ziemi Brzeskiej. Herold, w historycznym stroju, szkoła średnia – w Brzesku. odczytał akt następującej treści: „My pan, ojciec Dziś, cała młodzież kończy 8 klasową szkołę tego grodu rozgłaszamy wieść osobliwą. Niechaj podstawową, olbrzymia jej większość kształci się każdy ucha nadstawi, a weseli się i raduje. Wyślij- dalej w szkołach średnich i zawodowych, których cie tedy scholarów na rozstaje, a wieść dalej ślij- na terenie powiatu jest teraz sześć – Liceum Ogól- cie. My w dostojeństwie i majestacie naszym roz- nokształcące, Technikum Ekonomiczne, Technikum kazujemy: władzę wszelaką z przynależnościami Elektryczno-Mechaniczne, wszystkie w Brzesku oraz wszemi dajemy miłościwie braci scholarskiej, Technikum Rolnicze w Wojniczu, Technikum i Szkoła aby panowania swego dała wyraz, a grodem i lu- Zawodowa Ceramiczna w Łysej Górze, Szkoła Mecha- dem rządziła. Niechaj smutny weseli się i raduje, nizacji Rolnictwa w Zakliczynie. Znaczna część a krotochwilny wespół z innymi braćmi świadec- młodzieży nie poprzestaje jednak na wykształceniu

17 Jan Burlikowski

średnim, poważna ściowy 50 tys. m2 ich powierzchni. Prace te będą jej liczba kształci się wykonywane wyłącznie w ramach czynów społecz- w szkołach wyższych. nych ludności, oczywiście przy pomocy finansowej Już dziś posiadamy na państwa. Że ludność docenia znaczenie i potrzebę różnych odpowiedzial- budowy dróg w tej formie, świadczy właśnie wczo- nych stanowiskach rajszy dzień. Na przykład w Tymowej, na drodze państwowych i go- do Czchowa, pracowało 80 osób z przewodniczą- spodarczych bardzo cym Gromadzkiej Rady Narodowej na czele. Była dużo osób z wyższym też grupa starszej młodzieży szkolnej z kierow- w y k s z t a ł c a n i e m , niczką szkoły, Leszczyńską, grupa pracowników zdobytym już w Pol- mleczarni z Tymowej. Wyróżniał się w pracy spo- sce Ludowej. Celem łecznej rolnik Władysław Osuch z Tymowej. Przy Dnia Młodości było modernizacji drogi Łęki – Przyborów pracowało 30 przypomnienie mło osób. W Brzesku pracowano społecznie przy upo- dzieży o wielkich szansach i perspektywach, rządkowaniu zieleńca na ulicy Browarnej i układa- jakie przed nią otworzyła Polska Ludowa. niu nowego chodnika przy placu Kazimierza Wiel- Trzeci dzień, środa 16 czerwca, to przede wszyst- kiego. Pracowali w czynie społecznym pracownicy kim sesja naukowa na temat „Przeszłość i perspek- Prezydium PRN, Komitetu Powiatowego PZPR, tywy Ziemi Brzeskiej”. Na sesji tej zostały wygłoszone pracownicy PZU, PK ZSL, zarządów powiatowych dwa referaty. Pierwszy – „Problematyka dziejów organizacji młodzieżowych. Warto zaznaczyć, że lokalnych powiatu brzeskiego” wygłosił pracownik obecnie w trakcie budowy w ramach czynów spo- naukowy Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, łecznych, znajduje się Dom Strażaka w Jastwi, rodak wojnicki, doc. dr hab. Józef Szymański. Drugi Porąbce Uszewskiej, Dębinie Łętowskiej, Masz- temat – „Gospodarczy i społeczny rozwój Ziemi Brze- kienicach. Domy te służyć będą społeczeństwu skiej” wygłosił mgr Wacław Piechowicz, przewodni- zarówno jako miejsca przeznaczone na sprzęt czący Powiatowej Komisji Planowania Gospodarczego przeciwpożarowy, jak i w celach kulturalno-oświa- w Prezydium PRN w Brzesku. Obydwa referaty, towych. Tak więc na pracy społecznej upłynął niezwykle ciekawe, wywołały duże zainteresowanie czwarty dzień obchodów Dni Ziemi Brzeskiej. uczestników sesji. Każdy z nich otrzymał powielone Piąty dzień obchodów,18 czerwca 1971 roku, obydwa referaty w pamiątkowej oprawie. to przede wszystkim imprezy o charakterze kul- Czwarty dzień obchodów Dni Ziemi Brzeskiej, turalnym oraz turniej pomiędzy miejscowościami 17 czerwca 1971 r., nazwany został „Popołudniem Szczurowa i Zakliczyn. W kinie Bałtyk, w Brzesku, czynów społecznych”. Ideą tego dnia była popula odbył się przegląd małych form artystycznych. ryzacja czynów społecznych, jako przedsięwzięcia Udział wzięły zespoły działające przy placówkach mającego ogromne znaczenie w aktywizacji społe- kulturalno-oświatowych zakładowych i wiejskich, czeństwa w zakresie wykonywania prac społecznie a więc kapele, małe chóry, zespoły muzyczne, pio użytecznych. Czyny społeczne w naszym powiecie senkarskie, recytatorskie, instrumentaliści. posiadają dużą tradycję. Przy ich pomocy zbudo- Szósty dzień obchodów,19 czerwca 1971 r., to wano wiele kilometrów dróg, remiz strażackich, turniej, który odbywał się na rynku w Zakliczy- zelektryfikowano wiele wsi, wybudowano różne nie. Odbywał się pod znakiem wiedzy rolniczej, obiekty przeznaczone na cele społeczne. Tylko a wzięli udział w nim przedstawiciele dwóch gro- w okresie ostatnich dziesięciu lat, dzięki ofiar- mad – Szczurowej i Zakliczyna. Uczestnicy wyka- nej pracy społeczeństwa powiatu, przy pomocy finansowej państwa, wybudowano ponad 160 km dróg lokalnych. Nic dziwnego, że czyny społeczne koncentrują się głównie na drogach, tu bowiem zaniedbania były szczególnie wielkie, a wiadomo, co znaczą drogi w naszej gospodarce. Toteż i na przyszłość myśli się o dalszych pracach na drogach lokalnych. Chodzi głównie o to, aby sieć dróg i mostów dostosować w maksymalnym stopniu do potrzeb rolnictwa, wzrastającego stale ruchu samochodowego oraz do zapewnienie bezpieczeń stwa i ciągłości ruchu drogowego, jak też do rozszerzenia komunikacji autobusowej. Na przyszłość zadania w zakresie dróg prze- W ramach Dni Młodości na stadionie OKS odbył się efektowny widują budowę około 150 km dróg i remont czę- pokaz gimnastyczny młodzieży żeńskiej brzeskich szkół średnich.

18 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 zali dobrą znajomość tematu, więc turniej zakoń- podejmował w nich tematykę związaną z populary- czył się remisem. Nagrody zostały podzielone. zacją przepisów prawnych, a także ulubioną przez Siódmy, ostatni dzień obchodów,20 czerwca, to Niego pracą wśród dzieci i młodzieży. W okresie dzień sportu, turystyki i wypoczynku. Wszystkie obchodów Tysiąclecia był autorem szeregu audycji imprezy tego dnia zorganizowano w Czchowie. Był historycznych, dotyczących poszczególnych miej- to zarazem dzień otwarcia sezonu turystyczno- scowości naszego powiatu, między innymi Wojni- wypoczynkowego w tej miejscowości. Imprezy cza, Paleśnicy, Uszwi, Zabawy. odbywały się w Czchowie, w okolicy Zapory, gdzie Bardzo ważną stroną Jego działalności była znajduje się już poważny ośrodek wypoczynkowy. wielka troska o dzieci i młodzież. Wcielał on w ży- Zakłady pracy zorganizowały wycieczki dla swoich cie zasadę, że „wszystkie dzieci są nasze”. Urze- pracowników i ich rodzin do Czchowa. Imprezom czywistniał tę zasadę, będąc prezesem Oddziału przyglądało się wiele osób, przebywających na wypo- Powiatowego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci czynku w domkach kampingowych w ośrodku. i przewodniczącym Komisji do Spraw Dzieci i Mło Dni Brzeska zostały zakończone w dniu 20 dzieży Powiatowego Komitetu FJN. Przedszkole czerwca. Impreza ta zorganizowana po raz pierwszy, TPD w Brzesku w Ogrodzie Jordanowskim, pół- mimo braku doświadczenia, wypadła jednak oka- kolonie letnie i zimowe, świetlice dla dzieci – to zale, szczególnie pierwszy dzień i ostatni były pod dzieło Zmarłego. Za pracę zawodową i społeczną względem widowiskowym najbardziej efektowne. Zmarły odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Stanisław Kulinowski nie żyje Zasługi, Medalem Dziesięciolecia, odznaką Zasłu- 16 czerwca 1971 roku zmarł w Tarnowie, w tam- żony Pracownik Rady Narodowej, Złotą Odznaką tejszym szpitalu, w wyniku choroby wątroby, za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej, Brązowym w wieku lat 57 długoletni sekretarz Prezydium Medalem Zasługi dla Obronności Kraju. PRN w Brzesku, Stanisław Kulinowski. Śmierć tego zasłużonego pracownika i działacza Zmarły od chwili wywołała powszechny żal nie tylko wśród pracow- wyzwolenia Ziemi ników rad narodowych, ale ogółu społeczeństwa Brzeskiej spod okupa- naszego powiatu. Żal tym większy, że życie nie szczę- cji hitlerowskiej oddał dziło Mu, już choremu – dotkliwych i bolesnych się ofiarnej i pełnej ciosów, z których najcięższym była śmierć żony. poświęcenia działal- Pogrzeb Stanisława Kulinowskiego odbył się ności politycznej i spo- dnia 18 czerwca na cmentarzu w Wojniczu. W po- łecznej. Jako członek grzebie wzięły udział tłumy mieszkańców tej PPS był delegatem miejscowości oraz liczne delegacje ze wszystkich powiatowym tej orga gmin naszego powiatu, a także Prezydium WRN nizacji na Zjazd Zjed- oraz Prezydiów PRN z terenu województwa kra- noczeniowy w roku kowskiego. Nad mogiłą przemówienie wygłosił czło- 1948. Pracę w radach nek Prezydium PRN, mgr Franciszek Stopa. Na narodowych rozpo- mogile złożono wiele wieńców i wiązanek kwiatów. czął w roku 1945 na stanowisku referenta Lipcowe święto w Zarządzie Gminy w Wojniczu. Przez krótki 21 lipca 1971 roku o godzinie 14-tej, w sali widowi- okres czasu piastował następnie stanowisko wójta skowej Fabryki Opakowań Blaszanych, odbyła się w gminie Radłów. W roku 1948 powołany został na uroczysta sesja Powiatowej.Miejskiej i Gromadz- stanowisko sekretarza byłego Wydziału Powiato- kiej Rady Narodowej oraz Powiatowego, Miej- wego w Brzesku. W latach 1950-1956 pełnił obo- skiego i Gromadzkiego Komitetu FJN. W wypeł- wiązki starszego instruktora w Prezydium WRN nionej po brzegi sali zajęli miejsca przedstawiciele w Krakowie. W listopadzie 1956 roku, Powiatowa organizacji politycznych, społecznych, młodzieżo- Rada Narodowa w Brzesku wybrała Go na stano- wych, władz administracyjnych, radni Wojewódz- wisko sekretarza Prezydium PRN, którą to funk- kiej Rady Narodowej, przedstawiciele zakładów cję pełnił do końca życia. pracy i instytucji, liczni mieszkańcy miasta i po- Stanisław Kulinowski był postacią powszech- wiatu. Komitet Powiatowy PZPR reprezentował nie znaną i szanowaną w powiecie. Oprócz pracy sekretarz KP, Zdzisław Malik, przedstawiciel Pre- zawodowej wiele czasu poświęcał na pracę spo- zydium WRN, mgr Stefan Kawecki, zastępca kie- łeczną. Od roku 1953, z przerwą w latach 1955- rownika Wydziału Organizacyjno-Prawnego. Po 56, był przewodniczącym Komitetu Redakcyj- odegraniu hymnu narodowego, okolicznościowe nego Radiowęzła Powiatowego. Opracował wiele przemówienie wygłosił przewodniczący Prezydium cennych audycji radiowych. Szczególnie chętnie PRN, Jan Szczepaniec.

19 Jan Burlikowski

Następnie odbyła się dekoracja wysokimi niczu, kierowniczka wiejskiej świetlicy. Na Zlot odznaczeniami państwowymi oraz odznakami licz- pojechał również Krzysztof Mielniczek, członek nych pracowników i działaczy. Złoty Krzyż Zasługi Prezydium Zarządu Powiatowego WMW, zaanga- otrzymał Józef Mikosz, radny i członek Prezydium żowany działacz społeczny i młodzieżowy, sekre- GRN w Czchowie, Srebrne Krzyże Zasługi otrzy- tarz POP PZPR w Marcinkowicach, dobrze zapo- mali: Michalina Karpiel, pracownik Wydziału wiadający się młody rolnik oraz Henryk Piechnik Finansowego, Władysław Skalski, agromelio- z Wojakowej, młody rolnik, radny GRN, członek rant, radny w Borzęcinie, Władysław Wiśniewski, Zarządu Powiatowego ZMW. Tych ośmiu delega- kierownik sklepu WSS w Brzesku, Franciszek tów reprezentuje na Zlocie w Katowicach ponad Śledź, członek ORMO, Brązowe Krzyże Zasługi czterotysięczną rzeszę członków Związku Mło- otrzymali: Halina Misterka-Ciuruś, przełożona dzieży Wiejskiej powiatu brzeskiego. pielęgniarek w szpitalu Powiatowym w Brzesku, Barbara Dąbrowa, radna PRN, sołtys wsi Wojko- Apel o oszczędzanie wody wice, sierżant MO, Franciszek Repeta i były funk- W związku z suszą, Miejskie Przedsiębiorstwo cjonariusz MO, Jan Marecik. Złotymi Odznakami Gospodarki Komunalnej, za pośrednictwem radio- Za Zasługi w zwalczaniu powodzi, udekorowani węzła i ogłoszeń, zwróciło się do odbiorców wody zostali członkowie ORMO: Józef Kierczak, Mie- z wodociągu komunalnego o oszczędne gospoda- czysław Domagała, Michał Wojtas oraz Tadeusz rowanie wodą i używanie jej tylko do niezbędnych Strojny, kierowca Straży Pożarnej, inż. Stani- potrzeb konsumpcyjnych. Nie należy w szczegól- sław Łucki, kierownik Powiatowego Inspektoratu ności używać wody z wodociągów do mycia samo- Wodnych Melioracji.17 osób otrzymało Srebrne chodów, podlewania ogródków i innych niekoniecz- Odznaki. Odznaki honorowe Zasłużony Pracownik nych potrzeb. Równocześnie Prezydium MRN Rady Narodowej otrzymali następujący długoletni w związku z suszą, zwróciło się do mieszkańców pracownicy i działacze rad narodowych: Franci- miasta i pracowników zakładów pracy z prośbą szek Zięcina, Edmund Maruszczak, Aleksander o podlewanie kwiatów w donicach i na kwietni- Lewicki, Tadeusz Jakubczyk, Adam Dzierwa, kach miejskich, położonych w pobliżu zakładów Halina Klimas, Józef Gawlak. Część oficjalną pracy i mieszkań, aby w czasie suszy nie uschły. akademii zakończono odegraniem „Międzyna- rodówki”. W części artystycznej wystąpił zespół Uruchomienie estradowy Fabryki Opakowań Blaszanych. komunikacji do Czchowa Pięknie położona miejscowość Czchów stała się Młodzi z Brzeskiego już znanym, nie tylko w powiecie, miejscem wypo- na Zlocie w Katowicach czynku. Do Czchowa udają się liczni mieszkańcy W skład delegacji Młodych Przodowników Nauki Brzeska, a także Krakowa i innych miast. Dostać i Pracy, jaki odbywał się w Katowicach z okazji się jednak tam nie było łatwo, szczególnie w okre- Święta Odrodzenia, z powiatu brzeskiego weszło sie sezonu. Komunikacja PKS nie wystarczała. 8 delegatów. Franciszek Łabuda ze wsi Rudka, I dlatego, z dniem 18 lipca 1971 r. Miejskie Przed- młody rolnik. O jego dużym zaangażowaniu siębiorstwo Komunikacyjne z Tarnowa, które społecznym świadczy najlepiej fakt, że mimo mło- obsługuje nasze miasto, uruchomiło komunikację dego wieku pełni on już funkcję sołtysa. Stanisław autobusami tego Przedsiębiorstwa pomiędzy Brze- Marecik z Niedźwiedzy pracuje wraz z rodzicami skiem, a dokładniej, stacją kolejową Brzesko-Oko- na 7-mio hektarowym gospodarstwie. Dzięki cim a Zaporą w Czchowie. samozaparciu i wytrwałości zdobył koresponden- Autobusy kursować będą w niedziele i święta cyjnie średnie wykształcenie, a obecnie studiuje według odrębnego rozkładu jazdy, oczywiście tylko zaocznie w Wyższej Szkole Rolniczej. Krystyna przez sezon letni. Innowacja ta została powitana Skóra przewodnicząca Koła ZMW w Borzęcinie, z dużym uznaniem przez społeczeństwo miasta absolwentka Szkoły Przysposobienia Rolniczego i powiatu a także przez przyjezdnych. gospodaruje wraz z rodzicami. Maria Pawlik z Charzewic, członek Prezydium Zarządu Powia- 32 rocznica wybuchu towego ZMW, absolwentka Technikum Rolniczego II wojny światowej w Wojniczu należy do aktywnych działaczek ZMW Podobnie jak cały nasz naród, również mieszkańcy w swoim środowisku. Eugeniusz Stępak ze wsi Brzeska w dniu 1 września oddali hołd poległym Wróblowice, młody rolnik, jest przewodniczącym w obronie Ojczyzny. Na cmentarz wojskowy udali Koła ZMW i członkiem Zarządu Kółka Rolniczego się w pochodzie przedstawiciele władz politycz- w swojej miejscowości. Delegatem jest także Irena nych, organizacji społecznych, władz administra- Krawczyk ze wsi Łopoń, członek Powiatowej Rady cyjnych a także załogi zakładów pracy i młodzież. Dziewcząt i Zarządu Gromadzkiego ZMW w Woj- Na cmentarzu odbył się antywojenny wiec, w cza-

20 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 sie którego przemówienie wygłosił przewodni- – 1.745 pkt,. Komunalni – 1.610 pkt. W Sparta- czący Zarządu Oddziału Powiatowego Związku kiadzie brali również udział Państwowcy, a wśród Bojowników o Wolność i Demokrację, Adam nich drużyna piłki siatkowej pracowników Prezy- Dzierwa. Honory wojskowe poległym oddała kom- dium PRN – jednak bez specjalnego powodzenia. pania honorowa Wojska Polskiego. Złożone zostały Równocześnie na terenie miasta odbywały się wieńce i wiązanki kwiatów. imprezy Dnia Kolejarza. W pięknej naturalnej scenerii na placu obok Pawilonu okocimskiego odbyła Nowa szkoła w Łękach się akademia pracowników PKP okręgu krakow- 4 września 1971 roku jeszcze jedna wieś w naszym skiego. W uroczystości tej uczestniczyły delegacje powiecie otrzymała nowy budynek szkolny. Jest to pracowników kolei czechosłowackich, z naczelni- wieś Łęki w gromadzie Szczepanów. Do tej chwili kiem dyrekcji, J. Szauszą, kolejarzy NRD z wice- dzieci w Łękach uczyły się w szkole wybudowanej prezydentem kolei, E. Weiligem i attache do spraw jeszcze w ubiegłym wieku i mimo późniejszego komunikacji NRD w Warszawie, A. Heinem oraz rozbudowania jej o dalsze dwie sale lekcyjne, kolejarzy węgierskich z nacz. dyr. kol.. w Misz- nauka w tym budynku odbywała się w bardzo kolcu, P. Pastorem. złych warunkach. Na kolejarskie Święto przybyli: przewodniczący W uroczystości otwarcia nowej szkoły wzięli Prezydium Rady Narodowej miasta Krakowa, udział przedstawiciele władz wojewódzkich z se- Jerzy Pękala oraz zastępca przewodniczącego kretarzem KW PZPR, mgr Andrzejem Czyżem, Prezydium WRN, Jan Sokołowski. W czasie tej kuratorem Okręgu Szkolnego Krakowskiego, uroczystości szereg pracowników kolei otrzymało Janem Nowakiem. Obecni byli przedstawiciele wysokie odznaczenia państwowe: Krzyże Kawa- władz powiatowych w osobach: I sekretarza KP lerskie Orderu Odrodzenia Polski, Złote, Srebrne PZPR, Ludwika Nędzy, przewodniczącego Prezy- i Brązowe Krzyże Zasługi, Medale Za Ofiarność dium PRN, Jana Szczepańca i inspektora szkol- i Odwagę. Bocznicą kolejową na teren Browaru nego, Władysława Bodzionego. wjechał specjalny pociąg, który przywiózł więk- Koszt budowy nowej szkoły w Łękach wyniósł szą liczbę kolejarzy i ich rodziny. W czasie imprez 1.700 tys. zł. Mieszkańcy Łęk w czynie społecznym spartakiadowych, jak też Dnia Kolejarza dopisy- o wartości 60 tys. zł., wybudowali mostek i doj- wała piękna pogoda. ście do szkoły. Budynek mieści 5 sal lekcyjnych, pracownię zajęć technicznych, kancelarię, pokój Czy w Brzesku nauczycielski oraz dwa mieszkania dla nauczycieli. stanie pomnik Wdzięczności Oddanie do użytku tej szkoły jest spełnieniem wie- W budynku Prezydium Powiatowej Rady Narodo- loletnich marzeń mieszkańców Łęk. wej urządzona została wystawa projektów pomnika Wdzięczności. Pomnik ten ma uczcić pamięć tych VII Wojewódzka Spartakiada mieszkańców miasta i powiatu, którzy życie swoje Związków Zawodowych i Dzień oddali w II wojnie światowej lub zostali zamęczeni Kolejarza w Brzesku w obozach i więzieniach hitlerowskich, albo oddali Ogólnozwiązkowa Federacja Sportu, Wychowa- życie w Ruchu Oporu. Pomnik ma stanąć na placu nia Fizycznego i Turystyki, Zarząd Wojewódzki Kazimierza Wielkiego, który w tym celu będzie TKKF i Zarząd Okręgu Związków Zawodowych odpowiednio przebudowany i w przyszłości ma się Pracowników Przemysłu Spożywczego i Cukier- stać miejscem wszelkich uroczystości pod gołym niczego, zorganizowały w Brzesku, na stadionie niebem. Zwiedzający są proszeni o wyrażenie swo- Okocimskiego Klubu Sportowego, w dniach 11 i 12 jej opinii o wystawionych projektach. września 1971 roku VII Wojewódzką Spartakiadę Związków Zawodowych. Odbyły się zawody w ta- Plenum KP PZPR kich dyscyplinach jak: piłka siatkowa, strzelanie, 7 października 1971 roku odbyło się plenarne kometka, lekkoatletyka, zawody pływackie, podno- posiedzenie Komitetu Powiatowego PZPR. Było szenie ciężarów, sztafeta kombinowana oraz mecz one poświęcone pracy partyjnej wśród kobiet. piłki nożnej RKS Garbarnia Kraków – Okocimski Referat wygłoszony przez członka Egzekutywy Klub Sportowy. Otwarcia Spartakiady dokonał KP PZPR, przewodniczącą ZP Ligi Kobiet, Janinę I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza w obecności Hnatowicz i wypowiedzi dyskutantów trakto- przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji Związ- wały o problemach całego środowiska kobiecego ków Zawodowych, Henryka Michalskiego, zastępcy w powiecie. W obradach, którym przewodniczył kierownika Wydziału Propagandy KW PZPR, Z. I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza, uczestniczył Kwatery. sekretarz KW PZPR, Kazimierz Barwacz, prze- W punktacji zespołowej zwyciężyli Włókniarze – wodnicząca Wojewódzkiej Rady Kobiet, J. Skąpska 2.205 pkt., przed Hutnikami – 1.745 pkt., Spożywcy i sekretarz tego Zarządu, Zofia Ciernik.

21 Jan Burlikowski

Kobiety stanowią 53 procent mieszkańców rodzicielskiego. W bardzo starannie przygotowanej Ziemi Brzeskiej,46 tys. mieszka na wsi, a spośród uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz nich ponad 11 tys. samodzielnie prowadzi gospo- powiatowych i wojska, ponieważ zbiegła się ona darstwa rolne. O ich kłopotach i osiągnięciach z obchodami Dnia Wojaka Polskiego. mówiono w ożywionej dyskusji. Sekretarz Bar- Aktu nadania szkole imienia Tadeusza wacz, nawiązując do dyskusji, wymienił kilka waż- Kościuszki dokonał kierownik Wydziału Oświaty nych zadań, które trzeba systematycznie rozwią- i Kultury Prezydium PRN, inspektor szkolny Wła- zywać, na przykład zatrudnienie kobiet, w tym też dysław Bodziony. O tradycjach Ludowego Wojska w pracy nakładczej i chałupniczej. Konieczne jest Polskiego w nawiązaniu do patrona szkoły, mówił rozszerzenie sieci i zakresu usług. Dotyczy to dzie- major Sady. Uroczystość zakończył interesujący cińców, żłobków, szkół, przedszkoli, sklepów i pla- występ artystyczny młodzieży szkolnej. cówek usługowych. Niezmiernie ważne jest zme- Kierownikiem szkoły w Morzyskach jest od chanizowanie prac w rolnictwie i gospodarstwach chwili wyzwolenia Tadeusz Wałęga, który w pierw- rolnych. Tymczasem, brakuje wiele urządzeń z tak szych latach po wojnie rozbudował mały wówczas zwanej małej mechanizacji. Wiele uwagi poświę- budynek do stanu obecnego. Ze szkoły tej wyszło cono na Plenum sprawom wychowawczym, za już wiele młodzieży, z której szeregów wiele osób które zresztą odpowiedzialne są nie tylko kobiety. zajmuje poważne stanowiska państwowe, spo- Postulowano szerszy udział kobiet w radach naro- łeczne i gospodarcze w naszym kraju. Kierownik dowych, w radach nadzorczych GS itp. Wałęga zajmował też ważne stanowiska w życiu Plenum załatwiło też sprawy organizacyjne. społecznym: był radnym Gminnej Rady Narodowej Na własną prośbę zwolniony został sekretarz i jej przewodniczącym w Szczepanowie. Kierowana KP, Eugeniusz Włosek z obowiązków w Brzesku, przez niego szkoła znana jest z wysokiego poziomu w związku z równoczesnym wyborem na I sekre- nauczania i wychowania. Kierownik Wałęga był tarza KP PZPR w Miechowie. Także na własną długoletnim prezesem Zarządu Powiatowego prośbę Plenum zwolniło Jana Pilarczyka z obo- Związku Nauczycielstwa Polskiego i budowniczym wiązków sekretarza KP PZPR w Brzesku, gdyż Domu Nauczyciela w Brzesku. podjął on studia w Moskwie. Wymienionym osobom Plenum wyraziło podziękowania za dotych- Przed VI Zjazdem Partii czasową pracę w powiecie brzeskim. Na sekreta- Podobnie jak w całym kraju, również w powiecie rza do spraw organizacyjnych wybrano Mariana brzeskim, odbywają się otwarte zebrania podsta- Cichostępskiego, na sekretarza propagandy Kazi- wowych organizacji partyjnych z udziałem człon- mierza Schütterlego. ków ZSL i SD a także bezpartyjnych mieszkańców Marian Cichostępski urodził się w roku 1935 miasta i wsi. Toczy się dyskusja nad wytycznymi w powiecie brzeskim, ma wykształcenie średnie, na VI Zjazd, wysuwane są liczne wnioski i postu- jest członkiem partii od 1954 r., był działaczem laty. Przedstawiają one istniejące potrzeby terenu ZHP. Pracował jako księgowy w PGR w Jaśli- w różnych dziedzinach naszego życia gospodar- skach i Birczy oraz w GS Okocim, był wicepreze- czego, społecznego i kulturalnego. sem GS w Wojniczu, prezesem GS w Szczepanowie Na ostatnio odbytym posiedzeniu plenarnym i Czchowie. Ostatnio pełnił funkcję członka KG Powiatowego Komitetu FJN dyskutowany był PZPR w Czchowie. w świetle wytycznych na VI Zjazd Partii – regio- Kazimierz Schütterly urodził się w roku 1943 nalny program rozwoju powiatu brzeskiego na lata w powiecie Włocławek, jest z zawodu nauczycie- 1971 – 1980. Oto niektóre, ważniejsze dane z tego lem, należy do partii od 1966 roku, był działa- programu: czem ZHP i ZMS. Rozpoczął pracę zawodową jako W zakresie gospodarki komunalnej nauczyciel w Poborowie, następnie był zastępcą i mieszkaniowej dążyć się będzie do maksymal- komendanta hufca w Miastku, nauczycielem nego zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych lud- w Biadolinach, kierownikiem Wydziału Młodzieży ności, głównie przez skoncentrowanie wysiłków Starszej Komendy Chorągwi ZHP w Krakowie. Od na budownictwie mieszkaniowym rad narodowych roku 1969 pełnił funkcję kierownika Powiatowego oraz spółdzielczym w Brzesku oraz w rozwijają- Ośrodka Propagandy Partyjnej w Brzesku. cych się miejscowościach, takich jak: Czchów, Woj- nicz, Szczurowa i Zakliczyn. Wzrośnie wskaźnik Szkoła w Morzyskach otrzymała budownictwa indywidualnego, który do roku 1960 imię Tadeusza Kościuszki powinien wynosić 20%, co określa się na 3.828 izb, 14 października 1971 roku odbyła się w Mokrzy- to jest prawie 1.000 mieszkań. skach uroczystość nadania miejscowej Szkole Rok 1980 winien przynieść produkcję cegły Podstawowej imienia Tadeusza Kościuszki. Inicja- w chłopskich zespołach wypału w ilości docelowo tywa wyszła od grona nauczycielskiego i komitetu 8 mln sztuk, aby pokryć zapotrzebowanie na ten

22 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 materiał budowlany. Na terenie miasta koncentro- gwarancję racjonalnego ich zagospodarowania. wane będą prace przy przygotowaniu terenów pod Nastąpić powinno objęcie scaleniem co najmniej budownictwo mieszkaniowe nowych osiedli, to jest 75% wsi w powiecie, szczególnie tam, gdzie istnieje Obrońców Stalingradu, Jagiełły, Browarnej. Trwać największe rozdrobnienie. będzie budowa wodociągu Łukanowice – Brzesko W zakresie zdrowia i opieki społecznej tak, aby do roku 1980 nie tylko Brzesko posiadało rozwiązany zostanie problem lokalowy lecznictwa wodę, ale również 10 wsi leżących na trasie tego zamkniętego przez wybudowanie nowego szpitala wodociągu. Popierać się będzie inicjatywę ludności powiatowego. W tym czasie wprowadzona zostanie w sprawie budowy sieci gazowej w poszczególnych na terenie powiatu integracja lecznictwa zamknię- wsiach leżących na trasie gazociągu głównego. tego i otwartego. Wybudowane zostaną nowe Rozwój i inicjatywa ludności w zakresie czynów wiejskie placówki służby zdrowia w miejscowo- społecznych ukierunkowana będzie na prace zwią- ściach Szczurowa, Dębno, Gnojnik, Szczepanów. zane z poprawą estetycznego i sanitarnego stanu Zwiększona zostanie liczba lekarzy specjalistów, miasta oraz wsi. szczególnie neurologów, pediatrów. Wprowadzone Główne kierunki rozwoju rolnictwa na zostaną nowe formy oświaty sanitarnej. terenie powiatu brzeskiego. Osiągnięcie peł- W zakresie przemysłu, handlu i usług pod- nej samowystarczalności w zakresie produkcji stawowym kierunkiem działania brzeskiego han- zbóż i pasz nastąpi poprzez uzyskanie przeciętnej dlu do roku 1980, będzie pełne pokrycie potrzeb wydajności czterech podstawowych zbóż w gra- ludności i zapewnienie równowagi pieniężno-ryn- nicach 30 q z 1 ha, ziemniaków 250 q/ha i siana kowej, przy równoczesnym wprowadzeniu niezbęd- 80 q/ha. Wyniki te zamierza się osiągnąć przez nych usprawnień organizacyjnych, przedłużenia podniesienie ogólnego poziomu wiedzy rolniczej i ujednolicenia godzin handlu. Do roku 1980 cał- i w związku z tym cała młodzież pozostająca na kowicie zostanie zakończony proces modernizacji wsi, objęta zostanie szkoleniem w szkołach przy- istniejących placówek handlowych, przepracowany sposobienia rolniczego i zespołach szkół przyspo- zostanie dotychczasowy program rozwoju sieci sobienia rolniczego. Inni rolnicy będą przeszkoleni handlowych i usługowych, ze szczególnym zwróce- na kursach kwalifikacyjnych. Podniesiony zosta- niem uwagi na rozwój sieci punktów handlowych nie poziom mechanizacji rolnictwa i rozwój usług i usługowych w ostatnio budowanych budynkach w tym zakresie. Stan ciągników, będących w po- mieszkalnych rad narodowych i spółdzielczych. siadaniu kółek rolniczych i rolników indywidual- Piony spółdzielcze winny rozszerzyć pracę nakład- nych, powinien wzróść do 1.000 sztuk, to jest tak, czą, aby doprowadzić do wzrostu zatrudnienia aby 1 ciągnik przypadał na 45 hektarów gruntów w tej dziedzinie o 30%. Będzie się rozwijać wyżej ornych. Przyczyni się to do zmniejszenia liczby zorganizowane formy usług w skoncentrowanych koni o 50%. Zużycie nawozów mineralnych wzro- pawilonach usługowych, budowanych ze środków śnie do wysokości 200 kg czystego składnika NPK własnych rzemiosła indywidualnego w większych na 1 ha użytków rolnych, nastąpi powszechna ośrodkach wiejskich i w mieście Brzesku. odnowa materiału siewnego i sadzeniaków w rota- W zakresie turystyki zmierzać się będzie do cji trzechletniej, zabiegami ochrony roślin objęty rozszerzenia bazy noclegowej na terenach rekre- będzie cały obszar upraw. acyjnych w południowej części powiatu, głównie Stan pogłowia zwierząt gospodarskich winien w Czchowie, Zakliczynie, Iwkowej i Paleśnicy. osiągnąć w roku 1980: bydła 50 tys. sztuk, trzody Ośrodek czchowski winien być przekształcony chlewnej 55 tys., owiec 7 tys., koni 4.200 sztuk. z okresowego, na całoroczny ośrodek wypoczyn- Wydajność mleka od 1 krowy winna osiągnąć 3200 kowy. Zagospodarowane zostaną tereny po stronie litrów rocznie. W związku z tym zachodzi potrzeba południowej Zalewu Czchowskiego. znacznego rozszerzenia bazy paszowej. Zwiększone zostaną obszary pod uprawę poplonów letnich do Powiatowa Konferencja Wyborcza PZPR około 10 tys. ha, obszar zasiewów poplonów ozi- 16 października 1971 r. obradowała Powiatowa mych winien objąć około 8 tys. ha. Winno nastąpić Konferencja Wyborcza PZPR.3.650 członków zwiększenie ilości kiszonki do 3 ton w skali rocz- i kandydatów partii powiatu brzeskiego reprezen- nej na 1 sztukę bydła. Przewiduje się rozszerzenie towało 149 delegatów, w tym 46 robotników, 34 zakresu budownictwa inwentarskiego dla zwie- rolników. Wybrali oni delegatów na Konferencję rząt o około 6 tys., zaś około 10 tys. obór i chlewni Wojewódzką, przedyskutowali również program powinno być objętych renowacją. rozwoju Ziemi Brzeskiej na tle jej dotychczasowego Będą przejmowane na własność państwa dorobku oraz związane z tym zadania powiatowej wszystkie grunty opuszczone oraz gospodarstwa organizacji partyjnej. Referat na ten temat wygłosił zaniedbane, a następnie będą sprzedawane lub sekretarz organizacyjny KP, Marian Cichostępski. wydzierżawione tym gospodarstwom, które dają Po VII i VIII Plenum KC PZPR powiatowa orga-

23 Jan Burlikowski nizacja umocniła się. Zanotowano dalszy postęp materiałów budowlanych coraz częściej uzupeł- w gospodarce powiatu, chociaż nie dokonuje się on niane są własną produkcją, np. przez zespoły bez przeszkód i trudności. Także kampania przed- wypału cegły. Powiat brzeski przoduje w woje- zjazdowa, która wzmogła aktywność organizacji wództwie w produkcji materiałów budowlanych partyjnych, przyczyniła się do wzmożonego wysiłku sposobem gospodarczym. produkcyjnego w zakładach pracy, instytucjach i na Komendant powiatowy, mjr Dziuk, mówiąc wsiach. Mieszkańcy powiatu włączyli się do reali- o problemach bezpieczeństwa w powiecie, zwró- zacji czynu zjazdowego. Cenne zobowiązanie pod- cił uwagę na zmniejszenie się liczby wykroczeń jęto na przykład w Browarze, jak też w FOB. W tej chuligańskich, przede wszystkim dzięki pomocy ostatniej, postanowiono między innymi rozbudo- i współpracy społeczeństwa. wać ośrodek wczasowy oraz wybudować boisko Uczestniczący w obradach sekretarz KW, sportowe przy osiedlu przyzakładowym. Andrzej Czyż przedstawił aktualną sytuację poli- Po VII i VIII Plenum KC poprawiły się warunki tyczno-gospodarczą. socjalne w wielu zakładach pracy. Np. Browar W konferencji brzeskiej organizacji partyjnej powiększył ośrodek kampingowy w Rożnowie i ob- uczestniczył także przedstawiciel Wydziału Admi- niżył cenę posiłków dla załogi. W PPRB oddano do nistracyjnego KC PZPR, Jan Urban. Na konfe- użytku budynek socjalny, postarano się też o urzą- rencji wybrano ośmiu delegatów na konferencję dzenia do przygotowania gorących posiłków dla wojewódzką, a wśród nich sekretarza KW PZPR, robotników. W FOB udało się uruchomić hotel dla Andrzeja Czyża i I sekretarz KP PZPR, Ludwika pracowników dojeżdżających do pracy, którzy mieli Nędzę. trudności z dotarciem do fabryki na poszczególne zmiany. W lipcu br. otwarto także ośrodek wcza- Sztandar dla brzeskiej organizacji LOK sowy dla załogi. 20 października 1971 roku odbyła się w sali Kina Wiele wiejskich i miejskich POP, gromadzkich Bałtyk w Brzesku uroczystość, w czasie której I se- rad narodowych czy GS stara się we własnym kretarz KP PZPR, Ludwik Nędza w imieniu Powia- zakresie rozwiązać palące problemy, podejmując towego Komitetu FJN, wręczył sztandar ufun- cenne inicjatywy. Np. w Szczurowej zrobiono plac dowany przez społeczeństwo powiatu brzeskiego zabaw dla dzieci, wnet otwarty będzie drugi oddział dla Zarządu Powiatowego Ligi Obrony Kraju. przedszkola. Przy udziale czynów społecznych Zarząd ten może poszczycić się dobrymi wyni- trwa tam budowa wodociągów. Władze gromadz- kami w rozwijaniu sportów obronnych w powiecie. kie starają się też o otwarcie szkoły przysposobie- Przy tej sposobności zasłużeni działacze LOK nia rolniczego. Kółko Rolnicze w Paleśnicy buduje otrzymali pamiątkowe odznaki tej organizacji, z własnych funduszy potrzebny tam tak bardzo nagrody i dyplomy, a koło LOK przy Browarze magazyn nawozowy. W Zakliczynie opracowuje Okocim już po raz czwarty zdobyło puchar szefa się program utworzenia ośrodka turystycznego. Powiatowego Sztabu Wojskowego w Brzesku, Niedawne decyzje, zmierzające do podniesie- ppłk Witolda Kuchalskiego, za najlepsze wyniki nia opłacalności i efektywności produkcji rolnej, w powiatowych zawodach strzeleckich. wpłynęły korzystnie na zwiększenie produkcyjno- ści gospodarstw chłopskich, zahamowany został Szkoła w Porąbce Uszewskiej spadek pogłowia zwierząt, który nastąpił w latach otrzymała imię Władysława Reymonta 1969-1970. Zwiększało się pogłowie bydła z 40.080 25 października 1971 roku młodzież Szkoły Podsta- sztuk w roku 1970 do 40.569 w roku bieżącym, wowej w Porąbce Uszewskiej przeżywała wraz ze trzody chlewnej z 31.270 do 33.600 w analogicz- swoimi pedagogami podniosłą i miłą uroczystość. nym czasie. Wzrosła liczba gospodarstw pla- Na wniosek Rady Pedagogicznej oraz Uczniow- nujących budowę lub modernizację budynków skiego Samorządu Szkolnego szkole nadano imię gospodarczych w celu przestawienia na produk- Władysława Reymonta. Z okazji uroczystości, cję hodowlaną specjalistyczną. Rolnicy powiatu w której uczestniczyli m.in. przedstawiciele Komi- brzeskiego podjęli liczne zobowiązania, dotyczące tetu Powiatowego PZPR, Zarządu Powiatowego przede wszystkim budowy i modernizacji dróg ZNP, Inspektoratu Szkolnego, młodzież przygoto- oraz zwiększenia produkcji mleka i żywca.. wała bogatą część artystyczną. Wystąpiła również W dyskusji wykazano wiele istniejących jesz- orkiestra dęta z Bolesławia w powiecie dąbrow- cze przyczyn, które hamują dynamiczny rozwój skim wraz z emerytowanym sołtysem Mieczysła- powiatu. Wymienić tu należy słabe jeszcze wyko- wem Sochą, który położył duże zasługi przy budo- rzystanie środków pochodzących z Funduszu Roz- wie szkoły w Porąbce Uszewskiej. Licznie przybyli woju Rolnictwa i zbyt niskie jeszcze stosowanie na szkolną uroczystość mieszkańcy wioski gorąco intensywnych odmian zbóż. Rozwój mechanizacji oklaskiwali występy artystyczne młodzieży oraz prac rolnych wymaga komasacji gruntów. Braki gościnnie występującą orkiestrę z Bolesławia.

24 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

twiło 3.324 sprawy. Następny w kolejności jest Sesja Powiatowej Rady Narodowej Wydział Budownictwa, Urbanistyki i Architektury 26 października 1971 roku obradowała w Brzesku – 1.722 sprawy. Należy tu dodać jeszcze, że oprócz Powiatowa Rada Narodowa. Zasadniczym tema- tego, obydwie te instytucje przyjmują rocznie po tem obrad było zagadnienie działalności organów około 4 tys. interesantów. Materiały zebrane przy administracji państwowej i instytucji w zakresie pomocy ankiety na temat stosunków „urząd a oby- obsługi obywateli, popularnie określane jako sto- watel” wykazały, że 50% ankietowanych nie ma sunki „urząd a obywatel”. Przed sesją radni otrzy- żadnych zastrzeżeń odnośnie pracy Wydziałów, mali odpowiednią informację, a wcześniej odbyli biur gromadzkich i innych organów administra- szereg spotkań dla zasięgnięcia opinii ludności cji i instytucji gospodarczych, 25% wypowiada się w tej sprawie. Obradom przewodniczył radny, mgr pozytywnie, lecz z zastrzeżeniami o ich pracy, nato- Józef Czarnik. miast całkowicie negatywnie odpowiedziało 25% Obszerną dyskusję zapoczątkowało wystąpienie ankietowanych. Ankieta była anonimowa. Jawnie przewodniczącego Komisji Administracji, Bezpie- na ten temat mówiono natomiast na 26 spotka- czeństwa i Porządku Publicznego, mgra Włady- niach radnych z wyborcami. Zarówno ankieta, jak sława Kowala. Jego krytyczne wystąpienie oparte i materiały ze spotkań wykazały wiele niedomagań było o materiały z ankiety, jaka wcześniej została w obsłudze obywateli. Najwięcej uwag padło pod przeprowadzona wśród mieszkańców powiatu, adresem Państwowej Komunikacji Samochodowej. a także na materiałach, jakie dostarczyły spotka- Wykazywano złą organizację przy wydawaniu bile- nia radnych z wyborcami. Z zebranych w ten spo- tów miesięcznych, złą lub niewystarczającą infor- sób danych wynika, że najwięcej spraw ludzkich mację, niepunktualność odjazdów i przyjazdów, załatwiają bezpośrednio organy rad narodowych niegrzeczną obsługę ze strony personelu. stopnia niższego, nie wydzielone miasta i gromady. Inne mankamenty w stosunkach „urząd a oby- W naszym powiecie załatwia się w gromadach watel” to nieuregulowanie spraw własnościowych około 25 tys. spraw rocznie i około 18 tys. spraw gruntów zabranych pod budowę dróg, najczęściej w Prezydium PRN. Oprócz tego w biurach gro- w formie bezpłatnej, za które ciągle jeszcze należy madzkich wydaje się rocznie kilkadziesiąt tysięcy płacić podatki, niewypłacanie szkód spowodowa- różnego rodzaju zaświadczeń. Np. od stycznia do nych przez dziki, niszczenie plonów przez przed- sierpnia br. biura te wydały 24.822 zaświadczenia. siębiorstwa wiertnicze, a także występująca gdzie- Sprawa wydawania zaświadczeń wymaga szcze- niegdzie, zła jakość prac melioracyjnych. gólnego omówienia, gdyż właśnie na tym tle docho- Przewodniczący Komisji, mgr Kowal wykazał dziło i dochodzi do dość częstych zatargów pomię- na szeregu przykładach, niewłaściwe układanie dzy interesantem a poszczególnymi pracownikami się stosunków pomiędzy urzędem a obywatelem. biura. Utarło się bowiem przekonanie, że biuro Były to przykłady złego traktowania niektórych gromadzkie może i powinno wydawać wszelkiego indywidualnych spraw, przewlekłego załatwiania rodzaju zaświadczenia, o które się ktoś zwróci. różnych braków w administracji. Nie zawsze jed- Zdarzają się na przykład wypadki, że niektórzy nak zgrzyty wynikają z winy pracownika urzędu. pracownicy, aby usprawiedliwić swoją zawinioną Zdarzają się też i wypadki usiłowania pod pre- nieobecność w pracy, ubiegają się o zaświadczenie sją lub groźbą wydania zaświadczeń niezgodnych wygodne dla siebie, aby je przedłożyć w miejscu z prawem, a wygodnych dla zainteresowanych. pracy. Oczywiście takiego zaświadczenia otrzymać Niemniej wiele ostatnio zrobiono na odcinku nie mogą. Również i zakłady pracy kierują do biur poprawy działania administracji. Jest coraz lepszy gromadzkich swoich pracowników po rozmaitego poziom przygotowania teoretycznego i zawodo- rodzaju zaświadczenia, nie zważając na to, że dane wego pracowników, wprowadzono wiele uspraw- te mogą uzyskać z dowodu osobistego danego pra- nień i wiele uprawnień przekazano już organom cownika i że w tej sprawie istnieją wyraźne zarzą- niższego stopnia. dzenia władz centralnych. Powoduje to zatargi W bardzo szerokiej dyskusji radni uzupełnili i nieporozumienia oraz dochodzi do zgrzytów. wystąpienie przewodniczącego Komisji spostrze- Badania wykazały, że do biur gromadzkich żeniami z własnego podwórka oraz własnych najwięcej podań wpływa o przydział materiałów doświadczeń. Radny Jan Kaczmarczyk stwier- budowlanych i o zniżki w obowiązkowych dosta- dził, że Prezydium PRN jest dobrze przygotowane wach. Trudności w zaopatrzeniu nie pozwalają na i dobrze zorientowane w problemie stosunków pełne zaspokojenie potrzeb budowlanych, stąd też pomiędzy urzędem a obywatelem. Potwierdzają skargi na ich przydział są najliczniejsze. się poważne zarzuty pod adresem PKS. Właśnie Jeśli idzie o Wydziały Prezydium PRN, to naj- w dniu sesji radny był świadkiem bardzo nie- więcej spraw załatwia Biuro Geodezji i Urządzeń uprzejmego obchodzenia się z ludźmi w autobusie Rolnych. Na przykład w roku 1970 biuro to zała- na trasie Szczurowa – Brzesko.

25 Jan Burlikowski

Na spotkaniu w Strzelcach Wielkich można ostatnio jest sekretarzem Prezydium Powiatowej było wyczuć, że ludzie na ogół są zadowoleni z zała- Rady Narodowej w Tarnowie. twiania spraw i że w administracji dużo się popra- Powiatowa Rada Narodowa na tej sesji wybrała wiło, co nie znaczy, że już wszystko jest dobrze. 80 ławników ludowych do Sądu Powiatowego Radny Franciszek Dobrzański mówił o potrzebie w Brzesku oraz 70 członków Kolegium do Spraw poprawy stylu pracy w Zarządach Gminnych Spół- Wykroczeń. Na przewodniczącego Kolegium dzielni, szczególnie na odcinku zaopatrzenia oraz wybrany został mgr Konstanty Bujak, zastępcami ustalania dogodnych dla ludności godzin otwarcia zostali: Jerzy Kachnikiewicz i mgr Alicja Zięcina. sklepów. Na potrzebę lepszej współpracy pomiędzy W sesji wziął udział kierownik Wydziału Organi- Wydziałem Budownictwa, Urbanistyki i Archi- zacyjno-Prawnego Prezydium WRN, mgr Włodzi- tektury z Powiatowym Biurem Geodezji i Urzą- mierz Ostrowski. dzeń Rolnych w interesie lepszej obsługi obywateli zwrócił uwagę radny Jerzy Mayer. Postulował Narada aktywu kobiecego przekazanie spraw przydziału materiałów budow- 5 listopada 1971 roku w Brzesku z inicjatywy Rady lanych Prezydium PRN w Brzesku. Kobiet przy Powiatowym Komitecie Frontu Jedno- W podsumowaniu dyskusji zabrał głos zastępca ści Narodu odbyła się narada aktywu kobiecego. przewodniczącego Prezydium PRN, Mieczysław W naradzie, w której uczestniczyło 150 przedsta- Garlicki, wyjaśniając między innymi sprawą komu- wicieli kobiecych organizacji i środowisk powiatu, nikacji autobusowej do Okocimia Górnego. Osta- wziął udział sekretarz KW PZPR, Andrzej Czyż i I tecznie PKS nie mogła tej komunikacji uruchomić, sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza. ze względu na stromość drogi i grożące pasażerom W referacie wprowadzającym do dyskusji, niebezpieczeństwo. Powiatowa Rada Narodowa który wygłosił przewodniczący Prezydium PRN podjęła w omawianej sprawie stosowną uchwałę. Jan Szczepaniec, przedstawione zostały najważ- Przed rozpatrywaniem zasadniczej sprawy, odbyła niejsze zadania inwestycyjne powiatu brzeskiego się dekoracja działaczy odznaczeniami państwo- na lata 1971 – 1975. W dyskusji, w której wzięły wymi. Odznaczeni zostali rolnicy za osiągnięcia udział 23 uczestniczki, mówiło się dużo o spra- w produkcji rolnej. wach i kłopotach nurtujących kobiety. Dyskutantki Złote Krzyże Zasługi otrzymali: Florian Świer- wysuwały wnioski dotyczące problemu ułatwienia czek z Jadownik, Agata Grabaś z Wielkiej Wsi, życia kobietom. Na uwagę zasługują szczególnie Józef Sacha z Dołów. Srebrne Krzyże Zasługi te, które miały swe poparcie w czynie zjazdowym, otrzymali: Augustyn Trytek z Biadolin Radłow- a takie właśnie zgłaszały kobiety z Zabawy, Suf- skich, Stanisław Wielgosz z Mokrzysk, Stanisław czyna, Górki oraz Fabryki Opakowań Blaszanych. Rudnicki z Paleśnicy, Józef Skalski z Biskupic W swoich wystąpieniach sekretarze KW i KP Melsztyńskich, Franciszek Bychawski z Poręby ustosunkowali się do głosów kobiet, podkreślając Spytkowskiej, Piotr Jaśkiewicz z Porąbki Iwkow- przy tym, że realizacja zgłoszonych przez nie postu- skiej, Władysław Michałek z Sufczyna, Jan Mazur latów będzie wówczas możliwa, gdy każdy obywa- z Borzęcina, Piotr Babło z Woli Przemykowskiej. tel wykona uczciwie swoje obowiązki i zadania. Brązowe Krzyże Zasługi otrzymali: Stanisław Mietła z Jasienia, Bogdan Jakubczyk z Tymowej, Obchody 54 rocznicy Wielkiej Stanisław Dziąćko ze Szczurowej, Zofia Cieśla Socjalistycznej Rewolucji z Rylowej, Kazimierz Kołodziej z Iwkowej, Józef Październikowej Macheta z Gnojnika, Jerzy Pośliński z Czchowa, W powiecie odbyły się obchody 54 rocznicy Wielkiej Anna Styrna z Bieśnika. Socjalistycznej Rewolucji Październikowej. Miasto Na wstępie obrad Powiatowa Rada Narodowa Brzesko zostało udekorowane flagami czerwonymi chwilą milczenia uczciła pamięć zmarłego w okre- i biało-czerwonymi, w witrynach sklepowych sie międzysesyjnym radnego Władysława Kaczora umieszczono portrety Lenina oraz pomysłowe oraz powołała do swego składu dwóch nowych rad- dekoracje i kwiaty. Księgarnia Domu Książki urzą- nych – Bronisława Motaka z Porąbki Iwkowskiej dziła wystawę książek, tematycznie związaną z tą i Jana Zająca z Ispii. Powiatowa Rada Narodowa rocznicą.6 listopada, w sali Kina Bałtyk, odbyła się dokonała wyboru sekretarza Prezydium w miejsce uroczysta akademia. Po odegraniu hymnów pol- zmarłego w czerwcu br. Stanisława Kulinowskiego. skiego i radzieckiego, okolicznościowe przemówie- Nowym sekretarzem Prezydium PRN został Hen- nie wygłosił sekretarz KP PZPR, Kazimierz Schüt- ryk Płaneta. Pochodzi on z Biadolin Radłowskich, terly. Część artystyczną wypełnił zespół młodzieży liczy lat 41, zamieszkały jest w Bochni i znany jako Liceum Ogólnokształcącego. długoletni pracownik i działacz rad narodowych. Wśród licznie zgromadzonych przedstawicieli Przez szereg lat pracował w Prezydium WRN w organizacji politycznych i społecznych, władz Krakowie na stanowisku starszego inspektora, administracyjnych i społeczeństwa naszego mia-

26 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 sta, na akademii był obecny dr Walerian Jaworski, Służba zdrowia dwoi się i troi. Dość powiedzieć, mieszkaniec Brzeska, lekarz, uczestnik Wielkiej że wiejskie ośrodki zdrowia przyjmują po 100 i wię- Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, któ- cej chorych dziennie, a wizyty domowe przeciągają remu młodzież wręczyła kwiaty, a zebrani urzą- się do późnych godzin nocnych. Apteka w Brzesku, dzili serdeczną owację. Na terenie całego powiatu jak również wszystkie w terenie są przepełnione, w szkołach, świetlicach i klubach odbyły się oko- wydają jednak lekarstwa długo po wyznaczonych licznościowe akademie, apele, wieczornice. godzinach otwarcia. Trzeba z całym uznaniem pokreślić ofiarną, pełną poświęcenia pracę lekarzy Obrady Plenarne Powiatowego i całej służby zdrowia. Wszyscy w tych trudnych Komitetu FJN chwilach stanęli na wysokości zadania, niosąc 4 listopada 1971 roku w Brzesku obradowało ple- ofiarną pomoc chorym. narne posiedzenie Powiatowego Komitetu FJN. Tematem zasadniczym były aktualne zadania Doroczna narada sołtysów Frontu Jedności Narodu, wypływające z wytycz- 29 grudnia 1971 roku odbyła się doroczna narada nych na VI Zjazd Partii. Referat na ten temat sołtysów z terenu całego powiatu brzeskiego. wygłosił przewodniczący Prezydium PRN, Jan Naradzie przewodniczył przewodniczący Prezy- Szczepaniec. dium PRN, Jan Szczepaniec. Na porządku dzien- W dyskusji omówiono perspektywy gospodar- nym znalazły się takie sprawy jak: czego rozwoju naszego powiatu, wiele miejsca – rola i zadania sołtysa w gospodarczym, socjal- poświęcono też zagadnieniu poprawy stanu bez- nym i kulturalnym rozwoju wsi, na ten temat pieczeństwa, wychowaniu młodzieży, zwalczeniu mówił sekretarz Prezydium Rady Narodowej, przejawów pijaństwa i chuligaństwa. Henryk Płaneta, Na tym posiedzeniu zapadły też ważkie decyzje – aktualne zagadnienia rolnictwa i obrót zie- organizacyjne. Nowym przewodniczącym Powia- mią w świetle nowych przepisów omówił kierownik towego Komitetu FJN został wybrany dyrektor Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa – mgr Stanisław Maj, Liceum Ekonomicznego w Brzesku, Franciszek – zadania sołtysa w zakresie inkasa zobowiązań Bal. Zastępcami zostali sekretarz KP, Ludwik pieniężnych, omówił kierownik Wydziału Finanso- Nędza, prezes Powiatowego Komitetu ZSL, poseł wego, mgr Wacław Trunów, dr Franciszek Mleczko, prezes PK SD, Józef Żak. – stan bezpieczeństwa w powiecie, zwalczanie W skład Komitetu, jako członkowie, weszli przed- chuligaństwa, pijaństwa, kradzieży i innych prze- stawiciele wszystkich działających na terenie stępstw oraz wykroczeń przedstawił komendant powiatu organizacji politycznych, społecznych, powiatowy MO, major Adolf Dziuk. młodzieżowych i gospodarczych. Łącznie Powia- Wystąpił też kierownik Wydziału Spraw towy Komitet Frontu Jedności Narodu w Brzesku Wewnętrznych, Zygmunt Gągorowski, omawiając liczy 50 członków. Siedzibą Powiatowego Komitetu działalność Kolegium Karno Administracyjnego FJN w Brzesku jest gmach Prezydium Powiato- w zwalczaniu naruszeń zasad porządku publicz- wej Rady Narodowej, ulica Głowackiego nr 51. nego i współżycia społecznego. Zabierało głos szereg sołtysów, którzy mówili Epidemia grypy o swoich trudnościach w pracy, szczególnie w dzia- Ogłoszony w dniu 23 listopada stan epidemii grypy łalności społecznej. Stwierdzono bezspornie, że w powiecie trwa nadal. W ubiegłym tygodniu zgło- rola sołtysa w swoim środowisku jest poważna, szono 4.520 zachorowań. W ostatnich dniach na że jako pierwszy obywatel swojej wsi winien świe- szczęście liczba nowych zachorowań zmalała, ale cić przykładem wzorowego obywatela, człowieka jeszcze utrzymuje się na dość wysokim poziomie. o „czystych rękach”, posiadającego wysoki autory- Na przykład w dniu 2 grudnia służba zdrowia tet u miejscowego społeczeństwa, wysoki poziom zanotowała 492 nowe wypadki zachorowań. moralny. Olbrzymia większość sołtysów w powie- Z powodu epidemii grypy zawieszono naukę cie brzeskim w zupełności odpowiada tym kry- w niektórych szkołach, między innymi w Techni- teriom. Podkreślono także poważną rolę zebrań kum Mechaniczno Elektrycznym, Liceum Ogólno- wiejskich, ale zarazem wskazano na potrzebę pod- kształcącym, w Szkole Podstawowej Nr 1 w Brze- niesienia ich rangi, tak aby stały się rzeczywistą sku, w Technikum Rolniczym w Wojniczu i w 20 formą zasięgania opinii mieszkańców w istotnych innych szkołach na terenie powiatu. Zamknięto też sprawach wsi. 8 przedszkoli. Szpital Powiatowy zakazał odwiedzin Odpowiadając na liczne pytania i wątpliwo- chorych. W Brzesku widzi się zamknięte sklepy, ści, przewodniczący Prezydium, Jan Szczepaniec niektóre zaś pracują w skróconych godzinach wypowiedział szereg uwag i rad, jak należy praco- pracy lub w zmniejszonej obsadzie personalnej. wać w roku następnym, tak aby stał się on rokiem dalszego gospodarczego, socjalnego i kulturalnego

27 Jan Burlikowski rozwoju naszego powiatu. Wyraził też uznanie dla średnich i podstawowych w powiecie, uczący prze- właściwej postawy i ofiarnych wysiłków większo- ważnie historii i geografii, jak np. w Zakliczynie, ści sołtysów. Następnie dokonał dekoracji dwóch Rudym Rysiu. sołtysów Złotymi Krzyżami Zasługi. Otrzymali je: Dla uzyskania lepszych wyników pracy Zarząd Władysław Kołek, sołtys wsi Jadowniki i Włady- Powiatowy TRZZ nawiązał szeroką współpracę sław Kubicki, sołtys wsi Filipowice. Na zakończa- z wielu instytucjami i zakładami pracy, jak np. nie przewodniczący życzył wszystkim sołtysom Frontem Jedności Narodu, Związkiem Harcer- owocnej pracy, wiele zdrowia, szczęścia i pomyśl- stwa Polskiego, Towarzystwem Wiedzy Powszech- ności w nowym 1972 roku. nej, Ligą Obrony Kraju, Wydziałem Oświaty Prezydium PRN, Biblioteką Powiatową, Domem O działalności Towarzystwa Książki. Rozwoju Ziem Zachodnich Łącznie powiatowa organizacja TRZZ liczyła Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich powstało 13 kół, w których przeciętnie było od 15 do do 25 w Polsce w roku 1957. W tym też roku, z inicjatywy członków. Razem w powiecie było około 250 człon- Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu, ków Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. powstał w Brzesku Oddział Powiatowy tego Towa- Zarząd Powiatowy TRZZ współpracował ściśle rzystwa. Organizacją tą przez 3 lata kierował jako z Zarządem Wojewódzkim, w którym pracowały przewodniczący, mgr inż. Zbigniew Wyszyński, w tym czasie takie osobistości jak: prof. UJ Stani- kierownik referatu leśnictwa w Wydziale Rol- sław Ehrlich, prof. UJ Witold Taszycki, prof. Tade- nictwa i Leśnictwa Prezydium PRN w Brzesku. usz Seweryn i inni. Następnie prezesem był aż do końca działalności Celem Towarzystwa była pełna integracja Ziem Towarzystwa dr Józef Gurgul, prof. Liceum Ogól- Zachodnich i Północnych, odzyskanych po wie- nokształcącego w Brzesku, wizytator w Wydziale kach, z resztą Polski. W swojej pracy Towarzystwo Oświaty Prezydium PRN. W tym czasie w skład stosowało różne formy np.: popularyzacja wiedzy Zarządu Powiatowego wchodzili nadto: Włady- o Ziemiach Zachodnich i Północnych, propago- sław Grodkowski, przewodniczący Prezydium wanie akcji osiedlania się na tych Ziemiach itp. MRN w Brzesku, jako zastępca przewodniczącego, Zarząd Powiatowy organizował corocznie olim- sekretarzem był Włodzimierz Niemczyk, sekre- piady i konkursy wiedzy o Ziemiach Zachodnich tarz Koła Ligi Obrony Kraju w Brzesku, skarbni- i Północnych, np. pod hasłami „Polskość Warmii kiem zaś Janina Wis, pracownik LOK w Brzesku. i Mazur”, „Rola Ziem Zachodnich i Północnych Z Zarządem współpracował sekretarz Powiato- w rozwoju Polski Ludowej”, „Morze żywi i bo- wego Komitetu FJN w Brzesku, Jan Burlikowski. gaci”, „Tradycje Polski na morzu”, „Przeszłość Zarząd Powiatowy TRZZ swoją działalność i teraźniejszość polskości na Śląsku”, „25 lat Pol- opierał o szeroki aktyw terenowy, złożony z dzia- ski na Ziemiach Pomorskich”, „Co wiesz o życiu łaczy społecznych instytucji i zakładów pracy oraz Polaków na ziemiach Zachodnich i Północnych”. przewodniczących kół w powiecie. Do wyróżnia- Liczba uczestników w poszczególnych konkursach jących się działaczy TRZZ należeli: mgr Romana była zawsze bardzo duża, niektóre miały nawet Ziętarska, przewodnicząca Koła w Łysej Górze, 300 uczestników. Ponadto organizowano w kołach Błażej Palej, przewodniczący Koła w Liceum Ogól- konkursy gazetek ściennych o Ziemiach Zachod- nokształcącym, Jan Burlikowski, sekretarz PK nich i Północnych, albumów z fotografiami i wy- FJN, kierownik Wydziału Organizacyjno- Praw- cinkami z prasy na tenże temat, tak zwane Zgaduj nego Prezydium PRN, mgr Zenon Osysko i Maria – Zgadule. Rosa z Koła przy Technikum Rolniczym w Woj- Z innych prac Towarzystwa w naszym powie- niczu, Stanisław Radzim i Wojciech Rojek z Koła cie, wymienić należy coroczny udział młodzieży, przy Browarze Okocim, mgr Józef Czarnik, prze- członków kół, w obchodach 1 Majowych, z her- wodniczący Koła w Narodowym Banku Polskim bami i emblematami miast Ziem Zachodnich i Pól- w Brzesku, Józef Sumara, przewodniczący Koła nocnych, organizowanie każdego roku pochodów, przy Szkole Podstawowej w Borzęcinie Górnym, wieczornic, poranków, apeli z okazji Tygodnia Jan Haluch, działacz Towarzystwa przy Szkole Ziem Zachodnich i Północnych, organizowanie Podstawowej w Porąbce Uszewskiej, Stanisława wystaw książek, fotosów, broszur, gazetek w szko- Jarosz, przewodnicząca Koła przy Szkole Podsta- łach, świetlicach, a także w zakładach pracy. Orga- wowej w Jadownikach, Józef Grabowski, działacz nizowano spotkania z działaczami Ziem Zachod- w Kole przy PZGS w Brzesku, Józef Stypka dzia- nich i Północnych, np. z por. Kaźmierczykiem łacz Koła TRZZ przy Wytwórni Owoców i Warzyw z Dowództwa Marynarki Wojennej, jak również PZGS w Brzesku, mgr inż. Stanisław Maj, działacz z osadnikami na Ziemiach Zachodnich, pochodzą- Towarzystwa w Wydziale Rolnictwa i Leśnictwa cymi z powiatu brzeskiego. Członkowie Zarządu Prezydium PRN w Brzesku oraz nauczyciele szkół Powiatowego i terenowych kół odbywali spotkania

28 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 z młodzieżą na ogniskach ZMP a także ze społe- zny pod nazwą „1000 lat zmagań o polskość Ziem czeństwem gromad. Organizowano kursy wiedzy Zachodnich i Północnych”. Opracowano także o Ziemiach Zachodnich i Północnych dla nauczy- planszę pt. „Korzystne i szkodliwe dla polskości cieli historii i geografii, odczyty i pogadanki w ko- wydarzenia na Ziemiach Zachodnich i Północ- łach terenowych, w Radiowęźle Powiatowym itp. nych”. Praca Zarządu Powiatowego i kół tereno- Zarząd propagował osiedlanie się na Ziemiach wych znalazła uznanie władz wojewódzkich i Rady Zachodnich i Północnych. Zorganizowano w tym Naczelnej Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachod- celu specjalny punkt informacyjny dla Akcji Osie- nich, a także i władz politycznych. Przewodniczący dleńczej przy Wydziale Rolnictwa i Leśnictwa Pre- Zarządu Powiatowego, dr Józef Gurgul wchodził zydium PRN, którym kierował mgr Stanisław Maj. w skład Zarządu Wojewódzkiego TRZZ, a także Prowadzono w terenie akcję werbunkową, poga- został powołany w skład Rady Naczelnej w War- danki o akcji osiedleńczej, dostarczano do gromad szawie, biorąc zawsze aktywny udział w pracach ulotki, informatory i inne tego rodzaju materiały tych ogniw i w toku zebrań i narad. Odznaczony otrzymywane z Zarządu Wojewódzkiego. Człon- został medalem Zasłużony działacz Ziem Zachod- kowie kół, uczniowie szkół, prowadzili korespon- nich i Północnych. Wielokrotnie brał udział w ob- dencję z kołami TRZZ na terenach zachodnich radach Rady Naczelnej Towarzystwa, między Polski oraz ze szkołami z tamtych terenów, w celu innymi w Opolu, Zielonej Górze, Olsztynie, Byto- utrzymania serdecznej więzi Ziem Odzyskanych miu, Katowicach i Warszawie. z resztą Polski. Swoją aktywną działalność Zarząd Powiatowy Z inicjatywy Zarządu Powiatowego TRZZ, zakończył równocześnie z rozwiązaniem Towa a szczególnie jego przewodniczącego, dr Józefa rzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich, które nastą- Gurgula, opracowana została mapa Słowiańszczy- piło w roku 1971.

Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Roczny bilans świadczeń wane również obiekty służby zdrowia, jak ośrodki na budowę szkół zdrowia, apteki itp. Powiatowy Komitet Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów podsumował wyniki Bezpłatna opieka lekarska zbiorki na budowę szkół w roku 1971. Powiatowy dla ludności wiejskiej plan zbiórkowy zrealizowany został w 89,1%. Na Z dniem 1 stycznia 1972 roku, zgodnie z decyzją planowaną kwotę 1.673 tys. zł. osiągnięto 1.473 władz, ludność wiejska, to jest rolnicza, została tys. zł. Poszczególne grupy świadczyły następująco: objęta bezpłatną opieką lekarską, podobnie jak – pracownicy brzeskich zakładów pracy i w po- dotychczas pracownicy zakładów pracy i ich wiecie na planowaną kwotę 561 tys. zł., wpłacili rodziny. Oblicza się, że tą opieką objęto około 54% 758 tys. zł., to jest 135,3% planu rocznego, ludności powiatu. W poszczególnych gminach – rolnicy indywidualni na kwotę 880 tys. zł., kształtuje się to różnie, w zależności od liczby wypłacili 572 tys. zł., to jest 65% planu, zatrudnionych w zakładach pracy i ich rodzin. – wolne zawody na kwotę planowaną 3 tys. zł., Objęcie bezpłatną opieką lekarską ludność rolni- wpłaciły 1 tys. zł., to jest 33,3% planu, cza przyjęła z wielkim zadowoleniem. Działające – spółdzielczość na kwotę 150 tys. zł., wpłaciła z dużym pożytkiem na terenie powiatu Spółdziel- 88 tys. zł., to jest 53,6%, nie Zdrowia, założone z inicjatywy rolników, prze- – rzemiosło prywatne na 40 tys. zł. wpłaciło szły obecnie na koszt budżetu państwa. 17 tys. zł, to jest 42,5%, – handel prywatny na kwotę planowaną Zespół Szkół Zawodowych otrzymał 4 tys. zł. nie wpłacił ani złotówki, imię Bohaterów Westerplatte. – młodzież szkolna na planowaną kwotę 14 stycznia 1972 roku odbyła się w Brzesku uro- 20 tys. zł. wpłaciła 25 tys. zł., to jest 125% planu czystość nadania Zespołowi Szkół Zawodowych rocznego. imienia Bohaterów Westerplatte. Zespół ten, to: Jeśli idzie o świadczenia rolników, to według Technikum, Szkoła Zasadnicza Zawodowa i Za- poszczególnych gromad przedstawiają się ono wodowa Dokształcająca o kierunku Elektryczno następująco: – Mechanicznym, działający trzeci rok, a wybudowany kosztem 43 mln zł. W szkołach tego Zespołu Miejscowość Plan Wykonanie Procent wykonania uczy się już około 1.000 uczennic i uczniów. Znajdą Borzęcin 100.000 60.283 60% oni zatrudnianie w zakładach pracy na teranie Czchów 30.000 17.515 58,3% powiatu brzeskiego, w Nowej Hucie oraz w innych Jadowniki 50.000 24.643 49,3% zakładach pracy. Łysa Góra 30.000 14.770 45,9% W ramach programu uroczystości z tej okazji, Brzesko 75.000 33.887 45,1% odbyła się sesja popularno-naukowa, poświęcona Brzesko miasto 15.000 6.766 45,1% udziałowi naszych żołnierzy w II wojnie świato- Szczurowa 130.000 58.005 44,6% wej, ze szczególnym podkreśleniem bohaterskiej Dębno 90.000 38.970 43,3% obrony Westerplatte. Młodzież tych szkół spotkała Charzewice 50.000 19.905 39,8% się z komandorem Jerzym Pawłowskim z Wyższej Szczapanów 90.000 35.163 39,0% Szkoły Marynarki Wojennej w Gdyni.15 stycz- Jurków 85.000 32.727 38,3% nia, w sali widowiskowej Fabryki Opakowań Bla- Biadoliny Szlach. 50.000 17.931 35,9% szanych, młodzieży szkół zawodowych wręczono Wojnicz 120.000 42.476 35,5% sztandar. W tym dniu, na frontonie budynku Gnojnik 120.000 36.970 30,8% szkoły odsłonięto tablicę pamiątkową, poświęconą Doły 60.000 18.390 30,6% bohaterstwu wojsk polskich. Aktu tego dokonali Zabawa 50.000 26.490 29,4% osobiście obrońcy Westerplatte – mjr Leon Pająk Paleśnica 25.000 7.073 28,3% i mjr Jan Gryczman. W uroczystości tej wzięli Zakliczyn 130.000 36.238 27,8% udział gospodarze powiatu brzeskiego – I sekre- Zaborów 70.000 16.904 24,1% tarz KP PZPR, Ludwik Nędza i przewodniczący Porąbka Iwkowska 35.000 7.355 21,0% Prezydium PRN, Jan Szczepaniec. Iwkowa 30.000 5.476 18,2% Program upowszechnienia postępu rolniczego Wyniki zbiórki nie są więc zadawalające, szcze- Z końcem ubiegłego roku Prezydium Powiatowej gólnie na odcinku wiejskim. Zaznaczyć należy, że Rady Narodowej uchwaliło program upowszech- oprócz wydatków na budowę szkół i internatów ze nienia postępu rolniczego w naszym powiecie. środków uzyskanych z tego źródła mogą być budo- Poprzez szereg agrotechnicznych poczynań, zgod- nych z nowocześnie pojętą wiedzą rolniczą, ma

33 Jan Burlikowski się on przyczynić do podniesienia produkcji rolnej 1975, buraka cukrowego z 360 do 380 q w roku i hodowlanej. Zagadnienie jest niezmiernie ważne, 1975. bez postępu w rolnictwie nie ma bowiem mowy o – powierzchnia roślin pastewnych w nadcho- wydatniejszym zwiększeniu plonów, czy też dal- dzącej pięciolatce ma wzrosnąć z 8.300 ha do 9.000 szych osiągnięciach w hodowli. ha i ma osiągnąć w 1975 roku 22% w strukturze Oto kilka danych o warunkach glebowych zasiewów. w naszym powiecie. Powiat brzeski posiada – w wysiewie poplonów planuje się również 59.200 ha użytków rolnych, z tego 43.300 ha wzrost: w poplonach letnich o około 2.000 ha gruntów ornych,15.200 ha użytków zielonych,600 i w poplonach ozimych około 1.500 ha. ha sadów. Powiat posiada gleby bardzo zróżnico – powierzchnia upraw warzywnych w najbliż- wane, w północnej części dominują iły i piaski, szej pięciolatce ma wzrosnąć w naszym powie- w południowej przeważają gleby zwietrzelinowe, cie z 400 w roku 1969 do 650 hektarów w roku napływowe, ilasto piaszczysto -lessowate. Na nie- 1975, z tym, że procentowy wskaźnik zbiorów wielkich obszarach występują żwiry, piaski oraz w 1975 roku ma wynosić w stosunku do roku 1970 gliny rzeczne. Wydłuż rzek występują mady, piaski – 194%. i żwiry rzeczne i to zarówno w rejonie nizinnym – powierzchnię sadów natomiast planuje się jak i górzystym. Przeważającym typem glebowym utrzymać na poziomie około 600 ha, z tym, że pro- są gleby brunatne, bielicowe i mady. Powiat nasz centowy wskaźnik zbiorów w roku 1975 ma wyno- posiada ilość opadów zbliżoną do Krakowa, to jest sić w stosunku do roku 1970 – 127%. średnio około 720 milimetrów, w tym rejon połu- Planuje się również korzystniejsze zmiany w ja- dniowo podgórski wyższą niż północny. Duża ilość kości owoców. Największą pozycję wśród warzyw opadów w czerwcu i lipcu, często o charakterze zajmą ogórki, następnie kalafiory i cebula. Szcze- nawałnicowym, ogranicza w znacznym stopniu gólnie zaniedbane rejony w zakresie upraw ogrod- uzyskiwanie wysokich plonów roślin zbożowych, niczych to tereny gromad: Szczurowa, Zabawa, wskutek wylegania zbóż. Zaborów i Borzęcin. W tych gromadach nasilona Wyniki analiz glebowych na zasobność składni- zostanie kontraktacja warzyw i ziemniaków wcze- ków pokarmowych wykazują brak fosforu w prze- snych. Kontraktacja ogórków będzie rozwijana ważającej ilości gleb, jak również brak potasu. w dalszym ciągu na terenie gromad: Wojnicz, Jur- Niekorzystnie również przedstawia się odczyn ków i Charzewice. Rejon Czchowa i Zakliczyna glebowy. Gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych posia- będzie się w dalszym ciągu specjalizował w upra- damy około 74%, lekko kwaśnych około 24%, obo- wach szklarniowych i uprawie fasoli. W całym jętnych i zasadowych około 20%. południowym rejonie powiatu będzie się prowadzić Jeśli idzie o produkcję zwierzęcą obsada na nowe nasadzenie, przede wszystkim jabłoni oraz 100 ha użytków rolnych wynosi: bydła 68,4 sztuk, kontraktacje sadów. Poprawę jakości owoców pla- w tym krowy 53,9 sztuk, trzody chlewnej ogółem nuje się osiągnąć między innymi przez nasadzenie 56,6 sztuk, w tym macior 6,1 sztuk, owiec 4 sztuki, szlachetnych odmian oraz usługi w zakresie zabie- koni 14,3 sztuki. gów fitosanitarnych. Dla sprawniejszej organizacji Plany rozwoju produkcji rolnej na lata 1971 pracy zamierza się również tworzyć bloki sadów. – 1975 w zakresie produkcji roślinnej idą w nastę- Znaczną pozycję w powierzchni sadów zajmują pujących kierunkach: krzewy jagodowe, a wśród nich czarna porzeczka. – planuje się dalszy wzrost produkcji zbóż Mówiąc o produkcji owoców i warzyw nie można zarówno pastewnych jak również chlebowych, pominąć truskawek, których powierzchnię szacuje głównie w drodze podniesienia wydajności z 1 się na około 100 ha. Zamierza się ją powiększyć hektara, jak też zwiększenia areału pszenicy kosz- w roku 1975 do około 160 ha. tem żyta oraz jęczmienia kosztem owsa. Zwyżkę Odnośnie pogłowia bydła zamierza się osią- plonów zamierza się osiągnąć przede wszystkim gnąć wzrost ilościowy do 44.600 sztuk w roku na drodze większego zużycia nawozów mineral- 1975, czyli do około 73,2 sztuki na 100 ha użytków nych, rejonizacji intensywnych odmian, planowej rolnych. Szczególna uwaga będzie zwrócona na odnowy materiału siewnego, ochrony roślin oraz poprawę jakości pogłowia bydła i związaną z tym dalszego postępu w agrotechnice. W roku 1975 wydajność. Odnosi się to w zasadzie do całego planuje się osiągnąć 172 kg NPK na 1 hektar użyt- powiatu, ale szczególnie do jego północnej części, ków rolnych. a więc do gromad: Szczurowa, Zaborów, Borzę- – planuje się zmniejszyć powierzchnię upraw cin, w których użytki zielone zajmują dominującą ziemniaka z 7.500 ha do 6.900 ha w roku 1975, pozycję. W tych rejonach planuje się najwyższy podnosząc równocześnie plon do 210q z 1 ha. wzrost pogłowia bydła, gdyż posiadają one szcze- – planuje się wzrost plonów 4 podstawowych gólnie sprzyjające warunki do specjalizowania się zbóż z 21,8 q obecnie, do 25 q z jednego ha w roku w kierunku mlecznym. Ponadto w tych rejonach,

34 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 jak również na terenie gromady Dębno, przewi- cowo-Warzywnicza PZGS – pokazy przeszczepiania duje się produkcję opasów pochodzących od krów drzew owocowych, mechanizacji zabiegów ochrony wykazujących cechy mięsne, skrzyżowanych z od- roślin, Centrala Nasienna – pokazy prawidłowego powiednimi buhajami, z tym, że ilość tych opasów wysadzanie wysadków buraczanych, wysiewu ma wynosić około 2.000 sztuk w skali rocznej. rzędowego, Powiatowa Spółdzielnia Ogrodnicza Mając na uwadze intensyfikację chowu bydła, – pokazy prześwietlania i cięcia drzew owoco- wprowadza się rasę nizinną czarno-białą i rasę wych, Związek Plantatorów Roślin Okopowych nizinną czerwono-białą na południu powiatu – pokazy mechanicznego sprzętu buraków cukro- w dotychczasowy rejon bydła rasy czerwono- wych, ochrony ziemniaka, Okręgowa Spółdzielnia polskiej, głównie w drodze krzyżówki wypiera- Mleczarska – pokazy higienicznego doju, kiszenia jącej. Rasę nizinną czerwono-białą wprowadza zielonek, budowy gnojowni. Prowadzone będą sta- się w rejon gromad Iwkowa, Porąbka Iwkowska, rania w kierunku stałego podnoszenia kwalifikacji Czchów, Paleśnica i wsi położonych w południo- zawodowych i metodyki pracy gromadzkiej służby wej części gromady Zakliczyn. Pozostałe rejony rolnej w terenie. W roku 1972 liczba gospodarstw naszego powiatu obejmie się hodowlą rasy nizin- przykładowych zostanie zwiększona do 40. W dal- nej czarno-białej. Zamierza się również zabezpie- szym ciągu będą prowadzone stałe szkolenia rolni- czyć dla celów hodowlanych cielęta pochodzące od cze, a także szkolenia dla rolników prowadzących nielicznych wartościowych krów w tych wsiach, demonstracje. Szkolenia prowadzić będą również w których przeważa bydło o niskich cechach użyt- instytucje i związki branżowe. Przewidziany jest kowych. Cielęta te będą rozprowadzane na miej- szereg pokazów, konkursów z nagrodami. W cało- scu. Głównym jednak rezerwuarem wysokiej jako- ści program postępu rolniczego jest bardzo bogaty ści cieliczek będzie rejon Szczurowej, Zaborowia i starannie przygotowany. Cała sprawa polega na i Zabawy. tym, aby został w pełni wykonany. W zakresie rozwoju produkcji trzody chlewnej przyjęto wskaźnik według którego docelowy Sesja Powiatowej Rady Narodowej na plan na rok 1975 wynosi 48.300 sztuk pogłowia temat planu gospodarczego i budżetu trzody chlewnej, czyli 78,4 sztuki na 100 ha użyt- 21 stycznia 1972 roku obradowała Powiatowa ków rolny. Główne nasilenie pracy pójdzie jednak Rada Narodowa. Głównym tematem obrad był w kierunku poprawy jakości otrzymywanych tucz- plan gospodarczy i budżet powiatu na rok 1972. ników, nowych tańszych zasad żywienia i specjali- W obradach wziął udział zastępca kierownika zacji produkcji. Wydziału Finansowego Prezydium WRN, mgr Sta- Do powyższych wskaźników dążyć się będzie nisław Talaga, sekretarz PK ZSL, Bolesław Woda, następującymi metodami i sposobami. Przy przedstawiciele zakładów pracy i instytucji szcze- Wydziale Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium PRN bla powiatowego, przewodniczący GRN. Obradom istnieje specjalna komórka postępu rolniczego, przewodniczył radny Stanisław Dziopak. która organizować będzie wykonanie wszystkich Przed rozpoczęciem zasadniczych obrad doko- zadań. Przewiduje się więc prowadzenie na terenie nano dekoracji odznaczeniami państwowymi. Za całego powiatu szeregu demonstracji, na przykład działalność bojową w czasie okupacji Rada Pań- z zakresu intensywnego nawożenia i użytkowania stwa nadała Krzyże Partyzanckie: Władysławowi łąk, racjonalnego żywienia krów mlecznych i cieląt, Myślińskiemu z Brzeska i Piotrowi Curyło ze plantacji truskawek, porzeczki czarnej, ogórków Szczurowej. Za działalność społeczną w swoim śro- konserwowych, wysiewów mieszanek, prowadzenia dowisku Złote Krzyże Zasługi otrzymali: Michał wzorcowych sadów jabłoniowych, plantacji jarzyn, Okas z Okocimia, Franciszek Wrona z Gosprzy- wzorcowej uprawy ziemniaków, pokazy odchowu dowej, Tadeusz Macheta z Olszyn i Władysław loszek, prosiąt, bekonów. Do prowadzenia instruk- Kubicki ze Stróż, Srebrne Krzyże Zasługi: Augu- tażu i demonstracji zobowiązane zostały różne styn Trytak z Biadolin Radłowskich, Brązowe specjalistyczne instytucje, jak Rolnicze Zakłady Krzyże Zasługi: Stanisław Dzięćko ze Szczurowej. Doświadczalne Karniowice, Powiatowy Inspektorat Złote Odznaki Za zasługi dla Ziemi Krakowskiej Wodnych Melioracji, PZGS, Zakład Przetwórstwa otrzymali: Władysław Wełna z Jasienia i Stani- Owocowo-Warzywnego, Centrala Nasienna, Powia- sław Lechowicz z Brzeska. Związek Bojowników towa Spółdzielnia Ogrodnicza, Instytut Uprawy o Wolność i Demokrację, Zarząd Okręgu w Ka- Nawożenia i Gleboznawstwa, Związek Plantato- towicach przyznał Medale Pamiątkowe uczestni- rów Roślin Oleistych, Związek Plantatorów Roślin kom powstań śląskich – Stanisławowi Śniegowi ze Okopowych, Związek Producentów Trzody Chlew- Szczurowej, Ryszardowi Jaszynie z Brzeska i Ja- nej, Okręgowe Spółdzielnie Mleczarskie. Pokazy centowi Bączkowi z Grabna. będą prowadzić wyżej wymienione instytucje, wg Podstawowym założeniem planu gospodarczego swojej specjalności, na przykład: Przetwórnia Owo- powiatu na rok 1972 jest dalsza poprawa warun-

35 Jan Burlikowski ków bytowych ludności. Równolegle do poprawy ści 3,8 km. Rozpocznie się także realizację trzech warunków bytowych nastąpi dalszy rozwój spo- innych zadań melioracyjnych: drenowania grun- łeczno-gospodarczy powiatu. W planie gospodar- tów ornych Sufczyn – Południe na powierzchni 253 czym na rok 1972, przyjęto wzrost wskaźnika ha, Borzęcin – Jagniówka – 250ha i zagospodaro- obrotu towarowego o 9,6% w stosunku do roku wania pomelioracyjne metodą pełnej uprawy – 80 1971, co pozwoli uzyskać w sprzedaży ponad ha. Na kontynuowanie budowy wodociągu lokal- 1 miliard złotych rocznego obrotu. nego w Szczurowej przewidziano w budżecie kwotę Przemysł terenowy wykazuje także tendencję 4 mln zł. Ponadto, zainteresowana tą inwestycją wzrostową. W zakresie sprzedaży wyrobów wła- Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Szczurowej snej produkcji o 8%, zatrudnienia o 9%, a o 15,7% partycypuje w kosztach budowy, przewidując na ten wzrosną usługi dla ludności. Łącznie z wartością cel w roku 1972 kwotę 3 mln zł. produkcji przemysłu kluczowego, produkcja ta W resorcie gospodarki komunalnej na i usługi przekroczą wartość 1.230 mln zł. Jest zadania inwestycyjne przeznaczono kwotę 31.677 to więc dalszy, wyraźny wzrost produkcji prze- tys. zł. Suma ta, przewidziana jest głównie na mysłowej i usług, podyktowany z jednej strony budowę wodociągu grupowego Łukanowice – potrzebami terenu, z drugiej zaś powiększającą się Brzesko. Pierwszy termin oddania do użytku tej zdolnością produkcyjną działających w powiecie inwestycji przewidziany w tym roku, nie będzie zakładów i lepszą wydajnością pracy. dotrzymany z powodu trudności związanych z lo- W rolnictwie przewiduje się nasilenie produk- kalizacją niektórych urządzeń na trasie. Ostatecz- cji roślinnej, w szczególności zaś roślin oleistych, nie jej ukończenie jest przewidziane na IV kwartał ziemniaków, pastewnych i warzyw, kosztem częś 1973 r. W Brzesku, przy ulicy Ogrodowej, prze ciowego ograniczenia powierzchni upraw buraka widuje się rozpoczęcie budowy kolektora fekalnego cukrowego. Zakłada się uzyskanie wydajności jako wycinka ogólnej kanalizacji w mieście. czterech podstawowych zbóż w wysokości 23 q z 1 W resorcie oświaty rozpoczęta zostanie hektara, ziemniaków 200 q, siana łąkowego o 5,5 q budowa szkoły podstawowej w Dzierżaninach, kon- więcej, w stosunku do roku ubiegłego. Zakłada się tynuowana będzie budowa warsztatów Zasadni- też odpowiedni wzrost pogłowia trzody chlewnej czej Szkoły Mechanizacji Rolnictwa w Zakliczynie. oraz poprawę jakości bydła, w wyniku czego wzro- W innych resortach oraz w pionie spół- śnie skup żywca i mleka. dzielczym przewidziane są w roku 1972 takie W zakresie budowy dróg lokalnych zakłada się inwestycje jak: wybudowanie 22 km dróg lokalnych przy udziale – budowa zajezdni dla autobusów Miejskiego Przed- ludności w czynie społecznym. Nakłady na ten cel siębiorstwa Komunikacyjnego – kosztem 2.111 tys. zł., wynoszą 21.600 tys. zł. Nadto, ze środków powo- – budowa dwóch budynków i oczyszczalni ście- dziowych zostanie wykonana budowa 2,5 km dróg ków w Dębnie, twardych, odbudowa 4 km takich dróg i remont – internatu przy Technikum Rolniczym w Wojniczu, 2 mostów, zaś ze środków budżetowych wykonana W pionie spółdzielczym większość środków, zostanie modernizacja oraz odnowa nawierzchni bo 12.920 tys. zł. przewiduje się na spółdzielcze bitumicznej na długości 4,5 km. budownictwo mieszkaniowe, gdzie uzyska się Oświata, wychowanie i kultura, to poważna 111 mieszkań oraz pomieszczenie na aptekę, lokal dziedzina działalności rad narodowych. Plan handlowo-naprawczy ELDOM’u, punkt dziewiar- zakłada oparcie się w zasadzie o istniejące obecnie ski Spółdzielni NOWOŚĆ. PZGS kontynuować placówki kulturalno-oświatowe, jednakże z pełniej- będzie budowę piekarni w Jadownikach, a Okrę- szym ich wykorzystaniem. gowa Spółdzielnia Mleczarska realizować będzie W dziedzinie zdrowia i pomocy społecznej plan budowę zlewni w Jurkowie i Jadownikach. gospodarczy przewiduje dalszą poprawę i doskona- Rok 1972 będzie pierwszym rokiem rozbudowy lenie systemu społecznej służby zdrowia, przy zało- Fabryki Opakowań Blaszanych, zaś Okocimskie żeniu dalszego jej rozszerzania, związanego z obję- Zakłady Piwowarskie rozpoczną modernizację warzelni. ciem ludności rolniczej powszechną opieką leczniczą. Planowana w programie czynów społecznych Istotną pozycją planu gospodarczego są inwesty- na rok 1972 wartość robót inwestycyjnych oraz cje i program czynów społecznych ludności. Na zada- remontowych wynosi 25.661 tys. zł. Planuje się nia inwestycyjne przeznaczone zostały limity i środki wybudowanie 22 km nowych dróg oraz moderni- w wysokości 76.485 tys. zł., w tym na roboty budow- zację 5 km dróg. Kontynuować się będzie prace lano montażowe 69.910 tys. zł. Zadania te w poszcze- przy budowie 8 domów strażaka oraz zakończone gólnych resortach przedstawiają się następująco: zostaną budowy dwóch domów ludowych: w Woli W resorcie rolnictwa przewiduje się dalsze Przemykowskiej i Marcinkowicach. Przewiduje się prace przy budowie wałów ochronnych na Dunajcu rozpoczęcie budowy ośrodka zdrowia w Dębnie, w miejscowościach Lusławice i Wróblowice długo- a 5 wsi otrzyma połączenie telefoniczne.

36 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Delegaci na VIII Zjazd ZMW miejscowego zespołu. Również i to widowisko opra- Brzeska organizacja Związku Młodzieży Wiejskiej cował Józef Bratko. Wszyscy zaproszeni zwiedzili wybrała 11 przedstawicieli na VIII Wojewódzki bogato wyposażony budynek Ośrodka Zdrowia, Zjazd ZMW, który będzie obradował 5 lutego który odtąd będzie służył mieszkańcom gromady. w Krakowie. Wybrani zostali: Zgon działacza społecznego – przewodnicząca Zarządu Powiatowego ZMW, 4 lutego 1972 roku w Szczurowej zmarł Józef Anna Herbert znana w powiecie działaczka społeczna, Antosz. Był on długoletnim pracownikiem Gro- – Jadwiga Bachara, nauczycielka z Zakliczyna, madzkiej Rady Narodowej, od kilku lat na eme- a także członek Plenum Zarządu Powiatowego, ryturze. Do ostatnich chwil swego życia udzielał – Stanisław Mucha, delegat młodzieży się chętnie w pracy społecznej. Był sekretarzem z Czchowa, działa w komisji rolnej i pełni funkcję Koła Związku Bojowników o Wolność i Demokra- wiceprzewodniczącego Zarządu Powiatowego, cję, pracował w Gromadzkim Komitecie ZSL i we – Edward Przepiórka, od wielu lat przewod- Froncie Jedności Narodu. Jako uczestnik Ruchu niczący Zarządu, a obecnie wiceprezes GS Samo- Oporu był przez hitlerowskiego okupanta więziony pomoc Chłopska Okocim, członek Prezydium i przeszedł przez obóz koncentracyjny w Pust Zarządu Powiatowego ZMW, kowiu. Wychował sześcioro dzieci, które zajmują – Adam Tyboń, działacz przodującego Koła odpowiedzialne stanowiska w kraju, jeden z sy- ZMW w Łękach, pracuje w Zakładach Azotowych nów jest generałem Wojska Polskiego. W konduk- w Tarnowie, cie pogrzebowym, oprócz licznych przedstawicieli – Edward Knaga, pracownik POM w Dębnie, wice- miejscowej ludności, był też poczet sztandarowy przewodniczący ZP do spraw społeczno-zawodowych, ZBOWiD-u z Brzeska. – Marian Zalewski z Koła ZMW w Sterkowcu, – Stanisław Marecik zootechnik ze wsi Niedzwiedza, Ochrona środowiska człowieka – Krzysztof Mielniczuk ze Zdrochca, przewod- Na rzecz ochrony środowiska działa, w naszym niczący Zarządu Gromadzkiego ZMW w Zabawie, powiecie Liga Ochrony Przyrody. W chwili obecnej – Tadeusz Leśniak, naczelny redaktor „Głosu liczy ona 164 członków wśród osób dorosłych, oraz Młodzieży”, znający dobrze problemy młodzieży 2.280 uczniów wyższych klas szkół podstawowych, powiatu brzeskiego, ponieważ jest częstym gościem zgrupowanych w 35 kołach szkolnych. Przewodni tutejszych kół ZMW. czącym Zarządu Powiatowego jest Stanisław Janicki, dyrektor szkoły w Dębnie. Do najaktyw- Wielki dzień gromady Borzęcin niejszych członków Zarządu Powiatowego należą: 30 stycznia 1972 roku Borzęcin przeżywał swój inż. Paweł Żak, wiceprzewodniczący, Janina Grze- wielki dzień. W dniu tym nastąpiło od dawna ocze- sik, kierownik Ogrodu Jordanowskiego, jako sekre- kiwane otwarcie nowego budynku Ośrodka Zdro- tarz, Zdzisław Gajda, nauczyciel w Porębie Spyt- wia, budowanego przez tamtejszą ludność od kilku kowskiej, Józef Nabielec, nauczyciel w Paleśnicy. lat w czynie społecznym, przy pomocy państwa. Na Mimo swoich ograniczonych możliwości Zarząd uroczystość przybyli miedzy innymi: sekretarz KP Powiatowy LOP posiada osiągnięcia. Interwenio- PZPR, Kazimierz Schüttterly, zastępca przewod- wał skutecznie na rzecz ochrony pomników przy niczącego Prezydium PRN, Mieczysław Garlicki, rody np. w Borzęcinie, gdy chodziło o ochronę kierownik Wydziału Zdrowia Prezydium PRN, lek. przed ścięciem ponad sto lat liczącego wiązu. Henryk Hetnał. W szkołach, gdzie istnieją Koła LOP, odbywają się Uroczystość zgromadziła ludność całej wsi apele poświęcone sprawom ochrony przyrody, pro- i była świetnie zorganizowana przez Komitet, któ- wadzone jest dokarmianie ptactwa i dzikiej zwie- rym kierował znany i ceniony działacz społeczny rzyny w czasie zimy, buduje się domki dla ptaków. na tym terenie, sekretarz gromadzki Józef Bratko. Do najlepiej pracujących zaliczane są: Koło w Li- Wygłosił on piękne przemówienie o osiągnięciach ceum Ogólnokształcącym w Brzesku oraz w Szko- Borzęcina, ilustrując je przeźroczami przedstawia- łach Podstawowych w Porębie Spytkowskiej, Jadow- jącymi obiekty wybudowane w tej miejscowości nikach, Paleśnicy, Iwkowej -Nagórze, Maszkienicach, w okresie Polski Ludowej. Wśród tych obiektów Morzyskach, Gwoźdźcu, Rudym Rysiu. Zarząd poczesne miejsce zajmuje właśnie nowy budynek Powiatowy wspólnie z TWP zorganizował cykl Ośrodka Zdrowia, wybudowany kosztem 1.200 odczytów na temat ochrony środowiska człowieka. tys. zł. W imieniu Komitetu Budowy, Józef Bratko Działalność ta jest jednak zbyt mała w sto- przekazał klucze od nowego budynku kierowni- sunku do problemu. Liga Ochrony Przyrody kowi Ośrodka – lekarzowi Kowalskiemu. winna wejść ze swoimi problemami na teren Przedstawione zostało jeszcze widowisko regio- zakładów pracy i do rad zakładowych. Tu można nalne pt. „Wesele borzęcińskie” w wykonaniu wiele jeszcze zrobić na rzecz ochrony przyrody

37 Jan Burlikowski i środowiska człowieka. Że zagadnienie to jest szym powiecie zebraniem aktywu Frontu Jedno- ważne również i w naszym powiecie, świadczy ści Narodu w dniu 4 lutego. W sali obrad PRN fakt ujęcia tego zagadnienia w planie pracy Powia- zebrało się ponad 100 osób, które wysłuchały towej Rady Narodowej, która ma je rozpatrzeć na informacji I sekretarza KP PZPR, Ludwika Nędzy swojej sesji. o sytuacji politycznej i zadaniach komitetów FJN w kampanii wyborczej, prelekcji o zasadach ordy- Internat w Złotej nacji wyborczej, a także, z dużym zainteresowa- W Złotej, gromada Jurków, od kilku lat istnieje niem, wystąpienia przewodniczącego Prezydium Państwowy Zakład Wychowawczy – jedyna na PRN, Jana Szczepańca na temat realizacji pro- terenie powiatu placówka nauczania dzieci opóź- gramu wyborczego z poprzedniej kadencji oraz nionych w rozwoju. Placówka ta ma szczególnie perspektyw rozwoju społeczno-gospodarczego ważną rolę do spełnienia. Przygotowuje swych powiatu. Powyższy materiał, opracowany w opar- wychowanków do nauki w zasadniczych szkołach ciu o uchwałę VI Zjazdu PZPR, stanowi program zawodowych, a tym samym do zawodu. Niestety, wyborczy naszego powiatu. ciasnota pomieszczeń powodowała duże zagęszcze- nie i dotąd uniemożliwiała właściwe prowadzenie Wojnicz i Jadowniki mają gaz zajęć pedagogicznych. W jednym, ciasnym obiek- 10 maja 1970 roku uruchomiono i oddano do cie, mieściły się sypialnie i izby lekcyjne. użytku sieć gazociągu w Wojniczu. Ludność tej 12 lutego 1972 roku szkoła ta otrzymała inter- miejscowości otrzymała gaz. Prace przy gazyfikacji nat. Ten, od dawna oczekiwany obiekt, obliczony trwały kilka lat i prowadzone były czynem społecz- jest na stu wychowanków i kosztował wraz z urzą- nym mieszkańców. Podjęli oni takie zobowiązanie dzeniem 6 mln zł. W uroczystości przekazania dla uczczenia Tysiąclecia Państwa Polskiego. nowego obiektu uczestniczyli: przewodniczący Pre- Z kolei 27 lutego 1972 r. w Jadownikach odbyła zydium PRN, Jan Szczepaniec, inspektor szkolny, się uroczystość zapalenia znicza gazowego. Rów- Władysław Bodziony oraz przedstawiciel działu nież i tu od szeregu lat prowadzone były prace szkolnictwa specjalnego Kuratorium Okręgu gazyfikacyjne w ramach czynu społecznego miej- Szkolnego Krakowskiego, Józef Nowak. scowej ludności. W tym dniu w godzinach popo- łudniowych przed budynkiem szkolnym zgroma- Przed wyborami do Sejmu PRL dziło się kilkuset mieszkańców Jadownik, aby być 7 lutego 1972 roku odbyła się w Brzesku narada świadkami zapalenia pierwszego płomienia gazo- szkoleniowa przewodniczących, zastępców prze- wego. Uroczystość zainaugurował przewodniczący wodniczących i sekretarzy obwodowych Komi- Komitetu Gazyfikacyjnego, Kazimierz Wawryka, sji Wyborczych. Zebrani wysłuchali prelekcji na który przedstawił historię budowy tej inwestycji. temat Ordynacji Wyborczej oraz zapoznali się z za- Zapalenia płomienia dokonał i okolicznościowe daniami obwodowych Komisji Wyborczych. przemówienie wygłosił sekretarz Komitetu Powia- W najbliższych dniach odbędą się pierwsze towego PZPR, Marian Cichostępski. Po zainstalo- posiedzenia obwodowych Komisji, na których waniu liczników, co ma nastąpić niebawem, około uchwalą one plan działania, a w szczególności 130 domostw otrzyma gaz. ustalą dyżury na okres wyłożenia spisów wybor- Oprócz Brzeska, gaz posiadają jeszcze 3 miej- ców. Spisy te otrzymają przewodniczący Komisji scowości w powiecie (Wojnicz, Łysa Góra, Jadow- do dnia 10 lutego. Pierwszy dzień wyłożenia spi- niki). Poważnie zaawansowane są prace gazyfika- sów, to dzień 13 lutego. Spisy będą wyłożone do cyjne w Mokrzyskach. wglądu przez 15 dni po 5 godzin dziennie. Prezydia Gromadzkich Rad Narodowych, Wybory do Sejmu PRL a także Prezydium MRN zakończyły już sporzą- 19 marca 1972 roku, podobnie jak w całym dzanie spisów. W całym powiecie ujęto w spisach kraju, odbywało się głosowanie w wyborach do 63.459 wyborców. Odpowiednie czynności podjęła Sejmu PRL. Głosowanie rozpoczęło się punktu- również Okręgowa Komisja Wyborcza w Tarnowie. alnie o godz. 6-tej, ale już na dłuższy czas przed W jej skład wchodzi dwóch obywateli z naszego tą godziną przed lokalami wyborczymi ustawiały powiatu: Władysław Stachowicz, przewodniczący się kolejki wyborców. W naszym powiecie, w 55 Rady Zakładowej Związku Zawodowego Pracow- obwodowych Komisjach Wyborczych, w których ników Przemysłu Spożywczego i Cukrowniczego pracuje prawie 500 członków, o godzinie 6-tej roz- przy Browarze Okocim, radny Gromadzkiej Rady poczęto pracę. O godzinie 6.15, głosowało już 3% Narodowej w Brzesku oraz Józef Bratko, rolnik ze uprawnionych, których jest ponad 61 tysięcy. Pra- wsi Przybysławice, gromada Zabawa. wie 500 młodych wyborców ukończyło w tym roku Kampania polityczna związana z wyborami do dnia wyborów 18-lat, a prawie 6 tysięcy po raz do Sejmu PRL została zapoczątkowana w na- pierwszy stanie przy urnach wyborczych.

38 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Józef Nagórzański, zasłużony działacz społeczny, radny WRN przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu FJN w Krakowie.

Stanisław Gucwa, ekonomista, działacz społeczny, Prezes Naczelnego Zdzisław Rak, inżynier-mechanik, główny konstruktor Komitetu ZSL, zastępca Przewodniczącego Rady Państwa. Zakładów Mechanicznych w Tarnowie, działacz PZPR.

39 Jan Burlikowski

Radiowęzeł Powiatowy ogłosił odezwę Powia- towego Komitetu Frontu Jedności Narodu, wzy- wającą wyborców do oddawania swych głosów na kandydatów Frontu Jedności Narodu. Równo- cześnie społeczeństwo powiatu jest informowane o przebiegu głosowania w powiecie. Wynika z tych komunikatów, że do godz.11-tej oddało swe głosy ponad 24 tys. wyborców, co stanowi 40% wszystkich uprawnionych do głosowania. Wysoki procent notowano w tym czasie w Szczepanowie – 70%, Woli Przemykowskiej – 72%, Zaborowie – 71,6%, powyżej 50% w Olszynach, Dębnie, Gosprzydo- wej, Grabnie, Paleśnicy. W niektórych obwodach poszczególne grupy głosują zbiorowo, np. młodzież ZMW w Gosprzydowej, członkowie Straży Pożar- nej w Porębie Spytkowskiej, młodzież Technikum w Łysej Górze. O godzinie 15-tej głosowało w powiecie 52.860 uprawnionych, to jest 85,2% wszystkich wyborców. Najwyższą frekwencję o tej porze zanotowano w Zaborowie – 95%. Wysoką także w Paleśnicy – 91%, Woli Przemykowskiej – 93%, Wesołowie – 85,7%. Stosunkowo najsłabiej do tej pory frekwencja wygląda w Filipowicach – 77%, Wojakowej – 84%, Borzęcinie Górnym -78%, Bie- siadkach – 80,5%, Wielkiej Wsi – 73% uprawnio- Piotr Pikul, rolnik we wsi Radgoszcz, pow. Dąbrowa nych. Stan frekwencji o godzinie 19-tej przed- Tarnowska, działacz Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowej, stawiał się następująco: na ogólną liczbę 62.983 były żołnierz I Armii WP. uprawnionych, głosowało 53.358 wyborców co stanowi 93%. W Zaborowie o tej porze było 99% gło- sujących, w Biadolinach 97,5%, w Maszkienicach, Wesołowie i Mokrzyskach po 98%. O godzinie 22.oo wszystkie lokale Obwodowych Komisji Wyborczych zostały zamknięte, a Komisje przystąpiły do obliczania głosów. Ogółem w powiecie brzeskim głosowało na posłów do Sejmu PRL 97,63% uprawnionych. Na podstawie danych ogłoszonych przez Państwową Komisję Wyborczą, posłami do Sejmu PRL w okręgu wyborczym Nr 39 wybrani zostali: 1. Stanisław Gucwa, ekonomista, działacz spo- łeczny, Prezes Naczelnego Komitetu ZSL, krajan z Ziemi Brzeskiej, 2. Józef Nagórzański, działacz społeczny, przewod- niczący Wojewódzkiego Komitetu FJN w Krakowie, 3. Zdzisław Rak, inżynier-mechanik, główny konstruktor Zakładów Mechanicznych w Tarnowie, 4. Piotr Pikul – rolnik z Radgoszczy pow. Dąbrowa Tarnowska, kierownik SOP w Radgoszczy, 5. Adolf Ojczyk, elektryk, starszy mistrz Zakła- dów Azotowych w Tarnowie.

Sesja Powiatowej Rady Narodowej na temat sprawozdania z wykonania planu gospodarczego i budżetu Adolf Ojczyk, technik elektryk, starszy mistrz Zakładów 6 kwietnia 1972 roku Powiatowa Rada Narodowa Azotowych w Tarnowie, członek Komitetu Zakładowego PZPR obradowała nad sprawozdaniem z wykonania oraz Rady Zakładowej Związku Zawodowego Chemików. planu gospodarczego i budżetu w roku 1971. Przed

40 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 rozpoczęciem właściwych obrad, przewodniczący nistracyjną dla załatwienia spraw o charakterze Prezydium PRN, Jan Szczepaniec udekorował cywilno-prawnym, do załatwienia których wła- wysokimi odznaczeniami państwowymi czterech ściwe są sądy powszechne. pracowników Browaru. Otrzymali je: Przewodniczący Komisji Administracji, Ochrony 1. Józef Stelmach – Krzyż Kawalerski Orderu Porządku i Bezpieczeństwa Publicznego, mgr Wła- Odrodzenia Polski, dysław Kowal poddał ocenie sposób załatwianie 2. Władysław Stachowicz – Złoty Krzyż Zasługi, skarg i wniosków. Z jego wystąpienia wynika, że 3. Mieczysław Szydek – Srebrny Krzyż Zasługi, w roku 1971 nastąpił poważny wzrost liczby skarg. 4. Stanisław Borowiec – Brązowy Krzyż Zasługi. Było to niewątpliwie wynikiem większej aktyw- Ze sprawozdania, jakie przedstawiło Prezydium ności naszego społeczeństwa i śmiałości w wysu- PRN wynika, że rok 1971 w gospodarce powiatu waniu swoich spraw i bolączek a także konkret- był trudny, ale owocny. Powiat nasz zaczął kolejną nym wskazywaniu niedociągnięć naszego aparatu pięciolatkę poważnymi osiągnięciami, które były administracyjnego i gospodarczego. Przewodni- efektem pomyślnej realizacji wielu zadań. Skromny czący Komisji stwierdził, że Prezydium Powiato- jeszcze, ale stale rozwijający się przemysł naszego wej Rady Narodowej podjęło w roku 1971 szereg powiatu, zamknął ubiegły rok w łącznym bilansie posunięć w sprawie usprawnienia w przyjmowa- odcinka terenowego i centralnego liczbą 105,6%, a niu i załatwianiu skarg ludności, w wyniku czego więc plan został przekroczony. Nie wszystkie jed- już w roku bieżącym nastąpiła wyraźna poprawa, nak przedsiębiorstwa tak wykonały plan, na przy- a liczba skarg zaczęła systematycznie maleć. kład: Brzeskie Zakłady Przemysłu Terenowego wykonały swe zadania w 90%. Można to tłumaczyć Tydzień kultury na jezdni opóźnieniem w zakończeniu pierwszego etapu roz- W dniach od 23 do 30 kwietnia 1972 zorganizo- budowy tych zakładów. wano również i w naszym powiecie tak zwany Pomyślnie zrealizowano plan eksportu, którego Tydzień kultury na jezdni. Celem Tygodnia było całość przekroczyła 113 mln zł. i była większa o po- zapoznanie społeczeństwa i użytkowników dróg nad 16 mln zł. od planowanej sumy. Dominowały z przepisami o ruchu drogowym, a także o niebez- w tym Okocimskie Zakłady Piwowarskie, partycy- pieczeństwach grożących przy nieprzestrzeganiu pujące w eksporcie w 85%. tych przepisów. Rolnictwo osiągnęło pomyślne rezultaty. Plony Według danych Inspektoratu Ruchu Drogowego czterech zbóż wyniosły 22,5 q z hektara, a więc MO, w roku 1971 na drogach w naszym powiecie prawie w granicach planu, ziemniaków 180 q było 100 wypadków. Poniosło w nich śmierć 16 z hektara i buraków cukrowych 349 q. Zaznacza osób, a 33 zostały ranne. W sześciu wypadkach się tendencja dalszego wzrostu plonów, dzięki stwierdzono u kierowców nadużycie alkoholu. W prawidłowo prowadzonym zabiegom agrotechnicz- I kwartale 1972 roku miało miejsce 13 wypad- nym, coraz większej powierzchni gruntów zme- ków, w wyniku których 4 osoby poniosły śmierć, liorowanych i stosowaniu intensywnych odmian a 6 zostało rannych. Przyczyny tych 13 wypadków zbóż oraz racjonalnemu nawożeniu gleby, które były następujące: w ubiegłym roku osiągnęło prawie 85 kilogramów − błędy popełnione przez pieszych na jezdni, nawozów w czystym składniku na 1 ha. Również − nieprawidłowe mijanie, pomyślne są rezultaty w hodowli. Nastąpił wzrost − brak opieki nad dzieckiem. pogłowia bydła i trzody chlewnej a także nastą- piła poprawa jakości bydła, niemniej w roku 1971 Plenarne obrady Komitetu odczuwano jeszcze dotkliwie ujemne skutki kata- Powiatowego PZPR strofalnej powodzi w roku 1970. 25 kwietnia 1972 roku obradowało Plenum Komi- W drugim punkcie porządku obrad, Powiatowa tetu Powiatowego PZPR. Tematem obrad była Rada Narodowa wysłuchała sprawozdania Prezy- sprawa realizacji postulatów i wniosków z kampa- dium o sposobie przyjmowania i załatwiania skarg nii wyborczej 1969 roku i kampanii wyborczej do i wniosków w roku 1971. Prezydium PRN i jego Sejmu w 1972 roku oraz tych, zgłoszonych w okre- organa przyjęły w 1971 roku 173 skargi, z roku sie dyskusji przedzjazdowej. 1970 pozostało 5, razem więc w roku ubiegłym do Informację na ten temat wygłosił zastępca prze- załatwienia było 178 skarg. Z tej liczby załatwiono wodniczącego Prezydium PRN Mieczysław Gar- 149, przekazano zaś innym instytucjom według licki. W czasie kampanii wyborczej do Sejmu i rad kompetencji 20 skarg. Negatywnie załatwiono 82 narodowych w roku 1969 przyjęto do realizacji 139 skargi, pozytywnie zaś 63. Z powyższych danych postulatów. Z tej liczby 56 dotyczyło władz central- wynika, że większość wnoszących skargi, nie miała nych i wojewódzkich i tam zastały przesłane. Pozo- racji. I rzeczywiście, dość często zdarza się, że nie- stałe 33 dotyczyły rad narodowych szczebla powia- którzy skarżący pragną wykorzystać drogę admi- towego i niższego.57 z nich posiadało charakter

41 Jan Burlikowski gospodarczy, a ich realizacja wymagała znacznych przestrzeni lat 1971-72 w zakresie demokracji nakładów pieniężnych i zasobów materialnych. socjalistycznej, mają swe źródło w nowym klimacie Pod tym kątem nastąpiło zgranie planów gospo- politycznym w naszym kraju, powstałym w wyniku darczych z życzeniami ludności, wyrażonymi w wy decyzji VII i VIII Plenum KC. Okres od VIII Ple- suwanych postulatach. Cały program budownic- num do VI Zjazdu, szczególnie obfitujący we wnio- twa drogowego, przynoszący duże efekty w postaci ski i postulaty działaczy partyjnych i bezpartyj przeciętnie 30 km nowych dróg, uwzględnia wła- nych, jak też szerokich rzesz ludności, dostarczył śnie wnioski i postulaty ludności wysuwane w tym bogatego materiału do nowych czynów i decyzji. zakresie. Jeśli idzie o szczegóły, to nie można było Zniesiono obowiązkowe dostawy, podniesiono ceny jeszcze przystąpić do poszerzenia ulicy Solskiego skupu mleka i żywca, objęto rolników i ich rodziny i budowy dworca PKS, chociaż w tym ostatnim bezpłatną opieką lekarską, wprowadzono nowe przypadku podjęte zostały czynności zmierzające do przepisy o regulacji własności gospodarstw rol- częściowego, ale możliwie najszybszego rozwiązania nych oraz nowe przepisy o ochronie użytków rol- problemu pomieszczeń dla pasażerów i obsługi PKS. nych i leśnych, jak też podjęto decyzje o zniesieniu Pozostałe postulaty w resorcie gospodarki z dniem 1 maja br. reglamentacji węgla w mieście komunalnej zostały zrealizowane, jak np. oświet i na wsi. Wszystkie te decyzje poprzedzone były lenie ulicy Ogrodowej, lub są realizowane, jak wnioskami ludności, a więc były wynikiem dialogu np. przebudowa ulicy Cegielnianej i telefonizacja władzy ze społeczeństwem, a ich treść jest zgodna wsi w naszym powiecie. Zakłada się, że do roku z odczuciem i opinią robotników, chłopów i inteli- 1975 zainstalowane zostaną telefony w 35 wsiach. gencji pracującej. W resorcie zdrowia, inicjatywa oddolna odnośnie W okresie poprzedzającym VI Zjazd, w naszym podejmowania czynów społecznych, pozwoli wybu- powiecie zarejestrowano 372 wnioski, z czego 30 dować nowe ośrodki zdrowia w Szczurowej, Gnoj- skierowano pod adresem władz centralnych,48 niku i Dębnie. Podobną inicjatywę podjęła ludność pod adresem władz wojewódzkich, a 253 dotyczyło na rzecz budowy ośrodka zdrowia w Zabawie. władz lokalnych. Otrzymano już 265 odpowiedzi Także w resorcie oświaty widoczne są efekty o sposobie załatwienia tych wniosków i postulatów. postulowanych przez ludność zadań w postaci W okresie tegorocznej kampanii wyborczej wybudowanych już i przyjętych do budowy szkół, do Sejmu PRL, na spotkaniach kandydatów na przeprowadzenia kapitalnych remontów świetlic, posłów z wyborcami, zgłoszono jeszcze 35 postu- jak również urządzenia szkolnych boisk sporto- latów, z nich 14 dotyczyło władz powiatowych, wych. Do roku 1975 przewiduje się rozbudowę, w 21 władz centralnych i wojewódzkich. W zdecy- względnie budowę trzech obiektów szkolnych. dowanej większości były to postulaty pokrywające Postulowana przez ludność budowa 8 remiz się treścią z wnioskami zgłoszonymi w dyskusji strażackich, jest kontynuowana, przeciętnie trwa przedzjazdowej. Wnioski te i postulaty stały się ona rok przy udziale czynów społecznych. przedmiotem zainteresowania Zespołu Poselskiego W ten sposób, spełnione zostaną postulaty lud- naszego okręgu, który ze swej strony podjął się ności w tej dziedzinie, co przyczyni się do dalszej uwzględnić w swej pracy problematykę poruszoną poprawy stanu bezpieczeństwa pożarowego, a rów- przez wyborców. Szereg tych wniosków i postu- nocześnie przyczyni się do poszerzenia i umocnie- latów zostało już uwzględnionych. Np. z dniem l nia oraz zorganizowania nowych ognisk życia kul- lutego br. obniżone zostały ceny niektórych nawo- turalnego w pomieszczeniach przewidywanych na zów mineralnych. Inne, są, jak informują władze ten cel w budujących się remizach. centralne, przedmiotem rozważań, szereg zostało Inicjatywa ludności wyraża się także w postu- uwzględnionych w uchwale VI Zjazdu. latach zmierzających do rozwiązania problemu Nie wszystkie wnioski mogły być załatwione zaopatrzenia wsi w wodę, co znalazło swój kon- pozytywnie, chociaż są słuszne. Na przykład, aktu- kretny wyraz w Szczurowej, gdzie trwa realizacja alna wielkość produkcji niektórych materiałów wodociągu lokalnego, a przygotowania do tych budowlanych nie pokrywa jeszcze w pełni potrzeb prac trwają w Łysej Górze, Czchowie i w Iwko- rynku i stąd nie można dziś, bez uprzedniego rozsze- wej-Nagórzu. Zgodnie z postulatami, rozszerzono rzenia produkcji, dokonać zwiększenia puli dostaw. zakres drenowania we wsi Niedzieliska oraz prze- Najliczniej powtarzającymi się wnioskami prowadzono drenowania gruntów ornych i łąk lokalnymi są: budowa mostów i nawierzchni asfal- w Sufczynie. Trwająca jeszcze gazyfikacja w Ja- towych, budowa remiz, instalacja telefonów na downikach i Mokrzyskach, to już końcowy etap wsi, poprawa zaopatrzenia sklepów w artykuły realizacji własnych postulatów ludności zamiesz- spożywcze, budowa nowych sklepów i magazynów. kałej w tych miejscowościach. Szereg wniosków i postulatów lokalnych wymaga Szczególnie doniosłe przemiany w życiu spo- jednak dużych nakładów finansowych. Znajdują łecznym i gospodarczym, jakie obserwujemy na one odbicie w planach gospodarczych powiatu

42 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 i gromad, a szereg z nich realizowanych będzie Dni Oświaty, Książki i Prasy przy pomocy czynów społecznych ludności, głów- W tym roku inauguracja Dni Oświaty, Książki nie chodzi w tym wypadku o drogi. W bieżącej pię- i Prasy nastąpiła 7 maja. Program Dni był podobny ciolatce wszystkie wsie, które do tej pory nie posia- jak w latach poprzednich, dlatego kronikarz zano- dają jeszcze telefonu, otrzymają te urządzenia. Nie tował tylko dane dotyczące stanu czytelnictwa wszystkie wnioski z zakresu budownictwa sieci w naszym powiecie. placówek handlowych, chociaż są słuszne, znala- Na terenie powiatu działa 20 gromadzkich zły miejsce w planie inwestycyjnym pionu spół- bibliotek publicznych,16 filii bibliotecznych,89 dzielczości wiejskiej, bowiem nie dysponuje on nie- punktów bibliotecznych. W Brzesku mamy zbędną wysokością limitów i środków. Natomiast Powiatowo-Miejską Bibliotekę Publiczną,1 filię dość liczna grupa postulatów dotycząca elektryfi- i 3 punkty. Rok 1971 był rokiem dalszego roz- kacji wsi, będzie realizowana od roku 1974, na co woju czytelnictwa, zarówno pod względem liczby przewidziane będą odpowiednie środki finansowe. czytelników, których przybyło 1.315, jak też i lep- szego doboru książek. W powiecie z usług bibliotek Obchody Święta Pracy – 1 Maja korzysta 24,6% ludności, przy średniej wojewódz- Obchody Święta Pracy – 1 Maja – miały w roku kiej 20,4% i krajowej 20,3%. W województwie kra- 1972 następujący przebieg.29 kwietnia odbyła się kowskim pod tym względem wyprzedza nas tylko akademia. Po części oficjalnej wystąpił zespół arty- Tarnów i Nowy Sącz. styczny Związku Nauczycielstwa Polskiego z Brze- Do przodujących pod względem liczby czyska oraz młodzież Technikum Rolniczego z Wojni- telników należą: Zakliczyn, Zaborów, Porąbka cza. Program zatytułowano „Ludziom pracy”. Iwkowska, Iwkowa, Łysa Góra, Dołęga, Paleśnica, Dnia 1 Maja, przy pięknej pogodzie, pracow- Czchów, Wola Przemykowska Marcinkowice, Fili- nicy brzeskich zakładów pracy zgromadzili się powice, Zdonia, Biesiadki, Charzewice i Wojnicz, na placu Kazimierza Wielkiego, gdzie o godzinie gdzie liczba czytelników wynosi przeciętnie 38,3% 10-tej wysłuchali radiowego przemówienia I se- liczby mieszkańców. kretarza KC PZPR, Edwarda Gierka. Po przemó- W powiecie jest zarejestrowanych 24.092 czytel- wieniu, przed trybuną honorową, na której znaj- ników, a wypożyczeń w roku 1971 było 468.636 tys., dowali się sekretarz KW PZPR, Smuga i sekretarz to jest o 44,5 tys. więcej niż w roku 1970. Czytel- KW ZSL, Orlow oraz przedstawiciele władz poli- nik w naszym powiecie czyta średnio 19,4 książki tycznych i administracyjnych powiatu z I sekre- rocznie, natomiast w województwie liczba ta tarzem KP PZPR, Ludwikiem Nędzą i zastępcą wynosi 20,2, a w kraju 19,1 książki. Dobre wyniki przewodniczącego Prezydium PRN, Mieczysławem pod tym względem osiągnęły Strzelce Wielkie, Woj- Garlickim, przeszedł manifestacyjny pochód. nicz, Dołęga, Grabno, Tymowa, Doły, Charzewice, Na czele pochodu kroczyli członkowie Związku Borzęcin, Szczurowa – przeciętnie 26 książek. Bojowników o Wolność i Demokrację, następnie W czytelnictwie książek popularno-naukowych, pracownicy Prezydiów Powiatowej, Miejskiej powiat nasz zdecydowanie przoduje od lat, zwięk- i Gromadzkich Rad Narodowych z Brzeska i Ja- szając procent tego rodzaju książek do 24,2 z 22, downik. Kolejno szli pracownicy innych zakła przy średniej wojewódzkiej 14,9%. Co czwarta dów pracy, zwracały uwagę liczne i barwne grupy książka wypożyczana przez brzeskiego czytelnika, pracowników Browaru i Fabryki Opakowań jest książką popularno-naukową. Najlepsze wyniki Blaszanych. Bardzo efektownie wypadły grupy pod tym względem osiągnęły placówki biblioteczne młodzieży szkół podstawowych i średnich z Brze- w Zaborowie, Okocimiu, Borzęcinie, Gnojniku, ska. Pochód zakończyła defilada pojazdów straży Czchowie i Wojniczu, gdzie pożycza się średnio 33 pożarnych, LOK-u oraz ciągników kółek rolni- książki popularno-naukowe na 100 wypożyczeń czych. Po południu na stadionie Okocimskiego ogółem. Wśród książek popularno-naukowych cie- Klubu Sportowego odbyły się rozgrywki piłki szą się powodzeniem pozycje z techniki: motory- siatkowej, ręcznej i nożnej. zacja, radio i telewizja, sputniki, samoloty, okręty Wiece, akademie i pochody odbyły się w licz- – książki te czyta najchętniej młodzież. Poczytne nych miejscowościach naszego powiatu. W Czcho- są też książki z zakresu medycyny, pedagogiki, wie, w ramach obchodów Święta Pracy odbyło się rolnictwa, a także z dziedziny społeczno-politycz- oddanie do użytku budynku gromadzkiego. Znala- nej, geograficzne, historyczne, podróżnicze. Nadal zły w nim pomieszczenie biura gromadzkie, Urząd chętnie czytane są pamiętniki, wspomnienia, Stanu Cywilnego, biblioteka gromadzka wraz monografie wielkich ludzi, książki historyczne. z czytelnią oraz świetlica. Otwarcia dokonał I se- Księgozbiór jest obfity i czytelnik ma w czym kretarz KP PZPR, Ludwik Nędza. Podczas akade- wybierać. W bibliotekach publicznych jest 176.323 mii referat okolicznościowy wygłosił przewodni- książki, z czego w mieście 19.760. W roku ubiegłym czący GRN, Władysław Nieć. przybyło 15.727 książek, w tym wiele nowości.

43 Jan Burlikowski

Oto liczby ilustrujące wiek i zajęcie czytelników: Z alkoholizmem stara się walczyć Powiatowy 1. do 14 lat – 32% wszystkich czytelników, Komitet Przeciwalkoholowy. Nie jest to walka łatwa 2. od 15-19 – 28% i nie zawsze skuteczna. Poczynaniom Komitetu 3. od 20-29 – 20% winno wyjść naprzeciw całe społeczeństwo. Wynu- 4. od 30 lat – 20% rzenia alkoholików przed Komisją wskazują, że 5. robotników – 7% zwykle zaczyna się niewinnie, od jednego kieliszka 6. rolników – 25% przy „okazji”, a potem tych „okazji” jest coraz wię- 7. pracowników umysłowych – 11% cej, aż w końcu nie ma odwrotu. Dlatego całe społe- 8. uczącej się młodzieży – 50% czeństwo winno zwalczać zgubny zwyczaj picia na 9. innych – 7% każdą „okazję”. Ostatnio Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie zaostrzenia walki z alkoholi- O alkoholizmie zmem, która przynosi szereg konkretnych decyzji. W roku 1971 instytucje handlowe w naszym Wysoka suma wydana w jednym roku na alko- powiecie sprzedały napojów alkoholowych za hol nie świadczy o rozpiciu całego społeczeństwa. kwotę około 50 mln zł. Bulwersująca to liczba i aby Tak nie jest – społeczeństwo jest trzeźwe i z umia- uzmysłowić sobie, co ona przedstawia, wystarczy rem spożywa wyroby alkoholowe. Jednak zbyt obliczyć, że za tę sumę można by każdego roku duża jest liczba notorycznych alkoholików, którzy wybudować 5 gmachów szkolnych, albo 10 dobrze „nadrabiają” za wszystkich. wyposażonych ośrodków zdrowia, albo 100 dom- Kronikarz zanotował te dane jako działacz ków jednorodzinnych, tj. może powstać każdego Powiatowego Komitetu Przeciwalkoholowego roku średniej wielkości nowa wieś. i członek Komisji Społeczno-Lekarskiej, być może Nie do obliczenia są straty, jakie ponosi gospo- zbyt uczulony na te sprawy. darka narodowa i społeczeństwo na skutek pijań- stwa: wypadki drogowe, śmierć, kalectwo. A któż Sztandar dla ZMS jest w stanie policzyć straty moralne, jak: depra- przy Liceum Ogólnokształcącym wacja, łzy żon i dzieci maltretowanych przez 17 czerwca 1972 roku w Liceum Ogólnokształcą- pijaków. Od czasu do czasu zbiera się Komisja cym w Brzesku odbyła się uroczystość wręczenia Społeczno-Lekarska do spraw przymusowego sztandaru szkolnej organizacji Związku Młodzieży leczenia alkoholików. W czasie posiedzenia przed Socjalistycznej. Obecni byli m.in.: wiceprzewodni- Komisją przesuwa się galeria pijaków, rozma- czący Zarządu Wojewódzkiego ZMS, Jerzy Pardus, itych typów, co jeden to tragiczniejszy. Np. ostat- kierownik wydziału szkolenia, Barbara Plewa, prze- nio Komisja rozpatrywała sprawy 12 alkoholi- wodniczący Zarządu Powiatowego ZMS, Włodzi- ków, poznając tragiczny los ich rodzin. Przykład mierz Gawenda, dyrektorzy szkół z terenu powiatu. – obywatel „N” w wieku średnim, ojciec jedena- Po odśpiewaniu hymnu ZMS, zabrał głos prze- ściorga dzieci. Wszystko, co zarobi, przepija, żonę wodniczący Zarządu Szkolnego Roman Kluska, maltretuje, nie daje nic na utrzymanie rodziny. który przedstawił dorobek organizacji na prze- Inny alkoholik: pięcioro dzieci, również wszystko strzeni 15 lat działalności. Organizacja ta obcho- przepija, mało tego, pod groźbą bicia zabiera na dziła właśnie 15-lecie działalności. Należy ona do wódkę pieniądze od żony, które ona zarabia, pra- przodujących w województwie, posiada 16 kół kla- cując fizycznie na utrzymanie dzieci. Inny znowu sowych oraz 3 agendy szkoleniowe. Do organizacji wynosi z domu wszystko, co się da sprzedać i wy- należy 58% młodzieży tej szkoły. Główny nacisk daje na wódkę. Ale był też i kawaler, młody chło- położony jest na szkolenie ideowo-polityczne. pak 19 lat, ale już bardzo zaawansowany alko- Organizacja bierze udział w różnych akcjach na holik. Ten z kolei znęca się nad matką i wyciąga szczeblu powiatu. Do nich należy zaliczyć udaną od niej ostatni grosz, sam nigdzie nie pracując. i pożyteczną akcję ZMS – owskich niedziel czynu, W dwóch wypadkach trzeba było doprowadzić w czasie której członkowie wykonali szereg prac alkoholików przed Komisję przy pomocy funk- na rzecz miasta i szkoły. Innym ważnym elemen- cjonariuszy MO. Niektórzy z nich już wcześniej tem pracy ZS ZMS jest działalność sportowo- byli karani przez Kolegium do Spraw Wykroczeń, turystyczna. Ostatnio pod patronatem ZMS zor- a jeden z nich przez sąd, za znęcanie się nad ganizowano kurs żeglarski, którego praktyczne żoną. Jeden z alkoholików wciąga do swoich alko- zakończenie odbędzie się na Mazurach. holowych libacji swoich małoletnich (16 i 11 lat) W dniu 11 czerwca br., który był dniem czynu synów. We wszystkich wypadkach, z wyjątkiem zlotowego w województwie krakowskim, człon- jednego, Komisja wydała orzeczenie o przymuso- kowie ZMS przy Liceum Ekonomicznym prze- wym leczeniu w zakładzie otwartym, a gdy to nie pracowali w czynie społecznym 515 godzin przy pomoże, będą skierowani na leczenie przymusowe porządkowaniu parku miejskiego, członkowie w zakładzie zamkniętym. tej organizacji przy LO 120 godzin również przy

44 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 porządkowaniu parku, zaś ZMS przy Technikum Olimpiada Zdrowia Elektryczno-Mechanicznym 140 godzin przy budo- W ciągu maja br. wśród szkolnych kół PCK wie boiska szkolnego. Podobne czyny społeczne powiatu brzeskiego zorganizowana została Olim- podejmowali członkowie ZMS działającego przy piada Zdrowia. Celem jej było propagowanie wśród innych instytucjach. młodzieży wiedzy o zdrowiu, popularyzacja idei 16 czerwca br. odbył się powiatowy zlot przo- czerwonokrzyskich i podnoszenie aktywności downików pracy i nauki, na którym wybrano dele- członków szkolnych kół PCK. gatów na zlot krajowy w Łodzi. Delegatami zostali: Finał tej imprezy, który się odbył w Brzesku Tadeusz Mardoń, członek Plenum ZP ZMS, Stani- w ostatnich dniach maja, zgromadził 23 zawodni- sław Kądziołka, uczeń LO, Włodzimierz Gawęda, ków, członków szkolnych kół PCK, wyłonionych przewodniczący ZP ZMS. na olimpiadach szkolnych. Nagrody rzeczowe ufundował dla wszystkich uczestników Spo- łeczny Komitet Przeciwalkoholowy. Duże uznanie należy się opiekunom szkolnych kół PCK oraz szkolnej służbie zdrowia za dobre przygotowanie młodzieży do eliminacji. Do eliminacji wojewódzkich zakwalifikowały się: Anna Brzęk ze Szkoły Podstawowej w Jurkowie, Małgorzata Kalicka ze Szkoły Podstawowej Nr 3 w Brzesku oraz Urszula Pałkowska ze Szkoły Podstawowej w Jasieniu.

Dalszy rozwój spółdzielczości wiejskiej w powiecie Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni Pałac barona Jana Götza, wzorowany na pałacu cesarskim Samopomoc Chłopska zrzesza 10 Gminnych w Schönbrunn pod Wiedniem z XIX wieku, od roku 1945 siedziba Spółdzielni i 6 Spółdzielni Zdrowia, do których Liceum Ogólnokształcącego i Technikum Ekonomicznego. należy 25 tysięcy członków. W placówkach PZGS w powiecie zatrudnionych jest 1.500 osób. Dzia- łalność społeczno-wychowawczą prowadzi mię- Letnie zawody sportów obronnych dzy innymi 21 klubów Młodego Rolnika i 66 W ostatnim tygodniu maja odbywały się w Brze- uczniowskich spółdzielni. W 1971 roku obroty sku letnie zawody sportów obronnych, zorganizo- spółdzielczości wiejskiej tego pionu wynosiły wane przez Zarząd Powiatowy Ligi Obrony Kraju 1.244 tys. zł. i były wyższe o 7,9% w porównaniu przy współpracy Powiatowego Komitetu Kul- do roku poprzedniego. tury Fizycznej i Turystyki. Uczestniczyły w nich PZGS zaopatruje mieszkańców powiatu w arty- ekipy z powiatów: Bochnia, Brzesko, Proszowice, kuły spożywcze i przemysłowe, a także potrzebne Dąbrowa Tarnowska, Tarnów, Nowy Sącz i Lima- do produkcji rolnej. Sprzedaż detaliczna prowa- nowa. Każdy powiat reprezentowany był przez dzona jest w 214 punktach. W ubiegłym roku pięć ekip liczących po czterech zawodników. obroty w zakładach gastronomicznych, prowadzo- W trójboju, na trasie znajdowało się szereg nych przez spółdzielczość samopomocową, wzrosły przeszkód, trzeba też było wykonać celny rzut gra- o ponad 9% w porównaniu do 1970 r. natem i popisać się dobrymi wynikami w strzelec- Gminne Spółdzielnie prowadzą w powiecie 19 twie. Zwyciężyła ekipa z Brzeska, przed Proszowi- zakładów: piekarnie, masarnie, wytwórnie wód cami i Limanową. gazowanych, wytwórnie materiałów budowlanych W sztafetowym wieloboju sprawnościowym i przetwórnię owocowo-warzywną. Wykonały one zwyciężyła ekipa z Brzeska, przed Tarnowem w roku 1971 zadania wartości 100.259 tys. zł. Naj- i Limanową, a w pojedynku strzeleckim drużyna większy wzrost produkcji nastąpił w wytwórniach z Limanowej przed Brzeskiem, Bochnią, Nowym wód gazowanych, masarniach oraz przetwórni Sączem, Dąbrową Tarnowską, Tarnowem i Pro- owocowo-warzywnej. Usprawniono i zmoderni- szowicami. zowano punkty skupu żywca. Zadania planowe W ogólnej klasyfikacji zawodów zwyciężyła skupu w 1971 roku, wykonały jednak tylko trzy ekipa powiatu Brzesko (57 punktów) przed repre- Gminne Spółdzielnie: w Czchowie, Szczepanowie zentacjami powiatów: Limanowa (54 punkty), i Zakliczynie. GS powiatu brzeskiego świadczą Dąbrowa Tarnowska (34 punkty), Nowy Sącz (34 usługi dla ludności. Tylko w bieżącym roku na dal- punkty). Dalsze miejsca zajęły zespoły z Tarnowa, szy rozwój usług przeznaczono z nadwyżki bilan- Bochni, Proszowic. sowej roku ubiegłego 180 tys. zł.

45 Jan Burlikowski

Browar Okocim drę na Uniwersytecie Warszawskim. W roku 1920 dla swoich pracowników przez krótki czas był Ministrem Rolnictwa i Reform Dyrekcja i Rada Zakładowa Browaru Okocim dbają Rolnych. Profesorowi Bujakowi odpowiadała jednak o zdrowie i wypoczynek swoich pracowników. bardziej praca naukowa. W roku 1921 przeniósł się W tym celu na okres letni przygotowano ośro- do Lwowa, gdzie otrzymał katedrę na Uniwersy- dek wypoczynkowy nad Jeziorem Rożnowskim, tecie Jana Kazimierza we Lwowie. W roku 1945 składający się z dużego,3 pokojowego domku kam- przeniósł się do Krakowa na Katedrę Spółdzielczo- pingowego, w którym może wypoczywać 12 osób. ści Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Uniwersytetu Wczasowicze mają tam zagwarantowane również Jagiellońskiego. W czasie studiów i późniejszej wyżywienie na warunkach Funduszu Wczasów pracy naukowej żył zagadnieniami swojej rodzin- Pracowniczych. Ponadto pracownicy Browaru nej wsi. Nic, co dotyczyło Maszkienic, nie było mu z rodzinami mogą korzystać z domu wypoczyn- obce. Mimo przeszkód doprowadził do komasacji kowego Beskid w Żegiestowie, gdzie jest 9 miejsc. gruntów i melioracji, a następnie był inicjatorem Wypoczynkowi niedzielnemu służą 2 autobusy, budowy Domu Ludowego, który stał się ośrodkiem którymi pracownicy i ich rodziny mogą wyjeżdżać działalności kulturalno-oświatowej w tej wsi. Pla- na wycieczki turystyczno-krajoznawcze. cówka ta należała do przodujących w powiecie brzeskim i była jedną z pierwszych w województwie Wielki dzień wsi Maszkienice krakowskim. Prof. dr Bujak napisał monografię 25 czerwca 1972 roku był wielkim dniem dla wsi wsi Maszkienice oraz szereg prac publicystycznych Maszkienice w naszym powiecie. Mimo niepogody i naukowych. Czterdzieści pięć tych prac pokazano mieszkańcy wsi tłumnie przybyli do Domu Ludo- na wystawie urządzonej w Domu Ludowym. wego, aby wziąć udział w uroczystości nadania tej placówce imienia rodaka z Maszkienic, prof. Fran- Dom Strażaka we Wróblowicach ciszka Bujaka. 25 czerwca 1972 roku we Wróblowicach, wsi nale- W sali Domu Ludowego odsłonięto tablicę z na- żącej do powiatu brzeskiego od 1955 roku, odbyła pisem: „Uniwersytet Jagielloński w Krakowie się uroczystość otwarcia i oddania do użytku Franciszkowi Bujakowi, profesorowi, doktorowi Domu Strażaka. Ten piętrowy budynek mieści historii gospodarczej i społecznej, urodzonemu oprócz garaży i innych pomieszczeń dla miejscowej w 1875 r. w Maszkienicach, zmarłemu w 1953 r. Straży Pożarnej, dużą salę imprezową. Wybudo- pochowanemu w Krakowie, wiernemu synowi wany został przez miejscową ludność w czynie spo- Ojczyzny i swojej wsi, inicjatorowi komasacji grun- łecznym, przy pomocy dotacji z budżetu powiatu. tów w Maszkienicach w latach 1928-1935 i jego W części artystycznej wystąpił zespół regionalny żonie Annie w 35 rocznicę fundacji Domu Ludowego Ziemi Tarnowskiej z Jastrzębi. Odbyły się też – Ośrodka Kultury i Oświaty – wdzięczni rodacy”. pokazy strażackie, w których wzięły udział ochot- Na uroczystość w Maszkienicach przybyli: nicze straże pożarne z Zakliczyna i Gosprzydowej sekretarz KW PZPR, mgr Andrzej Czyż, zastępca oraz Zawodowa Straż Pożarna z Brzeska. przewodniczącego Prezydium PRN, Mieczysław Garlicki, sekretarz PK ZSL, Bolesław Woda, przed- Zakończenie roku szkolnego stawicielka Wydziału Kultury Prezydium WRN, 24 czerwca 1972 r. odbyło się zakończenie roku Jakielowa, kierownik referatu kultury Prezydium szkolnego 1971/72. Do szkół podstawowych w tym PRN, Franciszek Zięcina. W uroczystości wzięła roku uczęszczało 17.208 dzieci i młodzieży. Klasę udział żona prof. dr Bujaka oraz jego rodzina. Aktu VIII ukończyło 2.082 uczniów i uczennic. Znaczna odsłonięcia tablicy dokonał prof. Józef Budzek większość podejmie dalszą naukę w szkołach śred- z Uniwersytetu Jagiellońskiego. nich ogólnokształcących i zawodowych. Po powitaniu gości przez organizatorów i mło- dzież harcerską, o życiu i działalności prof. dr Fran- Kółka Rolnicze i ich działalność ciszka Bujaka mówił przewodniczący Towarzystwa W chwili obecnej na terenie powiatu brzeskiego Domu Ludowego w Maszkienicach, inż. Józef Bujak. działają 103 Kółka Rolnicze, a nadto 14 Mię- Prof. dr Franciszek Bujak do gimnazjum uczęszczał dzykółkowych Baz Maszynowych oraz 112 Kół w Bochni. Następnie studiował na Uniwersytecie Gospodyń Wiejskich. Tylko we wsiach Księże Jagiellońskim, gdzie w roku 1899 uzyskał tytuł Kopacze i Kopacze Wielkie nie ma Kółek. W tych doktora filozofii. W czasie studiów działał w Stowa- samych wsiach, a nadto w Jamnej nie ma również rzyszeniu Młodzieży Postępowej, do którego nale- Kół Gospodyń Wiejskich. Wszystkie kółka razem żał. Odbył też studia zagraniczne na uniwersyte- wzięte liczą 9.491 członków, co stanowi 43% ogól- tach w Lipsku, Florencji, w Rzymie, Monachium. nej liczby gospodarstw w naszym powiecie. Koła W roku 1899 mianowany został profesorem na Uni- Gospodyń Wiejskich rozwijają owocną działalność wersytecie Jagiellońskim, następnie otrzymał kate- w zakresie produkcji rolnej i hodowli, opieki nad

46 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 dzieckiem, higienizacji i zdrowia, opieki społecz- tową, tworzą zespoły amatorskie, przygotowują nej, spraw kulturalno-oświatowych. Poprzez Koła imprezy dożynkowe, a często są jedynymi orga Gospodyń Wiejskich rozprowadza się rocznie około nizatorami tej działalności. Pod opieką KGW znaj- 200 tys. piskląt. Oprócz zespołowego chowu dro- duje się 16 świetlic, w których działa 14 zespołów biu, dość szybko rozwija się zespołowa produkcja czytelniczych. Organizują wycieczki krajoznawcze rozsady warzyw, na przykład w roku 1971 dwa i wyjazdy do kin i teatrów. Wzrosło dzięki kołom Koła Gospodyń prowadziły 40 okien inspektowych, czytelnictwo prasy rolniczej, na przykład czasopi- a w roku 1972 było już 9 Kół z ilością 240 okien sma „Gospodyni” prenumeruje 1777 członkiń. inspektowych. Ponadto Koła Gospodyń Wiejskich Interesują się też czynami społecznymi, często prowadzą, na około 300 poletkach, tak zwane same je inicjując, biorąc udział w pracach społecz- demonstracje różnych upraw, takich jak rośliny nie użytecznych. Na przykład dla uczczenia VI oleiste, dynia, mak, gorczyca, słonecznik. Prowa- Zjazdu Partii, członkinie KGW w Czchowie praco- dzą też zespoły odchowu gęsi, owiec i cieląt. wały przy naprawie ulicy Węgierskiej, Koła w Suf- Różne konkursy to także pole działania Kół czynie i Górce podjęły czyn produkcyjny, w którym Gospodyń Wiejskich. Konkurs „Każda gospodyni każda członkini zobowiązała się dodatkowo odcho- dostawczynią mleka” przyczynił się do podniesie- wać po 1 tuczniku. Członkinie z Dębiny Łętowskiej, nia produkcji mleka, higieny udoju, czystości bydła Tworkowej i Kwikowa pracowały przy budowanych i pomieszczeń inwentarskich. W ramach tego tam wiejskich domach ludowych, a szereg kół pra- konkursu wybudowano szereg gnojowni, zbior- cowało przy upiększaniu swoich wsi np. w Zaba- ników na gnojówkę, większą uwagę zwrócono na wie, Borzęcinie Dolnym. Trudno wprost wymienić uprawę zielonek. W porozumieniu ze Związkiem wszystkie osiągnięcia Kół Gospodyń Wiejskich, Producentów Trzody Chlewnej prowadzono kon ale już wyżej wymienione świadczą o tym, że ich kurs odchowu bekonów i prosiąt. W wielu Kołach działalność na wsi jest niezmiernie owocna i bar- Gospodyń Wiejskich członkinie podnoszą swoją dzo dla miejscowego społeczeństwa pożyteczna. wiedzę fachową z zakresu rolnictwa poprzez samo- Działalność kółek rolniczych na odcinku pro- kształcenie w zespołach przysposobienia rolni- dukcji rolnej skupia się głównie na dostawie mate- czego i masowego szkolenia rolniczego na kursach riałów siewnych, nawozów sztucznych, wysiewu kwalifikacyjnych. Poszczególne koła biorą udział wapna nawozowego, ochrony roślin, konserwacji. w rejonowych wystawach rolniczych, eksponują Na przykład w roku 1971 kółka rozprowadziły swój dorobek z zakresu uprawy i hodowli. 2.382 tony ziemniaków, to jest około 60% plano- Corocznie, w okresie prac żniwnych, z inicja- wanej odnowy. Rozprowadzono również podobną tywy Kół organizowane są dziecińce, przybywa ilość zbóż. Do ochrony roślin kółka dysponują też na wsi placów gier i zabaw dla dzieci, ostatnio liczną aparaturą, przykładowo, posiadają 636 w Łysej Górze i Zabawie, a przygotowuje się taki sztuk opryskiwaczy ręcznych i taczkowych,268 plac w Borzęcinie Górnym. opylaczy ręcznych,25 opylaczy konnych,88 ciągni- Podkreśla się duży wkład Kół Gospodyń Wiej- kowych,412 czyszczalników nasion,210 zaprawia- skich w organizowaniu Spółdzielni Zdrowia na wsi, rek ręcznych i mechanicznych. Tą aparaturą opy- w konkursach higienizacji, w organizacji odczy- lono w roku 1972 ogółem 3.270 ha upraw. W roku tów na tematy zdrowotne, walki z alkoholizmem ubiegłym kółka rozprowadziły wśród rolników i chorobami społecznymi. Każdego roku przybywa 3.445 ton nawozów sztucznych i 3.030 ton wapna na wsi przeciętnie 15 przeszkolonych przodownic nawozowego. W tej pracy szczególnie dużą aktyw- zdrowia, których liczba wynosi obecnie 167. Człon- ność wykazały Kółka Rolnicze: w Bielczy – 507 kinie Kół Gospodyń Wiejskich podnoszą swoją wie- ton, w Łoniowej – 350 ton, w Tymowej – 320 ton, dzę z zakresu racjonalnego żywienia rodziny, orga- w Porębie Spytkowskiej – 321 ton, w Gwoźdźcu nizując odpowiednie kursy z tej dziedziny. Tylko w – 263, w Złotej – 210 ton. roku ubiegłym zorganizowano 18 takich kursów, Na terenie naszego powiatu w ścisłym związku w których uczestniczyło 360 osób. Odbyło się 6 kur- i współpracy z kółkami rolniczymi działa 10 zrze- sów kroju i szycia z udziałem 146 kobiet. Organizo- szeń i związków branżowych. Są to: najliczniejszy, wane są pokazy przetworów mlecznych, owocowo- Związek Producentów Trzody Chlewnej – 1.375 warzywnych, wyrobu kołder i pokazy kosmetyczne. członków, Związek Plantatorów Roślin Okopowych Członkinie Kół są specjalnie uczulone na -1.130 członków, Związek Plantatorów Roślin Ole- sprawy niesienia pomocy ludziom starszym i sa- istych – 1.150 członków, Związek Plantatorów Tyto- motnym czy upośledzonym. W tym zakresie współ- niu – 863 członków, Związki Hodowców Drobiu, pracują z Powiatowym Komitetem Pomocy Spo- Owiec, Bydła, Koni, Drobnego Inwentarza, Zwią- łecznej, organizują dla jego podopiecznych imprezy zek Zbieraczy Ziół – każdy po kilkaset członków. okolicznościowe, pomagają dzieciom alkoholików. W zakresie oświaty rolniczej, kółka rolnicze Koła Gospodyń prowadzą pracę kulturalno-oświa- działają w oparciu o zespoły przysposobienia rol-

47 Jan Burlikowski niczego oraz zespoły młodego rolnika. Na tere- 1. nieostrożność osób dorosłych, w roku 1970 nie powiatu istnieje 78 zespołów, liczących łącz- było 6 pożarów, a w roku 1971 aż 23, nie 655 uczestników. Zbyt mało jednak udało się 2. nieostrożność dzieci – 1970 – 3,1971 – 10 zorganizować zespołów młodego rolnika, bo tylko pożarów, 7 z liczbą 72 uczestników. 3. wyładowania atmosferyczne w roku 1970 Kółka rolnicze i Międzykółkowe Bazy Maszy- spowodowały 5, w roku 1971- 3 pożary, nowe posiadały na końcu 1971 roku 265 zestawów 4. wady kominowe w roku 1970 spowodowały 9, ciągnikowych i 237 agregatów omłotowych. Zbyt zaś w roku 1971 – 5 pożarów, mało jednak posiadają sprzętu towarzyszącego, 5. wady urządzeń elektrycznych w roku 1970 szczególnie roztrząsaczy, ładowaczy, glebogry- – 6, w roku 1971 – 12 pożarów, zarek, sadzarek, snopowiązałek, kosiarek. Poza 6. podpaleń było w roku 1970 – 7, w roku 1971 – 14, wykonywaniem prac mechanicznych, kółka rol- 7. na skutek samozapalenia w roku 1971 wybu- nicze prowadzą także usługi dla rolników w za- chły 2 pożary, kresie drobnych remontów ślusarsko-kowalskich. 8. iskry z parowozów spowodowały 3 pożary, Takich warsztatów jest 23. Prowadzą też wytwór- 9. z innych, nie ustalonych przyczyn – 9 pożarów. nie materiałów budowlanych w liczbie 22, a także Rok bieżący, a szczególnie wiosna, jest do tej dwa warsztaty stolarskie. pory bardzo niekorzystny ze względu na groźbę Jakkolwiek nie wszędzie jeszcze istnieje pełne pożaru w obszarach leśnych. Do tej pory zanoto- wykorzystanie maszyn do prac polowych, to jed- wano aż 14 pożarów, podczas gdy w roku 1970 nie nak postęp w tej dziedzinie jest już znaczny. Na było ani jednego takiego pożaru. przykład w roku 1971, wartość wykonywanych Z tych danych wynika, że zachodzi koniecz- usług traktorowych wyniosła prawie 23 mln zł. ność dalszego doskonalenia pracy zapobiegawczej Najlepsze osiągnięcia w tym zakresie mają Kółka na wsi. Także straże pożarne i specjalne zespoły Rolnicze w Jadownikach, Tworkowej, Porąbce kontrolne, winny nasilić kontrole stanu bezpie- Uszewskiej, Wróblowicach, Brzesku, Czchowie, czeństwa w zakładach pracy, a przede wszystkim Pojawiu, Biadolinach, Wojniczu, Wał Rudzie, Łysej w gospodarstwach indywidualnych. Dużą rolę Górze. Natomiast te usługi nie były w pełni wyko- odgrywa także właściwe wykonywanie swojego rze rzystane w Strzelcach Wielkich i Małych, Szczuro- miosła przez kominiarzy. Ale poważną winę pono- wej, Wesołowie, Borzęcinie Górnym, Filipowicach, szą tu sami obywatele, a szczególnie ci, którzy nie Łoniowej, Gnojniku. dopuszczają kominiarzy do czyszczenia kominów.

O zabezpieczeniu przeciwpożarowym Twórcy ludowi w powiecie brzeskim Stan bezpieczeństwa pożarowego w naszym powie- W kwietniu br.9-cio osobowa grupa etnografów, cie w ostatnich latach poprawia się systematycz- złożona z pracowników Uniwersytetu Jagielloń nie. Jest to wynikiem większej troski o te sprawy skiego oraz muzeów w Tarnowie i Wieliczce, ze strony rad narodowych, ochotniczych straży przeprowadziła wstępne badania terenowe nad pożarnych oraz organizacji, instytucji i zakładów sztuką ludową i rzemiosłem w powiecie brzeskim. pracy, a także ludności. Celem prac badawczych, prowadzonych z ramie- W roku 1971 nie notowano w zakładach pracy nia Wydziału Kultury Prezydium WRN w Krako- na terenie powiatu ani jednego pożaru, a w roku wie, było uzyskanie materiałów, obrazujących stan 1972 tylko 1 do tej pory. Największe jednak zagro- współczesnej twórczości ludowej w Brzeskiem. żenie pożarowe istnieje w warunkach wiejskich, Przebadano 30 wsi, zarejestrowano 60 twór- gdzie gęsta zabudowa, głównie drewniana, sprzyja ców z zakresu rzeźby, malarstwa, zabawkarstwa, wybuchowi pożaru i jego rozprzestrzenianiu się. kowalstwa, garncarstwa, koszykarstwa, hafciar- Mówią o tym dane liczbowe. stwa itp. Zgromadzono bogate materiały naukowe, W roku 1970 było 37 pożarów, zaś w roku uzupełniono je dokumentacją fotograficzną i ry- 1971 aż 77, a straty spowodowane tymi pożarami sunkami. Dokonano rewelacyjnych odkryć, docie- w odniesieniu tylko do budynków, wyniosły pra- rając do znakomitych, dotąd nieznanych rzeźbia- wie 4,5 mln zł. Zniszczonych zostało przez pożar rzy i malarek wiejskich. W wyniku tych badań 70 budynków. Najwięcej pożarów zanotowano na okazało się, że powiat brzeski, leżący dotychczas terenach gromad: Zaborów, Szczurowa, Zakliczyn, na uboczu etnograficznych zainteresowań badaw- Borzęcin, Dębno, Wojnicz, Gnojnik i Brzesko. Na czych ma niezwykle bogatą i wciąż żywą twórczość terenie gromady Paleśnica ani w roku 1970, ani ludową, przewyższającą w wielu dziedzinach sły- w 1971 roku nie zanotowano żadnego pożaru, nące pod tym względem Nowotarskie czy Lima- w Łysej Górze nie było pożaru w roku bieżącym. nowskie. Przeprowadzone badania naukowe są Zestawienie przyczyn powstawania pożarów jednocześnie przygotowaniem do konkursu sztuki przedstawia się następująco: ludowej powiatu brzeskiego.

48 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Do sprawnego przebiegu prac badawczych, pro- oddając m.in. do jej dyspozycji swój mikrobus. wadzonych pod kierunkiem dr Zbigniewa Białego Oto niektórzy twórcy ludowi w naszym powiecie. i dr Jana Bujaka z Katedry Etnografii Słowian Uni- Bardzo popularny i poczytny tygodnik „Prze- wersytetu Jagiellońskiego, przyczyniło się w dużej krój”, w jednym ze swoich numerów zamieścił mierze kierownictwo Powiatowego Domu Kultury, informację podpisaną przez Jana Bujaka, pt. „Stary które udzieliło ekipie wszechstronnej pomocy, człowiek i ptaki”. Oto jej treść: „Z zewnątrz stara, wiejska, drewniana chałupa. W środku, w izbie, niezwykły kolorowy świat. Dziesiątki, setki pta- ków. Znamy je z naszych łąk, pól, lasów, znad rzek i jezior. Siedzą wszędzie – na piecu, na kredensie, na oparciu ławy, na stole, na łóżkach, nawet na obrazach i powale. Wydaje się, że zaraz zerwą się do lotu i ogłuszą nas swoimi głosami. Są to jednak ptaki drewniane. W małej wiosce, o dziwnej nazwie Rudy Rysie w powiecie brzeskim, mieszka stary człowiek, który całe życie poświęcił rzeźbieniu pta- ków, ale nie takich, jakie znamy z odpustów, w jego ptakach jest życie. Choć zastygły w drzewie, wiemy, że jedzą, szybują, siadają na gałęziach, śpiewają, skubią piórka, czy też spadają jako drapieżniki na swoje ofiary. Są pełne dynamiki i ekspresji. Józef Badowski jest rolnikiem. Całe życie spędził w swojej wsi. W świat go nie ciągnęło. To, co było dla niego najbardziej interesujące, miał wokół siebie. Były to ptaki. Zaczął podpatrywać ich życie, uczyć się ich ruchów, wyglądu na pamięć. Wymagało to całych lat obserwacji. Potem zaczął je rzeźbić. Najbardziej upodobał sobie bociany. Zachwycają go szlachetne sylwetki, wysmukłe kształty, spokój i zaduma tych ptaków. Rzeźbi również zwierzęta, wiewiórki, zające, lisy, wilki, sarny i jelenie, a także konie w ruchu, galopujące, stające dęba. Świątków nigdy nie robił. Trochę podobno malował, ale nie pokazuje obrazów. Trudno do niego trafić. O tym, że rzeźbi, nawet we wsi wiedzą nieliczni. Nigdy swoich rzeźb nie sprzedawał. Czasem je komuś ofiaruje – rodzinie lub przyjaciołom – często za pomoc przy gospodarstwie. Chce mieć ich w domu jak najwięcej. Nowymi przyozdabia izbę, stare chowa do komory. Nie wpuszcza do niej nikogo, więc nie wiadomo, ile ich tam ma. Obecnie rzeźbi już coraz mniej. Jest chory i zmęczony ciężką pracą na roli. Pracę w gospodarstwie przejął zięć. Teraz więc już tylko odpoczywa. Siedzi przy stole i patrzy na swoje ptaki. Cieszy się nimi, są największą miłością i radością jego życia. „Przekrój” zamieścił też dwie fotografie Józefa Badowskiego – niżej je dołączono. Mieszka on we wsi Rudy Rysie, gmina Szczurowa”.

Polskie kwiaty „Przekrój” z 22 lipca 1972 r., a więc w numerze świątecznym z okazji Święta Odrodzenia, na stronie tytułowej umieścił prace Moniki Wiatr z Wojni- cza, wewnątrz zaś zamieścił relację Jacka Lubarta Krzysicy o jej twórczości. Poniżej zamieszczamy wyjątki z tej relacji.

49 Jan Burlikowski

„Najpierw były to bukieciki przypinane do kwiatu. Wszystko zależy od zestawu, kompozycji listów wysyłanych do męża. teraz zaś komponuje i wyobraźni wraz z uczuciem włożonym w pracę. obrazki z żywych i zasuszonych kwiatów. Zastałem Monika Wiatr tworzy bukiety zasuszonych ją oczywiście przy pracy – ostatni dzień dostawy kwiatów, to w glinianych doniczkach, to jako ozdob- na eksport do Bułgarii. A swoją drogą to ciekawe. niki listów czy kart pocztowych, to wreszcie jako Bułgarzy eksportują zapachy, a importują zasu- samodzielne obrazy. Wśród jej dzieł nie ma dwóch szoną ich formę, umiejętnie komponowaną przez identycznych. Każda praca to nowa wizja, nowa kobietę z Wojnicza. Każda roślina ma swe własne kompozycja, nowe przeżycie. Zawieszone rzędem cechy, ale dopiero ich odpowiedni zestaw stwarza na ścianie zachwycają odmiennością i urokiem. wrażenie rzeczywistej wiosny, lata, jesieni, emanu- Skąd powstał sam pomysł komponowania zasu- jących życiodajnym słońcem. szonych kwiatów? Dzieci dorastały, chodziły do Pokój a raczej pracownia zapełniona posegrego- szkoły, trzeba się było bardziej nimi zająć, a rów- wanymi roślinami, aparatami do suszenia kwiatów, nocześnie w pracy krzywym okiem patrzono na powstającymi obrazkami, pudełkami jest miejscem robioną zaocznie maturę. To jedno i drugie zmusiło gdzie znajduje ujście fantazja i uczucia Moniki Panią Monikę do zwolnienia się z pracy i szukania Wiatr. Roślin, z których tworzy obrazy jest około możliwości zarobku pracą chałupniczą. Najpierw dwustu, a wśród nich ani jednej chronionej, prze- założyła hodowlę kaktusów i robiła z nich ogródki studiowała dokładnie zielnik. Czasami najpospo- japońskie, które zawoziła do kwiaciarni w mieście. litszy chwast daje większy efekt od najrzadszego tam któraś z klientek poradziła jej, aby udała się do CEPELII. Tam jej powiedzieli – proszę coś wymy- ślić i przynieść nam do oceny. Jak będzie ciekawe, to zatwierdzimy. Przypomniała sobie o listach do męża, które wysyłała do Wrocławia, gdzie był na kursie. Przesyłała w listach zasuszone kwiaty. Listy przetrwały a z nimi także kwiaty – ich kompozycje wszystkim się podobały. Zaczęli więc z mę- żem robić papier listowy z przypiętymi suszonymi bukiecikami kwiatów. Potem fantazja rosła i za- częły powstawać obrazy z kompozycji kwiatowych. Mężowi, który dostawał codziennie list z kompozycja kwiatową, zazdrościli inni koledzy z kursu. raz nawet oderwał zasuszony bukiecik, by jego

Od tego się zaczęło.

50 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Kompozycje kwiatowe Moniki Wiatr z Wojnicza.

sąsiad z pokoju mógł wysłać go do swej żony. Był to pierwszy list, w którym jej kwiatki sprawiły radość innym. Teraz Monika Wiatr wie, że jej kwiaty zamknięte w obrazie, mogą pomóc w prze- kazywaniu innym radości, w doznawaniu prawdzi- wych wzruszeń. tak pięknych jak polskie kwiaty.” Obrazy te można dostać w sklepach CEPELIA (Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego), również w Brzesku, w cenie od 120 do 500 zł, w za- leżności od wielkości i oprawy.

Ludowa twórczość artystyczna w powiecie brzeskim Powiatowy Dom Kultury w Brzesku, z siedzibą w Jadownikach, sporządził ewidencję twórców ludowych, zamieszkałych i tworzących w powiecie, a nawet usiłował zorganizować przy poszczegól nych Gminnych Ośrodkach Kultury coś w rodzaju klubów twórców ludowych. Usiłowania te jednak jak dotąd, nie przyniosły żadnego rezultatu, głów- nie z tego powodu, iż ludowi artyści nie wykazali w tym kierunku większego zainteresowania. Na organizowane dla nich zebrania nie przycho- dzili wcale, tak że nie doszło nigdzie do założenia takiego klubu. Z ewidencji wynika jednak, że posia damy w powiecie sporo takich osób.

51 Jan Burlikowski

Stanisław Turlej, rolnik, ur. w 1912 r., zamiesz- kierowniczka świetlicy w tej miejscowości. Maluje kały w Szczepanowie, stanu wolnego, dawniej pra- makatki i obrazy na kartonie farbą olejną i prze- cował jako cieśla, rzeźbi figurki do kapliczek przy- mysłową, wykonuje kwiaty z papieru i z tworzyw drożnych, a także i do izb. Prace wykonuje tylko sztucznych. Także „rózgi weselne” i „pająki”. na zamówienie, dawniej zdobił elementy ciesielki Organizuje kursy haftu dla miejscowych gospo- przez siebie wykonanej, wycinał również ptaszki dyń. Jej zainteresowanie zdobnictwem jest dość z drzewa. Za rzeźbę przed wojną pobierał 25 zł. co szerokie. Brała udział w konkursie dla twórców znowu nie było taką małą kwotą. Obecnie ceni swe ludowych w tym roku, uzyskując za malarstwo na rzeźby nie niżej, niż 580 zł. Zna dobrze swoje rze- papierze i za kwiaty, drugą nagrodę. Malowidła miosło, jego rzeźby mają zawsze polichromię olejną przekazała w darze organizatorom wystawy. Na wystawie konkursowej w tym roku wystawił Józef Grochola, ur. w 1939 r. w Łubiance, swoje dawniejsze prace i otrzymał wyróżnienie. zamieszkały w Zakliczynie. Żonaty, prowadzi wła- Anna Walczak, gospodyni domowa, urodzona sny warsztat ślusarsko-kowalski w Zakliczynie. Na w 1904 r. w Kwikowie i tam zamieszkała, wdowa, konkursie uzyskał wyróżnienie. Wykonuje z żelaza do dziś pracuje na roli, maluje kwiaty na papie- ozdobne zawiasy, okucia itp. Posiada duży zmysł rze i na ścianie, ogrodowe i stylizowane, wykonuje estetyczny. Wykonuje swe wyroby tylko na zamó- również z piór kwiaty do flakonów. Zajmuje się wienia ale także dla własnej przyjemności, ponie- tym w porze zimowej, gdy nie ma prac polowych. waż nie ma obecnie na nie zbytu. Nie traktuje swych zamiłowań handlowo, wyko- Stanisław Borowiec, pracownik fizyczny sto- nane prace przechowuje w domu lub rozdaje bli- larni w Browarze Okocim. Jego prace to malar- skim i znajomym. Na wystawie konkursowej dla stwo olejne, a także rzeźby w betonie. Powszechnie twórców ludowych Ziemi Brzeskiej w tym roku znany twórca ludowy, brał udział w wielu wysta- otrzymała wyróżnienie. wach, opiekuje się nim Krakowski Dom Kultury Józef Dziąćko, kowal, emeryt, urodzony i Rada Zakładowa. Jego rzeźby w betonie zdobią w 1907 r., zamieszkały w Szczurowej, żonaty. teren Browaru, a także ustawione są na placach Prowadził własny zakład kowalski. Przed wojną miejskich na Osiedlu Kościuszki, Ogrodowa, przed wykonywał wszelkie tradycyjne wyroby kowal- bramą Browaru. skie, zdobienie wozów, zamki, zawiasy, okucia, Stanisław Kania, z zawodu cieśla, zamieszkały zadaszenia kapliczek. Wszystkie wyroby zdobił w Brzesku, jego dziedzina sztuki to malarstwo stemplami własnej produkcji (własny znak), na olejne, brał udział w dwu wystawach. który składał się krzyżyk i kółko z odpowiednim, Jerzy Sacha z Łysej Góry, pracuje w Kamionce, własnego pomysłu ornamentem. Przestał zdobić wykonuje rzeźbę przemysłową. wyroby, kiedy zaczęto płacić za godziny pracy, Maria Mleczko zam. w Woli Radłowskiej, rol- a nie za wykonany przedmiot, bowiem zdobienie niczka, zamężna, malarka amatorka, sceny rodza- wymagało sporo czasu. Wyroby sprzedawał na jar- jowe z życia wsi, pejzaże maluje na płótnie, papie- markach. Obecnie nie pracuje zarobkowo, na kon- rze, stosuje różne formy, nie zna w ogóle technik kurs w roku 1972 dostarczył wykonane przez sie- malarskich, najbardziej odpowiada jej technika bie prace, uzyskując pierwszą nagrodę. Zasługuje olejna. Maluje przeważnie w nocy, gdyż duże na wyróżnienie, ponieważ posiada dużą wiedzę gospodarstwo i dzieci zajmują jej wiele czasu. z zakresu zawodu, który wykonywał, a także zna Maria Pałeczek z Niedzielisk, wykonuje roboty dawne wzornictwo sprzętów i przedmiotów, dzisiaj szydełkowe, haftowanie, wyszywanie poduszek, już nie wykonywanych. roboty na drutach. Maciej Staszczak, ur. w 1920 r. w Jurkowie Franciszek Grzegorczyk z Zakliczyna, posiada i tam zamieszkały. Upośledzony fizycznie, stanu 1,11 ha ziemi. Wykonuje wyroby z ciasta i sprze- wolnego. Wykonuje zabawki z drzewa, jak: konie daje na terenie województwa krakowskiego. Wyra- na biegunach, bryczki, taczki, wózki, ptaszki itp. białby cukierki regionalne, ale nie może otrzymać Wydaje się, że jest to jego źródło utrzymania. zezwolenia. Jego wyroby z ciasta, ze względu Maluje także obrazki na szkle, a w okresie zimo- na swój unikalny charakter, zostały uznane za wym wykonuje narzędzia praktyczne, jak np. gra- wytwór sztuki ludowej. Zespół Pieśni i Tańca bie do siana. Wyroby swoje sprzedaje na okolicz- Związku Nauczycielstwa Polskiego w Brzesku nych targach i jarmarkach. Brał udział w wystawie używa w swoich widowiskach ludowych wyko- konkursowej i uzyskał nagrodę w swojej kategorii. nanych przez niego „serc odpustowych”. Serca Jego prace posiadają pewne wartości estetyczne. te, nieraz dużych rozmiarów, wzbudziły zaintere Znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Zasłu- sowanie u widzów. Trudni się piekarstwem zawo- guje z tego względu na poparcie. dowo, traktując to, jako główne źródło utrzyma- Irena Sachaj, gospodyni i rolniczka, urodzona nia. Praca jego w skali powiatu jest unikalna, gdyż i zamieszkała w Pojawiu, mężatka. Długoletnia mamy tylko dwóch piernikarzy. Uzyskuje jednak

52 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 coraz mniejsze dochody, ponieważ ludność wiejska teraz już nie kupuje tak wiele tych wyrobów, jak dawniej. Brał udział w konkursie organizowanym przez Muzeum Etnograficzne w Tarnowie i został tam nagrodzony. Kazimierz Grzegorczyk, brat Franciszka, zamieszkały w Zakliczynie, posiada niecały hektar ziemi i też trudni się wyrobem pierników, ale dorywczo. Posiada pracownię we własnym domu w rynku. Nagrywał audycję dla Polskiego Radia w Krakowie na temat swoich wyrobów. Maria Cieśla zamieszkała w Borzęcinie, ma średnie wykształcenie i pracuje w biurze GRN w Borzęcinie. Zajmuje się wykonywaniem wyci- nanek ludowych i firanek z bibuły. Brała udział w konkursie organizowanym przez Muzeum Etno- graficzne w Tarnowie, wystawiając tam swoje eks- ponaty. Jej prace zostały nagrodzone. Jan Dudek, zamieszkały w Niedźwiedzy, podaje że ma lat 62, posiada dom, lecz twierdzi, że nie ma żadnego majątku. Jest bardzo trudny w relacjach z ludźmi, chory, zamknięty w sobie. Znajduje się obecnie w trudnej sytuacji materialnej ze względu na stan zdrowia. Samorodny, zdolny rzemieślnik wiejski, tworzy głównie rzeźby sakralne, doskonale wykonane, o klasycznych proporcjach, świad- czących o znajomości anatomii ludzkiego ciała. Potrafi wykonać zarówno duże, jak i małe rzeźby, prawie miniaturki. Używa dłuta, pilników, papieru ściernego. Rzeźby jego są w końcowej fazie zawsze I nagroda – wiecha weselna. Wykonała ją Stanisława Bratko polichromowane. Pracuje przeważnie w drze- z Borzęcina, rolniczka. wie lipowym, ale też czasem w drzewie twardym, posiadając doskonałą znajomość tego materiału. Andrzej Rozkocha z Rudy Kameralnej również Nie obca mu jest stolarka i sztukateria, np. wyko- uprawia garncarstwo, potrafi wykonać wszyst- nywanie zdobionych ram w drewnie. Zajmował się kie, zarzucone dziś naczynia i przedmioty z gliny. też dawniej naprawą ubytków w zdobieniach ołta- Mimo podeszłego wieku – 75 lat, posiada dobrą rzy, wykonywał płaskorzeźby w drzewie. Posiada pamięć i mógłby wiele opowiedzieć o tradycjach warsztat stolarski i trochę narzędzi, robi jednak garncarskich w Rudzie Kameralnej. Obecnie nie niewiele, bo zdrowie mu nie pozwala. ma zamówień. Józef Sacha, zamieszkały w Dołach, z zawodu Józef Rozkocha z Rudy Kameralnej, również szewc, nie posiada majątku, rzeźbi w drzewie. Nie- garncarz, lat 63. Jeszcze jeden garncarz w Rudzie wielkie, od 15 – 20 cm wielkości, rzeźby w drze- Kameralnej, Jan Rozkocha, ur. l902 r., ma 4 morgi wie wykonuje, posługując się wyłącznie dwoma pola. Tradycje rodziny Rozkochów podtrzymuje nożami. Odwiedzany przez różnych ludzi z Kra- Kazimierz Rozkocha, lat 30, rolnik w Rudzie kowa, z Warszawy, pracuje tylko na zamówienie, Kameralnej. Wykonuje ceramikę, potrafi także znajdując nabywców przeważnie w środowiskach wykonać rzeźby w glinie. dużych miast. Jego świątki pomimo małych roz- Stanisław Kuliś, zamieszkały w Borzęcinie, miarów posiadają siłę i ekspresję prawdziwej przysiółek Grajki,65 lat, zaczął ostatnio rzeźbić rzeźby ludowej. Nagrodzony przez Muzeum Etno- w drzewie lipowym. Jego rzeźby małego formatu, graficzne w Tarnowie. niektóre polichromowane olejno, świadczą o dużej Józef Rozkocha z Rudy Kameralnej, posiada 4 wrażliwości twórcy. ha ziemi, uprawia garncarstwo, traktując to jako Władysława Dadej z Zaborowia, wykonuje dodatkowe źródło dochodu. Na swoje naczynia gli- hafty, gorsety ludowe, haftuje koszule, stroje regio niane znajduje zbyt na okolicznych jarmarkach. nalne. Jest starszą osobą. Potrafi wykonywać ceramikę, ale zarzucił ją z po- Katarzyna Ciućman, zamieszkała w Niedzie- wodu braku zbytu. Nagradzany przez Muzeum liskach, zna stare przyśpiewki ludowe, tworzy Etnograficzne w Tarnawie. obrzędową plastykę. Ma lat 76.

53 Jan Burlikowski

W zasięgu Gminnego Ośrodka Kultury w Szczurowej znani są jeszcze tacy twórcy ludowi, jak Leopold Dulian z Wał Rudy, Józef Cierniak z Zaborowa, Jan Polichno z Kwikowa, Weronika Batko ze Zdrochca, Jan Woźniak z Przybysławic. Na terenie działalności GOK w Zakliczynie znani są tacy twórcy ludowi, jak: Helena Pawłow- ska i Helena Jaszczur z Zakliczyna, Maria Galas z Bieśnika, Helena Migdał, Anna Kozik i Maria Michalik z Lusławic, Michalina Nowak ze Zdoni.

Wiecha (rózga) weselna – autorka: Irena Sachaj, Pojawie, gmina Wystawa prac twórców ludowych w powiecie brzeskim, Szczurowa, gospodyni i rolniczka; ptaki i zwierzęta (dolna część w czerwcu 1972 r. fotografii – autor: Józef Badowski, Rudy Rysie, gmina Szczurowa.

Kobieta z wiązką ziół (rzeźba w drewnie) – autor: Stanisław Kuliś, Borzęcin – Okrajki. Prace Marii Chruściel i Marii Putko z Iwkowej

54 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Rzeźby Jana Kurasia ze Sterkowca, gmina Szczepanów.

Rzeźby w betonie Stanisława Borowca na terenie Browaru OKOCIM; zdobią też place na terenie Brzeska.

Rzeźba Stanisława Borowca z Brzeska, pracownika Browaru OKOCIM.

Rzeźba Stanisława Borowca.

55 Jan Burlikowski

Święto Odrodzenia w powiecie brzeskim Tegoroczne obchody Święta Odrodzenia w powiecie brzeskim, podobnie jak na terenie całego naszego województwa, miały odmienny niż co roku przebieg. Były mniej oficjalne, bardziej bezpośred- nie, swobodne. W przeddzień, w piękny, pogodny lipcowy wieczór, w licznych punktach powiatu, na wzgórzach i polanach, nad rzekami i w historycznych miejscach, punktualnie o godzinie 20.30 na sygnał radiowy zapalono ogniska. Zgromadziła się przy nich miejscowa ludność, dużo młodzieży, przedstawiciele władz wojewódzkich i powiatowych. Zasłużeni działacze dzielili się wspomnieniami z dawnych lat, a deklamacje, śpiewy, występy zespołów przeciągały się do późnych godzin. W Brzesku, na wzgórzu obok miasta, zapłonęło również ognisko. Przy nim tłumy mieszkańców, wiele młodzieży. Podobne ogniska zapalono w Dębnie, Gnojniku, Iwkowej Czchowie, Zakliczynie, Wojniczu, Szczurowej, Sterkowcu i w innych miejscowościach. 22 lipca w godzinach popołudniowych, w pięk- nej scenerii starego okocimskiego parku, spotkali się ludzie dobrej roboty z miasta i powiatu. Powi- tał ich I sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR, Ludwik Nędza. Fragmenty wystawy. Przodujący rolnicy, robotnicy, działacze par- tyjni i administracyjni powiatu, otrzymali wysokie odznaczenia państwowe nadane im przez Radę Państwa. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odro- dzenia Polski udekorowani zostali: Jan Turek, działacz wiejski, przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej w Iwkowej, Stefan Humen, pracownik Wydziału Oświaty i Kultury Prezydium PRN, Jan Burlikowski, kierownik Wydziału Organizacyjno-Prawnego Prezydium PRN, autor „Kroniki Powiatu Brzeskiego”, Adam Bednarski, pracownik Okocimskich Zakładów Piwowarskich. Złote Krzyże Zasługi otrzymali: Henryk Płaneta, sekretarz Prezydium PRN, Tadeusz Filip, pracownik Okocimskich Zakładów Piwowarskich, Tade- usz Palej, również pracownik tych Zakładów, Ewa Syweńki, pracownik Prezydium PRN, Maria Lau- reńciów – Barańska, kierownik kina Bałtyk, radna MRN, Karol Różycki, rolnik, sołtys wsi Paleśnica, Jan Mika, pracownik GRN w Zaborowiu. Srebrne Wycinanka ludowa z Dołęgi, gmina Szczurowa. Krzyże Zasługi otrzymali: Konstanty Kłos, rolnik, radny PRN w Brzesku, Mieczysław Domagała, W sali Domu Nauczyciela w Brzesku otwarta prezes GS w Szczurowej, Józef Kuropatwiński, została wystawa prac twórców ludowych z terenu pracownik Okocimskich Zakładów Piwowarskich. powiatu brzeskiego, połączona z konkursem na naj- Brązowe Krzyże Zasługi otrzymali funkcjonariu- lepsze dzieło. I chociaż nie wszyscy twórcy wzięli sze MO: Józef Wadycki i Henryk Kotra. w niej udział, wystawa pokazała, że nasz powiat W imieniu wszystkich odznaczonych przema- posiada w tej dziedzinie poważne osiągnięcia. Fakt ten wiał Tadeusz Filip, dziękując Radzie Państwa, kie- zresztą stwierdziła grupa etnografów podczas badań rownictwom organizacji politycznych i zakładów prowadzonych w powiecie w kwietniu 1972 roku, pracy, za tak zaszczytne odznaczenia. Spotkania których wynikiem m.in. jest właśnie ta wystawa. z ludźmi dobrej roboty odbyły się także w kilku

56 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 miejscowościach naszego powiatu. Zabawy ludowe dopełniły obchody Święta Lipcowego, które mimo trudnych i ciężkich prac żniwnych, miały wszędzie imponujący przebieg. W dniu Święta Odrodzenia przekazano do użytku dla 60 rodzin spółdzielczy blok mieszkalny Nr 13 w Brzesku przy ulicy Ogrodowej. W bloku tym znalazła pomieszczenie oczekiwana od szeregu lat druga apteka oraz placówka Eldomu. W Woli Dębińskiej oddano do użytku remizę stra- żacką, w Dębinie Łętowskiej zaś zbiornik przeciw- G. S. Culliford z małżonką na łąkach koło Zdrochca, gdzie pożarowy. lądował. Drugi od lewej (z podniesioną ręką), uczestnik akcji III Most, Franciszek Kuczek, kierownik Szkoły Podstawowej Historia sprzed 28 lat w Zdrochcu, trzeci Culliford. Dokładnie 28 lat temu, bo 25 lipca 1944 roku miała miejsce niezwykła akcja polskiego Ruchu Oporu, która przeszła do historii pod kryptonimem Akcja III Most. Miała ona na celu przekazanie za granicę, z okupowanej Polski, zdobytego przez partyzantów niemieckiego pocisku – V2. Koło Dębicy Niemcy zlokalizowali poligon doświadczalny nowej wów- czas broni i dokonywali próbnych strzałów w oko- lice Sarnak nad Bugiem. Jeden z pocisków nie eksplodował, przechwycili go i zabezpieczyli partyzanci Armii Krajowej. Ważnym zadaniem stało się przekazanie za granicę zdemontowanego pocisku i mikrofilmów ze zdjęciami jego konstrukcji. 25 lipca 1944 roku o godz.23 na zaimprowizo- wanym lotnisku na łąkach, na pograniczu Jadow- nik Mokrych i wsi Zabawa – Zdarzec w naszym powiecie, wylądował samolot angielski Dakota, pilotowany przez ówczesnego kapitana, dziś puł- kownika Georga Culliforda. Otrzymał on rozkaz – odebrać od partyzantów „pocztę” i przewieźć ją do Anglii. O grozie tamtych dni niech świadczy fakt, iż na godzinę przed przylotem Dakoty stały jeszcze na tym lotnisku dwa niemieckie samoloty, w pobliżu zaś znajdował się pluton niemieckiej artylerii. Partyzanci jednak zdołali przygotować lotni- sko na przyjęcie samolotu, a blisko 200 żołnierzy AK i BCh ubezpieczało jego lądowanie. Akcja prze- biegła sprawnie i szybko aż do momentu startu samolotu w drogę powrotną. Kilkakrotne próby poderwania samolotu okazały się bezowocne, grunt był miękki i koła samolotu zaryły się w zie- mię. Już miała być podjęta decyzja spalenia samolotu, gdy ostatnia próba, przy pomocy podłożonych desek pod koła, bram i innych drewnianych przed- miotów, powiodła się i samolot wystartował. Ta historia sprzed 28 lat ożyła raz jeszcze w dniu 27 lipca br. Na pamiętnym lotnisku doszło Na spotkanie przybyli m.in.: Stanisław Marek, do niecodziennego spotkania. Do Polski przybył pułkownik w st. sp., ówczesny major Jagoda, Zdzi pilot tamtego samolotu, Georg Culliford, teraz sław Baszak, ps. Pirat, Władysław Bysiek, Zbigniew prof. dr, prorektor Uniwersytetu w Wellington Szebesta, Mieczysław Opolski, Franciszek Kuczek, w Nowej Zelandii. Tu właśnie, wraz z małżonką ps. Deska, Jan Pęcak, ps. Świt, Jan Gomoła. Spo- spotkał się z grupą byłych partyzantów i uczestni- tkali się przy ognisku, które zapalił bohaterski ków akcji oraz miejscową ludnością. pilot, dokładnie w tym samym miejscu, gdzie 28

57 Jan Burlikowski lat temu lądował. Gdy dzielił się wspomnieniami Przy żniwach pracowano również w ubiegłą z tamtych dni, wzruszenie ogarnęło wszystkich. niedzielę, wykorzystując cały pogodny dzień, co Mówił, że poznaje dokładnie ten teren, ziemia była tak rzadko ostatnio się zdarza. Na przykład w Po- mokra, jak dziś, płonęły ogniska oznaczające teren rębie Spytkowskiej pomagała w niedzielę samot- lądowania, a dziś również płonie ognisko, ale jakże nym kobietom młodzież ZMW. inne. Miejscowe dziewczęta w strojach krakow- Celem ułatwienie rolnikom pracy przy żni- skich powitały go wiązanką biało-czerwonych róż. wach, zaopiekowano się ich dziećmi. Staraniem O owych pamiętnych chwilach mówili też biorący Zarządu Powiatowego Towarzystwa Przyjaciół udział w spotkaniu uczestnicy tej akcji. A potem Dzieci uruchomiono dwa dziecińce: w Szczurowej był partyzancki poczęstunek przy ognisku z gro- i Gwoźdźcu, dalsze dwa będą uruchomione w naj- chówką i gorącą kiełbasą. bliższym czasie w Łoniowej i Olszynach. Także Tego samego dnia, w godzinach wieczornych, kółka rolnicze uruchomiły dwa dziecińce – w Bia- pilot Culliford spotkał się z przedstawicielami dolinach Radłowskich i Borzęcinie Górnym. powiatowych władz partyjnych, państwowych i Za- Tegoroczne żniwa są trudne także i dlatego, że rządu Powiatowego Związku Bojowników o Wol- żyta są na znacznych obszarach powalone. Naj- ność i Demokrację. Zarówno na terenie pamięt- większe zastosowanie ma dlatego ręczne koszenie nego lotniska, jak też na spotkaniu w Brzesku, zbóż kosą. Na pszenice, które zapowiadały się bar- bohaterskiemu pilotowi towarzyszyli przedstawi- dzo dobrze i nie zostały tak powalone jak żyta, nie- ciele ZBOWiD-u Zarządu Głównego, Radzikiewicz stety na znacznych obszarach spadła rdza, co bar- i Zarządu Okręgu, urzędujący prezes Zarządu dzo ujemnie wpłynie na wydajność i jakość ziarna. Powiatowego, Adam Dzierwa. Powódź Tegoroczne żniwa Ciągłe deszcze wzmogły niebezpieczeństwo powo- W tym roku żniwa na naszym terenie odbywają dzi.22 sierpnia 1972 roku zaszła potrzeba zwoła- się w bardzo trudnych warunkach. Częste opady nia Powiatowego Komitetu Przeciwpowodziowego. deszczu uniemożliwiają sprzęt zbóż. Tym więk- Dokonano oceny sytuacji na terenie powiatu, sze znaczenie ma pomoc przy pracach żniwnych postawiono w stan pogotowia Gromadzkie Komi- młodzieży z kół ZMW, organizowana w ramach tety Przeciwpowodziowe na terenie szczurowszczy- akcji „Każdy kłos na wagę złota”. Również i w na- zny oraz wzdłuż Dunajca, Paleśnianki i Uszwicy. szym powiecie młodzież włączyła się w pełni do W tej chwili Dunajec utrzymuje się na ogół w brze- prac żniwnych. Na szczególne podkreślenie zasłu- gach, poza Charzewicami, Roztoką i Wielką Wsią, guje młodzież w gromadzie Szczepanów, przede gdzie częściowo wystąpił z brzegów, zalewając wszystkim z kół w Mokrzyskach, Przyborowiu, niżej położone grunty. W tej ostatniej wsi poczy- Sterkowcu, a także kół w Biadolinach, Jurkowie, niono przygotowania do ewakuacji 7-miu domów Zakliczynie, Wojniczu, Zabawie, Jaworsku, Gnoj- na najniżej położonych terenach. W chwili obecnej niku, Łoponiu. Ogółem w akcji wzięło udział 30 sytuacja nie jest jeszcze groźna, jednak komitety kół ZMW. Dodać trzeba, że młodzież ZMW w na- przeciwpowodziowe podjęły czynności niezbędne szym powiecie, prowadzi także 7 zielonych świetlic na wypadek powodzi. dla dzieci wiejskich, których rodzice zajęci są przy W tym samym dniu, w godzinach popołudnio- pracach żniwnych. wych, członkowie Powiatowego Komitetu Przeciw- powodziowego dokonali lustra- cji terenów zagrożonych. Na Dunajcu bez zmian, natomiast wezbrały małe rzeki: Pale- śnianka i Siemiechowianka. We Wróblowicach zaszła koniecz- ność ewakuowania z domów 8 rodzin. Jeśli idzie o Uszwicę, najpoważniejsza sytuacja wyni- kła w rejonie Uszwi, gdzie woda wystąpiła na okoliczne pola, zalewając na pewnej przestrzeni szosę Brzesko – Nowy Sącz. Wydano zarządzenia w sprawie przerwania komunikacji na tym odcinku. Do ludności skie- Pejzaż żniwny pod Brzeskiem. rowano apel o zachowanie czuj-

58 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 ności, obserwację wałów, stanu wody, nawiązanie kiej klęski zostało zażegnane. Zawdzięczać wiele współpracy z komitetami przeciwpowodziowymi. należy jednostce WP, oddziałom OSP i miejscowej W dniu 23 sierpnia stan przedstawiał się ludności. Ofiarną pracą naprawiano wyrwy w wa- następująco: w rejonie rzek Dunajec, Paleśnianki łach, które na przykład na Grabce miały rozmiary i Uszwicy wody po osiągnięciu stanu kulminacyj- 20-30 mb. Bardzo ofiarnie pracował Gromadzki nego poprzedniej nocy, powoli zaczęły opadać. Sza- Komitet Przeciwpowodziowy w Szczurowej, a du- cuje się, że w południowej części naszego powiatu szą wszystkich poczynań był tam Mieczysław pod wodą znalazło się ponad 1.300 hektarów. Prze- Domagała. rwana poprzedniego dnia komunikacja na trasie Brzesko – Nowy Sącz w okolicy Uszwi, została Przebudowa placu przywrócona. Kazimierza Wielkiego Bardzo poważna sytuacja, jaka zaistniała Prace przy budowie placu Kazimierza Wiel- w nocy w Borzęcinie, poprawiła się. Natomiast kiego, zwanego także potocznie Rynkiem Sien- w godzinach nocnych i rannych groźna sytuacja nym są w pełnym toku. Zdjęto już dotychczasową wytworzyła się w rejonie Wisły i jej dopływów. nawierzchnię i przystąpiono do układania betono- Stan wody w Wiśle osiągnął 8 metrów. Ten wysoki wego podkładu pod płyty piaskowca. Odbywające stan wody spowodował na terenie powiatu bocheń- się tam targi zostały tymczasowo przeniesione na skiego przelanie się wody przez wały, co w rezulta- plac obok Domu Towarowego PZGS, a częściowo cie spowodowało przedostanie się mas wody i zala- na targowicę. nie tam olbrzymich przestrzeni. Fala powodziowa oparła się jednak na wale ochronnym potoku Obrady plenarne wrzępskiego. W południe tego dnia, stan wody na Komitetu Powiatowego PZPR Wiśle opadł o 1 m., stan wody na Grabce i Uszewce 31 sierpnia 1972 roku obradowało Plenum KP w naszym powiecie (dopływy Wisły) utrzymuje PZPR z udziałem I sekretarza Komitetu Woje- się bez zmian. Okoliczna ludność, straże pożarne wódzkiego, Józefa Klasy. Tematem obrad była i komitety przeciwpowodziowe wraz ze sprzętem ocena pracy powiatowej instancji partyjnej oraz ratunkowym czuwają nad bezpieczeństwem miesz- przygotowań do nowego roku szkolenia partyj- kańców. Na te tereny została także skierowana nego. Plenum rozpoczęło obrady od spraw organi- jednostka Wojska Polskiego, również ze sprzętem zacyjnych, dokonując wyboru I sekretarza Komi- ratunkowym. tetu Powiatowego PZPR w Brzesku. Został nim 24 sierpnia w rejonie rzek Dunajec, Uszwica, Jan Surman, pełniący dotąd obowiązki I sekreta- Paleśnianka sytuacja ostatecznie wyjaśniła się, rza KP w Żywcu. wody opadły, niebezpieczeństwo minęło. W rejo- Nowy I sekretarz pochodzi z rodziny robotni- nie Wisły i Grabki w dalszym ciągu istnieje groźna czej, urodził się w roku 1925 w Krakowie. Jest wie- sytuacja, utrzymuje się wysoki stan wody. W wa- loletnim doświadczonym działaczem partyjnym. łach tych rzek wystąpiły niebezpieczne przecieki. Piastował wiele odpowiedzialnych stanowisk par- Oddziały OSP wraz z wojskiem naprawiają pow tyjnych. Był także zastępcą członka KC i członkiem stałe wyrwy, w czym pomaga również miejscowa Egzekutywy KW PZPR. Obecnie jest członkiem ludność. Na skutek bezpośredniego zagrożenia Plenum Wojewódzkiej instancji, posiada wiele przystąpiono do ewakuacji ludności we wsiach odznaczeń, a wśród nich Krzyż Kawalerski Orderu Dąbrówka Morska, Strzelce Małe, Górka, Rzą- Odrodzenia Polski oraz Złoty Krzyż Zasługi. chowa. W tych miejscowościach ewakuowano 180 I sekretarz KW PZPR, Józef Klasa podziękował gospodarstw. Ewakuowanej ludności zapewniono dotychczasowemu I sekretarzowi KP, Ludwikowi żywność, a dla inwentarza paszę. Cała uwaga Nędzy za wieloletnią owocną działalność partyjną skierowana jest na utrzymanie wałów ochron- w związku z tym, że otrzymał zgodę Plenum na nych, walka o nie jest dramatyczna, ale dotych- podjęcie studiów w Wyższej Szkole Nauk Spo- czas skuteczna. Na miejsce dowożone są worki łecznych przy KC PZPR. Równocześnie Plenum z piaskiem i inne materiały potrzebne do likwido- wybrało na wakujące stanowisko sekretarza rol- wania powstałych w wałach wyrw. Praca trwała nego KP, Stanisława Maślaka, dotychczasowego bez przerwy całą noc z 24 na 25 sierpnia. Zużyto inspektora KW, który pochodzi z naszego powiatu. tysiące worków piasku, ale ostatecznie bitwa W dalszym ciągu obrad dokonano oceny realizacji o wały została wygrana. Dnia 25 sierpnia zazna- programu przyjętego na powiatowej konferencji czył się powolny spadek wód. W południowej części sprawozdawczo-wyborczej w r.1971. Omówiono też powiatu alarm przeciwpowodziowy odwołano, na sprawy szkolenia partyjnego. W ciągu ostatnich szczurowszczyźnie trwa dalej. trzech lat wzrastała systematycznie liczba osób Ostatecznie sprawa się wyjaśniła w ciągu kończących szkolenie. Obecnie wg planu zajęcia następnych trzech dni. Niebezpieczeństwo wiel- będą prowadzone na 101 kursach.

59 Jan Burlikowski

Zamierzenia WSS Społem łego podnoszenia kwalifikacji kadry pracowniczej, Wszystkich interesuje rozwój naszego miasta i po- kultury handlu, uprzejmości i solidności. wiatu, a także, jak rozwijać się będzie zaopatrzenie ludności i jakie w tym zakresie plany i zamierzenia Dni Ziemi Brzeskiej ma Oddział Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców 17-21 września 1972 roku Społem w Brzesku. Najważniejsze zadanie, jakie „...Jest powszechnym życzeniem naszych Obywa- sobie ta placówka stawia, to budowa spółdzielczego teli, aby miasto Brzesko i cała Ziemia Brzeska była domu handlowego w Brzesku. Starania Oddziału piękniejsza, bogatsza, by lepiej się żyło jej miesz- o wykup budynku po Wydziale Finansowym i ada- kańcom…” – ze wstępu do założeń ideowych Dni ptowanie go na dom towarowy spełzły na niczym, Ziemi Brzeskiej. ponieważ fachowcy orzekli, że ze względu na zły W dniach od 17 do 21 września 1972 r. odby- stan tego budynku i konieczne duże nakłady, ada- wały się w Brzesku i w całym powiecie obchody Dni ptacja nie jest celowa. Wobec tego Zarząd podjął Ziemi Brzeskiej. Program tych dni był następujący: starania o budowę domu towarowego przy pl. Gen Świerczewskiego. Obecnie są opracowywane nowe założenia techniczno ekonomiczne i rozpoczęcie budowy przewidziane jest w roku 1975. Wybudowana w ostatnich latach restauracja Krakowianka okazała się za mała. Jej rozbudowa staje się konieczna. Zarząd czyni starania, aby jesz cze w roku 1973 przystąpić do tych prac. W ciągu ostatnich lat Zarząd Oddziału WSS zmodernizował szereg placówek handlowych, dając wielu sklepom nowoczesne witryny metalowe oraz neonowe reklamy. Między innymi zmodernizowano sklep nr 1 (Gosposia), sklep konfekcyjno- dziewiarski (Hania), sklep masarski Nr 12, sklep rybny, papierniczy, elektryczny i szereg innych. Adaptowano lokale na kawiarnię Klubową i bar Ekspres, poprawiono warunki sanitarno-higie- niczne w restauracjach Pawilon okocimski i Oko- cimska. Zmodernizowano wytwórnię wód gazowanych, wytwórnię lodów oraz ciastkarnię. Zarząd Oddziału stara się w dalszym ciągu o poprawę estetyki lokali, tak wnętrz, jak i ich zewnętrznego wyglądu, o coraz lepsze ich wyposa- żenie w sprzęt i urządzenia. W zakresie zaopatrzenia ludności Spółdzielnia współpracuje z licznymi instytucjami. A więc przede wszystkim z Woje- wódzkim Przedsiębiorstwem Hurtu Spożywczego w Bochni, z Okręgową Spółdzielnią Mleczarską w Brzesku, z Centralą Rybną w Krakowie, Powia- 17 września 1972 r. tową Spółdzielnią Ogrodniczą w Brzesku, Zakła- – Dzień Młodości – Inauguracja dami Jajczarsko – Drobiarskimi w Niepołomicach, 1. godz.10.00 – 11.oo – karnawał młodości, Hurtownią Tekstylno Odzieżową w Tarnowie, barwny korowód młodzieży, przemarsz kolumny z Wojewódzką Hurtownią Artykułów Papierni- harcerskiej ulicami miasta; czych i Sportowych w Krakowie, Hurtownią Arty- 2. godz.12.00 – Akt inauguracji Dni Ziemi brze- kułów Metalowych. skiej – Stadion OKS; Niestety, instytucje te nie zawsze zdołają 3. godz.13.00 – Widowisko „Tobie Ludowa zapewnić dostawy zamówionych towarów, tak co Ojczyzno” – Stadion OKS; do ilości, jak i jakości. Stąd powstają trudności 4. godz.13.30 – Rozpoczęcie roku harcerskiego w zaopatrzeniu ludności. Praca Zarządu WSS pój- – Stadion OKS; dzie więc w kierunku rozszerzenia asortymentu 5. godz.13.45 – Pokaz gimnastyczny – Stadion OKS; towarów oraz dalszej rozbudowy i moderniza- 6. godz.16.00 – Turniej sprawnościowy drużyn cji sieci placówek. Zarząd posiada też trudności ZHP – Stadion OKS; kadrowe, szczególnie na odcinku piekarnictwa i 7. godz.18.00 – Zabawa młodzieżowa. Występy mło- masarstwa. Dużo uwagi poświęca się sprawie sta- dzieżowych zespołów artystycznych – Stadion OKS.

60 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Tego dnia w godzinach popołudniowych na 2. godz.15.00 – Lekkoatletyczne mistrzostwa terenie poszczególnych miejscowości odbywały się szkół średnich; imprezy inaugurujące Dni Ziemi Brzeskiej, połą- 3. godz.17.00 – Pokaz 10-ciu straży ogniowych; czone ze spotkaniami przedstawicieli władz poli- 4. godz.17.30 – Turniej sprawnościowy między tycznych i administracyjnych. FOB i Browarem; 5. godz.10.00 – Turniej piłki nożnej – stadion OKS; 18 września 1972 r. 6. godz.19.00 – Zakończenie Jesiennego rajdu – Dzień Nauki Oświaty i Kultury kwiatów, zabawa taneczna i zakończenie Dni 1. godz.13.00 – Inauguracja roku pracy kultu- Ziemi Brzeskiej – w Czchowie. ralnej – sala Powiatowego Domu Kultury w Jadow- nikach – Folklorystyczne widowisko muzyczno-fil- Pierwszego dnia obchodów Dni Ziemi Brzeskiej, mowe; w godzinach przedpołudniowych, ulicami miasta 2. godz.15.00 – Sesja popularno – naukowa na przeszedł barwny pochód młodzieży. Następnie na temat „Zabytki Ziemi Brzeskiej” – Sala Powiato- stadionie Okocimskiego Klubu Sportowego odbyła wej Rady Narodowej. Otwarcie wystawy fotografii się inauguracja Dni. Przybyli na nią: sekretarz – „Zabytki Ziemi Brzeskiej” w salach PRN, KP KW PZPR, Andrzej Czyż, krajan z Ziemi Brzeskiej, PZPR, Szkoły Nr 3 i w świetlicy WSS; I sekretarz KP PZPR, Jan Surman, sekretarze KP, 4. godz.17.00 – Otwarcie wystawy prac uczniów Cichostępski, Schütterly, Maślak, sekretarz PK „Młodość i doświadczenie” i sesja młodych wycho- ZSL, Bolesław Woda, przedstawiciele organizacji wawców i nauczycieli – świetlica Technikum Elek- młodzieżowych, zakładów pracy i instytucji. Płytę tryczno- Mechanicznego; stadionu zajęła młodzież oraz mieszkańcy miasta 5. godz.17.00 – Koncert uczniów ogniska w liczbie ponad 5 tysięcy. muzycznego; Przybyłych powitał przewodniczący Prezydium 6. godz.18.00 -19.00 – Cykl spotkań autorskich MRN, Aleksander Lewicki. Następnie przewodni- „Współcześni współczesnym”. czący Prezydium PRN, Jan Szczepaniec dokonał oficjalnego otwarcia Dni Ziemi Brzeskiej. Równo- 19 września 1972 roku cześnie odbyło się uroczyste rozpoczęcie roku har- – Dzień Towarzystwa Miłośników cerskiego. Komendant Hufca Harcerskiego złożył Ziemi Brzeskiej raport komendantowi Chorągwi Krakowskiej, 1. godz.17.00 – Wielka rewia zespołów folklo- Tadeuszowi Prokopiukowi, zaś harcmistrz Kazi- rystycznych pt. „Śpiewamy i tańczymy” – dziedzi- mierz Wolak ogłosił rozkaz dotyczący podsumo- niec Technikum Elektryczno-Mechanicznego; wania przebiegu tegorocznego lata harcerskiego. 2. godz.16.00 – Wycieczka autokarowa po Z kolei młodzież brzeskich szkół średnich poka- powiecie, połączona ze zwiedzaniem zakładów zała barwne widowisko „Tobie Ludowa Ojczyzno”. i piękniejszych okolic; Inaugurację Dni na stadionie zakończył pokaz gim- 3. godz. l7.00 – Wystawa prac brzeskich plasty- nastyki zespołowej w wykonaniu uczennic Liceum ków – sala KP PZPR; Ogólnokształcącego. 4. godz. l8.00 – Zgromadzenie założycielskie Tego dnia po południu, w sali obrad Komi- Towarzystwa Miłośników Ziemi Brzeskiej – sala tetu Powiatowego PZPR, odbyło się spotkanie Pawilonu okocimskiego władz politycznych i administracyjnych z akty- 20 września 1972 roku – Dzień Rolnictwa i Go- wem powiatowym. W spotkaniu tym uczestniczył spodarczych Osiągnięć Powiatu sekretarz KW, Andrzej Czyż. O przeszłości, teraź- 1. godz.10.00 – Zlot młodych rolników w Szczurowej; niejszości i przyszłości powiatu brzeskiego mówił 2. godz.15.00 – Otwarcie wystawy wyrobów przewodniczący Prezydium PRN, Jan Szczepa- brzeskich zakładów przemysłowych; niec. W ożywionej dyskusji, czołowy aktyw powia- 3. godz.15.00 – Uroczyste posiedzenie samo- towy wypowiedział się za koniecznością skupiania rządów robotniczych FOB i OZP; całego naszego społeczeństwa wokół programu 4. godz.16.00 – Otwarcie wystawy owoców, dalszego rozwoju naszego powiatu. warzyw, kwiatów oraz przetworów; W drugim dniu obchodów, w sali Wiejskiego 5. godz.18.00 – Odczyty na temat perspektyw Domu Kultury w Jadownikach, nastąpiła inaugu- rozwoju gospodarczego powiatu i stanu obecnego racja pracy kulturalno-oświatowej. Na inaugura- – w różnych miejscowościach powiatu. cję przybył zastępca przewodniczącego Prezydium WRN, nasz rodak, dr Tadeusz Maj oraz kierownic- 21 września 1972 roku two polityczno administracyjne powiatu. W części – Dzień Sportu, Turystyki i Wypoczynku artystycznej wystąpił zespół miejscowy oraz zespół 1. godz.14.00 – Przemarsz sportowców ulicami ludowy Podegrodzie nagrodzony Złotą Ciupagą miasta; na tegorocznym Festiwalu Zespołów Ziem Gór-

61 Jan Burlikowski

Inauguracja Dni Ziemi Brzeskiej na stadionie OKS – trybuna honorowa. Drużyna harcerska z brzeskiego hufca ze sztandarem.

skich w Zakopanem. Po południu, w sali Powiato- wej Rady Narodowej, odbyła się sesja popularno naukowa na temat „Zabytki Ziemi Brzeskiej”. Odczyt na ten temat wygłosiła Konserwator Wojewódzki, dr Hanna Pieńkowska. Równocze- śnie w kilku salach na terenie Brzeska otwarto wystawy fotografii zabytkowych obiektów znaj- dujących się na terenie naszego powiatu. Realizo- wane też były dalsze punkty programu obchodów Dni Ziemi Brzeskiej. Trzeci dzień obchodów upłynął pod znakiem Towarzystwa Miłośników Ziemi Brzeskiej. Już od dłuższego czasu trwały przygotowania do powoła- nia takiego Towarzystwa. Z inicjatywy sekretarza KP PZPR, Kazimierza Schütterly, grono działa- czy podjęło w tym kierunku szereg prac, między innymi przygotowany został i wydrukowany sta- tut Towarzystwa, dokonano jego zatwierdzenia przez właściwe władze, przygotowano drukowane deklaracje członkowskie, wydrukowano i roze- słano odpowiednie zaproszenia. Wysłano je także do rodaków zajmujących wybitne stanowiska w kraju. Na ten dzień szereg z nich przybyło do Brzeska. Wcześniej zwiedzili Fabrykę Opakowań Blaszanych, najmłodszy, duży zakład produkcyjny w Brzesku, a także zamek w Dębnie. Przemówienie inauguracyjne wygłasza przewodniczący Prezydium 19 września 1972 roku w sali Pawilonu okocim- PRN, Jan Szczepaniec; obok z prawej, I sekretarz KP PZPR, Jan skiego w Brzesku odbyło się zebranie założycielskie Surman, za nim sekretarz KP Stanisław Maślak. Towarzystwa. Przybyli na nie m.in. dr Tadeusz Maj, zastępca przewodniczącego Prezydium WRN, doc. dr Józef Szymański, dr Władysław Gofron, dr Franciszek Mleczko, doc. dr Edward Dobrzański. Obecni byli przedstawiciele władz politycznych i administracyjnych powiatu z I sekretarzem KP, Janem Surmanem i przewodniczącym Prezydium PRN, Janem Szczepańcem. Obrady prowadził mgr Zbigniew Starzyk, dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Brzesku. W pięknym przemówieniu powitał rodaków z ca- łego kraju przybyłych na ten dzień do Brzeska nadmieniając, że powołanie Towarzystwa Miło- śników Ziemi Brzeskiej przyczyni się do dalszego Raport młodzieży harcerskiej. rozwoju naszej pięknej ziemi.

62 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Referat o naszym powiecie i perspektywach jego sta i urozmaicana, zajmuje wyniosłości Pogórza rozwoju, a także o celach i zadaniach Towarzystwa Karpackiego, malowniczo przecinane skrętami wygłosił mgr Wacław Piechowicz, przewodniczący Dunajca. Linią graniczną między tymi odrębnymi Powiatowej Komisji Planowania Gospodarczego krainami jest droga o kierunku wschód – zachód Prezydium PRN. W dyskusji, oprócz miejscowych przechodząca przez Wojnicz – Brzesko do Kra- działaczy, zabierali głos rodacy, deklarując udział kowa, a w kierunku na wschód przez Tarnów i da- w pracach Towarzystwa. Po załatwieniu kilku lej stanowiąca pradawny szlak handlowy z Rusią. spraw organizacyjnych, wybrano pierwszy zarząd Tędy też przebiegała granica dwóch historycz- Towarzystwa Miłośników Ziemi Brzeskiej. Prze- nych dzielnic Polski: dzielnicy krakowskiej, obej- wodniczącym zarządu został Jan Szczepaniec, mującej tereny południowo-zachodnie, w skład przewodniczący Prezydium PRN, zastępcami których wchodziły kasztelania wojnicka i sądecka, zaś: mgr Jan Makurat, nauczyciel z Technikum później czchowsko-sądecka i nowo-brzeska oraz Elektryczno-Mechanicznego i Bolesław Woda, dzielnica sandomierska z kasztelanią wiślicką. sekretarz PK ZSL, sekretarzem Adela Golonka, W ciągu dziejów zmieniły się w szczegółach gra- skarbnikiem Jan Burlikowski. Wybrano Komisję nice kasztelanii i powiatów, zasadnicza dwoistość Rewizyjną w 5 osobowym składzie z przewodniczą- utrzymywała się jednak stale do roku 1867. cym Władysławem Malikiem oraz Sąd Koleżeński, Wówczas bowiem, po zniesieniu podziału Gali- którego przewodniczącym został mgr Jan Japa. cji na cyrkuły, wprowadzono pojęcie powiatów, W tym samym dniu, w godzinach popołudnio- wśród których powstał powiat brzeski, istniejący wych, na terenie Technikum Elektryczno-Mecha- z niewielkimi zmianami granic do dzisiaj. Ta cha- nicznego odbyła się wielka rewia zespołów arty- rakterystyczna dwoistość Ziemi Brzeskiej została stycznych z terenu powiatu. Występowały zespoły utrwalona w charakterze jej zabytków, które prze- ludowe z Jadownik, Łoniowej, Jaworska, Łysej kazują nam nie tylko wiedzę o historii tej ziemi, Góry, Szczurowej, Dołęgi, Zaborowia oraz zespół ale również swym pięknem dodają krasy i atrak- Związku Nauczycielstwa Polskiego. ponadto cyjności całemu regionowi. wystąpiły zespoły estradowe: GS Zakliczyn Biedro- Umiejętność właściwego odczytania całej tre- neczki, z Wojnicza i z FOB. ści zawartej w zabytku nie jest prosta. Wymaga Dużym powodzeniem cieszyła się wystawa od nas nie tylko skrupulatnych badań naukowych wyrobów brzeskich zakładów: Browaru Okocim, o specjalistycznym charakterze, ale również zro Kamionki z Łysej Góry, oraz Spółdzielni Mebloar- zumienia i interpretacji wartości zawartych w po- tyzm z Wojnicza. Bardzo dobrze wypadł zorganizo- wiązaniu zabytku z krajobrazem przyrodniczym wany w Szczurowej zlot młodych rolników. i kulturowym, w jakim został osadzony. Można by W wielu miejscowościach powiatu odbyły się powiedzieć, że odczytanie wszechstronnej treści odczyty zorganizowane przez Towarzystwo Wie- zabytku jest taką samą sztuką, jak odczytanie tek- dzy Powszechnej na temat „Obecny stan i perspek- stu zapisanego na karcie pożółkłego pergaminu, tywy gospodarcze rozwoju powiatu brzeskiego”. tekstu wyblakłego i w wielu miejscach zatartego, ale ożywionego ozdobnym rysunkiem liter, kolo- Sesja popularno naukowa z okazji rowym inicjałem i barwnym obrazkiem. Przyciąga Dni Ziemi Brzeskiej na temat: on nasze oczy i zainteresowanie, pobudza do roz- ZABYTKI ZIEMI BRZESKIEJ szyfrowania i niejako zmusza do zapoznania się W ramach programu Dni Ziemi Brzeskiej,18 wrze- z treścią całej księgi. Tą księgą dla zabytku jest śnia 1972 roku wygłoszony został przez dr Hannę całe tło, z jakiego wyrósł, historia, którą dokumen- Pieńkowską, wojewódzkiego konserwatora zabyt- tuje człowiek, który go wykonał, epoka w której ków referat pt. „Zabytki Ziemi Brzeskiej”. Ze powstał. Jest to również myśl twórcza i zdolność względu na osobę, jak i temat referatu, spotkał się budowniczego, malarza, rzeźbiarza oraz ręka maj- on z dużym zainteresowaniem licznie przybyłych stra lub rzemieślnika, która nadała kształt mate- słuchaczy. Treść tego referatu kronikarz postano- rii. Piękno zawarte w kształcie architektonicznym wił zapisać w KRONICE jako materiał z obchodów zabytku, w jego stylowej dekoracji pobudzając Dni Ziemi Brzeskiej. naszą wyobraźnię i odczucia estetyczne – winno przyczynić się do bliższego zainteresowania się Zabytki Ziemi Brzeskiej tym dokumentem działalności naszych ojców. Ziemia Brzeska, określona granicami dzisiejszego Zabytki Ziemi Brzeskiej – mimo wielu niezba- powiatu brzeskiego, nie stanowi terenu jednolitego danych jeszcze tajemnic, jakie w sobie kryją, mimo pod względem krajobrazowym i historycznym. Jej wieloletnich zaniedbań, rzutujących negatywnie część północną zajmują tereny rozległej niziny san- na stan ich zachowania i na nasze odczucie este- domierskiej, kształtowanej przez łąki, lasy sosnowe tyczne, stanowią bogaty i nie wyczerpany element i liczne oraz ludne wsie. Część południowa, górzy- atrakcji turystycznej, konieczny do wyeksponowa-

63 Jan Burlikowski nia i rewaloryzacji. Szczególne zagęszczenie obiek- zwykle ważny i szybko rozrastający się punkt tów zabytkowych o dużych walorach historycznych przy szlaku węgierskim. Rozbudowany i uforty- i krajobrazowych występuje w południowej czę- fikowany przez Kazimierza Wielkiego, mieścił ści powiatu, przy dawnych szlakach handlowych komorę celną, był siedzibą sądu ziemskiego i sto- i strategicznych prowadzących na Węgry. System licą powiatu od końca w XIV. Jego znaczenie i roz- obronny doliny Dunajca obejmuje na terenie Ziemi wój opierały się w pierwszym rzędzie na ożywio- Brzeskiej szereg grodzisk, grodów i zamków. Są nym handlu zarówno z węgierskim Bardiowem, to – zaczynając od południowych granic powiatu dokąd eksportowano płótno, sukno, skóry, przy- – ruiny zameczku w Wytrzyszczce, zespół obronny wożąc zaś wina, konie i bydło, jak też na handlu Czchowa, ruiny zamku w Melsztynie, gród w Za- z Krakowem. Przywileje i nadania królewskie wie- wadzie Lanckorońskiej, ślady warowni w Roztoce, lokrotnie odnawiane i rozszerzane, bronią intere- ślady budowli średniowiecznej na wzgórzu zwanym sów kupieckich, przyczyniając się do wzbogacenia „Zamkiem” koło Wielkiej Wsi oraz fortyfikacje Woj- miasta. Już w wieku XVI istniały tu wodociągi nicza w formie kilku pierścieni wałów obejmujących i kanalizacja, rozwijało się rzemiosło, odbywały dawny gródek. Dzięki swemu położeniu wymie- się bogate jarmarki, działał ważny ośrodek aria- nione wyżej obiekty posiadają niezwykle atrak- nizmu. Barwna historia miasta znana ze źródeł cyjne tło krajobrazowe uzupełniające ich walory archiwalnych byłaby jedynie mało znaną legendą, architektoniczne i historyczne. Wymagają one jed- gdyby nie zabytki, które zachowały się w Czcho- nak właściwego wyeksponowania w oparciu o bawie. Ich wysoka klasa, duża atrakcyjność i znacze- dania i włączenia w zagospodarowanie turystyczne. nie zwracają uwagę na siebie nawet tych, którzy W Wytrzyszczce, na niewielkim wzgórzu, mię- nie znają historii miasta. Górująca nad wzgórzem dzy szosą a Jeziorem Czchowskim, widoczne są baszta i jeszcze ukryte w ziemi, ale przebadane już niewielkie fragmenty murów obronnych zameczku przez archeologów relikty zamku, po rewaloryza- Tropsztyn, będących jedną z wielu warowni przy cji będą stanowiły najbardziej czytelny dokument drodze węgierskiej. O jego historii wspomina świetnej przeszłości miasta. Potwierdza to monu- Szczęsny Morawski w swej ciągle jeszcze nieza- mentalny i dostojny kościół parafialny, budowany stąpionej pracy o Sądecczyźnie. Zamek założony z kamienia, zawierający we wnętrzu niezwykle w XIV wieku, stanowić miał przez szereg lat sie- cenną i jedną z najstarszych gotyckich polichromii dzibę rycerzy rozbójników, wykorzystujących z XIV wieku. Wartości artystyczne tych malowideł świetne położenie warowni dla swoich celów ściennych, ich skomplikowane treści, portret ryce- rabunkowych. Został ponoć zburzony w 1608 roku rza – zapewne fundatora dekoracji oraz oryginalny przez właścicieli sąsiedniego Rożnowa. Wstępne koloryt budzą najwyższe zainteresowania nie badania zameczku przeprowadzone przed kilku tylko specjalistów, lecz również wszystkich miło- laty pod kierunkiem doc. Żakiego, odsłoniły czę- śników sztuki. Malowidła te – poddane konser- ściowo zarys jego murów, ślady przyczółków wacji przed kilku laty, zostały w latach dwudzie- mostu zwodzonego, chronionego potężną basztą stych naszego wieku uratowane przed całkowitym oraz wydobyły szereg zabytków ruchomych, wśród zniszczeniem, dzięki wysiłkowi ówczesnych władz których bardzo interesująco przedstawiają się frag konserwatorskich. Samo miasto – o obszernym menty dekoracyjnych kafli piecowych. Oczywiście rynku przystosowanym do dawnych potrzeb han- warownia ta wymaga prowadzenia dalszych badań dlowych – zachowało w skali zabudowy charakter przy równoczesnym zabezpieczeniu odkrywanych zabytkowy, mimo wypalenia domów przyrynko- partii murów w taki sposób, aby uczytelnić plan wych przed kilkunastu laty i kilku rażących znie- zameczku, wyeksponować poszczególne jego ele- kształceń. Położone na nasłonecznionym stoku menty i określić ich pierwotną funkcję. Wydaje wzgórza, skierowane ku Dunajcowi, widoczne się, że po przejęciu terenu tego niewielkiego, lecz z daleka wśród bukietu zieleni – może i powinno, ciekawego założenia obronnego przez wybitnego przy wzrastającym ruchu turystycznym, wygrać miłośnika i znawcę problemu, jakim jest poseł wszystkie swe wartości zabytkowe i krajobrazowe Andrzej Benesz – pełna rewaloryzacja założenia jako źródło miastotwórcze i bazę własnego rozwoju nastąpi w niezbyt odległym czasie. gospodarczego. Zespół obronny Czchowa, wiążący się ściśle Szczególnie trudnych – ze względu na swe z założeniem miejskim i jego zabytkami, przed położenie – prac badawczych, zabezpieczających stawia dużo bardziej skomplikowany i trudniejszy i ekspozycyjnych, wymagają wysoko górujące nad problem naukowy, konserwatorski i społeczny. doliną ruiny zamku w Melsztynie. Jego barwna Czchów – dawne grodzisko wczesnohistoryczne, historia począwszy od założenia w latach 1347 - a następnie gród z zamkiem zwieńczonym wynio- 52 przez Leliwitę Spytka, wojewodę i kasztelana słą, masywną wieżą obronną pochodzącą w niż- krakowskiego, fundatora i właściciela Tarnowa, szych partiach z XII – XIII wieku, stanowił nie- poprzez związki z ruchem husyckim w XV wieku,

64 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 wiąże się z rozbudową w okazałą renesansową polityczną za czasów Kazimierza Jagiellończyka, rezydencję w XVI wieku oraz ze zniszczeniami pragnął Jakub Dębiński mieć w swych dobrach w końcu wieku XVIII, wywołanymi przez konfede- rezydencję godną zajmowanego stanowiska. ratów barskich i wojska rosyjskie. Mimo, że zamek Zameczek, powstały około 1470 roku, założony został całkowicie opuszczony już w 1796 roku, jego jest wokół wewnętrznego dziedzińca zamkniętego potężne mury przetrwały w dużych fragmentach trzema skrzydłami budowli i od północy murem do naszych czasów. Odkrycie jego dolnych partii, z budynkiem bramnym. Jego obronność podnoszą wzmocnienie konstrukcyjne, udostępnienie do głębokie fosy obiegające wokół, połączone później z zwiedzania – oto duże i trudne zadania stojące systemem stawów i grobli. Jednakże nie mamy tu przed nami. do czynienia z zamkiem – warownią w znaczeniu Pozostawiając dla dalszego działania archeolo- czysto strategicznym, lecz z zamkiem rezydencją, gów problem grodu w Zawadzie Lanckorońskiej, obliczoną zarówno na wygodę, jak i na reprezenta- śladów warowni w Roztoce i Wielkiej Wsi, przenie- cję. Właściwe dla małopolskiej architektury gotyc- śmy się do Wojnicza, niegdyś największego i naj- kiej użycie dwóch wątków cegły i kamienia, deko- poważniejszego miasta Ziemi Brzeskiej. Badawcze racyjne opracowanie układu rombowego ciemnej, prace historyków, poparte wstępnymi badaniami glazurowej cegły na licach ścian, dało w efekcie archeologicznymi, finansowanymi przez gospoda- niezwykle żywą barwność zewnętrzną budowli. rzy terenu, wyjaśniły nam w duże mierze histo- Wrażenie to podkreślono bogatym rozczłonkowa- ryczny rozwój tego wczesnohistorycznego grodu niem bryły architektonicznej, wzbogaconej wyku- (VI -XII wiek), z handlowym Podgrodziskiem, poło- szami i basztami o plastycznej dekoracji rzeźbiar- żonych w miejscu krzyżowania się szlaku handlo- skiej. Działał tu niewątpliwie małopolski warsztat wego węgierskiego ze szlakiem prowadzącym na rzeźbiarski, którego prace możemy rozpoznać Ruś. Siedziba kasztelana od XII wieku, centrum w szeregu innych budowli tego czasu. Szczególną dekanatu od XIII wieku, rozbudowane przez Kazi- cechą tego warsztatu były kształtowane schodkowo mierza Wielkiego, obdarzone przywilejami miasto, portale o typie tzw. długoszewskim, bo występują- staje się centrum handlowym, rzemieślniczym cym w fundacjach Jana Długosza, jak np. w ko- i administracyjnym. Znaczenie jego upada w XVII ściele w Raciborowicach lub w kościele w Szcze- wieku i nie odżywa, mimo wysiłku widocznego panowie. Wieloletnie prace konserwatorskie w historii wieku XVIII. Dokumenty jego świetnej prowadzone tu z przerwami wskutek trudnych przeszłości są tu w zabytkach mniej czytelne, niż warunków finansowych i wykonawczych, przynio- to widzieliśmy w Czchowie. Rozwijająca się żywio- sły wiele ciekawych odkryć dotyczących historii łowo w ciągu ostatnich lat działalność Koła PTTK tego świetnego zabytku, jak też jego późniejszej, i opiekunów społecznych zabytków, stosunek do renesansowej przebudowy. Odsłonięto fragmenty tej cennej działalności władz miejscowych i powia- dekoracji sgraffitowej wokół okien gotyckich, towych, jest rękojmią dalszego rozwoju działalno- malowidła wewnętrzne w wykuszach narożnych, ści na tym polu. Wydobycie i podkreślenie zielenią odkryto przy robotach ziemnych fragmenty rzeź- przebiegu wałów kasztelańskich, zachowanie jak bionej attyki, ujawniono pierwotną kanalizację najstarszych przykładów zabudowy mieszczań- dziedzińca i pierwotne jego bruki. Zameczek prze- skiej, poszerzenie i rozbudowa Izby Regionalnej na znaczony jest na cele kulturalne w części związane miarę Muzeum o szerokiej działalności, to zadania, z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie, w części które wydają się bliskie realizacji. zaś z projektowanym Muzeum Ziemi Brzeskiej. Po Wśród monumentalnych zabytków Ziemi zakończeniu prac remontowo-konserwatorskich Brzeskiej osobne miejsce zajmuje zamek i kościół zameczku, po przywróceniu i wypielęgnowaniu w Dębnie, należące do najwyższej klasy zabytków jego parkowego założenia oraz po nawodnieniu i w pewnym sensie unikalnych. Jan Matejko doce- dawnej fosy i otaczających stawów, ośrodek ten nił niezwykłą wartość i piękno zameczku obron- stanie się perłą, wzbudzającą zachwyt i podziw co nego, utrwalając w rysunkach podczas swego najmniej w skali krajowej. pobytu w Dębnie w 1863 roku, najciekawsze Wśród zabytków Ziemi Brzeskiej istnieje grupa fragmenty jego rzeźbiarskiej, gotyckiej dekoracji. budowli dworskich i pałacowych, pochodzących Sugestywność tych mistrzowskich rysunków uczy z XIX wieku o ciągle jeszcze niedocenionej warto- nas dostrzegania i odczuwania całego finezyjnego ści. Wśród nich należy wymienić pałac w Okocimiu, piękna, zaklętego w kamieniu przez rzemieślni- Więckowicach pod Wojniczem, Szczurowej, Lusła- ków artystów pracujących tu w drugiej połowie wicach oraz wcześniejszy, bo z XVIII wieku dwór XV wieku przy budowie rezydencji Jakuba Dębiń- w Wielkiej Wsi. Zainteresowanie sztuką wieku skiego, możnego i słynnego przedstawiciela rodu XIX oraz sztuką secesyjną wzmaga się z roku na Odrowążów. Jako kanclerz wielki koronny, kaszte- rok w całym świecie. W miarę bowiem upływu lat lan i starosta krakowski, odgrywający wybitną rolę uzyskuje się perspektywę i obiektywizm w ocenie

65 Jan Burlikowski zjawisk artystycznych, które były bliskie pokole- zacja inicjatywy umieszczenia w lamusie wystawy niu naszych dziadków. Pozwala to na określenie arianizmu polskiego, jako dydaktycznej atrak- trwałych wartości kulturalnych wniesionych przez cji turystycznej. Piękno klasycystycznego dworu sztukę tych czasów. W tym nowym aspekcie osią- o bielonych ścianach z gankiem kolumnowym gnięcia artystyczne wieku XIX i secesji zaliczyć utrwalone zostało pędzlem Jacka Malczewskiego wypada do wysokiej rangi podlegającej ochronie na na kilku jego obrazach. Ten wybitny malarz pol- równi z dziełami sztuki dawniejszej. Bogactwem ski, zachwycający się tutejszym krajobrazem prze- form architektonicznych i doskonałością detalu bywał bowiem w dworku lusławickim w latach odznacza się dawny pałac Götzów w Okocimiu 1923 -1926. z 1899 roku otoczony przepięknym parkiem kra- Omawiając ważniejsze zabytki Ziemi Brze- jobrazowym. Użytkowany na cele szkolne, w przy- skiej należy wspomnieć o budownictwie drewnia szłości mógłby zostać wykorzystany jako ośrodek nym – sakralnym i świeckim – będącym specyfiką kultury, w którym stylowe wnętrza o wypielęgno- południowych regionów kraju. Wśród najcenniej- wanych boazeriach i innych elementach dekoracyj- szych drewnianych kościołów polskich, znajduje nych nadawałyby właściwy klimat i nastrój. swe poczesne miejsce maleńki kościółek cmen- Niemniej pięknym, lecz obecnie zaniedbanym tarny w Iwkowej, pochodzący zapewne z drugiej parkiem poszczycić się może pałac w Więckowi- połowy XV wieku, o niezwykle cennym wyposaże- cach pod Wojniczem, poprawnie użytkowany przez niu. Wiodą do niego odrzwia o pięknym gotyckim Technikum Rolnicze. Natomiast Szczurowa, wieś wykroju w formie trójliścia. Na ścianach widnieją rozwijająca się gwałtownie i z rozmachem, prze- dwuwarstwowe malowidła, starsze ornamentalne, grała wartości kulturowe związane z założeniem patronowe, zbliżone do zachowanej dekoracji w ko- parkowo-dworskim, stanowiącym dawniej urba- ściele w Dębnie Podhalańskim, młodsze barokowe nistyczno przestrzenne centrum. Park o cieka- z 1619 roku. Wymagają one konserwacji. W oknie wym układzie wodnym i niegdyś urozmaiconym prezbiterium zachował się unikalny witraż drzewostanie został zdewastowany wskutek prze- gotycki z XV w., przedstawiający Matkę Boską. znaczenia pod zabudowę i wycięcie drzew. Budy- Najstarsze rzeźby gotyckie z XIV w., przed kilku nek dworski, posiadający wewnątrz dekoracyjne laty wykradzione z kościoła, zostały odnalezione sztukaterie i kolorowe posadzki, przechodząc dzięki staraniom władz śledczych i zdeponowane przez wielu użytkowników, został niemal całkowi- w Muzeum Sądeckim. Szereg obrazów i rzeźb cie wyeksploatowany i popada w zagrażające mu wzbogaca piękno tego miniaturowego wnętrza. zaniedbanie. Iwkowa posiadała jeszcze przed kilku laty drugi Sprawy właściwego użytkowania obiektów drewniany kościół z XVI w., który został doszczęt- zabytkowych, tak mocno postawione w okólniku nie zniszczony przez pożar, powstały z nieokreślo- Prezesa Rady Ministrów z 1971 r., w praktyce nych bliżej przyczyn. Interesującym przykładem często natrafiają na poważne trudności. Tra późniejszego, bo siedemnastowiecznego kościoła gicznym wprost przykładem niewłaściwego użyt- drewnianego jest budowla w Gosprzydowej, o da- kowania budynku zabytkowego jest dwór z XVIII chu spadzistym, bez wieży, lecz otoczona malowni- w. w Wielkiej Wsi, bliski całkowitej ruinie, mimo czymi sobotami. podejmowanych starań o jego zabezpieczenie i jego Drewniane budownictwo małomiasteczkowe, zagospodarowanie. Dwór ten o pięknym kształcie niegdyś występujące w Czchowie i Zakliczynie mansardowego dachu, mógłby wraz z przylega zniknęło już prawie całkowicie. W Czchowie spo- jącym parkiem pełnić rolę ośrodka wypoczyn- wodował to pożar, w którym zginęła prawie cała kowego, gdyby nie dewastacja, której na nim się zabudowa drewniana rynku. W Zakliczynie pod dopuszczano przez całe lata. naporem wymagań dzisiejszej cywilizacji, utracono Wśród dworów ziemi brzeskiej specjalne miej- całe ciągi unikalnej architektury, wyrosłej z uzdol- sce zajmuje zespół w Lusławicach, związany najści- nień miejscowych majstrów i cieśli. Konstrukcja ślej z tradycjami ariańskimi. Tutaj bowiem działał drewnianych domów zakliczyńskich jest bowiem Faustyn Socyn, włoski teolog uczony i przywódca oryginalną zdobyczą tej miejscowości. Dziewięć arian polskich. Tu właśnie odbywały się zjazdy, drewnianych słupów podtrzymujących ogromny zebrania i synody ariańskie, z udziałem najwy- półszczytowy dach, kryty gontem, pod którym nie- bitniejszych zwolenników tego ruchu społecznego zależnie wznoszone były zrębowe ściany domów. i filozoficznego. Pamiątką tej karty historii jest Zwrócone szczytem do drogi tworzyły one nie- murowany budynek lamusa, wznoszący się obok powtarzalny rytm, nadający miasteczku urok dworu, a związany tradycją z dawnym zborem malowniczości. Ochrona tego zespołu przerasta ariańskim oraz grób Socyna w parku lusławickim możliwości konserwatorskie, toteż ograniczono ozdobiony nową oprawą architektoniczną w 1936 jej zakres do kilku wybranych zespołów, wymaga- roku. Sprawą ciągle otwartą i aktualną jest reali- jących jednakże kapitalnego remontu. Powstanie

66 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 w miasteczku Izby Regionalnej, dzięki inicjaty- ich do współdziałania na rzecz dalszego rozwoju wie miejscowego społeczeństwa, budzi nadzieję, naszego regionu. Lista nie jest pełna, przy nie- że wartości przechowane w zabytkowej zabudowie których nazwiskach brak bliższych danych co do zostaną w końcu dostrzeżone i docenione również miejsca pracy, zajmowanego stanowiska czy też przez mieszańców Zakliczyna. miejsca zamieszkania, których to danych nie udało Ludowe budownictwo drewniane przechowała się zebrać Komitetowi Dni Ziemi Brzeskiej. Szereg Ziemia Brzeska w swych północnych rejonach, z wymienionych tu osób otrzymało zaproszenia dopiero ostatnio bliżej badanych i odkrywanych Komitetu na spotkanie z okazji założenia Towa- przez etnografów. Możemy tam spotkać jeszcze rzystwa Miłośników Ziemi Brzeskiej. wśród zieleni łąk, lasów sosnowych i kęp drzew liściastych archaiczne formy chałup drewnia- 1. Gromada Borzęcin nych, opłotków wyplatanych z wikliny, piętrowych 1. inż. rolnik Janina Banaś wędzarni i lamusów. Dokładna penetracja terenu 2. doc. dr Jan Bochenek – Kraków pozwoli niewątpliwie na wybór cennych ekspona- 3. mgr praw Stanisław Curyło – prokurator we tów dla muzeum regionalnego, które gromadzić Wrocławiu powinno obiekty związane z historią i pięknem 4. mgr Ewa Czuła – plastyk Ziemi Brzeskiej. 5. Władysław Ducinowski – kpt. WP Wydobycie i ujawnienie wszelkich wartości tej 6. dr Jan Duda ziemi związanych z jej krajobrazem, z jej przeszło- 7. inż. Zdzisław Hebda – górnik ścią i z jej przyszłością jest wspólnym zadaniem 8. mgr Franciszek Klisiewicz – Kraków stojącym przed przyjaciółmi i miłośnikami tego 9. mgr Józef Klisiewicz – Warszawa regionu. Rewaloryzacja zespołów zabytkowych 10. dr praw Alojzy Kobyłecki – Kraków jest ważną częścią tego zadania wiążąca się ściśle 11. Władysław Kołodziej – mjr WP, Warszawa z rozwojem kultury i turystyki. 12. Józef Musiał – płk WP, Ełk Po wystąpieniu konserwatora wojewódzkiego dr 13. ks. Biskup Jan Obłąk – Olsztyn Hanny Pieńkowskiej odbyła się ożywiona dyskusja. 14. Józef Piękosz – płk WP, Warszawa Liczni miłośnicy regionu wskazywali, że oprócz 15. Marian Piękosz – płk WP wymienionych przez prelegentkę obiektów zabyt- 16. mgr Józef Prus kowych, istnieje na terenie wiele więcej zabytków 17. Kazimierz Pudełek – kpt. WP, Kielce murowanych i drewnianych, szczególnie z zakresu 18. dr med. Antoni Rogoziński – płk WP, Rzeszów budownictwa sakralnego. Wymieniono drewniane 19. mgr Anna Rogóż – górnik, Opole kościoły w Tymowej, Biesiadkach, Wojniczu, muro- 20. mgr Maria Rogoż – Kraków wane w Gnojniku, Wojniczu, Szczepanowie. Jest 21. Eugeniasz Staśko – kpt WP bardzo dużo figur i kapliczek przydrożnych o cie- 22. lek. med. Adam Trytek kawej budowie i oryginalnych rzeźbach, na przy- 23. Władysław Wójcik – mjr WP kład posąg św. Floriana w Brzesku z roku 1731. 24. Józef Zając – mjr WP, Warszawa Zwrócono też uwagę na niszczenie, przy sposobno- ści remontów, wystroju secesyjnych kamieniczek 2. Miasto Brzesko i gromada Brzesko w Brzesku. Tę sprawę poruszał kronikarz, obecny 1. mgr Andrzej Czyż na prelekcji, jako że interweniował u konserwatora – sekretarz KW PZPR w Krakowie wojewódzkiego w związku z remontem budynku 2. Jan Czuła apteki w Brzesku, gdzie niszczono elementy sece- – redaktor tygodnika „Perspektywy” Warszawa syjne budynku. Kronikarz zwrócił też uwagę na 3. prof. Edward Dobrzański – dziekan brak katalogów zabytków sztuki, także i w naszym Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, Kraków powiecie, jedyny jaki się ukazał (Katalog Zabytków 4. prof. dr Kazimierz Gibała Sztuki w Polsce Zeszyt 3 Powiat Brzeski, Minister- – kapitan Marynarki Handlowej, Gdańsk stwo Kultury i Sztuki Warszawa 1951) jest wyczer- 5. doc. dr Czesław Gofron pany i niedostępny nawet w antykwariatach. – dziekan Wydziału Prawa UMCS w Lublinie 6. Kazimierz Jaworski – pracownik Rady Państwa W Y K A Z KRAJANÓW 7. prof. Stanisław Korman Ziemi Brzeskiej, zajmujących poważne stanowiska – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie w administracji oraz w różnych działach gospo- 8. Jerzy Peters – aktor Teatru Ziemi Kieleckiej darki narodowej, jak też inne ważne stanowiska 9. Aureli Syweńki – dyrektor Cyrku Warszawa w kraju. 10. mgr Janina Leja Szubowa – asystent Lista sporządzona została z okazji Dni Ziemi Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Brzeskiej, a jej celem było nawiązanie łączności 11. mgr Wincenty Zydroń – wiceminister z krajanami z powiatu brzeskiego i pozyskanie Ministerstwa Przemysłu Spożywczego i Skupu

67 Jan Burlikowski

12. Stanisław Werewka 5. mgr inż. Bronisława Capuła z d. Gawełda, – pracownik KC PZPR w Warszawie kopalnia Rymar, Niedobczyce 6. mgr Maria Szczypa z d. Gawełda 3. Gromada Biadoliny Szlacheckie – SGPiS Warszawa 1. prof. Tadeusz Pilch – Warszawa, Uniwersytet 7. Stefan Kozdrój – ppłk WP, Łódź 2. inż. architekt Józef Pilch – Zabrze 8. mgr inż. Jan Maciaś 3. inż. Jan Pilch – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – specjalista w zakresie obrabiarek, Zabrze 9. mgr inż. arch. Stanisław Mida – dyrektor Przedsiębiorstwa Budowy Nowa Huta 4. Gromada Charzewice 10. mgr inż. Stanisław Maciaś 1. mgr Kazimierz Dudek – dyrektor Woj. Urzędu Poczt.-Telekom. w Lublinie – Naczelnik Wydziału Szkolnictwa Artystycznego 11. mgr inż. Franciszek Rzepecki – chemik, Kraków w Ministerstwie Kultury i Sztuki, Warszawa 12. dr Franciszek Serafin 2. Mieczysław Hebda – historyk, Instytut Naukowy Katowice – I sekretarz KW PZPR w Zielonej Górze 13. prof. Stefan Serafin 3. prof. Jan Jewulski – historyk, mjr WP Łódź – Wyższa Szkoła Rolnicza w Krakowie 14. mgr inż. Władysław Serafin – kopalnia soli w Wieliczce 5. Gromada Czchów 15. mgr Jan Serafin – prawnik, kpt MO, Kraków 1. Mikołaj Biłyk – dyrektor Narodowego Banku 16. mgr Jan Zakrzewski – ekonomista, Polskiego w Jaworznie dyrektor Spółdzielni Mieszkaniowej, Kraków 2. Edward Godlewski – pułkownik WP Wrocław 3. mgr inż. Michał Kotas – Huta Aluminium Skawina 9. Gromada Jurków 4. prof. Wojciech Krężołek – AGH Kraków 1. Stanisław Marecki – generał WP, 5. dr Marian Panowski docent socjologii Akademii Sztabu Generalnego – dyrektor Szpitala Powiatowego w Jaśle Warszawa 6. Józef Satora – naczelnik Wydziału w Ministerstwie Rolnictwa Warszawa 10. Gromada Gnojnik 1. mgr inż. Wojciech Wąs – architekt, 6. Gromada Dębno Dzielnicowa Rada Narodowa Kraków 1. Mieczysław Banowski – mjr WP, Koszalin 2. Tadeusz Kisiel – kpt MO, Wrocław 2. Mieczysław Murek – zastępca redaktora 3. roman Gicala – ppłk WP, Legnica naczelnego Trybuny Ludu Warszawa 4. Aleksander Potocki 3. Kazimierz Migdał – mjr WP, Warszawa – instruktor pilot Aeroklub w Krakowie 4. Emil Bączek – kierownik Wydziału Skupu Prezydium WRN w Krakowie 11. Gromada Łysa Góra 1. doc. dr Mleczko Franciszek, s. Franciszka 7. Gromada Doły – dr nauk socjologicznych, pracuje w Komitecie 1. Augustyn Dudek Centralnym PZPR Warszawa – dyrektor Technikum Mechanicznego Kraków 2. doc. dr Piotr Mytnik 2. Franciszek Góral – ppłk WP, Warszawa – dr nauk matematycznych, Białystok 3. Stanisław Gurgul 3. doc. dr Stefan Kural – dr geologii, – I sekretarz KP PZPR w Tychach odkrywca dwóch kopalni kaolinu, Wrocław 4. Stanisław Jaworski – mjr lotnictwa WP, Warszawa 5. Stefan Marecki – ppłk WP, Bydgoszcz 12. Gromada Jadowniki 6. Kazimierz Matura – ppłk lotnictwa WP, Warszawa 1. mgr Aleksy Czarnecki – prawnik, 7. Stanisław Sułek – pracownik Ministerstwa prezes Sądu Powiatowego w Tarnowie Handlu Wewnętrznego Warszawa 2. Stanisław Dadej – dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Szydłowcu 8. Iwkowa 3. Jan Gomularz – pracownik w Ministerstwie 1. mgr inż. Stanisław Duda – geolog, Warszawa Poczty i Telegrafu Warszawa 2. dr Stanisław Duda – chirurg 4. dr Józef Japa Szpital im. Dr Anki w Krakowie – rektor Akademii Medycznej, Katowice 3. prof. dr inż. Jerzy Grzymek 5. prof. Stanisław Martyna – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – Wyższa Szkoła Rolnicza, Kraków 4. mgr inż. Stanisław Gawełda – pułk. WP, 6. mgr Adolf Migrała – kierownik Instytut Badań Chemicznych Warszawa Wydziału Organizacyjnego KW PZPR, Kraków

68 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

7. Anna Milak – inż. drogownictwa w Krakowskim – nauczycielka Liceum Ogólnokształcącego Tychy Przedsiębiorstwie Robót Drogowych 8. Zygmunt Tyka 2. Tadeusz Leśniak – inż. górnik, budowa kopalni Jastrzębia – redaktor „Głosu Młodzieży” Kraków 3. prof. dr inż. Józef Machowski – profesor 13. Gromada Szczepanów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie 1. Józef Brzeziński – mjr WP, Przemyśl 4. doc. dr Józef Szymański – historyk, 2. mgr Władysław Borowiec Uniwersytet Śląski w Katowicach – prawnik, sędzia w Starogardzie 5. dr Marian Urbański 3. Bronisław Budyn – płk pożarnictwa – prawnik, sędzia w Wadowicach Woj. Kom. Straży Pożarnej Kraków 4. Tadeusz Gibała – płk WP, zastępca dowódcy 16. Gromada Zabawa Oficerskiej Szkoły Wojsk Zmechanizowanych, 1. Stanisław Gucwa – Marszałek Sejmu PRL Wrocław i prezes Naczelnego Komitetu Zjednoczonego 5. mgr Stanisław Gibała Stronnictwa Ludowego Warszawa – Ministerstwo Handlu Wewnętrznego, Warszawa 6. prof. Józef Gładki 17. Gromada Zaborów – dziekan Wydziału Budownictwa 1. mgr inż. Józef Bajor – dyrektor Lądowego Politechniki Krakowskiej Przedsiębiorstwa Budowlanego, Rzeszów 7. Józef Dziaduła – kpt. WP, Kłaj 2. mgr inż. Stanisław Boroń – dyrektor 8. Jan Kądziołka– płk WP, Wrocław Przedsiębiorstwa Budowlanego, Oświęcim 9. mgr Antoni Mróz – prawnik, inspektor 3. Jan Garlicki– dyrektor Elektromontażu w Ministerstwie Łączności, Warszawa nr 2 w Katowicach 10. dr Stanisław Turlej – Wojewódzka Komisja 4. Franciszek Garlicki Planowania Gospodarczego w Krakowie – dyrektor CEZAS w Krakowie 11. mgr Genowefa Styrna – prawnik, 5. mgr Stanisław Lupa prokurator Wojewódzki, Kraków – Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie 12. mgr Mieczysław Zachara – zastępca 6. Stanisław Nowak Dyrektora Biura Projektów Miasta Krakowa – przewodniczący Prezydium PRN w Tarnowie 13. mgr Józef Zachara – Wojewódzka Komisja 7. Józef Majewski – ppłk, Ministerstwo Spraw Planowania Gospodarczego, Kraków Wewnętrznych Warszawa 14. mgr Józefa Walicka 8. mgr inż. Jan Polak – prokurator wojewódzki, Kraków – geodeta w Prezydium WRN w Kielcach 9. Franciszek Żabiak 14. Gromada Szczurowa – inspektor NIK w Warszawie 1. Stanisław Antosz – generał WP, dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy 18. Gromada Zakliczyn 2. mgr Stanisław Choroń 1. Antoni Bagiński – pracownik ODIM w Świdnicy – mgr praw, prokurator powiatowy w Krakowie 2. inż. Florian Boczek – Mielec 3. mgr Andrzej Dzień – wicedyrektor Fabryki 3. inż. rolnik Emil Czuba Naczyń Emaliowanych w Olkuszu – Wyższa Szkoła Rolnicza Kraków 4. mgr Paweł Gnatek – Wojewódzki Zarząd 4. mgr Ludwik Drużkowski Aptek w Krakowie –Wyższa Szkoła Rolnicza w Krakowie 5. mgr Władysław Gofron – Przewodniczący 5. inż. elektryk Stefan Gondek Prezydium Rady Narodowej Nowa Huta – dyrektor techniczny Naftobudowa Kraków 6. dr med. Władysław Gofron 6. inż. elektryk Marian Nędza – Huta im. Lenina – sanatorium p. gruźlicze, Bystra Śląska 7. doc. dr Stanisław Konturek 7. mgr Józef Karamara – Akademia Medyczna Kraków – prawnik, sędzia Sądu Wojewódzkiego w Kielcach 8. Alfred Potoczek – były poseł na Sejm, 8. Władysław Wilski Moskal – płk WP, Warszawa długoletni I sekretarz KP PZPR w Żywcu 9. doc. dr Roman Wojnicki – profesor Akademii i Nowym Sączu, dyrektor Uzdrowiska Krynica Górniczo-Hutniczej w Krakowie 9. dr Józef Ruchała 10. dr Tadeusz Maj – wiceprzewodniczący – Wyższa Szkoła Pedagogiczna Kraków Prezydium WRN w Krakowie 10. inż. Zbigniew Ryba – Zakłady im. Szadkowskiego w Krakowie 15. Gromada Wojnicz 11. dr Franciszek Pawlik 1. inż. Andrzej Królikiewicz – dyrektor Szpitala w Kielcach

69 Jan Burlikowski

12. mgr inż. rolnik Kazimierz Soból czeń społecznych zakładów służby zdrowia, a ich – pracownik Komendy Wojewódzkiej MO rodziny nie są w stanie zapewnić im opieki, a także w Krakowie osobom niezbędnie potrzebującym takich usług, co 13. inż. elektryk Stefan Szymanowicz – Tarnów zostanie stwierdzone we wnioskach wystawionych 14. mgr Zbigniew Wawrykiewicz w wyniku badania przez lekarza rejonowego albo – prawnik, radca prawny Prezydium WRN lekarza szpitalnego. Pierwszeństwo do korzystania w Krakowie z usług Punktu przysługuje osobom samotnym, 15. mgr Jerzy Balasiński zakwalifikowanym do pomocy społecznej albo – Wyższa Szkoła Rolnicza w Krakowie pobierającym świadczenia rentowe. Opiekę nad chorymi w domu sprawować będą siostry Pogoto- Punkt Opieki Społecznej przy PCK wia Polskiego Czerwonego Krzyża, przeszkolone Przy Zarządzie Powiatowym Polskiego Czerwo- w tym celu na specjalnych kursach. nego Krzyża w Brzesku, którego prezesem jest dr Zbigniew Karski, zorganizowany został Punkt Skup ziemniaków Opieki Społecznej nad chorym w domu. Celem Gminne Spółdzielnie Samopomoc Chłopska pro- tego Punktu jest świadczenie podstawowych usług wadzą skup ziemniaków jadalnych, płacąc nastę- osobom chorym, przebywającym w domu, które są pujące ceny: kl. I – 130 zł. za 100 kg, kl. II – 95 zł. samotne lub są uprawnione do bezpłatnych świad- za 100kg.

Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Zmiany w podziale Sukces członków ZBOWiD-u z Brzeska administracyjnym powiatu Ostatnio w Wieliczce odbyły się zawody strzelec- 6 października 1972 roku pod przewodnictwem kie o puchar przechodni prezesa Zarządu Okręgu I sekretarza KP PZPR, Jana Surmana odbyła się Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W narada aktywu powiatowego w sprawie reformy zawodach tych brał udział zespól z Brzeska. Zdo- podziału administracyjnego i utworzenia gmin. był on puchar przechodni. W skład zwycięskiego Referat na ten temat wygłosił przewodniczący zespołu wchodzili zbowidowcy: Błażej Palej, Tade- Prezydium PRN, Jan Szczepaniec. Reforma wej- usz Wilk, Kazimierz Zając. dzie w życie z dniem 1 stycznia 1973 r. W miejsce 20 obecnie działających gromad utworzonych Październik – miesiącem zostanie 11 gmin. Sprawy te wzbudziły duże upowszechniania oszczędności zainteresowanie ludności, przede wszystkim Tradycyjnie już październik jest miesiącem upo- wiejskiej. Po naradzie powiatowej, odbędą się wszechniania oszczędności. Nieco danych o tej spra- z kolei narady aktywu gromadzkiego, a potem wie. Coraz większe kwoty deponowane są w PKO zebrania wiejskie, podczas których ludność zapo- lub Spółdzielniach Oszczędnościowo-Pożyczko- zna się z projektami zmian w podziale admini- wych. Na przykład w Oddziale PKO w Bochni, stracyjnym i będzie mogła wypowiedzieć swoje który obejmuje swoją działalnością również powiat uwagi na ten temat. brzeski, występuje stały wzrost wkładów oszczęd- nościowych. W pierwszym półroczu tego roku Marszałek Stanisław Gucwa w Brzesku wyniosły one 122.162 tys. zł., co stanowi wzrost 13 października przybył do Brzeska na spotkanie w stosunku do analogicznego okresu roku poprzed- z wyborcami prezes NK ZSL, Marszałek Sejmu niego o 131,9%. Przyrost wkładów w roku bieżą- PRL, poseł Ziemi Brzeskiej, Stanisław Gucwa. cym wynosił w powiecie bocheńskim 21.932 tys. zł., W spotkaniu brał również udział poseł Adolf zaś w powiecie brzeskim 11.109 tys. zł. Zwiększyła Ojczyk. Byli obecni również I sekretarz KP PZPR, się poważnie liczba książeczek oszczędnościowych. Jan Surman oraz sekretarz WK ZSL, Orloff. W powiecie bocheńskim przybyło ich w pierw- Sala Powiatowej Rady Narodowej wypełniła się szym półroczu tego roku 2.778, a w brzeskim po brzegi przybyłymi na spotkanie działaczami 2.065. Stan wkładów oszczędnościowych wynosi spółdzielczości i aktywu kobiecego. Po powitaniu w powiecie bocheńskim 182.702 tys. zł., w brze- gości przez przewodniczącego Prezydium PRN, skim zaś 75.642 tys. zł., a więc powiat bocheń- Jana Szczepańca, z krótkimi, treściwymi infor- ski znacznie nas wyprzedza pod tym względem. macjami o działalności kierowanych przez nich Jak wiadomo, PKO udziela kredytów na zakupy spółdzielni, wystąpili: Janina Hnatowicz, pre- ratalne. W powiecie bocheńskim, w I półroczu tego zes Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej, Andrzej roku, takich kredytów udzielono na kwotę 8.163 Żabiński, prezes Powiatowej Spółdzielni Ogrod- tys. zł., zaś w powiecie brzeskim na 6.656 tys. zł. niczej oraz prezes PZGS, Barnaś. Zabierało głos PKO udziela również kredytów na budownictwo szereg obecnych na sali wyborców, którzy wysu- indywidualne. W I półroczu tego roku takich kre- nęli wnioski i postulaty nurtujące społeczeństwo dytów było 180, na kwotę 10.400 tys. zł. naszego powiatu. Jak co roku, PKO na październik ogłosiła tak Marszałek Stanisław Gucwa mówił o ogólnej zwany konkurs 300. Konkurs polega na deklaro- sytuacji gospodarczej kraju oraz ustosunkował waniu kwoty 300 zł. lub jej wielokrotności i utrzy- się do wysuniętych przez wyborców postulatów mania jej na książeczce przez okres co najmniej i wniosków. 3 miesięcy. Wśród uczestników konkursu wyloso- wane będą odpowiednie nagrody. Inauguracja obchodów 50 rocznicy Kraju Rad Opieka społeczna dla potrzebujących 17 października 1972 roku, w sali kina Bałtyk, Bardzo pożyteczną działalność opiekuńczą rozwi- odbyła się inauguracja obchodów 50 rocznicy jają powołane do tego celu instytucje państwowe Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. i społeczne. Są to przede wszystkim: referat Na inaugurację przybyli przedstawiciele organiza- pomocy społecznej w Wydziale Zdrowia i Opieki cji politycznych i społecznych, władz państwowych Społecznej Prezydium PRN, odpowiednie komórki oraz liczni mieszkańcy Brzeska. Po odegraniu w prezydiach rad narodowych niższego stopnia, hymnu Związku Radzieckiego, przemówienie oko- Ośrodek Opieki Społecznej przy Przychodni Obwo- licznościowe wygłosił sekretarz Komitetu Powia- dowej oraz około 150 terenowych opiekunów spo- towego PZPR, Kazimierz Schűtterly. Następnie łecznych na terenie całego powiatu. została wyświetlona III część wielkiego filmu W roku ubiegłym z pomocy społecznej korzy- radzieckiego pod tytułem „Wyzwolenie”. stało blisko 1.000 osób, w tym roku do tej pory już

73 Jan Burlikowski

717. W roku ubiegłym na pomoc społeczną wydat- Od 1 stycznia 1972 roku ludność wiejska została kowano 3.500 tys. zł. Jest to jednak kwota niewy- objęta bezpłatną opieką zdrowotną. Odejmując starczająca na potrzeby powiatu, mimo iż na rok osoby mieszkające na wsi, a ubezpieczone z ty- 1972 została zwiększona o 200 tys. zł. tułu zatrudnienia, pozostaje około 45 tysięcy osób Obok pomocy ze strony państwa, równolegle, zatrudnionych w rolnictwie, które zostały objęte szeroką działalność rozwija Polski Komitet Pomocy bezpłatną opieką zdrowotną. Polega ona na opiece Społecznej. Pomaga on potrzebującym poprzez zdrowotnej otwartej, zamkniętej, świadczeniach przydzielanie środków żywności, opału, opiekuje stacji pogotowia ratunkowego, zaopatrzeniu w leki się rodzinami więźniów i alkoholików, pomaga i środki pomocnicze, przedmioty ortopedyczne i le- dochodzić roszczeń alimentacyjnych. Opiera swoją czenie uzdrowiskowe. Opiekę tę świadczą ludności działalność na środkach społecznych uzyskanych wiejskiej placówki służby zdrowia, a mianowicie: ze zbiórek, sprzedaży znaczków oraz darowizn. 11 ośrodków zdrowia,6 spółdzielni zdrowia (które W roku ubiegłym Komitet udzielił pomocy 97 od 1 stycznia 1973 przejdą pod zarząd uspołecznio- rodzinom na kwotę 1.900 tys. zł., a w tym roku nej służby zdrowia),5 izb porodowych,5 punktów udzielił pomocy 176 rodzinom, z tym że w reje- położniczych, przychodnia rejonowa, przychodnia strach posiada jeszcze 350 podań, które trudno obwodowa z jej 15 poradniami specjalistycznymi załatwić z powodu braku środków. i ogólnymi oraz 8 pracowniami i gabinetami. Niestety nie wszystkie ośrodki zdrowia na wsi Sesja Powiatowej Rady Narodowej posiadają dostateczne warunki lokalowe. W roku na temat opieki leczniczej dla ubiegłym oddano do użytku tylko jeden Ośrodek rolników i ochrony środowiska Zdrowia w Borzęcinie. W dalszym ciągu, w bar- człowieka dzo złych warunkach, pracują Ośrodki w Dębnie, 16 listopada 1972 roku, pod przewodnictwem Gnojniku, Szczurowej i Szczepanowie, a także radnego Karola Uchwata, obradowała Powiatowa Spółdzielnie Zdrowia w Zabawie i Olszynach. Stan Rada Narodowa. Zasadniczym tematem obrad ten ulegnie jednak poprawie, gdyż jeszcze w tej były dwie sprawy: realizacja zadań w zakresie pięciolatce, a więc do roku 1975 będą zbudowane opieki leczniczej dla rolników i ochrona środo- Ośrodki Zdrowia w Dębnie, Gnojniku i Szczuro- wiska człowieka na terenie powiatu brzeskiego. wej, a możliwe że również w Zabawie. W obradach, oprócz radnych powiatowych, wzięli Pomoc leczniczą zamkniętą świadczyć będzie udział również radni WRN z naszego terenu, leka- Szpital Powiatowy z filią w Czchowie. Obecnie rze i pracownicy służby zdrowia, przedstawiciele szpital w Brzesku jest remontowany kosztem zakładów pracy, przewodniczący Gromadzkich 11 mln. zł.; w tym roku rozpoczęto też prace Rad Narodowych, kierownicy Wydziałów. Przy- ziemne przy budowie nowego szpitala. byli też przedstawiciele Wydziału Gospodarki Sieć aptek nie jest wystarczająca na obecne Wodnej i Ochrony Powietrza, Prezydium WRN, potrzeby, przewiduje się otwarcie drugiej apteki Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Brzesku, a także apteki w Dębnie oraz przy oraz Zarządu Wojewódzkiego i Powiatowego Ligi wszystkich budowanych w przyszłości ośrodkach Ochrony Przyrody. zdrowia. Ujemną stroną działalności aptek jest Przed przystąpieniem do obrad, szereg dzia- brak pełnego zaopatrzenia w leki. Na działalność łaczy z terenu naszego powiatu zostało udekoro- służby zdrowia w powiecie wydawane są z budżetu wanych odznaczeniami państwowymi oraz odzna- poważne kwoty. Na przykład w roku bieżącym jest kami, a mianowicie: Złotymi Krzyżami Zasługi to 42 miliony złotych. – Antoni Nieć z Jurkowa i Franciszek Pancerz Oto niektóre dane dotyczące stanu zdrowot- z Wielkiej Wsi, Srebrnymi Krzyżami Zasługi – Sta- ności ludności w naszym powiecie. W roku 1971 nisław Błażej z Zabawy, Tadeusz Isak ze Zdrochca, zanotowano w powiecie 995 zgonów, z tego, Józef Mróz z Jurkowa, Piotr Serafin z Porąbki w ciągu trzech kwartałów 607 zgonów. W analo- Iwkowskiej – wszyscy to przodujący rolnicy. gicznym okresie roku bieżącego zgonów było 623, Odznaki Zasłużony pracownik rolnictwa otrzy- a więc o 16 więcej. W ubiegłym roku zanotowano mało pięciu rolników: Łukasz Kamiński z Połomu 2.003 urodzeń, w tym 1.503 w 3 kwartałach, nato- Małego, Kazimierz Gagatek z Żerkowa, Aleksan- miast w ciągu trzech kwartałów br. urodzeń było der Chabura z Rylowej, Tadeusz Świerczek z We- l407 czyli o 96 mniej. W ciągu trzech kwartałów sołowa, Józef Kania z Warysia. br. zanotowano 987 przypadków zachorowań na O stanie opieki leczniczej nad ludnością rolniczą choroby zakaźne, podczas gdy w roku ubiegłym mówił na wstępie przewodniczący Komisji Zdrowia takich przypadków było 14.081. Tak duży spadek i Opieki Społecznej, Adam Dzierwa. W imieniu tej zachorowań na choroby zakaźne nastąpił z po- Komisji poddał ocenie wyniki dotychczasowej dzia- wodu zmniejszenia liczby zachorowań na grypę, łalności służby zdrowia na tym odcinku. która w roku ubiegłym położyła do łóżek prawie

74 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

12 tysięcy chorych. Do tej pory w tym roku, takich kanalizacji miasta Brzeska i przygotowania tej zachorowań było tylko 209. inwestycji, tak aby była prowadzona równole- W naszym powiecie wciąż jest mało lekarzy gle z budową wodociągu grupowego Łukanowice i personelu średniego. Pod tym względem powiat – Brzesko. brzeski znajduje się na 16-tym miejscu w woje- Wydawałoby się pozornie, że problem ten w po- wództwie, a więc na końcowym. Posiadamy 55 wiecie brzeskim, jako rolniczym w ogóle nie ist- lekarzy,23 lekarzy dentystów,19 farmaceutów,234 nieje, albo że nie ma większego znaczenia. Niestety pracowników średniego personelu medycznego i 82 tak dobrze nie jest – świadczą o tym przykłady. niższego. Przyczyną tego stanu rzeczy są trudno- Zanieczyszczenie wód na terenie powiatu wystę- ści mieszkaniowe zarówno w mieście, jak i na wsi. puje przede wszystkim w obrębie miasta Brzeska, W związku z objęciem opieką lekarską ludności jak również na terenie tych miejscowości, gdzie rolniczej, dokonany został nowy podział powiatu istnieją zakłady produkcyjne. Źródłem zanieczysz na rejony lecznictwa otwartego. Zwiększyła się czenia są ścieki i wody zużyte, pochodzące z tych poważnie liczba przyjęć zarówno we wszystkich zakładów, osiedli lub pojedynczych obiektów. ośrodkach zdrowia jak i w spółdzielniach. Poważny Normy określają wielkości i rodzaj dopuszczal- wzrost przyjęć nastąpił w tym roku także w Przy nych zanieczyszczeń wód i w zależności od tego chodni Obwodowej w Brzesku. W ciągu trzech zaliczają je do jednej z trzech klas. Badania prze- kwartałów br. przyjęć tych było w Przechodni prowadzone na terenie powiatu brzeskiego wyka- w Brzesku 253.319. Najwięcej z tej liczby było zują, że poszczególne rzeki względnie ich odcinki, w pracowni analitycznej, bo przeprowadziła ona zaliczane są do następujących klas: prawie 126 tys. analiz, następna była poradnia 1. rzeka Dunajec wraz z dopływami zaliczona ogólna – 25.117 pacjentów. Większą ilość świad- została do I klasy czystości, czeń dało również w tym roku Pogotowie Ratun- 2. rzeka Uszwica od źródeł do miasta Brzeska kowe. W trzech kwartałach br. miało ono ponad 3 jest również w I klasie, zaś od Brzeska do ujścia tys. wyjazdów, w tym 2.590 na wieś. Łącznie Pogo- wraz z dopływami zaliczona została do II klasy towie przejechało prawie 70 tys. kilometrów. czystości, Drugim tematem obrad Powiatowej Rady Naro- 3. Kisielina na całej przestrzeni wraz z dopły- dowej było zagadnienie ochrony środowiska czło- wami, zaliczona została do I klasy czystości, wieka. Temat ten postawiono pod obrady po raz 4. potok Grabka od źródeł do ujścia wraz z do- pierwszy w naszym powiecie. Problem gospodarki pływami – I klasa czystości, wodnej i ochrony środowiska człowieka jest dziś 5. rzeka Uszewka od źródeł do ujścia wraz jednym z podstawowych w naszym kraju zagad- z dopływami zaliczona do II klasy. nień i od jego rozwiązania zależy dalsze tempo rozwoju przemysłu, energetyki, komunikacji, rol- Klasa I obejmuje wody przeznaczone do zaopa- nictwa, gospodarki komunalnej i innych dziedzin trzenia ludności w wodę do picia, zaopatrzenia naszego życia. Jest to też sprawa zdrowia nas przemysłu spożywczego i innych zakładów wyma- samych i przyszłych pokoleń. gających wody do picia, hodowli ryb łososiowatych. Problem czystości wód powierzchniowych Klasa II obejmuje wody przeznaczone do i podziemnych na terenie miasta i powiatu brze- hodowli ryb, z wyjątkiem łososiowatych, zaspo- skiego był przedmiotem rozważań Prezydium kojenia potrzeb hodowli zwierząt gospodarskich, PRN, które na swym posiedzeniu w dniu 28 maja urządzenia zorganizowanych kąpieli i uprawiania 1968 roku podjęło uchwałę w sprawie poprawienia sportów wodnych. stanu czystości wód powierzchniowych i podziem- Klasa III obejmuje wody przeznaczone do nych. Uchwała ta zobowiązywała jednostki organi- zaopatrywania przemysłu, z wyjątkiem tych zakła- zacyjne i gospodarcze do: dów, które wymagają wody zdatnej do picia, wody 1. prowadzenia ścisłej kontroli gospodarki do nawadniania terenów rolniczych, do upraw urządzeniami ściekowymi i kanalizacyjnymi zakła- ogrodniczych i szklarniowych. dów pracy, Odnośnie tego tematu, zabierający głos w dys- 2. spowodowania, by Okocimskie Zakłady kusji stwierdzali, że wprawdzie problem ochrony Piwowarskie zabezpieczyły fachową obsadę tech- środowiska w naszym powiecie nie jest jeszcze niczną w oczyszczalni ścieków w Brzesku, krytyczny, jednak i u nas już występują wypadki 3. spowodowania, by Zakłady te zadrzewiły zatruwania powietrza i wód, bezmyślnego niszcze- teren przyległy do oczyszczalni ścieków, a tym nia przyrody i dlatego już dziś trzeba o tym poważ- samym utworzyły pas izolacyjny od miasta. nie pomyśleć, aby kiedyś nie było za późno. Dalej, uchwała zobowiązywała właściwe insty- W obydwu omawianych na sesji sprawach pod- tucje do sygnalizowania zjawisk zanieczyszczenia jęto stosowne uchwały. W sprawie ochrony śro- wód powierzchniowych, do opracowania projektu dowiska człowieka zobowiązano Prezydium do

75 Jan Burlikowski usprawnienia ruchu tranzytowego przez miasto społeczeństwo powiatu oczekuje, iż usprawni ona i w tym celu rozważenie sprawy budowy obwodnic wiele problemów codziennego życia. Szczególnie miasta, zwrócenie się do Wojewódzkiej Stacji Sani- wiele po reformie obiecują sobie rolnicy, bowiem tarno-Epidemiologicznej w Krakowie o okresowe jednym z głównych celów reformy jest pomoc badanie zanieczyszczenia powietrza w mieście w rozwoju produkcji rolnej. Były również wypo- Brzesku i w innych miejscowościach leżących na wiedzi, w których przewijała się troska, czy nowe trasie E-22, wyegzekwowania przestrzegania obo- władze i aparat gminny sprostają tym zadaniom, wiązujących zarządzeń i wytycznych w zakresie jakie w nowych warunkach przypadnie im rozwią- stosowania chemicznych środków ochrony roślin, zywać. W obradach wziął udział wiceprezes Woje- właściwego ich przechowywania, magazynowania wódzkiego Komitetu ZSL, mgr Orloff. i likwidacji. Na zakończenie, Powiatowa Rada Narodowa, Zmiany w podziale mając na uwadze doniosłą rolę, jaką odgrywa Liga administracyjnym i utworzenie gmin Ochrony Przyrody, zobowiązała Prezydium do 1 stycznia 1973 roku weszła w życie uchwała Woje- udzielenia pomocy tej organizacji i zaleciła powoła- wódzkiej Rady Narodowej w Krakowie w sprawie nia kół LOP w każdej przyszłej gminie. utworzenia gmin. W powiecie brzeskim w miejsce 20 gromad powstało 11 gmin. Przestały istnieć gro- Przebudowa Placu Kazimierza mady w: Porąbce Iwkowskiej, Jurkowie, Paleśnicy, Wielkiego w Brzesku Charzewicach, Dołach, Łysej Górze, Biadolinach Rozpoczęto prace przy przebudowie placu Kazi- Szlacheckich, Jadownikach i Zaborowie i równo- mierza Wielkiego. Na tym placu odbywały się cześnie miejscowości te przestały być siedzibami targi, które na czas przebudowy zostały przenie- rad narodowych. Nadto przestały istnieć gromady sione na inne place. Plac Kazimierza Wielkiego w: Brzesku, Gnojniku, Iwkowej, Czchowie, Zakli- stanie się w przyszłości centralnym punktem czynie, Wojniczu, Dębnie, Szczepanowie, Szczuro- naszego miasta, planuje się tu bowiem budowę wej, Borzęcinie i w Zabawie. Miejscowości te jednak szeregu bloków mieszkalnych, a także Powiato- pozostały siedzibami gminnych rad narodowych. wego Domu Kultury. roboty przy przebudowie Prace przygotowujące nowy podział administra- placu prowadzi Wojewódzkie Przedsiębiorstwo cyjny prowadzone były prawie od roku. Projekty Robót Komunalnych oraz kilku podwykonawców. uzgadniano z ludnością wsi na zebraniach wiej- Obecnie trwają prace przy zakładaniu podziem- skich. Sam projekt zniesienia gromad i utworzenia nych kabli dla oświetlenia oraz przygotowuje się gmin spotkał się z pełnym zrozumieniem ludności, podkład pod płytę betonową. Na niej zostanie uło- która widziała w nowych gminach jednostki odpo- żona nawierzchnia z kolorowego piaskowca. Na wiednio większe i silniejsze ekonomicznie, bar- tym placu, który stanie się miejscem masowych dziej od gromad zdolne do pełnego zaspokojenia manifestacji, planuje się wzniesienie pomnika gospodarczych, socjalnych i kulturalnych potrzeb ku czci mieszkańców miasta i powiatu, poległych miejscowej ludności. Również zapowiedziane i zamordowanych przez niemieckiego okupanta. przekazanie szeregu nowych uprawnień gminom Koszt inwestycji ma wynosić około 3 mln. zł. Przy i przekazanie im nowych zadań z powiatu, pozwo- przebudowie placu pracuje społecznie młodzież liło ludności mieć nadzieję, że wiele spraw będzie brzeskich szkół średnich. mogła załatwić w gminie. Staranne i wnikliwe przygotowanie projektów Plenarne obrady PZPR i ZSL przez władze powiatowe pozwoliło na uniknięcie, 24 listopada 1972 roku w Brzesku, obradowały w tej drażliwej sprawie nowego podziału admi- wspólnie Komitet Powiatowy PZPR oraz Powia- nistracyjnego, większego niezadowolenia zain- towy Komitet ZSL. Przewodniczył obradom I se- teresowanej ludności. Sprawy kontrowersyjne kretarz KP PZPR, Jan Surman. Tematem zasadni- uzgadniane były zresztą na miejscu. W trakcie czym była sprawa wprowadzenia w życie reformy opracowania projektu były odgórne propozycje podziału administracyjnego i utworzenia gmin, przyłączenia terenu gromady Zabawa do powiatu a także związane z tym zadania dla wymienionych tarnowskiego, a także zaniechanie tworzenia organizacji politycznych. Na wspólnym plenarnym gminy Szczepanów, a przyłączenie wsi wchodzą- posiedzeniu omówiono stan przygotowań do tej cych w skład tej gromady do okolicznych gmin. Na reformy. Na ten temat referaty wygłosili: sekretarz usilne zabiegi władz politycznych i państwowych KP PZPR, Marian Cichostępski oraz przewodni- powiatu brzeskiego, odstąpiono od tych projektów. czący Prezydium PRN, Jan Szczepaniec. Był też projekt przesunięcia wsi Dołęga i Pojawie W dyskusji, uczestnicy Plenum w pełni zaak- z dotychczasowej gromady Zaborów i włączenia ceptowali program przedłożonego planu reformy ich do gminy Zabawa. Jednak ludność tych wsi w powiecie brzeskim, wskazując równocześnie, że wraz z całym aktywem, była zdecydowanie temu

76 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 przeciwna, domagając się kategorycznie włącze- Rząchowa, Strzelce Małe, Strzelce Wielkie, Szczu- nia ich do gminy Szczurowa. Władze powiatowe rowa, Wola Przemykowska, Zaborów, były tego samego zdania i ostatecznie obydwie te 9. gmina WOJNICZ, w skład której weszły wsie przeszły do gminy Szczurowa. O innych wąt- obszary sołectw: Biadoliny Radłowakie, Dębina pliwościach zadecydowało stanowisko zaintereso- Łętowska, Dębina Zakrzewska, Grabno, Isep, wanej ludności. Na przykład część mieszkańców Łopoń, Łukanowice, Milówka, Olszyny, Rudka, Suk- Jaworska domagała się przydzielenia tej wsi do manie, Wielka Wieś, Więckowice, Wojnicz, Zakrzów, gminy Zakliczyn, jednak postawienie tej sprawy 10. gmina ZABAWA, w skład której weszły na zebraniu wiejskim upadło, bowiem olbrzymia obszary sołectw: Marcinkowice, Przybysławice, większość mieszkańców wypowiedziała się za pro- Wał-Ruda, Wola Radłowska, Zabawa, Zdrochec, jektem przygotowanym przez władze powiatu, to 11. gmina ZAKLICZYN, w skład której jest za przynależnością do gminy Dębno. Również weszły obszary sołectw: Bieśnik, Borowa, Charze- ludność Niedźwiedzy wypowiedziała się prawie wice, Dzierżaniny, Faliszowice, Faściszowa, Filipo- w 100% za Dębnem. Na zebraniu wiejskim w Bia- wice, Gwoździec, Jamna, Kończyska, Lusławice, dolinach Radłowskich rozstrzygnięty został pro- Olszowa, Paleśnica, Roztoka, Ruda Kameralna, blem przynależności do Dębna czy Wojnicza, gdzie Słona, Stróże, Wesołów, Wola Stróska, Wróblowice, ostatecznie zadecydowano, że wieś ta, będąca Zakliczyn, Zawada Lanckorońska, Zdonia. dotychczas w gromadzie Dębno, będzie należała Podział administracyjny powiatu brzeskiego do gminy Wojnicz. Po rozstrzygnięciu tych spraw, ma następującą historię: w roku 1935 z dniem 1 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej podjęło kwietnia w miejsce gmin jednowioskowych utwo- stosowną uchwałę wnioskującą, która była pod- rzono 11 gmin zbiorowych. Siedzibami gmin były stawą dla uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej. następujące miejscowości: Borzęcin, gmina Oko- Tak staranne i wnikliwe przygotowanie cim z siedzibą w Brzesku, Czchów, Dębno, Iwkowa, reformy podziału administracyjnego w powiecie Radłów, Szczepanów, Szczurowa, Uszew, Wojnicz, brzeskim nie mogło spowodować również zakłó- Zakliczyn. Ten stan podziału administracyjnego ceń w samym przeprowadzeniu reformy. Z dniem utrzymał się do dnia 31 grudnia 1954 roku. 1 stycznia 1973 roku powstały więc na terenie Z dniem 1 stycznia 1955 r., w miejsce 11 gmin powiatu brzeskiego następujące gminy: utworzono 40 gromad. Równocześnie nastąpiły 1. gmina BORZĘCIN, w skład której weszły zmiany graniczne. Do powiatu tarnowskiego ode- obszary sołectw: Bielcza, Borzęcin Dolny, Borzęcin szła część gminy Radłów, a mianowicie Radłów i Bi- Górny, Jagniówka, Waryś; skupice Radłowskie, a z gminy Wojnicz do powiatu 2. gmina BRZESKO, w skład której weszły tarnowskiego odeszła wieś Łętowice. Z powiatu tar- obszary sołectw: Jadowniki, Jasień, Okocim, nowskiego przyłączono do powiatu brzeskiego wieś Poręba Spytkowska; Wróblowice, z przydziałem do gromady Zakliczyn 3. gmina CZCHÓW, w skład której weszły i wieś Jamna, do gromady Paleśnica. Z dniem 1 paź- obszary sołectw: Będzieszyna, Biskupice Melsztyń- dziernika 1951 r. powiększono obszar m. Brzeska, skie, Czchów, Jurków, Piaski-Drużków, Tworkowa, włączając w jego granice część Okocimia, tak zwany Tymowa, Wytrzyszczka, Złota. Okocim Dolny to jest Browar i okolicę, a także 4. gmina DĘBNO, w skład której weszły wieś Słotwinę i przysiółek Kopaliny. W związku obszary sołectw: Biadoliny Szlacheckie, Dębno, z tymi zmianami w obrębie miasta, stacja kolejowa Doły, Jastew, Jaworsko, Łoniowa, Łysa Góra, Brzesko – Słotwina otrzymała nową nazwę Brze- Maszkienice, Niedźwiedza, Perła, Porąbka Uszew- sko – Okocim. W późniejszych latach następowały ska, Sufczyn, Wola Dębińska, kolejne zmiany w podziale administracyjnym. 5. gmina GNOJNIK, w skład której weszły Dnia 1 stycznia 1966 roku zniesiono 6 gro- obszary sołectw: Biesiadki, Gnojnik, Gosprzydowa, mad: Górka, Niedzieliska, Wola Przemykowska, Lewniowa, Uszew, Zawada Uszewska, Żerków, Rudka, Wesołów, Zdonia. Zostało więc 34 gromady. 6. gmina IWKOWA, w skład której weszły Z dniem 1 lipca 1960 roku zniesiono dalsze 4 gro- obszary gromad sołectw: Dobrociesz, Drużków, mady, a to: Strzelce Wielkie, Sufczyn, Biesiadki Pusty, Iwkowa, Kąty, Połom Mały, Porąbka Iwkow- i Olszyny. Zostało gromad 30. Z dniem 1 stycznia ska, Wojakowa, 1962 roku zniesiono kolejne gromady: Bielcza, 7. gmina SZCZEPANÓW, w skład której Filipowice, Marcinkowice, Mokrzyska, Przyborów, weszły obszary sołectw: Bucze, Łęki, Mokrzyska, Biskupice Melsztyńskie, Poręba Spytkowska. Pozo- Przyborów, Sterkowiec, Szczepanów, Wojkowice, stały więc 23 gromady. Z dniem 1 stycznia 1969 8. gmina SZCZUROWA, w skład której roku zniesiono dalsze 3 gromady to jest: Jasień, weszły obszary sołectw: Dąbrówka Morska, Dołęga, Uszew, Wielka Wieś. Pozostało 20 gromad i stan Górka, Kopacze Wielkie, Księże Kopacze, Kwików, ten utrzymywał się do obecnej reformy podziału Niedzieliska, Pojawie, Rajsko, Rudy Rysie, Rylowa, administracyjnego i utworzenia gmin.

77 Jan Burlikowski

Do części opisowej każdej gminy dodano po dwie mapki. Jedna dotyczy obszaru gminy z za- znaczonymi na niej drogami i lasami, druga obra- zuje istniejące na terenie gminy i każdej wsi urzą- dzenia socjalne, placówki oświatowe i kulturalne, punkty zaopatrzenia, skupu i usług itp. Objaśnie- nie znaków użytych na tych mapach znajduje się na odwrocie mapy nowego podziału administracyjnego powiatu. Dane liczbowe dotyczące ludności i obszaru gmin przyjęto z opracowań wyjściowych, nade- słanych przez Prezydium WRN w Krakowie z ze- stawień GUS. Pozostałe dane pochodzą z opraco- wań Wydziału Organizacyjno-Prawnego, który Siedziba Gminnej Rady Narodowej w Borzęcinie. przygotowywał projekty podziału administracyjnego powiatu. Dane te mogą nieco różnić się od Lecznictwo zabez- podobnych informacji i liczb umieszczonych na piecza jeden nowy, drugich mapkach, gdyż te ostatnie sporządzono nowocześnie urządzony już po ustabilizowaniu się gmin, to jest w około Ośrodek Zdrowia wraz rok później. z izbą porodową oraz 1 Wyjaśnienia wymagają liczby dotyczące ludno- apteka. W gminie dzia- ści rolniczej i nierolniczej w powiecie. Jak wiadomo łają 4 ochotnicze straże powiat brzeski ma charakter rolniczy. Jednak pożarne,4 remizy stra- znaczna liczba ludności nierolniczej wskazywałaby żackie,2 urzędy pocz- na co innego. Przez ludność rolniczą rozumiemy towe, kasa spółdzielcza, tych mieszkańców powiatu i ich członków rodzin, posterunek MO. Gmina których jedynym, albo głównym źródłem utrzy- posiada połączenie auto- mania jest rolnictwo. Ludność nierolnicza to taka, busowe z Brzeskiem której źródłem utrzymania jest wyłącznie, albo oraz linie autobusowe Siedziba Gaierwszy naczelnik głównie praca zarobkowa. Poza bardzo nieliczną w innych kierunkach. Gminy Władysław Skalski. grupą takich mieszkańców, którzy żyją wyłącznie Siedziba gminy znajduje Gminnej Rady Narodowej z zarobku, olbrzymia większość to ludzie pracu- się w nowym okazałym w Borzęcinie. jący w rozmaitych zawodach, w różnych gałęziach budynku, zbudowanym gospodarki narodowej, którzy posiadają niewielkie jeszcze dla potrzeb gromady, dzięki usilnym sta- gospodarstwa rolne, na których pracują dorywczo raniom ówczesnego sekretarza gromadzkiego, dłu- w wolnych chwilach, lub pracują tam członkowie goletniego działacza społecznego, więźnia obozu ich rodzin, najczęściej żony i starsze dzieci. Jest hitlerowskiego – Józefa Bratkę, który równocze- to tak zwana obecnie grupa „chłopo-robotników”, śnie z utworzeniem gminy przeszedł na emeryturę. bardzo liczna w naszym powiecie. Kronikarz pra- Gmina Borzęcin podzielona została na 5 gnie to specjalnie zaznaczyć, gdyż uważa się, że ta sołectw, a sam Borzęcin na 4 sołectwa, to jest: grupa jest zjawiskiem przejściowym, w przyszłości Borzęcin Górny, Borzęcin Dolny, przysiółek nie będzie chyba znana Jagniówka, przysiółek Waryś. Wieś Bielcza jest piątym sołectwem. Gmina Borzęcin posiada powierzchnię 8.640 Gmina została zelektryfikowana w latach pięć- hektarów, liczba ludności wynosi 6.025. W skład dziesiątych, a więc stosunkowo wcześnie, z inicja- gminy wchodzi dotychczasowa jednowioskowa gro- tywy tamtejszych mieszkańców. Głównym proble- mada Borzęcin oraz wieś Bielcza z dotychczasowej mem mieszkańców gminy i jej władz jest dalszy gromady Biadoliny Szlacheckie. Gmina posiada na rozwój rolnictwa i hodowli. Pierwszym naczelni- swoim terenie Gminną Spółdzielnię Samopomoc kiem gminy został Władysław Skalski, urodzony Chłopska z odpowiednią siecią sklepów,4 Kółka 26 marca 1930 roku. Posiada średnie wykształce- Rolnicze,1 lecznicę weterynaryjną i zasadniczą nie w zakresie melioracji wodnych. Jest członkiem szkołę rolniczą środowiskową,3 przedszkola,5 PZPR. Od 21 lat pracuje w swoim zawodzie, od szkół podstawowych w tym 3 realizujące program 1.01.1962 r. pracował w Powiatowym Inspektora- VIII klasy – łącznie 1.010 uczniów. Na terenie cie Wodnych Melioracji w Brzesku w charakterze gminy znajdują się 2 biblioteki i 4 punkty biblio- agromelioranta. Z dniem 1 listopada 1972 r. został teczne, łącznie 11.912 tomów,1 stałe kino,3 świe- powołany na pełnomocnika do organizowania tlice,1 klub rolnika,1 klub RUCHU. gminy Borzęcin. Jest przeszkolony na kursie dla

78 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 kandydatów na naczelników gmin, zorganizowanym przez Prezydium WRN w Krakowie. Siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu Gminy mieści się w budynku własnym, jednopiętrowym wybudowanym jeszcze dla potrzeb gromady w roku 1962, o powierzchni użytkowej 340 m2. Jest on dobrze urządzony i wystarczający dla potrzeb gminy.

Gmina BORZĘCIN 1. Obszar gminy 8.040 ha (8,04 km2) 2. Liczba ludności ogólna 6.025 w tym rolniczej 4.032, pozarolniczej 1.993 3. Liczba wsi – 2 Borzęcin, ludność 4.540, obszar 5863 ha, liczba Dom Ludowy w Borzęcinie. gospodarstw 1.143 Bielcza, ludność 1.485, obszar 2.175 ha, liczba gospodarstw 346 4. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: – użytki rolne – 3.821 ha – lasy – 1.891 ha – łąki – 1.459 ha – inne – 869 ha 5. Nazwa jednostek gospodarczych i administracyjnych położonych na terenie gminy: Posterunek MO, Gminna Spółdzielnia Samopo- moc Chłopska, Kółka Rolnicze, OSP, agronomówka, punk weterynaryjny, KGW. 6. Punkty gospodarcze i usługowe – gospodarcze 3 (młyn, masarnia, stolarnia) Ośrodek Zdrowia w Borzęcinie. – usługowe – 12 (stolarnie, fryzjerskie, szewskie, krawieckie) – skup zwierząt – 1 – zlewnia mleka – 4 – sklepy – 16, w tym 6 spożywczych,5 wielo- branżowych,5 przemysłowych 7. Placówki kulturalno-oświatowe: – szkoły – 5 – przedszkola – 3 – świetlice – 5 – biblioteki – 2 – punkty biblioteczne – 5 – kluby – 3 8. Ośrodki Zdrowia – 1, punk apteczny – 1, izba Szkoła Podstawowa w Borzęcinie. porodowa – 1 9. Placówki pocztowo telegraficzne – 2 10. Spółdzielnie Oszczędnościowo-Pożyczkowe – 1 11. Inne urządzenia na terenie gminy: kino stałe

Borzęcin jest jedną z największych wsi w woje- wództwie krakowskim. Ciekawie położony, po obydwu stronach rzeki Uszwicy na przestrzeni około 7 kilometrów. Dzieli się wyraźnie na dwie części – większą, nazywaną Borzęcin Górny i drugą mniejszą, nazywaną Borzęcin Dolny. W skład tej wsi wchodzi kilka przysiółków, jak: Waryś, Gra- nice, Czernawa, Łazy, Wisowatki, Jagniówka. Sto- sunkowo wysoko jest tu rozwinięta kultura rolna. Dom Handlowy GS w Borzęcinie.

79 Jan Burlikowski

Zakład Stolarski Spółdzielni NOWOŚĆ z Brzeska w Borzęcinie. Szkoła Podstawowa w przysiółku Waryś.

Szkoła Podstawowa w Borzęcinie Dolnym. Bielcza w gminie Borzęcin – fragment wsi.

Borzęcin – fragment wsi położonej po obu brzegach Uszwicy. Szkoła Podstawowa w Bielczy, gmina Borzęcin.

Dom Strażaka w Borzęcinie Dolnym. Budynek Kółka Rolniczego, Bielcza, gmina Borzęcin.

80 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Borzęcin to wieś o dość dużych tradycjach ruchu i kultury ludowej. W Bielczy bardzo dobrze pracuje miejscowe Kółko Rolnicze, którego działacze z długoletnim prezesem Stanisławem Majewskim rozwijają dużą aktywność nie tylko w sprawach rolnictwa, ale także we wszystkich innych sprawach społecznych i kulturalnych.

Gmina Brzesko posiada powierzchnię 6.124 ha, liczba ludności – 10.435. W jej skład wchodzą dotychczasowe gromady Brzesko i Jadowniki, a więc wsie: Jasień, Okocim, Poręba Spytkowska Siedziba Gminnej Rady Narodowej w Brzesku (skrzyżowanie oraz Jadowniki. Siedziba gminy mieści się w Brze- ulic Okocimskiej z Piastowską). sku przy ul. Okocimskiej i dlatego gmina nosi taką nazwę. Przed wojną i po wojnie, do roku 1950, Siedzibą Gminnej gmina ta miała nazwę Okocim z siedzibą w Brze- Rady Narodowej i Urzędu sku. Gmina jest całkowicie zelektryfikowana i zra- Gminy w Brzesku jest diofonizowana. Wszystkie miejscowości posiadają murowany budynek par- łączność telefoniczną z Brzeskiem oraz dogodną terowy przy ulicy Okocim- komunikację autobusową z wyjątkiem wsi Oko- skiej, własność Państwo- cim, do której ze względu na jej wysokie położenie wego Funduszu Ziemi, nie dało się uruchomić komunikacji. o powierzchni użytkowej Gmina posiada dobrą sieć handlową, z tym że 167 m2. siedziba Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłop- ska z nazwą Okocim znajduje się w Brzesku. Rów- Gmina BRZESKO nież w Brzesku znajduje się Urząd Stanu Cywil- 1. Obszar gminy 6.124 nego właściwy dla tej gminy oraz obsługujący tę ha (6,12 km2) Helena Nędza, pierwszy gminę Bank Spółdzielczy z oddzielną Kasą przy 2. Liczba ludności naczelnik Gminy Brzesko. GS Okocim. Także posterunek MO dla gminy – 10.435, w tym rolniczej Brzesko znajduje się w mieście. – 3.304, pozarolniczej – 7.131 Na terenie gminy znajdują się następujące 3. Liczba wsi – 4 instytucje: Gospodarstwo Doświadczalne Wyższej Jasień, ludność 2.450, obszar 1.462 ha, liczba Szkoły Rolniczej, którego siedziba znajduje się gospodarstw 484 w Brzesku,4 Kółka Rolnicze,6 przedszkoli,6 szkół Okocim, ludność 1.933, obszar 1.220 ha, liczba podstawowych w tym 5 z programem klasy VIII, gospodarstw 391 w których liczba uczniów wynosi 1.751, cztery Poręba Spytkowska, ludność 1.895, obszar biblioteki publiczne,4 punkty biblioteczne,3 świe- 1.519 ha, liczba gospodarstw 427 tlice,2 kluby Młodego Rolnika. W Jadownikach, w Wiej- Jadowniki, ludność 4.127, obszar 1.923 ha, skim Domu Kultury ma pomieszczenie Powiatowy Dom liczba gospodarstw 876 Kultury z Poradnią Kulturalno Oświatową. Znajduje się 4. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: tu 1 Ośrodek Zdrowia, pozostałe wsie tej gminy mają – użytki rolne – 3.678 ha opiekę lekarską w Ośrodku i Przychodniach w Brzesku. – lasy – 1.202 ha W gminie są 4 straże pożarne. – łąki – 798 ha Głównym problemem gminy jest dalszy wzrost pro- – inne – 445 ha dukcji rolnej i hodowlanej. Z innych, mniejszych wpraw- 5. Nazwa jednostek gospodarczych i admini- dzie, ale dotkliwych to: brak wody w Szkole Podstawo- stracyjnych położonych na terenie gminy: wej w Porębie Spytkowskiej, brak komunikacji tej wsi Kółka Rolnicze w Jadownikach, Okocimiu, z Brzeskiem autobusami MKS oraz konieczność budowy Porębie Spytkowskiej. dla Urzędu Gminy bardziej odpowiedniego budynku. 6. Punkty zaopatrzenia i usług Pierwszym naczelnikiem Gminy Brzesko została – produkcyjne – 3 (cegielnia, piekarnia, rozlew- Helena Nędza, urodzona 26.12.1929 r. Posiada wykształ- nia piwa) cenie średnie rolnicze, jest członkiem PZPR. Zawodowo – usługowe – 7 (inst. elektryczne, szewskie, pracuje 25 lat, ostatnio od roku 1969 pracowała w cha- krawieckie) rakterze zootechnika w Jadownikach. Z dniem 1 listo- – skupu – 0 pada 1972 r. została powołana na pełnomocnika do orga – zlewnie mleka – 3 nizowania gminy w Brzesku.

81 Jan Burlikowski

– sklepy – 12 (spożywcze – 0, wielobranżowe – 11, przemysłowe – 1) 7. Placówki kulturalno oświatowe: – szkoły – 6 – przedszkola – 6 – świetlice – 4 – biblioteki – 4 – punkty biblioteczne – 2 – kluby – 2 8. Ośrodki Zdrowia – 1, punkt położniczy – 1 9. Placówki UPT – 1 10. SOP – 0 11. Inne urządzenia będące na terenie gminy – kino objazdowe Dom Strażaka w Jadownikach, gmina Brzesko.

W skład gminy wchodzi między innymi wieś Jadowniki, jedna z największych w wojewódz- twie krakowskim. We wsi są silnie zakorzenione tradycje rzemiosła murarskiego. Jadowniki z tego powodu zwane są w okolicy „wsią murarzy”. Są to doskonali fachowcy, wielu z nich pracowało m.in. przy budowie Nowej Huty. Pracowali i pracują nadal przy budowie wielkich obiektów przemy- słowych. Obecnie jest to zamożna wieś, dobrze rozbudowana, przed wojną na skutek bezrobo- cia w zawodach budowlanych, często do domów jadownickich zaglądała bieda. Czynem społecznym wybudowano w Jadow- nikach Dom Strażaka oraz Dom Kultury. W tym Restauracja GS CEGIEŁKA w Jadownikach, gmina Brzesko.

Wiejski Dom Kultury w Jadownikach, gmina Brzesko. Ulica wiejska w Jadownikach, gmina Brzesko.

Jadowniki, gmina Brzesko – zbiory ziemniaków – kopanie mechaniczne, Szkoła Podstawowa Nr 1 w Jadownikach, gmina Brzesko. zbieranie ręczne.

82 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Jadowniki, gmina Brzesko. Obora na 60 bukatów Bolesława Poręba Spytkowska, gmina Brzesko, Szkoła Podstawowa. Duca i jego zespołu.

Okocim, gmina Brzesko, Szkoła Podstawowa.

Jadowniki, wzgórze Bocheniec,400 m npm. ze śladami Okocim, gmina Brzesko, omłoty na wspólnym klepisku. prehistorycznego grodziska.

Jadowniki, fragment wsi z nową zabudową. Jasień, gmina Brzesko, Państwowy Dom Dziecka.

83 Jan Burlikowski budynku znalazł pomieszczenie Powiatowy Dom Kultury. Na terenie wsi znajduje się najwyższe w pobliżu Brzeska wzniesienie Bocheniec,400 m npm, z przysiółkiem o tej samej nazwie. Dosko- nały punkt widokowy na wszystkie cztery strony powiatu brzeskiego. Na nieco niższym wzgórzu rozsiadła się duża wieś Okocim. Na terenie tej wsi, w części zwanej Okocimiem Dolnym, w roku 1845 powstał Browar. Teren ten został w roku 1951 przyłączony do miasta Brzeska, jednak nazwa firmowa Browaru pozostała.

W Jasieniu, w budynkach podworskich urzą- dzony został Państwowy Dom Dziecka. Zarówno Czchów. Baszta – pozostałość z zamku z XI-XII wieku. Jasień, jak i sąsiednia wieś Poręba Spytkowska, posiadają połączenie autobusami Miejskiej Komuni kacji Autobusowej z Brzeskiem.

W Czchowie istnieje Zakład Doskonalenia Rzemiosła, który wykonuje usługi oraz kształci fachowców. Czynne są 3 biblioteki oraz 9 punk- tów bibliotecznych, łącznie posiadają one 13.641 tomów. Znajduje się tu 5 świetlic,1 klub Rol- nika,1 klub Ruchu. W Czchowie znajduje się duży Ośrodek Zdrowia, który zarazem spełnia rolę filii Szpitala Powiatowego w Brzesku. Jest też 1 Spółdzielnia Zdrowia i jedna apteka. W gminie działa 6 Kółek Rolniczych,1 lecznica weteryna- Czchów. Widok ogólny. ryjna, 7 ochotniczych straży pożarnych z 6 remi- zami,2 placówki pocztowo-telekomunikacyjne,7 wsi posiada telefon. Rolnictwo kredytuje Bank Spółdzielczy. Na terenie Czchowa w miejscowości zwanej Pęchry znajduje się zapora na Dunajcu, który tworzy zalew. To, oraz piękna okolica spo- wodowały, że Czchów stał się po wojnie, a szcze- gólnie w ostatnich latach ośrodkiem turystyki i wypoczynku nie tylko dla mieszkańców powiatu, ale także województwa i kraju. Liczne zakłady wybudowały w okolicy zalewu domki kampin- gowe, wybudowano tu także stały Dom Wypoczyn- kowy Związku Wędkarzy. Ostatnio wybudowano tu piękny i nowoczesny zakład gastronomiczny. Czchów. Fragment rynku. Z prawej widoczne zabytkowe domy W sumie, w Czchowie w ośrodku wypoczynkowym z XVIII-XIX wieku.

Siedziba Gminnej Rady Narodowej w Czchowie. Czchów. Fragment rynku z zabytkowym kościołem z XIV wieku.

84 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Pomnik ku czci pomordowanych na cmentarzu w Czchowie.

Lipa obok kościoła w Czchowie, przy której hitlerowcy dokonali egzekucji kilku mieszkańców Czchowa. Na tablicy napis: Miejsce uświęcone męczeńską krwią Polaków pomordowanych przez hitlerowców. Czchów, dom w którym mieści się apteka.

jest 700 miejsc, a nadto 300 miejsc noclegowych znajduje się w domach prywatnych. W roku 1972 w powiecie brzeskim, głównie właśnie w Czcho- wie, przebywało 23.900 wczasowiczów i turystów, w tym około 600 turystów zagranicznych. Atrakcją Czchowa są zabytki, z których główne to baszta z XII wieku jako pozostałość po zamku obronnym oraz kościół z XIV wieku. Problemem Czchowa jest jeszcze lepsze wykorzystanie walorów turystyczno-wypoczynkowych tej pięknej okolicy i w związku z tym pozyskanie trwałych obiektów wypoczynkowych. Wysyłane są propozycje do róż- nych zakładów pracy w sprawie budowy tutaj takich budynków. W związku z tym powstaje konieczność Czchów. Zabytkowy kościółek cmentarny z XVIII wieku. wybudowania kładki przejezdnej na Dunajcu dla pozyskania terenów leżących po drugiej stronie rzeki. W samym Czchowie istnieje problem budowy nowej apteki. Są też i inne potrzeby jak budowa budynku dla Banku Spółdzielczego, pełne zagospodarowanie rynku itp. Oczywiście problemem jest dalszy rozwój produkcji rolnej i hodowli, a także roz- wój produkcji warzyw. Na terenie gminy, a w szcze- gólności w Czchowie, zaznaczył się w ostatnich latach burzliwy rozwój szklarniowej uprawy warzyw, toteż popieranie tej produkcji jest celowe. Siedziba Gminnej Rady Narodowej w Czchowie znajduje się w budynku własnym, wybudowanym jeszcze dla potrzeb gromady. Wielką zasługę w bu- Zabytkowe domy z XVIII-XIX wieku w rynku w Czchowie. dowie tego budynku i jego urządzenia oraz w ogóle

85 Jan Burlikowski

w rozwoju Czchowa, posiada były sekretarz gminy, a następnie gromadzki w Czchowie, Czesław Gór- ski. Pierwszym naczelnikiem Gminy Czchów mianowany został Józef Skalski, urodzony 27.12.1936 roku. Posiada średnie wykształcenie techniczne z zakresu melioracji wodnych, jest członkiem PZPR. Od 18 lat pracuje zawodowo, od 1958 roku pracował w Powiatowym Inspektoracie Wodnym Melioracji w Brzesku, jako agromeliorant. Z dniem 1 listopada 1972 r. Prezydium PRN powołało go na pełnomocnika do organizowania gminy Czchów. Jest przeszkolony na kursie dla kandydatów na Czchów. Szklarniowa uprawa warzyw. naczelników gmin, zorganizowanym przez Prezy- dium WRN w Krakowie. Siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu Gminy w Czchowie mieści się w budynku wła- snym, piętrowym, w rynku, który został rozbudowany i oddany do użytku w roku 1972. Odnośnie tej budowy wiele zastrzeżeń miała konserwator wojewódzki dr Hanna Pieńkowska. Budynek stoi w rynku, stanowiącym wraz z otoczeniem zabytek wysokiej klasy i stąd zastrzeżenia konserwatora, od której nie uzyskano zgody na taką przebudowę wspomnianego budynku.

Gmina CZCHÓW 1. Obszar gminy – 6.670 ha (6,67 km2) Czchów. Restauracja GS Na Zaporze. 2. Liczba ludności ogółem – 7.338, w tym rolniczej – 4.544, pozarolniczej – 2.794 3. Liczba wsi – 9 Będzieszyna, ludność 158, obszar 231 ha, liczba gospodarstw 32 Czchów, ludność 1.794, obszar 1.241 ha, liczba gospodarstw 376 Piaski Drużków, ludność 565, obszar 876 ha, liczba gospodarstw 130 Wytrzyszczka, ludność 385, obszar 478 ha, liczba gospodarstw 98 Biskupice Melsztyńskie, ludność 529, obszar 512 ha, liczba gospodarstw 139 Jurków, ludność 755, obszar 478 ha, liczba gospodarstw 170 Czchów. Restauracja GS. Tymowa, ludność 1.198, obszar 1.382 ha, liczba gospodarstw 313 Tworkowa, ludność 809, obszar 657 ha, liczba gospodarstw 202 Złota, ludność 1.147, obszar 815, liczba gospodarstw 275 4. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: – użytki rolne – 3.785 ha – lasy – 1.770 ha – łąki – 405 ha – inne – 772 ha 5. Jednostki gospodarcze i administracyjne położone na terenie gminy: Czchów. Ośrodek Zdrowia i II Oddział Wewnętrzny Szpitala posterunek MO, Gminna Spółdzielnia SCH, Powiatowego w Brzesku. Kółka Rolnicze, OSP, leśniczówka

86 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Czchów Zapora. Widok na Zalew Czchowski od strony wschodniej.

Czchów. Przysiółek Trawniki. Szkoła Podstawowa. Przed szkołą, z lewej, nieżyjący już Władysław Kaczor, ówczesny przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej, z prawej kronikarz. Czchów Zapora. Przystań i plaża.

Czchów Zapora. Widok na Zalew Czchowski od strony Tropia. Czchów Zapora. Ośrodek wypoczynkowy.

Czchów Zapora. Jezioro Czchowskie (Zalew Czchowski) w całej swej krasie. Wytrzyszczka, gmina Czchów. Prom na Dunajcu.

87 Jan Burlikowski

Wypoczynek nad jeziorem. Tymowa, gmina Czchów. Krajobraz.

Czchów. Szkoła Podstawowa.

Czchów. Lecznica weterynaryjna.

Wytrzyszczka, gmina Czchów. Szkoła Podstawowa. Czchów. Zakład Doskonalenia Zawodowego.

88 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Złota, gmina Czchów. Zakład Wychowawczy. Złota, gmina Czchów. Sklep GS.

Złota, gmina Czchów. Stare, stuletnie chaty. Złota, gmina Czchów. Nowe domy.

Jurków, gmina Czchów. Szkoła Podstawowa. Złota, gmina Czchów. Spółdzielnia Kółek Rolniczych.

89 Jan Burlikowski

– szkoły – 9 – przedszkola – 4 – świetlice – 7 – biblioteki – 3 – punkty biblioteczne – 7 – kluby – 2 8. Ośrodki Zdrowia – 1, apteka – 1 9. Placówki pocztowo-telegraficzne – 2 10. Spółdzielnia Oszczędnościowo Pożyczkowa (SOP) – 1 11. Inne – kino

Miejscowość Czchów o charakterze mia- Jurków, gmina Czchów. Widok ogólny. steczka, dzięki bliskiej zaporze na Dunajcu oraz utworzonemu dzięki niej jezioru, rozwinęła się w urocze letnisko, położone w okolicy górzystej, obfitującej w lasy, o zdrowym i łagodnym klimacie oraz znakomitych kąpielach w Dunajcu. W Czcho- wie i okolicy jest wiele zabytków wysokiej klasy. Najwyższe wzgórze w okolicy – Machulec 483 m npm. Pięknie położone są i inne wsie tej gminy jak: Wytrzyszczka, Będzieszyna, Tymowa, a także już w dolinie Dunajca, Jurków. We wsi Złota znajduje się Szkoła Specjalna z internatem dla dzieci opóźnionych w rozwoju. Przez teren wsi Tymowa prowadzi droga do Iwkowej. Osobliwością tej drogi są liczne serpentyny, co pozwala pojazdom poko- Tworkowa, gmina Czchów. Szkoła Podstawowa. nać znaczną wysokość wzgórza. Ostatnio w Czchowie i w najbliższej okolicy bardzo szeroko rozwija się ogrodnictwo szklar- niowe, wprowadza się także maszynową uprawę ziemi. Niemniej jednak można tu spotkać jeszcze rolników, którzy do uprawy ziemi używają jako siły pociągowej krów. Prowadzone jest też na terenie gminy, w stopniu większym niż na innych terenach powiatu, sadownictwo. Szczególnie dobrze rodzą tu śliwy, dając doskonałe owoce. Wielu rolni- ków suszy je we własnym zakresie, w prymitywnie urządzonych suszarniach. To urocze miasto było widownią tragedii w czasie wojny, bowiem hitlerowcy przeprowadzili tu Tworkowa, gmina Czchów. Dom Strażaka. pacyfikację, w wyniku której straciło życie kilkunastu mieszkańców Czchowa. Dla uczczenia 6. Punkty zaopatrzenia i usług pomordowanych postawiono pomnik. – produkcyjne – 5 (produkcja części maszyn i urządzeń ogólnego przeznaczenia, Gmina Dębno posiada obszar 8.157 ha, liczba lud- piekarnia, wytwórnia wód gazowanych, ności wynosi 11.267. W jej skład wchodzą wszystkie wytwórnia pustaków i wsie dotychczasowej gromady Dębno, a nadto wieś Bia- dachówek, przetwórnia surowców mleczar- doliny Szlacheckie (należąca poprzednio do gromady skich) Biadoliny Szlacheckie), wszystkie wsie z dotychczaso- – usługowe – 7 (instalacyjno-elektryczne, szew- wej gromady Doły oraz Łysa Góra i Jaworsko z dotych- skie, fryzjerskie) czasowej gromady Łysa Góra. Pod względem ludności – skupu – 1 Dębno jest największą gminą w powiecie. Na swoim – zlewnie mleka – 7 terenie posiada instytucje gospodarcze, socjalne i kul- – sklepy – 25 (w tym: spożywcze 1, wielobran- turalne, niezbędne do należytego zaspokojenia potrzeb żowe – 18, przemysłowe – 6 ludności. Istnieje Gminna Spółdzielnia Samopomoc 7. Placówki kulturalno-oświatowe: Chłopska z dobrze rozwiniętą siecią sklepów i punk-

90 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

pełnomocnika do organizowania Gminy Dębno. Prze- szkolony na kursie w Krakowie. Siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu Gminy w Dębnie mieści się w murowanym budynku parterowym, dawnym podworskim, stanowiącym własność gminy, przebudowanym w roku 1945 o powierzchni użytkowej 170 m2. W części tego budynku przed wojną, a także jakiś czas po wojnie, znajdowała się łaźnia gminna. Była ona mało użytkowana, i wnet została zde- wastowana. Po wyremontowaniu, w budynku tym znalazł pomieszczenie Ośrodek Zdrowia. Z uwagi na szczupłość pomieszczeń, Ośrodek Zdrowia przeniesiono do budynku Siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu Gminy w Dębnie. POM i w ten sposób poszerzono biuro Urzędu Gminy. Budynek ogólnie jest w złym stanie, zagrzybiony. tów zaopatrzenia. W Dębnie jest piekarnia pracująca dla Gmina DĘBNO potrzeb powiatu oraz nowo 1. Obszar gminy – 8.157 ha (8,16 km2) wybudowany zakład gastro- 2. Liczba ludności – 11.267, w tym rolniczej – 6.977, nomiczny. W Łysej Górze ist- pozarolniczej – 4.290 nieje duży zakład ceramiczny 3. Liczba wsi – 13 Kamionka. Dębno, ludność 1.062, obszar 8201 ha, liczba Gmina posiada 11 szkół gospodarstw 222 podstawowych, z nich 9 Jastew, ludność 439, obszar 237 ha, liczba realizuje program VIII-mej gospodarstw 89 klasy. Przedszkoli jest 8. Maszkienice, ludność 1.212, obszar 669 ha, W szkołach podstawowych liczba gospodarstw 269 Pierwszy naczelnik Gminy uczy się 1.828 młodzieży. Perła, ludność 339, obszar 413 ha, liczba gospo- Dębno – Jan Mleczko. W Łysej Górze znajduje się darstw 226 Technikum Ceramiczne oraz Sufczyn, ludność 1.335, obszar 958 ha, liczba szkoła zawodowa, nadto 1 Zasadnicza Szkoła Rolnicza. gospodarstw 306 Są 4 biblioteki publiczne oraz 9 punktów bibliotecznych. Wola Dębińska, ludność 740, obszar 586 ha, Posiadają łącznie 16.704 tomy. Jest 1 stałe kino,8 świe- liczba gospodarstw 151 tlic,1 klub Rolnika,5 klubów Ruchu. Na terenie gminy Doły, ludność 608, obszar 615 ha, liczba gospo- istnieje 1 Ośrodek Zdrowia oraz 2 Spółdzielnie Zdrowia, darstw 150 w tym pierwsza w województwie krakowskim i jedna Łoniowa, ludność 808, obszar 829 ha, liczba z pierwszych w kraju Spółdzielnia Zdrowia w Łysej gospodarstw 204 Górze,1 apteka. Inne instytucje: Posterunek MO,13 OSP, Niedźwiedza, ludność 593, obszar 445, liczba z których 11 posiada własne remizy,4 placówki pocz- gospodarstw 141 towo-telekomunikacyjne,13 wsi stelefonizowanych. Na Porąbka Uszewska, ludność 1.200, obszar 997, terenie gminy znajduje się stacja kolejowa Biadoliny. liczba gospodarstw 141 Sieć autobusowa jest dobrze rozwinięta we wszystkich Jaworsko, ludność 689, obszar 442, liczba kierunkach, są dogodne połączenia z Brzeskiem oraz gospodarstw 158 Tarnowem. W Dębnie znajduje się cenny zabytek: dwór Łysa Góra, ludność 1.607, obszar 777, liczba obronny nazywany powszechnie „zamkiem”, z XV gospodarstw 266 wieku. Gmina jest zelektryfikowana i zradiofonizowana. Biadoliny Szlacheckie, ludność 637, obszar 378, W Dębnie znajduje się Państwowy Ośrodek Maszynowy liczba gospodarstw 128 obsługujący cały powiat, działa 12 Kółek Rolniczych. Problemem gminy Dębno jest dalsza troska o rozwój 4. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: produkcji rolnej i hodowli, budowa odpowiedniejszego – użytki rolne – 4902 ha pomieszczenia dla Gminnej Rady Narodowej i Urzędu – lasy – 1151 ha Gminy oraz budowa wodociągów w gminie zasilanych – łąki – 832 ha z rurociągu biegnącego przez gminę z Dunajca do Brzeska. – inne – 1283 ha Pierwszym naczelnikiem gminy mianowany został 5. Jednostki gospodarcze i administracyjne Jan Mleczko, urodzony 11.01.1939. Posiada on średnie położone na terenie gminy: wykształcenie rolnicze, jest członkiem ZSL i posiada 9 posterunek MO, Gminna Spółdzielnia SCH, letni staż pracy w Prezydium GRN w Dołach w charak- Państwowy Ośrodek Maszynowy, terze agronoma. Z dniem 1 listopada powołany został na Międzykółkowa Baza Maszynowa, Kółka Rolnicze.

91 Jan Burlikowski

Dębno. Restauracja GS Samopomoc Chłopska ZAMKOWA

Dębno. Zamek – widok z lotu ptaka. Dębno. Pierwsza w powiecie piekarnia GS Samopomoc Chłopska.

Dębno. Maszynowa uprawa roli.

Dębno. Zamek Dębno. Szkoła – Pomnik Tysiąclecia.

92 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Dębno. Przetwórnia Owoców i Warzyw Powiatowej Spółdzielni Ogrodniczej z Brzeska. Łysa Góra, gmina Dębno. Ulica wiejska.

Dębno. Jeden z licznych nowych domów. Łysa Góra, gmina Dębno. Nowe domy.

Łysa Góra, gmina Dębno. Spółdzielnia KAMIONKA – Zakład Produkcji Ceramiki Artystycznej. Łysa Góra, gmina Dębno. Dom artysty plastyka Bolesława Książka.

Łysa Góra, gmina Dębno. Blok mieszkalny Spółdzielni Mieszkaniowej. Łysa Góra, gmina Dębno. Wzgórze Łysa Góra.

93 Jan Burlikowski

Łysa Góra, gmina Dębno. Zespół Pieśni i Tańca KAMIONKA Łysa Góra, gmina Dębno. Widok na wieś ze stoku Łysej Góry. – scena finałowa z Lajkonikiem.

Łysa Góra, gmina Dębno. Dom Strażaka. Łysa Góra, gmina Dębno. Produkcja ceramiki artystycznej.

Łysa Góra, gmina Dębno. Szkoła Podstawowa – Pomnik Tysiąclecia im. Jana Smolenia. Łysa Góra, gmina Dębno. Produkcja szkła artystycznego.

Łysa Góra, gmina Dębno. Technikum Ceramiczne. Jastew, gmina Dębno. Jeden z nowych domów.

94 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Niedźwiedza, gmina Dębno. Urocza stara chata z malwami w ogródku. Porąbka Uszewska, gmina Dębno. Omłoty u rolnika Antoniego Pięty.

Niedźwiedza, gmina Dębno. Fragment wsi z basenem przeciwpożarowym. Porąbka Uszewska, gmina Dębno. Szkoła Podstawowa.

Maszkienice, gmina Dębno. Remiza OSP. Porąbka Uszewska, gmina Dębno. Gminny Ośrodek Kultury.

Maszkienice, gmina Dębno. Dom Ludowy im. prof. dr Franciszka Bujaka Porąbka Uszewska, gmina Dębno. Ośrodek Zdrowia.

95 Jan Burlikowski

– przedszkola – 7 – świetlice – 9 – biblioteki – 3 – punkty skupu – 9 – kluby – 6 8. Ośrodki Zdrowia – 3, izba porodowa, punk apteczny 9. Placówki pocztowo-telegraficzne – 3 10. SOP – 1 11. Inne urządzenia na terenie gminy: kino objazdowe

Łoniowa, gmina Dębno. Szkoła Podstawowa. Na terenie Dębna znajduje się zabytek wysokiej klasy, dwór obronny z XV w. zwany zamkiem. We wsi Biadoliny Szlacheckie jest stacja kolejowa Biadoliny. Budynek stacyjny jest nowy, poprzedni wraz z urządzeniami został wysadzony przez wycofujące się wojska niemieckie. We wsi Maszkienice znajduje się okazały budynek Domu Ludowego wybudowany w okresie międzywojen- nym przez prof. Franciszka Bujaka, tutejszego rodaka i nazwany po wojnie jego imieniem. Wieś przed wojną skomasowana o wysokiej kulturze rolnej. Wieś Porąbka Uszewska w tej gminie wyspecjalizowała się w uprawie truskawek. Wieś Łysa Góra znana jest szeroko z wytwórni cera- Niedźwiedza, gmina Dębno. Szkoła Podstawowa. micznej Kamionka i istniejącego tam Technikum Ceramicznego. Wieś ta również znana jest z wysokiego uspołecznienia i inicjatywy w czynach społecznych oraz działalności kulturalnej. Zespół Pieśni i Tańca Kamionka, działający przy zakła- dach ceramicznych jest znany nie tylko w powiecie i kraju, ale także za granicą (Włochy, Egipt, Fin- landia i inne kraje).

W Dębnie istnieje przetwórnia owoców i warzyw, zaś w Woli Dębińskiej wytwórnia mas bitumicznych dla celów drogowych. W gminie jest daleko posunięta mechanizacja prac polowych dzięki istniejącemu w Dębnie Państwowemu Niedźwiedza, gmina Dębno. Dom Strażaka. Ośrodkowi Maszynowemu.

6. Punkty zaopatrzenia i usług: Gmina Gnojnik posiada powierzchnię 5.481 – produkcyjne – 4 (produkcja wyrobów cera- ha, liczba ludności wynosi 6.278. W skład tej gminy micznych Kamionka, przetwórnia weszły wszystkie miejscowości dotychczasowej gro- surowców mleczarskich, piekarnia, przetwór- mady Gnojnik. Gminna Spółdzielnia Samopomoc nia owocowo- Chłopska dla terenu gminy ma siedzibę w Brze- warzywna) sku, posiada jednak w Gnojniku swoją ekspozy- – usługowe – 10 (instalacyjno elektryczne, fry- turę i magazyny, a na terenie gminy wystarczającą zjerskie, krawieckie, szewskie, sieć placówek handlowych. Posiada Ośrodek Zdro- młynarstwo) wia, punkt apteczny. Gmina jest zelektryfikowana – skupu żywca – 1 i w znacznej części zradiofonizowana. Szkół pod- – zlewnie mleka – 3 stawowych jest 7, w tym 5 z VIII klasą. Młodzieży – sklepy – 26 w tym spożywcze – 0, wielobran- i dzieci w szkołach jest 1.111. Jest 1 przedszkole,1 żowe – 20, przemysłowe – 6. Zasadnicza Szkoła Rolniczo-Środowiskowa. Na 7. Placówki kulturalno oświatowe: terenie gminy znajdują się: młyn gospodarczy – szkoły – 11 i wytwórnia mas bitumicznych PZDL z Brzeska.

96 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Znajdują się 3 biblioteki i 4 punkty biblioteczne, łącznie posiadają one 13.393 tomy. Jest 1 kino stałe,4 świetlice,3 kluby Rolnika,4 kluby Ruchu. Placówek pocztowo-telekomunikacyjnych jest 3, a stelefonizowanych wsi 5. W gminie znajduje się 7 ochotniczych straży pożarnych i 7 remiz, posterunek MO w Gnojniku. Sieć PKS w kierunku Brze- ska, Czchowa i Nowego Sącza oraz Iwkowej i Zakli- czyna, a także do wsi Gosprzydowa. Siedziba gminy znajduje się w nowym budynku, wybudowanym jeszcze dla potrzeb Gromadzkiej Rady Narodowej.

Problemem gminy Gnojnik jest, podobnie jak w innych gminach powiatu brzeskiego, dalszy roz- wój produkcji rolnej i hodowli. Z innych, budowa ośrodka zdrowia. Pierwszym naczelnikiem gminy mianowany został mgr inż. Władysław Morański, urodzony 02.10.1946 roku, najmłodszy naczelnik w powiecie. Posiada wyższe wykształcenie rolnicze. Należy do PZPR. Pracę rozpoczął z dniem 1.10.1971 roku w Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Gnojniku na stanowisku asystenta zootechnika, a z dniem 1 listopada 1972 r. został powołany przez Prezydium PRN na pełnomocnika do organizowa- Siedziba Gminnej Rady Narodowej w Gnojniku. nia gminy w Gnojniku. Odbył kurs dla naczelni- ków gmin zorganizowany przez Prezydium WRN w Krakowie. 4. Powierzchnia Gminna Rada Narodowa i Urząd Gminy gminy w rozbiciu na: w Gnojniku mieści się w budynku własnym dwu- – użytki rolne – 3438 ha piętrowym, oddanym do użytku w 1969 roku – lasy – 977 ha o powierzchni użytkowej 279 m2. Jest to budy- – łąki – 625 ha nek wzorowany na planach typowych budynków – inne – 441 ha dla gromadzkich rad narodowych (jak w Zaba- 5. Jednostki gospodar- wie), powiększony o nadbudowę drugiego pietra. cze i administracyjne poło- Ta przeróbka planów nie wyszła na dobre, gdyż żone na terenie gminy: wygląd budynku razi w zestawieniu z otoczeniem. posterunek MO, Kółka Rolni- Pierwszy naczelnik Gmina GNOJNIK cze, Ochotnicza Straż Gminy Gnojnik 1. Obszar gminy – 5.481 ha. (5,48 km2) Pożarna, magazyny GS – mgr inż. Władysław 2. Liczba ludności – 6.278, w tym rolniczej 6. Punkty zaopatrze- Morański. – 4.085, pozarolniczej – 2.193 nia i usług: 3. Liczba wsi – 7 – produkcyjne – 1 (stolarski) Biesiadki, ludność 771, obszar 642 ha, liczba – usługowe – 6 (młynarski, kowalsko-ślusarski, gospodarstw 259 fryzjerski, szewski, remontowo- Gnojnik, ludność 1.521, obszar 1.190 ha, liczba budowlany) gospodarstw 348 – skupu – 1 Gosprzydowa, ludność 877, obszar 1.106 ha, – zlewnie – 1 liczba gospodarstw 219 – sklepy – 11 w tym wielobranżowe – 9, prze- Lewniowa, ludność 784, obszar 627 ha, liczba mysłowe – 2 gospodarstw 211 7. Placówki kulturalno-oświatowe: Uszew, ludność 1.496, obszar 1.195 ha, liczba – szkoły – 7 gospodarstw 372 – przedszkola – 1 Zawada Uszewska, ludność 530, obszar 507 ha, – świetlice – 4 liczba gospodarstw 147 – biblioteki – 3 Żerków, ludność 299, obszar 214 ha, liczba – punkty biblioteczne – 4 gospodarstw 82 – kluby – 6

97 Jan Burlikowski

Gnojnik. Szkoła Podstawowa

Uszew, gmina Gnojnik. Dom Ludowy.

Gnojnik. Kółko Rolnicze.

Uszew, gmina Gnojnik. Bar – Kawiarnia GS.

Gnojnik. Wzorowe gospodarstwo hodowlane Józefa i Władysława Ruszajów. Obora na 40 bukatów.

Biesiadki, gmina Gnojnik. Dom Ludowy.

Uszew, gmina Gnojnik. Szkoła Podstawowa.

Biesiadki, gmina Gnojnik. Główna ulica wiejska Uszew, gmina Gnojnik. Nowa zabudowa wsi. z charakterystyczna zabudową.

98 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

wzdłuż drogi oraz na przyległych wzgórzach, jest zagrożona poważnie w czasie każdego wylewu Uszwicy. Rozwija się tu uprawa truskawek, lud- ność zajmuje się rolnictwem, hodowlą, a część pracuje poza rolnictwem. Uszew, oraz przyległa wieś Zawada Uszewska, znana była dawniej z wypieku specjalnych bułek zwanych kukiełkami, sprzedawanych masowo na okolicznych jarmarkach, przede wszystkim w Brzesku. Obecnie tę tradycję podtrzymuje już tylko jedna gospodyni z Zawady Uszewskiej. Uszew była siedzibą gminy od roku 1935 do 1954. Później była siedzibą gromady. Gdy aktualna się stała sprawa likwidacji niektórych gromad, powstało pytanie, czy ma być zlikwidowana gromada Uszew, czy Gnojnik. Prze- ważyła sprawa usytuowania gromady w Gnojniku, który był bardziej centralnie położony w stosunku do innych wsi, mających wejść w skład gromady, a jak się później okazało i przyszłej gminy Gnojnik. Zadecydowały też takie fakty, jak istnienie w Gnoj- niku posterunku MO, a przede wszystkim maga- zynów nawozów sztucznych i towarów masowych oraz sklepów różnych branż i punktów skupu Gminnej Spółdzielni Okocim z siedzibą w Brzesku.

Gmina Iwkowa posiada powierzchnię 4.725 Biesiadki, gmina Gnojnik. Drewniane, zdobione domy przy hektarów, mieszkańców zaś liczy 4.851. Obok głównej ulicy wiejskiej. gminy Zabawa, jest najmniejszą w powiecie. W jej skład wchodzi dotychczasowa gromada Iwkowa oraz wszystkie wsie dotychczasowej gromady Porąbka Iwkowska. Posiada na swoim terenie Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska, z do- statecznie rozwiniętą siecią placówek handlowych. Posiada piękne położenie wśród zalesionych wzgórz, a malownicze widoki oraz świeże powie- trze sprzyjają dobremu, spokojnemu wypoczynkowi i rekreacji. Gmina posiada Ośrodek Zdrowia, lecznicę weterynaryjną, działają tam 4 Kółka Rol- nicze,5 ochotniczych straży pożarnych, które mają dwie remizy. W gminie są 2 urzędy pocztowe,6 wsi Gosprzydowa, gmina Gnojnik. Dom Strażaka i Szkoła posiada połączenie telefoniczne. W Iwkowej znaj- Podstawowa. duje się Kasa Spółdzielcza, a na terenie gminy znajdują się 2 biblioteki i 9 punktów bibliotecz- 8. Ośrodki Zdrowia – 1, punkt położniczy – 1 nych, posiadające łącznie 10.327 tomów książek. 9. Placówki pocztowo-telegraficzne – 2 Jest 1 świetlica,1 klub Ruchu,1 klub Rolnika. 10. SOP -1 Przedszkoli na terenie gminy znajduje się 2, szkół 11. Inne: kino objazdowe podstawowych 5 z tym, że wszystkie realizują program VIII klasy. Liczba dzieci szkolnych wynosi Siedziba Gminy, wieś Gnojnik, położona 1.111. W gminie znajdują się 2 szkoły zawodowe, jest w dolinie Uszwicy. Jest to duża, stara wieś, to jest, jedna Szkoła Przysposobienia Rolniczego wzmiankowana po raz pierwszy w roku 1215. Roz- i jedna Zasadnicza Szkoła Rolnicza Środowiskowa. łożona na małych pagórkach, ciągnie się 7 km ze Gmina posiada połączenie autobusowe z Brze- wschodu na zachód. Znaczna liczba ludności pra- skiem oraz z Nowym Sączem. Urząd Gminy mieści cuje poza rolnictwem np. w Azotach, Hucie im. się w nowym, własnym budynku, wybudowanym Lenina, Skawinie. W skład gminy wchodzi też wieś jeszcze dla potrzeb gromady. Problemem gminy Uszew. Wieś ta jest starym osiedlem, wzmian- jest rozwój rolnictwa, hodowli oraz sadownictwa. kowanym w XIII wieku. Leży w dolinie Uszwicy, Gmina jest zelektryfikowana.

99 Jan Burlikowski

Połom Mały, ludność 273, obszar 172 ha, liczba gospodarstw 59 Porąbka Iwkowska, ludność 270, obszar 275 ha, liczba gospodarstw 62 Wojakowa, ludność 943, obszar 995 ha, liczba gospodarstw 230 4. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: – użytki rolne – 2797 ha – lasy – 1249 ha – łąki – 358 ha – inne – 321 ha 5. Nazwy jednostek gospodarczych i administracyjnych położonych na terenie gminy: Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, punkt weterynaryjny, agronomówka, OSP, Kółka Rolnicze 6. Punkty zaopatrzenia i usług: – produkcyjne – 3 (wytwórnia pustaków i da- chówek, wytwórnia wód gazowanych, przetwórnia mięsa) Siedziba Gminnej Rady Narodowej w Iwkowej – usługowe – 4 (remontowo budowlane, napraw sprzętu elektrycznego, tech., Pierwszym naczelnikiem gminy mianowany wypożyczalnia sprzętu domowego) został Edward Serafin urodzony 4 lutego 1930 r. – skupu – 2 Ma wykształcenie średnie, jest członkiem PZPR – zlewnia mleka – 4 i posiada 13 letni staż pracy w radach narodowych – sklepy – 15 w tym: spożywcze – 3, wielobran- na stanowisku sekretarza gromadzkiego. Na sta- żowe – 6, przemysłowe – 6 nowisku prezesa Gminnej Spółdzielni Samopomoc 7. Placówki kulturalno oświatowe: Chłopska w Iwkowej pracował przez 7 lat. Został – szkoły – 5 przeszkolony na kursie dla kandydatów na naczel- – przedszkola – 1 ników gmin, zorganizowanym przez Prezydium – świetlice – 3 WRN w Krakowie. Od 01.11.1972 roku był peł- – biblioteki – 2 nomocnikiem wyznaczonym do zorganizowania – punkty biblioteczne – 6 gminy Iwkowa. – kluby – 1 8. Ośrodki Zdrowia – 1, izba porodowa – 1 Siedziby Gminnej Rady Narodowej i Urzędu 9. Placówki Urzędu Pocztowo Telekomunika- Gminy w Iwkowej mieszczą się w dwu stojących cyjnego – 2 obok siebie murowanych budynkach. Budynek główny jest zarazem obiektem kulturalno-oświato- Stolica gminy, wieś Iwkowa jest to duża wieś, wym i jest własnością gminy. Wybudowany został bardzo pięknie położona w niecce potoku Bela, oto- w r.1972. Drugi budynek, piętrowy wybudowano czona ze wszystkich stron zalesionymi wzgórzami. wspólnie z GS Iwkowa w roku 1968. W nim znaj- Na ich stokach rozsiadły się inne wsie należące do duje się Urząd Stanu Cywilnego. gminy. Wieś, jako jedna z pierwszych wybudowała okazały Ośrodek Zdrowia położony w ładnej oko- Gmina IWKOWA licy. Zresztą cała gmina jest bardzo ładnie poło- 1. Obszar gminy – 4.725 ha żona, w terenie o dużym nasłonecznieniu i czystym 2. Liczba ludności – 4.851, w tym rolniczej powietrzu. Idealne miejsce wypoczynku. Okoliczne – 2.992, pozarolniczej – 859 lasy znane są z bogactwa grzybów i jagód. Na tere- 3. Liczba wsi – 7 nie Iwkowej znajduje się najwyższe w powiecie Iwkowa, ludność 1.928, obszar 2.212 ha, liczba brzeskim wzniesienie, wzgórze Spilówka – 516 m gospodarstw 434 npm. Z miejscowości Kąty leżącej w tej gminie, Dobrociesz, ludność 628, obszar 532 ha, liczba pochodził generał artylerii Marcin Kątski, który gospodarstw 138 dowodził artylerią podczas wyprawy wiedeńskiej Drużków Pusty, ludność 202, obszar 179 ha, króla Jana III Sobieskiego. liczba gospodarstw 50 Gmina Iwkowa, utworzona w roku 1935, później Kąty, ludność 607, obszar 360 ha, liczba gospo- podzielona na 2 gromady (Iwkowa, Porąbka Iwkow- darstw 129 ska) obecnie powstała w tych samych granicach.

100 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Iwkowa. Centrum wsi. Iwkowa. Domy zdobione.

Iwkowa. Siedziba Zarządu Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska. Iwkowa. Stuletnia chata.

Iwkowa. Dom Ludowy. Iwkowa. Nowe domy murowane.

Iwkowa. Domy zdobione. Iwkowa. Nowe domy murowane w centrum wsi.

101 Jan Burlikowski

Iwkowa. Fragment wsi. Widoczne na prawo od wieży wzgórze, to najwyższe w powiecie wzniesienie – Spilówka,516 m npm. Iwkowa. Nowy dom naczelnika gminy w Iwkowej. Obok domu stoi właściciel – Edward Serafin.

Iwkowa. Dom Handlowy GS. Iwkowa. Ośrodek Zdrowia, obok w budowie dom dla pracowników służby zdrowia.

Iwkowa. Restauracja GS BELANKA.

Iwkowa. Jeden z trzech istniejących wiatraków. Dawniej było ich więcej. Iwkowa-Nagórze. Dom Nauczyciela.

102 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Iwkowa-Nagórze. Szkoła Podstawowa. Wojakowa, gmina Iwkowa. Szkoła Podstawowa.

Iwkowa-Nagórze. Agronomówka i lecznica zwierząt. Wojakowa, gmina Iwkowa. Fragment wsi.

Kąty, gmina Iwkowa. Szkoła Podstawowa. Wojakowa, gmina Iwkowa. Fragment wsi.

Kąty, gmina Iwkowa. Zabytkowy dworek, zwany Sławikówką. Wojakowa, gmina Iwkowa. Sklep wiejski GS Samopomoc Chłopska.

103 Jan Burlikowski

Gmina Szczepanów posiada powierzchnię 5.021 ha, ludność wynosi 6.956. W skład gminy wchodzą wszystkie wsie dotychczasowej gromady Szczepanów. Gmina na swoim terenie posiada takie instytucje szczebla gminnego, jak: Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Ośrodek Zdrowia, kasa spółdzielcza, Międzykółkowa Baza Maszynowa, poczta,1 Szkoła Przysposobienia Rol- niczego,7 szkół podstawowych, w tym 6 ośmio- klasowych,3 przedszkola,1 biblioteka i 6 punk- tów bibliotecznych, posiadających łącznie 5.329 tomów,4 świetlice,2 kluby Rolnika,4 kluby Ruchu. Na terenie Przyborowa znajduje się Gospodarstwo Siedziba Gminnej Rady Narodowej w Szczepanowie. Rybne, stawy,6 ochotniczych straży pożarnych, wszystkie wsie posiadają połączenia telefoniczne. posterunek dzielnicowy Cała gmina jest zradiofonizowana. w Brzesku. Bezpośrednio po wyzwoleniu mieszkańcy Gmina Szczepanów gminy przystąpili do zorganizowania licznych czy- posiada na swoim terenie nów społecznych, dzięki którym udało się w tej przystanek kolejowy na gminie przeprowadzić szereg prac społecznie uży- linii Kraków – Tarnów tecznych. W roku 1950 gmina ta w całości została w Sterkowcu, w czasie zelektryfikowana, jako pierwsza w powiecie brze- wojny wysadzony w po- skim. Zwózkę materiałów, dostarczenie słupów wietrze przez niemiec- energetycznych oraz niefachową robociznę dali kich saperów, odbudo- mieszkańcy gminy w czynie społecznym. wany po wojnie. Mieszkańcy gminy Szczepanów wykazali rów- Siedziba gminy oraz nież wielką inicjatywę w budownictwie szkolnym. niektóre miejscowości W krótkim czasie wybudowali lub rozbudowali 4 posiadają komunikację Pierwszy naczelnik Gminy szkoły podstawowe, a także wybudowali w Szcze- autobusową PKS z Brze- – Zdzisław Malik. panowie remizę straży pożarnej, która spełnia do skiem oraz w kierunku dziś dnia rolę wiejskiego domu kultury. wschodnim. Pierwszym naczelnikiem Gminy Mieszkańcy wsi Bucze zainicjowali i rozpo- Szczepanów mianowany został Zdzisław Malik, częli na znaczną skalę prace społeczne przy regu- urodzony dnia 9 sierpnia 1929 roku. Posiada lacji rzeki Uszewki, które zostały dokończone przy wykształcenie średnie rolnicze, jest bezpartyjny. pomocy mieszkańców gminy, a także powiatu, Ma za sobą już 29 lat pracy zawodowej, od roku a nawet przy zaangażowaniu pracowników róż- 1961 pracował jako sekretarz rolny w Komitecie nych zakładów pracy z Krakowa i innych miast. Powiatowym PZPR w Brzesku. Z dniem 1 listo- Były to pierwsze w województwie tego rodzaju pada br. Prezydium PRN w Brzesku powołało go prace i na taką skalę. Inne prace mieszkańców na pełnomocnika do organizowania gminy Szcze- tej wsi, to budowa drogi eksperymentalnym syste- panów. Został przeszkolony na kursie dla kandyda- mem utwardzenia nawierzchni cementem. Prace tów na naczelników gmin, zorganizowanym przez te wykonano wyłącznie społecznie, a po ich zakoń- Prezydium WRN w Krakowie. czeniu, drogą nie nadającą się do tej pory do prze- Siedziby Gminnej Rady Narodowej i Urzędu jazdu nawet furmanką, kursuje autobus, będący Gminy w Szczepanowie mieszczą się w własnym, dobrodziejstwem dla dojeżdżających do pracy murowanym, parterowym z pomieszczeniami na robotników oraz młodzieży do szkół. poddaszu, wybudowanym w roku 1971 budynku. W ostatnich latach wybudowano w Szczepa- Posiada 428 m2 powierzchni użytkowej. Wybudo- nowie siedzibę dla Gromadzkiej Rady Narodowej, wany według specjalnego projektu, który uzyskał która stała się siedzibą Gminnej Rady. Problemy aprobatę konserwatora wojewódzkiego z uwagi na Szczepanowa, to konieczność budowy Ośrodka zabytkowy charakter Szczepanowa. Warto podkre- Zdrowia, rozbudowa Domu Strażaka dla prowadze- ślić duży wkład pracy sekretarza gromadzkiego, nia w szerszym zakresie pracy kulturalno-oświato- Bernarda Mularza w budowę tego obiektu. wej, budowa przedszkola. Podobnie jak w innych gminach, problemem numer jeden jest troska Gmina SZCZEPANÓW gminy o dalszy rozwój rolnictwa oraz hodowli. 1. Obszar gminy – 5.021ha (5,02 km2) Gmina Szczepanów nie posiada na swoim terenie 2. Liczba ludności – 6.956, w tym rolniczej posterunku MO. Rolę tę spełnia dla Szczepanowa – 6.956, pozarolniczej – 3.095

104 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Szczepanów. Fragment rynku. Szczepanów. Budynek starej karczmy w rynku.

Szczepanów. Szkoła Podstawowa.

Szczepanów. Fragment rynku od strony wschodniej.

Szczepanów. Rynek.

Szczepanów. Aleja lipowa zasadzona w roku 1936. Szczepanów. Zabytek przyrody – stara lipa w rynku.

105 Jan Burlikowski

Łęki, gmina Szczepanów. Szkoła Podstawowa.

Mokrzyska, gmina Szczepanów. Ulica wiejska z oryginalnymi starymi domami.

Szczepanów. Zabytkowa studnia.

Mokrzyska, gmina Szczepanów. Stary, oryginalny dom, jakich Szczepanów. Dom Strażaka, na prawo stara szkoła a obecnie przedszkole. wiele jest jeszcze w tej wsi.

Szczepanów. Dom gminny. Sterkowiec, gmina Szczepanów. Nowe domy.

106 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Mokrzyska, gmina Szczepanów. Jeden z nowych domów. Przyborów, gmina Szczepanów. Szkoła Podstawowa.

Mokrzyska, gmina Szczepanów. Nowe domy. Przyborów, gmina Szczepanów. Sklep GS.

Mokrzyska, gmina Szczepanów. Szkoła Podstawowa. Przyborów, gmina Szczepanów. Prace przy drodze przez wieś.

Przyborów, gmina Szczepanów. Dawny dwór Łasińskich, obecnie siedziba kierownictwa Gospodarstwa Rybnego. Bucze, gmina Szczepanów. Fragment wsi.

107 Jan Burlikowski

Bucze, gmina Szczepanów. Stuletnia chata. Bucze, gmina Szczepanów. Stary, ale wykorzystywany jeszcze budynek szkolny.

3. Liczba wsi – 7 Bucze, ludność 1.054, obszar 580 ha, liczba gospodarstw 219 Łęki, ludność 788, obszar 730 ha, liczba gospodarstw 176 Mokrzyska, ludność 1.691, obszar 1.145 ha, liczba gospodarstw 364 Przyborów, ludność 1.511, obszar 1.340 ha, liczba gospodarstw 368 Sterkowiec, ludność 576, obszar 319 ha, liczba gospodarstw 114 Bucze, gmina Szczepanów. Nowy dom. Szczepanów, ludność 792, obszar 501 ha, liczba gospodarstw 179 Wokowice, ludność 544, obszar 406 ha, liczba gospodarstw 123 4. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: – użytki rolne – 2596 ha – lasy – 580 ha – łąki – 1057 ha – inne – 788 ha 5. Jednostki gospodarcze i administracyjne na terenie gminy: Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Międzykółkowa Baza Maszynowa, Kółka Rolnicze, Koła Gospodyń Wiejskich, Bucze, gmina Szczepanów. Fragment wsi – nowe domy. Gospodarstwo Rybne, gajówka, OSP, agronomówka. 6. Punkty zaopatrzenia i usług: – produkcyjne – 0 – usługowe – 3 (instalatorsko-elektryczny, stolarski, ciesielski) – skupu – 1 – zlewnia mleka – 5 – sklepy – 19 (przemysłowych 5, wielobranżowych 14) 7. Placówki kulturalno oświatowe: – szkoły – 7 – przedszkola – 3 – świetlice – 1 – biblioteki – 1 Bucze, gmina Szczepanów. Budynek Szkoły Podstawowej z lat – punkty biblioteczne – 6 międzywojennych. – kluby – 4

108 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

8. Ośrodki Zdrowia – 1, punkt apteczny – 1 rowa i dotychczasowej 9. Placówki Urzędu Pocztowo Telekomunika- gromady Zaborów. Ze cyjnego – 1 względu na równinny 10. Spółdzielnia Oszczędnościowo Pożyczkowa – 1 teren, stosunkowo dobrą 11. Inne: kino glebę oraz mniejsze rozdrobnienie gospodarstw Siedziba gminy, Szczepanów to stara osada niż w innych gminach, z XI wieku, miejscowość rodzinna św. Stanisława, dobrze rozwija się tam biskupa krakowskiego, pełna pamiątek związa- rolnictwo i hodowla. nych z jego kultem. Gmina ta, jako jedna z najsłabszych ekonomicz- Gmina posiada na nie gmin w powiecie, wykazywała jednak bardzo swoim terenie Gminną dużą aktywność gospodarczą. Jako pierwsza w po- Spółdzielnię Samopomoc wiecie została zelektryfikowana. Przeprowadzone Chłopska, z siecią skle- Mieczysław Domagała, tu wielkie, jak na owe czasy prace regulacyjne rzeki pów i punktów sprzedaży pierwszy naczelnik gminy. Uszewki, równocześnie budowano, względnie roz- i skupu. W Szczurowej budowano, cztery szkoły podstawowe. Wszystkie znajduje się duży Zakład Mleczarski, wybudowany te pracy wykonywano w czynie społecznym lud- po II wojnie światowej. Jest on kontynuacją dłu- ności, oczywiście przy pomocy środków państwo- giej tutaj tradycji spółdzielczości mleczarskiej. Już wych. Oprócz tego, wykonywano tam liczne czyny przed wojną istniała w Szczurowej dobrze rozwija- drogowe, np. budowę drogi Mokrzyska – Bucze jąca się spółdzielnia mleczarska. systemem eksperymentalnym, to jest utwardze- Na terenie gminy znajduje się także filia Pań- niem jezdni cementem. Wybudowano, też czynem stwowego Ośrodka Maszynowego. Na szczurowsz- społecznym, drogę Przyborów – Łęki – Wokowice, czyźnie zrobiono wiele w zakresie poprawy sto- o nawierzchni bitumicznej. Gmina wywiązywała sunków wodnych. W tym celu przeprowadzono się dobrze z obowiązków względem państwa, czego na znacznych obszarach melioracje i drenowanie dowodem było zdobycie proporca przechodniego za gruntów, a także wybudowano przepompownię. I miejsce w skali powiatu. W Mokrzyskach, dużej Zrobiono też wiele w zakresie zabezpieczenia wsi w gminie Szczepanów znajdują się piękne, terenów przed powodzią, szczególnie ze strony drewniane charakterystyczne, zwrócone szczytem Uszewki i Grabki. do drogi, domy. Zbudowane z belek pomalowa- Na terenie gminy działa 13 Kółek Rolniczych, nych na brązowo, natomiast łączenia tych belek znajduje się 1 lecznica weterynaryjna. Szkół pod- mają kolor niebieski. Przed domami znajdują się stawowych jest 14, w tym 8 realizuje program ogródki kwiatowe. Dachy domów posiadaja cha- szkoły ośmioklasowej. Liczba uczniów w tych rakterystyczne ganeczki. Podobne domy można szkołach wynosi 1.420. Jest 5 przedszkoli. Znaj- widzieć również we wsi Przyborów i innych w tej duje się też 1 Zasadnicza Szkoła Rolnicza Środowi- gminie. Teren gminy falisty, poprzetykany malow- skowa. Bibliotek jest 6, punktów bibliotecznych 12 niczymi laskami. Znaczna część ludności tej gminy z liczbą tomów 13.641. Jest 2 stałe kina,15 świe- pracuje w różnych zawodach pozarolniczych. tlic,1 klub Rolnika,5 klubów Ruchu. W Szczurowej znajduje się Ośrodek Zdrowia Gmina Szczurowa posiada powierzchnię oraz apteka, w Zaborowie zaś Spółdzielnia Zdro- 11.197 hektarów, liczba ludności wynosi 8.993. wia. Sieć PKS jest dobrze rozwinięta, gmina Składa się z całej dotychczasowej gromady Szczu- posiada dobre połączenie z Brzeskiem a także komunikację autobusową we wszystkich kierunkach. Na terenie gminy znajduje się posterunek MO, działa 16 ochotniczych straży pożarnych, które posiadają 15 remiz. Placówek pocztowo-telekomunikacyjnych jest 4. Stelefonizowanych wsi jest 13. Działa Bank Spółdzielczy. Głównym problemem gminy Szczurowa jest dalsze podnoszenie produkcji rolnej i hodowlanej. Następnym jest budowa wodociągu, potrzeb- nego zarówno Zakładowi Mleczarskiemu, jak też poszczególnym gospodarstwom, szczególnie w Szczurowej, gdzie odczuwa się dotkliwie brak dobrej wody. Prace przy budowie wodociągu już się Budynek Gminnej Rady Narodowej w Szczurowej. rozpoczęły.

109 Jan Burlikowski

Szczurowa. Fragment wsi (część rynku). Szczurowa. Ośrodek Zdrowia.

Szczurowa. Szkoła Podstawowa. Szczurowa. Wiejski Dom Towarowy.

Szczurowa. Pałac Kępińskich z 1860 roku, po wojnie Ośrodek Zdrowia, obecnie przedszkole.

Szczurowa. Dom Kultury. Szczurowa. Bocian „elektryk” na słupie energetycznym przy ul. Lwowskiej.

110 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Szczurowa. Dom przy ul. Lwowskiej. Dołęga, gmina Szczurowa. Zabytkowy dworek i otaczający go park.

Szczurowa. Lecznica zwierząt.

Zaborów, gmina Szczurowa. Pomnik ku czci poległych i pomordowanych zaborowian q I i II wojnie światowej. Na tablicy 37 nazwisk, wśród nich prof. Jędzrej Cierniak, zamordowany przez hitlerowców w Palmirach pod Warszawą Szczurowa. Zakład Mleczarski. 2 marca 1942 roku.

Rudy Rysie, gmina Szczurowa. Szkoła Podstawowa. Zaborów, gmina Szczurowa. Widok ogólny.

111 Jan Burlikowski

Zaborów, gmina Szczurowa. Dom rodzinny Jędrzeja Cierniaka; przy studni z żurawiem jego siostra – Maria Majka.

Zaborów, gmina Szczurowa. Gęsi i kaczki na wiejskim błoniu. Zaborów, gmina Szczurowa. Ośrodek Zdrowia.

Zaborów, gmina Szczurowa. Szkoła- Pomnik Tysiąclecia. Zaborów, gmina Szczurowa. Remiza Straży Pożarnej.

Zaborów, gmina Szczurowa. Dom Ludowy. Kwików, gmina Szczurowa. Dom Strażaka.

112 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Wola Przemykowska, gmina Szczurowa. Szkoła Podstawowa. Wola Przemykowska, przysiółek Zamłynie, gmina Szczurowa. Dom Strażaka.

Wola Przemykowska, gmina Szczurowa. Dom Ludowy. Niedzieliska, gmina Szczurowa. Wiejska ulica.

Wola Przemykowska, gmina Szczurowa. Chałupnicza produkcja Strzelce Wielkie, gmina Szczurowa. Dom Ludowy. mebli z wikliny.

Wola Przemykowska, gmina Szczurowa. Suszenie tytoniu. Strzelce Wielkie, gmina Szczurowa. Dom Strażaka.

113 Jan Burlikowski

Niedzieliska, ludność 865, obszar 1.160 ha, liczba gospodarstw 252 Rajsko, ludność 241, obszar 254 ha, liczba gospodarstw 63 Rudy Rysie, ludność 617, obszar 332 ha, liczba gospodarstw 166 Rylowa, ludność 252, obszar 251 ha, liczba gospodarstw 83 Rząchowa, ludność 115, obszar 221 ha, liczba gospodarstw 36 Strzelce Małe, ludność 576, obszar 561 ha, liczba gospodarstw 153 Strzelce Małe, gmina Szczurowa. Dziewczęta w strojach Strzelce Wielkie, ludność 948, obszar 1.704 ha, ludowych z wieńcem dożynkowym. liczba gospodarstw 259 Szczurowa, ludność 1.653, obszar 1.709 ha, Gmina Szczurowa, jako jedna z siedmiu na liczba gospodarstw 449 terenie województwa krakowskiego, została wyty- Dołęga, ludność 443, obszar 775 ha, liczba powana jako wzorcowa. Podjęte zostaną wszelkie gospodarstw 112 prace, zmierzające do dalszego wszechstronnego Kopacze Wielkie, ludność 161, obszar 213 ha, rozwoju tej gminy. liczba gospodarstw 48 Pierwszym naczelnikiem gminy został miano- Księże Kopacze, ludność 82, obszar 57 ha, wany Mieczysław Domagała. Urodzony 10 paź- liczba gospodarstw 22 dziernika 1929 roku. Posiada średnie wykształ- Kwików, ludność 241, obszar 301 ha, liczba cenie ekonomiczne. Jest członkiem PZPR. Ma 24 gospodarstw 76 lata pracy zawodowej. Od roku 1952 pracował jaka Pojawie, ludność 509, obszar 713 ha, liczba Prezes Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska gospodarstw 133 w Szczurowej. Z dniem 1 listopada 1972 r. Prezy- Wola Przemykowska, ludność 1.047, obszar dium PRN powołało go na pełnomocnika dla zor- 1.019 ha, liczba gospodarstw 268 ganizowania gminy Szczurowa. Został przeszko- Zaborów, ludność 565, obszar 870 ha, liczba lony na kursie dla kandydatów na naczelników gospodarstw 147 gmin, zorganizowanym przez Prezydium WRN w Krakowie. 4. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: W związku ze zniesieniem gromad i utwo- – użytki rolne – 7708 ha rzeniem gmin należy nadmienić, że duże zasługi – lasy – 1154 ha dla rozwoju byłej gromady Szczurowa położył – łąki – 2134 ha niestrudzony, były sekretarz gminy, a następnie – inne – 201 ha były sekretarz gromadzki w Szczurowej, Tadeusz 5. Jednostki gospodarcze i administracyjne na Dzień, który obecnie przeszedł na stanowisko głów- terenie gminy: nego księgowego w Urzędzie Gminy Szczurowa. posterunek MO, Gminna Spółdzielnia Samopo- Siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu moc Chłopska, Filia Państwowego Gminy w Szczurowej mieści się w starym budynku Międzykółkowego Ośrodka Maszynowego, Mię- stanowiącym własność GS Szczurowa. Jest to dzykółkowa Baza Maszynowa, budynek piętrowy murowany. Pomieszczenia dla OSP, Kółka Rolnicze, gajówka, leśniczówka, gminy były zbyt szczupłe, wygospodarowano więc punkt weterynaryjny, agronomówka, dla gminy dodatkowe pomieszczenia w pobliskim Koła Gospodyń Wiejskich. Domu Kultury. 6. Punkty zaopatrzenia i usług: – produkcyjne – 4 (przetwórnia surowców mle- Gmina SZCZUROWA czarskich, piekarnia, przetwórnia 1. Obszar gminy – 11.197 ha (11,20 km2) mięsna, produkcja pustaków i dachówek) 2. Liczba ludności – 8.993, w tym rolniczej – 5.792, – usługowe – 10 (ślusarsko-kowalski, naprawa pozarolniczej 3.201 narzędzi rolniczych, 3. Liczba wsi – 17 napraw i konserwacji sprzętu elektro-technicz- Dąbrówka Morska, ludność 202, obszar 355 ha, nego, fryzjerski, liczba gospodarstw 60 krawiecki) Górka, ludność 506, obszar 702 ha, liczba – skupu – 2 gospodarstw 143 – zlewnia mleka – 17

114 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

– sklepy – 22 (spożywcze 8, przemysłowe 4, a także tak zwane półkoszki, to jest odpowiednie wielobranżowe 10) plecionki na chłopskie wozy. Obecnie około 160 7. Placówki kulturalno oświatowe: osób w tej wsi w ramach chałupnictwa wykonuje – szkoły – 14 dla Zakładów Wikliniarsko-Trzciniarskich w Kra- – przedszkola – 6 kowie rożnego rodzaju meble i koszyki. Wyroby – świetlice – 14 chałupników z Woli Przemykowskiej wysyłane są – biblioteki – 6 w znacznej ilości za granicę, przeważnie do Anglii, – punkty biblioteczne –12 Irlandii, Kanady, Danii, Stanów Zjednoczonych, – kluby – 9 Czechosłowacji. 8. Ośrodki Zdrowia – 2, izba porodowa – 1, Obecny teren gminy Szczurowa, w stosunku do apteka -1, punkt apteczny – 1 gminy utworzonej w roku 1935, jest powiększony 9. Placówki Urzędu Pocztowo Telekomunika- o wieś Rudy Rysie, która wcześniej należała do cyjnego – 3 gminy Szczepanów, a później, to jest od roku 1955 10. Spółdzielnia Oszczędnościowo Pożyczkowa – 2 do gromady Przyborów. W czasie kolejnych likwi- 11. Inne: kino stałe, Dom Kultury dacji słabych ekonomicznie gromad, wieś Rudy Rysie przeszła do Szczurowej, zaś Przyborów Gmina Szczurowa jest najbardziej produk- powrócił do gromady Szczepanów. cyjną pod względem rolnictwa w powiecie. Wyty- Szczurowszczyzna, to silny bastion ruchu ludo- powana została, jako jedna z siedmiu wzorowych wego w powiecie. Z licznych działaczy ludowych gmin na terenie województwa krakowskiego. wymienić należy Stanisława Nitę, urodzonego Rozwinięta jest tu hodowla bydła mlecznego. Na w Szczurowej w r.1875, działacza politycznego terenie Szczurowej powstał po wojnie duży Zakład i społecznego, więźnia Berezy Kartuskiej, wybranego Mleczarski, który w roku 1965 uzyskał I miejsce w roku 1945 pierwszym przewodniczącym Powia- w skali krajowej. Nie tylko wysoko stoi w tej gmi- towej Rady Narodowej w Brzesku, które to stano- nie hodowla, ale również uzyskuje się tu wysokie wisko zajmował do roku 1949. Zmarł w roku 1951. plony zbóż. Szczurowa posiada plac targowy, gdzie odbywają się cotygodniowe targi. Gmina Wojnicz posiada 7.859 hektarów. Wieś Zaborów należąca dotej gminy jest Liczba ludności wynosi 11.088. W skład gminy rodzinną wsią działacza ludowego i oświatowego, wchodzą wszystkie wsie byłej gromady Woj- prof. Jędrzeja Cierniaka, rozstrzelanego przez nicz, a nadto wieś Biadoliny Szlacheckie i wieś hitlerowców w Palmirach 2.III.1942. W Zaboro- Olszyny z byłej gromady Charzewice. Na terenie wie znajduje się pierwsza w województwie kra- gminy znajdują się wszystkie instytucje gospo- kowskim, zbudowana z funduszów społecznych, darcze, socjalne i kulturalne szczebla gminnego, Szkoła Pomnik – Tysiąclecia, oddana do użytku 15 niezbędne dla należytego zaspokojenia potrzeb lipca 1960 r. w 550 rocznicę bitwy pod Grunwal- ludności. Znajduje się więc Gminna Spółdzielnia dem. W Zaborowie, najdłużej w powiecie, zacho- Samopomoc Chłopska, z odpowiednią siecią skle- wały się autentyczne stroje ludowe, autentyczny pów,9 szkół podstawowych, z których 8 realizuje zespół ludowy, tu także zachowano najdłużej stare program szkoły ośmioklasowej. Łącznie uczy się zwyczaje i obrzędy ludowe. Było te niewątpliwie w tych szkołach 1.982 uczniów, są 4 szkoły zawo- zasługą Jędrzeja Cierniaka, zamiłowanego działa- dowe, w tym 1 Zasadnicza Szkoła Rolniczo-Środo- cza i miłośnika zwyczajów ludowych. Napisał on wiskowa. Na terenie Wojnicza znajduje się przede między innymi sztukę ludową „Franusiowia dola” wszystkim Technikum Rolnicze, w którym się oraz opracował „Wesele zaborowskie”. Pamiątki kształci młodzież z różnych stron Polski. Przed- po nim, dawne ubiory i sprzęty domowe oraz inne szkoli posiada gmina 4. Bibliotek publicznych jest przedmioty, można zobaczyć w „izbie pamiątek”, 3, a nadto 12 punktów bibliotecznych, posiadają urządzonej w Domu Ludowym. Zaborowianie brali łącznie 13.641 tomów. Jest 1 stałe kino,8 świetlic,3 udział w Powstaniu Styczniowym, zaś w pobliskiej kluby Rolnika i 2 kluby Ruchu. Na terenie gminy wsi Dołęga znajduje się dwór, w którym przebywał znajduje się 1 Ośrodek Zdrowia,1 apteka. Najwięk- Marian Langiewicz. szym zakładem pracy jest Spółdzielnia Mebloar- Na terenie gminy Szczurowa wielu rolników tyzm, zatrudniająca kilkudziesięciu pracowników. uprawia tytoń na podstawie umów kontraktacyj- Wyrabia ona meble w stylu ludowym i na specjalne nych, z tym, że największa liczba plantacji znaj- zamówienia. Produkcję swoją wysyła za granicę. duje się w dużej wsi Wola Przemykowska. Wieś ta Na terenie gminy działa 13 Kółek Rolniczych,1 słynie też z produkcji mebli z wikliny oraz koszy. lecznica weterynaryjna.10 ochotniczych straży Tradycje wyplatania koszów z wikliny miejscowego pożarnych posiada 9 remiz. Są 2 placówki pocz- pochodzenia, istnieje w tej wsi od przeszło stu lat. towe,10 wsi jest stelefonizowanych. Posterunek Produkowano tam kosze dla potrzeb rolników, MO, Bank Spółdzielczy. Komunikacja autobusowa

115 Jan Burlikowski jest dobrze rozbudowana we wszystkich kierunkach. Gmina ma dogodne połączenie z Tarnowem, gdzie pracuje znaczna część jej mieszkańców. Jest zelektryfikowana i częściowo zradiofonizowana. Istotnym problemem gminy, a szczególnie Woj- nicza jest budowa nowej szkoły. Obecnie Szkoła Podstawowa mieści się w 2 budynkach, zupełnie nie nadających się do tych celów, a w szczególności do wymogów nowoczesnej szkoły. Podobnie jak na terenie całego powiatu, rów- nież tu zagadnienie rozwoju produkcji rolnej i hodowli znajduje się w centrum uwagi władz gminnych. Pierwszym naczelnikiem Gminy Wojnicz mianowany został Julian Wróbel, urodzony 22 Budynek Gminnej Rady Narodowej w Wojniczu. kwietnia 1917 r. Posiada średnie wykształcenie rolnicze, jest członkiem ZSL. Ma za sobą 32 lata Wielka Wieś, ludność pracy zawodowej. Od dnia 1 marca 1968 r. praco- 1.141, obszar 858 ha, wał na stanowisku zastępcy kierownika Wydziału liczba gospodarstw 247 Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium Powiatowej Więckowice, ludność Rady Narodowej w Brzesku. Z dniem 1 listopada 539, obszar 286 ha, 1972 r. został powołany na pełnomocnika do zor- liczba gospodarstw 97 ganizowania gminy Wojnicz. Jest przeszkolony na Wojnicz, ludność kursie dla kandydatów na naczelników gmin, zor- 2.515, obszar 848 ha, ganizowanym przez Prezydium WRN w Krakowie. liczba gospodarstw 400 Siedzibą Gminnej Rady Narodowej i Urzędu Zakrzów, ludność Gminy jest znajdujący się w rynku, stary, piętrowy 322, obszar 468 ha, budynek, po remoncie kapitalnym w 1970 r. Jego liczba gospodarstw 64 powierzchnia użytkowa wynosi 230 m2. 4. Powierzchnia Julian Wróbel, Gmina WOJNICZ gminy w rozbiciu na: pierwszy naczelnik Gminy. 1. Obszar gminy – 7.859 ha (7,86 km2) – użytki rolne – 4026 ha 2. Liczba ludności – 11.088, w tym rolniczej – lasy – 1160 ha – 4.364, pozarolniczej 6.724 – łąki – 681 ha 3. Liczba wsi – 15 – inne – 1992 ha Biadoliny Radłowskie, ludność 1.133, obszar 5. Jednostki gospodarcze i administracyjne na 1.478 ha, liczba gospodarstw 268 terenie gminy: Dębina Łętowska, ludność 234, obszar 212 ha, posterunek MO, Gminna Spółdzielnia Samopo- liczba gospodarstw 47 moc Chłopska, punkt Dębina Zakrzewska, ludność 291, obszar 130 weterynaryjny, Kółka Rolnicze, Koła Gospodyń ha, liczba gospodarstw 58 Wiejskich, OSP, leśniczówka. Grabno, ludność 1.227, obszar 895 ha, liczba 6. Punkty zaopatrzenia i usług: gospodarstw 50 – produkcyjne – 4 (wyrób gumowych rolek Isep, ludność 215, obszar 235 ha, liczba gospo- malarskich i stempli, wytwórnia darstw 41 mebli, przetwórnia mięsna, produkcja pusta- Łopoń, ludność 760, obszar 551 ha, liczba ków i dachówek) gospodarstw 161 – usługowe – 8 (remontowo-budowlane, kon- Łukanowice, ludność 742, obszar 336 ha, liczba serwacja sprzętu elektrotechnicznego, gospodarstw 150 szewskie, fryzjerski, krawiecki, szklarski) Milówka, ludność 533, obszar 523 ha, liczba – skupu – 1 gospodarstw 116 – zlewnia mleka – 1 Olszyny, ludność 792, obszar 710 ha, liczba – sklepy – 24 (spożywcze – 5, przemysłowe gospodarstw 152 – 11, wielobranżowe – 8) Rudka, ludność 218, obszar 241 ha, liczba 7. Placówki kulturalno oświatowe: gospodarstw 53 – szkoły – 9 Sukmanie, ludność 376, obszar 300 ha, liczba – przedszkola – 1 gospodarstw 89 – świetlice – 8 – biblioteki – 4

116 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Wojnicz. Rynek. Wojnicz. Technikum Rolnicze.

Wojnicz. Fragment rynku. Wojnicz. Internat dla uczniów Technikum Rolniczego.

Wojnicz. Dawny dwór Dąmbskich, od 1936 r. Powiatowa Szkoła Rolnicza, po II wojnie światowej internat dla uczniów Technikum Rolniczego.

Wojnicz. Zabytkowe domy z XVIII i XIX wieku w rynku z charak- terystycznymi bramami zajezdnymi Wojnicz. Szkoła Podstawowa.

117 Jan Burlikowski

Wojnicz. Dom znany jako „Wojnowiczówka” albo „Biały dworek” Wojnicz. Ośrodek Zdrowia. – miejsce tajnego nauczania.

Więckowice, gmina Wojnicz. Dwór Jordanów – obecnie wykorzystywany przez Technikum Rolnicze z Wojnicza.

Wojnicz. Fragmenty tzw. wałów kasztelańskich – pozostałość Wielka Wieś, gmina Wojnicz. Szkoła Podstawowa. dawnych wałów obronnych.

Wojnicz. Lecznica weterynaryjna. Wielka Wieś, gmina Wojnicz. Dom Strażaka

118 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Wielka Wieś, gmina Wojnicz. Zabytkowy dwór Stadnickich z XVIII wieku. Łopoń, gmina Wojnicz. Oryginalna stara chata z 1924 roku.

Łopoń, gmina Wojnicz. Szkoła Podstawowa. Łopoń, gmina Wojnicz. Oryginalna stara chata z 1863 roku.

Sącza, Biecza i Krakowa. Wojna szwedzka i roz- wój Tarnowa spowodowały upadek i zubożenie Wojnicza. W roku 1655 Karol Gustaw pobił pod Wojniczem hetmana polnego koronnego, Stani- sława Lanckorońskiego. Wtedy miasto padło ofiarą grabieży i ognia. Przez Wojnicz prowadził główny trakt handlowy z zachodu na wschód, który stra- cił na znaczeniu po wybudowaniu kolei omijają- cej Wojnicz. Po utworzeniu powiatu brzeskiego w roku 1867, Wojnicz zabiegał później o przenie- sienie siedziby z Brzeska do siebie. Te wysiłki nie przyniosły rezultatu. W roku 1935 Wojnicz stracił prawa miejskie. W okresie powojennym w Wojni- Olszyny, gmina Wojnicz. Dom Strażaka. czu zaznaczyły się pewne tendencje do odłącze- nia się od powiatu brzeskiego i przyłączenia do – punkty biblioteczne –12 powiatu tarnowskiego. Oficjalnie jednak sprawa ta – kluby – 2 nie była rozważana. W Wojniczu istnieje, założona 8. Ośrodki Zdrowia – 1, punkt położniczy – 1, po wojnie w pionie Centrali Przemysłu Ludowego apteka -1, punkt apteczny – 1 i Artystycznego, Spółdzielnia Stolarska Meblo- 9. Placówki Urzędu Pocztowo Telekomunika- artyzm, produkująca stylowe meble dla różnych cyjnego – 2 instytucji w kraju, a także na eksport. 10. Spółdzielnia Oszczędnościowo Pożyczkowa – 1 W Wojniczu istnieje Zespół Szkół Rolniczych, 11. Inne: kino stałe, kąpielisko, wyciąg narciarski a więc Technikum, Szkoła Zawodowa oraz Kore- spondencyjne Technikum Rolnicze. W okresie Stolica gminy – Wojnicz to stare miasteczko okupacji był w Wojniczu punkt tajnego nauczania. z XIII w. W przeszłości miał wielkie znaczenie i był Znaczna liczba mieszkańców Wojnicza, a także siedzibą kasztelanii. Odbywały się tu wielkie jar- wiosek należących do tej gminy pracuje w zawo- marki, na które zjeżdżali liczni kupcy z Nowego dach pozarolniczych, przeważnie w Tarnowie.

119 Jan Burlikowski

W Wojniczu bardzo prężnie działa Koło PTTK im. w powiecie, z uwagi na dobrą glebę i stosunkowo, Seweryna Goszczyńskiego. Prowadzi interesującą jak na warunki powiatu brzeskiego, najmniej roz- izbę regionalną oraz wyciąg narciarski na Panień- drobniona. Rozwinięta jest dobrze hodowla bydła. ską Górę w Wielkiej Wsi. W tej wsi zabytkiem Gminna Rada Narodowa i Urząd Gminy mają architektury jest dwór Stadnickich z XVIII wieku, pomieszczenie w nowym budynku, wybudowanym niestety w stanie mocno zniszczonym. jeszcze dla celów gromady. Pierwszym naczelnikiem gminy został miano- Gmina Zabawa jest najmniejszą gminą w po- wany Franciszek Wilk. Urodzony 24 października wiecie brzeskim. Posiada powierzchnię 5.131 hek- 1921 roku. Ma wykształcenie średnie techniczne tarów, ludność wynosi 3.798 mieszkańców. Były rolnicze. Należy do ZSL i od 26 lat pracuje zawo- projekty wyłączenia tej gminy z obszaru powiatu dowo. W charakterze agronoma gromadzkiego w brzeskiego i włączenia do powiatu tarnowskiego Zabawie pracował od 1.IV.1969. Z dniem 1 listo- i gminy w Radłowie. Władze polityczne i admini- pada 1972 r. został powołany na pełnomocnika stracyjne powiatu brzeskiego, a także aktyw gminy Prezydium PRN w Brzesku do organizowania Zabawa podjęły usilne starania, w wyniku których gminy Zabawa. Został przeszkolony na kursie dla projekt ten został zaniechany. kandydatów na naczelników gmin, zorganizowa- Na terenie gminy Zabawa istnieje Gminna nym przez Prezydium WRN w Krakowie. Spółdzielnia Samopomoc Chłopska wraz z dosta- Siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu teczną siecią placówek handlowych. Gmina posiada Gminy w Zabawie mieści się w nowym, własnym 5 szkół, wszystkie realizują program ośmioletniej budynku, wybudowanym w roku 1968. Jest to szkoły podstawowej, liczba uczniów – 640. Jest 1 budynek 1- piętrowy wg typowego projektu dla gro- Zasadnicza Szkoła Rolnicza,1 Spółdzielnia Zdro- mad. Budynek na potrzeby gminy jest zbyt mały. wia,2 biblioteki i 3 punkty biblioteczne z liczbą Jego powierzchnia użytkowa wynosi 161 m2. tomów 8.364. Ma sześć jednostek ochotniczych straży pożarnych,6 remiz,6 zelektryfikowanych Gmina ZABAWA wsi. Gmina posiada połączenie PKS z Brzeskiem, 1. Obszar gminy – 5.131 ha (5,13 km2) Szczurową, Tarnowem. Posiada na swoim tere- 2. Liczba ludności – 3.798, w tym rolniczej nie 4 świetlice,3 kluby Rolnika i 2 kluby Ruchu,6 – 2.523, pozarolniczej – 1.275 Kółek Rolniczych,1 punkt weterynaryjny. Na tere- 3. Liczba wsi – 6 nie gminy znajduje się zakład mleczarski. Marcinkowice, ludność 312, obszar 353 ha, Gmina Zabawa, leżąca obok Szczurowej, jeśli liczba gospodarstw 84 idzie o produkcję rolną, jest najbardziej towarową Przybysławice, ludność 533, obszar 669 ha, liczba gospodarstw 133 Wał Ruda, ludność 570, obszar 1.210 ha, liczba gospodarstw 144 Wola Radłowska, ludność 981, obszar 1.482 ha, liczba gospodarstw 252 Zabawa, ludność 732, obszar 976 ha, liczba gospodarstw 181 Zdrochec, ludność 620, obszar 441 ha, liczba gospodarstw 102 4. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: – użytki rolne – – lasy – – łąki – – inne – 5. Jednostki gospodarcze i administracyjne na terenie gminy: Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Międzykółkowa Baza Maszynowa, Kółka Rolnicze, Koła Gospodyń Wiejskich, agronomówka, punkt weterynaryjny, leśniczówka, gajówka. 6. Punkty zaopatrzenia i usług: – produkcyjne – 1 (przetwórnia mleczarska) – usługowe – 4 (napraw i konserwacji sprzętu Siedziba Gminnej Rady Narodowej w Zabawie. elektrotechnicznego, młynarski,

120 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Zabawa. Figura przydrożna, prawdopodobnie słup graniczny posiadłości biskupów krakowskich z 1450 roku. Zabawa, przysiółek Zdarzec. Głaz pamiątkowy akcji III Most.

Zabawa, przysiółek Zdarzec. Łąka na której lądował aliancki Zabawa. Dom Strażaka. samolot w akcji III Most.

Zabawa, przysiółek Zdarzec. Unikalne gniazdo bocianie na słomianym dachu drewnianej stodoły. Wał Ruda, gmina Zabawa. Uregulowana rzeka Paleśnianka.

121 Jan Burlikowski

Wał Ruda, gmina Zabawa. Fragment wsi z domem ludowym. Wał Ruda, gmina Zabawa. Nowy dom mieszkalny.

Wał Ruda, gmina Zabawa. Szkoła Podstawowa. Wał Ruda (przysiółek Bór), gmina Zabawa. Najstarsza w powiecie chata – jej „metryka” to 28 maja 1728 rok. Zamieszkuje ją właścicielka – Honorata Szara.

Zabawa. Zaprzęg z wieńcem dożynkowym. Wola Radłowska, gmina Zabawa. Szkoła Podstawowa.

Zabawa. Ponad stuletnia chata. Wola Radłowska, gmina Zabawa. Fragment wsi.

122 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Wola Radłowska, gmina Zabawa. Fragment wsi. Przybysławice, gmina Zabawa. Pawilon Handlowy GS.

Wola Radłowska, gmina Zabawa. Stuletnia chata. Przybysławice, gmina Zabawa. Spółdzielnia Mleczarska.

Wola Radłowska, gmina Zabawa. Kawiarnia i sklep GS. Przybysławice, gmina Zabawa. Fragment wsi ze stawem.

Przybysławice, gmina Zabawa. Szkoła Podstawowa. Marcinkowice, gmina Zabawa. Wiejska ulica.

123 Jan Burlikowski

9. Placówki Urzędu Pocztowo Tel. – 2 10. Spółdzielnia Oszczędnościowo Pożyczkowa – 1 11. Inne:

Teren obecnej gminy Zabawa od 1935 do 1954 roku należał do gminy w Radłowie. Z chwilą utworzenia gromad (od 1.1.1955) gmina Radłów została podzielona. Cześć z Radłowem przeszła do powiatu tarnowskiego, na pozostałym przy powiecie brzeskim terenie, utworzono dwie gromady: z siedzibą w Marcinkowicach i z siedzibą w Wał Rudzie. Bezpo- średnio po tych zmianach, znaczna część mieszkańców Marcinkowice, gmina Zabawa. Dom Ludowy. tych gromad domagała się wyłączenia ich z powiatu brzeskiego i włączenia do tarnowskiego. Argumen- tem bardzo ważnym była lepsza komunikacja z Tar- nowem, a także przynależność do Gminnej Spół- dzielni w Radłowie. Sprawa znalazła się na porządku dziennym Powiatowej Rady Narodowej w Brze- sku, która zaopiniowała ją do władz negatywnie. Postulaty ludności tych gromad zostały jednak przez władze wyższe uwzględnione. Wnet powstała dla tych dwu gromad Gminna Spółdzielnia Samo- pomoc Chłopska z siedzibą w Zabawie oraz uruchomiono dogodniejszą komunikację autobusową z Brzeskiem. W latach następnych, przy częścio wej likwidacji gromad, zniesiono gromadę Marcin- kowice i przyłączono ją do Wał Rudy, z tym jednak, Marcinkowice, gmina Zabawa. Oryginalny stary dom. że siedzibę przeniesiono z Wał Rudy do Zabawy, jako bardziej centralnie położonej i będącej już sie- dzibą gminnej Spółdzielni. We wsi Przybysławice znajduje się Spółdzielczy Zakład Mleczarski, który w roku 1962 obchodził 50-lecie swego istnienia. Na terenie tej gromady, a w szczególności na łąkach miejscowości Zdarzec, należącej do wsi Zabawa, miała miejsce sławna akcja III-ci Most, to jest lądowanie alianckiego samolotu. Działo się to w lipcu 1944 roku i jest dokładnie opisane w książce Michała Wojewódz- kiego „Akcja V-1, V-2”. W miejscu lądowania usta- wiono na pamiątkę wielki głaz, jednak dotychczas bez żadnego napisu.

Marcinkowice, gmina Zabawa. Nowe domy. Gmina Zakliczyn posiada obszar 12.244 hektary, liczba ludności wynosi 10.687. W skład wypożyczalnia sprzętu gospodarstwa domowego). gminy wchodzą wszystkie wsie byłej gromady – skupu – 1 Zakliczyn, byłej gromady Paleśnica oraz byłej gro- – zlewnia mleka – 5 mady Charzewice, bez wsi Olszyny. Gmina posiada – sklepy – 19, w tym spożywczy 1, przemysłowe na swoim terenie wszystkie instytucje szczebla 8, wielobranżowe 10) gminnego, niezbędne do należytego zaspokojenia 7. Placówki kulturalno oświatowe: potrzeb ludności w każdej dziedzinie. Posiada więc – szkoły – 6 Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłopska wraz – przedszkola – 2 z jej siecią placówek handlowych na terenie gminy. – świetlice – 3 Ostatnio w Zakliczynie powstał okazały i dobrze – biblioteki – 1 zaopatrzony Wiejski Dom Handlowy z różnymi – punkty biblioteczne – 4 działami sprzedaży. Powstał też nowy budynek dla – kluby – 4 zakładu gastronomicznego, co dla gminy leżącej na 8. Ośrodki Zdrowia – 1 szlaku turystycznym ma duże znaczenie. W budo-

124 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

które mają łącznie 25.132 tomy. W Zakliczynie jest 1 kino, a na terenie gminy 12 świetlic,3 kluby Rol- nika,1 klub Ruch. Z zakładów pracy wymienić można Spółdziel- nię Suromin, produkującą materiały budowlane. W Zakliczynie odbywają się od bardzo dawna targi w każdą środę. Siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu Gminy mieści się w zabytkowym budynku ratu- sza, który jednak nie jest odpowiedni na obecne potrzeby. Gminna Rada Narodowa stoi przed problemem budowy nowego budynku gminnego i w tym kierunku podjęto już odpowiednie starania. Uzyskano już plac pod budowę i rozpoczęto przygotowanie dokumentacji. Dalsze problemy gminy Zakliczyn to budowa domów nauczyciela w Zakliczynie i Paleśnicy, rozbudowa zakładu produkcji tworzyw sztucznych przez Spółdzielnię Suromin, budowa internatu dla młodzieży uczącej się w Zasadniczej Szkole Mecha- nizacji Rolnictwa, a w przyszłości także budynku dla tej szkoły oraz dla Technikum Rolniczego. W zakresie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej podjęte muszą być wstępne prace mobilizujące Obecna siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu Gminy ludność do budowy wodociągów w Zakliczynie, w Zakliczynie – zabytkowy ratusz. rozbudowy Gminnego Zakładu Gospodarki Komu- nalnej dla produkcji i zbytu wyrobów betonowych, wie znajduje się pawilon przyspieszenia wyznaczenia terenów budowlanych meblowy. Szkolnictwo dla budownictwa mieszkaniowego indywidualnego. jest dobrze rozwinięte. W zakresie wzrostu produkcji rolnej przed W Zakliczynie znajduje Gminną Radą Narodową stają rozległe zadania, się Szkoła Zawodowa m.in. zwiększenie zużycia przez rolników nawozów Mechanizacji Rolnictwa, mineralnych i usprawnienie ich rozprowadzania, licząca 238 uczniów, zaopatrzenie baz maszynowych kółek rolniczych a na terenie gminy w dostateczną ilość potrzebnych maszyn i sprzętu znajduje się 16 szkół rolniczego, budowa magazynów na nawozy mine- podstawowych, w tym 9 ralne i inne artykuły masowego użytku dla potrzeb ośmioklasowych, w któ- rolnictwa. Szczególnie wiele pracy czeka Gminną rych łączna liczba dzieci Radę Narodową w obszarze rolnictwa, a szcze- i młodzieży wynosi Pierwszy naczelnik gólnie mechanizacji prac rolnych, gdyż w gminie 1.712. Przedszkoli Gminy Zakliczyn Zakliczyn, a w szczególności na terenie górzystym jest 3 z liczbą dzieci – Kazimierz Korman. widzi się jeszcze rolników uprawiających ziemię 105. Gmina posiada przy pomocy krów, jako siły pociągowej. Gmina w Zakliczynie w nowym budynku Ośrodek Zdro- Zakliczyn posiada piękne tereny turystyczno wia wraz z izbą porodową oraz aptekę. Posiada – wypoczynkowe, znajdują się tam liczne zabytki, również Urząd Stanu Cywilnego. Na terenie stąd również i ta dziedzina powinna być w pracach gminny znajdują się 12 ochotniczych straży pożar- nowej gminy uwzględniona. nych,4 placówki pocztowo telekomunikacyjne, Pierwszym naczelnikiem Gminy Zakliczyn a na 23 wsie,14 posiada połączenia telefoniczne. mianowany został przez Prezydium WRN Kazi- Jeden posterunek MO znajduje w Zakliczynie. mierz Korman. Urodził się dnia 27 listopada 1942 Zakliczyn i szereg wsi z gminy posiada dobrze roku. Posiada średnie wykształcenie budowlane, rozwiniętą komunikację PKS z Brzeskiem, Tar- należy do PZPR. Posiada 14 lat pracy zawodowej, nowem, Nowym Sączem i Krakowem. Funkcję w tym od roku 1968 na stanowisku kierownika kredytowania rolnictwa spełnia Bank Spółdzielczy Gromadzkiego Zakładu Gospodarki Komunalnej w Zakliczynie. Gospodarkę komunalną prowadzi w Zakliczynie. Z dniem 1 listopada powołano go na Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej. Gmina pełnomocnika Prezydium PRN do organizowania posiada 6 bibliotek i 117 punktów bibliotecznych, gminy Zakliczyn. Odbył kurs dla kandydatów na

125 Jan Burlikowski

Zakliczyn. Zabytkowy rynek. Zakliczyn. Zabytkowe domy z XVIII/XIX wieku.

Zakliczyn. Szkoła Podstawowa. Zakliczyn. Restauracja GS Jagiellonka.

Zakliczyn. Wiejski Dom Towarowy GS Samopomoc Chłopska. Zakliczyn. Zabytkowy dom przy ul. Jacka Malczewskiego.

Zakliczyn. Zabytkowy ratusz w rynku. Zakliczyn. Ośrodek Zdrowia.

126 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Melsztyn, gmina Zakliczyn. Widok z lotu ptaka na ruiny zamku i okolicę.

Zakliczyn. Zabytkowy dom „Pod wagą” mieszczący izbę regionalną. Melsztyn, gmina Zakliczyn. Fragment ruin zamku z XIV wieku.

Zakliczyn. Zielona Świetlica. Melsztyn, gmina Zakliczyn. Dolina Dunajca i wzgórze zamkowe.

Melsztyn, gmina Zakliczyn. Oryginalne, nigdzie nie spotykane płoty Melsztyn, gmina Zakliczyn. Bar GS Melsztyn. plecione z gałęzi wierzbowych, pochodzących z rosnących obok wierzb.

127 Jan Burlikowski

Słona, gmina Zakliczyn. Przepięknie położona, urocza wieś Słona, gmina Zakliczyn. Studnia z żurawiem. Studnie takie w dolinie rzeki Słonianka. Posiada źródła wody mineralnej. dawniej bardzo częste, dzisiaj widzi się je coraz rzadziej. Tło Na zdjęciach kronikarz dokonuje degustacji tej wody – zapewnia stanowią wierzby, dawniej typowe drzewo przydrożne na wsi, że jest bardzo smaczna. dzisiaj również coraz rzadziej spotykane.

Gmina ZAKLICZYN 1. Obszar gminy – 12.244 ha (12,24 km2) 2. Liczba ludności – 10.687, w tym rolniczej – 7.254, pozarolniczej – 3.433 3. Liczba wsi – 23 Bieśnik, ludność 235, obszar 385 ha Borowa, ludność 372, obszar 657 ha Charzewice, ludność 516, obszar 721 ha Dzierżaniny, ludność 376, obszar 432 ha Faliszowice, ludność 320, obszar 220 ha Faściszowa, ludność 453, obszar 526 ha Filipowice, ludność 462, obszar 806 ha Gwoździec, ludność 973, obszar 950 ha Jamna, ludność 156, obszar 558 ha naczelników gmin, zorganizowany przez Prezy- Kończyska, ludność 347, obszar 307 ha dium WRN w Krakowie. Lusławice, ludność 631, obszar 495 ha Siedziba Gminnej Rady Narodowej i Urzędu Olszowa, ludność 426, obszar 564 ha Gminy Zakliczyn mieści się w budynku partero- Paleśnica, ludność 522, obszar 673 ha wym. Jest to zabytkowy ratusz z roku 1880, pozo- Roztoka, ludność 176, obszar 241 ha stałość po dawnym mieście Zakliczynie. Ostatnio Ruda Kameralna, ludność 414, obszar 650 ha wyremontowany, ma powierzchnię użytkową Słona, ludność 319, obszar 610 ha 500 m2. Przygotowywana jest budowa nowego Stróże, ludność 557, obszar 480 ha budynku administracyjnego w rynku, której koszt Wesołów, ludność 709, obszar 788 ha przewidziany jest na około 4 mln zł. Wola Stróska, ludność 481, obszar 431 ha Wróblowice, ludność 601, obszar 581 ha

128 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Zakliczyn, ludność 926, obszar 378 ha Zawada Lanckorońska, ludność 270, obszar 353 ha Zdonia, ludność 445, obszar 438 ha 5. Powierzchnia gminy w rozbiciu na: – użytki rolne – – lasy – – łąki – – inne – 5. Jednostki gospodarcze i administracyjne na terenie gminy: posterunek MO, Gminna Spółdzielnia Samopo- moc Chłopska, lecznica zwierząt, Kółka Rolnicze, Koła Gospodyń Wiejskich, Dzierżaniny, gmina Zakliczyn. Szkoła Podstawowa. Filia POM. 6. Punkty zaopatrzenia i usług: – produkcyjne – 2 (Produkcja Mat. Budowla- nych ŻUROMIN, Zakłady Tworzyw Sztucznych TERMUT) – usługowe – 40 (stolarskie, kowalskie, szewskie, fryzjerskie, instalacyjno elektryczne, krawieckie, fotograficzne). – skupu – 1 – zlewnia mleka – 9 – sklepy – 34, w tym spożywcze 7, przemysłowe 7, wielobranżowe 20. 7. Placówki kulturalno oświatowe: Wróblowice, gmina Zakliczyn. Gospodarstwo hodowlane Władysława – szkoły – 17 Bujaka. Nowa obora na 60 bukatów. – przedszkola – 1 – świetlice – 13 – biblioteki – 3 – punkty biblioteczne – 18 – kluby – 8. Ośrodki Zdrowia – 1, punkt lekarski, apteka 9. Placówki Urzędu Pocztowo Telekomunika- cyjny – 3 10. Spółdzielnia Oszczędnościowo Pożyczkowa – 1 11. Inne: kino stałe w Zakliczynie, Dom Kul- tury w Zakliczynie, Izba Regionalna w Zakliczynie, Stacja PTTK w Zakliczynie.

Zakliczyn, stolica największej terenowo gminy Wróblowice, gmina Zakliczyn. Dom Strażaka. w powiecie brzeskim, był początkowo wsią zwaną Opatkowice. W roku 1520 Spytko Jordan pod- niósł ją do rangi miasta i przemianował na Zakli- czyn, gdyż Jordanowie pochodzili z Zakliczyna k/Dobczyc. Dla odróżnienia do dziś pełna nazwa adresowa brzmi Zakliczyn n/Dunajcem. Zakliczyn oraz sąsiednie Lusławice były ośrodkiem działalno- ści arian. W Lusławicach znajduje się mauzoleum Faustyna Secyna. Zakliczyn ma obszerny rynek z zabytkowym ratuszem otoczony domami drew- nianymi z XVIII i XIX w. Takie domy znajdują się również w bocznych uliczkach okalających rynek. W Zakliczynie, który ma charakter miasteczka, odbywają się na rynku cotygodniowe targi. Wola Struska, gmina Zakliczyn. Budka gajowego w lesie, w której Zakliczyn jest jedyną miejscowością w powiecie, mieścił się szpital partyzancki. 5 października 1944 r. zginął tu gdzie zorganizowano tak zwaną zieloną świetlicę, lekarz batalionowy, Władysław Mossoczy a wraz z nim 9 pacjentów.

129 Jan Burlikowski

Ruda Kameralna, gmina Zakliczyn. Wodospady na potoku Rudzianka. Paleśnica, gmina Zakliczyn. Stary budynek szkolny.

Ruda Kameralna, gmina Zakliczyn. Szkoła Podstawowa. Paleśnica, gmina Zakliczyn. Bar i sklepy GS.

Paleśnica, gmina Zakliczyn. Przepięknie położona wieś w dolinie rzeki Paleśnianka. Paleśnica, gmina Zakliczyn. Bar i sklepy GS.

Paleśnica, gmina Zakliczyn. Fragment wsi. Paleśnica – Borowa, gmina Zakliczyn. Widok na okoliczne wzgórza.

130 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Filipowice, gmina Zakliczyn. Szkoła Podstawowa. Jamna, gmina Zakliczyn. Pomnik ku czci mieszkańców wsi zamordowanych przez hitlerowców i partyzantów poległych 24-25 września 1944 r.

Jamna, gmina Zakliczyn. Nowa drewniana szkoła w miejsce spalonej przez hitlerowskiego okupanta.

Charzewice, przysiółek Melsztyn, gmina Zakliczyn. Pomnik ku czci poległych 21 sierpnia 1937 roku podczas strajku chłopskiego w walce z sanacją za sprawę ludu wiejskiego, Stefana Węgrzyna, lat 28 i Jana Kłuska, lat 31. Paleśnica Olszowa, gmina Zakliczyn. Szkoła Podstawowa.

Charzewice, gmina Zakliczyn. Szkoła Podstawowa. Filipowice, gmina Zakliczyn. Chlewnia Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej.

131 Jan Burlikowski

skiego w r.1955. W tej ostatniej wsi znajduje się pomnik ku czci partyzantów poległych w bitwie, jaka się tam toczyła w r.1944 oraz mieszkańców tej wsi zamordowanych przez hitlerowców. Wieś Słona położona w prześlicznej dolinie rzeczki Słonianka, posiada zupełnie nie wykorzy- stywane źródła wody mineralnej. Wody te były poddane analizie, wykazały dużą wartość lecz- niczą, prawdopodobnie jednak źródła te są mało wydajne (samoistnie) i dlatego ich eksploatacja jest nieopłacalną. Jak obfite są te złoża, mogłyby wykazać wiercenia, jednak tych do tej pory nie przeprowadzono. Filipowice, gmina Zakliczyn. Spichlerz i magazyn nawozów W miejscowości Melsztyn znajduje się pomnik mineralnych Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. dla uczczenia pamięci dwóch chłopów, którzy tam zginęli w starciu z policją podczas strajku chłop- skiego w sierpniu 1937 roku. Dolina zakliczyńska była często zagrożona powodziami spowodowanymi wystąpieniem z brze- gów tak Dunajca jak i rzeki Paleśnianka, prze- pływającej częściowo przez wieś Lusławice. Aby uchronić te ziemie od powodzi przeprowadzono w ostatnich czasach wielkie prace nad regulacją obu tych rzek. Wybudowano na obydwu rzekach wały ochronne, a nadto zmieniono bieg rzeki Pale- śnianka w ten sposób, że ominęła ona wieś Lusła- wice i skierowana została najkrótszą drogą do Dunajca. Filipowice, gmina Zakliczyn. Obora Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. Pierwsze sesje w której odbywają się imprezy na wolnym powie- Gminnych Rad Narodowych trzu. W konkursie ogólnopolskim świetlica ta W okresie od 3 do 9 stycznia 1973 roku odbywały uznana została za najlepszą w Polsce. się pierwsze sesje Gminnych Rad Narodowych. Na terenie gminy znajduje się wieś Charze- Wybrane zostały władze gminne: przewodniczący wice, a w niej przysiółek Melsztyn, gdzie na rad i ich zastępcy oraz przewodniczący i całe wyniosłym wzgórzu nad Dunajcem znajdują się składy stałych komisji. W sesjach, które miały ruiny zamku wybudowanego w roku 1340 przez uroczysty charakter, uczestniczyli przedstawi- krakowskiego kasztelana Spytka Leliwitę. ciele organizacji politycznych i społecznych, insty- Bardzo pięknie położona jest w dolinie rzeki tucji i zakładów pracy z powiatu oraz miejscowi Paleśniańki wieś Paleśnica, otoczona malow- mieszkańcy. Członkowie Prezydium PRN wręczyli niczymi wzgórzami. Tu w XIV w. pojawiają się akty erekcyjne gmin oraz dokonali prezentacji osadnicy trudniący się eksploatacją rudy i wy- naczelników. W pierwszych swoich wystąpieniach topem żelaza. Rudę wydobywano we wsi Ruda naczelnicy przedstawili program działania, który Kameralna. W Paleśnicy wytapiano i przekuwano uwzględnia aktualne potrzeby terenu. Najwięcej żelazo w tak zwanych kuźnicach wodnych. Do uwagi poświęcili w tych programach dalszemu roz- dziś w Paleśnicy przy zbiegu Paleśnianki z po- wojowi rolnictwa i hodowli. tokiem Olszówka znajdują się bardzo wyraźne Wszystkie gminne rady narodowe uchwaliły resztki wału ziemnego, przy pomocy którego regulaminy oraz plan pracy na rok 1973, w któ- spiętrzano wodę potrzebną do poruszania koła rych przewidziały główne zagadnienia, jakimi się i młota. zajmą. We wsi Filipowice znajduje się jedyna w po- Od 2 stycznia wszystkie urzędy gminne pracują wiecie Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna normalnie. Jest ich 11, to jest: Borzęcin, Brzesko, licząca 22 członków i gospodarująca na 106 ha. Czchów, Dębno, Gnojnik, Iwkowa, Szczepanów, W Zawadzie Lanckorońskiej znajdują się Szczurowa, Wojnicz, Zabawa i Zakliczyn. Pierw- zbadane ślady prehistorycznego grodziska. Nale- sze dni są bardzo pracowite. Przyjęto ponad tysiąc żące obecnie do gminy Zakliczyn wsie Wróblo- interesantów, na przykład w Wojniczu około 70, wice i Jamna zostały włączone do powiatu brze- w Dębnie około 80 dziennie.

132 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Miejscowa ludność wiele spodziewa się po Powstał Powiatowy Komitet nowych władzach. Przychodzi więc w różnych spra- Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia wach, zarówno indywidualnych, jak i społecznych W pierwszych dniach stycznia utworzono w Brze- np. w sprawach budowy i naprawy dróg, poprawy sku Powiatowy Komitet Narodowego Funduszu zaopatrzenia, zadrzewień, sprawach budowlanych, Ochrony Zdrowia. Powstał on w miejsce Powia- majątkowych, zobowiązań podatkowych, po róż- towego Komitetu Społecznego Funduszu Budowy nego rodzaju zaświadczenia, itp. Władze nowych Szkół i Internatów, rozwiązanego z końcem ubie- gmin mają zapewnioną pomoc instruktażową ze głego roku po 13-letniej działalności. strony właściwych jednostek powiatowych. W skład Komitetu NFOZ weszło 50 działaczy Przewodniczącym Gminnej Rady Narodowej politycznych, społecznych i gospodarczych, repre- w Brzesku wybrano Stanisława Bralę, Gminnej zentujących poszczególne organizacje, zakłady Rady Narodowej w Gnojniku Andrzeja Basistę, pracy i środowiska. Wyłoniono 11-to osobowe Gminnej Rady Narodowej w Zakliczynie Fran- Prezydium Komitetu. Przewodniczącym został ciszka Beczwarzyka, w Iwkowej Piotra Jaśkiewi- Henryk Płaneta, sekretarz Prezydium PRN, a za- cza, w Szczepanowie Tadeusza Pacurę, w Czcho- stępcami: lekarz Jan Nowicki, kierownik Wydziału wie Franciszka Urygę, w Dębnie Józefa Stradę, Zdrowia i Władysław Ścibor, przewodniczący w Wojniczu Kazimierza Kwaśniaka, w Borzęcinie Powiatowej Komisji Związków Zawodowych. Jana Kołodziejskiego, w Szczurowej Ignacego Gar- Celem Komitetu będzie organizowanie zbiórki gula, w Zabawie Józefa Piotrowskiego. na budowę i rozbudowę oraz wyposażenie obiek- Z obowiązku kronikarskiego zauważam, że wła- tów służby zdrowia w powiecie. dze powiatowe miały dużo trudności z utworzeniem gminy Zabawa. Przed rokiem 1955 gmina ta Otwarcie drugiej apteki w Brzesku wchodziła w skład gminy Radłów. Część tej gminy 15 stycznia 1973 roku w Brzesku przy ulicy Ogro- z Radłowem została z dniem 1 stycznia 1955 roku dowej, w bloku Nr 13 została otwarta nowa apteka. włączona do powiatu tarnowskiego, pozostała część Czynna jest codziennie od 8-mej do 18-tej. Jedna należała nadal do powiatu Brzesko. Niektórzy apteka w Brzesku, mimo wytężonej pracy kierow- mieszkańcy obecnej gminy Zabawa, a szczególnie nictwa i personelu, nie mogła zaspokoić potrzeb wsi Wola Radłowska nadal zabiegali o przyłącze- wszystkich chorych. Szczególnie trudna sytuacja nie do powiatu tarnowskiego i do gminy Radłów. miała miejsce w czasie liczniejszych zachorowań Dążenia te były popierana przez część mieszkań- w jesieni i zimie. Od czasu objęcia powszechną ców innych wsi i zanosiło się na podział gminy opieką lekarską ludności wiejskiej, stan ten pogor Zabawa, między powiaty – Tarnów i Dąbrowa szył się jeszcze bardziej. Toteż otwarcie drugiej Tarnowska. Powiatowa Rada Narodowa, która na apteki w Brzesku, miejscowa i okoliczna ludność sesji rozpatrywała tę sprawę, nie wyraziła zgody przyjęła z wielkim zadowoleniem i uznaniem, jako na taką zmianę. spełnienie od dawna wysuwanego postulatu. Dzięki staraniom władz powiatowych wkrótce założono Gminną Spółdzielnię Samopomoc Chłop- Śmierć działacza społecznego ska w Zabawie, obejmującą swym działaniem 17 stycznia 1973 roku zmarł w Biesiadkach, ówczesne gromady Zabawa oraz Marcinkowice. w wieku lat 73 rolnik i działacz społeczny, Józef W ten sposób gromady te zostały uniezależnione Myszka. Przez szereg lat był sołtysem wsi Bie- gospodarczo od Gminnej Spółdzielni w Radło- siadki, a od roku 1965 był radnym Powiatowej wie. Nadto usprawniono komunikację PKS tego Rady Narodowej. W obecnej kadencji był człon- terenu z Brzeskiem. Dążenia odśrodkowe nie- kiem Komisji Zdrowia, Zatrudnienia i Opieki Spo- których mieszkańców zanikły z tą chwilą. Przy łecznej. Pełnił społeczne funkcje w Spółdzielczości organizacji nowych gmin, władze wojewódzkie Oszczędnościowo Pożyczkowej oraz w Gminnej mając na uwadze, że gmina Zabawa jest zbyt Spółdzielni Samopomoc Chłopska. Za pracę spo- słaba gospodarczo i ma małą liczbę ludności, łeczną był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi wysunęły projekt przyłączenia jej do organizowa- i Odznaką Tysiąclecia. Pogrzeb odbył się w Biesiad- nej gminy w Radłowie, a tym samym do powiatu kach przy tłumnym udziale mieszkańców wsi i oko- tarnowskiego. Dzięki usilnym staraniom władz licy. Obecni byli przedstawiciele powiatu i gminy. powiatowych do tego nie doszło i gmina Zabawa, chociaż najmniejsza w powiecie brzeskim, nadal 28 rocznica Wyzwolenia tu pozostała. Zaznaczyć należy, że w staraniach 18 stycznia 1973 roku w Brzesku odbyła się aka- tych powiat został poparty przez tamtejszy aktyw demia z okazji 28 rocznicy wyzwolenia miasta i ludność, która już nie wysuwała żądań przyłą- i powiatu. W części artystycznej wystąpił Zespół czenia do tarnowskiego powiatu, pragnąc pozo- Związku Nauczycielstwa Polskiego. Okoliczno- stać w powiecie brzeskim. ściowe akademie odbywały się też w gminach.

133 Jan Burlikowski

Zakończenie akcji W roku 1972 wpłynęło na Fundusz znacznie zbiórkowej na SFBSiI mniej, bo tylko 1.151 tys. zł. Z tej kwoty wydatko- Z dniem 31 grudnia 1972 r. zakończona została wano 500 tys. zł. na rozbudowę szkoły w Uszwi,604 akcja zbiórkowa na Społeczny Fundusz Budowy tys. zł. na rozbudowę szkoły w Jadownikach. Na Szkół i Internatów. Podsumowano wyniki zbiórki zakup dla szkół pomocy kopernikowskich wydat- za rok ubiegły. Plan roczny został wykonany kowano 36.320 zł. W roku tym otrzymano z Wo- w 84%. Najlepiej wywiązali się pracownicy zakła- jewódzkiego Komitetu 835 tys. zł. na rozbudowę dów pracy Brzeska i powiatu. Na planowanych szkoły w Uszwi,800 tys. zł. na Dom Nauczyciela 561 tys. zł. wpłacili 723 tys. zł., to jest 130% planu. w Paleśnicy, 500 tys. zł. na Dom Nauczyciela Rolnicy na plan 600 tys. zł. wpłacili 318 tys. zł., w Dębnie,400 tys. zł. na elewację szkoły w Przy- to test 53% planu. Łącznie z wpływami od innych borowie,200 tys. zł. na elewację szkoły w Masz- grup społecznych uzyskano w roku 1972 kwotę kienicach,1 200 tys. zł. na elewację szkoły w Wy- 1.153 tys. zł. na planowaną 1.393 tys. zł. trzyszczce. Podsumowana została również 13-letnia dzia- Ogółem w latach od 1959 do 1972 Komitet łalność Powiatowego Komitetu Społecznego Fun- zebrał w naszym powiecie na Fundusz Budowy duszu Budowy Szkół i Internatów. W latach 1959 Szkół i Internatów kwotę 28.490.424 zł. Nato- do 1965 zebrano w powiecie brzeskim na budowę miast w tym czasie od Wojewódzkiego Komitetu szkół kwotę 12.668.762 zł. Wydatkowano na otrzymał na swoje potrzeby 34.313.469 zł. czyli budowę trzech Szkół Pomników Tysiąclecia kwotę więcej o 11.395.045 zł. Tak więc działalność Spo- 13.901.132 zł. Są to szkoły w Zaborowie, Dębnie łecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów i Łysej Górze. Brakującą kwotę 1.232.370 zł. dodał była owocna, a społeczeństwo powiatu brzeskiego Wojewódzki Komitet SFBSiI. spełniło wezwanie do budowy szkół dla uczczenia W latach 1966 do 1968 zebrano w powie- Tysiąclecia Państwa Polskiego. cie 5.395.662 zł. Z tej sumy wydatkowano na Powiatowy Komitet SFBSiI przed rozwiąza- wybudowanie szkoły w Jaworsku 500 tys. zł., na niem się podjął uchwałę, w której wyraża społe- rozbudowę Szkoły Podstawowej w Szczurowej czeństwu powiatu uznanie i podziękowanie za 1.900 tys. zł., na budowę warsztatów Zasadniczej patriotyczną postawę w świadczeniach na budowę Szkoły Mechanizacji Rolnictwa w Zakliczynie szkół. Podziękowanie i uznanie wyrażono również 700 tys. zł. oraz na budowę Szkoły Podstawowej aktywowi społecznemu, który organizacyjnie zaj- Nr 2 w Jadownikach 3.825 tys. zł. Łączny wyda- mował się tą sprawą. tek na te obiekty wyniósł 6.925 tys. zł. Różnicę w wysokości 1.579.337 zł. pokrył Wojewódzki 30 rocznica walk Komitet SFBSiI. Batalionów Chłopskich W latach 1969 do 1971 zebrano w naszym 20 stycznia 1973 r. w Szczurowej odbyła się uroczy- powiecie na budowę szkół kwotę 5.854 tys. zł. Z tej stość z okazji 30 rocznicy walk Batalionów Chłop- kwoty oraz z dotacji wybudowano Szkołę Podsta- skich. Podczas akademii, okolicznościowy referat wową w Łękach, której koszt wyniósł 2.193 tys. wygłosił były dowódca oddziałów BCH, Stanisław zł. oraz Szkołę Podstawową w Stróżach za 2.131 Lechowicz. Podniosłym akcentem uroczystości tys. zł. Ponadto na renowację Szkoły Podstawowej w Szczurowej było wręczenie sztandaru miej- w Czchowie przeznaczono 150 tys. zł., na budowę scowemu Kołu Związku Bojowników o Wolność i sali gimnastycznej i elewację szkoły w Przybysła- Demokrację, ufundowanego przez Gminny Komi- wicach 300 tys. zł., na Dom Nauczyciela w Uszwi tet Frontu Jedności Narodu i miejscowe społeczeń- 600 tys. zł., na zakup sprzętu do szkoły w Złotej stwo. Wmurowano także akt erekcyjny pod pomnik 50 tys. zł. oraz na Ośrodki Zdrowia w Borzęcinie dla uczczenia ofiar drugiej wojny światowej. W uro- i Porąbce Uszewskiej 1.040 tys. zł. czystości w Szczurowej liczny udział wzięło spo- Ponadto, ze środków Wojewódzkiego Komitetu łeczeństwo gminy Szczurowa. Przybyła także ze przeznaczono 540 tys. zł. na dokończenie budowy sztandarem delegacja sąsiedniego Koła ZBoWiD-u szkoły podstawowej w Łękach oraz na zakup z Koszyc Wielkich. Władze powiatowe reprezen- sprzętów i pomocy naukowych do tej szkoły 230 towane były przez sekretarza KP PZPR, Stani- tys. zł., na dokończenie budowy szkoły podstawo- sława Maślaka, prezesa PK ZSL, dra Franciszka wej w Stróżach 488 tys. zł. oraz na sprzęt i pomoce Mleczkę, przewodniczącego Prezydium PRN, Jana naukowe do tej szkoły 230 tys. zł., na budowę sali Szczepańca i prezesa Zarządu Powiatowego ZBo- gimnastycznej w Szkole Podstawowej nr 1 w Ja- WiD-u, Adama Dzierwę. W czasie akademii część downikach oraz na budowę takiej sali w Strzelcach artystyczną zaprezentowała miejscowa młodzież. Wielkich razem 1 mln. zł. W związku z 30 rocznicą walk oddziałów Bata- W roku 1971 przeznaczono również z tego Fun- lionów Chłopskich pod Wojdą, Zaberecznem i Różą duszu 950 tys. zł. na pomoc dla powodzian. z przeważającymi liczebnie i dobrze uzbrojonymi

134 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 siłami wojsk hitlerowskich, przed mikrofonem w Rożnowie wraz z samochodem i przechowa- Radiowęzła Powiatowego w Brzesku wystąpił nie ich do końca okupacji, rozbrojenie w Kątach, porucznik BCH, Władysław Myśliński z Brzeska, gmina Iwkowa,12-tu żandarmów niemieckich, roz- pseudonim Zawora. Podzielił się on ze słuchaczami brojenie w północnej części powiatu przez oddział wspomnieniami z działalności oddziałów BCH specjalny Władysława Grzesika Sępa w lasach w powiecie brzeskim. Powiedział m.in.: „Trzeba Bratucic 35 Niemców i własowców, zlikwidowanie by na wstępie zacząć od tego, że ludowcy i wicia- niemieckiego sklepu tekstylnego w Radłowie, roz- rze powiatu brzeskiego mają bogate tradycje walk brojenie posterunków policji granatowej w Szczu- z reżymem sanacyjnym w latach trzydziestych, rowej, Radłowie i Okulicach, rozpuszczenie obozu a następnie walk z Niemcami w czasie okupacji pracy w Wierzchosławicach, uwolnienie około 60- w oddziałach Batalionów Chłopskich. Ludowcy ciu jeńców radzieckich zatrudnionych przy wyła- naszego powiatu organizowali strajki chłopskie już dowaniu pocisków artyleryjskich na stacji kolejo- w roku 1932 i 1933, będące protestem przeciwko wej w Biadolinach. opłatom targowym, bezrobociu i zaostrzającemu Głównie przecież na bechowcach i ludności się kryzysowi gospodarczemu. W czerwcu 1933 r. gminy Zabawa z ośrodkami w Przybysławicach w czasie marszu głodowego na Brzesko chłopów i Zdrochcu oparło się ubezpieczenie słynnej na z okolicznych wsi oraz bezrobotnych członków całą Polskę operacji III Most, związanej z wykra- PPS z Jadownik, padło zabitych od kul poli- dzeniem Niemcom i przesłaniem do Anglii części cji dwóch chłopów i jeden robotnik. Gdy w roku rakiety V-2. 1936 w czasie wspólnej z powiatem dąbrowskim Osobną historię stanowią działające na kolei i tarnowskim wielkiej manifestacji ludowej w Wie oddziały specjalne Władysława Wolnika (Grzmota) rzchosławicach doszło do sprowokowanego przez i Władysława Stawarza (Żelaznego). Przedziu- wywiadowcę policji ataku na miejscowy posterunek rawiły one Niemcom przeszło 50 cystern z ben- policji, poległo od kul dwóch wiciarzy z powiatu zyną, uszkodziły kilkanaście lokomotyw, zapaliły brzeskiego, a kilkunastu zostało rannych. W cza- 3 pociągi, w których spaliło się doszczętnie 17 sie strajku chłopskiego w roku 1937 od kul policji wagonów z zaopatrzeniem i sprzętem wojsko- pod Melsztynem zginęło znów dwóch walczących wym, wykoleiły na rozkaz Komendy Okręgu BCH wiciarzy i także kilkunastu zostało rannych. Prze- ważny dla Niemców pociąg w rejonie Bogumiłowic, szło 90-ciu ludowców w związku z tym strajkiem wyrzucały z wagonów, będących w biegu pociągów, zostało ukaranych aresztem i więzieniem, a około zaopatrzenie idące na front wschodni, odpięły 50-ciu ukarano w trybie administracyjnym. i zniszczyły 8 zamków od ciężkich dział spieszą- Podczas okupacji działacze Stronnictwa Ludo- cych na wschód, zdobyły przeszło 300 sztuk różnej wego oraz wiciarze zorganizowali przeszło 3,5 broni, około 50 skrzyń amunicji, stoczyły z Niem- tys. zaprzysiężonych osób tworzących podziemne cami 7 potyczek, w których stracili dwóch wła- organizacje chłopskie w powiecie, w tym przeszło snych partyzantów. Do tego należy dodać wyrzuce- 550 kobiet. Wydawaliśmy własne pismo konspi- nie z wagonów pocztowych i spalenie 350 worków racyjne „Jedność Myślenia i Czynu”. Z tej całości poczty polowej, co niesłychanie paraliżowało łącz- zaprzysiężonych, wybrane i utworzone zostały ność rodzin niemieckich z żołnierzami na froncie trzy oddziały specjalne i jeden partyzancki, razem i urzędami. w sile około 120 ludzi, w tym dwóch partyzantów Osobną historię stanowi pomoc żywnościowa radzieckich i około 20 o przekonaniach komu- dla inteligencji w miastach, dla rodzin po aresz- nistycznych. Działając tylko na terenie naszego towanych i pogorzelcach, dla wdów i sierot oraz powiatu, oddziały te dokonały samodzielnie lub wysiedlonych, zdobywana przez partyzantów z do- wspólnie z plutonami AK, wielu akcji partyzanc- staw kontyngentowych w ilości setek ton. W sa- kich i sabotażowych. Do najważniejszych z nich mym Brzesku korzystało z niej regularnie przez należą: rozbrojenie przez wzmocniony oddział cały okres okupacji około 130 rodzin. Ośrodkiem partyzancki BCH ppor. Mariana Kluszyckiego, dyspozycyjnym tej akcji była Powiatowa Spółdziel- dowódcy placówki BCH w gminie Iwkowa Lim- nia Rolniczo-Handlowa Miarka w Brzesku, kiero- biczna, przy wsparciu dwóch plutonów AK, nie- wana przez dyrektora Józefa Stusa i jego zastępcę mieckiego Stützpunktu na Zaporze w Czchowie, mgra Wincentego Zydronia z Okocimia, przy składającego się z około 90 Niemców, własowców współudziale z ramienia konspiracyjnego ośrodka i policjantów granatowych, stoczenie przez 4 plu- Wici, dzisiejszego prezesa NK ZSL, Stanisława tony BCH i AK pod dowództwem oficerów BCH Gucwy. przeszło 4 godzinnej walki w lasach stróskich I tak, bez generałów, zaledwie z garstką inte- z dwoma kompaniami Wehrmachtu, w której ligencji, ofiarnie i o własnych siłach, bez żadnych poległo 5-ciu bechowców i 4-ch akowców, wykra- funduszów i zrzutów broni – wykonaliśmy swoje dzenie Niemcom dokumentacji zapory wodnej zadania z honorem”.

135 Jan Burlikowski

Władysław Myśliński, por. BCH, pseudonim Ludowe Zespoły Sportowe w powiecie brzeskim Zawora, podał mi nazwiska kilku działaczy ludo- zorganizowane są w 73 ogniwach LZS, zrzeszając wych, żołnierzy BCH: 3.912 członków w tym 1.192 kobiet, posiadają 231 1. Sulma – Stanisław Dadej z Maszkienic, sekcji sportowych, w których ćwiczy 4.340 członków, 2. Jasień – Stanisław Lechowicz ze Zdrochca, w tym 2.095 kobiet. Do popularnych sekcji należą: 3. Drut – Stanisław Sadło s. Dominika ze 1. piłka nożna klasa B – 3 zespoły, klasa C – 24 Zdrochca, zespoły, klasa CW – 6 zespołów oraz 15 zespołów 4. Deska – Franciszek Kuczek z Marcinkowic, juniorów. 5. Honorny – Jan Hałastra z Wał Rudy. 2. tenis stołowy klasa A – l zespół, LZS Woko- wice, klasa B – 6 zespołów, klasa C – 37 zespołów. Zjazd Powiatowy ZSL Ponadto są zespoły piłki siatkowej – 50 sekcji, 2 lutego 1973 roku obradował w Brzesku Zjazd piłki ręcznej – 20 sekcji, sekcje szachów, warcabów, Powiatowy Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. piłki koszykowej dziewcząt i chłopców oraz sekcje Przybyło nań 143 delegatów reprezentujących turystyczne, które istnieją przy każdym ogniwie LZS. 1.712 członków ZSL. Podsumowali oni działalność Do wyróżniających się zaliczyć należy LZS: Bia- Stronnictwa w okresie ostatnich dwóch lat. doliny, Wokowice, Łęki Zakrzów, Zaborów, Przy- Dobrymi wynikami w pracy mogą się pochwalić bysławice, Mokrzyska, Bucze, Stróże, Jadowniki, działacze kół ZSL z Brzeska, Szczurowej, Iwkowej, Przyborów, Sterkowiec, Dębno, Wojnicz, Olimpia Zabawy, którzy wyróżnili się w opracowywaniu i Dunajec, Wola Radłowska, Biskupice Melsztyńskie. i realizacji wiejskich planów rozwoju rolnictwa. Większość kół ZSL bierze czynny udział w pracy Wpłaty na Narodowy Fundusz kółek rolniczych i międzykółkowych baz maszy- Ochrony Zdrowia nowych. Z inicjatywy wielu działaczy Stronnictwa Styczeń był pierwszym miesiącem wpłat na Naro- rozpoczęto budowę lub rozbudowę szkół, remiz dowy Fundusz Ochrony Zdrowia. Komitet tego ochotniczych straży pożarnych, domów ludowych Funduszu opracował roczny plan wpłat w wysoko- i innych obiektów społecznych. Byli oni też orga- ści 1.412 tys. zł. W ciągu stycznia wpłynęło 60 tys. nizatorami społecznych czynów drogowych. Naj- zł., głównie od pracowników brzeskich zakładów liczniejszą organizacją ZSL na terenie powiatu był pracy. Natomiast na wsi sprawa ta nie jest jeszcze Gminny Komitet ZSL w Szczurowej, który liczy nagłośniona. Gminne Komitety, które mają ją pro- 400 członków. Organizacja gminna ZSL w Dębnie wadzić na wsi, są obecnie w stadium organizacji. liczy 233 członków. Stale zacieśnia się współpraca Komitetów XV konferencja Powiatowych PZPR i ZSL. W ostatnich dwóch Sprawozdawczo-Wyborcza PZPR latach odbyły się trzy wspólne plenarne posie- 17 lutego 1973 r. odbyła się XV Konferencja Spra- dzenia, na których omawiano aktualne problemy wozdawczo Wyborcza brzeskiej organizacji par- rolnictwa: rozwój bazy paszowej, intensyfikację tyjnej. Na konferencję przybyło 135 delegatów. hodowli bydła i trzody chlewnej oraz zaopatrzenie Uczestniczył w niej również I sekretarz Komitetu mieszkańców wsi. Wojewódzkiego PZPR, Józef Klasa. Po bardzo żywej i rzeczowej dyskusji podjęto O działalności brzeskiej organizacji partyjnej stosowne uchwały, a także wybrano nowe władze. podczas ubiegłej kadencji mówili w swoich refera- Prezesem wybrany został ponownie dr Franciszek tach: pierwszy sekretarz KP, Jan Surman i prze Mleczko, a sekretarzem Bolesław Woda. wodniczący Prezydium PRN, Jan Szczepaniec. Tak W XIX, statutowym Zjeździe powiatowej orga- w referatach, jak i w trakcie dyskusji przeprowadzo- nizacji ZSL wzięli udział: członek Naczelnego nej w 4 zespołach problemowych sięgano po tematy Komitetu ZSL, wiceminister przemysłu spożyw- ważkie dla powiatu. Przeważała troska o dalszy czego i skupu, mgr Wincenty Zydroń, I sekretarz szybszy postęp i rozwój powiatu. Powiat nasz, wciąż KP PZPR, Jan Surman, wiceprezes WK ZSL, jeszcze określać należy jako rolniczy, choć tu prze- zastępca przewodniczącego Prezydium WRN, dr cież istnieje i produkuje słynny Browar Okocimski Tadeusz Maj, wiceprezes WK ZSŁ, Orlow, sekre- oraz jedna z najnowocześniejszych w kraju, Fabryka tarz KP PZPR, Stanisław Maślak, przewodniczący Opakowań Blaszanych. Pomimo tego, że przybędą Prezydium PRN, Jan Szczepaniec. w naszym powiecie nowe zakłady przemysłowe, rolnictwo nadal stanowić będzie o jego sile gospo- Powiatowa Konferencja darczej. Obydwa zakłady produkcyjne – Browar Sprawozdawczo-Wyborcza LZS i FOB rozbudowują się. Tylko w tych dwóch przed- 4 lutego 1973 r. w sali konferencyjnej KP PZPR siębiorstwach wartość produkcji wzrosła w ciągu odbyła się X Powiatowa Konferencja Sprawozdaw- ostatnich dwóch lat aż o 171 mln. zł. Ale nowe czo-Wyborcza Ludowych Zespołów Sportowych. inwestycje w naszym powiecie rosły z dość dużymi

136 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 trudnościami, toteż mieszkańcy Brzeska i powiatu rady odbyły drugie w tym miesiącu sesje. Tym mają obawy co do tempa budowy tak potrzebnych razem przedmiotem obrad były plany gospodar- obiektów, jak choćby szpital powiatowy. czego rozwoju oraz budżety na rok bieżący. Podczas konferencji krytykowano niedosta- Wysokość budżetu poszczególnych gmin teczny rozwój usług, tak w Brzesku jak też na tere- zależna jest od wielkości gminy i od liczby posia- nie powiatu. Sieć handlowa daleka jest od zaspo- danych na swoim terenie instytucji i urządzeń kojenia lokalnych potrzeb. Sporo uwag poświęcono gospodarczych, kulturalnych i socjalnych. Naj- też niedostatecznemu zaopatrzeniu w artykuły większy budżet w powiecie posiada gmina Zakli- pierwszej potrzeby, szczególnie wsi, co często decy- czyn – 12.519 tys. zł. Drugą z kolei jest gmina duje o niepowodzeniu różnych rolniczych przedsię- Dębno – 10.377 tys. zł. Budżet gminy Szczurowa wzięć. Brzeska wieś musi być w szybkim tempie wynosi 8.629 tys. zł., gminy Borzęcin – 5.257 tys. unowocześniona. Droga do tego wiedzie między zł., Gnojnika – 5.039 tys. zł., Iwkowej – 5.957 tys. innymi poprzez doskonalszą pracę służb rolnych, zł. Najmniejsza w powiecie gmina, Zabawa ma przedsiębiorstw usługowych i lepsze zaopatrzenie. budżet w wysokości 3.322 tys. zł. Czas już na specjalizację, na bloki uprawne. Natu- Główne wydatki wszystkich bez wyjątku gmin, ralne warunki klimatyczne w powiecie szczególnie to wydatki na oświatę, a więc na utrzymanie szkół, preferują intensywną hodowlę. Postulowano, aby koszty szkolnictwa zawodowego oraz kapitalne w każdej wsi było przynajmniej po kilka specjalizu remonty budynków szkolnych. Na przykład budżet jących się gospodarstw. na oświatę w największej gminie Zakliczyn wynosi Zabierając głos, I sekretarz KW PZPR, Józef 6.893 tys. zł., a więc przeszło 50% całego budżetu Klasa podkreślił m.in. olbrzymią szansę szybkiego gminy. W gminie Dębnie na oświatę przewiduje się rozwoju gospodarki narodowej i indywidualnych 7.371 tys. zł., a więc około 70% całości budżetu. gospodarstw, właśnie przez stawianie na warzyw- Podobnie w innych gminach. nictwo, ogrodnictwo bądź hodowlę. Drugą pozycją w budżetach gminnych, jeśli Konferencja dokonała wyboru nowych władz idzie o wielkość nakładów, jest zdrowie. Na ten cel partyjnych powiatu. Pierwszym sekretarzem KP przeznacza się na przykład w Zakliczynie 1.247 wybrano ponownie Jana Surmana. Sekretarzami tys. zł., w Dębnie 610 tys. zł., w Iwkowej – 1.053 zaś wybrani zostali ponownie: Marian Cichostęp- tys. zł., w Borzęcinie – 864 tys. zł. ski, Stanisław Maślak i Kazimierz Schütterly. Na budowę, konserwację dróg i mostów lokalnych oraz na niektóre cele gminne przeznacza Połączenie dwóch Okręgowych się osobne środki z funduszu gminnego. Przykła- Spółdzielni Mleczarskich dowa ich wielkość przedstawia się następująco: Z początkiem bieżącego roku nastąpiło połączenie Zabawa – 529 tys. zł., Iwkowa – 493 tys. zł. – tyle dwóch Okręgowych Spółdzielni Mleczarskich: do w najmniejszych gminach w powiecie. Natomiast Spółdzielni w Szczurowej przyłączono Spółdzielnię w Zakliczynie 1.300 tys. zł., a w Dębnie 998 tys.zł. w Przybysławicach. Ta ostatnia nie miała perspek- Gminy przeznaczają te środki w 80% na drogi i mo- tyw rozwoju, ze względu na zbyt ograniczony teren sty, a pozostałe 20% na inne cele najpilniejsze dla swego działania. Natomiast bardzo dobrze rozwija się danej miejscowości. Tak więc nowe gminy, oprócz Spółdzielnia Mleczarska w Szczurowej. Jeszcze przed zadań i uprawnień, otrzymały także dostateczne połączeniem, a więc w roku 1972 skupiła na swoim środki finansowe na ich realizację. Teraz wszystko terenie działania, to jest na terenie gromad Szczu- zależy od gospodarności, pomysłowości, sprawności rowa i Zaborów, aż 8,5 mln. litrów mleka, co w przeli- i dobrej organizacji prac nowych władz gminnych. czeniu na jedną krowę daje 1.760 litrów i stanowi naj- wyższą średnią w całym województwie krakowskim. Gmina Szczurowa – wzorcową gminą Obecny rejon działania Spółdzielni w Szczurowej, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kra- powiększony został z 17 do 28 wsi. Dzięki połączeniu kowie ustaliło na terenie całego województwa wymienionych Okręgowych Spółdzielni Mleczar- 7 gmin wzorcowych. Wśród nich znalazła się skich, powstała jedna placówka, silna gospodarczo gmina Szczurowa. Jest to duże wyróżnienie dla i organizacyjnie, zdecydowanie przodująca w wyko- naszego powiatu, w tym również dla gminy Szczu- naniu planów skupu mleka w powiecie brzeskim. rowa. Pociągnie to za sobą dodatkowo obowiązki zarówno dla władz powiatowych jak i władz tej Gminne Rady Narodowe gminy. Wybór Szczurowej był trafny. Tamtejsza uchwaliły swoje pierwsze plany Gminna Rada Narodowa składa się z aktywnych gospodarczego rozwoju i budżety radnych, ma wytrawnego przewodniczącego, dziel- Pierwszy miesiąc działalności gmin był okresem nego naczelnika, doświadczonych pracowników intensywnej pracy organizacyjnej i gospodarczej. oraz ofiarnych sołtysów. Daje to gwarancję nale- W trzeciej dekadzie stycznia wszystkie gminne żytego i wszechstronnego rozwoju tej gminy, tak

137 Jan Burlikowski aby naprawdę stała się wzorcową dla innych gmin poszerzenia lub wyprostowania drogi, rezygnacja naszego powiatu, a nawet województwa. z odszkodowań za wycięte drzewa i zniszczone Przewodniczącym Gminnej Rady Narodowej zasiewy, a także przebudowa własnymi siłami w Szczurowej jest Ignacy Gargul, naczelnikiem i środkami naruszonych ogrodzeń i przepustów. Mieczysław Domagała, zaś na odpowiedzialnym Zainteresowana ludność wykazała w tym wzglę- stanowisku głównego księgowego pracuje bardzo dzie społeczną postawę, przyczyniając się do peł- zasłużony dla tej gminy Tadeusz Dzień. W nara- nej realizacji planów prac drogowych. Do przo- dzie naczelników wzorcowych gmin, jaka odbyła dujących wsi w zakresie budowy dróg w ramach się ostatnio w Warszawie, brał udział również czynów społecznych należą: Sufczyn, Bucze, Bie- naczelnik gminy Szczurowa. siadki i Dębno. Niezbyt chętnie natomiast na cele budownictwa drogowego świadczy część ludności Sesja Powiatowej Rady Narodowej Borzęcina, Czchowa, i Łysej Góry. 27 lutego 1973 r. odbyła się kolejna sesja Powiato- Powiatowy Zarząd Dróg Lokalnych prowa- wej Rady Narodowej. Obradom, których głównym dzi oprócz budowy również modernizację dróg, tematem było zagadnienie gospodarki na drogach poprzez układanie nawierzchni bitumicznej. lokalnych, przewodniczył radny, mgr Władysław W tym zakresie plan ubiegłej pięciolatki wyko- Kowal. Przed przystąpieniem do obrad odbyła nany został z nadwyżką, gdyż na planowanych się dekoracja zasłużonych osób odznaczeniami. 22 km zmodernizowano 24 km. W latach 1971-72 Srebrny Krzyż Zasługi otrzymał Stefan Galas, wykonano 21,5 km nawierzchni bitumicznej, to rolnik z Wróblowic. Odznaki Honorowe Zasłu- jest o 2,5 km tylko mniej, niż za całą poprzednią żony Pracownik Rady Narodowej otrzymało 14 pięciolatkę. Prace mogłyby pójść jeszcze raźniej, pracowników urzędów gminnych i byłych gromad. gdyby PZDL posiadał wystarczające zaplecze Odznaki Za Zasługi w Zwalczaniu Powodzi otrzy- techniczne. Posiada bowiem w tej chwili tylko mało 17 osób, odznaki Za Zasługi dla Ziemi Kra- dwie betoniarki, które służą do wytwarzania mas kowskiej otrzymało 5 osób, a 4 osoby otrzymały bitumicznych na zimno, co pokrywa zaledwie 1/3 srebrne medale Za Zasługi dla Pożarnictwa. część zapotrzebowania. Aby temu zaradzić PZDL Zagadnienia dróg i mostów lokalnych rozpatry- przystąpił do budowy wytwórni mas bitumicznych wane były w aspekcie dalszego rozwoju rolnictwa na terenie Woli Dębińskiej. Przeprowadzono już w naszym powiecie, bowiem bez odpowiednio roz- prace kosztem przeszło 1.200 tys. zł., a do zakoń- budowanej i zmodernizowanej sieci dróg, nie może czenia tej budowy potrzeba jeszcze tyle samo. być mowy o rozwoju tej gałęzi naszej gospodarki. W roku 1972 wykonano z nadwyżką również Jakkolwiek już po wyzwoleniu tu i ówdzie coś się na inne prace drogowe. Na plan odnowy dróg lokal- drogach robiło, to prace te na dobrą sprawę ruszyły nych na długości 12 km wykonano 14,4 km, w tym dopiero pełną parą w poprzedniej pięciolatce, to 6 km odnowy nawierzchni bitumicznej. Również jest w latach 1965 – 1970. Hasło do tych prac dała w zakresie budowy mostów na drogach lokalnych, uchwała Egzekutywy KW PZPR z lipca 1965 roku. zarówno poprzedni plan pięcioletni, jak i pierwsze W jej wyniku opracowano również w powiecie brze- lata obecnego planu wykonano z nadwyżką. W la- skim pięcioletni plan drogowy, który przewidywał tach 1966-70 na planowanych 13 mostów o łącz- budowę rocznie przeciętnie 20 km dróg lokalnych. nej długości 159 m., wykonano 15 mostów łącznej Plan pięcioletni został wykonany z nadwyżką; długości 185 m. W latach 1971-72 zbudowano już wybudowano w tym czasie 135 km nowych dróg, 10 mostów o długości 213 m. Oprócz tego w roku przekraczając plan roczny o 27 km Przed rokiem 1972 rozpoczęto budowę kładki pieszo-jezdnej 1965 budowano rocznie przeciętnie w powiecie w Maszkienicach o długości 60 m. Przeprowa- brzeskim 4 km dróg lokalnych. Zainteresowana dzono także remont 5-ciu mostów uszkodzonych ludność doceniła potrzebę budowy nowych dróg, przez powódź. Ostatnio Powiatowy Zarząd Dróg co się wyraża w tym, że wszystkie plany w zakresie Lokalnych przejął do eksploatacji dwa promy na budowy i konserwacji dróg, wykonywane są przy Dunajcu – w Wytrzyszczce i Piaskach –Drużkowie. udziale ludności w formie czynów społecznych. Z innych prac wymienia się regulację potoku Plan pięcioletni na lata 1971 do 1975 zamyka w Porąbce Uszewskiej, likwidację osuwisk, odbu- się liczbą 124 km nowych dróg. Do chwili obecnej dowę korpusów dróg, remonty nawierzchni, wybudowano 57 km, czyli prawie 50% zaplano- remonty zmytych skarp, czyszczenie rowów. wanych. W roku 1972 wybudowano 26,5 km na Wszystkie te prace wykonano poza planem jako ogólną wartość 22.022 tys. zł., z czego sam wkład skutki wynikłe z powodzi. ludności przedstawiał wartość 11.214 tys. zł. Na Pomyślna realizacja zadań na drogach, możliwa sumę tę składały się takie świadczenia jak: robo jest dzięki wykorzystaniu materiałów miejscowego cizna niefachowa, bezpłatne oddawanie pod drogi pochodzenia. PZDL prowadzi i eksploatuje 4 żwi- użytków rolnych, tam gdzie zachodziła potrzeba rowiska w rejonie Dunajca, z których pobierany

138 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 jest materiał na budowę, odnowę i modernizację czono kary dodatkowe, jak na przykład zakaz dróg oraz budowę mostów. Powiatowy Zarząd Dróg prowadzenia pojazdów mechanicznych czy też Lokalnych posiada zbyt mało maszyn drogowych publiczne ogłoszenie orzeczenia o ukaraniu przez i środków transportowych, a także odczuwa brak Radiowęzeł Powiatowy. części zamiennych do posiadanych maszyn. Nie- Nasilenie wykroczeń jest różne w poszczegól- mniej jednak PZDL rozwija się stale pod względem nych częściach powiatu, a nawet miasta. Najczę- organizacyjnym i gospodarczym, a przyczyniło się ściej wykroczenia występują w mieście Brzesku do tego wybudowanie kosztem 5.350 tys. zł., zaple- w okolicy Pawilonu okocimskiego, restauracji Kra- cza materiałowo- technicznego oraz własna baza kowianka i dworca PKS, zaś na terenach wiejskich z pomieszczeniami na administrację. w Mokrzyskach, Zakliczynie, Paleśnicy, Charzewi- W roku 1973 planuje się wykonanie 22 km cach, Szczurowej, Zaborowie, Czchowie (w mieście nowych dróg,21 km ma być zmodernizowanych, i na Zaporze), Jurkowie, Iwkowej. odnową bitumiczną objętych będzie 4 km, wybu- Egzekwowanie kar jest nie mniej ważną rzeczą, dowane zostaną niż samo ich orzekanie, pod tym względem Kole- 4 mosty o łącznej długości 124 m. Prace te gium w Brzesku działa sprawnie, gdyż wskaźnik będą wykonane przy pomocy milionowych nakła 88% wykonania kar jest wysoki. Ukarani karami dów państwowych, wspomaganych środkami fun- grzywny musieli zapłacić w ciągu 1972 roku sumę duszów gminnych oraz czynami społecznymi zain- 1 mln.100 tys.zł. Oprócz karania prowadzona jest teresowanej ludności. akcja zapobiegawcza. Uwidacznia się to w tym, że w roku 1972 przeprowadzono w różnych miejsco- Wykroczenia w powiecie brzeskim wościach na terenie powiatu 28 rozpraw wyjaz- Komisja Administracji i Porządku Publicznego dowych. Przeważnie odbywano je w miejscowo- Powiatowej Rady Narodowej na posiedzeniu ściach o stosunkowo dużym nasileniu wykroczeń. odbytym z końcem marca 1973 r. zapoznała się Członkowie Kolegium odbyli 50 spotkań ze społe- z działalnością Kolegium ds. Wykroczeń przy Pre- czeństwem, na których omawiano problematykę zydium PRN. Sprawozdanie przedłożone Komisji przepisów o wykroczeniach. Członkowie Kolegium wskazywało, że liczba wykroczeń, niestety, stale odbywają narady z udziałem organów wnioskują- zwiększa się. W roku 1972 wpłynęło do Kolegium cych, na których omawiane są sprawy z zakresu 1.914 wniosków o ukaranie, podczas gdy w roku stanu porządku i bezpieczeństwa w powiecie. 1971 – 1.663 wnioski. W roku 1972 na 408 posie- Komisja Administracji, Bezpieczeństwa dzeniach Kolegium wydało 1.723 rozstrzygnięcia, i Ochrony Porządku Publicznego wyraziła niepo- z czego w postępowaniu zwyczajnym 1.682, w po- kój z powodu wzrostu liczby wykroczeń, podejmu- stępowaniu przyspieszonym 5, w postępowaniu jąc kilka zaleceń w tej sprawie. nakazowym 36. Kategoria tych wykroczeń przedstawia się Zjazd Polskiego następująco: najwięcej osób, bo 700, ukarano za Czerwonego Krzyża w Brzesku wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi 7 marca 1973 roku odbył się w Brzesku VII Powia- publicznemu. Niewiele mniej, bo 626 obwinio- towy Zjazd Delegatów Polskiego Czerwonego nych ukarano za wykroczenia przeciwko bezpie Krzyża. Po omówieniu działalności tej organizacji czeństwu publicznemu. Dominują więc wykro- od poprzedniego Zjazdu dokonano wyboru nowych czenia szczególnie niebezpieczne w środowisku, władz. Prezesem Zarządu Powiatowego wybrany niezmiernie szkodliwe w stosunkach międzyludz- został ponownie długoletni zasłużony działacz kich, popełniane w olbrzymiej większości w stanie tej organizacji, dr Zbigniew Karski, ordynator zamroczenia alkoholowego, a więc tym bardziej oddziału wewnętrznego Szpitala Powiatowego niebezpieczne (typowo chuligańskie). w Brzesku. Na dalszych miejscach znajdują się inne wykro- Uczestnicy Zjazdu nakreślili plan działania czenia, jak: 28 przeciwko interesom konsumen- Oddziału PCK na następną kadencję, w którym tów,84 przeciwko mieniu,27 przeciwko bezpie przewidziano dalszy rozwój organizacji, podnie- czeństwu pożarowemu,34 przeciwko zdrowiu, 15 sienie oświaty zdrowotnej, popularyzację klubów za niedopełnienie obowiązków meldunkowych,56 honorowych dawców krwi oraz zwiększenie liczby wykroczeń przeciwko przepisom z dziedziny rol- punktów opieki nad chorymi w domu. nictwa i leśnictwa,153 łącznie za naruszenie innych przepisów z różnych dziedzin. „Ludzie Ziemi Brzeskiej” Wobec sprawców Kolegium zastosowało w 3 – audycje w brzeskim Radiowęźle wypadkach kary aresztu zasadniczego, w 59 Radiowęzeł w Brzesku rozpoczął nadawanie aresztu zastępczego, w 46 kary nagany, w 4 karę nowego cyklu audycji pt. „Ludzie Ziemi Brzeskiej”. ograniczenia wolności. W 131 wypadkach orze- Celem tych audycji jest przypomnienie społeczeń-

139 Jan Burlikowski stwu powiatu krajanów Ziemi Brzeskiej, którzy przygotowań do obchodu Święta Pracy 1 Maja, położyli w przeszłości duże zasługi dla kraju i spo- podając, że w roku bieżącym uroczystość powia- łeczeństwa. towa odbędzie się na stadionie Okocimskiego Na początek omówiono zasługi generała arty- Klubu Sportowego, ponieważ rynek, to jest plac lerii, Marcina Kątskiego, urodzonego w 1635 roku Kazimierza Wielkiego, gdzie te uroczystości daw- w Kątach w powiecie brzeskim, obecnie w gminie niej się odbywały, jest w przebudowie. W siedzi- Iwkowa. Autorem audycji jest Jan Burlikowaki. bach gmin w dniu 1 Maja odbędą się akademie. W dniach poprzedzających Święto Pracy odbędą Narada sekretarzy biur Urzędów Gmin się odpowiednie poranki w szkołach z udziałem W dniach 15 i 16 marcu w Brzesku odbyła się rodziców. Młodzież ZSMW zorganizuje wieczor- narada sekretarzy biur w Urzędach Gmin. Sekre- nice. Tradycyjnego pochodu w dniu 1 maja nie tarze zapoznali się szczegółowo z organizacją będzie z powodu rozkopania ulic przy budowie Urzędu Gminy oraz instrukcją kancelaryjną. Oma- wodociągów i kanalizacji. wiano także niektóre sprawy z zakresu budżetowo W dalszym ciągu obrad, sekretarz Powiato- – finansowego. Szczególną uwagę zwrócono, na wego Komitetu FJN, Jan Burlikowski, przedsta- podstawie spostrzeżeń z dotychczasowej pracy wił wyniki zbiórki na Narodowy Fundusz Ochrony urzędów gmin, na stronę praktyczną stosowania Zdrowia, działalność społecznych komisji pojed- przepisów. nawczych oraz nakreślił plan działania komite- tów FJN na najbliższą przyszłość. Zabierał rów- nież głos Przewodniczący Prezydium PRN, Jan Szczepaniec, który zapoznał członków Komitetu z bieżącą realizacją zadań planu gospodarczego i nowych inwestycji w powiecie. Poruszył także zagadnienie dalszej poprawy stanu sanitarnego i estetycznego miasta i wsi. W czasie obrad kilkunastu działaczy otrzymało odznaki honorowe FJN oraz dyplomy.

Obrady Powiatowej Rady Narodowej 26 kwietnia 1973 obradowała Powiatowa Rada Narodowa. Przewodniczył obradom Sekretarze biur urzędów gminnych po naradzie przed budynkiem radny, Lucjan Popik. Zasadniczym tematem Urzędu Gminy w Szczepanowie. obrad było sprawozdanie Prezydium z wykonania planu gospodarczego i budżetu powiatu w roku W pierwszym dniu narady sekretarze zwiedzili 1972. Radni otrzymali to sprawozdanie na piśmie, Urzędy Gmin w Szczepanowie i Szczurowej, gdzie natomiast ocenę tego sprawozdania przedstawił na zapoznali się ze stanem organizacyjnym i pracą sesji mgr Józef Czarnik, przewodniczący Komisji bieżącą Urzędów. Po biurach Urzędu Gminy Planu, Budżetu i Finansów PRN. w Szczepanowie oprowadzał sekretarzy naczelnik Ze sprawozdania wynika, że budżet powiatu Gminy, Zdzisław Malik, zaś w Szczurowej naczel- wykonany został w dochodach w kwocie 199.062 nik, Mieczysław Domagała. tys. zł., w wydatkach 195.751 tys. zł., nadwyżka Duże zainteresowanie sekretarzy wzbudziła wynosi zatem 3.311 tys. zł. Zbiorczy budżet informacja naczelnika Gminy w Szczurowej powiatu, a więc łącznie z budżetami byłych gro- o naradzie naczelników gmin wzorcowych z te- mad i miasta Brzeska wykonany został z nad- renu całego kraju, które odbyło się w Warszawie, wyżką w wysokości 7.494 tys. zł. Poszczególne a w której brał on udział. Jak wiadomo Gmina zadania budżetowe, według oceny Komisji, wyko- Szczurowa należy do jednej z siedmiu gmin wzor- nywane były na ogół prawidłowo, zarówno po stro- cowych na terenie województwa krakowskiego nie dochodów jak i wydatków. i jest jedną ze stu na terenie całego kraju. W warunkach powiatu brzeskiego kluczowe znaczenie ma produkcja rolnicza. Pomimo nie- Obrady Plenarne Powiatowego korzystnych warunków atmosferycznych, jakie Komitetu FJN miały miejsce w roku ubiegłym, efekty produk- 19 kwietnia 1973 roku odbyło się plenarne posie- cyjne naszego rolnictwa są na ogół zadowalające, dzenie Powiatowego Komitetu FJN. Obradom przy czym szczególnie dobre wyniki uzyskano przewodniczył Franciszek Bal – przewodniczący w produkcji zwierzęcej. Pogłowie bydła utrzymało Komitetu. Członek Prezydium PK FJN, sekretarz się na poziomie roku 1971 i wynosiło 42.997 sztuk. KP PZPR, Kazimierz Schütterly przestawił stan W przeliczeniu na 100 ha użytków rolnych obsada

140 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 bydła wynosi 72,6 sztuk, jest jednak niższa od W dziale przemysłu plan gospodarczy powiatu przeciętnej wojewódzkiej, która wynosi 75,7sztuk. został wykonany następująco: zadania produk- Pogłowie trzody chlewnej osiągnęło 45.121 sztuk, cyjne w przemyśle terenowym i centralnym zre- co w porównaniu do roku 1971 stanowi wzrost alizowane zostały w 107,9%, w tym plan terenowy o 22,1%. Mimo to, obsada trzody chlewnej na 100 wykonano w 105,2%. Łączna wartość sprzedaży ha, wynosząca w naszym powiecie 76,1 sztuk jest wyrobów własnej produkcji i usług przez wszystkie niższa od przeciętnej wojewódzkiej, która wynosi jednostki gospodarcze wynosiła 1.538.074 tys. zł., 80,7 sztuk. Znacznie zmniejszył się w powiecie z czego na przemysł centralny przypada 1.271.903 stan pogłowia owiec i wynosił 1.924 sztuk i w po- tys. zł. Z wyjątkiem Brzeskich Zakładów Przemy- równaniu do roku 1971 jest niższy o 29,5%. W ho- słu Terenowego, wszystkie przedsiębiorstwa pro- dowli koni zaznaczyła się tendencja spadkowa dukcyjne wykonały zadania planowe roku 1972. o 5,1% w stosunku do roku 1971. Liczba koni W roku 1972 wartość dostaw eksportowych w powiecie wynosi obecnie 8.511. wyniosła 84.237 tys. zł. W ogólnych dostawach Skup żywca w roku 1972 był wyższy o 31%, eksportowych przemysłu uspołecznionego, domi- jedynie w skupie cieląt nastąpił spadek o 32%, co nujący udział miały Okocimskie Zakłady Piwo- uzasadnia się tym, że na skutek korzystniejszych warskie – 91,4%. Podkreślić należy również i to, cen na młode bydło rzeźne, rolnicy więcej cieląt że nastąpiła wyraźna poprawa jakości produkcji przeznaczają do hodowli. W roku 1972 skup mleka w zakładach na terenie naszego powiatu. wzrósł o 12,7% w stosunku do roku 1971 i wyniósł Planowana wartość usług przemysłowych 23.902 tys. litrów. dla ludności nie została wykonana (tylko 73,9%). Obszar użytków rolnych w roku 1972 wyno- Przyczyną był brak zamówień na niektóre rodzaje sił 89.214 ha, natomiast powierzchnia zasiewów usług, co było wynikiem ich zbyt wysokich cen. 43.911 hektarów. Zgodnie z planem zwiększył W roku 1972 zaznaczył się widoczny wzrost się areał pszenicy i jęczmienia jarego oraz wsie- dochodów ludności, w sumie o 8,6%. wek poplonowych, przede wszystkim kupkówki, W związku z tym wzrosły obroty handlu uspo- a także lucerny i koniczyny z trawami. Plony czte- łecznionego i planowane wielkości tego obrotu rech podstawowych zbóż, planowane w wysokości wykonane zostały w 102,3% osiągając wartość 23 q z 1ha wyniosły faktycznie 16,4 q, ziemniaków 905.706 tys. zł. 110 q, buraków cukrowych 432 q, siana 69,7 q. Sieć handlu detalicznego wzrosła o 6 punktów, Specyficzne warunki atmosferyczne spowodowały, w tym 5 wiejskich PZGS-u. W Brzesku oddano do że plony, szczególnie zbóż i ziemniaków zostały użytku nową placówkę – sklep ELDOM – u. Sieć znacznie obniżone. W okresie lipca, na skutek zakładów gastronomicznych wzrosła o 3 nowe pla- wystąpienia klęski rdzy na pszenicy i mączniaka cówki, to jest w Czchowie – Zaporze, Zakliczynie na owsie oraz długotrwałej suszy, zboże nie zostało i Stróżach,- wszystkie w pionie WZGS. wykształcone i nastąpiło zdecydowane obniże- W zakresie komunikacji z pełnym powodze- nie plonów. Natomiast w okresie późniejszego niem realizowano zadania utrzymania dróg i mo- lata oraz jesieni nadmierne opady spowodowały stów lokalnych. Plan finansowy w tym zakresie zmniejszenie plonów ziemniaków. został wykonany w 107,7%, kwotowo wyraża się to W roku gospodarczym 1971/72 sprzedano ogó- liczbą 6.518 tys. zł. Odnowiono 10,4 km dróg twar- łem 5.198 ton nawozów, co stanowi 88,1% planu dych, przeprowadzono modernizację dróg o dłu- rocznego i 2,1% wzrostu w stosunku do poprzed- gości 4,7 km, remont cząstkowy przeprowadzono niego roku. W tym czasie sprzedano rolnikom na 9.500 m2, wybudowano 15 przepustów. Wyko- 7.880 ton nawozów, co stanowi 118,3% planu nano też i inne prace drogowe. W sumie wartość rocznego. Nawożenie w czystym składniku NPK wykonanych na drogach prac wynosi 22.883 tys. w roku 1972 wynosiło 89,11kg na 1ha, czyli więcej zł., w tym wartość robót wykonanych przez zain- o 5,3% w stosunku do roku poprzedniego. teresowaną ludność w czynie społecznym wynosi W zakresie ochrony roślin najsprawniej prze- 11.917 tys. zł. biegały takie akcje, jak zaprawa zbóż – 93,4% W resorcie gospodarki komunalnej i miesz- planu, zwalczanie stonki ziemniaczanej – 107%, kaniowej zadania gospodarcze sprowadzały się ochrona warzyw – 192%. Słabo natomiast prze- głównie do budownictwa mieszkaniowego spół- biegało zwalczanie zarazy ziemniaczanej – 35,9%. dzielczego, remontów mieszkań oraz inwestycji Ogółem w roku 1972 zużyto 291,3 ton środków komunalnych, z których za najważniejszą uważa chemicznych, to jest 128,1% planowanej ilości. się budowę wodociągu grupowego Łukanowice Na terenie powiatu na rzecz wzrostu produk- – Brzesko. cji rolnej pracowały 103 Kółka Rolnicze, zrzesza- Planowany zakres rzeczowy budownictwa jące 10.155 członków, to jest o 8,2% więcej niż mieszkaniowego spółdzielczego wykonany został w roku 1972. w całości. Uzyskano ogółem 111 mieszkań, a na-

141 Jan Burlikowski kłady na ten cel wyniosły 12.245 tys. zł. Zadania te dysponowano 250 noclegami ogólnodostępnymi realizowała Powiatowa Spółdzielnia Mieszkaniowa oraz 700 miejscami noclegowymi w uspołecznio- w Brzesku. Mieszkań z budownictwa indywidual- nej bazie zamkniętej, to jest w kampingach. Kwa- nego ludności przybyło 257, głównie na wsi. tery prywatne dysponowały 50 miejscami nocle- Budowa wodociągów kosztuje już do tej pory gowymi. W ciągu roku 1972 powiat nasz przyjął prawie 80 mln. zł. Na budowę związanego z tym 23.900 turystów i urlopowiczów, w tym 600 tury- kolektora wydatkowano do tej pory 5.687 tys. zł. stów zagranicznych. Ośrodek turystyczny Czchów W zakresie oświaty i wychowania zaznaczył się – Zapora udostępnił wczasowiczom i turystom dalszy spadek liczby dzieci i młodzieży w szkołach swoje urządzenia rekreacyjno-sportowe, parkingi podstawowych. W roku szkolnym 1972/73 roz- i sprzęt. W sezonie letnim uruchomiono dodat- poczęło, względnie kontynuowało naukę ogółem kowo autobusy z Brzeska do Czchowa – Zapory. 16.726 uczniów, w stosunku do roku poprzedniego Przy Technikum Elektryczno-Mechanicznym nastąpił spadek o 298 uczniów. Liczba szkół podsta- oddano do użytku boiska dla młodzieży, przy wowych nie zmieniła się i wynosi 96. W szkolnic- wydatnej pomocy młodzieży w formie czynów twie podstawowym na terenie powiatu na koniec społecznych, w Jadownikach przy Szkole Podsta- poprzedniego roku pracowało l.061 nauczycieli. wowej Nr 1 kosztem 2 mln. zł. wybudowano salę W Liceum Ogólnokształcącym było 16 oddziałów. gimnastyczną. Liczba ta nie uległa zmianie w ostatnich latach. Na realizację zadań ujętych w programie czy- Na terenie powiatu działa 46 przedszkoli – tą dzia- nów społecznych planu terenowego na rok 1972 łalnością objęto 1.600 dzieci. Pomocą materialną planowano nakłady wartości 29.501 tys. zł. Plan objęto 228 uczniów, którym wypłacono kwotę 230 ten został zrealizowany w wysokości 31.506 tys. tys. zł. tytułem zapomóg. zł., to jest w 106,7%. W tej kwocie mieści się wkład W roku ubiegłym upowszechnieniem oświaty ludności w postaci czynów społecznych w wysoko- i kultury zajmowały się następujące placówki: ści 18.676 tys. zł. to jest 59,2% ogółu nakładów. Powiatowy Dom Kultury wraz z Powiatową Porad- W zakresie budownictwa drogowego planowano nią Pracy Kulturalno-Oświatowej z siedzibą w Ja- wybudować w ramach czynów społecznych 24 km downikach,7 świetlic i klubów przy zakładach dróg o nawierzchni twardej oraz przeprowadzić pracy, 88 świetlic wiejskich i ośrodków kultury modernizację nawierzchni na odcinku 3 km. Zało- przy szkołach podstawowych,45 klubów RUCH żone zadania rzeczowe zostały wykonane w pełni, i klubów ROLNIK,38 bibliotek publicznych w tym chociaż niestety nie we wszystkich gminach miej- 36 na wsi,91 punktów bibliotecznych, 3 Gminne scowa ludność w pełni wywiązała się z przyjętych Ośrodki Kultury, to jest w Borzęcinie, Iwkowej, zobowiązań. Najsłabiej czyny społeczne realizo- Zakliczynie. W roku 1972 uruchomiono 2 nowe wane były w miejscowościach: Borzęcin, Czchów placówki – świetlice wiejskie, to jest w Kwikowie i Łysa Góra, natomiast do wyróżniających się wsi i Więckowicach. Na prowadzenie działalności kul- w tym zakresie należały: Sufczyn, Biesiadki, Bucze turalno-oświatowej wydatkowano kwotę 3,5 tys. zł. i Dębno. Prowadzona jest budowa trzech nowych obiektów W resorcie rolnictwa w roku 1972 wybudowy na cele kulturalne: domu ludowego w Marcinkowi- został kosztem 905 tys. zł. wodociąg w Iwkowej cach, który został oddany do użytku, domu ludo- – Nagórze. wego w Woli Przemykowskiej i domu ludowego w W resorcie kultury zakończono budowę i prze- Biesiadkach. Na budowę tych obiektów wydatko- kazano do użytku dom ludowy w Marcinkowicach, wano w roku 1972 kwotę – 1.006 tys. zł. takie domy budowano także w Biesiadkach i Woli Jeśli idzie o resort zdrowia to dane są nastę- Przemykowskiej. pujące: w powiecie w r.1972 działało 11 ośrodków W roku 1972 przekazano do użytku strażnicę zdrowia,3 przychodnie,6 spółdzielni zdrowia,5 izb pożarną w Jastwi, a kontynuowano prace przy sze- porodowych,2 punkty lekarskie. Szpital Powiatowy, ściu takich obiektach oraz wybudowano ponad plan łącznie z oddziałem w Czchowie, posiadał 170 łóżek. 3 zbiorniki przeciwpożarowe. W tym resorcie pro- Nad zdrowiem mieszkańców powiatu czuwało wadzone były remonty 7-miu obiektów przeciwpo- w roku ubiegłym 54 lekarzy medycyny,23 lekarzy żarowych, a wartość tych robót wyniosła 835 tys. zł. dentystów,19 farmaceutów,30 położnych i 138 pie- W zakresie kultury fizycznej zakończono urzą- lęgniarek. W Szpitalu Powiatowym leczyło się 5.391 dzania zespołu boisk sportowych przy Technikum chorych, z tym, że dla 960 chorych zabrakło miejsca. Elektryczno-Mechanicznym w Brzesku, a na tere- W zakresie opieki społecznej plan został wyko- nie powiatu wyremontowano 4 boiska sportowe, nany – udzielono zapomóg 951 osobom, wydatku- urządzono wyciąg narciarski w Wojniczu. jąc na ten cel 3.831 tys. zł. Wszystkie wymienione wyżej zadania realizo- Odpowiednie środki w budżecie przeznaczono wane były przy pomocy czynów społecznych miej- również na rozwój kultury fizycznej. W roku 1972 scowej ludności.

142 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Wykonanie w roku 1972 inwestycji przedsta- miast limity i środki na zagospodarowanie osiedla wia się następująco: w gospodarce uspołecznionej mieszkaniowego przy ulicy Ogrodowej w Brzesku nakłady inwestycyjne wyniosły 204.821 tys. zł., zostały wykonane w 127,2%. co stanowi 97,8% zakładanej wielkości nakła- dów. W planie centralnym najsłabiej przebie- Obchody Święta Pracy gała budowa Zakładu Wylęgu Drobiu, gdzie plan Tegoroczne obchody Święta Pracy przebiegały wykonany został w 79,4%. Obiekt ten nie został pod hasłem konsekwentnej realizacji uchwał VI przekazany do użytku w planowanym terminie. Zjazdu PZPR, pochwały rzetelnej i wydajnej pracy Inwestycyjny plan terenowy w spółdzielczości oraz uhonorowania ludzi dobrej roboty i tych, któ- najniżej został wykonany przez Powiatową Spół- rzy tworzyli zręby Polski Ludowej, wnosząc duży dzielnię Ogrodniczą – 72,1%, Okręgowe Spół- wkład w dzieło jej rozwoju. dzielnie Mleczarskie – 77,1%, natomiast Powia- W przeddzień Święta Majowego, w sali kina towa Spółdzielnia Mieszkaniowa wykonała plan Bałtyk, odbyła się uroczysta tradycyjna 1 Majowa w 90,6% i PZBS w96,5%. akademia, w czasie której przemówienie wygłosił Do najważniejszych inwestycji przekazanych do I sekretarz KP PZPR, Jan Surman. Po przemó- użytku w roku 1972 na terenie powiatu należą: wieniu wystąpił w części artystycznej zespół Gorce 1. spółdzielczy blok mieszkalny przy ulicy z Limanowej oraz wyświetlono film „Kopernik”. Ogrodowej w Brzesku, Tego samego dnia odbył się capstrzyk mło- 2. spółdzielczy blok mieszkalny dla pracowni- dzieży, a wieczorem zapłonęło ognisko zorganizo- ków FOB przy ulicy Obrońców Stalingradu, wane przez młodzież. W dniu 1 maja wszyscy pra- 3. restauracja w Czchowie, restauracja w Za- cownicy brzeskich zakładów pracy zgromadzili się kliczynie, piekarnia w Jadownikach. w salach i świetlicach, aby wysłuchać przez radio W pionie rad narodowych plan nakładów na przemówienia I sekretarza KC PZPR, Edwarda inwestycje wynosił 79.774 tys. zł. Plan został Gierka. Następnie z zakładów pracy wyruszyły wykonany w 91,6%. Poszczególne zadania wyko- pochody z transparentami i flagami, które skie- nano następująco: na melioracje i budowę wodo- rowały się na stadion Okocimskiego Klubu Spor- ciągu w Szczurowej wydatkowano 41.593 tys. zł., towego. Na trybunie honorowej zajęli miejsca wykonując plan w 101,3%. Prowadzono prace przy przedstawiciele władz partyjnych i państwowych drenowaniu gruntów na terenie Sufczyna, Borzę- naszego powiatu, zakładów pracy, instytucji i or- cina, przy obwałowaniu Dunajca i inne. ganizacji, przodujący pracownicy i rolnicy. W resorcie gospodarki komunalnej prowadzone Pierwszomajowe przemówienie na wiecu wygło- były roboty przy budowie wodociągu grupowego sił I sekretarz KP PZPR. Pozdrowił on społeczeń- Łukanowice – Brzesko. W roku 1972 wydatkowano stwo powiatu brzeskiego, podkreślając wysiłki na ten cel 22.450 tys. zł., to jest 86,1% przewi- wszystkich pracujących, zmierzające do dalszych dzianych do przerobu nakładów. W budowie tej są osiągnięć na miarę tych, jakie powiat nasz uzyskał poważne opóźnienia, a do budowy sieci wodociągowej na przestrzeni ostatniego roku. w mieście nie przystąpiono jeszcze w ogóle. Nato- Następnie kilka tysięcy uczestników wiecu miast dość dobrze przebiega budowa kolektora fekal- oglądało z dużym zainteresowaniem występy arty- nego, gdzie plan nakładów został przekroczony o 3%. styczne Zespołu Pieśni i Tańca Związku Nauczy- W resorcie oświaty plan nakładów został wyko- cielstwa Polskiego oraz zespołu ludowego z Jadow- nany w 61,6%, przede wszystkim na skutek bar- nik, który wystawił „Jadownickie wesele”. dzo złej organizacji pracy przy budowle szkoły pod stawowej w Dzierżaninach. Zakończono natomiast Dni Oświaty, Książki i Prasy budowę warsztatów dla Zasadniczej Szkoły Mecha- 3 maja, zgodnie z tradycją, rozpoczęły się Dni nizacji Rolnictwa w Zakliczynie i obiekt ten, choć Oświaty, Książki i Prasy. W sali kina Bałtyk odbyła z opóźnieniem, został oddany do użytku. się sesja popularno-naukowa na temat „Naukowcy Nakłady na budowę zajezdni dla Miejskiego o wychowaniu”. Poprowadził ją prof. Kulpa, krajan Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego zostały wyko- z Ziemi Brzeskiej. Po jego prelekcji wyświetlony rzystane tylko w 15,7%. Na miejscu budowy tego został film pod tytułem „Trąd”. Następnie w miej- obiektu natrafiono na wiele pocisków artyleryj- scowej kawiarence odbyła się dyskusja nad filmem. skich z ostatniej wojny, co m.in. było przyczyną Organizatorem tej imprezy było Towarzystwo opóźnienia robót. Miłośników Ziemi Brzeskiej. W lokalu Powiatowej Brzeskie Zakłady Przemysłu Terenowego plan Biblioteki Publicznej odbyło się otwarcie wystawy inwestycyjny wykonały w l02,5%. Przedsiębior- książek i prasy. Podobne wystawy otwarto także stwo Remontowo Budowlane przyznane środki w klubie Ligi Kobiet, Związku Nauczycielstwa i limity na budowę swego zaplecza oraz zakupy Polskiego oraz w klubie zakładowym Okocim- inwestycyjne nie wykorzystało w pełni. Nato- skich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych. Dnia

143 Jan Burlikowski

6 maja zorganizowano na rynku kiermasz książek. Brzeski obwód pocztowy najlepszy Dni Oświaty, Książki i Prasy trwały do 30 maja. 9 maja odbyła się w Brzesku uroczystość przeka- W tym czasie odbyły się spotkania z pisarzami zania przechodniego proporca dyrektora Okręgu – Jaworczakową i Kłysiem. Poczt i Telegrafów oraz Związku Zawodowego Upowszechnieniem pracy kulturalno-oświato- Pracowników Łączności, załodze Obwodowego wej zajmują się w powiecie następujące placówki: Urzędu Pocztowego w Brzesku. We współzawod- Powiatowy Dom Kultury, Powiatowa Poradnia nictwie o tytuł najlepszego obwodu w dyrekcji Pracy Kulturalno Oświatowej z siedzibą w Jadow- krakowskiej zajął on I miejsce. Natomiast wśród nikach,7 świetlic i klubów przy zakładach pracy,88 urzędów pocztowych w terenie, pierwsze miejsce świetlic wiejskich i ośrodków kultury przy szko- w powiecie przyznano Urzędowi Pocztowo-Teleko- łach podstawowych.45 klubów RUCH i klubów munikacyjnemu w Olszynach. Młodego Rolnika,38 bibliotek publicznych, w tym W uroczystości z tej okazji brał udział dyrek- 36 na wsi i 91 punktów bibliotecznych,3 Gromadz- tor Okręgu w Krakowie, mgr Żmuda. Wręczył on kie Ośrodki Kultury (od 01.01.1973 r. przemiano- także odznaki honorowe i dyplomy pracownikom wane na Gminne Ośrodki Kultury). łączności m. in. Złotą Odznakę i Dyplom Zasłu- żony Przodownik Pracy Socjalistycznej otrzymał Tydzień Polskiego Czerwonego Krzyża pracownik Urzędu Brzesko 2, Tadeusz Góra. W okresie od 6 do 13 maja, podobnie jak w całym kraju, również na terenie naszego powiatu trwał Powstała Rada Powiatowa Federacji SZMP Tydzień Polskiego Czerwonego Krzyża. Orga W połowie maja br. w Brzesku została powo- nizacja ta liczy w naszym powiecie blisko 15 tys. łana Powiatowa Rada Federacji Socjalistycznych członków, zorganizowanych w 205 kołach PCK, Związków Młodzieży Polskiej. Wybrano Komi- zrzeszających uczniów i i osoby dorosłe. W ciągu tet Wykonawczy, na czele którego stanął Jerzy ostatnich lat, dzięki pełnej zaangażowania posta- Kociołek, przewodniczący Zarządu Powiatowego wie społecznych aktywistów PCK, brzeska orga- ZSMW. Wiceprzewodniczącym został Włodzimierz nizacja czerwonokrzyska osiągnęła dobre wyniki, Gawenda, przewodniczący Zarządu Powiatowego lokując się między przodującymi w województwie ZMS. W skład Komitetu Wykonawczego wszedł krakowskim. Między innymi udało się brzeskiemu między innymi Kazimierz Kordecki, komendant PCK zorganizować 50 posterunków sanitarnych Hufca ZHP. W inauguracyjnym posiedzeniu wzięli wiejskich, uzyskać prawie 100 litrów krwi od udział członkowie Egzekutywy KP PZPR z I se- honorowych dawców. Prowadzi cieszące się dużą kretarzem KP, Janem Surmanem. popularnością konkursy czystości w szkołach, sklepach, zlewniach mleka. Organizuje Olimpiady Podsumowanie obchodów 50-lecia Zdrowia, konkursy czytelnicze, „zgaduj-zgadule”. Kraju Rad Brzeski PCK szkoli służby medyczno-sanitarne 18 maja w sali Powiatowego Domu Kultury w Ja- dla TOS-ów i ZOS-ów oraz prowadzi masowe downikach odbyło się spotkanie aktywu, poświę- szkolenia w udzielaniu pierwszej, przedlekarskiej cone podsumowaniu obchodów 50-lecia Kraju Rad. pomocy. Rocznie korzysta z tych szkoleń w powie- Po referacie okolicznościowym, ze swoim progra- cie około 2.000 osób. mem wystąpił zespół Liceum Ogólnokształcącego Godna uwagi jest działalność Punktu PCK z Brzeska oraz aktor teatru z Nowej Huty – Mie- w zakresie opieki nad chorym w domu. Działal- czysław Franaszek w adaptacji powieści Bułata ność ta prowadzona jest przez siostry Pogotowia Okudżawy pt „Jeszcze pożyjesz”. Na spotkanie PCK, które systematycznie pielęgnują w domu to przybyli członkowie Towarzystwa Przyjaźni pacjentów, wytypowanych do tej formy pomocy Polsko-Radzieckiej, młodzież szkół brzeskich oraz przez władze Służby Zdrowia. Organizatorem i du- mieszkańcy Jadownik. szą tych wszystkich poczynań jest prezes Oddziału Warto zaznaczyć, że w okresie obchodów 50-tej PCK, dr Zbigniew Karski, który poświęca społecz- rocznicy w powiecie brzeskim wzrosła znacznie nie wiele czasu tej organizacji. liczba kół TPPR i członków. Ostatnio powstały nowe koła na wsi, m.in.: w Gnojniku, Wojniczu, 28 rocznica Zwycięstwa Zabawie, Szczurowej, Zakliczynie, Dębnie, Borzę- 9 maja, w 28 rocznicę Zwycięstwa nad hitlerow- cinie oraz w gminie Brzesko. Powstało też bar- skim faszyzmem i zakończenia II wojny świato- dzo liczne Koło Zakładowe TPPR w KAMIONCE wej, zapalono znicze na cmentarzu wojskowym w Łysej Górze. W sumie, powiatowej organiza- oraz przy pomniku Nieznanego Żołnierza, a de- cji TPPR, przybyło ostatnio około 1.200 nowych legacje społeczeństwa złożyły wieńce i wiązanki członków. kwiatów.

144 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Zmiany organizacyjne w Prezydium PRN Z dniem 1 czerwca 1973 r. Prezydium PRN w Brzesku w miejsce dotychczasowych 15 Wydzia- łów utworzyło 10 Wydziałów. Zniesiony został Wydział Organizacyjno-Prawny, Wydział Budże- towo Gospodarczy, Samodzielny Referat Zatrud- nienia. W miejsce tych jednostek utworzony został Wydział Prezydialny, który zakresem działania objął wymienione wyżej zniesione jednostki. Znie- siony został Wydział Komunikacji, Wydział Gospo- darki Komunalnej i Mieszkaniowej oraz Wydział Budownictwa, Urbanistyki i Architektury. W miejsce tych Wydziałów utworzony został Wydział Gospodarki Komunalnej, Zagospodarowania Prze- strzennego, Ochrony Środowiska i Komunikacji. Zniesiony został Wydział Skupu, a jego zakres działania włączony został do Wydziału Rolnictwa, Leśnictwa i Skupu. Zmieniona została dotychczasowa nazwa Wydziału Oświaty i Kultury i odtąd Wydział ten będzie miał nazwę Wydział Oświaty, Wychowania oraz Kultury. Pozostałe jednostki organizacyjne Prezydium PRN to: Powiatowa Komisja Planowa- nia Gospodarczego, Wydział Finansowy, Wydział Spraw Wewnętrznych, Wydział Handlu, Przemy- słu i Usług, Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej, Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki. W związku z tymi zmianami nastąpiła pewna kompresja eta- tów, a także zmniejszona została liczba referatów w Wydziałach.

Spis rolny Jak każdego roku,5 czerwca rozpoczął się czerw- cowy spis rolny i będzie on trwał do 11 czerwca. Tegoroczny spis rolny obejmuje powierzchnię ską kampanię pod nazwą „Nasz bohater”. Była to użytków rolnych, lasów, pozostałych gruntów zarazem uroczystość nadania Hufcowi brzeskiemu i nieużytków oraz powierzchnię zasiewów poszcze- ZHP imienia Mikołaja Kopernika. Odpowiednia gólnych upraw, pogłowie zwierząt gospodarskich, uroczystość odbyła się na stadionie Okocimskiego wyposażenie gospodarstw w urządzenia zasilane Klubu Sportowego, gdzie zebrały się drużyny har- napięciem trójfazowym (na tzw. siłę), traktory cerskie ze wszystkich szkół brzeskich. stanowiące wyłączną i wspólną własność indywidualnych gospodarstw rolnych. Spis rolny odbywa O brzeskim rzemiośle się pod kierownictwem Powiatowego Komisarza 27 czerwca 1973 r. odbyło się Walne Zgromadzenie Spisowego i podległego mu Powiatowego Biura Cechu Rzemiosł Różnych w Brzesku. W Zgroma- Spisowego, a w gminach Gminnego Komisarza dzeniu uczestniczył poseł Ziemi Brzeskiej, Adolf Spisowego, którym z reguły jest naczelnik gminy Ojczyk. oraz podległego mu Biura Spisowego. Zarząd Cechu, posiadający swoją siedzibę w Brze- Powiat brzeski podzielony został na 309 obwo- sku przy ulicy Ogrodowej, poczynił duże starania dów spisowych, w każdym obwodzie ustanowiony o dalszy rozwój potrzebnych ludności placówek został rachmistrz spisowy. Środki przekazu ape- rzemieślniczych. Cech posiada w tym zakresie plan lują do wszystkich rolników, aby uczciwie podawali działania do roku 1975. Niestety, plan rozwoju sieci wszelkie dane do spisu, który ma służyć do prawi- zakładów rzemieślniczych na rok 1972 nie został dłowego planowania naszej polityki gospodarczej. wykonany, pomimo że każdego roku notuje się stały wzrost liczby zakładów rzemieślniczych. Wzrost ten Uroczystości harcerskie w Brzesku jednak jest zbyt powolny, poniżej zakładanych pla- 10 czerwca 1973 roku odbyły się w Brzesku główne nów. Na dzień 31 grudnia 1972 r. Cech Rzemiosł Róż- uroczystości harcerskie podsumowujące harcer- nych zrzeszał 526 zakładów rzemieślniczych, zatrud-

145 Jan Burlikowski niających łącznie 730 osób, w tym 106 uczniów. W roku 1972 zarejestrowano wprawdzie 47 nowych zakładów rzemieślniczych, ale w tym samym czasie likwidacji uległy 43 zakłady. Rzemiosło brzeskie w roku 1972 wykonało globalny obrót w wysokości 33.743 tys. zł., w tym wartość usług dla ludności i rolnictwa wynosiła 23.620 tys. zł. Jeśli perspektywy dalszego rozwoju rzemiosła w naszym powiecie miałyby być optymi- styczne, należy większą uwagę zwrócić na szkolenie uczniów, jako przyszłych rzemieślników kwalifikowanych. Obecnie szkoli się 111 uczniów, a to jest zbyt mało. Na 186 zakładów rzemieślniczych posiadających prawo szkolenia, uczniów szkoli Budynek, w którym mieści się apteka w czasie remontu. tylko 72 mistrzów. Drugim poważnym problemem, który ujem- linne i obramowania okien, charakterystyczne dla nie wpływa na prawidłowy rozwój rzemiosła, jest secesji. Podobnie obecnie dzieje się z kamienicą niedostateczne zaopatrzenie w surowiec i mate- mieszczącą aptekę. riały. Otrzymywane przydziały w żaden sposób nie Podczas sesji naukowych w r.1971 i 1972 zor- zabezpieczają potrzeb rzemiosła. ganizowanych w Brzesku z okazji Dni Ziemi Brze- Zarząd Cechu dużą wagę przywiązywał do skiej, doc. dr Józef Szymański oraz konserwator sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Dowo- wojewódzki, dr Hanna Pieńkowska zwrócili uwagę dem tego jest fakt, że w roku 1972 nie zanoto- na konieczność bliższego zainteresowania się tymi wano ani jednego nieszczęśliwego wypadku przy kamieniczkami. Sprawą zacierania śladów secesji pracy w zakładach rzemieślniczych. Zarząd Cechu podczas remontów zainteresowano konserwatora podejmował też szereg innych czynności z zakresu wojewódzkiego, który stosownym pismem skierowa- rzemiosła i usług, a także w dziedzinie kultu- nym do Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Ar- ralno-oświatowej oraz socjalno-bytowej. Organi- chitektury interweniował na rzecz pozostawienia zowano szereg imprez dla członków Cechu, w tym secesyjnych ozdób na remontowanych budynkach. również i dla uczniów, m.in. zorganizowano mię- dzycechowe zawody strzeleckie, w których dru- Naczelnik gminy Szczepanów żyna Cechu z Brzeska zajęła I miejsce. Urządzono Przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady wycieczkę dla młodzieży rzemieślniczej w Góry Narodowej w Krakowie powołał na stanowisko Świętokrzyskie, a dla rzemieślników do Sando- naczelnika gminy Szczepanów Zbigniewa Maku- mierza. Młodzież rzemieślnicza z Brzeska wzięła chowskiego, mieszkańca Brzeska. Nowy naczel- udział w Spartakiadzie Rzemiosła w Myślenicach, nik urodził się dnia 31 sierpnia 1933 r. w Brzesku, w przeglądzie zespołów amatorskich w Bochni. posiada wykształcenie średnie i był długoletnim W roku 1972 przeszkolonych w zakresie peda- pracownikiem Wydziału Finansowego Prezydium gogizacji zostało 50 rzemieślników, a dla uczniów PRN w Brzesku. Ostatnio pełnił funkcję starszego zorganizowano kurs BHP. Ostatnio, z okazji 500 rewidenta w tym Wydziale. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika młodzież cechowa wzięła udział w konkursie recytatorskim, Strzelnica w parku zajmując trzecie miejsce. Zarząd Cechu stara się, W parku miejskim w Brzesku, który posiada staro- jak może, podnieść w jak największym stopniu drzew i jest miejscem wypoczynku dla mieszkań- rangę rzemiosła w powiecie. ców miasta, zlokalizowano strzelnicę i rozpoczęto już przy niej prace. Strzelnicę buduje LOK. Inter- Remonty kamieniczek wencje grupy osób, które próbowały zapobiec budo- secesyjnych w Brzesku wie tej strzelnicy w miejscu wypoczynku wolnym W Brzesku od czasu do czasu przeprowadza się od hałasu, nie odniosły skutku. Sprawa jest o tyle remonty kamieniczek secesyjnych przy placu ważna, że istnieje projekt, zamiany dawnego pałacu Gen. Świerczewskiego oraz przy ulicy Kościuszki. Götzów na dom wypoczynkowy po wybudowaniu Sam fakt odnowy tych kamieniczek spotyka się budynku na pomieszczenie szkół średnich, a są- z uznaniem społeczeństwa. Niepokoi jednak, że siedztwo strzelnicy na pewno zakłóci ciszę w parku. przy tej sposobności niszczy się wystrój i sece- syjny charakter tych domów. Na przykład podczas Lipcowe Święto remontu budynku Banku Spółdzielczego przy ulicy W roku 1973 obchody Lipcowego Święta miały Kościuszki, zniszczono zupełnie ornamentacje roś jeszcze bardziej podniosły i atrakcyjny charakter

146 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 niż w latach ubiegłych. Stało się tak dlatego, że do Półroczny plan zbiórkowy na naszego powiatu zawitała grupa młodzieży z woje- Narodowy Fundusz Ochrony wództwa opolskiego, biorąca udział w ogólnopol- Zdrowia nie został wykonany. skim Zlocie Młodzieży w Krakowie. Ze sprawozdania Komitetu NFOZ wynika, że na Przybyłą do Brzeska grupę, w Fabryce Opa- zaplanowaną kwotę 2.032 tys. zł. do końca czerwca kowań Blaszanych powitał przedstawiciel Rady wpłynęła kwota 906 tys. zł., co daje 44,6% planu Zakładowej, następnie zastępca przewodniczącego rocznego. Dobrze świadczyli składki pracownicy – Prezydium PRN, Mieczysław Garlicki zapoznał 56,5%. Rolnicy natomiast wykonali plan w 40,5%. gości z charakterystyką naszego powiatu oraz Duże uznanie należy się rolnikom z Czchowa, przedstawił jego osiągnięcia i problemy. Po zwie- gdzie plan został wykonany w 71,8%. Dobrze też dzeniu zakładu, grupa udała się do Łysej Góry dla realizowali plan rolnicy w Gminie Dębno – 59,4%, zwiedzenia Kamionki. Z Łysej Góry młodzież udała w Szczurowej – 59,3%, w Zabawie – 55%, również się do Czchowa. Po drodze autokary zatrzymały się w Zakliczynie rolnicy wykonali plan – 51,3%. w Melsztynie, gdzie młodzież złożyła kwiaty przy W pozostałych gminach świadczenia w pierw- pomniku ku czci poległych tam w r.1937 chłopów. szym półroczu realizowane były słabo. W gminie Młodzież opolska wzięła następnie udział w zor- Borzęcin – 33,4%, Szczepanów – 30,4%, Wojnicz ganizowanym w Czchowie ognisku, z udziałem – 25,5%, Iwkowa 20,6%, gmina Brzesko – 17,5%, aktywu powiatowego i miejscowego. miasto Brzesko – 14,8%, Gnojnik – 12,3%. Zgodnie z programem Frontu Jedności Narodu, w przeddzień Lipcowego Święta we wszystkich Spartakiada w Brzesku gminach, a także w niektórych wsiach w godzi- Od 23 do 25 lipca br. odbywała się w Brzesku Ogól- nach wieczornych zapłonęły ogniska, przy których nopolska III Spartakiada Młodzieży w zakresie młodzież miejscowa oraz kolonijna śpiewała i de- Sportów Obronnych. Finałowe rozgrywki odby- klamowała okolicznościowe utwory. wały się na stadionie Okocimskiego Klubu Sporto- W Brzesku, w parku miejskim rozpalono ogni- wego oraz w jego okolicy. sko, w którym wzięli udział przedstawiciele mia- Otwarcia Spartakiady dokonał 23 lipca I sekre- sta oraz społeczeństwo. Przybyli też przedstawi- tarz KP PZPR, Jan Surman. W czasie uroczysto- ciele Wojewódzkiego Komitetu FJN – Fryderyk ści otwarcia przemawiał prezes Zarządu Głównego Kasprzak, Jan Drewniak, działacz ruchu robot Ligi Obrony Kraju, gen. bryg. Zbigniew Szydłow- niczego, b. członek KPP i Napoleon Naruszewicz, ski. Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki płk rez. I Dywizji Ludowego Wojska Polskiego, reprezentował Jan Kręcielewski. W uroczystości który walczył na szlaku Lenino – Berlin. Jego otwarcia wzięli udział jako goście – sekretarz MHS, wspomnienia o tych walkach spotkały się z dużym bratniej dla LOK organizacji z Węgier, Lajoss Kiss zainteresowaniem zgromadzonych przy ognisku i przewodniczący Zarządu Okręgu GST, to jest osób. Śpiewała i deklamowała młodzież z kolonii podobnej LOK-owi organizacji z Lipska – Heinz w Porębie Spytkowskiej. Koncert przy ognisku dał Vogelsang. także zespół studencki z Krakowa. Organizatorem Spartakiady był Oddział Ligi W niedzielę,22 lipca, w Brzesku oraz we Obrony Kraju w Brzesku. W trójboju obronnym wszystkich gminach przedstawiciele władz dziewcząt i chłopców zwyciężyli: politycznych i administracyjnych spotkali się 1. wśród dziewcząt – Iwona Byryła – woj. kato- z ludźmi dobrej roboty. W sposób uroczysty nastą- wickie. Reprezentantka woj. krakowskiego B. piło wpisanie ich nazwisk do księgi honorowej Kuciel zajęła dopiero 8 miejsce. powiatu. Ludzie dobrej roboty otrzymali dyplomy 2. wśród chłopców – Zbigniew Bury – woj. rze- i listy pochwalne. W czasie spotkań, które prze- szowskie. biegały w miłej i serdecznej atmosferze, działacze 3. drużynowo I miejsce zajęła drużyna z woj. dzielili się wspomnieniami ze swej pracy zawodo- rzeszowskiego. wej i społecznej. 25 lipca odbyło się zamknięcie Spartakiady, Podczas spotkania w Brzesku, w którym uczest- którego dokonał sekretarz KP PZPR, Stanisław niczył sekretarz KP PZPR, Stanisław Maślak, Maślak w obecności zastępcy przewodniczącego zastępca przewodniczącego Prezydium PRN, Prezydium PRN, Mieczysława Garlickiego. Zawod- Mieczysław Garlicki dokonał dekoracji wysokimi nicy zajmujący I, II, III miejsca otrzymali medale odznaczeniami państwowymi. Złoty Krzyż Zasługi i nagrody. otrzymał Józef Grabowski, działacz spółdzielczy, pracownik PZGS, Srebrny Krzyż Zasługi otrzymał Wpisani do księgi honorowej powiatu Antoni Machowski, prezes GS Okocim, dwie osoby Po raz pierwszy w historii powiatu, z okazji Święta otrzymały Brązowy Krzyż Zasługi. Odrodzenia, dokonano uroczystego wpisu do honorowej księgi powiatu nazwisk ludzi zasłużonych dla

147 Jan Burlikowski

Obóz zawodników.

Zespoły wojewódzkie z całego kraju. Rozdanie medali i nagród.

Zespoły województw zielonogórskiego i krakowskiego.

Ocena zawodów przed rozdaniem medali i nagród. Rozdanie medali i nagród.

148 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Rozdanie medali i nagród. Rozdanie medali i nagród.

Ziemi Brzeskiej. Księga ta została założona z inicjatywy Komitetu Frontu Jedności Narodu. Jej celem jest przekazanie potomnym nazwisk ludzi dobrej roboty, działaczy społecznych, pracowników i rol- ników, tych mieszkańców naszego powiatu, którzy pracowali, działali społecznie na rzecz swego środo- wiska, dla pomnożenia dorobku, podniesienia kultury społeczeństwa naszego powiatu.

Z terenu gminy Borzęcin: 1. Stanisław Bach z Borzęcina – wzorowy rolnik, 2. Julian Bochenek z Borzęcina – Łazy – wzorowy hodowca, 3. Józef Bratko z Borzęcina, b. sekretarz gminy i gromady – długoletni działacz rad narodowych i Frontu Jedności Narodu, 4. Jan Curyło z Warysia – działacz społeczny i polityczny, 5. Józef Kania z Warysia – wzorowy hodowca, 6. Tadeusz Kobyłecki z Borzęcina – wzorowy rolnik i hodowca, 7. Jan Kołodziejski z Borzęcina, działacz społeczny, 8. Jan Kułak z Borzęcina, prezes GS, działacz społeczny, 9. Edward Madej z Jagniówki – wzorowy rolnik, 10. Jan Martyński z Jagniówki – wzorowy hodowca, 11. Edward Prus z Bielczy – wzorowy hodowca, Przemówienie końcowe prezesa ZG LOK, gen. bryg. Zbigniewa Szydłowskiego.

149 Jan Burlikowski

12. Jan Kowal z Borzęcina, I sekretarz KP 6. Marian Mazgaj, dyrektor szkoły w Złotej, PZPR, działacz polityczny i oświatowy, działacz społeczny,. 13. Władysław Skalski, naczelnik gminy w Bo- 7. Michał Klecki z Tworkowej, działacz społeczny, rzęcinie, 8. Józef Malaga z Tymowej, wzorowy rolnik, 14. Józef Boraca, prezes GK ZSL w Borzęcinie, 9. Franciszek Święch, Biskupice Melsztyńskie, działacz oświatowy, działacz społeczny, 15. Józef Staśko, Borzęcin, wzorowy hodowca, 10. Józef Skalski, naczelnik gminy, działacz 16. Tadeusz Wyczesany z Borzęcina – wzorowy społeczny, hodowca, 11. Franciszek Uryga, I sekretarz KG PZPR 17. Władysław Majewski z Bielczy – działacz w Czchowie, działacz społeczny i polityczny, społeczny. 12. Józef Zasada z Czchowa, działacz społeczny.

Z terenu gminy Brzesko: Z terenu gminy Dębno: 1. Józef Kostrzewa, dyrektor szkoły w Jadow- 1. Stanisław Batko, Dębno, wzorowy rolnik,. nikach, działacz społeczny, 2. Józef Strada, dyrektor szkoły w Dębnie, 2. Bronisław Wawryka z Jadownik, działacz działacz społeczny, społeczny, 3. Franciszek Wołek, Biadoliny Szlacheckie, 3. lucjan Wielgosiński, dyrektor szkoły w Ja- działacz społeczny, downikach, działacz społeczny, 4. Stanisław Pach, Jastew, wzorowy rolnik 4. Wit Topolski, Jadowniki, wzorowy rolnik, i działacz społeczny, 5. Tadeusz Sumara, rolnik z Poręby Spytkow- 5. Stanisław Wróbel, Jaworsko, działacz spo- skiej, działacz społeczny, łeczny, 6. Władysław Stachowicz, pracownik.Browaru, 6. Mieczysław Gruszkowski, Maszkienice, wzo- zam. w Okocimiu, działacz społeczny, rowy rolnik, 7. Anna Skórnóg, Okocim, wzorowa rolniczka, 7. Jan Juszczyk, Doły, wzorowy rolnik i działaczka społeczna, hodowca,. 8. Jan Ropek z Jasienia, emeryt, działacz społeczny, 8. Jan Marecik, sołtys wsi Niedźwiedza, wzo- 9. Marian Piechnik, Poręba Spytkowska, dzia- rowy rolnik, łacz społeczny, 9. Franciszek Marek, Łoniowa, wzorowy rolnik, 10. Józef Pajor Okocim, pracownik WSS, dzia- 10. Stanisław Sady, Porąbka Uszewska, dzia- łacz społeczny, łacz społeczny, wzorowy rolnik, 11. Michał Okaz, Okocim, działacz społeczny, 11. Walenty Bączek, Perła, wzorowy rolnik 12. Władysław Mietła z Jasienia, wzorowy rolnik, i działacz społeczny, 13. Stanisław Mucha z Jasienia, rencista, dzia- 12. Stanisław Kubala, Sufczyn, wzorowy rolnik, łacz społeczny, 13. Barbara Kurek, Wola Dębińska, wzorowa 14. Józefa Karcz, Poręba Spytkowska, rolnik, rolniczka, działaczka społeczna, 14. Stanisław Ojczyk, dyrektor POM w Dębnie, 15. Bolesław Grzebieniarz z Jadownik, renci- działacz społeczny, sta, działacz społeczny, 15. Jan Mleczko, naczelnik gminy w Dębnie, 16. Zdzisław Gajda, nauczyciel z Poręby Spyt- 16. Czesław Nasiadka I sekretarz KG PZPR kowskiej, działacz społeczny, w Dębnie, działacz społeczny, 17. Stanisław Brala z Jadownik, pracownik 17. Józef Duda, prezes GK ZSL w Dębnie, Browaru, działacz społeczny, 18. Antoni Macheta, Łysa Góra, wzorowy rolnik. 18. Zofia Wawreniuk z Jadownik, działaczka społeczna i kulturalna, nauczycielka Z terenu gminy Gnojnik: 19. Józef Karcz z Poręby Spytkowskiej, dzia- 1. Andrzej Basista, Uszew, rzemieślnik, dzia- łacz społeczny. łacz społeczny, 2. Kazimierz Baka, Lewniowa, wzorowy rolnik, Z terenu gminy Czchów: 3. Kazimierz Gagatek, sołtys wsi Żerków, dzia- 1. mgr Teresa Jabłońska, kierownik apteki, łacz społeczny, działaczka społeczna, 4. mgr inż. Władysław Morański, naczelnik 2. Tadeusz Rybicki z Czchowa, działacz społeczny, gminy w Gnojniku, 3. Stanisław Policht, sołtys z Wytrzyszczki, 5. Józef Radłowski, dyrektor szkoły w Uszwi, działacz społeczny, działacz społeczny, 5. Józef Nieć z Jurkowa, działacz społeczny, 6. Janina Sacha, Biesiadki, działaczka społeczna, Michał Piechnik z Jurkowa, działacz społeczny, 7. Augustyn Warzecha, Uszew, prezes GK ZSŁ,

150 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

8. Franciszek Wrona, Gosprzydowa, rencista, 10. Zofia Cieśla, Rylowa, wzorowy hodowca,. działacz społeczny, 11. Franciszek Domagała, Rząchowa, wzorowy 9. Jakub Zych, Zawada Uszewska, wzorowy hodowca,. rolnik, 12. Mieczysław Pawlik, Pojawie, wzorowy rolnik, 10. Andrzej Żak, Gnojnik, działacz społeczny. 13. Irena Sachaj, Pojawie, wzorowy hodowca, 14. Stefan Turaczy, Strzelce Małe, wzorowy Z terenu gminy Iwkowa: hodowca, 1. Kazimierz Gawełda z Iwkowej, prezes Zarządu 15. Józef Dziąćko, Strzelce Wielkie, wzorowy GS, działacz społeczny, hodowca, 2. Jan Kuklewicz, Iwkowa, wzorowy rolnik, 16. Augustyn Krupa, I sekretarz KG PZPR 3. Józef Kusior, Kąty, działacz społeczny, w Szczurowej, nauczyciel, 4. ludwik Gerycki, Porąbka Iwkowska, dzia- 17. Czesław Oleksy, Zaborów, wzorowy hodowca, łacz społeczny, 18. Józef Gofron, Szczurowa, wzorowy hodowca, 5. Anna Musiał, Drużków Pusty, działaczka 19. Stanisław Daniel, Szczurowa, wzorowy rol- społeczna, nik, 6. Piotr Goryl, Wojakowa, działacz społeczny, 20. Jan Gut, Niedzieliska, wzorowy rolnik, 7. Władysław Kosakowski, Dobrociesz, wzo- 21. Stanisław Giemza, Szczurowa, działacz rowy rolnik, społeczny, 8. Aleksander Cięciwa, Wojakowa, wzorowy rolnik, 22. Stanisław Oleksy, Strzelce Wielkie, działacz 9. Edward Serafin, naczelnik gminy Iwkowa, społeczny. działacz społeczny, 10. Bronisława Koprowska, nauczycielka, I se- Z terenu gminy Wojnicz: kretarz KG PZPR, działaczka społeczna, 1. Stanisław Dziepak, Wojnicz, I sekretarz KG 11. Franciszek Łach, Iwkowa, działacz społeczny, PZPR, działacz społeczny, 12. Piotr Jaśkiewicz, Porąbka Iwkowska, działacz 2. Julian Jawornik, Wojnicz, II sekretarz KG społeczny. PZPR, działacz społeczny i polityczny 3. Stanisław Opioła, Wielka Wieś, wzorowy rol- Z terenu gminy Szczepanów: nik i działacz społeczny, 1. Jan Wojdak, sołtys wsi Łęki, działacz społeczny, 4. Kazimierz Kwaśniak, Dębina Łętowska, 2. Władysław Pietrzko, Przyborów, działacz działacz społeczny, społeczny, 5. Marian Pomykacz, Wojnicz, działacz społeczny, 3. Józef Wojtowicz, Przyborów, działacz społeczny, 6. Stanisław Talaczek, Wojnicz, emeryt, dzia- 4. Stanisław Przybyło, Wokowice, wzorowy rolnik, łacz społeczny, 5. Jan Brzeziński, sołtys wsi Sterkowiec, działacz 7. Zdzisław Duman, Wojnicz, dyrektor Szkoły społeczny, Podstawowej, działacz społeczny, 6. Stanisław Migdał, dyrektor Szkoły Podsta- 8. Antoni Michałek, Zakrzów, wzorowy rolnik, wowej w Buczu, działacz społeczny, 9. Józef Janik, Łopoń, wzorowy rolnik, 7. Zdzisław Płaneta, dyrektor Szkoły Podsta- 10. Maria Bartosz, Biadoliny Radłowskie, soł- wowej w Przyborowie, działacz społeczny, tys wsi, działaczka społeczna, 8. Zbigniew Makuchowski, naczelnik gminy 11. Jan Sumara, Wielka Wieś, wzorowy rolnik, Szczepanów. 12. Stefan Żurek, Olszyny, wzorowy rolnik,. 13. Julian Wróbel, Isep, naczelnik gminy Woj- Z terenu gminy Szczurowa: nicz, działacz społeczny, 1. Józef Karecki, Dąbrówka Morska, wzorowy 14. Józef Sumara, Milówka, sołtys wsi, działacz rolnik, społeczny, 2. Mieczysław Domagała, naczelnik gminy 15. Michał Michałek, Grabno, działacz społeczny, Szczurowa, 16. Stanisław Grzesik, Olszyny, dyrektor 3. genowefa Wąsik, Górka, działaczka społeczna, szkoły, działacz społeczny. 4. Walenty Kochanek, Kopacze Wielkie, wzorowy rolnik, Z terenu gminy Zabawa: 5. Jan Głąb, prezes GK ZSL, dyrektor Szkoły 1. Jakub Garncarz, Zabawa, wzorowy rolnik,. Podstawowej w Szczurowej, działacz społ. 2. Józef Gulik, Wał Ruda, prezes MBM w Wał 6. Stanisław Kucmierz, Kwików, wzorowy Rudzie, hodowca, 3. Tadeusz Izak, Zdrochec, wzorowy rolnik 7. Jan Walczak Kwików, wzorowy rolnik,. i hodowca, 8. Józef Gawęda, Rajsko, wzorowy hodowca, 4. Franciszek Konop, Przybysławice wzorowy 9. Franciszek Giemza, Rudy Rysie, wzorowy rolnik,. hodowca,

151 Jan Burlikowski

5. Mieczysław Kubiś, Marcinkowice, wzorowy 3. Stanisław Dubiński, działacz samorządu hodowca,. mieszkańców, 6. Tadeusz Kurtyka, Wola Radłowska, działacz 4. Adolf Dziuk, komendant powiatowy MO, społeczny,. 5. Tadeusz Filip, pracownik Okocimskich 7. Henryk Machalski, Wola Radłowska, wzo- Zakładów Piwowarskich, rowy hodowca, 6. Józef Górka, sekretarz Sądu, długoletni 8. Władysław Machalski, Wał Ruda, wzorowy radny i członek Prez. MRN, rolnik, 7. Stefan Grodecki, emeryt PKP, długoletni 9. Józef Okoński, Zabawa, wzorowy rolnik, radny MRN, 10. Stanisław Patulski, Zdrochec, wzorowy 8. Włodzimierz Gawenda, działacz młodzieżowy, hodowca,. 9. Anna Hudyma, sekretarz Prezydium MRN, 11. Jan Polak, Marcinkowice, wzorowy rolnik,. 10. Zofia Kraj, długoletnia radna MRN, 12. Antoni Skóra, I sekretarz KG PZPR w Za- 11. Wojciech Kural, przodujący rolnik, wzo- bawie, rowy hodowca trzody chlewnej, 13. Franciszek Wilk, naczelnik gminy w Zabawie, 12. Tadeusz Klimek, pracownik Prez. MRN, 14. Stanisław Kowalczyk, prezes GK PZPR działacz kołka rolniczego, w Zabawie. 13. Aleksander Lewicki, przewodniczący Pre- zydium MRN, Z terenu gminy Zakliczyn: 14. Franciszek Laska, przewodniczący Komi- 1. Franciszek Beczwarzyk, Gwoździec, dyrek- tetu Blokowego, działacz samorządu mieszkańców tor szkoły, działacz społeczny, 15. Bolesław Mikołajczyk, przewodniczący MK 2. Jan Bocheński, Zakliczyn, wzorowy pracownik, FJN, naczelnik w NBP, działacz społeczny, 3. Stanisław Brzęk, Olszowa, wzorowy rolnik, 16. Władysław Malik, prezes Oddziału WSS 4. Józef Drożdż, Filipowice, wzorowy rolnik, Społem w Brzesku, 5. Wiktoria Fedyna, Zakliczyn, wzorowa 17. Stanisław Ojczyk, działacz WSS Społem, nauczycielka, 18. Władysław Piotrowski, dyrektor OZP Oko- 6. Józef Gawlak, Dzierżaniny, wzorowy rolnik, cim, działacz społeczny, działacz społeczny, sołtys wsi, 1. Józef Paczyński, dyrektor Technikom Elek- 7. Helena Grzegorczyk, Zakliczyn, wzorowy tryczno-Mechanicznego, działacz społeczny, pracownik, 2. Zenon Smoliński, dyrektor FOB, działacz 8. Jan Galas, Zakliczyn wzorowy pracownik gminy, społeczny, 9. Józef Kulas, Faściszowa, wzorowy rolnik, 3. Tadeusz Sukiennik, przewodniczący Komi- 10. mgr Władysław Kowal, Zakliczyn, działacz tetu Blokowego, działacz samorządu mieszkańców, społeczny, dyr. szkoły, 4. Ferdynand Szuba, funkcjonariusz MO, dzia- 1. Czesław Migdał, Zakliczyn, wzorowy pracownik, łacz społeczny, 2. Michał Malski, Lusławice, działacz społeczny, 5. Edward Woźniak, dyrektor OUPT, działacz 3. Antoni Niemiec, Lusławice, działacz społeczny, społeczny, 4. Helena Nabielec, Paleśnica, działacz społeczny, 6. Jan Zachara, pracownik Prezydium MRN, 5. Józef Olszański, Roztoka, wzorowy rolnik, 7. roman Kotfis, pracownik OZP, działacz 6. Jan Ogonek, Wesołów, rolnik, działacz społeczny, sportowy, 7. Janina Soska, Wola Stróska, działacz społeczny, 8. Stanisław Kumelowski, lekarz, dyrektor 8. Stefan Ściborowicz, Zakliczyn, działacz społeczny, Szpitala Powiatowego, 9. Stanisław Tokarz, Borowa, wzorowy rolnik, 9. Stanisław Barański, sekretarz KM PZPR, 10. Eugeniusz Mazgaj, I sekretarz KG PZPR 1. mgr Edward Szewczyk, prezes Sądu Powiatowego, w Zakliczynie, 2. mgr Stanisław Maj, kierownik Wydziału 11. Kazimierz Korman, naczelnik gminy w Za- Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium PRN, kliczynie, 3. mgr Stanisław Łucki, kierownik Powiato- 12. Stanisław Żabiński, prezes GK ZSL, dzia- wego Zarządu Gospodarki Wodnej i Melioracji, łacz społeczny, działacz społeczny, 13. Franciszek Zięcina, Roztoka, działacz spo- 4. mgr Józef Czarnik, dyrektor Oddziału Narodo- łeczny, podinspektor d/s kultury Prez. PRN. wego Banku Polskiego, radny PRN, działacz społeczny, 5. Józef Żak, działacz społeczny SD, Z terenu miasta Brzeska: 6. Adam Dzierwa, dyrektor Banku Spółdziel- 1. Maria Barańska, kierownik kina Bałtyk, czego, prezes Oddziału Powiatowego ZBOWiD-u, działaczka społeczna, działacz społeczny, 2. Michał Budzyń, kierownik placówki OZE, 7. Jan Daczyński, działacz polityczny i społeczny,

152 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Działacze powiatowi: Pawilonu okocimskiego, Medal Komisji Eduka- 1. Jan Surman, I sekreterz KP PZPR, dzia- cji Narodowej otrzymał dr Franciszek Mleczko, łacz partyjny i społeczny, b. długoletni członek KC dyrektor Technikum Ceramicznego w Łysej Górze, PZPR, członek Egzekutywy KW PZPR, b. poseł na Sejm, znany w powiecie działacz ludowy 2. Stanisław Maślak, II sekretarz KP PZPR, i społeczny, prezes PK ZSL w Brzesku. działacz partyjny i społeczny, 3. Marian Cichostępski, sekretarz KP PZPR, Ostatnia w tej kadencji sesja PRN działacz partyjny i społeczny, 11 października 1973 roku obradowała po raz 4. Kazimierz Schütterly, sekretarz KP PZPR, ostatni w bieżącej kadencji Powiatowa Rada działacz partyjny i społeczny, Narodowa. Obradom przewodniczył radny Karol 5. dr Franciszek Mleczko, prezes PK ZSL, dzia- Grochola. Na tej sesji podsumowano działalność łacz ludowy i społeczny, powiatowej Rady Narodowej i jej organów za okres 6. Bolesław Woda, sekretarz PK ZSL, działacz całej kadencji. Na ten temat sprawozdanie wygłosił ludowy i społeczny, przewodniczący Prezydium PRN, Jan Szczepaniec. 7. Matylda Nowak, wiceprezes PK ZSL, zastępca W imieniu Konwentu Seniorów przemawiał prze- członka NK ZSL, działacz ludowy i społeczny, wodniczący Komisji Administracji, Bezpieczeństwa 8. ryszard Malisz, lekarz, prezes PK SD, dzia- i Porządku Publicznego, mgr Władysław Kowal. łacz społeczny, Powiatowa Rada Narodowa podjęła, zgodnie z wy- 9. Jan Szczepaniec, przewodniczący Prezydium mogami ordynacji wyborczej, uchwałę ustalającą PRN, działacz partyjny i społeczny, liczbę radnych Miejskiej i Gminnych Rad Narodo- 10. Mieczysław Garlicki, zastępca przew. Prez. wych. Liczba radnych MRN wynosić będzie 40-tu. PRN, działacz ludowy i społeczny, Liczba radnych w poszczególnych gminach usta- 11. Henryk Płaneta, sekretarz Prezydium lona została następująco: PRN, działacz partyjny i społeczny, 1 Borzęcin – 30 12. Józef Płachta, członek Prezydium PRN, 2 Brzesko – 49 działacz partyjny i społeczny, 3 Czchów – 36 1. Jan Karczmarczyk, członek Prezydium 4 Dębno – 50 PRN, działacz ludowy i spółdzielczy, 5 gnojnik – 31 2. Jan Burlikowski, kierownik Wydziału Orga- 6 Iwkowa – 25 nizacyjno-Prawnego, sekretarz Powiatowego 7 Szczepanów – 34 Komitetu FJN, działacz społeczny, 8 Szczurowa – 43 3. Franciszek Bal, przewodniczący Powiato- 9 Wojnicz – 50 wego Komitetu FJN, działacz partyjny i społeczny. 10 Zabawa – 20 4. Witold Kuchalski, ppłk WP, działacz poli- 11 Zakliczyn – 50. tyczny i społeczny. Łącznie w grudniowych wyborach do rad narodowych wybranych zostanie 418 radnych gmin- Sesja Powiatowej Rady Narodowej nych rad narodowych. 20 września 1973 roku obradowała Powiatowa Rada Drugą uchwałą wyborczą była uchwała w spra- Narodowa. Przewodniczył radny mgr Władysław wie powołania Gminnych Komisji Wyborczych Kowal. Tematem obrad było zagadnienie kształcenia oraz Miejskiej Komisji Wyborczej. W skład Miej- i wychowania młodzieży. W sesji wzięli udział m.in. skiej Komisji Wyborczej wybrano 12 osób, a jej sekretarz KP PZPR, Kazimierz Schütterly, wiceku- przewodniczącym został mgr Kazimierz Orle- rator Noworyta. Podczas sesji odbyła się uroczystość wicz, nauczyciel, z-ca dyrektora Technikum Elek- dekoracji odznaczeniami państwowymi. Krzyż Kawa- tryczno- Mechanicznego w Brzesku. lerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymał Edward Gminna Komisja w Borzęcinie wybrana została Zawartka z Brzeska, Złote Krzyże Zasługi otrzymali: w składzie 7 osób, przewodnicząca Maria Góra, Zbigniew Kalinowski z Brzeska, Jakub Garncarz nauczycielka. Gminna Komisja Wyborcza w Brze- z Zabawy. Srebrne Krzyże Zasługi: Marian Marciń- sku liczy 7 osób, przewodniczący Józef Janik, ski z Wojnicza, Jan Kuźma z Tymowej, Jan Kaź- nauczyciel w Jasieniu. W Czchowie 9 osób, prze- mierczyk z Czchowa, Bronisław Fąfara z Brzeska. wodniczący Jan Potoczek, wiceprezes GS w Czcho- Brązowe Krzyże Zasługi otrzymali: Janina Szczu- wie. W Dębnie 9 osób, przewodniczący Stanisław pak z Brzeska, Kazimierz Kogut z Czchowa, Tade- Janicki, dyrektor szkoły w Dębnie. W Gnojniku 8 usz Kobyłecki z Borzęcina, Józef Malaga z Tymowej. osób, przewodniczący Stanisław Wojnicki, nauczyciel w Gnojniku. W Iwkowej 9 osób, przewodni- Medal Edukacji Narodowej czący Jan Bonemberg, nauczyciel z Wojakowej. Podczas tegorocznych obchodów Dnia Nauczyciela W Szczepanowie 9 osób, przewodniczący Zygmunt w czasie imprezy zorganizowanej z tej okazji w sali Starsiak, lekarz w Szczepanowie. W Szczurowej

153 Jan Burlikowski

9 osób, przewodniczący Franciszek Bartyzel, rol- kowie, miastu i powiatowi brzeskiemu magistrali nik, sołtys w Rylowej. W Wojniczu 9 osób, prze- wodociągowej. Miasto Brzesko doczekało się wodniczący Stefan Wójcik, nauczyciel w Wojniczu. nareszcie dobrej wody. Sama uroczystość przeka- W Zabawie 9 osób, przewodniczący Julian Wró- zania odbyła się w miejscowości Łukanowice, na bel, pracownik umysłowy w Zabawie. W Zakliczy- terenie powiatu tarnowskiego, gdzie znajduje się nie Gminna Komisja Wyborcza powołana została ujęcie wody z rzeki Dunajec. w składzie 9 osób, przewodniczącym został Piotr W uroczystości przekazania wodociągu wzięli Figiel, emeryt, nauczyciel, w Wesołkowie. udział m.in. I sekretarz KP PZPR, Jan Surman, sekretarz KP, Marian Cichostępski, przewodni- Kampania wyborcza czący Prezydium PRN, Jan Szczepaniec, przed- W całym powiecie rozpoczęła się już kampania stawiciel Wojewódzkiego Zrzeszenia Gospodarki wyborcza do rad narodowych. We wszystkich Komunalnej w Krakowie, inż. Wojciech Lipiński. miejscowościach odbywają się zebrania konsulta- Wykonawcę generalnego reprezentował dyrektor cyjne, organizowane przez lokalne komitety FJN. naczelny WPRI, mgr inż. Warmus. Przybyli też Podczas tych zebrań dokonywana jest ocena pracy przedstawiciele podwykonawców: Krakowskiego rad narodowych i poszczególnych radnych w cza- Przedsiębiorstwa Budowlanego, Powiatowego sie całej kadencji. Równocześnie przedstawiciele Przedsiębiorstwa Remontowo – Budowlanego, Gminnych Komitetów FJN przedstawiają nazwi- Elektromontażu, a także przedstawiciele zainte- ska kandydatów do nowych rad. Chodzi o zapozna- resowanych instytucji, jak Prezydium MRN, Miej- nie się z opinią wyborców na temat poszczególnych skiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej, kandydatów przed umieszczeniem ich nazwisk Wydziału Gospodarki Wodnej, Stacji Sanitarno- na listach, które mają być zgłoszone do Komisji Epidemiologicznej. Wyborczych. Wyborcy mają możność domagania Grupowy wodociąg dla miasta Brzeska zaczyna się skreślenia poszczególnych kandydatów, jak też się ujęciem wód powierzchniowych z rzeki Dunajec zgłaszania innych. w miejscowości Łukanowice o wydajności 10 tys. m3 wody na dobę, z perspektywą powiększenia jej Założenie oddziału PTTK w Brzesku do 21 tys. m3 po odpowiedniej adaptacji. Długość 28 października 1973 r. na zebraniu założyciel- wodociągu wynosi 24 km. Oprócz wody dla miasta skim powstał w Brzesku Oddział Powiatowy Brzeska i Browaru Okocim, ma dostarczyć wodę PTTK. Wybrano Zarząd Powiatowy w składzie pitną dla miejscowości położonych na trasie jego 15 osób. Przewodniczącym Zarządu został Tade- przebiegu lub w pobliżu, a więc przede wszystkim usz Luszowski, wiceprzewodniczącymi zaś Jerzy dla Wojnicza, Sufczyna, Łysej Góry, Dębna, Jadow- Zydroń z FOB i Jan Piotrowski z Wojnicza. W Zjeź- nik. Posiada rury o przekroju 400 mm, na trasie dzie założycielskim wzięli udział m.in. przedsta- znajduje się przepompownia wody w Sufczynie wiciele Zarządu Wojewódzkiego i Powiatowego i dodatkowa chlorownia w Jadownikach. Końcowe w Tarnowie. Dodać należy, że na terenie powiatu dwa zbiorniki wyrównawcze znajdują się w Brze- brzeskiego istniało kilka kół PTTK, z których naj- sku na wzgórzu w lesie zwanym Garbatka, każdy liczniejsze i najaktywniejsze działało w Wojniczu. po 2 tys. m3 pojemności. Koszt budowy wodociągu Wszystkie te koła podlegały Zarządowi Powiato- wyniósł 99.800 tys. zł. wemu w Tarnowie. Od tego czasu podlegać będą 15 listopada 1973 roku do osiedla mieszkanio- Zarządowi w Brzesku. wego przy ulicy Ogrodowej i Kościuszki popłynęła woda z tego wodociągu. Do dalszych części miasta Powołanie Powiatowej Komisji będzie podłączona w miarę rozbudowy sieci wodo- Wyborczej ciągowej i kanalizacyjnej. Powołana została Powiatowa Komisja Wyborcza, Miasto Brzesko od wieków cierpiało na brak w skład której weszło 12 osób. Przewodniczącym wody pitnej. Mieszkańcy zaopatrywali się w wodę Komisji został Mirosław Chmielewski, dyrek- z nielicznych studni publicznych oraz od wozi tor Ekspozytury Centrali Nasiennej w Brzesku, wodów, którzy w beczkach rozwozili wodę po zastępcą Jan Opiła, główny księgowy Gminnej domach, ostatnio po 50 gr. od wiadra. Sytuację Spółdzielni Samopomoc Chłopska Okocim. Józef pogarszał fakt, że próby kopania nowych studzien Górka, sekretarz Sądu Powiatowego w Brzesku nie dawały wyników, woda do jakiej się dokopy- został sekretarzem Komisji. wano nie była zdatna do picia, zabarwiona na czerwono, tzw. „rdzawka”. Browar Okocim posiadał Woda dla Brzeska własny wodociąg z ujęcia wody na rzece Uszwicy. 31 października 1973 roku nastąpiło przekaza- W miarę wzrostu produkcji piwa po II wojnie świa- nie przez wykonawcę, którym było Wojewódzkie towej, ujęcie to, mimo jego rozszerzenia, zaczęło Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych w Kra- nie wystarczać, toteż dyrekcja Browaru była rów-

154 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Jan Baran, ostatni woziwoda w Brzesku.

Z odległych studzien wodę noszono z pomocą „koromysła”, zwanego też „nosidłem”.

155 Jan Burlikowski

Tak dostarczano wodę mieszkańcom miasta od setek lat. Dawniej beczki były drewniane. Pobieranie 0,50 zł od wiadra.

Noszenie wody wiadrami było bardzo uciążliwe.

Browaru. W miarę wzmożonej rozbudowy miasta, gdy powstało duże osiedle mieszkaniowe przy ulicy Kościuszki i Ogrodowej, dotychczasowy sposób zaopatrywania tych bloków w wodę nie mógł być brany pod uwagę. Wybudowano więc tymczasowy wodociąg lokalny dla tych bloków z ujęcia wodnego ze stawu tak zwanego Wolnego (nazwa pochodzi od byłego właściciela, nazwiskiem Wolny) w Sło- twinie. Sprawa zaopatrzenia miasta w wodę była zawsze aktualna, jednak naprawdę poważnie wypłynęła dopiero w roku 1955. Z inicjatywy ówczesnego dyrektora Browaru, Aleksandra Jedna z nielicznych studzien publicznych przy ul. Głowackiego Bocheńskiego odbyła się w Browarze konferen- w Brzesku. cja z udziałem przedstawicieli zainteresowanych przedsiębiorstw, instytucji, a także właściwych nież zainteresowana budową wodociągu grupo- Wydziałów Prezydium WRN. Do udziału w tej wego, uczestniczyła też odpowiednio w kosztach konferencji ówczesny przewodniczący Prezydium jego budowy. Od roku 1955, gdy rozpoczęto budo- PRN, Jan Szaleniec, wydelegował mnie, jako kie- wać w Brzesku nowe bloki mieszkalne, sprawa rownika Wydziału Organizacyjnego. W czasie tej wody stała się w Brzesku dotkliwym problemem. konferencji wyłonił się projekt budowy na rzece Podobnie i kanalizacja. W blokach urządzano Uszwicy zapory wodnej celem gromadzenia zapa- hydrofornie z kopanych studzien z wodą o niskiej sów wody dla potrzeb Browaru i miasta. Dyrekcja jakości – „rdzawką”. Niektóre budynki, jak na Browaru uważała, że posiadane przez niego uję- przykład biurowiec Prezydium PRN i bloki przy cie wodne na Uszwicy w Brzesku już nie wystar- ulicy Nowej podłączono, za zgodą dyrekcji Oko- cza dla niego samego. Podczas wizji na miejscu cimskich Zakładów Piwowarskich, do wodociągów wybrano teren pod przyszłą zaporę i zalew w oko-

156 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Prace przy kanalizacji prowadzone na ulicy Ogrodowej w Brzesku. licy między Okocimiem a Uszwią, w miejscu gdzie sko i Bochnię do Krakowa. Z tego wodociągu miały szosa wspina się na najwyższe wzniesienie. Szereg więc korzystać oprócz Krakowa również miasta miejscowych przedstawicieli biorących udział w tej Brzesko i Bochnia. Projekt ten został zarzucony, konferencji nie przechylało się do tego projektu gdy postanowiono dla Krakowa budować ujęcie twierdząc, że z wieloletnich obserwacji wynika, na Rabie. Ostatecznie zadecydowano o budowie iż rzeka Uszwica niesie coraz mniej wody, i na- wodociągu grupowego dla miasta Brzeska i leżą- wet zgromadzenie jej w zalewie może nie zaspo- cych na trasie miejscowości z ujęcia na Dunajcu. koić wszystkich potrzeb Browaru i rozwijającego Odpowiednie przedsiębiorstwa przystąpiły do się miasta. Argumentowali również, że budowa opracowania projektów, a pierwsze wiercenia geo zapory spowoduje zalew wielu hektarów urodzaj- logiczne w Łukanowicach przeprowadzono w roku nej gleby. Wysuwano projekt wprawdzie znacznie 1965. W kilka lat później przystąpiono do budowy kosztowniejszy, ale w sumie bardziej korzystny, przez ulice miasta kolektora fekalnego, bowiem do budowy ujęcia na Dunajcu. Przedstawiciele Bro- tej pory nieczystości spływały do kanalizacji burzo- waru raczej opowiadali się za budową zapory na wej lub były wywożone. Uszwicy. Decyzji jednak nie podjęto żadnej, tym Dzień 31 października 1973 roku można więc bardziej, że przybyła do Prezydium PRN komisja, nazwać dniem historycznym dla miasta Brzeska. z powodu odbywającego się w tym czasie posiedzenia Prezydium, nie została zaraz przyjęta, czym Plenarne posiedzenie Powiatowego urażona wyjechała do Krakowa. Komitetu FJN Sprawa budowy wodociągów dla Brzeska chwi- 2 listopada, w sali obrad Powiatowej Rady Narodo- lowo ucichła. Problem wody stawał się jednak wej odbyło się plenarne posiedzenie Powiatowego coraz ostrzejszy. W następnych latach podniósł Komitetu Frontu Jedności Narodu. W obradach go na nowo ówczesny przewodniczący Prezydium wzięli udział: I sekretarz KP PZPR, Jan Surman, PRN, Tadeusz Bałys. Rozpoczęto liczne konfe- sekretarze KP, Marian Cichostępski i Kazimierz rencje i narady, a ponieważ i Kraków borykał się Schütterly, prezes Powiatowego Komitetu ZSL, dr również z palącym problemem wody, rozważano Franciszek Mleczko, sekretarz KP SD, Józef Żak, projekt budowy wodociągu z Dunajca przez Brze- przewodniczący Prezydium PRN, Jan Szczepa-

157 Jan Burlikowski niec. Referat o aktualnych zadaniach Komitetów trzykrotna, poważna powódź, a mimo to plan został Frontu Jedności Narodu, wynikających z postano- wykonany z nadwyżką, co stwierdziła Powiatowa wień I Krajowej Konferencji PZPR, wygłosił czło- Rada Narodowa na ostatniej sesji. Szczególnie nek Prezydium PK FJN, Kazimierz Schütterly. obecny rok przyniósł poważne osiągnięcia zarówno Powiedział on m.in.: „Podstawowym zadaniem w rolnictwie, hodowli, jak i w inwestycjach. społecznym jest teraz sprawna, rytmiczna i zdyscy- W drugiej części posiedzenia, sekretarz KP plinowana realizacja zadań planowych i to zarówno PZPR, Marian Cichostępski w imieniu Komisji przez zakłady pracy jak i rolnictwo, przez miasto Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycz- i wieś. Musimy szukać dalszych rezerw w rolnic- nych przedstawił nazwiska kandydatów na radnych twie, co w warunkach naszego powiatu ma istotne Powiatowej Rady Narodowej. Powiatowa Rada znaczenie. Są też zakłady pracy, które po urucho- Narodowa liczyć będzie 70 radnych, przedstawiona mieniu wszelkich możliwości zwiększenia produkcji, lista zawiera 88 nazwisk działaczy społecznych, będą mogły przekraczać plany i wykonywać je lepiej, zawodowych i politycznych, wśród nich znaczną niż to zostało założone. Dbałość o ład, porządek liczbę stanowi młodzież i kobiety. Po krótkich wyja- społeczny, staranne przestrzeganie zasad współży- śnieniach na postawione przez obecnych pytania, cia społecznego, stałe podnoszenie estetyki naszych Powiatowy Komitet FJN zatwierdził listę kandy- wsi i miast, to także ważne czynniki ułatwia- datów na radnych do Powiatowej Rady Narodowej jące i uprzyjemniające nam życie, a jednocześnie w Brzesku, upoważniając Prezydium Komitetu FJN umacniające państwo i autorytet jego organów”. do złożenia jej w Powiatowej Komisji Wyborczej. W dalszej części swego wystąpienia sekretarz Obradom Powiatowego Komitetu FJN prze- KP Schütterly poinformował o zapowiedzianej wodniczył Franciszek Bal, przewodniczący Powia- reformie organów władzy i administracji na szcze- towego Komitetu Frontu Jedności Narodu. blu powiatu i województwa. Reformę tę dyktuje potrzeba zwiększenia sprawności działania i dal- 56 rocznica Rewolucji szy rozwój demokracji. Następnie stwierdził, że Październikowej niemałą rolę w realizacji ostatnich dwóch lat obec- 6 listopada w godzinach popołudniowych, w sali nego planu pięcioletniego ma do spełnienia Front Powiatowego Domu Kultury w Jadownikach Jedności Narodu. Powinien on rozbudzać aktyw- odbyła się uroczysta akademia powiatowa z oka- ność społeczną, umacniać demokrację socjali- zji 56 rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewo- styczną w naszym kraju. Podstawowym zadaniem lucji Październikowej. Akademię zorganizował komitetów FJN jest więc rozwijanie różnorodnych Zarząd Powiatowy Towarzystwa Przyjaźni Polsko form udziału ludności w rozstrzyganiu istotnych Radzieckiej wspólnie z Ośrodkiem Propagandy dla niej problemów, umacnianiu więzi władzy ze Partyjnej oraz Powiatowym Domem Kultury. społeczeństwem. Wśród innych jeszcze zadań Na akademię przybyli m.in. II sekretarz KP Frontu Jedności Narodu, sekretarz KP wskazał PZPR, Stanisław Maślak, sekretarze KP Marian na potrzebę wpływania na kształtowanie właści- Cichostępski i Kazimierz Schütterly, sekretarz wych stosunków międzyludzkich, na rozbudzanie PK ZSL, Bolesław Woda, przewodniczący Pre- inicjatywy w zakresie podejmowania i realizacji zydium PRN Jan Szczepaniec, przedstawiciele czynów społecznych, szczególnie drogowych, gdzie organizacji młodzieżowych. Akademię prowadził wciąż jeszcze jest dużo do zrobienia, na większą i słowo wstępne wygłosił wiceprzewodniczący powszechność świadczeń ludności na tak doniosły Zarządu Powiatowego Towarzystwa Przyjaźni cel, jak Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia. Polsko Radzieckiej, Franciszek Dobrzański, zaś Osobnym rozdziałem, który został omówiony referat okolicznościowy, Kazimierz Schütterly. II w referacie, są zadania Frontu Jedności Narodu sekretarz KP, Stanisław Maślak wręczył dyplom w obecnej kampanii wyborczej do rad narodowych. wyróżniającym się kołom i działaczom Towarzy- Zgodnie ze znowelizowaną ordynacją wyborczą do stwa. W części artystycznej wystąpiła młodzież rad narodowych, po raz pierwszy zawarte zostało brzeskich szkół średnich i z powiatu. określenie istoty Frontu Jedności Narodu w kam- Nieco danych o działalności Towarzystwa w po- panii wyborczej oraz ustrojowo-prawna rola komi- wiecie brzeskim. Ostatni Zjazd Powiatowy Towa- tetów FJN w tej kampanii. Nakłada to na komi- rzystwa, który odbył się dnia 16 grudnia 1971 r. tety tym większą odpowiedzialność za prawidłowe wybrał Zarząd w składzie: przewodniczący Mieczy- przeprowadzenie wyborów. sław Garlicki, wiceprezesi: dr Józef Gurgul, Fran- Po wystąpieniu sekretarza KP, Kazimierza ciszek Zięcina i Franciszek Dobrzański, sekretarz Schütterlyego głos zabrał przewodniczący Pre- Ludwik Jemioło oraz 16 członków. W ostatnim okre- zydium, Jan Szczepaniec. Omówił realizację pro- sie liczba kół i członków znacznie wzrosła i w chwili gramu wyborczego, stwierdzając, że był on nie- obecnej organizacja powiatowa TPPR zrzesza 8 kół zwykle napięty i ambitny, było wiele trudności, jak indywidualnych to jest: gminne koła w Zabawie,

158 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3 przy GS w tej miejscowości, gminne Koło w Woj- bliższa rodzina może im tej pomocy udzielić, orga- niczu, następnie przy Kamionce w Łysej Górze, nizuje zespoły sióstr PCK, zadaniem których jest przy GS w Zakliczynie, przy MPGK w Brzesku, roztoczenie szerokiej opieki nad przewlekle cho- przy FOB w Brzesku, przy PZGS w Brzesku. Koła rym i starym człowiekiem w jego domu. Ta forma zbiorowe to: gminne koła w Gnojniku, Brzesku, pomocy zdała doskonale egzamin, okazując się być Zakliczynie, Szczurowej, Borzęcinie, a także przy najlepszą i najskuteczniejszą, a co najważniejsze, Browarze, Spółdzielni Mleczarskiej w Szczurowej, nie narażającą człowieka w podeszłym wieku na Prywatnym Zrzeszeniu Handlu i Usług w Brze- zmianą warunków życia i otoczenia. sku, Gminnej Spółdzielni Okocim, Komendzie Również przy Powiatowym Zarządzie PCK Powiatowej MO w Brzesku i oddziale Wojewódz- w Brzesku istnieje punkt opieki, kiej Spółdzielni Spożywców w Brzesku. Łącznie dysponujący 8 siostrami PCK, które w bieżącym TPPR w Brzesku liczy około półtora tysiąca osób. roku otoczyły opieką ciągłą, codzienną 21 osób, Do wyróżniających się kół należą: Gminne Koło z tego w samym Brzesku 16 chorych oraz 5 miesz- TPPR w Zabawie, Koło przy Fabryce Opakowań kańców okolicznych wsi. Aktualnie 13 sióstr koń- Blaszanych w Brzesku, Gminne Koło w Szczuro- czy specjalny kurs PCK, aby już w najbliższym wej. Obok powyższych kół osób starszych, działa czasie podjąć pracę u chorych w ich domach. Idzie w powiecie 49 szkolnych kół Przyjaciół Związku w tej chwili o to, aby akcję tę można prowadzić nie Radzieckiego, z których przodują: Koło w Szkole tylko w Brzesku i w najbliższej okolicy, ale także Podstawowej nr 3 w Brzesku, Koło w Liceum Ogól- na terenie całego powiatu w oparciu o istniejącą nokształcącym w Brzesku i Koło w Technikum sieć ośrodków zdrowia. Pracą brzeskiego oddziału Rolniczym w Wojniczu. PCK kieruje społecznie mądrze i ofiarnie dr Zbi- Szczególnie uroczyście przebiegały obchody 50- gniew Karski, jako prezes Zarządu Powiatowego. lecia Kraju Rad w roku 1972. Poza okolicznościo- wymi akademiami Towarzystwo organizuje inną Autobusy MKS do Poręby jeszcze działalność, jak: wieczornice i poranki oraz Spytkowskiej konkursy wiedzy o Związku Radzieckim, sesje W dniu 4 grudnia 1973 roku Poręba Spytkowska naukowe aktywu szkolnych kół na temat osiągnięć otrzymała połączenie autobusowe z Brzeskiem. społeczno-politycznych, ekonomicznych i kultural- Kurs linii Nr 3 Mokrzyska – Brzesko – Browar nych Związku Radzieckiego. Inną ciekawą imprezą został przedłużony do Poręby Spytkowskiej, z omi- był udział przeszło 45 szkół podstawowych powiatu nięciem Browaru. O połączenie Poręby z Brzes w konkursie plastycznym pod nazwą „Kopernik kiem i dworcem kolejowym mieszkańcy tej wsi – Ciołkowski – Gagarin”. Około 25 najlepszych zabiegali od dłuższego czasu, nic więc dziwnego, że prac wysłano na wojewódzką wystawę w Krako- pierwszy autobus, jaki tam zajechał, został ustro- wie. Większość szkolnych kół oraz duża grupa jony kwiatami, otrzymała je też jego załoga. członków indywidualnych Towarzystwa, prowadzi ożywioną korespondencję z młodzieżą Związku Wybory do rad narodowych Radzieckiego, wymieniając między sobą wiadomo- W dniu 9 grudnia 1973 roku w całym kraju odbyły ści o krajach i upominki. się wybory do rad narodowych wszystkich stopni. W okresie bieżącej kadencji, lektorzy i dzia- Wybierano radnych do Wojewódzkiej Rady Naro- łacze Towarzystwa wygłosili w klubach RUCH, dowej, do Powiatowej Rady Narodowej, Miejskiej świetlicach wiejskich i zakładach pracy na terenie Rady Narodowej oraz Gminnych Rad Narodowych. powiatu,90 prelekcji związanych z 50-leciem Kraju Głosowanie rozpoczęto punktualnie o godzinie Rad, a 35 prelekcji na ten temat wygłosili lektorzy 6-tej i trwało do godziny 22-giej. W naszym powie- TWP. Z inicjatywy Towarzystwa Przyjaźni Polsko- cie, już od godziny 6-tej w lokalach wyborczych Radzieckiej organizowany jest każdego roku w li- panował duży ruch. Do godziny 12 -tej przez lokale stopadzie festiwal filmów radzieckich. Urządzane obwodowych Komisji Wyborczych przesunęło się są też konkursy recytatorskie poezji radzieckiej około 40 tys. wyborców, to jest 62% uprawnionych i polskiej oraz konkursy piosenki radzieckiej. do głosowania. Ponad 70% uprawnionych do głoso- W szeregu świetlicach zakładowych i wiejskich wania oddało swe głosy w 12 obwodach, największy organizowane są także wystawy prasy, książki wskaźnik osiągnięto w obwodzie Zaborów – 88,3%, i plakatu radzieckiego. Wola Przemykowska 85%, Biesiadki – 79%. Naj- słabszą frekwencję notowano w Sufczynie – 33%, Z działalności PCK Wielkiej Wsi i Wał Rudzie – po 35%. Polski Czerwony Krzyż idąc za potrzebami czasu Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu i mając na uwadze, że coraz większa liczba star- poprzez Radiowęzeł Powiatowy i aktyw w terenie, szych ludzi wymaga pomocy i opieki ze względu wysyłał apele wzywające wyborców, aby nie odkła- na utraconą sprawność fizyczną, a nie zawsze naj- dali na później pójścia do lokali wyborczych ze

159 Jan Burlikowski

„ślubuję”. Orkiestra odegrała hymn państwowy. Z kolei przystąpiono do wyboru władz. Przewod- niczącym Powiatowej Rady Narodowej wybrany został II Sekretarz KP PZPR, Stanisław Maślak, zastępcami zaś wybrani zostali: Karol Grochola, kierownik Inspektoratu Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, Bolesław Woda, sekretarz Powiato- wego Komitetu ZSL oraz Aleksandra Graniczna, rolniczka w Przybysławicach. Powiatowa Rada Narodowa dokonała też wyboru przewodniczących Komisji, którzy zgodnie z ustawą wchodzić będą w skład Prezydium jako członkowie. Przewodniczącym Komisji Planu, Budżetu i Finansów został mgr Józef Czarnik, W dniu głosowania w lokalu Obwodowej Komisji Wyborczej przewodniczącym Komisji Rolnictwa wybrano nr 54 w Brzesku Dom Ludowy przy ul. Szczepanowskiej 2. Józefa Szczerbę, przewodniczącym Komisji Ochrony Zdrowia i Spraw Socjalnych wybrano względu na nienajlepsze warunki atmosferyczne Władysława Stachowicza, przewodniczącym Komi- i wczesne ciemności. sji Oświaty i Wychowania wybrano dr Jana Adam- Uprawnionych do głosowania w całym powiecie czyka i na przewodniczącego Komisji Ochrony było 65.185 wyborców, liczba głosujących wynosiła Prawa i Bezpieczeństwa wybrano Jana Warchała. 62.077. W wyniku wyborów wybrano radnych Woje- wódzkiej Rady Narodowej: 1. Janina Hnatowicz – prezes Okręgowej Spół- dzielni Mleczarskiej, przewodnicząca Zarządu Powiatowego Ligi Kobiet w Brzesku, zamieszkała w Brzesku, PZPR. 2. Stanisław Ciuła – Komendant Hufca Harcer- skiego Chorągwi Krakowskiej, zamieszkały w Kra- kowie, członek PZPR. 3. Antoni Pasternak, lekarz weterynarii, zamieszkały w Zdoni, gmina Zakliczyn, członek ZSL. 4. Władysław Majewski, prezes Kółka Rolni- czego w Bielczy gmina Borzęcin i tam zamieszkały, bezpartyjny. 5. Edmund Kokoszka, pracownik TOS w Brze- sku i tam zamieszkały, PZPR. Pierwsze po wyborach 1973 roku posiedzenie Powiatowej Rady 6. Maria Bartosz, rolniczka zam. w Biadoli- Narodowej. Sala obrad podczas głosowania radnych. nach Radłowskich, sołtys tej wsi, ZSL. 7. Maria Pawlik, pracownik Kółek Rolniczych, Zarząd Powiatowy, działaczka młodzieżowa.

Pierwsza po wyborach sesja Powiatowej Rady Narodowej 14 grudnia 1973 roku odbyła się w Brzesku inau- guracyjna sesja nowej Powiatowej Rady Naro- dowej. Sala obrad została przybrana kwiatami, przygrywała orkiestra Browaru Okocim. Na sali zgromadzili się prawie wszyscy radni. Przybył też I sekretarz KP PZPR, Jan Surman. Urząd Wojewódzki w Krakowie reprezentował dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Jan Krowicki. Przewodnictwo objął jeden z najstarszych radnych, Karol Grochola. Nastąpił uroczysty moment ślubo- Prezydium sesji – od lewej: zastępca przewodniczącego, wania. Tekst ślubowania odczytał radny Grochola, A. Graniczna, B. Woda, przewodniczący PRN, Stanisław po czym każdy radny stojąc wypowiadał słowo Maślak, zastepca przewodniczącego Karol Grochola.

160 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Życzenia i kwiaty dla przewodniczącego i Prezydium. Fragment sali obrad.

W dalszym ciągu obrad, Powiatowa Rada Naro- wiązkowe prześwietlania klatki piersiowej, które dowa zaopiniowała na stanowisko naczelnika ma na celu wykrywanie gruźlicy. Chorzy ze stwier powiatu dotychczasowego przewodniczącego Pre- dzonymi zmianami są kierowani na leczenie. zydium PRN, Jana Szczepańca. Młodzież szkół Robione są zdjęcia małoobrazkowe. Zarówno zdję- średnich oraz delegacja naczelników gmin złożyła cia klatki piersiowej jak i ewentualne późniejsze wybranym władzom życzenia owocnej pracy oraz leczenie są bezpłatne. Ludność wykazuje pełne wręczyła kwiaty. zrozumienie dla tej akcji. Z kolei przewodniczący Powiatowej Rady Naro- dowej, inż. Stanisław Maślak wygłosił referat Nowy I sekretarz KP PZPR o przebiegu i wynikach kampanii wyborczej do rad w Brzesku narodowych w naszym powiecie oraz określający 20 grudnia 1973 roku odbyło się w Brzesku plenarne główne kierunki działania Rady w nowej kadencji. posiedzenie Komitetu Powiatowego Polskiej Zjed- W tym referacie ocenił wysoko pracę aktywu poli- noczonej Partii Robotniczej z udziałem sekretarza tycznego i społecznego Frontu Jedności Narodu, KW PZPR K. Trębaczkiewicza. Plenum dokonało pracowników Urzędów Gminnych i Urzędu Powia- oceny przebiegu rozmów przeprowadzonych z ak- towego, członków komisji w wyborach do rad naro- tywem i członkami partii w ostatnich tygodniach. dowych. Wskazał też na liczne i odpowiedzialne W związku z rezygnacją z funkcji I sekreta- zadania, jakie będzie miała do spełnienia Powiatowa rza KP PZPR, Jana Surmana Plenum dokonało Rada Narodowa w okresie tej kadencji, szczególnie zmiany w składzie sekretariatu KP. Pierwszym zaś w zakresie zaspokojenia niezbędnych potrzeb sekretarzem został Stanisław Maślak, dotychcza- ludności w takich dziedzinach, jak gospodarka sowy sekretarz rolny, pełniący równocześnie funk- komunalna i mieszkaniowa, sprawy socjalne, kul- cję II sekretarza KP. turalne, usługi, a przede wszystkim w zakresie pod- Nowy I sekretarz jest naszym krajanem. niesienia produkcji rolnej i zaopatrzenia ludności. Pochodzi z Mokrzysk w gminie Szczepanów. Peł- Zamknięcia pierwszej sesji Powiatowej Rady nił on m.in. funkcję sekretarza rolnego KP PZPR Narodowej dokonał przewodniczący Rady, inż. Sta- w Bochni, pracował też w Wydziale Rolnym KW nisław Maślak. PZPR. Jest absolwentem Akademii Rolniczej w Krakowie. Za swą długoletnią i ofiarną pracę Masowe prześwietlenia społeczną oraz działalności w aparacie partyjnym, W Brzesku oraz na terenie całego powiatu, przy odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim pomocy aparatury zainstalowanej w specjalnym Orderu Odrodzenia Polski. ambulansie, przeprowadzane są masowe i obo-

161 Jan Burlikowski

162 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

Spis treści

163 Jan Burlikowski

164 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

165 Jan Burlikowski

166 Kronika powiatu brzeskiego (1971-1973) – tom 3

167 Jan Burlikowski

168