Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Lipiec 2017
Projekt „Przygotowanie Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014–2020 oraz ze środków budżetu państwa przyznanych w ramach konkursu dotacji na działania wspierające gminy w zakresie przygotowania programów rewitalizacji na terenie Województwa Małopolskiego.
InicjatywaLokalna.pl ul. Targowa 18/609, 25-520 Kielce tel./fax 41 343 01 24 e-mail: [email protected]
2
Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Spis treści
Wstęp ...... 5 I. Część wprowadzająca ...... 8 1. Metodologia prac nad dokumentem ...... 8 2. Powiązanie programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi ...... 11 II. Część diagnostyczno-analityczna ...... 29 1. Metodologia delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji ...... 29 2. Zasięg przestrzenny obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji ...... 34 3. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych ...... 41 III. Część programowa ...... 79 1. Założenia Gminnego Programu Rewitalizacji ...... 79 1.1. Misja i wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji ...... 79 1.2. Cele rewitalizacji wraz z odpowiadającymi im kierunkami działań ...... 81 2. Projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne w latach 2016–2026 ...... 84 2.1. Lista planowanych podstawowych projektów/przedsięwzięć ...... 84 2.2. Charakterystyka pozostałych rodzajów przedsięwzięć ...... 107 2.3. Mechanizmy zapewnienia komplementarności oraz integrowania działań i przedsięwzięć rewitalizacyjnych ...... 111 3. Szacunkowe ramy finansowe dokumentu wraz ze wskazaniem źródeł finansowania ...... 123 IV. Część wdrożeniowa ...... 126 1. System realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji ...... 126 1.1. Struktura zarządzania dokumentem wraz z jego kosztami ...... 126 1.2. Harmonogram realizacji programu ...... 129 1.3. Public relations dokumentu ...... 133 2. System monitorowania i oceny programu ...... 134 2.1. Sposoby monitorowania i sprawozdawczości ...... 134 2.2. Sposób ewaluacji i wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu ...... 139 3. Mechanizmy włączenia różnych grup interesariuszy w proces rewitalizacji ...... 141 4. Procedura strategicznej oceny oddziaływania dokumentu na środowisko oraz opiniowania przez właściwe instytucje ...... 149 3 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
5. Specjalna Strefa Rewitalizacji ...... 151 6. Sposób realizacji dokumentu a polityka mieszkaniowa i planowanie przestrzenne w gminie ...... 151 6.1. Niezbędne zmiany w polityce mieszkaniowej ...... 151 6.2. Niezbędne zmiany w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego .... 152 Spis fotografii ...... 153 Spis map ...... 153 Spis schematów ...... 154 Spis tabel ...... 154 Spis wykresów ...... 155 Załączniki ...... 158
4 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wstęp
Rewitalizacja stanowi odpowiedź na szereg zjawisk kryzysowych występujących na obszarach gmin, takich jak degradacja techniczna oraz narastające problemy w sferach społecznej i gospodarczej. W związku z tym niezbędne jest planowanie i realizacja kompleksowych projektów rewitalizacyjnych odpowiadających na zidentyfikowane problemy oraz potencjały danego obszaru zdegradowanego, a także wynikającą z nich skalę i charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferach: społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej. Zgodnie z art. 2 ust. 1 Ustawy z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 r. poz. 1777 z późn. zm.), rewitalizacja stanowi „proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji (...)”. Podstawowym narzędziem tworzącym ramy operacyjne i płaszczyznę koordynacji działań rewitalizacyjnych jest gminny program rewitalizacji, który jest inicjowany, sporządzany oraz uchwalany przez Radę Gminy na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy o rewitalizacji. Jest to „wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji”1. Dokument obejmuje działania w sposób kompleksowy (z uwzględnieniem projektów współfinansowanych ze środków UE oraz innych publicznych lub prywatnych), ponieważ tylko taka różnorodna konstrukcja warunkuje osiągnięcie efektów. Objęcie danego obszaru zdegradowanego Gminnym Programem Rewitalizacji będzie stanowiło podstawę wspierania go poprzez instrumenty i narzędzia dedykowane rewitalizacji (programy unijne oraz krajowe) lub korzystania z preferencji w innych instrumentach, programach i działaniach sektorowych.
1 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020, Minister Rozwoju, Warszawa, 02.08.2016, s. 7–8. 5 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 (GPR) stanowi spójny dokument strategiczny mający na celu wyprowadzenie ze stanu kryzysowego obszaru zdegradowanego, mającego istotne znaczenie dla rozwoju gminy poprzez przedsięwzięcia kompleksowe (uwzględniające aspekt społeczny, gospodarczy, przestrzenno-funkcjonalny, techniczny i środowiskowy), skoncentrowane terytorialnie oraz prowadzone w sposób zaplanowany i zintegrowany. Niniejszy dokument opracowany został zgodnie z Ustawą z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji i Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020, wydanymi przez Ministra Rozwoju w dniu 2 sierpnia 2016 roku. Dokument składa się z czterech zasadniczych części, a mianowicie: części wprowadzającej, diagnostyczno-analitycznej, programowej oraz wdrożeniowej. Część wprowadzająca zawiera ogólne informacje dotyczące metodologii opracowania dokumentu oraz jego uwarunkowania zewnętrzne, tj. strategiczno-programowe, które wskazują na powiązanie rewitalizacji z całościową wizją rozwoju gminy. Część diagnostyczno-analityczna obejmuje metodologię delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji oraz określenie ich zasięgów przestrzennych poprzez wskazanie przebiegu granic na terenie gminy. Ponadto zawiera szczegółową diagnozę wyznaczonego obszaru rewitalizacji w sferach: społecznej, gospodarczej, przestrzenno- -funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej wraz ze skwantyfikowanymi danymi i ich analizą w celu przedstawienia skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych. Część programowa przedstawia najważniejsze założenia procesu rewitalizacji na wyznaczonym obszarze rewitalizacji Gminy Dębno, tj. wizję wyprowadzenia go ze stanu kryzysowego, misję, cele rewitalizacji wraz z kierunkami działań mającymi na celu eliminację lub ograniczenie zidentyfikowanych negatywnych zjawisk i wykorzystanie potencjałów lokalnych. Ponadto zostały tutaj zawarte podstawowe (główne) oraz uzupełniające (komplementarne) projekty rewitalizacyjne powiązane ze sobą i wspólnie oddziałujące na obszar rewitalizacji. Ważnym elementem są również szacunkowe ramy finansowe dokumentu wraz ze wskazaniem różnych źródeł finansowania projektów. Część wdrożeniowa składa się z systemu realizacji (wdrażania) dokumentu, a także systemu monitoringu, oceny i wprowadzania zmian do programu w reakcji na zmiany w otoczeniu. Ponadto w niniejszej części zawarte zostały mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych, instytucji publicznych i innych podmiotów oraz grup nieformalnych aktywnych na terenie gminy na każdym etapie procesu
6 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 rewitalizacji, tj. diagnozowania, programowania, wdrażania, monitorowania i ewaluacji. Przedstawiony został tutaj również przebieg procesu zaopiniowania dokumentu przez instytucje zewnętrzne oraz strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Ostatnim elementem jest sposób realizacji założeń dokumentu w odniesieniu do polityki mieszkaniowej oraz planowania i zagospodarowania przestrzennego w gminie wraz z załącznikiem graficznym wskazującym na kierunki zmian funkcjonalno-przestrzennych na obszarze rewitalizacji.
7 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
I. Część wprowadzająca 1. Metodologia prac nad dokumentem
Metodologię sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji warunkowały przede wszystkim Ustawa z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 r. poz. 1777 z późn. zm.), a także obowiązujące Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020, wydane przez Ministra Rozwoju w dniu 2 sierpnia 2016 roku. Dokument opracowany został z wykorzystaniem modelu ekspercko-partycypacyjnego, polegającego na możliwie szerokim udziale wszystkich interesariuszy we wszystkich etapach prac, przy jednoczesnym zaangażowaniu ekspertów zewnętrznych, odpowiadających między innymi za zorganizowanie procesu konsultacji społecznych oraz przygotowanie końcowej wersji dokumentu. Na wybór takiego podejścia decydujący wpływ miała idea rewitalizacji, w której kluczową rolę odgrywa realizacja zasady partnerstwa i partycypacji społecznej. Metodologia prac obejmowała dwie zasadnicze części składające się na efekt końcowy w postaci dokumentu Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026, a mianowicie: I. Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno – obejmowało następujące etapy: 1) zgromadzenie danych statystycznych do diagnozy w podziale na ustalone jednostki referencyjne gminy (sołectwa) we wszystkich sferach: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej zarówno z Urzędu Gminy Dębno, jak i instytucji zewnętrznych; 2) wykonanie wielokryterialnej analizy przestrzennej ustalonych wskaźników oraz opracowanie diagnozy gminy na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji wraz z mapami poglądowymi koncentracji problemów we wszystkich ww. sferach; 3) przeprowadzenie w dniach 24.11–23.12.2016 roku konsultacji społecznych projektu uchwały w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno wraz z załącznikami, które miały na celu zebranie od interesariuszy rewitalizacji uwag, opinii i propozycji dotyczących wyznaczonego obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji;
8 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
4) przedstawienie Radzie Gminy Dębno wniosku o wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie gminy wraz z projektem uchwały, diagnozą gminy na potrzeby wyznaczenia ww. obszarów i mapami przedstawiającymi ich granice w skalach 1:5 000 (obszar zdegradowany) i 1:2 500 (obszar rewitalizacji) z wykorzystaniem treści mapy ewidencyjnej w rozumieniu Ustawy z dnia 17 maja 1989 roku – Prawo Geodezyjne i Kartograficzne, a także informacją podsumowującą przeprowadzone konsultacje społeczne; 5) podjęcie na sesji przez Radę Gminy Dębno Uchwały Nr XIV/245/2016 Rady Gminy Dębno z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno; 6) przekazanie oraz opublikowanie w dniu 26.01.2017 roku ww. uchwały wraz z załącznikami, tj. diagnozą gminy, mapami obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji w Dzienniku Urzędowym Województwa Małopolskiego (poz. 753), z uwagi na fakt, że jest to akt prawa miejscowego. II. Opracowanie Gminnego Programu Rewitalizacji wraz z przeprowadzeniem procesu zaopiniowania dokumentu i Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko – obejmowało następujące etapy: 1) podjęcie na sesji przez Radę Gminy Dębno Uchwały nr II/260/2017 Rady Gminy Dębno z dnia 3 marca 2017 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026; 2) ogłoszenie o podjęciu uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji na stronie podmiotowej gminy (gminadebno.pl, w zakładce „Gmina/Rewitalizacja”), w Biuletynie Informacji Publicznej (gminadebno.bip.net.pl, w zakładce „Informacje/Obwieszczenia/2017”), w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości (na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy Dębno), w prasie lokalnej („Gazeta Krakowska” z dnia 28 marca 2017 roku) oraz przez obwieszczenie; 3) przeprowadzenie różnorodnych form partycypacji społecznej służących wspólnemu wypracowaniu przez wszystkich interesariuszy rewitalizacji głównych założeń dokumentu (wizji, misji, celów, kierunków działań), a także „zbudowaniu” bazy planowanych do realizacji projektów (w tym partnerskich), mających na celu wyprowadzenie obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego;
9 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
4) opracowanie i przeprowadzenie w dniach 21.04–20.05.2017 roku zewnętrznych konsultacji społecznych projektu 1.0 dokumentu (w tym z Komitetem Rewitalizacji); 5) wystąpienie w dniu 09.05.2017 roku o zaopiniowanie projektu 2.0 GPR przez instytucje wskazane w art. 17 ust. 2 pkt 4 art. ustawy o rewitalizacji wraz z uzyskaniem opinii w ciągu 14 dni – terminu ustalonego przez Wójta Gminy Dębno zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy o rewitalizacji; 6) wystąpienie w dniu 09.05.2017 roku z wnioskiem do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie o uzgodnienie braku konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko na podstawie art. 47 i 49 Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 353 z późn. zm.) wraz z uzyskaniem stanowiska ww. instytucji; 7) przekazanie i uchwalenie projektu dokumentu na sesji przez Radę Gminy Dębno.
Szczegółowy opis działań partycypacyjnych przeprowadzonych na poszczególnych etapach prac przedstawiono w rozdziale 3 Mechanizmy włączenia różnych grup interesariuszy w proces rewitalizacji części IV niniejszego dokumentu. Dokument powstał w wyniku prac przedstawicieli samorządu, instytucji publicznych oraz kluczowych dla rozwoju gminy partnerów z sektorów społecznego i gospodarczego przy współudziale (w postaci wsparcia merytorycznego) ekspertów i specjalistów zewnętrznych, a także mieszkańców wyznaczonego obszaru, jako głównych interesariuszy procesu rewitalizacji.
10 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
2. Powiązanie programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi
Gminny Program Rewitalizacji odnosząc się w swych założeniach do określonych problemów społecznych mieszkańców na wyznaczonym obszarze rewitalizacji, realizuje założenia innych dokumentów strategicznych i planistycznych na szczeblu lokalnym (stanowiąc istotny element całościowej wizji rozwoju gminy), a także założenia dokumentów regulujących działania w przedmiotowym obszarze na szczeblu subregionalnym, regionalnym, krajowym oraz europejskim. W związku z tym komplementarność z celami, działaniami czy priorytetami innych dokumentów wpływa na skuteczność i efektywność procesu rewitalizacji. Zestawienie dokumentów strategicznych i planistycznych wraz z nawiązaniem do ich założeń przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1 Nawiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji do dokumentów strategicznych i planistycznych Nawiązanie GPR do zapisów dokumentu Lp. Nazwa dokumentu strategicznego i planistycznego2
POZIOM EUROPEJSKI Priorytet III. Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu – wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Europa 2020. Ponadto wpływa na osiągnięcie 3 z 5 celów głównych: Strategia na rzecz CEL 1 Osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia na poziomie 75% wśród inteligentnego kobiet i mężczyzn w wieku 20-64 lata. 1. i zrównoważonego rozwoju CEL 4 Podniesienie poziomu wykształcenia, zwłaszcza poprzez dążenie sprzyjającego włączeniu do zmniejszenia odsetka osób zbyt wcześnie kończących naukę społecznemu do poniżej 10% oraz poprzez zwiększenie do co najmniej 40% osób w wieku 30-34 lat mających wykształcenie wyższe lub równoważne. CEL 5 Wspieranie włączenia społecznego, zwłaszcza przez ograniczanie ubóstwa, mając na celu wydźwignięcie z ubóstwa lub wykluczenia społecznego co najmniej 20 mln obywateli. POZIOM KRAJOWY Cel 2. Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny Koncepcja Przestrzennego rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego 2. Zagospodarowania wszystkich terytoriów. Kraju 2030 Kierunek działań polityki przestrzennej: Wspomaganie spójności w specyficznych obszarach problemowych. Działanie: Restrukturyzacja i rewitalizacja obszarów zdegradowanych i miast.
2 Zapis założeń dokumentów przytoczono w niezmienionej formie. 11 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Obszar Konkurencyjności i innowacyjności gospodarki: Innowacyjność gospodarki i kreatywność indywidualna: Cel 3 Poprawa dostępności i jakości edukacji na wszystkich etapach oraz podniesienie konkurencyjności nauki; Polska 2030. Kapitał Ludzki: Cel 6 Rozwój kapitału ludzkiego poprzez wzrost Trzecia fala zatrudnienia i stworzenie „workfare state”; 3. nowoczesności. Obszar Równoważenia potencjału rozwojowego regionów Polski: Długookresowa Strategia Rozwój regionalny: Cel 8 Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego Rozwoju Kraju równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych; Obszar Efektywności i sprawności państwa: Kapitał społeczny: Cel 11 Wzrost społecznego kapitału rozwoju. Cel główny: Tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym, środowiskowym i terytorialnym. Cel szczegółowy I – Trwały wzrost gospodarczy oparty coraz silnej o wiedzę, dane i doskonałość organizacyjną. Obszar: Przemiany strukturalne sektora. Nowe formy działania i współpracy. Nowoczesne instrumenty wsparcia. Główne obszary koncentracji działań: Małe i średnie przedsiębiorstwa. Cel szczegółowy II – Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony. Obszar: Poprawa dostępności usług świadczonych w odpowiedzi na wyzwania demograficzne. Wzrost i poprawa wykorzystania potencjału kapitału ludzkiego na rynku pracy. Główne obszary koncentracji działań: Spójność społeczna. Obszar: Zrównoważony rozwój kraju wykorzystujący indywidualne potencjały endogeniczne poszczególnych terytoriów. Wzmacnianie regionalnych przewag konkurencyjnych w oparciu o specjalizacje gospodarcze i nowe nisze rynkowe. Podniesienie skuteczności i jakości Strategia Na Rzecz wdrażania polityk ukierunkowanych terytorialnie na wszystkich Odpowiedzialnego szczeblach zarządzania. 4. Rozwoju do roku 2020 Główne obszary koncentracji działań: Rozwój zrównoważony (z perspektywą do 2030 r.) terytorialnie. Cel szczegółowy III – Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu. Obszar: Uproszczenie prawa zapewniające lepsze warunki dla działalności gospodarczej i realizacji potrzeb obywateli. Główne obszary koncentracji działań: Prawo w służbie obywatelom i gospodarce. Obszar: Inkluzywne i skuteczne instytucje publiczne – dostępne i otwarte dla obywateli oraz przedsiębiorców. Budowa zintegrowanego systemu planowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego. Główne obszary koncentracji działań: Instytucje prorozwojowe i strategiczne zarządzanie rozwojem. Obszar: Cyfrowe państwo usługowe. Główne obszary koncentracji działań: E-państwo. Obszar: Wykorzystanie środków z budżetu Unii Europejskiej w sposób przekładający się na trwałe efekty rozwojowe. Główne obszary koncentracji działań: Efektywność wykorzystania środków UE. Obszary wpływające na osiągnięcie celów Strategii: 12 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
• Poprawa jakości kapitału ludzkiego. Zwiększenie udziału kapitału społecznego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. • Wzmocnienie cyfrowego rozwoju kraju. • Zrównoważenie systemu energetycznego Polski. Rozwój potencjału środowiska naturalnego na rzecz obywateli i przedsiębiorców. Cel główny: Efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych Krajowa Strategia i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów Rozwoju Regionalnego rozwoju kraju – wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie 5. 2010–2020: Regiony, długookresowym. Miasta, Obszary wiejskie Cel 2 Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych („spójność”). Cel główny: Polska Południowa nowoczesnym i atrakcyjnym regionem Europy. Cel strategiczny 2: Polska Południowa przestrzenią partnerskiej Strategia Rozwoju Polski 6. współpracy na rzecz efektywnego wykorzystania możliwości Południowej do roku 2020 rozwojowych. Kierunek interwencji 2.1 Współpraca podmiotów nakierowana na rozwijanie kapitału ludzkiego makroregionu. POZIOM REGIONALNY WIZJA „MAŁOPOLSKA 2020”: Chcemy, aby Małopolska była atrakcyjnym miejscem życia, pracy i spędzania czasu wolnego, europejskim regionem wiedzy i aktywności, silnym wartościami uniwersalnymi, tożsamością i aspiracjami swoich mieszkańców, świadomie czerpiącym z dziedzictwa i przestrzeni regionalnej, tworzącym szanse na rozwój ludzi i nowoczesnej gospodarki. Cel główny: Efektywne wykorzystanie potencjałów regionalnej szansy dla rozwoju gospodarczego oraz wzrost spójności społecznej i przestrzennej Małopolski w wymiarze regionalnym, krajowym i europejskim. Obszar 1. Gospodarka wiedzy i aktywności. Cel strategiczny: Silna pozycja Małopolski jako regionu atrakcyjnego dla inwestycji, opartego na wiedzy, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców. Strategia Rozwoju Kierunki polityki rozwoju: Województwa 7. 1.1 Rozwój kapitału intelektualnego. Małopolskiego 1.2 Budowa infrastruktury regionu wiedzy. na lata 2011–2020 1.4 Rozwój kształcenia zawodowego i wspieranie zatrudnienia. 1.5 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości. Obszar 2. Dziedzictwo i przemysły czasu wolnego. Cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność Małopolski w obszarze przemysłów czasu wolnego dzięki wykorzystaniu potencjału dziedzictwa regionalnego i kultury. Kierunki polityki rozwoju: 2.1 Ochrona małopolskiej przestrzeni kulturowej. 2.2 Zrównoważony rozwój infrastruktury oraz komercjalizacja usług czasu wolnego. 2.3 Kształcenie kadr dla rozwoju i obsługi przemysłów czasu wolnego. 2.4 Wzmocnienie promocji dziedzictwa regionalnego oraz oferty przemysłów czasu wolnego. Obszar 4. Krakowski Obszar Metropolitalny i inne subregiony. 13 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Cel strategiczny: Silna pozycja konkurencyjna Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w przestrzeni europejskiej oraz wzrost potencjału ekonomicznego subregionów w wymiarze regionalnym i krajowym. Kierunek polityki rozwoju: 4.2 Rozwój subregionu tarnowskiego. Obszar 5. Rozwój miast i terenów wiejskich. Cel strategiczny: Aktywne ośrodki usług publicznych i gospodarczych zapewniające szanse na rozwój mieszkańców małych i średnich miast oraz terenów wiejskich. Kierunki polityki rozwoju: 5.1 Rozwój funkcji lokalnych centrów usług publicznych. 5.2 Rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich. 5.3 Funkcjonalne zarządzanie przestrzenią na poziomie lokalnym. Obszar 6. Bezpieczeństwo ekologiczne, zdrowotne i społeczne. Cel strategiczny: Wysoki poziom bezpieczeństwa mieszkańców Małopolski w wymiarze środowiskowym, zdrowotnym i społecznym. 6.1 Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju Małopolski. 6.2 Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego: profilaktyka i ochrona zdrowia. 6.3 Poprawa bezpieczeństwa społecznego: integrująca polityka społeczna. OBSZARY PROBLEMOWE INTEGRACJI PRZESTRZENNEJ „Obejmuje tereny o najlepszych warunkach glebowych i klimatycznych dla produkcji rolniczej (o dużych tradycjach w tym zakresie, ale ze spuścizną dużego jak na standardy europejskie rozdrobnienia agrarnego) położony w północnej części województwa. Konieczność przeprowadzenia procesów restrukturyzacyjnych w zakresie działalności gospodarstw rolnych na tym obszarze, której efektem będzie znaczne uwolnienie nadwyżek siły roboczej, nie mających takich możliwości znalezienia alternatywnych źródeł utrzymania jak w innych częściach regionu małopolskiego (turystyka, produkcja, usługi), będzie wpływać na postępującą pauperyzację społeczeństwa. Sytuacja ta wpływać będzie negatywnie na poziom nastrojów społecznych i może wywoływać konflikty lokalne, związane ze znacznym ograniczeniem środków do Plan Zagospodarowania życia i małymi możliwościami wychodzenia z tej sytuacji”. Przestrzennego 8. Cel generalny: Harmonijne gospodarowanie przestrzenią jako podstawa Województwa dynamicznego i zrównoważonego rozwoju województwa. Małopolskiego Cele strategiczne i operacyjne stawiane poszczególnym komponentom polityki przestrzennej: • ochrona przyrody i bioróżnorodności: ochrona przyrody i różnorodności biologicznej poprzez zachowanie, wzbogacanie i odtwarzanie zasobów przyrody; • ochrona powietrza atmosferycznego, ochrona przed hałasem, wibracjami i promieniowaniem elektromagnetycznym: likwidacja zagrożeń dla środowiska z tytułu zanieczyszczenia powietrza, hałasu, wibracji i promieniowania elektromagnetycznego; • dziedzictwo kulturowe: dziedzictwo kulturowe trwałym elementem krajobrazu województwa małopolskiego; • administracja publiczna: administracja bliżej mieszkańca; • kultura: zapewnienie mieszkańcom równego dostępu do kultury;
14 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
• sport i rekreacja: rozwinięta infrastruktura sportowo-rekreacyjna; • turystyka i agroturystyka: rozwój zagospodarowania turystycznego w harmonii z ochroną przyrody; • gospodarka: efektywne wykorzystanie stanu zainwestowania, pokonywanie barier i konfliktów, poprawa ładu przestrzennego; • zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków: zapewnienie zaopatrzenia w wodę wysokiej jakości i odprowadzania ścieków; • infrastruktura elektroenergetyczna: zaspokojenie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania na energię elektryczną odbiorców komunalnych i przemysłowych; • infrastruktura telekomunikacyjna i teleinformatyczna: powszechnie dostępne – na całym obszarze województwa i dla całej społeczności regionu – usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne o europejskich standardach. POZIOM POWIATOWY Wizja: Powiat brzeski w 2020 roku to przestrzeń harmonijnego i zrównoważonego rozwoju, z wysokim potencjałem kapitału ludzkiego i konkurencyjną gospodarką. Misja: Prowadzenie polityki dialogu na rzecz tworzenia sieci międzysektorowych powiązań kooperacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem nowoczesnej edukacji, ogólnodostępnej opieki zdrowotnej oraz kreatywnej przedsiębiorczości. Pole strategiczne 1. Przestrzeń, infrastruktura i środowisko. Pole operacyjne 1.1. Gospodarka niskoemisyjna oraz produkcja i dystrybucja energii odnawialnej. Kierunek działania 1.1.1. Realizacja zadań, które wynikają z założeń programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Kierunek działania 1.1.2. Wdrażanie niskoemisyjnych i energooszczędnych technologii w obiektach użyteczności publicznej. Kierunek działania 1.1.3. Produkcja i dystrybucja energii odnawialnej dla obiektów użyteczności publicznej. Strategia Rozwoju Kierunek działania 1.1.4. Promocja gospodarki niskoemisyjnej oraz 9. Powiatu Brzeskiego produkcji i dystrybucji energii odnawialnej na terenie powiatu na lata 2014–2020 brzeskiego. Kierunek działania 1.1.5. Podejmowanie działań zwiększających świadomość społeczeństwa w zakresie ochrony środowiska i ekologii. Pole operacyjne 1.2. Rozwinięta infrastruktura komunikacyjna. Kierunek działania 1.2.1. Wzmocnienie spójności i dostępności układu komunikacyjnego powiatu brzeskiego, zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Pole operacyjne 1.3. Nowoczesna i konkurencyjna baza edukacji. Kierunek działania 1.3.3. Doposażenie placówek edukacyjnych w niezbędny sprzęt oraz pomoce dydaktyczne. Kierunek działania 1.3.5. Wspieranie rozwoju uczniów szczególnie uzdolnionych. Pole operacyjne 1.4. Ogólnodostępne zasoby ochrony zdrowia i opieki społecznej. Kierunek działania 1.4.2. Budowa, modernizacja i doposażenie jednostek opieki społecznej. Kierunek działania 1.4.3. Rozwój infrastruktury z zakresu opieki
15 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
paliatywno-hospicyjnej i geriatrycznej. Pole operacyjne 1.5. Atrakcyjna infrastruktura turystyczno-rekreacyjna. Kierunek działania 1.5.2. Wykorzystanie walorów turystyczno- rekreacyjnych obszarów ziemi brzeskiej. Kierunek działania 1.5.3. Zwiększenie dostępności i poprawa jakości infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej. Pole strategiczne 2. Kapitał ludzki. Pole operacyjne 2.1. Poprawa i dostosowanie ochrony zdrowia i opieki społecznej do trendów demograficzno-epidemiologicznych. Kierunek działania 2.1.1. Rozwój opieki zdrowotnej i społecznej osób przewlekle chorych i niesamodzielnych oraz osób starszych. Kierunek działania 2.1.4. Rozwój programów i działań promujących zdrowy styl życia. Pole operacyjne 2.2. Uelastycznienie zasobów rynku pracy. Kierunek działania 2.2.1. Aktywizacja zawodowa mieszkańców. Kierunek działania 2.2.2. Rozwój profesjonalnego doradztwa zawodowego. Pole operacyjne 2.3. Kreowanie trendów nowoczesnej edukacji. Kierunek działania 2.3.2. Dostosowanie oferty edukacyjnej do obecnych i przyszłych potrzeb rynku pracy. Pole operacyjne 2.4. Rozwój kultury oraz zagospodarowanie czasu wolnego. Kierunek działania 2.4.1. Opracowanie i wdrożenie koncepcji zagospodarowania czasu wolnego dla mieszkańców powiatu brzeskiego. Pole strategiczne 3. Przedsiębiorczość i kooperacja. Pole operacyjne 3.1. Kreatywna przedsiębiorczość i współpraca międzysektorowa. Kierunek działania 3.1.1. Stymulowanie współpracy samorządu z sektorem prywatnym oraz instytucjami otoczenia biznesu. Kierunek działania 3.1.2. Rozwój potencjału sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Kierunek działania 3.1.3. Stymulowanie współpracy samorządowej w obszarach związanych z przedsiębiorczością, rynkiem pracy, edukacją i kulturą, turystyką, promocją, opieką zdrowotną i pomocą społeczną oraz bezpieczeństwem publicznym. Kierunek działania 3.1.4. Stymulowanie współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi oraz innymi jednostkami z potencjałem rozwojowym, w tym przede wszystkim w obszarze kultury, opieki społecznej, promocji zdrowia i zdrowego trybu życia, aktywizacji osób starszych i wychowania młodzieży. POZIOM LOKALNY Wizja: Dębno 2022: – gmina zasobna, nastawiona na twórczy rozwój gospodarczy Strategia Rozwoju i społeczny; 10. Gminy Dębno – silna marka turystyczna, która czerpie ze skarbnicy lokalnej przestrzeni na lata 2015–20223 kulturowej i krajobrazowej; – bezpieczna, przyjazna i estetyczna przestrzeń do życia dla wszystkich pokoleń i środowisk.
3 Strategia przyjęta Uchwałą Nr IV/61/2015 Rady Gminy Dębno z dnia 27 kwietnia 2015 r. 16 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Kierunek rozwoju: Aktywność gospodarcza. Cel strategiczny I. Tworzenie warunków dla wzrostu lokalnej przedsiębiorczości. Cel operacyjny I.1 Rozwój lokalnej przedsiębiorczości. Cel strategiczny II. Rozwój infrastruktury technicznej zwiększającej atrakcyjność inwestycyjną Gminy. Cel operacyjny II.1 Rozbudowa i modernizacja układu komunikacyjnego oraz rozwój infrastruktury technicznej na terenie Gminy. Cel operacyjny II.2 Stworzenie warunków dla rozwoju mieszkalnictwa na terenie gminy. Cel operacyjny II.3 Rozwój społeczeństwa informacyjnego. Cel strategiczny III. Wzrost adapcyjności lokalnego rynku pracy. Cel operacyjny III.1 Wspieranie i promocja kształcenia ustawicznego wśród mieszkańców gminy. Cel operacyjny III.2 Promowanie postaw przedsiębiorczych wśród mieszkańców gminy. Kierunek rozwoju: Turystyka, rekreacja, tradycje kultury. Cel strategiczny I. Wykreowanie kompleksowej turystycznej marki Gminy Dębno. Cel operacyjny I.1 Wykorzystanie turystycznego potencjału lokalnych zabytków i ochrona lokalnej przestrzeni kulturowej. Cel operacyjny I.2 Rozwój zintegrowanego produktu turystycznego gminy w oparciu o lokalne tradycje kultury. Cel operacyjny I.3 Wzmocnienie promocji lokalnej oferty turystycznej i rekreacyjnej. Cel strategiczny II. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Gminy poprzez połączenie turystyki kulturowej z turystyką aktywną i rekreacyjną. Cel operacyjny II.1 Rozbudowa infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej. Kierunek rozwoju: Bezpieczeństwo społeczne, ekologiczne i zdrowotne. Cel strategiczny I. Optymalizacja systemu oświatowego na terenie Gminy. Cel operacyjny I.1 Podniesienie jakości usług i poprawa dostępności opieki żłobkowej i edukacji przedszkolnej. Cel operacyjny I.2 Udoskonalenie warunków i metod nauczania w szkołach gminnych. Cel operacyjny I.3 Efektywne zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży. Cel strategiczny II. Integrująca polityka społeczna. Cel operacyjny II.1 Rozwój usług społecznych na rzecz integracji społecznej mieszkańców Gminy oraz promocja włączenia społecznego. Cel operacyjny II.2 Wspieranie integracji społecznej poprzez rozwój oferty kulturalnej, sportowej i inne formy integracji. Cel strategiczny III. Wzrost bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców Gminy. Cel operacyjny III.1 Rozwój systemu gospodarowania odpadami oraz gospodarki wodno-ściekowej. Cel operacyjny III.2 Wsparcie dla rozwoju gospodarki niskoemisyjnej we wszystkich sektorach. Cel operacyjny III.4 Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców gminy Dębno. Cel strategiczny IV. Tworzenie warunków dla poprawy zdrowia 17 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
publicznego. Cel operacyjny IV.2 Promocja zdrowia. Kierunek rozwoju: Zarządzanie rozwojem Gminy. Cel strategiczny I. Tworzenie warunków dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i partycypacji społecznej. Cel operacyjny I.1 Rozwój współpracy władz samorządowych z organizacjami pozarządowymi działającymi na terenie gminy. Cel operacyjny I.2 Kształtowanie, wzmacnianie i promocja aktywności obywatelskiej mieszkańców gminy. Cel strategiczny II. Rozwój potencjału instytucjonalnego oraz kultury organizacyjnej sfery usług publicznych na terenie Gminy Dębno. Cel operacyjny II.3 Efektywne zarządzanie rozwojem gminy. Obszar priorytetowy: Aktywne społeczeństwo. I. Cel strategiczny: Wzrost integracji społecznej w gminie. Cel operacyjny I.1. Wspieranie osób i rodzin w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych. Cel operacyjny I.2. Prowadzenie działań ułatwiających integrację w społeczeństwie osób starszych i niepełnosprawnych. Cel operacyjny I.3. Pomoc osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym. Cel operacyjny I.4. Zmiana wizerunku pomocy społecznej w świadomości mieszkańców gminy. Cel operacyjny I.5. Rozwój form współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie gminnej polityki społecznej. Cel operacyjny I.6. Wzmacnianie tożsamości lokalnej poprzez pielęgnację historii, kultury i rodzimych tradycji. Obszar priorytetowy: Bezpieczna i zdrowa gmina. II. Cel strategiczny: Zapewnienie mieszkańcom gminy wysokiego poziomu bezpieczeństwa publicznego i socjalnego. Strategia Rozwiązywania Cel operacyjny II.1. Intensyfikacja działań służących bezpieczeństwu Problemów Społecznych 11. publicznemu w gminie. w Gminie Dębno Cel operacyjny II.4. Promocja zdrowego stylu życia mieszkańców na lata 2016–20224 i rozwój infrastruktury rekreacyjno-sportowej. Cel operacyjny II.5. Poprawa warunków mieszkaniowych w gminie. Obszar priorytetowy: Elastyczny rynek pracy. III. Cel strategiczny: Zmniejszenie społecznych skutków bezrobocia w gminie i rozwój nowych form zatrudnienia. Cel operacyjny III.1. Aktywizacja zawodowa osób młodych. Cel operacyjny III.2. Aktywizacja zawodowa dorosłych. Cel operacyjny III.3. Rozwój systemu szkoleń i kursów zawodowych dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy. Cel operacyjny III.4. Promocja przedsiębiorczości ze szczególnym uwzględnieniem samozatrudnienia. Obszar priorytetowy: Przyjazna szkoła. IV. Cel strategiczny: Przygotowanie młodzieży do aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej. Cel operacyjny IV.1. Wdrożenie kompleksowej oferty czasu wolnego dla dzieci i młodzieży. Cel operacyjny IV.3. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci
4 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych przyjęta Uchwałą Nr III/164/2016 Rady Gminy Dębno z dnia 22 marca 2016 r. 18 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
i młodzieży z terenu gminy. Cel operacyjny IV.4. Doposażenie szkół i placówek kulturalno- oświatowych w nowoczesne narzędzia pracy dydaktycznej. Cel główny: Przy kształtowaniu polityki przestrzennej gminy, za główny cel przyjąć należy zachowanie walorów krajobrazowych gminy, rozumianych jako walory przyrodnicze, kulturowe i fizjonomiczne. Obszar rewitalizacji znajduje się w strefie polityki przestrzennej A – strefa zachowania obecnego stanu zagospodarowania oraz w strefie polityki przestrzennej B – strefa przekształceń przestrzennych – podstrefa B3 – rozwoju rolnictwa oraz turystyki i rekreacji. Strefa A – obejmuje kompleksy leśne wraz z terenami przewidzianymi pod zalesienia położone w południowej części gminy dwa kompleksy i jeden w północnej jej części. W strefie utrzymuje się ochronę przyrody jako funkcję podstawową i dominującą. Wszelkie działania związane z rozwojem funkcji turystycznej winny mieć charakter ekstensywny i polegać głównie na rozwoju liniowych urządzeń turystycznych w postaci ścieżek pieszych i rowerowych, przy wykorzystaniu istniejących dróg. Urządzeniom tym towarzyszyć winny miejsca ich obsługi takie jak: miejsca do wypoczynku, punkty widokowe, tablice informacyjne. I zmiana Studium Strefa B – podstrefa B3 – rozwój rolnictwa ekologicznego oraz Uwarunkowań kształtowanie obszarów wypoczynku w obszarze. i Kierunków 12. Kierunki rozwoju w podstrefie B3: Zagospodarowania – sposób zagospodarowania winien być podporządkowany zaostrzonym Przestrzennego rygorom korzystania ze środowiska zgodnie z zakazami i nakazami Gminy Dębno5 zawartymi w rozporządzeniu Wojewody ustanawiającym Obszar Chronionego Krajobrazu Wschodniego Podgórza Wiśnickiego; – w obszarze planowany jest również rozwój zabudowy rekreacji indywidualnej w terenach atrakcyjnych krajobrazowo; – dla zapewnienia aktywnego wypoczynku przewiduje się dalszy rozwój obiektów rekreacyjno-sportowych, gastronomicznych i okołoturystycznych. Utrzymanie i zapewnienie ładu przestrzennego wymaga realizacji zabudowy w dostosowaniu do lokalnej architektury i krajobrazu, celem harmonijnego wpisania nowych elementów zagospodarowania w otoczenie; – priorytetowym działaniem umożliwiającym rozwój podstrefy w wyznaczonym kierunku jest jej pełne wyposażenie w urządzenia wodno-kanalizacyjne, a także poprawa jakości dróg lokalnych; – elementem wpływającym na zwiększenie atrakcyjności turystycznej winien być rozwój systemu tras rowerowych, szlaków turystycznych celem powiązania obszaru z innymi atrakcyjnymi obszarami gminy i gmin sąsiednich. Źródło: Opracowanie własne na podstawie ww. dokumentów strategicznych i planistycznych
Gminny Program Rewitalizacji realizuje założenia innych dokumentów strategicznych i planistycznych na szczeblu lokalnym, odnosząc się w swych założeniach do określonych
5 I zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dębno przyjęta Uchwałą Nr IV/365/2014 Rady Gminy Dębno z dnia 27 maja 2014 r.
19 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 problemów społecznych, gospodarczych, przestrzenno-funkcjonalnych, technicznych i środowiskowych stanowiąc istotny element całościowej wizji rozwoju Gminy Dębno. W związku z powyższym komplementarność z założeniami innych dokumentów wpływa na skuteczność i efektywność całościowego procesu rewitalizacji. W ramach działań partycypacyjnych na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Dębno na lata 2015–2022 powstała analiza SWOT, przeprowadzona w trzech obszarach tematycznych: społecznym, gospodarczym i przestrzenno-technicznym. Słabymi stronami w obszarze społecznym, istotnymi w kontekście planowanego procesu rewitalizacji, są: brak świetlic wiejskich, brak mieszkań chronionych i socjalnych, duża liczba rodzin o niskich dochodach, duża liczba osób bezrobotnych, niewystarczająca wiedza lokalnych organizacji pozarządowych na temat zasad wypełniania wniosków o dofinansowanie i pozyskiwania funduszy unijnych, brak środków finansowych lokalnych organizacji pozarządowych na wkład własny w projektach unijnych, brak współpracy międzysektorowej (organizacje pozarządowe – samorząd – przedsiębiorcy) i niekorzystne lokalne tendencje demograficzne6. Natomiast za słabe strony w obszarze gospodarczym uznano: rozdrobnienie gospodarstw rolnych oraz ich niską dochodowość, brak średnich i dużych podmiotów gospodarczych tworzących miejsca pracy, słabą współpracę samorządu z sektorem przedsiębiorstw, brak systemu wsparcia i zachęt dla przedsiębiorstw, niską dochodowość budżetu gminy7. W obszarze przestrzenno-technicznym wskazano jako słabe strony: niski standard dróg dojazdowych w obszarze terenów budowlanych, brak chodników przy drogach gminnych, brak ścieżek rowerowych, potrzeby w zakresie odnowy i zagospodarowania centrów w części sołectw gminy, brak wdrożonych nowoczesnych technologii z zakresu ochrony środowiska: kolektory słoneczne, fotowoltaika, niewystarczającą sieć kanalizacji, grożącą zanieczyszczeniem środowiska, zanieczyszczenia środowiska poprzez złe piece grzewcze lub paliwo gorszej jakości oraz niską estetykę terenów przydrożnych8. Szansami we wszystkich obszarach tematycznych zawartych w analizie SWOT na wyprowadzenie gminy ze stanu kryzysowego są: świadomość społeczeństwa odnośnie działalności organizacji pozarządowych, rozwój agroturystyki, moda na produkty lokalne i regionalne, rosnący poziom wykształcenia, dostępność do możliwości podnoszenia
6 Strategia Rozwoju Gminy Dębno na lata 2015–2022, s. 56–59. 7 jw., s. 56–59. 8 Strategia Rozwoju Gminy Dębno na lata 2015–2022, s. 56–59. 20 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 wykształcenia. Stanowią one podstawę do prowadzenia działań rewitalizacyjnych na wyznaczonym obszarze gminy o największej koncentracji problemów. Opracowanie analizy SWOT pozwoliło sformułować wizję rozwoju Gminy Dębno na koniec 2022 roku, obejmującą trzy hasła9: • gmina zasobna, nastawiona na twórczy rozwój gospodarczy i społeczny; • silna marka turystyczna, która czerpie ze skarbnicy lokalnej przestrzeni kulturowej i krajobrazowej; • bezpieczna, przyjazna i estetyczna przestrzeń do życia dla wszystkich pokoleń i środowiska.
W oparciu o diagnozę dokonano identyfikacji czterech kluczowych kierunków rozwoju gminy, która pozwoli na osiągnięcie wyznaczonej wizji. Kierunki obejmują wieloaspektowe i kompleksowe działania, wpisujące się w założenia planowanego procesu rewitalizacji na wyznaczonym obszarze rewitalizacji, obejmujące10: 1. Aktywność gospodarczą. 2. Turystykę, rekreację, tradycje kultury. 3. Bezpieczeństwo społeczne, ekologiczne i zdrowotne. 4. Zarządzanie rozwojem gminy.
Do kierunków rozwoju gminy przyporządkowano również cele strategiczne i operacyjne, warunkujące osiągnięcie wizji. W kontekście planowanego procesu rewitalizacji, najistotniejszymi celami determinującymi jego powodzenie są następujące założenia wpisujące się w pierwszy kierunek rozwoju11: I. Tworzenie warunków do wzrostu lokalnej przedsiębiorczości wraz z przyporządkowanym mu celem operacyjnym – I.1 Rozwój lokalnej przedsiębiorczości. II. Rozwój infrastruktury technicznej zwiększającej atrakcyjność inwestycyjną Gminy wraz z przyporządkowanymi mu celami operacyjnymi – II.1 Rozbudowa i modernizacja układu komunikacyjnego oraz rozwój infrastruktury technicznej na terenie Gminy i II.3 Rozwój społeczeństwa informacyjnego.
9 jw., s. 60. 10 jw., s. 60. 11 jw., s. 61. 21 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
III. Wzrost adapcyjności lokalnego rynku pracy wraz z przyporządkowanymi mu celami operacyjnymi – III.1 Wspieranie i promocja kształcenia ustawicznego wśród mieszkańców gminy i III.2 Promowanie postaw przedsiębiorczych wśród mieszkańców gminy.
Natomiast z drugiego kierunku rozwoju „Turystyka, rekreacja, tradycje kultury” w planowane działania rewitalizacyjne wpisują się następujące założenia12: I. Wykreowanie kompleksowej turystycznej marki Gminy Dębno wraz z przyporządkowanymi mu celami operacyjnymi – I.1 Wykorzystanie turystycznego potencjału lokalnych zabytków i ochrona lokalnej przestrzeni kulturowej, I.2 Rozwój zintegrowanego produktu turystycznego gminy w oparciu o lokalne tradycje kultury oraz I.3 Wzmocnienie promocji lokalnej oferty turystycznej i rekreacyjnej. II. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Gminy poprzez połączenie turystyki kulturowej z turystyką aktywną i rekreacyjną wraz z przyporządkowanym mu celem operacyjnym – II.1 Rozbudowa infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej.
Odnośnie trzeciego kierunku rozwoju „Bezpieczeństwo społeczne, ekologiczne i zdrowotne” w planowane działania rewitalizacyjne wpisują się następujące założenia13: I. Optymalizacja systemu oświatowego na terenie Gminy wraz z przyporządkowanymi mu celami operacyjnymi – I.1 Podniesienie jakości usług i poprawa dostępności opieki żłobkowej i edukacji przedszkolnej, I.2 Udoskonalenie warunków i metod nauczania w szkołach gminnych oraz I.3 Efektywne zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży. II. Integrująca polityka społeczna wraz z przyporządkowanymi mu celami operacyjnymi – II.1 Rozwój usług społecznych na rzecz integracji społecznej mieszkańców Gminy oraz promocja włączenia społecznego i II.2 Wspieranie integracji społecznej poprzez rozwój oferty kulturalnej, sportowej i inne formy integracji. III. Wzrost bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców Gminy wraz z przyporządkowanymi mu celami operacyjnymi – III.1 Rozwój systemu gospodarowania odpadami oraz gospodarki wodno-ściekowej, III.2 Wsparcie dla rozwoju gospodarki niskoemisyjnej we wszystkich sektorach oraz III.4 Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców gminy Dębno.
12 Strategia Rozwoju Gminy Dębno na lata 2015–2022, s. 61. 13 jw., s. 62. 22 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
IV. Tworzenie warunków dla poprawy zdrowia publicznego wraz z przyporządkowanym mu celem operacyjnym – IV.2 Promocja zdrowia.
Ponadto w przypadku czwartego kierunku rozwoju „Zarządzanie rozwojem Gminy” planowane działania rewitalizacyjne determinują następujące założenia Strategii14: I. Tworzenie warunków dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i partycypacji społecznej wraz z przyporządkowanymi mu celami operacyjnymi – I.1 Rozwój współpracy władz samorządowych z organizacjami pozarządowymi działającymi na terenie gminy i I.2 Kształtowanie, wzmacnianie i promocja aktywności obywatelskiej mieszkańców gminy.
Należy stwierdzić, iż założenia Strategii Rozwoju Gminy Dębno na lata 2015–2022 są spójne we wskazanych powyżej powiązaniach z GPR, a wynikają one przede wszystkim ze zdiagnozowanych problemów w sferze społeczno-gospodarczej, jak również przestrzenno- -technicznej i środowiskowej obszaru rewitalizacji. Ponadto GPR stanowić będzie jeden z kompleksowych dokumentów, niezbędnych z punktu widzenia zarządzania rozwojem całej gminy, pozwalając osiągnąć wizję postawioną w Strategii. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Dębno na lata 2016–2022 wskazuje misję – naczelny cel polityki społecznej gminy, wokół którego powinny koncentrować się działania różnych środowisk i organizacji społecznych, stanowiąc czynnik integracji lokalnej społeczności wokół zasadniczych spraw służących rozwojowi społecznemu jednostki. Jest przesłaniem będącym podstawą podtrzymywania istniejących i powstawania nowych, silnych więzi społecznych. Powinna w pełni oddawać aspiracje mieszkańców i służyć długofalowemu rozwojowi społecznemu gminy15. Analiza SWOT pozwoliła określić słabe strony zasobów polityki społecznej w układzie obszarów kluczowych z punktu widzenia rozwoju społecznego w Gminie Dębno, będące istotnymi z punktu widzenia działań rewitalizacyjnych, skierowanych na rozwiązywanie problemów w sferach interwencji rewitalizacji16. 1. Tendencje demograficzne – starzenie się społeczności lokalnej, mniejsza integracja ludności napływowej, systematycznie malejący przyrost naturalny i migracje
14 jw., s. 62. 15 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Dębno, s. 57. 16 jw., s. 53–55. 23 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
zarobkowe osób aktywnych zawodowo do większych ośrodków miejskich lub zagranicę. 2. Gospodarka lokalna i rynek pracy – niewystarczająca ilość i brak nowych miejsc pracy, spadek liczby osób pracujących, wskaźnik pracujących na 1 000 mieszkańców dla gminy gorszy niż dla powiatu brzeskiego. 3. Infrastruktura techniczna i komunalna, zasoby mieszkaniowe – brak mieszkań chronionych. 4. Opieka medyczna, edukacja, sport i rekreacja – brak oferty edukacyjnej dla dorosłych oraz brak programów aktywizujących dla seniorów. 5. Pomoc społeczna – brak mieszkań chronionych na terenie gminy. 6. Organizacje pozarządowe i partycypacja społeczna – pozostająca na stałym poziomie część budżetu gminy przeznaczona na realizację zadań publicznych przez organizacje pozarządowe.
W celu rozwiązania zdiagnozowanych problemów lub zmniejszenia ich skali występowania zaplanowano wdrożenie szeregu działań w ramach następujących obszarów priorytetowych, celów strategicznych i operacyjnych: Obszar priorytetowy: Aktywne społeczeństwo. 1. I Cel strategiczny: Wzrost integracji społecznej w gminie i odpowiadające mu cele operacyjne – I.1. Wspieranie osób i rodzin w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych, I.2. Prowadzenie działań ułatwiających integrację w społeczeństwie osób starszych i niepełnosprawnych, I.3. Pomoc osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym, I.4. Zmiana wizerunku pomocy społecznej w świadomości mieszkańców gminy, I.5. Rozwój form współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie gminnej polityki społecznej oraz I.6. Wzmacnianie tożsamości lokalnej poprzez pielęgnację historii, kultury i rodzimych tradycji. Obszar priorytetowy: Bezpieczna i zdrowia gmina. 2. II Cel strategiczny: Zapewnienie mieszkańcom gminy wysokiego poziomu bezpieczeństwa publicznego i socjalnego oraz odpowiadające mu cele operacyjne – II.1. Intensyfikacja działań służących bezpieczeństwu publicznemu w gminie, II.4. Promocja zdrowego stylu życia mieszkańców i rozwój infrastruktury rekreacyjno- -sportowej i II.5. Poprawa warunków mieszkaniowych w gminie. Obszar priorytetowy: Elastyczny rynek pracy.
24 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
3. III Cel strategiczny: Zmniejszenie społecznych skutków bezrobocia w gminie i rozwój nowych form zatrudnienia oraz odpowiadające mu cele operacyjne – III.1. Aktywizacja zawodowa osób młodych, III.2. Aktywizacja zawodowa dorosłych, III.3. Rozwój systemu szkoleń i kursów zawodowych dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy oraz III.4. Promocja przedsiębiorczości ze szczególnym uwzględnieniem samozatrudnienia. Obszar priorytetowy: Przyjazna szkoła. 4. IV Cel strategiczny: Przygotowanie młodzieży do aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej oraz odpowiadające mu cele operacyjne – IV.1. Wdrożenie kompleksowej oferty czasu wolnego dla dzieci i młodzieży, IV.3. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z terenu gminy oraz IV.4. Doposażenie szkół i placówek kulturalno-oświatowych w nowoczesne narzędzia pracy dydaktycznej. Zadania realizowane w ramach powyżej wymienionych obszarów priorytetowych i przyporządkowanych im celów strategicznych oraz operacyjnych wpisują się w zaplanowane działania w ramach planowanego procesu rewitalizacji na wyznaczonym obszarze rewitalizacji. Dzięki temu wdrożenie projektów rewitalizacyjnych przyczyni się również do realizacji misji – naczelnego celu polityki społecznej gminy. Podstawowym dokumentem ustalającym oraz określającym politykę zagospodarowania przestrzennego jest I zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dębno. Dokument wskazuje, iż wszelkie kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy winny wpisywać się w szczególności w zakres określony m.in. w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego i Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011–2020 z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań fizjograficznych, przyrodniczych, kulturowych, zainwestowania, przepisów prawnych i sytuacji demograficzno-gospodarczej gminy17. Przyjętym celem głównym polityki przestrzennej gminy jest zachowanie walorów krajobrazowych gminy, rozumianych jako walory przyrodnicze, kulturowe i fizjonomiczne18. Ze względu na zróżnicowanie w sposobie zagospodarowania przestrzennego poszczególnych
17 I zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dębno, s. 4. 18 jw., s. 48. 25 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 obszarów gminy, wyznaczono strefy polityki przestrzennej o zróżnicowanych priorytetach działań związanych z dynamiką przestrzennych zmian19. Wyznaczony obszar rewitalizacji obejmujący zamieszkałe części sołectw Doły i Łysa Góra oraz niewielki fragment Porąbki Uszewskiej zawiera się w dwóch strefach polityki przestrzennej gminy20 (mapa 1): 1. A – strefa zachowania obecnego stanu zagospodarowania. 2. B – strefa przekształceń przestrzennych, podstrefa B3 – rozwoju rolnictwa oraz turystyki i rekreacji.
Strefa A obejmująca obszar rewitalizacji odnosi się w szczególności do utrzymania ochrony przyrody jako funkcji podstawowej i dominującej. Natomiast wszelkie działania związane z rozwojem funkcji turystycznej winny mieć ekstensywny charakter, polegający głównie na rozwoju liniowych urządzeń turystycznych w postaci ścieżek pieszych i rowerowych przy wykorzystaniu istniejących dróg. Urządzeniom tym powinny towarzyszyć miejsca ich obsługi w postaci miejsc do wypoczynku, punktów widokowych i tablic informacyjnych21. Natomiast podstrefa B3 w strefie B ukierunkowana została na rozwój rolnictwa oraz turystyki i rekreacji poprzez kształtowanie obszarów wypoczynku. Położenie w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego warunkuje rygorystyczne przestrzeganie zasad zawartych w rozporządzeniu wojewody. Ponadto kierunki wskazują na rozwój zabudowy rekreacji indywidualnej w terenach atrakcyjnych krajobrazowo, natomiast dla zapewnienia aktywnego wypoczynku przewiduje się dalszy rozwój obiektów rekreacyjno-sportowych, gastronomicznych i okołoturystycznych. Zaleca się również utrzymanie i zapewnienie ładu przestrzennego w dostosowaniu do lokalnej architektury i krajobrazu, celem harmonijnego wpisania nowych elementów zagospodarowania w otoczenie. Priorytetowym działaniem umożliwiającym rozwój podstrefy B3 jest jej pełne wyposażenie w urządzenia wodno-kanalizacyjne, a także poprawa jakości dróg lokalnych22. Wszelkie projekty podstawowe i uzupełniające przewidziane w Gminnym Programie Rewitalizacji wpisują się i uwzględniają cel główny, jak również założenia stref
19 jw., s. 49. 20 jw., s. 49. 21 jw., s. 49. 22 jw., s. 51. 26 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 i podstref polityki przestrzennej określonych w Studium. Realizacja polityki przestrzennej gminy pozwoli na atrakcyjne zagospodarowanie przestrzeni publicznych, uwzględniając utrzymanie ładu przestrzennego oraz zachowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych obszaru rewitalizacji.
27 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Mapa 1 Strefy polityki przestrzennej określone w I zmianie Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dębno
Źródło: I zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dębno, s. 52
28 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
II. Część diagnostyczno-analityczna 1. Metodologia delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji
Metodologię wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji oraz szczegółowy przebieg procesu diagnostycznego gminy zawiera Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno, stanowiąca załącznik 2 do Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno na lata 2016–2026. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ww. ustawy o rewitalizacji, rewitalizacja to „kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych”, dlatego przy wyznaczaniu zasięgu obszaru zdegradowanego wzięto pod uwagę zestaw kryteriów zawarty w art. 9 ust. 1 ustawy i Wytycznych, które wskazują na istnienie stanu kryzysowego na danym terenie. Stan kryzysowy zdefiniowany został jako „stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: 1) gospodarczej – w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw; 2) środowiskowej – w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi bądź stanu środowiska; 3) przestrzenno-funkcjonalnej – w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych; 4) technicznej – w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.
29 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju, w odniesieniu do wartości dla całej gminy”23. W związku z powyższym w celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego Gmina Dębno podzielona została na jednostki strukturalne (referencyjne), w sposób odpowiadający istniejącym powiązaniom funkcjonalnym. W procesie diagnostycznym na terenie gminy przyjęto podział na sołectwa. Analiza danych ilościowych w ustalonych jednostkach strukturalnych pozwoliła na stosunkowo łatwe zidentyfikowanie lokalizacji problemów i wyznaczenie granic obszaru zdegradowanego. Zgodnie z ww. ustawą i Wytycznymi w przeprowadzonej diagnozie dokonano analizy porównawczej jednostek referencyjnych, opartej na zestawie wskaźników cząstkowych oraz syntetycznych wskaźników degradacji we wszystkich sferach pozwalających na obiektywne określenie stopnia zróżnicowania zjawisk kryzysowych i potencjałów lokalnych na terenie gminy. Syntetyczne wskaźniki koncentracji zjawisk kryzysowych w poszczególnych sferach przedstawione zostały na mapach poglądowych Gminy Dębno z podziałem na jednostki strukturalne. Diagnoza została przeprowadzona w oparciu o obiektywne i weryfikowalne mierniki i metody badawcze. Jako główne kryteria delimitacji obszaru zdegradowanego przyjęto 38 wskaźników (tabela 2) ustalonych na podstawie danych statystycznych gromadzonych w zasobach Urzędu Gminy Dębno, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Dębno oraz instytucji zewnętrznych, m.in.: Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, a także ogólnodostępnych danych z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie. Część pozyskanych danych została wykorzystana do porównawczej analizy ilościowej wskaźników ze średnią wartością dla całej gminy, a część posłużyła do dokonania analizy jakościowej charakteryzującej ważne dla rewitalizacji deficyty i problemy obszarów oraz lokalne potencjały. Ponadto z uwagi na brak danych zagregowanych do poziomu sołectw, sytuację na terenie gminy w sferze środowiskowej w zakresie oceny jakości powietrza dokonano poprzez analizę jakościową dostępnych informacji i wskazanie problemów.
23 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020, Minister Rozwoju, 02.08.2016, s. 6–7. 30 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
W procesie delimitacji obszaru zdegradowanego wykorzystano różnorodne źródła informacji, dzięki czemu zastosowane podejście ma charakter kompleksowy i jest połączeniem metod ilościowych z jakościowymi.
Tabela 2 Wskaźniki obrazujące sytuację na terenie Gminy Dębno w sferach: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej Cechy Jedn. Sfera szczegółowe Lp. Nazwa wskaźnika Źródło miary sfery Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym 1. % w % ludności ogółem Udział ludności w wieku produkcyjnym 2. % w % ludności ogółem Trendy Urząd Gminy Udział ludności w wieku poprodukcyjnym demograficzne 3. % Dębno w % ludności ogółem Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 4. osób w wieku produkcyjnym (wskaźnik obciążenia szt. demograficznego) Udział bezrobotnych zarejestrowanych 5. % Sytuacja na rynku w ludności w wieku produkcyjnym Powiatowy pracy/ Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych Urząd Pracy bezrobocie 6. pozostających bez pracy dłużej niż % w Brzesku 12 miesięcy w % bezrobotnych ogółem Udział osób w gospodarstwach domowych 7. korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej % w % ludności ogółem Pomoc społeczna Udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują
8. zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym % wieku Liczba osób, którym przyznano świadczenie 9. z pomocy społecznej z powodu ubóstwa na 1 000 szt. mieszkańców
SPOŁECZNA Liczba osób, którym przyznano świadczenie 10. z pomocy społecznej z powodu bezrobocia na 1 000 szt. mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie Gminny 11. z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności szt. Ośrodek na 1 000 mieszkańców Pomocy Liczba osób, którym przyznano świadczenie Społecznej Dębno Skala problemów 12. z pomocy społecznej z powodu długotrwałej szt. społecznych lub ciężkiej choroby na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu bezradności 13. w sprawach opiekuńczo-wychowawczych szt. i prowadzenia gospodarstwa domowego na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie 14. z pomocy społecznej z powodu przemocy w rodzinie szt. na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie 15. z pomocy społecznej z powodu alkoholizmu na 1 000 szt. mieszkańców
31 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Średnie % wyniki ze sprawdzianu w 6 klasie szkoły 16. % Okręgowa podstawowej (dane dla gminy) Komisja Poziom edukacji Średnie % wyniki z egzaminów gimnazjalnych Egzaminacyjna 17. % i wychowania (dane dla gminy) w Krakowie przedszkolnego Główny Urząd Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych 18. % Statystyczny wychowaniem przedszkolnym (dane dla gminy) (BDL) Liczba przestępstw stwierdzonych przez Policję Stan 19. szt. Komenda bezpieczeństwa na 1 000 mieszkańców Wojewódzka i porządku Wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw Policji 20. % publicznego stwierdzonych przez Policję w Krakowie Frekwencja w wyborach władz samorządowych Urząd Gminy 21. % Aktywność w 2014 roku Dębno społeczna/ kulturalna Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji Główny Urząd mieszkańców 22. społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców szt. Statystyczny (dane dla gminy) (BDL) Liczba zarejestrowanych działalności gospodarczych 23. osób fizycznych w przeliczeniu na 100 mieszkańców szt.
Przedsiębiorczość w wieku produkcyjnym
mieszkańców Liczba nowo zarejestrowanych działalności Urząd Gminy 24. gospodarczych w rejestrze REGON w przeliczeniu szt. Dębno na 10 tys. mieszkańców Liczba wyrejestrowanych działalności gospodarczych 25. z rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. szt.
GOSPODARCZA Sytuacja mieszkańców gospodarcza Główny Urząd Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON 26. szt. Statystyczny w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców (BDL) Wyposażenie Powierzchnia terenów zagospodarowanych
w infrastrukturę 27. na działalność sportową, rekreacyjną, kulturową km2
społeczną i turystyczną przypadająca na 1 000 mieszkańców - Poziom obsługi Udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej 28. % komunikacyjnej długości dróg Udział budynków mieszkalnych podłączonych 29. do sieci wodociągowej w stosunku do ogółu %
Wyposażenie budynków mieszkalnych FUNKCJONALNA
PRZESTRZENNO w infrastrukturę - techniczną Udział budynków mieszkalnych podłączonych 30. do sieci kanalizacyjnej w stosunku do ogółu % budynków mieszkalnych Urząd Gminy Budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania Dębno 31. szt. w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców Budynki wybudowane przed 1989 r. 32. szt. Mieszkalnictwo w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców Budynki wybudowane przed 1939 r. 33. szt. w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców
34. Średni wiek budynków użyteczności publicznej lata TECHNICZNA Udział zabytków nieruchomych wpisanych Zabytki 35. do rejestru zabytków będących w stanie degradacji % technicznej w liczbie tych zabytków ogółem
32 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Udział terenów zieleni urządzonej w ogólnej
Zieleń urządzona 36. % powierzchni terenu
Położenie na obszarach objętych formami ochrony Generalna Formy ochrony przyrody (dotyczy wyłącznie następujących form TAK/ Dyrekcja 37. przyrody ochrony przyrody: obszar Natura 2000, rezerwat NIE Ochrony przyrody, park krajobrazowy) Środowiska Krajowy Zarząd ŚRODOWISKOWA Położenie na terenach zagrożonych wystąpieniem TAK/ Tereny zalewowe 38. Gospodarki powodzi NIE Wodnej Źródło: Opracowanie własne
Na potrzeby wyznaczenia zasięgu granic obszaru zdegradowanego posłużono się jego definicją w art. 9 ust. 1 ustawy o rewitalizacji, zgodnie z którą obszar zdegradowany charakteryzuje się koncentracją negatywnych zjawisk społecznych oraz stanem kryzysu w co najmniej jednej ze sfer dotyczących zjawisk gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych. Delimitacja obszaru rewitalizacji dokonana została natomiast przy uwzględnieniu zapisów art. 10 ustawy o rewitalizacji, który stanowi, że jest to „obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, o których mowa w art. 9 ust. 1, na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację”. Zgodnie z powyższym wyznaczenie granic obszaru rewitalizacji nastąpiło w oparciu o dwie przesłanki. Pierwszą z nich było stwierdzenie, że na wybranym obszarze uznanym wcześniej jako zdegradowany istnieje szczególna koncentracja negatywnych zjawisk. Drugą z przesłanek było uznanie, że wybrany obszar ma istotne znaczenie dla rozwoju gminy. Takie uzasadnienie obejmuje przedstawienie możliwych do wykorzystania w procesie rewitalizacji lokalnych potencjałów. Metodologia wyznaczenia obszaru zdegradowanego, a następnie obszaru rewitalizacji w Gminie Dębno przedstawiona została na schemacie 1.
33 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Schemat 1 Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno
Źródło: Opracowanie własne
2. Zasięg przestrzenny obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o rewitalizacji obszar zdegradowany charakteryzuje się koncentracją negatywnych zjawisk społecznych oraz stanem kryzysu w co najmniej jednej ze sfer dotyczących zjawisk gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych. Ponadto ust. 2 wskazuje, że „obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych”. Na podstawie przeprowadzonego audytu gminnego wyznaczono obszar zdegradowany, na który składają się jednostki referencyjne charakteryzujące się kumulacją problemów w sferze społecznej przy jednoczesnym występowaniu problemów przynajmniej
34 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 w jednej innej sferze oraz największą liczbą zidentyfikowanych negatywnych zjawisk, tj. ≥ 15. Kluczowym elementem delimitacji i uzasadnieniem dla takiego zasięgu obszaru zdegradowanego jest fakt nakładania się stanów kryzysowych w poszczególnych sferach na negatywne zjawiska w sferze społecznej. Zgodnie z przedstawionymi założeniami obszar zdegradowany na terenie Gminy Dębno obejmuje sołectwa: Łoniowa (20), Biadoliny Szlacheckie (16), Jastew (16), Maszkienice (16), Porąbka Uszewska (16), Doły (15), Łysa Góra (15) oraz Niedźwiedza (15). Wskazany obszar zajmuje 49,43 km2, co stanowi 60,80% powierzchni gminy i jest zamieszkiwany przez 7 885 osób, tj. 54,13% ogółu mieszkańców gminy. Granice obszaru zdegradowanego na terenie Gminy Dębno przedstawia mapa 2.
35 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Mapa 2 Granice obszaru zdegradowanego na terenie Gminy Dębno
Źródło: Opracowanie własne
36 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Zgodnie z art. 10 ust. 1 i 2 ustawy o rewitalizacji, obszar rewitalizacji to „obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, o których mowa w art. 9 ust. 1, na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację (…). Obszar rewitalizacji nie może być większy niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic”. W związku z art. 10 ww. ustawy wyznaczony został obszar, na którym występuje wysokie natężenie negatywnych zjawisk w sferze społecznej oraz gospodarczej, przestrzenno- -funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej, a jednocześnie mający istotne znaczenie dla rozwoju gminy i planowane jest na nim przeprowadzenie działań rewitalizacyjnych. W wyniku przeprowadzonej diagnozy, w podziale na jednostki referencyjne gminy i delimitacji obszaru zdegradowanego, wyznaczono obszar rewitalizacji obejmujący swoim zasięgiem zamieszkałe części sołectw Doły i Łysa Góra oraz niewielki południowo-wschodni fragment sołectwa Porąbka Uszewska, w celu zachowania spójności komunikacyjnej i dostępności do rewitalizowanych obszarów. W granicach wyznaczonego obszaru rewitalizacji występują niezamieszkałe tereny o charakterze poprzemysłowym związane z istniejącym tu niegdyś zakładem produkcyjnym „Kamionka”, produkującym i sprzedającym wyroby ceramiczne. Obszar ten jest funkcjonalnie związany z terenem zamieszkałym oraz nierozerwalnie związany z tradycjami ceramicznymi, które wskazane są w pogłębionej diagnozie obszaru rewitalizacji jako istotny jego potencjał. Wykorzystanie tych tradycji lokalnych przyczyni się do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom społecznym związanym z niedostateczną integracją i aktywnością społeczną, tożsamością miejsca, a także przedsiębiorczością lokalnej społeczności. Według danych Urzędu Gminy Dębno z 2014 roku wyznaczony obszar rewitalizacji zajmuje powierzchnię 3,40 km2 (6,18% powierzchni ogółem gminy) i jest zamieszkały przez 2 092 mieszkańców (14,36% ludności ogółem gminy), więc nie przekracza limitów określonych w art. 10 ust. 2 ustawy o rewitalizacji (maks. 20% powierzchni gminy oraz maks. 30% liczby mieszkańców gminy). Wyznaczony obszar rewitalizacji obejmuje części sołectw Doły i Łysa Góra oraz niewielki południowo-wschodni fragment Porąbki Uszewskiej. Teren ten wykazuje kumulacje problemów ze sfer: społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej. Szereg zaobserwowanych zjawisk prowadzi do marginalizacji
37 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 społeczeństwa, występowania patologii społecznych, niewystarczającej integracji (w tym międzypokoleniowej) oraz aktywności społeczno-gospodarczej mieszkańców, a także niedostatecznej oferty do zaspokajania potrzeb mieszkańców w zakresie usług społecznych oraz rekreacyjnych, sportowych i kulturalnych. Gromadzenie znaczącej liczby sprzeczności i konfliktów rozwojowych na tych obszarach prowadzi do ich degradacji technicznej i kumulacji problemów społeczno-gospodarczych, a także ma istotne znaczenie dla rozwoju całej gminy. Niewątpliwym potencjałem tego miejsca jest kapitał ludzi młodych, tradycje ceramiczne związane z istniejącą niegdyś Spółdzielnią „Kamionka” w Łysej Górze, obiekty i przestrzenie będące własnością gminy, jak również wysokie walory krajobrazowe, które mogą być wykorzystane do niwelowania zdiagnozowanych problemów. Potencjały i zasoby obszaru rewitalizacji pokazują, iż tereny te mają istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gminy, szczególnie w sferze społecznej, w której zidentyfikowano koncentrację problemów. Wszelkie działania rewitalizacyjne podjęte w celu zniwelowania negatywnych zjawisk kryzysowych na wyznaczonym obszarze będą oddziaływać na teren całej gminy, wpływając tym samym na poprawę jakości życia jej mieszkańców. Poglądową lokalizację obszaru rewitalizacji na tle obszaru zdegradowanego przedstawia mapa 3, natomiast poglądowy przebieg granic obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno zaznaczono na mapie 4.
38 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Mapa 3 Obszar rewitalizacji na tle obszaru zdegradowanego oraz Gminy Dębno
Źródło: Opracowanie własne
39 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Mapa 4 Granice wyznaczonego obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno
Źródło: Opracowanie własne na podstawie google.com/maps 40 3. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych
Jednym z najważniejszych elementów Gminnego Programu Rewitalizacji, wynikającym z art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy o rewitalizacji jest „szczegółowa diagnoza obszaru rewitalizacji (…) obejmująca analizę negatywnych zjawisk, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz lokalnych potencjałów występujących na terenie tego obszaru”. Zgodnie z powyższym pogłębiona diagnoza wyznaczonego obszaru obejmowała sfery: społeczną, gospodarczą, przestrzenno-funkcjonalną, techniczną i środowiskową. Problemy analizowane w ramach wszystkich aspektów wzajemnie się przenikają i podział na sfery tematyczne ma charakter umowny. Takie szerokie rozpoznanie oraz identyfikacja skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych pozwoli na przygotowanie projektów o bardziej złożonym, kompleksowym charakterze i większym oddziaływaniu.
Schemat 2 Sfery tematyczne analizowane w szczegółowej diagnozie obszaru rewitalizacji
Źródło: Opracowanie własne
41 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Według danych Urzędu Gminy Dębno za 2014 rok, stan ludności na wyznaczonym obszarze rewitalizacji (zgodnie z faktycznym miejscem zamieszkania) wynosił ogółem 2 092 osoby, tj. 14,36% ludności ogółem gminy. Zgodnie z danymi na wykresie 1, liczba ludności na obszarze rewitalizacji w latach 2010–2014 utrzymywała się na tym samym poziomie (z niewielką tendencją spadkową).
Wykres 1 Liczba ludności na obszarze rewitalizacji w latach 2010–2014 2 110
2 105 2 102 2 101 2 100 2 096 2 094 2 095 2 092
2 090
2 085
2 080 2010 2011 2012 2013 2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Procesy demograficzne związane z ruchem naturalnym ludności, takie jak: urodzenia, zgony i migracje wpływają zarówno na liczbę ludności, jak i na jej strukturę wiekową. Analizując udział ludności według ekonomicznych grup wieku w stosunku do ludności ogółem na obszarze rewitalizacji w latach 2010–2014 zauważa się systematyczny spadek liczy osób w wieku przedprodukcyjnym. Należy wskazać, że w 2014 roku mieszkańcy w wieku przedprodukcyjnym stanowili 18,3% społeczności, w wieku produkcyjnym 62,9%, natomiast w wieku poprodukcyjnym 18,8% (wykres 2). W porównaniu do średniej dla całej gminy struktura wiekowa mieszkańców obszaru rewitalizacji przedstawiała się niekorzystnie w proporcji osób w każdej z grup ekonomicznych (wykres 3). Liczba osób w wieku poprodukcyjnym była większa o 3,4%, a liczba osób w wieku przedprodukcyjnym o 2,6% mniejsza w porównaniu do wartości dla gminy. W związku z tym obszar rewitalizacji posiada mniejszy kapitał społeczny.
42 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wykres 2 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w stosunku do ludności ogółem na obszarze rewitalizacji na terenie Gminy Dębno w latach 2010–2014 100% 90% 17,8% 18,7% 18,9% 19,5% 18,8% 80% 70% 60% 50% 62,2% 62,7% 62,6% 62,1% 62,9% 40% 30% 20% 10% 20,4% 18,8% 18,4% 18,5% 18,3% 0% 2010 2011 2012 2013 2014
wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Wykres 3 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w stosunku do ludności ogółem w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno 100% 90% 18,8% 15,4% 80% 70% 60% 50% 62,9% 63,7% 40% 30% 20% 10% 20,9% 18,3% 0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Procesy demograficzne wpływające na strukturę wiekową mieszkańców obszaru rewitalizacji bezpośrednio wiążą się z sytuacją na rynku pracy. Na uwadze należy mieć również fakt, iż na obszarze rewitalizacji występuje też zjawisko tzw. „ukrytego bezrobocia” – grupa mieszkańców nieaktywnych zawodowo, często zamieszkujących z rodzinami prowadzącymi niewielkie gospodarstwa rolne i zatrudnionych w tychże działalnościach. Taka sytuacja związana jest również z niedostosowaniem w strukturze kompetencji i kwalifikacji potencjalnych pracowników. Pierwsze odczuwalne skutki wiążą się z naturą ekonomiczną – utratą źródła utrzymania, idącym za tym ubożeniem, a w dalszej kolejności problemami 43 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 społecznymi czy nawet z przestępczością. Może to prowadzić do rozpadu rodziny czy przyjmowania przez dzieci negatywnych wzorców osobowych, a w konsekwencji do dziedziczenia statusu bezrobotnego. W latach 2010–2014 odsetek osób bezrobotnych zamieszkujących obszar rewitalizacji utrzymywał się na poziomie 6,1–6,8% (wykres 4). Analizując wartości ww. wskaźnika na tle średniej gminy w 2014 roku (6,5%) – wskaźnik utrzymywał się na podobnym poziomie na obszarze rewitalizacji – wynosił 6,2% (wykres 5).
Wykres 4 Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w ludności w wieku produkcyjnym na obszarze rewitalizacji na terenie Gminy Dębno w latach 2010–2014 8,0% 7,0% 6,0%
5,0%
4,0% 6,8% 3,0% 6,6% 6,3% 6,1% 6,2% 2,0% 1,0% 0,0% 2010 2011 2012 2013 2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku
Wykres 5 Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w ludności w wieku produkcyjnym w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
7,0%
6,0%
5,0% 4,0% 6,5% 3,0% 6,2% 2,0% 1,0%
0,0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku
44 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Należy zwrócić również uwagę na fakt, iż zgodnie z danymi Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku, znaczną część osób pozostających bez pracy na obszarze rewitalizacji w 2014 roku stanowiły osoby długotrwale bezrobotne – 48,2%. Odsetek ten kształtował się na niższym poziomie niż średnia dla gminy, która wynosiła 54,8% (wykres 6). Występowanie zjawiska długotrwałego bezrobocia może być spowodowane bezrobociem strukturalnym związanym z niefunkcjonującym w chwili obecnej zakładem produkcyjnym „Kamionka”, utratą pierwotnie istniejącej funkcji obszaru, a co za tym idzie niedostosowaniem kompetencji i kwalifikacji mieszkańców do potrzeb rynku pracy oraz ich „wyuczona bezradność” i kumulacja negatywnych zjawisk społecznych.
Wykres 6 Udział osób długotrwale bezrobotnych w % bezrobotnych ogółem w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno 60,0%
50,0%
40,0%
30,0% 54,8% 48,2% 20,0%
10,0%
0,0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Brzesku
Kryterium poziomu ubóstwa i skali problemów społecznych na obszarze rewitalizacji zostało zmierzone przy pomocy wskaźnika „udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w % ludności ogółem”. Zgodnie z danymi Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Dębno w latach 2010–2013 na obszarze rewitalizacji wskaźnik utrzymywał się na podobnym poziomie (1,9–2,6%), a w 2014 roku wzrósł do wartości 3,5% (wykres 7). Wartość ta była niższa od średniej dla gminy, która wynosiła w badanym okresie 5,3% (wykres 8).
45 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wykres 7 Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w % ludności ogółem na obszarze rewitalizacji na terenie Gminy Dębno w latach 2010–2014
4,0% 3,5% 3,0% 2,5%
2,0% 3,5% 1,5% 2,5% 2,6% 2,2% 1,0% 1,9%
0,5%
0,0% 2010 2011 2012 2013 2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Dębno
Wykres 8 Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w % ludności ogółem w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
6,0%
5,0%
4,0%
3,0% 5,3% 2,0% 3,5% 1,0%
0,0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Dębno
Negatywne zjawiska społeczne występują wewnątrz obszaru rewitalizacji z różną intensywnością i nieco inne są także ich przyczyny. Nie zmienia to faktu, że rozproszenie koncentracji problemów społecznych wpływa na jakość życia całej społeczności zamieszkującej na tym obszarze i osób korzystających z różnych usług czy aktywności na jego terenie.
46 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Z zestawienia danych w tabeli 3 wynika, że największymi problemami społecznymi, biorąc pod uwagę pomoc mieszkańcom obszaru rewitalizacji udzieloną przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Dębno na przestrzeni lat 2010–2014 – było przede wszystkim ubóstwo i bezrobocie.
Tabela 3 Najczęstsze powody korzystania ze świadczeń z pomocy społecznej na obszarze rewitalizacji w latach 2010–2014 (liczba osób, którym przyznano świadczenie z danego powodu na 1 000 mieszkańców) Najczęstsze powody korzystania Średnia Lp. Nazwa wskaźnika ze świadczeń w poszczególnych latach gminy 2010 2011 2012 2013 2014 w 2014 Liczba osób, którym przyznano świadczenie 1. z pomocy społecznej z powodu ubóstwa 21 18 20 22 22 20 na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie 2. z pomocy społecznej z powodu bezrobocia 26 26 24 23 20 18 na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie 3. z pomocy społecznej z powodu 5 5 3 4 5 6 niepełnosprawności na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie 4. z pomocy społecznej z powodu długotrwałej 11 16 12 9 8 8 lub ciężkiej choroby na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej z powodu bezradności 5. w sprawach opiekuńczo-wychowawczych 5 5 5 5 5 6 i prowadzenia gospodarstwa domowego na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie 6. z pomocy społecznej z powodu przemocy 0 0 0 0 0 1 w rodzinie na 1 000 mieszkańców Liczba osób, którym przyznano świadczenie 7. z pomocy społecznej z powodu alkoholizmu 1 2 2 2 1 1 na 1 000 mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Dębno
Bezrobocie jako zjawisko społeczne ma znaczący wpływ na ekonomiczną i psychospołeczną sferę życia człowieka, zwłaszcza w przypadku długookresowości. Pierwsze odczuwalne skutki wiążą się z naturą ekonomiczną – utratą źródła utrzymania, idącym za tym ubożeniem, a w dalszej kolejności problemami społecznymi czy nawet z przestępczością. Może też prowadzić do rozpadu rodziny czy przejmowania przez dzieci negatywnych wzorców osobowych, a w konsekwencji do dziedziczenia statusu bezrobotnego. Ubóstwo rozumiane jest jako uzyskiwanie dochodów poniżej ustawowego kryterium dochodowego, które oscyluje na granicy minimum egzystencji określonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych – w 2014 roku ustalone zostało na poziomie 544 zł dla osoby
47 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 samotnie gospodarującej oraz 457 zł dla osoby w rodzinie24. Ubóstwo jest wynikiem głównie bezrobocia, niepełnosprawności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych oraz prowadzenia gospodarstwa domowego, a także uzależnień. Zarówno niepełnosprawność jak i długotrwała choroba dezorganizują życie osoby oraz jej rodziny, a natężenie zjawiska nasila się wraz z wiekiem. Choroba może całkowicie sparaliżować aktywność społeczną i zawodową osoby, w wyniku czego wycofuje się ona na margines życia społecznego. Często prowadzi to do ograniczeń w prawidłowym i samodzielnym funkcjonowaniu oraz zubożenia, a tym samym wymaga wsparcia. Najważniejsze problemy społeczne zidentyfikowane na terenie obszaru rewitalizacji są ze sobą ściśle powiązane, np. bezrobocie powoduje utratę środków na utrzymanie doprowadzając do ubóstwa, a jednocześnie pogłębia i nawarstwia inne problemy, takie jak izolacja społeczna bądź uzależnienia. Bardzo często powodem przyznawania pomocy jest występowanie kilku przyczyn jednocześnie. W związku z powyższym należy podjąć kompleksowe działania społeczne na obszarze rewitalizacji, służące rozwiązaniu zidentyfikowanych problemów społecznych, doprowadzając do włączenia społecznego oraz integracji i aktywizacji mieszkańców. Zaplanowanie działań społecznych o charakterze wyprzedzającym będzie miało na celu podniesienie skuteczności i trwałości projektów rewitalizacyjnych oraz gotowości i świadomości mieszkańców co do możliwości partycypacyjnego współdecydowania o obszarze objętym Gminnym Programem Rewitalizacji. Kolejnym istotnym czynnikiem oceny skali rozwiązywania różnych problemów społecznych w rewitalizacji jest stan bezpieczeństwa publicznego. Z uwagi na brak agregacji danych statystycznych do poziomu poszczególnych sołectw, a tym samym możliwości pozyskania danych wyłącznie dla obszaru rewitalizacji, w ocenie bezpieczeństwa publicznego posłużono się dostępnymi danymi dla całej gminy z lat 2013–2014, przekazanymi przez Komendę Wojewódzką Policji w Krakowie (wykres 9). Dane z zakresu przestępczości dla całej gminy za 2014 rok zestawiono również ze średnią dla powiatu brzeskiego, województwa małopolskiego oraz Polski (wykres 10). Analiza i porównanie wartości wskaźnika dotyczącego „liczby przestępstw stwierdzonych przez Policję na 1 000 mieszkańców” ze średnimi dla ww. jednostek terytorialnych wskazuje na pozytywną sytuację w Gminie Dębno w zakresie stanu bezpieczeństwa publicznego.
24 Strona internetowa Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, ipiss.com.pl/?zaklady=minimum-egzystencji-2, inf. z dnia 05.04.2017. 48 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wykres 9 Liczba przestępstw stwierdzonych przez Policję na 1 000 mieszkańców na terenie Gminy Dębno w latach 2013–2014 24 20 16
12 20
8 15 4
0 2013 2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie
Pomimo korzystnego wskaźnika, głównym problemem obszaru rewitalizacji są w szczególności dewastacje mienia publicznego. Przeciwdziałanie takim zjawiskom wymaga poprawy jakości przestrzeni publicznej w zakresie porządku publicznego poprzez wyposażenie ogólnodostępnych miejsc w spójny system monitoringu oraz oświetlenia. Popełniane przestępstwa i wykroczenia mogą mieć wpływ na formowanie się postaw i zachowań ludzi tworzących społeczność lokalną, dlatego istotne jest prowadzenie adekwatnych działań prewencyjnych i operacyjnych we współpracy z Komendą Powiatową w Brzesku, zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa oraz porządku publicznego mieszkańców (w szczególności na obszarach problemowych).
Wykres 10 Liczba przestępstw stwierdzonych przez Policję na 1 000 mieszkańców w 2014 r. – porównanie średnich dla Gminy Dębno, powiatu brzeskiego, województwa małopolskiego i Polski 30
25
20
15 28 22 23 10 15 5
0 Gmina Dębno powiat brzeski województwo Polska małopolskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie 49 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Zasadniczą rolę w podniesieniu jakości zasobów ludzkich, a tym samym rozwiązywaniu problemów występujących na obszarze rewitalizacji pełni jakość i poziom edukacji, rozumianej jako wychowanie, wykształcenie, nauka oraz zdobywanie wiedzy i umiejętności. W związku z tym istotne jest, aby lokalna społeczność miała równy dostęp do wiedzy przez całe życie i usługa ta świadczona była na wysokim poziomie. Jednym ze wskaźników przedstawiających jakość i efekty kształcenia na wyznaczonym obszarze rewitalizacji są wyniki uzyskane ze sprawdzianu szóstoklasistów oraz wybranych części egzaminu gimnazjalnego, sprawdzające wiedzę i umiejętności uczniów kończących dany poziom nauczania. W granicach obszaru rewitalizacji funkcjonują: Zespół Szkół w Łysej Górze (przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum), Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii w Łysej Górze z Gimnazjum Specjalnym. W związku z tym przeanalizowano średnie % wyniki dla szkoły podstawowej w latach 2010–2016 oraz porównano je ze średnią wartością w badanym okresie dla Gminy Dębno (tabela 4). Przeanalizowano również średnie % wyniki z wybranych części egzaminu gimnazjalnego z obszaru rewitalizacji w 2016 r. i porównano je do średnich wyników Gminy Dębno (tabela 5).
Tabela 4 Średnie % wyniki z ze sprawdzianu w 6 klasie szkoły podstawowej w latach 2010–2016 – porównanie średnich dla szkoły podstawowej z obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
Średnie % wyniki w poszczególnych latach Szkoła/jednostka terytorialna 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Obszar rewitalizacji Zespół Szkół w Łysej Górze 64 69 74 69 67 67 72 (szkoła podstawowa) Gmina Dębno 62 63 57 61 65 67 62 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl
50 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 5 Średnie % wyniki z wybranych części egzaminu gimnazjalnego w 2016 r. – porównanie średnich dla gimnazjów z obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno Średnie % wyniki obszar rewitalizacji Nazwa przedmiotu Młodzieżowy Ośrodek Gmina Gimnazjum Socjoterapii w Łysej Górze Dębno Publiczne Gimnazjum Specjalne)
Język polski 71 37 65 Historia i wiedza 55 37 52 o społeczeństwie Matematyka 62 27 49
Przedmioty przyrodnicze 51 35 47 Język angielski 66 33 53 (poziom podstawowy) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl
Biorąc pod uwagę średnie % wyniki szkoły podstawowej zlokalizowanej na obszarze rewitalizacji należy wskazać, że na przestrzeni lat 2010–2016 w każdym roku wyniki te były lepsze od średniej dla gminy, co świadczy o wysokim kapitale młodych ludzi, stanowiącym potencjał możliwy do wykorzystania w działaniach rewitalizacyjnych. W przypadku średnich wyników z egzaminu gimnazjalnego uzyskanych przez uczniów Gimnazjum Publicznego w Łysej Górze w 2016 roku wypadły one korzystnie, ponieważ były wyższe, z wszystkich wymienionych przedmiotów, od średniej dla gminy. Porównując natomiast wyniki uczniów Gimnazjum Specjalnego do średniej dla gminy, to kształtowały się one niekorzystnie. Jest to sytuacja wymagająca interwencji w zakresie podnoszenia kompetencji kluczowych uczniów i wyrównania poziomu kształcenia oraz wspierania młodzieży zdolnej. Organizacje pozarządowe są przejawem społeczeństwa obywatelskiego oraz jedną z form aktywności lokalnej. Odgrywają ważną rolę nie tylko w umacnianiu więzi społecznych i organizacyjnym wzmacnianiu władz lokalnych, lecz również zwiększają możliwości rozwoju społecznego. Aktywność mieszkańców i ich zaangażowanie w sprawy lokalne obrazuje wskaźnik liczby fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców. Dane z początku roku 2017 pozyskano z Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Wskaźnik ten dla obszaru rewitalizacji wynosił 4, natomiast dla gminy – 33 (wykres 11). Niewielka aktywność społeczna
51 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 mieszkańców stanowi istotny problem związany z niechęcią zrzeszania się w różnego rodzaju organizacjach formalnych i nieformalnych.
Wykres 11 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych przypadających na 10 tys. mieszkańców – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno 35 30 25 20
15 33
10 5 4 0 obszar rewitalizacji Gmina Dębno Źródło: Opracowanie własne na podstawie strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, ems.ms.gov.pl
Niewystarczająca aktywność społeczna i integracja mieszkańców prowadzą do słabego zaangażowania w sprawy lokalne i małej liczby „oddolnych” inicjatyw lokalnych. Celem organizacji pozarządowych powinna być kultywacja osiągnięć mieszkańców obszaru rewitalizacji w zakresie tradycji ceramicznych, organizacja uroczystości upamiętniających wydarzenia historyczne, udział w przedsięwzięciach i inicjatywach na tym obszarze. Obok dużego nasilenia różnych problemów społecznych związanych z aktywnością społeczną i obywatelską, istotny jest również udział w życiu publicznym. Średnia frekwencja w wyborach władz samorządowych w 2014 roku na wyznaczonym obszarze rewitalizacji kształtowała się na poziomie 51,3–52,0% i była podobna do średniej dla Gminy Dębno, która wynosiła 52,0%. (wykres 12).
Wykres 12 Średnia % frekwencja w wyborach władz samorządowych w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji (sołectwo Doły i Łysa Góra) i Gminy Dębno
60,0% 50,0%
40,0%
30,0% 51,3% 52,0% 52,0% 20,0%
10,0%
0,0% Doły Łysa Góra Gmina Dębno Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
52 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Na wyznaczonym obszarze rewitalizacji nie ma centrum społeczno-gospodarczego. W związku z tym identyfikuje się niższą liczbę zarejestrowanych działalności gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2014 roku na terenie obszaru rewitalizacji (8) w porównaniu do średniej całej gminy (10), co świadczy o niedostatecznej przedsiębiorczości mieszkańców (wykres 13). Należy również zauważyć, że rozwój gospodarczy na terenie gminy jest niedostateczny, na co wskazują niższe wartości ww. wskaźnika dla obszaru rewitalizacji w odniesieniu do średniej dla województwa małopolskiego (13) i Polski (12), tylko w porównaniu do powiatu brzeskiego wskaźnik ten wypadł korzystniej.
Wykres 13 Liczba zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji, Gminy Dębno, powiatu brzeskiego, województwa małopolskiego i Polski 14
12
10
8
6 13 12 10 4 8 6 2 0 obszar Gmina Dębno powiat województwo Polska rewitalizacji brzeski małopolskie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Wskaźnik dotyczący „liczby nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych działalności gospodarczych w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców” w 2014 r. (wykres 14) potwierdza niedostateczną przedsiębiorczość mieszkańców.
53 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wykres 14 Liczba nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych działalności gospodarczych w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
70 60
50
40
30 56 61 48 20 45 10 0 nowo zarejestrowane wyrejestrowane działalności gospodarcze działalności gospodarcze obszar rewitalizacji Gmina Dębno Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Działalności gospodarcze prowadzone przez mieszkańców na obszarze rewitalizacji to przede wszystkim zakłady mechaniki pojazdowej, usługi remontowo-budowlane oraz niewielkie sklepy spożywcze. Dominują firmy jednoosobowe lub składające się z niewielkiej liczby pracowników. W związku z powyższą sytuacją działania rewitalizacyjne powinny obejmować m.in.: edukację ukierunkowaną na rozwój przedsiębiorczości, doradztwo w zakresie prowadzenia lub zakładania działalności gospodarczych (w tym samozatrudnienia), tworzenie warunków do rozwoju już istniejących działalności gospodarczych, a także tworzyć przyjazny klimat (np. ulgi podatkowe) do inwestowania na obszarze rewitalizacji, ponieważ brak jest kompleksowego systemu wspierania przedsiębiorczości. To właśnie działania w sferze gospodarczej umożliwiają przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom społecznym poprzez kooperację lokalnych przedsiębiorców, a co za tym idzie – wzmocnienie kapitału społecznego lokalnej społeczności. Kolejnymi sferami poddanymi pogłębionej diagnozie jest sfera przestrzenno- funkcjonalna i techniczna, które odnoszą się w szczególności do przestrzeni publicznej składającej się z obiektów budowlanych, ich otoczenia oraz terenów możliwych do zagospodarowania. W odniesieniu do sfery przestrzenno-funkcjonalnej przeanalizowany został wskaźnik dotyczący „powierzchni terenów zagospodarowanych na działalność sportową, rekreacyjną, kulturową i turystyczną (km2) przypadającej na 1 000 mieszkańców” na obszarze rewitalizacji w porównaniu do średniej dla gminy w 2014 roku (wykres 15).
54 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wykres 15 Powierzchnia terenów zagospodarowanych na działalność sportową, rekreacyjną, kulturową i turystyczną (km2) przypadająca na 1 000 mieszkańców w 2014 r. – porównanie średniej dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno 0,035 0,030 0,025 0,020
0,015 0,031
0,010
0,005 0,002 0,000 obszar rewitalizacji Gmina Dębno Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Na wyznaczonym obszarze rewitalizacji zauważa się niedostateczną ilość terenów przeznaczonych na działalność sportową, rekreacyjną, kulturową i turystyczną, które mogłyby urozmaicać czas mieszkańcom w różnych grupach wiekowych poprzez stałą dostępność zróżnicowanej i atrakcyjnej oferty spędzania czasu wolnego, przyczyniając się do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom społecznym. Problemy w tym zakresie wskazywali mieszkańcy podczas przeprowadzonych spotkań warsztatowych. Fotografie 1–2 przedstawiają boisko sportowe przy Zespole Szkół w Łysej Górze. Jest ono o nierównej powierzchni, nieoświetlone, pokryte trawą naturalną, otoczone nieuporządkowaną zielenią. Boisko tylko częściowo jest ogrodzone siatką, która nie spełnia funkcji „pikochwytów”. Znajdują się na nim dwie bramki, w złym stanie technicznym, stwarzające zagrożenie. Nawierzchnia boiska nie jest przystosowana do większości dyscyplin sportowych. Istnieje potrzeba przeprowadzenia modernizacji boiska oraz wykonania odpowiedniego ogrodzenia, tak aby służyło ono jako bezpieczna przestrzeń publiczna o funkcji sportowo-rekreacyjnej, z której korzystać będą mogli wszyscy mieszkańcy. Ponowne jego zagospodarowanie przyczyni się do rozwiązywania problemów społecznych związanych z niską aktywnością i integracją społeczną oraz zapewni nowe, atrakcyjne możliwości do spędzania wolnego czasu dla osób w każdej grupie wiekowej, jak również zachęci do aktywnego trybu życia.
55 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Fotografia 1 Boisko sportowe przy Zespole Szkół w Łysej Górze – 1
Źródło: Urząd Gminy Dębno
Fotografia 2 Boisko sportowe przy Zespole Szkół w Łysej Górze – 2
Źródło: Urząd Gminy Dębno
Istotne jest przeprowadzenie działań zmierzających do zagospodarowania przestrzeni publicznych i ich adaptacja na cele społeczne oraz modernizacji istniejących budynków o zróżnicowanych funkcjach na rzecz aktywności mieszkańców. Istnieje potrzeba przebudowy, modernizacji i adaptacji budynku komunalnego oraz Ochotniczej Straży Pożarnej w Dołach (fotografie 3 i 4) na cele prowadzenia działalności społecznej. 56 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
W obiektach zdiagnozowano postępującą degradację techniczną związaną z niszczejącymi murami oraz elewacjami zewnętrznymi i wewnętrznymi, stolarką okienną i drzwiową, a także występującymi zawilgoceniami i zagrzybieniami. Ponadto wymagana jest poprawa efektywności energetycznej obiektów wraz z ich wyposażeniem w sprzęt niezbędny do prowadzenia działalności społecznej.
Fotografia 3 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Dołach
Źródło: Urząd Gminy Dębno
Fotografia 4 Budynek komunalny w Dołach
Źródło: Urząd Gminy Dębno
57 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Brak odpowiedniej infrastruktury drogowej utrudnia części mieszkańcom bezpieczny dostęp do podstawowych usług publicznych. Niedostępność dróg asfaltowych jest szczególnym utrudnieniem dla osób starszych, chorych i niepełnosprawnych, które bez dostępu do odpowiednich warunków komunikacyjnych ulegają marginalizacji społecznej. Niezbędne są działania mające na celu zwiększenie funkcjonalności oraz dostępności komunikacyjnej mieszkańców obszaru rewitalizacji poprzez rozbudowę i modernizację istniejącej sieci dróg, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb pieszych oraz miejsc parkingowych (fotografie 5 i 6) – szczególnie w otoczeniu budynków Zespołu Szkół w Łysej Górze oraz Technikum Ceramicznego, które wymagają niezbędnych prac remontowych. W celu zwiększenia poczucia bezpieczeństwa mieszkańców zasadny jest również montaż energooszczędnego oświetlenia. Potrzeba ta jest uzasadniona rozkładem wartości wskaźnika „udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej długości dróg”, który w 2014 r. wynosił 29,4% na obszarze rewitalizacji, natomiast na terenie Gminy Dębno – 17,8% (wykres 16).
Wykres 16 Udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej długości dróg w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
30,0% 25,0%
20,0%
15,0% 29,4%
10,0% 17,8% 5,0% 0,0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
58 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Fotografia 5 Zakończenie chodnika w Dołach – brak spójności z pozostałym odcinkiem chodnika
Źródło: InicjatywaLokalna.pl
Fotografia 6 Parking w centrum Łysej Góry
Źródło: InicjatywaLokalna.pl
59 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Kolejnymi wskaźnikami obrazującymi sytuację na obszarze rewitalizacji w zakresie wyposażenia w infrastrukturę komunalną są: udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci wodociągowej (wykres 17) i sieci kanalizacyjnej (wykres 18) w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych.
Wykres 17 Udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci wodociągowej w stosunku do ogółu budynków mieszkalnych w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
80,0%
60,0%
40,0% 77,1% 79,3%
20,0%
0,0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Wykres 18 Udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci kanalizacyjnej w stosunku do ogółu budynków mieszkalnych w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
50,0% 40,0%
30,0%
20,0% 42,9% 27,8% 10,0%
0,0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Według stanu z 2014 roku na wyznaczonym obszarze rewitalizacji 77,1% budynków posiadało podłączenie do sieci wodociągowej przy średniej dla gminy 79,3%. Niekorzystnie również kształtuje się sytuacja w zakresie sieci kanalizacyjnej na obszarze rewitalizacji, ponieważ 27,8% wszystkich budynków było do niej podłączonych, a w całej gminie 42,9%. Powyższa sytuacja świadczy o znaczących brakach w zakresie wyposażenia obszaru
60 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 rewitalizacji w podstawową infrastrukturę komunalną. Na obszarze rewitalizacji znajduje się 24% budynków wybudowanych przed 1939 rokiem w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych, przy wartości tego wskaźnika dla gminy 18% (wykres 19).
Wykres 19 Udział budynków wybudowanych przed 1939 rokiem w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno 25%
20%
15% 24% 10% 18% 5%
0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Wykres 20 przedstawia „budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców” w 2014 r. Wskaźnik ten na obszarze rewitalizacji wyniósł 14 budynków, natomiast średnio w gminie 38 budynków. Te wartości świadczą o mniejszej atrakcyjności obszaru pod względem osiedlania się przez mieszkańców.
Wykres 20 Budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2014 r. – porównanie średniej dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
40 35 30 25
20 38 15 10 14 5 0 obszar rewitalizacji Gmina Dębno
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
61 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Stan techniczny zabudowy jest szczególnie istotny, ponieważ infrastruktura techniczna oraz zasoby i warunki mieszkaniowe determinują w znacznym stopniu jakość życia mieszkańców. Stan wyposażenia w infrastrukturę przesądza o kosztach inwestycyjnych rewitalizacji danego obszaru. Im wyższy jest stopień rozwoju infrastruktury technicznej, tym lepsze są warunki do przeprowadzenia zaplanowanych w jej zakresie zadań. Stan techniczny części budynków użyteczności publicznej na terenie obszaru rewitalizacji oraz ich wykorzystanie jest na niedostatecznym poziomie, co wpływa na możliwości w zakresie rozszerzenia oferty społecznej, kulturalnej czy edukacyjnej na rzecz mieszkańców. Budynek nieczynnego Technikum Ceramicznego w Łysej Górze (fotografia 7 i 8) charakteryzuje się niedostatecznym wykorzystaniem powierzchni użytkowej, jak również otaczającej go przestrzeni. Obiekt wraz z terenem przyległym wymaga niezbędnych prac mających na celu w szczególności: modernizację energetyczną, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, instalacji grzewczych i świetlnych, poprawę estetyki zewnętrznej oraz dostosowania obiektu i zagospodarowania przestrzeni wraz z dostosowaniem do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych. Wielofunkcyjna adaptacja obiektu na funkcje społeczne pozwoli na niwelowanie lub rozwiązywanie zdiagnozowanych problemów społecznych.
Fotografia 7 Budynek zlikwidowanego Technikum Ceramicznego w Łysej Górze – 1
Źródło: Urząd Gminy Dębno
62 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Fotografia 8 Budynek zlikwidowanego Technikum Ceramicznego w Łysej Górze – 2
Źródło: Urząd Gminy Dębno
Obiektem znajdującym się w centrum sołectwa Łysa Góra (fotografia 9) jest budynek dawnej poczty. Postępująca degradacja techniczna obiektu, niska efektywność energetyczna, przestarzałe i niesprawne instalacje wodno-kanalizacyjne, centralnego ogrzewania i elektryczne determinują brak możliwości przeznaczenia go na cele społeczne służące mieszkańcom. Prace remontowe i modernizacyjne pozwolą na przystosowanie obiektu, służącego zaspokajaniu zdiagnozowanych potrzeb społeczności, w szczególności zamieszkującej obszar rewitalizacji.
63 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Fotografia 9 Budynek dawnej poczty w Łysej Górze
Źródło: Urząd Gminy Dębno
Obiektami i przestrzenią związanymi z tradycjami ceramicznymi i świadczącymi o tożsamości obszaru rewitalizacji są nieczynne zakłady Spółdzielni „Kamionka” w Łysej Górze (fotografia 10). Teren oraz budynki o charakterze poprzemysłowym powiązane funkcjonalnie z obszarami zamieszkałymi ulegają postępującej degradacji technicznej. Potencjał lokalny związany z tradycjami ceramicznymi powinien zostać zachowany i wykorzystany podczas planowania działań rewitalizacyjnych.
Fotografia 10 Budynek dawnej spółdzielni ceramicznej „Kamionka” w Łysej Górze
Źródło: Urząd Gminy Dębno 64 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Na estetykę i funkcjonalność przestrzeni publicznych, a także poprawę warunków zamieszkania zasadniczy wpływ mają obszary zieleni (przede wszystkim parki, skwery, zieleńce, tereny zieleni nieurządzonej, a nawet drobne elementy zieleni: szpalery, drzewa, trawniki). Na terenie obszaru rewitalizacji powierzchnia terenów zieleni urządzonej wynosi 13,7% ogólnej powierzchni, a średnio na terenie gminy 17,2% (wykres 21).
Wykres 21 Udział terenów zieleni urządzonej w ogólnej powierzchni terenu w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno
20,0% 18,0% 16,0% 14,0%
12,0%
10,0% 8,0% 17,2% 13,7% 6,0% 4,0% 2,0%
0,0% obszar rewitalizacji Gmina Dębno
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno
Przestrzeniami publicznymi integrującymi i wzmacniającymi więzi społeczne mieszkańców obszaru rewitalizacji, będącymi miejscami wydarzeń w szczególności o charakterze kulturalnym i artystycznym są: amfiteatr w Dołach (fotografie 11–12) oraz amfiteatr „Krakus” w Łysej Górze (fotografie 13–16). Obiekty te wymagają niezbędnych prac związanych z poprawą stanu technicznego i estetyki scen, zadaszenia, publiczności i obiektów przynależnych, wraz z uporządkowaniem i zagospodarowaniem przyległego terenu w celu nadania im funkcji o charakterze społecznym, kulturalnym, wypoczynkowym, sportowym, rekreacyjnym i gospodarczym oraz zwiększenia bezpieczeństwa użytkowania przez mieszkańców.
65 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Fotografia 11 Amfiteatr w Dołach
Źródło: Urząd Gminy Dębno
Fotografia 12 Teren przyległy do amfiteatru w Dołach
Źródło: Urząd Gminy Dębno
66 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Fotografia 13 Amfiteatr „Krakus” w Łysej Górze
Źródło: Urząd Gminy Dębno
Fotografia 14 Teren przy amfiteatrze „Krakus” w Łysej Górze – 1
Źródło: Urząd Gminy Dębno
67 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Fotografia 15 Teren przy amfiteatrze „Krakus” w Łysej Górze – 2
Źródło: Urząd Gminy Dębno
Fotografia 16 Teren przy amfiteatrze „Krakus” w Łysej Górze – 3
Źródło: Urząd Gminy Dębno
68 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Z uwagi na brak szczegółowych danych dla obszaru rewitalizacji, pogłębiona diagnoza w zakresie przekroczenia standardów jakości powietrza przeprowadzona została na podstawie corocznie opracowywanych raportów przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, dotyczących oceny jakości powietrza w województwie małopolskim25. Z uwagi na ochronę zdrowia, dotyczyła ona wieloetapowej klasyfikacji dla następujących parametrów: pył zawieszony PM10 (rok), pył zawieszony PM10 (24-godziny), benzo(a)piren w pyle PM10 (rok), pył zawieszony PM2,5 (rok) oraz ozon (maks. 8-godzin). Na terenie Gminy Dębno (w tym na obszarze rewitalizacji) w 2015 roku nie odnotowano przekroczenia stężenia dla pyłu zawieszonego PM10 oraz PM2,5, pomimo że na terenie województwa poziomy te zostały niedotrzymane (mapy 5 i 6).
Mapa 5 Rozkład stężenia rocznego pyłu zawieszonego PM10 na terenie województwa małopolskiego w 2015 roku
Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków 2016, s. 30.
25 Strona internetowa Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie, krakow.pios.gov.pl, inf. z dnia 13.09.2016. 69 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Mapa 6 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 – stężenia roczne na terenie województwa małopolskiego w 2015 roku
Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków 2016, s. 33
Na znacznej części terenu gminy w 2015 roku liczba dni, w których stężenie ozonu było większe niż 120 µg/m3, wynosiła 16–25 dni. Jedynie w południowo-zachodniej części gminy liczba ta przekroczyła 26 dni – w związku z tym w tej części gminy niedotrzymany został poziom docelowy. Obszar przekroczeń dopuszczalnego poziomu obejmował swym zasięgiem teren całego województwa małopolskiego, z wyjątkiem Krakowa, części powiatu wielickiego, bocheńskiego, tarnowskiego, brzeskiego, nowosądeckiego, myślenickiego i Miasto Tarnów, gdzie liczba dni, w których stężenie ozonu przekroczyło 120 μg/m3 zawierała się w przedziale 11–25 dni (mapa 7).
70 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Mapa 7 Klasyfikacja stref pod względem kryterium ochrony zdrowia dla ozonu – cel długoterminowy na terenie województwa małopolskiego w 2015 roku
Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków 2016, s. 27
Udokumentowany pomiarami obszar przekroczeń poziomu docelowego benzo(a)pirenu obejmował całe województwo małopolskie, w tym Gminę Dębno. Podobnie jak w roku 2014 – przekroczony został poziom dopuszczalny (mapa 8).
Mapa 8 Rozkład stężenia rocznego benzo(a)pirenu w pyle PM10 na terenie województwa małopolskiego w 2015 roku
Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, Kraków 2016, s. 38
71 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Istotnym problemem w sferze środowiskowej, wpływającym na stan jakości powietrza atmosferycznego na terenie obszaru rewitalizacji jest opalanie kotłowni paliwem o niskich parametrach jakościowych i grzewczych, a także odpadami. Efekt ten spotęgowany jest przez przestarzałe instalacje grzewcze. Wynika to z niewielkiej świadomości lokalnej społeczności w zakresie wpływu człowieka na jakość wdychanego powietrza. W efekcie uwalniane jest wiele szkodliwych substancji i związków, które negatywnie wpływają na zdrowie mieszkańców. Biorąc pod uwagę zagrożenie powodziowe, obszar rewitalizacji usytuowany jest korzystnie. Na większości obszaru gminy nie występują tereny zagrożone wystąpieniem powodzi (mapa 9), jedynie na terenie sołectwa Maszkienice – przy północno-zachodniej granicy gminy przepływa rzeka Uszwica, w dolinie której występuje obszar zagrożenia powodziowego z prawdopodobieństwem wystąpienia powodzi Q 0,2% raz na 500 lat.
Mapa 9 Obszar zagrożenia powodziowego na terenie Gminy Dębno
Źródło: Hydroportal Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, kzgw.gov.pl
72 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Na terenie Gminy Dębno, w tym obszaru rewitalizacji nie występują rezerwaty, parki narodowe, krajobrazowe i obszar Natura 2000. Znaczna część gminy została objęta Obszarem Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego oraz Radłowsko- -Wierzchosławickim Obszarem Chronionego Krajobrazu (mapa 10).
Mapa 10 Formy ochrony przyrody występujące na wyznaczonym obszarze rewitalizacji
Źródło: Opracowanie własne
Obszar Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego został utworzony na mocy Rozporządzenia Nr 23/96 Wojewody Tarnowskiego z dnia 28 sierpnia 1996 r. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Tarnowskiego z 1996 r. Nr 10 poz. 60). Jego całkowita powierzchnia wynosi 29 984 ha, a położony jest na terenie Gminy Gnojnik oraz części gmin: Bochnia, Brzesko, Czechów, Dębno, Iwkowa, Rzezawa, Wojnicz oraz Zakliczyn26. W wyniku przeprowadzonej pogłębionej diagnozy wyznaczonego obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno oraz w oparciu o różne formy partycypacji społecznej (spotkania, warsztaty dla różnych grup interesariuszy), zidentyfikowano problemy (konieczne
26 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie, krakow.rdos.gov.pl oraz strona internetowa Natura 2000, natura2000.gdos.gov.pl, inf. z dnia 13.09.2016. 73 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 do rozwiązania poprzez działania rewitalizacyjne) i potencjały (których uruchomienie jest istotne do powodzenia procesu rewitalizacji) w podziale na sfery tematyczne (tabela 6) oraz wynikające z nich potrzeby o różnym charakterze i skali oddziaływania.
Tabela 6 Zidentyfikowane problemy oraz potencjały wyznaczonego obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno OBSZAR REWITALIZACJI Problemy Potencjały SFERA SPOŁECZNA 1. Niekorzystna struktura demograficzna 1. Niższy poziom bezrobocia w porównaniu z wyższym udziałem ludności w wieku do średniej dla gminy. poprodukcyjnym i niższym udziałem w wieku 2. Niższy od średniej dla gminy odsetek przedprodukcyjnym. mieszkańców korzystających ze środowiskowej 2. Znaczący udział długotrwale bezrobotnych pomocy społecznej w ludności ogółem. w ogólnej liczbie osób bezrobotnych – zjawisko 3. Dobry stan bezpieczeństwa publicznego wyuczonej bezradności. i porządku publicznego (niższa liczba 3. Niedostosowane kompetencje i kwalifikacje stwierdzonych przestępstw w porównaniu mieszkańców do potrzeb rynku pracy. do średniej powiatu, województwa i kraju). 4. Wysoki poziom zagrożenia patologiami 4. Wysoki kapitał ludzi młodych – wysoka jakość społecznymi (najczęstsze powody korzystania kształcenia i poziom nauczania dzieci w Szkole ze świadczeń pomocy społecznej to bezrobocie Podstawowej w Łysej Górze i w Gimnazjum i ubóstwo). Publicznym w Łysej Górze. 5. Niedostateczna liczba organizacji pozarządowych 5. Izba pamięci w Łysej Górze upamiętniająca na obszarze rewitalizacji w porównaniu do bogaty dorobek artystyczny i historyczny wartości dla gminy. miejscowości. 6. Niewystarczający poziom uzyskiwanych wyników z egzaminu w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii w Łysej Górze (Gimnazjum Specjalne). 7. Niewystarczająca aktywność społeczna i integracja mieszkańców, prowadzące do słabego zaangażowania w sprawy lokalne i małej liczby „oddolnych” inicjatyw lokalnych. 8. Występujące zjawisko ukrytego i strukturalnego bezrobocia. SFERA GOSPODARCZA 1. Niedostateczny poziom przedsiębiorczości 1. Tradycje ceramiczne – Spółdzielnia Wyrobów mieszkańców. Ceramicznych „Kamionka”. 2. Brak kompleksowego systemu wsparcia przedsiębiorczości mieszkańców. 3. Niższa liczba nowo rejestrowanych i wyższa liczba wyrejestrowanych działalności gospodarczych od średniej dla gminy. 4. Niedostateczny dostęp do punktów handlowo- usługowych. SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA 1. Niedostateczna ilość publicznych przestrzeni 1. Położenie w niedalekiej odległości od ważnych rekreacyjno-wypoczynkowych i sportowych. szlaków komunikacyjnych: drogi krajowej 94, 75
74 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
2. Wysoki odsetek dróg nieutwardzonych w ogólnej oraz autostrady A4. długości dróg. 2. Lokalizacja niezagospodarowanych przestrzeni 3. Niedostateczny stan techniczny oraz publicznych możliwych do przeznaczenia na cele niefunkcjonalny układ części infrastruktury społeczne. drogowej. 4. Niewystarczający i częściowo będący w złym stanie technicznym system oświetlenia ulicznego. 5. Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura sportowa i rekreacyjna. 6. Niedostateczne wyposażenie przestrzeni publicznych w elementy małej architektury oraz infrastrukturę społeczną. 7. Bariery architektoniczne dla osób starszych oraz niepełnosprawnych w przestrzeniach publicznych i budynkach użyteczności publicznej. 8. Niski wskaźnik wyposażenia obszaru w infrastrukturę wodociągową. 9. Niski wskaźnik wyposażenia obszaru w infrastrukturę kanalizacyjną. SFERA TECHNICZNA 1. Niedostatecznie wykorzystany budynek 1. Lokalizacja niewykorzystanych komunalny i budynek OSP w Dołach oraz i zdegradowanych budynków będących budynek starej poczty i obiekt dawnego własnością gminy z możliwością ich Technikum Ceramicznego w Łysej Górze. przystosowania do pełnienia innych funkcji. 2. Niska efektywność energetyczna części budynków użyteczności publicznej. 3. Nieodpowiednie warunki techniczne części bazy sportowej i rekreacyjnej. 4. Znaczna ilość przestarzałych instalacji grzewczych zarówno w budynkach jednorodzinnych jak również w budynkach użyteczności publicznej. SFERA ŚRODOWISKOWA 1. Przekroczenie standardów jakości powietrza. 1. Położenie na terenie Obszaru Chronionego 2. Niższy udział terenów zieleni urządzonej Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego. w ogólnej powierzchni terenu w porównaniu do 2. Lokalizacja na terenach nie zagrożonych średniej dla gminy. wystąpieniem powodzi. 3. Niedostateczna edukacja ekologiczna i świadomość proekologiczna mieszkańców. Źródło: Opracowanie własne
Po dokonaniu całościowej analizy problemów oraz potencjałów zidentyfikowanych na wyznaczonym obszarze rewitalizacji wskazano skalę i charakter zdiagnozowanych potrzeb, które determinują zakres działań rewitalizacyjnych. Zidentyfikowane potrzeby w zakresie przezwyciężania zjawisk kryzysowych w sferze społecznej to:
75 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
1. Kompleksowe wsparcie osób wykluczonych społecznie i/lub zagrożonych ubóstwem – niezbędne jest przerwanie procesu dziedziczenia ubóstwa, bezrobocia i patologii społecznych poprzez różnorodne i zindywidualizowane formy pracy zarówno z dorosłymi jak i dziećmi czy młodzieżą, m.in. poprzez indywidualne wsparcie, animację społeczną, profilaktykę społeczną czy środowiskowe formy wsparcia zapewniające organizację czasu wolnego. 2. Przeciwdziałanie bezrobociu oraz zwiększenie kompetencji i kwalifikacji mieszkańców – istotne jest, żeby nie wzrastał poziom bezrobocia oraz aby ograniczyć bezrobocie długotrwałe prowadzące do wzrostu liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Zauważa się potrzebę realizacji programów aktywizacji zawodowej we współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy, a także zwiększenia umiejętności i kwalifikacji mieszkańców, co spowodowane jest niestosowaniem kompetencji do potrzeb rynku w związku z funkcjonowaniem na tym terenie zamkniętej już Spółdzielni Wyrobów Ceramicznych „Kamionka”. 3. Zwiększenie zaangażowania mieszkańców w sprawy lokalne oraz aktywności i integracji w działaniu na rzecz obszaru rewitalizacji – niezbędne jest budowanie wspólnoty aktywnych mieszkańców wokół dobra wspólnego, zachęcanie do działania w organizacjach pozarządowych, wzmacnianie tożsamości lokalnej poprzez różne formy aktywności społecznej i kulturalnej we współpracy z różnymi podmiotami czy instytucjami działającymi na obszarze rewitalizacji. 4. Wyrównanie szans edukacyjnych i stworzenie możliwości do rozwoju ludzi młodych – istnieje pilna potrzeba zapewnienia odpowiednich warunków oraz możliwości w zakresie kształcenia oraz samorozwoju w celu zwiększenia szans życiowych dzieci i młodzieży (m.in. kreowanie postaw przedsiębiorczych, wprowadzanie i rozwijanie nowych kierunków kształcenia, organizacja zajęć pozalekcyjnych i różnych form spędzania czasu wolnego). 5. Zapewnianie udziału w życiu społecznym seniorom i osobom niepełnosprawnym – niezbędne jest zwiększanie usług opiekuńczych oraz organizacja aktywnych form spędzania czasu wolnego (zaspokajanie ich potrzeb kulturalno-społecznych, rekreacyjnych i edukacyjnych poprzez organizowanie cyklicznych wydarzeń i spotkań integracyjnych, warsztatów międzypokoleniowych, wycieczek itp.). 6. Poprawa dostępności oraz jakości usług publicznych – zdiagnozowane potrzeby dotyczą przede wszystkim poprawy stanu technicznego budynków użyteczności
76 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
publicznej oraz zwiększenia standardu i rozszerzenia świadczonych usług na rzecz mieszkańców (m.in. edukacyjnych, kulturalnych, administracyjnych).
Zdiagnozowane potrzeby w zakresie przezwyciężania zjawisk kryzysowych w sferze gospodarczej to: 1. Zwiększenie przedsiębiorczości oraz wspieranie rozwoju przedsiębiorstw i działalności gospodarczych mieszkańców – istnieje potrzeba aktywizacji zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców w celu zwiększenia ich dochodów oraz liczby miejsc pracy na terenie obszaru rewitalizacji. 2. Tworzenie warunków do rozwoju gospodarczego obszaru rewitalizacji, bazującego na zasobach lokalnych – niezbędne jest podjęcie działań umożliwiających mieszkańcom założenie działalności gospodarczej związanej z wytwarzaniem czy sprzedażą produktów lokalnych, a także kreowania przyjaznego klimatu do inwestowania przez przedsiębiorstwa (m.in. ułatwienia formalno-prawne, wspieranie tworzenia zagospodarowywania obiektów na działalność gospodarczą: powierzchnie usługowe, handlowe lub produkcyjne). Zdiagnozowane potrzeby w zakresie przezwyciężania zjawisk kryzysowych w sferze przestrzenno-funkcjonalnej to: 1. Uporządkowanie oraz stworzenie atrakcyjnych przestrzeni publicznych sprzyjających aktywności mieszkańców – zauważa się szereg potrzeb związanych z poprawą estetyki, funkcjonalności i bezpieczeństwa w przestrzeni publicznej dla wzrostu aktywności społecznej i gospodarczej (m.in. poprzez tworzenie infrastruktury społecznej, elementów małej architektury, a także likwidowanie barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych i starszych). 2. Zwiększenie funkcjonalności układów komunikacyjnych z uwzględnieniem preferencji dla ruchu pieszego i rowerowego – niezbędne są również działania związane z remontem, modernizacją i/lub przebudową infrastruktury drogowej, uwzględniając potrzeby pieszych w zakresie poprawy ich bezpieczeństwa, a także związane z tworzeniem kompleksowego systemu ścieżek spacerowych, co stworzy atrakcyjne i bezpieczne warunki do rozwoju aktywności i integracji społecznej oraz wypoczynku i rekreacji mieszkańców.
Zdiagnozowane potrzeby w zakresie przezwyciężania zjawisk kryzysowych w sferze technicznej to:
77 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
1. Poprawa stanu technicznego oraz przebudowa obiektów użyteczności publicznej – zauważa się niedostateczne wykorzystanie istniejących już obiektów, ze względu na ich zły stan techniczny. W związku z tym konieczna jest ich przebudowa, modernizacja oraz adaptacja do nowych funkcji społecznych, kulturalnych i gospodarczych na rzecz mieszkańców. 2. Uporządkowanie i zwiększenie dostępu do podstawowej infrastruktury komunalnej dla użytkowników obszaru – zdiagnozowano szeroki zakres potrzeb w zakresie uzupełnienia braków lub poprawy stanu technicznego podstawowej infrastruktury komunalnej (zwłaszcza w zakresie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej), wpływającej na warunki i jakość zamieszkania czy prowadzenia działalności gospodarczej na wyznaczonym obszarze rewitalizacji. Zdiagnozowane potrzeby w zakresie przezwyciężania zjawisk kryzysowych w sferze środowiskowej to: 1. Ograniczenie tzw. „niskiej” emisji zanieczyszczeń – zdiagnozowano konieczność podjęcia kompleksowych działań zmniejszających poziom zanieczyszczenia powietrza w zakresie różnych projektów pozwalających na zastąpienie starych, nisko sprawnych urządzeń grzewczych bardziej proekologicznymi rozwiązaniami dostarczającymi ciepło oraz zastosowanie odnawialnych źródeł energii. 2. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców – potrzebne są inicjatywy edukacyjne dla mieszkańców obszaru rewitalizacji w zakresie świadomości, postaw oraz zachowań proekologicznych przyczyniających się do ochrony środowiska naturalnego. 3. Zachowanie i uporządkowanie terenów zieleni służących wypoczynkowi i rekreacji mieszkańców – zauważa się potrzebę w zakresie odpowiedniego uporządkowania i zagospodarowania przestrzeni publicznych, które będą pełnić funkcje społeczne na rzecz mieszkańców różnych grup wiekowych – szczególnie przestrzeń obok amfiteatru w Dołach oraz obok amfiteatru „Krakus” w Łysej Górze.
78 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
III. Część programowa 1. Założenia Gminnego Programu Rewitalizacji
Przeprowadzenie całościowej analizy zjawisk kryzysowych i potencjałów oraz wskazanie czynników mających szczególne znaczenie z punktu widzenia rewitalizacji (tabela 6) pozwoliło określić strategiczne kierunki działań dla wyznaczonego obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno. Określono wizję (planowany efekt), misję oraz 2 cele rewitalizacji, wokół których skoncentrowane zostały kierunki działań. Realizacja zaplanowanych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych pozwoli na wykonanie misji, a tym samym wyprowadzenie obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego.
1.1. Misja i wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji
Gminny Program Rewitalizacji opracowany został w układzie uwzględniającym dwa kluczowe jego elementy, tj. wizję – pokazującą wizerunek obszaru rewitalizacji w przyszłości i misję – będącą naczelnym kierunkiem zintegrowanej polityki terytorialnej, wokół której koncentrować się będą kompleksowe i partnerskie działania wszystkich interesariuszy rewitalizacji. Na podstawie przeprowadzonej pogłębionej diagnozy, analizy zjawisk kryzysowych i lokalnych potencjałów oraz w wyniku wspólnej pracy warsztatowej interesariuszy rewitalizacji, sformułowano wspólną misję i wizję stanu wyznaczonego obszaru po przeprowadzeniu procesu rewitalizacji.
WIZJA 2026 Obszar rewitalizacji w Gminie Dębno – estetyczna, funkcjonalna i bezpieczna przestrzeń publiczna, stwarzająca warunki do międzysektorowej współpracy aktywnych i przedsiębiorczych mieszkańców kultywujących i wykorzystujących tradycje ceramiczne do poprawy jakości życia
MISJA Wzmacnianie więzi społecznych i budowanie tożsamości miejsca oraz tworzenie warunków do aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców na rzecz
obszaru rewitalizacji, bazując na zasobach i tradycjach ceramicznych
79 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wizja obszaru rewitalizacji zawiera w sobie opis pożądanego stanu docelowego we wszystkich sferach, tj. społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej, a także po osiągnięciu celów rewitalizacji. W wymiarze społecznym na rewitalizowanych obszarach nastąpi poprawa jakości życia mieszkańców poprzez włączenie społeczne osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją, a także aktywizację i integrację społeczności lokalnej, bazujących na tradycjach ceramicznych i tożsamości lokalnej – dzięki programom wsparcia oraz „oddolnym” inicjatywom mieszkańców. W wymiarze gospodarczym proces rewitalizacji przyczyni się w sposób bezpośredni do pobudzenia przedsiębiorczości mieszkańców (szczególnie w zakresie rozwoju funkcji turystycznej opartej na walorach przyrodniczo-krajobrazowych oraz wytwarzaniu ceramicznych produktów lokalnych), wzmacniania postaw przedsiębiorczych kapitału młodych ludzi, a w sposób pośredni – do „ożywienia” gospodarczego przestrzeni publicznych wyznaczonego obszaru. W wymiarze funkcjonalno-przestrzennym po przeprowadzeniu kompleksowej rewitalizacji nastąpi ukształtowanie estetycznego, funkcjonalnego i bezpiecznego systemu przestrzeni publicznych poprzez zbudowanie spójności funkcjonalno-przestrzennej na obszarze rewitalizacji, sprzyjających aktywności społecznej i przedsiębiorczości społeczności lokalnej oraz rozwojowi funkcji rekreacyjnych i wypoczynkowych obszaru. W wymiarze technicznym dzięki realizacji kompleksowych działań zwiększy się dostępność mieszkańców do podstawowych usług komunalnych, a także poprawi się stan techniczny (w tym efektywność energetyczna) i wykorzystanie zdegradowanych budynków użyteczności publicznej, umożliwiając tym samym nadanie im nowej lub przywrócenie pierwotnej funkcji na rzecz rozwiązywania zdiagnozowanych problemów mieszkańców. W wymiarze środowiskowym nastąpi poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie tzw. „niskiej” emisji zanieczyszczeń, a także uporządkowanie i zachowanie terenów zieleni, które poprawią komfort życia mieszkańców. W związku z powyższym wizja obszarów rewitalizacji odnosi się do: 1) potrzeb – związanych z pobudzeniem aktywizacji społecznej i przedsiębiorczości interesariuszy rewitalizacji do międzysektorowej współpracy na rzecz poprawy jakości życia; 2) uwarunkowań – wynikających z lokalizacji na terenie o charakterze poprzemysłowym związanym z tradycjami ceramicznymi;
80 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
3) potencjałów obszaru rewitalizacji – walorów przyrodniczo-krajobrazowych, zasobów i lokalnych tradycji ceramicznych, których uruchomienie jest istotne do powodzenia procesu rewitalizacji.
1.2. Cele rewitalizacji wraz z odpowiadającymi im kierunkami działań
Wypełnienie przyjętej wizji i misji jest uwarunkowane realizacją postawionych celów rewitalizacji i zaplanowanych do realizacji kierunków działań, służących eliminacji lub ograniczeniu zdiagnozowanych na etapie diagnostycznym negatywnych zjawisk, ściśle odpowiadających przyjętym celom (schemat 3). Cele rewitalizacji są kwantyfikowalne (wymierne) oraz adekwatne do wyników pogłębionej diagnozy obszaru rewitalizacji, co zostało wykazane w tabeli 22 Wskaźniki monitoringowe wdrażania Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026, gdzie do poszczególnych celów przyporządkowano konkretne wskaźniki oddziaływania. W tabeli 7 zestawiono kierunki działań rewitalizacyjnych wraz z odpowiadającymi im zidentyfikowanymi potrzebami obszaru rewitalizacji.
81 Schemat 3 Założenia Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno na lata 2016–2026
WIZJA 2026
Obszar rewitalizacji Gminy Dębno – estetyczna i funkcjonalna przestrzeń publiczna stwarzająca warunki do międzysektorowej współpracy aktywnych i przedsiębiorczych mieszkańców wykorzystujących i kultywujących tradycje ceramiczne
CEL REWITALIZACJI 1. CEL REWITALIZACJI 2. Zbudowanie międzysektorowej współpracy Poprawa warunków życia mieszkańców interesariuszy rewitalizacji
KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.1. Integracja i aktywizacja społeczna Kształtowanie funkcjonalnej osób wykluczonych oraz zagrożonych i bezpiecznej przestrzeni publicznej ubóstwem oraz ochrona środowiska naturalnego
KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.2. Wspieranie aktywności społecznej Zapewnianie dostępu do wysokiej i przedsiębiorczości mieszkańców jakości usług publicznych bazującej na lokalnym dziedzictwie
Źródło: Opracowanie własne
82 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 7 Kierunki działań wraz z odniesieniem ich do zidentyfikowanych potrzeb rewitalizacyjnych, mające na celu eliminację lub ograniczenie występowania negatywnych zjawisk
Lp. KIERUNKI DZIAŁAŃ POTRZEBY REWITALIZACYJNE - Kompleksowe wsparcie osób wykluczonych społecznie i/lub zagrożonych ubóstwem. KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. - Przeciwdziałanie bezrobociu oraz zwiększenie kompetencji i kwalifikacji mieszkańców. - Zwiększenie zaangażowania mieszkańców w sprawy lokalne oraz aktywności i integracji w działaniu 1. Integracja i aktywizacja społeczna osób na rzecz obszaru rewitalizacji. wykluczonych oraz zagrożonych ubóstwem - Wyrównanie szans edukacyjnych i stworzenie możliwości do rozwoju ludzi młodych. - Zapewnianie udziału w życiu społecznym seniorom i osobom niepełnosprawnym. - Kompleksowe wsparcie osób wykluczonych społecznie i/lub zagrożonych ubóstwem. KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. - Przeciwdziałanie bezrobociu oraz zwiększenie kompetencji i kwalifikacji mieszkańców. - Zwiększenie przedsiębiorczości oraz wspieranie rozwoju przedsiębiorstw i działalności gospodarczych 2. Wspieranie aktywności społecznej i przedsiębiorczości mieszkańców bazującej mieszkańców. na lokalnym dziedzictwie - Tworzenie warunków do rozwoju gospodarczego obszaru rewitalizacji, bazującego na zasobach lokalnych. - Uporządkowanie oraz stworzenie atrakcyjnych przestrzeni publicznych sprzyjających aktywności mieszkańców. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.1. - Zwiększenie funkcjonalności układów komunikacyjnych z uwzględnieniem preferencji dla ruchu pieszego i rowerowego. 3. Kształtowanie funkcjonalnej i bezpiecznej - Uporządkowanie i zwiększenie dostępu do podstawowej infrastruktury komunalnej dla użytkowników przestrzeni publicznej oraz ochrona obszaru. środowiska naturalnego - Ograniczenie tzw. „niskiej” emisji zanieczyszczeń. - Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. - Zachowanie i uporządkowanie terenów zieleni służących wypoczynkowi i rekreacji mieszkańców. - Zapewnianie udziału w życiu społecznym seniorom i osobom niepełnosprawnym. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.2. - Poprawa dostępności oraz jakości usług publicznych. 4. Zapewnianie dostępu do wysokiej - Poprawa stanu technicznego oraz przebudowa obiektów użyteczności publicznej. jakości usług publicznych - Uporządkowanie i zwiększenie dostępu do podstawowej infrastruktury komunalnej dla użytkowników obszaru. Źródło: Opracowanie własne
83 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
2. Projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne w latach 2016–2026
Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 złożony jest z listy planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych, a także składa się z charakterystyki pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Dzięki temu dokument jest konstrukcją złożoną z wielu różnorodnych projektów, która warunkuje osiągnięcie zaplanowanych efektów, a tym samym ich efektywne oddziaływanie na zidentyfikowane na etapie diagnozy zjawiska kryzysowe oraz wykorzystuje lokalne potencjały.
2.1. Lista planowanych podstawowych projektów/przedsięwzięć
W wyniku prac nad Gminnym Programem Rewitalizacji oraz w oparciu o zasadę partycypacji społecznej oraz partnerstwa, zdefiniowano i scharakteryzowano 8 projektów podstawowych, czyli takich, bez których realizacja celów dokumentu nie będzie możliwa i obszar rewitalizacji nie będzie w stanie wyjść z kryzysowej sytuacji. Główne założenia projektów przedstawiają tabele 8–15. W tabeli 16 zestawiono logicznie przedsięwzięcia rewitalizacyjne i powiązano je z treścią dokumentu, tj. wskazano poszczególne przedsięwzięcia, które odpowiadają na zidentyfikowane w diagnozie czynniki i przyczyny degradacji oraz potencjały obszaru rewitalizacji.
Tabela 8 Projekt podstawowy nr 1 Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji Gminy Dębno Nazwa projektu w celu poprawy jakości życia mieszkańców
Lokalizacja obszar rewitalizacji Okres realizacji 2017–2020
Źródła środki UE (EFRR), budżet Szacowana wartość 2 mln zł finansowania państwa, budżet gminy Zakres rzeczowy projektu podstawowego obejmuje w szczególności następujące elementy: Zakres rzeczowy 1) przebudowę, rozbudowę, modernizację i adaptację budynku starej poczty realizowanych w Łysej Górze (w tym m.in. wymiana instalacji komunalnej, elektrycznej, zadań oraz stolarki okiennej i drzwiowej oraz termomodernizacja) na cele społeczne wraz efektywność z zagospodarowaniem najbliższego otoczenia na parking (wraz z infrastrukturą oddziaływania na towarzyszącą) w celu poprawy estetyki, funkcjonalności i bezpieczeństwa obszar rewitalizacji przestrzeni; oraz na realizację 2) zagospodarowanie przestrzeni publicznej pod ścieżkę historyczną nawiązującą celów rewitalizacji do tożsamości miejsca (tradycje ceramiczne) wokół amfiteatru „Krakus” w Łysej Górze oraz na cele społeczne, kulturalne, edukacyjne i rekreacyjne.
84 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Zakres obejmuje m.in.: wykonanie chodników utwardzonych i żwirowych, montaż małej architektury, ogrodzenia, balustrady terenowej oraz elementów ceramicznych, budowę placu zabaw; 3) przebudowę, rozbudowę, modernizację i adaptację budynku komunalnego i budynku OSP w Dołach na cele działalności społecznej i kulturalnej wraz z poprawą estetyki zewnętrznej i efektywności energetycznej poprzez m.in.: wykonanie niezbędnych instalacji infrastruktury komunalnej, elektrycznej, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, wykonanie termomodernizacji, a także doposażenie obiektu niezbędnego do prowadzenia działalności społecznej i kulturalnej; 4) zagospodarowanie przestrzeni publicznych (w tym otoczenia amfiteatru w Dołach) na cele społeczne, artystyczne, rekreacyjne i kulturalne w Dołach, obejmujące m.in.: wykonanie chodników utwardzonych i żwirowych, montaż obiektów małej architektury, altany, ogrodzenia oraz budowę placu zabaw; 5) dostosowanie budynków oraz przestrzeni do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych poprzez likwidację barier architektonicznych; 6) zagospodarowanie i wyznaczenie miejsca do prowadzenia przez mieszkańców działalności gospodarczych (szczególnie bazujących na tradycjach ceramicznych); 7) wykonanie (dokończenie) odcinka chodnika w miejscowości Doły do granicy sołectwa w celu zwiększenia bezpieczeństwa i dostępności do rewitalizowanych obiektów i przestrzeni; 8) wykorzystanie zachowań niskoemisyjnych oraz wykonanie niezbędnych prac mających na celu modernizację infrastruktury technicznej związanej z przestrzeniami publicznymi objętymi wsparciem; 9) modernizację boiska sportowego i wykonanie ogrodzenia przy szkole w Łysej Górze w celu zwiększenia bezpieczeństwa użytkowania. W ramach realizacji projektu przewiduje się uwzględnienie rozwiązań wpływających na bezpieczeństwo przeciwpożarowe.
Realizacja projektu wpłynie na ukształtowanie przestrzeni publicznej przyjaznej dla mieszkańców, a także będzie sprzyjała zachowaniom niskoemisyjnym. Dodatkowo nastąpi ponowne wykorzystanie terenu i wypełnienie zabudowy zamiast ekspansji na tereny niezabudowane. W efekcie zostanie poprawiona jakość życia mieszkańców oraz wzmocnione więzi społeczne, nastąpi poprawa estetyki przestrzeni publicznej oraz powiązanie jej z otoczeniem, a także zachowanie tożsamości miejsca (tradycje ceramiczne). Poprawiona zostanie również dostępność do rewitalizowanej przestrzeni (m.in. zagospodarowanie przestrzeni pod parkingi i chodnik) z uwzględnieniem funkcjonowania osób niepełnosprawnych i starszych. Przebudowa budynku starej poczty na cele społeczne przyczyni się do objęcia wsparciem osób będących w trudnej sytuacji życiowej. Budowa ścieżki historycznej oraz zagospodarowanie przestrzeni publicznych będzie zmierzało do ochrony dziedzictwa kulturowego (ceramicznego rzemiosła artystycznego), a także stworzenia miejsc wypoczynku i rekreacji, co przyczyni się również do profilaktyki prozdrowotnej i propagowaniem aktywnego i zdrowego trybu życia. Przebudowa budynku komunalnego i budynku OSP w Dołach przyczyni się do zwiększenia aktywności i integracji mieszkańców oraz dostępu do usług o charakterze kulturalnym, edukacyjnym i społecznym. W ramach projektu przeprowadzone zostaną również działania społeczne o charakterze integracyjnym i aktywizacyjnym w ramach „mikro” inicjatyw dla mieszkańców obszaru rewitalizacji, które prowadzić będą do ich bezpośredniego zaangażowania w wykonywanie prac porządkowych oraz działań związanych ze 85 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
wspólnym zagospodarowaniem przestrzeni publicznych, zgodnie z ich potrzebami i oczekiwaniami. Dzięki takim działaniom możliwe będzie współdecydowanie mieszkańców o zagospodarowaniu przestrzeni publicznej, a tym samym zwiększy się współodpowiedzialność za dobro wspólne i zaangażowanie w sprawy lokalne.
Podmioty Gmina Dębno, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, partnerzy społeczni realizujące projekt i gospodarczy
mieszkańcy obszaru rewitalizacji, mieszkańcy gminy, organizacje pozarządowe, Grupy docelowe grupy nieformalne, osoby planujące założyć działalność gospodarczą na obszarze rewitalizacji Realizacja projektu oddziaływać będzie na następujące zidentyfikowane problemy (w tabeli 6): 1) w sferze społecznej: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 – poprzez społeczne włączenie osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją, stworzenie możliwości do wzrostu aktywności społecznej i gospodarczej lokalnej społeczności oraz prowadzenia działalności i rozszerzenia usług o charakterze społecznym, sportowym, rekreacyjnym, edukacyjnym, kulturalnym dostosowanych do zróżnicowanych potrzeb różnych grup społecznych. 2) w sferze gospodarczej: 1, 3, 4 – poprzez stworzenie funkcjonalnych warunków do rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców. 3) w sferze przestrzenno-funkcjonalnej: 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 – poprzez estetyczną i funkcjonalną modernizację, przebudowę i adaptację obiektów i zagospodarowanie przestrzenie do prowadzenia nowych lub rozwinięcia istniejących funkcji na rzecz różnych grup społecznych (w tym również poprawa bezpieczeństwa i likwidacja barier architektonicznych). 4) w sferze technicznej: 1, 2, 3, 4 – w szczególności poprzez wykorzystanie zdegradowanych obiektów na różnego rodzaju cele, zwiększenie ich Oddziaływanie efektywności energetycznej oraz wymianę przestarzałych instalacji. projektu 5) w sferze środowiskowej: 1, 2, 3 – poprzez podjęcie działań mających na celu na zdiagnozowane ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko, wzrost udziału terenów problemy zieleni urządzonej i wzrost świadomości mieszkańców w zakresie ekologii. i potencjały Ponadto podczas wdrażania zakresu przedmiotowego projektu wykorzystywane będą następujące potencjały (tabela 6): 1) w sferze społecznej: 4, 5 – wysoki kapitał młodych osób oraz kultywowanie tradycji ceramicznych do wzrostu integracji (w tym międzypokoleniowej), budowania więzi społecznych, wzrostu aktywności w działalnościach społecznych oraz włączenia społecznego osób wykluczonych i/lub zagrożonych ubóstwem. 2) w sferze gospodarczej: 1 – poprzez wykorzystanie bogatych tradycji ceramicznych do rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców. 3) w sferze przestrzenno-funkcjonalnej: 1, 2 – poprzez wykorzystanie wysokiej dostępności do rewitalizowanych obszarów oraz zagospodarowanie przestrzeni publicznych. 4) w sferze technicznej: 1 – poprzez wykorzystanie zdegradowanych obiektów do stworzenia nowych lub rozszerzenia istniejących usług o zróżnicowanym charakterze. 5) w sferze środowiskowej: 1 – poprzez wykorzystanie walorów przyrodniczo- krajobrazowych. Cele rewitalizacji, CEL REWITALIZACJI 1. Zbudowanie międzysektorowej współpracy kierunki działań, interesariuszy rewitalizacji. które realizuje KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. Integracja i aktywizacja społeczna osób
86 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
projekt wykluczonych oraz zagrożonych ubóstwem. KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. Wspieranie aktywności społecznej i przedsiębiorczości mieszkańców bazującej na lokalnym dziedzictwie. CEL REWITALIZACJI 2. Poprawa warunków życia mieszkańców. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.1. Kształtowanie funkcjonalnej i bezpiecznej przestrzeni publicznej oraz ochrona środowiska naturalnego. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.2. Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych. Projekt Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców wykazuje powiązanie z projektami podstawowymi w odniesieniu do poprawy dostępności i funkcjonalności obiektów i przestrzeni na stworzenie nowych oraz rozszerzenie istniejących usług o zróżnicowanym charakterze: • Projekt 2: Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii Powiązanie Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny projektu z innymi Dom/ Klub Senior. projektami • Projekt 3: Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy rewitalizacyjnymi w m. Łysa Góra. oraz efektywność • Projekt 4: Ograniczenie niskiej emisji. oddziaływania • Projekt 5: Wzrost przedsiębiorczości mieszkańców – kompleksowe wsparcie na obszar dla przedsiębiorców i osób zamierzających założyć działalność rewitalizacji oraz gospodarczą. na realizację celów • Projekt 6: Szkoła przyszłości. rewitalizacji • Projekt 7: Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno – budowanie tożsamości miejsca. • Projekt 8: Włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem i ubóstwem – aktywizacja społeczna i zawodowa. Projekt efektywnie będzie oddziaływał na cały obszar rewitalizacji we wszystkich sferach oraz na 2 cele rewitalizacji poprzez zwiększenie możliwości do budowania międzysektorowej współpracy opartej na integracji i aktywizacji społeczno- gospodarczej mieszkańców, jak również poprawy ich jakości życia poprzez tworzenie nowych i rozszerzenie istniejących usług o zróżnicowanym charakterze. TYP A – przebudowa, rozbudowa, modernizacja, adaptacja obiektów infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne. TYP C – działania prowadzące do ożywienia gospodarczego rewitalizowanych Typ projektu obszarów. według SzOOP TYP D – zagospodarowanie (przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja) przestrzeni publicznej na cele społeczne (np. place, skwery, parki, drogi rowerowe). TYP E – modernizacje, renowacje budynków użyteczności publicznej poprawiające ich estetykę zewnętrzną. Prognozowane rezultaty planowanych działań to: Prognozowane - rozwój oraz poprawa dostępności do infrastruktury społecznej; rezultaty wraz - efektywne wykorzystanie budynków będących w zasobach gminy na cele ze sposobem ich społeczne i kulturalne; oceny i zmierzenia - zwiększenie jakości i rozszerzenie oferty usług w zakresie kultury, edukacji w odniesieniu i spędzania czasu wolnego; do celów - poprawa jakości i rozszerzenie oferty usług publicznych o charakterze rewitalizacji społecznym;
87 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
- stworzenie bezpiecznej, estetycznej przestrzeni publicznej służącej mieszkańcom; - ochrona, zabezpieczenie i udostępnienie zasobu dziedzictwa kulturowego; - ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie tzw. „niskiej” emisji zanieczyszczeń; - aktywizacja społeczna, integracja i wzmocnienie więzi społecznych mieszkańców; - włączenie społeczne osób wykluczonych i/lub zagrożonych ubóstwem; - zwiększenie zaangażowania mieszkańców w sprawy lokalne; - rozwój przedsiębiorczości mieszkańców; - wzrost tożsamości lokalnej.
Wskaźniki produktu i rezultatu: 1) Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją. 2) Liczba wspartych obiektów infrastruktury zlokalizowanych na rewitalizowanych obszarach. 3) Liczba przedsiębiorstw ulokowanych na zrewitalizowanych obszarach. 4) Liczba osób korzystających z obiektów/przestrzeni objętych wsparciem.
Sposób monitorowania rezultatów projektów w odniesieniu do celów rewitalizacji przedstawiony został w rozdziale 2. System monitoringu, oceny i wprowadzania zmian do programu IV części wdrożeniowej niniejszego dokumentu.
Tabela 9 Projekt podstawowy nr 2 Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania publiczne z zakresu pomocy Nazwa projektu społecznej i wspierania osób niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny Dom/ Klub Senior27
Lokalizacja obszar rewitalizacji Okres realizacji 2018–2023
środki UE (EFRR), budżet Źródła Szacowana wartość 3,65 mln zł państwa, budżet gminy, finansowania budżet powiatu Zakres rzeczowy projektu obejmuje przebudowę, rozbudowę, modernizację i adaptację oraz renowację wraz z poprawą estetyki zewnętrznej budynku „byłych warsztatów szkolnych” w Łysej Górze przy Technikum Ceramicznym z przeznaczeniem na cele społeczne, w tym m.in. zadania publiczne z zakresu Zakres rzeczowy pomocy społecznej i wspierania osób niepełnosprawnych, np. Zakład Aktywności realizowanych Zawodowej, Warsztat Terapii Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację zadań oraz seniorów np. Dzienny Dom/Klub Senior. efektywność Proponowane działania inwestycyjne to m.in.: oddziaływania na • modernizacja energetyczna budynku, w tym modernizacja kotłowni wraz obszar rewitalizacji z modernizacją c.o.; oraz na realizację • wykonanie zabezpieczenia ppoż.; celów rewitalizacji • wymiana stolarki okiennej i drzwiowej; • wykonanie nowego dachu na budynku; • ocieplenie budynku i elewacja zewnętrzna; • docieplenie stropu zewnętrznego i stropu nad nieogrzewanym poddaszem; • remont i wyposażenie pomieszczeń;
27 Nazwa projektu tożsama ze złożoną fiszką projektową przez Starostwo Powiatowe w Brzesku oraz opracowywanym programem funkcjonalno-użytkowym dla tego budynku. 88 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
• remont i wykonanie nowych instalacji wewnętrznych, w tym klimatyzacji; • zagospodarowanie terenu (teren rekreacyjny); • przystosowanie obiektu dla potrzeb i prowadzenia między innymi: Zakładu Aktywności Zawodowej, Warsztatu Terapii Zajęciowej, Dom/Klub Senior. Podmioty Starostwo Powiatowe w Brzesku realizujące projekt
mieszkańcy obszaru rewitalizacji, mieszkańcy gminy, mieszkańcy powiatu Grupy docelowe brzeskiego oraz mieszkańcy subregionu tarnowskiego Realizacja projektu oddziaływać będzie na następujące zidentyfikowane problemy (w tabeli 6): 1) w sferze społecznej: 1, 2, 3, 4, 7 – poprzez włączenie społeczne osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją, dostosowanie oferty usług do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych oraz ich aktywizacja społeczno- gospodarcza. 2) w sferze gospodarczej: 1, 2 – poprzez wzrost przedsiębiorczości mieszkańców oraz stworzenie systemu wsparcia (Zakład Aktywności Zawodowej). 3) w sferze przestrzenno-funkcjonalnej: 1, 6 – poprzez zagospodarowanie otoczenia budynku na cele rekreacyjne z przystosowaniem do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych. 4) w sferze technicznej: 1, 2, 4 – w szczególności poprzez wykorzystanie Oddziaływanie zdegradowanego obiektu na cele społeczne, zwiększenie efektywności projektu energetycznej oraz wymianę przestarzałych instalacji w budynku. na zdiagnozowane 5) w sferze środowiskowej: 1 – poprzez podjęcie działań związanych z poprawą problemy efektywności energetycznej budynku mających na celu ograniczenie i potencjały negatywnego wpływu na środowisko – ograniczenie zjawiska niskiej emisji. Ponadto podczas wdrażania zakresu przedmiotowego projektu wykorzystywane będą następujące potencjały (tabela 6): 1) w sferze gospodarczej: 1 – poprzez wykorzystanie bogatych tradycji ceramicznych do rozwoju aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców. 2) w sferze przestrzenno-funkcjonalnej: 1, 2 – poprzez wykorzystanie wysokiej dostępności do rewitalizowanych obszarów oraz zagospodarowanie przestrzeni publicznych. 3) w sferze technicznej: 1 – poprzez wykorzystanie zdegradowanego obiektu do stworzenia nowych usług społecznych. 4) w sferze środowiskowej: 1 – poprzez wykorzystanie walorów przyrodniczo- krajobrazowych. CEL REWITALIZACJI 1. Zbudowanie międzysektorowej współpracy interesariuszy rewitalizacji. KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. Integracja i aktywizacja społeczna osób wykluczonych oraz zagrożonych ubóstwem. Cele rewitalizacji, KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. Wspieranie aktywności społecznej kierunki działań, i przedsiębiorczości mieszkańców bazującej na lokalnym dziedzictwie. które realizuje CEL REWITALIZACJI 2. Poprawa warunków życia mieszkańców. projekt KIERUNEK DZIAŁANIA 2.1. Kształtowanie funkcjonalnej i bezpiecznej przestrzeni publicznej oraz ochrona środowiska naturalnego. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.2. Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych. Powiązanie Projekt Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na działce nr 456/20 projektu z innymi w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania publiczne z zakresu pomocy projektami społecznej i wspierania osób niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności
89 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 rewitalizacyjnymi Zawodowej, Warsztat Terapii Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację oraz efektywność seniorów np. Dzienny Dom/ Klub Senior wykazuje powiązanie z projektami oddziaływania podstawowymi w odniesieniu do poprawy dostępności i funkcjonalności obiektu na obszar i przestrzeni na stworzenie nowych usług społecznych: rewitalizacji oraz • Projekt 1: Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji na realizację celów Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców. rewitalizacji • Projekt 3: Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy w m. Łysa Góra. • Projekt 4: Ograniczenie niskiej emisji. • Projekt 7: Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno – budowanie tożsamości miejsca. • Projekt 8: Włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem i ubóstwem – aktywizacja społeczna i zawodowa. Projekt efektywnie będzie oddziaływał na cały obszar rewitalizacji we wszystkich sferach oraz na 2 cele rewitalizacji poprzez zwiększenie możliwości do budowania międzysektorowej współpracy opartej na integracji i aktywizacji społeczno- gospodarczej mieszkańców korzystających z usług o charakterze społecznym, jak również poprawy ich jakości życia poprzez tworzenie nowych usług społecznych. TYP A – przebudowa, rozbudowa, modernizacja, adaptacja obiektów Typ projektu infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne. według SzOOP TYP E – modernizacje, renowacje budynków użyteczności publicznej poprawiające ich estetykę zewnętrzną. Prognozowane rezultaty planowanych działań to: - rozwój oraz poprawa dostępności do infrastruktury społecznej; - efektywne wykorzystanie budynków będących w zasobach powiatu na cele społeczne; - poprawa jakości i rozszerzenie oferty usług publicznych o charakterze społecznym; - stworzenie bezpiecznej, estetycznej przestrzeni publicznej służącej mieszkańcom; - ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie tzw. „niskiej” emisji Prognozowane zanieczyszczeń; rezultaty wraz - aktywizacja społeczna, integracja i wzmocnienie więzi społecznych ze sposobem ich mieszkańców; oceny i zmierzenia - włączenie społeczne osób wykluczonych i/lub zagrożonych ubóstwem; w odniesieniu - zwiększenie zaangażowania mieszkańców w sprawy lokalne; do celów - rozwój przedsiębiorczości mieszkańców; rewitalizacji - wzrost tożsamości lokalnej.
Wskaźniki produktu i rezultatu: 1) Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją. 2) Liczba wspartych obiektów infrastruktury zlokalizowanych na rewitalizowanych obszarach. 3) Liczba osób korzystających z obiektów/przestrzeni objętych wsparciem.
Sposób monitorowania rezultatów projektów w odniesieniu do celów rewitalizacji przedstawiony został w rozdziale 2. System monitoringu, oceny i wprowadzania zmian do programu IV części wdrożeniowej niniejszego dokumentu.
90 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 10 Projekt podstawowy nr 3
Nazwa projektu Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy w m. Łysa Góra28
Lokalizacja obszar rewitalizacji Okres realizacji 2018–2023
środki UE (EFRR), budżet Źródła Szacowana wartość 2,5 mln zł państwa, budżet gminy, finansowania budżet powiatu Celem głównym projektu jest remont i termomodernizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy w m. Łysa Góra. Zakres obejmuje działania poprawiające estetykę zewnętrzną oraz modernizację i adaptację obiektu na cele społeczne, co przyczyni się do wyrównania różnic w dostępie do nowoczesnej bazy obiektów przeznaczonych na cele społeczne oraz tworzenie nowej jakości życia dla osób korzystających ze zmodernizowanego obiektu. Ponadto działania w zakresie Zakres rzeczowy modernizacji energetycznej korzystnie wpłyną na lokalne środowisko naturalne, realizowanych a wykonanie zewnętrznej elewacji poprawi estetykę budynku. Modernizacja obiektu zadań oraz będzie sprzyjać rozwijaniu różnorodnych form aktywności społecznych dla efektywność mieszkańców, a to z kolei wpłynie na zacieśnienie więzi społecznej i zwiększenie oddziaływania na integracji społeczności lokalnej. obszar rewitalizacji Zakres rzeczowy projektu obejmuje: • modernizacja energetyczna budynku w tym modernizacja kotłowni wraz oraz na realizację z modernizacją c.o.; celów rewitalizacji • ocieplenie budynku i wykonanie elewacji zewnętrznej; • docieplenie stropu zewnętrznego i stropu nad nieogrzewanym poddaszem; • remont i wyposażenie pomieszczeń; • remont i wykonanie nowych instalacji wewnętrznych w tym klimatyzacji; • zagospodarowanie terenu (teren rekreacyjny); • wymiana oświetlenia na LED. Podmioty Starostwo Powiatowe w Brzesku realizujące projekt
mieszkańcy obszaru rewitalizacji, mieszkańcy gminy, mieszkańcy powiatu Grupy docelowe brzeskiego oraz mieszkańcy subregionu tarnowskiego Realizacja projektu oddziaływać będzie na następujące zidentyfikowane problemy (w tabeli 6): 1) w sferze społecznej: 1, 2, 3, 4, 7 – poprzez włączenie społeczne osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją, dostosowanie oferty usług do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych oraz ich aktywizację społeczną. 2) w sferze przestrzenno-funkcjonalnej: 1, 6 – poprzez zagospodarowanie otoczenia budynku na cele rekreacyjne z przystosowaniem do potrzeb osób Oddziaływanie niepełnosprawnych i starszych. projektu 3) w sferze technicznej: 1, 2, 4 – w szczególności poprzez wykorzystanie na zdiagnozowane zdegradowanego obiektu na cele społeczne, zwiększenie efektywności problemy energetycznej oraz wymianę przestarzałych instalacji w budynku. i potencjały 4) w sferze środowiskowej: 1 – poprzez podjęcie działań związanych z poprawą efektywności energetycznej budynku mających na celu ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko – ograniczenie zjawiska niskiej emisji. Ponadto podczas wdrażania zakresu przedmiotowego projektu wykorzystywane będą następujące potencjały (tabela 6): 1) w sferze przestrzenno-funkcjonalnej: 1, 2 – poprzez wykorzystanie wysokiej dostępności do rewitalizowanych obszarów oraz zagospodarowanie przestrzeni
28 Nazwa projektu tożsama ze złożoną fiszką projektową przez Starostwo Powiatowe w Brzesku. 91 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
publicznych. 2) w sferze technicznej: 1 – poprzez wykorzystanie zdegradowanego obiektu do stworzenia nowych usług społecznych. 3) w sferze środowiskowej: 1 – poprzez wykorzystanie walorów przyrodniczo- krajobrazowych. CEL REWITALIZACJI 1. Zbudowanie międzysektorowej współpracy interesariuszy rewitalizacji. KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. Integracja i aktywizacja społeczna osób wykluczonych oraz zagrożonych ubóstwem. Cele rewitalizacji, KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. Wspieranie aktywności społecznej kierunki działań, i przedsiębiorczości mieszkańców bazującej na lokalnym dziedzictwie. które realizuje CEL REWITALIZACJI 2. Poprawa warunków życia mieszkańców. projekt KIERUNEK DZIAŁANIA 2.1. Kształtowanie funkcjonalnej i bezpiecznej przestrzeni publicznej oraz ochrona środowiska naturalnego. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.2. Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych. Projekt Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy w m. Łysa Góra wykazuje powiązanie z projektami podstawowymi w odniesieniu do poprawy dostępności i funkcjonalności obiektu i przestrzeni na stworzenie nowych usług społecznych: • Projekt 1: Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców. Powiązanie • Projekt 2: Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na projektu z innymi działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania projektami publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób rewitalizacyjnymi niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii oraz efektywność Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny oddziaływania Dom/ Klub Senior. na obszar • Projekt 4: Ograniczenie niskiej emisji. rewitalizacji oraz • Projekt 7: Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno na realizację celów – budowanie tożsamości miejsca. rewitalizacji • Projekt 8: Włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem i ubóstwem – aktywizacja społeczna i zawodowa. Projekt efektywnie będzie oddziaływał na cały obszar rewitalizacji w sferze społecznej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej oraz na 2 cele rewitalizacji poprzez zwiększenie możliwości do budowania międzysektorowej współpracy opartej na integracji i aktywizacji społecznej mieszkańców, jak również poprawy ich jakości życia poprzez tworzenie nowych usług społecznych. TYP A – przebudowa, rozbudowa, modernizacja, adaptacja obiektów Typ projektu infrastrukturalnych z przeznaczeniem na cele społeczne. według SzOOP TYP E – modernizacje, renowacje budynków użyteczności publicznej poprawiające ich estetykę zewnętrzną. Prognozowane rezultaty planowanych działań to: Prognozowane - rozwój oraz poprawa dostępności do infrastruktury społecznej; rezultaty wraz - efektywne wykorzystanie budynków będących w zasobach powiatu na cele ze sposobem ich społeczne; oceny i zmierzenia - poprawa jakości i rozszerzenie oferty usług publicznych o charakterze w odniesieniu społecznym; do celów - stworzenie bezpiecznej, estetycznej przestrzeni publicznej służącej rewitalizacji mieszkańcom; - ochrona środowiska naturalnego i ograniczenie tzw. „niskiej” emisji
92 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
zanieczyszczeń; - aktywizacja społeczna, integracja i wzmocnienie więzi społecznych mieszkańców; - włączenie społeczne osób wykluczonych i/lub zagrożonych ubóstwem; - zwiększenie zaangażowania mieszkańców w sprawy lokalne; - rozwój przedsiębiorczości mieszkańców; - wzrost tożsamości lokalnej.
Wskaźniki produktu i rezultatu: 1) Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją. 2) Liczba wspartych obiektów infrastruktury zlokalizowanych na rewitalizowanych obszarach. 3) Liczba osób korzystających z obiektów/przestrzeni objętych wsparciem.
Sposób monitorowania rezultatów projektów w odniesieniu do celów rewitalizacji przedstawiony został w rozdziale 2. System monitoringu, oceny i wprowadzania zmian do programu IV części wdrożeniowej niniejszego dokumentu.
Tabela 11 Projekt podstawowy nr 4
Nazwa projektu Ograniczenie niskiej emisji
Gmina Dębno Lokalizacja Okres realizacji 2016–2020 (w tym obszar rewitalizacji) Źródła środki UE (EFRR), budżet Szacowana wartość 3 mln zł finansowania państwa, budżet gminy Działanie skierowane jest na wymianę starych kotłów, pieców, urządzeń grzewczych na paliwa stałe wraz z wykonaniem wewnętrznych instalacji w budynku, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania nowego systemu Zakres rzeczowy ogrzewania. Wsparcie będzie udzielone na inwestycje w źródła ciepła realizowanych wykorzystujące paliwa stałe oraz w źródła ciepła spalające biomasę lub zadań oraz wykorzystujące paliwa gazowe. efektywność Przedmiotem projektu jest wymiana ok. 200 szt. źródeł ciepła na wysokosprawne oddziaływania na i bardziej ekologiczne kotły i piece oraz prace przystosowawcze instalacji obszar rewitalizacji wewnętrznej w budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie Gminy oraz na realizację Dębno. celów rewitalizacji Dodatkowo zostanie przeprowadzona kampania edukacyjno-informacyjna dotycząca promowania odnawialnych źródeł energii, edukująca i podnosząca świadomość ekologiczną mieszkańców.
Podmioty Gmina Dębno, podmioty prywatne realizujące projekt
Grupy docelowe mieszkańcy obszaru rewitalizacji, mieszkańcy gminy
Realizacja projektu oddziaływać będzie na następujące zidentyfikowane problemy Oddziaływanie (w tabeli 6): projektu 1) w sferze technicznej: 4 – poprzez wymianę przestarzałych i nieefektywnych na zdiagnozowane instalacji grzewczych. problemy 2) w sferze środowiskowej: 1, 3 – poprzez podjęcie działań mających na celu i potencjały ograniczenie niskiej emisji o poprawę jakości powietrza, jak również edukację mieszkańców w zakresie wzrostu ich świadomości ekologicznej.
93 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Ponadto podczas wdrażania zakresu przedmiotowego projektu wykorzystywane będą następujące potencjały (tabela 6): 1) w sferze środowiskowej: 1 – poprzez zmniejszenie uciążliwości działalności człowieka na istniejącą formę ochrony przyrody. CEL REWITALIZACJI 2. Poprawa warunków życia mieszkańców. Cele rewitalizacji, KIERUNEK DZIAŁANIA 2.1. Kształtowanie funkcjonalnej i bezpiecznej kierunki działań, przestrzeni publicznej oraz ochrona środowiska naturalnego. które realizuje KIERUNEK DZIAŁANIA 2.2. Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości usług projekt publicznych. Projekt Ograniczenie niskiej emisji wykazuje powiązanie z projektami podstawowymi w odniesieniu do poprawy dostępności i funkcjonalności obiektów i przestrzeni na stworzenie nowych oraz rozszerzenie istniejących usług o zróżnicowanym charakterze: Powiązanie • Projekt 1: Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji projektu z innymi Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców. projektami • Projekt 2: Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na rewitalizacyjnymi działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania oraz efektywność publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób oddziaływania niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii na obszar Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny rewitalizacji oraz Dom/ Klub Senior. na realizację celów • Projekt 3: Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy rewitalizacji w m. Łysa Góra. Projekt efektywnie będzie oddziaływał na cały obszar rewitalizacji w sferze technicznej i środowiskowej oraz na 2 cele rewitalizacji poprzez ochronę środowiska naturalnego. Prognozowane rezultaty planowanych działań to: - poprawa stanu środowiska naturalnego poprzez ograniczenie tzw. „niskiej” emisji zanieczyszczeń, Prognozowane - ograniczenie negatywnego wpływu na obszary cenne przyrodniczo, rezultaty wraz - podniesienie świadomości ekologicznej, ze sposobem ich - poprawa jakości życia mieszkańców. oceny i zmierzenia w odniesieniu Wskaźniki produktu i rezultatu: do celów 1) Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją. rewitalizacji 2) Liczba osób objętych wsparciem.
Sposób monitorowania rezultatów projektów w odniesieniu do celów rewitalizacji przedstawiony został w rozdziale 2. System monitoringu, oceny i wprowadzania
zmian do programu IV części wdrożeniowej niniejszego dokumentu.
94 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 12 Projekt podstawowy nr 5 Wzrost przedsiębiorczości mieszkańców – kompleksowe wsparcie dla Nazwa projektu przedsiębiorców i osób zamierzających założyć działalność gospodarczą Gmina Dębno Lokalizacja Okres realizacji 2017–2026 (w tym obszar rewitalizacji) Źródła środki UE (EFS), budżet Szacowana wartość 1 mln zł finansowania gminy Przedmiotowy zakres projektu obejmuje stworzenie kompleksowego systemu usług informacyjno-doradczych dla przedsiębiorców oraz osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą. Projekt zakłada w szczególności: 1. świadczenie usług informacyjnych i doradczych dotyczących zakładania i prowadzenia działalności gospodarczych (m.in. usługa doradztwa-asysty); Zakres rzeczowy 2. propagowanie i wspieranie przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym, realizowanych wpisujących się w szczególności w cele strategii rozwoju regionu i kraju; zadań oraz 3. wspieranie ginących zawodów; efektywność 4. promowanie postaw przedsiębiorczych; oddziaływania na 5. utworzenie systemu zachęt i ulg dla inwestorów; obszar rewitalizacji 6. organizację warsztatów, szkoleń, prelekcji i innych; oraz na realizację 7. kreowanie forum współpracy z różnymi instytucjami. celów rewitalizacji Celem projektu jest wzrost przedsiębiorczości mieszkańców, w szczególności prowadzenia zachęt dotyczących zakładania i prowadzenia działalności gospodarczych, jak również pomoc w prowadzeniu przedsiębiorstw (szczególnie w początkowym stadium) z wykorzystaniem wspartej w działaniach rewitalizacyjnych infrastruktury.
Podmioty Gmina Dębno, partnerzy społeczni i gospodarczy realizujące projekt
Grupy docelowe mieszkańcy obszaru rewitalizacji, mieszkańcy gminy
Realizacja projektu oddziaływać będzie na następujące zidentyfikowane problemy (w tabeli 6): 1) w sferze społecznej: 2, 3, 4, 8 – w szczególności poprzez stworzenie możliwości, edukację i doradztwo dla mieszkańców, w tym osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją do zakładania i prowadzenia działalności gospodarczych oraz samozatrudnienia. 2) w sferze gospodarczej: 1, 2, 3 – poprzez zwiększenie świadomości osób Oddziaływanie prowadzących działalności gospodarcze zwiększy się ich trwałość, a także projektu stworzenie kompleksowego systemu wsparcia przedsiębiorczości. na zdiagnozowane Ponadto podczas wdrażania zakresu przedmiotowego projektu wykorzystywane problemy będą następujące potencjały (tabela 6): i potencjały 1) w sferze społecznej: 4, 5 – wykorzystanie wysokiego kapitału młodych osób oraz kultywowania tradycji ceramicznych do wzrostu przedsiębiorczości i aktywności gospodarczej mieszkańców. 2) w sferze gospodarczej: 1 – poprzez wykorzystanie bogatych tradycji ceramicznych do rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców. 3) w sferze środowiskowej: 1 – poprzez wykorzystanie walorów przyrodniczo- krajobrazowych do wzrostu przedsiębiorczości mieszkańców. Cele rewitalizacji, CEL REWITALIZACJI 1. Zbudowanie międzysektorowej współpracy kierunki działań, interesariuszy rewitalizacji. 95 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
które realizuje KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. Integracja i aktywizacja społeczna osób projekt wykluczonych oraz zagrożonych ubóstwem. KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. Wspieranie aktywności społecznej i przedsiębiorczości mieszkańców bazującej na lokalnym dziedzictwie. Projekt Wzrost przedsiębiorczości mieszkańców – kompleksowe wsparcie dla przedsiębiorców i osób zamierzających założyć działalność gospodarczą wykazuje powiązanie z projektami podstawowymi w odniesieniu do wzrostu przedsiębiorczości mieszkańców oraz zwiększenia trwałości istniejących przedsiębiorstw: • Projekt 1: Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców. Powiązanie • Projekt 2: Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na projektu z innymi działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania projektami publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób rewitalizacyjnymi niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii oraz efektywność Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny oddziaływania Dom/ Klub Senior. na obszar • Projekt 3: Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy rewitalizacji oraz w m. Łysa Góra. na realizację celów • Projekt 7: Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno rewitalizacji – budowanie tożsamości miejsca. • Projekt 8: Włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem i ubóstwem – aktywizacja społeczna i zawodowa. Projekt efektywnie będzie oddziaływał na cały obszar rewitalizacji w sferze społecznej, gospodarczej i środowiskowej oraz 1 cel rewitalizacji poprzez zwiększenie możliwości do budowania międzysektorowej współpracy opartej na aktywizacji gospodarczej mieszkańców. Prognozowane rezultaty planowanych działań to: pobudzenie i zwiększenie przedsiębiorczości mieszkańców, aktywizacja społeczna i zawodowa osób pozostających bez pracy; zmniejszenie liczby bezrobotnych i korzystających z pomocy społecznej; poprawa jakości i rozszerzenie oferty usług publicznych o charakterze społecznym; Prognozowane stworzenie atrakcyjnych warunków do inwestowania przez przedsiębiorstwa; rezultaty wraz ze sposobem ich rozwój gospodarczy gminy (w tym obszaru rewitalizacji). oceny i zmierzenia Wskaźniki produktu i rezultatu: w odniesieniu 1) Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją. do celów 2) Liczba wspartych obiektów infrastruktury zlokalizowanych na rewitalizacji rewitalizowanych obszarach. 3) Liczba przedsiębiorstw ulokowanych na zrewitalizowanych obszarach. 4) Liczba osób korzystających z obiektów/przestrzeni objętych wsparciem.
Sposób monitorowania rezultatów projektów w odniesieniu do celów rewitalizacji przedstawiony został w rozdziale 2. System monitoringu, oceny i wprowadzania zmian do programu IV części wdrożeniowej niniejszego dokumentu.
96 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 13 Projekt podstawowy nr 6
Nazwa projektu Szkoła przyszłości
Gmina Dębno Lokalizacja Okres realizacji 2016–2020 (w tym obszar rewitalizacji) Źródła środki UE (EFS), środki Szacowana wartość 1,5 mln zł finansowania krajowe, budżet gminy Zakres projektu obejmuje m.in.: rozwój kompetencji kluczowych uczniów Zakres rzeczowy i nauczycieli (porozumiewanie się w językach obcych, kompetencje matematyczne realizowanych i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, kompetencje informatyczne, zadań oraz umiejętność uczenia się, kompetencje społeczne, inicjatywność i przedsiębiorczość), efektywność zajęcia pozalekcyjne dodatkowe i wyrównawcze, zakup sprzętu TIK, organizacja oddziaływania na wyjazdów edukacyjnych, kształcenie kadry dydaktycznej (podniesienia kompetencji obszar rewitalizacji cyfrowych nauczycieli, doskonalenia umiejętności i kompetencji nauczycieli oraz na realizację w obszarze przedmiotów przyrodniczych i matematyki związanych celów rewitalizacji z wykorzystaniem nauczania opartego na metodzie eksperymentu). Projekt przewiduje wykorzystanie wspartej infrastruktury do prowadzenia ww. działań.
Podmioty Gmina Dębno realizujące projekt
Grupy docelowe mieszkańcy obszaru rewitalizacji, mieszkańcy gminy (szczególnie dzieci i młodzież)
Realizacja projektu oddziaływać będzie na następujące zidentyfikowane problemy (w tabeli 6): 1) w sferze społecznej: 1, 2, 3, 6 – poprzez nabycie kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy oraz wyrównanie poziomu nauczania. Oddziaływanie 2) w sferze gospodarczej: 1 – poprzez nabycie umiejętności związanych projektu z przedsiębiorczością. na zdiagnozowane Ponadto podczas wdrażania zakresu przedmiotowego projektu wykorzystywane problemy będą następujące potencjały (tabela 6): i potencjały 1) w sferze społecznej: 4 – poprzez wsparcie wysokiego kapitału społecznego uczniów. 2) w sferze gospodarczej: 1 – poprzez wykorzystanie bogatych tradycji ceramicznych do rozwoju przedsiębiorczości, tożsamości i aktywności społecznej uczniów. CEL REWITALIZACJI 1. Zbudowanie międzysektorowej współpracy Cele rewitalizacji, interesariuszy rewitalizacji. kierunki działań, KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. Integracja i aktywizacja społeczna osób które realizuje wykluczonych oraz zagrożonych ubóstwem. projekt KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. Wspieranie aktywności społecznej i przedsiębiorczości mieszkańców bazującej na lokalnym dziedzictwie. Powiązanie Projekt Szkoła przyszłości wykazuje powiązanie z projektami podstawowymi projektu z innymi w odniesieniu do poprawy jakości nauczania oraz rozwój kompetencji kluczowych projektami niezbędnych na rynku pracy: rewitalizacyjnymi • Projekt 1: Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji oraz efektywność Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców. oddziaływania • Projekt 2: Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na na obszar działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania rewitalizacji oraz publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób na realizację celów niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii
97 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
rewitalizacji Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny Dom/ Klub Senior. • Projekt 3: Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy w m. Łysa Góra. • Projekt 7: Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno – budowanie tożsamości miejsca. Projekt efektywnie będzie oddziaływał na cały obszar rewitalizacji we wszystkich sferach oraz na 1 cel rewitalizacji poprzez budowanie międzysektorowej współpracy bazującej na kapitale społecznym ludzi młodych oraz kreowaniu wśród nich postaw społecznych i przedsiębiorczych. Prognozowane rezultaty planowanych działań to: - podniesienie kompetencji kluczowych uczniów i wyrównanie ich szans edukacyjnych; - poprawa jakości usług publicznych w zakresie edukacji na obszarze Prognozowane rewitalizacji; rezultaty wraz - aktywizacja społeczna ludzi młodych; ze sposobem ich - podniesienie jakości edukacji w placówkach szkolnych. oceny i zmierzenia Wskaźniki produktu i rezultatu: w odniesieniu do 1) Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją. celów rewitalizacji 2) Liczba osób objętych wsparciem.
Sposób monitorowania rezultatów projektów w odniesieniu do celów rewitalizacji przedstawiony został w rozdziale 2. System monitoringu, oceny i wprowadzania zmian do programu IV części wdrożeniowej niniejszego dokumentu.
Tabela 14 Projekt podstawowy nr 7 Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno – budowanie Nazwa projektu tożsamości miejsca Gmina Dębno Lokalizacja Okres realizacji 2017–2026 (w obszar rewitalizacji) Źródła środki UE (EFS), Szacowana wartość 0,8 mln zł finansowania budżet gminy Przedmiot projektu obejmuje działania edukacyjno-animacyjne, stymulujące kreatywność i aktywizujące twórczo uczestników, które są skierowane i dostosowane do szerokiego grona odbiorców w każdym wieku, w tym osób niepełnosprawnych i z dysfunkcjami, wykorzystując potencjały obszaru rewitalizacji – tradycje ceramiczne, artystyczne i rzemieślnicze, działalność Spółdzielni Wyrobów Ceramicznych „Kamionka”, wydarzenia historyczne, w celu Zakres rzeczowy ułatwienie dostępu do kultury i edukacji przez całe życie. Działania prowadzone realizowanych będą w sposób umożliwiający uczestnikom rozwijanie zdolności, umiejętności zadań oraz i wiedzy. Forma realizacji zajęć, warsztatów, wydarzeń oparta będzie na interakcji, efektywność wykorzystując odpowiednie metody i narzędzia edukacyjne, np. eksperymenty oddziaływania na artystyczne, nowe technologie i media. Jednym z głównych założeń projektu jest obszar rewitalizacji wspieranie zadań umożliwiających uczestnictwo oraz integrację przedstawicieli oraz na realizację różnych grup społecznych i wiekowych, osób z niepełnosprawnościami, grup celów rewitalizacji zagrożonych wykluczeniem społecznym. W tym celu nawiązana zostanie również współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz obszaru rewitalizacji, a także skoordynowanie projektu pomiędzy szkołami, instytucjami kultury, czy placówkami opiekuńczymi, którego celem będzie stworzenie spójnej oferty edukacyjno-kulturalnej przyczyniającej się do rozwoju i wzmocnienia kapitału społecznego oraz społecznej rewitalizacji przy wykorzystaniu wspartej 98 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
przestrzeni publicznej.
Podmioty Gmina Dębno, organizacje pozarządowe, instytucje kultury realizujące projekt
mieszkańcy gminy (w tym mieszkańcy obszaru rewitalizacji), w szczególności Grupy docelowe osoby wykluczone lub zagrożone marginalizacją Realizacja projektu oddziaływać będzie na następujące zidentyfikowane problemy (w tabeli 6): 1) w sferze społecznej: 1, 4, 5, 6, 7 – społeczne włączenie osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją poprzez stworzenie możliwości do wspólnej integracji, budowanie tożsamości lokalnej oraz działania na rzecz obszaru Oddziaływanie rewitalizacji w różnego rodzaju formach aktywności społecznych (w tym m.in. projektu inicjatywach oddolnych). na zdiagnozowane Ponadto podczas wdrażania zakresu przedmiotowego projektu wykorzystywane problemy będą następujące potencjały (tabela 6): i potencjały 1) w sferze społecznej: 4, 5 – poprzez wykorzystanie i wsparcie tradycji ceramicznych i kapitału społecznego ludzi młodych w działaniach o charakterze kulturalnym i edukacyjnym. 2) w sferze środowiskowej: 1 – poprzez wykorzystanie walorów przyrodniczo- krajobrazowych. CEL REWITALIZACJI 1. Zbudowanie międzysektorowej współpracy interesariuszy rewitalizacji. KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. Integracja i aktywizacja społeczna osób Cele rewitalizacji, wykluczonych oraz zagrożonych ubóstwem. kierunki działań, KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. Wspieranie aktywności społecznej które realizuje i przedsiębiorczości mieszkańców bazującej na lokalnym dziedzictwie. projekt CEL REWITALIZACJI 2. Poprawa warunków życia mieszkańców. KIERUNEK DZIAŁANIA 2.2. Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych. Projekt Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno – budowanie tożsamości miejsca wykazuje powiązanie z projektami podstawowymi w odniesieniu do stworzenia nowych oraz rozszerzenia istniejących usług o charakterze kulturalno-edukacyjnym, mających na celu w szczególności budowanie tożsamości lokalnej mieszkańców, ich integrację oraz aktywność społeczną: Powiązanie • Projekt 1: Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji projektu z innymi Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców. projektami • Projekt 2: Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na rewitalizacyjnymi działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania oraz efektywność publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób oddziaływania niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii na obszar Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny rewitalizacji oraz Dom/ Klub Senior. na realizację celów • Projekt 3: Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy rewitalizacji w m. Łysa Góra. • Projekt 6: Szkoła przyszłości. • Projekt 8: Włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem i ubóstwem – aktywizacja społeczna i zawodowa. Projekt efektywnie będzie oddziaływał na cały obszar rewitalizacji w sferach społecznej i środowiskowej oraz na 2 cele rewitalizacji poprzez
99 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
zwiększenie możliwości do budowania międzysektorowej współpracy opartej na integracji, tożsamości lokalnej i aktywizacji społecznej różnych grup mieszkańców, jak również poprawy ich jakości życia poprzez tworzenie nowych i rozszerzenie istniejących usług o zróżnicowanym charakterze. Prognozowane rezultaty planowanych działań to: - rozwój aktywności społecznej mieszkańców i zaangażowania w sprawy lokalne; - włączenie społeczne osób wykluczonych społecznie i/lub zagrożonych ubóstwem; - zwiększenie udziału w życiu społecznym osób starszych i niepełnosprawnych; - wzmocnienie więzi społecznych mieszkańców; Prognozowane - zapewnienie atrakcyjnych możliwości spędzania czasu wolnego dla różnych rezultaty wraz grup wiekowych mieszkańców; ze sposobem ich - efektywne wykorzystanie tradycji i produktów lokalnych do integracji oceny i zmierzenia międzypokoleniowej mieszkańców; w odniesieniu do - wzrost tożsamości lokalnej. celów rewitalizacji Wskaźniki produktu i rezultatu: 1) Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją. 2) Liczba osób objętych wsparciem.
Sposób monitorowania rezultatów projektów w odniesieniu do celów rewitalizacji przedstawiony został w rozdziale 2. System monitoringu, oceny i wprowadzania zmian do programu IV części wdrożeniowej niniejszego dokumentu.
Tabela 15 Projekt podstawowy nr 8 Włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem i ubóstwem – aktywizacja Nazwa projektu społeczna i zawodowa Gmina Dębno Lokalizacja Okres realizacji 2017–2026 (w tym obszar rewitalizacji) Źródła środki UE (EFS), Szacowana wartość 0,3 mln zł finansowania budżet gminy Projekt dotyczy kompleksowego wsparcia na rzecz aktywizacji społecznej i zawodowej osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. W trakcie projektu wykorzystane zostaną różne instrumenty aktywizacji o charakterze społecznym, zawodowym czy edukacyjnym, których dobór będzie uzależniony od indywidualnych potrzeb osób i rodzin objętych wsparciem, takich jak: Zakres rzeczowy 1) identyfikacja indywidualnych potrzeb oraz potencjałów uczestnika; realizowanych 2) usługi aktywnej integracji, w tym: zadań oraz - praca socjalna; efektywność - inicjatywy przygotowujące do podjęcia zatrudnienia np. staże, praktyki oddziaływania na zawodowe, wolontariat; obszar rewitalizacji - subsydiowane zatrudnienie, zajęcia reintegracji zawodowej u pracodawcy; oraz na realizację - zatrudnienie wspierane, wspomagane, usługi trenera zatrudnienia celów rewitalizacji wspieranego oraz inne usługi ułatwiające adaptację pracownika w środowisku pracy; - poradnictwo psychologiczne i psychospołeczne; - trening kompetencji i umiejętności społecznych; - poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy; - kursy i szkolenia umożliwiające nabycie, podniesienie lub zmianę kwalifikacji; 100 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
- oddziaływanie na uczestników oraz otoczenie osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, wzmacniające lub odbudowujące naturalne systemy wsparcia, takie jak rodzina i lokalna społeczność, obejmujące np.: mediacje, terapie rodzinne, poradnictwo rodzinne. Celem działania jest aktywne włączenie osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, poprzez poprawę oraz wzmocnienie ich szans na zatrudnienie. Bardzo ważnym elementem będzie objęcie wsparciem otoczenia osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, co wpłynie na zwiększenie skuteczności podejmowanych działań. W celu zwiększenia efektywności i kompleksowości oferowanego wsparcia istotna będzie współpraca różnych podmiotów działających na rzecz włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa, z wykorzystaniem wspartej infrastruktury. W pierwszej kolejności wsparciem zostaną objęte osoby wykluczone społecznie z terenów objętych rewitalizacją oraz sołectw, w których występowała największa koncentracja problemów społecznych. Podmioty Gmina Dębno, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Dębno, organizacje realizujące projekt pozarządowe
Grupy docelowe mieszkańcy gminy (w tym mieszkańcy obszarów rewitalizacji)
Realizacja projektu oddziaływać będzie na następujące zidentyfikowane problemy (w tabeli 6): 1) w sferze społecznej: 2, 3, 4, 8 – poprzez zastosowanie szerokiego wachlarza instrumentów i metod prowadzących do włączenia społeczno-gospodarczego osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją, w szczególności objęcie wsparciem osób długotrwale bezrobotnych i z niskimi kompetencjami Oddziaływanie i umiejętnościami w kontekście obecnego rynku pracy. projektu 2) w sferze gospodarczej: 1 – poprzez wzrost przedsiębiorczości mieszkańców, na zdiagnozowane dążenie do samozatrudnienia. problemy Ponadto podczas wdrażania zakresu przedmiotowego projektu wykorzystywane i potencjały będą następujące potencjały (tabela 6): 1) w sferze gospodarczej: 1 – poprzez wykorzystanie bogatych tradycji ceramicznych do włączenia społeczno-gospodarczego osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją, w szczególności osób długotrwale bezrobotnych i z niskimi kompetencjami i umiejętnościami w kontekście obecnego rynku pracy. CEL REWITALIZACJI 1. Zbudowanie międzysektorowej współpracy Cele rewitalizacji, interesariuszy rewitalizacji. kierunki działań, KIERUNEK DZIAŁANIA 1.1. Integracja i aktywizacja społeczna osób które realizuje wykluczonych oraz zagrożonych ubóstwem. projekt KIERUNEK DZIAŁANIA 1.2. Wspieranie aktywności społecznej i przedsiębiorczości mieszkańców bazującej na lokalnym dziedzictwie. Powiązanie Projekt Włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem i ubóstwem – projektu z innymi aktywizacja społeczna i zawodowa wykazuje powiązanie z projektami projektami podstawowymi w odniesieniu włączenia i aktywizacji społeczno-gospodarczej osób rewitalizacyjnymi wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją, w szczególności osób długotrwale oraz efektywność bezrobotnych i z niskimi kompetencjami i umiejętnościami w kontekście obecnego oddziaływania rynku pracy: na obszar • Projekt 1: Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji rewitalizacji oraz Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców. na realizację celów 101 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
rewitalizacji • Projekt 2: Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny Dom/ Klub Senior. • Projekt 3: Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy w m. Łysa Góra. • Projekt 5: Wzrost przedsiębiorczości mieszkańców – kompleksowe wsparcie dla przedsiębiorców i osób zamierzających założyć działalność gospodarczą. • Projekt 7: Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno – budowanie tożsamości miejsca. Projekt efektywnie będzie oddziaływał na cały obszar rewitalizacji w sferze społecznej i gospodarczej oraz na 1 cel rewitalizacji poprzez zwiększenie możliwości do budowania międzysektorowej współpracy opartej na integracji i aktywizacji społeczno-gospodarczej osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją, w szczególności osób długotrwale bezrobotnych i z niskimi kompetencjami i umiejętnościami w kontekście obecnego rynku pracy. Prognozowane rezultaty planowanych działań to: włączenie społeczne osób wykluczonych i/lub zagrożonych marginalizacją; aktywizacja społeczna i zawodowa osób pozostających bez pracy; zmniejszenie liczby bezrobotnych i korzystających z pomocy społecznej; Prognozowane pobudzenie i zwiększenie aktywności społecznej; rezultaty wraz poprawa jakości i rozszerzenie oferty usług publicznych o charakterze ze sposobem ich społecznym. oceny i zmierzenia w odniesieniu do Wskaźniki produktu i rezultatu: celów rewitalizacji 1) Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją. 2) Liczba osób objętych wsparciem.
Sposób monitorowania rezultatów projektów w odniesieniu do celów rewitalizacji przedstawiony został w rozdziale 2. System monitoringu, oceny i wprowadzania zmian do programu IV części wdrożeniowej niniejszego dokumentu.
102 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 16 Logiczne powiązania przedsięwzięć rewitalizacyjnych z treścią programu rewitalizacji (przedsięwzięcia, czynniki i przyczyny degradacji, potencjały obszaru, kierunki działań i cele rewitalizacji)
Nazwa przedsięwzięcia Czynniki degradacji obszaru rewitalizacji, na które odpowiada Lp. Potencjały obszaru, które rozwija przedsięwzięcie Cele rewitalizacji Kierunki działań rewitalizacyjnego przedsięwzięcie Obszary tematyczne: Obszary tematyczne: Sfera społeczna Sfera społeczna – Niekorzystna struktura demograficzna z wyższym udziałem ludności – Wysoki kapitał ludzi młodych – wysoka jakość kształcenia i poziom w wieku poprodukcyjnym i niższym udziałem w wieku nauczania dzieci w Szkole Podstawowej w Łysej Górze i w Gimnazjum przedprodukcyjnym. Publicznym w Łysej Górze. – Znaczący udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie osób – Izba pamięci w Łysej Górze upamiętniająca bogaty dorobek artystyczny bezrobotnych – zjawisko wyuczonej bezradności. i historyczny miejscowości. – Niedostosowane kompetencje i kwalifikacje mieszkańców do potrzeb Sfera gospodarcza rynku pracy. – Tradycje ceramiczne – Spółdzielnia Wyrobów Ceramicznych – Wysoki poziom zagrożenia patologiami społecznymi (najczęstsze „Kamionka”. powody korzystania ze świadczeń pomocy społecznej to bezrobocie Sfera przestrzenno-funkcjonalna i ubóstwo). – Niedostateczna liczba organizacji pozarządowych na obszarze – Położenie w niedalekiej odległości od ważnych szlaków rewitalizacji w porównaniu do wartości dla gminy. komunikacyjnych: drogi krajowej 94, 75 oraz autostrady A4. – Niewystarczający poziom uzyskiwanych wyników z egzaminu – Lokalizacja niezagospodarowanych przestrzeni publicznych możliwych w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii w Łysej Górze (Gimnazjum do przeznaczenia na cele społeczne. Specjalne). Sfera techniczna – Niewystarczająca aktywność społeczna i integracja mieszkańców, – Lokalizacja niewykorzystanych i zdegradowanych budynków będących prowadzące do słabego zaangażowania w sprawy lokalne i małej własnością gminy z możliwością ich przystosowania do pełnienia 1.1. Integracja i aktywizacja liczby „oddolnych” inicjatyw lokalnych. innych funkcji. społeczna osób wykluczonych – Występujące zjawisko ukrytego i strukturalnego bezrobocia. Sfera środowiskowa oraz zagrożonych ubóstwem Sfera gospodarcza – Położenie na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego. – Niedostateczny poziom przedsiębiorczości mieszkańców. 1. Zbudowanie 1.2. Wspieranie aktywności – Niższa liczba nowo rejestrowanych i wyższa liczba wyrejestrowanych międzysektorowej społecznej i przedsiębiorczości działalności gospodarczych od średniej dla gminy. Wieloaspektowa – Niedostateczny dostęp do punktów handlowo-usługowych. współpracy mieszkańców bazującej na rewitalizacja na terenie Sfera przestrzenno-funkcjonalna interesariuszy lokalnym dziedzictwie obszaru rewitalizacji 1. rewitalizacji Gminy Dębno w celu – Niedostateczna ilość publicznych przestrzeni rekreacyjno- 2.1. Kształtowanie poprawy jakości życia wypoczynkowych i sportowych. mieszkańców – Niedostateczny stan techniczny oraz niefunkcjonalny układ części 2. Poprawa funkcjonalnej i bezpiecznej infrastruktury drogowej. warunków życia przestrzeni publicznej oraz – Niewystarczający i częściowo będący w złym stanie technicznym mieszkańców ochrona środowiska system oświetlenia ulicznego. naturalnego – Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura sportowa i rekreacyjna. – Niedostateczne wyposażenie przestrzeni publicznych w elementy małej architektury oraz infrastrukturę społeczną. 2.2. Zapewnianie dostępu do – Bariery architektoniczne dla osób starszych oraz niepełnosprawnych wysokiej jakości usług w przestrzeniach publicznych i budynkach użyteczności publicznej. publicznych – Niski wskaźnik wyposażenia obszaru w infrastrukturę wodociągową. – Niski wskaźnik wyposażenia obszaru w infrastrukturę kanalizacyjną. Sfera techniczna – Niedostatecznie wykorzystany budynek komunalny i budynek OSP w Dołach oraz budynek starej poczty i obiekt dawnego Technikum Ceramicznego w Łysej Górze. – Niska efektywność energetyczna części budynków użyteczności publicznej. – Nieodpowiednie warunki techniczne części bazy sportowej i rekreacyjnej. – Znaczna ilość przestarzałych instalacji grzewczych zarówno w budynkach jednorodzinnych jak również w budynkach użyteczności publicznej. Sfera środowiskowa – Przekroczenie standardów jakości powietrza. – Niższy udział terenów zieleni urządzonej w ogólnej powierzchni terenu w porównaniu do średniej dla gminy. 103 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
– Niedostateczna edukacja ekologiczna i świadomość proekologiczna mieszkańców. Obszary tematyczne: Obszary tematyczne: Sfera społeczna Sfera gospodarcza – Niekorzystna struktura demograficzna z wyższym udziałem ludności – Tradycje ceramiczne – Spółdzielnia Wyrobów Ceramicznych w wieku poprodukcyjnym i niższym udziałem w wieku „Kamionka”. przedprodukcyjnym. Sfera przestrzenno-funkcjonalna – Znaczący udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie osób – Położenie w niedalekiej odległości od ważnych szlaków bezrobotnych – zjawisko wyuczonej bezradności. komunikacyjnych: drogi krajowej 94, 75 oraz autostrady A4. – Niedostosowane kompetencje i kwalifikacje mieszkańców do potrzeb – Lokalizacja niezagospodarowanych przestrzeni publicznych możliwych rynku pracy. 1.1. Integracja i aktywizacja do przeznaczenia na cele społeczne. – Wysoki poziom zagrożenia patologiami społecznymi (najczęstsze społeczna osób wykluczonych Rewitalizacja budynku Sfera techniczna powody korzystania ze świadczeń pomocy społecznej to bezrobocie oraz zagrożonych ubóstwem „byłych warsztatów – Lokalizacja niewykorzystanych i zdegradowanych budynków będących i ubóstwo). szkolnych” na działce nr – Niewystarczająca aktywność społeczna i integracja mieszkańców, własnością gminy z możliwością ich przystosowania do pełnienia 1. Zbudowanie 1.2. Wspieranie aktywności 456/20 w m. Łysa Góra prowadzące do słabego zaangażowania w sprawy lokalne i małej innych funkcji. i przeznaczenie obiektu na liczby „oddolnych” inicjatyw lokalnych. Sfera środowiskowa międzysektorowej społecznej i przedsiębiorczości zadania publiczne Sfera gospodarcza – Położenie na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego współpracy mieszkańców bazującej na z zakresu pomocy – Niedostateczny poziom przedsiębiorczości mieszkańców. Pogórza Wiśnickiego. interesariuszy lokalnym dziedzictwie społecznej i wspierania 2. – Brak kompleksowego systemu wsparcia przedsiębiorczości rewitalizacji osób niepełnosprawnych mieszkańców. 2.1. Kształtowanie np. Zakład Aktywności Sfera przestrzenno-funkcjonalna Zawodowej, Warsztat 2. Poprawa funkcjonalnej i bezpiecznej Terapii Zajęciowej czy – Niedostateczna ilość publicznych przestrzeni rekreacyjno- warunków życia przestrzeni publicznej oraz placówka zapewniająca wypoczynkowych i sportowych. mieszkańców ochrona środowiska – Niedostateczne wyposażenie przestrzeni publicznych w elementy aktywizację seniorów np. naturalnego małej architektury oraz infrastrukturę społeczną. Dzienny Dom/ Klub Senior Sfera techniczna – Niedostatecznie wykorzystany budynek komunalny i budynek OSP 2.2. Zapewnianie dostępu do w Dołach oraz budynek starej poczty i obiekt dawnego Technikum wysokiej jakości usług Ceramicznego w Łysej Górze. publicznych – Niska efektywność energetyczna części budynków użyteczności publicznej. – Znaczna ilość przestarzałych instalacji grzewczych zarówno w budynkach jednorodzinnych jak również w budynkach użyteczności publicznej. Sfera środowiskowa – Przekroczenie standardów jakości powietrza. Obszary tematyczne: Obszary tematyczne: Sfera społeczna Sfera przestrzenno-funkcjonalna 1.1. Integracja i aktywizacja – Niekorzystna struktura demograficzna z wyższym udziałem ludności – Położenie w niedalekiej odległości od ważnych szlaków społeczna osób wykluczonych w wieku poprodukcyjnym i niższym udziałem w wieku komunikacyjnych: drogi krajowej 94, 75 oraz autostrady A4. oraz zagrożonych ubóstwem przedprodukcyjnym. – Lokalizacja niezagospodarowanych przestrzeni publicznych możliwych – Znaczący udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie osób do przeznaczenia na cele społeczne. 1. Zbudowanie 1.2. Wspieranie aktywności bezrobotnych – zjawisko wyuczonej bezradności. Sfera techniczna międzysektorowej społecznej i przedsiębiorczości – Niedostosowane kompetencje i kwalifikacje mieszkańców do potrzeb – Lokalizacja niewykorzystanych i zdegradowanych budynków będących rynku pracy. współpracy mieszkańców bazującej na Rewitalizacja budynku własnością gminy z możliwością ich przystosowania do pełnienia – Wysoki poziom zagrożenia patologiami społecznymi (najczęstsze interesariuszy lokalnym dziedzictwie Środowiskowego Domu innych funkcji. 3. powody korzystania ze świadczeń pomocy społecznej to bezrobocie rewitalizacji Samopomocy Sfera środowiskowa i ubóstwo). w m. Łysa Góra - Położenie na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego 2.1. Kształtowanie – Niewystarczająca aktywność społeczna i integracja mieszkańców, Pogórza Wiśnickiego. 2. Poprawa funkcjonalnej i bezpiecznej prowadzące do słabego zaangażowania w sprawy lokalne i małej warunków życia przestrzeni publicznej oraz liczby „oddolnych” inicjatyw lokalnych. mieszkańców ochrona środowiska Sfera przestrzenno-funkcjonalna naturalnego – Niedostateczna ilość publicznych przestrzeni rekreacyjno- wypoczynkowych i sportowych. – Niedostateczne wyposażenie przestrzeni publicznych w elementy małej architektury oraz infrastrukturę społeczną. 2.2. Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości usług 104 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Sfera techniczna publicznych – Niedostatecznie wykorzystany budynek komunalny i budynek OSP w Dołach oraz budynek starej poczty i obiekt dawnego Technikum Ceramicznego w Łysej Górze. – Niska efektywność energetyczna części budynków użyteczności publicznej. – Znaczna ilość przestarzałych instalacji grzewczych zarówno w budynkach jednorodzinnych jak również w budynkach użyteczności publicznej. Sfera środowiskowa - Przekroczenie standardów jakości powietrza. Obszary tematyczne: Obszary tematyczne: 2.1. Kształtowanie Sfera techniczna Sfera środowiskowa funkcjonalnej i bezpiecznej – Znaczna ilość przestarzałych instalacji grzewczych zarówno – Położenie na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego przestrzeni publicznej oraz w budynkach jednorodzinnych jak również w budynkach użyteczności Pogórza Wiśnickiego. 2. Poprawa ochrona środowiska Ograniczenie niskiej 4. publicznej. warunków życia naturalnego emisji Sfera środowiskowa mieszkańców – Przekroczenie standardów jakości powietrza. 2.2. Zapewnianie dostępu do – Niedostateczna edukacja ekologiczna i świadomość proekologiczna mieszkańców. wysokiej jakości usług publicznych Obszary tematyczne: Obszary tematyczne: Sfera społeczna Sfera społeczna – Znaczący udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie osób – Wysoki kapitał ludzi młodych – wysoka jakość kształcenia i poziom bezrobotnych – zjawisko wyuczonej bezradności. nauczania dzieci w Szkole Podstawowej w Łysej Górze i w Gimnazjum Wzrost przedsiębiorczości – Niedostosowane kompetencje i kwalifikacje mieszkańców do potrzeb Publicznym w Łysej Górze. 1.1. Integracja i aktywizacja mieszkańców – rynku pracy. – Izba pamięci w Łysej Górze upamiętniająca bogaty dorobek artystyczny 1. Zbudowanie społeczna osób wykluczonych kompleksowe wsparcie – Wysoki poziom zagrożenia patologiami społecznymi (najczęstsze i historyczny miejscowości. międzysektorowej oraz zagrożonych ubóstwem 5. dla przedsiębiorców powody korzystania ze świadczeń pomocy społecznej to bezrobocie Sfera gospodarcza współpracy i ubóstwo). i osób zamierzających – Tradycje ceramiczne – Spółdzielnia Wyrobów Ceramicznych interesariuszy 1.2. Wspieranie aktywności – Występujące zjawisko ukrytego i strukturalnego bezrobocia. „Kamionka”. założyć działalność Sfera gospodarcza rewitalizacji społecznej i przedsiębiorczości Sfera środowiskowa gospodarczą – Niedostateczny poziom przedsiębiorczości mieszkańców. mieszkańców bazującej na – Położenie na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego – Brak kompleksowego systemu wsparcia przedsiębiorczości lokalnym dziedzictwie Pogórza Wiśnickiego. mieszkańców. – Niższa liczba nowo rejestrowanych i wyższa liczba wyrejestrowanych działalności gospodarczych od średniej dla gminy. Obszary tematyczne: Obszary tematyczne: Sfera społeczna Sfera społeczna – Niekorzystna struktura demograficzna z wyższym udziałem ludności – Wysoki kapitał ludzi młodych – wysoka jakość kształcenia i poziom w wieku poprodukcyjnym i niższym udziałem w wieku nauczania dzieci w Szkole Podstawowej w Łysej Górze i w Gimnazjum 1.1. Integracja i aktywizacja przedprodukcyjnym. Publicznym w Łysej Górze. 1. Zbudowanie społeczna osób wykluczonych – Znaczący udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie osób Sfera gospodarcza międzysektorowej oraz zagrożonych ubóstwem 6. Szkoła przyszłości bezrobotnych – zjawisko wyuczonej bezradności. – Tradycje ceramiczne – Spółdzielnia Wyrobów Ceramicznych współpracy – Niedostosowane kompetencje i kwalifikacje mieszkańców do potrzeb „Kamionka”. interesariuszy 1.2. Wspieranie aktywności rynku pracy. – Niewystarczający poziom uzyskiwanych wyników z egzaminu rewitalizacji społecznej i przedsiębiorczości w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii w Łysej Górze (Gimnazjum mieszkańców bazującej na Specjalne). lokalnym dziedzictwie Sfera gospodarcza – Niedostateczny poziom przedsiębiorczości mieszkańców.
105 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Obszary tematyczne: Obszary tematyczne: Sfera społeczna Sfera społeczna 1.1. Integracja i aktywizacja – Niekorzystna struktura demograficzna z wyższym udziałem ludności – Wysoki kapitał ludzi młodych – wysoka jakość kształcenia i poziom w wieku poprodukcyjnym i niższym udziałem w wieku nauczania dzieci w Szkole Podstawowej w Łysej Górze i w Gimnazjum 1. Zbudowanie społeczna osób wykluczonych przedprodukcyjnym. Publicznym w Łysej Górze. międzysektorowej oraz zagrożonych ubóstwem Kultywacja dorobku – Wysoki poziom zagrożenia patologiami społecznymi (najczęstsze – Izba pamięci w Łysej Górze upamiętniająca bogaty dorobek artystyczny współpracy historycznego powody korzystania ze świadczeń pomocy społecznej to bezrobocie i historyczny miejscowości. interesariuszy 1.2. Wspieranie aktywności 7. i artystycznego Gminy i ubóstwo). Sfera środowiskowa rewitalizacji społecznej i przedsiębiorczości Dębno – budowanie – Niedostateczna liczba organizacji pozarządowych na obszarze – Położenie na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego mieszkańców bazującej na rewitalizacji w porównaniu do wartości dla gminy. Pogórza Wiśnickiego. lokalnym dziedzictwie tożsamości miejsca – Niewystarczający poziom uzyskiwanych wyników z egzaminu 2. Poprawa w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii w Łysej Górze (Gimnazjum warunków życia Specjalne). mieszkańców 2.2. Zapewnianie dostępu do – Niewystarczająca aktywność społeczna i integracja mieszkańców, wysokiej jakości usług prowadzące do słabego zaangażowania w sprawy lokalne i małej publicznych liczby „oddolnych” inicjatyw lokalnych. Obszary tematyczne: Obszary tematyczne: Sfera społeczna Sfera gospodarcza – Znaczący udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie osób – Tradycje ceramiczne – Spółdzielnia Wyrobów Ceramicznych 1.1. Integracja i aktywizacja Włączenie społeczne osób bezrobotnych – zjawisko wyuczonej bezradności. „Kamionka”. 1. Zbudowanie społeczna osób wykluczonych zagrożonych – Niedostosowane kompetencje i kwalifikacje mieszkańców do potrzeb międzysektorowej oraz zagrożonych ubóstwem 8. wykluczeniem i ubóstwem rynku pracy. współpracy – Wysoki poziom zagrożenia patologiami społecznymi (najczęstsze – aktywizacja społeczna interesariuszy 1.2. Wspieranie aktywności powody korzystania ze świadczeń pomocy społecznej to bezrobocie i zawodowa i ubóstwo). rewitalizacji społecznej i przedsiębiorczości – Występujące zjawisko ukrytego i strukturalnego bezrobocia. mieszkańców bazującej na Sfera gospodarcza lokalnym dziedzictwie – Niedostateczny poziom przedsiębiorczości mieszkańców. Źródło: Opracowanie własne
106 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
2.2. Charakterystyka pozostałych rodzajów przedsięwzięć
Uzupełnieniem listy podstawowych projektów rewitalizacyjnych jest charakterystyka pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych (tabela 17), realizujących określone kierunki działań, które mają na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk powodujących sytuację kryzysową na wyznaczonym obszarze rewitalizacji. Należy również zaznaczyć, że wzmacniają one zaplanowane efekty procesu rewitalizacji w odniesieniu do rozwoju społeczno-gospodarczego całej gminy.
107 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 17 Charakterystyka uzupełniających przedsięwzięć rewitalizacyjnych Powiązanie z celami Lp. Nazwa przedsięwzięcia Charakterystyka tematyczna przedsięwzięcia rewitalizacji Potrzeby rewitalizacyjne i kierunkami działań Zakres rzeczowy przedsięwzięcia obejmuje organizację i rozszerzenie oferty działań kulturalnych, edukacyjnych, sportowych, rekreacyjnych (szczególnie w obiektach/przestrzeniach rewitalizowanych) na rzecz społeczności lokalnej. Ponadto Organizacja cyklicznych wydarzeń Kompleksowe wsparcie osób przewiduje się stworzenie kompleksowego systemu wsparcia i/lub rozwój działalności społecznej, wykluczonych społecznie i/lub i współpracy z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz kulturalnej, artystycznej, sportowej, zagrożonych ubóstwem. obszaru rewitalizacji, przyczyniającego się do eliminacji lub cel rewitalizacji 1. rekreacyjnej i edukacyjnej na rzecz Zwiększenie zaangażowania 1. ograniczenia negatywnych zjawisk społecznych związanych kierunek działania 1.1. różnych grup interesariuszy mieszkańców w sprawy z niedostateczną aktywnością i integracją mieszkańców, a także kierunek działania 1.2. rewitalizacji wraz ze wspieraniem lokalne oraz aktywności z patologiami społecznymi. W ramach przedsięwzięcia „mikro” inicjatyw lokalnych i integracji w działaniu organizowane będą m.in. imprezy kulturalne i sportowe, zajęcia oraz (szczególnie w partnerstwach) na rzecz obszaru rewitalizacji. warsztaty artystyczne i sportowe, wystawy malarskie i fotograficzne, konkursy, przeglądy i festyny, a także inne działania inspirujące rozwój życia kulturalnego czy popularyzacji amatorskiej twórczości ludowej. Przeciwdziałanie bezrobociu oraz zwiększenie kompetencji Projekt zakłada m.in.: współpracę Urzędu Gminy, Gminnego i kwalifikacji mieszkańców. Ośrodka Pomocy Społecznej, Powiatowego Urzędu Pracy, Zwiększenie zaangażowania organizacji pozarządowych. Planuje się podjęcie działań, które będą mieszkańców w sprawy wdrażały różnorodne programy służące aktywizacji społeczno- Aktywizacja społeczna cel rewitalizacji 1. lokalne oraz aktywności zawodowej osób wykluczonych społecznie lub zagrożonych 2. i zawodowa osób zagrożonych kierunek działania 1.1. i integracji w działaniu ubóstwem za pomocą instrumentów aktywizacji społecznej, wykluczeniem społecznym kierunek działania 1.2. na rzecz obszaru rewitalizacji. zawodowej i edukacyjnej. Zadania te mają na celu m.in. Zwiększenie podniesienie kwalifikacji zawodowych, poszerzanie wiedzy przedsiębiorczości oraz i umiejętności, aktywizację zawodową, przywrócenie zdolności do wspieranie rozwoju prawidłowego wypełniania ról społecznych. przedsiębiorstw i działalności gospodarczych mieszkańców.
108 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
cel rewitalizacji 1. W ramach przedsięwzięcia planuje się organizację czasu wolnego Integracja międzypokoleniowa kierunek działania 1.1. Zapewnianie udziału w życiu dla mieszkańców w każdym wieku. W związku z modernizacją 3. i organizacja czasu wolnego kierunek działania 1.2. społecznym seniorom budynku komunalnego i OSP w Dołach istotne jest wprowadzenie osobom starszym cel rewitalizacji 2. i osobom niepełnosprawnym. zajęć edukacyjnych, warsztatowych i artystycznych. kierunek działania 2.2. Wdrożenie rozwiązań poprawiających efektywność zarządzania Wyrównanie szans Podniesienie poziomu świadczonych usługami dziedzinowymi. Realizacja wpłynie na poziom i jakość edukacyjnych i stworzenie usług z zakresu administracji obsługi interesanta, co przełoży się na pozytywne nastawienie cel rewitalizacji 2. możliwości do rozwoju ludzi 4. publicznej, edukacji, informacji mieszkańców do instytucji publicznych. Zastosowane e-usługi kierunek działania 2.2. młodych. przestrzennej i ochrony zdrowia usprawnią składanie wniosków, rejestrację, sprawdzanie statusu Poprawa dostępności oraz spraw itp. jakości usług publicznych. Poprawa dostępności oraz jakości usług publicznych. Uporządkowanie oraz Zakres tematyczny przedsięwzięcia przewiduje budowę, rozbudowę, stworzenie atrakcyjnych modernizację sieci infrastruktury komunalnej, przede wszystkim przestrzeni publicznych sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, wykonanie oświetlenia wzdłuż sprzyjających aktywności drogi w miejscowości Doły i Łysa Góra oraz ciągów pieszych mieszkańców. (zwłaszcza ułatwiających dostęp do rewitalizowanych obiektów Zwiększenie funkcjonalności Zapewnianie dostępu do wysokiej i zwiększających bezpieczeństwo). Jednym z elementów jest układów komunikacyjnych jakości infrastruktury drogowej cel rewitalizacji 2. również zagospodarowanie terenów zieleni oraz miejsc z uwzględnieniem preferencji 5. i komunalnej oraz tworzenie kierunek działania 2.1. wypoczynku, sportu, rekreacji, służących aktywności mieszkańców. dla ruchu pieszego atrakcyjnych miejsc i przestrzeni kierunek działania 2.2. W związku z tym obejmuje również m.in.: zagospodarowanie i rowerowego. publicznych na obszarze rewitalizacji i modernizację zdegradowanych przestrzeni publicznych, Uporządkowanie i zwiększenie przebudowę i/lub remont wraz z doposażeniem istniejących dostępu do podstawowej obiektów sportowych i rekreacyjnych na rzecz różnych grup infrastruktury komunalnej dla interesariuszy rewitalizacji (w tym dostosowanie do potrzeb osób użytkowników obszaru. niepełnosprawnych). Zachowanie i uporządkowanie terenów zieleni służących wypoczynkowi i rekreacji mieszkańców. Ochrona środowiska poprzez Projekt obejmować będzie m.in.: modernizację istniejących instalacji cel rewitalizacji 2. Poprawa stanu technicznego 6. zmniejszanie niskiej emisji grzewczych w budynkach użyteczności publicznej oraz domach kierunek działania 2.1. oraz przebudowa obiektów 109 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
i termomodernizację budynków mieszkańców, wymianę źródeł grzewczych, poprawę efektywności kierunek działania 2.2. użyteczności publicznej. użyteczności publicznej energetycznej oraz wymianę systemów odnawialnych źródeł energii Ograniczenie tzw. „niskiej” – montaż systemów OZE (m.in. pompy ciepła, kolektory do emisji zanieczyszczeń. ogrzewania wody użytkowej, panele fotowoltaiczne) na budynkach Podniesienie świadomości i terenach wchodzących w zakres projektu. Istotnym elementem ekologicznej mieszkańców. projektu będzie uświadamianie społeczeństwa z zakresu ochrony środowiska i ekologii. Zwiększenie przedsiębiorczości oraz wspieranie rozwoju Zakres rzeczowy obejmuje promowanie i podtrzymanie tradycji przedsiębiorstw i działalności Tworzenie i promowanie produktów cel rewitalizacji 1. ceramicznych. Przedsięwzięcie ma na celu zachowanie działalności gospodarczych mieszkańców. 7. lokalnych bazując na działalności kierunek działania 1.1. artystycznej i historii miejsca, a także sprzedaż lokalnych produktów Tworzenie warunków do ceramicznej i ich sprzedaż kierunek działania 1.2. – wyroby ceramiczne, przetwory warzywno-owocowe. rozwoju gospodarczego obszaru rewitalizacji, bazującego na zasobach lokalnych. Źródło: Opracowanie własne
110 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
2.3. Mechanizmy zapewnienia komplementarności oraz integrowania działań i przedsięwzięć rewitalizacyjnych
Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 ma charakter kompleksowy, dlatego że podczas programowania działań rewitalizacyjnych zastosowano mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/ przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym dokumentem. Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020 w odniesieniu do projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w celu osiągnięcia efektu synergii efektów w oddziaływaniu na obszar rewitalizacji zapewniona została ich komplementarność w różnych wymiarach, tj. przestrzennej, problemowej, proceduralno-instytucjonalnej, międzyokresowej oraz źródeł finansowania. Ponadto wszystkie założenia dokumentu wykazują się wewnętrzną spójnością, kompleksowością i koncentracją.
WEWNĘTRZNA SPÓJNOŚĆ ORAZ KOMPLEKSOWOŚĆ DOKUMENTU
Wszystkie projekty podstawowe i przedsięwzięcia uzupełniające wynikają ze zdiagnozowanych problemów, a także potrzeb mieszkańców i stanowią rozwinięcie potencjałów obszaru. Wewnętrzna spójność dokumentu wykazana została w tabeli 18, gdzie przedstawione zostały określone na podstawie pogłębionej diagnozy obszaru – problemy i potrzeby rewitalizacyjne, odpowiadające im cele rewitalizacji i kierunki działań oraz projekty podstawowe i przedsięwzięcia uzupełniające, które oddziałują kompleksowo na wszystkie sfery. Ponadto w tabeli 17 wykazano, że przedsięwzięcia rewitalizacyjne odpowiadają na zidentyfikowane problemy i przyczyny degradacji. Dzięki temu wskazane zostało powiązanie celów rewitalizacji z diagnozą obszaru rewitalizacji. Wszystkie kierunki działań oraz zaplanowane projekty rewitalizacyjne są zintegrowane i powiązane problemowo oraz odpowiadają na zidentyfikowane wspólne potrzeby (zawarte w tabeli 6). W związku z tym Gminny Program Rewitalizacji ujmuje działania w sposób kompleksowy, tak aby nie pomijać aspektu społecznego oraz gospodarczego, przestrzenno-funkcjonalnego, technicznego oraz środowiskowego.
111 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 18 Wewnętrzna spójność dokumentu – potrzeby rewitalizacyjne wraz z odpowiadającymi im celami rewitalizacji i kierunkami działań oraz zaplanowanymi projektami podstawowymi i przedsięwzięciami uzupełniającymi POTRZEBA CEL KIERUNKI PROJEKTY PRZEDSIĘWZIĘCIA PROBLEMY REWITALIZACYJNA REWITALIZACJI DZIAŁANIA PODSTAWOWE UZUPEŁNIAJĄCE 1. Wysoki poziom zagrożenia patologiami Kierunek działania 1.1. Cel rewitalizacji 1. społecznymi (najczęstsze powody Kierunek działania 1.2. korzystania ze świadczeń pomocy Kompleksowe wsparcie osób społecznej to bezrobocie i ubóstwo). wykluczonych społecznie i/lub 1, 2,3, 5, 7, 8 1, 2, 3 2. Znaczący udział długotrwale bezrobotnych zagrożonych ubóstwem Cel rewitalizacji 2. Kierunek działania 2.2. w ogólnej liczbie osób bezrobotnych – zjawisko wyuczonej bezradności. 1. Znaczący udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie osób bezrobotnych – zjawisko wyuczonej bezradności. 2. Niedostosowane kompetencje Przeciwdziałanie bezrobociu i kwalifikacje mieszkańców do potrzeb Kierunek działania 1.1. oraz zwiększenie kompetencji Cel rewitalizacji 1. 1, 2, 3, 5, 6, 8 2 rynku pracy. Kierunek działania 1.2. i kwalifikacji mieszkańców 3. Występujące zjawisko ukrytego i strukturalnego bezrobocia. 4. Niedostateczny poziom przedsiębiorczości mieszkańców. 1. Niedostateczna liczba organizacji pozarządowych na obszarze rewitalizacji Zwiększenie zaangażowania w porównaniu do wartości dla gminy. mieszkańców w sprawy lokalne 2. Niewystarczająca aktywność społeczna Kierunek działania 1.1. oraz aktywności i integracji Cel rewitalizacji 1. 1, 2, 3, 7, 8 1, 2, 3 i integracja mieszkańców, prowadzące Kierunek działania 1.2. w działaniu na rzecz obszaru do słabego zaangażowania w sprawy rewitalizacji lokalne i małej liczby „oddolnych” inicjatyw lokalnych. 1. Niewystarczający poziom uzyskiwanych Wyrównanie wyników z egzaminu w Młodzieżowym szans edukacyjnych Kierunek działania 1.1. Cel rewitalizacji 1. 1, 6 1, 4 Ośrodku Socjoterapii w Łysej Górze i stworzenie możliwości Kierunek działania 1.2. (Gimnazjum Specjalne). do rozwoju ludzi młodych
112 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
1. Niekorzystna struktura demograficzna Kierunek działania 1.1. Cel rewitalizacji 1. z wyższym udziałem ludności w wieku Kierunek działania 1.2. poprodukcyjnym i niższym udziałem Zapewnianie udziału w życiu w wieku przedprodukcyjnym. społecznym seniorom i osobom 1, 2, 3, 8 1, 3 2. Bariery architektoniczne dla osób starszych Kierunek działania 2.1. niepełnosprawnym Cel rewitalizacji 2. oraz niepełnosprawnych w przestrzeniach Kierunek działania 2.2. publicznych i budynkach użyteczności publicznej. 1. Bariery architektoniczne dla osób starszych oraz niepełnosprawnych w przestrzeniach Kierunek działania 1.1. Cel rewitalizacji 1. publicznych i budynkach użyteczności Kierunek działania 1.2. publicznej. 2. Niski wskaźnik wyposażenia obszaru w infrastrukturę wodociągową. Poprawa dostępności oraz 3. Niski wskaźnik wyposażenia obszaru 1, 2, 3, 5, 8 2, 4, 5 jakości usług publicznych w infrastrukturę kanalizacyjną. Kierunek działania 2.1. 4. Niedostateczna ilość publicznych Cel rewitalizacji 2. Kierunek działania 2.2. przestrzeni rekreacyjno-wypoczynkowych i sportowych. 5. Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura sportowa i rekreacyjna. 1. Niedostateczny poziom przedsiębiorczości Zwiększenie przedsiębiorczości mieszkańców. oraz wspieranie 2. Niższa liczba nowo rejestrowanych Kierunek działania 1.1. rozwoju przedsiębiorstw Cel rewitalizacji 1. 1, 5, 8 2, 7 i wyższa liczba wyrejestrowanych Kierunek działania 1.2. i działalności gospodarczych działalności gospodarczych od średniej mieszkańców dla gminy. 1. Brak kompleksowego systemu wsparcia Tworzenie warunków przedsiębiorczości mieszkańców. do rozwoju gospodarczego Cel rewitalizacji 1. Kierunek działania 1.2. 1, 5, 7 5, 7 2. Niższa liczba nowo rejestrowanych obszaru rewitalizacji,
113 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
i wyższa liczba wyrejestrowanych bazującego na zasobach działalności gospodarczych od średniej lokalnych Kierunek działania 2.1. dla gminy. Cel rewitalizacji 2. Kierunek działania 2.2. 3. Niedostateczny dostęp do punktów handlowo-usługowych. 1. Niedostateczna ilość publicznych przestrzeni rekreacyjno-wypoczynkowych i sportowych. Uporządkowanie oraz 2. Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura stworzenie atrakcyjnych sportowa i rekreacyjna. Kierunek działania 2.1. przestrzeni publicznych 1, 2, 3 5 3. Nieodpowiednie warunki techniczne części Cel rewitalizacji 2. sprzyjających aktywności Kierunek działania 2.2. bazy sportowej i rekreacyjnej. mieszkańców 4. Niedostateczne wyposażenie przestrzeni publicznych w elementy małej architektury oraz infrastrukturę społeczną. 1. Niedostateczny stan techniczny oraz niefunkcjonalny układ części infrastruktury Zwiększenie funkcjonalności drogowej. układów komunikacyjnych 2. Wysoki odsetek dróg nieutwardzonych Kierunek działania 2.1. z uwzględnieniem preferencji 1 5 w ogólnej długości dróg. Cel rewitalizacji 2. dla ruchu pieszego Kierunek działania 2.2. 3. Niewystarczający i częściowo będący i rowerowego w złym stanie technicznym system oświetlenia ulicznego. 1. Niedostatecznie wykorzystany budynek komunalny i budynek OSP w Dołach oraz budynek starej poczty i obiekt dawnego Technikum Ceramicznego w Łysej Górze. Poprawa stanu technicznego 2. Niska efektywność energetyczna części Kierunek działania 2.1. oraz przebudowa obiektów 1, 2, 3 5, 6 budynków użyteczności publicznej. Cel rewitalizacji 2. Kierunek działania 2.2. użyteczności publicznej 3. Znaczna ilość przestarzałych instalacji grzewczych zarówno w budynkach jednorodzinnych jak również w budynkach użyteczności publicznej. 114 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
1. Niski wskaźnik wyposażenia obszaru Uporządkowanie i zwiększenie Cel rewitalizacji 1. Kierunek działania 1.1. w infrastrukturę wodociągową. dostępu do podstawowej 1 5 2. Niski wskaźnik wyposażenia obszaru infrastruktury komunalnej Kierunek działania 2.1. Cel rewitalizacji 2. w infrastrukturę kanalizacyjną. dla użytkowników obszaru Kierunek działania 2.2. 1. Znaczna ilość przestarzałych instalacji grzewczych zarówno w budynkach jednorodzinnych jak również w budynkach Ograniczenie tzw. „niskiej” Cel rewitalizacji 2. Kierunek działania 2.1. 1, 2, 3, 4 6 użyteczności publicznej. emisji zanieczyszczeń 2. Przekroczenie standardów jakości powietrza. 1. Przekroczenie standardów jakości powietrza. Podniesienie świadomości 2. Niedostateczna edukacja ekologiczna Cel rewitalizacji 2. Kierunek działania 2.1. 1, 4 1, 6 ekologicznej mieszkańców i świadomość proekologiczna mieszkańców.
Zachowanie i uporządkowanie 1. Niższy udział terenów zieleni urządzonej terenów zieleni służących Kierunek działania 2.1. w ogólnej powierzchni terenu Cel rewitalizacji 2. 1 5 wypoczynkowi i rekreacji Kierunek działania 2.2. w porównaniu do średniej dla gminy. mieszkańców
Źródło: Opracowanie własne
115 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
KONCENTRACJA PROGRAMU REWITALIZACJI
Wyznaczony obszar rewitalizacji jest terenem o szczególnej (w skali gminy) koncentracji problemów i zjawisk kryzysowych w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej (tabela 6). Ponadto ma istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, wynikające z faktu, iż obszar ten posiada dziedzictwo kulturowe o charakterze niematerialnym: tradycje ceramiczne oraz niewykorzystane i zdegradowane obiekty oraz przestrzeń publiczną częściowo o charakterze poprzemysłowym, które należy wykorzystać podczas procesu wyprowadzenia obszaru z sytuacji kryzysowej. Działania przewidziane do realizacji koncentrują się na terenach mających znaczenie dla społeczności lokalnych. Z jednej strony są to przestrzenie publiczne, z drugiej zaś – niedostatecznie wykorzystane budynki użyteczności publicznej pełniące różne funkcje na rzecz lokalnej społeczności. Z rezultatów podjętych działań będą korzystać wszyscy interesariusze rewitalizacji, zaś efekty działań będą oddziaływać poza obszar rewitalizacji, obejmując całą gminę.
KOMPLEMENTARNOŚĆ PROBLEMOWA I PRZESTRZENNA
Projekty i/lub przedsięwzięcia podstawowe oraz uzupełniające zawarte w dokumencie stanowią kompleksową odpowiedź na zdiagnozowane we wszystkich sferach zróżnicowane problemy i wykorzystują potencjały lokalne wyznaczonego obszaru rewitalizacji w zakresie tradycji ceramicznych, zasobu niewykorzystanych i zdegradowanych technicznie obiektów oraz niezagospodarowanej i niefunkcjonalnej przestrzeni publicznej, a także walorów przyrodniczo-krajobrazowych. Wykazane to zostało w powiązaniu każdego projektu podstawowego ze zdiagnozowanymi problemami i potencjałami. Dzięki temu wszystkie projekty i/lub przedsięwzięcia uzupełniające są komplementarne w oddziaływaniu całościowym na obszar rewitalizacji w aspekcie społecznym, gospodarczym, przestrzenno- -funkcjonalnym, technicznym i środowiskowym. Takie podejście ma przeciwdziałać fragmentaryzacji działań, koncentrując się na całościowym spojrzeniu na przyczyny kryzysu danego obszaru, które w tym przypadku spowodowane są zmianami strukturalnymi na rynku pracy oraz niedostosowaniem kompetencji i kwalifikacji mieszkańców do potrzeb lokalnego rynku pracy, wynikającymi z lokalizacji na tym terenie Spółdzielni Wyrobów Ceramicznych „Kamionka”. Spółdzielnia powstała w 1946 r. z inicjatywy Franciszka Mleczki, a zajmowała
116 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 się produkcją ceramiki (głównie inspirowanej sztuką ludową). Przy spółdzielni działało Technikum Ceramiczne, kształcące młodych ludzi w tym zakresie. Po okresie przemian ustrojowych „Kamionka”, jak większość spółdzielni, borykała się z problemami finansowymi i została zlikwidowana, co przyczyniło się do zwiększenia poziomu bezrobocia i kumulacji wykluczenia społecznego, a także utraty pierwotnie pełnionych funkcji przez obszar rewitalizacji. W związku z tym wykonana została pogłębiona analiza i diagnoza obszaru rewitalizacji we wszystkich aspektach: społecznym, gospodarczym, przestrzenno- -funkcjonalnym, technicznym i środowiskowym, która zawarta jest w II części niniejszego dokumentu. Konieczne jest również określenie pożądanego stanu do jakiego mają doprowadzić dany obszar projekty/przedsięwzięcia rewitalizacyjne, dlatego została określona wizja (planowany efekt rewitalizacji). Parametryzacja efektów rewitalizacji określona została na poziomie celów rewitalizacji, ponieważ wizja określa zbiór pożądanych wartości do osiągnięcia po wdrożeniu założeń dokumentu. Podczas podejmowania strategicznych decyzji przez samorząd lokalny na innych płaszczyznach będą brane pod uwagę zaplanowane działania rewitalizacyjne, aby zapewnić koordynację tematyczną i organizacyjno-techniczną działań administracji samorządowej. Ponadto ważne jest, że proces rewitalizacji realizuje założenia innych dokumentów strategicznych i planistycznych zarówno na szczeblu lokalnym, jak i ponadlokalnym, co zostało wykazane w rozdziale 2 części I dokumentu. Wszystkie projekty podstawowe zawarte w dokumencie realizowane będą na wyznaczonym obszarze rewitalizacji oraz zapewnią ich spójność przestrzenno-funkcjonalną, natomiast zasięg ich oddziaływania będzie większy i obejmie teren całej gminy, ponieważ z efektów działań korzystać będą wszyscy interesariusze rewitalizacji. Zaplanowane „miękkie” przedsięwzięcia rewitalizacyjne ze względu na społeczny charakter działań dedykowane będą mieszkańcom całej gminy, ponieważ tylko poprzez większą skalę oddziaływania na wzmocnienie kapitału społecznego ludzi młodych oraz wykluczenie społeczne i/lub zagrożenie ubóstwem można uzyskać założone efekty w postaci rozwiązania zidentyfikowanych problemów (wskazanych w tabelach 6). Wzajemne dopełnianie się projektów podstawowych i przedsięwzięć uzupełniających oraz zaangażowanie lokalnej społeczności pozwoli na osiągnięcie efektu rewitalizacji widocznego na całym jego obszarze i uniknięcie wybiórczości inwestycji. Zindywidualizowane działania rewitalizacyjne wdrażane na wyznaczonym obszarze rewitalizacji wzajemnie będą się dopełniać przestrzennie, dzięki czemu efekty ich realizacji nie będą widoczne punktowo w pojedynczych miejscach, a na całym obszarze objętym kryzysem (mapa 11). Projekty i/lub
117 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 przedsięwzięcia podstawowe zostały zaprogramowane w taki sposób, aby odpowiadały na problemy mieszkańców obszaru, a przede wszystkim nie skutkowały przenoszeniem problemów w inne miejsce. W tym celu zawarto zarówno przedsięwzięcia inwestycyjne, jak i społeczne, które zapobiegną prowadzeniu do niepożądanych efektów społecznych, takich jak segregacja społeczna i wykluczenie. Dostępność do powstałej infrastruktury oraz działań społecznych i kulturalnych dla wszystkich użytkowników zamieszkujących dany teren spowoduje, że z pozytywnych efektów rewitalizacji korzystać będą wszyscy mieszkańcy, bez względu na sytuację materialną.
Mapa 11 Lokalizacja projektów podstawowych nr 1, 2 i 3 na wyznaczonym obszarze rewitalizacji
Źródło: Opracowanie własne
KOMPLEMENTARNOŚĆ PROCEDURALNO-INSTYTUCJONALNA
Dla zagwarantowania, że przyjęte postanowienia będą konsekwentnie realizowane, zapewnione zostały warunki organizacyjne i instytucjonalne do ich wdrażania oraz weryfikacji.
118 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Podmiotem odpowiedzialnym za wdrażanie założeń dokumentu jest Wójt Gminy Dębno przy pomocy Koordynatora ds. rewitalizacji, powołanego w Referacie Promocji, Rozwoju i Wsparcia Inwestycji w Urzędzie Gminy Dębno (UG Dębno), który posiada wiedzę i doświadczenie w zakresie zarządzania projektami. Jednocześnie jest to efekt osadzenia rewitalizacji w ramach istniejących struktur organizacyjnych UG Dębno, odpowiedzialnych za koordynację systemu zarządzania rozwojem gminy. Koordynator będzie współpracował z innymi pracownikami UG Dębno, a także jednostek organizacyjnych gminy, będącymi specjalistami w danych dziedzinach. Dodatkowo odpowiedzialny będzie za przepływ informacji między interesariuszami rewitalizacji (w tym partnerami projektów rewitalizacyjnych) a Wójtem, który będzie podejmował kluczowe decyzje dotyczące procesu rewitalizacji. W celu efektywnego oraz zintegrowanego współdziałania różnych jednostek, Wójt może powołać Zespół Zadaniowy, w którego skład wejdą przedstawiciele samodzielnych stanowisk pracy UG Dębno i/lub jednostek organizacyjnych gminy odpowiedzialnych za realizację konkretnych projektów. Powołanie Zespołu Zadaniowego przyczyni się do wzajemnego uzupełniania się działań oraz spójności procedur w realizacji poszczególnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych w zakresie powiązanych projektów infrastrukturalnych („twardych”) oraz społecznych („miękkich”). Jako organ opiniodawczo-doradczy Wójta Gminy Dębno powołany został Komitet Rewitalizacji. Wybrani kandydaci zostali powołani na członków Komitetu Rewitalizacji zarządzeniem Nr 30/2017 Wójta Gminy Dębno z dnia 23 lutego 2017 r. (po przeprowadzeniu właściwej procedury wynikającej z ustawy o rewitalizacji).
KOMPLEMENTARNOŚĆ MIĘDZYOKRESOWA
W Gminnym Programie Rewitalizacji zwrócono również uwagę na zachowanie ciągłości programowej w odniesieniu do przedsięwzięć o charakterze infrastrukturalnym, które zostały już zrealizowane w ramach polityki spójności 2007–2013, a także komplementarnymi projektami społecznymi wdrażanymi w ramach polityki spójności 2014–2020. Ma to kluczowe znaczenie dla efektywności procesu rewitalizacji w oddziaływaniu na sytuację kryzysową występującą na danym obszarze. W okresie programowania UE na lata 2007–2013 „zapoczątkowano” proces trwałej zmiany na wyznaczonym obszarze rewitalizacji m.in. poprzez realizację projektów
119 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 edukacyjnych, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz zmiany infrastrukturalne poprawiające efektywność energetyczną i zwiększające dostęp do podstawowych usług, takich jak sieć kanalizacyjna. Wykaz projektów zrealizowanych przez Gminę Dębno, obejmujących swym zasięgiem wyznaczony obszar rewitalizacji i/lub mających na niego wpływ społeczno- gospodarczy przedstawia tabela 19.
120 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 19 Wykaz projektów zrealizowanych przez Gminę Dębno na wyznaczonym obszarze rewitalizacji lub mających wpływ na jego rozwój społeczno-gospodarczy Wartość całkowita Kwota uzyskanego Lp. Nazwa projektu Źródło finansowania projektu w zł dofinansowania w zł Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Maszkienicach Program Operacyjny Infrastruktura 1. 5 405 670,92 3 400 594,18 i budowa kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Dębno i Środowisko Budowa kanalizacji sanitarnej i adaptacja oczyszczalni Program Operacyjny Infrastruktura 2. 4 640 933,42 2 810 612,78 ścieków na terenie aglomeracji Dębno i Środowisko Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu Program Operacyjny Innowacyjna 3. 1 323 158,63 1 124 684,83 w Gminie Dębno Gospodarka Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu Program Operacyjny Innowacyjna 4. 955 000,00 811 750,00 w Gminie Dębno – etap II Gospodarka Poprawa jakości powietrza w Gminie Dębno poprzez Małopolski Regionalny Program 5. zmniejszenie chłonności energetycznej obiektów 1 188 573,70 733 425,73 Operacyjny na lata 2007–2013 użyteczności publicznej
6. Szkoła równych szans Program Operacyjny Kapitał Ludzki 662 990,96 563 542,00
Modernizacja oddziałów przedszkolnych w Gminie 7. Program Operacyjny Kapitał Ludzki 656 490,99 558 017,34 Dębno
8. Nie możemy być gorsi Program Operacyjny Kapitał Ludzki 486 124,96 413 206,22
9. Lokalne szanse – kobiece warsztaty przedsiębiorczości Program Operacyjny Kapitał Ludzki 49 400,00 41 990,00
Regionalny Program Operacyjny Szkoła przyszłości 2.0 – rozwój i modernizacja szkół 10. Województwa Małopolskiego 998 516,00 948 590,20 Gminy Dębno na lata 2014–2020 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Dębno oraz strony internetowej mapadotacji.gov.pl
121 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Przeprowadzona analiza wykazała, że przedsięwzięcia podejmowane w poprzednich latach mają swoją ciągłość i kontynuację w aktualnym dokumencie. Wnioski wyciągnięte z realizacji poprzednich działań na obszarze rewitalizacji pozwolą na bardziej efektywne wykorzystanie środków i możliwości w obecnej perspektywie finansowej, dzięki czemu proces rewitalizacji wzmocni ich efektywność i skuteczność.
KOMPLEMENTARNOŚĆ ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA
Projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne zawarte w niniejszym dokumencie będą współfinansowane z różnych źródeł, obejmujących m.in. środki Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), krajowych środków publicznych oraz środków prywatnych z wykluczeniem ryzyka podwójnego finansowania. W związku z tym, że komplementarność finansowa oznacza także zdolność łączenia prywatnych i publicznych źródeł finansowania, podczas programowania działań wykorzystano zgłoszone propozycje projektów planowanych do realizacji na obszarze rewitalizacji przez inne podmioty. Tym samym proces rewitalizacji przebiegać będzie przy założeniu, że stymulowanie endogenicznych zdolności inwestycyjnych w postaci zasobów wewnętrznych podmiotów zlokalizowanych na obszarze rewitalizacji czy ich mieszkańców będzie miało kluczowe znaczenie dla dynamiki i skuteczności pożądanych zmian strukturalnych zarówno społecznych, jak i przestrzennych. Komplementarność źródeł finansowania określona została w części III, rozdziale 3 dotyczącym szacunkowych ram finansowych programu, gdzie na poziomie poszczególnych projektów podstawowych i przedsięwzięć uzupełniających określono szacowaną ogólną wartość projektu w podziale na publiczne i prywatne źródła finansowania. Dzięki zaangażowaniu środków publicznych (składających się ze środków własnych gminy, jednostek podległych gminie, podmiotów z sektora finansów publicznych) następuje integracja finansowa zaplanowanych projektów podstawowych i uzupełniających.
122 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
3. Szacunkowe ramy finansowe dokumentu wraz ze wskazaniem źródeł finansowania
Indykatywne ramy finansowe Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 obejmują projekty podstawowe, które wynikają z planów projektowych gminy, podległych jej jednostek organizacyjnych, jak również projektów zgłoszonych przez interesariuszy rewitalizacji planowanych do realizacji na obszarze rewitalizacji lub poza wyznaczonym obszarem, ale wpływających na jego rozwój społeczno-gospodarczy. Ponadto plany projektowe odpowiadają na możliwości ich sfinansowania z uwzględnieniem sytuacji budżetowej gminy, ponieważ „wskaźnik G – podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy przyjęty do obliczania subwencji wyrównawczej na 2017 r.” wynosi 798,15 zł (przy wskaźniku dla Polski – 1 596,67 zł)29, co oznacza bardzo słabą samodzielność finansową jednostki i w istotny sposób determinuje zdolność realizacji długookresowych zadań rewitalizacyjnych. Podsumowanie podanych wartości brutto poszczególnych projektów pozwoliło określić szacunkowe ramy finansowe dokumentu z podziałem na różne źródła finansowania (także spoza funduszy polityki spójności na lata 2014–2020 – publiczne i prywatne środki krajowe w celu realizacji zasady dodatkowości środków Unii Europejskiej). Ze względu na charakterystykę tematyczną projektów uzupełniających realizowanych w systemie ciągłym, a tym samym brak możliwości dokładnego oszacowania ich całkowitych wartości, ramy finansowe z uwzględnieniem różnych źródeł finansowania podane zostały szacunkowo. Ramy finansowe dokumentu przedstawia tabela 20.
29 Strona internetowa Ministerstwa Finansów, mf.gov.pl, inf. z dnia 22.02.2017. 123 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 20 Szacunkowe ramy finansowe Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno na lata 2016–2026 Całkowita Środki publiczne Środki wartość Środki Krajowe Środki Lp. Nazwa projektu/przedsięwzięcia Środki UE z innych projektu prywatne budżetu środki źródeł (w zł) gminy EFRR EFS publiczne PROJEKTY PODSTAWOWE Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru 1. rewitalizacji Gminy Dębno w celu poprawy jakości 2 000 000 500 000 1 300 000 - 200 000 - - życia mieszkańców Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób 2. 3 650 000 - 2 372 500 - - - 1 277 500 niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny Dom/ Klub Senior Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu 2 500 000 3. Samopomocy w m. Łysa Góra - 1 625 000 - - - 875 000
4. Ograniczenie niskiej emisji 3 000 000 30 000 2 955 000 - - 15 000 -
Wzrost przedsiębiorczości mieszkańców – 5. kompleksowe wsparcie dla przedsiębiorców i osób 1 000 000 200 000 - - - - 800 000 zamierzających założyć działalność gospodarczą
6. Szkoła przyszłości 1 500 000 75 000 - 1 275 000 150 000 - -
Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego 7. 800 000 160 000 - - 640 000 - - Gminy Dębno – budowanie tożsamości miejsca Włączenie społeczne osób zagrożonych 8. wykluczeniem i ubóstwem – aktywizacja społeczna 300 000 15 000 - 255 000 30 000 - - i zawodowa 124 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
PRZEDSIĘWZIĘCIA UZUPEŁNIAJĄCE Organizacja cyklicznych wydarzeń i/lub rozwój działalności społecznej, kulturalnej, artystycznej, sportowej, rekreacyjnej i edukacyjnej na rzecz 1. 300 000 120 000 - - 150 000 - 30 000 różnych grup interesariuszy rewitalizacji wraz ze wspieraniem „mikro” inicjatyw lokalnych (szczególnie w partnerstwach) Aktywizacja społeczna i zawodowa osób 2. 500 000 25 000 - 425 000 - - 50 000 zagrożonych wykluczeniem społecznym Integracja międzypokoleniowa 3. 300 000 210 000 - - - - 90 000 i organizacja czasu wolnego osobom starszym Podniesienie poziomu świadczonych usług 4. z zakresu administracji publicznej, edukacji, 1 000 000 100 000 750 000 - - 150 000 - informacji przestrzennej i ochrony zdrowia Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości infrastruktury drogowej i komunalnej oraz 5. 1 000 000 250 000 750 000 - - - - tworzenie atrakcyjnych miejsc i przestrzeni publicznych na obszarze rewitalizacji Ochrona środowiska poprzez zmniejszanie niskiej 6. emisji i termomodernizację budynków użyteczności 5 000 000 1 250 000 3 000 000 - - 750 000 - publicznej Tworzenie i promowanie produktów 7. lokalnych bazując na działalności ceramicznej 500 000 - 375 000 - - 125 000 - i ich sprzedaż SUMA PROJEKTÓW PODSTAWOWYCH 12 250 000 980 000 8 252 500 1 530 000 1 020 000 15 000 2 952 500 SUMA PROJEKTÓW UZUPEŁNIAJĄCYCH 8 600 000 1 955 000 4 875 000 425 000 150 000 1 025 000 170 000 SUMA 20 850 000 2 935 000 13 127 000 1 955 000 1 170 000 1 040 000 3 122 500 Źródło: Opracowanie własne
125 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
IV. Część wdrożeniowa 1. System realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji
Gminny Program Rewitalizacji jest dokumentem ponadkadencyjnym, określającym cele i plany działań rewitalizacyjnych na kilkanaście lat, dlatego ważnym elementem decydującym o skuteczności i efektywności realizacji jego założeń jest skuteczny i zintegrowany system zarządzania. Proces wdrażania jest złożonym przedsięwzięciem, które wymaga dobrego przygotowania informacyjnego oraz stałej komunikacji z otoczeniem, opierającej się o pozyskiwanie obiektywnej informacji o jego przebiegu, skutkach i publicznym odbiorze.
1.1. Struktura zarządzania dokumentem wraz z jego kosztami
Dla zagwarantowania, że przyjęte postanowienia będą konsekwentnie realizowane, zapewnione zostały warunki organizacyjne i instytucjonalne do ich wdrażania oraz weryfikacji. Podmiotem odpowiedzialnym za wdrażanie założeń dokumentu jest Wójt Gminy Dębno przy pomocy Koordynatora ds. rewitalizacji, powołanego w Referacie Promocji, Rozwoju i Wsparcia Inwestycji w Urzędzie Gminy Dębno (UG Dębno), który posiada wiedzę i doświadczenie w zakresie zarządzania projektami. Jednocześnie jest to efekt osadzenia rewitalizacji w ramach istniejących struktur organizacyjnych UG Dębno odpowiedzialnych za koordynację systemu zarządzania rozwojem gminy. Koordynator będzie współpracował z innymi pracownikami UG Dębno, a także jednostek organizacyjnych gminy, będącymi specjalistami w danych dziedzinach. Dodatkowo odpowiedzialny będzie za przepływ informacji między interesariuszami rewitalizacji (w tym partnerami projektów rewitalizacyjnych) a Wójtem, który będzie podejmował kluczowe decyzje dotyczące procesu rewitalizacji. W celu efektywnego oraz zintegrowanego współdziałania różnych jednostek, Wójt może powołać Zespół Zadaniowy, w którego skład wejdą pracownicy UG Dębno i/lub jednostek organizacyjnych gminy odpowiedzialnych za realizację konkretnych projektów. Powołanie Zespołu Zadaniowego przyczyni się do wzajemnego uzupełniania się działań oraz spójności procedur w realizacji poszczególnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych w zakresie powiązanych projektów infrastrukturalnych („twardych”) oraz społecznych („miękkich”).
126 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Przewiduje się, iż w zależności od realizowanego przedsięwzięcia w skład Zespołu mogą wejść również przedstawiciele interesariuszy rewitalizacji, biorących udział we wdrażaniu GPR. Zadania niezbędne do wdrażania dokumentu wykonywane będą w ramach obowiązków poszczególnych struktur organizacyjnych gminy, dlatego nie określono dodatkowych kosztów ich realizacji. W ramach swoich kompetencji każdy z wydziałów, referatów czy samodzielnych stanowisk pracy w Urzędzie i/lub jednostek organizacyjnych gminy będzie wdrażał te działania, dostosowując w sposób elastyczny swoje zasoby osobowe do określonych aktualnie potrzeb. Wszystkie projekty i/lub przedsięwzięcia rewitalizacyjne realizujące zadania własne gminy będą wdrożone zgodnie z uchwaloną przez Radę Gminy Dębno Wieloletnią Prognozą Finansową oraz budżetami rocznymi, zapewniając efektywną realizację zaplanowanych działań. W zakresie zarządzania środkami finansowymi potrzebnymi do wdrożenia projektów rewitalizacyjnych włączony zostanie Skarbnik Gminy Dębno oraz Wydział Finansowo- -Podatkowy UG Dębno. Koordynator ds. rewitalizacji w ramach wykonywanych zadań będzie ściśle współpracował z Komitetem Rewitalizacji, powołanym jako organ opiniodawczo-doradczy Wójta Gminy Dębno w zakresie rewitalizacji i z partnerami projektów rewitalizacyjnych. Będzie również odpowiadał za obsługę techniczną i organizacyjną Komitetu Rewitalizacji we współpracy z Referatem Promocji, Rozwoju i Wsparcia Inwestycji UG Dębno. Głównym zadaniem Komitetu Rewitalizacji będzie nadzór nad efektywnością i jakością oraz postępem w realizacji określonych projektów, a tym samym celów GPR poprzez opiniowanie dokumentów i inicjatyw związanych z rewitalizacją. W związku z tym, że realizacja zaplanowanych działań rewitalizacyjnych odbywać się będzie również w oparciu o system wdrażania pomocy strukturalnej Unii Europejskiej oraz pomocy krajowej i innych (w zależności od możliwości uzyskanego wsparcia), to interesariusze rewitalizacji, korzystając m.in. z dofinansowania projektów unijnymi środkami finansowymi, będą zobowiązani przestrzegać zasad i procedur wspólnotowych (szczególnie w zakresie realizacji projektów partnerskich). Zasady realizacji projektów rewitalizacyjnych współfinansowanych z RPO Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020 będą wynikać z obowiązujących dokumentów programowych, a determinowane będą określonymi procedurami konkursowymi.
127 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wdrażanie projektów rewitalizacyjnych nie ma szans powodzenia bez udanej współpracy, efektywnego współdziałania oraz wzajemnego uzupełniania się działań różnych podmiotów z sektorów: społecznego, gospodarczego i publicznego. W związku z tym określenie zasad i sposobów współuczestnictwa interesariuszy jest kluczowym elementem osiągnięcia zgodności podejmowanych działań z potrzebami i oczekiwaniami społeczności lokalnej, ograniczenia występowania konfliktów oraz kosztów ich rozwiązywania, a także jest podstawą tworzenia się współczesnych form samoświadomości społecznej.
Współpraca międzysektorowa w realizacji zapisów Gminnego Programu Rewitalizacji odbywać się będzie w kilku zintegrowanych wymiarach: 1. MERYTORYCZNYM – poprzez wspólne podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów, opiniowanie, realizowane przede wszystkim na poziomie Komitetu Rewitalizacji i/lub Zespołu Zadaniowego. 2. ORGANIZACYJNYM – polegającym na angażowaniu specyficznych i unikalnych zasobów oraz kompetencji charakterystycznych dla danego sektora i wzajemnym ich uzupełnianiu podczas realizacji wspólnych projektów. 3. FINANSOWYM – opierającym się na współudziale finansowym wszystkich partnerów poprzez zapewnienie wkładu własnego w realizację określonych przedsięwzięć i wykorzystanie koncepcji partnerstwa. Partnerstwo trzech sektorów: publicznego, społecznego i gospodarczego oprócz wspólnego celu jakim jest wyprowadzenie obszaru rewitalizacji z sytuacji kryzysowej w celu poprawy jakości życia mieszkańców, ma określone podstawowe zasady stanowiące fundament wspólnych działań: 1) respektowanie własnych potrzeb, możliwości i dążenie do osiągnięcia kompromisu, 2) przejrzystość podejmowanych działań, 3) otwarty dialog z mieszkańcami. Współpraca pomiędzy interesariuszami rewitalizacji ma na celu: - wykorzystanie potencjału organizacji oraz społeczności lokalnej poprzez skoordynowanie działań w ramach kilkunastu wspólnych i spójnych projektów akceptowanych i wspieranych przez wszystkich uczestników; - optymalne wykorzystanie kompetencji i zasobów będących w dyspozycji gminy, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców czy mieszkańców; - wsparcie innowacyjności proponowanych rozwiązań, wyrażające się zastosowaniem nowych podejść do rozwiązywania problemów.
128 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Schemat 4 Struktura zarządzania i wdrażania rewitalizacji w Gminie Dębno
Wójt Gminy Dębno + Komitet Rewitalizacji (podejmowanie kluczowych decyzji) (opiniowanie, doradztwo)
Koordynator ds. rewitalizacji Rada Gminy Dębno (Referat Promocji, Rozwoju i Wsparcia Inwestycji w Urzędzie Gminy Dębno) Skarbnik Gminy Dębno (koordynacja wdrażania założeń rewitalizacji) Wydział Finansowo-Podatkowy Urząd Gminy Dębno (uwzględnienie projektów w Wieloletniej Prognozie Finansowej)
INTERESARIUSZE REWITALIZACJI
Pracownicy Urzędu Gminy Dębno
Jednostki organizacyjne gminy
Partnerzy projektów rewitalizacyjnych z sektorów: publicznego, społecznego, gospodarczego
(przygotowanie dokumentacji projektowej, aplikowanie o środki zewnętrzne)
WDRAŻANIE PROJEKTÓW REWITALIZACYJNYCH
Źródło: Opracowanie własne
1.2. Harmonogram realizacji programu
Założono, że Gminny Program Rewitalizacji będzie dokumentem średniookresowym, obejmującym okres wdrażania zaplanowanych działań, dzięki czemu wskazane przedsięwzięcia rewitalizacyjne są możliwe do zrealizowania w horyzoncie czasowym dokumentu. Przyjęcie takiego horyzontu czasowego jest zgodne z zaleceniami planistycznymi oraz pozwala na dostosowanie do aktualnych potrzeb i oczekiwań mieszkańców obszaru rewitalizacji oraz wytycznych wynikających z perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014–2020. Przyjęto, że będzie to dokument strategiczny skoncentrowany terytorialnie i komplementarny problemowo, tj. mający przeciwdziałać fragmentaryzacji działań w celu
129 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 wyprowadzenia wyznaczonego obszaru rewitalizacji z sytuacji kryzysowej. Harmonogram wdrażania dokumentu przedstawia tabela 21.
130 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 21 Harmonogram wdrażania dokumentu Okres realizacji (w latach) Lp. Nazwa projektu 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 PROJEKTY PODSTAWOWE Wieloaspektowa rewitalizacja na terenie obszaru rewitalizacji 1. Gminy Dębno w celu poprawy jakości życia mieszkańców Rewitalizacja budynku „byłych warsztatów szkolnych” na działce nr 456/20 w m. Łysa Góra i przeznaczenie obiektu na zadania publiczne z zakresu pomocy społecznej i wspierania osób 2. niepełnosprawnych np. Zakład Aktywności Zawodowej, Warsztat Terapii Zajęciowej czy placówka zapewniająca aktywizację seniorów np. Dzienny Dom/ Klub Senior Rewitalizacja budynku Środowiskowego Domu Samopomocy 3. w m. Łysa Góra 4. Ograniczenie niskiej emisji Wzrost przedsiębiorczości mieszkańców – kompleksowe wsparcie 5. dla przedsiębiorców i osób zamierzających założyć działalność gospodarczą 6. Szkoła przyszłości Kultywacja dorobku historycznego i artystycznego Gminy Dębno 7. – budowanie tożsamości miejsca Włączenie społeczne osób zagrożonych wykluczeniem i ubóstwem 8. – aktywizacja społeczna i zawodowa PRZEDSIĘWZIĘCIA UZUPEŁNIAJĄCE Organizacja cyklicznych wydarzeń i/lub rozwój działalności społecznej, kulturalnej, artystycznej, sportowej, rekreacyjnej 1. i edukacyjnej na rzecz różnych grup interesariuszy rewitalizacji wraz ze wspieraniem „mikro” inicjatyw lokalnych (szczególnie w partnerstwach) Aktywizacja społeczna i zawodowa osób zagrożonych 2. wykluczeniem społecznym 131 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Integracja międzypokoleniowa i organizacja czasu wolnego 3. osobom starszym Podniesienie poziomu świadczonych usług z zakresu 4. administracji publicznej, edukacji, informacji przestrzennej i ochrony zdrowia Zapewnianie dostępu do wysokiej jakości infrastruktury drogowej 5. i komunalnej oraz tworzenie atrakcyjnych miejsc i przestrzeni publicznych na obszarach rewitalizacji Ochrona środowiska poprzez zmniejszanie niskiej emisji 6. i termomodernizację budynków użyteczności publicznej Tworzenie i promowanie produktów lokalnych bazując na 7. działalności ceramicznej i ich sprzedaż Źródło: Opracowanie własne
132 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
1.3. Public relations dokumentu
W celu efektywnego i skutecznego wdrożenia zapisów Gminnego Programu Rewitalizacji ważne jest, aby umożliwić społeczności lokalnej udział w procesie ich tworzenia i realizacji, a tym samym zapewnić skuteczną metodę komunikacji społecznej, czyli przekazywania danych do otoczenia. Szeroka komunikacja stanowić będzie jeden z fundamentów powodzenia całego procesu rewitalizacji, służąc osiągnięciu wizji obszaru rewitalizacji. Podmiotami odpowiedzialnymi za organizację oraz przeprowadzenie działań promocyjnych związanych z opracowaniem i wdrażaniem założeń Gminnego Programu Rewitalizacji, a w jego ramach również wszystkich projektów i/lub przedsięwzięć rewitalizacyjnych – jest Koordynator ds. rewitalizacji we współpracy z Referatem Promocji, Rozwoju i Wsparcia Inwestycji UG Dębno. Jednostki te mają za zadanie zapewnić powszechny dostęp do bieżących informacji na temat prowadzonych przedsięwzięć, tj. o zakresie i wymiarze pozyskanego dofinansowania zewnętrznego dla poszczególnych projektów oraz rezultatach działań na poziomie obszaru rewitalizacji oraz całej gminy. Do zakresu ich działań należy wsparcie skutecznej komunikacji, opierającej się na następujących kanałach i narzędziach komunikacji: - Internet – utworzenie i aktualizacja zakładki „Gmina/Rewitalizacja” na stronie internetowej gminy (gminadebno.pl) oraz w Biuletynie Informacji Publicznej (gminadebno.bip.net.pl), poczta elektroniczna Koordynatora ds. rewitalizacji odpowiedzialnego za kontakt z interesariuszami w sprawie rewitalizacji; - komunikacja bezpośrednia – warsztaty, spotkania, posiedzenia itp.; - lokalne media – artykuły informacyjno-promocyjne w prasie lokalnej, obejmującej swoim zasięgiem m.in. obszar rewitalizacji.
Działania promujące będą miały zarówno zasięg lokalny jak i regionalny oraz skierowane będą do interesariuszy rewitalizacji, tj. takich grup odbiorców, jak: 1) mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze; 2) mieszkańcy gminy; 3) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą;
133 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
4) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne; 5) jednostki organizacyjne gminy; 6) organy władzy publicznej; 7) podmioty realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa.
Celem działań związanych z promocją dokumentu jest dotarcie do jak najszerszej grupy interesariuszy – mieszkańców, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców, a także instytucji publicznych mogących stać się partnerami w realizacji określonych działań rewitalizacyjnych. Ponadto odpowiedzialność za upowszechnianie bieżących informacji na temat poszczególnych działań rewitalizacyjnych spoczywa również na partnerach realizowanych przedsięwzięć. Jeśli projekty będą współfinansowane ze środków Unii Europejskiej, wówczas promocja tychże przedsięwzięć będzie się odbywać zgodnie z wytycznymi właściwych instytucji w tym zakresie. Gmina Dębno na etapie sporządzenia dokumentu stosowała zasady promocji wynikające z umowy dotacji na realizację projektu „Przygotowanie Gminnego Programu rewitalizacji Gminy Dębno”, który jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014–2020 oraz ze środków budżetu państwa przyznanych w ramach konkursu dotacji na działania wspierające gminy w zakresie przygotowania programów rewitalizacji na terenie Województwa Małopolskiego.
2. System monitorowania i oceny programu
Kluczowe znaczenie dla prawidłowej i efektywnej realizacji założeń Gminnego Programu Rewitalizacji ma system zarządzania, a więc: monitoringu skuteczności działań, oceny oraz wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu dokumentu.
2.1. Sposoby monitorowania i sprawozdawczości
Wdrażanie Gminnego Programu Rewitalizacji będzie się odbywało w oparciu o monitoring zmierzający do oceny stopnia realizacji celów rewitalizacji, a także zaplanowanych projektów i/lub przedsięwzięć rewitalizacyjnych.
134 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Monitorowaniem, mającym na celu zapewnienie zgodności realizacji postanowień z wcześniej zatwierdzonymi założeniami, zajmować się będzie Koordynator ds. rewitalizacji powołany w Referacie Promocji, Rozwoju i Wsparcia Inwestycji we współpracy z innymi jego pracownikami. Monitoring polegać będzie na systematycznym zbieraniu oraz analizowaniu ilościowych i jakościowych informacji na temat wdrażanych projektów, a także założonych celów dokumentu na podstawie danych gromadzonych i przekazywanych przez poszczególnych pracowników UG Dębno, jednostki organizacyjne gminy oraz inne instytucje zewnętrzne i podmioty realizujące projekty na obszarze rewitalizacji i/lub będące partnerami w realizacji określonych działań. Koordynator jako osoba odpowiedzialna za zarządzanie procesem rewitalizacji w gminie, będzie miał również następujące zadania: 1) gromadzenie i analizowanie informacji w układzie określonego dla celów i projektów zestawu wskaźników; 2) sporządzanie co 2 lata raportu/sprawozdania z postępu w realizacji dokumentu i przedstawianie go do zaopiniowania przez Komitet Rewitalizacji, a następnie po pozytywnym zaopiniowaniu do zatwierdzenia przez Radę Gminy Dębno; 3) udostępnianie lokalnej społeczności wyników sprawozdawczości poprzez ich publikowanie na stronie internetowej gminy (gminadebno.pl, w zakładce „Gmina/Rewitalizacja”), w Biuletynie Informacji Publicznej (gminadebno.bip.net.pl) oraz przekazywanie informacji wszystkim zainteresowanym podmiotom podczas spotkań z interesariuszami rewitalizacji.
Rada Gminy Dębno analizować będzie postępy w realizacji głównych założeń Gminnego Programu Rewitalizacji poprzez: 1) akceptację raportu/sprawozdania z postępu we wdrożeniu zapisów, 2) uwzględnienie i wprowadzanie zmian w zaplanowanych przedsięwzięciach rewitalizacyjnych zawartych w programie, a służących realizacji zadań własnych do załącznika do uchwały w sprawie Wieloletniej Prognozy Finansowej gminy (zgodnie z art. 21 ustawy o rewitalizacji). Monitorowanie obejmować będzie zarówno rzeczowe, jak i finansowe aspekty wdrażania dokumentu. Monitoring rzeczowy dostarczy danych na temat aktualnego stanu realizacji GPR oraz umożliwi ocenę postępu i efektywności jego głównych założeń. Mierzone będą one za pomocą corocznych zmian wskaźników produktu i rezultatu, przyporządkowanych do konkretnych projektów i/lub przedsięwzięć rewitalizacyjnych, jak i wskaźników
135 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 oddziaływania w odniesieniu do celów rewitalizacji, które wykorzystane zostały na etapie diagnostycznym gminy do wyznaczenia obszaru zdegradowanego, a następnie obszaru rewitalizacji. W związku z tym posłużą do przedstawienia skali i charakteru zmian w aktualnej sytuacji czy tendencji zachodzących na obszarze rewitalizacji w porównaniu do terenu całej gminy (tabela 22). Wszystkie wskaźniki gromadzone będą na bieżąco w miarę postępu prac, natomiast ich stan osiągnięcia podawany będzie cyklicznie corocznie. Punktem odniesienia w procesie weryfikacji będą dane bazowe dostępne na etapie opracowania dokumentu, czyli według stanu na koniec 2014 roku. Monitoring finansowy dostarczy danych na temat szacunkowego kosztu oraz wykorzystanych źródeł finansowania, będących podstawą do oceny sprawności wydatkowania środków. Na poziomie dokumentu zakłada się monitoring w oparciu o okresowe sprawozdania finansowe. Dane zawarte w tych opracowaniach powinny obejmować m.in. wysokość wkładu własnego i pozyskanych środków zewnętrznych, wydatki poniesione w okresie objętym sprawozdaniem oraz od początku realizacji projektu, procentowy stan zaawansowania realizacji interwencji, stopień osiągnięcia założonych wskaźników, a także informacje na temat postępu wykonania przyjętego harmonogramu w oparciu o ustalony plan finansowy. Do końca lutego kolejnego roku po skończonym okresie sprawozdawczym, pracownicy UG Dębno, jednostki organizacyjne gminy i/lub podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych projektów wchodzących w skład GPR zobowiązane są do składania informacji okresowej do Koordynatora ds. rewitalizacji. Dzięki temu sprawozdawczość zakłada bieżący i ciągły przepływ aktualnych informacji, co pozwala na weryfikację nieprawidłowości oraz wykrycie problemów w procesie wdrażania i monitorowania GPR. Dla osiągnięcia wartości docelowych wskaźników realizacji projektów (tabela 21), szczególna rola przypada beneficjentom, którzy mają obowiązek monitorowania wdrażania poszczególnych przedsięwzięć współfinansowanych środkami finansowymi z Unii Europejskiej, w tym przygotowywania i przedkładania IZ RPO sprawozdań z ich realizacji oraz wniosków o płatność.
136 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 22 Wskaźniki monitoringowe wdrażania Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno Źródło Wartość bazowa Średnia wartość Wartość docelowa Jednostka Założenia GPR Nazwa wskaźnika pozyskiwania (stan na dla gminy (stan (stan na miary danych 31.12.2014 r.) na 31.12.2014 r.) 31.12.2026 r.) WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA Wzrost wartości Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym Urząd Gminy i/lub utrzymanie % 18,3 20,9 w stosunku do ludności ogółem Dębno poziomu powyżej średniej dla gminy Spadek wartości Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 Urząd Gminy i/lub utrzymanie Cel rewitalizacji 1. osób w wieku produkcyjnym (wskaźnik obciążenia osoba 59,1 56,9 Dębno poziomu poniżej Zbudowanie demograficznego) średniej dla gminy międzysektorowej Gminny współpracy na rzecz Spadek wartości Ośrodek obszaru rewitalizacji Udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują i/lub utrzymanie % Pomocy 36,3 29,9 zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku poziomu poniżej Społecznej średniej dla gminy Dębno Gminny Spadek wartości Ośrodek Liczba osób, którym przyznano świadczenie i/lub utrzymanie osoba Pomocy 20 18 z powodu bezrobocia na 1 000 mieszkańców poziomu poniżej Społecznej średniej dla gminy Dębno Wzrost wartości Liczba zarejestrowanych działalności gospodarczych Urząd Gminy i/lub utrzymanie osób fizycznych w przeliczeniu na 100 mieszkańców szt. 8,2 10,3 Dębno poziomu powyżej w wieku produkcyjnym Cel rewitalizacji 2. średniej dla gminy Poprawa warunków życia mieszkańców Powierzchnia terenów zagospodarowanych Wzrost wartości na działalność sportową, rekreacyjną, kulturową Urząd Gminy i/lub utrzymanie km2 0,002 0,031 i turystyczną przypadająca na 1 000 mieszkańców Dębno poziomu powyżej średniej dla gminy
137 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wzrost wartości Udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci Urząd Gminy i/lub utrzymanie kanalizacyjnej w stosunku do ogółu budynków % 27,8 42,9 Dębno poziomu powyżej mieszkalnych średniej dla gminy Wzrost wartości Budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania Urząd Gminy i/lub utrzymanie szt. 14 38 w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców Dębno poziomu poniżej średniej dla gminy Spadek wartości Udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej Urząd Gminy i/lub utrzymanie % 29,4 17,8 długości dróg Dębno poziomu powyżej średniej dla gminy Wzrost wartości Udział terenów zieleni urządzonej w ogólnej Urząd Gminy i/lub utrzymanie % 13,7 17,2 powierzchni terenu Dębno poziomu powyżej średniej dla gminy WSKAŹNIKI PRODUKTU I REZULTATU Wnioskodawcy Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją ha 0 ̶ brak danych* projektów Liczba wspartych obiektów infrastruktury Wnioskodawcy szt. 0 ̶ brak danych* Projekty/ zlokalizowanych na rewitalizowanych obszarach projektów Przedsięwzięcia Liczba przedsiębiorstw ulokowanych Wnioskodawcy szt. 0 ̶ brak danych* rewitalizacyjne na zrewitalizowanych obszarach projektów Liczba osób korzystających z obiektów/ Wnioskodawcy osoby 0 ̶ brak danych* przestrzeni objętych wsparciem projektów Wnioskodawcy Liczba osób objętych wsparciem osoby 0 ̶ brak danych* projektów Źródło: Opracowanie własne
* Z powodu braku możliwości szczegółowego określenia wartości tych wskaźników na etapie sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji, wartości docelowe na koniec 2026 roku zostaną określone na etapie projektowania i realizacji projektów, a będą podawane zgodnie z przyjętym sposobem monitorowania i sprawozdawczości.
138 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
2.2. Sposób ewaluacji i wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu
Przyjęto, że Gminny Program Rewitalizacji Gminy Dębno ma formułę otwartą, co oznacza, że w przypadku zmiany wymogów prawnych, pojawienia się nowych problemów oraz wykreowania nowych projektów – będzie on aktualizowany. Przedsięwzięcia odpowiadające na zidentyfikowane problemy będą systematycznie przygotowywane w całym okresie wdrożeniowym. Ich konkretni odbiorcy i zakres determinowane będą: aktualnymi warunkami sytuacji społeczno-gospodarczej na obszarze rewitalizacji oraz gminy, potrzebami i oczekiwaniami mieszkańców, poziomem zaangażowania podmiotów lokalnych w planowane działania, możliwościami budżetu gminy oraz dostępnością środków zewnętrznych. Zgodnie z art. 22 ustawy o rewitalizacji dokument będzie podlegał ocenie aktualności i stopnia realizacji, dokonywanej przez Wójta Gminy Dębno (przy pomocy Koordynatora ds. rewitalizacji oraz sporządzonego przez niego raportu/sprawozdania z postępu w realizacji założeń dokumentu) co 2 lata, zgodnie z systemem monitorowania i oceny określonym w programie. Ocena sporządzona przez Wójta Gminy będzie podlegać zaopiniowaniu przez Komitet Rewitalizacji oraz opublikowana zostanie na stronie internetowej gminy i w Biuletynie Informacji Publicznej. Dopuszcza się również możliwość wcześniejszego wystąpienia z wnioskiem o zmianę treści dokumentu do Wójta Gminy w ramach inicjatywy co najmniej 100 mieszkańców lub podmiotu planującego realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego lub społecznego na obszarze rewitalizacji. W przypadku stwierdzenia, że Gminny Program Rewitalizacji wymaga zmiany, Wójt Gminy Dębno wystąpi do Rady Gminy Dębno z wnioskiem o jego zmianę. Dołączona zostanie do niego ww. opinia. Rada Gminy jako instytucja kontrolna i uchwałodawcza będzie mieć za zadanie analizowanie i zatwierdzanie wniosków o zmianę treści dokumentu, a także jego aktualizację poprzez podjęcie stosownej uchwały w tej sprawie. W tej sytuacji zmiana będzie dokonywana w trybie w jakim program był uchwalony. W przypadku, gdy nie będzie ona dotyczyła listy planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych oraz nie będzie wymagać zmiany uchwały w sprawie ustanowienia na obszarze rewitalizacji Specjalnej Strefy Rewitalizacji – nie zostaną przeprowadzone konsultacje społeczne, jak również postępowanie w sprawie uzyskania opinii (o których mowa w art. 17 ust 2 pkt 4 ww. ustawy).
139 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
W sytuacji stwierdzenia osiągnięcia celów dokumentu (w wyniku przeprowadzonej oceny), Rada Gminy uchyli uchwałę w sprawie Gminnego Programu Rewitalizacji w całości albo w części, z własnej inicjatywy albo na wniosek Wójta Gminy Dębno. Ewaluacja ma na celu identyfikację oraz ewentualną poprawę jakości, skuteczności i spójności realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji w odniesieniu do konkretnych problemów obszaru rewitalizacji z jednoczesnym uwzględnieniem założeń programowych. Jej zadaniem jest sprawdzenie czy w wyniku podejmowanych działań powstały oczekiwane rezultaty oraz czy wpłynęły one na osiągnięcie wyznaczonych celów. Ocena wszystkich zrealizowanych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych zostanie dokonana przy współudziale wszystkich interesariuszy rewitalizacji oraz w oparciu o 5 zasadniczych kryteriów ewaluacyjnych: 1. SKUTECZNOŚĆ (ang. effectiveness) – kryterium pozwalające ocenić w jakim stopniu osiągnięte zostały cele dokumentu zdefiniowane na etapie planowania. 2. EFEKTYWNOŚĆ (ang. efficiency) – kryterium pozwalające ocenić poziom „ekonomiczności” zrealizowanych projektów, czyli stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych efektów. 3. UŻYTECZNOŚĆ (ang. utility) – kryterium pozwalające ocenić, do jakiego stopnia oddziaływanie programu odpowiada zdiagnozowanym potrzebom grupy docelowej. 4. TRAFNOŚĆ (ang. relevance) – kryterium pozwalające ocenić, do jakiego stopnia cele programu odpowiadają charakterowi i skali potrzeb wskazanym w odniesieniu do obszaru rewitalizacji. 5. TRWAŁOŚĆ (ang. sustainability) – kryterium pozwalające ocenić na ile można się spodziewać, że pozytywne zmiany wywołane oddziaływaniem programu będą nadal widoczne po zakończeniu jego realizacji.
Ewaluacja założeń programowych i stopnia realizacji projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych zawartych w dokumencie zostanie podzielona na następujące części: 1. ex-ante (przed realizacją GPR) – stanowiąca instrument ułatwiający podejmowanie spójnych decyzji (ocena ta została przeprowadzona przed opracowaniem dokumentu); 2. on-going (na bieżąco) – instrument obserwacji prowadzonej przez Koordynatora ds. rewitalizacji, który będzie na jej podstawie przygotowywał co 2 lata sprawozdanie z realizacji GPR (jest to również instrument monitorowania bieżących zmian w otoczeniu);
140 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
3. mid-term (śródokresowa) – służąca przede wszystkim jako instrument, w wyniku którego możliwa jest aktualizacja dokumentu; 4. ex-post (na zakończenie wdrażania GPR) – służąca ocenie zgodności i efektywności zrealizowanych projektów w ramach GPR z założeniami i celami przyjętymi w niniejszym dokumencie.
Wprowadzenie systemu monitoringu oraz powiązanej z nim procedury ewaluacji pozwoli wyeliminować w znacznym stopniu problem dezaktualizacji założeń i celów zawartych w GPR, wynikający ze zmieniających się warunków funkcjonowania podmiotów realizujących poszczególne projekty, zmian prawodawstwa oraz innych warunków i okoliczności mogących wpłynąć na zasadność podejmowanych działań.
3. Mechanizmy włączenia różnych grup interesariuszy w proces rewitalizacji
Partycypacja społeczna i działania aktywizacyjne zostały wpisane w proces rewitalizacji wyznaczonego obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno jako fundament działań na wszystkich jego etapach, tj. diagnozowanie, programowanie, wdrażanie (w tym finansowanie), monitorowanie i ewaluacja. Partycypacja ukierunkowana jest na możliwie dojrzałe jej formy, a więc nieograniczające się jedynie do informacji czy konsultacji działań władz lokalnych, ale dążące do zaawansowanych metod partycypacji. Przez dojrzałe formy partycypacji rozumie się współdecydowanie, współrealizację, opracowywanie, informowanie i konsultowanie projektów i działań m.in.: z przedstawicielami społeczności lokalnej, przedsiębiorcami, przedstawicielami organizacji pozarządowych. Takie podejście ma na celu podniesienie skuteczności i trwałości projektów rewitalizacyjnych oraz gotowości i świadomości mieszkańców o partycypacyjnym współdecydowaniu o obszarze objętym programem rewitalizacji. Ponadto realizuje zasadę partnerstwa wynikającą z art. 5 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013, polegającą na łączeniu szerokiego grona partnerów (w szczególności lokalnych społeczności i przedsiębiorców, a także ekspertów) w procesy programowania i realizacji projektów rewitalizacyjnych w ramach programów operacyjnych oraz konsekwentnego, otwartego i trwałego dialogu, także z tymi podmiotami i grupami, których rezultaty rewitalizacji mają dotyczyć. Opiera się ona na założeniu, że opinia środowiska lokalnego jest najważniejszym elementem tworzenia dokumentu, który ma stanowić narzędzie do projektowania konkretnych zadań,
141 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 podejmowanych w celu rozwiązywania problemów i eliminacji negatywnych zjawisk oraz wykorzystania lokalnych potencjałów, a tym samym poprawiających warunki i jakość życia mieszkańców. Ogólny schemat mechanizmów włączenia interesariuszy rewitalizacji na poszczególnych etapach rewitalizacji przedstawia tabela 23.
142 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 23 Zastosowane oraz zaplanowane formy partycypacji społecznej i partnerstwa na poszczególnych etapach rewitalizacji Zastosowane oraz zaplanowane formy partycypacji społecznej i partnerstwa Realizowane działania (mechanizmy włączenia interesariuszy rewitalizacji) DIAGNOZOWANIE 1. Przeprowadzenie w terminie 08.07–10.08.2016 r. badania ankietowego, którego celem było poznanie opinii mieszkańców na temat aktualnych problemów, zjawisk kryzysowych i lokalnych potencjałów oraz potrzeb i oczekiwanych działań rewitalizacyjnych. 2. Konsultacje społeczne projektów: uchwały w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Diagnoza gminy w podziale na ustalone wraz z diagnozą gminy i mapami poglądowymi granic obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji oraz uchwały jednostki referencyjne (sołectwa gminy) w sprawie określenia zasad wyznaczania składu oraz zasad działania Komitetu Rewitalizacji w terminie we wszystkich sferach: społecznej, 24.11–23.12.2016 r. oraz powiadomienie 7 dni wcześniej, tj. 17.11.2016 r. w następujących formach gospodarczej, technicznej, przestrzenno- (konsultowanie, współdecydowanie): -funkcjonalnej i środowiskowej na potrzeby 1) zbieranie uwag i wniosków w formie papierowej oraz elektronicznej z wykorzystaniem formularza wyznaczenia obszaru zdegradowanego konsultacyjnego. Wypełnione czytelnie formularze można było dostarczyć: i obszaru rewitalizacji: - drogą elektroniczną na podany w ogłoszeniu adres e-mail; - analiza wskaźnikowa ilościowa - drogą korespondencyjną na adres Urzędu Gminy Dębno; i jakościowa koncentracji problemów - bezpośrednio do budynku Urzędu Gminy Dębno w godzinach pracy Urzędu. na podstawie ustalonych wskaźników 2) spotkania konsultacyjno-informacyjne z przedstawicielami sektora publicznego, sektora społecznego i sektora dla poszczególnych jednostek gospodarczego, umożliwiające omówienie propozycji wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru we wszystkich ww. sferach; rewitalizacji oraz zasad wyznaczania i zasad działania Komitetu Rewitalizacji z możliwością przedstawienia - analiza jakościowa potencjałów; uwag/wniosków, które odbyły się w dniu 21.12.2016 r. w Urzędzie Gminy Dębno; - delimitacja przestrzenna obszaru 3) zbieranie uwag ustnych do protokołu w Urzędzie Gminy Dębno. zdegradowanego i obszaru Dokumenty dostępne były w wersji papierowej w Urzędzie Gminy Dębno i w wersji elektronicznej na oficjalnej rewitalizacji. stronie internetowej Gminy Dębno (gminadebno.pl, w zakładce „Gmina/Rewitalizacja”) oraz na stronie podmiotowej gminy w Biuletynie Informacji Publicznej (gminadebno.bip.net.pl). Zgodnie z art. 6 ust. 7 i 9 ustawy o rewitalizacji niezwłocznie po zakończeniu niniejszych konsultacji została opracowana i opublikowana w dniu 28.12.2016 r. na stronie podmiotowej gminy i w BIP informacja podsumowująca ich przebieg wraz z rejestrem zgłoszonych uwag i odniesieniem się do uwag z uzasadnieniem. PROGRAMOWANIE Sporządzenie Gminnego Programu 1. Przeprowadzenie otwartego naboru kandydatów na członków Komitetu Rewitalizacji w terminie Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 05.01–25.01.2017 r. włącznie. Zgłoszenia kandydatów na członka Komitetu Rewitalizacji należało dokonać poprzez 2016–2026: czytelne wypełnienie Formularza zgłoszeniowego na członka Komitetu Rewitalizacji oraz dostarczenie go poprzez 143 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
- projektowanie i wybór rozwiązań; jedną z następujących form: - określenie głównych założeń - drogą elektroniczną w formie skanu na podany w ogłoszeniu adres e-mail; dokumentu; - drogą korespondencyjną na adres Urzędu Gminy Dębno; - identyfikacja i zaplanowanie listy - bezpośrednio do budynku Urzędu Gminy Dębno w godzinach pracy Urzędu. projektów podstawowych oraz 2. Przeprowadzenie otwartego naboru projektów realizowanych na obszarze rewitalizacji w terminie uzupełniających realizowanych przez 10.03–17.03.2017 r. (fiszki wpływały również po wyznaczonym terminie) poprzez fiszkę projektową (inicjatywa różnych interesariuszy rewitalizacji; lokalna), którą można było złożyć: - określenie ram organizacyjno- - drogą elektroniczną na podany adres e-mail; -finansowych realizacji rewitalizacji; - drogą korespondencyjną na adres Urzędu Gminy Dębno; - przeprowadzenie odpowiednich - bezpośrednio w budynku Urzędu Gminy Dębno. uzgodnień i zaopiniowanie dokumentu. 3. Publikacja w dniu 10.03.2017 roku obwieszczenia o podjęciu przez Radę Gminy Dębno uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji oraz zaproszenie do udziału w opracowaniu dokumentu na oficjalnej stronie internetowej gminy (w zakładce „Gmina/Rewitalizacja”) oraz na stronie podmiotowej gminy w Biuletynie Informacji Publicznej, na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy Dębno oraz w prasie o zasięgu ponadlokalnym – „Gazeta Krakowska” z dnia 28.03.2017 r. 4. Przeprowadzenie w dniu 19.04.2017 r. w Urzędzie Gminy Dębno warsztatów z mieszkańcami obszaru rewitalizacji w celu wypracowania głównych założeń GPR (opracowywanie i współdecydowanie). 5. Przeprowadzenie w dniu 19.04.2017 r. w Urzędzie Gminy Dębno warsztatów z partnerami projektów rewitalizacyjnych, tj. przedstawicielami instytucji, planującymi realizować lub współrealizować projekty rewitalizacyjne na wyznaczonym obszarze rewitalizacji (opracowywanie, współdecydowanie, inicjatywa lokalna). 6. Posiedzenia Komitetu Rewitalizacji (opiniowanie, współdecydowanie i kontrola obywatelska): - I posiedzenie w dniu 19.04.2017 r. w Urzędzie Gminy Dębno dotyczące kwestii organizacyjno-technicznych, a także zapoznania jego członków z zakresem „nowego podejścia” do rewitalizacji, co umożliwiło teoretyczne przygotowanie do prac, dyskusja na temat tworzenia projektów rewitalizacyjnych oraz analiza kryteriów oceny projektów rewitalizacyjnych przez Instytucję Zarządzającą RPO Województwa Małopolskiego 2014–2020. - II posiedzenie w dniu 16.05.2017 r. w świetlicy w Dołach w celu dyskusji dotyczącej głównych założeń dokumentu, a także zaopiniowania dokumentu. 7. Konsultacje społeczne dokumentu w terminie 21.04–20.05.2017 r. oraz powiadomienie 7 dni wcześniej, tj. 14.04.2017 r. w następujących formach: 1) zbieranie uwag i wniosków w formie papierowej oraz elektronicznej z wykorzystaniem formularza konsultacyjnego. Wypełnione czytelnie formularze można było dostarczyć: - drogą elektroniczną na podany w ogłoszeniu adres e-mail; - drogą korespondencyjną na adres Urzędu Gminy Dębno;
144 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
- bezpośrednio do budynku Urzędu Gminy Dębno w godzinach pracy Urzędu. 2) otwarte spotkanie z interesariuszami rewitalizacji w dniu 16.05.2017 r. w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Łysej Górze; 3) zbieranie uwag ustnych do protokołu w Urzędzie Gminy Dębno. Dokumenty dostępne były w wersji papierowej w Urzędzie Gminy Dębno i w wersji elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej Gminy Dębno (gminadebno.pl) oraz na stronie podmiotowej gminy w Biuletynie Informacji Publicznej (gminadebno.bip.net.pl). Zgodnie z art. 6 ust. 7 i 9 ustawy o rewitalizacji niezwłocznie po zakończeniu niniejszych konsultacji została opracowana i opublikowana na stronie podmiotowej gminy i w BIP informacja podsumowująca ich przebieg wraz z rejestrem zgłoszonych uwag i odniesieniem się do uwag z uzasadnieniem. WDRAŻANIE (FINANSOWANIE) 1. Organizacja przez gminę otwartego naboru na partnera/partnerów spoza sektora finansów publicznych do wspólnej realizacji projektu zgodnie z Ustawą z dnia 11 lipca 2014 roku o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (Dz. U. z 2016 r. poz. 217 z późn. zm.) (współrealizacja, inicjatywa lokalna). 2. Konkurs ofert dla organizacji pozarządowych (współrealizacja, inicjatywa lokalna). Wdrażanie założeń Gminnego Programu 3. Konkurs architektoniczny lub architektoniczno-urbanistyczny w zakresie zagospodarowania przestrzeni publicznych Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata na obszarze rewitalizacji (konsultowanie, debata, współdecydowanie, kontrola obywatelska). 2016–2026: 4. Planowanie partycypacyjne obejmujące cykl spotkań służących zagospodarowaniu przestrzeni (konsultowanie, - realizacja (wdrażanie) przedsięwzięć debata, współdecydowanie, kontrola obywatelska). i projektów rewitalizacyjnych 5. Spacery badawcze dla określonych grup społecznych w celu ogólnej oceny konkretnych rozwiązań (w tym w ramach partnerstw architektonicznych czy infrastrukturalnych (konsultowanie, debata, współdecydowanie, współrealizacja, kontrola międzysektorowych); obywatelska). - prowadzenie aktywnej polityki 6. Realizacja projektów przez różnych beneficjentów (w tym w partnerstwach międzysektorowych) (współrealizacja, informacyjnej oraz aktywizacji inicjatywa lokalna). interesariuszy rewitalizacji. 7. Wspólne podejmowanie decyzji/kształtowanie przestrzeni/rozwiązywanie problemów/opiniowanie rozwiązań w trakcie cyklicznych spotkań Komitetu Rewitalizacji (konsultowanie, współdecydowanie, kontrola obywatelska). 8. Spotkania informacyjno-konsultacyjne z mieszkańcami organizowane w miarę postępu wdrożenia projektów (konsultowanie, debata, współdecydowanie, współrealizacja, inicjatywa lokalna i kontrola obywatelska). 9. Realizacja małych inicjatyw interesariuszy rewitalizacji i wydarzeń lokalnych związanych z rewitalizacją (współrealizacja, inicjatywa lokalna).
145 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
MONITOROWANIE, EWALUACJA, AKTUALIZACJA 1. Opiniowanie cyklicznych raportów/sprawozdań z postępu w realizacji dokumentu przez Komitet Rewitalizacji oraz ich upublicznianie na stronie internetowej gminy oraz w Biuletynie Informacji Publicznej (kontrola Ocena realizacji założeń Gminnego obywatelska). Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębno 2. Spotkania informacyjno-konsultacyjne w celu przekazywania informacji na temat postępu we wdrażaniu projektów na lata 2016–2026: rewitalizacyjnych (konsultowanie, kontrola obywatelska). - prowadzenie monitoringu realizacji 3. Opracowanie ewaluacji mid-term i ex-post z realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji wraz z uzyskaniem opinii rewitalizacji; mieszkańców na temat efektywności przeprowadzonych działań rewitalizacyjnych (kontrola obywatelska). - wykonanie ewaluacji założeń 4. Możliwość wystąpienia z wnioskiem o aktualizację dokumentu przez inicjatywę co najmniej 100 mieszkańców lub programowych; podmiotu planującego realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego lub społecznego na obszarze rewitalizacji - aktualizacja dokumentu. (kontrola obywatelska). 5. Opiniowanie zgłoszonych wniosków o aktualizację dokumentu przez Komitet Rewitalizacji (kontrola obywatelska). Źródło: Opracowanie własne
146 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Szczegółowy opis dotyczący przebiegu konsultacji społecznych i efektów poszczególnych metod partycypacji społecznej oraz mechanizmów włączenia społeczności lokalnej na etapie diagnozowania i programowania, zamieszczony jest chronologicznie na stronie internetowej gminy (gminadebno.pl, w zakładce „Gmina/Rewitalizacja”) oraz w Biuletynie Informacji Publicznej (gminadebno.bip.net.pl), dzięki czemu udokumentowany został udział w nim różnych interesariuszy. Zastosowane mechanizmy włączenia dostosowane były do wszystkich potencjalnych interesariuszy rewitalizacji z sektorów: społecznego, gospodarczego i publicznego. Realizacja oraz zaplanowanie różnorodnych form partycypacji społecznej oraz aktywizacji społeczności lokalnej umożliwiło dotarcie do szerokiego grona przedstawicieli interesariuszy oraz poznanie ich potrzeb i oczekiwań w celu dostosowania wsparcia. Wartością dodaną przeprowadzonych metod partycypacji i „budowania” partnerstwa była możliwość skonfrontowania wiedzy o wielu aspektach funkcjonowania obszaru rewitalizacji przez różne środowiska lokalne, co w konsekwencji doprowadziło do jego pogłębionej diagnozy i będzie stanowiło podstawę uzasadnienia podjętych na nich działań. Ponadto zakłada się, że partycypacyjny model opracowania dokumentu będzie się przekształcał w partycypacyjny model wdrażania, a wokół grupy uczestniczącej w pracach nad dokumentem będą pojawiały się kolejne podmioty lokalne angażujące się w działania rewitalizacyjne. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o rewitalizacji „partycypacja społeczna obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Komitetu Rewitalizacji”. W związku z powyższym na etapie sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno, zgodnie z procedurą określoną przepisami ww. ustawy powołany został Komitet Rewitalizacji, w skład którego wchodzą interesariusze rewitalizacji, tj. przedstawiciele mieszkańców gminy (w tym obszaru rewitalizacji), organizacji pozarządowych i grup nieformalnych, przedsiębiorców, jednostek organizacyjnych gminy oraz innych grup społecznych. Pierwszym etapem procedury było uchwalenie Uchwały nr XIV/246/2016 z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie określenia zasad wyznaczania składu oraz zasad działania Komitetu Rewitalizacji wraz z załącznikiem, stanowiącym Regulamin Komitetu Rewitalizacji. Podjęcie uchwały poprzedzone było konsultacjami społecznymi przeprowadzonymi w dniach 24.11–23.12.2016 r. w następujących formach: zbieranie uwag
147 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 i wniosków w formie papierowej oraz elektronicznej z wykorzystaniem formularza konsultacyjnego (dostarczanego drogą elektroniczną na podany adres e-mail, drogą korespondencyjną na adres Urzędu Gminy Dębno, bezpośrednio do Urzędu Gminy Dębno), otwartych spotkań konsultacyjnych z interesariuszami rewitalizacji z zapewnieniem możliwości przedstawienia uwag, opinii i propozycji (w dniu 21.12.2016 r.) oraz zbierania uwag ustnych do protokołu w budynku Urzędu Gminy Dębno. Wszystkie dokumenty dostępne były w wersji papierowej w Urzędzie Gminy Dębno oraz w wersji elektronicznej na oficjalnej stronie internetowej Gminy Dębno (gminadebno.pl, w zakładce „Gmina/ Rewitalizacja”) oraz na stronie podmiotowej gminy w Biuletynie Informacji Publicznej (gminadebno.bip.net.pl, w zakładce „Informacje/Ogłoszenia i konkursy/2016”). Powiadomienie o planowanych konsultacjach zamieszczone zostało 7 dni wcześniej, tj. dnia 17.11.2016 r. Niezwłocznie po podjęciu ww. uchwały przez Radę Gminy Dębno na zasadach określonych w przyjętym Regulaminie Komitetu Rewitalizacji ogłoszony został na stronie internetowej gminy, w BIP oraz na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy Dębno otwarty nabór na członków Komitetu Rewitalizacji, który trwał w dniach 05.01–25.01.2017 r. włącznie. Zgłoszeń kandydatów można było dokonać poprzez wypełnienie Formularza zgłoszeniowego na członka Komitetu Rewitalizacji oraz dostarczenie go w taki sam sposób, jak w przypadku ww. formularza konsultacyjnego. Organem właściwym do rozpatrzenia zgłoszonych kandydatur był Wójt Gminy Dębno. Wybrani kandydaci zostali powołani na członków Komitetu Rewitalizacji zarządzeniem Nr 30/2017 Wójta Gminy Dębno z dnia 23 lutego 2017 r. (zgodnie z limitami osobowymi określonymi w Regulaminie). Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o rewitalizacji Komitet stanowi forum współpracy i dialogu interesariuszy z organami gminy w sprawach dotyczących przygotowania, prowadzenia i oceny Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno oraz pełni funkcję opiniodawczo-doradczą Wójta Gminy Dębno w zakresie rewitalizacji. Zasady jego działania określa Regulamin Komitetu Rewitalizacji, stanowiący załącznik do uchwały Rady Gminy Dębno Nr XIV/246/2016 z dnia 28 grudnia 2016 r. Według zapisów niniejszego regulaminu, Komitet uprawniony jest do opiniowania GPR na etapie opracowania, a następnie jego wdrażania, monitorowania i ewaluacji oraz podejmowania inicjatyw związanych z rewitalizacją w Gminie Dębno. Ponadto uczestniczy w sporządzaniu i opiniowaniu projektów uchwał Rady Gminy Dębno oraz zarządzeń Wójta Gminy Dębno związanych z rewitalizacją. W związku z tym nie istnieje konieczność wprowadzania zmian w ww. uchwale.
148 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
4. Procedura strategicznej oceny oddziaływania dokumentu na środowisko oraz opiniowania przez właściwe instytucje
Przepisy Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 353 z późn. zm.) określają, dla jakiej kategorii dokumentów planistycznych, ze względu na ich indywidualną zawartość oraz zewnętrzne uwarunkowania, istnieje konieczność przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Ponadto przesłanką obowiązkowo kwalifikującą do przedmiotowej oceny, zgodnie z art. 46 pkt 3 i art. 47. ww. ustawy jest stwierdzenie, iż w efekcie realizacji przedsięwzięć, wystąpi znaczące negatywne oddziaływanie na środowisko, w tym na obszary Natura 2000. Decyzję o przeprowadzeniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wydaje organ opracowujący projekt dokumentu sam, bądź zgodnie z art. 47 ww. ustawy, w uzgodnieniu z właściwym organem ochrony środowiska, którym w tym przypadku jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie w nadesłanym piśmie z dnia 23.05.2017 r. znak ST- I.410.1.58.2017.DK wyjaśnił, że realizacja ustaleń Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko, w tym na obszar Natura 2000 oraz nie wyznacza ram dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W związku z tym uzgodniony został brak konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla przedłożonego dokumentu. Przedsięwzięcia nie będą lokalizowane na przedmiotach ochrony obszarów Natura 2000. Zadania realizowane w ramach wdrażania GPR nie będą w sposób istotny oddziaływać na przekroczenie standardów jakości środowiska oraz nie kolidują z warunkami ochrony występujących na terenie gminy form ochrony przyrody – Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego.. Przygotowanie i prowadzenie zaplanowanych prac w budynkach powinno w szczególności uwzględniać ochronę ptaków i nietoperzy gniazdujących w ścianach budynków. Uwzględnienie miejsca bytowania ptaków i nietoperzy podczas remontów budynków jest konieczne ze względu na przepisy prawa polskiego i wspólnotowego. W związku z powyższym, na zarządcach budynków spoczywa odpowiedzialność za
149 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 prowadzenie prac remontowo-budowlanych budynków we właściwym terminie – dostosowanym do okresów lęgowych dla danych gatunków, bezpiecznym dla gniazdujących w budynkach. Po zakończeniu prac, w budynkach w których gniazdowały ptaki lub nietoperze, wykonawca zobowiązany jest do stworzenia zastępczych schronień dla ptaków i nietoperzy, tak aby liczba siedlisk nie została uszczuplona. W przypadku konieczności ingerencji w środowisko flory i fauny objętej ochroną zostanie złożony wniosek o uzyskane stosownego pozwolenie w trybie art. 56 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2016 r. poz. 2134).
Podsumowując należy podkreślić, że ze względu na specyfikę zadań wskazanych w Gminnym Programie Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026 i z uwagi na ich parametry, nie będą one znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko. W związku z powyższym dla ww. GPR nie było konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Niemniej jednak, każdorazowo przy opracowywaniu projektów konkretnych inwestycji, w przypadku, gdy zaistniałaby konieczność przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko lub na obszar Natura 2000, organ odpowiedzialny za realizację zadania podejmie odpowiednie kroki administracyjne.
150 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
5. Specjalna Strefa Rewitalizacji
Na wyznaczonym obszarze rewitalizacji na terenie Gminy Dębno nie przewiduje się ustanowienia Specjalnej Strefy Rewitalizacji (SSR), o której mowa w art. 25 ustawy o rewitalizacji. Możliwość ustanowienia SSR na okres nie dłuższy niż 10 lat pozostaje jednocześnie jako opcja, która może zostać zrealizowana w celu zapewnienia sprawnej realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych, o ile wystąpią czynniki potwierdzające zasadność tej decyzji w kontekście optymalnego wykorzystania jej narzędzi. W takiej sytuacji zgodnie z dyspozycją ww. ustawy ustanowienie SSR wraz ze szczegółowym zakresem jej regulacji będzie przedmiotem odrębnej uchwały Rady Gminy Dębno, która zostanie podjęta na wniosek Wójta Gminy Dębno.
6. Sposób realizacji dokumentu a polityka mieszkaniowa i planowanie przestrzenne w gminie 6.1. Niezbędne zmiany w polityce mieszkaniowej
W związku z realizacją Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno nie są wymagane zmiany w następującej uchwale, o której mowa w art. 21 ust. 1 Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1610): 1. Uchwale Nr II/141/2004 Rady Gminy Dębno z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie ustalenia zasad wynajmu oraz polityki czynszowej dla lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Dębno zmienionej: - Uchwałą nr III/113/2008 Rady Gminy Dębno z dnia 28 kwietnia 2008 r. w sprawie: zmiany uchwały Nr II/141/2004 Rady Gminy Dębno z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie ustalenia zasad wynajmu oraz polityki czynszowej dla lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Dębno; - Uchwałą nr IV/65/2015 Rady Gminy Dębno z dnia 27 kwietnia 2015 r. w sprawie: zmiany uchwały Nr II/141/2004 Rady Gminy Dębno z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie ustalenia zasad wynajmu oraz polityki czynszowej dla lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Dębno, zmienionej uchwałą Nr III/113/2008
151 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
z dnia 28 kwietnia 2008 r. i ogłoszonej w Dz. Urz. woj. Małopolskiego z 2008 r. nr 400, poz. 2556; - Uchwałą nr V/80/2015 Rady Gminy Dębno z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie: zmiany uchwały Nr IV/65/2015 Rady Gminy Dębno z dnia 27 kwietnia 2015 r. w sprawie: zmiany uchwały Nr II/141/2004 Rady Gminy Dębno z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie ustalenia zasad wynajmu oraz polityki czynszowej dla lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Dębno, zmienionej uchwałą Nr III/113/2008 z dnia 28 kwietnia 2008 r. i ogłoszonej w Dz. Urz. woj. Małopolskiego z 2008 r. nr 400, poz. 2556.
6.2. Niezbędne zmiany w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego
W związku ze sporządzeniem Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno nie przewiduje się wprowadzania zmian w I zmianie Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dębno, przyjętej Uchwałą Nr IV/365/2014 Rady Gminy Dębno z dnia 27 maja 2014 roku. Wyznaczony obszar rewitalizacji jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, przyjętym Uchwałą Rady Gminy Dębno Nr II/133/2004 Rady Gminy Dębno z dnia 28.04.2004 r. (Dz. U. Woj. Małopolskiego z 2004 r. nr 163 poz. 1921). Jednak w związku z realizacją założeń Gminnego Programu Rewitalizacji nie są wymagane zmiany w niniejszym dokumencie. Nie przewiduje się również konieczności sporządzenia i uchwalenia miejscowego planu rewitalizacji, o którym mowa w art. 37f ust. 1 Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778 z późn. zm.). Nie przewiduje się również konieczności sporządzenia i uchwalenia miejscowego planu rewitalizacji, o którym mowa w art. 37f ust. 1 Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778 z późn. zm.).
152 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Spis fotografii
Fotografia 1 Boisko sportowe przy Zespole Szkół w Łysej Górze – 1 ...... 56 Fotografia 2 Boisko sportowe przy Zespole Szkół w Łysej Górze – 2 ...... 56 Fotografia 3 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Dołach ...... 57 Fotografia 4 Budynek komunalny w Dołach ...... 57 Fotografia 5 Zakończenie chodnika w Dołach – brak spójności z pozostałym odcinkiem chodnika ...... 59 Fotografia 6 Parking w centrum Łysej Góry ...... 59 Fotografia 7 Budynek zlikwidowanego Technikum Ceramicznego w Łysej Górze – 1 ...... 62 Fotografia 8 Budynek zlikwidowanego Technikum Ceramicznego w Łysej Górze – 2 ...... 63 Fotografia 9 Budynek dawnej poczty w Łysej Górze ...... 64 Fotografia 10 Budynek dawnej spółdzielni ceramicznej „Kamionka” w Łysej Górze ...... 64 Fotografia 11 Amfiteatr w Dołach ...... 66 Fotografia 12 Teren przyległy do amfiteatru w Dołach ...... 66 Fotografia 13 Amfiteatr „Krakus” w Łysej Górze ...... 67 Fotografia 14 Teren przy amfiteatrze „Krakus” w Łysej Górze – 1 ...... 67 Fotografia 15 Teren przy amfiteatrze „Krakus” w Łysej Górze – 2 ...... 68 Fotografia 16 Teren przy amfiteatrze „Krakus” w Łysej Górze – 3 ...... 68
Spis map
Mapa 1 Strefy polityki przestrzennej określone w I zmianie Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dębno ...... 28 Mapa 2 Granice obszaru zdegradowanego na terenie Gminy Dębno ...... 36 Mapa 3 Obszar rewitalizacji na tle obszaru zdegradowanego oraz Gminy Dębno ...... 39 Mapa 4 Granice wyznaczonego obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno ...... 40 Mapa 5 Rozkład stężenia rocznego pyłu zawieszonego PM10 na terenie województwa małopolskiego w 2015 roku ...... 69 Mapa 6 Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 – stężenia roczne na terenie województwa małopolskiego w 2015 roku ...... 70 Mapa 7 Klasyfikacja stref pod względem kryterium ochrony zdrowia dla ozonu – cel długoterminowy na terenie województwa małopolskiego w 2015 roku ...... 71
153 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Mapa 8 Rozkład stężenia rocznego benzo(a)pirenu w pyle PM10 na terenie województwa małopolskiego w 2015 roku ...... 71 Mapa 9 Obszar zagrożenia powodziowego na terenie Gminy Dębno ...... 72 Mapa 10 Formy ochrony przyrody występujące na wyznaczonym obszarze rewitalizacji ..... 73 Mapa 11 Lokalizacja projektów podstawowych nr 1, 2 i 3 na wyznaczonym obszarze rewitalizacji ...... 118
Spis schematów
Schemat 1 Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno ...... 34 Schemat 2 Sfery tematyczne analizowane w szczegółowej diagnozie obszaru rewitalizacji .. 41 Schemat 3 Założenia Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno na lata 2016–2026 ...... 82 Schemat 4 Struktura zarządzania i wdrażania rewitalizacji w Gminie Dębno ...... 129
Spis tabel
Tabela 1 Nawiązanie Gminnego Programu Rewitalizacji do dokumentów strategicznych i planistycznych ...... 11 Tabela 2 Wskaźniki obrazujące sytuację na terenie Gminy Dębno w sferach: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej ...... 31 Tabela 3 Najczęstsze powody korzystania ze świadczeń z pomocy społecznej na obszarze rewitalizacji w latach 2010–2014 (liczba osób, którym przyznano świadczenie z danego powodu na 1 000 mieszkańców) ...... 47 Tabela 4 Średnie % wyniki z ze sprawdzianu w 6 klasie szkoły podstawowej w latach 2010–2016 – porównanie średnich dla szkoły podstawowej z obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 50 Tabela 5 Średnie % wyniki z wybranych części egzaminu gimnazjalnego w 2016 r. – porównanie średnich dla gimnazjów z obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 51 Tabela 6 Zidentyfikowane problemy oraz potencjały wyznaczonego obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno ...... 74
154 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Tabela 7 Kierunki działań wraz z odniesieniem ich do zidentyfikowanych potrzeb rewitalizacyjnych, mające na celu eliminację lub ograniczenie występowania negatywnych zjawisk ...... 83 Tabela 8 Projekt podstawowy nr 1 ...... 84 Tabela 9 Projekt podstawowy nr 2 ...... 88 Tabela 10 Projekt podstawowy nr 3 ...... 91 Tabela 11 Projekt podstawowy nr 4 ...... 93 Tabela 12 Projekt podstawowy nr 5 ...... 95 Tabela 13 Projekt podstawowy nr 6 ...... 97 Tabela 14 Projekt podstawowy nr 7 ...... 98 Tabela 15 Projekt podstawowy nr 8 ...... 100 Tabela 16 Logiczne powiązania przedsięwzięć rewitalizacyjnych z treścią programu rewitalizacji (przedsięwzięcia, czynniki i przyczyny degradacji, potencjały obszaru, kierunki działań i cele rewitalizacji) ...... 103 Tabela 17 Charakterystyka uzupełniających przedsięwzięć rewitalizacyjnych ...... 108 Tabela 18 Wewnętrzna spójność dokumentu – potrzeby rewitalizacyjne wraz z odpowiadającymi im celami rewitalizacji i kierunkami działań oraz zaplanowanymi projektami podstawowymi i przedsięwzięciami uzupełniającymi ...... 112 Tabela 19 Wykaz projektów zrealizowanych przez Gminę Dębno na wyznaczonym obszarze rewitalizacji lub mających wpływ na jego rozwój społeczno-gospodarczy ...... 121 Tabela 20 Szacunkowe ramy finansowe Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno na lata 2016–2026 ...... 124 Tabela 21 Harmonogram wdrażania dokumentu ...... 131 Tabela 22 Wskaźniki monitoringowe wdrażania Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Dębno ...... 137 Tabela 23 Zastosowane oraz zaplanowane formy partycypacji społecznej i partnerstwa na poszczególnych etapach rewitalizacji ...... 143
Spis wykresów
Wykres 1 Liczba ludności na obszarze rewitalizacji w latach 2010–2014 ...... 42 Wykres 2 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w stosunku do ludności ogółem na obszarze rewitalizacji na terenie Gminy Dębno w latach 2010–2014 ...... 43
155 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wykres 3 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w stosunku do ludności ogółem w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 43 Wykres 4 Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w ludności w wieku produkcyjnym na obszarze rewitalizacji na terenie Gminy Dębno w latach 2010–2014 ...... 44 Wykres 5 Udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w ludności w wieku produkcyjnym w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 44 Wykres 6 Udział osób długotrwale bezrobotnych w % bezrobotnych ogółem w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 45 Wykres 7 Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w % ludności ogółem na obszarze rewitalizacji na terenie Gminy Dębno w latach 2010–2014 ...... 46 Wykres 8 Udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w % ludności ogółem w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 46 Wykres 9 Liczba przestępstw stwierdzonych przez Policję na 1 000 mieszkańców na terenie Gminy Dębno w latach 2013–2014 ...... 49 Wykres 10 Liczba przestępstw stwierdzonych przez Policję na 1 000 mieszkańców w 2014 r. – porównanie średnich dla Gminy Dębno, powiatu brzeskiego, województwa małopolskiego i Polski ...... 49 Wykres 11 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych przypadających na 10 tys. mieszkańców – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 52 Wykres 12 Średnia % frekwencja w wyborach władz samorządowych 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 52 Wykres 13 Liczba zarejestrowanych działalności gospodarczych osób fizycznych w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji, Gminy Dębno, powiatu brzeskiego, województwa małopolskiego i Polski ...... 53 Wykres 14 Liczba nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych działalności gospodarczych w rejestrze REGON na 10 tys. mieszkańców w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 54 Wykres 15 Powierzchnia terenów zagospodarowanych na działalność sportową, rekreacyjną, kulturową i turystyczną (km2) przypadająca na 1 000 mieszkańców w 2014 r. – porównanie średniej dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 55
156 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Wykres 16 Udział długości dróg nieutwardzonych w ogólnej długości dróg w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 58 Wykres 17 Udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci wodociągowej w stosunku do ogółu budynków mieszkalnych w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 60 Wykres 18 Udział budynków mieszkalnych podłączonych do sieci kanalizacyjnej w stosunku do ogółu budynków mieszkalnych w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 60 Wykres 19 Udział budynków wybudowanych przed 1939 rokiem w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno .... 61 Wykres 20 Budynki mieszkalne nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2014 r. – porównanie średniej dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno .... 61 Wykres 21 Udział terenów zieleni urządzonej w ogólnej powierzchni terenu w 2014 r. – porównanie średnich dla obszaru rewitalizacji i Gminy Dębno ...... 65
157 Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Dębno na lata 2016–2026
Załączniki
Załącznik 1 Mapa przedstawiająca podstawowe kierunki zmian funkcjonalno- przestrzennych obszaru rewitalizacji Załącznik 2 Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Dębno
158