Jan Burlikowski KRONIKA powiatu brzeskiego 1960-1966 TOM 1 BRZESKO 2008 © 2008 Copyright ZETO SA Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved. Żadna część tej publikacji nie może być powielana, ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Na okładce: widok karty tytułowej rękopisu. Wydawca: ZETO SA 33-100 Tarnów, ul. Urszulańska 25 Przygotowanie tekstów i skanowanie zdjęć z oryginałów: ZETO SA Korekta językowa: Bogumiła Put Opracowanie graficzne i druk: Brzeska Oficyna Wydawnicza, 32-800 Brzesko, ul. Czarnowiejska 1 ISBN 83-89364-31-X Od Wydawców Za zgodą Urzędu Miejskiego w Brzesku – właściciela praw autorskich – przedstawiamy Państwu tom I unikalnego dzieła, jakim jest 6 tomów „Kronik Powiatu Brzeskiego” autorstwa Jana Burlikowskiego. Spodziewamy się, że zawarty w „Kronikach” materiał służyć będzie studentom i ludziom z obowiązku zajmującym się historią Ziemi Brzeskiej, ale przede wszystkim mieszkańcom Powiatu Brzeskiego, którym droga jest historia ich rodzinnych stron. Tom I „Kronik Powiatu Brzeskiego” Jana Burlikowskiego wydany został dzięki pomocy finansowej CAN-PACK SA w Krakowie KrONIKA POWIATU BrZESKIEgO (1960-1966) – TOM 1 5 KrONIKA POWIATU BrZESKIEgO (1960-1966) – TOM 1 Zmniejszyła się liczba powiatu – przewodniczący Prezydium Powiato- Gromadzkich Rad narodowych wej rady Narodowej – Tadeusz Bałys. Pamięć Z dniem 1 stycznia bieżącego roku na mocy poległych uczczono chwilą milczenia, po czym na uchwały Wojewódzkiej rady Narodowej w Kra- mogile poległych w walce z okupantem bojowni- kowie, zatwierdzonej uchwałą rady Ministrów, ków o wolność, złożono wieńce od władz tereno- zniesionych zostało na terenie powiatu brzeskiego wych, organizacji, instytucji i zakładów pracy. 6 gromad, a ich kompetencje przejęły sąsiednie 18 stycznia o godzinie 14-tej w sali Powiatowej gromady. I tak, przestały działać gromadzkie rady rady Narodowej, przy ul. Mickiewicza 15 odbyła narodowe w Górce i Niedzieliskach, a podległe im się uroczysta akademia dla uczczenia XV rocznicy tereny przeszły do gromady Szczurowa. Zniesiona Wyzwolenia, zorganizowana przez Powiatowy gromada Wola Przemykowska została włączona do Komitet Frontu Jedności Narodu. Po odegraniu Zaborowa, gromadę rudka włączono do Wojnicza, hymnu narodowego, głos zabrał przewodniczący zaś gromady Wesołów i Zdonia do Zakliczyna. Prezydium Powiatowej rady Narodowej – Tade- Wszystkie zniesione gromady były słabe pod usz Bałys, który wygłosił okolicznościowe prze- względem ekonomicznym i gospodarczym i nie mówienie. Na zakończenie akademii, która odbyła mogły zaspokoić socjalnych, gospodarczych i kul- się w podniosłym i poważnym nastroju, zebrani turalnych potrzeb swego terenu. Obecnie zatem uchwalili następującą rezolucję: zamiast 40 działają na terenie powiatu 34 gromady. Zmiana w podziale administracyjnym, dokonana Delegacje Zakładów Pracy, Instytucji i Orga- z dniem 1 stycznia, stanowi pierwszą fazę prac nad nizacji, młodzież szkolna, przedstawiciele miasta zniesieniem słabych gospodarczo gromad. Obecnie i powiatu brzeskiego zgromadzeni 18 stycznia są prowadzone prace nad zniesieniem dalszych. 1960 r, na uroczystej akademii z okazji XV rocz- nicy Wyzwolenia Ziemi Brzeskiej – podejmują Powiat brzeski nie będzie zniesiony następującą rezolucję: W związku z licznymi pogłoskami, jakie obiegły Dziś, kiedy po raz XV obchodzimy rocznicę w ostatnich dniach miasto i powiat, według któ- wyzwolenia spod krwawej okupacji hitlerowskiej, rych powiat brzeski jakoby miał ulec zniesieniu, wyrażamy naszą radość i głęboką wdzięczność członek Komitetu redakcyjnego radiowęzła udał Armii Radzieckiej i walczącemu u jej boku Odro­ się do Prezydium Powiatowej rady Narodowej dzonemu Wojsku Polskiemu, których wspaniały w Brzesku, celem wyjaśnienia tej sprawy i otrzy- manewr oskrzydlający wroga przyniósł nam wol­ mania autorytatywnej odpowiedzi na te pogłoski. ność, a równocześnie oszczędził całej ziemi krakow­ Członkowie Prezydium Powiatowej rady Naro- skiej i samemu miastu zniszczeń wojennych. dowej oświadczyli, że wszelkie pogłoski na ten Zwycięstwo Wojska Polskiego, Armii Radziec­ temat są całkowicie nieprawdziwe. W Prezydium kiej i sił sojuszniczych nad hitlerowskim faszyzmem Powiatowej rady Narodowej nie było żadnych wnio- pozwoliło nam wrócić na prastare nasze zachodnie sków, względnie propozycji zniesienia powiatu, jak rubieże, które były kolebką Państwa Polskiego. również władze wojewódzkie i centralne projektów Dziś, kiedy w Niemieckiej Republice Federalnej likwidacji powiatu brzeskiego nie wysuwały. pogrobowcy Hitlera wywołują ekscesy faszystow­ radiowęzeł Powiatowy podał tę wiadomość skie, składamy uroczysty i stanowczy protest prze­ jako zaprzeczenie nieprawdziwych pogłosek powo- ciwko tym zbrodniczym wystąpieniom. dujących zaniepokojenie części opinii społecznej. Zbyt żywe są w naszej pamięci tragiczne wspo­ W chwili obecnej trwa zbieranie materiałów związa- mnienia ostatniej wojny i obozów śmierci, zbyt nych z likwidacją słabych ekonomicznie gromad, nie dotkliwe rany zadane naszemu narodowi, abyśmy tylko w powiecie brzeskim, ale w całym kraju. Decy- mogli o tym zapomnieć. Wraz z całą postępową lud­ zje Wojewódzkiej rady Narodowej poprzedzone są nością na całym świecie potępiamy ekscesy pogro­ zebraniami wiejskimi, w czasie których mieszkańcy bowców Hitlera. zainteresowanych gromad wyrażają swoje opinie. Nigdy więcej wojny. Niech żyje pokój i przyjaźń między narodami. XV Rocznica wyzwolenia Ziemi Brzeskiej spod okupacji Pierwszy sklep hitlerowskiej samoobsługowy w Brzesku Dnia 16 stycznia na cmentarz wojskowy udały Dnia 16 stycznia 1960 r., w godzinach popołudnio- delegacje urzędów, zakładów pracy i instytucji wych, został otwarty pierwszy w Brzesku sklep celem oddania hołdu tym, którzy swe życie złozyli samoobsługowy. Mieści się on przy ul. Mickiewi- w ofierze, walcząc o wolność naszego narodu. cza. Symbolicznego otwarcia dokonał przewodni- W imieniu Powiatowego Komitetu Frontu Jed- czący Prezydium Miejskiej rady Narodowej – Sta- ności Narodu przemówił do zebranych gospodarz nisław Piechnik. Bezpośrednio po otwarciu sklep 9 JAN BUrlIKOWSKI zapełnił się pierwszymi kupującymi. Wiele osób wybryk, który może kosztować życie ludzkie. Bo gromadziło się przed oknami sklepu, by podziwiać może się zdarzyć, że lekarz zaabsorbowany fik- estetyczne i nowocześnie urządzone wnętrze, inni cyjnym wezwaniem i szukaniem nieistniejącego wchodzili do sklepu, aby wędrując z koszyczkiem, chorego, nie zdąży na czas do ofiary zaistniałego własnoręcznie zakupić potrzebny im towar. Perso- w tym czasie ciężkiego wypadku przy pracy lub nel sklepu składa się z trzech osób. Kierownikiem nagłego zachorowania. pierwszego w Brzesku sklepu samoobsługowego jest Henryk rakowski. Pożyteczna działalność Już od kilku lat istnieje przy Oddziale Powiato- Jan Wiktor w Brzesku wym Polskiego Czerwonego Krzyża w Brzesku Dnia 11 lutego 1960 r. przybył do Brzeska pisarz, – Komitet Społeczny, który podjął zadanie niesie- Jan Wiktor, który odbył w sali Biblioteki Powiato- nia pomocy najuboższym, dotkniętym złym losem wej spotkania z przedstawicielami społeczeństwa ludziom. naszego miasta. Został bardzo serdecznie przyjęty Działalność tego Komitetu, w którym pracuje przez zgromadzonych licznie mieszkańców miasta. 33 osoby z różnych środowisk, jest niezwykle poży- teczna. Wystarczy przytoczyć niektóre dane z jego Z działalności Pogotowia działalności w roku 1959. Ratunkowego w Brzesku – 49 osób spośród najuboższych mieszkańców Pogotowie ratunkowe w Brzesku działa od 15 miasta i powiatu korzystało ze stałych miesięcz- kwietnia 1953 r. Do 20 października 1959 r. sie- nych zapomóg, dzibę swoją miało przy Szpitalu Powiatowym, – zapomogi doraźne otrzymywały 34 osoby, gdzie jego praca była utrudniona wskutek ciasnoty – w okresie przedświątecznym Komitet Spo- lokalowej. łeczny wydał 51 paczek żywnościowych, Obecnie Pogotowie ratunkowe mieści się w wła- – ogólna wartość tych zapomóg wynosiła ponad snym budynku przy ulicy Waryńskiego 6, gdzie zaj- 86 tysięcy złotych. muje 8 pokoi, karetki pogotowia mają do dyspozycji Ponadto wydano podopiecznym 279 sztuk 5 boksów. Ma więc teraz Pogotowie warunki do odzieży i obuwia. Inna działalność społeczna tego prawidłowego funkcjonowania i może wykonywać Komitetu, to opieka nad chorymi, poprzez zor- sprawnie zadanie niesienia pomocy doraźnej w na- ganizowanie pomocy lekarskiej, zakup lekarstw, głych wypadkach. opiekę nad sierotami i pomoc w ich kształceniu. O tym, że Pogotowie ratunkowe jest niezbęd- Dodać należy, że ta rozległa działalność jest moż- nie potrzebne świadczy fakt, że karetki z obsługą liwa dzięki aktywności Zakładowego Koła PCK lekarską czy felczerską przejechały w 1959 r. na przy Okocimskich Zakładach Piwowarsko-Słodow- wezwanie do chorych 82.999 km. oraz udzieliły niczych, a także ofiarności mieszkańców. około 2.700 zabiegów pomocy doraźnej. Ogółem w roku 1959 zebrano na cele pomocy Pogotowie ratunkowe czynne jest bez prze- najuboższym kwotę 87.563 złotych, z tego ponad rwy całą dobę. Dyżury na zmianę pełnią lekarze, 12 tysięcy ze składek społeczeństwa Brzeska, a po- felczerzy, pielęgniarki, w karetkach sanitariusze nad 75 tysięcy z wymienionego wyżej Koła działa- i kierowcy, którzy mają przeszkolenie sanitarne. jącego przy Browarze. Każdy zgodzi się z tym, że Pogotowie niesie Społeczny Komitet przy PCK w Brzesku zasłu- wielką pomoc w nieszczęśliwych wypadkach, guje w pełni na poparcie całego społeczeństwa, dlatego karygodnym jest fakt wzywania lekarza zarówno miasta Brzeska jak i