KRONIKA Powiatu Brzeskiego 1960-1966

Jan Burlikowski

KRONIKA powiatu brzeskiego 1960-1966

TOM 1

Żadna część tej publikacji nie może być powielana, ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.

Na okładce: widok karty tytułowej rękopisu.

Wydawca: ZETO SA 33-100 Tarnów, ul. Urszulańska 25

Przygotowanie tekstów i skanowanie zdjęć z oryginałów: ZETO SA

Korekta językowa: Bogumiła Put

Opracowanie graficzne i druk: Brzeska Oficyna Wydawnicza, 32-800 Brzesko, ul. Czarnowiejska 1

ISBN 83-89364-31-X Od Wydawców

Za zgodą Urzędu Miejskiego w Brzesku – właściciela praw autorskich – przedstawiamy Państwu tom I unikalnego dzieła, jakim jest 6 tomów „Kronik Powiatu Brzeskiego” autorstwa Jana Burlikowskiego. Spodziewamy się, że zawarty w „Kronikach” materiał służyć będzie studentom i ludziom z obowiązku zajmującym się historią Ziemi Brzeskiej, ale przede wszystkim mieszkańcom Powiatu Brzeskiego, którym droga jest historia ich rodzinnych stron.

Tom I „Kronik Powiatu Brzeskiego” Jana Burlikowskiego wydany został dzięki pomocy finansowej CAN-PACK SA w Krakowie

Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Zmniejszyła się liczba powiatu – przewodniczący Prezydium Powiato- Gromadzkich Rad narodowych wej Rady Narodowej – Tadeusz Bałys. Pamięć Z dniem 1 stycznia bieżącego roku na mocy poległych uczczono chwilą milczenia, po czym na uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kra- mogile poległych w walce z okupantem bojowni- kowie, zatwierdzonej uchwałą Rady Ministrów, ków o wolność, złożono wieńce od władz tereno- zniesionych zostało na terenie powiatu brzeskiego wych, organizacji, instytucji i zakładów pracy. 6 gromad, a ich kompetencje przejęły sąsiednie 18 stycznia o godzinie 14-tej w sali Powiatowej gromady. I tak, przestały działać gromadzkie rady Rady Narodowej, przy ul. Mickiewicza 15 odbyła narodowe w Górce i Niedzieliskach, a podległe im się uroczysta akademia dla uczczenia XV Rocznicy tereny przeszły do gromady Szczurowa. Zniesiona Wyzwolenia, zorganizowana przez Powiatowy gromada Wola Przemykowska została włączona do Komitet Frontu Jedności Narodu. Po odegraniu Zaborowa, gromadę Rudka włączono do Wojnicza, hymnu narodowego, głos zabrał przewodniczący zaś gromady Wesołów i Zdonia do Zakliczyna. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej – Tade- Wszystkie zniesione gromady były słabe pod usz Bałys, który wygłosił okolicznościowe prze- względem ekonomicznym i gospodarczym i nie mówienie. Na zakończenie akademii, która odbyła mogły zaspokoić socjalnych, gospodarczych i kul- się w podniosłym i poważnym nastroju, zebrani turalnych potrzeb swego terenu. Obecnie zatem uchwalili następującą rezolucję: zamiast 40 działają na terenie powiatu 34 gromady. Zmiana w podziale administracyjnym, dokonana Delegacje Zakładów Pracy, Instytucji i Orga- z dniem 1 stycznia, stanowi pierwszą fazę prac nad nizacji, młodzież szkolna, przedstawiciele miasta zniesieniem słabych gospodarczo gromad. Obecnie i powiatu brzeskiego zgromadzeni 18 stycznia są prowadzone prace nad zniesieniem dalszych. 1960 r, na uroczystej akademii z okazji XV Rocz- nicy Wyzwolenia Ziemi Brzeskiej – podejmują Powiat brzeski nie będzie zniesiony następującą rezolucję: W związku z licznymi pogłoskami, jakie obiegły Dziś, kiedy po raz XV obchodzimy rocznicę w ostatnich dniach miasto i powiat, według któ- wyzwolenia spod krwawej okupacji hitlerowskiej, rych powiat brzeski jakoby miał ulec zniesieniu, wyrażamy naszą radość i głęboką wdzięczność członek Komitetu Redakcyjnego Radiowęzła udał Armii Radzieckiej i walczącemu u jej boku Odro się do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej dzonemu Wojsku Polskiemu, których wspaniały w Brzesku, celem wyjaśnienia tej sprawy i otrzy- manewr oskrzydlający wroga przyniósł nam wol mania autorytatywnej odpowiedzi na te pogłoski. ność, a równocześnie oszczędził całej ziemi krakow Członkowie Prezydium Powiatowej Rady Naro- skiej i samemu miastu zniszczeń wojennych. dowej oświadczyli, że wszelkie pogłoski na ten Zwycięstwo Wojska Polskiego, Armii Radziec temat są całkowicie nieprawdziwe. W Prezydium kiej i sił sojuszniczych nad hitlerowskim faszyzmem Powiatowej Rady Narodowej nie było żadnych wnio- pozwoliło nam wrócić na prastare nasze zachodnie sków, względnie propozycji zniesienia powiatu, jak rubieże, które były kolebką Państwa Polskiego. również władze wojewódzkie i centralne projektów Dziś, kiedy w Niemieckiej Republice Federalnej likwidacji powiatu brzeskiego nie wysuwały. pogrobowcy Hitlera wywołują ekscesy faszystow Radiowęzeł Powiatowy podał tę wiadomość skie, składamy uroczysty i stanowczy protest prze jako zaprzeczenie nieprawdziwych pogłosek powo- ciwko tym zbrodniczym wystąpieniom. dujących zaniepokojenie części opinii społecznej. Zbyt żywe są w naszej pamięci tragiczne wspo W chwili obecnej trwa zbieranie materiałów związa- mnienia ostatniej wojny i obozów śmierci, zbyt nych z likwidacją słabych ekonomicznie gromad, nie dotkliwe rany zadane naszemu narodowi, abyśmy tylko w powiecie brzeskim, ale w całym kraju. Decy- mogli o tym zapomnieć. Wraz z całą postępową lud zje Wojewódzkiej Rady Narodowej poprzedzone są nością na całym świecie potępiamy ekscesy pogro zebraniami wiejskimi, w czasie których mieszkańcy bowców Hitlera. zainteresowanych gromad wyrażają swoje opinie. Nigdy więcej wojny. Niech żyje pokój i przyjaźń między narodami. XV Rocznica wyzwolenia Ziemi Brzeskiej spod okupacji Pierwszy sklep hitlerowskiej samoobsługowy w Brzesku Dnia 16 stycznia na cmentarz wojskowy udały Dnia 16 stycznia 1960 r., w godzinach popołudnio- delegacje urzędów, zakładów pracy i instytucji wych, został otwarty pierwszy w Brzesku sklep celem oddania hołdu tym, którzy swe życie złozyli samoobsługowy. Mieści się on przy ul. Mickiewi- w ofierze, walcząc o wolność naszego narodu. cza. Symbolicznego otwarcia dokonał przewodni- W imieniu Powiatowego Komitetu Frontu Jed- czący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej – Sta- ności Narodu przemówił do zebranych gospodarz nisław Piechnik. Bezpośrednio po otwarciu sklep

Jan Burlikowski zapełnił się pierwszymi kupującymi. Wiele osób wybryk, który może kosztować życie ludzkie. Bo gromadziło się przed oknami sklepu, by podziwiać może się zdarzyć, że lekarz zaabsorbowany fik- estetyczne i nowocześnie urządzone wnętrze, inni cyjnym wezwaniem i szukaniem nieistniejącego wchodzili do sklepu, aby wędrując z koszyczkiem, chorego, nie zdąży na czas do ofiary zaistniałego własnoręcznie zakupić potrzebny im towar. Perso- w tym czasie ciężkiego wypadku przy pracy lub nel sklepu składa się z trzech osób. Kierownikiem nagłego zachorowania. pierwszego w Brzesku sklepu samoobsługowego jest Henryk Rakowski. Pożyteczna działalność Już od kilku lat istnieje przy Oddziale Powiato- Jan Wiktor w Brzesku wym Polskiego Czerwonego Krzyża w Brzesku Dnia 11 lutego 1960 r. przybył do Brzeska pisarz, – Komitet Społeczny, który podjął zadanie niesie- Jan Wiktor, który odbył w sali Biblioteki Powiato- nia pomocy najuboższym, dotkniętym złym losem wej spotkania z przedstawicielami społeczeństwa ludziom. naszego miasta. Został bardzo serdecznie przyjęty Działalność tego Komitetu, w którym pracuje przez zgromadzonych licznie mieszkańców miasta. 33 osoby z różnych środowisk, jest niezwykle poży- teczna. Wystarczy przytoczyć niektóre dane z jego Z działalności Pogotowia działalności w roku 1959. Ratunkowego w Brzesku – 49 osób spośród najuboższych mieszkańców Pogotowie Ratunkowe w Brzesku działa od 15 miasta i powiatu korzystało ze stałych miesięcz- kwietnia 1953 r. Do 20 października 1959 r. sie- nych zapomóg, dzibę swoją miało przy Szpitalu Powiatowym, – zapomogi doraźne otrzymywały 34 osoby, gdzie jego praca była utrudniona wskutek ciasnoty – w okresie przedświątecznym Komitet Spo- lokalowej. łeczny wydał 51 paczek żywnościowych, Obecnie Pogotowie Ratunkowe mieści się w wła- – ogólna wartość tych zapomóg wynosiła ponad snym budynku przy ulicy Waryńskiego 6, gdzie zaj- 86 tysięcy złotych. muje 8 pokoi, karetki pogotowia mają do dyspozycji Ponadto wydano podopiecznym 279 sztuk 5 boksów. Ma więc teraz Pogotowie warunki do odzieży i obuwia. Inna działalność społeczna tego prawidłowego funkcjonowania i może wykonywać Komitetu, to opieka nad chorymi, poprzez zor- sprawnie zadanie niesienia pomocy doraźnej w na- ganizowanie pomocy lekarskiej, zakup lekarstw, głych wypadkach. opiekę nad sierotami i pomoc w ich kształceniu. O tym, że Pogotowie Ratunkowe jest niezbęd- Dodać należy, że ta rozległa działalność jest moż- nie potrzebne świadczy fakt, że karetki z obsługą liwa dzięki aktywności Zakładowego Koła PCK lekarską czy felczerską przejechały w 1959 r. na przy Okocimskich Zakładach Piwowarsko-Słodow- wezwanie do chorych 82.999 km. oraz udzieliły niczych, a także ofiarności mieszkańców. około 2.700 zabiegów pomocy doraźnej. Ogółem w roku 1959 zebrano na cele pomocy Pogotowie Ratunkowe czynne jest bez prze- najuboższym kwotę 87.563 złotych, z tego ponad rwy całą dobę. Dyżury na zmianę pełnią lekarze, 12 tysięcy ze składek społeczeństwa Brzeska, a po- felczerzy, pielęgniarki, w karetkach sanitariusze nad 75 tysięcy z wymienionego wyżej Koła działa- i kierowcy, którzy mają przeszkolenie sanitarne. jącego przy Browarze. Każdy zgodzi się z tym, że Pogotowie niesie Społeczny Komitet przy PCK w Brzesku zasłu- wielką pomoc w nieszczęśliwych wypadkach, guje w pełni na poparcie całego społeczeństwa, dlatego karygodnym jest fakt wzywania lekarza zarówno miasta Brzeska jak i powiatu, ze względu na i karetki bez potrzeby. Wśród kilkunastu wezwań bardzo potrzebną i wysoce pożyteczną działalność. w ciągu doby zdarzają się dość często – zwłasz- cza w nocy, wezwania nieuzasadnione lub nawet Gospodarz województwa w Brzesku wręcz fałszywe. Nieuzasadnione wezwania zda- Dnia 25 lutego przybył do Brzeska przewodniczący rzają się wtedy, gdy wzywa się lekarza pogotowia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, poseł do przypadku zwykłego zachorowania, które może Józef Nagórzański. Wygłosił on w sali Biblioteki być obsłużone w normalnym trybie przez lekarza Powiatowej prelekcję na temat problemów gospo- poradni ośrodka zdrowia. Fałszywe wezwania są darczych powiatu brzeskiego. Wystąpienie gospo- wtedy, gdy ktoś alarmuje pogotowie kłamliwie, darza województwa na tematy związane z naszym lekkomyślnie, a czasem nawet dla żartu. Powta- powiatem wzbudziło duże zainteresowanie, przede rzające się kilka razy w miesiącu wypadki kary- wszystkim dlatego, że w chwili obecnej rozważana godnego, fałszywego wezwania pogotowia do fik- jest w sposób decydujący sprawa budowy więk- cyjnych przypadków – świadczą o niepokojącym szego zakładu przemysłowego w Brzesku. Poseł i na wskroś aspołecznym zjawisku zaniku elemen- Józef Nagórzański zapewnił zebranych, że sprawa tarnego poczucia odpowiedzialności za dokonany ta jest na dobrej drodze.

10 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Święto 1 Maja I sekretarz KP PZPR w Bochni, Tadeusz Ziem- Tegoroczne obchody 1 Maja miały imponujący biński. W wypełnionej po brzegi sali znalazło się przebieg.30 kwietnia przeszedł ulicami miasta wielu przedstawicieli Brzeska oraz zakładów pochód drużyn harcerskich, a o godz.17-tej odbyła pracy z terenu miasta i powiatu. Przybyli rów się uroczysta akademia z częścią artystyczną w wy- nież przewodniczący Gromadzkich Rad Narodo- konaniu zespołu Browaru Okocim, Domu Kultury wych i przewodniczący Gromadzkich Komitetów ze Szczurowej oraz młodzieży Liceum Ogólnokształ Frontu Jedności Narodu. Orkiestra zagrała hymn cącego i Technikum Ekonomicznego z Brzeska. państwowy. Słowo wstępne wygłosił I sekretarz Akademia odbyła się w odnowionej sali kina Bałtyk. Komitetu Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Dnia 1 maja odbył się na rynku w Brzesku (placu Partii Robotniczej, Stanisław Migoń, następnie Kazimierza Wielkiego) tradycyjny wiec pierwszo- referat pod tytułem „Ziemia Brzeska w obcho- majowy z udziałem mieszkańców miasta i okolicz- dach Tysiąclecia” wygłosił przewodniczący Powia- nych gromad: Jasienia, Poręby Spytkowskiej i Oko- towego Komitetu Frontu Jedności Narodu – mgr cimia. Po wiecu wyruszył olbrzymi pochód, który Rudolf Bogdani. Część oficjalną sesji zakończyło przeszedł ulicami: Ogrodową, Kościuszki, placem uchwalenie apelu skierowanego do społeczeństwa Gen. Świerczewskiego i został rozwiązany na ulicy powiatu brzeskiego z okazji inauguracji obcho- Mickiewicza. Po południu w tym dniu odbyły się na dów Tysiąclecia w powiecie brzeskim. Następnie stadionie zawody sportowe, a w Pawilonie okocim- w części artystycznej wystąpiła profesor Halina skim koncertowała orkiestra Browaru. Paraszczakowa, młodzież Liceum Ogólnokształcą- cego oraz zespół estradowy Tadeusza Krawczyka. Inauguracja obchodów Tysiąclecia Uroczysta sesja transmitowana była przez Radio- na Ziemi Brzeskiej węzeł w Brzesku. Tak więc dzień 16 maja 1960 r. 16 maja 1960 r. w Brzesku uroczystą sesją Powiato- był oficjalnym i uroczystym rozpoczęciem obcho- wego Komitetu Frontu Jedności Narodu z udziałem dów Tysiąclecia w powiecie brzeskim. Powiatowej i Miejskiej Rady Narodowej oraz Miej- Według ustalonego programu najbliższa uroczy- skiego Komitetu Frontu Jedności Narodu zainau- stość to 550 rocznica zwycięstwa pod Grunwaldem. gurowano obchody Tysiąclecia na Ziemi Brzeskiej. W czasie tych obchodów oddana zostanie do użytku Uroczystości związane z inauguracją rozpoczęły pierwsza w województwie krakowskim Szkoła się właściwie jeszcze w sobotę wieczorem. Przez – Pomnik Tysiąclecia w Zaborowie. Uroczystość ta miasto przesunął się pochód harcerzy i młodzieży zmobilizuje całe nasze społeczeństwo do przyspiesze szkolnej. Czoło pochodu otwierał transparent z nania akcji zbiórkowej na Fundusz Budowy Szkół, pisem „1000-lecie Państwa Polskiego”. Następnie a tym samym do godnego powitania tego wielkiego kroczyły w pochodzie postacie historyczne, a wśród święta całego kraju i naszego powiatu. nich rycerze spod Grunwaldu oraz para królewska – Jagiełło i Jadwiga. Na placu Kazimierza Wiel- Dalsza likwidacja gromad kiego wystąpił z programem własnym Zespół Bro- w powiecie brzeskim waru Okocim, gorąco oklaskiwany przez licznie W ubiegłym roku zlikwidowano 6 małych gro- zebraną publiczność. mad w powiecie brzeskim. Należały do nich: gro- Na dzień inauguracji obchodów Tysiąclecia mady Górka i Niedzieliska (Wola Przemykowska, w powiecie brzeskim, miasto przybrało odświętny Rudka, Wesołów i Zdonia). Tak więc z 40 gromad wygląd. Na budynkach, będących siedzibą władz, pozostało w naszym powiecie 34. Tym samym organizacji i instytucji, widnieją flagi i transpa- został zakończony pierwszy etap prac związanych renty. Również na wielu domach prywatnych ze zniesieniem małych gromad. zawieszono flagi o barwach narodowych. Szcze- Drugi i końcowy etap będzie zakończony do gólnie pięknie przystrojono budynki i obiekty Bro- dnia 1 lipca 1960 r. Do tego terminu zostaną znie- waru Okocim. Na bramie głównej umieszczono sione cztery gromady a mianowicie: Strzelce Wiel- duży napis: „Tysiąclecie Państwa Polskiego na kie, Sufczyn, Biesiadki i Olszyny. Gromada Strzelce Ziemi Brzeskiej”. Wielkie włączona zostanie do gromady Szczurowa, O godzinie 10-tej w sali kina Bałtyk odbyła się gromada Biesiadki do Uszwi, wsie Sufczyn i Perła uroczysta sesja inaugurująca obchody Tysiącle- z gromady Sufczyn należeć będą do Dębna, zaś cia na Ziemi Brzeskiej. Podium zostało ozdobione wieś Łopoń z tej gromady – do Wojnicza, oraz wsie flagami państwowymi i Białym Orłem. W Prezy- Olszyny i Roztoka z gromady Olszyny włączone dium zajęli miejsca przedstawiciele władz i orga- zostaną do Charzewic, a przysiółek Sukmanie do nizacji miejscowych oraz Gromadzkich Komitetów gromady Wielka Wieś. Przy zniesieniu wymienio- Frontu Jedności Narodu. Byli też obecni posłowie nych gromad brano pod uwagę ilość mieszkańców Ziemi Brzeskiej i Bocheńskiej: Stanisław Żarek oraz fakt, czy dana gromada spełnia rolę samo i Stanisław Maj. Na inaugurację przybył również dzielnej jednostki ekonomicznej. Zniesienie sła-

11 Jan Burlikowski bych gromad pozwoli Prezydium Powiatowej Rady zarodowymi, rozwój szkolenia rolniczego i oświaty Narodowej na sprawniejsze administrowanie oraz rolniczej, nastąpiła poważna poprawa w działal- lepszą kontrolę na swoim terenie. Tak więc, po ności kółek rolniczych, a szczególnie w rozwoju zniesieniu dalszych czterech gromad w powiecie zespołów hodowlanych, gospodarstw nasiennych, brzeskim, pozostanie 30 gromad. uprawy kukurydzy, oraz wykorzystania Funduszu Rozwoju Rolnictwa razem z wkładami własnymi Huragan i grad nie oszczędziły rolników na zakup zestawów maszyn rolniczych również naszego powiatu z ciągnikami. Dotychczas 15 kółek rolniczych 20 maja przeszedł nad powiatem brzeskim huragan, zakupiło 18 takich zestawów. Do najlepiej pracują- a nad częścią powiatu burza gradowa. Chociaż na cych kółek rolniczych należą Kółka w Zaborowiu, szczęście straty nie są tak wielkie, jak na przykład Bielczy, Jaworsku, Łysej Górze, Tymowej, Szczu- w Rzeszowskiem, to jednak i u nas są one poważne. rowej, Porąbce Iwkowskiej. W dalszym ciągu, Gradobiciem dotkniętych zostało około 1.500 ha omawiana uchwała postanawia w czerwcu br. zasiewów. Najbardziej ucierpiały miejscowości: odbyć wspólne posiedzenie członków PZPR i ZSL Sufczyn, Łopoń, Zakrzów, Łukanowice, Isep, gdzie w gromadach z udziałem członków Prezydium straty dochodzą do 100 procent zasiewów. Są rów- GRN, zarządów Gminnych Spółdzielni, prezesów nież duże straty w sadach owocowych. Kółek Rolniczych dla przedyskutowania i reali- Huragan zniósł kilka stodół, a na szeregu budyn- zacji uchwał Plenum. Ważnym postanowieniem kach uszkodził dachy. Bezpośrednio po ustaniu uchwały jest wystąpienie z wnioskiem o powołanie burzy na teren nawiedzony klęską żywiołową udał Rejonowego Kierownictwa Robót Wodno-Melio- się Przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady racyjnych z siedzibą w Brzesku, ażeby zapewnić Narodowej, Tadeusz Bałys i kierownik Inspektoratu wykonanie inwestycji melioracyjnych w naszym Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, Józef Dubiel, powiecie. Uchwała Plenum KP PZPR i PK ZSL którzy osobiście dokonali oceny powstałych strat. popiera wnioski Prezydium PRN i WRN w sprawie zorganizowania Stacji Sztucznego Unasienia- Sprawy wsi tematem wspólnego nia zwierząt gospodarskich w Zagórzycach w miej- Plenum KP PZPR i PK ZSL w Brzesku sce dotychczasowej stadniny koni. Stacja ta ma W Brzesku odbyło się wspólne Plenum Komitetu pełne warunki do rozwoju wysokojakościowego Powiatowego PZPR i Powiatowego Komitetu ZSL, bydła wolnego od gruźlicy. Uchwała zobowiązuje na którym zebrani omawiali zadania gospodar- następnie Prezydium PRN do poczynienia starań cze. Nad referatem sekretarza Komitetu Powia- o zwiększenie etatów dla weterynarzy i środków towego PZPR tow. Aleksandra Chrobaka rozwi- lokomocji dla nich, w celu zorganizowania nowych nęła się dyskusja, w której wzięło udział 10 osób. punktów weterynaryjnych w Borzęcinie i Zabawie, Członkowie PZPR i ZSL mówili o różnych zagad- do budowy mniejszych lecznic i do przeprowadze- nieniach nurtujących chłopów naszego powiatu. nia powszechnej akcji zwalczania gruźlicy u by- Między innymi w dyskusji poruszono sprawy dła. Gromadzkie Rady Narodowe zostały także kółek rolniczych, sprawy dotyczące hodowli, zobowiązane do zagospodarowania łąk i pastwisk, mówiono o rozbudowującym się lecznictwie zwie- celem stworzenia warunków wzrostu bazy paszo- rząt, o podnoszeniu kwalifikacji młodych rolni- wej. Ważne postanowienie podjęło także Plenum ków, przysposobieniu rolniczym i o powiązaniu go KP PZPR i PTC ZSL w sprawie zwalczania chwa- ze szkolnictwem podstawowym. Omówiono także stów, chorób roślin i drzew owocowych, w sprawie zagadnienia związane z realizacją funduszu gro- premiowania gospodarstw reprodukcyjnych i do- madzkiego, naprawą dróg lokalnych oraz organi- starczenia mleka z obór wolnych od gruźlicy. zowaniem pomocy dla ofiar gradobicia. Dyskutanci Okazuje się, że zwołanie wspólnego Plenum mówili również o dostarczaniu węgla dla rolników było słuszne, toteż należałoby wykorzystać tę i o bałaganie panującym przy dostawach ziarna formę działania także we wszystkich gromadach siewnego i sadzeniaków. W dyskusji zabrał też głos naszego powiatu. zastępca kierownika Wydziału Rolnego Komitetu Wojewódzkiego PZPR tow. Łukasik i sekretarz KP Powódź tow. Stanisław Migoń, którzy wyjaśnili szereg pro- W roku 1960 nasz kraj, w tym również powiat blemów poruszonych w dyskusji. Po wysłuchaniu brzeski, został nawiedzony olbrzymią klęską powo- referatu i przeprowadzonej dyskusji, Plenum KP dzi. Przyczyną były ulewne, długotrwałe deszcze. PZPR i PK ZSL w Brzesku podjęło uchwałę, która Ludzie pamiętający wielką powódź w roku 1934 między innymi stwierdza, że w powiecie brze- twierdzą, że tegoroczna powódź równa jest tamtej skim nastąpiły poważne osiągnięcia w rozwoju klęsce. Przebieg powodzi i akcji ratunkowej najle- produkcji rolnej, jeśli idzie o wzrost wydajności piej można było odtworzyć z komunikatów brze- 4 zbóż, okopowych, zasilanie hodowli sztukami skiego Radiowęzła Powiatowego, który regularnie

12 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 informował o tym społeczeństwo, a także w ra- obóz na brzegu Dunajca w okolicy Zakliczyna. Naj mach swoich możliwości pomagał w akcji ratowni- bardziej zagrożonym terenem okazał się rejon rzeki czej i w udzielaniu pomocy dotkniętym klęską. Uszwicy, która w ciągu nocy gwałtownie wylała, Dnia 11 lipca 1960 r. Radiowęzeł podawał: 10 zatapiając około 700 ha gruntów uprawnych. W go lipca w godzinach popołudniowych nastąpiło w gór dzinach rannych wstrzymano komunikację w stronę nym biegu Uszwicy oberwanie chmury. Wkrótce Czchowa – na skutek zalania do wysokości pół rzeka ta wystąpiła z brzegów zalewając wielkie metra szosy w Uszwi. Poziom wody podniósł się połacie ziemi uprawnej w Uszwi, wdzierając się do na 6 metrów ponad stan normalny. Most w Porębie kilkudziesięciu domów. Powstały duże zniszczenia Spytkowskiej zabezpieczono linami stalowymi. w plonach i poważne w budynkach, na parę godzin Jak informują obecnie Gromadzkie Komitety komunikacja drogowa została przerwana – na dro Przeciwpowodziowe, punkt kulminacyjny przyboru dze w Uszwi woda dochodziła do 1 metra. Zarzą wód minął – następuje powolny spadek wód, tak dzono alarm powodziowy wzdłuż całej rzeki. Dzi w rejonie Uszwicy jak i Dunajca. Należy podkreślić siaj rano straż pożarna przystąpiła do oczyszczania sprawną akcję Komitetów Przeciwpowodziowych, studzien, które w wielkiej liczbie zostały tak zalane, które na czas powiadamiały zagrożone gospodar że wodę pitną dowożono z Brzeska. Przystąpiono też stwa, tak że mogły one usunąć inwentarz żywy do odkażania terenu. Przygotowuje się pomoc mate w bezpieczne miejsca. Na razie brak danych co do rialną dla poszkodowanych. Jest to już druga w ubie ogólnej ilości zalanych wodą terenów. Do akcji prze głym tygodniu powódź, która nawiedziła te tereny. ciwpowodziowej włączyły się posterunki MO, straże Dnia 13 lipca Radiowęzeł podawał: w godzi ogniowe i Czerwony Krzyż. Komitet Przeciwpowo nach rannych woda w Dunajcu i Uszwicy zaczęła dziowy uzyskał połączenie z Gołkowicami w po opadać, komunikacja w kierunku Czchowa została wiecie nowosądeckim, gdzie na obozie przebywają przywrócona. Natomiast w godzinach popołudnio harcerze brzeskiego hufca. W miejscowości tej nie wych groźny stan zaistniał w okolicy Szczurowej. ma żadnego niebezpieczeństwa powodzi. Jak infor Na skutek stałego podnoszenia się wody w Wiśle, muje kierownictwo obozu, dzieci są zdrowe, czują wezbrała niebywale mała rzeka Uszewka. Wieczo się dobrze, a jedyne czego im brakuje, to pogoda. rem dnia wczorajszego w tej okolicy powstało istne 26 lipca Radiowęzeł podawał: wskutek ciągłych morze. Wały ochronne zostały zagrożone na prze deszczów, szczególnie w górach, woda w Dunajcu, strzeni około 4 kilometrów. Kilkuset ludzi pracuje która do dnia wczorajszego utrzymywała się jesz nad umocnieniem i podwyższeniem wałów. Na miej cze w brzegach, dziś nad ranem rozpoczęła wylewać sce udał się przewodniczący Prezydium Powiatowej się na coraz większe tereny. Wylały tez mniejsze Rady Narodowej – Tadeusz Bałys, który wydaje rzeki jak Uszwica i Paleśnianka. Groźna sytuacja niezbędne zarządzenia. Samochody ciężarowe zwożą powstała również na Wiśle w rejonie miejscowości ludzi i materiały z miejsc zagrożonych, woda miej Górka i Wola Przemykowska. W Uszwi woda zalała scami przelewała się przez wały ochronne. Dziś od kilkanaście domów. Około godziny szóstej rano południa, po osiągnięciu punktu kulminacyjnego w rejonie Zakliczyna, Charzewic, Filipowic, Wiel 7,6 m ponad stan normaln, y woda w Wiśle zaczęła kiej Wsi oraz w części gromady Wojnicz powstała powoli opadać. W Szczurowej wody Uszewkl zalały tego rodzaju sytuacja, że wydane zostały zarządze 12 domów, około 1.500 hektarów ziemi znalazło nia ewakuacji ludności wraz z dobytkiem z zagro się pod wodą. Według ostatnich wiadomości woda żonych terenów. Wszystkie straże pożarne w powie w Uszewce również powoli opada. cie zostały zaalarmowane i udały się do pomocy na Dnia 14 lipca: już wczoraj podaliśmy wiadomość zagrożone tereny. Do pomocy wezwano również jed o niebezpieczeństwie powodzi w naszym powiecie. nostkę wojskową i skierowano ją do rejonu Zakli Wkrótce potem alarm powodziowy ogłoszony został czyna. W rejonie Wisły przystąpiono do umacnia dla terenu gromad Zaborów i Szczurowa. Wody nia wałów ochronnych workami z piaskiem. Akcją lokalne przerwały połączenia komunikacyjne z tą przeciwpowodziową kieruje Powiatowy Komitet częścią powiatu w rejonie Niedzielisk, które przywró Przeciwpowodziowy przy pomocy Wojewódzkiego cone zostały częściowo dziś w godzinach rannych. Komitetu Przeciwpowodziowego. Powiatowy Komitet Powodziowy, który niezwłocznie Dnia 27 lipca 1960 r. sytuacja powodziowa stała przystąpił do pracy – po zapoznaniu się z sytuacją się groźna. Prezydium Powiatowej Rady Narodo- uznał, że w rejonie Dunajca na skutek ciągłych desz wej zmuszone było zwrócić się do społeczeństwa czów w górach, zaistniało realne niebezpieczeństwo o pomoc w akcji ratowania ludzi i dobytku na tere- powodzi. Około godziny 22-giej zarządzono alarm nach objętych powodzią. W tym dniu w godzinach powodziowy na terenie gromad Czchów, Filipowice, popołudniowych Radiowęzeł Powiatowy przekazał Biskupice Melsztyńskie, Charzewice, Zakliczyn, odezwę Prezydium tej treści: Olszyny, Wojnicz, Marcinkowice. W nocy przystą „W związku z bardzo groźną sytuacją powo piono do ewakuacji Cyganów, którzy założyli swój dziową w powiecie, Prezydium Powiatowej Rady

13 Jan Burlikowski

Narodowej apeluje do wszystkich mężczyzn zamiesz ści i 80 tysięcy złotych gotówką. Dziś przygotowano kałych w Brzesku i najbliższej okolicy o natychmia 9 ton paszy dla bydła, która będzie dostarczona stowe zgłaszanie się w Prezydium PRN ul. Mickie samochodami na miejsce. wicza 15, celem wzięcia udziału w akcji ratowniczej Przed chwilą zawiadomiono Komitet, że dwaj na objętych powodzią terenach. Sprawa nagła. mężczyźni, którzy w nocy w miejscowości Roztoka Równocześnie Prezydium dziękuje tym wszystkim, ratowali się przez wejście na drzewo, zostali ura którzy do tej pory zgłosili się w Komitecie Przeciw towani przez jednostkę wojskową i przewiezieni powodziowym i biorą udział w akcji ratowniczej, w bezpieczne miejsce. lecz potrzeba więcej ludzi”. Kolejny komunikat o sytuacji powodziowej Odezwa ta była nadawana co godzinę, aż do nadany w dniu 28 lipca 1960 roku przez Radiowęzeł południa dnia 28 lipca. Na apel ten zgłosiło się Powiatowy: Jak już informowaliśmy poprzednio – ochotniczo ponad 300 mężczyzn, przeważnie z wła- sytuacja powodziowa początkowo poważna – wkrótce snymi narzędziami, którzy autami ciężarowymi byli okazała się groźna. W rejonie Dunajca przy pomocy odwożeni na miejsce. Wielu z nich bardzo chlubnie wojska przystąpiono do ewakuacji ludności z zagro zapisało się w akcji ratowniczej, pracując dzień i noc żonych terenów. Ewakuowano ludność wsi Wesołów, przy umacnianiu wałów, pomocy wojsku w ewaku- częściowo Charzewic i Czchowa, Jurkowa, Biskupic acji w bezpieczne miejsca ludności i inwentarza. Melsztyńskich, wsie Lusławice, Filipowice, Piaski Kolejny komunikat o sytuacji powodziowej Drużków, Sukmanie i całą wieś Isep. Woda w Du w powiecie brzeskim w dniu 27 lipca głosił: w ciągu najcu zalała szosę w Charzewicach i Wesołowie, tak ubiegłej nocy sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu. że komunikacja z Zakliczynem została przerwana. W rejonie Dunajca przy pomocy wojska przystąpiono W godzinach popołudniowych ewakuowano biuro do ewakuacji wsi Łukanowice. W gromadzie Wał Gromadzkiej Rady Narodowej w Melsztynie. Według Ruda woda przedostała się do przysiółka Kmiecie, ostatnich wiadomości woda weszła do samego Zakli gdzie zostało zalanych kilkanaście domów. Dziś rano czyna, aż pod kościół. przystąpiono do ewakuacji magazynów Gminnej W rejonie Uszwicy sytuacja jest następująca: woda Spółdzielni w Zabawie. Nad ranem, począwszy od wdarła się do wielu domów w Uszwi – ludność została Czchowa, Dunajec począł stopniowo opadać. Zakli ewakuowana. Szosa w kierunku Czchowa zalana czyn w dalszym ciągu odcięty od świata. W ciągu w kilku miejscach. Straż Pożarna i brygada ochotni nocy zerwane zostało połączenie telefoniczne z miej ków z Brzeska zabezpieczyła most w Porębie Spytkow scowościami Filipowice, Melsztyn i Olszyny. W rejo skiej oraz na tak zwanej Wenecji w Brzesku. Inna bry nie Uszwicy wczoraj wieczorem, w czasie przejścia gada ochotników zabezpieczyła urządzenie elektrowni głównej fali powodziowej przez Borzęcin, w miejsco w Czchowie. wości tej woda przerwała wał ochronny, wdzierając W rejonie Wisły – na odcinku wsi Dąbrówka się do około 40 domów. W akcji ratowniczej brała Morska, Górka, Kopacze i Wola Przemykowska trwa udział jednostka wojskowa. Woda w Uszwicy stop w dalszym ciągu usilna walka miejscowej ludności niowo opada, lecz w kilku miejscach szosa w kie przy pomocy brygad ochotniczych z Brzeska o utrzy runku Tymowej pozostaje jeszcze pod wodą. manie wałów ochronnych. Również i tutaj do akcji Najgroźniejsza sytuacja powstała w nocy w re ratunkowej przybyło wojsko. Dzięki zbiorowemu jonie Wisły na skutek pęknięcia wałów w miejsco wysiłkowi jest nadzieja utrzymania wałów. Powia wości Popęczyna w powiecie bocheńskim. Wały towy Komitet Przeciwpowodziowy zorganizował ochronne na terenie naszego powiatu zostały do tej doraźną pomoc dla ewakuowanej ludności – dowożąc pory utrzymane, jednak na skutek powstałej wyrwy na miejsce ponad 7 ton chleba, cukru, konserw i in w Popęczynie zagrożone zostały Strzelce Wielkie nej żywności. Trzeba podkreślić sprawną działalność i Małe, Górka, Kopacze, Wola Przemykowska a na Komitetów Przeciwpowodziowych w terenie, a przede wet Zaborów. Wydano zarządzenia ewakuacji dla wszystkim wyrazić uznanie dla licznych mieszkańców tych miejscowości. Wskutek wylewu Uszewki miej miasta Brzeska, którzy doceniając powagę sytuacji, scowość Strzelce Małe jest odcięta od Szczurowej. udali się na apel Komitetu na objęte powodzią tereny. W ciągu nocy i dziś rano skierowano na ten teren Dnia 28 lipca 1960 roku Radiowęzeł podawał: jednostki wojskowe do pomocy w akcji ratowniczej. Dunajec i Uszwica w dalszym ciągu opadają. Sytu Ogółem w powiecie brzeskim ewakuowano trzy i pół acja nadal niebezpieczna w rejonie Wisły oraz Kisie tysiąca mieszkańców zalanych lub zagrożonych liny. W rejonie gromady Zaborów wały Kisieliny miejscowości, wraz z inwentarzem żywym. zagrożone, ekipy ratownicze w dalszym ciągu jed Komitet Przeciwpowodziowy, pracujący bardzo nak panują nad sytuacją. Rozlane wody Wisły z re sprawnie pod kierownictwem przewodniczącego jonu Uścia Solnego zalały Dąbrówkę Morską, prze i Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Tade rwały wały grobli na wysokości Michala i Strzelec usza Bałysa, zorganizował pierwszą pomoc dla Wielkich, zalały Strzelce Małe i zalewają Rząchową powodzian. Wczoraj wydano ponad 7 ton żywno i Górkę. Celem ochrony przed uderzeniem spływają

14 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 cej fali na wały Uszwicy w rejonie Górki i Szczuro z powodu sytuacji powodziowej sesję Powiatowej wej, zorganizowano dodatkowe ekipy ratownicze na Rady Narodowej, zwołaną na dzień 28 lipca. wałach Uszwicy. Ten rejon patrolują pływające jed Kolejny komunikat o sytuacji powodziowej nostki wojskowe i ewakuują pozostałych jeszcze nie w powiecie nadany w dniu 28 lipca 1960 roku głosił: licznych mieszkańców z zalanych domów i dachów. Woda w Wiśle zaczęła powoli opadać. Niemniej Ogółem w czasie akcji na terenie powiatu ewa jednak, sytuacja w rejonie Szczurowej i Zaborowa kuowano 7.790 osób, w tym również 500 osób z te jest w dalszym ciągu bardzo groźna. Woda, która renu powiatu Dąbrowa Tarnowska tj. z Jadownik przedostała się z przerwanych wałów objęła wieś Mokrych i Woli Rogowskiej. Akcją ewakuacyjną Kopacze. Około 60 osób ratowało się wejściem na z tych terenów prowadził Komitet Przecipowodziowy drzewa i dachy domów. Wojsko przy pomocy jedno z Brzeska, organizując dla ewakuowanych taką stek pływających przystąpiło do akcji ratunkowej, samą pomoc w środkach żywnościowych i transpor przewożąc ich w bezpieczne miejsca. Wiadomość cie jak ewakuowanym z naszego powiatu. Do tej pory z nocy, jakoby Zaborów był odcięty od Szczuro w rejonie Wisły ewakuowano ludność z miejscowo wej, na szczęście okazała się nieprawdziwa. Woda ści Dąbrówka Morska, Rząchowa, Górka, Strzelce w Uszwicy częściowo weszła na drogę Szczurowa Małe, Kopacze, Wola Przemykowska. Ewakuowani – Zaborów, jednak komunikacja jest utrzymana. otrzymywali kwatery w domach prywatnych, w szko Dzięki temu do Zaborowa docierają samochody łach itp. Dla dzieci zorganizowano w Szczurowej z pomocą żywnościową dla dużej ilości ewakuowa specjalne pomieszczenie i opiekę kwalifikowanej siły nych i paszą dla bydła. Również ewakuowanym z Inspektoratu Oświaty, zabezpieczając im mleko znajdującym się w wielkiej liczbie na terenie Szczu i inne środki żywności. Ogółem na terenie powiatu rowej dostarczana jest z Brzeska żywność i pasza ewakuowano całkowicie lub częściowo ludność dla bydła. W rejonie Dunajca wody spływają w ko z 24 miejscowości. Ewakuowani otrzymali w dniu ryto rzeki. Znaczna część ewakuowanych wróciła do wczorajszym 7 ton żywności, jak: chleb cukier, mleko swoich domów. Dziś odbyło się pod przewodnictwem w proszku, konserwy itp. oraz w dniu dzisiejszym przewodniczącego Prezydium Powiatowej Rady 4 tony żywności (chleb, smalec, cukier),150 sztuk Narodowej – Tadeusza Bałysa – posiedzenie Powia kocy, zabezpieczono 50 zastrzyków przeciwtężco towego Komitetu Przeciwpowodziowego, na którym wych. Ponadto w rejon Szczurowej skierowano 6 poddano ocenie sytuację powodziową i podjęto zada kuchni polowych do gotowania ciepłej strawy. Celem nia zmierzające do likwidacji skutków powodzi. doraźnego zabezpieczenia paszy dla bydła, wydano Tegoroczna powódź równała się w rejonie ewakuowanym 11 ton młóta i 4 tony siana. Opraco Dunajca (co do swych rozmiarów) powodzi z roku wano plan pomocy lekarskiej dla ewakuowanej lud 1955 i 1958. Natomiast w rejonie Wisły rozmiarami ności, dokonano potrzebnych przerzutów lekarstw swymi przekracza stan wielkiej powodzi z roku oraz skierowano dwie wojskowe ekipy lekarskie. 1934. Obecna powódź spowodowała zalanie około Nadto w godzinach popołudniowych dnia dzisiej dwunastu tysięcy hektarów gruntu, z tego ponad 8 szego z jednostki wojskowej w Tarnowie skierowano tysięcy obsianych i obsadzonych. Liczba ewakuowana teren powodzi 6 lekarzy wojskowych. Oprócz tego nych wynosi około 8 tysięcy i około 13 tysięcy sztuk do planu niesienia pomocy włączono miejscową inwentarza żywego. Zostało zalanych ponad sześć- służbę zdrowia. Ponadto w planie tym przewi set gospodarstw. Podjęte zostały konieczne kroki dziano działalność służby sanitarnej i oczyszcza dla zapewnienia potrzebnej ilości żywności, mate- nie studzien przez straże pożarne. Przeprowadzono riałów budowlanych, paszy dla inwentarza żywego prowizoryczne rozeznanie powstałych do tej pory poszkodowanych powodzian. Wydano już zasiłki strat powodziowych, z których wynika że ogółem pieniężne na kwotę 80 tysięcy złotych, poczyniono ewakuowano ludność z 1786 gospodarstw w liczbie starania o dalsze zasiłki. Państwowy Zakład Ubez- 7790 osób. Obszar zalany wynosi około 12.000 hek pieczeń przygotowuje się do niezwłocznego wejścia tarów, w tym 6.210 gruntów ornych. Woda zabrała, na teren, celem oszacowania szkód powstałych względnie uszkodziła 37 mostów i 113 przepustów, w budynkach i plonach. Dokonywane są szacun- podmytych jest 327 domów mieszkalnych i 446 kowe obliczania szkód w budynkach mieszkalnych budynków gospodarczych, podmytych, względnie i gospodarczych, drogach i urządzeniach komuni- uszkodzonych jest 5 budynków użyteczności publicz kacyjnych, w urządzeniach melioracyjnych, w plo- nej, zatopionych 548 studni. Do akcji ratowniczej nach i inwentarzu żywym. zmobilizowano w dniu 27 lipca 4.658 osób zaś w dniu 28 lipca – 3.534 osoby. W akcji ratowniczej Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu, biorą udział również ochotnicze brygady z Brzeska Prezydium Powiatowej Rady Narodowej oraz i straże pożarne z terenów nie zagrożonych. Powiatowy Komitet Przeciwpowodziowy wydały W dniu 28 lipca Prezydium Powiatowej Rady odezwę w sprawie pomocy dla powodzian. Odezwa Narodowej przez Radiowęzeł Powiatowy odwołało ta brzmiała:

15 Jan Burlikowski

Do Zakładów Pracy Instytucji i Organizacji cie bocheńskim i wtargnięciu na teren szeregu wsi Do całego społeczeństwa powiatu brzeskiego w całej szczurowszczyźnie oparły się ostatecznie we wsi Kopacze na wałach rzeki Uszwicy. Ostatnia noc Nie notowana dotychczas w tych rozmiarach minęła na ogół spokojnie. W rejonie Dunajca wszy klęska powodzi nawiedziła nasz powiat. Tysiące scy ewakuowani wrócili do swoich domów. Komi ludzi musiało opuścić swoje gospodarstwa, wiele tety przeciwpowodziowe przystąpiły do rejestracji tysięcy hektarów ziemi wraz z plonami znalazło powstałych wskutek powodzi strat. Wstępne obli się pod wodą. Zniszczenia są ogromne. Musimy czenia wskazują, że wyniosą one około 100 milio przyjść ż natychmiastową pomocą ludziom dotknię nów złotych. Istnieją jednak obawy, że szczególnie tym tą klęską żywiołową. w budynkach będą duże zniszczenia. Na przykład Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu, w Górce jest zalanych 197 domów, w Woli Przemy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Po kowskiej 191, Strzelcach Małych 145, w Kopaczach wiatowy Komitet Przeciwpowodziowy apelują do 42. Obecnie Komitety Przeciwpowodziowe rozwi wszystkich zakładów pracy, instytucji i organiza nęły działalność niesienia pomocy ewakuowanym. cji oraz całego społeczeństwa o przyjście z pomocą Codziennie dostarczane są środki żywnościowe materialną poszkodowanym. : i pasza dla bydła. Wypłacane są również zasiłki Spodziewany się, że zakłady pracy, instytucje pieniężne. Dziś rozpoczyna swą pracę nad szaco i organizacje oraz ta część społeczeństwa naszego waniem szkód Państwowy Zakład Ubezpieczeń. Na powiatu, która nie doznała tak ciężkiej klęski – terenach, z których woda już ustąpiła, przystąpiono pospieszy z natychmiastową pomocą dla powodzian do oczyszczania i odkażania studzien. Ekipy służby w postaci datków pieniężnych oraz darów w naturze. zdrowia przystępują do szczepień ochronnych prze Datki pieniężne prosimy wpłacać na konto Powiato ciwko chorobom zakaźnym. wego Komitetu Pomocy dla Powodzian w Narodo Dnia 30 lipca br. Radiowęzeł nadał komunikat: wym Banku Polskim w Brzesku numer 702-71-72. Alarm przeciwpowodziowy we wszystkich miej scowościach na południe od szosy Kraków – Tar Powiatowy Komitet nów został odwołany. Stan alarmowy obowiązuje Frontu Jedności Narodu w Brzesku jeszcze w Bielczy, Borzęcinie oraz na całym terenie Prezydium Powiatowej gromady Szczurowa i Zaborów. Dziś cała uwaga Rady Narodowej w Brzesku skupiła się na miejscowości Kopacze, gdzie woda Powiatowy Komitet Przeciwpowodziowy dochodząca tu do 3 metrów wysokości, zatrzymała w Brzesku. się na wałach Wisły i Uszwicy. We wczesnych godzinach rannych przybyła na miejsce komisja Dnia 29 lipca 1960 roku Radiowęzeł donosił: Wody ekspertów, która po zapoznaniu się ze stanem na Dunajca opadają nadal. Część ewakuowanej ludności miejscu, zarządziła przekopanie wału do Wisły, wróciła do swoich domów. Komunikacja z Zakliczy celem odprowadzenia wody z powrotem do koryta nem została wznowiona. Natomiast w rejonie Wisły rzeki. Ustawione posterunki wojskowe i brygady sytuacja w ciągu dnia wczorajszego uległa dalszemu robocze pilnują, aby masy wody spływały w po pogorszeniu. Około północy Zaborów został odcięty od żądanym kierunku. Nastąpił stopniowy spadek Szczurowej i oblany ze wszystkich stron wodą. Rów wody, z fal zaczęły się wyłaniać zatopione domy. nocześnie woda w Wiśle przerwała wały ochronne W ciągu kilku godzin stan wody zmniejszył się w miejscowości Górka, na skutek czego woda wtar do 2 metrów i regularnie spada około 30 cm na gnęła do wsi Kopacze. Nieliczni ludzie, którzy wcze godzinę. Niebezpieczeństwa dalszych zalewów nie śniej nie ewakuowali się, ratowali się ucieczką na ma. Dziś, podobnie jak w dniach poprzednich dla dachy domów. Wojsko natychmiast przystąpiło do ewakuowanej ludności, znajdującej się w wielkiej ich ewakuacji. Zlane wody Wisły, Grabki i Uszewki liczbie na terenie Szczurowej i Zaborowa, przeka zagrażają samej Szczurowej. Na te tereny dostarczono zano żywność i paszę dla bydła. Obecny komunikat kilka tysięcy worków z piaskiem dla wzmocnienia o sytuacji powodziowej w powiecie jest ostatni, jaki trzymających się jeszcze wałów ochronnych. podajemy do wiadomości naszych słuchaczy. Nasz Powiatowy Komitet Przeciwpowodziowy orga- mikrofon oddajemy teraz całkowicie na obsługę nizuje pomoc żywnościową dla ewakuowanej lud- akcji pomocy dla powodzian, która to akcja została ności oraz dla bydła. Zapewniono też pomoc lekar- zapoczątkowana na skutek odezwy skierowanej do ską. Według ostatniej wiadomości wody w górnym całego społeczeństwa naszego powiatu przez Powia biegu Wisły powoli opadają. towy Komitet Frontu Jedności Narodu, Prezydium Komunikat o sytuacji powodziowej z dnia 29 Powiatowej Rady Narodowej i Powiatowego Komi lipca mówi: W ciągu ubiegłej nocy sytuacja w rejo tetu Przeciwpowodziowego. nie Wisły uległa pewnej stabilizacji. Wody wiślane, Następne komunikaty Radiowęzła informują które wdarły się po przełamaniu wałów w powie ludność o pomocy dla powodzian, z jaką pospie-

16 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 szyły władze, organizacje, instytucje i ludność: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej czyni Płyną pierwsze datki na rzecz pomocy dla powo starania o pozyskanie odpowiednich przydziałów dzian: na konto Powiatowego Komitetu Pomocy dla materiałów budowlanych, kredytów długotermino- Powodzian w Brzesku wpłynęły już pierwsze datki wych na odbudowę zniszczeń w budynkach; zamó- na pomoc dla powodzian. Jako pierwsza – kwotę wiono odpowiednie ilości pasz dla bydła, ziarna 1.000 zł wpłaciła Rada Zakładowa przy Rejonie siewnego na jesienne siewy, udzielono kredytów Eksploatacji Dróg Publicznych w Bochni. Równocze na zapomogi doraźne. śnie kwotę 1.500 zł. wpłaciła Rada Zakładowa Pra Nakazem obecnej chwili jest zapobieganie cowników Gospodarki Komunalnej przy Prezydium zachorowaniom na choroby zakaźne, głównie prze- Miejskiej Rady Narodowej w Brzesku – wezwała wodu pokarmowego. Powiatowy Komitet Przeciw- ona wszystkie Rady Zakładowe do pójścia w jej powodziowy opracował i wydał drukiem specjalne ślady i wpłacenia odpowiednich kwot na pomoc wskazówki dotyczące zachowania się ludności na dla powodzian. W odpowiedzi na ten apel, jako terenach nawiedzonych powodzią. Mają one wła- pierwsza wpłaciła kwotę 2.000 zł. Rada Zakładowa śnie na celu ochronienie ludności od chorób zakaź przy Przedsiębiorstwie Budownictwa Terenowego nych i od różnych niebezpieczeństw, mogących w Brzesku. Powiatowy Komitet Frontu Jedności zaistnieć jeszcze przez dłuższy czas po przejściu Narodu, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej powodzi. Są tam również wskazania o zapobiega- i Powiatowy Komitet Przeciwpowodziowy, które niu wybuchowi chorób zakaźnych wśród bydła. wydały odezwę w sprawie pomocy materialnej dla Tylko bezwzględne przestrzeganie tych wskazó- powodzian, oczekują dalszych wpłat. wek zapewni zdrowotność ludzi i inwentarza na terenach dotkniętych klęską powodzi. Płyną dalsze datki na rzecz Ekipy Państwowego Zakładu Ubezpieczeń pomocy dla powodzian wyruszyły już w teren, celem oszacowania powsta- Z przyjemnością możemy stwierdzić, że wspólna łych szkód w zasiewach i budynkach. Zrozumiałe, odezwa Powiatowego Komitetu Frontu Jedności że wobec tak dużych rozmiarów klęski, prace sza- Narodu, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej cunkowe są ciężkie i będą musiały potrwać dosyć i Powiatowego Komitetu Przeciwpowodziowego długi czas, tym bardziej, że PZU nie rozporządza nie pozostała bez echa. Poza wczorajszymi wpła- licznymi grupami pracowników. tami na pomoc dla powodzian, o których mówili- śmy w dzisiejszej audycji porannej, otrzymaliśmy Zbiórka siana i słomy wiadomości o dalszych datkach na ten cel: dla powodzian – Rada Nadzorcza i Zarząd Powszechnej Spół- Katastrofalna powódź, która nawiedziła nasz powiat dzielni Spożywców w Brzesku – kwota 7.000 złotych. w bieżącym roku, wyrządziła wiele poważnych strat. – Rada Zakładowa Związku Zawodowego Pra- Straty te byłyby niewątpliwie znacznie większe, cowników Handlu przy Powszechnej Spółdzielni gdyby nie obrona zagrożonych obszarów i obiek- Spożywców – 1000 zł. tów, prowadzona wszelkimi dostępnymi środkami, – Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni gdyby nie energiczna praca organizatorska Powiato- – 5.000 złotych. Rada Zakładowa Gminnej Spół- wego i Gromadzkich Komitetów Przeciwpowodzio- dzielni „Okocim” – 2.000 złotych. wych, ofiarna pomoc Wojska, Milicji Obywatelskiej, – Państwowa Stadnina Koni w Zagórzycach Ochotniczych Straży Pożarnych i ludności cywilnej. – 10 kwintali siana i 5 kwintali zboża. Obecnie w związku z likwidacją szkód powodzio- Odezwa, o której na wstępie mówiliśmy, została wych, następuje udzielanie pomocy ludziom nimi dziś rozesłana do wszystkich zakładów pracy, instytucji dotkniętych. Pomoc ta realizowana jest tak przez i organizacji oraz Gromadzkich Rad Narodowych na państwo, jak i przez zakłady pracy, instytucje i spo- terenie całego powiatu. Oczekujemy dalszych wpłat. łeczeństwo. I podobnie jak w czasie tragicznych dni powodzi, społeczeństwo nasze spieszyło ofiarnie do Powodzianie walki z żywiołem, tak i teraz udziela powodzianom nie pozostaną bez pomocy pomocy. Na terenach powodziowych trwa usuwanie Katastrofalna powódź, która nawiedziła między szkód, ludzie otrzymują pomoc różnego rodzaju. innymi nasz powiat, pozostawiła po sobie ogromne Mimo to stwierdza się, że sytuacja paszowa na spustoszenia. Przede wszystkim zostały znisz- tych terenach jest bardzo ciężka. Z tego powodu czone płody rolne; uległy poważnemu zniszczeniu przedsięwzięto szereg czynności dla zapobieżenia drogi, mosty i urządzenia melioracyjne, jest bardzo wyzbywania się zwierząt przez rolników i utrzyma- dużo strat w budynkach, zarówno gospodarczych, nia stada podstawowego. Bardzo ważną rolę w roz- jak i mieszkalnych. Dziś najważniejsze zadanie, to wiązywaniu tego zagadnienia mogą odegrać pasze odbudowanie zniszczeń w tym również udzielenie objętościowe, jak siano i słoma z terenu całego wszelkiej pomocy poszkodowanym. powiatu, które można by szybko dostarczyć na

17 Jan Burlikowski

tereny powodziowe. W związku z tym Prezydium śnia br. zbiórkę pasz przeprowadzą zaufani obywa- Powiatowej Rady Narodowej organizuje oprócz tele i dokonają spisu ofiarodawców. Gminne Spół- skupu powszechną zbiórkę siana i słomy. Zbiórka dzielnie będą przyjmować siano i słomę ze zbiórki ta będzie przeprowadzona we wszystkich wsiach społecznej do swoich magazynów oraz będą prowa- naszego powiatu, nie dotkniętych klęską powodzi. dzić ścisłą ewidencję. Podobne powszechne zbiórki Ma ona charakter akcji społecznej, organizowanej pasz będą przeprowadzone i w innych powiatach pod przewodnictwem Prezydiów Gromadzkich Rad na terenie całego województwa krakowskiego. Uzy- Narodowych poprzez organizacje Kołek Rolniczych skane ze zbiórki pasze objętościowe w powiatach i Gminne Spółdzielnie. Ażeby uzyskać zamierzony nie dotkniętych powodzią, będą między innymi cel powszechnej zbiórki siana i słomy omawiano tę kierowane i do naszego powiatu. sprawę w powiecie z aktywem powiatowym przy Wcześniej już wielu obywateli pomagało powo- udziale przewodniczących Prezydiów Miejskiej dzianom także i w żywieniu inwentarza żywego. i Gromadzkich Rad Narodowych i przedstawicieli Była o tym mowa na sesji Powiatowej Rady Naro- Zarządów Gminnych Spółdzielni. W gromadach dowej w dniu 12 sierpnia br., na której radny Józef odbywają się zebrania aktywu, a w najbliższą nie- Krzyżak z Porąbki Iwkowskiej zadeklarował się dzielę, tj.11 września na zebraniach wiejskich omó- przeznaczyć dla powodzian 2 kwintale koniczyny,5 wiony zostanie szczegółowo plan przeprowadzenia kwintali ziemniaków i 5 kwintali słomy. Obywa- zbiórki w każdej wsi. W okresie od 11 do 17 wrze- telka Karolina Gabryś przeznaczyła bezinteresow-

18 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 nie 1/2 ha łąki na ten sam cel. Rolnicy z gromady Wał Ruda gotowi są przechować przez zimę bydło rolników dotkniętych powodzią. Zrozumienie więc i ofiarność naszego społeczeństwa jest wielka, dlatego też wierzymy, że powszechna zbiórka siana i słomy na rzecz powodzian da poważne rezultaty. Chłopi powiatu brzeskiego deklarują dla powodzian 230 ton słomy i 230 ton siana. Rolnicy powiatu brzeskiego – dotkliwie dotkniętego klęską powodzi, na apel Powiatowej Rady Narodowej w Brzesku niezwłocznie przystąpili do zbiórki słomy i siana dla powodzian. Na zebraniu aktywu i zebraniach wiej- Studio Radiowęzła Powiatowego w Brzesku skich z dużym zrozumieniem i troską gospodarczą, przy ul. Mickiewicza 15 analizując swoje możliwości, zgłaszali samorzutnie swą pomoc. Poza zbiórką słomy i siana szereg rol- ników deklaruje zboże siewne, ziemniaki, wyraża gotowość przyjęcia na wychówek w okresie jesienno zimowym inwentarza żywego z terenów dotkniętych powodzią. Rolnicy powiatu brzeskiego od początku akcji powodziowej spieszyli z wydatną pomocą dotkniętym klęską elementarną. I teraz również, odpowiadając na apel Powiatowej Rady Narodowej w Brzesku, na zebraniach wiejskich niezwłocznie zaczęli deklarować swój udział w tej pomocy. I tak np. Obywatele: Michał Świder ze wsi Dobrociesz zadeklarował 100 kg słomy i 10 kg siana, Jan Hołys, Przy pracy w Studio: spikerka Bogusława Sumara i sekretarz Julian Trojanowski, Piotr Piechnik, Stanisław Sta- Komitetu Redakcyjnego a zarazem spiker, Jan Burlikowski szak z tej samej wsi po 50 kg słomy i 20 kg siana. Obywatel Franciszek Bychawski ze wsi Poręba Spytkowska – 50 kg słomy i 30 kg siana. Rolnicy Obchody XVI rocznicy PKWN wsi Marcinkowice zadeklarowali 2.500 kg słomy i 550 rocznicy bitwy pod Grunwaldem i 2.000 kg siana, chłopi wsi Przybysławice 3.600 kg W ramach obchodów Tysiąclecia Państwa Pol- słomy i 2.000 kg siana, wieś Zabawa 8.000 kg słomy skiego odbyły się 17 1ipca 1960 r. uroczyste i 8.000 kg siana. Rolnicy z Dębiny Łętowskiej poza obchody 550 rocznicy bitwy pod Grunwaldem zbiórką słomy i siana zobowiązali się dostarczyć po i XVI rocznicy Polski Ludowej. koszu ziemniaków z każdego gospodarstwa. W naszym powiecie główne uroczystości odbyły Takich przykładów ofiarności chłopów tutej- się w Zaborowie, gdzie nastąpiło otwarcie i od- szego powiatu jest długa lista i nie sposób wymienić danie do użytku pierwszej w powiecie brzeskim wszystkich. Trudno jest dziś mówić o rozmiarach i województwie krakowskim Szkoły – Pomnika zbiórki, bo dopiero się zaczęła, ale na podstawie Tysiąclecia. Na uroczystość przybyli liczni goście wypowiedzi uczestników zebrań i doraźnych dekla- z Krakowa, z szeregu powiatów oraz ze wszystkich racji, śmiało można stwierdzić, że da ona pozy- gromad w powiecie brzeskim. Przybyli więc: Sekre- tywne wyniki i będzie się liczyć w ogólnowojewódz- tarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej kiej zbiórce słomy i siana. Partii Robotniczej – Stanisław Pięta, Prezes Woje- Dużą rolę w czasie powodzi odegrał Radiowęzeł wódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Powiatowy, mieszczący się w budynku Prezydium Ludowego – Franciszek Gesing, wiceprzewodni- Powiatowej Rady Narodowej przy ulicy Mickiewicza czący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej 15. Posiadając duży zasięg działania, od Czchowa – inż. Zygmunt Chrzanowski, sekretarz Wojewódz- poprzez całą długość powiatu do Zaborowa, na kiego Komitetu FJN, inż. Julian Jaworski, posłowie bieżąco informował społeczeństwo o przebiegu Ziemi Brzeskiej – Żarek i Maj, sekretarze Komitetu i rozmiarach klęski, mobilizował ochotników do Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotni- akcji ratunkowej, a następnie przez rozpowszech- czej – Stanisław Migoń, Aleksander Chrobak, Jan nienie odezw, wzywał społeczeństwo powiatu Jaśkowiec, Prezes Powiatowego Komitetu Zjedno- do udziału w akcji niesienia pomocy ludności czonego Stronnictwa Ludowego – dr Franciszek dotkniętej powodzią. Pracą Radiowęzła kierował Mleczko i sekretarz tego komitetu Mieczysław Gar- Komitet Redakcyjny pod przewodnictwem Stani- licki, Przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady sława Kulinowskiego, sekretarza Prezydium PRN. Narodowej Tadeusz Bałys, wiceprzewodniczący

19 Jan Burlikowski

Tadeusz Ubowski i sekretarz Stanisław Kulinow- Nastąpiło zwiedzanie szkoły, w czasie którego ski, przewodniczący Powiatowego Komitetu Frontu tysiące ludzi przybyłych na uroczystość, podzi- Jedności Narodu, mgr Rudolf Bogdani. Przybyli wiało piękny i dobrze wykonany gmach. W dal- bardzo licznie radni powiatowi, przewodniczący szym ciągu uroczystości odbyła się w sali gimna- Gromadzkich Rad Narodowych i sekretarze gro- stycznej nowej szkoły uroczysta sesja Powiatowej madzcy oraz delegaci gromad z całego powiatu. Rady Narodowej i Gromadzkiej Rady Narodowej Gości przy bramie powitalnej na granicy Zabo- w Zaborowie z okazji Święta Odrodzenia. Referat rowa powitał sołtys wsi – staropolskim zwyczajem okolicznościowy wygłosił przewodniczący Pre- – chlebem i solą, następnie w otoczeniu banderii zydium Powiatowej Rady Narodowej – Tadeusz krakusów i krakowskiego wesela wszyscy udali się Bałys. Sesja zakończyła się podjęciem rezolucji. Jej na plac przed szkołą. treść jest następująca: Tu przybyłych witał przewodniczący Gromadz- Dzisiaj dnia 17 lipca 1960 r. Powiatowa kiej Rady Narodowej – Franciszek Kowalczyk, po Rada Narodowa w Brzesku i Gromadzka Rada czym przemówienie wygłosił pierwszy sekretarz KP Narodowa w Zaborowiu zebrane na wspólnej PZPR – Stanisław Migoń. Symbolicznego otwarcia uroczystej sesji w Zaborowiu w 550 rocznicę szkoły dokonał Sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Zwycięstwa pod Grunwaldem i w XVI Rocznicę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Stanisław Polski Ludowej łączą się wraz z całym narodem, Pięta. Odsłonił równocześnie tablicę pamiątkową, aby w obchodzie tych doniosłych rocznic dać na której widnieje napis: Na Tysiąclecia Państwa wyraz zrozumienia wymowy owego wiekopom Polskiego szkołę tę na pożytek przyszłym pokole nego zwycięstwa. Wyrazem tych uczuć jest prze niom wzniesiono wysiłkiem społeczeństwa powiatu kazanie młodzieży Szkoły – Pomnika Tysiąclecia, brzeskiego i przekazano w dniu 17 lipca 1960 r. wybudowanej czynem społecznym całego powiatu – w 550 rocznicę Zwycięstwa pod Grunwaldem. z udziałem zaborowian. W pięknym przemówieniu sekretarz Pięta 550 rocznicę Zwycięstwa pod Grunwaldem pogratulował mieszkańcom Zaborowa tak wspa- obchodzimy jako jeden z głównych członów obcho- niałej szkoły i podziękował wszystkim, którzy dów Tysiąclecia, nie dla rozbudzenia uczuć niena- się przyczynili do jej wybudowania. Kierownik wiści, lecz aby złożyć hołd bohaterstwu naszych szkoły w Zaborowie, Franciszek Jurkowski mówił przodków, oraz aby dać wyraz naszej czujności o jej historii oraz zapewnił, że wraz z gronem wobec niebezpiecznych dla pokoju w Europie i na nauczycielskim będzie się starał wychowywać mło- świecie poczynań rewizjonistów i odwetowców dzież na dobrych obywateli naszego państwa. zachodnio-niemieckich. Przemawiał również kurator, dr Gnoiński, po XVI Rocznica Polski Ludowej napawa dumą czym został odczytany telegram Ministra Oświaty nasz naród z osiągniętych zwycięstw i pobudza do z pozdrowieniami i życzeniami najlepszych wyni- dalszych wysiłków dla zrealizowania idei płyną- ków w nauce w nowej szkole. Otrzymała ona imię cych z Manifestu Lipcowego Polskiego Komitetu Władysława Jagiełły. Wyzwolenia Narodowego.

Pierwsza w powiecie brzeskim i w województwie krakowskim Szkoła-Pomnik Tysiąclecia zbudowana ze środków SFBS w Zaborowie.

20 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Obchody tej miary wyrazić się muszą przede 17 lipca 1960 r. Zostaną również oddane do użytku wszystkim w zamanifestowaniu bezwzględnej w tym okresie szkoły we wsiach: Rudy Rysie, Złota jedności całego narodu, skupionego w szeregach i Paleśnica. Frontu Jedności Narodu. Dlatego też wszyscy jedno- Buduje się nowe szkoły we wsiach: Iwkowa – myślnie popieramy dążenia Partii i Rządu Polskiej Nagórze, Wielka Wieś, Wojakowa, Przybysławice, Rzeczpospolitej Ludowej, który wiernie towarzyszy Żerków i Słona. Rządowi Radzieckiemu w jego słusznym stanowisku Rozbudowuje się szkoły we wsiach: Strzelce wobec zawarcia pokoju z obu państwami niemiec- Małe, Milówka i Tymowa. kimi i uregulowania sprawy Berlina Zachodniego. Rozpoczęto budowę Technikum Rolniczego Dzisiaj przeto z okazji uroczystej sesji naszych w Wojniczu oraz przygotowuje się dokumentację na rad narodowych mieszkańcy Ziemi Brzeskiej za budowę Liceum Ogólnokształcącego w Brzesku. pośrednictwem swych przedstawicieli wyrażają wier Ponadto prowadzi się remonty kapitalne pięciu ność niezłomną wyznawanym przez naród hasłom: szkół w powiecie kosztem 700 tysięcy złotych. nienaruszalności granic naszych na Odrze i Nysie W najbliższych pięciu latach wybuduje się i roz Łużyckiej oraz Bałtyku, budowy tysiąca szkół dla buduje 17 nowych szkół. upamiętnienia tysiąclecia, jak najpełniejszej realiza- Zrealizowanie bieżących i przyszłych zadań cji nowego planu pięcioletniego w imię wszystkim w dziedzinie budownictwa, rozbudowy i remontów jednakowo drogiego dobra Polski Ludowej. kapitalnych szkół, wymaga nie tylko nakładów Na zakończenie uroczystości w Zaborowie odbyły materiałowych i finansowych Państwa lecz także się występy artystyczne młodzieży szkolnej z Za- udziału społeczeństwa. borowia, Zespołu Ludowego z Łysej Góry, Zespołu Od was więc zależy Obywatele realizacja tego Artystycznego Domu Kultury ze Szczurowej i miej- wielkiego planu budownictwa szkolnego. scowego zespołu zaborowskiego. Uroczystość pozo- Każda złotówka przez Was wpłacona na Fun stawiła niezapomniane wrażenie na uczestnikach. dusz Budowy Szkół, przyspiesza budowę szkół a za Z okazji 550 rocznicy Zwycięstwa pod Grunwal- razem zapewnia dzieciom miejsce w szkole. dem i XVI rocznicy PKWN w okresie od 21 do 24 Powiatowy Komitet Koordynacyjny Społecz lipca odbywały się w całym powiecie uroczyste sesje nego Funduszu Budowy Szkół apeluje do wszyst Gromadzkich Rad Narodowych. W wielu gromadach kich Obywateli powiatu brzeskiego o dokonanie po części oficjalnej następowała część artystyczna. wpłat do dnia 30 czerwca 1960 r. – tak, aby otwar W Szczurowej, obok radnych i sołtysów, w sesji cie pierwszej Szkoły-Pomnika w Zaborowie społe uczestniczyło około 400-stu obywateli tej gromady. czeństwo powiatu brzeskiego uczciło całkowitym Na część artystyczną składał się występ zespołu pie- wywiązaniem się z Obywatelskiego obowiązku. śni i tańca Wiejskiego Domu Kultury w Szczurowej Za Komitet oraz istniejąca przy nim orkiestra dęta. Sekretarz P.K.K.S.F.B.S. Tegoroczne uroczystości Święta Odrodzenia były Przewodniczący P.K.K.S.F.B.S. podniosłym wyrazem skupienia się wszystkich twór- Stefan Podolański Tadeusz Bałys czych sił naszego społeczeństwa wokół najważniej- szych haseł: zdecydowanej walki o pokój w Europie i świecie, nierozerwalności naszych Ziem Odzyska- Jubileusz Przedsiębiorstwa nych z Macierzą i dalszego gromadzenia środków na Budownictwa Terenowego budowę nowych Szkół – Pomników Tysiąclecia. 10 lat mija od chwili, kiedy to powołane zostały W związku z obchodami Tysiąclecia i oddaniem w powiatach przedsiębiorstwa państwowe pod do użytku pierwszej w województwie krakowskim nazwą Budowlane Przedsiębiorstwo Powiatowe, i powiecie brzeskim Szkoły – Pomnika Tysiącle- których zadaniem było wykonywanie inwestycji cia, Powiatowy Komitet Społecznego Funduszu budowlanych o zasięgu lokalnym, ze szczególnym Budowy Szkół wydał odezwę do społeczeństwa uwzględnieniem budownictwa wiejskiego. powiatu tej treści: Przedsiębiorstwo to, powołane także w Brze- sku, krótko nazywane BEPEM, przechodziło różne Powiatowy Komitet Koordynacyjny Społecznego zmiany organizacyjne, miało siedzibę w różnych Funduszu Budowy Szkół w Brzesku wynajmowanych lokalach, aż wreszcie dorobiło się własnych biur, magazynów i warsztatów. Zanim Obywatele jednak do tego doszło, trzeba było dużego wysiłku, Celem uczczenia Tysiąclecia Państwa Pol by przezwyciężyć wiele trudności wynikających skiego, zgodnie z wezwaniem I Sekretarza KC z przestarzałych metod pracy, bo najpierw posługi- PZPR Władysława Gomułki w sprawie budowy wano się na budowach przestarzałymi metodami. 1000 szkół ze środków społecznych, oddana zosta Symbolem ich były wyłącznie drewniane konstruk- nie do użytku Szkoła – Pomnik w Zaborowie dnia cje stropów i dachów oraz tak zwani „koźlarze”

21 Jan Burlikowski noszący cegłę na plecach. Dlatego też do zadań Na pokazie zgromadzono piękne okazy buhajów ówczesnego BEPU należały wtedy niemal wyłącz i krów z terenu całego województwa. Są to sztuki nie drobne remonty i adaptacje. Dopiero w 1953 r. zarówno z państwowych ośrodków hodowlanych, przystąpiono do budowy większych budynków, jak jak też sztuki indywidualnych hodowców – rolni- na przykład magazynów zbożowych. Potem na ków zrzeszonych w Kółkach Hodowców. budowach zaczynają się pojawiać betoniarki i wy- Między innymi w pokazie brali udział: Pań- ciągi, zaś w miejsce stropów drewnianych – stropy stwowy Ośrodek Hodowli Zwierząt w Osieku, Kleina i Ackermana. Następnie budowy wzbo- Państwowy Zakład Unasieniania w Tarnowie, gacają się o mieszarki do zapraw, wibratory, piły Gospodarstwo Stadniny Koni w Chyszowie, Gospo- tarczowe, transportery. Nie wykonuje się już wcale darstwo Państwowego Technikum Mechanizacji stropów drewnianych, zaś w miejsce stropów Kle- Rolnictwa w Zbylitowskiej Górze. Piękne okazy ina i Ackermana wchodzą stropy DMS. pokazało również Gospodarstwo Doświadczalne Od początku swej działalności tj. od 1950 r. Wyższej Szkoły Rolniczej w Okocimiu. Przedsiębiorstwo Budownictwa Terenowego, bo Obok licznych hodowców z terenu całego woje- tak się ono obecnie nazywa, oddało do użytku 528 wództwa pięknymi krowami wyróżniło się Koło obiektów, w tym 18 szkół, 31 budynków mieszkal- Hodowców z Przybysławic w naszym powiecie. Na nych, 57 obiektów rolniczych i 424 obiekty prze- pokaz przyprowadzili swoje krowy znani hodowcy: mysłowe, mosty i inne. Należy dodać, że Przedsię- Mieczysław Soch, Jan Pytka, Franciszek Nowak, biorstwo zasięgiem swoim obejmuje powiat brzeski Michał Musiał z Przybysławic oraz Julian Opioła i bocheński. i Jan Augustyński ze Zdrochca. Jak z tego widać, wyniki przedsiębiorstwa Jak się okazało, najlepszy materiał zarodowy są poważne i chociaż napotyka ono jeszcze na posiada obora Gospodarstwa Doświadczalnego poważne trudności, dyrekcja wspólnie z Podsta- Wyższej Szkoły Rolniczej w Okocimiu. Buhaje, wową Organizacją Partyjną, Radą Zakładową krowy i jałówki z tej obory otrzymały najwyższą i Radą Robotniczą skutecznie je przezwycięża. ocenę fachowców, a tym samym Gospodarstwo to Ostatnio odbyło się przekazanie społeczeństwu zyskało pierwsze miejsce w województwie. Drugie Szkoły – Pomnika Tysiąclecia w Zaborowie. Ci, miejsce zajęło gospodarstwo hodowlane w Chyszo- którzy brali udział w tej uroczystości, mogli się wie pow. Tarnów, zaś trzecie Gospodarstwo Insty- przekonać, że Przedsiębiorstwo wywiązało się tutu Zootechniki. celująco z zadania wybudowania tak pięknego Spośród indywidualnych hodowli najlepsze gmachu szkolnego. bydło pokazali hodowcy ze Zdrochca w naszym W X-lecie istnienia Przedsiębiorstwa Budownic- powiecie oraz z powiatów Miechów i Bochnia. twa Terenowego należy się uznanie całej załodze, Przeprowadzony ostatnio pokaz hodowli bydła a także wieloletniemu dyrektorowi, Janowi Borec- zarodowego rasy nizinnej czarno-białej wykazał kiemu i jego nowemu zastępcy inż. Antoniemu olbrzymi postęp w hodowli bydła tej rasy – zarówno Stolcmanowi. Wyrazem uznania było wręczenie w skali wojewódzkiej, jak i w naszym powiecie. złotych i srebrnych odznak Przodowników Pracy, dokonane na uroczystej akademii, jaka odbyła się Pomyślna wiadomość w tym przedsiębiorstwie w dniu 22 lipca. Złote 26 września 1960 r. dotarła do Brzeska bardzo odznaki Przodowników Pracy otrzymali Obywatele: pomyślna wiadomość. Oto ostatnio podjęta została Stanisław Kowalczyk, Stanisław Ferenc, Włady- na szczeblu centralnym decyzja o lokalizacji sław Wojtal, Jan Łosik i Edward Jelonek. Srebrne w Brzesku nowoczesnej fabryki opakowań bla- Odznaki Przodowników Pracy otrzymali: Jan szanych. Fabryka ta ma produkować dla naszego Borecki, Władysław Cyganik, Stanisław Ciepiela, przemysłu przetwórczego opakowania do kon- Henryk Tyka, Eugeniusz Szulc, Marian Dudek, serw. Jak się przewiduje, produkcja opakowań mgr Anna Suwara, Jan Jaglarz, Marian Ciećkie- blaszanych przez nową fabrykę w pełni zaspokoi wicz, Władysław Rydz, Jan Ogiela, Józef Lwowski, potrzeby krajowego przemysłu przetwórczego. Sylwester Pirecki, Jan Buczek, Wojciech Czekaj, Zakład ten będzie najbardziej nowoczesnym obiek Stanisław Gurgul. Dyplomy i nagrody pieniężne tem tego typu w kraju. Cykl produkcji opakowań otrzymało 37 pracowników Przedsiębiorstwa. blaszanych będzie w pełni zautomatyzowany, zaś przy produkcji opakowań zatrudnionych zostanie Pokaz hodowli bydła zarodowego około 1.000 osób. Nie potrzeba dodawać, że wybu- 23 września 1960 r. na terenach Gospodar- dowanie dużego stosunkowo zakładu przemysło- stwa Doświadczalnego Wyższej Szkoły Rolniczej wego w Brzesku wpłynie w sposób zasadniczy na w Brzesku zakończył się dwudniowy, pierwszy rozwój naszego miasta, a również i całego powiatu. w województwie krakowskim pokaz hodowli bydła Tak więc postulaty ludności z ostatniej kampanii zarodowego rasy nizinnej czarno-białej. wyborczej o potrzebie budowy większego zakładu

22 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 przemysłowego w naszym powiecie i usilne stara- Brzeska między innymi: dyrektor Departamentu nia władz powiatowych znajdą w najbliższym cza- Ministerstwa Oświaty Z.S.R.R. Maria Wasilewna sie swe urzeczywistnienie. Załuskoja, Maria Fottowa z Ministerstwa Oświaty i Kultury z Pragi, Olga Holeczynowa z Instytutu Kombatanci w Brzesku Pedagogiki z Bratysławy, Isolde Ochman i Doris 15 października 1960 r. gościła w Brzesku grupa Waterhand z Berlina. Nasi goście zwiedzili Ogró- kombatantów ze Związku Radzieckiego – byłych dek Jordanowski, Ognisko Przedszkolne i świe- oficerów i partyzantów II wojny światowej, wal- tlicę szkolną, Zakładowe Przedszkole w Okocimiu czących na terenie Polski. i ambulatorium, a nadto zwiedzili Browar. Goście Po zwiedzeniu Browaru goście przybyli na spo- szczegółowo zapoznali się z wszystkimi formami tkanie z młodzieżą i społeczeństwem miasta Brze- wychowania przedszkolnego, ujęła ich różnorod- ska. W świetlicy Browaru powitał ich w swoim ność tego wychowania stosowana w Ogródku Jor- imieniu oraz załogi Ob. Karo1 Grochola. Przema- danowskim, Ognisku Przedszkolnym, świetlicy dla wiali również: dyrektor Chmielewski – w imieniu dzieci z przedszkola. Dlatego zwłaszcza przedsta- Zakładów i Dyrektor Dzierwa – w imieniu Związku wicielki NRD i Czechosłowacji skrzętnie notowały, Bojowników o Wolność i Demokrację. W imieniu a nawet rysowały to, co ich najbardziej interesowało. młodzieży gości powitała jedna z uczennic Liceum. Mimo deszczu, Ogródek Jordanowski bardzo Ze strony radzieckich gości przemawiał b. major, podobał się gościom, podobnie jak i dzieci bawiące obecnie dyrektor jednego z instytutów naukowo się w Ognisku Przedszkolnym. Zachwyciło gości – badawczych, Ostrowski. O swym udziale w wal- przedszkole w Okocimiu wraz z przyległym ogród- kach partyzanckich na terenie Polski mówił bar- kiem zoologicznym. Przedstawicielka z NRD, Isolde dzo zajmująco lekarz, Cesarski. Ochman mówiła, że ich zakłady pracy nie starają się Spotkanie odbyło się w bardzo serdecznej i mi- w takim stopniu o dzieci, jak u nas. Zapewniła, że łej atmosferze. Późnym wieczorem goście radzieccy przekaże swoje spostrzeżenia po przyjeździe do kraju, odjechali do Krakowa. ażeby w przyszłości dorównać nam w tym zakresie. Dyrektor Browaru, mgr Rudolf Bogdani mówił, Początek roku harcerskiego. że ich przedszkole dlatego jest na takim poziomie, 16 października 1960 r. odbyła się w Brzesku uro- gdyż stara się o to państwo wraz z całą załogą Bro- czystość rozpoczęcia roku harcerskiego. Na placu waru, która nie szczędzi poważnych kwot z funduszu Kazimierza Wielkiego zebrało się ponad 800 harce- zakładowego, jak i trudu w ramach bezpłatnej pracy. rek i harcerzy z terenu całego powiatu. Po odebra- Trzeba tu dodać, że Ognisko Przedszkolne niu raportów od drużynowych, do młodzieży prze- w Brzesku i pozostałe placówki w powiecie otrzy- mówił przewodniczący Rady Przyjaciół Harcerstwa mują także pomoc z zakładów pracy, jak i po- – Przewodniczący Prezydium PRN, Tadeusz Bałys. trzebne fundusze z Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Odczytany został rozkaz do wszystkich harce- Goście, obdarowani kwiatami i wyrobami cera- rzy, po czym pochód wyruszył przez ulice miasta, micznymi z Kamionki w Łysej Górze, żegnani zakończony defiladą na placu generała Świerczew- przez przedstawicieli Partii, Prezydium PRN, skiego. Po południu, również na placu Kazimierza Inspektoratu Szkolnego i dyrekcję Browaru, odje- Wielkiego, zebrała się ponownie młodzież harcer- chali w miłym nastroju do Poznania. ska, by zapalić tradycyjne ognisko, przy którym tańczono, śpiewano piosenki i zabawiano licznie Budżet powiatu brzeskiego na rok 1961 zebranych widzów wesołymi scenkami. Gromkim Powiatowa Rada Narodowa uchwaliła budżet „Czuwaj” zakończono tę miłą uroczystość. powiatu na rok 1961. Budżet ten po stronie docho- dów i wydatków zamyka się kwotą 75.329.000 zł Goście zagraniczni w Brzesku i jest w porównaniu do budżetu roku bieżącego W ramach wymiany kulturalno-oświatowej przeby- (1960) wyższy o kwotę 14.114.000 zł. co sta- wają w naszym kraju przedstawiciele Ministerstw nowi 23,5%. Dochody własne wyrażają się kwotą Oświaty i Kultury naszych sąsiadów – Związku 33.030.000 złotych, reszta, to jest 42.299.000 zł. Radzieckiego, Czechosłowacji i Niemieckiej Repu- – to dotacja dla powiatu z budżetu wojewódzkiego. bliki Demokratycznej. Kiedy na naradzie podinspek- A oto, jak przedstawiają się wydatki przewidziane torów wychowania przedszkolnego w Zakopanem w budżecie na rok przyszły: dowiedzieli się od wizytatora Krakowskiego Okręgu – wydatki na rolnictwo i leśnictwo 23.961.000 zł. Szkolnego, Janiny Bulińskiej, o osiągnięciach w za- – wydatki na komunikacje 3.618.000 zł. kresie opieki nad dzieckiem w Brzcsku, zagraniczni – wydatki gospodarkę komunalną 3.856.000 zł. goście wyrazili chęć przekonania się o tym naocznie. – wydatki na straże pożarne 360.000 zł. 22 października z Dyrektor Departamentu Mini- Powyższe wydatki stanowią ogółem 42,3% sterstwa Oświaty, Zofią Wozińską przyjechali do całości budżetu.

23 Jan Burlikowski

– na oświatę i wychowanie przewiduje się Szczególnie owocną była praca społeczeństwa 22.104.000 zł. naszego powiatu i to na wszystkich odcinkach życia – na kulturę i sztukę 909.000 zł. społecznego i gospodarczego powiatu. Nasz terenowy – na ochronę zdrowia 12.597.000 zł. przemysł w pełni wykonał swoje zadania produkcyjne. – na kulturę fizyczną i turystykę 96.000 zł. Rozszerzone zostały wszelkie usługi przemy – na świadczenia społeczne 300.000 zł. słowe oraz ich jakość. Znacznej poprawie uległo Ogólne wydatki na cele socjalno-kulturalne zaopatrzenie ludności. W rolnictwie natomiast wynoszą 47.8% całego budżetu powiatowego. z jednej strony bardzo poważnie wzrosły nakłady Pozostałe wydatki to administracja – finansowe na inwestycje, zwłaszcza w dziedzinie 6.169.000 zł., co stanowi 8,2% budżetu powiatu, melioracji – mechanizacji i budownictwa. Z dru popieranie czynów społecznych ludności – giej strony rolnictwo naszego powiatu przeżyło 1.342.000 zł. oraz inne drobne wydatki – co sta- wielka, tragedię losową, W miesiącu maju powiat nowi łącznie 1.8%. nawiedzony został oberwaniem chmury i grado W resorcie rolnictwa z roku na rok przezna- biciem, a w miesiącu lipcu powodzią trwającą cza się większe kwoty na inwestycje melioracyjne. kilkanaście dni. W rezultacie tych klęsk zebrali Nakłady na ten cel w roku przyszłym podniesione śmy w stosunku do roku 1959 o 20% mniej zboża zostały prawie dwukrotnie i wyniosą 14.650.000 zł. i o 50% mniej okopowych. Wysoki kredyt na meliorację przeznacza się mię- Powiatowa Rada Narodowa natychmiast dzy innymi na nowe rowy na gruntach ornych i pospieszyła z pomocą powodzianom. Obok ulg łąkach o obszarze 585 ha, drenowanie gruntów podatkowych oraz całkowitych zwolnień terenów ornych na obszarze 350 ha, stosowanie pełnej powodziowych z obowiązkowych dostaw zboża uprawy na obszarze 210 ha, budowę dwóch wodo- i ziemniaków, udzielono powodzianom zapomóg mistrzówek, to jest w Szczurowej i Borzęcinie. pieniężnych, żywnościowych, paszowych, odzieżo Dodać należy, że nakłady na likwidację skutków wych i sprzętu gospodarskiego, wypłacono także powodzi w urządzeniach melioracyjnych wyrażają odszkodowania w ramach PZU. Ogólna wartość się cyfrą 2.675.000 zł. Na elektryfikację wsi prze- pomocy Państwa dla powodzian naszego powiatu znacza się kwotę 6.830.000 zł. Planem elektryfika- wynosi około 40 milionów złotych. Wystarczy cji objętych zostanie w roku 1961 – 5 wsi, a mia- podać następujące cyfry dla zilustrowania wielko nowicie: Tymowa, Iwkowa, Gwoździec, Grabno, ści pomocy Państwa dla powodzian. Powszechny Milówka. Ogółem na inwestycje w rolnictwie prze- Zakład Ubezpieczeń wypłacił odszkodowań około znacza się kwotę 21.910.000 złotych. 11 milionów złotych. Zapomogi pieniężne tzn. żywnościowe i ziemniaczane wynoszą 5 milionów Noworoczne życzenia złotych. Rozprowadzono wśród powodzian 400 Z okazji Nowego Roku Przewodniczący Prezydium ton słomy i siana,520 ton ziemniaków,1100 ton Powiatowej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys wydał węgla, poważne ilości drewna, tarcicy i cementu odezwę do społeczeństwa powiatu ogłoszoną za oraz 11 tys. sztuk odzieży, 1245 par obuwia. Obok pośrednictwem Radiowęzła Powiatowego tej treści: tych zapomóg natychmiast uruchomiono kredyty bankowe na budownictwo oraz zasiewy ozime. Do Społeczeństwa powiatu brzeskiego Niezależnie od spieszenia z pomocą powodzianom Szanowni Obywatele! przystąpiliśmy do usuwania skutków powodzi Rok 1960 – to rok wielkich, na miarę histo- w urządzeniach melioracyjnych, na drogach i mo ryczną wydarzeń w życiu naszego Państwa i na stach oraz w budynkach użyteczności publicznej. arenie międzynarodowej. Te poważne straty mocno zachwiały równowagę 12-ście ubiegłych miesięcy, to okres dalszego gospodarczą powiatu, której opanowanie wcale nie umacniania się postawy ideowej i jedności narodu było łatwe, jak też nie łatwe jest i nie proste odro polskiego wokół podstawowych zadań budow- bienie poniesionych szkód. nictwa socjalistycznego, to okres walki o pokój Pozytywne natomiast wyniki uzyskały resorty i umocnienie zwartości obozu państw socjalistycz- komunikacji drogowej i gospodarki komunalnej. nych – niezawodnej gwarancji naszej niepodległo- Wyremontowano bowiem wiele kilometrów dróg, ści, naszego wspólnego bezpieczeństwa i naszej wybudowano nowe mosty, oddano do użytku nowe pokojowej pracy. mieszkania, zmodernizowano oświetlenie ulic Rok, który jest za nami, wypełniony był szcze w Brzesku oraz uporządkowano niektóre ulice i place. gólnie twórczą pracą społeczeństwa nad realizacją Również w dziedzinie oświaty uzyskano duże zadań uchwalonych na III Zjeździe Polskiej Zjed osiągnięcia. noczonej Partii Robotniczej oraz licznych zobo Wybudowano i oddano do użytku nowe wspa wiązań i czynów społecznych, którymi witaliśmy niałe szkoły w Zaborowie, Rudy Rysiach, Paleśnicy obchody 1000 lecia Państwowości Polskiej. i Złotej. W stanie surowym wybudowano szkoły

24 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 w Wielkiej Wsi, Iwkowej – Nagórze, Słonej i Woja Świadomi jesteśmy bowiem ogromnej roli, jaką kowej. Rozpoczęto budowę nowych domów kultury, spełnia w szkole i środowisku nauczyciel. Decy świetlic i remiz strażackich. W powiecie rozwinęło dujący jest udział nauczyciela w dziedzinie roz się czytelnictwo, a księgozbiór powiatowy przekro wijania oświaty i wychowania, w kształtowaniu czył 120 tys. tomów. świadomości i charakterów młodzieży, w życiu kul Poprzez zatrudnienie nowych lekarzy medycyny turalnym i politycznym naszej Ludowej Ojczyzny. i dentystów uległa znacznej poprawie opieka lekarska. Tegoroczne uroczystości związane z obchodem Nie sposób tu wymieniać wszystkie dalsze osią Międzynarodowego Dnia Nauczyciela mają na celu: gnięcia – trzeba natomiast stwierdzić – że w tym – skupienie uwagi społeczeństwa na sprawach wszystkim co osiągnęliśmy na przestrzeni 1960 roku, oświaty i wychowania, podkreślenie roli nauczy- spory i cenny jest udział ludzi pracy naszego powiatu. ciela w realizacji zadań dydaktyczno-wychowaw- Dlatego też niech mi wolno będzie w imieniu czych szkoły, pogłębienie więzów szkoły ze śro- Prezydium Powiatowej Rady Narodowej prze dowiskiem oraz rozwinięcie społecznej inicjatywy kazać społeczeństwu ziemi brzeskiej serdeczne w zakresie pomocy w ulepszaniu warunków pracy pozdrowienia i podziękowania za właściwą patrio nauczyciela i szkoły; tyczną postawę – ofiarną pracę i rzetelny udział we – podkreślenie wysokiej rangi zawodu nauczy- wszystkich poczynaniach władzy ludowej na niwie cielskiego i uznania dla jego ofiarnej i trudnej społecznej i gospodarczej powiatu. Składam naj pracy w dziedzinie socjalistycznego wychowania serdeczniejsze życzenia Do Siego Roku robotnikom młodzieży, a tym samym dalsze podniesienie auto- i pracownikom wszystkich naszych zakładów pracy, rytetu szkoły i nauczyciela; rolnikom i gospodyniom wiejskim, młodzieży, rze – ukazanie, w związku z obchodem Tysiąclecia mieślnikom, pracownikom oświaty i kultury, służ Państwa Polskiego, postępowych i rewolucyjnych bie zdrowia, pracownikom spółdzielczości, pracow tradycji szkoły polskiej, osiągnięć Polskiej Rzeczy- nikom rad narodowych i instytucji resortu spraw pospolitej Ludowej w dziedzinie upowszechniania wewnętrznych, działaczom PZPR i ZSL. oświaty, nauki i kultury oraz zadań oświatowych Składam życzenia owocnej pracy, szczęścia w ży na najbliższą przyszłość; ciu osobistym i dużo zadowolenia z dobrze wypeł – podkreślenie solidarności polskiego nauczy- nionego obowiązku obywatela i patrioty wzglę cielstwa z walką wyzwoleńczą narodów zrzucają- dem swojej Ojczyzny i Narodu – w imię szczęścia, cych pęta kolonializmu oraz dążeniami nauczycieli dobrobytu i pokoju. tych krajów do upowszechnienia i demokratyzacji Pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczo oświaty i wychowania. nej Partii Robotniczej w braterskiej współpracy Uroczystości związane z obchodem Międzynaro- ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, we dowego Dnia Karty Nauczyciela odbędą się na tere- Froncie Jedności Narodu Rady Narodowe nadal nie naszego powiatu w dniu 19 listopada 1960 r. aktywnie w roku 1961 realizować będą zadania Powiatowy Komitet Obchodu Międzynarodo- we wszystkich dziedzinach gospodarki terenowej, wego Dnia Karty Nauczyciela zwraca się z gorą- w interesie dobra ogólnego społeczeństwa brze cym apelem do społeczeństwa, by swym udziałem skiego powiatu. w uroczystościach dało wyraz swemu uznaniu dla trudnej pracy nauczyciela i podkreśliło więź, jaka Za Prezydium Powiatowej Rady Narodowej łączy dom ze szkołą we wspólnym dziele wychowa- (Tadeusz B a ł y s) nia człowieka na miarę naszych czasów dla budow- Przewodniczący Prezydium nictwa socjalizmu. W spotkaniach z nauczycielami, jakie organizo- Dzień Nauczyciela wane będą w szkołach i rejonach naszego powiatu w dniu 19 listopada br. niech nie braknie nikogo, W listopadzie 1960 r. w związku z obchodami komu nieobojętne jest dobro dziecka i przyszłość Tysiąclecia Państwa Polskiego wyjątkowo uroczy- naszej kultury. ście i podniośle obchodzony był Dzień Nauczyciela. Niech w dniu tym nasze najlepsze życzenia Obchody zorganizował specjalnie powołany w tym kierują się pod adres nauczycielstwa stojącego celu Powiatowy Komitet Obchodu Międzynaro w pierwszej linii bojowników o postąp społeczny, dowego Dnia Nauczyciela. Wydał on następującą o Socjalizm. odezwę do społeczeństwa Ziemi Brzeskiej: Corocznym już zwyczajem obchodzimy 20 listo Za Powiatowy Komitet Obchodu Międzynarodo pada Międzynarodowy Dzień Nauczyciela i Pra wego Dnia Karty Nauczyciela cownika Nauki. W obchodzie tego Dnia wezmą udział nie tylko Mgr Rudolf Bogdani nauczyciele i młodzież, ale całe społeczeństwo.

25 Jan Burlikowski

Działalność Komitetu do spraw pulę odzieży, materiałów ubraniowych i obuwia usuwania skutków powodzi wartości 30.000 zł, otrzymaną z Powiatowej Rady Prezydium Powiatowej Rady Narodowej dokonało Narodowej w Czarkowie i PZGS w Nowym Targu. na posiedzeniu w dniu 4 stycznia 1961 r. podsumo- Niezależnie od pomocy bezpłatnej przydzielono wania działalności Komitetu do spraw usuwania powodzianom odpłatnie 600 ton węgla,1.900 ton skutków powodzi, jaka miała miejsce w roku 1960. cementu,910 m3 drzewa budowlanego 1 tarcicy,7 Działalnością swoją Komitet ten objął takie ton blachy,30.000 sztuk dachówek. Bank Rolny zagadnienia jak: koncentracja środków i organi- udzielił kredytów długoterminowych na odbudowę zacja usuwania skutków powodzi, zaopatrzenie w wysokości 168.700 zł. W pierwszym okresie ludności terenów dotkniętych powodzią w podsta- wydano prawie pięć milionów złotych na zapomogi wowe artykuły żywnościowe, przemysłowe i ma- doraźne, a nadto Państwowy Zakład Ubezpieczeń teriały budowlane, zorganizowanie odpowiedniej wypłacił tytułem odszkodowań prawie 12 milionów akcji sanitarnej, zorganizowanie pomocy dla lud- złotych. Na usuwanie skutków powodzi w inwesty- ności dotkniętej przez powódź i inne konieczne cjach, a więc przede wszystkim w urządzeniach prace, w tym również przygotowanie odbudowy wodnych, wałach, drogach i mostach itp., prze- obiektów i urządzeń zniszczonych przez powódź. znaczono w budżecie Prezydium Powiatowej Rady W terenie powołanych zostało 11 Komitetów Narodowej kwotę 8.627 tysięcy złotych. Jeśli do tej Gromadzkich oraz 34 Wiejskie. Komitety te współ- pomocy, z jaką państwo i społeczeństwo pospieszyło pracowały z Komitetem Powiatowym do spraw powodzianom, dodamy wysokość obniżek i zwol- usuwania skutków powodzi w wykonaniu wyżej nień w podatku gruntowym oraz w obowiązkowych wymienionych zadań. dostawach – oblicza się, że pomoc ta określa się Powiatowy Komitet rozpoczął swoją działalność sumą około 40 milionów złotych. Nie trzeba doda- od zorganizowania doraźnej pomocy powodzianom, wać, że jest to bardzo wysoka suma, a tym samym przydzielając ludności dotkniętej powodzią 25 ton powodzianie otrzymali bardzo poważną pomoc. i 208 kg różnych artykułów spożywczych, która to ilość pozwoliła na zaspokojenie najbardziej palą- 16 rocznica Wyzwolenia cych potrzeb. Następnie udzielono dalszej pomocy. 17 stycznia 1961 r, Brzesko i cały powiat obchodził Rozdzielono 20.810 sztuk różnej odzieży, prze- 16 Rocznicę Wyzwolenia spod okupacji hitlerow- ważnie z demobilu wojskowego, oraz 18.290 sztuk skiej. W tym dniu delegacje organizacji, instytucji artykułów gospodarstwa domowego jak: garnki państwowych i gospodarczych oraz młodzież udały wiadra, noże itd.,29.151 sztuk różnych przedmio- się na cmentarz wojskowy, gdzie nastąpiło uro- tów i narzędzi gospodarczych jak: wozy, uprząż, czyste oddanie hołdu poległym i zamordowanym. koła, skrzynie itd., rozdzielono 1.444 sztuki Do zebranych przemówił w imieniu Powiato- pościeli,102 łóżka, a nadto wiele innych drobnych wego Komitetu Frontu Jedności Narodu – Adam przedmiotów gospodarstwa domowego. Dzierwa, przewodniczący Zarządu Powiatowego Ze zbiórki powiatowej i ogólnowojewódzkiej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. zebrano i rozdzielono 392.571 kg słomy i siana i skie- Powiedział on między innymi: „Z wielką czcią rowano głównie na tereny północne powiatu, najbar- wspominamy dziś, w 16 rocznicę Wyzwolenia dziej zniszczone powodzią. Komitet do spraw usu- Ziemi Brzeskiej tych wszystkich, którzy życie swe wania skutków powodzi rozdysponował materiały oddali za naszą wolność – za Polskę.” budowlane otrzymane ze Związku Radzieckiego, to jest: 100 ton cementu,2.500 m2 szkła okiennego- Ostatnia sesja Powiatowej ,150 m3 belek budowlanych,50 m3 tarcicy. Ostatnio Rady Narodowej otrzymano z Niemieckiej Republiki Demokratycz- 24 stycznia 1961 r. odbyła swoją ostatnią w kaden- nej 2.000 kg rajgrasu – nasiona te zostały przezna- cji sesję Powiatowa Rada Narodowa w Brzesku. Na czone do zasiania na uszkodzonych wałach i łąkach. sesję przybyli licznie radni oraz wiele osób spoza Poszkodowanym powodzią przydzielono bezpłat- Rady, w tym uczennice klasy IV Technikum Eko- nie 690 ton ziemniaków otrzymanych z Polskiego nomicznego w Brzesku z dyrektorem mgr Fran- Komitetu Pomocy Społecznej. Niezależnie od tej ilości ciszkiem Balem. Przybył również pierwszy sekre- rozprowadzono w powiecie 1.622 tony ziemniaków tarz Komitetu Powiatowego Polskiej Zjednoczonej w ramach odszkodowań z Powszechnego Zakładu Partii Robotniczej – Wacław Pajda. Prezydium Ubezpieczeń po cenach bardzo obniżonych, z tym Wojewódzkiej Rady Narodowej reprezentował kie- jednak, że na pokrycie kosztów zakupu tych ziem- rownik Wydziału Finansowego, mgr Ciaś. Sesji niaków, rolnicy otrzymali ogółem 293.900 złotych. przewodniczył, jak zwykle, stały przewodniczący Rozdzielono bezpłatnie 1.100 ton węgla w ten spo- w tej kadencji, mgr Władysław Kowal. Na wstę- sób, że na każde gospodarstwo dotknięte powodzią pie stwierdził, że sesja sprawozdawcza Powiato- przydzielono po 1 tonie. Ostatnio rozdzielono pewną wej Rady Narodowej zbiega się z XVI-tą Rocznicą

26 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Wyzwolenia Ziemi Brzeskiej spod krwawej oku- i zobowiązywały Komisje, Prezydium, Wydziały pacji hitlerowskiej. Przed szesnastu laty Armia resortowe, podległe sobie przedsiębiorstwa oraz Radziecka i walczące u jej boku odrodzone Woj- rady niższego stopnia do realizacji tych uchwał. sko Polskie w pościgu za cofającym się wrogiem Np. na sesji Powiatowej Rady Narodowej wyzwoliły Ziemię Brzeską, niosąc nam wyzwolenie w dniu 24 kwietnia 1958 r. uchwalono długofalowy, narodowe i społeczne. Wolny naród polski wstąpił trzechletni plan działania Prezydium w zakresie na drogę budownictwa socjalizmu w swoim kraju. pełnego wykonania postulatów ludności i zadań Referat sprawozdawczy o działalności Powiatowej programu wyborczego FJN. Rady Narodowej, Komisji i Prezydium za okres całej W dniu 18 grudnia 1958 r. uchwalono główne kadencji wygłosił przewodniczący Prezydium Powia- kierunki rozwoju rolnictwa w powiecie z uwzględ- towej Rady Narodowej w Brzesku, Tadeusz Bałys. nieniem nakładów inwestycyjnych na meliorację, Na sesji tej Powiatowa Rada Narodowa ustaliła elektryfikację i weterynarię. także liczbę radnych Gromadzkich Rad Narodo- W dniu 18 czerwca 1959 r. uchwalono wytyczne wych w poszczególnych gromadach oraz powołała do pracy organów Milicji Obywatelskiej powiatu Miejską Komisję Wyborczą. brzeskiego w dziedzinie ochrony porządku i bez- pieczeństwa publicznego. Na sesji w dniu 29 października 1959 r. uchwa- Sprawozdanie z działalności lono szczegółowy program dla Prezydium Powiato- Powiatowej Rady Narodowej, wej Rady Narodowej i Gromadzkich Rad Narodo- Komisji Radzieckich wych w sprawie realizacji zaległości podatkowych, i Prezydium Powiatowej Rady dostaw obowiązkowych, a także zadania w dziedzi- Narodowej w Brzesku nie rozwoju Kółek Rolniczych. za lata 1958 – 1960 W dniu 28 kwietnia 1960 r. podjęto uchwałę w sprawie wytycznych do działalności Prezydium I. Działalność kolegialna Powiatowej Rady Narodowej i Gromadzkich Rad Powiatowa Rada Narodowa w okresie swej kaden- Narodowych w zakresie poprawy stanu dróg i ko- cji odbyła 19 sesji roboczych i 6 uroczystych. Sesje munikacji drogowej. uroczyste organizowane były z okazji Wyzwolenia Każdego roku Powiatowa Rada Narodowa Ziemi Brzeskiej spod okupacji hitlerowskiej a także podejmowała uchwały zobowiązujące Prezydium w rocznicę PKWN. Powiatowej Rady Narodowej do należytej realizacji Przedmiotem debaty na sesjach roboczych były rocznych budżetów i planów gospodarczych. następujące problemy: Przytoczone przykłady wskazują na dużą troskę 1. Zagadnienie realizacji programu wyborczego Powiatowej Rady Narodowej o sprawy społeczno Frontu Jedności Narodu i postulatów ludności zgło- gospodarcze i kulturalno-oświatowe powiatu. szonych w czasie wyborów do rad narodowych. Frekwencja radnych na sesjach wynosiła śred- 2. Rozwój oświaty, kultury i czytelnictwa na nio 75%. W sesjach, oprócz radnych, brali także terenie powiatu brzeskiego. udział przedstawiciele Prezydiów Gromadzkich 3. Zagadnienie dróg i urządzeń komunikacyjnych. Rad Narodowych, instytucji społecznych i gospo- 4. Zaopatrzenie ludności powiatu. darczych, stronnictw politycznych, kierownicy 5. Rozwój rolnictwa w powiecie. Wydziałów i przedstawiciele ludności. 6. Przebieg realizacji obowiązkowych dostaw Na sesji Powiatowej Rady Narodowej w dniu 13 w powiązaniu z oceną sytuacji gospodarczej powiatu. lutego 1958 roku powołano 8 stałych komisji, a to: 7. Zagadnienie bezpieczeństwa i porządku – Rolnictwa i Leśnictwa, publicznego. – Zatrudnienia, 8. Roczne budżety i plany gospodarcze. – Zdrowia i Opieki Społecznej, – Komunikacji, Ponadto Powiatowa Rada Narodowa rozpatrzyła – Ochrony Porządku i Bezpieczeństwa Publicznego, szereg innych, ważnych dla powiatu zagadnień – Oświaty i Kultury, gospodarczych. W wyniku analizowania na sesjach – Budownictwa i Gospodarki Komunalnej, plenarnych poszczególnych problemów Powiatowa – Zaopatrzenia Ludności, Rada Narodowa podejmowała uchwały. – Budżetu i Planu Gospodarczego, I tak np. w roku 1958 – Powiatowa Rada Naro- dowa podjęła 24 uchwały, w roku 1959 – 26 uchwał, W skład Komisji powołano 48 radnych oraz 48 a w roku 1960 – 27 uchwał. osób spoza Rady. W roku 1958 Komisje Radziec- Podejmowane przez Powiatową Radę Naro- kie Powiatowej Rady Narodowej odbyły ogółem 59 dową uchwały wytyczały główne kierunki rozwoju posiedzeń, wypracowując na podstawie sprawoz- gospodarczego, kulturalnego i socjalnego powiatu, dań, informacji i kontroli 89 różnych wniosków.

27 Jan Burlikowski

W roku 1959 Komisje odbyły 72 posiedzenia, z przedstawicielami Prezydiów Gromadzkich Rad wypracowując 136 wniosków, a w roku 1960 Komi- Narodowych, jak też instytucji i przedsiębiorstw sje odbyły 67 posiedzeń, podejmując 88 wniosków. podległych Powiatowej Radzie Narodowej oraz W roku 1958 Komisje przeprowadziły ogółem z kierownikami Wydziałów. Stanowiły one szcze- 45 kontroli działalności Wydziałów, przedsię- gółowe wytyczne oraz formy i sposoby realizacji biorstw oraz innych instytucji i zakładów pracy. uchwał Powiatowej Rady Narodowej, wniosków W roku 1959 – Komisje przeprowadziły 49 kon- Komisji oraz ustaw i zarządzeń władz państwo troli, a w roku 1960 – 59 kontroli. Frekwencja wych wyższego stopnia. W tym celu Prezydia Gro- członków Komisji na posiedzeniach była dobra, madzkich Rad Narodowych otrzymywały wytyczne bowiem wynosiła średnio około 90%. Komisje i instrukcje, które były szczegółowo omawiane na Radzieckie zarówno w czasie posiedzeń, jak też comiesięcznych naradach przewodniczących i se- w chwili odbywania kontroli, zajmowały się cało- kretarzy gromadzkich. Praca Prezydium Powiato- kształtem gospodarki terenowej, powiatowej i gro- wej Rady Narodowej zdążała do należytego wyko- madzkiej. Do najaktywniejszych Komisji należą: nania zadań gospodarczych, które na każdy rok – Komisja Rolnictwa i Leśnictwa, z osobna określały budżety i plany gospodarcze. – Komisja Oświaty i Kultury, – Komisja Ochrony Porządku i Bezpieczeństwa II Budżety Publicznego, W roku 1958 Powiatowa Rada Narodowa uchwa- – Komisja Komunikacji oraz Komisja Zaopa- liła budżet zbiorczy powiatu brzeskiego na łączną trzenia. kwotę 58.167 tys. zł., w roku 1959 budżet zbio Komisje te odbywają posiedzenia plenarne na rczy powiatu wynosił 74.374 tys. zł. a w roku ogół zgodnie z planem i przy dobrej frekwencji, 1960 budżet zbiorczy powiatu wynosił 92.074 tys. często przeprowadzają kontrole i wypracowują zł. Wynika z tego, że wzrost budżetu zbiorczego odpowiednie wnioski. Np. Komisja Rolnictwa powiatu osiągnął w roku 1960 wskaźnik około 60% i Leśnictwa wypracowała w 1960 roku 35 różnych w stosunku do roku 1958. W roku 1958 dochody wniosków zmierzających do poprawy sytuacji w rol- budżetu zbiorczego powiatu wykonane zostały nictwie, a Komisja Zaopatrzenia Ludności przepro- w wysokości 60.791 tys. zł. co stanowi 104,5% pla- wadziła 32 kontrole placówek handlowych, przyczy nowanych kwot. W roku 1959 planowane dochody niając się do polepszenia zaopatrzenia ludności. osiągnięto w kwocie 76.247 tys. zł co stanowi Do słabo pracujących Komisji należą: Komisja 102,5%. W roku 1960 przewidywane osiągnięcie Budżetu i Planu Gospodarczego, Budownictwa dochodów nie nastąpi i niedobór będzie wynosił i Gospodarki Komunalnej. Wymienione Komisje około 4 mln. złotych w stosunku do planu. Przewi- odbyły zaledwie po kilka posiedzeń i to przy bardzo dywany niedobór nastąpił wskutek klęski powodzi, słabej frekwencji. Komisje te w zasadzie nie prze- gradobicia i zeszłorocznej suszy, które to klęski prowadzały kontroli, zgłaszając nieliczne wnioski. obniżyły zdolność płatniczą rolników we wszystkich Jednak pomimo pewnych niedociągnięć, na rodzajach podatków. Nadto Prezydium Powiatowej ogół praca Komisji resortowych Powiatowej Rady Rady Narodowej, wychodząc ze słusznych założeń Narodowej była dobra i przyczyniła się w dużej mie pomniejszenia ciężaru świadczeń wobec państwa, rze do osiągnięć, jakie uzyskał powiat w ostatnich zastosowało szereg ulg i zwolnień podatkowych. trzech latach i to we wszystkich dziedzinach życia. Dzięki pomyślnej sytuacji w roku 1958 i 1959 W 1958 r. Prezydium Powiatowej Rady Narodo- w zakresie dochodów Powiatowa Rada Narodowa wej odbyło 34 posiedzenia, podejmując 558 uchwał, uchwaliła dodatkowe kredyty zwiększające zakres w roku 1969 wskutek tego, że Prezydium przyjęło rzeczowy szczególnie w dziale inwestycji. zasadę odbywania swych posiedzeń co dwa tygo- Jeśli idzie o realizację wydatków to np. w roku dnie, odbyło 28 posiedzeń Prezydium i podjęło 1958 zrealizowano w 94,2%, w roku 1959 wskaźnik 355 uchwał. W roku 1960 Prezydium odbyło 35 wykonania wynosił 92,7%, a w roku 1960 przewi- posiedzeń, podejmując 240 uchwał. Prezydium duje się wykonanie w 95,6%. Oceniając realizację Powiatowej Rady Narodowej kierowało w okresie budżetu zbiorczego powiatu w okresie minionych między sesjami plenarnymi PRN całokształtem trzech lat, należy stwierdzić pomyślny przebieg pracy w powiecie, dlatego też problematyka posie- wykonania nakładów inwestycyjnych, które wyno- dzeń Prezydium była wszechstronna i dotyczyła szą w roku 1958 – 9.554 tys. zł., w roku 1959 wszystkich dziedzin. Obowiązki i zadania, jakie – 16.051 tys. złotych, w roku 1960 około 20 milio- wykonywało Prezydium Powiatowej Rady Naro- nów złotych. Ten widoczny wzrost nakładów dowej wypływały z ustaw i zarządzeń oraz uchwał inwestycyjnych uzasadnia prawidłowość gospoda Powiatowej Rady Narodowej. Uchwały i wnioski rowania i kierowania rozwojem powiatu. Najwięk- oraz decyzje Prezydium Powiatowej Rady Naro- sze nakłady inwestycyjne w minionym okresie dowej były przedmiotem narad i odpraw, zarówno poczyniono w dziale rolnictwa – ze szczególnym

28 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 uwzględnieniem melioracji. Na drugim miejscu w cenach bieżących wynosi ponad 16 milionów znajdują się nakłady inwestycyjne na budownic złotych. Produkcja Wielobranżowej Spółdzielni two szkolne. W następnej kolejności znajdują się Pracy Nowość w postaci gotowej odzieży, obuwia nakłady na drogi. Najsłabszą stroną realizacji oraz usług stolarskich, szklarskich, malarskich, rocznych budżetów było niepełne wykonywanie szewskich itp. pokrywała zapotrzebowanie ludno- zarówno dochodów, jak też i wydatków w budże- ści powiatu. Stwierdzić należy, że jakość produk- tach gromad, na odcinku funduszu gromadzkiego cji oraz usług Wielobranżowej Spółdzielni Pracy i mienia wiejskiego. W wyniku realizacji rocznych Nowość w Brzesku z jej punktami usługowymi budżetów powiat nasz osiągnął następujące rezul- w powiecie, zasługuje na dodatnią ocenę. Ocenia- taty gospodarcze wg. następujących działów gospo- jąc ogólnie realizację zadań produkcyjnych w dzie- darki terenowej: dzinie przemysłu terenowego, należy stwierdzić, że plany zostały na ogół wykonane zgodnie z prze- III. Przemysł terenowy widywaniami, przy zachowaniu zasady stałej a) Brzeskie Zakłady Przemysłu Terenowego poprawy jakości, wzrostu wydajności pracy spowo- w Brzesku wykonały swój roczny plan produkcji dowanego lepszą organizacją produkcji oraz osią- w roku 1958 w 106%, w roku 1959 – plan produkcji gnięciem planowej akumulacji. został wykonany w 113%. Natomiast w roku 1960 – plan produkcji usług zostanie wykonany wg. IV. Rolnictwo przewidywań czynników miarodajnych w 102%. W roku 1958 cztery podstawowe zboża uprawiano Wartość produkcji Brzeskich Zakładów Przemysłu w powiecie na obszarze 28.902 ha, a w roku 1959 Terenowego za minione trzy lata wynosi ponad areał ten wynosił 29.144 ha. W roku 1960 areał 16 milionów złotych w cenach bieżących. Brzeskie pod zbożami zmniejszył się do 27.706 ha. Zakłady Przemysłu Terenowego przystąpiły ostat- Poniższe zestawienie ukazuje jak przedstawia nio do rozbudowy przedsiębiorstwa. W stadium się wydajność plonów z ha w poszczególnych latach: realizacji znajduje się suszarnia i kotłownia. Na duże trudności, zwłaszcza z powodu ciągłych zmian 1958 1959 1960 w dokumentacji technicznej, natrafiła budowa hali Żyto 13,7 q 14,8 q 13,1 q produkcyjnej. Z tego względu realizacja programu Pszenica ozima 14,0 q 16,1 q 13,3 q rozbudowy tych zakładów przesunięta została na Pszenica jara 11,3 q 13,7 q 12,1 q lata następne. Pozytywnym zjawiskiem w Brze- Jęczmień ozimy 13,1 q 14,8 q 12,7 q skich Zakładach Przemysłu Terenowego jest Jęczmień jary 13,3 q 14,8 q 12,7 q poprawa organizacji pracy mimo ciasnych pomiesz- Owies 14,4 q 17,2 q 15,1 q czeń, a także przestarzałych maszyn. Nastąpił także wzrost wydajności pracy z równoczesną poprawą jakości wyrobów stolarskich. Jeżeli idzie o areał ziemniaków, to kształtował b) Cegielnia w Jasieniu – została rozbudowana, się on w poszczególnych trzech latach na jednako- dzięki czemu nastąpił znaczny wzrost produk- wym poziomie około 10 tys. ha. W tym obszarze cji cegły. Roczna produkcja cegły wynosi około mieszczą się również buraki cukrowe. W roku 1958 3,5 miliona sztuk. Plany produkcji zarówno w roku plon ziemniaków z 1 ha wynosił średnio w powie- 1958 jak też 1959 zostały nie tylko wykonane, ale cie 76 q a w roku 1959 – 83 q, natomiast w roku znacznie przekroczone. Natomiast w roku 1960 1960 nastąpił gwałtowny spadek plonu ziemnia- wskutek niesprzyjających warunków atmosferycz- ków do 55 q średnio z 1 ha. Plon buraka cukro- nych, a nawet częściowej awarii cegielni spowodo- wego w roku 1958 wynosił 216 q z ha, w roku 1959 wanej zatopieniem wodą powodziową glinnika i in- – 235 q, a w roku 1960 – 240 q. nych urządzeń cegielni, plan produkcji cegły nie Jak wynika z powyższych zestawień, mimo został wykonany (różnicą około 1/2 miliona sztuk). niespecjalnie sprzyjających warunków atmosfe- Przekroczono natomiast plan produkcji sączków rycznych, do roku 1959 włącznie obserwowaliśmy drenarskich. Na zaplanowane 245 tys. sztuk sącz- powolny, ale systematyczny wzrost plonów i to nie ków wykonano 325 tys. sztuk. Wyprodukowana tylko w zakresie 4-ch podstawowych zbóż, ale rów- cegła a także sączki drenarskie zużyte zostały na nież okopowych i roślin pastewnych i przemysło- zaopatrzenie naszego powiatu. wych. Natomiast gwałtowny spadek plonów nastą- c) Wielobranżowa Spółdzielnia Pracy Nowość pił w roku 1960 – ale to wyłącznie z powodu klęsk w Brzesku swoje plany produkcji i usług wykonała elementarnych, jak powódź, która objęła swoim w roku 1958 i 1959 średnio w 100,7%. Natomiast zasięgiem ok.11 tys. ha, gradobicie na ok.1.800 ha w roku 1960 przewiduje się osiągniecie produk- oraz nadmierne opady na terenie całego powiatu, cji i usług tylko w planowanej wysokości tj.100%. spowodowały katastrofalny spadek plonów ziemnia- Wartość produkcji i usług za trzy ostatnie lata ków. Ten stan rzeczy odbił się ujemnie na hodowli,

29 Jan Burlikowski powodując spadek pogłowia inwentarza żywego, jak W okresie bieżącej kadencji rad narodowych również i spadek produkcji. I tak np. stan pogłowia przeprowadzono elektryfikację w 34 wsiach i przy- obrazuje niżej zamieszczona tabelka: siółkach, takich jak: Wola Przemykowska, Pojawie, Dołęga, Niedzieliska, Borzę- grupy zwierząt 1958 szt./100 ha 1959 szt/100 ha 1960 szt/100/ha cin, Jagniówka, Wał Ruda, bydło ogółem 43270 72 42960 71 41530 69 Wojnicz Ratnawy, Wielka Wieś w tym krowy 32680 54 32160 53,5 31800 53 – przysiółek Olszyny, Jawor- trzoda chlewna 34000 56,4 34124 56,6 29500 49 sko, Lusławice, Wojakowa, owce 5780 12,6 6890 11,5 6100 10,3 Gosprzydowa, Lewniowa Koń- konie 8100 13,5 8068 13,4 7890 13 czyska, Sufczyn, Łukanowice, drób 310000 – 350000 – 380000 – Faściszowa, Biadoliny Radłow- skie, Łopoń, Przyborów- Stan pogłowia na rok 1960 przedstawiony został Buczyna, Wola Stróska, Zdonia, Zabawa, Roztoka, na podstawie danych ze spisu w czerwcu. Od tego Zawada Lanckorońska, Czchów, Grabno-Kolonia, czasu nastąpił dalszy spadek pogłowia szacowany Borzęcin-Okrajki, Grabno-Lasowe Domy, Okocim- w bydle i trzodzie chlewnej na około 2%,. Prezy- Zalesie, Rudka-Zagórze. Chłopi wydali na ten cel dium Powiatowej Rady Narodowej zapobiega dal- w ramach udziału własnego ponad 25 milionów zło- szemu spadkowi pogłowia poprzez zwiększone tych. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej do 30 dostawy pasz treściwych, pomoc paszową dla tere- czerwca 1959 r. udzieliło dotacji społecznym komi- nów powodziowych przez dostawy siana, słomy, tetom elektryfikacyjnym w wysokości 25% wartości ziemniaków oraz młóta. kosztorysowej robót, lecz wskutek zmiany zarzą- W latach 1958 i 1959 mimo spadku produk- dzeń w sprawie finansowania czynów elektryfikacji zielonek i okopowych w wyniku suszy, średnia cyjnych, zaniechano z tym dniem udzielania dalszej mleczność u krów podniosła się średnio o 100 1 – do finansowej pomocy. W tej sytuacji stan zelektryfiko- 1750 1 od krowy rocznie. W roku 1960 z powodów wanych wsi w powiecie osiągnął ponad 70%, resztę podanych wyżej obok spadku pogłowia, nastąpił prac elektryfikacyjnych przeprowadzi się w planie również spadek wydajności. Pozytywnym zjawi- państwowym w roku 1961 i 1964. skiem jest spadek pogłowia koni, które w bieżącym W dziedzinie usług weterynaryjnych nastąpiła roki obniżyło się wg szacunku o około 1000 sztuk. znaczna poprawa wskutek dobrego doboru leka- Duże znaczenie dla podniesienia produkcji rolnej rzy weterynarii i pozostałego personelu leczni- w latach następnych ma realizacja inwestycji melio- czego. Dużą pomocą w pracy lekarzy weterynarii racyjnych. Nakłady te w ciągu ostatnich lat wzra- są samochody, które posiadają poszczególne lecz- stają bardzo poważnie i tak np. w roku 1958 nakłady nice. Stwarza to dogodne warunki szybkiego poru- na melioracje wynosiły w powiecie 4.442 tys. zł., szania się po rejonie należącym do danej lecznicy. w roku 1959 osiągnęły już kwotę 7.930 tys. złotych, Plany usług weterynaryjnych na przestrzeni lat zaś w roku 1960 wzrosty do 9 milionów złotych. 1958 – 1960 były zawsze wykonywane, a ich jakość W ramach tych nakładów wykonano prace meliora- pod względem operatywności zasługuje na pod- cyjne na obszarze ponad 1500 ha, w tym 250 ha dre- kreślenie. W zakresie inwestycji weterynaryjnych nowania, wykonano 67 km rowów na łąkach i grun- wymienić należy oddanie do użytku lecznicy wete- tach ornych, uregulowano 7 km rzek i potoków,3 km rynaryjnej w Zakliczynie oraz rozpoczęcie budowy wałów ochronnych na Dunajcu. Przeprowadzono nowej lecznicy w Wojniczu. pełną uprawę łąk i pastwisk na obszarze 325 ha. Ważną dziedziną w walce o wzrost produkcji Wybudowano 1 wodomistrzówkę w Domasławicaeh rolnej są Kółka Rolnicze dysponujące środkami wraz z magazynami. Dokonano na znacznym obsza- Funduszu Rozwoju Rolnictwa w kwocie ok.12 mln. rze powiatu pomiarów i ekspertyz dla opracowania złotych rocznie. Na ogólną ilość 86 Kółek Rolni- kompleksowej melioracji w północnej i środkowej czych w powiecie, które zrzeszają ok.3500 rolni- części powiatu w latach następnych. W roku bieżą- ków, ponad 30 kółek zakupiło już traktory i kom- cym bardzo ważnym zadaniem służby melioracyjnej plety maszyn rolniczych. Praca tymi maszynami była likwidacja skutków powodzi, która wyrządziła staje się coraz powszechniejsza, a wyniki gospodar- szkody w urządzeniach melioracyjnych i wałach czej działalności Kółek są coraz bardziej widoczne. ochronnych na ogólną kwotę około 7 milionów zło- Obecnie po VI Plenum KC PZPR przystąpiono tych. Do obecnej chwili usunięto szkody w obwało- w powiecie do lokalizacji agronomówek. W roku waniu poprzez zasypywanie wyrw, naprawiono śluzy, 1961 przewiduje się wybudowanie ze środków FRR przepusty oraz zamulone rowy. Szkody w meliora- 6 agronomówek, a to: w Zakliczynie, Domasławi- cjach będą szczegółowo usuwane w roku 1961, jak cach, Wojniczu, Szczurowej, Zaborowie i Zabawie. również będzie przeprowadzona częściowa regulacja Właściwa obsada agronomówek przyczyni się nie- uszkodzonych przez powódź brzegów Uszwicy. wątpliwie do lepszego niż dotychczas instruktażu

30 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 i podniesienia wiedzy rolniczej. W ostatnich latach dację strat i niedopuszczanie do mank. Wyniki sprawy oświaty rolniczej w powiecie posunęły się handlu uspołecznionego zarówno pod względem znacznie naprzód. Mamy obecnie obok Technikum zaopatrzenia ludności jak też i zysków, mogłyby Rolniczego w Wojniczu,3 Szkoły Przysposobienia być znacznie lepsze, gdyby te piony handlowe nie Rolniczego w Szczurowej, Gnojniku i Złotej,42 musiały się borykać z trudnościami magazynowa- Zespoły Przysposobienia Rolniczego, które zrze- nia towarów oraz ich rozprowadzenia za pośred- szają ponad 400 młodzieży i są jedną z dobrych nictwem niepełnej sieci punktów sprzedaży. Z tego form przygotowania do zawodu rolniczego. W la- względu spółdzielczość handlowa będzie musiała tach 1958 – 1960 prowadzone było corocznie od 40 w najbliższych latach położyć nacisk na rozsze- do 50 trzydniowych kursów rolniczych, obok całego rzenie powierzchni magazynowej oraz budowę szeregu pogadanek wygłaszanych przez pracow- nowych lokali sklepowych. ników służby rolnej, oraz pogadanek rolniczych Jeżeli chodzi o realizację obowiązkowych w ramach Towarzystwa Wiedzy Powszechnej oraz dostaw wobec państwa, to przedstawiała się ona Uniwerytetu Ludowego, które czynne są obecnie w tych latach następująco: w Łysej Górze, Filipowicach i Zaborowie. Obok tych Plan obowiązkowych dostaw na 1959 r. żywca form organizowano również wycieczki do gospo- wynosił 1.519 ton. Do dnia 31 stycznia br. dostawy darstw państwowych i instytutów naukowych, zostały wykonane w 97,2%, zaległość na rok 1960 przeprowadzano demonstracje na poletkach poka- pozostawała w ilości 33 tony. Plan skupu żywca na zowych gdzie zastosowano nawozy sztuczne oraz rok 1958 został wykonany w tym samym okresie prezentacje odmian zbóż, ziemniaków i kukurydzy. w 89%, a zaległość na rok 1959 wynosiła 133 tony. Ponieważ wykonanie ilościowe roku 1959 jest lep- V. Zaopatrzenie ludności i skup sze w stosunku do roku 1958, mimo zastosowania W latach 1958 – 1960 uległo znacznej poprawie ustawowych ulg gospodarstwom do 2 ha użytków zaopatrzenie ludności we wszystkie artykuły rolnych w ilości 128 ton żywca, to różnica w skupie codziennego użytku, a także w artykuły przemy- w stosunku do roku 1958 mniejsza jest zaledwie słowe, w tym szczególnie maszyny i narzędzia o 12 ton, natomiast zaległości w roku 1959 zmniej- rolnicze. W tym okresie plany obrotu towarowego szyły się o 100 ton w stosunku do roku 1958. zostały wykonane z nadwyżką i tak np. w 1958 r. Plan skupu zbóż na rok 1959 wynosił 1853 placówki handlu uspołecznionego w powiecie tony. Uwzględniono w nim 304 tony ulg, a wyko- sprzedały towarów ogółem na kwotę 304 mln zło- nano skup 1360 ton, tj.88,3% planu rocznego. Na tych, a w roku.1959 na kwotę 351 milionów zło- rok 1960 pozostała do wykonania zaległość w ilo- tych. Natomiast sprzedaż towarów w roku 1960 ści 179 ton. Plan skupu zboża na rok 1958 wyno- nie osiągnie planowanych kwot, bowiem różnica sił 1962 tony, zostało zastosowanych 358 ton ulg pomiędzy planem a faktyczną realizacją wyniesie i w związku z tym pozostało do skupu 1604 tony. przypuszczalnie około 30 mln złotych. Przewiduje Na poczet powyższego planu zostało skupione się więc osiągnięcie obrotów w roku 1960 niewiele 1219 ton, więc plan roczny w 1958 r. został wyko- ponad 320 mln złotych. Ogólnie biorąc stwierdzić nany w 75,9%, natomiast zaległość w roku 1958 na należy wzrost obrotu towarowego w stosunku do koniec stycznia wynosiła 385 ton. 1957 r. w cenach bieżących o około 20%. Z po- Plan skupu dostaw ziemniaków na rok 1959 wyższego zestawienia wynika, że średni zakup wynosił 3108 ton. Z powyższej ilości udzielonych towarów na głowę ludności w stosunku rocznym zostało 510 ton ulg, w związku z tym do sku- w minionych trzech latach wynosi około 3.250 zło- pienia pozostało 2598 ton. Skupiono 2161 ton, tych. Jest to zakup towarów dokonany jedynie więc roczny plan dostaw ziemniaków w 1959 r. w placówkach handlu uspołecznionego na terenie na dzień 31 stycznia został wykonany w 83,1%. powiatu brzeskiego. Znaczny wzrost obrotu towa- Zaległość do zrealizowania w roku 1960 wynosi rowego zawdzięcza się większej swobodzie wyboru 437 ton ziemniaków. Plan skupu ziemniaków na i zakupu towarów przez poszczególne piony han- rok 1958 ukształtował się na poziomie 2133 ton, dlowe w hurcie, większej operatywności aparatu udzielono 728 ton ulg, a do skupienia pozostało handlu, wzrostowi fachowości kadr handlowych 2455 ton. Realizując ten plan, skupiono 1598 ton oraz wzrastającemu zainteresowaniu spółdzielczo- i w związku z tym roczny plan skupu ziemniaków ścią handlową ze strony jej członków. Przedsiębior- w 1958 r. został wykonany w 66,4%. Zaległość do stwa handlu uspołecznionego na terenie powiatu zrealizowania w roku 1959 wynosi 807 ton. Powyż- brzeskiego tj. Powiatowy Związek Gminnych Spół- sze porównanie wykazuje, że skup obowiązkowych dzielni Samopomoc Chłopska oraz Powszechna dostaw w 1959 r. przebiegał o wiele sprawniej ani- Spółdzielnia Spożywców pracowały na ogół dobrze, żeli w analogicznym okresie roku 1958. Na lepsze dbając o stałą poprawę zaopatrzenia, o systema- wyniki wykonania planu skupu miała wpływ reor- tyczne obniżanie kosztów handlowych, o likwi- ganizacja pracy w Wydziale Skupu. W roku 1959

31 Jan Burlikowski powiat podzielony został na kilka rejonów, za które odnowy 13 km dróg lokalnych, odnowę dróg prze- odpowiadają poszczególni pracownicy Wydziału. prowadzono na odcinku Wesołów – Stróże, Szcze- Pomiędzy pracownikami wprowadzono współza- panów- Przyborów, Przyborów – Borzęcin i inne. wodnictwo o najlepsze wykonanie planów przez Wybudowano 2 km nowej drogi Łysa Góra poszczególne rejony i gromadzkie rady narodowe. – Jaworsko – Gwoździec, przeprowadzono remont W roku 1959 wzmaga się również w dużym stopniu cząstkowy na różnych odcinkach dróg lokalnych dyscyplina ze strony samych Prezydiów Gromadz w powiecie o pow.52 m2, wybudowano 20 nowych kich Rad Narodowych. Również do lepszego wyko- mostów, większych i mniejszych jak np. w Borzę- nania planów w roku 1959 w dużej mierne przy- cinie, Maszkienicach, Porębie Spytkowskiej, Wró- czyniło się samo Prezydium Powiatowej Rady blowicach, Kończyskach, Iwkowej na Górzu itd. Narodowej poprzez krytyczne ustosunkowanie się Przeprowadzono remonty mostów, wymieniając do niektórych Prezydiów GRN zaniedbujących się 1200 m pokładów mostowych. Zabudowano rów- w pracy na odcinku skupu. Trzeba również stwier- nież pewną ilość przepustów stanowiących mosty, dzić, że sam fakt uregulowania w znacznej mierze zwłaszcza na drogach lokalnych. Na drogach pań- przez Wydział Rolnictwa i Leśnictwa pomyłek stwowych przeprowadzono odnowę i modernizację poklasyfikacyjnych wpłynął dodatnio na zmniej- nawierzchni na odcinku Brzesko –Tymowa – Jur- szenie zaległości obowiązkowych dostaw w roku ków, Jurków-Melsztyn, przebudowując równocze- 1959. Realizacja obowiązkowych dostaw w roku śnie mosty. Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych 1960 do momentu powodzi przebiegała należy- w Bochni przeprowadził niezależnie od wymienio- cie i bez zakłóceń. Powiat realizował zaległość lat nych robót jeszcze inne bieżące naprawy i drobne ubiegłych oraz zapewniano rytmiczne wykonanie remonty. Przygotowano także materiał na remont dostaw terminowych. Zahamowanie w dostawach drogi – modernizację odcinka Brzesko – Szczu- obowiązkowych w roku 1960 nastąpiło po okresie rowa. Łączne nakłady na drogi państwowe wyno- gradobicia i powodzi. Wprowadzenie równowagi szą około 20 milionów złotych. w dostawach po powodzi, poprzez dostateczne zabezpieczenie bazy paszowej dla inwentarza, sto- VII. Gospodarka komunalna i budownictwo sowanie słusznych ulg, oraz zwolnienie powiatu W 1960 zabezpieczono na zadania komunalne z obowiązkowych dostaw ziemniaków ze zbiorów ponad 14 milionów złotych z przeznaczeniem na w 1960 r. pozwoliło wykonać roczny plan dostawy budownictwo mieszkaniowe, gazyfikację Brze- żywca na dzień 30 listopada w 92%, a dostawy zbóż ska, poprawę nawierzchni ulic i budowę dróg, za okres 4-ch miesięcy roku gospodarczego w 65%. przepustów i mostów w mieście, moderniza- Wydział Skupu Prezydium Powiatowej Rady Naro- cję oświetlenia i zieleńce miejskie. W ramach dowej poprzez właściwą organizację pracy i wy- nakładów na budownictwo mieszkaniowe oddano konanie nadzoru nad biurami Gromadzkich Rad do użytku 3 bloki mieszkalne o 76 izbach, oraz Narodowych w zakresie dostaw obowiązkowych 1 blok znajdujący się w stanie surowym, drugi przewiduje, że plan skupu żywca w roku bieżącym w 50% stanu surowego. Oddane do użytku miesz- zostanie wykonany lepiej niż w ubiegłym roku, kania zaspokoiły jedynie w minimalnym stopniu natomiast plan skupu zboża z uwagi na klęskę potrzeby mieszkaniowe obywateli miasta i wskaź- gradobicia oraz powodzi winien być wykonany nik zagęszczenia na 1 izbę mieszkalną – 2 osoby w wysokości analogicznej do ubiegłego roku. – nie uległ żadnej zmianie. Niezależnie od budo- wania mieszkań, prowadzono remonty z kredy- VI. Komunikacja drogowa tów budżetowych. Wyremontowano w ostatnich Powiat Brzesko posiada ogółem 1000 km dróg trzech latach 100 budynków o 854 izbach. Popra- lokalnych i państwowych. Nakłady na cele drogowe wiło to znacznie warunki mieszkaniowe ludności na drogach lokalnych wynosiły w roku 1958 łącz- miejskiej. Trudny problem mieszkaniowy Brzeska nie z funduszem gromadzkim 5814 tys. złotych, rozwiązywano także i innymi sposobami. Zorgani- przy czym fundusz gromadzki wykonany został zowano bowiem Spółdzielnię Mieszkaniową Dom- w 69,3%. W roku 1959 nakłady na remonty i bu- ków Jednorodzinnych, która wybudowała i oddała dowę dróg lokalnych wzrosły do kwoty 7 mln.430 do użytku 16 domków, dalszych 11 jest w trakcie tys. zł. Nastąpiła również poprawa wykonania budowy. Również rozwinięto na szeroką skalę funduszu gromadzkiego, bowiem osiągnięto 92% indywidualne budownictwo mieszkaniowe przy w stosunku do planu na cele drogowe. W roku pomocy kredytów państwowych, które na ten cel 1960 nakłady na drogi lokalne wyniosły około rozprowadzono w okresie 1958 – 1960 w kwocie 7 milionów złotych, nie licząc nakładów na usu- 5.700 tys.złotych. Kredyty otrzymało 103 pożycz- wanie skutków powodzi w dziale dróg i urządzeń kobiorców. Do chwili obecnej oddano do użytku komunikacyjnych w kwocie ok.3 milionów zło- 23 nowe domki jednorodzinne wybudowane w ra- tych. W tych środkach odbudowano w ramach tzw. mach akcji kredytowej.

32 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Na gazyfikację Brzeska wydatkowano ogółem rzeczy wymaga poprawy warunków lokalowych 1.862 tys. zł., w tym udział ludności wynosi około poprzez budowę nowych szkół i rozbudowę ist- 450 tysięcy złotych a zakładów pracy 292 tysiące niejących. W okresie kadencji wybudowano nowe złotych. W ramach tych środków przeprowadzono szkoły podstawowe w: Kątach, Złotej, Paleśnicy, główne ciągi gazowe w centrum miasta, a także Rudym Rysiu, Zaborowie, Żerkowie. W trakcie wykonano część przyłączy do budynków admini- budowy są szkoły w Wojakowej, Iwkowej, Wielkiej strowanych przez Radę Narodową. Przewiduje się. Wsi, Słonej i zostaną oddane do użytku w przy- że część budynków w centrum miasta zostanie pod- szłym roku. Rozbudowano szkoły w Biadolinach, łączona do sieci gazowej jeszcze w bieżącym roku. Niedzieliskach, Strzelcach Małych, Milówce, Bie- W zakresie budownictwa wiejskiego nastąpił siadkach. W trakcie rozbudowy są szkoły w Ty- dalszy postęp. W latach 1958/60 znacznie wzrosło mowej i Jaworsku. W 18 szkołach przeprowa- budownictwo wiejskie. Wydano w tym czasie 2447 dzono remonty kapitalne, dostosowujące lokale do zezwoleń tj. trzy razy więcej niż w latach 1954 potrzeb nauczania. – 1955. Wzmożony rozwój budownictwa znajduje Na podkreślenie zasługuje fakt dużego udziału swe uzasadnienie w poprawie zaopatrzenia w ma- ludności przy budowie szkół. W Zaborowie lud- teriały budowlane i kredyty, a także we wzrasta- ność dała 600.000 zł na budowę Szkoły – Pomnika jącym zainteresowaniu rolników produkcją rolną. Tysiąclecia, pierwszego w województwie krakow- W ostatnich dwóch latach rozprowadzono nastę- skim, a w Przybysławicach sami mieszkańcy bez pujące ilości materiałów budowlanych: pomocy państwa prowadzą budowę szkoły. Rów- nież społeczność Żerkowa przy niewielkiej pomocy rok 1958 rok 1959 rok 1960 państwa wybudowała szkołę. W roku ubiegłym cegła 3.350 tys. szt. 3.500 tys. szt. 3.330 tys. szt. plan zakładał wydatkowanie 1.900.000 złotych, cement 9.720 ton 10.500 ton 10761 tony wykonano prace o wartości 2.200.000 złotych wapno 2.883 tony 2.988 ton 1.854 tony z FBS. W roku 1960 plan FBS wykonano w 70%. dachówka 657 tys. szt. 678 tys. szt. 27.500 tys. szt. W ramach tych środków przygotowuje się budowę szkło 26,3 m2 27,5 m2 94,3 m2 drugiej Szkoły – Tysiąclecia w Dębnie. żelazo 126.700 ton 124.200 ton 439.400 ton W naszym powiecie rozwija się sieć przedszkoli, tarcica 3.800 m3 3.900 m3 3.912 m3 których mamy 36. W roku 1959 uczęszczało do przedszkoli ogółem 1.067 dzieci. Ogólne nakłady na Niezależnie od tego stały rozwój cegielni chłop- utrzymanie szkolnictwa podstawowego w powie- skich i zespołowych pozwala pozyskiwać dodatkowe cie i zagwarantowanie bieżącej działalności szkół, ilości materiałów dla budownictwa wiejskiego. przedszkoli, domów dziecka i zakładu specjalnego Na terenie powiatu istnieją 84 jednostki straży w Brzezowcu wynosiły w 1958 r.16.520.569 zł., pożarnych, które posiadają 59 remiz strażackich, a w roku 1959 20.607.701 zł. Ten wzrost znajduje ponadto w trakcie budowy jest 11 remiz, które swe uzasadnienie w stale rosnących potrzebach na budowane są w czynie społecznym przy pomocy odcinku wychowania. Powiatowej Rady Narodowej. Straże pożarne posia- Obok szkół podstawowych ważną rolę w dziedzi dają obecnie 17 samochodów,75 motopomp. Uzu- nie krzewienia kultury pełnią na wsi biblioteki pełniono także sprzęt i węże w poszczególnych jed- i świetlice wiejskie. W ciągu ostatnich lat otwarto 4 nostkach straży. Pomimo rozwoju akcji p.pożarowej, dalsze biblioteki. Obecny stan to 30 bibliotek gro- częstych kontroli, uświadamiania, wreszcie stoso- madzkich, dysponujących 100.000 tomami. Wzrósł wania kar, ilość pożarów nie zmniejsza się, a i straty również stan czytelników z 9.214 w roku 1958 do jeszcze wzrastają. Np. w roku 1958 straty wynosiły 10.799 w roku 1960. W terenie jest 28 świetlic, 1.583.600 zł., a w roku 1969 było 50 pożarów i z czego 11 to świetlice nowe, wybudowane w ostat- straty wynosiły 2.405,200 zł. Stan ten budzi nie- niej kadencji w czynie społecznym przy pomocy pokój władz, zwłaszcza, że wzrasta liczba pożarów państwa. Na budownictwo świetlic ludność wiejska spowodowanych przeważnie nieostrożnym obcho- wydała 3 mln złotych, a państwo około 2 mln zł. dzeniem się z ogniem, zarówno przez dorosłych jak i dzieci. Groźba pożarów w 1960 r. nadal istnieje, X. Zdrowie i opieka społeczna aczkolwiek w skali powiatu ma tendencje spadkową. Planowy rozwój służby zdrowia postępuje w ostatnich latach szybkimi krokami naprzód. Wyrazem IX. Oświata, kultura i czytelnictwo tego są trzy dalsze ośrodki zdrowia otwarte w Zabo- Z roku na rok liczba młodzieży w szkołach podsta- rowie, Dębnie i Gnojniku. Obecnie powiat posiada wowych wzrasta. I tak np. jesli w roku 1958 mie- 9 ośrodków zdrowia, jeden punkt lekarski, trzy liśmy ogółem 14.953 dzieci w szkołach podstawo- punkty felczerskie,4 przychodnie lecznicze, pięć izb wych, to w roku 1959 ilość ta wzrosła do 15.590 porodowych i dwie Spółdzielnie Zdrowia. Nakłady dzieci, a w roku 1960 wynosi 16.500. Ten stan na zadania służby zdrowia wzrosły w 1959 r.

33 Jan Burlikowski o 38,8% w stosunku do roku 1958. W roku 1960 stawiciele PZGS i Gminnych Spółdzielni, Kółek wzrost utrzymuje się na poziomie zeszłorocznym. Rolniczych, Spółdzielni Ogrodniczej, Mleczarskiej W tym okresie zatrudniono czterech dalszych leka- i Kas Spółdzielczych. Szkolenie aktywu wiejskiego rzy medycyny, trzech dentystów i 13 pielęgniarek. spełniło swoje zadania. Frekwencja uczestników Wszystkie ośrodki zdrowia w powiecie przyjęły we wszystkich rejonach była dobra, zaintereso- w ostatnich latach około 400.000 pacjentów, leka- wanie wielkie. Ogółem w szkoleniu wzięło udział rze dentyści ponad 100.000. Pogotowie Ratunkowe 256 aktywistów. Uczestnicy szkolenia brali żywy w roku 1958 wyjeżdżało do chorych 3.746 razy. udział w dyskusji, wyrażali się pozytywnie o pozio- W bieżącym roku nadal prowadzono budowę trzech mie szkolenia i poszczególnych wykładowcach oraz ośrodków zdrowia w terenie, na ogólną wartość o organizatorach i byli wdzięczni za zorganizowa- 9,5 mln złotych, z czego 60% pochodzi ze świadczeń nie tego rodzaju szkolenia. ludności. Dzięki stałemu rozwojowi służby zdrowia Do problemów, które najbardziej interesowały opieka lekarska znacznie się poprawiła. słuchaczy i które wywoływały największą dyskusję, W dziedzinie zatrudnienia i spraw socjalnych należały wszystkie sprawy rolne, a przede wszyst- wykonano następujące zadania: zatrudniono kim nasiennictwo, melioracja, chemiczne zwal- ogółem w ramach werbunku 142 osoby, zapomóg czanie chwastów i szkodników roślin, zagadnienie udzielono 175 na kwotę 450 tys. złotych, wydano pasz oraz oświaty rolniczej na wsi. Odnośnie sytu- 1.500 paczek podopiecznym, nadto dotkniętym acji międzynarodowej najżywiej był dyskutowany klęską powodzi udzielono zapomóg na kwotę problem Niemiec i zagadnienie utrwalenia pokoju. 2.035.000 zł. Ponadto zainteresowanie słuchaczy skupiło się na zasadach nowej ordynacji wyborczej oraz kodeksie Szkolenie aktywu wiejskiego postępowania administracyjnego. Nalezy stwier- w powiecie brzeskim dzić, że tego rodzaju kursy są bardzo pożyteczne. Z inicjatywy Komisji Porozumiewawczej Stron- Uzyskane wiadomości aktyw naszego powiatu nictw Politycznych w Brzesku odbyło się w naszym wykorzysta do swojej pracy w terenie. powiecie w pierwszej połowie stycznia br. szkolenie aktywu wiejskiego w poszczególnych rejonach. Radni Powiatowej Rady Narodowej Rejony szkoleniowe były następujące: utrzymują więź z wyborcami – w Brzesku odbyło się szkolenie aktywistów Radni Powiatowej Rady Narodowej, zgodnie ze w dwóch turnusach od 3 do 5 stycznia i od 12 swoimi ustawowymi obowiązkami, przez cały do 14 stycznia i obejmowało aktywistów z gro- okres kadencji utrzymywali stałą więź ze swoimi mad Gnojnik, Uszew, Poręba Spytkowska, Oko- wyborcami. Odbywali liczne spotkania w okrę- cim, Jadowniki, Jasień, Mokrzyska, Szczepanów, gach, w których zostali wybrani. W styczniu Bielcza, Biadoliny Radłowskie, Sufczyn, Wojnicz, radni odbywają ostatnie spotkania przed wyga- Dębno, Wielka Wieś, Łysa Góra, Doły, Wał Ruda, śnięciem kadencji, która jak wiadomo upływa Marcinkowice, Przyborów i miasto Brzesko; drugiego lutego. Ubiegłej niedzieli odbyło się – w Szczurowej szkolenie aktywistów z gromad: w powiecie 9 spotkań, a mianowicie w Szczuro- Zaborów i Szczurowa; wej, Tymowej, Wesołowie, Uszwi, Wał Rudzie, – w Zakliczynie w szkoleniu wzięli udział akty- Zaborowie, Jasieniu, Jadownikach i Jaworsku, wiści gromad: Charzewice, Olszowa, Filipowice Wywołały one bardzo duże zainteresowanie, i Zakliczyn; o czym świadczy wysoka frekwencja mieszkań- – w Czchowie brali udział w szkoleniu aktywiści ców tych miejscowości. W Tymowej, gdzie spo- z gromad: Iwkowa, Porąbka Iwkowska, Tymowa, tkał się z wyborcami przewodniczący Prezydium Biskupice Melsztyńskie i Czchów. Powiatowej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys, na W czasie tych szkoleń omówiono następujące spotkanie przybyło około 300 osób. W Szczuro- tematy: wej w spotkaniu z posłem, Stanisławem Majem – sytuacja międzynarodowa, wzięło udział około stu osiemdziesięciu wyborców. – zadania rolnictwa w powiecie brzeskim, Tematem spotkań było przedstawienie wyborcom – aktualna sytuacja gospodarcza w powiecie, wyników pracy Powiatowej Rady Narodowej i jej – rola i zadania spółdzielczości wiejskiej, organów za okres całej kadencji. Obszerne, szcze- – rola spółdzielczości produkcyjnej, gółowe sprawozdania, jakie złożyli radni wybor- – zadania programowe rad narodowych, com – wywołało szeroką dyskusję. Na spotkaniu – zagadnienia kultury na wsi, w Tymowej Ob. Aleksander Tekiela w imieniu – zadania podstawowych organizacji partyj- wszystkich obecnych złożył na ręce przewodni- nych, kół ZSL i innych organizacji. czącego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Uczestnikami szkolenia byli członkowie PZPR, – Tadeusza Bałysa wyrazy uznania dla Powia- ZSL, radni, sołtysi-, członkowie ZMS, ZMW, przed- towej Rady i Prezydium za owocną pracę i duże

34 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 osiągnięcia w okresie obecnej kadencji. Podob- Natomiast wszędzie podnoszono w dyskusji nie w Jaworsku, gdzie w spotkaniu brał udział fakt, że mimo pewnej poprawy, stan dróg w na- radny Wojewódzkiej Rady Narodowej, dr Franci- szym powiecie jest w dalszym ciągu zły. szek Mleczko, obecny tam Jan Biekarski wyraził w imieniu wszystkich uznanie dla radnych za ich Walne zebranie pracę i wzywał do udzielenia poparcia w inicja- sprawozdawczo wyborcze tywach podejmowanych przez radnych – w tym Okocimskiego Klubu Sportowego przypadku – odnośnie budowy szkoły w Jawor- 17 lutego odbyło się w Okocimiu walne zebranie sku i drogi Jaworsko – Charzewice. sprawozdawczo wyborcze członków Okocimskiego Zagadnienie polepszenia stanu dróg w Jasieniu Klubu Sportowego. Ze sprawozdania ustępującego poruszono na spotkaniu w tej miejscowości; również Zarządu wynika, że Klub posiada 6 czynnych sek- interesowano się zagadnieniami rolnictwa. W każ- cji: piłki nożnej, jeździeckiej, ping ponga, tenisa dej miejscowości poruszano tematy aktualne na ziemnego, piłki siatkowej oraz koszykowej. danym terenie, np. melioracja, elektryfikacja i inne. Sprawozdanie z działalności finansowej Klubu W najbliższą niedzielę odbędą się dalsze spo- złożył przewodniczący Komisji Rewizyjnej, mgr tkania, między innymi ma odbyć się spotkanie Lubecki, który w imieniu tej komisji wystąpił w Brzesku. Tak się złożyło, że w Brzesku już dwa z wnioskiem o udzielenie Zarządowi skwitowania razy pod rząd spotkanie się nie udało, gdyż miesz- za jego działalność. kańcy Brzeska na nie przybyli, a przecież powinni Po tych sprawozdaniach wywiązała się bar- wykazywać większe zainteresowanie problemami: dzo ożywiona dyskusja, w której zabierało głos 23 wody, gazu, urządzeń komunalnych, mieszkalnic- członków Klubu. Rzeczowa, pozytywna i twórcza twa. Są to sprawy warte przedyskutowania, poroz- dyskusja dotyczyła między innymi następujących mawiania o nich z radnymi. Radny, mający stać zagadnień: na straży interesów swoich wyborców, nie będzie • propagowanie osiągnięć Okocimskiego Klubu mógł tych interesów bronić skutecznie, gdy spotka Sportowego i podnoszenie jego chlubnych tradycji, się z obojętnością wyborców. • nawiązanie sportowej współpracy ze szko- łami, umożliwiając młodzieży szkolnej pod nad- Rady Narodowe zorem nauczycieli korzystanie z obiektów sporto- zakończyły swoją kadencję wych Klubu, a nawet udzielając pomocy ze strony Z dniem drugiego lutego rady narodowe zakoń- fachowych trenerów, czyły swoją trzyletnią kadencję. Mandaty rad- • udzielenie pomocy sekcji jeździeckiej, która nych wygasły równocześnie. Również wszystkie posiada bardzo poważne osiągnięcia sportowe, ale wybrane przez rady Komisje przestają działać. ma też duże trudności finansowe. Wszelkie czynności administracyjne aż do wyboru • Zebranie zakończono powołaniem nowego nowych prezydiów – wykonują dotychczasowe Pre- Zarządu i nowych kierowników sekcji. W skład zydia Rad Narodowych. nowego Zarządu weszli ponownie oddani działacze Styczeń był bardzo pracowitym miesiącem dla sportowi z dyrektorem Zakładów, mgr Rudolfem Rad Narodowych. Odbywały one sesje sprawoz- Bogdanim, jako prezesem na czele. Wiceprezesem dawcze, na których poddano ocenie wyniki wła- został magister Władysław Eisenberger, sekretarzem snej pracy, pracy Komisji i Prezydiów za okres – Roman Kotfis, skarbnikiem – Jan Szpil, człon- całej kadencji. Pierwsze sesje odbyły się dnia 16 kami Zarządu ponownie zostali: dyrektor Mirosław stycznia w Szczurowej i Zaborowie. Ostatnie 29 Chmielewski, Jan Ogiela oraz Tadeusz Fudala. stycznia w Olszowej, Filipowicach i 30 stycznia • Kierownikiem sekcji jeździeckiej wybrano w Charzewicach. Miejska Rada Narodowa w Brze- ponownie dyrektora Steca, zaś kierownikiem sek- sku odbyła swą ostatnią sesję 28 stycznia. Sesje te cji piłki nożnej został zasłużony działacz Klubu wywołały duże zainteresowanie zarówno wśród i jego wychowanek, Jerzy Kupiec. radnych, jak i wyborców. Na przykład w Szczuro- • Ten skład Zarządu został przez zebranych wej na sesję przybyło oprócz dużej liczby radnych, przyjęty z wielkim zadowoleniem, gdyż daje gwa- również około 70 osób spoza Rady, które z zacie- rancje wypełnienia z honorem zadań krzewienia kawieniem przysłuchiwały się obradom. W sesjach kultury fizycznej i sportu nie tylko na terenie Oko- uczestniczyli również radni powiatowi, aktyw cimskiego Klubu Sportowego, ale tez w naszym miejscowy oraz członkowie lub przedstawiciele powiecie. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Prawie każda Gromadzka Rada Narodowa Przed wyborami do Sejmu mogła poszczycić się mniejszymi lub większymi i rad narodowych osiągnięciami. Z tych największych to: elektryfi- 25 lutego odbyła się w Brzesku Powiatowa Kon- kacja, melioracja oraz budownictwo szkół. ferencja wyborcza Polskiej Zjednoczonej Partii

35 Jan Burlikowski

Robotniczej. Na konferencję przybyło prawie stu Do zebranych przemówił sekretarz Prezydium delegatów. Wzięli w niej udział: I zastępca prze- PRN – Stanisław Kulinowski, który podkreślił wodniczącego Komisji Planowania Gospodarczego doniosłą rolę, jaką w życiu naszego narodu, a rów- przy Radzie Ministrów, Tadeusz Gede, członek nież społeczeństwa powiatu brzeskiego odegrała Egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR, Mie- Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej. Zgro- czysław Hebda, posłowie z poprzedniej kadencji: madzonym ormowcom i ich rodzinom serdeczne Stanisław Opałko i Stanisław Żarek. życzenia w dniu ich święta złożył sekretarz Komi- Konferencji przewodniczył mgr Władysław tetu Powiatowego PZPR – Jan Jaśkowiec. Kowal. Referat wygłosił pierwszy sekretarz Komi- W tych przemówieniach szczególnie podkre- tetu Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii ślono ofiarną pracę ormowców powiatu brzeskiego Robotniczej, Wacław Pajda. W referacie tym pod- w czasie ostatniej klęski powodzi. Na sali znajdo- kreślił, że dzięki właściwej pracy Powiatowej Rady wał się członek ORMO – Tadeusz Fularz, który Narodowej, wielu Gromadzkich Rad Narodowych z narażeniem własnego życia uratował w czasie i inicjatywie organizacji partyjnych oraz wysiłkowi powodzi dwóch mieszkańców Zawady Lanckoroń- mieszkańców powiatu można było zrealizować skiej, szukających schronienia na drzewie, przewo- w wielu dziedzinach program wyborczy Frontu żąc ich łodzią w bezpieczne miejsce. Rada Państwa Jedności Narodu. przyznała mu „Medal za Ofiarność i Odwagę”. W dyskusji, która nastąpiła po referacie zabie- W czasie tej uroczystości został odczytany roz- rało głos wielu delegatów. Poruszono tematy gospo- kaz Ministra Spraw Wewnętrznych oraz Komen- darcze powiatu, sprawę lokalizacji przemysłu, pod- danta Powiatowego MO z okazji 15-tej rocznicy noszenia wydajności rolnictwa i sprawy ustrojowe ORMO. Odznaki za sumienną służbę w Ochotni- rad narodowych. czej Rezerwie Milicji Obywatelskiej otrzymali: W swoim wystąpieniu Tadeusz Gede mówił – Julian Wójcik, Franciszek Kamiński, Franci- o intensyfikacji rolnictwa i rozbudowie przemysłu szek Bojdo – wszyscy z posterunku Milicji Obywa- terenowego. Na zakończenie konferencji dokonano telskiej w Dębnie. wyboru na radnych Wojewódzkiej i Powiatowej Władysław Świerczek, Antoni Parsz – obydwaj Rady Narodowej z ramienia Polskiej Zjednoczonej z Posterunku MO w Borzęcinie, Partii Robotniczej. Jakub Toboła i Stanisław Podłęcki z Poste- runku w Borzęcinie, Dnia 27 lutego 1961 r. odbyła się Powiatowa Stanisław Świadek – z posterunku w Zaborowie. Konferencja Wyborcza Zjednoczonego Stronnictwa Dyplomy za wzorową służbę w ORMO otrzymali: Ludowego. Przybyli na nią liczni delegaci z całego Franciszek Pacura, Jan Michalik z Brzeska, powiatu. Wojewódzki Komitet ZSL reprezentował Jan Mrożek z Borzęcina, inż. Władysław Ruda – kierownik Wydziału Rolnego, Jan Semer z Gnojnika, Konferencji przewodniczył prezes dr Franci- Józef Kurpiel z Wojnicza, szek Mleczko. Referat o zadaniach Zjednoczonego Leon Knapik z Zakliczyna. Stronnictwa Ludowego wygłosił sekretarz Powia- Nagrody pieniężne przynano ORMOwcom: towego Komitetu ZSL, Mieczysław Garlicki. Stanisławowi Oćwieji i Mieczysławowi Jani- Po obszernej dyskusji dokonano wyboru kandyda- szewskiemu z Brzeska, tów do Wojewódzkiej i Powiatowej Rady Narodowej Józefowi Bugajskiemu z Gnojnika, z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Stanisławowi Błoniarczykowi z Iwkowej Antoniemu Zelkowi z Czchowa Piętnaście lat trudnej służby dla spokoju i porządku Przed wyborami do Sejmu Z okazji piętnastej rocznicy powstania Ochotniczej i rad narodowych Rezerwy Milicji Obywatelskiej odbyła się w Brze- Przygotowania do wyborów do Sejmu i rad naro- sku skromna, ale jakże miła uroczystość. W sali dowych trwają. Zgodnie z kalendarzem wyborczym Powiatowej Rady Narodowej zebrało się kilku- ogłoszone zostały uchwały: Rady Państwa w spra- dziesięciu ormowców z terenu całego powiatu. Na wie okręgów wyborczych dla wyborów do Sejmu uroczystość przybyli również Sekretarz Komitetu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz w sprawie Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robot- okręgów wyborczych dla wyborów wojewódzkich niczej – Jan Jaśkowiec, wiceprzewodniczący Pre- rad narodowych. Równocześnie została ogłoszona zydium Powiatowej Rady Narodowej – Tadeusz uchwała Prezydium Wojewódzkiej Rady Naro- Ubowski, sekretarz Prezydium Stanisław Kulinow- dowej w Krakowie dotycząca podziału powiatu ski, komendant powiatowy Milicji Obywatelskiej – brzeskiego na okręgi wyborcze dla wyborów do Karol Uchwat i jego zastępca – Franciszek Nowak Powiatowej Rady Narodowej. Ogłoszone również oraz przedstawiciele Frontu Jedności Narodu. zostały dwie uchwały Prezydium Powiatowej Rady

36 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Narodowej w Brzesku – jedna dotycząca podziału gów wyborczych dla wyboru Powiatowej Rady Naro- miasta Brzeska na okręgi wyborcze dla wyborów dowej. Łącznie wybranych zostanie 55 radnych. do Miejskiej Rady Narodowej i druga – w sprawie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej usta- podziału powiatu brzeskiego na okręgi wyborcze liło dla wyborów do Miejskiej Rady Narodowej dla wyborów do gromadzkich rad narodowych. w Brzesku trzy okręgi wyborcze. W każdym z nich W myśl uchwały Rady Państwa w skład okręgu ma być wybranych po 10 radnych. wyborczego Nr 39 wchodzą: miasto Tarnów oraz – Okręg Nr 1 obejmuje ulice: Bagienna, Brze- powiaty: bocheński, brzeski, dąbrowski i tarnow- zowiecka od nr 9 do 23a, Czarnowiejska 61 i 66, ski. W okręgu tym ma być wybranych 7-miu rad- Dworcowa, Dzierżyńskiego, Gajowa. Garbarska, nych. Siedzibą Okręgowej Komisji Wyborczej jest Głowackiego 63, Głucha, Jasna 34 i 36, Kołłątaja od Tarnów. nr 5 do 58:, Młyńska, Mokra, Mokrzyska, Na Gór- Jeśli idzie o wybory do Wojewódzkiej Rady kach, Obrońców Stalingradu nr 8 i 14 i od nr 18 do Narodowej, powiat brzeski stanowi jeden 44, Parcelowa, Słoneczna, Słotwińska, Solskiego za okręg wyborczy i otrzymał numer 17. W na- wyjątkiem nr 4, Spokojna, Starowiejska, Boczna, szym okręgu ma być wybranych 5-ciu radnych Stawowa, Szczepanowska, Za Lasem, Zamknięta. do Wojewódzkiej Rady Narodowej. Siedzibą – Okręg wyborczy Nr 2 obejmuje ulice: Wojewódzkiej Komisji Wyborczej jest Kraków. Asnyka, Berka Joselewicza, Browarna, Brzegowa, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Cegielniana, Głowackiego numery domów nie- ustaliło okręgi wyborcze dla wyborów Powiatowej parzyste, Grunwaldzka, Jodłowska, Kościuszki Rady Narodowej w Brzesku następująco: numery domów parzyste, Kręta, Krótka,1 Maja, – Okręg Nr 1 obejmuje miasto Brzesko oraz Matejki, Mickiewicza, Nowa, Okocimska, Osie- gromady: Jadowniki i Jasień. W tym okręgu ma dlowa, Parkowa, Piastowska, plac Generała Świer- być wybranych 7-miu radnych do Powiatowej Rady czewskiego od nr 1 do 18, Pomianowska, Polna, Narodowej, Robotnicza, Rzeźnicza, Świerkowa, Waryńskiego, – Okręg Nr 2 obejmuje gromady: Gnojnik, Wąska, Wenecja, Wesoła. Poręba Spytkowska, Okocim i Uszew. W okręgu – Okręg Nr 3 obejmuje ulice: Brzezowiecka nr ma być wybranych 6-ciu radnych, 1,2,5,7,9, Cicha, Czarnowiejska za wyjątkiem nr – Okręg Nr 3 obejmuje gromady: Czchów, 61 i 66, Długa, Głowackiego numery domów parzy- Iwkowa, Porąbka Iwkowska i Tymowa. Rów- ste, Jagiełły, Jasna, Kołłątaja Nr 60, Kościuszki nież i w tym okręgu liczba radnych, jaka ma być numery domów nieparzyste, Leśna, Obrońców Sta- wybrana, wynosi 6-ciu radnych, lingradu numery domów: 1,4,5,9,9a,15, Ogrodowa, – Okręg Nr 4. W jego skład wchodzą dwie gro- Piaskowa, pl. Zwycięstwa, Plac Kazimierza Wiel- mady: Zakliczyn i Olszowa. W tym okręgu ma być kiego, Poprzeczna, Puszkina, Sienkiewicza, Tar- wybranych 4-ech radnych do Powiatowej Rady gowa, Sobieskiego, Solskiego nr 4, Spółdzielcza, Narodowej, Plac Generała Świerczewskiego od numeru 19 do – Okręg Nr 5. W skład tego okręgu wchodzą 25, Chopina, Wiejska, Uczestników Ruchu Oporu, gromady: Biskupice Melsztyńskie, Charzewice Zielona, plac Żwirki i Wigury. i Filipowice. W okręgu ma być wybranych 4-ch W tych trzech okręgach ma być wybranych radnych, łącznie 30 – tu radnych Miejskiej Rady Narodowej – W okręgu Nr 6, obejmującym gromady Bia- w Brzesku. doliny Radłowskie, Wielką Wieś i Wojnicz ma być Prezydium Powiatowej Rady Narodowej doko- wybranych 5-ciu radnych, nało podziału powiatu brzeskiego na okręgi wybor- – Okręg Nr 7 stanowią gromady: Dębno, Doły, cze dla wyborów do gromadzkich rad narodowych. Łysa Góra i Sufczyn. W tym okręgu ma być wybra- Trzydzieści jeden gromadzkich rad narodowych nych 6-ciu radnych. podzielonych zostało na 92 okręgi wyborcze. – Okręg Nr 8. W jego skład wchodzą gromady: Każda gromada podzielona została co najmniej na Blelcza, Borzęcnn, Marcinkowice i Wał Ruda. Ma dwa okręgi. być wybranych 6-ciu radnych, I tak np. Jasień podzielony został na trzy – Okręg Nr 9 stanowią gromady: Mokrzyska, okręgi: Przyborów i Szczepanów, W tym okręgu ma być – Okręg nr 1 obejmuje południową cześć Jasie- wybranych 5-ciu radnych, nia po dom ludowy wraz z przysiółkami Pomia- – Okręg Nr 10, w skład którego wchodzą gro- nowa, Nowa Wieś i Granice, mady: Szczurowa i Zaborów. Ma być tu wybranych – Okręg nr 2 obejmuje część wsi Jasień na połu- 6-ciu radnych do Powiatowej Rady Narodowej. dnie od szosy państwowej po dom ludowy, Siedzibą Powiatowej Komisji Wyborczej jest – Okręg Nr 3 – pozostała część wsi Jasień tj. na Brzesko. Mieści się ona przy ul. Mickiewicza 15. północ od szosy państwowej wraz z przysiółkami: Tak więc powiat nasz został podzielony na 10 okrę- Grądy, Kamionka i Skotnice.

37 Jan Burlikowski

Gromada Okocim podzielona została na dwa okręgi: Ogłoszenie uchwały Prezydium – Okręg Nr 1 obejmuje część wsi Okocim zwaną Powiatowej Rady Narodowej Zagorze, Łazy, Kamieniec, Zagrody, Klęczany oraz o podziale powiatu na obwody wieś Okocim po dom Ob. Gawrona. głosowania – Okręg Nr 2 obejmuje pozostałą część Okoci- Na terenie całego powiatu rozplakatowane mia. W gromadzie Okocim w okręgu Nr 1 ma być zostały obwieszczenia Prezydium Powiatowej wybranych 12 radnych, a w okręgu Nr 2 dziesię- Rady Narodowej w sprawie podziału powiatu na ciu radnych. obwody głosowania. Zgodnie z tą uchwałą powiat Gromada Jadowniki jest podzielona na dwa okręgi: został podzielony na 48 obwodów głosowania, – Okręg Nr 1 to część górna Jadownik, to jest w tym jeden zamknięty. Tą samą uchwałą Pre- na południe od szosy państwowej, gdzie wybranych zydium ustaliło granice obwodów oraz siedziby zostanie 14 radnych gromadzkich. obwodowych komisji wyborczych. I tak np. – Okręg Nr 2 to część Jadownik na północ od gromada Jasień otrzymała Numer 1 i stanowi szosy, gdzie będzie wybranych 13 radnych. w całości jeden obwód głosowania. Siedzibą Gromada Mokrzyska jest podzielona na trzy Obwodowej Komisji Wyborczej jest szkoła w Ja- okręgi wyborcze. sieniu. Obwód Numer 2 to Poręba Spytkowska, – Okręg Nr 1 to zachodnia część Mokrzysk po siedziba Obwodowej Komisji Wyborczej mieści starą szkołę, włącznie z przysiółkami Januszów się w szkole. Numer 3 to gromada Okocim z sie- i Koziarnia, dzibą Obwodowej Komisji Wyborczej w szkole. – Okręg Nr 2 to pozostała część Mokrzysk. Obwód głosowania w Szczepanowie obejmuje – Okręg Nr 3 to wieś Bucze. W okręgu pierw- wszystkie miejscowości wchodzące w skład tej szym wybranych zostanie 7-miu radnych, w dru- gromady i otrzymał Nr 32. Siedzibą Obwodowej gim 9-ciu, w trzecim 11-stu. Komisji Wyborczej jest szkoła w Szczepanowie. W gromadzie Szczepanów każda wieś stanowi Obwód głosowania w Przyborowiu otrzymał oddzielny okręg wyborczy. Nr 34, jego siedzibą jest szkoła w Przyborowiu. – Okręg Nr 1 to Szczepanów, gdzie wybranych W skład obwodu wchodzi Przyborów i Rudy zostanie 7-miu radnych, Rysie. Natomiast Jadowniki zostały podzielone – Okręg Nr 2 to Łęki, gdzie wybiera się 9-ciu na dwa obwody głosowania. I tak Nr 29 – to radnych, część górna Jadownik, tj. na południe od szosy – Okręg Nr 3 to wieś Wokowice, gdzie wybra- państwowej i Nr 30 – to część Jadownik na pół- nych zostanie 7-miu radnych. noc od szosy państwowej. Jadowniki będą miały – Okręg Nr 4 tj. w Sterkowcu wybranych zosta- zatem dwie komisje obwodowe i dwa lokale do nie 4-ch radnych. głosowania. Siedziby obydwu Komisji zostały Gromada Przyborów jest podzielona na trzy okręgi: ustalone w szkole podstawowej. Miasto Brzesko – Okręg Nr 1 – wieś Przyborów zwana Zasta- zostało podzielone na trzy obwody głosowania, wie, Nawsie po dom Ob. Stanisława Kądziołki oraz które pokrywają się z okręgami wyborczymi. Buczyna pierwsza, druga i trzecia – wybiera 8-miu Nr 45 z siedzibą Obwodowej Komisji Wyborczej radnych, w Domu Ludowym na Słotwinie, Nr 46 z siedzibą – Okręg Nr 2 – pozostała część wsi Przyborów Obwodowej Komisji Wyborczej w Szkole Podsta- – wybiera dziesięciu radnych, wowej Nr 1 i Nr 47 z siedzibą Obwodowej Komi- – Okręg Nr 3 – wieś Rudy Rysie – wybiera 9-ciu sji Wyborczej w Domu Nauczyciela przy placu radnych. Kazimierza Wielkiego. Ponadto w Brzesku został Gromada Poręba Spytkowska podzielona utworzony jeden obwód zamknięty tj. w Szpitalu została na dwa okręgi wyborcze, podobnie gro- Powiatowym. Otrzymał on Nr 48. mady: Łysa Góra, Iwkowa, Biadoliny i Marcinko- Niektóre większe gromady w naszym powie- wice. Szereg gromad Prezydium PRN podzieliło cie zostały podzielone na trzy a nawet na cztery na trzy, a nawet cztery okręgi wyborcze, w za- obwody głosowania, jak na przykład Szczurowa, leżności od liczby mieszkańców i ilości wsi wcho- gdzie utworzono właśnie cztery obwody: Szczu- dzących w skład danej gromady. Liczba radnych, rowa, Strzelce Wielkie, Niedzieliska i Górka oraz jaka ma być wybrana w poszczególnych okręgach Zakliczyn z trzema obwodami: Wesołów, Bieśnik wyborczych, jest proporcjonalna do liczby miesz- i Zakliczyn. kańców w tych okręgach. Ten podział ma na celu, takie usytuowanie Dnia 20 lutego została ogłoszona uchwała Pre- lokali wyborczych, aby wszyscy uprawnieni do gło- zydium Powiatowej Rady Narodowej w sprawie sowania mogli bez zbytnich trudności sprawdzić podziału powiatu, w tym również miasta Brzeska listy wyborców w dniach wyłożenia ich do wglądu na obwody głosowania. i oddać swe głosy w dniu 16 kwietnia.

38 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Plenarne posiedzenie Powiatowego do głosowania, by decydować o wyborze posłów do Komitetu Frontu Jedności Narodu Sejmu i radnych do rad narodowych. w Brzesku W gospodarskiej, przedwyborczej dyskusji 9 marca 1961 r. odbyło się w Brzesku plenarne powinniśmy ocenić przebyty okres, spojrzeć na posiedzenie Powiatowego Komitetu Frontu Jedno- nasze osiągnięcia i braki, których jeszcze nie zdoła ści Narodu. Przemówienie wstępne wygłosił prze- liśmy usunąć w dążeniu do poprawy naszego życia. wodniczący Komitetu Frontu Jedności Narodu, Osiągnięcia mamy duże. Poważnie wzrosła pozycja pierwszy sekretarz Komitetu Powiatowego Pol- Polski w świecie. Stało się to dzięki naszej aktywnej skiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – Wacław polityce pokoju i przyjaźni między narodami. Głos Pajda. Przedstawił on zebranym platformę wybor- Polski liczy się dziś na arenie międzynarodowej bar czą, wskazując na osiągnięcia naszego kraju, woje- dziej niż kiedykolwiek w przeszłości. Nasza polityka wództwa i powiatu w poszczególnych dziedzinach gospodarcza, opierająca się na wielkim dorobku gospodarki narodowej oraz na wzrost politycznego z lat poprzednich, zapewniła dalszy poważny rozwój znaczenia Polski w świecie. gospodarki narodowej. Odrobiliśmy szmat dystansu Przedstawiając osiągnięcia powiatu, wymienił dzielącego nas od najbardziej rozwiniętych gospo przede wszystkim duży postęp i wzrost nakładów na darczo krajów świata. Osiągnięta została stabiliza prace melioracyjne, kolosalne osiągnięcia w dziedzi- cja rynkowa, poprawiło się zaopatrzenie miast i wsi, nie elektryfikacji oraz w budowie i rozbudowie szkół. wzrosła, acz niedostatecznie, sieć usług. Wyrazem Stwierdził, że dalsze zamierzenia powiatu to rosnącego spożycia artykułów żywnościowych wzrost potencjału przemysłowego i rolniczego. i przemysłowych jest wzrost poziomu życia ludności. Mówca zakomunikował równocześnie o pomyślnym Sejm w ostatniej kadencji był rzeczywistym przebiegu projektu budowy w Brzesku Fabryki i najwyższym organem władzy państwowej, korzy Opakowań Blaszanych. Zapewnił, że dalsze wysiłki stającym w pełni ze swoich uprawnień konsty powiatu pójdą w kierunku podniesienia produk- tucyjnych, stanowiącym prawa i kontrolującym cji rolnej, przede wszystkim przy aktywnej pracy działalność administracji państwowej oraz funk samych rolników zrzeszonych w kółkach rolniczych cjonowanie gospodarki narodowej. Okres minio oraz przy pomocy Funduszu Rozwoju Rolnictwa. nych 5-ciu lat przyniósł znaczne umocnienie się Poinformował, że w związku z reformą szkolnictwa naszego państwa i jego organów, wśród których podstawowego i średniego władze powiatu dostrze- doniosłą rolę odgrywają rady narodowe, coraz bar gają konieczność wzmożenia dalszych wysiłków dziej pełnoprawny gospodarz terenu. w budowie i rozbudowie szkół. W radach wzmogło się ciążenie do usprawnie Członek Prezydium Powiatowego Komitetu nia codziennych stosunków z obywatelami, lepszego Frontu Jedności Narodu, sekretarz Komitetu Powia- załatwienia spraw, szerszego wykorzystywania ich towego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej inicjatywy społecznej. – Jan Jaśkowiec omówił sprawę przygotowania i dotychczasowy przebieg kampanii wyborczej do Sejmu O b y w a t e l e! i rad narodowych, wskazując na zadania, jakie spo- W ogólnym obrachunku osiągnięć nie brak rów czywają na Komitetach Frontu Jedności Narodu. nież, widocznych dla każdego, osiągnięć naszego Jednym z takich zadań jest skrzętne wysłuchiwanie powiatu. Nasze osiągnięcia robotników, rolników wszelkich wniosków i postulatów ludności, inne to i pracowników umysłowych powiatu brzeskiego są pobudzanie inicjatywy czynów społecznych ludności częścią poważnego wkładu do ogólnonarodowego i udzielanie im potrzebnej pomocy organizacyjnej. dorobku narodu polskiego. Obecnie w związku z wy Właśnie przy pomocy takich czynów można wiele borami do Sejmu i rad narodowych bilansujemy te zrobić dla swojej miejscowości, a pośrednio dla sie- wysiłki i osiągnięcia z zadaniami, jakie mieliśmy bie. Następnie przedstawił zebranym listę kandyda- do wykonania. Stawiamy sobie równocześnie nowe tów do Powiatowej Rady Narodowej. Obrady zostały zadania, na okres najbliższych 5-ciu lat. zakończone podjęciem uchwały – odezwy do społe- W dziedzinie życia gospodarczego notujemy czeństwa powiatu brzeskiego w związku z wyborami poważne ożywienie. Największy zakład przemy do Sejmu i rad narodowych. słowy powiatu – Okocimskie Zakłady Piwowarsko – Słodownicze uzyskały w wyniku dalszej rozbudowy UCHWAŁA i modernizacji zwiększenie produkcji o 50%, stając Powiatowego Komitetu Frontu Jedności się równocześnie eksporterem piwa na rynki zagra Narodu w Brzesku z dnia 9 marca 1961 r. niczne. Rozwinęła się poważnie Spółdzielnia Trój nik w Wojniczu, która jest jednym z największych O b y w a t e l e! w kraju zakładów drzewnych w pionie CEPLiA, a jej Zbliża się ważny moment w życiu narodu. wyroby stały się znane nie tylko w kraju, ale i poza W dniu 16 kwietnia wszyscy uprawnieni staniemy jego granicami. Podobnie Spółdzielnia Kamionka

39 Jan Burlikowski w Łysej Górze. Jej wyroby ceramiczne zyskały sobie dziedzinie – co pozostaje pierwszoplanową troską również uznanie na rynkach zagranicznych. państwa – musi być dalszy wzrost produkcji prze Dwukrotnie wzrosła liczba zakładów rzemieśl mysłowej i rolnej, umocnienie się zasad gospodar niczych w powiecie. Na szczególne podkreślenie ności i oszczędności w całej gospodarce narodowej, zasługuje rozwój produkcji materiałów budowla w każdym zakładzie pracy, pogodzenie troski o bie nych, zwłaszcza produkcji cegły i to zarówno przez żący interes ludzi pracy z myślą o przyszłości, o za cegielnie Przemysłu Materiałów Budowlanych, jak pewnieniu szybkiego wzrostu potencjału przemysło też i zespoły wypału cegły. wego i warsztatów pracy dla wkraczających w życie W minionym okresie zanotowano także dalszy roz licznych powojennych roczników młodzieży. Myśli wój sieci handlu uspołecznionego. Poważnie wzrósł te znajdują swoje urzeczywistnienie w nowym pla obrót towarowy na jednego mieszkańca naszego powiatu nie 5-letnim, planie szybkiego, bardziej harmonij – co świadczy wymownie o wzroście stopy życiowej. nego rozwoju gospodarczego Polski. Rolnicy nasi w okresie ostatnich paru lat natra Program wyborczy Frontu Jedności Narodu, fili na poważne przeszkody w swojej pracy, które jaki przedstawiamy naszemu społeczeństwu odpo ujemnie wpłynęły na wzrost plonów, hodowli i pasz. wiada najistotniejszym jego potrzebom i dążeniom, Były to główne klęski powodzi, susze i niesprzy zadaniom walki o pokój i socjalizm. jające warunki atmosferyczne. Jeśli mimo tego W myśl tego programu walczyć będziemy o: można było zaobserwować stały wzrost produkcji • dalszy wzrost bezpieczeństwa i jego roli w go roślinnej i zwierzęcej, to z jednej strony świadczy to spodarce i polityce międzynarodowej, o zwiększonym wysiłku rolników, z drugiej o dużej • umocnienie naszej przyjaźni z obozem socja pomocy, jaką udzielały rady narodowe oraz o lep listycznym, szej organizacji pracy. Poważne osiągnięcia mamy • rozwiązywanie spraw spornych w drodze w ostatnich trzech latach w dziedzinie melioracji. porozumienia, Nakłady inwestycyjne na ten cel wzrosły o 100%. • odprężenie i o powszechne rozbrojenie, wno W dziedzinie elektryfikacji osiągnięto wspaniałe sząc czynny wkład w walkę o pokojowe współist rezultaty. W ciągu ostatnich trzech lat zelektryfiko nienie państw o różnych systemach społecznych, wano 34 wsie i przysiółki, jest to wynik nie tylko • ugruntowanie socjalistycznej praworządności nakładów państwowych, lecz i samych rolników, i rozwój socjalistycznej demokracji we wszystkich którzy doceniając znaczenie elektryfikacji wydatko dziedzinach życia, wali na ten cel około 25 mln złotych. • wytępienie klikowości, kumoterstwa, nadużyć i biu Ważną rolę w dążeniu do wzrostu produkcji rol rokratyzmu, ułatwienie codziennego życia obywateli, nej odegrały kółka rolnicze, z których wiele posiada • szybki dalszy rozwój gospodarki narodowej już pełne zestawy maszyn. i na tej podstawie dalszą poprawę warunków życia W dziedzinie oświaty powiat nasz może poszczy obywateli oraz zapewnienie im pomyślnych perspek cić się również poważnymi osiągnięciami. Wybu tyw na przyszłość, zgodnie z założeniami nowego dowano, względnie rozbudowano kilkanaście szkół planu 5-cio letniego na lata 1961-65. z piękną Szkołą – Pomnikiem Tysiąclecia w Zabo Pod powyższym programem podpiszą się wszy rowie na czele. Przeprowadzono remonty kapitalne scy Polacy, gdyż ten program przez swoją realizację w szeregu dalszych szkołach. Równolegle do rozwoju umacniać będzie naszą pozycję w świecie i pozwoli budownictwa szkolnego i objęcia nauczaniem wszyst na poprawę życia naszego i naszej gospodarki, kich dzieci, poprawiły się też wyniki nauczania. kultury, oświaty i zdrowia dla każdego obywatela. W trosce o podniesienie stanu zdrowotności dąży W dniu 16 kwietnia wszyscy Polacy upraw się do stworzenia takich warunków, aby ludność nieni do głosowania dadzą przez wrzucenie do urn powiatu brzeskiego miała wszelkie warunki do rato wyborczych kart z głosami na kandydatów Frontu wania najcenniejszego dobra – ludzkiego zdrowia. Jedności Narodu wyraz swego poparcia dla pro Wybudowano i oddano do użytku budynek pogo gramu Frontu Jedności Narodu, dadzą wyraz włą towia ratunkowego, rozpoczęto budowę nowych czeniu swoich wysiłków w pracę codzienną, w re ośrodków zdrowia, uruchomiono poradnie, gabi alizację tych zadań. A dowód poparcia realizacji nety dentystyczne, izby porodowe, otoczono lepszą naszych zadań damy przez pełny udział w głoso opieką dzieci i młodzież. waniu do Sejmu i rad narodowych na kandydatów Frontu Jedności Narodu. Obywatele ! Niewątpliwe osiągnięcia, jakich dokonaliśmy Program wyborczy w minionym okresie, napawają nasze społeczeń Frontu Jedności Narodu stwo zasłużoną dumą. Jednak obecny poziom Zbliża się ważny moment w życiu naszego narodu. życia szerokich rzesz ludzi pracy nie może jeszcze W dniu 16 kwietnia staniemy wszyscy upraw- nas zadawalać. Podstawą dalszej poprawy w tej nieni do głosowania z kartkami wyborczymi, by

40 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 decydować o wyborze posłów do Sejmu i radnych • nastąpi dalszy poważny wzrost obrotu towa- do rad narodowych. rowego. Front Jedności Narodu przedstawia całemu W okresie ostatnich paru lat rolnicy naszego społeczeństwu program wyborczy w przekonaniu, powiatu natrafili na różnego rodzaju poważne prze- że odpowiada on najistotniejszym dążeniom i po- szkody w swojej pracy, które ujemnie wpłynęły na trzebom społeczeństwa, zadaniom naszej walki wzrost plonów, hodowli, pasz. Były to głównie nie- o pokój i socjalizm, o dalszy szybki rozwój wszyst- sprzyjające warunki atmosferyczne, klęski powodzi, kich dziedzin gospodarki narodowej i na tej pod- susze. Jeśli pomimo tego można było zaobserwować stawie dalszą poprawę warunków życia obywateli. stały wzrost produkcji roślinnej i zwierzęcej, to Program wyborczy Frontu Jedności Narodu przed- z jednej strony świadczy to o zwiększonym wysiłku stawiony społeczeństwu powiatu brzeskiego zakłada: rolników, z drugiej o dużej pomocy, jaką udzielały W dziedzinie przemysłu terenowego i rzemiosła: im rady narodowe oraz o lepszej organizacji pracy. • dalszą rozbudowę zakładów drzewnych Brze- Korzystne efekty osiągnięto dzięki wzrostowi skich Zakładów Przemysłu Terenowego, zaopatrzenia w nawozy sztuczne, dobrze zorgani- • rozpoczęcie przez PZGS prac przy budowie zowaną i prowadzoną pracę służby ochrony roślin, piekarń w Iwkowej i Zakliczynie, dzięki stałemu podnoszeniu wiedzy rolniczej na • rozbudowę cegielni w Jasieniu. W rezultacie wsi, jak też i przez żywotną działalność kółek rolni- powinien zniknąć całkowicie występujący jesz- czych, związków, zrzeszeń skupiających swą uwagę cze w powiecie niedobór jednego z podstawowych na zagadnieniach rolnych. materiałów budowlanych, to jest cegły, przyczyni Program wyborczy Frontu Jedności Narodu się do tego celu niewątpliwie również i dalszy roz- przewiduje jako jedno z czołowych zadań w dzie- wój chłopskich zespołów wypału cegły. W związku dzinie rolnictwa z tymi potrzebami powiększy się pulę węgla co • dalszą kontynuację robót melioracyjnych, najmniej o 100%, drenowanie pól itp. – na co przeznacza się kwotę • wzrosną nakłady na wyposażenie Przedsię- 96 mln.700 tys. zł. biorstwa Budownictwa Terenowego o nowy sprzęt • elektryfikację wsi z kredytów państwowych techniczny i urządzenia, w okresie pięcioletnim na kwotę 15 mln. złotych, • Powszechna Spółdzielnia Spożywców przy- • dalszy rozwój sadownictwa, głównie w połu- stąpi do budowy przetwórni mięsnej, która w pełni dniowej części powiatu, co przy dużym rozdrob- zaspokoi potrzeby mieszkańców miasta w zakresie nieniu gospodarstw naszego rolniczego powiatu, przetworów i wyrobów mięsnych. stanowi jedno z głównych źródeł dochodu gospo- Jednak na czoło wszystkich planów w dziedzi- darstw rolnych, nie przemysłu wybija się ponad wszystko budowa • dalsze zwiększenie produkcji roślin przemysło- Fabryki Opakowań Blaszanych w Brzesku, której wych w sumie o około 16%, w tym buraków cukro- lokalizacja została przez władze zadecydowana wych o 13 procent, roślin oleistych o 18 procent. w toku kampanii wyborczej. Budowa tej fabryki • wzrost pogłowia zwierząt tj. krów o 8%, oraz rozbudowa innych zakładów przemysłowych trzody chlewnej o 18% i owiec o 13%, to duży krok naprzód do uruchomienia dalszych • zmniejszenie pogłowia koni o około 12% na sku- rezerw sił roboczych naszego powiatu, tym bar- tek systematycznego wprowadzania mechanizacji, dziej, że około 7 i pół tysiąca osób zatrudnionych • wybudowanie sześciu agronomówek, to jest jest w różnych zakładach pracy poza granicami w Zakliczynie, Domasławicach, Wojniczu, Szczu- naszego powiatu, a nawet województwa, w miejsco- rowej, Zabawie i Zaborowie, wościach takich jak: Tarnów, Kraków, Nowa Huta, • budowa lecznicy weterynaryjnej w Czchowie Katowice itd. 2000 ludzi z podanej wyżej cyfry oraz lecznicy-agronomówki w Zabawie. zmuszonych jest dojeżdżać codziennie do bardzo Tak więc program wyborczy Frontu Jedności odległych miejsc pracy. Narodu przewiduje znaczne zwiększenie nakła- W dziedzinie zaopatrzenia ludności program dów na rolnictwo, a co za tym idzie, dalszy wzrost wyborczy Frontu Jedności Narodu przewiduje dal- produkcji rolnej. szy rozwój sieci sklepów GS: „W takiej szkole chce się uczyć, tak jest w niej • powstaną nowe sklepy w Iwkowej, Szczuro- przyjemnie i nam nauczycielom i dzieciom. wej i Zakliczynie, Poprzednio uczyliśmy w ciemnych ciasnych salach, • masowo prowadzona będzie modernizacja a dziś każde dziecko ma wygodne miejsce, w salach pomieszczeń sklepowych i to przez wszystkie piony jasno, dużo przestrzeni, sala gimnastyczna z na spółdzielcze, tryskami z ciepłą i zimną wodą. Nasze marzenie • zwiększone zostanie zaopatrzenie rynku w ar- spełniło się – doczekaliśmy się prawdziwej szkoły” tykuły spożywcze oraz przemysłowe, a z tych ostat- – tak mówi kierownik szkoły w Zaborowie, w pół- nich szczególnie w maszyny i narzędzia rolnicze, nocnej części naszego powiatu. Należałoby się tam

41 Jan Burlikowski wybrać, chociażby tylko po to, by zobaczyć nową ten może być wykonany nawet z nadwyżką, oczy- szkołę, pierwszą w powiecie i województwie kra- wiście przy poparciu całego społeczeństwa. kowskim Szkołę – Pomnik Tysiąclecia. Drogi w powiecie brzeskim nie są w najlepszym Rosną nam nowe szkoły, kształcą się nasze dzieci, stanie. Wiemy o tym dobrze, ale równocześnie zdobywają wiedzę dzięki coraz lepszym warunkom trzeba też wiedzieć, że wiele już na tym odcinku życia, dzięki pomocy władz Polski Ludowej. Rady zrobiono, szczególnie w ostatnich latach. Długość narodowe przykładają do oświaty i wychowania dróg w powiecie brzeskim wynosi obecnie 881 kilo- młodzieży wielkie znaczenie i troszczą się o to, by metrów. Z tej liczby na drogi państwowe przypada miała jak najlepsze warunki kształcenia. Również 258 km, w tym dróg o powierzchni twardej około i program wyborczy w dziedzinie oświaty i kultury 240 km. Dróg lokalnych jest 623 km, w tym o na- przewiduje na najbliższe lata szereg inwestycji wierzchni twardej około 84 km. Pozostałe odcinki to kapitalnych i remontów szkół oraz innych obiek- drogi o nawierzchni: gruntowej, nie przystosowane tów kulturalnych. W okresie planu pięcioletniego do wzrastających potrzeb przewozowych. Jeżeli zostaną oddane do użytku szkoły w Wielkiej Wsi, dodać, że proces niszczenia dróg (a również mostów) Iwkowej – Zagórzu, Słonej, Wojakowej oraz wybudo- rozpoczyna się od momentu zakończenia budowy wana będzie i oddana do użytku sala gimnastyczna lub naprawy i nieodwracalnie postępuje naprzód, przy szkole podstawowej w Brzesku. Rozpoczęta bez względu na rodzaj i wielkość nakładów, łatwo zostanie budowa szkół podstawowych w Szczepa- można sobie wyobrazić, na jakie trudności napotyka nowie, Jurkowie, Przybysławicach, Zdoni, Brze- gospodarka terenowa rad narodowych w nadążaniu sku, Charzewicach, Woli Radłowskiej i Zakliczynie. z finansowaniem konkretnych potrzeb na tym polu. Kapitalne remonty prowadzone będą w szkołach Gdyby na przykład w jednym roku przyszło nam w Jaworsku, Grabnie, rozbudowana zostanie szkoła przeprowadzić żwirowanie samych tylko dróg lokal w Jadownikach. Rozpoczęta będzie budowa dwóch nych o nawierzchni gruntowej, należałoby przezna- nowych Szkół – Pomników Tysiąclecia – w Łysej czyć na ten cel półtoraroczny budżet całego powiatu, Górze i Dębnie z Funduszu Budowy Szkół. Pro- rezygnując przy tym zupełnie z wydatków na inne wadzone będą remonty w kilkunastu szkołach zadania. Płynie stąd wniosek, że w przeciągu krót- w powiecie, przystąpi się do budowy dwuoddziało- kiego czasu nie można dokonać radykalnej poprawy wego przedszkola w Brzesku. Zmiana w organiza- niszczonej od szeregu lat sieci drogowej w powie- cji szkolnictwa podstawowego i ogólnokształcącego cie. W dodatku, podobnie jak w rolnictwie, rów- wymagać będzie znacznych wysiłków i nakładów. nież i w komunikacji drogowej wielkie straty łączą Aby sprostać tym zadaniom społeczeństwo naszego się z klęskami powodzi. Wystarczy stwierdzić, że powiatu będzie musiało w pełni wykonać plany w roku 1960 zniszczenia powodziowe dróg i mostów zbiórkowe na Społeczny Fundusz Budowy Szkół. obliczone zostały na jedenaście i pół miliona złotych. W dziedzinie gospodarki komunalnej i mieszka- Program wyborczy Frontu Jedności Narodu niowej program wyborczy Frontu Jedności Narodu w oparciu o możliwości finansowe przewiduje zakłada: w dziedzinie komunikacji drogowej: – oddanie do użytku 720 izb mieszkalnych z bu- – budowę nowych dróg o łącznej długości downictwa rad narodowych i zakładowego, rozpo- 6,2 kilometra, remont dróg lokalnych na kwotę częta zostanie budowa dalszych bloków mieszkalnych, 5 milionów złotych oraz remont bieżący mostów – ukończona zostanie całkowita gazyfikacja w kilku miejscowościach: Zawada Uszewska, Lew- miasta Brzeska i prowadzić się będzie prace gazyfi- niowa, Wojakowa, Porąbka Iwkowska. kacyjne w Wojniczu i Łysej Górze, – kosztem milionowych nakładów usunięte – Miejska i Powiatowa Rada Narodowa poczynią być powinny wszystkie skutki ostatniej powodzi usilne starania o uzyskanie środków finansowych w sieci dróg i mostów, na budowę nowej, odpowiedniej targowicy w Brze- – ponadto poszczególne gromady w ramach sku oraz przeniesienie stacji autobusowej z cen- swoich funduszy gromadzkich przeprowadzą rów- trum miasta na inne miejsce o znacznie mniejszym nież wiele napraw w tym zakresie, nasileniu ruchu, – nakłady konserwacyjne na drogach gromadz- – prowadzone będą dalsze prace nad uporząd- kich będą pokrywane zarówno z kredytów budże- kowaniem ulic i placów w Brzesku, zwiększy się towych jak i kredytów mienia gromadzkiego. troskę o schludny i estetyczny wygląd miasta. Rady narodowe – poprzez ośrodki zdrowia, porad- Program wyborczy Frontu Jedności Narodu nie, gabinety dentystyczne, izby porodowe, placówki w dziedzinie oświaty i kultury oraz gospodarki lecznictwa otwartego i przy zakładach pracy zmie- komunalnej i mieszkaniowej jest bogaty, wyma- rzają konsekwentnie do podniesienia stanu zdro- gać będzie wiele wysiłków zarówno ze strony rad wotności, do stworzenia takich warunków, aby lud- narodowych jak też i całego społeczeństwa. Jego ność powiatu brzeskiego miała wszelkie warunki do pomyślna realizacja jest zupełnie realna i program ratowania najcenniejszego dobra ludzkiego – zdro-

42 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 wia. Dominująca w ustroju socjalistycznym zasada brzeski, na posłów do Sejmu Polskiej Rzeczpospo- – człowiek największą wartością – była w pełni reali- litej Ludowej wybrani zostali: zowana na całym naszym terenie. Program Frontu – Tadeusz Gede Jedności Narodu w dziedzinie zdrowia przewiduje: – Józef Olszyński w trzech następnych latach oddane zostaną do – Mieczysław Hebda użytku trzy ośrodki zdrowia tj. w Iwkowej, Czcho- – Stanisław Opałko wie i Zakliczynie. Kontynuowana będzie budowa – Franciszek Mleczko ośrodka zdrowia w Wojniczu, W Borzęcinie i Szczu- – Stanisław Żarek rowej nastąpi adaptacja budynków na ośrodki zdro- – Maria Honkowicz. wia. W Szczurowej przystąpi się do budowy budynku z przeznaczeniem na aptekę. W trosce o rozwój Na radnych Wojewódzkiej Rady Narodowej fizyczny młodzieży i wszystkich miłośników sportu wybrani zostali: wybudowany zostanie w Brzesku basen pływacki. – Józef Kubica Powstanie również przystań LPŻ, boisko spor- – Zbigniew Mazur towe w Zakliczynie oraz boisko szkolne w Brzesku. – Władysław Boczek – Mieczysław Porwisz Pierwszy człowiek w Kosmosie – Ignacy Gargul. Dziś,12 kwietnia 1961 r. cały świat obiegła rano wiadomość o wystrzeleniu w Związku Radzieckim Spośród 68 kandydatów do Powiatowej Rady rakiety kosmicznej z człowiekiem na pokładzie. Narodowej – wybrano 55-ciu radnych Powiatowej Podobnie jak wszędzie – również mieszkańcy Brzeska Rady Narodowej, zaś spośród 985 kandydatów do przy głośnikach radiowych śledzili z wielką uwagą rad gromadzkich wybrano 749 radnych gromadz- kolejne komunikaty o pomyślnym locie radzieckiego kich rad narodowych. Wyborcy w Brzesku spośród kosmonauty. Już w południe dotarło do Brzeska 42 kandydatów – wybrali 30 radnych Miejskiej nadzwyczajne wydanie „Gazety Krakowskiej” ze Rady Narodowej. szczegółami tej wspaniałej wiadomości. Wiadomość W głosowaniu wzięło udział w powiecie 51.048 o wielkim sukcesie Związku Radzieckiego społeczeń- wyborców – głosów nieważnych oddano 19, waż- stwo naszego powiatu przyjęło z olbrzymią radością. nych 51.029 z tego na kandydatów Frontu Jedno- ści Narodu 98.1% głosów ważnych. Wybory 16 kwietnia 1961 r. odbyły się wybory do Sejmu Pierwsza sesja nowo wybranej i rad narodowych wszystkich stopni. W tym dniu Powiatowej Rady Narodowej o godz.6-tej zostały otwarte lokale obwodowych w Brzesku komisji wyborczych. W wielu miejscowościach przed 22 kwietnia odbyła się pierwsza sesja nowo wybra- lokalami komisji wyborczej już od godziny 5-tej gro- nej Powiatowej Rady Narodowej w Brzesku. Na madzili się wyborcy, czekając na otwarcie i rozpo- sesję przybyli przedstawiciele organizacji politycz- częcie głosowania. We wszystkich lokalach komisji nych i społecznych, zakładów pracy i instytucji. panuje wzorowy porządek, w licznych lokalach peł- Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej repre- nią honorową służbę strażacy i harcerze, udziela- zentowali: kierownik Wydziału Organizacyjno- jąc informacji i kierując wyborców do właściwych Prawnego, Stanisław Łyczkowski i zastępca kie- miejsc, gdzie są rozmieszczone spisy wyborców. rownika Wydziału Finansowego, Gładysz. O godzinie 12-tej zanotowano w szeregu obwodach Na wstępie radni złożyli ślubowanie na ręce naj- wysoki procent głosujących. Obwód Nr 47 w Brze- starszego radnego, Piotra Mleczki. Pierwszej sesji sku – 63%, Jasień – 55%; Poręba Spytkowska – 62%, przewodniczył radny mgr Władysław Kowal. Naj- Porąbka Iwkowska 60%, Wojnicz 70%, Grabno 68%, ważniejszym punktem porządku obrad był wybór Szczepanów 68%, Zaborów 74%, Szczurowa 63,9%, nowego Prezydium. Na przewodniczącego Prezy- do godziny 12-tej zakończone zostało głosowanie dium wybrano ponownie dotychczasowego prze- w obwodzie zamkniętym w Szpitalu Powiatowym w wodniczącego – Tadeusza Bałysa. Zastępcą został Brzesku. O godzinie 22 głosowanie zostało zakoń- – Karol Grochola – kierownik działu zaopatrzenia czone i wszystkie obwodowe Komisje Wyborcze w Zakładach Piwowarsko-Słodowniczych w Oko- przystąpiły do obliczania głosów. cimiu, sekretarzem Prezydium wybrano ponownie dotychczasowego sekretarza – Stanisława Wyniki wyborów do Sejmu Kulinowskiego, na członków zaś wybrano: Józefa i rad narodowych Płachtę, pracownika Gospodarstwa Doświadczal- Za Państwową Komisją Wyborczą podajemy wyniki nego „Okocim” Wyższej Szkoły Rolniczej i Ju- wyborów do Sejmu i rad narodowych. W okręgu liana Wróbla kierownika Biura Powiatowego Nr 39, w skład którego wchodził również powiat Zarządu Kółek Rolniczych. Ponadto Powiatowa

43 Jan Burlikowski – – – – – – – – – – – – – – – – – – Złoty krzyż krzyż X–lecia X–lecia Srebrny Srebrny państwowe Odznaczenia Złoty, srebrny Złoty, Złoty, srebrny, Złoty, Srebrny krzyż Srebrny Krzyż Brązowy krzyż Brązowy krzyż nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak Czy był czł. komisji . r nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak Czy był radnym 1961 – – – – – – – – – – – – – – – – – – – ZMS ZMW sołtys czł. K R czł. K R czł. K R Funkcja R . Nadz. społeczna Przewodn. iet n ia kw czł. K R Sp. Ogr. 16 – – – – – – – – – – – – – – K G POP P R K K. FJN K. FJN K. FJN Funkcja d n iu PK FJN KP FJN PK FJN G K FJN Zw. Zaw. Zw. partyjna sekretarz sekretarz

czł. Egz. KP Przewodnicząca w

. – – – – – – – – – – – – – – – KP L .K. K. R . Prezes PK SD czł. KP czł. KP Członek Egz. Sekretarz K G Przewodniczący organizacji społ. Członek PK ZS L Członek PK ZS L Przynależność do w y br a n ych Członek Kom. KP Członek Kom. Członek KPS.POP

r zes k u SD ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L 1948 1954 1950 1955 1948 1948 1948 1953 1947 1961 1956 1948 1960 1948 1948 1957 PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R partyjna bezpartyjny bezpartyjny bezpartyjny bezpartyjny B Przynależność w

PZ G S rolnik rolnik rolnik rolnik Stróże R olnik Bieśnik Czchów Iwkowa rencista Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko G nojnik elektryk ogrodnik Biadoliny Dyr. NBP Dyr. Zakliczyn Zakliczyn KP PZP R Biskupice gospodyni Filipowice Instruktor Prez. P R N lekarz wet. G S Okocim Magazynier Kier. Szkoły Kier. Szpital Pow. Kier. PZHiU Kier. PSS Brzesko R ZD Okocim G Przew.PKP Miejsce pracy P R N Brzesko P R N Brzesko Kier. Bednarz Kier. OZPS Okocim OZPS Okocim Dom Książki 1 Czł. Spół. Prod. Prac. umysłowy a r odo w ej Z–ca Przew. PZP R Z–ca Przew. Porąbka Iwkowska Porąbka N ady b.z. b.z. rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik lekarz lekarz zawód mistrz stolarz ślusarz ślusarz chirurg elektryk ogrodnik ogrodnik mechanik umysłowy umysłowy umysłowy umysłowy nauczyciel nauczyciel nauczyciel nauczyciel pracownik pracownik pracownik pracownik handlowiec ekonomista weterynarii bednarstwa R 9 klas 7 klas 5 klas 3 zaw. wyższe wyższe wyższe wyższe średnie średnie średnie średnie średnie średnie niepełne podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe wyższe med. 3 podstawowe Wykształcenie o w iato ej P 32 Zapora Miejsce Polna 1 Polna Czchów Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Bochnia Jasień 6 Stróże 26 Zakliczyn Zakliczyn Biskupice G nojnik 1 Filipowice Bieśnik 27 Szczurowa Biesiadki 6 Zdonia 128 L wowska 4 Iwkowa 226 Jodłowska 1 Browarna 16 Melsztyńskie Jadowniki 84 zamieszkania Kościuszki 66 Kościuszki Biadoliny 101 Mickiewicza 9 Kościuszki 165 Kościuszki 167 Kościuszki Brzezowiecka 7 G łowackiego 58 Brzezowiecka 15 Porąbka Iwkowska Porąbka czło nk ó w

R ok 1923 1919 1920 1895 1928 1904 1938 1926 1921 1917 1922 1920 1930 1927 1907 1921 1917 1926 1921 1922 1910 1918 1929 1929 1920 1902 y k az urodzenia W Imię Nazwisko Józef Płachta Maria Bartosz Józef Czarnik Piotr Mleczko Piechowicz Wacław Władysława Bogusz Tadeusz Ubowski Michał Kania Krystyna Bogdani Władysław Wiśniewski Tadeusz Bałys Jan Turek Stanisław Doleżal Józef Krzyżak Władysław Kowal Stanisław Żabiński Władysław Kubicki Eugeniusz Kukulski Antoni Pasternak Edward Nędza Adam Nowak Józef G urgul Eugeniusz G agatek Zygmunt G ągorowski L ucjan Popik Jerzy G oćwin L p. 1. 2. 3. 4. 5 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

44 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – OSP Krzyż Krzyż Medal X–lecia Srebrny Brązowy Złoty Krzyż Złoty Krzyż Złoty Krzyż Odznaczenie Srebrny Krzyż Srebrny Krzyż Srebrny Krzyż Brązowy Krzyż nie nie nie nie nie nie nie nie nie tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak nie nie nie nie nie nie nie nie nie tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak W – – – – – – – – – – – – – – – R . OSP K G czł. K R czł. K R czł. K R czł. K R PK FJN PK FJN PK FJN G K FJN czł. KFBS czł. KFBS Przew. TPD Przew. – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – ZS L POP czł. KP czł. PK czł. KP czł. Egz. Prez. G K czł. Egze. Zł. PK ZS L – – – – – – – – – – – – – – – – – – SD L K ZS L Prezes czł. K G Sek. PK Przy KP BZOiO R czł. PK ZS L czł. PK ZS L czł. PK ZS L Członek PK czł. Egz. KP Sekretarz POP czł. Kom. R oln. czł. Kom. SD ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L 1948 1948 1950 1952 1948 1945 1955 1958 1948 1956 1946 1945 1948 1960 1945 1955 1952 1948 1945 1953 1948 1960 1946 1945 1948 PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R bezpartyjny bezpartyjny POM OZPS PZ G S rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik PZK R PZK R Łopoń Dębno R olnik KP MO KPZB R Zabawa Okocim P. GR N Tarnów Wojnicz Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Kwików Borzęcin Borzęcin Zdrochec Jaworsko KP PZP R KP PZP R Sekretarz Filipowice Szczurowa Przyborów Sp. Nowość Szczepanów Szczepanów Wielka Wieś Wielka Wola Przem. Nadleśnictwo Sekr. PS P R N Sekr. Przybysławice Kierownik Szk. Kierownik Szk. Przew. Spółdz. P. Przew. Technikum R oln. Technikum b.z. b.z. b.z. b.z. cieśla szewc szewc szewc rolnik rolnik rolnik rolnik ślusarz technik dróżnik krawiec agronom agronom agronom umysłowy umysłowy umysłowy umysłowy umysłowy krawcowa inż. leśnik nauczyciel nauczyciel nauczyciel pracownik pracownik pracownik pracownik pracownik ekonomista 9 klas 6 klas 6 klas wyższe wyższe wyższe średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie n. średnie n. średnie podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe n. podstawowe Nowa 5 Zabawa Wojnicz Wojnicz Wojnicz Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Kwików Borzęcin Krótka 4 Łazy 402 Zdrochec Łopoń 20 Matejki 1 Jaworsko Kościuszki Szczurowa Przyborów Szczepanów Wielka Wieś Wielka Wieś Wielka Maszkienice Jaworsko 78 Kościuszki 8 Kościuszki Borzęcin 504 Piastowska 8 Łukowice 126 Okocimska 14 Przybysławice Szczepanów 85 Obr. Stalingradu Obr. Wola Przemykowska 1920 1924 1922 1916 1917 1917 1932 1909 1909 1920 1920 1914 1904 1926 1934 1907 1932 1930 1914 1902 1922 1918 1904 1921 1910 1911 1923 1914 1910 emian Stanisław Opioła Pajda Wacław Józef Żak Helena Biernat Franciszek Stopa Julian Wróbel Józef Szczerba Stefania Kleszcz Zofia Dyla Kłos Konstanty Jan Piekarski Stanisław Dziepak Stanisław Jarosz Stanisław Kowalczyk Władysław Mleczko Stanisław Kulinowski Władysław Pietrzko Michał Żurek Józef Nowak Franciszek Nowak Jakub Kucharski Stanisław Sulma Edward G urgul Stanisław L echowicz Kazimierz R R oman Borowiec Karol G rochola Mieczysław G arlicki Józef G rabania 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55.

45 Jan Burlikowski

Rada Narodowa wysłuchała informacji Przewod- się ponownie na ekranie między 12-tym a 20-tym niczącego Powiatowego Komitetu Frontu Jedności maja, co oczywiście wszystkich chętnych do oglą Narodu, I sekretarza KP PZPR – Wacława Pajdy dania tego pięknego filmu, bardzo ucieszy. o przebiegu kampanii wyborczej do Sejmu i rad narodowych oraz powołała 9 komisji stałych dla Uroczyście obchodzone święto pracy poszczególnych dziedzin działalności i trzy komi- w powiecie brzeskim sje niestałe do określonych zadań. Na zakończenie Na dzień 1 maja, miasto nasze przybrało odświętny obrad Powiatowa Rada Narodowa uchwaliła plan wygląd – budynki zostały udekorowane flagami pracy na rok 1961 oraz podjęła kilka bieżących o barwach narodowych – biało czerwonych, uchwał finansowych. oraz czerwonych, zielonych i niebieskich. Liczne Pierwsza sesja Powiatowej Rady Narodowej budynki zdobią transparenty, hasła i okolicz w Brzesku odbywała się w podniosłym i poważ- nościowe dekoracje, wystawy sklepowe udekoro- nym nastroju. Szczególnie miłym momentem było wane są portretami, godłami i kwiatami. przybycie na salę obrad delegacji młodzieży Szkoły Dzisiaj o godzinie 16-tej w sali kina Bałtyk roz- Podstawowej Nr 2 w Brzesku, która nowej Radzie poczęła się uroczysta, pierwszomajowa akademia. i Prezydium złożyła życzenia owocnej pracy. W Prezydium zasiedli: kierownictwo Komitetu Powiatowego PZPR, Powiatowego Komitetu ZSL, Brzesko otrzymało gaz SD, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, przed- 27 kwietnia odbyła się w Brzesku uroczystość stawiciele zakładów pracy, organizacji społecznych symbolicznego uruchomienia sieci gazowej. Na i instytucji. Po odegraniu hymnu narodowego oko- placu Kazimierza Wielkiego zgromadzili się przed- licznościowy referat wygłosił sekretarz Komitetu stawiciele władz i organizacji oraz społeczeństwa Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robot- miasta Brzeska. Otwarcia sieci gazowej i zapa- niczej – Jan Jaśkowiec. Następnie odbyła się część lenia znicza dokonał Dyrektor Zakładów Gazu artystyczna w wykonaniu artystów krakowskich. Ziemnego w Krakowie – inż. Kaczmarczyk, prze- Mimo niepewnej pogody mieszkańcy powiatu kazując urządzenia przewodniczącemu Prezydium brzeskiego tłumnie przybyli na uroczystości pierw- Miejskiej Rady Narodowej w Brzesku – Kazimie- szomajowe organizowane na terenie powiatu. rzowi Gedlowi. W pierwszym etapie uruchomiona W Brzesku na placu Kazimierza Wielkiego zgro- została sieć gazowa w śródmieściu Brzeska. Dalsze madziło się kilka tysięcy ludzi. Przemówienia prace zmierzać będą do włączenia do eksploatacji wygłosili: pierwszy sekretarz Komitetu Powia- dalszych odcinków sieci gazowej. towego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Dużą zasługę w pomyślnym zakończeniu pierw- Wacław Pajda i prezes Powiatowego Komitetu szego etapu prac ma Miejskie Przedsiębiorstwo Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego poseł na Gospodarki Komunalnej w Brzesku pod kierownic- Sejm PRL, dr Franciszek Mleczko. Po wiecu ruszył twem obecnego dyrektora Ryszarda Stósa. Bardzo olbrzymi pochód, który przeszedł przed trybuną liczni mieszkańcy Brzeska przez samoopodatkowa- honorową, wśród gęstych szpalerów mieszkań- nie, również przyczynili się do końcowego efektu. ców Brzeska i okolicznych gromad. W godzinach Niemniej są jeszcze i tacy, którzy nie włączyli się popołudniowych oglądano zawody sportowe na do ogólnego wysiłku, nie świadcząc ani jednej zło- stadionie Okocimskiego Klubu Sportowego, a wie- tówki na rzecz gazyfikacji miasta. Widocznie nie czorem bawiono się ochoczo na zabawie tanecznej wierzyli w skuteczność wspólnego wysiłku. Obec- w Pawilonie okocimskim. nie, gdy gaz znajduje się w sieci, nie powinni ocią- Szczurowa – Sala Domu Kultury z trudem gać się z wpłatami, gdyż od tego uzależnione są pomieściła około 800 osób przybyłych na akademię dalsze prace nad doprowadzeniem gazu do wszyst- pierwszomajową, referat wygłosił sekretarz Gro- kich części miasta. madzkiego Komitetu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – Mieczysław Domagała. Z ramienia Ponad 10 tysięcy widzów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego przemawiał oglądało film „Krzyżacy” Paweł Nita – sekretarz Gromadzkiego Komitetu Przez dziewięć dni sala kina Bałtyk w Brzesku ZSL. Bogatą część artystyczną stanowiły występy wypełniona były do ostatniego miejsca. Ponad 10 młodzieży szkolnej oraz orkiestry i Zespółu Pieśni tysięcy widzów obejrzało wspaniały film polski i Tańca przy Wiejskim Domu Kultury w Szczuro- „Krzyżacy”. Widzowie, to mieszkańcy Brzeska wej. Uroczystości pierwszomajowe w Szczurowej i okolicy – często nawet takie osoby, które po raz zakończono wesołą zabawą ludową. pierwszy były w kinie. Film zszedł z ekranu przy Iwkowa – Najważniejszym i głównym punk- pełnej frekwencji, jeszcze co najmniej drugie tyle tem uroczystości pierwszomajowych było otwarcie osób chciałoby go oglądać. Kierownictwo kina Bał- nowej szkoły podstawowej w Iwkowej – Nagórzu. tyk w Brzesku zapewnia, że „Krzyżacy” ukażą Szkołę przekazał społeczeństwu przewodniczący

46 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Tadeusz itp. Rozkład zajęć codziennych pomyślany jest Bałys w obecności licznie przybyłej ludności. w ten sposób, aby dzieci korzystały z racjonalnego Uroczyste akademie i wesołe zabawy odbyły wypoczynku. Mają one dostateczną ilość czasu na się w licznych miejscowościach na terenie całego sen, posiłki, wypoczynek, zabawę oraz na zajęcia powiatu. programowe, a także na zajęcia własne. Ważne jest i to, że wychowawcy starają się dopilnować, aby Młodzież na koloniach i wczasach dzieci pisały listy do rodziców. Rodzice mają także letnich w powiecie brzeskim obowiązek pisania do dzieci, o czym nie zawsze W powiecie brzeskim przebywa na koloniach ponad pamiętają. Również rodzice nie powinni wysyłać 3 tysiące młodzieży. Młodzież ta pochodzi przeważ- paczek z żywnością, bo wyżywienie na kolonii jest nie z innych powiatów i województw. Jedynie w Pa- zupełnie wystarczające, często lepsze niż w domu. leśnicy i Łysej Górze znajduje się młodzież z na- Postarał się o to nasz Wydział Przemysłu i Han- szego powiatu. Placówki te prowadzone są przez dlu, z jego kierownikiem Ob. Stanisławem Osu- Inspektorat Oświaty w Brzesku i Browar Okocim. chowskim oraz Zarządy poszczególnych Gminnych W Porębie Spytkowskiej kolonię zorganizowało Spółdzielni, które nie tylko wykonują swoje obo- Kuratorium z Krakowa, w Gnojniku – Wojewódzki wiązki, dotyczące zaopatrzenia kolonii, ale także Związek Spółdzielni Pracy, w Iwkowej – Krakow- udzielają wiele pomocy kierownictwu kolonii w za- ski Zarząd Aptek, w Kątach – Przedsiębiorstwo łatwianiu różnych spraw. Są także rodzice, którzy Robót Budowlanych i Odkrywkowych, w Porąbce zaopatrują dzieci w zbyt wysokie kwoty pieniędzy, Uszewskiej – Wytwórnia Sprzętu Komunikacyj- względnie co jakiś czas je przesyłają. W tej sprawie nego w Krakowie itd. Podobne kolonie znajdują należałoby zachować umiar, głównie ze względów się w Maszkienicach, Wojniczu, Lusławicach, Pale- wychowawczych. Dzieciom na koloniach powodzi śnicy, Złotej, Zaborowiu. Ogółem jest 17 punktów się bardzo dobrze, mają odpowiednią opiekę pod kolonijnych. Są także półkolonie: w Charzewicach każdym względem i rodzice mogą być zupełnie i Strzelcach Małych, jest także obóz harcerzy z Dę- spokojni o swoje pociechy, dla których pobyt tam bicy w Piaskach Drużkowie i szkoleniowy obóz jest wielkim dobrodziejstwem. harcerski koło Czchowa. W tym ostatnim obozie w 6 tygodniowych kursach, przeszkolonych zosta- Lipcowe święto nie ponad 360 harcerzy. Na dzień Święta Odrodzenia miasto nasze przy- Przede wszystkim rodzice ciekawi są, jak brało odświętny wygląd. Budynki, w których spędzają czas ich dzieci na koloniach. Możemy mieszczą się urzędy, instytucje i organizacje, zapewnić ich, a zwiedziliśmy wszystkie kolonie przystrojone zostały flagami o barwach naro- w powiecie, że dzieciom na koloniach wiedzie się dowych, robotniczymi flagami czerwonymi, zie- dobrze, nie tęsknią za domem i chciałyby zostać lonymi ludowymi i niebieskimi flagami pokoju. tam jak najdłużej. Dzieci na koloniach spędzają Biało czerwone flagi zwisają z budynków wzdłuż czas różnie, w oparciu o program przygotowany głównych ulic miasta. Pięknie przystrojona jest przez Ministerstwo Oświaty. Program ten prze- ulica Kościuszki – zdobią ją liczne flagi z napisami widuje jak najwięcej zajęć na wolnym powietrzu. „PKWN”, „Pokój”, „Tysiąclecie”, „22 lipiec”. We wszystkich placówkach prowadzone są zabawy Dziś w godzinach popołudniowych w sali kina i gry oraz zajęcia sportowe. Wszystkie kolonie mają Bałtyk odbyła się uroczysta sesja Powiatowej zapewnioną fachową obsadę wychowawców. Akcja i Miejskiej Rady Narodowej. W Prezydium zajęli zorganizowanego wypoczynku wakacyjnego daje miejsca przedstawiciele partii, stronnictw politycz- duże możliwości wychowawczego oddziaływania nych, Frontu Jedności Narodu, Prezydium Powia- na młodzież, pozwala na rozszerzenie wiadomości, towej i Miejskiej Rady Narodowej z pierwszym dostarcza wielu wrażeń. W pracy wychowawczej sekretarzem Komitetu Powiatowego Polskiej Zjed- wykorzystuje się także tematykę związaną z ob- noczonej Partii Robotniczej – Wacławem Pajdą, chodami Tysiąclecia Państwa Polskiego. Jednym sekretarzem Powiatowego Komitetu Zjednoczo- z wyrazów kształtowania wśród młodzieży i dzieci nego Stronnictwa Ludowego – Mieczysławem Gar- aktywnej postawy wobec potrzeb placówki i śro- lickim, prezesem Stronnictwa Demokratycznego dowiska, jest podejmowanie w szerszym zakresie – Piotrem Mleczką, wiceprzewodniczącym Pre- zajęć społecznych. Oczywiście robi to się z uwzględ- zydium Powiatowej Rady Narodowej – Karolem nieniem wieku i możliwości młodzieży. Są to przede Grocholą,, przewodniczącym Prezydium Miejskiej wszystkim prace z zakresu samoobsługi w czasie Rady Narodowej – Władysławem Grodkowskim. pobytu w placówce, jak słanie łóżek, sprzątanie Uroczystą sesję połączonych rad narodowych pro- sypialni, utrzymywanie czystości, podawanie posił- wadził radny – Wacław Piechowicz. Po odegraniu ków, pomoc dzieci starszych młodszym kolegom przez orkiestrę Browaru hymnu państwowego w wykonywaniu niektórych prac porządkowych i zagajeniu przez przewodniczącego, głos zabrał

47 Jan Burlikowski sekretarz Prezydium Powiatowej Rady Narodo- i Szkół Przysposobienia Rolniczego. Do dnia wej – Stanisław Kulinowski, który wygłosił referat 30 marca zorganizowano przy pomocy fachowej okolicznościowy. Powiedział on między innymi … służby rolnej 40 kursów rolniczych w różnych gro- „obchodzimy po raz siedemnasty radosną rocz madach, za wyjątkiem Wojnicza i Jadownik, oraz nicę Odrodzenia Polski – Ojczyzny ludu pracu 26 nowych Zespołów Przysposobienia Rolniczego. jącego”,... „Siedemnaście lat temu w pierwszych Ogółem zorganizowano w powiecie 55 Zespołów wyzwolonych z niewoli hitlerowskiego okupanta Przysposobienia Rolniczego z 442 uczestnikami miastach i wsiach polskich formowały się nowe oraz trzy Szkoły Przysposobienia Rolniczego tj. organy władzy ludu pracującego – rady narodowe. w Gnojniku, Złotej i Olszynach. Mimo tych osią- Naczelnym organem władzy Polski Ludowej stał gnięć, obecny stan zawodowego przygotowania się powołany przez Krajową Radę narodową Polski rolników nie jest zadawalający, gdyż szkoleniem Komitet Wyzwolenia Narodowego, który w dniu 22 rolniczym objętych jest jedynie około 10% młodych lipca ogłosił swój historyczny manifest.... Droga ludzi, przejmujących każdego roku gospodarstwa zapoczątkowana przed siedemnastu laty Mani rolne w powiecie. festem Lipcowym Polskiego Komitetu Wyzwole W zakresie melioracji i zagospodarowania nia Narodowego, prowadziła nas i prowadzi do pomelioracyjnego przedmiotowe uchwały gro- nowych osiągnięć, do lepszego jutra, do socjalizmu madzkich rad narodowych stały się w pewnym i trwałego pokoju.....” Po odegraniu Międzynaro- sensie programem działania na najbliższe lata. dówki oficjalna część została zakończona. Następ- Duże zainteresowanie w tych sprawach wykazały nie wyświetlony został film produkcji polskiej pod Gromadzkie Rady Narodowe w Szczurowej, Biel- tytułem „Godziny nadziei”. czy i Zaborowie, gdzie uchwały te są w pełnym Sala kina Bałtyk podczas uroczystej sesji wypeł- toku realizacji. Podstawowym jednak warunkiem niona była do ostatniego miejsca radnymi obu rad, realizacji programu w zakresie melioracji jest delegacjami zakładów pracy i bardzo licznie przyby- zorganizowanie się zainteresowanych rolników łymi obywatelami miasta i powiatu. Uroczysta sesja w spółki wodne. Dobrze zorganizowane spółki transmitowana była przez Radiowęzeł Powiatowy. wodne ułatwiają organizację robót inwestycyjnych W gromadach odbywają się uroczyste sesje Gro- i gwarantują odpowiednią konserwację obiektów madzkich Rad Narodowych połączone z występami melioracyjnych. Obecnie działa na terenie powiatu miejscowych zespołów ludowych, młodzieży szkol- 18 spółek wodnych. Najlepiej pracującą spółką nej i młodzieży przebywającej na koloniach letnich. wodną, o której trzeba dodać, że należą do niej Radośnie obchodzili Lipcowe Święto mieszkańcy same kobiety, jest spółka wodna w Łoponiu, która Tymowej, po raz pierwszy zabłysło tam światło zdrenowała już 112 hektarów gruntów, w bieżą- elektryczne. Jest to osiemdziesiąta wieś powiatu cym roku drenuje dalszych 111 hektarów i posiada brzeskiego zelektryfikowana w okresie siedemna- już dokumentację na zdrenowanie do końca 1963 stolecia Polski Ludowej, powód do radości i dumy roku wszystkich gruntów na terenie swojej wsi. całego naszego powiatu Dobrze pracują również spółki wodne w Masz- kienicach, Wróblowicach, Dębnie, Szczurowej, Obrady III sesji Woli Dębińskiej i w Gwoźdźcu. Słabiej natomiast Powiatowej Rady Narodowej w Czchowie, Biskupicach Melsztyńskich, Uszwi, Wczoraj obradowała w Brzesku, III w tej kadencji, Tymowej, Wesołowie i Iwkowej. W przygotowaniu sesja Powiatowej Rady Narodowej. Zasadniczym są dalsze plany robót wodno-melioracyjnych dla tematem obrad było sprawozdanie Wydziału Rol- 15-tu wsi i 19 projektów na kompleksowe rozwiąza nictwa i Leśnictwa Prezydium Powiatowej Rady nie melioracji oraz 10 projektów na drenowanie. Narodowej z realizacji uchwał VI Plenum Komi- W bieżącym roku prowadzone są inwestycyjne tetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii roboty melioracyjne na ogólną sumę 15 mln..750 Robotniczej – w sprawie podniesienia produkcji tys. złotych. Z poważniejszych robót wymienić rolnej. Sprawozdanie na ten temat wygłosił kie- można drenowanie gruntów ornych w Łoponiu, rownik Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa, mgr Sta- Maszkienicach i Szczurowej oraz regulację potoku nisław Maj. Jak wynika ze sprawozdania, główne Zelina Jurkowska w Jurkowie, Rudzanki w Fali- zadanie wprowadzenia w życie uchwał VI Plenum szewicach i Uszewki w Morzyskach. Nadto jeszcze spadło z natury rzeczy na gromadzkie rady naro- w tym roku prowadzone są roboty nad usuwaniem dowe. Odbyły one specjalne sesje, na których pod- skutków zeszłorocznej powodzi, jak umocnienie, jęto uchwały nakreślające zadania na swoim tere- względnie podwyższenie wałów Uszwicy, Wisły nie, zmierzające do podniesienia produkcji rolnej. i Dunajca,. Prace te będą kosztowały przeszło 28 Gromadzkich Rad Narodowych podjęło 4,5 mln. złotych. Te i inne prace melioracyjne oraz uchwały dotyczące organizowania kursów rol- konserwacyjne wymagają oczywiście bardzo znacz- niczych, Zespołów Przysposobienia Rolniczego nych nakładów pieniężnych i materiałowych.

48 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Niestety w wielu gromadach obiekty melio- nasienny oraz plany nasienne dla każdej gromady. racyjne z braku konserwacji ulegają w poważnej Plany te wychodzą z założenia, że należy dostar- mierze zniszczeniu. Tak jest w Bielczy, Borzęci- czyć gospodarstwom rolnym odpowiednią ilość nie, Wał Rudzie, w Przyborowie i w innych groma- kwalifikowanego materiału siewnego, aby każde dach. Osobny problem stanowi rozmyślne niszcze- gospodarstwo co 4 lata dokonało wymiany ziarna nie urządzeń wodnomelioracyjnych np. w rejonie siewnego i sadzeniaków. Wytypowano w powiecie Szczurowej rolnicy wypasają bydło i gęsi na wałach 2.502 gospodarstwa reprodukcyjne, które zostały Wisły, Grabki i Uszwicy. W Borzęcinie kopie się w okresie wiosennym zaopatrzone w materiał doły w międzywalu Uszwicy i pobiera piasek i glinę. siewny i sadzeniaki. Wymiana sąsiedzka żyta W Zabawie wypasa się bydło na skarpach Kisieliny i pszenicy powinna rozpocząć się natychmiast po i systematycznie niszczy rogatki na wałach. Szkody omłotach i odbywać się pod kontrolą gromadz- wyrządzane corocznie w urządzeniach melioracyj- kich rad narodowych, komisji rolnych i tereno- nych szacuje się na około 200 tys. złotych. Oczy- wej służby rolnej. Kontrola ta jest tym bardziej wiście, w interesie wszystkich rolników, gromadz- potrzebna, że gospodarstwa reprodukcyjne otrzy- kie rady narodowe powinny podjąć zdecydowaną mywać będą premie w wysokości 30 złotych za walkę ze wszystkimi szkodnikami urządzeń melio każdy kwintal wymienionego zboża i 7 złotych za racyjnych. O ile, w zakresie melioracji przy ogrom- kwintal wymienionych sadzeniaków. nym nakładzie środków finansowych, powiat nasz W myśl uchwał Gromadzkich Rad Narodowych ma poważne osiągnięcia, to innym problemem nie wszystkie Prezydia GRN zostały zobowiązane do rozwiązanym dotychczas, jest sprawa zmelioro- organizowania brygad ochrony roślin, zorganizowania i zagospodarowania pastwisk gromadzkich. wania systematycznej walki z chwastami, ochrony Poza terenem Szczurowej i Zaborowia, gdzie w tym sadów. W powiecie powołano 83 brygady ochrony kierunku dokonano już poważnych prac, na pozo- roślin – w tym 10 młodzieżowych. Brygady te prze- stałym terenie, sprawa ta napotyka na poważne szkolono na specjalnych trzydniowych kursach. trudności, Szereg pastwisk gromadzkich w po- W ich dyspozycji pozostawała aparatura motorowa wiecie nie posiada w dalszym ciągu planów zago- marki Trojak oraz odzież ochronna. Dobrze praco- spodarowania i użytkowania. Sołtysi, sprawujący wały brygady w: Borzęcinie, Tymowej, Złotej, nato- nadzór nad mieniem gromadzkim, są bezradni miast słabo w Przybysławicach i Iwkowej. Pozostałe wibec rabunkowej gospodarki na pastwiskach gro- brygady ochrony roślin w liczbie 77 są zorganizo- madzkich. W tym stanie rzeczy pastwiska te nie wane przy kółkach rolniczych, a tam, gdzie takich stanowią prawie żadnej wartości użytkowej. Na nie ma, brygadą kieruje przodownik ochrony niektórych z nich prowadzone są roboty meliora- roślin. Szereg brygad pracowało dobrze – szczegól- cyjne, względnie zagospodarowanie pomelioracyjne nie w Bielczy, Zabawie, Jasieniu, Brzesku, Porąbce np. w Buczu, Mokrzyskach, Zaborowie, Woli Prze- Uszewskiej, Zakliczynie, Gnojniku, Tymowej. Słabo mykowskiej, Szczurowej, Rząchowej, Borzęcinie pracujące brygady ochrony roślin to brygady w: i Dębinie Zakrzowskiej. Jest to jednak wciąż za Strzelcach Wielkich, Szczurowej, Lewniowej, Woli mało w stosunku do potrzeb. Większość zebrań Przemykowskiej, Sufczynie, Czchowie i w Górce. wiejskich, z braku zrozumienia własnego interesu, W Jadownikach natomiast w ogóle nie zorganizo- ustosunkowuje się nieprzychylnie do zagospodaro- wano takiego zespołu. Brygady posługiwały się apa- wywania pastwisk gromadzkich. ratami motorowymi marki Chmiel i opryskiwaczami. Tam, gdzie sołtysi i zebrania wiejskie niewła- Na terenie powiatu znajduje się pokaźna ilość tego ściwie gospodarują na pastwiskach gromadzkich, sprzętu, na większą niż dotąd skalę przeprowadzono winny one być przejmowane w zarząd przez wła- w bieżącym roku chemiczną walkę z chwastami. Nie ściwe gromadzkie rady narodowe. mogła ona skutecznie się rozwinąć, z powodu braku W dalszej części sprawozdanie Wydziału Rol- potrzebnej ilości aparatury motorowej, braku czę- nictwa i Leśnictwa Prezydium PRN w Brzesku, ści zamiennych, a także niedostatecznego jeszcze złożone na wczorajszej sesji PRN, informuje o re- zrozumienia u pewnej części rolników – szczególnie alizacji planów nasiennych – powiatowego i gro- w południowej części powiatu. Jednak w niektórych madzkich, zagadnieniu walki z chwastami i szkod- gromadach rolnicy docenili ten skuteczny sposób nikami roślin, sprawie hodowli i bazy paszowej, walki z chwastami np. w Szczurowej, Zaborowie, współpracy rad narodowych z kółkami rolniczymi, Marcinkowicach, a także w Zakliczynie. Natomiast zagadnieniu Rozwoju Funduszu Rolnictwa i budo- słabo stosowano tę metodę walki z chwastami w Po- wie agronomówek w powiecie. rąbce Iwkowskiej, Jasieniu, Szczepanowie, Uszwi, Innym, ważnym czynnikiem wzrostu produk- Przyborowie, Dołach, Charzewicach i w Brzesku. cji rolnej, na które wytyczne VI Plenum kładą Również słabe wyniki uzyskano w zwalczaniu specjalny nacisk jest nasiennictwo. W myśl tych szkodników drzew owocowych. Poddano opry- wytycznych opracowany został powiatowy plan skowi ledwie około 15% drzew w naszych sadach.

49 Jan Burlikowski

Uchwały Gromadzkich Rad Narodowych ciu o Fundusz Rozwoju Rolnictwa zaplanowano poświęciły wiele uwagi sprawie zabezpieczenia wybudowanie do 1965 roku osiemnastu agronomó- bazy paszowej, a w szczególności zwiększeniu are- wek. Sześć pierwszych jest już w budowie, a to w: ału upraw kukurydzy. Ich wysiłek w wykonaniu Zakliczynie, Biskupicach Melsztyńskich, Wojniczu, planów był jednak nierównomierny. W rezultacie Zaborowie, Szczurowej i Borzęcinie – oddane będą plan uprawy kukurydzy w skali powiatu nie został jeszcze w bieżącym roku do użytku. W przyszłym wykonany, chociaż w niektórych gromadach prze- roku wybudowane zostaną agronomówki w Za- widziany obszar pod uprawę kukurydzy został bawie i Gnojniku. Oczekuje się, że po obsadzeniu poważnie przekroczony jak np. w Zakliczynie, stanowisk fachowymi agronomami spełniać oni

Wielkiej Wsi, Tymowej, Dębnie. Słabo natomiast będą istotną rolę w rozwoju rolnictwa na terenie zrealizowano plan upraw kukurydzy w: Bielczy, gromady. Tyle informacji zawierało sprawozdanie Iwkowej, Łysej Górze, w Zaborowie, Jasieniu Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa na temat realiza- a najsłabiej w Jadownikach. cji uchwał VI Plenum Komitetu Centralnego Pol- Szczególną rolę w podniesieniu produkcji rol- skiej Zjednoczonej Partii Robotniczej złożone na nej mają Kółka Rolnicze. Gromadzkie Rady Naro- sesji Powiatowej Rady Narodowej. Dopełnieniem dowe w uchwałach swoich dużo miejsca poświęciły tego sprawozdania była rzeczowa i dobra dyskusja zagadnieniu współpracy z Kółkami Rolniczymi radnych, zakończona odpowiednią uchwałą. w tym zakresie. W okresie po VI Plenum przepro- Zanim nastąpiła dyskusja, zabrał głos przewod- wadzono na terenie całego powiatu poważną pracę niczący Komisji Rolnictwa i Leśnictwa Powiato- organizacyjną w celu wzmocnienia już istniejących wej Rady Narodowej, Julian Wróbel, który w ob- oraz zorganizowania nowych we wsiach, w których szernym koreferacie ustosunkował się w imieniu dotychczas ich nie było. W chwili obecnej na liczbę Komisji do wygłoszonego sprawozdania. 107 wsi, istnieje 90 Kółek Rolniczych, zrzeszają- Jako pierwszy zabrał głos radny Stanisław cych ponad 2 tysiące czterystu członków. Kółka Kowalczyk. Stwierdził on, że jego zdaniem rady Rolnicze dysponują poważnymi sumami z Fundu- narodowe zbyt mało jeszcze udzielają pomocy szu Rozwoju Rolnictwa, który ma bardzo istotny kółkom rolniczym. Potrzebne są stałe kontakty wpływ na intensyfikację rolnictwa. Wystarczy ich przedstawicieli z członkami kółek rolniczych stwierdzić, że w okresie obecnej pięciolatki prze- i wszechstronna pomoc, bowiem zarządzenia widziane są wpływy Funduszu Rozwoju Rolnic- pisemne nie są wystarczające. twa w wysokości 64 milionów 350 tysięcy złotych. Podobnie wypowiedział się następny mówca, Szereg Kółek Rolniczych należycie wykorzystuje radny Józef Krzyżak. Uważa on, że należy orga- poważne kwoty na zakup maszyn, budowę garaży, nizować wspólne posiedzenia prezydiów rad naro- agronomówek. Do takich należą Kółka Rolnicze dowych i zarządów kółek rolniczych z udziałem w Porąbce Iwkowskiej, Zabawie, Szczepanowie, przodujących chłopów, aby mogli podzielić się Przybysławicach, Jurkowie. Szereg Kółek nie swoimi spostrzeżeniami i osiągnięciami w pracy. potrafi jednak wykorzystać środków przeznaczo- Jako pilną do załatwienia sprawę uważa potrzebę nych na mechanizację rolnictwa z Funduszu Roz- budowy garaży na maszyny, których coraz większą woju Rolnictwa. Źle pod tym względem pracują ilość posiadają już teraz kółka rolnicze. Kółka w: Iwkowej, Woli Radłowskiej, Grabnie, Dęb- Radny inż. Franciszek Stopa podkreślił jak nie, Jadownikach, Szczurowej, Borzęcinie. Mimo, duże znaczenie, dla podniesienia produkcji rolnej iż w powiecie jest wiele Kółek Rolniczych, które ma oświata rolnicza. Chcąc postawić rolnictwo na w słabym stopniu wykorzystują Fundusz Rozwoju odpowiednim poziomie, trzeba zacząć od oświaty Rolnictwa – mechanizacja na terenie powiatu rolniczej, a przede wszystkim od przygotowania rozwija się pomyślnie. Mamy obecnie dwa Kółka młodzieży do zawodu rolnika. Radny uważa, że Rolnicze, posiadające po 4 ciągniki wraz z zesta- cała młodzież po ukończeniu szkoły podstawo- wem maszyn, trzy Kółka Rolnicze posiadające po wej, o ile nie będzie nadal kształcić się w szkołach trzy ciągniki, siedem po 2 ciągniki i 17 po jednym średnich i zawodowych, obowiązkowo powinna się ciągniku. Łącznie na terenie powiatu mamy w 29 przygotować do zawodu rolnika w Szkołach Przy- Kółkach Rolniczych 48 ciągników wraz z zestawem sposobienia Rolniczego. Poddał następnie krytyce maszyn, umożliwiających wykonanie prac polo- dotychczasową walkę z chwastami, stwierdzając wych i transportowych. Kółka posiadają 24 agre- na podstawie przykładów, że jest ona niedosta- gaty omłotowe oraz cały szereg innych maszyn, jak teczna. Również negatywnie wypowiedział się kosiarki, żniwiarki, kopaczki, maszyny czyszczące o stanie gospodarki na pastwiskach gromadzkich, oraz sprzęt ochrony roślin. Szereg Kółek planuje które powinny stanowić poważne uzupełnienie zakupić dalsze zestawy maszyn wraz z ciągnikami. bazy paszowej. Pastwiska te winny być przejęte Zachodzi też konieczność organizowania przez przez gromadzką radę narodową w zarząd, wszę- Kółka Rolnicze warsztatów naprawczych. W opar- dzie tam gdzie są źle zarządzane. Przyznał, że

50 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 dużo już zrobiono odnośnie sąsiedzkiej wymiany PZPR w części dotyczącej zadań Gromadzkich Rad zboża siewnego i sadzeniaków – ale w tej dziedzi- Narodowych w dziedzinie rozwoju rolnictwa. nie jest jeszcze bardzo wiele do zrobienia. 3. Mając na uwadze, że szereg zebrań wiejskich Ciekawe było wystąpienie radnej Zofii Kleszcz nienależycie zarządza mieniem gromadzkim ze z Łoponia, która mówiła o pracy spółki wodnej szkodą dla produkcji rolnej i hodowlanej, zaleca się w tej wsi. Okazuje się, że wielkie osiągnięcia, jakie Gromadzkim Radom Narodowym, aby w opar- posiada ta wieś w zakresie melioracji i drenowania ciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów gruntów, są dziełem właśnie miejscowej spółki wod- z dnia 24.VI.1958 r. w sprawie zarządu mieniem nej, pracami której kierują same kobiety. Nawet gromadzkim i trybu jego zbywania (Dz. U. Nr 42 przewodniczącym spółki wodnej jest kobieta, poz.201), przejęły źle zarządzane mienie gromadz- właśnie radna Kleszcz. Zaproponowała ona, aby kie we własny zarząd. organizować wycieczki chłopów na tereny zmelio- 4. Doceniając znaczenie potrzebnej wiedzy rowane celem przekonania się o korzyściach z me- rolniczej – Powiatowa Rada Narodowa zobowią- lioracji i o tym, co potrafią zrobić same kobiety. zuje Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Radny Józef Nowak polemizuje z tymi przed- aby poprzez Wydział Rolnictwa i Leśnictwa oraz mówcami, którzy twierdzili, że rady narodowe inne zainteresowane Wydziały, Gromadzkie Rady nie pomagają kółkom rolniczym, zaznacza, że jed- Narodowe rozwinęły szeroką działalność na rzecz nak większość rad gromadzkich, a również radni objęcia szkoleniem w ramach przysposobienia rol- powiatowi współpracują z kółkami rolniczymi. niczego jak największą liczbę młodzieży wiejskiej, Przemawiało jeszcze wielu radnych – wszystkie która ukończyła szkołę podstawową, a nie prze- wystąpienia cechowała rzetelna troska o dalszy szła do szkół średnich, względnie zawodowych. rozwój rolnictwa w powiecie brzeskim. Równocześnie Powiatowa Rada Narodowa zwraca W podjętej następnie uchwale Powiatowej Rady się z wnioskiem do Rady Ministrów o wprowadze- Narodowej w Brzesku czytamy: nie w trybie art.15 ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. – Uchwały VI Plenum KC PZPR w dziedzinie o rozwoju systemu oświaty i wychowania/Dz. U. wzrostu produkcji rolnej uaktywniły w poważnym Nr 32 poz.160/na terenie powiatu brzeskiego obo- stopniu rady narodowe w powiecie brzeskim dla wiązku kształcenia zawodowego w zakresie szkoły wykonania zadań wynikających z tych uchwał. przysposobienia rolniczego młodzieży w wieku Poprzez odbycie w tych sprawach sesji GRN, do lat 18-tu, nie uczęszczającej do innych szkół, zebrań wiejskich, prac komisji rolnej, opracowa- a związanej z rolnictwem. nie planów gromadzkich, uzyskano już poważne 5. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej oraz osiągnięcia odnośnie wzrostu produkcji rolnej Gromadzkie Rady Narodowe rozwiną szeroką i hodowli, co na skutek dotkliwej klęski powodzi działalność odnośnie zakładania spółek wodnych, w roku 1960 jest tym bardziej ważne; rozwijania planów melioracji i konserwacji oraz – Mimo niewątpliwych osiągnięć w dziedzinie ochrony urządzeń melioracyjnych i wodnych. podniesienia produkcji rolnej – istnieją dalsze, nie 6. Zalecić Gromadzkim Radom Narodowym, wykorzystane możliwości powiększenia produkcji aby na najbliższych sesjach wysłuchały wyczerpu- rolnej poprzez konsekwentne realizowanie uchwał jących sprawozdań Prezydium z realizacji przez VI Plenum KC PZP w powiązaniu z uchwałami gromadzkie rady narodowe uchwał VI Plenum VIII Plenum o podstawowych kierunkach dalszego K.C PZPR. Ponadto, mając na uwadze zacieśnie- rozwoju działalności rad narodowych, a w szcze- nie współpracy gromadzkich rad narodowych gólności zadań w dziedzinie rozwoju rolnictwa. z kółkami rolniczymi, zobowiązać Prezydia Gro- W tym celu Powiatowa Rada Narodowa na pod- madzkich Rad Narodowych do zorganizowania stawie art.3 ust.2 pkt,3 i art.19 ust.1 pkt.1 ustawy okresowych narad w gromadach z udziałem Komi- z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych sji Rolnictwa i Prezydium oraz zarządów Kółek (Dz. U. Nr 5 poz.16) uchwala: Rolniczych działających na terenie danej gromady, 1. Zobowiązuje się Prezydium Powiatowej Rady celem których to narad będzie analizowanie prze- Narodowej, aby poprzez Wydział Rolnictwa i Le- biegu postępu produkcji rolnej na tle obowiązują- śnictwa dopilnowało Prezydia Gromadzkich Rad cych planów, oraz podejmowanie wniosków co do Narodowych odnośnie konsekwentnego wykona- dalszych czynności w tym względzie. Narady te nia uchwał Gromadzkich Rad Narodowych w spra- winny odbywać się przynajmniej raz na kwartał. wie realizacji uchwały VI Plenum KC PZPR. 7. Zobowiązać Gromadzkie Rady Naro- 2. Wydział Rolnictwa i Leśnictwa udzieli Pre- dowe do wyciągnięcia wniosków w stosunku do zydium Gromadzkich Rad Narodowych wszelkiej Prezydiów, które nie realizują uchwał Gromadz- pomocy fachowej odnośnie wykonania uchwał Gro- kich Rad Narodowych, podjętych w miesiącu listo- madzkich Rad Narodowych oraz we wszystkich padzie 1960 r. zadaniach wynikających z uchwał XIII Plenum KC

51 Jan Burlikowski

Uroczystość wręczenia odznaczeń W części artystycznej wystąpili uczniowie państwowych byłym partyzantom Liceum Ogólnokształcącego z deklamacjami oko- We wrześniu 1961 roku w Brzesku odbyła się uro- licznościowych utworów, a młodzież z ogniska czystość wręczenia odznaczeń państwowych byłym muzycznego z występem muzycznym. Uroczystość partyzantom, uczestnikom Ruchu Oporu. W świe- wręczenia odznaczeń państwowych byłym uczest- tlicy Browaru Okocim zgromadzili się odznaczeni, nikom Ruchu Oporu zorganizowana przez Oddział przedstawiciele władz i organizacji, młodzież ZBOWiD-u i Ligę Przyjaciół Żołnierza w 22-gą i obywatele miasta. Przybyli też oficerowie jed- rocznicę najazdu Hitlera na Polskę i początku nostki wojskowej z Tarnowa oraz z Niepołomic. krwawej okupacji, zrobiła na jej uczestnikach duże Po odegraniu hymnu państwowego przez orkiestrę wrażenie. „Nigdy więcej wojny” – „nigdy więcej Browaru, przybyłych na tę uroczystość powitał takiego września” – oto słowa, które wszystkim przewodniczący Oddziału Ligi Przyjaciół Żołnierza obecnym zapadły głęboko w serca. w Brzesku – dyrektor Mirosław Chmielewski. Z kolei przewodniczący Oddziału brzeskiego Związku Udana impreza Bojowników o Wolność i Demokrację – dyrektor sportowo-rozrywkowa Adam Dzierwa nakreślił historię Ruchu Oporu na We wrześniu 1961 r. odbyła się w Brzesku Woje- terenie naszego powiatu oraz opowiedział o stratach, wódzka Spartakiada – Festyn Pracowników Handlu jakie mieszkańcy ponieśli w czasie wojny i okupacji. i Spółdzielczości – zorganizowana przez Związek Dekoracji odznaczeniami państwowymi doko- Zawodowy Pracowników Handlu i Spółdzielczości, nał przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Powszechną Spółdzielnię Spożywców w Brzesku Narodowej w Brzesku – Tadeusz Bałys. przy współpracy Powiatowego Komitetu Kultury Krzyże Partyzanckie otrzymali: Fizycznej. W tej imprezie sportowo-rozrywkowej • Jan Curyło zam. w Warysiu gromada Bielcza, wzięło udział jedenaście zespołów, w skład któ- • Władysław Pajda – również z tej samej miej- rych wchodziło 69 zawodniczek i 91 zawodników. scowości, W części rozrywkowej wzięło udział kilka zespołów • Mieczysław Garlicki z Brzeska, artystycznych. Mimo niepewnej pogody, na sta- • Jakub Giza zamieszkały w Kwikowie, dion przybyła spora liczba widzów, a w tym wiele • Franciszek Gofron zamieszkały w Szczurowej, osób przybyłych z terenu całego województwa. • Szymon Knap zamieszkały w Przyborowie, Po otwarciu Spartakiady przez Przewodniczą- • Jan Kowarski z Wał Rudy, cego Zarządu Okręgu Związku Zawodowego Pra- • Franciszek Kuczek z Marcinkowic, cowników Handlu i Spółdzielczości rozpoczęły się • Jan Kuliś z Brzeska, zawody w konkurencjach trójbój lekkoatletyczny, • – Stanisław Kuliś z Borzęcina Dolnego, turniej siatkówki mężczyzn i kobiet, strzelanie • Stanisław Maj z Jagniówki, gromada Borzęcin, z broni sportowej mężczyzn i kobiet, kolarskie • Jan Wóźniak z Przybysławic, zawody terenowe dla mężczyzn. A oto wyniki: • Franciszek Wróbel zamieszkały w Szczurowej, Medal Zwycięstwa i Wolności otrzymał Jan Trójbój – kobiet Lewniowski zamieszkały w Brzesku, 1. Wanda Węgiel – PSS Tarnów – 167 pkt Po uroczystym akcie dekoracji do odznaczo- 2. Alina Szkaradek – MHD Nowy Sącz – 162 pkt. nych przemówił w serdecznych i gorących słowach 3. Zofia Mirowska – PSS Brzeszcze – 149 pkt. Przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Trójbój – mężczyzn Narodowej – Tadeusz Bałys, dziękując za ich ofiar- 1. Jan Jeziorowski – PSS Brzesko – 222 pkt. ność w walce z okupantem oraz składając życzenia 2. Zbigniew Doda – PSS Brzesko – 168 pkt. pomyślności im osobiście oraz ich rodzinom. 3. Roman Rudnik – PSS Brzesko – 163 pkt. W imieniu odznaczonych przemówił obywatel Franciszek Kuczek. Złożył on władzom Polski Turniej siatkówki: Ludowej podziękowanie za wysokie odznaczenia kobiety: mężczyźni: oraz podzielił się z obecnymi na tej uroczystości 1. PSS Myślenice 1. PSS Tarnów wspomnieniami o udziale Batalionów Chłopskich 2. PSS Brzesko 2. „SPOŁEM” Kraków w walce z okupantem – a w szczególności o zna- 3. PZGS Tarnów 3. PZGS Brzesko nej na całym świecie akcji zwanej „III – ci Most”, 4. PSS Nowy Sącz 4. PSS Myślenice której zadaniem było przyjęcie samolotu alianc- kiego oraz odprawienie tego samolotu z częściami Kolarstwo na torze 4000 metrów: niemieckiej rakiety V2 na pokładzie. Opowieść ta 1. Józef Kanownik 7 min. 28 sek. wzruszyła wszystkich obecnych na sali. Odznaczo- 2. Józef Kukułka 7 min. 35 sek.7 nym oraz przedstawicielom władz i wojskowym 3. Tytus Żurek 8 min. 4,5 sek. młodzież wręczyła kwiaty. Wszyscy PZGS Brzesko

52 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Strzelectwo Należy coś przy tej okazji napisać o pierwszej kobiety: w powiecie agronomówce. Otóż jest to budynek wg. 1. Wiesława Głuszak MHD Nowy Sącz projektu typowego i prezentuje się bardzo przy- 2. Irena Wojtas PSS Brzesko jemnie. Przy budynku mieszkalnym, w którym ma 3. Waleria Czajka PSS Nowy Sącz też pomieszczenie pracownia, znajduje się budynek gospodarczy, a w jego sąsiedztwie jest działka mężczyźni: uprawowa. Pierwszym agronomem jest Matylda 1. Michał Wojtas PSS Brzesko Nowak. Wspólnie z Gromadzką Radę Narodową 2. Tadeusz Nakielny PSS Brzesko oraz miejscowymi i okolicznymi rolnikami będzie 3. Józef Adamczyk MHD Nowy Sącz ona pracować nad podniesieniem produkcji rolnej w tym rejonie. W punktacji ogólnej: 1 miejsce PSS Brzesko 19 pkt Zagraniczne wojaże 2 miejsce PSS Tarnów 15 pkt zespołu Kamionka 3 miejsce PSS Myślenice 9 pkt Znany w powiecie brzeskim i cieszący się dużą 3 miejsce PZGS Brzesko 9 pkt sympatią Zespół Regionalny Pieśni i Tańca Zakła- 4 miejsce „SPOŁEM Kraków 6 pkt dów Ceramicznych Kamionka z Łysej Góry, pod 4 miejsce MHD Nowy Sącz 6 pkt kierownictwem dyrygenta Józefa Wróbla, wyjechał 5 miejsce PSS Nowy Targ 1 pkt na 10-cio dniowy pobyt do Włoch. Zespół uczestni- 5 miejsce PSS Brzeszcze 1 pkt czyć będzie w międzynarodowym festiwalu zespo- 5 miejsce PSS Nowy Sącz 1 pkt łów regionalnych organizowanych w miejscowości Desenzano del Garda. Dodać należy, że w ubiegłym W godzinach popołudniowych w Pawilonie oko- roku Zespół Kamionka na tym festiwalu zdobył cimskim odbyły się występy zespołów artystycz- III miejsce. Kamionce towarzyszą gorące życze- nych. Między innymi występował zespół góralski nia mieszkańców powiatu – zdobycia w tym roku działający przy Gminnej Spółdzielni Samopomoc pierwszego miejsca. Chłopska w Kamienicy, powiat Limanowa. Rozda- nie nagród oraz zabawa taneczna dopełniły boga- Brzesko uczciło pamięć ofiar tego programu Wojewódzkiej Spartakiady i Fe- II wojny światowej stynu Pracowników Handlu i Spółdzielczości. W 22 rocznicę napaści Hitlera na Polskę i wybuchu drugiej wojny światowej Brzesko uczciło pamięć Święto plonów w Zakliczynie ofiar tej wojny. Na ulicy Browarnej uformował W Zakliczynie odbyły się we wrześniu 1961 r. uro- się pochód, który otwierała kompania honorowa czystości dożynkowe połączone z oddaniem do Wojska Polskiego. W pochodzie kroczyły delegacje użytku pierwszej w powiecie brzeskim agrono- z wieńcami i sztandarami, harcerze i inne organi- mówki. Na uroczystość przybyli: poseł z naszego zacje młodzieżowe. Po przejściu głównymi ulicami okręgu, Maria Honkowicz, sekretarz Komitetu miasta, pochód udał się na cmentarz wojskowy. Do Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robot- licznie zgromadzonych obywateli miasta przemówił niczej, Jan Jaśkowiec, wiceprzewodniczący Pre- przewodniczący Oddziału Powiatowego Związku zydium Powiatowej Rady Narodowej, Karol Gro- Bojowników o Wolność i Demokrację, Adam chola, delegacja Instytutu Odlewnictwa z Krakowa Dzierwa. Między innymi przypomniał on zebranym w ramach łączności miasta ze wsią, młodzież oraz przebieg kampanii wrześniowej na Ziemi Brze- liczni mieszkańcy gromady Zakliczyn. skiej, która przyniosła naszemu narodowi morze Uroczystość odbyła się na rynku, gdzie witał krwi, łez i cierpień, ogromne zniszczenia mate- wszystkich przybyłych gospodarz dożynek – prze- rialne. Przywołał również we wspomnieniach cięż- wodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej w Zakli kie lata okupacji. „Nigdy więcej faszyzmu – nigdy czynie – Franciszek Piękosz. Dalsza część uroczysto- więcej wojny” – wołał mówca. Następnie przy głu- ści odbyła się przy nowo wybudowanej agronomówce. chym łoskocie werbli, odbył się uroczysty apel pole- W swoim wystąpieniu poseł Maria Honkowicz głych. Wspólną mogiłę ofiar drugiej wojny świa- mówiła o wielkim znaczeniu oświaty rolniczej, towej pokryły liczne wieńce i wiązanki kwiatów. przyczyniającej się do podniesienia plonów i rozwoju życia kulturalnego i społecznego na wsi. Pokaz bydła w Brzesku Wręczenie wieńców dożynkowych i występy 6 września 1961 r. rozpoczął się w Brzesku dwu- artystyczne młodzieży szkolnej i Zespołu Ludo- dniowy II Wojewódzki Pokaz Hodowlany bydła wego Związku Młodzieży Wiejskiej oraz zabawa zarodowego rasy nizinnej czarno-białej z krakow- taneczna dopełniły uroczystości Święta plonów sko – miechowskiego ośrodka hodowlanego. Ten w Zakliczynie. ciekawy pokaz zorganizowany jest przez specjalny

53 Jan Burlikowski komitet powołany przy Wydziale Rolnictwa i Le- W wyniku oceny próby technicznej pierwsze śnictwa Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i drugie miejsca uzyskali traktorzyści Józef Jedy- w Krakowie. nak i Kazimierz Grzesik po 204 punkty. Pokaz bydła odbywa się na terenie Rolniczych III miejsce uzyskał Tadeusz Bernacki – 196 Zakładów Doświadczalnych Wyższej Szkoły Rolni- punktów, czej w Brzesku tj. przy ulicy Mickiewicza. IV – traktorzysta Michał Kieć – 195 punktów, Piękne okazy buhajów, krów i jałówek prezen- V – traktorzysta Jan Dziekanowski 182 towane były na konkursie przez liczne państwowe punkty, gospodarstwa hodowlane oraz zespoły hodowlane VI – traktorzysta Augustyn Mucha – 171 punktów, indywidualnych rolników. Łączna punktacja dla orki i próby technicznej Można było obejrzeć materiał hodowlany przyniosła następujące wyniki: Zakładu Doświadczalnego Wyższej Szkoły Rolni- I miejsce traktorzysta Józef Jedynak – 748 czej w Okocimiu, Państwowych Gospodarstw Una- punktów, sieniana z Zagórzyc i z Zabierzowa, Gospodarstw II – traktorzysta Michał Kieć – 743 punkty, Państwowych w Brzeziu, Palanowicach, Instytutu III – traktorzysta Kazimierz Grzesik – 714 Zootechniki Zakładów Doświadczalnych w Podlip- punktów, kach, Państwowego Gospodarstwa Osielec (powiat IV – traktorzysta Tadeusz Bernacki – 682 Oświęcim) i z innych gospodarstw państwowych. punkty, Wśród zespołów indywidualnych gospodarzy V – traktorzysta Augustyn Mucha 645 punktów, wyróżnił się zespół wychowu cieląt z Zabawy (powiat VI – traktorzysta Jan Dziekanowski – 643 punkty, Brzesko), a także podobne zespoły ze wsi Gawłów Oczywiście były nagrody, które wręczył zwycięz- (powiat Bochnia), Szczepanowice (powiat Miechów), com przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Pasięka Otwinowska (powiat Dąbrowa Tarnowska). – Kierownik Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa mgr W pierwszym dniu pokazu, w godzinach ran- Stanisław Maj. Pierwszą nagrodę, radioodbiornik nych, nastąpiło wprowadzenie materiału hodowla- „Romans”, otrzymał traktorzysta Józef Jedynak nego, jego komisyjne ważenie i wycena. W drugim – Kółko Rolnicze w Łoniowej, drugą nagrodę, dniu o godzinie 10-tej, nastąpiło oficjalne otwarcie adapter walizkowy, otrzymał traktorzysta Michał pokazu, ogłoszenie wyników konkursu i wręczenie Kieć – Technikum Rolnicze w Wojniczu, trzecią hodowcom nagród. zaś nagrodę – zegarek ręczny z dewizką otrzymał traktorzysta Kazimierz Grzesik – Kółko Rolnicze Konkurs orki traktorowej w Porębie Spytkowskiej. W październiku 1961 r. na terenie Gospodarstwa Wszyscy traktorzyści otrzymali od Komitetu Doświadczalnego Wyższej Szkoły Rolniczej w Oko- po komplecie książek z zakresu mechanizacji rol- cimiu odbył się konkurs orki traktorowej. Do kon- nictwa, ofiarowanych im przez Zarząd Powiatowy kursu zgłosili się traktorzyści z Kółek Rolniczych, Związku Młodzieży Wiejskiej w Brzesku. Wspólny Państwowego Ośrodka Maszynowego w Dębnie obiad zakończył ten bardzo pożyteczny konkurs. oraz Technikum Rolniczego w Wojniczu. Specjalna Dodać należy, że w wyniku uzyskanych rezulta- Komisja dokonała oceny w dwóch konkurencjach: tów, Komitet Organizacyjny wytypował zdobywcę • orki traktorowej pierwszego miejsca, traktorzystę Józefa Jedynaka • próby technicznej z Kółka Rolniczego w Łoniowej, do wzięcia udziału W wyniku przeprowadzonej oceny jakości orki w podobnym konkursie zorganizowanym na szcze- po zsumowaniu punktów blu wojewódzkim. I miejsce uzyskał traktorzysta Michał Kieć z Technikum Rolniczego w Wojniczu 548 punktów, Uroczysta akademia z okazji II – traktorzysta Józef Jedynak Kółko Rolnicze 44 rocznicy Października, w Łoniowej 544 punkty, 13 października w sali kina Bałtyk odbyła się III – traktorzysta Kazimierz Grzesik Kółko uroczysta akademia z okazji 44 rocznicy Wiel- Rolnicze Poręba Spytkowska 510 punktów, kiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej. IV – traktorzysta Tadeusz Bernacki Kółko Rol- W Prezydium zajęli miejsca: I sekretarz Komitetu nicze Poręba Spytkowska 486 punktów, Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robot- V – traktorzysta Augustyn Mucha Kółko Rol- niczej – Wacław Pajda, sekretarze Komitetu: Jan nicze w Bielczy, uzyskał punktów 474, Jaśkowiec i Józef Duśko, sekretarz Powiatowego VI – miejsce uzyskał traktorzysta Jan Dzie- Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, kanowski z POM-u w Dębnie, który zdobył 461 Mieczysław Garlicki, Przewodniczący Powiato- punktów, wego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, Piotr Mleczko, sekretarz Prezydium Powiatowej

54 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Rady Narodowej, Stanisław Kulinowski, przewod- W szczególności do zadań Komitetów Wiejskich niczący Miejskiej Rady Narodowej, Władysław Frontu Jedności Narodu należy: Grodkowski, przedstawiciele organizacji społecz- – współpraca z radami narodowymi, kółkami nych i młodzieżowych oraz zakładów pracy. rolniczymi i innymi organizacjami działającymi na Akademii przewodniczył przewodniczący wsi w zakresie rozwoju rolnictwa, Powiatowego Zarządu Towarzystwa Przyjaźni Pol- – propagowanie i realizacja Społecznego Fun- sko-Radzieckiej, Franciszek Zięcina. Po odegraniu duszu Budowy Szkół Tysiąclecia, przez orkiestrę hymnu państwowego, referat oko- – organizowanie wspólnie z radami narodo- licznościowy wygłosił sekretarz Komitetu Powia- wymi i sołtysami czynów społecznych w dziedzinie towego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej budowy dróg, obiektów komunalnych i kultural- – Jan Jaśkowiec. Następnie został wyświetlony nych, podnoszenie estetyki wsi oraz zapewnienie film pod tytułem „Tu żył Lenin”. realizacji i racjonalnego wykorzystania funduszu gromadzkiego, Z żałobnej karty – współdziałanie z sołtysami i radnymi w reali- 16 listopada 1961 r. w godzinach rannych zmarł zacji uchwał podejmowanych na sesjach rad naro- w Brzesku w wieku 78 lat emerytowany inspektor dowych, powiatowy Państwowego Zakładu Ubezpieczeń – organizowanie wspólnie z organizacjami spo- – Tomasz Sroka. Zmarły przez długie lata praco- łecznymi życia kulturalnego i społecznego miesz- wał na stanowisku inspektora powiatowego PZU kańców wsi, poprzez propagandę i organizację czy- w Brzesku, w tym czasie, jak również po przejściu telnictwa książki, prasy, na emeryturę, wiele czasu i sił poświęcał pracy – organizowanie odczytów, pogadanek i zajęć społecznej. Był łowczym powiatowym, Prezesem szkoleniowych o tematyce rolniczej, politycznej Zarządu Powiatowego Związku Ochotniczych prawnej i innej, Straży Pożarnych i piastował szereg innych funk- – organizowanie spotkań sprawozdawczych cji społecznych. Do ostatniej chwil swego życia był i informacyjnych z radnymi i posłami oraz przed- zawsze czynny, dając wzór młodym swoją sumien- stawicielami innych organów władzy ludowej, nością i punktualnością. Za zasługi w pracy społecz- – inspirowanie kontroli społecznej nad działalno- nej odznaczony był dwukrotnie Krzyżami Zasługi. ścią wiejskich placówek handlowych i usługowych, Śmierć tego zacnego i szanowanego człowieka Tak więc Miejskie Komitety Frontu Jedności wywołała powszechny żal i współczucie dla rodziny. Narodu mają poważne zadania, gdyż na naszych wsiach jest jeszcze dużo do zrobienia. Wiele poży- Na wsi powstają Wiejskie Komitety tecznych inicjatyw, wysuniętych przez poszcze- Frontu Jedności Narodu gólne osoby, przepada z wielką szkodą dla miej- Na terenie całego powiatu przeprowadzona jest kam- scowego społeczeństwa, tylko dlatego, że nie miał pania powoływania Wiejskich Komitetów Frontu tych inicjatyw kto zorganizować i przeprowadzić. Jedności Narodu. Powoływanie tych komitetów Zaradzić temu mają właśnie Wiejskie Komitety poprzedzone było posiedzeniami Gromadzkich Komi- Frontu Jedności Narodu. One każdą zdrową inicja- tetów Frontu Jedności Narodu, na których nakre- tywę podejmą i przeprowadzą. Idzie tylko o to, aby ślono plan działania w tej sprawie i dokładnie zapo- w skład Komitetów weszli najbardziej aktywni dzia- znano się z zadaniami Wiejskich Komitetów FJN. łacze, wyrobieni społecznie i politycznie, cieszący VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej się autorytetem i zaufaniem mieszkańców wsi. Zjednoczonej Partii Robotniczej, wytyczając kie- Liczbę członków Komitetu Frontu Jedności runki działania rad narodowych, wskazało na wiel- Narodu ustała Gromadzki Komitet Frontu Jedno- kie znaczenie dla dalszego rozwoju, politycznej, ści Narodu w zależności od wielkości wsi. Liczba społecznej i gospodarczej roli Komitetów Frontu ta może wynosić od 7 – 15 członków. Jedności Narodu. Uchwały VIII Plenum zalecają W skład Wiejskich Komitetów winni wchodzić również utworzenie Wiejskich Komitetów Frontu przedstawiciele organizacji podstawowych Polskiej Jedności Narodu. Potrzeba ich utworzenia wynika Zjednoczonej Partii Robotniczej, Kół Zjednoczo przede wszystkim z konieczności zapewnienia nego Stronnictwa Ludowego, Związku Młodzieży więzi rad narodowych i innych organów władzy Wiejskiej, Kółek Rolniczych, Kół Gospodyń Wiej- ludowej ze społeczeństwem oraz dalszego rozwi- skich, radni z danych wsi, sołtysi oraz cieszący jania czynnej postawy szerokich rzesz ludności się szacunkiem ludności, chłopi i przedstawi- w zakresie: rozwoju rolnictwa, życia społeczno- ciele inteligencji wiejskiej, jak nauczyciele, agro politycznego, kulturalnego itp. Stąd też Komitety nomowie i inni. Również wskazanym jest, aby do Wiejskie Frontu Jedności Narodu winny być ośrod- Komitetów Wiejskich wchodzili również aktywni kami inicjatywy i koordynacji wszelkich społecznie społecznie robotnicy, pracujący w zakładach pracy, pożytecznych poczynań ludności wiejskiej. a mieszkający na wsi. Wiejskie Komitety Frontu

55 Jan Burlikowski

Jedności Narodu pracować będą w oparciu o plany odbiorczych majątku zniesionych gromad oraz akt pracy, które będą podane do wiadomości wszyst- i dokumentów. kim mieszkańcom wsi. Tak więc liczba jednostek podziału adminis- W powiecie powołanych zostało już szereg Wiej- tracyjnego, wynosząca w dniu 1 stycznia 1955 r. skich Komitetów, które jak na początek, dobrze w powiecie brzeskim 41 – zmniejszona zostaje do 24. sobie radzą, a niektóre mają już bardzo dobre Zniesienie słabych ekonomicznie gromad – wyniki pracy. niektóre z nich w chwili utworzenia liczyły niewiele ponad tysiąc mieszkańców i połączenie ich Zmiany w podziale dministracyjnym w silniejsze ekonomicznie jest bardzo na czasie. Z dniem 1 stycznia 1962 r. wchodzi w życie, po Tylko silne jednostki, o należytej obsadzie kad- zatwierdzeniu przez Radę Ministrów, uchwała rowej, zdolne będą sprostać obecnie i w przyszłości Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie coraz większym zadaniom w zakresie zaspakaja- w sprawie zmian w podziale administracyjnym nia potrzeb ludności pod względem gospodarczym, powiatów. Uchwała ta dotyczy również podziału socjalnym i kulturalnym. Większe gromady mają administracyjnego powiatu brzeskiego. niewątpliwie lepsze warunki i silniejsze zaplecze Zniesionych zostaje 7 gromad, utworzona gospodarcze dla wszechstronnego rozwoju. będzie jedna gromada, a w dwu innych dokonane będą małe zmiany terytorialne. I tak, zniesione zostają następujące gromady: Bielcza, a jej obszar włączony zostaje do gromady Biadoliny Szla- checkie, gdyż siedziba dotychczasowej gromady Biadoliny Radłowskie zostaje przeniesiona do wsi Biadoliny Szlacheckie, gromada Filipowice, a jej Mapa powiatu obszar zostaje podzielony: wsie Filipowice, Ruda Kameralna do gromady Zakliczyn, zaś wieś Piaski brzeskiego Drużków do gromady Czchów. Obszar zniesionej gromady Marcinkowice włączony zostaje do gromady dotychczasowej Wał Ruda, z równoczesnym przeniesieniem siedziby do wsi Zabawa. Stąd gromada ta, będzie się od nazwy miejscowości nazywała Zabawa. Zniesione zostają w dalszej kolejności gromady: Mokrzyska i Przyborów, przy czym obszar gromady Mokrzyska, w całości włącza się do gromady Szczepanów, zaś z gromady Przyborów do Szczep- anowa przyłączona zostaje wieś Przyborów, a wieś Rudy Rysie do gromady Szczurowa. Ze zniesionej gromady Sufczyn włącza się wsie: Sufczyn i Perła do gromady Dębno, natomiast wieś Łopoń do Wojnicza. Zniesione zostają w całości gromady Bisku- pice Melsztyńskie i Tymowa, z obydwu tych gromad zostaje utworzona nowa gromada z siedzibą w Jurkowie. Zniesiona zostaje gromada Poręba Spytkowska, a obszar tej gromady włączony zostaje do gromady Okocim. Dwie inne zmiany dotyczą wyłączenia z gromady Szczurowa wsi Kopacze Wielkie i włączenie jej do gromady Zaborów oraz przeniesienia siedziby Gromadzkiej Rady Narodowej w Olszowej do Paleśnicy i w związku z tym następuje zmiana nazwy tej gromady na – Paleśnica. Prace związane z wprowadzeniem w życie powyższej uchwały są w pełnym toku. Obecnie dokonuje się niezbędnych czynności zdawczo –

Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Pierwsza sesja Gromadzkiej duje się wieś Biskupice Melsztyńskie w naszym Rady Narodowej w Jurkowie powiecie. Biskupicom przyznano nagrodę w wyso- 8 stycznia 1962 r. w nowo utworzonej gromadzie kości 50.000 złotych. Wśród wsi, które uzyskały II Jurków odbyła się pierwsza sesja Gromadzkiej miejsce, znajduje się Wał-Ruda z naszego powiatu. Rady Narodowej. Jak wiadomo z dniem 1 stycz- Wieś ta otrzymała dyplom. nia br. w miejsca zniesionych gromad: Biskupice O wykorzystaniu nagrody zadecyduje Pre- Melsztyńskie i Tymowa utworzona została gro- zydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Jurko- mada Jurków. W skład tej Gromadzkiej Rady wie, w porozumieniu z Gromadzkim Komitetem Narodowej weszli wszyscy radni tych dwóch Higienizacji Wsi, uwzględniając postulaty ludno- gromad. Obecnie Gromadzka Rada Narodowa ści, w pierwszym rządzie przeznaczając powyższą w Jurkowie liczy więc 51 członków. Na sesję przy- kwotę na najpilniejsze potrzeby komunalne. była duża liczba radnych. Nic dziwnego, chodziło Okazuje się, że warto dbać o estetyczny wygląd, o wybór nowego Prezydium a także o załatwienie dobry stan sanitarny gospodarstw w całej wsi, pierwszych podstawowych spraw organizacyjnych, bo to i przyjemne i pożyteczne. Konkurs winien od których w dużym stopniu zależy dalsza praca. być zachętą dla innych wsi naszego powiatu, aby Sesję zwołało Prezydium Powiatowej Rady w roku 1962 jak najwięcej wsi wzięło w nim udział. Narodowej. Przybył na nią przewodniczący Prezy- dium – Tadeusz Bałys, który w swoim zagajeniu Planowanie gospodarcze w gromadach stwierdził, że w miejsce dwóch słabych ekonomicz- W styczniu i lutym 1962 r. po raz pierwszy Gro- nie gromad powstała jednostka silniejsza, zdolna madzkie Rady Narodowe podjęły uchwały o pię- osiągnąć lepsze wyniki pracy. cioletnim planie rozwoju gospodarczego gromady. Po wyborze przewodniczącego obrad w oso- Było to niewątpliwie poważne wydarzenie w życiu bie Franciszka Urygi i sekretarza obrad w oso- każdej gromady. Podjęcie tych uchwał, poprzedzone bie Henryka Goryla, przewodniczący Prezydium było intensywnymi pracami nad przygotowaniem Powiatowej Rady Narodowej wygłosił referat projektów tych planów. Od właściwego ich opraco- o zadaniach gromadzkich rad narodowych w świe wania zależy bowiem dalszy rozwój gromad i po- tle dotyczącej ich ustawy. Następnie Gromadzka szczególnych miejscowości. W czasie przygotowa- Rada Narodowa w głosowaniu tajnym wybrała nia projektów i uchwalania planów gospodarczych, Prezydium. Przewodniczącym Gromadzkiej Rady nie pominięto bardzo ważnego zagadnienia, a mia- Narodowej w Jurkowie został b. przewodniczący nowicie licznych postulatów i wniosków ludności, GRN w Biskupicach Melsztyńskich, Franciszek wysuniętych w toku kampanii wyborczej, gdyż Uryga. Członkami Prezydium zostali radni: Michał w ten sposób ludność wskazała na istotne własne Piechnik z Jurkowa, Tadeusz Górski z Tworkowej potrzeby. Dużej pomocy przy opracowaniu i uchwa- i Henryk Goryl z Tymowej. laniu planów gospodarczych udzieliło Prezydium Dla poszczególnych dziedzin swej działalności Powiatowej Rady Narodowej przy pomocy pracow- Gromadzka Rada Narodowa wybrała 4 komisje, ników odpowiednio w sprawach zorientowanych. a mianowicie: Finansów i Budżetu, Rolnictwa i Zao Nadto pomocy udzieliły właściwe Komisje PRN. patrzenia Ludności, Kultury i Spraw Socjalnych i Mienia Gromadzkiego. Nadto wybrano Komisję Epidemia grypy Mandatową oraz 1 komisję niestałą: Regulami- W styczniu 1962 r. również i powiat brzeski dotknęła nową. Gromadzka Rada Narodowa w Jurkowie wyjątkowo groźna epidemia grypy. Absencja pracow- uchwaliła plan pracy na rok 1962. Między innymi ników w biurach na skutek licznych zachorowań zajmie się ona działalnością Gminnej Spółdzielni jest duża. Niektóre szkoły zostały zamknięte. Rów- pod względem zaopatrzenia ludności w potrzebne nież zamknięty został dla odwiedzających Szpital towary, sprawą stanu bezpieczeństwa w gromadzie, Powiatowy. współpracy z kółkami rolniczymi w zakresie starań o podniesienie produkcji rolnej, sprawami oświaty Usługi w powiecie brzeskim i kultury oraz innymi aktualnymi sprawami wsi. Dnia 27 lutego br. odbyła się sesja Powiatowej Rady Narodowej, która obradowała nad zagadnieniem Wieś Biskupice Melsztyńskie zaopatrzenia ludności w towary przemysłowe i spo otrzymała I nagrodę żywcze oraz nad rozwojem usług w naszym powie- Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej przy- cie. Oto niektóre dane dotycząca tego zagadnienia. znało nagrody dla wsi, które uzyskały najlepsze Zasadniczy rozwój usług i rzemiosła nastąpił wyniki w międzywiejskim konkursie czystości, u nas od roku 1956. W tym bowiem roku wydano zorganizowanym przez Wojewódzki Komitet 51 kart rzemieślniczych, a do roku 1960 ilość usłu- Higienizacji Wsi. Wśród szeregu wsi województwa gowych zakładów rzemieślniczych wzrosła ogółem krakowskiego, którym przyznano I miejsce, znajdo 331 punktów. W roku 1960 opracowano w na-

59 Jan Burlikowski szym powiecie, jako w eksperymentalnym powie- – 3 punkty wulkanizacyjne w Szczurowej, cie w skali wojewódzkiej, perspektywiczny plan Borzęcinie i Wojniczu, rozwodu usług na lata 1961-1965. Plan ten przewi- – 10 punktów kowalskich, duje podział powiatu na 7 mikroregionów z ośrod- – 1 zakład instalacyjny w Brzesku. kami w Brzesku, Szczurowej, Zabawie, Borzę- Największą trudnością w uruchomieniu wielu cinie, Wojniczu, Zakliczynie i Czchowie. W tych z wymienionych punktów jest brak lokali. mikroregionach przewiduje się uruchomienie tylu punktów usługowych, ażeby potrzeby ludności w zakresie usług były zaspokojone w dostatecznym Dzień Kobiet stopniu. Planuje się uruchomienie 389 punktów Z okazji Dnia Kobiet z pozdrowieniami i życzeniami usługowych do 1965 r., czyli razem z dotychcza- pod adresem kobiet w naszym powiecie wystą- sowymi, będziemy mieli w naszym powiecie 720 pił Komitet Powiatowy PZPR z odezwą tej treści: punktów usługowych przy zatrudnieniu 985 osób. Przypadający na 1961 r. plan uruchomienia 50 nowych punktów usługowych, wykonano ze Zarząd Powiatowy Ligi Kobiet znaczną nadwyżką, bo zorganizowano 150 punk- Zarząd Powiatowy Kół Gospodyń Wiejskich tów. W obecnej chwili działa 485 punktów usłu- w Brzesku gowych, w tym 84 punktów uspołecznionych w branżach: włókienniczej i naprawy odzieży – 35 Z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet Komi punktów, metalowej – 86 punktów, skórzanej – 50 tet Powiatowy PZPR w Brzesku, przesyła wszyst punktów, budowlanej – 74 punktów, w innych bran- kim kobietom powiatu zrzeszonym w Lidze Kobiet, żach – 37 punktów. W zakresie usług rolniczych Kołach Gospodyń Wiejskich – gorące i serdeczne działa 287 punktów. Celem pełniejszego zaspoko- pozdrowienia. jenia potrzeb ludności, uruchomić należałoby jesz- Życzymy Wam drogie Towarzyszki i Obywatelki cze w bieżącym roku następujące nowe punkty: dużo szczęścia w życiu osobistym i rodzinnym, oraz – uspołeczniony zakład ślusarsko-samochodowy dalszych sukcesów w Waszej trudnej pracy dla w Czchowie przy Zakładzie Doskonalenia Rzemiosła, dobra i rozkwitu naszej Ojczyzny Polski Ludowej – uspołeczniony zakład krawiecki w Wojniczu, – w walce o pokój i socjalizm. – usługowy punkt suszenia owoców w Iwkowej, – usługowy punkt naprawy wiecznych piór Sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR w Brzesku, (Jan Jaśkowiec) – punkt fryzjerski w Borzęcinie, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej – punkty wypożyczalni maszyn rolniczych w Brzesku przez te Gminne Spółdzielnie, które dotychczas tych wypożyczalni nie uruchomiły, a to: GS Borzę- cin, Czchów, Zakliczyn, Wojnicz i Iwkowa, Do wszystkich kobiet w powiecie brzeskim – wypożyczalnię sprzętu gospodarstwa domowego przy GS Okocim, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej z oka – wypożyczalnię sortowników do ziemniaków zji Międzynarodowego Dnia Kobiet przesyła Wam przy GS Czchów, Iwkowa, Dębno, serdeczne pozdrowienia. – punkt szklarski w Szczurowej, Kobiety w naszym powiecie, w warunkach jakie – punkt optyczny w Brzesku, stworzyła Polska Ludowa, działają skutecznie – punkt repasacji pończoch i punkt dziewiarski i owocnie w wielu dziedzinach życia politycznego, w Brzesku, społecznego i zawodowego. Poza tym zachodzi konieczna potrzeba urucho- Toteż Waszą pracę władze oceniają bardzo mienia jeszcze: wysoko, gdyż służy ona rozwojowi narodowej kul – 10 punktów murarskich, tury i gospodarki oraz przyczynia się do wzrostu – 10 punktów usługowych ciesielskich, dobrobytu szerokich mas naszego społeczeństwa. – 10 punktów usługowych zduńskich, Obok serdecznych pozdrowień – Prezydium – 4 punkty usługowe fryzjerskie w Łysej Górze, Powiatowej Rady Narodowej przesyła kobietom Borzęcinie, Zabawie i Czchowie, w powiecie brzeskim życzenia dalszych osiągnięć – 2 punkty usługowe zegarmistrzowskie w pracy zawodowej i społecznej oraz szczęścia w ży w Szczurowej i Zakliczynie, ciu rodzinnym i osobistym. – 1 pralnię w Brzesku, – 3 punkty krawiectwa damskiego, dziecięcego Brzesko, dnia 8 marca 1962 r. Tadeusz Bałys w Szczurowej, Wojniczu i Zakliczynie Przewodniczący Prezydium PRN

60 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

IX Ogólnopolski konkurs twa Ludowego, Mieczysław Garlicki. Obecnym recytatorski w powiecie brzeskim na naradzie przedstawiono plan sieci szkół ośmio- Dnia 18 marca w Brzesku odbyły się eliminacje do letnich w powiecie, uchwalony na ostatniej sesji IX Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego. Powiatowej Rady Narodowej. W tej imprezie artystycznej i oświatowo-kultural- Wiele miejsca poświęcono sprawie realizacji nej wzięło udział ogółem 88 recytatorów, w tym, Społecznego Funduszu Budowy Szkół. Wszyscy w kategorii amatorów 18 i w kategorii młodzieży zebrani jednomyślnie postanowili przystąpić do szkół średnich 70-ciu. współzawodnictwa z innymi powiatami o zdobycie Konkurs poprzedzony był eliminacjami śro- pierwszego miejsca w województwie krakowskim, dowiskowymi, a mianowicie: w Liceum Ogólno- co daje szansę na nagrodę w wysokości 3 milionów kształcącym w Brzesku wystąpiło 28 recytatorów, złotych na potrzeby zwycięskiego powiatu. w Technikum Ekonomicznym w Brzesku – 17, Następnym punktem narady była sprawa walki w Technikum Rolniczym w Wojniczu – 12 i Zasad- z gruźlicą bydła. Akcja ta, prowadzona będzie na niczej Szkole Rzemiosł Artystycznych – 13. Z mło- terenie całego powiatu przy dużym zaangażowaniu dzieży pozaszkolnej przystąpiło do konkursu 10 sił i środków finansowych, co ma doprowadzić do recytatorów z zespołu świetlicowego w Łoniowej wyeliminowania z hodowli bydła chorego na gruź- i 8 z zespołu świetlicowego w Dołędze. licę. Akcja ta musi się spotkać z pełnym uznaniem Środowiskowe komisje konkursowe zakwalifi- ludności, gdyż jak wiadomo, obok dużych strat kowały na eliminacje powiatowe 31 uczestników, gospodarczych, chore na gruźlicę bydło stanowi w tym spośród młodzieży szkół średnich 23 i z wiej duże niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego. skich zespołów – 8 recytatorów. Trzecim, bardzo ważnym tematem narady były W wyniku eliminacji powiatowych, które odbyły sprawy pełnej realizacji wszystkich finansowych się w Brzesku, komisja konkursowa skierowała na zobowiązań, podatku gruntowego, składki PZU eliminacje wojewódzkie 4 recytatorów a to: Fryde- i innych. rykę Muchę z Liceum Ogólnokształcącego w Brze- Rzeczowe i pozytywne wypowiedzi świadczyły sku, Janinę Boduch z Technikum Ekonomicznego o poważnym potraktowaniu przez obecnych na w Brzesku, Danutę Inglot z Liceum Ogólnokształ- naradzie wszystkich poruszonych spraw. cącego w Brzesku i Marię Wojewodę z Zasadniczej Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Łysej Górze. III Narada kierowników Wydziałów miejsca zajęły: Alicja Kluska z zespołu świetlico- Organizacyjno-Prawnych wego w Łoniowej i Maria Kukułka z Technikum 18 kwietnia odbyła się w Brzesku narada kierow- Ekonomicznego w Brzesku. ników Wydziałów Organizacyjno -Prawnych Pre- Komisja konkursowa wyróżniła: Barbarę Bier- zydiów Powiatowych Rad Narodowych z terenu nat z Liceum Ogólnokształcącego w Brzesku, Emi- województwa krakowskiego. Na naradę przybyli lię Klimek i Walentynę Kalinowską z Zasadniczej z Krakowa: kierownik Wydziału Organizacyjno- Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Łysej Górze Prawnego Prezydium WRN – Stanisław Łyczkow- oraz Elżbietę Bacę z Technikum Ekonomicznego ski, kierownik Oddziału Inspekcji i Instruktażu w Brzesku. – Lewicki, oraz kierownik Oddziału Organizacji Należy podkreślić szczególnie dobre przygoto- – Zdzisław Rzymek. W naradzie uczestniczył rów- wanie zespołu recytatorskiego Zasadniczej Szkoły nież sekretarz Prezydium Powiatowej Rady Naro- Rzemiosł Artystycznych w Łysej Górze, który dowej – Stanisław Kulinowski. działa pod kierunkiem mgr Andrzeja Bruchnal- Tematem narady było zagadnienie inspek- skiego. Podobnie można ocenić pracę zespołu recy- cji i instruktażu w prezydiach rad narodowych tatorów z Liceum Ogólnokształcącego w Brzesku, niższego stopnia. Sprawozdanie dotyczące tego którym opiekowała się mgr Helena Bereziuk. problemu złożył kierownik Referatu Inspekcji i Instruktażu Wydziału Organizacyjno-Prawnego Narada przewodniczących Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brze- Gromadzkich Rad Narodowych sku – Bolesław Woda. i sołtysów Podczas przerwy w obradach kierownicy 20 marca odbyła się w Brzesku narada przewod- Wydziałów zwiedzili studio Radiowęzła, intere- niczących Gromadzkich Rad Narodowych oraz sując się żywo jego wyposażeniem i warunkami sołtysów z terenu całego powiatu. W naradzie pracy oraz osiągnięciami i trudnościami Komitetu wzięli udział: przewodniczący Prezydium Powia- Redakcyjnego. towej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys, zastępca przewodniczącego, Karol Grochola, sekretarz Uroczyste obchody Święto Pracy Prezydium, Stanisław Kulinowski oraz sekretarz Tegoroczne uroczystości Święta Pracy – 1 Maja Powiatowego Komitetu Zjednoczonego Stronnic- miały charakter podniosły i uroczysty, a zarazem

61 Jan Burlikowski radosny, co wypływało z poczucia dobrze speł Brzesko – dworzec kolejowy – Mokrzyska oraz linię nionego obowiązku. W przeddzień, w wypełnio- Brzesko – Uszew. Udogodnienia komunikacyjne nej do ostatniego miejsca sali kina Bałtyk odbyła spotkały się z uznaniem mieszkańców. się Pierwszomajowa Akademia, na której referat okolicznościowy wygłosił sekretarz Komitetu Wybrano delegata Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robo na Polski Kongres Pokoju tniczej w Brzesku – Jan Jaśkowiec. W Szczurowej odbyło się zebranie aktywu, mło- W dniu 1 Maja, w godzinach rannych ulicami dzieży i społeczeństwa tej gromady, na którym miasta przeciągały pochody młodzieży i organiza- wybrano delegata z powiatu brzeskiego na Polski cji, pracowników zakładów pracy ze sztandarami, Kongres Pokoju w Warszawie. Został nim znany flagami i transparentami. O godzinie 10-tej na w powiecie działacz, przewodniczący GRN w Szczu- placu Kazimierza Wielkiego rozpoczął się trady- rowej, radny WRN, członek ZSL – Ignacy Gargul. cyjny, pierwszomajowy wiec. Po odegraniu hymnu Zebrani wysłuchali z dużym zainteresowaniem państwowego, przemówienie wygłosił pierwszy referatu prelegenta WK FJN o sytuacji między- sekretarz Komitetu Powiatowego Polskiej Zjedno- narodowej i znaczeniu ruchu pokojowego, a na czonej Partii Robotniczej, Wacław Pajda. Polskiej zakończenie uchwalili rezolucję potępiającą kno- klasie robotniczej i wszystkim pracującym, życze- wania przeciwko pokojowi, popierającą inicjatywę nia pierwszomajowe w imieniu Zjednoczonego Związku Radzieckiego w sprawie całkowitego i po- Stronnictwa Ludowego przekazał poseł Ziemi wszechnego rozbrojenia oraz wzywającą całe spo- Brzeskiej – dr Franciszek Mleczko. łeczeństwo powiatu brzeskiego do dalszych wysił- Po wiecu odbyły się występy zespołów arty- ków na rzecz utrwalenia pokoju. stycznych młodzieży szkolnej oraz występ Zespołu Pieśni i Tańca Kamionka z Łysej Góry. Mimo Pożyteczna działalność Banku dokuczliwego zimna, na wiec przybyło około 4 Spółdzielczego w Brzesku tysiące osób. Odbyte z początkiem czerwca Walne Zgromadze- Po południu na stadionie Okocimskiego Klubu nie Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowej Sportowego odbyły się liczne imprezy sportowe „Bank Spółdzielczy” w Brzesku było okazją do – w tym zawody piłki nożnej Wisła I b Kraków podsumowania osiągnięć tej pożytecznej instytu- – Okocimski Klub Sportowy, zakończone zwycię- cji, Jak wynikało ze sprawozdania, ilość książeczek stwem Wisły w stosunku 2:0. Bardzo dużo osób oszczędnościowych stale rośnie: od 112 w roku bawiło się na ludowej zabawie tanecznej w Pawi- 1959 do 2.055 w roku 1961. Rośnie też systema- lonie okocimskim. tycznie suma wkładów. Na koniec roku ubiegłego W tym roku zwracała uwagę piękna i nowocze- wynosiła ona 4.700 tys. zł. W maju bieżącego roku sna dekoracja miasta oraz nowo założone kwiet- saldo wkładów oszczędnościowych wynosiło ponad niki, szczególnie przed kinem oraz przed dworcem 5 mln. zł., co stanowi 81 procent planu rocznego. kolejowym. Pożyteczną działalność Banku Spółdzielczego można ocenić również na podstawie wysokości udzie- Poseł Tadeusz Gede w Brzesku lonych kredytów. I tak, w roku 1957 udzielono poży- 2 czerwca 1962 r. przybył do Brzeska i spotkał czek z funduszów państwowych na sumę 2.485 tys. się z aktywem powiatowym poseł Tadeusz Gede, zł., zaś w roku 1961 na sumę 5.400 tys. zł. Z fundu- I zastępca przewodniczącego Komisji Planowania szów własnych Bank udzielił pożyczek w roku 1957 Gospodarczego przy Radzie Ministrów. Spotkanie w wysokości 658 tys. zł. zaś w roku 1961 – 3.800 odbyło się w sali Miejskiej Rady Narodowej, wzięli tys. zł. Wzrosła poważnie liczba członków: z 3.831 w nim udział przedstawiciele organizacji politycz- w roku 1957 do 5.598 w roku 1961. Odpowied- nych i gospodarczych, władz państwowych oraz nio wzrósł fundusz zasobowy i udziałowy Banku. aktyw z terenu całego powiatu. Omawiano bie- Bank Spółdzielczy w Brzesku swoją działalno- żące sprawy, w szczególności aktualne potrzeby ścią obejmuje 1 miasto i 32 wsie. Ciekawie przed- naszego terenu jak: budowę wodociągów, gazyfika stawia się liczba książeczek oszczędnościowych cję, budowę szpitala powiatowego, potrzeby w za- i stan wkładów w poszczególnych miejscowościach. kresie elektryfikacji itd. Spotkanie upłynęło w bar- W Brzesku np. książeczek oszczędnościowych jest dzo serdecznej i życzliwej atmosferze. 466, w Jadownikach 200, w Okocimiu 119, ale w Sterkowcu tylko 9, w Niedźwiedzy 10, w Szcze- Wprowadzenie panowie 16. Stan wkładów oszczędnościowych komunikacji podmiejskiej ma dla członków zasadnicze znaczenie. Daje Ban- Z dniem 1 czerwca Państwowa Komunikacja kowi możność poszerzenia działalności kredytowej Samochodowa uruchomiła od dawna postulowaną z funduszów własnych, tak co do ilości, jak i wyso- komunikację podmiejską na następujących liniach: kości kredytów oraz przedłużenia czasu ich spłaty.

62 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Właśnie dzięki wzrostowi sumy wkładów, Bank w roku 1961, mógł udzielić z funduszów własnych 140 pożyczek po 10 tys. zł. Obecnie są realizowane pożyczki spłacalne w ciągu 3 lat. Skrócił się wydatnie czas oczekiwania na pożyczkę. Walne Zgromadzenie delegatów dokonało podziału nadwyżki. Po przekazaniu statutowych sum na fundusz zasobowy i na dalszy rozwój spół- dzielni, przyznano odpowiednie sumy na budowę szkół Tysiąclecia, na budowę Domu Chłopa, obozy harcerskie i na cele kulturalno-oświatowe. Stały rozwój Banku Spółdzielczego w Brzesku jest wynikiem, jak to powiedział jeden z dyskutantów, 16 czerwca 1962 roku – otwarcie Księgarni Domu Książki dużego zaufania, jakim chłopi darzą te tak poży- w Brzesku. Druga od lewej, Hanna Mortkowicz-Olczakowa. teczną i potrzebną instytucję. Wpisała ona w dniu otwarcia bezladowej księgarni w Brzesku do Kroniki Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej: „W dzień Powódź otwarcia tak pięknej, nowoczesnej księgarni w Brzesku, ja, 5 czerwca o godz.5.30 Powiatowy Komitet Prze- dziecko księgarskie wychowane w księgarni moich rodziców, czuję ciwpowodziowy zarządził alarm powodziowy się bardzo wzruszona i szczęśliwa. Każda placówka kulturalna, we wszystkich miejscowościach w rejonie rzeki daleka od stołecznych ośrodków, jest dla mnie potwierdzeniem Uszwicy, a więc w gromadach Gnojnik, Uszew, prawdy, w którą wierzę, prawdy o rozwoju i znaczeniu, o pięknej Borzęcin, Szczurowa, Zaborów. Równocześnie twórczej ekspansji literatury i sztuki”. w rejonie Dunajca zarządzone zostało pogotowie powodziowe. Na skutek dalszych opadów wody w Dunajcu zaczęły niebezpiecznie podnosić się tak, że około godziny 16-tej zarządzono alarm również w rejonie Dunajca, a więc w gromadach Czchów, Zakliczyn, Wielka Wieś, Wojnicz, Charzewice i Jurków. W okolicy Wesołowa Dunajec wystąpił z brzegów, zalewając okoliczne pola. Niebezpieczna sytuacja wytworzyła się w Lu- sławicach koło Zakliczyna, gdzie wylała rzeczka Paleśnianka. Ewakuowano do Zakliczyna 5 rodzin wraz z dobytkiem. Przerwana we wczesnych godzinach rannych komunikacja na drodze Brzesko – Tymowa została wznowiona około godziny 8-mej, dzięki obniżeniu się poziomu wód. Jednakowoż od południa poziom wody w Uszwicy znowu zaczął się Brzesko – Rynek. Księgarnia Domu Książki. podnosić i w chwili obecnej w Uszwi szosa została zalana na wysokość około pół metra. W tej miej- Po południu odbył posiedzenie Powiatowy scowości woda odcięła 18 domów. Ewakuowano Komitet Pomocy Społecznej. Podjął on natych- inwentarz żywy w bezpieczne miejsca. miast niezbędne kroki dla udzielenia pierwszej Komitet Przeciwpowodziowy zarządził stałą pomocy ewakuowanym. Do Zakliczyna skierowano kontrolę wałów Dunajca i Wisły oraz Uszewki już paczki żywnościowe, zapomogi pieniężne i pa- i Uszwicy. Z przysiółka Brzezinka w okolicy Szczu- szę dla bydła. rowej zarządzono ewakuację kilku najbardziej zagrożonych gospodarstw. W miejscowościach Śmierć działacza partyjnego najbardziej zagrożonych przygotowano drużyny 12 sierpnia 1962 r. zginął tragicznie w nurtach ratunkowe wraz ze sprzętem. Dunajca, w Czorsztynie – znany i zasłużony dzia- Dziś, we wczesnych godzinach rannych na łacz partyjny były I sekretarz Komitetu Powia tereny objęte powodzią i zagrożone nią, udał się towego PZPR w Brzesku – Stanisław Migoń. przewodniczący Powiatowego Komitetu Prze- Ostatnio był słuchaczem szkoły partyjnej w Kato- ciwpowodziowego, przewodniczący Prezydium wicach. Miał lat 38. Powiatowej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys wraz W pogrzebie, który odbył się w Brzesku, wzięły z innymi członkami Komitetu, celem naocznego udział tysięczne rzesze mieszkańców miasta i po- zapoznania się z sytuacją i wydania stosownych wiatu, dając w ten sposób wyraz uznania dla zasług zarządzeń. Zmarłego, który cieszył się powszechną sympatią

63 Jan Burlikowski wszystkich bez wyjątku ludzi pracy. Nad mogiłą na wspólnej mogile poległych. Szczególnie wzru- przemawiał I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego szający był moment złożenia wiązanek kwiatów PZPR – Lucjan Motyka, oraz sekretarz KP PZPR przez najmłodsze dzieci szkolne, które w tym roku – Jan Jaśkowiec. po raz pierwszy przekroczą progi szkolne. Wieńce zostały również złożone przy pomniku Niezna- Z obrad Powiatowego Komitetu FJN nego Żołnierza i na symbolicznej mogile zamordo- 24 sierpnia 1962 r. obradował w Brzesku Powia- wanych w obozach i więzieniach członków Ruchu towy Komitet Frontu Jedności Narodu. Tematem Oporu z Brzeska i powiatu. obrad była sprawa przygotowania obchodów 23 Podobny przebieg miały również obchody przy rocznicy najazdu hitlerowskiego na Polskę oraz pomnikach poległych i miejscach straceń na tere- powołanie przewodniczącego Komitetu. Przewod- nie powiatu. W większych zakładach pracy odbyły niczącym Powiatowego Komitetu Frontu Jedno- się zebrania załóg, poświecone 23 rocznicy napa- ści Narodu został I sekretarz Komitetu Powiato- ści Hitlera na Polskę i wybuchu drugiej wojny wego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej tow. światowej. Eugeniusz Michoń. Komitet ustalił również program obchodów 23 Plon niesiemy, plon rocznicy najazdu hitlerowskiego na Polskę i wybu- Mimo niepewnej pogody na rynku w Zakliczynie, chu II wojny światowej. Przewiduje on: w drugą niedzielę września, zgromadziło się około • okolicznościowe zebrania pracowników w za- 1000 osób na gromadzkich dożynkach. Przybyły kładach pracy, a również zebrania wiejskie, na któ- delegacje poszczególnych wsi z wieńcami dożyn- rych prelegenci przypomną zebranym o tej rocz- kowymi, przedstawiciele organizacji politycznych nicy i przedstawią obecną sytuację polityczną, i społecznych, władz miejscowych oraz powiato- • dnia 1 września, to jest w sobotę, zorganizo- wych. Przybyli również przedstawiciele Instytutu wany zostanie przemarsz młodzieży z udziałem Odlewnictwa z Krakowa w ramach łączności mia- starszego społeczeństwa ulicami miasta na cmen- sta ze wsią. tarz wojskowy, gdzie nastąpi złożenie wieńców Po okolicznościowych przemówieniach nastąpił oraz odbędzie się wiec, moment składania wieńców dożynkowych. Otrzy- Uczczenie poległych będzie miało miejsce rów- mali je gospodarze powiatu i gromady: wiceprze- nież w kilku punktach naszego powiatu, mię- wodniczący Prezydium PRN – Karol Grochola, dzy innymi w Borzęcinie, Zaborowie i Wojniczu. przewodniczący GRN – Franciszek Piękosz, sekre- Młodzież harcerska uporządkuje groby poległych tarz KG PZPR – Eugeniusz Kukulski i przedstawi- i miejsca straceń. Na początku roku szkolnego, ciel Kółek Rolniczych – Julian Wróbel. w dniu 3 września, odbędą się we wszystkich szko- Oczywiście przy tej okazji nie obeszło się bez łach apele poświęcone tej rocznicy. stosownych przyśpiewek. Delegacja wsi Lusławice Powiatowy Zarząd Ludowych Zespołów Sporto- śpiewała pod adresem gospodarzy gromady i powych i Liga Przyjaciół Żołnierza zorganizują szta- wiatu: „... o nas mało dbacie, o telefon się staramy – fetę motorową, która uda się z naszego powiatu do wy nie pomagacie!” Jest to aluzja do niespełnionego Oświęcimia na zorganizowane tam uroczystości od trzech lat postulatu mieszkańców tej wsi o jej wojewódzkie. telefoniczne połączenie z najbliższą placówką pocz- tową. Postulat jak najbardziej słuszny, nie wyko- Obchody 23 rocznicy najazdu nany jednak dotąd przez Kierownictwo Nadzoru hitlerowskiego na Polskę w Brzesku Telekomunikacyjnego w Tarnowie, mimo zabie- Pod hasłem „nigdy więcej wojny, obozów śmierci gów ze strony władz miejscowych i powiatowych. i faszyzmu” odbyły się w Brzesku dnia 1 września Oglądano z dużym zaciekawieniem występy obchody związane z 23 rocznicą najazdu hitlerow- artystyczne zespołów młodzieżowych szkoły zawo- skiego na Polskę i wybuchu II wojny światowej. dowej, podstawowej oraz chóru żeńskiego przy Delegacje z wieńcami oraz tłumy mieszkańców miejscowej GS. Dożynki w Zakliczynie zakończyła miasta udały się w pochodzie na cmentarz woj- wesoła zabawa ludowa. skowy celem złożenia hołdu poległam i pomordowanym żołnierzom, partyzantom i ludności cywil- Dzień Kolejarza nej. Do bardzo licznie zebranych mieszkańców 9 września, również na terenie naszego powiatu, Brzeska przemówił przewodniczący Powiatowego obchodzono uroczyście Dzień Kolejarza. W dniu Komitetu Frontu Jedności Narodu, I sekretarz tym przybył z Krakowa do Brzeska pociąg spe KP PZPR – Eugeniusz Michoń. Przy dźwiękach cjalny, wiozący pracowników kolejowych i ich marsza żałobnego Chopina, przedstawiciele orga- rodziny. Na stadionie OKS odbyły się liczne nizacji politycznych i społecznych, władz państwo- imprezy sportowe, a po południu przygrywała wych, młodzieży i zakładów pracy złożyli wieńce orkiestra Polskiego Radia z Krakowa. W Pawilo-

64 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 nie okocimskim odbywała się zabawa taneczna. Przebieg akcji wczasów letnich O godzinie 20-tej pociąg turystyczny odjechał do dzieci i młodzieży na terenie Krakowa. powiatu brzeskiego w 1962 r. W bieżącym roku na terenie naszego powiatu było Pożar w Porębie Spytkowskiej zorganizowanych 18 kolonii dwuturnusowych, – wnioski działających w lipcu i sierpniu. W porównaniu 10 września, cała bliższa i dalsza okolica została więc z rokiem ubiegłym, mieliśmy o dwie więcej. wstrząśnięta olbrzymim pożarem, który nawie- Kolonie te zlokalizowane zostały w najładniej dził wieś Porębę Spytkowską, niszcząc w ciągu położonych miejscowościach naszego powiatu. krótkiego czasu 11 budynków wraz z całym dobyt- Ponadto Wydział Oświaty i Kultury zorganizował kiem. Serce się ściskało, gdy błyskawicznie roz- 5 półkolonii. Oprócz tego były obozy i stanice har- przestrzeniający się pożar obejmował płomieniami cerskie: kolonia – obóz zuchowy Komendy Hufca coraz to dalsze budynki. Na miejsce pożaru przy- ZHP w Piaskach Drużkowie, obóz drużyny Har- były liczne straże pożarne, ich zadanie było jednak cerskiej z Bielska Białej w Łękach i stanica harcer- bardzo trudne, bowiem na miejscu nie było wody. ska Komendy Hufca z Brzeska w Czchowie Pola- Gdy ogień trawił budynki, liczne motopompy były nie. Zorganizowano także 6 obozów wędrownych, bezczynne. Dopiero później zorganizowano dowóz w tym 4 przez Wydział Oświaty i Kultury, jeden wody z odległego potoku przy pomocy beczkowozu przez Zasadniczą Szkołę Rzemiosł Artystycznych i cystern, ale ogień już się dopalał. w Łysej Górze i przez Państwowy Dom Dziecka Od kilku lat szeroko popularyzuje się na wszelki w Jasieniu. Inną formę wczasów letnich stanowiły możliwy sposób hasło „w każdej wsi woda do celów wycieczki ze wsi do miasta, których odbyło się gaśniczych”, ale od wielu lat, gdy wybuchnie pożar, trzy: do Krakowa, Żywca i Katowic. okazuje się że brak jest wody. Nie inaczej było w Po- Łącznie z kolonii letnich korzystało 4.307 dzieci rębie Spytkowskiej. Ktoś powiedział kiedyś, że tj. o 263 dzieci więcej niż w roku ubiegłym. Z pół- pożar, tak jak złodziej – przychodzi nagle, wtedy gdy kolonii korzystało 300 dzieci tj. o 50 więcej niż nikt tego się nie spodziewa. I to chyba prawda..... w roku ubiegłym. Z obozów wędrownych korzy- Pożar wybucha nagle, a gdy natrafi na sprzyjające stało łącznie 140 dzieci i młodzieży – o 40 więcej warunki, rozprzestrzenia się z olbrzymią łatwością niż w ubiegłym roku. W wycieczkach ze wsi do i szybkością. Więc obok zachowania daleko idącej miasta wzięło udział 165 dzieci, o 41 więcej, aniżeli ostrożności przy posługiwaniu się ogniem, pilnowa- w poprzednim roku. Nie zorganizowano natomiast nia dzieci itd. – należy również poczynić niezbędne wczasów w mieście. przygotowania na wypadek wybuchu pożaru. W tym Na koloniach zorganizowanych na terenie celu nasze ochotnicze straże pożarne otrzymują powiatu brzeskiego przebywały dzieci z następują- samochody pożarnicze, motopompy, coraz lepszy cych województw: krakowskiego, warszawskiego sprzęt, budują remizy i inne pomieszczenia, pod- i gdańskiego. Ponadto dla dzieci z naszego powiatu noszą swoją sprawność i organizację. Ale do tego Wydział Oświaty i Kultury zorganizował kolonię wszystkiego potrzebna jest woda!!!!!!! Bez niej naj- w Tymbarku, w powiecie limanowskim. Wszystkie lepszy sprzęt, najlepiej wyszkolona straż pożarna dzieci, biorące udział w koloniach, półkoloniach, obo- niewiele zrobi. Wprawdzie w szeregu miejscowo- zach harcerskich i obozach wędrownych, były prze- ściach wybudowano już przeciwpożarowe zbiorniki badane i znajdowały się pod dobrą opieką lekarską. wodne, ale jest ich tak mała liczba, że w żadnym Wyżywienie na koloniach było wystarczające. wypadku nie można powiedzieć, aby nasza wieś była Nasze placówki handlowe wywiązały się należy- zabezpieczona w wodę na wypadek pożaru. Hasło „w cie z obowiązku zaopatrzenia kolonii w artykuły każdej wsi woda do celów gaśniczych” nie zyskało żywnościowe, jednak ogólnie dało się odczuć brak niestety prawa obywatelstwa na wsi brzeskiej. warzyw a takżee owoców. Braki te spowodowane Popatrzmy na to zagadnienie na przykładzie były słabym ich urodzajem. Poręby Spytkowskiej. W miejscu odległym niewiele Personel wychowawczy, zatrudniony na kolo- ponad 100 metrów od masowego pożaru, w głębo- niach, składał się przeważnie z nauczycieli szkół kim jarze płynie mały strumyczek. W czasie suszy podstawowych i średnich, absolwentów liceów znajduje się tam zbyt mało wody, aby na wypadek pedagogicznych oraz niewielkiej ilości studentów pożaru ją zastawić i mieć dostateczną jej ilość. szkół wyższych. Trzeba więc urządzić stałe zastawki, wodę spiętrzyć, W planach wychowawczych placówek kolonij- a w głębokim jarze znajdzie się jej dostateczna ilość nych, uwzględniono zagadnienie kontaktów ze na wypadek pożaru. Pomimo idealnych warunków środowiskiem poprzez prace społecznie użyteczne do urządzenia zbiorników wodnych wzdłuż całego oraz prace kulturalno-oświatowe. Na terenie potoku, nikt do tej pory o tym nie pomyślał, czego powiatu nie było placówki kolonijnej, która by nie konsekwencją jest nieszczęście wielu rodzin. nawiązała należytego kontaktu ze środowiskiem.

65 Jan Burlikowski

Dzieci z kolonii brały udział w zbieraniu stonki ferencją dotyczącą mechanizacji rolnictwa. W kur- ziemniaczanej na uprawach ziemniaczanych, orga- sokonferencji wzięło udział ponad 60 osób, w tym nizowano ogniska i wieczornice dla środowiska, studenci Wyższej Szkoły Rolniczej, służba rolna poświęcone różnej tematyce, a zwłaszcza tematowi Kółek Rolniczych i rad narodowych, a także człon- Tysiąclecia Państwa Polskiego i Światowego Festi- kowie zarządów Kółek Rolniczych i ich traktorzy- walu Młodzieży w Helsinkach. Wszystkie dzieci ści. Przybyli również: I sekretarz Komitetu Powia- wróciły z kolonii zdrowe i zadowolone. towego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – Eugeniusz Michoń, Sekretarz Komitetu Powiato- Zawody Ochotniczych Straży wego PZPR -Józef Susko, sekretarz Powiatowego Pożarnych w Wojniczu Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego 16 września 1962 r. odbyły się w Wojniczu powia- – Mieczysław Garlicki, przewodniczący Prezydium towe zawody Ochotniczych Straży Pożarnych, Powiatowej Rady Narodowej – Tadeusz Bałys, zorganizowane przez Powiatową Komendę Straży wiceprzewodniczący – Karol Grochola, przewod- Pożarnych. Brało w nich udział 14 jednostek OSP niczący Zarządu Powiatowego Związku Młodzieży różnych typów. Zawody prowadziła bardzo spraw- Wiejskiej – Zygmunt Gągorowski, kierownik biura nie i oceniała wyniki komisja pod przewodnictwem Powiatowego Zarządu Kółek Rolniczych – Julian kapitana pożarnictwa Bolesława Kornausa. Wróbel, dyrektor Gospodarstwa Wyższej Szkoły W kategorii S – I miejsce zdobyła OSP Browaru Rolniczej – inż. Kusior. Okocim, W konkursie, który składał się z dwóch części: II miejsce OSP Zaborów orki traktorowej oraz próby technicznej maszyn III miejsce OSP Zdrojec wzięło udział 10 ciągników marki Ursus C 325, W kategorii KM przyznano I miejsce OSP z tego 9 należących do kółek rolniczych i jeden Wielka Wieś, z Państwowego Ośrodka Maszynowego z Dębna. II miejsce OSP Łoniowa A oto wyniki konkursu: III miejsce OSP Niedzielska orka maszynowa: W kategorii KRM I miejsce zajęła OSP – I miejsce zdobył traktorzysta Leonard Paw- Rylowa. lina z Kółka Rolniczego Wielka Wieś, który uzy- W zawodach indywidualnych na torze przeszkód skał bardzo wysoką punktację, bo 97 punktów reprezentowanych było 14 Ochotniczych Straży na 100 możliwych. W nagrodę otrzymał aparat Pożarnych. Pierwsze miejsce zajęła OSP Rylowa radiowy marki Violetta, – strażak Karol Kułak, drugie miejsce OSP Zdro- – II miejsce zdobył traktorzysta Józef Zając chec – strażak Stanisław Lechowicz, trzecie miej- z Kółka Rolniczego w Lewniowej – 91 punktów, sce OSP Wielka Wieś – strażak Zygmunt Pawlina. nagroda zegarek marki Błonie, Przodujące Ochotnicze Straże Pożarne i stra- – III miejsce traktorzysta Tadeusz Baca żacy otrzymali nagrody zespołowe w postaci apa- z Kółka Rolniczego Zakliczyn, również 91 punk- ratów radiowych, kurtek impregnowanych i butów tów, nagroda teczka skórzana. gumowych oraz indywidualne w postaci zegarków za próbę techniczną: i kompletów do pisania. Nagrody fundowały insty- – I miejsce zajął traktorzysta Leonard Pawlina tucje i zakłady pracy, Zarząd Powiatowy Związku z Kółka Rolniczego w Wielkiej Wsi – punktów 74 Ochotniczych Straży Pożarnych i Komenda Powia- i aparat fotograficzny marki Start, towa Straży Pożarnych. – II miejsce – traktorzysta Tadeusz Baca Zawodom przyglądały się tłumy mieszkań- z Kółka Rolniczego w Zakliczynie – również 74 ców Wojnicza, w tym bardzo dużo młodzieży. Na punkty, nagroda aparat radiowy marki Promyk, zawody przybyli również: prezes – Zarządu Powia- – III miejsce – traktorzysta Jan Cichostępski towego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych z Kółka Rolniczego w Uszwi – punktów 72 – w na- wiceprzewodniczący Prezydium Powiatowej Rady grodę otrzymał teczkę skórzaną. Narodowej w Brzesku – Karol Grochola, sekretarz Pozostali uczestnicy konkursu otrzymali pie- Powiatowego Komitetu ZSL – Mieczysław Gar- niężne nagrody pocieszenia. licki oraz zastępca Komendanta Wojewódzkiego W imieniu Komitetu Organizacyjnego nagrody Straży Pożarnych, major pożarnictwa – Bronisław wręczał przewodniczący Prezydium PRN – Tade- Budyń. Zawody wykazały dalszy wzrost sprawno- usz Bałys. Wyniki Konkursu podsumował kie- ści naszych straży pożarnych. rownik Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Prezy- dium PRN – mgr Stanisław Maj. W konkursie, na Konkurs orki traktorowej szczeblu wojewódzkim, powiat nasz będzie repre We wrześniu na polach Gospodarstwa Doświad- zentował zdobywca dwóch pierwszych miejsc – czalnego Wyższej Szkoły Rolniczej, odbył się traktorzysta Leonard Pawlina z Kółka Rolniczego konkurs orki traktorowej, połączony z kursokon- w Wielkiej Wsi.

66 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Na zakończenie kursokonferencji i konkursu w świetlicy Gospodarstwa Doświadczalnego Wyż- szej Szkoły Rolniczej odbył się wspólny obiad. Konkurs wykazał sprawność traktorzystów i maszyn, był imprezą miłą i pożyteczną i przyczynił się poważnie do spopularyzowania mechanizacji rolnictwa, a szczególnie racjonalnie przeprowadzonej orki traktorowej.

900-lecie Wojnicza W czwartek,11 października pod Wysokim Pro- tektoratem Prezesa Rady Ministrów, Józefa Cyrankiewicza rozpoczęły się kilkudniowe uro- Otwarcie Technikum Rolniczego we Wojniczu. Przemawia sekretarz KW czystości 900 – lecia Wojnicza. Zainaugurowała PZPR, Stanisław Pięta. Po lewej – I Sekretarz KP PZPR, mgr Eugeniusz je uroczysta sesja Gromadzkiej Rady Narodowej. Michoń, po prawej Przewodniczący GRN we Wojniczu, Talaczek. Miejsca w Prezydium zajęli: wiceprzewodniczący Prezydium WRN w Krakowie, mgr J. Łoś, I sekretarz KP PZPR w Brzesku – Eugeniusz Michoń, prezes PK ZSL w Brzesku – poseł dr F. Mleczko, posłowie Maria Honkowicz, Stanisław Opałko, sekretarz PS ZSL – Mieczysław Garlicki, prze- wodniczący PK SD – Piotr Mleczko, I sekretarz PK ZMS w Brzesku – Anna Wójcik, przewodni- czący ZP ZMW Brzesku – Z. Gągorowski, prze- wodniczący Prezydium PRN w Brzesku – Tadeusz Bałys, wiceprzewodniczący Prezydium – Karol Grochola, wiceprzewodniczący Prezydium MRN x w Tarnowie – Musiał. W Prezydium zajęli również miejsca przedstawiciele organizacji politycznych Przybyłych wita I Sekretarz KP PZPR, mgr Eugeniusz Michoń. i społecznych oraz społeczeństwa Wojnicza. Sala Wiceminister Rolnictwa Stanisław Gucwa (nad znaczkiem x). była wypełniona po brzegi przez licznie przyby- łych mieszkańców Wojnicza i okolic. Po odegra- W drugim dniu rozpoczęła się sesja naukowa, niu hymnu państwowego sesję GRN inaugurującą która trwała jeszcze w sobotę. Sesji przewodniczył obchody 900 – lecia Wojnicza otworzył przewod- rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego – dr Kazi- niczący Gromadzkiej Rady Narodowej, Adam mierz Lepszy. Wygłoszono szereg referatów, wysłu- Kowalski. Referat obrazujący 900-letnią historię chanych z wielkim zainteresowaniem przez licz- Wojnicza, jego rozwój i zamierzenia na przyszłość, nie zebranych słuchaczy. A oto niektóre tematy: wygłosił radny Franciszek Kulinowski. Po refera- „Ślady przeszłości w Wojniczu”, „Dzieje szkolnic cie radny Stanisław Janicki odczytał rezolucję, twa w Wojniczu”, „Kasztelania wojnicka na tle pro przyjętą spontanicznie przez obecnych. blemów wczesnośredniowiecznego Wojnicza”, „Pro Wieczorem na rynek wojnicki wkroczył herold blematyka badań archeologicznych w Małopolsce”. w otoczeniu halabardników i odczytał uroczy- Na rynku wojnickim występowały zespoły arty- sty akt otwarcia obchodów. Zajaśniały reflektory, styczne szkolne i z miejscowych zakładów pracy. barwne lampiony, poleciały w górę kolorowe ognie, W sobotę wieczorem rozpalili ognisko harcerze. rozległy się wybuchy petard. W dniu swego uroczy- Również w sobotę odbył się zjazd absolwentów stego święta Wojnicz nie zapomniał też o rodakach szkoły rolniczej w Wojniczu, która obchodziła poległych w wojnach, w walce z okupantem, człon- swoją 25 rocznicę. kach Ruchu Oporu i zamordowanych w obozach Niedzielne uroczystości rozpoczęły się od koncentracyjnych i katowniach hitlerowskich. otwarcia i oddania do użytku nowego gmachu Długą ich listę odczytano wśród głuchego łoskotu Technikum Rolniczego, którego dokonał sekretarz werbli na apelu poległych. Przy pomniku poległych komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej złożono liczne wieńce. Partii Robotniczej w Krakowie – Stanisław Pięta. Na swój jubileusz Wojnicz przybrał odświętny Na tę uroczystość przybyli liczni goście: wicemini- wygląd. Odnowione domy, flagi, transparenty, ster rolnictwa, Stanisław Gucwa, posłowie ziemi kwietniki, wydane okolicznościowe nalepki, deko- brzeskiej – Stanisław Opałko, Stanisław Żarek, racje, nowoczesne oświetlenie przyczyniły się do Mieczysław Hebda, Józef Olszyński i dr Franci- ogólnie radosnego i podniosłego nastroju. szek Mleczko, I sekretarz KP PZPR w Brzesku,

67 Jan Burlikowski

Eugeniusz Michoń, sekretarze KP – Jan Jaśko- Maria Honkowicz – Poseł Ziemi Brzeskiej wiec i Józef Duśko, sekretarz Powiatowego Komi- Franciszek Mleczko – Poseł Ziemi Brzeskiej tetu ZSL – Mieczysław Garlicki, przewodniczący Stanisław Opałko – Poseł Ziemi Brzeskiej Prezydium Powiatowej Rady Narodowej – Tadeusz Stanisław Żarek – Poseł Ziemi Brzeskiej Bałys i wiceprzewodniczący Prezydium, Karol Gro- Andrzej Czyż – Przewodniczący WZ ZMW w Krakowie chola oraz tłumy mieszkańców Wojnicza i powiatu. Józef Gajewski – Naczelnik Oddziału Oświaty Rolniczej W imieniu Komitetu Powiatowego PZPR, Powia- Eugeniusz Michoń – I Sekretarz KP PZPR w Brzesku towego Komitetu Frontu Jedności Narodu prze- Mieczysław Garlicki –- Sekretarz PK ZSL w Brzesku mawiał I sekretarz Eugeniusz Michoń. Sekretarz Tadeusz Bałys – Przewodniczący Prezydium P. R. N. KW PZPR, Stanisława Pięta, otwierając gmach w Brzesku Technikum, życzył młodzieży dobrych wyników Anna Wójcik – Przewodnicząca ZMS w Brzesku w nauce a społeczeństwu pożytku z tej placówki Zygmunt Gongorowski – Przewodniczący Pow. oświatowej. Przemawiał również dyrektor Techni- Zarządu ZMW w Brzesku kum – mgr Stopa oraz jedna z uczennic. Następnie wszyscy zebrani udali się na zwiedzanie gmachu. Dwa miliony butelek piwa W wypełnionej po brzegi sali gimnastycznej W październiku, w numerze 256 „Dziennika odbyło się następnie spotkanie przodujących rol- Polskiego” z ostatniej soboty, ukazał się artykuł ników i aktywu z terenu powiatu, w tym również redaktor Izy Marcisz pod tytułem „Dwa miliony członków Kółek Rolniczych, z przedstawicielami butelek piwa”. Redaktorka zwiedziła Browar Oko- władz i organizacji politycznych. Interesujący refe- cimski i swoje spostrzeżenia zawarła w rzeczowym rat o sytuacji gospodarczej kraju i perspektywach artykule. A oto jego treść: rozwoju rolnictwa wygłosił wiceminister rolnictwa – Stanisław Gucwa – rodak z naszego powiatu. Dwa miliony butelek piwa Warto by odnotować żywą dyskusję, która wywią- Może nie każdy lubi unoszący się tutaj zapach zała się po tym referacie. Przez cały dzień tłumy chmielu – ale na pewno każdego urzeknie widok toną uczestników uroczystości zwiedzały wystawy: cego w kwiatach i zieleni gospodarstwa Okocimskich 900-lecia Wojnicza,25 – lecia szkoły rolniczej i 20 Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych, rozciągają lecia PPR. Zwiedzano też wystawę znaczków pocz- cego się u stóp zbocza góry pokrytej liściastym lasem. towych, ulokowaną w szkole podstawowej oraz Fabryka i należące do niej obiekty socjalne, sportowe, wystawę mebli w Zakładzie Produkcyjnym Trój- budynki mieszkalne zakładowego osiedla, sprawiają nik. Po południu na rynku wojnickim występo- wrażenie uroczego ośrodka wypoczynkowego, które wały zespoły artystyczne: Kurpiów oraz Kamionki potęguje jeszcze atmosfera spokoju i ciszy, przerywa z Łysej Góry. Uroczystości w Wojniczu pozostawiły nej właśnie w tej chwili odgłosem spadających wokół niezapomniane wrażenie. kasztanów i śmiechem dzieci bawiących się w przed szkolu. U ludzi przyzwyczajonych do innego widoku HONOROWY KOMITET zakładów przemysłowych, sielankowy wręcz obrazek 900-LECIA WOJNICZA z Okocimia budzi przede wszystkim ciekawość, co dzieje się za fabryczną bramą. Czy codzienne życie Józef Cyrankiewicz – Premier Rządu P. R. L. Zakładów jest również atrakcyjnie urządzone, jak Lucjan Motyka – Członek KC.PZPR., I Sekretarz jego zewnętrzna oprawa? KW PZPR w Krakowie Tadeusz Gede – Z-ca Przewodniczącego Państwo- Beczka okocimskiego – a sprawa polska wej Komisji Planowania Gospodarczego, Poseł W Okocimskich Zakładach Piwowarsko-Słodowni Ziemi Brzeskiej czych robi się – oczywiście piwo – i to bardzo dobre. Józef Olszyński Sekretarz NK ZSL, Poseł Ziemi W ciągu roku wędrują stąd w świat 2 miliony bute Brzeskiej lek. Około 10% z tej ilości idzie na eksport: do USA, Mieczysław Jagielski – Minister Rolnictwa Anglii, Grecji, na Wyspy Kanaryjskie, do Jugosła Stanisław Gucwa – Wiceminister Rolnictwa wii, ZSRR, Rumunii, Bułgarii. Za granicę wysyła Tadeusz Kropczyński – Wiceminister Handlu się także słód, którego rocznie produkuje się tutaj Zagranicznego 70 wagonów. W roku 1963 eksport, zarówno słodu Maria Parasiak – Dyrektor Departamentu Oświaty jak i piwa, zwiększy się w Okocimiu czterokrotnie. Rolnictwa w Warszawie Gdyby jednak produkcja wzrosła i pięciokrot Stanisław Kozioł – Przewodniczący WK ZSL w Krakowie nie, nie zaspokoi jeszcze apetytu na piwo – ani Jan Garlicki – Przewodniczący WK SD w Krakowie rodzimych amatorów, ani naszych zagranicznych Józef Nagórzański – Przewodniczący Prezydium WRN kontrahentów. Kto przejeżdżał przez Okocim latem, Kazimierz Lepszy – Profesor, Rektor UJ w Krakowie miał możność ujrzenia rumuńskich samochodów Mieczysław Hebda – Poseł Ziemi Brzeskiej – chłodni, przybywających tutaj po piwo, aby przy

68 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 spieszyć jego dostawę nad błękitny Dunaj. Także pociągając za sobą zmianę struktury zatrudnienia. Amerykanie żądają więcej piwa. Jest to bez prze Fabryce potrzeba coraz więcej fachowców – i to sady duży sukces zarówno naszego przemysłu, jak zarówno w grupie pracowników fizycznych, jak i naszego handlu zagranicznego. Dowodzi bowiem, i w dozorze technicznym. Nic więc dziwnego, że iż polskie piwo jest na tyle dobre, aby wytrzymać w roku akademickim 1962/63 Okocimskie Zakłady groźną konkurencję NRF, CSRS, Holandii i Danii, Piwowarsko – Słodownicze ufundowały 15 stypen z jej słynnym „Carlsbergiem” i jeszcze słynniej diów. Dotychczas na 1000 osób załogi pracuje 30 szym „Tuborgiem”. osób z wyższym wykształceniem. Wykładnikiem Utrzymanie, a nawet stopniowe powiększanie unowocześnienia zakładu jest proporcjonalny naszego zachodniego eksportu w branży piwowar spadek zatrudnienia przy równoczesnym wzroście sko-słodowniczej jest szczególnie cenne przy kur produkcji. W dziale słodowni na przykład produk czących się coraz bardziej możliwościach ekspor cja wzrosła dwukrotnie – przy tym samym stanie towych do krajów „wspólnego rynku”. Jednakże zatrudnienia. wbrew doraźnym efektom, ważniejszy okazuje się dla nas eksport do państw RWPG, właśnie do Bez precedensu Rumunii i Bułgarii, mimo że nie za dolary. Rumu W czasie stałych kontaktów z różnymi zakła nia – to bardzo dobry partner handlowy – ze swoją dami pracy przyzwyczailiśmy się widzieć rze ropą naftową i zielonym groszkiem. Kraj ten chce czy godne podziwu i sprawy, o których „słuchać zakupić w Polsce w 1963 roku około 150 tys. hek hadko”. Toteż nie tak łatwo popaść w entuzjazm tolitrów piwa, co równa się produkcji dużego bro na widok takiego, czy innego osiągnięcia. Ale ten waru. Podobnie korzystne zamówienia składa Buł swego rodzaju zawodowy cynizm, znika w czasie garia, z którą możemy zamieniać się za pomidory. wędrówki po obiektach socjalnych Okocimskich Mamy w kraju kilka na wyższym poziomie świato Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych. Do ukwie wym, urządzeń do produkcji koncentratu pomido conego przedszkola zjeżdżają liczne wycieczki z za rowego. Bułgaria zaś dysponuje olbrzymią ilością granicy. Otoczony wspaniale utrzymanymi kwietni pomidorów, dojrzewających znacznie wcześniej niż kami i gazonami, niski budynek zapewnia idealne nasze. Dzięki tym pomidorom istnieje możliwość warunki 80 dzieciom tutejszych pracowników. pełniejszego wykorzystania bazy technicznej do Na wyższym tarasie – brodzik, w rogu – ogromny wytwarzania koncentratu, na który z kolei mamy basen dla ryb, to znów sadzawka z fontanną, zamówienia w strefie dolarowej. Bułgaria uprawia wytryskającą z łysogórskiego, smukłego flakonu. ponadto potrzebne nam gatunki tytoniu oriental Powyżej taras z zieloną trawą, a na nim zainsta nego. Wynika z tego duże znaczenie okocimskich lowane urządzenia do zabawy. Jest tu karuzela, kontaktów dla naszej gospodarki. zjeżdżalnia. A wszystko wykonane przez samych pracowników. Wśród tych barwnych cudów flory, Gospodarka tudzież techniki, baraszkują przedszkolaki w towa W roku 1947 Okocim wyprodukował piwa i słodu rzystwie zwierząt. Zakłady zafundowały bowiem na ogólną wartość 57.315,7 tys. zł. a w roku bieżą dzieciom istny zwierzyniec. Czego tam nie ma. Są cym wartość rocznej produkcji osiągnie 163.896,0 sarny i lamy, psy dingo i dzikie świnki, pawie, tys. zł. Nie jest to oczywiście szczyt okocimskich bażanty, łabędzie. Jest osobny domek, mieszczący możliwości. Obecnie rozpatruje się sposoby zwięk akwarium dla rybek. Obok przedszkola funkcjo szenia mocy produkcyjnej fabryki. Równocześnie nuje Zakład Lecznictwa Zapobiegawczego. Mie trwa realizacja inwestycji. Co z tego wyniknie nie ści się w części przedwojennego budynku ambu trudno zgadnąć – zwiększenie produkcji i jeszcze latorium, obejmowało ono dwa pokoiki: gabinet lepsze wyniki ekonomiczne zakładów. lekarski i zabiegowy, w którym urzędowały siostry Ilustracją tezy, że dobre chęci całej załogi oraz zakonne.3/4 budynku zajmowały one na swe klau zdolności organizacyjno – fachowe kierownictwa zurowe pomieszczenia. Współczesny zakład posiada stanowią podstawę dobrej gospodarki jest wzrost własny aparat Roentgena, jakiego nie ma nawet wydajności pracy. W roku 1955 wydajność pracy Wojewódzka Przychodnia w Krakowie (oddzielny jednego robotnika w grupie przemysłowej wynosiła aparat jest też w gabinecie dentystycznym) i super – według cen porównywalnych – 214.484,00 zł., nowoczesny, najwyższej klasy aparat EKG. W koń w roku 1962 – 217.633,00 zł. Pociągnęło to za sobą cowej fazie budowy znajduje się oddział hydrote wzrost średniej płacy w tej grupie z 10.004 zł. sie rapii i reumatologiczny, jako że choroby gośćcowe dem lat temu do 19.524 zł obecnie. należą w tym przemyśle do chorób zawodowych. Okocimskie Zakłady przeżywają ciągle pro Swoją drogą świetny miał pomysł dr Kossowski ces modernizacji. Stają się coraz bardziej „auto z urządzeniem własnego szpitala. Załoga „Okoci matyczne i mechaniczne”. Słowem – nowoczesne. mia” – to w 98 procentach chłopo-robotnicy. Nie Wpływa to oczywiście, na stosunki produkcji, trudno wyobrazić sobie konsekwencji tego faktu

69 Jan Burlikowski w okresie żniw i wykopków. Kiedyś w tym okresie tej okazji podkreślił zasługi obydwu odznaczonych chorzy napływali do lekarskiego gabinetu. Na ich dla sprawy wzrostu produkcji rolnej oraz powiedział, dolegliwości proponowano: „ jesteście chorzy, poło że w tych odznaczeniach widzi wyróżnienie wszyst- życie się u nas do łóżka”... Wobec perspektywy leże kich przodujących rolników naszego powiatu, stara nia, chorzy na roboty polowe zdrowieli natychmiast jących się o dalszy postąp w rolnictwie. – i to tak skutecznie, że obecnie nie stanowi to żad nego problemu dla zakładu. W szpitaliku pozostają 45 rocznica Wielkiej Socjalistycznej naprawdę chorzy. Rewolucji Październikowej Przedszkole i zakład leczniczy nie kończą listy W dniu dzisiejszym również społeczeństwo wszystkich urządzeń socjalnych Okocimskich naszego powiatu obchodzi uroczyście 45 rocznicę Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych. Działa Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październiko- tu klub i świetlica z kinem, zakładowy dom kul- wej. W Brzesku budynki zostały udekorowane tury a i dancing co tydzień, w leśnej restauracji flagami o barwach czerwonych i biało – czerwo- przy bajkowej niemal scenerii, tudzież akompa- nych. W oknach i wystawach sklepowych pojawiły niamencie własnej orkiestry jazzowej. Jest hala się portrety Włodzimierza Lenina, Władysława sportowa, adaptowana z dawnej ujeżdżalni koni. Gomułki, barwne okolicznościowe plakaty. Tego- Od leśnych tarasów zaś dobiega teraz warkot roczne uroczystości 45 rocznicy Wielkiej Socjali- spychacza, to buduje się basen pływacki, a tuż stycznej Rewolucji Październikowej odbywają się za nim – tenisowe korty. Ośrodek sportu wraz pod hasłami: z pięknym nowoczesnym stadionem i własnym – niech żyje przyjaźń i sojusz ze Związkiem hotelem, obejmuje prawie 5 ha ziemi. Wszystkie te Socjalistycznych Republik Radzieckich – gwaran- obiekty dostępne są także dla mieszkańców mia- cja naszych granic na Odrze i Nysie, sta. Ponadto Browar posiada w Czchowie własny – pozdrawiamy wszystkich ludzi pracy walczą- camping z przystanią wodną na weekendy. cych o pokój i postęp, Myliłby się, kto sądziłby, że te wszystkie sprawy – niech żyje Związek Socjalistycznych Republik dzieją się tylko w obrębie zakładów – bez żadnego Radzieckich – ostoja socjalizmu i pokoju, wpływu na zewnątrz. Trzeba tu powiedzieć, że – pokoju nie oczekuje się biernie – pokój się taka fabryka – to błogosławieństwo dla małego, buduje, narzuca i utrwala, choć powiatowego miasta. Świadczy ona na rzecz – wszyscy do walki w obronie pokoju, pracu- miejskiej gospodarki olbrzymie usługi i pomoc jemy dla siły i potęgi Polski. materialną. Umożliwia korzystanie z jedynych Na terenie naszego powiatu obchody rozpo- i nowoczesnych obiektów sportowych wszystkim częły się już w niedzielę, 4 listopada, wieczornicą mieszkańcom Brzeska. Emanuje życiem kultural- zorganizowaną przez spółdzielczość brzeską w sali nym na miasto. Pawilonu okocimskiego z udziałem artystów scen Do Okocimskich Zakładów Piwowarsko-Sło- krakowskich. downiczych przywiodła nas nie tylko ciekawość, ale W Szczurowej, w sali miejscowego wiejskiego także chęć przyjrzenia się dobrej gospodarce i wła- Domu Kultury, odbyła się uroczysta akademia ściwym dla naszych wyobrażeń społecznego życia, z okolicznościowym referatem, wygłoszonym przez zasadom współpracy kierownictwa fabryki z całą członka gromadzkiego Komitetu Polskiej Zjednoczo- załogą. To, co stworzono w Okocimiu, powinno nej Partii Robotniczej – Bartłomieja Głąba. W czę- stać się wzorem socjalistycznych stosunków pracy. ści artystycznej wystąpiła młodzież szkolna, zespół Wykorzystano tam bowiem wszelkie środki, aby pieśni i tańca przy miejscowym Domu Kultury oraz zapewnić dobre warunki pracy, wypoczynku, roz- wyświetlono film o życiu i działalności Lenina. rywki, zmierzające do pełniejszego rozwoju psy Akademia powiatowa odbyła się w sobotę, dnia chicznego i fizycznego współczesnego człowieka. 10 listopada w sali kina Bałtyk. Zgromadzili się na niej licznie mieszkańcy Brzeska. W Prezydium Krzyże Zasługi akademii zajęli miejsca przedstawiciele organizacji dla przodujących rolników politycznych i społecznych, władz państwowych, 30 października 1962 r. podczas sesji Powiatowej instytucji i zakładów pracy. Na podium, na czer- Rady Narodowej nastąpiła dekoracja dwóch przo- wonym tle ustawiono popiersie Lenina oraz wypi- dujących i zasłużonych rolników z naszego powiatu sano daty: 1917 – 1962. Po odegraniu hymnu pol- wysokimi odznaczeniami państwowymi, nadanymi skiego i radzieckiego – akademię zagaił w imieniu im przez Radę Państwa. Srebrne Krzyże Zasługi Komitetu Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Par- otrzymali: rolnik Stanisław Kowalczyk ze wsi tii Robotniczej i Powiatowego Komitetu Frontu Zabawa i rolnik Antoni Nieć z Jurkowa. Aktu deko- Jedności Narodu – I sekretarz Eugeniusz Michoń. racji dokonał wiceprzewodniczący Prezydium Powia- Z kolei referat okolicznościowy wygłosił sekretarz towej Rady Narodowej – Karol Grochola, który przy Komitetu Powiatowego PZPR – Jan Jaśkowiec. Po

70 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 części oficjalnej wyświetlony został film pod tytu- życie wielkiej sprawie budowy nowego, sprawiedli łem „Matka” – według znanej powieści Maksyma wego ustroju. W codziennej żmudnej pracy realizu Gorkiego. jecie przebogatą treść hasła –„Polska krajem ludzi Część oficjalna akademii transmitowana była kształcących się”. przez Radiowęzeł Powiatowy. Z okazji Dnia Nauczyciela – Prezydium Powiato wej Rady Narodowej w Brzesku przesyła Wam gorące Dzień Nauczyciela życzenia dalszych osiągnięć w pracy pedagogicz W listopadzie, na terenie całego naszego powiatu, nej i wiele zadowolenia i radości oraz szczęścia odbywały się okolicznościowe imprezy związane i pomyślności w życiu osobistym i rodzinnym. z obchodami Dnia Nauczyciela. W godzinach rannych we wszystkich szkołach podstawowych Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i średnich oraz w przedszkolach, życzenia swoim w Brzesku wychowawcom składały dzieci i młodzież. W godzinach popołudniowych i wieczornych Ze sportu odbywały się liczne spotkania nauczycieli z Komi- Występ 25 listopada w Brzesku I – ligowej drużyny tetami Rodzicielskimi, przedstawicielami organi Wisły w towarzyskim spotkaniu z B klasową dru- zacji politycznych, społecznych i gospodarczych, żyną Okocimskiego Klubu Sportowego odbył się z przedstawicielami władz państwowych, Frontu w niezwykłej dla tego rodzaju zawodów zimowej sce- Jedności Narodu. Również i te spotkania były oka- nerii. Boisko zalegała dość gruba warstwa mokrego zją do swobodnego i bezpośredniego przekazania śniegu, a drzewa okalające stadion, przybrane bie nauczycielstwu i wychowawcom wyrazów szcze- lutkim śniegiem, przedstawiały piękny widok. Ale rego uznania za ich pracę, podziękowania i gorą- gra w tych warunkach nie mogła być piękna. Wynik cych życzeń wszystkiego, co najlepsze. 14:0 do przerwy 6:0 oczywiście na korzyść Wisły W spotkaniu, w Gnojniku, wziął udział wice- i gra na boisku, odpowiadała całkowicie różnicy klas przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady zespołów. A więc Wisła grała na poziomie drużyny Narodowej – Karol Grochola, który dokonał deko- zajmującej jedno z końcowych miejsc w tabeli I ligi, racji zasłużonego nauczyciela Wincentego Ogiel- zaś Okocimski Klub Sportowy na poziomie jed- skiego – kierownika szkoły w Uszwi Krzyżem nego z czołowych zespołów w klasie B. Oczywiście Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. uwzględnić należy anormalne warunki pogodowe, Podczas innych spotkań przedstawiciele Powia- w jakich przyszło grać obu zespołom. towego Komitetu Frontu Jedności Narodu wrę- Wielka szkoda, że ta impreza sportowa odby- czyli nauczycielom Odznaki Tysiąclecia nadane wała się w tak nieodpowiedniej porze roku – w in- im przez Ogólnopolski Komitet Frontu Jedno- nej mogłaby być imprezą dobrze propagującą piłkę ści Narodu. Otrzymali je: inspektor w Wydziale nożną na naszym terenie. Widzów na tym spotka- Oświaty i Kultury – Stefan Podolański, nauczy- niu było niestety bardzo mało. ciele: Karol Habryło, Henryk Kowalczyk- kierownik szkoły w Wojakowej, Wanda Dycjan – kierow- O działalności plantatorów nik szkoły w Czchowie, Franciszek Beczwarzyk roślin oleistych – kierownik szkoły w Gwoźdźcu, Marian Mazgaj W grudniu 1962 r. odbył się w Brzesku walny – kierownik szkoły w Charzewicach, mgr Włady- zjazd sprawozdawczy Związku Plantatorów Roślin sław Kowal – kierownik szkoły w Zakliczynie, mgr Oleistych. Jest to organizacja bardzo żywotna Franciszek Stopa – dyrektor Technikum Rolni- wśród rolników, warto więc poświęcić jej parę słów. czego w Wojniczu, Franciszek Jurkowski – kierow- Zarząd Rejonowy tej organizacji w Brzesku działa nik szkoły w Zaborowie. przy Powiatowym Zarządzie Kółek Rolniczych, Z okazji Dnia Nauczyciela Prezydium Powiato- jako jeden z licznych związków branżowych. Jest wej Rady Narodowej wystosowało do nauczycieli on najsilniejszym związkiem branżowym, działa- w naszym powiecie odezwę tej treści: jącym na terenie naszego powiatu. Prezesem tego Do Nauczycieli, pracowników nauki i pracow Związku jest Aleksander Bobrowski, zamieszkały ników oświaty. w Okocimiu. Jak przystało na prezesa, może on Dzień Nauczyciela obchodzony uroczyście przez poszczycić się wysokimi plonami rzepaku. Osiąga całe nasze społeczeństwo, stał się symbolem wielkiej do 34 kwintali z hektara. wdzięczności, szacunku i uznania dla wszystkich Związek powstał w roku 1958 na wiosnę. Wtedy pedagogów biorących udział w wielkim dziele wycho liczył 22 sekcje i 280 plantatorów. Dziś zaś składa wania i kształtowania socjalistycznego społeczeństwa. się z 35 sekcji i 614 plantatorów. Odpowiednio Władza ludowa wysoko ceni odpowiedzialną wzrósł też areał upraw oleistych. W roku 1958 i trudną pracę nauczycieli i wychowawców. Ucząc plantatorzy uprawiali rośliny oleiste na obsza- dzieci i młodzież miłości do naszej Ojczyzny – słu rze 78 hektarów, obecnie uprawiają na 218 hek-

71 Jan Burlikowski tarach. Związek pracuje w oparciu o plan finan- organizuje odwiedziny sąsiedzkie mające na celu sowo-budżetowy, którego wysokość wynosi obecnie porównanie dotąd słabszych plantacji z planta- 27.200 złotych. Wyniki uzyskane przez plantato- cjami wzorowymi. Rozprowadza fachowe broszury, rów roślin oleistych zrzeszonych w związku i jego informatory, służy na co dzień plantatorom we dobra organizacja postawiły ten związek na pierw- wszystkich sprawach związanych z uprawą roślin szym miejscu w województwie krakowskim. Tu oleistych. Jak więc z tego widać, związek jest bar- trzeba dodać, że duszą związku, jeśli tak można dzo aktywny i nic dziwnego że plantatorzy osiągają powiedzieć, jego założycielem i opiekunem facho- dobre wyniki, a co za tym idzie, odnoszą poważne wym jest od samego początku inż. Kazimierz korzyści materialne. Brzeski. Już samo nazwisko znanego fachowca Podczas Zjazdu 17-tu wyróżniającym się daje gwarancje dobrych wyników w uprawie tak plantatorom wręczono nagrody na ogólną sumę cennych roślin oleistych – przemysłowych. Nie bez 4.500 złotych, a 8-miu dalszym zaprenumerowano znaczenia jest też dobry dobór członków Zarządu, popularne czasopismo rolnicze „Plon”. Związek do którego wchodzą znani plantatorzy i doskonali delegował na centralne dożynki w Warszawie jed- rolnicy – praktycy. Na przykład Antoni Kozdroj nego z najbardziej zasłużonych swoich członków, z Tworkowej. Sekcja, którą prowadzi w tej wsi Antoniego Kozdroja, który godnie tam reprezento- liczy 53 plantatorów i jest największa w powiecie. wał plantatorów z brzeskiego powiatu. Na odbytym Obszar zajęty pod uprawę roślin oleistych w tej niedawno Zjeździe Plantatorów Roślin Oleistych wsi wynosi 21 hektarów. Bardzo dobre wyniki uzy- obecni byli przedstawiciele związkowych władz skują również inni plantatorzy i kierownicy sek- wojewódzkich, przedstawiciele Zakładów Przemy- cji, jak Augustyn Świerczek z Olszyn – pierwszy słu Tłuszczowego z Bielska oraz liczni, zaproszeni prezes związku plantatorów, Stanisław Przybyło goście. Dodać należy, że w roku bieżącym przemysł w Wokowicach, Julian Strojny z Wielkiej Wsi, Jan tłuszczowy zakupił od plantatorów roślin oleistych Chmura z Uszwi. Różne są formy pracy Związku w naszym powiecie ponad 218 ten rzepaku ozimego Plantatorów Roślin Oleistych, a wszystkie zmie- – wypłacając plantatorom około 1 miliona 600 tys. rzają do osiągnięcia jak największych plonów, czyli zł. Tyle pozytywnych ocen należało wypowiedzieć korzyści dla członków. Poza współpracą z Bielskimi o działalności najaktywniejszego związku branżo- Zakładami Przemysłu Tłuszczowego w akcji kon- wego naszych brzeskich rolników. traktacji roślin oleistych, Związek przeprowadza narady szkoleniowe plantatorów i członków sekcji Nagrody za najlepsze wyniki na kursach rejonowych lub w sekcjach, szkoli dwa, w konkursie czystości trzy razy do roku przewodniczących sekcji i kon- W konkursie czystości, zorganizowanym przez trolerów społecznych pracujących na punktach Wojewódzki Komitet Higienizacji Wsi najlepsze skupu oraz osoby obsługujące suszarki, których wyniki w powiecie brzeskim uzyskały wsie: Wał w terenie czynnych jest 6. Służą one do ustalenia Ruda., Łysa Góra i Lewniowa. Wieś Wał Ruda za przed odstawieniem rzepaku do Gminnych Spół- pierwsze miejsce w powiecie otrzymała dyplom dzielni stanu jego wilgotności i zanieczyszczenia. i 50.000 zł. Łysa Góra zajęła drugie miejsce i otrzy- Związek czuwa, by plantatorom została wypła- mała nagrodę w wysokości 20.000 zł., zaś Lew- cona dodatkowa korzyść z tytułu odstawy rzepaku niowa trzecie miejsce i 10.000 złotych. O przezna- w formie: płacht do sprzętu rzepaku, aparatury czeniu przyznanych kwot zadecydują Gromadzkie ochrony roślin, nawozów sztucznych i środków Komitety Higienizacji Wsi, uwzględniając przede chemicznych. Zabezpiecza plantatorów w na- wszystkim postulaty mieszkańców tych wsi, siona, nawozy, zaliczki kontraktacyjne, interwe- w pierwszym rzędzie najpilniejsze potrzeby komu- niuje w sprawie wydawania środków chemicznych nalne, które przyczynią się do podniesienia stanu w komis, stara się o płachty, dopilnowuje wypłaty sanitarnego w danej miejscowości. Podobny kon- należnej od Bielskich Zakładów Przemysłu Tłusz- kurs zorganizowany zostanie w roku 1963. Warto, czowego z tytułu zawierania umów zbiorowych aby poszczególne wsie naszego powiatu już teraz między sekcjami, dopilnowuje terminów dostaw, o tym pomyślały, mając na uwadze korzyści, wyni- organizuje zbiorowe odstawy rzepaku do tych kające z udziału w konkursie i możliwości zdoby- zakładów, zakłada poletka wzorowej agrotechniki, cia nagrody pieniężnej. poletka pionierskie, tam gdzie jeszcze uprawa rzepaku nie jest postawiona na należytym poziomie, Z obrad Powiatowej Rady Narodowej organizuje wycieczki do ośrodków o wysokiej pro- 21 grudnia 1962 r. Powiatowa Rada Narodowa dukcji roślin oleistych (na przykład zorganizowano uchwaliła plan gospodarczy i budżet na rok 1963. taką wycieczkę w okolice Warszawy i Poznania), Oto ważniejsze pozycje planu i budżetu. a także do Bielskich Zakładów Przemysłu Tłusz- Budżet powiatu brzeskiego zamyka się po czowego. Związek urządza pokazy ochrony roślin, stronie dochodów i wydatków poważną kwotą

72 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

106 milionów 650 tys. złotych. Główne kierunki W zakresie zdrowia i opieki społecznej prze- działalności rad narodowych powiatu brzeskiego widuje się kontynuowanie budowy ośrodka zdro- to rolnictwo i oświata. Na te zadania przewidziane wia w Czchowie kosztem 969 tys. zł. oraz ośrodka są największe sumy. Na przykład, obok wydat- zdrowia w Zakliczynie, na który są przewidziane ków na utrzymanie szkół w powiecie w wysokości środki w wysokości 631 tys. zł. Trzeba też dodać, 29 milionów 85 tys. złotych – plan gospodarczy że roczne utrzymanie szpitala i istniejących ośrod- przewiduje prowadzenie w roku 1063 inwestycji ków zdrowia kosztuje ponad 14 milionów złotych. szkolnych na kwotę 7.772 tys. złotych. W ramach Wydatki w zakresie gospodarki komunalnej tych nakładów kontynuowana będzie budowa i mieszkaniowej wynosić będą w roku 1963 3.440 szkoły podstawowej w Szczepanowie, szkoły w tys. zł. Nadto wydatkowana będzie poważna Zakliczynie oraz rozpoczęta będzie budowa szkoły kwota – bo prawie 9 milionów złotych na inwesty- w Charzewicach. Plan gospodarczy przewiduje też cje. Wynika to ze zwiększonych zadań w zakresie kontynuowanie budowy sali gimnastycznej przy budownictwa mieszkaniowego. Przewidywane szkole podstawowej w Brzesku. Zaznaczyć należy, efekty rzeczowe budownictwa mieszkaniowego że budowa nowych szkół podstawowych prowa- rad narodowych to 62 mieszkania, to jest 156 izb, dzona jest zgodnie ż założeniami planu pięciolet- a więc ponad trzykrotnie więcej niż w roku 1962. niego i obowiązującym programem budownictwa Bogaty jest program czynów społecznych na rok szkolnego i w związku z tym plan gospodarczy 1963. Ich wartość przewidziana jest na kwotę pra- i budżet przewiduje pewne kwoty na opracowa- wie 13 mln. zł., z tego na inwestycje 7.371 tysięcy nie dokumentacji na budowę dalszych obiektów zł., reszta na remonty. Do zadań inwestycyjnych szkolnych w latach następnych. Na skutek stałego należeć będą: dalsza budowa domu gromadzkiego wzrostu liczby uczniów w szkołach podstawowych w Iwkowej, domów kultury w Borzęcinie i Jadowni- – zwiększona będzie w roku 1963 liczba oddziałów kach, domu ludowego w Strzelcach Małych, domu i izb lekcyjnych. Powiększona będzie liczba przed- gromadzkiego w Niedzieliskach, rozbudowa domu szkoli do 40-tu, jak również liczba bibliotek do 33. kultury w Szczurowej. Prowadzone będą prace Duże nakłady inwestycyjne przewiduje się wykończeniowe przy rozbudowie szkół podsta- w rolnictwie. Kosztem 19 milionów złotych pro- wowych w: Tymowej i Grądach oraz w Jaworsku. wadzone będą kompleksowe prace melioracyjne W zakresie gospodarki komunalnej konty- na obiektach w Dębnie, Sufczynie, Łoponiu, Bia- nuowana będzie gazyfikacja Brzeska, zagospo dolinach Radłowskich, Lusławicach, Faściszowej, darowanie terenów wokół zalewu czchowskiego, Kończyskach, Zabawie, Mokrzyskach, Szczepa- rozpoczęte zostaną prace gazyfikacyjne w Łysej nowie. Pełna naprawa urządzeń melioracyjnych Górze i budowa wodociągu w Czchowie (która nastąpi w miejscowościach: Mokrzyska – Jadow- z braku dokumentacji nie została rozpoczęta niki, Mokrzyska – Rudy Rysie, Zaborów, Zakli w 1962 roku). Pozostałe zadania inwestycyjne czyn, Zdrochec. Będzie też prowadzona regulacja wykonywane przy pomocy czynów społecznych rzek i potoków. Ogółem zakres rzeczowy waż- ludności, to budowa 18 remiz strażackich, z czego niejszych melioracji szczegółowych obejmuje: 10 to kontynuowanie rozpoczętych już budów w la- nowe rowy na gruntach ornych o powierzchni tach poprzednich, a 8 nowych budowanych będzie 200 hektarów, na 25 hektarach odbudowę rowów wspólnie z kółkami rolniczymi: w Grabnie, Wielkiej i na 918 hektarach nowe drenowanie. Na łąkach Wsi, Biskupicach Melsztyńskich, Czchowie, Wró- i pastwiskach nowe rowy powstaną na 700 hek- blowicach, Łoniowej, Niedźwiedzy i Zakliczynie. tarach – zaś zagospodarowanie pomelioracyjne Czyny społeczne zainteresowanej ludności poparte nastąpi na 1.100 ha. Niestety, plan gospodarczy będą dotacją przewidzianą w budżecie Powiato- nie przewiduje elektryfikacji wsi w roku 1963. wej Rady Narodowej na popieranie tych czynów. Planuje się natomiast budowę lecznicy wetery- Ogólnie budżet powiatu brzeskiego na rok naryjnej w Borzęcinie oraz agronomówek w Po- 1963 jest wyższy od budżetu z roku poprzedniego rąbce Iwkowskiej, Czchowie i Szczepanowie. o kwotę 20.929 tys. zł. Jak stwierdził w swoim W zakresie komunikacji, kosztem 600 tys. wystąpieniu przewodniczący Komisji Finansów zł. kontynuowana będzie budowa drogi lokal- Budżetu i Planu Rady, Józef Płachta oraz potwier- nej Łysa Góra – Gwoździec. Nakłady na drogi dzili w dyskusji liczni radni, budżet nie wyczer- i mosty nie są duże – poważnym jednak uzupeł- puje i nie zaspakaja wszystkich potrzeb ludności nieniem kwot inwestycyjnych, będzie fundusz naszego powiatu; na to potrzeba by znacznie więk- gromadzki, który zamyka się kwotą 2.600 tys. szych nakładów – jednak najważniejsze i najpilniej- zł. Przy dobrej organizacji robót i przy czynach sze potrzeby zostały przewidziane i zabezpieczone społecznych ludności (a są przewidziane znaczne tak w planie, jak i w budżecie. Dla przypomnienia sumy na popieranie tych czynów) można będzie warto stwierdzić, ze w czasie kampanii wyborczej sporo w tym zakresie zrobić. do Sejmu i rad narodowych w roku 1961, wyborcy

73 Jan Burlikowski

Otwarcie Szkoły-Pomnika Tysiąclecia w Dębnie 30 grudnia 1962 roku. Ogólny widok szkoły.

Napis na tablicy pamiątkowej wmurowanej w ścianę szkoły głosi: „Na 1000-lecie Państwa Polskiego. Przyszłym pokoleniom na pożytek szkołę tę wzniesiono wysiłkiem Przemawia I Sekretarz KP PZPR, Przewodniczący Powiatowego społeczeństwa powiatu brzeskiego i przekazano do Komitetu FJN, mgr Eugeniusz Michoń. Stoją od lewej: użytku 30 XII 1962 r.” Przewodniczący ZP ZNP, Tadeusz Wałęga, sekretarz KP PZPR, Jan Jaśkowiec, kierownik szkoły, Józef Strada, przedstawiciel Kuratorium, Zygfryd Pięta

Mieszkańcy Dębna tłumnie uczestniczyli w uroczystości otwarcia szkoły. Kierownik budowy – Franciszek Gurgul z Łysej Góry, kierownik Szkoły-Pomnika – Józef Strada, mistrz budowy – Eugeniusz zgłosili liczne postulaty, których koszt realizacji Kuczek z Jadownik. wyniósłby około 240 milionów złotych. Oczywiś cie są to sumy kilkakrotnie przekraczające nie tylko możliwości finansowe jednego roku, ale całej obecnej kadencji rad narodowych. Jednak trzeba też podkreślić, że przy opracowywaniu projektu budżetu i planu gospodarczego brano poważnie pod uwagę wszystkie postulaty ludności, wysu- nięte zarówno w czasie kampanii wyborczej, jak też w toku kadencji rad narodowych.

W powiecie brzeskim otwarto drugą z kolei szkołę Tysiąclecia 30 grudnia1962 r. w Dębnie dokonano otwarcia drugiej w powiecie Szkoły – Pomnika Tysiąclecia, wybudowanej z funduszów świadczonych przez Młodzież szkolna popisuje się na scenie nowej szkoły.

74 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 społeczeństwo na rzecz budowy szkół przy udziale Oddana do użytku szkoła, której koszt budowy czynów społecznych miejscowej ludności. W uroczy- wyniósł 3.350 tys. zł., stanowi piękny obiekt i pod stości otwarcia szkoły wzięli udział: Poseł na Sejm każdym względem odpowiada nowoczesnym PRL dr Franciszek Mleczko, przedstawiciel Kura- wymogom. Szkoła posiada centralne ogrzewanie, torium Okręgu Szkolnego Krakowskiego, Zygfryd bieżącą wodę, jest zradiofonizowana. W jej murach Pięta, sekretarze PK PZPR, tow. Eugeniusz Michoń znajduje pomieszczenia 6 dużych sal lekcyjnych, i tow. Jan Jaśkowiec, sekretarz PK ZSL, Mieczy- gabinety: fizyczno-chemiczny i geograficzno-przy- sław Garlicki, wiceprzewodniczący Prezydium rodniczy, sala gimnastyczna, świetlica szkolna, PRN, tow. Karol Grochola, kierownik Wydziału pracownie itp. Szkoła otrzymała imię Tadeusza Oświaty i Kultury, tow. Józef Chmielowski, pre- Kościuszki. Będzie się w niej uczyć ponad 200 mło- zes PZ ZNP, Ob. Tadeusz Wałęga i wielu innych dzieży z Dębna oraz dodatkowo młodzież starszych przedstawicieli organizacji społeczno-politycznych klas z okolicznych wsi: Woli Babińskiej i Jastwi. oraz licznie zebrane społeczeństwo Dębna i okolicy. W związku z otwarciem Szkoły Pomnika Otwarcie zostało poprzedzone okolicznościowym Tysiąclecia w Dębnie do Powiatowego Komitetu przemówieniem wygłoszonym przez I sekretarza Frontu Jedności Narodu w Brzesku nadszedł od KP PZPR tow. Michonia, który naświetlił krótką Ministra Oświaty telegram tej treści: historię budowy szkoły w Dębnie, oraz omówił osią- „Wszystkim, którzy przyczynili się do wzniesie- gnięcia, jakie na odcinku budownictwa szkolnego nia Szkoły – Pomnika Tysiąclecia w Dębnie prze- i w zakresie rozwoju oświaty posiada powiat brze- syłam wyrazy podziękowania za trud i wysiłek, ski, apelując równocześnie do społeczeństwa o wła- nauczycielom i młodzieży nowej szkoły życzę dal- ściwe wpłaty na rzecz SFBS i realizację czynów spo- szych osiągnięć w nauce i pracy”. łecznych. W imieniu ekipy ruchu łączności miasta Minister Oświaty ze wsią przemawiał Porębski z Podzespołów Tele- komunikacyjnych z Krakowa, który przekazał rów- nież szkole aparaturę radiotechniczną.

Jan Burlikowski

78 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Setna rocznica Powstania Styczniowego W styczniu 1963 r. w ramach programu obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego uczczono uroczyście setną rocznicę Powstania Styczniowego. W naszym powiecie odbyły się z tej okazji poranki w szkołach z okolicznościowym programem, a w niektórych szkołach, np. w Liceum Ogólnokształcącym oraz w Technikum Ekonomicznym w Brzesku zorganizowano wystawę reprodukcji obrazów Artura Grot- tgera. Okolicznościową audycję nadał Radiowęzeł Powiatowy w Brzesku, w której wykorzystano wyją- tek z pamiętników Ludwika Solskiego „Wspomnie- nia 1855-1893” (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955) oraz wyjątek z książki Jędrzeja Cierniaka pt. Budynek byłego Starostwa Powiatowego przy ul. Głowackiego 51, „Zaborowska Nuta” (Ludowa Spółdzielnia Wydaw- w piwnicach którego ówczesne władze austriackie więziły nicza Warszawa 1956). Ludwik Solski, który jako powstańców 1863 roku. dziecko mieszkał w tym czasie w Brzesku z rodzi- cami – Franciszkiem Ksawerym Nałęcz-Sosnowskim Z czasem ogólne zainteresowanie mieszkańców i Stanisławą Lubicz-Wojciechowską – tak wspomina: miasteczka przenosić się zaczęło na budynek wię- „Miałem osiem lat, gdy zaczął się jakiś bardzo zienia. W jego podziemiach przebywali powstańcy, dziwny ruch w naszym domu. Nieznani, nowi wyłapywani przez władze austriackie. W tym cza- goście nagle przybywali, równie nieoczekiwanie zni- sie ów ponury gmach przybrał odświętny wygląd, kali, by się już nigdy nie pojawić. Pamiętam jakieś a pod jego murami pojawiały się kwiaty. Ledwie skryte rozmowy ojca z przybyszami, uciski i łzy jedne uprzątnięto, pojawiały się nowe. Na murach przy pożegnaniach, niedopuszczanie nas, dzieci do nieznane ręce umieszczały jakieś napisy, które uczestniczenia w tych rozmowach, a po nich bar- wzbudzały radość moich bliskich. dziej jeszcze czułe tulenia nas do serca, nie wiedzieć Strażnikiem więzienia był wówczas stary Nie- za co i dlaczego. Pamiętam tajemne rozmowy matki miec, kiepsko mówiący po polsku. Z odrazą i jakby z ojcem, nerwowe oczekiwanie na poranną pocztę pogróżką w głosie objaśniał, że tam siedzą groźni przywożącą dzienniki...Pamiętam ojca cichutko rebelianci. Nie szczędził obelżywych epitetów, podśpiewującego piosenki, podnieconego niezrozu- zwłaszcza gdy więźniowie śpiewali pieśni patrio- miałym dla nas humorem. Pamiętam nagłe zmiany tyczne, które zdawały się przebijać mury i uderzały jego nastrojów, gdy wesoły i uśmiechnięty, z dnia na w niebo niosą się szerokim echem ponad miastem. dzień stawał się zasępiony i smutny. Nawet matka Biegaliśmy tam po kilka razy dziennie, by przy- zaniedbywała nasze lekcje. Pisała teraz dużo, a to nosić rodzicem najświeższe wiadomości. Do gro- co napisała, zamykała troskliwie w sekretarzyku. madki naszej, której ręce bynajmniej nie były bierne Pamiętam jakieś panie zajęte wraz z nią szyciem w tym strojeniu więzienia, należeli wówczas: Ajdu- lub zwijaniem wąskich pasów płótna... Wychodząc, kiewicz – przyszły mistrz pędzla, Leonard Lepszy – zabierały to wszystko ze sobą w kobiałkach i tor- późniejszy historyk sztuki, jego brat – Edward oraz bach, a matka wyjmowała spod klucza owe kartki, bracia Kulikowscy, synowie starosty brzeskiego. które całymi nocami zapisywała i dawała im rów- Pamiętam z tego okresu wyjazd z ojcem do Kra- nież. Chowały te pisma za bluzki i odchodziły rade, kowa, gdzie mój rodzic spotykał jakichś panów, jak gdyby sowicie obdarowane...Czasem w ogóle których nazwiska i postacie kazał mi sobie dobrze zapominano o moim istnieniu.. Był to rok 1863... zakonotować w pamięci. Byli to Artur Grottger Mimo, że nie zdawaliśmy sobie sprawy z donio- i Wincenty Pol. Szczególnie podobał mi się pan słości wypadków, nastrój czarował nas, jak gdyby Grottger, ponieważ ubierał się tak jak powstańcy. jakieś wielkie święto trwało dzień po dniu. Zrozu Wincenty Pol nosił się również z polska. Miał na mieliśmy, że należy milczeć wobec obcych. Bywały sobie czarną czamarę. Odwiedzaliśmy razem jakieś chwile pełne radości i uniesień, to znów smutku zaułki i odległe uliczki, w których oni wypatrywali i niepokoju. Instynktownie ulegaliśmy nastrojom za okratowanymi oknami znajomych twarzy. rodziców. Któregoś dnia szczególnie głęboka cisza Jak już wspomniałem, każdy dzień miał wów- zaległa nasz dom. Przyszła właśnie wiadomość, że czas jakiś odświętny charakter. Nie trwało to jed- zginął w walce kuzyn mej matki – Wojdanowicz. nak zbyt długo. Nadeszły dni posępne, coraz smut Cios był bardzo bolesny. Ojciec – zrazu przybity niejsze, dni beznadziei. Potem zaczęła się żałoba. stratą – rychło odzyskał spokój i długo coś matce Mężczyźni przywdziali czarne stroje, niewiasty przedkładał... porzuciły barwne szaty, spotykało się je wyłącznie

79 Jan Burlikowski w czarnych sukniach, jedynie powyżej kolan prze- kreślonych białą wstęgą”. Solski nie wymienia budynku, w którym wię- ziono powstańców, ale wiadomo jest, że więziono ich w piwnicach budynku starostwa przy ul. Głowackiego. Budynek ten rozebrano w 1966 r. i w miejscu tym stoi obecnie gmach Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Jędrzej Cierniak, rodak zaborowski tak pisał: „Zbliżały się lata przed powstaniem 1863 roku. I o naszą wioskę zawadziły przygotowania do ruchu zbrojnego w ówczesnym Królestwie Kongresowym, gdyż stąd jako z okolic pogranicznych, postanowiono wysyłać ochotników za Wisłę. Ogniskiem tych przy gotowań był patriotyczny dwór w Dołędze, a głównie jego ówczesny właściciel, Aleksander Gunther. Tam zjeżdżali się różni działacze, opracowywano plany rekrutacyjne do partii zbierano fundusze”. Otóż na podstawie wspomnień córki Aleksandra Gunthera, późniejszej Sewerowej Maciejowskiej, owe przed- powstaniowe nastroje opisał właśnie Sewer w nastę- pujących słowach: „Czasy stawały się jakieś dziwne, zagadkowe, pełne tajemnic… Parę razy, podczas wakacyj, zjeżdżało się do nas (do Dołęgi) wielu panów, bliższych i dalszych sąsiadów, aż zza Kra kowa. Zasiadali w olszynce, pod czterema dębami na darniowych ławkach i coś radzili…. Dochodziły nas wyrazy: „biali... czerwoni... komitety... Francja... koalicja… Wielopolski…”. Późno w noc, po kolacji, panowie się rozjechali, ojciec chodził po salonie, roz mawiając z sobą półgłosem. Twarz miał rozpromie nioną, oddychał głęboko... Niezwykle ostra zima 1962/1963 nazwana została „zimą stulecia”. Zastąpiłam mu drogę i wziął mnie na ręce. Tato Na fotografiach Mariana Herberta – akcje odśnieżania prowadzona co z tego będzie? – zapytałam. Będzie Polska! – rzekł na terenie Okocimskich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych uroczyście. Łzy zaszkliły się w jego oczach, zawsty w Okocimiu. dził się ich szybko i postawił mnie na podłodze. I wybuchło powstanie w styczniu 1863 r. w Warsza miasta. Śnieg i lód ładowano na 6 samochodów i 3 wie. Od nas poszli dwaj synowie leśniczego (z Po przyczepy. W drugim dniu przy odśnieżaniu pra- jawia) – Marceli i Roman Trojanowie, poszedł syn cowało około 250 osób. Oblicza się, że przez dwa organisty zaborowskiego – nauczyciel Bronisław dni wywieziono z ulic miasta blisko 800 metrów Koza, wreszcie syn chłopa zaborowskiego – Antoni sześciennych śniegu i lodu. Niestety – równolegle Pacyna (syn Wawrzyńca). Walczyli wszyscy za Wisłą z akcją odśnieżania, trwa „dośnieżanie”, bowiem pod Langiewiczem. Według tradycji błogosławień od wczorajszego popołudnia przez całą noc, a także stwa powstańcom miał udzielać w nocy ks. Ujejski przez cały dzisiejszy dzień padał śnieg, który dość pod krzyżem, do dziś jeszcze istniejącym za dworem grubą warstwą pokrył teren. Wystąpiły nowe trud- Dołędzkim. Starzy wspominali, jak w kuźni (Szy ności komunikacyjne. Mimo to w dniu dzisiejszym mona Mitki) przybijano powstańcom ostrogi”... pracownicy Browaru i innych zakładów pracy brali Dwór w Dołędze istnieje po dziś dzień. Mieści udział w odśnieżaniu miasta, wywożąc pokaźne się tam świetlica gromadzka i biblioteka publiczna. ilości śniegu z ulic. Równocześnie czynione są przygotowania na Akcja odśnieżania wypadek powodzi. Usuwany jest lód wokół mostów. Zima 1962/63 jest niezwykle ostra. Duże mrozy Wojsko strzeże mostu na Dunajcu w rejonie Melsz- i obfite opady śniegu sprawiają wiele kłopotów tyna. Na bardzo zagrożonym powodzią terenie, w komunikacji. Zapoczątkowana w dniu 19 lutego w rejonie Szczurowej, czuwa Gromadzki Komitet akcja odśnieżania miasta trwała trzy dni. W pierw- Przeciwpowodziowy, który poczynił już na wszelki szym dniu pracowało około 200 osób, pracowni- wypadek zabezpieczenia. Między innymi dokonano ków różnych zakładów pracy oraz mieszkańców oczyszczenia z lodu drewnianych mostów, aby wody

80 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 i kry mogły swobodnie przepływać. Dziś odbyła się ski, mgr Rudolf Bogdani, Adam Dzierwa, Ignacy w Brzesku narada przewodniczących Gromadzkich Gargul, Józef Guziana, Władysław Kaczor, Wła- Rad Narodowych, na której wydano konieczne dysław Pieprzyk, Eugeniusz Kukulski, Franciszek zarządzenia odnośnie dalszego konsekwentnego Zięcina, inż. Zbigniew Wyszyński, Stanisław Pie- odśnieżania i przygotowań na wypadek powodzi. karz. Józef Mila i Jan Burlikowski. W trakcie obrad przewodniczący Powiatowego Zima stulecia Komitetu FJN złożył informacje o sytuacji gospo- Zima jest ostra – 3 lutego zanotowano na terenie darczej kraju i naszego powiatu. Informację zaś powiatu 30° mrozu. Silne mrozy utrzymują się od na temat czynów społecznych wygłosił sekretarz dłuższego czasu. Do tego dochodzą bardzo obfite Powiatowego Komitetu FJN – Jan Burlikowski. opady śnieżne i częste zawieje. Odnotowano wiele Oto niektóre dane z tej informacji: przerw w komunikacji autobusowej, niektóre miej- „…Powiat brzeski posiada bogate tradycje w po scowości zostały odcięte od świata. Nie można tam dejmowaniu i realizacji wielu czynów społecznych. dojechać żadnym środkiem lokomocji. Ucierpiało Dzięki tym czynom na przestrzeni lat ubiegłych zelek poważnie zaopatrzenie ludności w artykuły pierw- tryfikowano wiele wsi, wybudowano nowe budynki szej potrzeby. Na terenie całego powiatu trwa akcja szkolne, inne rozbudowano, względnie wyremonto odśnieżania, celem doprowadzenia do przebicia wano, powstały nowe domy kultury i świetlice, nowe szlaków komunikacyjnych. Setki ludzi pracuje na urządzenia socjalne, przeciwpożarowe. Wybudo drogach i wiele pługów odśnieżnych, a śnieg upar- wano i naprawiono wiele kilometrów dróg i szereg cie zasypuje odkopane odcinki. innych potrzebnych ludności obiektów. Te wszyst kie prace społeczne przyniosły poważne, sięgające Dokarmianie dziesiątków milionów złotych wartości materialne. zwierzyny łownej i ptactwa W jednym tylko roku 1962, wartość inwesty Tegoroczna, niezwykle mroźna, z obfitymi opa- cyjnych i nieinwestycyjnych czynów społecznych, dami śnieżnymi zima, stworzyła dla zwierzyny zrealizowanych przez ludność naszego powiatu łownej i ptactwa bardzo trudne warunki bytowa- wynosi ponad 10 milionów złotych. Można by nia. Głęboka warstwa śniegu, sięgająca na stokach wymienić przykładowo szereg czynów wykonanych do 2 m grubości, uniemożliwia bażantom i ku- dużym wysiłkiem ludności poszczególnych miej ropatwom samodzielne zdobywanie pożywienia. scowości. A oto tylko niektóre z nich. Ludność wsi Również zające i sarny mają trudności z jego zdo- Bucze wybudowała drogę lokalną systemem pole byciem. Koła łowieckie na naszym terenie dokar- gającym na utwardzaniu nawierzchni cementem miają zwierzynę i ptactwo, jednak całego terenu – a wartość tego czynu wynosi 570 tys. zł. Podob nie są w stanie objąć m.in. również z powodu nie pracowali mieszkańcy wsi Pojawie, budując trudności spowodowanych zawiejami śnieżnymi. tym samym systemem drogę. Wartość wykonanego Dlatego skierowano apel do mieszkańców powiatu czynu wynosi 380 tys. zł. Prace na drodze Iwkowa o dokarmianie wygłodzonej zwierzyny i ptactwa, – Lipnica dały wartość 460 tys. zł. czynu społecz nie tylko łownego, ale również i innych ptaków np. nego. Na drodze lokalnej Faściszowa – Jamna sikorek. Równocześnie podjęto szeroko zakrojoną wartość czynu wynosi 690 tys. zł., na drodze Bie akcję przeciwdziałania kłusownictwu, piętnującą siadki – Uszew to kwota 813 tys. zł. Ogółem w roku tych, którzy korzystając z ciężkiego dla zwierząt ubiegłym ludność naszego powiatu pracowała spo i ptactwa okresu – zabijają je. łecznie na 21 odcinkach dróg, przy czym wartość tych prac wynosi 5.705 tys. złotych. Oprócz czynów Plenum Powiatowego Komitetu drogowych mieszkańcy powiatu brzeskiego wyko Frontu Jedności Narodu nali przy różnych innych inwestycjach czyny spo 9 kwietnia 1963 r. obradowało w Brzesku Plenum łeczne o łącznej wartości 4.441 tys. zł. Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Wszystkie czyny społeczne poparte były dota- W obradach wzięli udział przewodniczący Gro- cją z budżetu państwa w wysokości 4.500 tys. zł. madzkich Komitetów Frontu Jedności Narodu oraz Dzięki zaangażowaniu mieszkańców budowano przewodniczący Gromadzkich Rad Narodowych. takie obiekty jak: dom gromadzki w Iwkowej, dom Zasadniczym tematem obrad było zagadnienie kultury w Jadownikach, most w Wokowicach, 9 czynów społecznych. Na wstępie przewodniczący remiz straży pożarnej w różnych miejscowościach Powiatowego Komitetu FJN, I sekretarz Komitetu naszego powiatu oraz rozbudowano dom kultury Powiatowego PZPR – Eugeniusz Michoń wręczył w Szczurowej”. aktywnym działaczom Frontu Odznaki Tysiąclecia Po ożywionej dyskusji podjęta została uchwała – nadane im przez Ogólnopolski Komitet Frontu w sprawie organizacji i wykonania czynów społecz- Jedności Narodu. Otrzymali je: Mieczysław Doma- nych oraz współdziałania w tym zakresie z radami gała, Jan Jaśkowiec, Jan Szpara, Stanisław Barań- narodowymi.

81 Jan Burlikowski

Działaczki angielskie w Brzesku niczno-sanitarne wg. obowiązującego regulaminu, 24 maja grupa działaczek angielskich, zwiedzając co w rezultacie przyczynia się do podniesienia nasz kraj przyjechała również do Brzeska – Oko- stanu sanitarnego szkół i higieny osobistej mło- cimia. Grupa była gościem Powiatowego Zarządu dzieży. Stopnie to: „czyścioszek” i „sanitariusz”, Ligi Kobiet. Kobiety angielskie interesowały się a samo ich stosowanie wdraża dziecko od najmłod- zagadnieniem przyzakładowej akcji socjalnej. Zwie- szych lat do porządku i czystości, w myśl hasła dziły przedszkole oraz ambulatorium przyzakła- „Czystość to zdrowie”. W szkołach prowadzone są dowe Browaru Okocim, a także stadion sportowy pogadanki oświatowo-sanitarne, przy czym najczę- oraz osiedle campingowe w Czchowie. Angielki ściej stosowaną jest forma „żywego słowa”, często wyrażały się z wielkim uznaniem o tych obiektach. połączona z wyświetlaniem filmów z rzutnika. Zaznaczyć należy, że grupa kobiet – działaczek Urządzane są konkursy sanitarne, z których naj- angielskich, objeżdża różne kraje przed Kongre- bardziej popularne są konkursy czystości między sem Kobiet w Moskwie. klasami. Zorganizowano też jeden ogólnoszkolny konkurs, do którego przystąpiło 11 szkół. I miejsce Z działalności Polskiego zajęło Technikum Ekonomiczne z Brzeska, drugie Czerwonego Krzyża w Brzesku szkoła z Iwkowej, trzecie szkoła z Gnojnika. Nie- Z okazji zakończenia Tygodnia Polskiego Czer- które szkoły prowadzą przykładnie oświatę sani- wonego Krzyża, odbyła się w Brzesku w dniu 15 tarną, organizując np. „Zgaduj Zgadule”, jak np. czerwca 1963 r. w sali kina Bałtyk uroczysta aka- szkoła w Borzęcinie. Podobnie pracują szkolne demia, w czasie której prezes Zarządu Powiato- koła PCK w Iwkowej, Filipowicach, gdzie stosuje wego PCK w Brzesku, Władysław Krzyński omó- się odpowiednie inscenizacje, konkursy na hasła, wił działalność tej organizacji w roku 1962. A oto w Zakliczynie urządzono wieczorek świetlicowy niektóre dane: z konkursem na najlepszą fotogazetkę. W pracy Brzeski oddział PCK posiada 92 koła zrzesza- czerwonokrzyskiej udzielają się również niektórzy jące osoby dorosłe. Większość kół pracuje dobrze lekarze, jak dr Borecka czy dr Zajączkowski, przez – jak na przykład przy Zakładach Piwowarsko- wygłaszanie aktualnych odczytów. Słodowniczych Okocim, przy Kamionce w Ły- Komisja młodzieżowa PCK również posiada sej Górze, przy Gminnej Spółdzielni w Iwkowej, osiągnięcia. Wspólnie ze Związkiem Harcerstwa Zakładzie Mleczarskim w Szczurowej. Te i inne Polskiego zorganizowała opiekę nad grobami boha- jeszcze koła szczególnie dużo zrobiły na odcinku terów i ofiar męczeństwa. Rozwijająca się dobrze werbunku honorowych dawców krwi. Dzięki nim, Młodzieżowa Służba Ruchu jest również powiązana na planowanych 120, zwerbowano 238 dawców swoją pracą z harcerstwem i PCK. Niektóre szkolne krwi, co jest w naszych warunkach dużym osią- koła PCK opiekują się starcami, samotnymi ludźmi, gnięciem. Gorzej pracują koła wiejskie, które chorymi, inwalidami, sierotami i wszystkimi którzy często nie doceniają pracy garstki miejscowego potrzebują pomocy. Opieka ta ogranicza się do drob- aktywu, usiłującego ożywić tę pożyteczną dzia- nych wprawdzie, ale jakże wychowawczo oddzia- łalność na wsi. Dla osiągnięcia lepszych wyników ływujących akcji, jak przyniesienie wody, narąba- PCK, oddział w Brzesku wiązał pracę kół z inicja- nie drzewa, rozpalenie w piecu, umycie naczyń, tywą wiejskich przodownic zdrowia, Kół Gospodyń posprzątanie w domu, wezwanie lekarza czy pie- Wiejskich, Kółek Rolniczych i innych organizacji lęgniarki. Przykładem dobrej pracy opiekuńczej działających na wsi. jest szkolne koło PCK w Zakliczynie, Filipowicach PCK prowadził szerokie szkolenia sanitarne, oraz przy Liceum Ogólnokształcącym w Brzesku. plan w tym zakresie został znacznie przekroczony. PCK w Brzesku rozwija też działalność w za- Ogółem przeszkolono około półtora tysiąca osób. kresie poszukiwań zaginionych, współpracuje Ożywioną działalność wykazała Komisja Oświaty z Polskim Komitetem Pomocy Społecznej w za- Sanitarnej. Zorganizowała ona pogadanki na kresie niesienia pomocy materialnej najbardziej temat „Alkohol twój wróg”, jeden odczyt „PCK potrzebującym. Tak więc działalność Oddziału w służbie społeczeństwa”, a w porozumieniu Powiatowego PCK na terenie naszego powiatu jest z Komitetem Higienizacji Wsi przeprowadziła pożyteczna i owocna, a także potrzebna. Olimpiadę Czystości w szkołach z nagrodami, zor- Wyrazem uznania za pracę społeczną w tej ganizowano też szereg kontroli sanitarnej obiek- organizacji były odznaczenia i dyplomy wręczone tów i zakładów żywienia zbiorowego. Wyświetlono w czasie akademii. Odznakę PCK II-go stopnia kilka filmów o stosownej tematyce, zaś w czasie otrzymała długoletnia i zasłużona działaczka trwania dni przeciwgruźliczych zorganizowano Oddziału Powiatowego – Bronisława Sowowa. cztery tematyczne pogadanki. Oddział opiekuje Odznakę III stopnia otrzymał prezes koła PCK się licznymi szkolnymi kołami PCK na terenie w Czchowie – Edward Krzyżak. Odznaki czwar- powiatu. Wszystkie one prowadzą stopnie higie- tego stopnia otrzymali: prezes koła w Zakliczynie

82 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

– Zofia Wachowa, prezes koła w Filipowicach – Jan rytatywnym, w miarę swoich możliwości niesie Janicki, prezes koła PCK przy OSP w Strzelcach pomoc członkom związku i podopiecznym. W la- Małych – Józef Stąsiek, wiejska przodownica tach 1961-62 wypłacono ponad 46 tysięcy złotych zdrowia w Biadolinach Radłowskich – Stanisława w formie bezzwrotnych zapomóg, głównie chorym, Szeląg. Dyplomy uznania otrzymały szkolne koła potrzebującym doraźnej pomocy. Dużym nakładem PCK ze Szkół Podstawowych Nr 1 i 2 w Brze- pracy i starań władze powiatowe związku zdołały sku, szkolne koła PCK w Jadownikach, drużyna w licznych przypadkach przyspieszyć członkom sanitarna PCK przy Liceum Ogólnokształcącym i podopiecznym zaopatrzenie emerytalne. Dużą w Brzesku oraz sklep PSS Nr 8 i Powszechna zasługą Związku jest zgromadzenie materiału Spółdzielnia Spożywców w Brzesku, drużyny sani- dokumentalnego, w tym ponad 30 zdjęć i opraco- tarne przy Technikum Ekonomicznym w Brzesku wanie na tej podstawie w krótkim czasie historii i Technikum Rolniczym w Wojniczu. Dyplom Ruchu Oporu na terenie naszego powiatu. Upo- uznania za szerzenie idei czerwonokrzyskiej otrzy- rządkowano ewidencję poległych partyzantów mał Komitet Redakcyjny Radiowęzła. Ponadto 12 i więźniów zamordowanych w obozach koncen- dyplomów wręczono członkiniom drużyny sani- tracyjnych i kaźniach hitlerowskich. Inną formą tarnej przy Okocimskich Zakładach Piwowarsko pożytecznej działalności Związku jest ideologiczne Słodowniczych. Nadmienić należy, że w dniu 16 oddziaływanie zbowidowców na środowisko, czerwca, w wojewódzkim zlocie drużyn sanitar- a przede wszystkim na młodzież. Zorganizowano nych, jaki odbył się w Zakopanem, brała udział więc kilka spotkań działaczy z młodzieżą, która z dobrym wynikiem drużyna osób dorosłych z Bro- nie pamięta lub nie zna zupełnie koszmarnych waru Okocim i drużyna młodzieżowa z Liceum lat okupacji i pięknej karty działalności Ruchu Ogólnokształcącego w Brzesku. Oporu w kraju, w tym również i w naszym powie cie. Związek przypomina o tym społeczeństwu Walne zebranie członków Związku przy każdej okazji, głównie w rocznicę napaści Bojowników o Wolność i Demokrację Hitlera na Polskę, poprzez filmy o stosownej tre- 16 czerwca 1963 r. w Brzesku odbyło się walne ści, wystawy książek i tematyczne publikacje. zebranie członków ZB0WiD. Przybyło tam około Uczestnicy walnego zebrania przeżyli moment 80 członków z terenu całego powiatu. W Prezy- głębokiego wzruszenia, gdy na salę wkroczyła dele- dium Zjazdu zajęli miejsca: wiceprzewodniczący gacja harcerzy i wręczając kwiaty, w serdecznych Zarządu Wojewódzkiego ZB0WiD – pułkownik słowach pozdrowiła byłych więźniów hitlerowskich Pasierbiński, sekretarz Komitetu Powiatowego i bojowników o wolność i demokrację. Łzy wzrusze- Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – Jan nia widać było nie tylko w oczach kobiet – ocierali Jaśkowiec, przedstawiciel Prezydium Powiatowej je również znajdujący się na sali partyzanci i żołnie- Rady Narodowej – Jan Burlikowski, przedstawiciel rze, uczestnicy powstań śląskich od stopnia szere- Ligi Obrony Kraju, Komendant Powiatowy MO, gowca do pułkownika. To oni walczyli, przechodzili przedstawiciele miejscowej organizacji ZBOWiD- katusze więzień i obozów zagłady, aby młodzież u, a wśród nich wdowa po byłym więźniu politycz- nasza mogła w pokoju żyć, uczyć się i pracować. nym, więźniarka obozu koncentracyjnego w Ra- Na zakończenie zebrania wybrano nowy vensbrück – Bronisława Nowakowa. Walnemu zarząd powiatowy w składzie: przewodniczący, zebraniu przewodniczył – powołany jednomyslnie trzech wiceprzewodniczących, sekretarz, skarb- na tę funkcję przewodniczący Komisji Rewizyjnej nik i członkowie. Przewodniczącym na następną – Władysław Karaś. Sprawozdanie z działalności kadencję wybrany został ponownie znany działacz brzeskiej organizacji ZBOWiD za okres ostatnich ZBOWiD-u, Adam Dzierwa. dwóch lat złożył dotychczasowy przewodniczący Zarządu Oddziału Powiatowego – Adam Dzierwa. Pożyteczna działalność Na początku obrad zebrani uczcili chwilą mil- 16 czerwca w Brzesku odbyło się Walne Zgromadze- czenia zmarłych w ostatnim okresie członków nie Sprawozdawczo-Wyborcze delegatów Banku Spół- Związku: Tomasza Srokę, Teofila Hebdę, Jakuba dzielczego. O pożytecznej działalności tej placówki Gizę, Józefa Marchwicę, Józefę Chmioła, Albinę mówił długoletni i zasłużony działacz społeczny, Cierniak i Marię Witkową. dyrektor Banku Spółdzielczego, Adam Dzierwa. Organizacja Powiatowa Związku Bojowników Bank Spółdzielczy w Brzesku działalnością o Wolność i Demokrację założona została dnia 18 swoją obejmuje obecnie miasto Brzesko oraz teren sierpnia 1945 r. i ma już za sobą 18 lat owocnej dziesięciu gromad, które liczą razem 30 wiosek, pracy. Dziś liczy ponad 140 członków i ponad 50 w tym 9.066 indywidualnych gospodarstw rolnych. podopiecznych. W okresie sprawozdawczym przy- Stan członków na dzień 31 XII 1962 roku wyno- było 30 nowych członków. Prowadzi działalność sił 5.667 osób, w tym 4.937 rolników,270 robotni- w zakresie ideologicznym, wychowawczym i cha- ków,149 rzemieślników,288 pracowników umysło-

83 Jan Burlikowski

dukcji zwierzęcej – 2.658 tys. zł., na zakup inwentarza żywego – 2.381 tys. zł., na produkcję roślinną łącznie z kontraktacją – 1.128 tys. zł., na różne potrzeby gospodarcze – 604 tys. zł. i tak dalej. Bio- rąc te dane pod uwagę, ktoś mógłby zapytać, czy została zachowana przez Bank właściwa polityka kredytowa? Odpowiedź jest twierdząca. Posiadając dość znaczne kwoty ze środków własnych, głównie części wkładów oszczędnościowych przeznaczonej na działalność kredytową, Bank mógł w pełni zaspo- koić wszystkie wnioski o pożyczki na cele związane bezpośrednio z produkcją rolną, miał też możliwość przeznaczyć wolne środki na inne cele, w tym i na cele drobnego budownictwa i remonty zabudowań Walne Zebranie Przedstawicieli SOP w Brzesku w dniu 25 kwietnia gospodarczych i budynków mieszkalnych. 1965 roku. Dotykamy drugiego zagadnienia, nie mniej waż- nego, powszechności oszczędzania. Już w roku 1949 Bank zapoczątkował działalność na odcinku akumulacji wkładów oszczędności. Posiadał wtedy 112 książeczek oszczędnościowych z saldem wkładów 1.500 tys. zł. Na koniec 1961 r. Bank Spółdzielczy w Brzesku zarejestrował już 2055 wkładów z saldem 3.760 tys. zł., a na dzień 31 grudnia 1962 było 2.302 książeczki oszczędnościowe z wkładem wynoszącym 4.700 tys. zł. Jak poinformowano delegatów na Wal- nym Zebraniu, w roku bieżącym liczby te gwałtow- nie wzrosły. Na koniec maja br. było 3.300 książeczek oszczędnościowych, z kwotą wkładów ponad 8.070 tys. zł. Pod względem wielkości salda wkładów na Młodzież szkolna w pochodzie ulicami miasta propaguje ideę terenie województwa krakowskiego, jedynie Bank oszczędzania. Spółdzielczy w Miechowie wyprzedził Bank brzeski. A więc sukces duży, a ambicją naszego Banku wych, 23 przedstawicieli różnych zawodów. Blisko jest wyprzedzenie Miechowa i zajęcie pierwszego 50% członków stanowią kobiety. W roku ubiegłym miejsca. Nie jest to potrzebne tylko dla zaspokojenia Bank zanotował przyrost 227 członków. Zebra- ambicji, ale podyktowane potrzebami gospodarczymi nie sprawozdawczo wyborcze delegatów poprze- terenu w myśl hasła: „Więcej wkładów oszczędności dzone zostało zebraniami członków we wszystkich – więcej pożyczek”. A pożyczki te są bardzo miesz- wsiach obsługiwanych przez Bank Spółdzielczy kańcom naszego powiatu potrzebne. w Brzesku. Wzięło w nich udział 1.698 członków. Bank podejmuje liczne przedsięwzięcia, mające Na ogół zebrania były udane, a niektóre urozma- na celu upowszechnienie oszczędności wśród icone częścią artystyczną w wykonaniu młodzieży rolników. Między innymi dużą działalność roz- szkolnej np. w Dębnie, Okocimiu, Porębie Spyt- wija wśród młodzieży szkolnej, przy życzliwości kowskiej, Sufczynie. Wybrano na nich 114 delega- Wydziału Oświaty i Kultury oraz nauczycielstwa. tów na Walne Zgromadzenie. W okresie ostatniego Obecnie działa 12 szkolnych kas oszczędności. roku powstał nowy punkt kasowy w Dębnie, ku Rozwijają się one coraz lepiej – wykazał to pierw- zadowoleniu tamtejszych mieszkańców. szy raz w naszym powiecie zorganizowany Zjazd Główne kierunki działalności Banku – to przede Młodych Spółdzielców. Bank Spółdzielczy w Brze- wszystkim działalność pożyczkowa i oszczęd- sku rzucił aktualne hasło: „Każde gospodarstwo nościowa. W ubiegłym roku Bank Spółdzielczy rolne, każdy warsztat rzemieślniczy posiadaczem w Brzesku udzielił 3.338 pożyczek indywidualnych książeczki oszczędnościowej Spółdzielni Oszczęd- na ogólną sumę 11.139.200 zł., w tym udzielonych nościowo-Pożyczkowej, w każdej szkole – Szkolne pożyczek z funduszów własnych było ponad 60%. Koło Oszczędności”. Ciekawie przedstawia się tabelka ilustrująca cele, na które zaciągano pożyczki w Banku. Otóż naj- Zakliczyn otrzymał piękny większą sumę – bo ponad 5 mln. złotych wypłacono i potrzebny obiekt na remonty i drobne budownictwo gospodarcze. Jest nim okazały budynek Ośrodka Zdrowia. 3 lipca Dalsze duże sumy, to pożyczki na rozszerzenie pro- 1963 r. odbyła się w tej miejscowości skromna

84 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 uroczystość przekazania do użytku tamtejszej rem, tradycyjne wianki i pokaz ogni sztucznych, i okolicznej ludności obszernego jednopiętrowego zakończyły imprezy Dnia Morza w Czchowie. budynku. Jego budowę rozpoczęto kilka lat temu Trzeba tu podkreślić, że Czchów coraz bardziej z inicjatywy tamtejszego społeczeństwa, które dało upodabnia się do atrakcyjnego letniska i miejsco- początkowo pokaźny wkład w postaci czynu spo- wości wypoczynkowej. Dziesiątki domków cam- łecznego oraz parceli pod budowę. Mieszkańcy nie pingowych, bliskość lasu, piękna okolica, zagospo- mogli jednak podołać dalszemu prowadzeniu tej darowane jezioro z przystanią, dobre powietrze, inwestycji. Budowę przejęło więc państwo – dopro- możliwość ożywczej kąpieli w Dunajcu, oczywi- wadzając kosztem 3 mln.600 tys. zł. do pomyślnego ście w miejscu dozwolonym, stwarzają doskonałe jej zakończenia. W budynku tym znalazły pomiesz- warunki odpoczynku dla ludzi pracy. czenia gabinety lekarskie i stomatologiczne, izba Dzięki poważnej subwencji Społecznego Komi- porodowa, izba chorych, pokoje zabiegowe oraz tetu Odbudowy Stolicy i Kraju powstało tu szereg inne pokoje gospodarcze i pomocnicze. Poddasze urządzeń dla letników i turystów. Buduje się chod- zajmują mieszkania personelu Ośrodka. Budynek niki, urządza kwietniki, zagospodarowuje cały posiada centralne ogrzewanie, urządzenia wodno- teren. Czchów uzyska też własne wodociągi. Jed- kanalizacyjne oraz jest ogrodzony siatką. nym słowem będziemy mieli na terenie naszego Przekazania budynku dokonał przewodniczący powiatu miejscowość letniskową, służącą nie tylko Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brze- naszemu powiatowi, ale także letnikom z pobli- sku – Tadeusz Bałys w obecności przewodniczą- skich, a nawet dalszych powiatów. cego Gromadzkiej Rady Narodowej – Eugeniusza Kukulskiego i członków Komitetu Budowy. Przy Ze sportu tej sposobności przewodniczący Prezydium PRN – 26 sierpnia 1963 r. w godzinach popołudniowych Tadeusz Bałys złożył miejscowemu społeczeństwu przejechali przez nasz powiat kolarze XX-go gratulacje z okazji pozyskania tak pięknego i po- wyścigu dookoła Polski. Trzeci etap prowadził trzebnego obiektu. Nowy gmach ośrodka zdrowia z Tarnowa do Zakopanego. W Brzesku rozegrany w Zakliczynie przejął do użytku społeczeństwa, został finisz lotny. Pierwszy na mecie był Józef jego kierownik – dr Ryszard Zgórniak. Beker – LZS, drugi Osiński – CRZZ, trzeci również reprezentant CRZZ – Zamiejski. Wszyscy trzej Święto lipcowe otrzymali nagrody rzeczowe, ufundowane przez 19 rocznica PKWN – Święto Odrodzenia było uro- Okocimskie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze, czyście obchodzone w Brzesku i na terenie powiatu. Powszechną Spółdzielnię Spożywców i Powiatowy Dnia 20 lipca w Brzesku, w sali kina Bałtyk odbyła Związek Gminnych Spółdzielni. się uroczysta akademia. Podobne akademie miały W dwie minuty po pierwszej grupie kolarzy, miejsce we wszystkich gromadach w niedzielę 21 liczącej 8-miu zawodników, z których trzech pierw- lipca. W tym dniu odbyły się w Brzesku i w powie- szych wyżej wymieniliśmy, przybyła duża grupa cie zawody sportowe, występy zespołów artystycz- pozostałych kolarzy. Wzdłuż trasy wyścigu, a szcze- nych. Młodzież harcerska i szkolna, przebywająca gólnie w Brzesku, na lotnym finiszu, zgroma- na obozach i koloniach zorganizowała ogniska dziły się tłumy mieszkańców, witając uczestników i wieczornice. Okazja dwu dni świątecznych sprzy- wyścigu dookoła Polski. jała licznym wycieczkom pracowniczym brzeskich zakładów pracy. Obchody dożynkowe W naszym powiecie rozpoczęły się już tradycyjne Dni Morza w Czchowie obchody dożynkowe. W dniu 25 sierpnia 1963 r. 7 lipca 1963 r. słoneczna, piękna pogoda ściągnęła odbywały się dożynki w Łoniowej – gromada do Czchowa tysięczne tłumy mieszkańców Brze- Doły, w Iwkowej i w Przybysławicach – gromada ska, powiatu oraz licznych wycieczkowiczów i tu- Zabawa. W Łoniowej obchody dożynkowe zgroma- rystów z sąsiednich powiatów. dziły bardzo dużą liczbę mieszkańców. Pomysłowo Odbywały się tam tradycyjne uroczystości Dni przygotowano pochód drużyny dożynkowej. Cen- Morza. Na specjalnie zbudowanym podium popi- tralne miejsce w pochodzie zajmował piękny wie- sywały się młodzieżowe zespoły artystyczne, a na niec niesiony przez młodzież w strojach ludowych. zalewie czchowskiego jeziora podziwiano ślizgi na W pochodzie pokazano to, co przemija i to, co jest nartach wodnych i pływanie na żaglówkach. Kto nowoczesne. Obok ręcznych kos, które coraz bar- miał ochotę i odpowiednie przygotowanie mógł dziej wychodzą z użycia – nowoczesną kosiarkę, popływać kajakiem po jeziorze. Niektórzy pływali obok muzealnych już cepów – nowoczesną maszynę na rowerach wodnych. Utworzone na miejscu dru- omłotową. Warczały motory ciągników – maszyn, żyny siatkówki zaimprowizowały rozgrywki. Do które już zyskały sobie prawo obywatelstwa na późna w noc tańczono pod gołym niebem. Wieczo- wsi brzeskiej. Prezes Kółka Rolniczego, Włady-

85 Jan Burlikowski sław Kuna – otwarł dożynkowe zgromadzenie, szym powiecie. Sprawozdanie na ten temat złożył nastapiły powitania przybyłych przedstawicieli zastępca kierownika Wydziału Zdrowia i Opieki organizacji politycznych i społecznych oraz władz. Społecznej Prezydium PRN – Aleksander Lewicki. Przedstawiciel powiatu – Jan Burlikowski, gorąco A oto treść tego sprawozdania: pozdrowił przybyłych na uroczystość dożynkową, Na terenie powiatu opiekę zdrowotną ludno dziękując rolnikom za ich ciężką i mozolną pracę. ści zapewnia 25 placówek lecznictwa a to: Szpital Następnie wkroczył korowód dożynkowy z wień- Powiatowy w Brzesku, jedna przychodnia obwo cem i śpiewem: dowa w Brzesku, przychodnia rejonowa w Okoci miu, przychodnia przyzakładowa z izbą chorych dobry gospodarzu otwieraj nam wrota w Okocimiu, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epide bo ci młodzież niesie ten wieniec ze złota,.. miologiczna w Brzesku, Powiatowa Stacja Pogo wieniec dożynkowy z Łoniowskiego pola... towia Ratunkowego w Brzesku,9 wiejskich ośrod ków zdrowia,3 punkty felczerskie,2 spółdzielnie Młodzież przekazała wieniec dożynkowy wła- zdrowia,5 izb porodowych,5 aptek społecznych i 4 dzom powiatowym „Oby chleba, zdrowia i szczęścia punkty apteczne. Sieć placówek lecznictwa uzupeł nigdy nie brakowało w naszych domach i waszych nia 10 punktów położniczych. W tym roku zorgani rodzinach” … powiedział przedstawiciel Prezy- zowano trzecią spółdzielnię zdrowia – mianowicie dium PRN, odbierając wieniec dożynkowy. Nastą- w Zaborowie. Obecnie przeciętnie na 1 placówkę pił wzruszający moment, gdy gospodarz dożynek, lecznictwa otwartego wypada około 6.000 ludno rolnik z Łoniowej – Franciszek Marek, w sukmanie ści, podczas gdy w roku 1959 – liczba ta wynosiła krakowskiej przystąpił do dzielenia chleba z no- 8.000. Sieć placówek lecznictwa w naszym mie wego zboża. „Oto nowy chleb naszej łoniowskiej ście jest wystarczająca, z wyjątkiem jednak stacji ziemi, a kromki życiodajnego daru naszej ziemi pogotowia ratunkowego – warunki lokalowe w ja dzielone są sprawiedliwie pomiędzy wszystkich kich pracuje są bardzo nieodpowiednie, co oczywi obecnych na dożynkach”, – te słowa wypowiedział ście nie pozostaje bez ujemnego wpływu na jakość z wielkim namaszczeniem. Po tej niezwykle podnio- świadczonych usług. słej chwili, nastąpiły występy miejscowego zespołu Jeśli idzie o powiat, dużym osiągnięciem jest młodzieżowego. Wykonano szereg pieśni i tań- oddanie do użytku w r.1962 pięknego i obszernego ców regionalnych z łoniowskimi przyśpiewkami. budynku ośrodka zdrowia w Iwkowej, a w czerwcu Występ zespołu przygotowała zasłużona tamtej- bieżącego roku takiego budynku w Zakliczynie. sza działaczka oświatowa – Zofia Bodura. Ludowa W roku 1964 projektuje się oddanie do użytku gma zabawa dopełniła uroczystości dożynkowe. chu ośrodka zdrowia w Czchowie. Oddanie tych Podobne uroczystości dożynkowe odbyły się trzech nowoczesnych i nowocześnie urządzonych w Iwkowej oraz w Przybysławicach – gromada ośrodków w bardzo znacznym stopniu podniesie Zabawa. Uczestniczyli w nich również przedstawi- jakość usług leczniczych w tej części powiatu. ciele władz powiatowych oraz miejscowych i tłumy Opiekę zdrowotną i profilaktyczną nad ludno mieszkańców. W Przybysławicach miejscowa straż ścią powiatu prowadzi Przychodnia Obwodowa pożarna otrzymała przy tej okazji nową moto- poprzez sieć placówek jej podległych, to jest przy pompę. Uroczystość przekazania straży pożarnej chodnie rejonowe, ośrodki zdrowia, punkty felczer motopompy odbyła się również w miejscowości skie a także spółdzielnie zdrowia. Perła – gromada Dębno. W Przychodni Obwodowej w Brzesku czynnych jest 13 poradni specjalistycznych, w tym 4 poradnie Sesja Powiatowej Rady Narodowej tak zwanych wąskich specjalności, jak: neurologia, 29 sierpnia 1963 r. obradowała w Brzesku kolejna dermatologia, okulistyka i laryngologia. Ponadto sesja Powiatowej Rady Narodowej. Obok bardzo Przychodnia posiada pracownię analityczną, licznie przybyłych radnych, w obradach wzięli radiologiczną, gabinet zabiegowy i fizykoterapii. udział przedstawiciele Wydziału Zdrowia Prezy- W roku 1962 przyjęto w ambulatorium ponad 51 dium Wojewódzkiej Rady Narodowej, lekarze i pra- tysięcy chorych, zaś placówki terenowe w tym cza cownicy służby zdrowia z terenu całego powiatu, sie przyjęły drugie tyle chorych. przewodniczący Gromadzkich Rad Narodowych, Organizacją zwalczania chorób zakaźnych oraz kierownicy Wydziałów, przedstawiciele zakładów szerzeniem oświaty sanitarnej zajmuje się Powia i instytucji z terenu miasta i powiatu. W obra- towa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna. Przepro dach wziął również udział sekretarz Komitetu wadza ona kontrole sanitarne, których w jednym Powiatowego Polskiej Zjednoczonej Partii Robot- tylko roku wykonano około 4.000. niczej – Jan Jaśkowiec. Obradom przewodniczył Na skutek akcji zwalczania chorób zakaźnych radny, mgr Władysław Kowal. Zasadniczym tema- prowadzonej przez Stację i Ośrodki Zdrowia oraz tem obrad była działalność służby zdrowia w na- prowadzone szczepienia ochronne, nie stwierdzono

86 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 zachorowań na tak groźną chorobę jak Heinego- szym powiecie, głos zabrał przewodniczący Komisji Medina. Dzięki szczepieniom spadła również liczba Zdrowia, Zatrudnienia i Opieki Społecznej – radny zachorować na inne choroby zakaźne. Do podnie Kazimierz Remian, a następnie wywiązała się oży- sienia stanu sanitarnego wsi przyczyniają się kon wiona i rzeczowa dyskusja. kursy higienizacji wsi. Udział w ubiegłym roku w tych konkursach wzięło 17 wsi, z których Wał Zgon znanego lekarza Ruda otrzymała I nagrodę w wysokości 50.000 zł., Wczoraj podczas obrad Powiatowej Rady Narodowej drugą Łysa Góra, trzecią Lewniowa. W ramach na temat działalności służby zdrowia nadeszła wia- oświaty sanitarnej wyświetlono też filmy, wygła domość, że w Krakowie zmarł znany w Brzesku i po- szano prelekcje i pogadanki. wiecie lekarz – Stanisław Strzelbicki. Pamięć zmar- Pomoc doraźna w nagłych wypadkach i zacho łego wszyscy zebrani na sali uczcili chwilą milczenia. rowaniach realizowana jest przez Stacje Pogotowia Ratunkowego. Posiada ona 5 karetek – dwie peł Z nowym rokiem szkolnym nią stały dyżur całodobowy. Ostatnio na terenach Po dwumiesięcznych wakacjach znowu napełniły się majątku rolnego w Zagórzycach urządzono lotnisko szkoły wesołym gwarem młodzieży. W 96 szkołach sanitarne. W ciągu półtora miesiąca od urządzenia podstawowych i trzech średnich w naszym powiecie tego lotniska przewieziono 7-miu chorych do Kra rozpoczął się, podobnie jak w całym kraju, nowy rok kowa. Karetki pogotowia wyjeżdżały w roku 1962 do szkolny. Ponad 17 tysięcy dzieci i młodzieży zasią- wypadków i zachorowań ponad 2.800 razy i doko dzie na ławach szkolnych, aby w mozolnym trudzie nały 1870 przewozów chorych. Poważnym utrudnie zdobywać wiedzę niezbędną w życiu i przyszłej niem sprawnej działalności Powiatowej Stacji Pogo pracy. Dziś po raz pierwszy w swoim życiu prze- towia Ratunkowego jest wzywanie często pomocy tej stąpiło progi szkolne 2.300 dzieci. Na wszystkich stacji nie do nagłych wypadków czy zachorowań, ale oczekiwały świeże i czyste sale szkolne, pieczołowi- do takich, w których winien interweniować lekarz cie przygotowane przez rady narodowe w okresie rejonowy. Takich nieuzasadnionych wypadków wakacji. Najwięcej chyba radości mają dzieci i mło- w roku 1962 było 59, a w tym roku już 55. dzież w Szczepanowie. Oto po raz pierwszy weszły Działalność służby zdrowia obejmuje także tam do nowego, pięknego gmachu szkolnego, wybu- walkę z alkoholizmem. Istniejąca przy Wydziale dowanego staraniem władz powiatowych z pań- Zdrowia Komisja Społeczno-Lekarska skierowała stwowych funduszów inwestycyjnych. Budynek ten do przymusowego leczenia zamkniętego 6 osób, został oddany do użytku w ubiegłą niedzielę. a do leczenia otwartego 7 osób. Do pracy w nowym roku szkolnym przygoto- Poważną troską jest stan szpitala powiatowego. wywali się również nauczyciele. Wczoraj odby- Wystarczy powiedzieć, że wskaźnik łóżek szpital wały się rejonowe konferencje nauczycielskie pod nych w powiecie jest katastrofalny i wynosi tylko przewodnictwem inspektorów. W związku z roz- 14,7 na 10.000 mieszkańców, czyli jest o połowę poczęciem roku szkolnego, Prezydium Powiato- mniejszy niż wskaźnik dla całego województwa. wej Rady Narodowej, w piśmie podpisanym przez Ciągłe remonty i przebudowy nie rozwiązują pro przewodniczącego – Tadeusza Bałysa, wita gorąco blemu, a rozwiązaniem może być jedynie budowa i serdecznie pozdrawia nauczycieli powiatu brze- nowego szpitala. Jak na razie wszelkie dotych skiego, zebranych u progu nowego roku szkolnego czasowe usilne starania władz powiatowych nie na konferencjach rejonowych. W dalszym ciągu dały pozytywnego rezultatu, w obecnej pięciolatce tego listu czytamy: przed Wami trudne i odpowie budowa szpitala nie jest niestety przewidziana. dzialne zadanie wychowania młodego pokolenia Budżet służby zdrowia w powiecie zamyka się w duchu socjalizmu, w oparciu o wskazania XIII poważną kwotą prawie 14 milionów złotych. Mimo Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczo to niektóre konieczne wydatki nie znajdują całkowi nej Partii Robotniczej, kształtowanie charakterów tego pokrycia. Inna trudność w działalności służby i umysłów młodzieży oraz przygotowanie podstaw zdrowia wynikła w związku z etatyzacją lekarzy. dla jej pożytecznej pracy w naszej Ludowej Ojczyź Jakkolwiek sama etatyzacja zmierza do zapew nie. W przekonaniu, że nauczyciele powiatu brze nienia leczonym lepszej opieki, to jednak wymaga skiego spełnią w nadchodzącym roku szkolnym zaangażowania większej liczby lekarzy – co natrafia swe trudne zadania Prezydium Powiatowej Rady na trudności z powodu braku mieszkań dla nich. Narodowej życzy Wam owocnych obrad i jak naj Sprawozdanie zakończone zostało stwierdze- lepszych wyników całorocznej pracy. niem, że istnieją niewątpliwie znaczne osiągnię- cia służby zdrowia w powiecie – jednak są jeszcze W 24 rocznicę tragicznego września poważne braki, które należy usunąć w interesie W Brzesku odbyła się uroczysta manifestacja i dla dobra całego społeczeństwa. Po wygłoszeniu w związku z 24 rocznicą napaści Hitlera na Polskę sprawozdania z działalności służby zdrowia w na i wybuchu II wojny światowej, połączona z prze-

87 Jan Burlikowski kazaniem sztandaru miejscowemu oddziałowi W czasie tych uroczystości uchwalona została Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Na rezolucja, którą przytoczymy w całości: Zebrani uroczystości te przybyli: członek Prezydium Woje- na wiecu w XXIV rocznicę najazdu hitlerowskiego wódzkiej Rady Narodowej – mgr Wincenty Zydroń, na Polskę, składamy hołd pamięci poległym żołnie prezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowni- rzom w walce z hitlerowskim najeźdźcą. Składamy ków o Wolność i Demokrację – pułkownik Pasier- hołd poległym partyzantom i pomordowanym biński, kierownictwo organizacji politycznych, spo- w barbarzyński sposób więźniom obozów koncen łecznych i władz państwowych naszego powiatu, tracyjnych w Oświęcimiu, Majdanku, Treblince członkowie ZBOWiD-u z terenu całego powiatu, i innych obozach koncentracyjnych w Europie. liczni mieszkańcy Brzeska i powiatu, w tym bardzo Pomni ogromu zbrodni, jakich dopuścił się na dużo młodzieży. ludzkości faszyzm – protestujemy przeciw odradza Po odegraniu przez orkiestrę wojskową hymnu jącym się siłom odwetowym faszyzmu, odradzaniu państwowego, uroczystości, które rozpoczęły się na się Wehrmachtu oraz uzbrajaniu go w broń termo placu Kazimierza Wielkiego, a później przeniosły jądrową. Protestujemy przeciw odradzającym się się na cmentarz wojskowy, zagaił prezes Oddziału pod rządami Adenauera siłom rewizjonistycznym, powiatowego ZB0WiD – Adam Dzierwa. Następnie przeciwnym granicy na Odrze i Nysie, jako gra przemówienie okolicznościowe wygłosił pierwszy nicy pokoju. sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR, prze- Jesteśmy za pokojem i pokojową polityką współ wodniczący Powiatowego Komitetu Frontu Jed- istnienia i jednoczymy się w tym ze wszystkimi ności Narodu – Eugeniusz Michoń. Po dokonaniu narodami miłującymi pokój. korzystnej oceny sytuacji politycznej na świecie, Domagamy się ostatecznego położenia kresu i za w wyniku zawarcia układu moskiewskiego o czę- kazu zbrojeń, wzmaganiu napięcia międzynarodo ściowym zakazie doświadczeń z bronią nuklearną, wego oraz prób z bronią termojądrową. Z zadowole mówca przypomniał o odradzających się w Niem- niem przyjmujemy i z całego serca popieramy układ czech Zachodnich siłach neohitlerowskich i re- moskiewski o częściowym zaprzestaniu doświadczeń wizjonistycznych. Przywołał nastepujące hasła: nuklearnych oraz wzywamy przywódców innych „Nigdy więcej wojny, nigdy więcej faszyzmu, nigdy krajów do poparcia tego układu. więcej Hiroszimy”. Następuje podniosły moment Żądamy powszechnego i całkowitego rozbro przekazania sztandaru. Dokonuje tego I sekretarz jenia oraz rozwiązywania wszystkich problemów Komitetu Powiatowego PZPR, przewodniczący spornych na drodze rokowań. Solidaryzujemy się Powiatowego Komitetu FJN – Eugeniusz Michoń. i popieramy pokojową politykę, którą prowadzi Sztandar przechodzi do rąk prezesa ZBOWiD-u, naród radziecki pod kierownictwem KPZR. Jeste a następnie przejmuje go poczet sztandarowy. śmy świadomi, że jak długo wisi nad światem Drugim podniosłym, a zarazem wzruszającym groźba użycia nowych, ludobójczych broni termo momentem uroczystości, była dekoracja członka jądrowych – tak długo nie możemy być spokojni brzeskiego oddziału ZBOWiD-u Jana Franczyka i ustawać w naszej walce o pokój, której celem jest z Dębna – Krzyżem Virtuti Militari. Wymieniony całkowite rozbrojenie. Dlatego gorąco popieramy otrzymał to wysokie odznaczenie za bohaterskie podpisane w Moskwie porozumienie w sprawie czyny w walce z hitlerowskimi wojskami w 1939 zakazu doświadczeń nuklearnych w atmosferze, roku w obronie Warszawy. Dekoracji dokonał prze- kosmosie i pod wodą. Układ ten musi stać się wodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodo- punktem wyjścia dla dalszych porozumień, które wej – Tadeusz Bałys, wygłaszając przy tym krót- zabezpieczą świat przed katastrofą atomową. Pra kie, serdeczne przemówienie. gniemy, by atmosfera w Europie i na całym świecie Potem nastąpiło wbijanie w drzewce sztan- stała się czysta, by rozwijać się mogła współpraca daru gwoździ pamiątkowych. Pierwszy gwóźdź na zasadach pokojowego współistnienia. od Prezesa Rady Ministrów, a zarazem Prezesa Pragniemy gorąco żyć w przyjaźni ze wszyst Rady Naczelnej ZBOWiD – Józefa Cyrankiewicza kimi narodami. Nigdy więcej Oświęcimia, Nigdy – wbił w drzewce sztandaru członek Prezydium więcej wojny, Niech żyje pokój między narodami. Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie – mgr Manifestacyjne uroczystości w Brzesku, w 24 Wincenty Zydroń. Kolejno wbijali pamiątkowe rocznicę napaści Hitlera na Polskę i wybuchu gwoździe przedstawiciele organizacji politycznych, drugiej wojny światowej, miały bardzo podniosły społecznych, władz państwowych instytucji i za- i wzruszający charakter. kładów pracy i inni. Nastepnie uroczystości przeniosły się na cmen- Oberwanie chmury tarz wojskowy, gdzie nastąpił apel poległych, skła- 9 września 1963 r., w godzinach popołudniowych, danie wieńców, a kompania Wojska Polskiego nad Brzeskiem przeszła krótkotrwała burza połą- oddała salwę honorową.. czona z bardzo silną ulewą. Ulicami i chodnikami

88 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 płynęły rzeki wody, wlewając się do piwnic niektó- szkół podstawowych. Rewelacyjna w tej konkuren- rych domów. Ulewa na szczęście trwała krótko cji okazała się Szkoła Podstawowa w Zaborowie, i większych szkód nie wyrządziła. zwyciężając tak w kategorii dziewcząt, jak i chłop- ców. Lepsze wyniki w lekkiej atletyce w katrgorii Utworzenie Powiatowego juniorów osiągnęli: Zarządu Dróg Lokalnych – w skoku w dal – Zbigniew Kiełbowski, Pań- Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brzesku stwowe Technikum Rolnicze w Wojniczu -5.98 m, w oparciu o zgodę Prezydium Wojewódzkiej Rady – w skoku w zwyż – Andrzej Grabowski, LO Narodowej w Krakowie utworzyło z początkiem w Brzesku – 160 cm, września 1963 r. Powiatowy Zarząd Dróg Lokal- – w biegu na 100 m – Janusz Witowski, LO nych. Do zakresu działania Powiatowego Zarządu w Brzesku – 12 sek., Dróg Lokalnych jako organu administracji w zakre- – w biegu na 100 m. kobiet – Danuta Cygan, sie dróg lokalnych, należy prowadzenie gospodarki LZS „Dunajec” w Wojniczu i Stanisław Bogucka, na tych drogach. Ponadto Powiatowy Zarząd Dróg LO w Brzesku – 14,8 sek., Lokalnych w odniesieniu do dróg zakładowych, – w pchnięciu kulą – Janusz Witowski, LO wykonuje funkcje organu państwowego nadzoru w Brzesku – 12,81 m, budowlanego w zakresie budownictwa specjalnego – w pchnięciu kulą kobiet – Alicja Michno, ZSZ komunikacyjnego. w Łysej Górze – 7,89 m, Inaczej mówiąc Powiatowy Zarząd Dróg Lokal- W kategorii seniorów: nych będzie się zajmował budową i utrzymaniem – w pchnięciu kulą – Wojciech Ołdakowski dróg i mostów lokalnych w oparciu o wnioski Pre- – 10,18 m, zydiów Gromadzkich Rad Narodowych, w szcze- – w biegu na 400 m – Kazimierz Migoń – 55,3 gólności o zgłoszony przez nie udział funduszu gro- sek. i na 1500 m 4 min.17,8 sek., madzkiego w kosztach budowy i utrzymania dróg – w biegu na 1 500 m – Kazimierz Migoń – i mostów. Na kierownika Powiatowego Zarządu 4 min.17,8 sek. Dróg Lokalnych Prezydium PRN powołało inż. Antoniego Kaliciaka, dotychczasowego kierownika W drugim dniu Spartakiady przeprowadzono Wydziału Komunikacji Prezydium PRN. trójbój lekkoatletyczny (skok w dal – bieg 60 m – Utworzenie Powiatowego Zarządu Dróg Lokal- rzut piłką palantową) dla młodzieży szkół podsta- nych było następstwem licznych postulatów ludno- wowych i rozgrywki piłki ręcznej 7-osobowej dla ści i działaczy rad narodowych, bowiem od dawna młodzieży starszej. W trójboju lekkoatletycznym domagano się utworzenia takiego organu dla dróg zwyciężyli: lokalnych, podobnie jak dla dróg państwowych ist- w kategorii chłopców nieją Rejonowe Kierownictwa Eksploatacji Dróg – Zdzisław Zagórski, Szkoła Podstawowa Publicznych. Jadowniki – 184 pkt., – Marian Wolny, Szkoła Podstawowa Wielka Wyniki powiatowej Wieś – 174 pkt., Spartakiady Sportowej w Brzesku – Stanisław Bober, Szkoła Podstawowa Uszew W dniach od 20 – 22 września 1963 r. na stadionie – 161 pkt., Okocimskiego Klubu Sportowego w Okocimiu odby- w kategorii dziewcząt wała się III Powiatowa Spartakiada Sportowa dla – Maria Wilk, Szkoła Podstawowa Uszew – 174 pkt. uczczenia rocznicy 1000-lecia Państwa Polskiego. – Danuta Latuszek, Szkoła Podstawowa Zabo- W Spartakiadzie wzięło udział ponad 700 rów – 146 pkt., sportowców reprezentujących 9 rejonów naszego – Maria Banaś, Szkoła Podstawowa Borzęcin powiatu. Uroczystości otwarcia Spartakiady doko- Dolny – 143 pkt., nał w imieniu władz powiatowych zastępca prze- W piłce ręcznej 7-osobowej kobiet zwyciężyło: wodniczącego Prezydium PRN – Karol Grochola. Technikum Ekonomiczne Brzesko przed Zasad- Po części oficjalnej odbył się pokaz masowej gimna- niczą Szkołą Zawodową w Łysej Górze i Liceum styki w wykonaniu 250 uczennic Liceum Ogólno- Ogólnokształcącym w Brzesku. kształcącego i Technikum Ekonomicznego w Brze- W piłce ręcznej 7-osobowej mężczyzn zwycięzcą sku, torowy wyścig kolarski z udziałem 20 kolarzy został: z Tarnowa i Brzeska oraz finały poszczególnych, Okocimski Klub Sportowy przed Liceum atrakcyjnych konkurencji lekkoatletycznych. Ogólnokształcącym i Technikum Ekonomicznym W pierwszym dniu Spartakiady przeprowa- w Brzesku. dzono konkurencje lekkoatletyczne juniorów i se- W trzecim dniu imprezy w piłce siatkowej niorów w kategorii kobiet i mężczyzn oraz roz- kobiet: grywki piłki ręcznej 7 – osobowej grupy młodzieży

89 Jan Burlikowski

I miejsce zajęło Technikum Ekonomiczne Brze- brzeskim wzrosły o 12.364 tys. zł., a ilość książe- sko przed Zasadniczą Szkołą Zawodową w Łysej czek oszczędnościowych o 7.461 sztuk. Powoła- Górze i Liceum Ogólnokształcącym w Brzesku, nie do życia placówki niewątpliwie wpłynęło na a w piłce siatkowej mężczyzn zwyciężył: wzrost wkładów oszczędnościowych, chociażby Okocimski Klub Sportowy przed Towarzystwem z tego powodu, że wysokość wpłat nie jest ograni Krzewienia Kultury Fizycznej i LZS Zaborów. czona. Otwierane są wszystkie rodzaje książeczek Na strzelnicy sportowej w Parku Okocimskim oszczędnościowych np. książeczki zwykłe obie- odbyły się zawody strzeleckie, gdzie I miejsce zajął gowe, umiejscowione, terminowe, premiowane pie- Kazimierz Zając – Klub Sportów Ogólnowojsko- niędzmi, samochodami, motocyklami, motorowe- wych w Brzesku, przed Błażejem Palejem i Micha- rami, książeczki turystyczne i mieszkaniowe. Ten łem Wojtasem, także z tego samego Klubu. szeroki wachlarz książeczek oszczędnościowych W zawodach piłkarskich OKS II pokonał LZS PKO pozwala na pozyskiwanie nowych wkładów Biadoliny w stosunku 9:0, a LZS Jadowniki – LZS oraz dalszy wzrost wkładów oszczędnościowych. Zaborów 5: 1. Były to zawody o mistrzostwo kl. C. Ekspozytura prowadzi akcję propagandową W zawodach piłki ręcznej o mistrzostwo kl. B, wśród społeczeństwa, utrzymuje kontakty z za- Okocimski Klub Sportowy pokonał Kabel – Kra- kładami pracy, organizacjami młodzieżowymi, ków – 11:6. Gromadzkimi Radami Narodowymi, co niewątpli- Organizacja Spartakiady spoczywała w rękach wie ma wpływ na wzrost wkładów oszczędnościo- Powiatowego Komitetu Organizacyjnego, z którym wych. W porównaniu z rokiem 1962 nastąpił dal- ściśle współpracowali Powiatowy Komitet Kultury szy wzrost wkładów oszczędnościowych i przyrost Fizycznej i Turystyki, Rada Powiatowa Zrzesze- liczby książeczek oszczędnościowych. Za dziewięć nia LZS oraz wszystkie organizacje młodzieżowe, miesięcy ubiegłego roku wpłaty wzrosły o 1.638 tys. instytucje i zakłady pracy. zł., a liczba książeczek oszczędnościowych o 1459 Powiatowa Spartakiada Sportowa była odzwier- sztuk. Natomiast w analogicznym okresie roku ciedleniem poziomu sportowego w naszym powie- bieżącego wpłaty wzrosły o 3.620 tys. zł., a liczba cie i równocześnie podsumowaniem eliminacji, książeczek oszczędnościowych o 1465 sztuk, czyli spartakiad środowiskowych i rejonowych, które w roku bieżącym wzrost wkładów oszczędnościo- były przeprowadzone w okresie wiosenno – letnim. wych jest większy o 1.983 tys. zł. Dla informacji – w powiecie brzeskim do dnia 10.X zadeklarowało We wrześniu zakwitł kasztanowiec swój udział w konkursie 217-tu oszczędzających We wrześniu 1963 r. stwierdzono na kasztanowcach na książeczkach PKO na kwotę 1.446.600 zł. obok dojrzałych owoców również świeże kwiaty. Stąd niektórzy rolnicy wróżą piękną, długą jesień XX-lecie Ludowego Wojska Polskiego i łagodną zimę. Wróżby te jednak nie zawsze się Wraz z całym narodem obchodzimy w tych dniach sprawdzają, gdyż mimo, iż w jesieni 1962 r. zakwi- uroczyście XX rocznicę Ludowego Wojska Pol- tły w wielu sadach jabłonie i wtedy wróżono podob- skiego. Dzień 12 października – dzień bitwy pod nie, okazało się, że zima 1962/63 była wczesna, Lenino – stał się świętem wojska, które wyrosło niezwykle ostra i nazwana została zimą stulecia. z narodu i narodowi służy. W uroczystych akade- miach z okazji XX-lecia Ludowego Wojska Polskiego Październik miesiącem oszczędzania brali udział przedstawiciele społeczeństwa powiatu Październik – tradycyjnie już – jest Miesiącem brzeskiego, przekazując w imieniu tego społeczeń- Upowszechniania Oszczędności. Z okazji tej zapi- stwa najgorętsze uczucia i życzenia oraz wręczyli sujemy do kroniki nieco szczegółów, dotyczących przodującym żołnierzom skromne upominki. działalności Ekspozytury PKO w Brzesku, na pod- W szkołach i gromadach naszego powiatu odby- stawie danych dostarczonych przez kierownika tej wały się spotkania oficerów z młodzieżą i ludno- placówki – Stanisława Wesołowskiego. Ekspozy- ścią, które były manifestacją serdecznych uczuć tura PKO istnieje od 1958 r. Utworzenie jej zostało łączących nasze społeczeństwo z Ludowym Woj- spowodowane stałym wzrostem oszczędności oraz skiem Polskim. coraz większą liczbą oszczędzających. W chwili utworzenia Ekspozytury PKO w roku 1958 w po- Powiat brzeski przoduje wiecie brzeskim było 1169 książeczek oszczęd- w akcji zadrzewieniowej nościowych, a stan wkładów oszczędnościowych Zapoczątkowana w roku 1960 akcja sadze- wynosił 2.481 tys. zł. Natomiast obecnie na koniec nia drzew pod hasłem 1000 milionów drzew na września 1963 r. jest 8.632 szt. książeczek oszczęd- Tysiąclecie znalazła w naszym powiecie podatny nościowych, a stan oszczędności wynosi 14.845 grunt. Plany zasadzenia każdego roku 30 tysięcy tys. zł. W okresie 5 i pół roku działalności Ekspo- drzew i 5 tysięcy krzewów są stale wysoko prze- zytury PKO, wkłady oszczędnościowe w powiecie kraczane. Jeśli dodamy do tego, że równocześnie

90 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 postarano się o przygotowanie sadzonek we wła- a na zaplanowanych 17 tys. krzewów, wysadzono snym zakresie, w specjalnie założonych szkółkach ogółem 94 tysiące. Wartość wysadzonych drzew o powierzchni ponad 4 hektary, a oprócz tego wiele i krzewów oblicza się na 1.134 tysięcy złotych. hektarów gruntów dotąd nieużytecznych zalesiono, Wszystkie prace związane z sadzeniem, wyko- będziemy mieli obraz dużego wysiłku podjętego nane zostały czynem społecznym ludności, w tym dla wyrównania strat w drzewostanie w naszym również młodzieży. Nasadzanie krzewów szło powiecie. Trzeba tu podkreślić, że wiele wysiłku w kierunku zakładania żywopłotów – natomiast w powodzenie tych prac włożyła państwowa służba sadzeniem drzew objęto przede wszystkim drogi, leśna, referat leśnictwa Prezydium Powiatowej gorsze pastwiska, nieużytki gruntowe, skarpy, Rady Narodowej, a także Komisja Zadrzewieniowa brzegi potoków. Między innymi na terenie Zakli- Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu czyna zasadzono 19 tys. topoli i olszy. W Porąbce z przewodniczącym, mgr Zbigniewem Wyszyńskim. Iwkowskiej najaktywniej działającym w tym kie- Dodać należy również, że społeczeństwo powiatu runku jest obywatel Krzyżak, który oddał teren doceniło całą akcję zadrzewieniową, wiele pracy pod szkółkę, a nadto zmobilizował miejscową lud- włożyli nauczyciele i młodzież. Akcję w terenie pro- ność do sadzenia drzew. W tym roku zasadzono wadzą Komitety Frontu Jedności Narodu. Ogólnie tam 2 tysiące sztuk topoli, a na następny rok już powiat nasz pod tym względem wyróżnił się w wo- zamówiono 3.000. Bardzo dobre wyniki w ak- jewództwie krakowskim, a nawet w całym kraju. cji sadzenia drzew uzyskano we wsiach Wróblo- Wyrazem tej wysokiej oceny było zorganizowa- wice, Faściszowa, Wola Stróska, Wesołów, a także nie w połowie listopada 1963 r. przez Wojewódzki w miejscowości Czchów, w okolicy zapory. Nie Komitet Frontu Jedności Narodu narady aktywu tylko w tych miejscowościach młodzież szkolna pracującego nad akcją zadrzewieniową – właśnie włączyła się do prac zadrzewieniowych i do zbie- w Brzesku, jako w powiecie przodującym. Na tę rania nasion dla szkółek. Przykładowo można naradę przybyli z terenu całego województwa wymienić szkoły w Gwoźdźcu, Łysej Górze, Faści- krakowskiego przewodniczący Komisji Zadrze- szowej, Zakliczynie, Rudzie Kameralnej. Młodzież wieniowych Komitetów Frontu Jedności Narodu, zrzeszona w ZMW tylko w roku 1963 zasadziła 18 przedstawiciele Wojewódzkiej Komisji, a także tysięcy drzewek. Prawie 10 tysięcy zasadzili człon- służba leśna pracująca w tych Komisjach. kowie kółek rolniczych – bo i ta organizacja czyn- W naradzie wzięli również udział: dyrektor nie włączyła się do akcji zadrzewiania. Departamentu w Ministerstwie Leśnictwa i Prze- W czasie obrad I sekretarz Komitetu Powia- mysłu Drzewnego – inż. Iwanowski, przedstawiciel towego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej przewodniczący Powiatowego Komitetu Frontu Partii Robotniczej – Julian Kaczmarczyk, I se- Jedności Narodu – Eugeniusz Michoń, wręczył kretarz Komitetu Powiatowego PZPR, przewod- działaczom, którzy wyróżnili się wkładem pracy niczący Powiatowego Komitetu FJN w Brzesku w zakresie zadrzewienia, Odznaki Tysiąclecia, – Eugeniusz Michoń, sekretarz Wojewódzkiego przyznane im przez Ogólnopolski Komitet Frontu Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego Jedności Narodu. Otrzymali je: przewodniczący – Franciszek Korona, przewodniczący Komisji Zarządu Powiatowego ZMW – Zygmunt Gągorow- Zadrzewieniowej przy Wojewódzkim Komitecie ski, nadleśniczy lasów państwowych w Brzesku – FJN, dyrektor Okręgu Lasów Państwowych w Kra- Józef Grabania, przewodniczący Gromadzkiej Rady kowie – inż. Jurkowski, wicedyrektor inż. Ptak, Narodowej w Łysej Górze – Stanisław Macheta, wiceprzewodniczący Prezydium Powiatowej Rady I sekretarz Komitetu Powiatowego ZMS – Anna Narodowej w Brzesku – Karol Grochola, kierownik Wójcik, leśniczy lasów państwowych – Marian oddziału leśnictwa Prezydium Wojewódzkiej Rady Zalasiński. Na zakończenie obrad zebrani uchwa- Narodowej w Krakowie – inż. Józef Borek. lili szereg wniosków zmierzających do dalszego Inż. Borek, w imieniu Wojewódzkiej Komisji usprawnienia i koordynacji akcji zadrzewieniowej Zadrzewieniowej, w swoim wystąpieniu ocenił w następnych latach. Po naradzie uczestnicy udali dotychczasowy stan zadrzewień w województwie się samochodami do Zakliczyna i Czchowa, gdzie krakowskim oraz wymienił dalsze zadania w tym zwiedzili ostatnio zadrzewione tereny. zakresie. Podkreślił bardzo duży wkład pracy i bardzo dobre rezultaty tej akcji na terenie powiatu Obrady Powiatowego Komitetu FJN brzeskiego. O szczegółach akcji zadrzewieniowej 6 grudnia 1963 r. obradował Powiatowy Komitet zebrani dowiedzieli się z przemówienia przewod- Frontu Jedności Narodu. Tematem obrad była niczącego Komisji Zadrzewieniowej Powiatowego sprawa realizacji postulatów ludnosci zawartych Komitetu FJN – mgr inż. Wyszyńskiego. Oto na w programie wyborczym Frontu Jedności Narodu. ogólny plan w latach poprzednich i obecny rok W obradach wiele miejsca poświęcono zbliżającej – 126 tys. sztuk drzew, zasadzono ich 173 tys., się XX-tej rocznicy Polski Ludowej. Znalazło to

91 Jan Burlikowski wyraz w uchwale podjętej na zakończenie obrad. W związku z tym, terenowym komitetom FJN Treść tej uchwały jest następująca: przypadną w udziale nowe zadania w tym zakresie: – inicjowanie i rozwijanie zobowiązań produk Uchwała cyjnych i współzawodnictwo w zakładach pracy Powiatowego Komitetu Frontu Jedności w dążeniu do wzrostu wydajności pracy, obniżenia Narodu w Brzesku kosztów produkcji, podniesienia jej jakości, wzro z dnia 6 grudnia 1963 r. stu produkcji eksportowej, szybkiego wdrożenia w sprawie najbliższych zadań Komitetów postępu w technice i organizacji pracy, oszczęd Frontu Jedności Narodu w powiecie brzeskim. ności w inwestycjach, podniesienie kultury pracy, uporządkowanie miejsca pracy i podniesienie Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu jego estetyki, właściwy stosunek do obywateli i ich w Brzesku, obradując nad sprawą dotychczasowej słusznych potrzeb, realizacji programu wyborczego Frontu Jedności – inicjowanie i rozwijanie zobowiązań i czynów Narodu stwierdza, że w ciągu obecnej kadencji rad produkcyjnych zmierzających do unowocześniania narodowych wiele zadań przewidzianych w progra- intensyfikacji rolnictwa, a w rezultacie podniesienia mie, w wyniku pełnego zaangażowania się rad narodo- plonów przez poprawę struktury zasiewów, lepszą wych wszystkich stopni, a także właściwych Wydzia- pielęgnację i ochronę roślin, wzrost pogłowia i ja łów – zostało wykonanych zgodnie z założeniem. kości bydła i trzody chlewnej, wzrost bazy paszowej. Dotyczy to przede wszystkim zadań w dziedzi- – inicjowanie i rozwijanie czynów społecznych nie: rolnictwa, oświaty i kultury, gospodarki komu- w zakresie gazyfikacji miejscowości, które ze względu nalnej i mieszkaniowej, zdrowia i opieki społecznej, na swe położenie w pobliżu gazociągu, przy niedu dróg i mostów, przemysłu i handlu, bezpieczeń- żym nakładzie kosztów mogą być zgazyfikowane, stwa przeciwpożarowego. Zrealizowany też został – inicjowanie i rozwijanie czynów drogowych postulat odnośnie budowy większego zakładu dla poprawy stanu dróg i mostów lokalnych, przemysłowego na terenie naszego powiatu. – inicjowanie i rozwijanie czynów mających na Na koniec kadencji rady narodowe dokonają celu zabezpieczenie stanu bezpieczeństwa przeciw wyczerpujących rozliczeń wykonania programu pożarowego, jak remizy strażackie, zbiorniki wodne wyborczego Frontu Jedności Narodu oraz postu- i inne urządzenia przeciwpożarowe, latów wyborczych i poinformują o tym społeczeń- – inicjowanie i rozwijanie czynów społecznych stwo naszego powiatu. na rzecz dokończenia budowy wiejskich domów Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu kultury i świetlic, podkreśla z uznaniem, że do pomyślnej realizacji – inicjowanie i rozwijanie czynów społecznych szeregu zadań wynikających z programu wybor- odnośnie uporządkowania ulic, podwórzy, chodni czego przyczyniły się również komitety terenowe ków, kwietników i zieleńców, parków i ogródków FJN w ramach współdziałania tych komitetów jordanowskich, piaskownic i miejsc zabaw dla z radami narodowymi – na szczególne zaś podkre- dzieci, miejsc wypoczynku dla ludzi pracy. ślenie zasługuje działalność Wiejskich Komitetów W okresie obchodów Tysiąclecia, a w szczegól FJN w różnych dziedzinach, a w szczególności ności w czasie obchodów XX-lecia Polski Ludo w inicjowaniu, organizowaniu i przeprowadzaniu wej Komitety Frontu Jedności Narodu szczególną licznych czynów społecznych. uwagę powinny zwrócić również na akcję zadrze W lipcu 1964 r. obchodzić będziemy XX-lecie wiania i zakrzewiania. naszej Ludowej Ojczyzny. Historyczne znaczenie W latach 1964 – 65 jako latach obchodów XX- powstania Polski Ludowej stawia ten okres w rzę- lecia Polski Ludowej na naszym terenie Komitety dzie najważniejszych i przełomowych wydarzeń Frontu Jedności Narodu zwrócą szczególną uwagę Tysiąclecia Polski. na rozwinięcie akcji zbiórkowej na Społeczny Fun Owocem 20-tu lat władzy ludowej w odrodzo- dusz Budowy Szkół. Wzywa się całe społeczeństwo nej Ojczyźnie są zasadnicze jej przeobrażenia poli- powiatu brzeskiego, aby nie ustawało w wysiłkach tyczne, gospodarcze, kulturalne i socjalne. realizacji wpłat na budowę Szkół – Pomników Nadto, jeszcze w historii Polski w tak krótkim Tysiąclecia, przy czym szczególny apel kieruje się czasie nie dokonano tak wielkich i głębokich zmian do tych zobowiązanych, którzy w latach poprzed we wszystkich dziedzinach życia naszego narodu. nich nie uważali za swój obowiązek obywatelski XX-lecie Polski Ludowej jest centralnym punk- wywiązać się ze świadczeń na tak wzniosły cel. tem programu obchodów Tysiąclecia Państwa Pol- Czyny społeczne ludności powiatu brzeskiego skiego. Jest to szczególna okazja do rozwinięcia mają już wieloletnie tradycje. Na terenie naszego masowej fali aktywności społecznej, podjęcia sze- powiatu znajduje się wiele obiektów o trwałej war rokiej akcji zobowiązań produkcyjnych i czynów tości, które zbudowane zostały wysiłkiem miejsco społecznych. wego społeczeństwa w ramach czynów społecznych,

92 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 popartych wkładem finansowym państwa. Wszyst Zajechałem przed paroma dniami przed okazały kie te społeczne przedsięwzięcia walnie przyczyniają budynek tamtejszego Domu Kultury. We frontowej się do szybszego rozwoju naszych wsi i miasteczek. jego części na parterze znalazły pomieszczenie gro Rolę koordynacyjną i organizacyjną czynów madzkie urzędy i instytucje. Tu więc znajduje się społecznych i współdziałanie w tym zakresie z or administracyjne centrum. Opodal mieszczą się ganizacjami społecznymi, w tym również młodzie inne placówki, świadczące o burzliwym rozwoju tej żowymi, ustalanie hierarchii potrzeb, opiniowanie stolicy gromady. Wystarczy przejść główną ulicą, przydatności gospodarczej tych czynów, przygo na której właśnie kładzie się gładziutki asfaltowy towanie wniosków do właściwych organów rad dywan, aby przekonać się bez specjalnego rozezna narodowych odnośnie zabezpieczenia realizacji nia, co tu zostało zrobione. Sklepy z kolorowymi czynów pod względem środków, materiałów i po szyldami prezentują swe zmodernizowane wnętrza. mocy fachowej – zleca się Komisjom Czynów Spo Prezes miejscowej GS – Mieczysław Domagała, łecznych, Gromadzkim i Powiatowej. który „panuje” na tym gospodarstwie od 1954 r., W swojej pracy Komitety Frontu Jedności chwali się ilością wyłożonych na inwestycje pie Narodu, opierając się na ustawie o radach naro niędzy. Do 1957 r. robiono tu niewiele pod tym dowych, współdziałać będą z radami narodowymi, względem. Podczas, kiedy w roku 1948 rozpoczy zwłaszcza przy włączaniu ludności do realizacji ich nano handlowy start z 8 placówkami, to w tej zadań, przy inicjowaniu czynów społecznych, orga chwili w obrębie działania szczurowskiej GS doli nizowaniu spotkań radnych z wyborcami, realizowa czyć się można 30 sklepów. Na same tylko inwe niu postulatów i wniosków wyborców oraz przy popu stycje w ostatnim 6 leciu (nie licząc modernizacji) laryzacji wśród ludności dorobku i zamierzeń rad. wydano 4,5 mln. złotych. Wybudowano za półtora Wiejskie Komitety Frontu Jedności Narodu miliona złotych dom administracyjno – handlowy, winny w tych sprawach ściśle współpracować z soł powstały też dwa place węglowe, tyleż magazy tysami wsi. nów nawozowych, a nadto magazyn drobnicowy, Współdziałając z radami narodowymi Komi wytwórnia wyrobów betonowych, spichrze na zboże tety Frontu Jedności Narodu zapewnią jeszcze peł i warsztaty naprawcze, w których poddaje się repe niejszą realizację programu wyborczego i licznych racji maszyny i narzędzia rolnicze. słusznych postulatów ludności, przyczynią się do Tak więc, gromada składająca się z 10 wsi, dalszego rozwoju gospodarczego, kulturalnego i so licząca w sumie 6.870 „dusz”, która w roku 1945 cjalnego naszego powiatu. była typową wsią z lampą naftową i brakiem dojazdu do szerszego świata, zmieniła się nie do Artykuł w Gazecie Krakowskiej o Szczurowej poznania. Droga wiodąca do Brzeska, bardzo wyboista, została pokryta smołową nawierzchnią, W „Gazecie Krakowskiej” z 10 grudnia 1963 r. co zbliżyło poważnie gromadę do powiatu. Dzi ukazał się artykuł pod tytułem: „Pochwała szczu- siaj nikomu już nie straszno zboczyć od głównego rowskiej inicjatywy”, który ze względu na swą traktu w ten północny kąt powiatu. treść warto zapisać do kroniki powiatu. To wszystko uzyskano bez specjalnych nakła Wprawdzie Szczurowa powstała później aniżeli dów państwowych pieniędzy. I jeśli przyjdzie kie niektóre otaczające ją miejscowości, ale do dzisiaj dykolwiek mówić o osiągnięciach gromady; to na stanowi centrum zespołu wiosek, będących niegdyś pierwszy plan wysunie się zawsze inicjatywa i spo jedną, wielką gminą. Mimo administracyjnego łeczny czyn mieszkańców. Kiedy tylko poruszycie rozdziału, Szczurowa dominuje wśród takich miej ten temat, przewodniczący tamtejszej Gromadzkiej scowości, jak pobliski Zaborów czy nawet leżący Rady Narodowej – Ignacy Gargul – zaraz chce to w granicach powiatu tarnowskiego Radłów. rzetelnie udokumentować. Czyny społeczne w ub. Jak podają stare kroniki, Szczurowa została roku miały wartość ponad 164 tys. złotych, w 1963 założona przez sołtysa z Niedzielic, w kwietniu roku natomiast zamykają się kwotą 366 tys. złotych. 1338 r. Było to miejsce ze wszech stron oblane Miejscowe władze troszczą się o sprawy miesz wodą. Bo trzeba wiedzieć, że tam gdzie dzisiaj mie kańców. Nie zawsze to da się przeprowadzić ści się nowy zakład mleczarski, toczyła swe wody pomyślnie. Bo kto jest wolny od kłopotów? Rzecz Wisła. Lasy tu były nieprzebyte i jak mówią zapi jednak w tym, że są kłopoty duże i małe. Ten, o któ ski, gnieździły się tu szczury. Nie ma tylko obja rym chcę mówić, należy do tych drugich, ale w swej śnień, czy owo określenie dotyczy pospolitych gry istocie dla szczurowian jest niezwykle ważny. Od zoni, czy też ludzi schowanych przed światem. Dość 2 lat kołatają oni w ekspozyturze PKS, proszą na tym, że nikt nie ma złudzeń, iż właśnie od tych o przedłużenie autobusowego kursu z Rząchowej określeń powstała nazwa Szczurowa. Nazwa nie do Górki. Są wszelkie po temu warunki. Odległość uległa zmianom, ale życie gromady – na pewno. niewielka i dobra droga wskazuje na rację Szczu rowej. Ale kierujący się dziwnym uporem PKS, nie

93 Jan Burlikowski chce uruchomić tej przedłużonej linii. Szczurowia szklankę piwa, niźli kubek źródlanej wody. Z tych nie garną się do rolniczej oświaty. Zwykle na wszel też zapewne względów – dopowiadają miejscowi kiego rodzajach prelekcjach dopisuje frekwencja. – nawet hotelu tu nie pobudowano, bowiem podró- Przychodzi po kilkaset nawet osób. Ruszyła pełną żujący i tak śpieszyliby do Dunajca się umyć. parą melioracja. Dotychczas zdrenowano 100 Nie tylko hotelu. Jakiekolwiek próby zlokali ha gruntów. W przyszłym roku przybędzie dalsze zowania zakładów przemysłowych rozbijały się 140. W samej Szczurowej obiekty rosną jak przy o brak wody. Szereg inwestycji już zlokalizowa słowiowe grzyby po deszczu. Tuż za kinową salą nych i na lata najbliższe już planowanych prze czerwieni się cegłą nowy obiekt kulturalny. Będzie suwa się i oddala w czasie. Z tych samych wzglę to sala przeznaczona na naukę rytmiki. Znajdzie dów. Jeśli bowiem mieszkańcy ul. Kościuszki czy tu też pomieszczenie kawiarnia, a w razie potrzeby Ogrodowej – przeklinając co prawda – mogą co stanie się gromadzką salą zebrań. Wszystko to dzień odliczać pięćdziesięciogroszówki za kwarty budowane jest czynem społecznym, a część nakła wody przywiezionej przez sprzedawcę w beczce dów dokłada powiat. i dzielić je na racje, o tyle szkoły, zakłady pracy, nie Podobnie wygląda sytuacja ze szkołą. Brako mówiąc już o fabryce, potrzebują płyn ten przemie wało sali gimnastycznej. Stara szkoła, w której rzać tysiącami metrów sześciennych. A na terenie nauka odbywa się na dwie zmiany, nie dyspono miasta i najbliższej okolicy po prostu nie występują wała odpowiednim miejscem na te cele. Postano pokłady wody gruntowej, pozwalające ująć je dla wiono, więc przystąpić do budowy takiego obiektu. potrzeb nie tylko przewidywanego, ale nawet obec Przy okazji załatwiono dwie sprawy. W murach, nego rozwoju miasta. które sięgają już bez mała pierwszego piętra, Znany ze swojego, nie najgorszego piwa browar znajdą się na dole pracownie robót ręcznych, w Okocimiu posiada dla własnych potrzeb wodo a górę zajmie sala gimnastyczna. Można by takich ciąg, bazujący na ujęciu wód powierzchniowych przykładów inicjatywy społecznej wyliczać jeszcze rzeki Uszwicy. Cóż, kiedy i w tej rzece, natura nie sporo. Można by także rysować obrazy przemian, skąpi zasobów wodnych jedynie w okresie ulewy, pokazując nowe inwestycje, ale chyba to, o czym czy wiosennych roztopów. Latem nie staje jej nawet mówiłem powyżej świadczy dobitnie o burzliwym dla browaru. Zakłady Piwowarsko-Słodownicze rozwoju szczurowskiej gromady. dzielą się jak mogą swoim skarbem z najbliżej Pod tym artykułem znajduje się zdjęcie nowego położonymi instytucjami. WSR otrzymują swoją zakładu mleczarskiego, opatrzone napisem: „Stary miesięczną rację wynoszącą 2.600 metrów sześcien zakład mleczarski w Szczurowej, który niedawno nych. Wydział Zdrowia i Szpital – 626 m3, Gimna obchodził 60 lat istnienia, przechodzi „na eme- zjum – 180 m3, Spółdzielnia Domków Jednorodzin ryturę”. Zastąpi go nowy – wybudowany kosz- nych – 175 m3, GS z Hurtownią Piwa – 460 m3. tem 26 mln. zł. Zatrudnionych tu będzie 47 osób, Aż 85% budynków na terenie miasta, niestety, nie a dzięki zainstalowanej nowoczesnej aparaturze, może liczyć na litościwe serce browaru. Budynki będzie można przerabiać 30 tys. litrów mleka te oczywiście nie posiadają kanalizacji, ani też w ciągu doby”. wody przeznaczonej dla celów sanitarnych. Stwa rza to niebezpieczne warunki sanitarne w mieście. Artykuł w Gazecie Krakowskiej o wodzie dla Wprawdzie Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Brzeska pilnie i często bada jakość wody, pobieranej z uję cia browaru, ale ani na jej jakość, ani też ilość, W „Gazecie Krakowskiej” z dnia 13 grudnia niestety, nie ma to wpływu. Od czasu do czasu i te ukazał się artykuł redaktora Tadeusza Leśniaka skąpe zasoby są dyskwalifikowane do spożycia pod tytułem „Już Spytek z Melsztyna”, mówiący w stanie surowym. o trudnościach w doprowadzeniu wody do Brzeska. Zafrasowany sekretarz KP tow. Eugeniusz Warto go zapisać do kroniki powiatu ze względu Michoń, kiedy dotknąć omawianego tematu, wyłoży na wagę podejmowanego tematu. z pamięci historię walki Brzeska o wodę. Gdyby Opowiadano mi w Brzesku: „Już Spytek z Melsz- zestawić jego monolog w panel z innymi „ojcami” tyna, powracając z królewskiej służby, kiedy wypa- miasta – powstanie całe studium. Na jego podsu dło mu popasać koniki i dawać wypoczynek ludziom mowanie złożą się między innymi liczne już dziś – do jedynego tu źródełka ustawiać się musiał w ko- opracowania i wstępne wciąż jeszcze, projekty ujęcia lejce. Nie zatrzymywał się więc długo, bowiem zmę- wody Dunajca dla potrzeb Brzeska. Dojdzie, zapła czoną twarz umyć mógł tylko w porannej rosie…” cone już przez MRN Brzesko 800 tys. zł za projekt Tak więc Brzesko, miasto dziś już liczące blisko wstępny tego przedsięwzięcia. Projekt, który psu na 10 tysięcy mieszkańców, od zarania swoich dziejów buty się zdał i unieważniony został w roku 1960. skazane było na posuchę. Bywało w jego później- Realnym źródłem zaopatrzenia miasta w wodę szej już historii, że łatwiej można było tu uzyskać jest Dunajec, odległy stąd o ponad 20 km. Odle

94 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 głość ta zawsze przerażała niektórych planistów. Byle szybko i z ostatecznymi, pomyślnymi dla Może nie tyle ona sama, co 50 mln koszt budowy Brzeska, ustaleniami. Już bowiem Spytek z Melsz rurociągu magistralnego. Kwota, o wysokość której tyna poił swe konie w Dunajcu. nie pokusi się przecież budżet miasta, czy czyn spo łeczny zainteresowanych budową rurociągu miesz Nowa szkoła w powiecie brzeskim kańców Brzeska, Wojnicza, Łysej Góry, Jadownik, Dnia 29 grudnia 1963 r. w Zakliczynie odbyła się Dębna i innych wsi. uroczystość otwarcia i oddania do użytku nowego Problem oczywisty również i dla Prezydium gmachu szkolnego. Szkoła ta wybudowana z fun- WRN, jak to wynika m.in. z pewnego dokumentu duszów państwowych w wysokości 7.600 tys. zł jest noszącego nazwę „Kierunki rozwoju województwa największym i najbardziej nowoczesnym budyn- krakowskiego lata 1961 – 1966”. W dziale „Gospo kiem tego typu w powiecie. Posiada jedenaście izb darka komunalna i mieszkaniowa” czytamy: lekcyjnych, piękną salę gimnastyczną, gabinety, … Projektowane inwestycje w zakresie sieci pokoje na pomoce szkolne i pokoje nauczycielskie. wodociągowo-kanalizacyjnej skierowane będą Jednym słowem obiekt bardzo piękny. głównie w rejony deficytowe w wodę jak Chrzanów, Na uroczystość przybyli: Józef Banak, – sekre- Trzebinia (....) oraz Brzesko, Wojnicz, Dąbrowa tarz KW PZPR, Jan Jaśkowiec z KW PZPR, sekre- Tarnowska i Żabno. Przez rozbudowę i budowę tarz Komitetu Powiatowego PZPR – Eugeniusz tych urządzeń można będzie poprawić zaopatrzenie Michoń, sekretarz PK ZSL – Mieczysław Garlicki, w wodę mieszkańców oraz polepszyć warunki sani Przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady tarne tych miejscowości..... Narodowej, Tadeusz Bałys, zastępca przewodni- Jak już wspomniano wcześniej, ostatni z nie czącego, Karol Grochola, sekretarz Prezydium szczęsnych projektów wstępnych pogrzebano w 1960 Stanisław Kulinowski, przedstawiciele miejsco- roku. Stało się to w wyniku zapotrzebowania na wych organizacji politycznych, społecznych i władz wodę przez browar. Pociągnęło za sobą koniecz państwowych oraz bardzo liczne rzesze mieszkań ność zmiany założeń i projektu wstępnego. A więc ców Zakliczyna i okolicy. gdyby nie szacowny browar, któremu w pierwszej Uroczystość rozpoczęto przemówieniem prze- wersji „potrzeba” było trzy razy więcej wody niż wodniczącego Gromadzkiej Rady Narodowej, w ostatniej – inwestycja zgodnie z planem – zosta Eugeniusza Kukulskiego, zaś historię budowy tej łaby rozpoczęta w roku 1964. Z uwagi jednak na szkoły przedstawił w swoim przemówieniu I sekre- zmianę i ostatecznie brak dokumentacji – została tarz KP PZPR – Eugeniusz Michoń. Uroczystego skreślona z planu. Stawka zbyt wysoka dla miasta otwarcia gmachu szkoły, przez przecięcie wstęgi i powiatu. Stąd też już w 1962 r. trafia do Minister i przekazanie symbolicznego klucza, dokonał stwa Gospodarki Komunalnej nowe opracowanie sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR – Józef – założenie. Zostaje przyjęte i zatwierdzone. Staje Banak, po czym nastąpiło zwiedzanie budynku. się podstawą do zlecenia opracowania przez Biuro Młodzież szkolna dała piękny występ artystyczny Projektów Budownictwa Komunalnego w Kra gorąco oklaskiwany przez bardzo licznych widzów. kowie nowego projektu wstępnego. Będzie ponoć Dodać należy, że w uroczystości wzięła też gotowy w I kwartale 1964 r. udział delegacja Katowickiego Przedsiębiorstwa A więc jest to stawka o wejście do planu inwe Transportu Górniczego złożona z przedstawi- stycyjnego przyszłej pięciolatki. Wiadomo jed cieli Dyrekcji, Zakładowej Organizacji Partyjnej nak, że na opracowanie projektu techniczno- i Rady Zakładowej. Delegacja ofiarowała miejsco- roboczego potrzeba przynajmniej jednego roku. wej Szkole Przysposobienia Zawodowego dla celów Pełną dokumentację uzyskać będzie więc można szkoleniowych samochód marki Lublin oraz wiele dopiero w 1965 r., a rozpoczęcie prac inwestycyj innego sprzętu. nych nastąpi może w roku 1966. Wszystko to, plus Zaznaczyć należy, że dzięki wybudowaniu smutne raczej doświadczenia serdecznie zaangażo nowego gmachu dla szkoły podstawowej, w dotych- wanych w swój problem numer jeden politycznych czasowym budynku szkolnym znajdzie wygodne i administracyjnych gospodarzy miasta, budzi ich pomieszczenie Szkoła Przysposobienia Zawodo- uzasadniony niepokój. Dla pełnego rozeznania wego, co stworzy jej możliwości dalszego rozwoju. możliwości wprowadzenia tej inwestycji do planu roku 1966, a także w celu ustalenia dokładnych terminów uzyskania pełnej dokumentacji, nie zbędna staje się narada współkooperatorów, tych z powiatu i z województwa, z dyrekcją Wojewódz kiego Zrzeszenia Gospodarki Komunalnej i Biura Projektów na czele.

Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Duży pożar w Brzesku Duże osiągnięcia w rolnictwie były możliwe 6 stycznia 1964 r. około godziny 18-tej w Brze- dzięki aktywnemu udziałowi 101 kółek rolniczych, sku wybuchł groźny pożar. Z nie ustalonych przy- które dysponowały 151 zestawami maszynowo- czyn zapalił się budynek administracyjny Przed traktorowymi i sporą ilością mniejszego sprzętu siębiorstwa Budownictwa Terenowego. Całkowicie towarzyszącego. W znacznym więc stopniu kółka spłonęła część środkowa budynku. W akcji ratowni- przyczyniły się do poprawy wyników gospodarczej brały udział straże pożarne z Brzeska i Tarnowa. czych. Dzięki pozytywnym wynikom w rolnictwie, wieś brzeska nie tylko spłaciła długi wobec Ubiegły rok w oczach gospodarza państwa, jak zobowiązania podatkowe i pożyczki W Gazecie Krakowskiej z 9 stycznia 1964 r. ukazał zaciągnięte w bankach w poprzednim okresie, się wywiad z przewodniczącym Prezydium Powia- ale także mogła rozwinąć budownictwo wiejskie. towej Rady Narodowej – Tadeuszem Bałysem pt. Powstało ponad tysiąc budynków gospodarczych „Wyjątkowo dobre plony – duże osiągnięcia”. Oto i mieszkalnych. W zakresie świadczeń weszliśmy treść wywiadu: w nowy rok z minimalnymi zaległościami. Trzeba z prawdziwą satysfakcją, stwierdzić – wyjaśnił zapytany – że 1963 rok był dla powiatu 19 rocznica wyzwolenia Brzeska brzeskiego nadzwyczaj pomyślny. Przyniósł nam 17 stycznia 1964 r. – w 19 rocznicę wyzwole- wyjątkowy urodzaj i duże osiągnięcia. Mimo, iż nia miasta, na cmentarzu wojskowym złożono ciężka zima zniszczyła zasiewy zbóż na powierzchni wieńce i wiązanki kwiatów, zapalono znicze w hoł- około 4 tys. ha, potrafiliśmy uzyskać średnią z ha dzie tym, którzy oddali życie za naszą wolność. w wysokości 17,6 q, a więc przekraczającą średnie W tych dniach, z tej okazji w licznych miejscowo- rezultaty w kraju. Uzyskaliśmy między innymi 420 ściach w naszym powiecie, odbyły się wieczory q buraka cukrowego z ha, zatem plon, który w za wspomnień, w czasie których działacze polityczni sadzie na terenie województwa krakowskiego jest i członkowie Ruchu Oporu podzielili się wspomnie wprost nieosiągalny. Podobnie pomyślnie kształto niami ze słuchaczami, głównie młodzieżą. wała się sytuacja w pogłowiu bydła. Mimo poważ nego zagruźliczenia występującego wśród bydła Sztandary dla organizacji w latach 1962-63 i strat wynikających z koniecz młodzieżowych ności usunięcia chorych sztuk, uzyskaliśmy w ub. 2 lutego 1964 r. odbyła się podniosła uroczystość roku duży wzrost pogłowia. Według grudniowego wręczenia sztandarów organizacjom młodzie- spisu mamy 41.300 sztuk, czyli średnio 67 szt. na żowym naszego powiatu: Związkowi Młodzieży 100 ha. A więc w ciągu 1963 roku odbudowaliśmy Socjalistycznej i Związkowi Młodzieży Wiejskiej. pogłowie do poziomu 1961 r. Była to zarazem uroczystość inaugurująca w po- – A inne duże osiągnięcia, o których wspomina- wiecie brzeskim obchody XX-lecia Polski Ludowej. liście na wstępie?. Przybyli na nią przedstawiciele władz wojewódz- Zaliczamy do nich przede wszystkim inwesty- kich i powiatowych, działacze terenowi Frontu cje zrealizowane w rolnictwie. Zdrenowano około Jedności Narodu oraz bardzo licznie młodzież. 1.000 ha gruntów ornych i 300 ha zaniedbanych W Prezydium zajęli miejsca: Sekretarz Komi- łąk i pastwisk. Wykonano dziesiątki kilometrów tetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii rowów odwadniających. W efekcie tych nakładów Robotniczej – Stanisław Pięta, Prezes Wojewódz- melioracyjnych uregulowane zostały stosunki kiego Komitetu ZSL – Stanisław Kozioł, zastępca wodne na obszarze około 1.5 tys. ha. Wybudowa- przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady liśmy lecznicę zwierząt w Borzęcinie, a w Porąbce Narodowej – Józef Łoś, sekretarz Komitetu Dziel- Iwkowskiej stanęła agronomówka wraz z pomiesz- nicowego Kraków Podgórze – Marzec, I sekretarz czeniami dla lekarza weterynarii. KW ZMS – Józef Najdek, przewodniczący ZW W ciągu ubiegłego roku powstały trzy nowe ZMW – Mieczysław Ziemiański, posłowie Ziemi wspaniałe budynki szkół podstawowych: w Szcze- Brzeskiej – Franciszek Mleczko i Stanisław Żarek, panowie, Charzewicach i Zakliczynie, na które przedstawiciele powiatowych organizacji politycz- nakłady sięgają 12 mln zł. W 34 bibliotekach i 72 nych, społecznych oraz władz państwowych. punktach bibliotecznych w powiecie powiększył Po odegraniu hymnu państwowego, uroczystość się księgozbiór o 6 tys. tomów i liczy obecnie 110 zagaił I sekretarz Komitetu Powiatowego Pol- tysięcy. Statystyka wykazuje, że dziś co szósty skiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – Eugeniusz dorosły obywatel powiatu korzysta z biblioteki Michoń. Następnie okolicznościowe przemówienie publicznej i wypożycza średnio 25 książek rocznie, wygłosił sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR a więc jedną książkę na dwa tygodnie. – Stanisław Pięta. Przekazał on na wstępie życze- – Kogo można by wyróżnić w powiecie za pracę nia i pozdrowienia od Komitetu Wojewódzkiego w 1963 roku?. Partii, a następnie omówił przeobrażenia, jakie

99 Jan Burlikowski nastąpiły w naszym kraju w okresie XX-lecia Pol- madzkiego PZPR w Zakliczynie. Za swą działalność ski Ludowej. Są one szczególnie widoczne w wo- społeczną odznaczony był Odznaką Tysiąclecia. jewództwie krakowskim. Przytoczył szereg inte- Pogrzeb odbył się dnia 4 lutego w Zakliczynie resujących cyfr i porównań. Obecnie ze światła przy udziale przedstawicieli organizacji politycz- elektrycznego korzysta w województwie krakow- nych, społecznych i organów państwowych oraz skim 1.400 wsi, podczas gdy przed wojną zelektry- tłumów mieszkańców gromady Zakliczyn. Nad fikowanych było zaledwie 70 wsi. W okresie XX- trumną wygłosił przemówienie zastępca przewod- lecia wybudowano w województwie 269 tysięcy izb niczącego Prezydium PRN – Karol Grochola. mieszkalnych, oprócz tego na wsi przybywa rocznie 13 tys. izb. Wielka narada gospodarcza Osiągnięcia XX-lecia widoczne są również 6 lutego 1964 r. odbyła się w Brzesku wielka i w naszym powiecie. Oto znowu kilka cyfr i po- narada gospodarcza poświęcona zagadnieniom równań. Zbiory 4-ch podstawowych zbóż wzrosły związanym z realizacją uchwał XIV Plenum KC z 10 q z 1 ha, do 17,6 q. W roku 1939 w powiecie PZPR. Na naradę przybyli kierownicy Wydziałów były elektryfikowane 2 wsie, obecnie 82. Wybudo- Prezydium PRN, przewodniczący Gromadzkich wano 6 lecznic weterynaryjnych,23 bloki miesz- Rad Narodowych i sołtysi z terenu całego powiatu, kalne o 550 izbach,3.700 budynków mieszkalnych a także przedstawiciele instytucji współpracują- indywidualnych, liczba szkół siedmioklasowych cych z rolnictwem. wzrosła z 27 do 79, wybudowano lub rozbudo- W naradzie wzięli udział: sekretarz Rolny KP wano 46 szkół. Utworzono 32 biblioteki publiczne PZPR – Zdzisław Malik, zastępca przewodniczą- oraz 72 punkty biblioteczne, zorganizowano sieć cego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej – komunikacji PKS, którą objęto 650 km dróg. Karol Grochola, sekretarz Prezydium – Stanisław Liczba pojazdów mechanicznych wzrosła z 227 do Kulinowski. 4.200. Przemówienie swoje sekretarz KW PZPR Obrady prowadził przewodniczący Prezydium Stanisław Pięta zakończył życzeniami: „całej Powiatowej Rady Narodowej – Tadeusz Bałys. Ziemi Brzeskiej i jej pracowitym mieszkańcom Na wstępie zapoznał on zebranych z przebiegiem dalszych sukcesów i osiągnięć”. Wręczył następnie i wynikami narady przewodniczących prezydiów sztandary organizacjom młodzieżowym. Sztandar powiatowych rad narodowych odbytej niedawno dla ZMS odebrała Anna Wójcik – I sekretarz KP w Warszawie z udziałem najwyższych władz par- ZMS, a dla ZMW – Zygmunt Gągorowski, przewod- tyjnych i państwowych. Podobnie jak na naradzie niczący Zarządu Powiatowego ZMW. Następnie w Warszawie – tak i na naradzie w Brzesku zagad- odbyło się wręczenie legitymacji partyjnych ponad nieniem numer jeden były sprawy związane z dal- 100 członkom obu organizacji młodzieżowych. szym rozwojem rolnictwa i zadaniami rad narodo- Podczas tej uroczystości młodzież złożyła mel- wych w tym zakresie. dunek o zobowiązaniach podjętych dla uczczenia Ważnym tematem jest uprodukcyjnienie gospo- XX-lecia Polski Ludowej. Młodzież, zrzeszona darstw rolnych dla lepszego zaopatrzenia ludności w ZMS i ZMW pracować będzie przy zalesianiu w artykuły pochodzenia rolnego, przy równocze- nieużytków, zadrzewianiu, naprawie dróg, remon- snym ograniczeniu importu zbóż i pasz. Istnieją tach świetlic, budowie obiektów sportowych. War- bowiem jeszcze w rolnictwie duże rezerwy i możli tość zobowiązań wyniesie 835 tys. zł. W ramach wości produkcyjne, a wykorzystaniu ich sprzyjać uroczystości wręczenia sztandarów organizacjom będzie zastosowanie zasad agrominimum przez młodzieżowym i inauguracji obchodów XX-lecia jak największą liczbę rolników. Polski Ludowej w powiecie, wystąpił jeszcze mło- W dalszym ciągu narady zabrał głos Przewod- dzieżowy zespół artystyczny z Bogumiłowic. niczący Powiatowej Komisji Planowania Gospo- darczego – Wacław Piechowicz, który przedstawił Zgon zasłużonego działacza zadania stojące przed radami narodowymi, wynika- 2 lutego zmarł w Brzesku w wieku lat 43, zasłu- jące z tegorocznego planu gospodarczego powiatu. żony działacz społeczny, przewodniczący Gromadz- Chodzi o pełne i jak najbardziej oszczędne, celowe kiej Rady Narodowej w Zakliczynie – Eugeniusz i terminowe wykonanie zarówno zadań inwesty- Kukulski. Zmarły od szeregu lat pracował w racyjnych jak i bieżących. dach narodowych, początkowo jako sekretarz gro- Z kolei kierownik Wydziału Finansowego, mgr madzki w Zdoni, a ostatnio jako przewodniczący Wacław Trunów mówił o zadaniach rad narodo- GRN w Zakliczynie. Był także radnym Powiatowej wych w zakresie realizacji budżetu, jako finan- Rady Narodowej w Brzesku i przewodniczącym sowego zabezpieczenia planu gospodarczego. Komisji Zaopatrzenia Ludności. Należał do aktyw- Warunkiem prawidłowego wykonania zadań planu nych działaczy Polskiej Zjednoczonej Partii Robot- gospodarczego są terminowe i osiągnięte w pełnej niczej, ostatnio był sekretarzem Komitetu Gro- wysokości dochody budżetów powiatowego i tere-

100 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 nowych. Mając to na uwadze, aktyw rad narodo- Narada sekretarzy gromadzkich wych – w tym również sołtysi – powinien rozwi- 26 lutego 1964 r. odbyła się w Borzęcinie narada nąć taką działalność, aby wszelkie zobowiązania sekretarzy gromadzkich z terenu całego powiatu. finansowe wsi a także i rzeczowe były wykonane Naradę prowadził sekretarz Prezydium Powiato- w terminie i w 100%. Dotyczy to również zobo- wej Rady Narodowej – Stanisław Kulinowski, wzięli wiązań nie wchodzących do budżetu, ale niemniej w niej udział również: Kierownik Wydziału Organi- ważnych dla gospodarki narodowej, takich jak zacyjno-Prawnego – Jan Burlikowski i inspektorzy na Społeczny Fundusz Budowy Szkół i wpłat na tego Wydziału. Odbudowę Kraju i Stolicy. Zorganizowanie narady w Borzęcinie miało na Głos zabrał kierownik Wydziału Rolnictwa celu zapoznanie sekretarzy z osiągnięciami gospo- i Leśnictwa, mgr Stanisław Maj, który zapoznał darczymi tej gromady, a także wzorowym prowa- zebranych z podstawowymi zadaniami agromini- dzeniem biura gromadzkiego w Borzęcinie. Mówił mum, wymieniając najważniejsze: o tym sekretarz gromadzki – Józef Bratko, a wszy- – uprawianie całego areału ziemi – każdy kawa- scy sekretarze mieli możność przekonać się o tym łek ziemi powinien być użytkowany. Grunty opusz- naocznie. Zastosowanie nowej instrukcji kancelaryj- czone podlegają przejęciu przez Skarb Państwa, nej dla biur gromadzkich nastąpiło w sierpniu ubie – dokonywanie wymiany ziemniaków sadze- głego roku, tytułem próby właśnie w Borzęcinie, niaków i ziarna siewnego; zadanie to jest jednym jako jednej z dwóch gromad na terenie wojewódz- z pierwszoplanowych zadań agrominimum, jednak twa krakowskiego. Od pierwszego stycznia instruk- nie wszyscy rolnicy je stosują, cja ta została zastosowana we wszystkich biurach – wykonywanie podorywek po sprzęcie plonów gromadzkich na terenie całego województwa. i orek zimowych, wapnowanie pól, Sekretarze gromadzcy obradowali w nowym – stosowanie mechanicznego siewu zbóż, co lokalu biura gromadzkiego, mieszczącym się daje duże oszczędności zboża, jego równomierny w okazałym pięknym domu kultury wybudowanym wzrost oraz oszczędności czasu i sił, dla uczczenia Tysiąclecia Państwa Polskiego i 660- – prawidłowe stosowanie nawozów mineralnych lecia Borzęcina. Jest to duże osiągniecie mieszkań- zgodnie z potrzebami gleby i wiedzy rolniczej, ców gromady – inne osiągnięcia mają oni w zakresie – stosowanie racjonalnych zabiegów na łąkach budowy i remontu dróg i mostów, w podnoszeniu i pastwiskach, produkcji rolnej i w innych dziedzinach. Sekre- – utrzymanie zwierząt w pomieszczeniach gospo- tarz gromadzki w Borzęcinie nie taił też i niedo- darskich w należytych warunkach higienicznych, ciągnięć, w tym przede wszystkim słabej realizacji – zagadnienie ochrony roślin, zwalczanie cho- świadczeń na Społeczny Fundusz Budowy Szkół. rób, szkodników, co zresztą jest podstawowym Dzięki dobrej organizacji, pierwsza tego rodzaju obowiązkiem każdego rolnika, narada w terenie spełniła swe zadania upowszech- – konserwacja urządzeń wodno-melioracyjnych nienia osiągnięć jednej gromady – w tym wypadku i zapobieganie ich dewastacji. Borzęcina i wymiany doświadczeń w pracy sekre- W związku z wprowadzeniem zasad agromi- tarzy gromadzkich. nimum będzie ogłoszony konkurs na najlepsze gospodarstwo rolne. W Borzęcinie i Wielkiej Wsi Kto oszczędza, nie traci, lecz zyskuje będą w pełni wprowadzone zasady agrominimum Z początkiem marca w Brzesku odbyło się posie- we wszystkich gospodarstwach rolnych, nato dzenie Powiatowego Komitetu Upowszechnienia miast na terenie pozostałych gromad zasady te Oszczędności, na którym dokonano podsumowa- będą wprowadzane w jednej z wiosek. Uchwała nia wyników działalności za rok 1963. Rady Ministrów w sprawie agrominimum zapewni Ze sprawozdania złożonego przez przedsta- pomoc tym wsiom, które te zasady wprowadzą wicieli PKO i Banku Spółdzielczego wynika, że i będą realizować: korzystanie w pierwszej kolej- zaufanie do tych instytucji stale wzrasta. Uwi- ności z dotacji i kredytów, funduszu na meliorację, dacznia się to w poważnym wzroście liczby książe- mechanizację, elektryfikację, przydziały nawozów czek oszczędnościowych i sumy wkładów na nich sztucznych itd. O agrominimum mówiono dużo na – w roku 1960 w powiecie brzeskim było 4.475 kursach rolniczych, na których przeszkolono przez książeczek oszczędnościowych PKO, a suma wkła- fachowców około 9 tys. rolników. Otrzymali oni dów na nich wynosiła 8.993 tys. zł. podstawowe wiadomości w zakresie kursu I stop- W roku 1963 książeczek było już 10.244, z sumą nia. Zdobyta tam wiedza, a w przyszłości na kur- wkładów 19.694 tys. zł. Zjawisko to jest niewątpli- sach II i III stopnia, niewątpliwie przyda się rolni- wie bardzo pozytywne, ale mimo to pozostajemy kom w lepszym prowadzeniu ich gospodarstw. Po daleko w tyle za średnią krajową. Wynosi ona tych referatach nastąpiła dyskusja, w której wzięło bowiem 436 książeczek na 1.000 mieszkańców, udział około 20-tu mówców. podczas gdy w naszym powiecie średnia ta wynosi

101 Jan Burlikowski

108 książeczek. Również średnia wojewódzka 3. Podorywki po sprzęcie zbóż oraz orki jest znacznie wyższa od powiatowej – w woje- zimowe. Wykonanie natychmiast po sprzęcie zboża wództwie krakowskim wypada 289 książeczek na podorywka połączona z bronowaniem zatrzymuje 1.000 mieszkańców. w glebie wilgoć, przyczynia się do odchwaszczenia Poważne osiągnięcia ma do zanotowania również gleby oraz utrzymania jej we właściwej struktu- Bank Spółdzielczy w Brzesku. Stale wzrastająca rze. Głęboka orka przedzimowa jest podstawowym suma wkładów pozwala na udzielanie pożyczek bez warunkiem utrzymania gleby w odpowiedniej kul- oczekiwania wszystkim zgłaszającym się rolnikom turze. Pozwala na stworzenie najbardziej korzyst- i do tego w 80% już ze środków własnych Banku. nej struktury gleby, to jest struktury gruzełko- Inne korzyści jakie osiągają oszczędzający, watej oraz pozwala na zmagazynowanie w glebie to przede wszystkim odsetki. Za rok 1963 z tego dużej ilości wilgoci, która ma decydujące znaczenie tytułu przypada do wpisania na książeczki oszczę dla roślin w okresie wiosny. dnościowe kwota 775.576 zł. Nadto wylosowano 4. Wapnowanie pól. Większość gleb na terenie 37 nagród pieniężnych na kwotę 30.843 zł. – dwa naszego powiatu jest zakwaszona. Nawożenie orga samochody: jeden marki Syrena, drugi Warszawa. niczne i mineralne nie daje na takich glebach odpo- Dużym powodzeniem cieszył się październi- wiednich wyników. Wapnując gleby, stosujemy na kowy konkurs 300. W powiecie brzeskim złożono 1 ha od 5 q do 12 q wapna nawozowego, w zależ- do tego konkursu 929 deklaracji na ogólną sumę ności od stopnia jej zakwaszenia. Celem ustalenia 5.554.400 zł.. Dla terenu całego województwa odczynu gleby, a tym samym ilości potrzebnego wylosowano 188 nagród rzeczowych w postaci wapna nawozowego, należy zwrócić się do agro- bonów towarowych na sumę 127 tys. zł. noma gromadzkiego, który sprawdzi odczyn gleby. Jak więc widzimy, ten kto oszczędza na pewno 5. Stosowanie mechanicznego siewu zbóż. Siew na tym nie traci – ale jeszcze zyskuje. Nawet gdyby mechaniczny daje oszczędność ziarna siewnego od szczęście mu nie dopisywało i nie otrzymał żadnej 10 do 15%, zapewnia równe wschody i odpowied- nagrody, to i tak pieniądze odłożone na książeczkę nią odległość między roślinami, co w rezultacie po pewnym czasie bardzo się przydadzą. zapewnia wyższe plony. 6. Prawidłowe stosowanie nawozów mineral- Ważne zagadnienie na wsi nych i staranne przechowywanie obornika, gno- Zagadnienie agrominimum jest dziś na ustach jówki i kompostu. Należy stosować pełne nawo- wielu rolników w naszym powiecie. Prezydium żenie mineralne, polegające na wprowadzeniu do Powiatowej Rady Narodowej pragnąc upowszech- gleby azotu, fosforu i potasu w ilościach wymaga- nić zadania wynikające z programu agrominimum, nych przez daną roślinę. Obornik, jako podstawowy wydało odezwę do ogółu rolników w powiecie brze- nawóz organiczny należy przechowywać w pryzmie skim tej treści: silnie utłoczony i zabezpieczony przed wypłukiwa- Prezydium Powiatowej Rady Narodowej niem i wysychaniem. Gnojówkę przechowujemy w Brzesku stwierdza, że w roku 1963 nastąpił dal w szczelnych zbiornikach, najlepiej betonowych, szy wzrost produkcji rolnej w powiecie. bo tylko w ten sposób unikamy strat azotu. Każde W celu szybszego podniesienia kultury rolnej gospodarstwo winno założyć stos kompostowy, i wykorzystania rezerw produkcyjnych w indywi wykorzystując do tego celu wszystkie odpadki orga- dualnych gospodarstwach rolnych – Rada Mini niczne jak: plewy, łęty ziemniaczane, zgrabki itp. strów podjęła uchwałę w sprawie agrominimum. 7. Stosowanie racjonalnych zabiegów pielęgna- Są to ustalone podstawowe zabiegi uprawowe i ho cyjnych na łąkach i pastwiskach oraz dokonywa- dowlane, które winny być stosowane we wszystkich nie zbioru traw we właściwym terminie. Użytki gospodarstwach rolnych, a których powszechne zielone należy co 3 – 4 lata nawozić kompostem wprowadzenie przyniesie dużo korzyści w postaci lub obornikiem w ilości 150 – 200 q na 1 ha, co zwiększenia plonów. W skład agrominimum wchodzą: roku zaś zastosować pełne nawożenie mineralne 1. Uprawianie całego posiadanego areału ziemi lub nawożenie gnojówką, uzupełnioną nawozami w gospodarstwie. Idzie tu o właściwe zagospodaro- fosforowymi. W celu uzyskania siana o najwyższej wanie każdego skrawka ziemi. jakości, koszenie traw na łąkach należy przepro- 2. Dokonywanie wymiany ziarna siewnego wadzić w okresie zakwitania traw. zbóż i sadzeniaków ziemniaka w rotacji ustalonej 8. Utrzymywanie zwierząt i pomieszczeń dla planem gromadzkim. Odpowiednie ziarno siewne nich w należytych warunkach higienicznych. i sadzeniaki są jednym z zasadniczych elementów, Pomieszczenia dla zwierząt winny być tak budo- które warunkują wysokie plony. Wymiany ziarna wane, aby zapewniały im ciepłe i suche legowisko siewnego i sadzeniaków każde gospodarstwo oraz dostateczną ilość światła i czystego powietrza. winno dokonywać, co najmniej raz na 4 lata. Przy każdej oborze i chlewni powinny znajdować

102 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 się okólniki, które zapewnią zwierzętom, w szcze- mu I miejsce wśród zespołów wiejskich biorących gólności młodym, ruch, słońce i świeże powietrze. udział w eliminacjach. Nagrodą za I miejsce był 9. Ochrona roślin. Każdy rolnik zobowiązany magnetofon wartości 4.500 zł. jest prowadzić w swym gospodarstwie systema- Ministerstwo Kultury i Sztuki zadecyduje, tyczną walkę z chorobami i szkodnikami roślin czy w ogólnopolskim festiwalu, który odbędzie oraz z chwastami przy pomocy środków chemicz- się w Łodzi weźmie udział zespół wiejski z terenu nych oraz odpowiednich zabiegów uprawowych województwa krakowskiego. Gdyby decyzja Mini- i pielęgnacyjnych. sterstwa była pozytywna – zespół zakliczyński 10. Konserwacja urządzeń melioracyjnych. reprezentowałby w Łodzi zespoły wiejskie woje- Każdy rolnik winien dbać o właściwą konser- wództwa krakowskiego. wację urządzeń melioracyjnych, aby zapewnić ich sprawne funkcjonowanie. Opinia publiczna Książka o Łysej Górze powinna surowo piętnować tych, którzy wypasają Pod koniec marca na półkach księgarń ukazała się lub przepędzają bydło przez rowy melioracyjne książka dr Franciszka Mleczki pod tytułem „Wieś i wały, powodując ich niszczenie. rodzinna wzywa”. Książka ta przedstawia historię We wszystkich sprawach dotyczących wyko- Łysej Góry, ukazuje jej rozwój i prezentuje ludzi, nania agrominimum należy się zwracać o porady którzy zasłużyli sie w tworzeniu jej współczesnego fachowe do agronoma gromadzkiego. oblicza. Jest to historia rodzenia się i formowania Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, reali- nowych urządzeń i jednocześnie historia ludzi, któ- zując uchwałę Rady Ministrów w sprawie agromi- rzy je stworzyli. Są tu również dzieje życia samego nimum, wyraża nadzieję, że rolnicy powiatu brze- autora, inicjatora i wytrwałego realizatora wielu skiego wprowadzą zasady agrominimum w swych przeobrażeń w Łysej Górze. Franciszek Mleczko gospodarstwach. O zrozumieniu tego zagadnienia odbył długą drogę, zdobywając wyższe wykształce- świadczy fakt, iż tysiące rolników – uczestników nie, a nastepnie obejmując odpowiedzialne stano- szkolenia rolniczego podpisuje deklarację o prze- wiska w ministerstwie, by powrócić do Łysej Góry strzeganiu w swych gospodarstwach zasad agromi- w celu jej rozbudowy i unowocześnienia. nimum. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Tradycje ruchu społecznego w Łysej Górze ogłasza konkurs na przodującą wieś i gospodarstwa są długie, ale najbardziej wielostronne i szybkie rolne w realizacji zasad agrominimum oraz apeluje przeobrażenia przechodzi ta wieś dopiero w Pol- do wszystkich rolników, by wzięli udział w kon- sce Ludowej. Elektryfikacja, komunikacja autobu- kursie. Regulamin konkursu zostanie podany do sowa, Spółdzielnia Ceramiczna Kamionka, Szkoła wiadomości na zebraniach wiejskich. Gromady Rzemiosł Artystycznych, spółdzielnia zdrowia, i wsie, które w pełni wykonują zadania agromini- kino – to wszystko są osiągnięcia Polski Ludowej. mum, będą w pierwszej kolejności uwzględnione Pokazaując w swej książce, jak wiele zamie- w planach inwestycyjnych, jak np. w zakresie rzeń można zrealizować zbiorowym wysiłkiem wsi, melioracji, elektryfikacji, zaopatrzenia w wodę autor pisze „chodzi jak najbardziej o to, by wieś itp. Te gospodarstwa, które zasady agrominimum polską uczynić również, choć inaczej jak miasto, u siebie wprowadzą, będą miały pierwszeństwo atrakcyjną, przez stwarzanie tutaj nowoczesnych w korzystaniu z wszelkich form pomocy państwa. warunków życia i pracy. Program ten zamierza oprzeć wszystko – i pla Przewodniczący Prezydium – Tadeusz nową zabudowę, elektryfikację oraz wodociągi, Bałys Brzesko, marzec 1964 r. drogi i sieć wszelkich usług, zaczynając od punk tów rzemieślniczych, a kończąc na szkole, ośrodku Sukces zakliczyńskiego zespołu zdrowia, kinie, kawiarni i gromadzkim domu Zakliczyński zespół świetlicowy, jako jedyny z te- kultury, mechanizację prac rolnych i przebudowę renu naszego powiatu, wśród pięciu zespołów rolnictwa – na zasadach jak największego jego wiejskich z innych powiatów, brał udział 9 marca uspołecznienia, dla tym bardziej racjonalnej orga w eliminacjach wojewódzkich w Krakowie w ra- nizacji pracy rolnej i hodowlanej i w celu osiągnię mach Wielkiego Ogólnopolskiego Festiwalu cia maksymalnej wydajności”. Teatrów Amatorskich, zorganizowanego z okazji W historii przeobrażeń Łysej Góry występuje XX-lecia Polski Ludowej. Zespół ten wystąpił ze wyraźna, nie dająca się niczym zastąpić, rola ruchu sztuką „Niemcy” Leona Kruczkowskiego. Ten społecznego i rola społecznego działacza, a jedno- spektakl oglądaliśmy w Brzesku, w ubiegłym roku. cześnie wizja przyszłości, motywująca do dążeń Występ zakliczyńskiego zespołu w Krako- i wysiłków. Książka zaopatrzona jest w 70 ilustra- wie w dniu 9 marca zakończył się sukcesem. Gra cji, w tym 10 kolorowych. Do chwili obecnej nakład amatorów zyskała uznanie jury, które przyznało tej książki rozszedł się błyskawicznie, z drugiego

103 Jan Burlikowski wydania pozostało jeszcze trochę egzemplarzy, poza nielicznymi wyjątkami, wszyscy nauczyciele które są do nabycia w księgarni Domu Książki zatrudnieni w ówczesnych szkołach powszechnych w Brzesku przy placu gen. Świerczewskiego. starali się pod różnymi pozorami prowadzić naukę A oto jeden z ustępów tej niezwykle interesują- historii i geografii, ostro zabronioną w szkole przez cej książki, dotyczący tajnego nauczania. władze okupacyjne. „Pewnego październikowego dnia 1940 r. Mag Współpracownicy moi w trójce szkolnej, Jan dalena Kijakowa przyszła z propozycją, bym przera Pless i Jan Żurek, sprzed wojny podinspektor biał z jej synem materiał z pierwszej klasy gimna szkolny oddziaływali stale w tym kierunku na kole zjalnej. Tadzio – mówiła – zdał w czerwcu 1939 r. żanki i kolegów uczących w szkołach, by jak naj- wstępny egzamin do I Gimnazjum w Tarnowie i na powszechniej uczyć przedmiotów zakazanych. tym się na razie skończyło. A chłopiec zdolny, nie W sumie był to wysiłek i dorobek bardzo chże czasu bezczynnie nie marnuje. Tak się zaczęło. poważny. Trudno go mierzyć tylko cyframi sta- Inicjatywa przyszła nie ode mnie, nawet jako tystycznymi, gdy miał on także wielkie znaczenie nauczyciela, lecz od matki, podobnej bardzo w swej moralne. Liczne rodziny i setki dzieci i młodzieży dzielności, pracowitości i ofiarności do tej, której czerpało naukę z podręczników polskich z myślą w swej powieści, matce Orkanowej, wystawił tak o ojczyźnie, w gorącym pragnieniu przeciwstawie- piękny pomnik Sewer – Maciejowski. nia się drakońskim zarządzeniom okupanta, nisz- Inicjatywa była za wszech miar szczęśliwa. czącego zacięcie wszelkie ślady polskiego dorobku Początkowo uczyłem wszystkiego sam. Później kulturalnego. Toteż powojenne uznanie przepro- pracę nad przygotowaniem uczniów do klas gim- wadzonych w tajnym nauczaniu egzaminów i po- nazjalnych objęła koleżanka Małgorzata Mytni- dwójne zaliczenie do wysługi lat czasu poświęco- kówna, łysogórzanka również, która przed wojną nego podczas okupacji tajnemu nauczaniu – było kilkanaście lat uczyła w powiecie Dzisna, a przy- rozumnym i sprawiedliwym posunięciem władz bywszy do rodziców na wakacje w roku 1939, już szkolnych Polski Ludowej. tutaj na stałe pozostała. Zwykle na egzamin do ustalonej miejscowości Matematyki i fizyki, zwłaszcza w zakresie udawaliśmy się w trzech – obydwaj wspomniani licealnym uczył inż. Jan Nowacki przebywający Wywrykowie z Jadownik Podgórnych i ja. Władek, w okresie wojny u swej siostry, nauczycielki i żony przed wojną Dyrektor Gimnazjum w Mołodecz kierownika szkoły w Łysej Górze – Kazimierza nie, był filologiem klasycznym; Franek, jego brat Nowaka. Ja natomiast prowadziłem przedmioty stryjeczny – historykiem, ja – polonistą. Dobierali humanistyczne i pełniłem obowiązki kierownika śmy sobie nauczycieli matematyków: Witolda Ryb trójki konspiracyjnej, powoływanej przez Delega- czyńskiego, Józefa Gondka, Mariana Gawełdę lub turę Rządu na Kraj dla spraw tajnego nauczania Władysława Misia, jeżeli nie brał udziału w egza w każdym powiecie. Do moich więc zadań należało minie Jan Smoleń, tajny kurator dojeżdżający do organizowanie w różnych punktach powiatu komi- nas z Krakowa. Wtedy egzamin nabierał specjal sji egzaminacyjnych dla matury gimnazjalnej i lice- nych rumieńców i znaczenia. Tak było w Biesiad alnej, gdzie tylko działały tajne komplety i życzono kach, w Łysej Górze i Sufczynie. sobie, by komisja egzaminowała. Do najliczebniej- Wielu, którzy zdawali matury gimnazjalne szych ognisk tajnego nauczania należały (prócz (małe) czy licealne (większe) i byli pytani przez Łysej Góry) Biesiadki (Maria i Aleksander Twar- Smolenia, pokończyło także studia wyższe, jak: dowscy), Czchów (Zofia Kądzielanka, Władysław mgr inż. Jan Rudnicki, mgr inż. Tadeusz Kijak, Glodt), Iwkowa (Marian Gawełda, Władysław Miś mgr inż. Franciszek Kubala, lekarz medycyny i Franciszek Ojczyk), Jadowniki Podgórne (Włady- Kazimierz Mierzwa, mgr inż. Wojciech Wąs. sław Wawryka i Franciszek Wawryka), Niedźwie- Pamiętam w Paleśnicy (komplet prowadzony dza (Wiktoria Malinowska), Okocim (Jan Ziomek), przez Juliana Dudka) matematyki pytał na egzami Uszew (Józef Stach), Wojnicz (ZofiaG ondek, Józef nach z klasy do klasy i przy gimnazjalnej maturze Gondek i Janina Kropczyńska), Zabawa (Janina dr Witold Rybczyński. Najpierw młodzież zdająca Wilkówna) i Zakliczyn (dr Witold Rybczyński, pisała, jak zawsze, zadania. Egzamin odbywał się Tadeusz Nowak i Stanisław Chrapkiewicz). u miejscowego organisty, którego syn także uczył Łącznie zorganizowanym i planowanym naucza- się i zdawał maturę gimnazjalną, a ponieważ uczył niem tajnym objęto, uwzględniając także przerabia- się i muzyki, melodię towarzyszącą „Weselu” St. nie materiału pełnej szkoły siedmioklasowej, około Wyspiańskiego zagrał nam z nut na fisharmonii. czterystu uczniów. W tajnych kompletach praco- Kiedy zadania z języka polskiego były już w po wali głównie bezrobotni nauczyciele szkół średnich, łowie, a panowała cisza i największa powaga, szkół powszechnych i młodzież uniwersytecka. jakby wszyscy byli pod wrażeniem czegoś wielkiego, Do pełnego obrazu akcji tajnego nauczania uroczystego, wywołano mnie przed dom, gdzie ocze w powiecie brzeskim trzeba jeszcze dodać, że kiwał na mnie młody, nie znany mi człowiek.

104 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

– Proszę Pana! Aresztowania i obławy objęły Zasadniczym tematem obrad było podsumowa- szereg wsi, miedzy innymi Łysą Górę, Pański brat nie wyników akcji podejmowania zobowiązań i czy- medyk (Andrzej) wzięty, Niemcy mogą być w każdej nów społecznych ludności dla uczczenia XX-lecia chwili w Paleśnicy.. Czy to pogłoski, czy wiadomo Polski Ludowej. Ze złożonej w tej sprawie przez ści sprawdzone?. – Nie sprawdzone, ale z pewnych sekretarza Powiatowego Komitetu FJN informacji źródeł i groźne. Pilnujecie? – Tak – odparł młody wynika, że ogółem na terenie powiatu w 109 miej- człowiek, zdyszany i podniecony. Egzaminu nie scowościach podjęto 195 czynów społecznych, przerwiemy, dopóki nie dacie drugiego sygnału, w tym 29 w mieście Brzesku i 166 na wsi. Ogólna że niebezpieczeństwo jest bliskie – odpowiedzia wartość czynów społecznych w powiecie brze- łem opanowawszy pierwsze nerwy. Zaryzykowałem skim wynosi 39.120.280 zł. Informacja o społecz- bezpieczeństwo młodzieży i nauczycieli, nikomu nic nym zaangażowaniu wywołała szeroką i stojącą nie mówiąc. Podniósł się we mnie bunt przeciwko na wysokim poziomie dyskusję. Szereg mówców, zwijaniu manatek i tchórzeniu przed Niemcami, nawiązując do tez na IV Zjazd Partii, wskazywało zanim jeszcze doszłoby do ewentualnej walki par na liczne jeszcze rezerwy istniejące w powiecie, tyzantów w takim dogodnym terenie, jak górzysta w zakresie rolnictwa, chałupnictwa i usług. Pod- i lesista Paleśnica za Zakliczynem. kreślono też, że dzięki czynom społecznym, odpo- Alarm okazał się na szczęście fałszywy, dwu- wiednio pokierowanym i zabezpieczonym pod dniowy egzamin minął najspokojniej w świecie. względem materiałowym i finansowym, a także Drobne to było zwycięstwo, ale zawsze zwycięstwo. przy pomocy materiałów miejscowego pochodzenia, Zwycięstwo nad samym sobą. można w znacznym stopniu rezerwy te wzbogacić. Egzamin licznej grupy młodzieży zorganizo- W czasie obrad wręczono zasłużonym działa- wany w Tymowej w domu mądrego czchowskiego czom Frontu Jedności Narodu Odznaki Tysiąc- wójta, Jana Szpili, zakończył się późno w nocy. lecia. Otrzymali je: Roman Brewka – sołtys ze Przenocowawszy, odeszliśmy od gościnnych Szpi- Strzelec Małych, Józef Chmielowski – inspektor lów o piątej rano. W kilka godzin po powrocie szkolny, Mirosław Chmielewski – dyrektor d/s do Łysej Góry nadeszła koleżanka Malinowska handlowych Okocimskich Zakładów Piwowarsko – z ostrzeżeniem, że Szpila został aresztowany przez Słodowniczych, prezes Zarządu Powiatowego LOK gestapo o siódmej rano, a więc tuż po naszym odej- w Brzesku, Jan Galas – sekretarz gromadzki w Za- ściu. To ciekawe – odrzekłem przybyłej w cha- kliczynie, Jan Głąb – kierownik szkoły w Szczuro- rakterze łączniczki – wczoraj bowiem, gdy prowa wej, Józef Golik – prezes GS w Szczurowej, Wła- dziliśmy egzamin w Tymowej, była obława w Łysej dysław Grodkowski – przewodniczący Prezydium Górze, tak że omal brat Andrzej nie wpadł w ręce MRN w Brzesku, Janina Grzesik – kierownik Niemców. Gdy wróciłem do Łysej Góry areszto- Ogródka Jordanowskiego, Jan Kaczmarczyk – pre- wania nastąpiły... w Tymowej. Czymże się można zes Spółdzielni Mleczarskiej w Szczurowej, Stani- było kierować, jaką zasadą w tych czasach? Oso- sław Kowalczyk – dyspozytor w b. Przedsiębior- biście szedłem od pracy do pracy, od punktu do stwie Budownictwa Terenowego w Brzesku, mgr punktu, tak jak to zostało zaplanowane. Jeśli zda- Jan Mastaj – przewodniczący Powiatowego Komi- rzy się nieszczęście – rozumowałem – będzie dla tetu Kultury Fizycznej i Turystyki w Brzesku, wszystkich nas pociechą to, że działaliśmy zgadnie Włodzimierz Niemczyk – działacz LOK, Edward z sumieniem polskiego nauczyciela. Nosek, działacz FJN – rolnik z Faściszowej, Jan Orłowicz – rolnik, sołtys z Rudy Kameralnej, Obrady plenarne Powiatowego Kazimierz Palusiński – kierownik szkoły w Wo- Komitetu Frontu Jedności Narodu kowicach, Stefan Piwowarczyk – rolnik, sołtys wsi 14 kwietnia 1964 r. odbyło się plenarne posie- Strzelce Wielkie, Wacław Piechowicz – przewod- dzenie Powiatowego Komitetu Frontu Jedności niczący Powiatowej Komisji Planowania Gospo- Narodu. Obradom przewodniczył przewodni- darczego, Stanisław Policht – rolnik, sołtys wsi czący Powiatowego Komitetu, I sekretarz KP Wytrzyszczka, Mieczysław Rogoziński – kierownik PZPR – mgr Eugeniusz Michoń. W posiedzeniu szkoły w Okocimiu, Stanisław Strączek – rolnik, wzięli udział: wiceprzewodniczący Prezydium sołtys wsi Okocim, Józef Strada- kierownik Szkoły Powiatowej Rady Narodowej – Karol Grochola, Pomnika Tysiąclecia w Dębnie, Jan Turek – prze sekretarz Powiatowego Komitetu ZSL – Mie- wodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej w Iw- czysław Garlicki, przewodniczący Komitetu kowej, Józef Żak – przewodniczący Powiatowego Powiatowego SD – Józef Żak oraz liczni dzia- Komitetu Stronnictwa Demokratycznego w Brze- łacze Frontu Jedności Narodu z terenu całego sku, Zofia Serafin – działaczka oświatowa w Iwko- powiatu. Wojewódzki Komitet FJN reprezen- wej, Antoni Kopytko z Kamionki w Łysej Górze. towany był przez sekretarza tego Komitetu Przewodniczący Komitetu Powiatowego FJN – Zdzisława Zarzyckiego. oraz sekretarz Wojewódzkiego Komitetu dzięko-

105 Jan Burlikowski wali odznaczonym za ich dotychczasową pracę, XX-lecia Polski Ludowej i imponujących osiągnięć wyrażając nadzieję, że w dalszym ciąga będą tego okresu. Odbywa się w okresie szerokiej dys- aktywnymi działaczami Frontu Jedności Narodu. kusji nad tezami na IV Zjazd Polskiej Zjednoczo- nej Partii Robotniczej. Praca działaczy kultury ma Nagroda w konkursie czystości wysoką rangę społeczną, dorobek w tej dziedzinie W kwietniu Wojewódzki Komitet Higienizacji Wsi w naszym powiecie jest i ogromny i widoczny. na swoim ostatnim posiedzeniu rozpatrywał wyniki Następnie sekretarz KP PZPR, Ślizowski złożył ubiegłorocznego międzywiejskiego konkursu czy- działaczom podziękowanie za dotychczasową pracę stości. Niestety, żadna miejscowość w naszym i apelował o dalsze wysiłki dla rozwoju kultury powiecie nie otrzymała nagrody wojewódzkiej. i oświaty w brzeskim powiecie. W dalszej części Natomiast nagrodę za pierwsze miejsce w powie- spotkania odbyło się wręczenie zasłużonym dzia- cie otrzymała wieś Łęki w gromadzie Szczepanów. łaczom wyróżnień i nagród. Nagroda wynosi 50 tys. zł. Za sumę tę, połączoną Ministerstwo Kultury przyznało dr Francisz- z czynem społecznym, uporządkowana będzie kowi Mleczce Złotą Odznakę Zasłużonego Działacza droga przez wieś. Kultury. Kierowniczka Domu Kultury w Dołędze – Kowalczykowa otrzymała nagrodę rzeczową i pismo Tydzień Ziem Zachodnich Ministerstwa z podziękowaniem za pracę. Nagrodę W dniach od 9 do 16 maja, podobnie jak w całym Wydziału Kultury Prezydium WRN w Krakowie kraju, obchodzony był w naszym powiecie Tydzień otrzymała kierowniczka świetlicy w Iwkowej – Zofia Ziem Zachodnich. W związku z tym na terenie Serafin. Nagrody rzeczowe ufundowane przez Powia- całego powiatu wywieszono odpowiednie plakaty, towy Komitet Przeciwalkoholowy otrzymało szereg a w Brzesku Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachod- działaczy kulturalnych z terenu całego powiatu. nich sporządziło gazetki ścienne obrazujące nasze W trakcie spotkania wyniki działalności kultural- osiągnięcia na Ziemiach Zachodnich. Na wystawach nej w powiecie brzeskim omówił kierownik refe- sklepowych widnieją fotografie związane z tym ratu Kultury Prezydium PRN, Franciszek Zięcina. tematem. Księgarnia Domu Książki urządziła Na zakończenie tego miłego spotkania, zabrani wystawę książek o tematyce związanej z Ziemiami obejrzeli widowisko w wykonaniu młodzieży Szkoły Zachodnimi. W Brzesku zagadnienie to populary- Podstawowej nr 1 w Brzesku związane z 600- zuje oddział brzeski wymienionego Towarzystwa. leciem Uniwersytetu Jagiellońskiego i życiem kra- Zastało ono założone w roku 1959, pierwszym kowskich żaków, pt. „Otrzęsiny”. przewodniczącym Zarządu był mgr inż. Zbigniew Wyszyński, a potem, do chwili obecnej jest nim mgr Święto Ludowe w powiecie brzeskim. Józef Gurgul. Z grupki aktywu organizacja ta roz- Obchody Święta Ludowego w dniu 17 maja 1964 rosła się do liczby 135 członków pracujących w 5 roku w naszym powiecie miały przebieg szczególnie kołach. Są to koła OZPS, Technikum Ekonomicz- imponujący. Przyczyniła się do tego również piękna nego, Liceum Ogólnokształcącego, w MRN w Brze- pogoda. Na międzypowiatowe obchody w Łysej sku i w Narodowym Banku Polskim. Górze przybyło około 8.000 uczestników. Barwny tłum ulokował się amfiteatralnie na wzgórzu Dzień działacza kultury naprzeciw podium, na tle kwitnących jabłoni. O go- 16 maja 1964 r. w ramach programu Dni Oświaty dzinie 11-tej rozpoczął się wiec. Orkiestra zagrała Książki i Prasy zjechali do Brzeska z terenu całego hymn państwowy. Pierwszy mówca – to poseł na powiatu działacze kulturalni. Był to bowiem Dzień Sejm, działacz łysogórski – dr Franciszek Mleczko. Działacza Kultury, a impreza pomyślana była jako Witał on przybyłych na uroczystość – sekreta- spotkanie działaczy z przedstawicielami władz. rza Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stron- Udział w spotkaniu wzięli: sekretarz Komitetu nictwa Ludowego, posła Ziemi Brzeskiej, Józefa Powiatowego PZPR – Ślizowski, przewodniczący Olszyńskiego, sekretarza Komitetu Powiatowego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej – Tadeusz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Aleksan- Bałys, poseł dr Franciszek Mleczko, zastępca kie- dra Matrasa, przewodniczącego Prezydium PRN, rownika Wydziału Kultury Prezydium WRN – Rak. Tadeusza Bałysa, delegacje zakładów pracy, przed- Na wstępie przewodniczący Prezydium PRN stawicielstwa powiatów: nowosądeckiego, bocheń- – Tadeusz Bałys w serdecznych słowach przywi- skiego i tarnowskiego oraz bardzo licznie przyby- tał przybyłych działaczy i pozdrowił ich w imieniu łych do Łysej Góry mieszkańców naszego powiatu, Prezydium PRN. Stwierdził on, że obecnie cały harcerzy, członków ochotniczych straży pożarnych nasz kraj głęboko przeżywa Jubileusz 600-lecia i młodzież. W krótkich słowach przedstawił rów- Uniwersytetu Jagiellońskiego, który stał się świę- nież rozwój Łysej Góry i osiągnięcia tej wsi – dzięki tem nauki polskiej. Praca działaczy kulturalno- wspólnej społecznej pracy jej mieszkańców. Referat oświatowych przebiega w atmosferze obchodów zasadniczy wygłosił sekretarz NK ZSL, poseł Józef

106 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Olsztyński. Orkiestra zagrała hymn chłopski – „Gdy naród do boju”. W imieniu Komitetu Powiatowego PZPR i klasy robotniczej życzenia i pozdrowienia chłopom powiatu brzeskiego przekazał sekretarz KP, Aleksander Matras, po czym orkiestra ode- grała „Międzynarodówkę”. Na tym część oficjalna została zakończona. Na estradę weszła młodzież Szkoły Podstawowej nr 1 z Brzeska z barwnym widowiskiem nawiązującym do Jubileuszu 600- lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego pt. „Otrzęsiny”. Widowisko to, starannie przygotowane, bardzo się wszystkim podobało. Z kolei z bogatym programem wystąpił regionalny zespół Kamionka z Łysej Łysa Góra,17 maja 1964 r. – międzypowiatowe Święto Ludowe. Góry. Tysiące widzów gorąco oklaskiwało występ Prezydium wiecu – przemawia prezes ZP ZSL, poseł dr tego zespołu, a niektóre punkty programu budziły Franciszek Mleczko. Fot. Jan Burlikowski. wprost zachwyt: barwnością, pomysłowością i doskonałym wykonaniem. Wkrótce potem rozpo- częła się ogólna zabawa ludowa, która zakończyła obchody Święta Ludowego w Łysej Górze. W poszczególnych gromadach, w sobotę lub w niedzielę, odbywały się wieczornice lub akademie z bogatą częścią artystyczną.

Dorobek powiatu brzeskiego w zakresie szkolnictwa i upowszechnienia wiedzy Obchody Dni Oświaty Książki i Prasy stały się okazją do podsumowania dwudziestoletniego dorobku w tej dziedzinie. W wielkim marszu do Na placu tłumy naszego i okolicznych powiatów. Fot. Jan Burlikowski. upowszechnienia oświaty i kultury powiat brzeski systematycznie realizuje wytyczne nakreślone przez partię i rząd. Bezpośrednio po wyzwoleniu rozpoczęła się w naszym powiecie wielka praca nad odbudową i rozbudową naszych szkół i placówek oświatowo wychowawczych i kulturalnych. Podsumowując rezultat tej pracy, mamy 30 nowo wybudowanych i 20 rozbudowanych budynków szkolnych. Powstały na naszym terenie dwie szkoły, pomniki dla uczczenia 1000-lecia istnienia naszego pań- stwa. Są to szkoły w Zaborowie i w Dębnie. Nowe i rozbudowane szkoły są chlubnymi Łysogórski Zespół Pieśni i Tańca Kamionka w czasie występu. pomnikami i wyrazem troski obywateli Ziemi Fot. Jan Burlikowski. Brzeskiej o rozwój oświaty, o przyszłość młodzieży. Budowa i rozbudowa szkół w naszym powiecie, to w poważnej części świadczenia i ofiarność tutejszych obywateli, którym z pomocą przybywały dotacje państwowe. Z dumą powiat brzeski może dokonywać podsumowania osiągnięć okresu dwudziestolecia w dziedzinie Oświaty i Kultury. Porównując dwu- dziestoletni okres Polski Ludowej z okresem międzywojennym w dziedzinie oświaty, kultury i wychowania, stwierdzamy nie tylko ogromne zmiany i rozbudowę placówek oświatowo wychowawczych i kulturalnych, ale w pierwszym rzędzie Finałowa scena z Lajkonikiem (w jego roli artysta plastyk tę podstawową prawdę, że dopiero w warunkach Kamionki – Bolesław Książek). Fot. Jan Burlikowski.

107 Jan Burlikowski

Polski Ludowej możemy mówić o pełnej powszech- 1. Świetlice wiejskie w liczbie 36 ności nauczania i wychowania, o realizacji ustawy 2. Świetlice zakładowe w liczbie 6 o obowiązku szkolnym i o prawie do bezpłatnego 3. Ośrodki życia kulturalno-oświatowego 10 nauczania. Jeżeli w okresie międzywojennym 4. Klubo kawiarnie 2 poważny procent szkół podstawowych, to szkoły 5. Kluby Książki i Prasy 5 niżej zorganizowane, to w dniu dzisiejszym ist- 6. Biblioteki publiczne 33 nieje znikomy jedynie procent szkół o jednym, czy 7. Punkty biblioteczne 76 dwóch nauczycielach, a ponad siedemdziesiąt procent szkół, to szkoły siedmioklasowe. Sieć szkolna Na podstawie powyższego zestawienia widać, zapewnia każdemu dziecku niepełnej szkoły, że nasz powiat pokrywa dość gęsta sieć placówek dostęp do szkoły siedmioklasowej. oświatowo-kulturalnych. Książka, prasa, radio i te- W roku obecnym jest czynnych na terenie lewizor nie należą do rzadkości w naszych wsiach, naszego powiatu 96 szkół podstawowych i jedna świetlicach i szkołach. Książka zawędrowała pod szkoła specjalna – uczą one i wychowują 16.626 każdy dach zagrody wiejskiej i jest łatwo dostępna uczniów. W 42 przedszkolach i w 4 ogniskach i chętnie przyjmowana przez coraz liczniejsze rze- przedszkolnych znajduje opiekę 1.510 dzieci sze pilnych czytelników. naszego powiatu. Jeżeli do 1939 roku mieliśmy na terenie naszego powiatu jedną tylko szkołę średnią, Czyn harcerzy Ziemi Brzeskiej dla było nią Liceum Ogólnokształcące, to dzisiaj powiat uczczenia XX-lecia Polski Ludowej brzeski posiada: Liceum Ogólnokształcące, które Przez trzy dni maja br. ludno i gwarno było w oko- ma 13 oddziałów i 437 młodzieży, Technikum Eko- licy wczasowej powiatu brzeskiego, w Czchowie. nomiczne, które prowadzi jeszcze: Technikum dla To drużyny harcerskie z najdalszych zakątków Pracujących, Zasadniczą Szkołę Zawodową, Zasad- ziemi brzeskiej z motykami i łopatami spieszyły niczą Szkołę Handlową, prowadząc we wszystkich do Czchowa, by czynem swoim uczcić XX -lecie tych szkołach 13 oddziałów z liczbą młodzieży 531. Państwa Ludowego, by przed IV Zjazdem Polskiej W Wojniczu posiadamy Technikum Rolnicze, w któ- Zjednoczonej Partii Robotniczej ten czyn wykonać. rym pobiera naukę 245 uczniów. Szkoła Rzemiosł W dniach 11 – 19 maja, codziennie ponad dwu- Artystycznych, w Łysej Górze uczy 265 uczniów. stu harcerzy i harcerek z Tymowej, Poręby Spyt- Dwuzimowa Szkoła Rolnicza w Szczurowej kształci kowskiej, Domasławic, Przyborowia i wielu innych w zawodzie rolniczym 40 słuchaczy. Należy jeszcze miejscowości pracowało przy zalesieniach, sadząc dodać, że na terenie naszego powiatu są prowa- las na łącznej powierzchni 5,5 ha i wysadzając dzone Szkoły Przysposobienia Rolniczego, w liczbie 35.750 szt. sadzonek – wartość wykonanego czynu 16 oraz jedna Szkoła Przysposobienia Zawodowego. wynosiła 6.600 zł. W realizacji tego, tak pożytecz- Te szkoły kształcą ogółem 594 słuchaczy. nego przedsięwzięcia wzięło udział 29 drużyn har- W powiecie brzeskim na szczeblu szkoły śred- cerskich z udziałem 686 uczestników. Przy pracach niej i zawodowej kształci się 2.275 uczniów. Z tej zalesieniowych obok drużyn nowicjuszy brały udział liczby 600 młodzieży znajduje pomieszczenie w in- drużyny zaprawione od szeregu lat w sadzeniu lasu. ternatach. Dla pełnego obrazu należy podać, że Doświadczeni druhowie i druhny ze Stróż, Filipo- wszystkie szkoły są każdego roku zaopatrywane wic, Dzierżanin i Olszyn doradzali i pomagali kole- w nowy sprzęt i pomoce naukowe, a troska władz żankom i kolegom z Brzeska, Gnojnika, Piasków powiatowych, wojewódzkich i centralnych zdąża Drużkowa i jeszcze innym – wszystkim przyświecał w kierunku powiększenia liczby szkół i sal lekcyj- jeden cel, aby pracę wykonać jak najlepiej. nych. W bieżącym roku jest rozpoczęta budowa Zalesienia nadzorowane były przez służbę leśną trzeciej Szkoły – Pomnika Tysiąclecia w Łysej i opiekunów drużyn harcerskich, którzy udzielali Górze. W roku bieżącym zostanie ukończona fachowych wskazówek i nadzorowali przebieg budowa szkoły w Przybysławicach i budowa sali prac, troszcząc się o to, by na czas dostarczone gimnastycznej w Brzesku oraz ukończone zostaną były sadzonki i potrzebny dodatkowy sprzęt, jak rozbudowy szkół w Tymowej i w Grądach. To są skrzynki do noszenia sadzonek, motyki itd. w najogólniejszych zarysach osiągnięcia w dziedzi- W czasie odpoczynku harcerzy, służba leśna nie oświaty i wychowania. wygłaszała pogadanki na temat znaczenia lasu Należy zatrzymać się krótko nad osiągnięciami w gospodarce narodowej i korzyści, jakie las daje w dziedzinie kultury. Tutaj trzeba na wstępie mieszkańcom wsi i miast. Czyn zastał wykonany powiedzieć, że nie będziemy mieć skali porów- na „piątkę”, warto więc podać, jak do realizacji nawczej z okresem międzywojennym. Takiego jego doszło i kto był jego inicjatorem. Otóż jedna typu placówki kulturalno-oświatowe należały do z najbardziej aktywnych drużyn – drużyna har- rzadkości. Na terenie powiatu brzeskiego działają cerska w Czchowie, długo zastanawiała się, jakim następujące placówki kulturalno-oświatowe: czynem godnie uczcić XX-lecie państwa. Projektów

108 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 było dużo, lecz żaden nie wydał się druhnom i dru- wództwo, a nawet przyjechała ministerialna komi hom godny tak pamiętnej rocznicy. I wreszcie, po sja. W rezultacie, tym systemem wybudowano długich debatach uznano za najbardziej celowe, 2,5 km drogi, przy czym wartość samego czynu przystąpić do sadzenia w lesie drzew, które rosną społecznego określono na 750 tys. zł. Ponieważ długo i które przez dziesiątki lat będą symbolem sąsiednia wieś Mokrzyska również przy pomocy ich czynu. Projekt swój zgłoszono w Komendzie czynu społecznego na przestrzeni 1,5 km popra- Hufca w Brzesku, który umieścił go w programie, wiła nawierzchnię na tej drodze, możliwe było jako jedno z ważnych zadań programowych. Inicja- uruchomienie linii autobusowej Brzesko – Bucze. tywa drużyny czchowskiej spotkała się z uznaniem Dzięki temu dojeżdża teraz wiele młodzieży do harcerzy ziemi brzeskiej – postanowiono zorgani- szkół i duża liczba mieszkańców Bucza do pracy. zować „złaz” drużyn w Czchowie i wspólnie przy- Po zakończeniu tych prac mieszkańcy Bucza pod- stąpić do realizacji czynu. Dla sprawnego przepro- jęli dodatkowy czyn społeczny, budowę drogi na wadzania „złazu” i wykonania podjętego czynu, odcinku Bucze – Zagrody i już w roku 1964 wyko- Komenda Hufca czuwała nad przebiegiem zlotu. nali prace wartości 200 tys. zł. To, że „złaz” się udał i czyn został wykonany wzo- Chociaż, jak wyżej wspomniano, wszystkie wsie rowo, bezsprzecznie poza wielkim zapałem dru- w powiecie podjęły czyny społeczne dla uczczenia hen i druhów, jest zasługą Komendanta Hufca, XX-lecia Polski Ludowej, to jednak ze względu druha Kazimierza Kordeckiego i Z-cy Komendanta na zapał i rozmiary prac oraz wyniki, wieś Buczę Hufca, druha Kazimierza Wolaka. wyróżniła się spośród wszystkich i dlatego warta jest szczególnej wzmianki w kronice powiatu brzeskiego. Czyn społeczny dla uczczenia XX-lecia Polski Ludowej Susza Ludność powiatu brzeskiego, pragnąc uczcić XX Nie notowana od wielu lat susza, jaka nawiedziła – lecie Polski Ludowej, podjęła szereg czynów nasz kraj, w tym również powiat brzeski daje się społecznych, przy pomocy których realizuje różne dotkliwie odczuwać. W maju i czerwcu, kiedy zadania, a nawet inwestycje. Najliczniejsze czyny rośliny potrzebują więcej wilgoci a brak jest zupeł- społeczne to budowa, względnie remont dróg i mo- nie deszczu, zagraża to poważnie plonom. Służba stów, bezpieczeństwo przeciwpożarowe, budowa rolna, dążąc do zmniejszania ujemnych skutków lub rozbudowa szkół, świetlic, domów kultury. tej suszy, wydała zalecenia odnośnie podlewania Nie ma gromady, nie ma wsi w powiecie brze- upraw. Ponieważ oczywiście całych pól nie da się skim, gdzie mieszkańcy nie podjęliby czynu na cele podlewać, zalecenia wskazują na konieczność pod- społecznie użyteczne. Jest jednak wieś podobna do lewania choćby upraw kontraktowanych roślin. wszystkich innych o rozdrobnionych gospodar- Zalecano, aby do podlewania, podobnie jak w po- stwach, piaszczystych glebach, a mimo to wybi- wiecie nowosądeckim, użyto beczkowozów znaj- jająca się wyraźnie właśnie jeśli idzie o podejmo- dujących się w dyspozycji Gminnych Spółdzielni, wanie czynów społecznych. Wieś do niedawna kółek rolniczych, a nawet straży pożarnych. „odcięta od świata”, dokąd ani straż w wypadku Wydano zalecenia wymienionym instytucjom, aby pożaru, ani pogotowie ratunkowe na wypadek nie- użyczyły tego sprzętu rolnikom. szczęścia dojechać nie mogło. Czterokilometrowa droga łącząca tę wieś z szosą w Mokrzyskach Wybory sołtysów była przez większą część roku nie do przebycia. W czerwcu i lipcu 1964 r. odbywały się na tere- Mieszkańcy wsi Bucze, gromada Szczepanów – bo nie całego powiatu wybory sołtysów. Ogółem o tę wieś chodzi – postanowili wybudować drogę. wybrano 113 sołtysów, w tym znaczna ich liczba to Mieszkańcy Bucza podjęli w przeszłości i zrealizo- dotychczasowi. W wyborach sołtysów uczestniczyli wali wiele czynów społecznych, takich jak elektry- przedstawiciele gromadzkich rad narodowych. fikacja, regulacja rzeki, budowa mostu, wybudowa- Odbyły się one w związku z upływem trzechletniej nie linii telefonicznej. Toteż gdy od miejscowych kadencji sołtysów, wybranych w roku 1961. działaczy Frontu Jedności Narodu wpłynął wniosek o wybudowanie czynem społecznym tej drogi, Wysokie odznaczenia przewodniczącego został on przyjęty z entuzjazmem i bezzwłocznie Prezydium PRN w Brzesku podjęto się jego realizacji. Stanęły więc do pracy Z okazji XX-lecia Polski Ludowej Rada Państwa dziesiątki i setki mieszkańców Bucza, prze- nadała za zasługi i wybitną działalność w radach pracowano wiele tysięcy dniówek. Pracowano narodowych Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia ambitnie, bowiem drogę wykonano systemem Polski przewodniczącemu Prezydium Powiatowej eksperymentalnym, polegającym na utwardzeniu Rady Narodowej w Brzesku, Tadeuszowi Bałysowi. nawierzchni cementem, a tym eksperymentem To wysokie odznaczenie przewodniczący, Tade- interesował się nie tylko powiat, ale także woje- usz Bałys otrzymał z rąk przewodniczącego Prezy-

109 Jan Burlikowski dium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie, Główne uroczystości powiatowe odbyły się posła Józefa Nagórzańskiego w czasie uroczystej w Brzesku. Już na kilka dni wcześniej miasto sesji WRN z okazji XX-lecia Polski Ludowej. zostało udekorowane, jak nigdy dotąd. Przeważały flagi o barwach narodowych, bogato udekorowane Obchody XX -lecia Polski Ludowej wystawy sklepowe. Również barwnie przystrojono Rok 1964 został ogłoszony jako rok obchodów XX- budynki, w których mieszczą się urzędy i insty- lecia Polski Ludowej. Centralne uroczystości XX- tucje. Na wszystkich domach widniały flagi pań- lecia związane były z obchodami Święta Lipcowego stwowe i okolicznościowe, barwne afisze w oknach. – 22 lipca. Była to zarazem jedna z głównych uro- Wieczorem szereg budynków iluminowano. czystości w programie obchodów Tysiąclecia Pań- W dniu 21 lipca, w godzinach przedpołudnio- stwa Polskiego. wych na cmentarzu wojskowym odbyła się uro- Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu, czystość złożenia wieńców na grobach poległych. który organizował te uroczystości, opracował spe- W miejscu tym zebrali się przedstawiciele organiza- cjalny program obchodów dla całego powiatu. Na cji politycznych i społecznych, władz państwowych terenie gromad już w niedzielę odbyły się uroczyste i zakładów pracy, celem oddania hołdu w imieniu sesje Gromadzkich Rad Narodowych wspólnie z Ko- społeczeństwa naszego powiatu poległym żołnie- mitetami Gromadzkimi Frontu Jedności Narodu. rzom, partyzantom, pracownikom aparatu bezpie- Gromadzka Rada Narodowa w Szczurowej czeństwa i porządku publicznego, ofiarom hitlerow- odbyła uroczystą sesję w nowo wybudowanym skich obozów koncentracyjnych i cywilnym ofiarom domu ludowym w Strzelcach Małych. Dom ten wojny. Przedstawiciel Powiatowego Komitetu został wybudowany czynem społecznym miej- Frontu Jedności Narodu, prezes Zarządu Powiato- scowej ludności. Wielka sala domu ludowego nie wego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację mogła pomieścić wszystkich przybyłych mieszkań- – Adam Dzierwa w przemówieniu swoim powiedział ców wsi, którzy w liczbie kilkuset zalegli cały plac m. in. „…patrząc z perspektywy lat 20-tu na wielki obok domu ludowego. Uroczystego otwarcia domu dorobek naszej Ojczyzny – przybyli tu – pragniemy dokonał przewodniczący Prezydium Powiatowej w imieniu mieszkańców powiatu brzeskiego, miesz Rady Narodowej, Tadeusz Bałys. Na tę uroczystość kańców miasta Brzeska, podziękować Wam w spo przybyli także: sekretarz KP PZPR – Zdzisław sób symboliczny za Wasz udział w walce z najeźdźcą Ślizowski oraz sekretarz PK ZSL – Mieczysław hitlerowskim, za Wasz udział w zwycięstwie nad Garlicki. Bogatą część artystyczną zaprezentował faszyzmem. Dla tej, która obchodzi dziś swoje 20- zespół Domu Kultury w Szczurowej. lecie, dla Polski Ludowej złożyliście w ofierze swoje W Czchowie, w miejscu stracenia przez oku- życie … Zapewniamy Was, że złączeni we Froncie panta patriotów polskich, zapalono znicze i zło- Jedności Narodu pod kierownictwem Polskiej Zjed żono wieńce z wstęgami o barwach narodowych. noczonej Partii Robotniczej i wraz z innymi naro W sali miejscowego kina odbyła się uroczysta sesja dami miłującymi pokój zrobimy wszystko, na co nas Gromadzkiej Rady Narodowej z udziałem bardzo stać, by te idee o które walczyliście zwyciężyły, a ha licznie przybyłych mieszkańców gromady. Referat sła które wiodły Was w bój, były drogowskazami okolicznościowy wygłosił przewodniczący Gro- w naszej codziennej pracy, pracy dla dobra i bezpie madzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, czeństwa drogiej nam naszej Ojczyzny Polski Ludo Franciszek Kądziela. Przemawiali także sekretarz wej...”. Zebrani na cmentarzu, chwilą milczenia KP PZPR, Henryk Wartalski oraz przedstawiciel uczcili pamięć poległych. Prezydium PRN, kierownik Wydziału Organiza- Też 21 lipca – przed godziną 17-tą ulicami cyjno – Prawnego, sekretarz Powiatowego Komi- miasta przeciągnęły pochody mieszkańców Brze- tetu FJN, Jan Burlikowski. Część artystyczną ska z flagami i transparentami i skierowały się wykonała młodzież miejscowej szkoły oraz z kolo- na stadion Okocimskiego Klubu Sportowego. Tu, nii z Krakowa. w przepięknej scenerii okolicznych wzgórz i lasów, W Iwkowej referat wygłosił przewodniczący pod gołym niebem, z udziałem około 8.000 uczest- GRN, Jan Turek. Z bogatą częścią artystyczną ników, odbyła się uroczysta, wspólna sesja Powia- wystąpiła młodzież z kolonii Przedsiębiorstwa towej, Miejskiej i Gromadzkiej Rady Narodowej. Gazobudowa z Zabrza oraz miejscowy zespół świe- Przemówienie okolicznościowe wygłosił I sekretarz tlicowy pod kierownictwem miejscowej działaczki KP PZPR, przewodniczący Powiatowego Komi- kulturalnej Zofii Serafin. Tu również sala domu tetu Frontu Jedności Narodu – mgr Eugeniusz ludowego nie mogła pomieścić licznie przybyłych Michoń. Przewodniczący Prezydium Powiatowej mieszkańców gromady. Rady Narodowej, Tadeusz Bałys dokonał dekora- Podobne uroczystości odbywały się we wszyst- cji zasłużonych działaczy wysokimi odznaczeniami kich gromadach przy tłumnym udziale mieszkań- państwowymi. Krzyże Kawalerskie Orderu Odro- ców i przedstawicieli władz powiatowych. dzenia Polski otrzymali: dr Zofia Borysiuk, lekarz

110 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 z Brzeska, Anna Bursztyn – nauczycielka z Brze- ska i Stanisław Kulinowski – sekretarz Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Złote Krzyże Zasługi otrzymali: Jan Burlikowski – kierownik Wydziału Organizacyjno-Prawnego Prezydium PRN i sekretarz Powiatowego Komitetu FJN, Adam Dzierwa – dyrektor Banku Spółdzielczego w Brzesku, Sta- nisław Strączek – sołtys wsi Okocim, Wawrzyniec Witowski – nauczyciel w Brzesku, Franciszek Zięcina – kierownik referatu kultury. Srebrne Krzyże Zasługi otrzymali: Tadeusz Dzień – sekretarz gromadzki w Szczurowej, Stefan Humen Dwudziestolecie Polski Ludowej – 22 lipiec 1964 roku. Uroczystą – kierownik referatu w Wydziale Oświaty i Kul- sesję Powiatowej, Miejskiej i Gromadzkiej Rady Narodowej na tury Prezydium PRN, Władysław Kubicki – sołtys stadionie sportowym OKS otwiera przewodniczący Prezydium wsi Stróże, Walenty Kuraś – działacz spółdziel- PRN, Tadeusz Bałys. Na zdjęciu – Prezydium sesji. czy, mgr Wacław Trunów – kierownik Wydziału Finansowego i Józef Żak – radny Powiatowej Rady Narodowej. Brązowy Krzyż Zasługi otrzymał Józef Staśko – przewodniczący Gromadzkiej Rady Naro- dowej w Borzęcinie.64 osoby zostały nagrodzone Odznakami Tysiąclecia. Odznakę zasłużonego działacza Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich otrzymał mgr Józef Gurgul. Do Prezydium sesji, w którym zasiedli obecni i dawni działacze z okresu dwudziestolecia, pod- chodziły kolejne sztafety w strojach regionalnych i składały meldunki o wykonaniu zobowiązań i czynów społecznych przez załogi zakładów pracy i ludność wiejską. Wartość wykonanych już czy- nów społecznych i zobowiązań produkcyjnych pod- jętych dla uczczenia XX-lecia i IV Zjazdu PZPR, wynosi ponad 5 mln. zł, z tego w Browarze Okocim ponad 1 mln. W części artystycznej wystąpił zespół regionalny Kamionka z Łysej Góry. W tym samym dniu wieczorem, na wszystkich wzgórzach na terenie całego powiatu zapłonęły „Sobótki XX-lecia”. Zapalili je o jednej godzinie równocześnie, przybyli do gromad działacze Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu, wygłaszając przy ognisku krótkie okolicznościowe przemówienie do licznie zebranej młodzieży i mieszkańców. Do późna w noc śpiewano przy ogniskach pieśni rewolucyjne, patriotyczne i ludowe, recytowano wiersze itp. Kolorowo ognie sztuczne, W części artystycznej podczas uroczystej sesji rad narodowych co chwila wzbijały się w niebo, a przepiękna, ciepła z okazji dwudziestolecia Polski Ludowej, wystąpił znany księżycowa noc dodała uroku obchodom sobótko- w kraju i za granicą Zespół Pieśni i Tańca z Łysej Góry. wym. W Brzesku „Sobótka XX-lecia” urządzona Zespół ten występował szereg razy na Stadionie Dziesięciolecia była na wzgórzu za Kinem Bałtyk. Dnia 22 lipca w Warszawie, w czasie centralnych dożynek. Na zdjęciu odbyły się imprezy sportowe oraz zabawy ludowe. orkiestra tego zespołu na warszawskim stadionie. Z okazji Święta Odrodzenia XX-lecia Polski Ludowej w sali obrad Powiatowej Rady Narodo- z Łysej Góry, Stanisław Siudut s. Piotra z Borzę- wej odbyło się spotkanie aktywu politycznego, cina, Władysława Kapusta c. Jana z Żerkowa. gospodarczego i rad narodowych. Na to spotkanie Obchody XX-lecia Polski Ludowej, włączone zostały też zaproszone osoby z terenu powiatu, do programu obchodów Tysiąclecia Państwa Pol- które urodziły się 22 lipca 1944 r. Takich osób skiego, były bardzo bogate, podniosłe i zarazem było 9. W spotkaniu wzięli udział Jan Ciemięga s. radosne, pozostały na długo w pamięci mieszkań- Józefa z Woli Dębińskiej, Piotr Macheta s. Jana ców naszego powiatu.

111 Jan Burlikowski

czalne Wyższej Szkoły Rolniczej, gdzie byli serdecznie przyjmowani przez załogi kwiatami. Goście interesowali się produkcją Browaru oraz osiągnię- ciami produkcyjnymi Gospodarstwa Doświadczal- nego, jak również osiągnięciami socjalno – kultu- ralnymi załóg. Odbyli też spotkania z aktywem tych zakładów.

Autokar dla Okocimskiego Klubu Sportowego 20 września 1964 r. odbyła się uroczystość przekazania Okocimskiemu Klubowi Sportowemu auto- Rok 1964. Otwarcie Domu Strażaka im. Dwudziestolecia Polski karu zakupionego ze środków Społecznego Fun- Ludowej w Woli Przemykowskiej – Natkowie. Przemawia duszu Odbudowy Stolicy i Kraju. Na uroczystość I sekretarz KP PZPR, mgr Eugeniusz Michoń. Po lewej stronie przybył przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej sekretarz PK ZSL, Mieczysław Garlicki. Rady Narodowej, poseł Józef Nagórzański, którego na granicy miasta Brzeska przywitała sztafeta motocyklowa. Uczestnicy sztafety wręczyli posłowi Nagórzańskiemu wiązanki kwiatów i złożyli meldunek o wykonaniu przez społeczeństwo naszego powiatu planu rocznego świadczeń na SFOS w kwocie jeden milion sto tysięcy złotych. Następ- nie samochód z przewodniczącym Prezydium PWRN w otoczeniu honorowej eskorty motocyklowej przejechał przez miasto, udając się na stadion Okocimskiego Klubu Sportowego. Tam zgromadził się aktyw powiatowego Komitetu Odbudowy Sto- licy i Kraju, uczestnicy spartakiady międzyzakła- dowej, młodzież oraz liczni widzowie. Uroczystość otwarcia Domu Strażaka w Woli Przmykowskiej-Natkowie. Na uroczystość przybyli również: I sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR w Brzesku, mgr Eugeniusz Michoń, sekretarz PK ZSL, Mieczysław Garlicki i przewodniczący Prezydium Powiato- wej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys. Otwierając uroczystość, przywitał on w serdecznych słowach przewodniczącego Prezydium WRN, posła Józefa Nagórzańskiego stwierdzając, że od początku swego istnienia powiat nasz przoduje w akcji zbiórkowej na SFOS. Przewodniczący Prezydium WRN, który jest równocześnie przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Odbudowy Kraju i Stolicy, poseł Józef Nagórzański dokonał przekazania autokaru Oko- Uroczystość otwarcia Domu Strażaka im. Dwudziestolecia PRL cimskiemu Klubowi Sportowemu, w imieniu któ- w Dąbrówce Morskiej. rego autokar przyjął prezes OKS, dyrektor Oko- cimskich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych Społeczeństwo Ziemi Brzeskiej uczciło XX-lecie – Leonard Dzięgielewski. Następnie poseł Nagó- Polski Ludowej licznymi czynami społecznymi. rzański udał się razem z aktywem powiatowym Najwięcej czynów podjęto w zakresie ochrony na krótką przejażdżkę nowym autokarem. Woje- przeciwpożarowej. wódzki Komitet Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy i Kraju zaskarbił sobie wdzięczność nie Radzieccy goście w Brzesku tylko Okocimskiego Klubu Sportowego, ale także Z końcem lipca 1964 r. bawiła w Brzesku grupa całego społeczeństwa naszego powiatu. 50-ciu uczestników Pociągu Przyjaźni i Pokoju ze Osobne słowa podziękowania należą się organi- Związku Radzieckiego. zatorom uroczystości, w szczególności zaś Powia- Goście zwiedzili Okocimskie Zakłady Piwo- towemu Zarządowi Ligi Obrony Kraju i prze- warsko Słodownicze oraz Gospodarstwo Doświad- wodniczącemu Powiatowego Komitetu Kultury

112 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Fizycznej, mgr Janowi Mastajowi, za wzorowe zorganizowanie sztafety motocyklowej.

Wielki dzień Łysej Góry 20 września 1964 r. zapisał się na trwałe w historii Łysej Góry. W dniu tym nastąpiło uruchomienie gazociągu na potrzeby mieszkańców wsi. Uroczy stość, na którą przybyli: I sekretarz KP PZPR, przewodniczący Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu, mgr Eugeniusz Michoń, sekretarz Powiatowego Komitetu ZSL, Mieczysław Gar- licki, przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys, rozpoczęła się w sali Zbiornik przeciwpożarowy w Woli Radłowskiej. świetlicy Kamionki w obecności licznie przybyłych mieszkańców Łysej Góry. Przedstawicieli organizacji politycznych i władz przywitał gospodarz gromady – przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej, Stanisław Macheta, po czym przewod- niczący Komitetu Gazyfikacji złożył sprawozdanie z prac, których uwieńczeniem jest właśnie dzień 20 września 1964 r. Z kolei głos zabrał I sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR, mgr Eugeniusz Michoń. W imieniu instancji partyjnej i Powiato- wego Komitetu Frontu Jedności Narodu podzięko- wał on mieszkańcom Łysej Góry za ten wielki zbio- rowy wysiłek podjęty przez nich w ramach czynu społecznego dla uczczenia XX-lecia Polski Ludowej. Na placu wiejskim odbyło się następnie urucho- Zbiornik przeciwpożarowy w Strzelcach Małych. mienie gazociągu przez zapalenie symbolicznego znicza. Dokonał tego przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brzesku, Tadeusz Bałys. Przemawiając w imieniu Prezydium PRN i Powiatowego Komitetu Zjednoczonego Stron- nictwa Ludowego powiedział: „zapalenie symbolicznego znicza w Łysej Górze, jako pierwszej zgazyfikowanej wsi w powiecie brzeskim, to znak wkraczania na wieś dalszego postępu w dziedzinie ułatwienia życia człowiekowi”. Zaznaczyć należy, że gazyfikacja Łysej Góry odbywała się w ramach czynu społecznego, któ- rego wartość oblicza się na około 1.200 tys. zł. Pre- zydium PRN udzieliło dotacji w wysokości 600 tys. Prace społeczne przy budowie remizy w Sufczynie. zł. z funduszów na popieranie czynów społecznych. Na zakończenie tej uroczystości wystąpił zespół Kamionka, a wieczorem odbyła się ludowa zabawa taneczna. Dzień 20 września 1964 r. przeszedł do historii Łysej Góry, jako jeden z najważniejszych dni w życiu tej wsi.

50 lat okocimskiej orkiestry W dniach 19 i 20 września orkiestra dęta Oko- cimskich Zakładów Piwowarsko – Słodowniczych obchodziła 50 lecie swej pracy, w tym 20 lat w Polsce Ludowej. Orkiestra ta zasłużyła się bardzo dla miasta Brzeska i całego powiatu. Chętnie i bezintere- sownie bierze udział we wszystkich uroczystościach państwowych oraz występuje w ważniejszych uro- Zbiornik przeciwpożarowy w Zakrzowie.

113 Jan Burlikowski

czystościach lokalnych. Warto więc zapisać historię tej orkiestry. Przedstawia się ona następująco: Pięćdziesiąt lat temu, we wsi Okocim narodziła się myśl zorganizowania orkiestry dętej, która obecnie stanowi chlubne ogniwo życia kulturalnego Okocimskich Zakładów Piwowarsko – Sło- downiczych. Pierwsze kroki rozpoczęto już w 1912 roku, kiedy znalazła się grupa ludzi zamiłowanych w muzyce i posiadających własne instrumenty muzyczne. Inicjatorami, a później pierwszymi członkami okocimskiej orkiestry byli nieżyjący już dzisiaj: Stanisław Bartosik, Albin Barto- sik, Wincenty Szydek, Wiktor Zydroń, Ludwik Zbiornik przeciwpożarowy w Łoponiu. Gicala, Antoni Kotra, Walenty Adamus, Stani- sław Kokoszka, oraz żyjący: Wincenty Sukiennik, Edward Michałek, Stanisław Okaz, Antoni Nowak i Franciszek Zydroń. Ówczesnym instruktorem tej grupy miłośników i propagatorów muzyki był Józef Cierny, pracownik okocimskiego Browaru. W roku 1914 rozpo- częto zorganizowaną działalność muzyczną, lecz szersze jej rozwinięcie, mimo wielkiego zapału i oddania członków zespołu, napotykało na olbrzymie trudności natury finansowej, ponieważ brakowało środków na opłacanie instruktora, kupno nut oraz na konserwację i zakup nowych instrumentów. Nie złamało to jednak tych ludzi, którzy bory- Dom OSP w Łysej Górze kając się z trudnościami postanowili usilnie przez nie przebrnąć. Dla pokonania trudności i zrea lizowania swych zamierzeń postanowili zwołać zebranie mieszkańców wsi Okocim, którzy bardzo przychylnie ustosunkowali się do propozycji zorganizowania orkiestry. Zebranie to wybrało zarząd, na czele którego stanął jeden z pracowników Bro- waru w Okocimiu, Ob. Stanisław Sady. Ze względu na to, że w większości rodzin Okocimia znajdowali się pracownicy Browaru, postanowiono zwrócić się do ówczesnego jego właściciela, barona Jana Götza, z prośbą o pomoc finansową. Baron odmó- wił wówczas udzielenia pomocy, jednakże zapo- wiedział, że jeśli zobaczy pracę i postępy orkiestry, a nie słomiany zapał, wówczas pomoże. Nie Dom Strażaka w Szczepanowie. zachwiało, a wręcz zmobilizowało to ambicje okoci- miaków, którzy zarejestrowali swe koło muzyczne w ówczesnym Starostwie w Brzesku. Zaciągnęli pożyczkę w tzw. Kasie Stefczyka, uzupełniając z tych środków brakujące instrumenty, nuty i inny sprzęt muzyczny. Posiadając już sprzęt i chętnych ludzi, przystąpiono aktywnie do ćwiczeń, a w maju 1914 r. orkiestra dęta wyruszyła na ulice. Dalszy rozwój orkiestry napotykał na kolejne trudności, a w szczególności dawał się odczuwać brak własnego lokalu na przeprowadzanie ćwiczeń i prób. Ćwiczenia i próby trzeba było przeprowa- dzać w mieszkaniach prywatnych. Wybuch I wojny światowej przerwał dalszą działalność orkiestry, Remiza w Sufczynie wybudowana w czynie społecznym. zespół uległ dekompletacji, a instrumenty zostały

114 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 ukryte. Po zakończeniu działań wojennych orkie- orkiestry okocimskiej był bardzo bogaty. Po zaopa- stra okocimska wznowiła swą działalność w roku trzeniu się w tak bogaty repertuar, opracowano 1921. W miejsce zmarłego Józefa Ciernego, kapel- bardzo starannie kilka programów, z którymi mistrzem zostaje Kosek z Bochni, a sprawy organi- orkiestra bardzo często występowała. Pierwszy po zacyjne zlecono Wincentemu Sukiennikowi, który wojnie oficjalny występ orkiestry okocimskiej, to jednocześnie pełnił funkcję zastępcy kapelmistrza. wymarsz na czele załogi Browaru 1 Maja 1945 r. Fundusze na opłatę kapelmistrza, konserwację na wiec manifestacyjny do Brzeska. Orkiestrę oko- i naprawę instrumentów oraz zakup nut zdoby- cimską społeczeństwo miasta Brzeska powitało wano wówczas z urządzanych koncertów oraz owacyjnie. Dalsze jej występy, to wiele koncertów występów na festynach w Okocimiu i w okolicz- w różnych miastach województwa krakowskiego, nych wioskach powiatu brzeskiego. Fundusze te kieleckiego, katowickiego oraz rzeszowskiego. jednak nie wystarczały na pełne pokrycie potrzeb Orkiestrę okocimską znają niemal w całej Polsce, orkiestry, dlatego też postanowiono ponownie bowiem występowała z koncertami w Polskim zwrócić się do właściciela Browaru z prośbą o po- Radiu, w Krakowie i w programie ogólnopolskim. moc. Baron Gőtz zgodził się, jednak z zatrzeże- W latach 1946 – 1948 orkiestra okocimska brała niem, że orkiestra przejdzie w całości do Browaru, udział w festiwalach muzyki polskiej oraz elimi- a wszyscy jej członkowie zostaną w nim zatrud- nacjach powiatowych, wojewódzkich, zdobywając nieni. I tak w roku 1929 orkiestra przeszła pod wiele dyplomów i nagród. Jako jedyna orkiestra zarząd Browaru, zakupiono nowe instrumenty, w powiecie brzeskim występuje zawsze we wszyst- nuty, zatrudniono wszystkich członków orkie- kich uroczystościach o charakterze państwo- stry i sprowadzono nowego kapelmistrza Rudolfa wym i innych, organizowanych przez organizacje Ruszeckiego, który prowadził ją do r.1939, tj. do polityczne i społeczne. Członkowie orkiestry, to wybuchu II-giej wojny światowej. Z chwilą wybu- pracownicy fizyczni i umysłowi zakładu, którzy chu wojny instrumenty zostały ukryte w piwnicy pracę w orkiestrze traktują społecznie, ćwicząc Browaru i tam przez członków orkiestry konser- po godzinach pracy. Wśród członków orkiestry wowane. Konserwacją instrumentów zajmował się nie brak jest racjonalizatorów oraz pracowników nieżyjący już Stanisław Szpil oraz członek orkie- – przodowników pracy. Najbardziej wyrózniający stry, Władysław Nicpoń. Instrumenty te, dzięki się z nich to: Stefan Pajor, Teodor Wąs, Stani- ich opiece przetrwały do zakończenia wojny tj. do sław Kusiak, Franciszek Radzięda. Do najbardziej roku 1945. Natychmiast po opuszczeniu naszych wybijających się wśród członków orkiestry pracow- terenów przez okupanta hitlerowskiego, dyrektor ników społecznych należą: Ludwik Kozub, Włady- techniczny Browaru inż. Stanisław Michniewski, sław Krzyński, Władysław Nicpoń, Andrzej Sułek, na wniosek załogi wznowił działalność orkiestry. Władysław Inglot, Edward Fielek, Jakub Szy- Dla zapewnienia jej rozwoju oraz podniesienia dłowski, Franciszek Kargul, Józef Nowak, Michał stanu liczebnego i technicznego, przyjęto do orkie- Nowak, Władysław Grzywna. Orkiestra posiada stry byłych muzyków wojskowych, spośród któ- swój zarząd, którego prezesem jest Andrzej Sułek, rych wybija się na czoło swą działalnością organi- sekretarzem zaś Władysław Krzyński. zacyjną i fachową kapelmistrz, były tambor-major Nie wszystko jednak układa się dobrze, są też orkiestry wojskowej, Ludwik Kozub, który prowa- i trudności, np. brak muzyków, a szczególnie gra- dzi orkiestrę nieprzerwanie od roku 1945 do chwili jących na wiekszych instrumentach. Młodzież nie- obecnej oraz zastępca kapelmistrza Władysław chętnie garnie się do nauki muzyki, tak że w chwili Krzyński. Okres pracy orkiestry w Polsce Ludowej, obecnej zaledwie jest kilku uczniów, których uczy bez- to okres prawdziwego jej rozkwitu, gdyż Państwo interesownie Ludwik Kozub – kapelmistrz orkiestry. Ludowe pod przewodnictwem partii daje możność Z trzonu orkiestry dętej wyłoniono kapelę stałego podnoszenia poziomu artystycznego przez ludową, która składa się, w zależności od charak- finansowanie i opiekę ze strony władz państwo- teru występu, z 6 do 15 osób. Kierownikiem kapeli wych i związkowych. Wyłaniające się w pierw- jest Ludwik Kozub. Kapela okocimska znana jest szych latach powojennych trudności, to przede niemal w całej Polsce z audycji radiowych, ponadto wszystkim brak repertuaru, gdyż Niemcy znisz- brała udział w wielu eliminacjach powiatowych, czyli, bądź też wywieźli prawie wszystkie nuty, ale wojewódzkich i krajowych z chórem lub zespołem i tę trudność zwalczono, bowiem nowopozyskani tanecznym, zdobywając wiele cennych nagród. muzycy, a to Ludwik Kozub, Władysław Krzyński, Początki pracy i występów kapeli to lata 1946/47, Władysław Inglot i długoletni członek tej orkiestry kiedy to nad ruinami Warszawy rozbrzmiewały Władysław Nicpoń, ze względu na długoletni staż jej dźwięki, ciesząc bohaterów ukochanej stolicy. w orkiestrach mieli wielu kolegów w różnych mia- Mimo, że kapela jest stosunkowo młodym zespo- stach Polski, co wykorzystali i tą drogą, sprowa- łem, ma na swym koncie bardzo dużo występów. dzili dużo nut, tak że w krótkim czasie repertuar Znają ją mieszkańcy Szczecina, Gdańska, Torunia,

115 Jan Burlikowski

Sopotu, Bieszczad, Zakopanego, Krakowa, Kudo- zależała w dużej mierze od ilości zamówień ze wej, Polanicy, Dusznik i wielu innych ośrodków strony indywidualnych odbiorców z Japonii, Brazy- FWP, w których koncertowała. Muzycy występują lii, Danii i Niemieckiej Republiki Federalnej. Poza w barwnych strojach krakowskich, a repertuar tym nie bez znaczenia jest fakt, że dopiero w jesieni kapeli związany jest z regionem małopolskim, istnieją sprzyjające produkcji słodu warunki tech- ze specjalnym uwzględnieniem ziemi brzeskiej. nologiczne. Podsumowując osiągnięcia eksportowe Opracowanie i układ jest dziełem kapelmistrza, Browaru Okocim trzeba dodać, że wykonano tu, nie Ludwika Kozuba. Orkiestra okocimska dzięki ujęty w planie eksport 50 ton drożdży do Rumunii. wybitnej pomocy Dyrekcji i Rady Zakładowej roz- Poważne zadania eksportowe realizuje także wija się i krzewi kulturę muzyczną wśród załogi Spółdzielnia Kamionka w Łysej Górze. Dzięki tro- Okocimskich Zakładów, mieszkańców Brzeska sce o artystyczny poziom wyrobów i dobrą reklamę, i ludności okolicznych wsi i osiedli. Praca jej, to w której niemałą rolę spełnia popularny za granicą ponad 700 występów społecznych w okresie 20 let- zespół artystyczny Spółdzielni, popyt na łysogór- niej działalności w Polsce Ludowej. skie wyroby z gliny na zagranicznych rynkach stale rośnie. O ile w 1962 r. wyeksportowano wyrobów O eksporcie z powiatu brzeskiego za 83 tys. zł., a w roku 1963 za 181 tys. złotych, to Powiat brzeski nie ma dużych możliwości w za- w ciągu 8-miu miesięcy br. osiągnięto już 200 tys. zł. kresie produkcji eksportowej, jednak jego udział Powiatowa Spółdzielnia Ogrodnicza eksportuje w tej dziedzinie stale wzrasta. Zadania eksportowe coraz większe ilości truskawek. Dzięki dobrym realizują tu cztery przedsiębiorstwa: Okocimskie zbiorom, z roku na rok rośnie eksport, a w bieżą- Zakłady Piwowarsko – Słodownicze, Spółdzielnia cym roku na zaplanowane 150 ton, wysłano 207 Kamionka w Łysej Górze oraz Powiatowa Spół- ton, wartości ponad 2,5 miliona złotych. Niestety dzielnia Ogrodnicza i Powiatowy Związek Gmin- z powodu nieodpowiedniego gatunku śliwek, gru- nych Spółdzielni w Brzesku. Dodać należy, że szek i jabłek oraz kłopotów z ich jakością, zanie- w zakresie eksportu produktów rolnych udział chano dalszego skupu tych owoców na eksport. powiatu jest także niemały: bekony, szynki, jajka Brzeski PZGS – miał w bieżącym roku wysłać zajmują poważną pozycję w eksporcie. Okocim- za granicę 500 kg żab. Niestety do końca sierpnia skie Zakłady poszczycić się mogą dużymi osiągnię- zamówienie zrealizowane zostało w minimalnej ilo ciami. Poważnie zwiększyły się w bieżącym roku ści – 57 kg. Podobno istnieją duże trudności w ło- zagraniczne dostawy piwa, osiągając 198,6 procent wieniu oraz transporcie żab i dwa GS-y: Szcze- planu produkcji. Godne podkreślenia jest przy tym panów i Okocim, zajmujące się skupem żab, nie to, że zakłady dysponowały tymi samymi urządze- wywiązały się z zadania. niami, co w roku ubiegłym. Osiągnięto jednak Nasuwa się konieczność wzmożenia walki ze szczytową zdolność aparatury, dzięki wprowadze- szkodnikami w sadach i na plantacjach warzyw, co niu nowego systemu organizacji pracy, tak zwa- przyczyni się niewątpliwie do poprawienia jakości pro- nej linii rozlewniczej. Jak wiadomo, w ubiegłym duktów eksportowych. Żywe zainteresowanie zakła- roku Biuro Znaku Jakości przy Polskim Komite- dowej organizacji partyjnej sprawami produkcji, co cie Normalizacyjnym przyznało Okocimskiemu ma miejsce w Okocimskich Zakładach, powinno być Browarowi prawo do oznaczania znakiem klasy Q przykładem dla innych brzeskich przedsiębiorstw. produkowanego tu piwa eksportowego. Ten znak noszą wszystkie towary najwyższej jakości mię- Obchody 47. rocznicy Wielkiej dzynarodowej. Dotychczas wśród polskich produ- Socjalistycznej Rewolucji centów piwa znakiem jakości Q mogło się tylko Październikowej legitymować eksportowe piwo z Żywca. Przyzna- 6 października 1964 r. w sali kina Bałtyk odbyła się nie prawa do oznaczania znakiem Q okocimskiego uroczysta akademia z okazji 47 rocznicy Wielkiej piwa eksportowego, jest dowodem uznania przez Socjalistycznej Rewolucji Październikowej. W Pre- wszystkich zagranicznych odbiorców, do których zydium miejsca zajęli przedstawiciele organizacji należą m.in. ZSRR, Rumunia, Bułgaria, Stany politycznych, społecznych, władz państwowych, Zjednoczone, Anglia, Australia, Grecja. Piwo oko- Frontu Jedności Narodu. Po odegraniu przez cimskie chwalą sobie nabywcy z Mali, Hiszpanii orkiestrę hymnów państwowych Polski i Związku oraz Wysp Kanaryjskich. Wysoko oceniono klasę Radzieckiego, akademię zagaił I sekretarz Komi- okocimskiego piwa eksportowego na międzynaro- tetu Powiatowego PZPR, przewodniczący Powia- dowych targach i wystawach: w Moskwie, Nowym towego Komitetu FJN, mgr Eugeniusz Michoń, Jorku, Paryżu, Caracas i Brukseli. następnie referat okolicznościowy wygłosił sekre- Drugim artykułem eksportowej produkcji Bro- tarz KP PZPR, Zdzisław Ślizowski. Po części ofi- waru Okocim jest słód. Jego produkcja eksportowa cjalnej wyświetlony został film produkcji radziec- osiągnęła w br. dopiero połowę planu, jej wielkość kiej pt. „Jutro nie będziesz umierał”.

116 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Na czas obchodów 47 rocznicy Wielkiej Socjali- stycznej Rewolucji Październikowej miasto Brze- sko przybrało odświętny wygląd. Udekorowano ulice, place, budynki, wystawy sklepowe, a Dom Książki urządził wystawę związaną tematycznie z tą rocznicą.

Uroczystość XX-lecia Milicji Obywatelskiej 10 października 1964 r. Brzesko było widownią uroczystości i manifestacji z okazji XX-lecia Milicji Przemarsz oddziałów MO i delegacji społeczeństwa przez ulice Obywatelskiej. W godzinach popołudniowych prze- Brzeska na cmentarz wojskowy. szedł ulicami miasta olbrzymi pochód ze sztandarami organizacji politycznych, młodzieżowych i społecznych na czele, udając się na miejscowy cmentarz wojskowy. Nastąpiło tam odsłonięcie tablicy pamiątkowej ku czci poległych funkcjonariuszy MO i służby bezpieczeństwa powiatu brzeskiego. Odsłonięcia dokonał przewodniczący Powiatowego Komitetu FJN, I sekretarz KP PZPR, mgr Eugeniusz Michoń, który wygłosił krótkie okolicznościowe przemówienie. Wśród dźwię- ków „Międzynarodówki” opadła biało-czerwona zasłona z tablicy pamiątkowej, po czym zebrani chwilą milczenia uczcili pamięć poległych w obro- Pomnik ku czci poległych funkcjonariuszy MO i UB na cmentarzu nie ładu i porządku na terenie naszego powiatu wojskowym. – 19 funkcjonariuszy MO i służby bezpieczeństwa. Przy głuchym łoskocie werbli odbył się apel pole- głych. Wśród dźwięków marsza żałobnego Chopina nastąpiło składanie wieńców i wiązanek kwiatów od organizacji politycznych i społecznych, mło- dzieży, władz i instytucji. Punktualnie o godz.16- tej w sali kina Bałtyk rozpoczęła się uroczysta akademia. Przemówienie wygłosił Przewodniczący Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu, I sekretarz KP PZPR, mgr Eugeniusz Michoń. W czasie akademii, wielu wyróżniających się funkcjonariuszy MO otrzymało upominki, ufundowane Pamięć poległych uczczono minutą milczenia. Stoją od lewej: przez społeczeństwo naszego powiatu. W części sekretarz KP PZPR, Aleksander Matras, I sekretarz KP PZPR, artystycznej wystąpił zespół młodzieży z Liceum mgr Eugeniusz Michoń, mjr Stanisław Musiał z Komendy MO Ogólnokształcącego. w Brzesku i działacz ZBoWiD, komendant powiatowy MO, Uroczystości XX-lecia Milicji Obywatelskiej były Karol Uchwat. wyrazem uznania społeczeństwa naszego miasta

Akademia w sali kina Bałtyk. Przemawia I sekretarz KP PZPR, Kompania honorowa MO oddaje hołd poległym. Eugeniusz Michoń.

117 Jan Burlikowski i powiatu dla Milicji Obywatelskiej za jej wkład do miejscu ze stratami, odbyło się posiedzenie Pre- walki i pracy w obronie ładu i porządku publicznego. zydium PRN z udziałem przedstawicieli instytucji gospodarczych oraz organów administracji pań- Masowy pożar w Jadownikach stwowej, celem zapewnienia niezbędnej pomocy 13 października 1964 r., w godzinach popołudnio- poszkodowanym. Wydział Budownictwa, Urbani wych w Jadownikach wybuchł pożar, który objął styki i Architektury otrzymał polecenie opraco- 10 budynków mieszkalnych,10 stajen,24 stodoły wania planu zagospodarowania wsi Jadowniki, i pewna ilość szop i przybudówek. Pożar ten spo- zorganizowania zespołów budowlanych, przygo- wodował straty materialne o wartości 1.700 tys. towania typowych projektów budowlanych. Bank zł. Jego przyczyną było spięcie na przewodach linii Rolny otrzymał zalecenie zabezpieczenia w nie- elektrycznej, biegnącej obok budynku pokrytego zbędnej wysokości kredytów długoterminowych na słomą. Akcja ratownicza licznych jednostek straży odbudowę zniszczonych budynków. PZGS, PSS, pożarnej była bardzo utrudniona z powodu silnego Wydział Przemysłu i Handlu, Wydział Gospodarki wiatru oraz braku wody. Po zapoznaniu się człon- Komunalnej i Mieszkaniowej zabezpieczą mate- ków Prezydium Powiatowej Rady Narodowej na riały niezbędne dla odbudowy.

118 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Masowy pożar w Jadownikach odsłonił ogólną na stanowisku sołtysa, Mieczysławowi Sochowi, i powszechną bolączkę naszego terenu – brak wody rolnikowi z Przybysławic (gromada Zabawa), wzo- dla celów gaśniczych. Prezydium Powiatowej Rady rowemu gospodarzowi, posiadającemu poważne Narodowej postanowiło zorganizować specjalną osiągnięcia w rolnictwie, a przede wszystkim w ho- akcję budowy zbiorników wodnych i przeprowa- dowli bydła rasy nizinnej czarno-białej. dzić ją na terenie całego powiatu, przy czynnym udziale ludności w formie czynów społecznych. Odznaczenia dla Jubilatów W październiku 1964 r. Przewodniczący Prezy- Konkurs orki traktorowej dium Powiatowej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys 15 października 1964 r. odbył się w Brzesku kon- dokonał dekoracji Medalem za Długoletnie Pożycie kurs orki traktorowej, w którym wzięło udział 15 Małżeńskie dwóch małżeństw – Agnieszki i Sta- traktorzystów, z 14 z kółek rolniczych i 1 z POM nisława Dudów zamieszkałych w Brzesku oraz w Dębnie. Konkurs odbywał się w dwóch dyscypli- Marianny Henryki i Franciszka Malczyńskich nach (konkurencjach): w orce traktorowej i spraw- zamieszkałych w Borzęcinie. Jubilaci niedawno ności technicznej. obchodzili 50-lecie małżeństwa – tzw. „Złote Wyniki w konkursie orki traktorowej: Gody”. Wręczając odznaczenia, przewodniczący I miejsce – traktorzysta Leonard Pawlina Tadeusz Bałys, złożył Jubilatom gratulacje i ży- z Kółka Rolniczego w Wielkiej Wsi – na 100 punk- czenia dalszych długich jeszcze lat życia. tów możliwych – zdobył 95. II miejsce – traktorzysta Stanisław Wrochniak Włodzimierz Puchalski w Brzesku z Kółka Rolniczego w Jurkowie. 10 listopada 1964 r. gościł w Brzesku literat, inż. III miejsce – traktorzysta Józef Juszczyk – Włodzimierz Puchalski, autor znanych książek: Kółko Rolnicze w Szczurowej. „Wyspa Kormoranów”, „W krainie łabędzia”, „Bez- Wyniki w próbie sprawności technicznej: krwawe łowy”, „Rok w puszczy” oraz innych książek I miejsce – traktorzysta Władysław Mizera i albumów o życiu zwierząt i ptaków. Wygłosił on z POM Dębno, odczyt z przezroczami na temat „Przyroda Arktyki”. II miejsce – traktorzysta Jan Życina – Kółko Rolnicze w Bielczy, Konferencja partyjna III miejsce – traktorzysta Jan Osiecki z Kółka W niedzielę,15 listopada 1964 r. odbyła się XI Rolniczego w Tymowej, konferencja sprawozdawczo wyborcza w brzeskiej Zdobywcy trzech pierwszych miejsc w obydwu organizacji partyjnej, w której poza delegatami konkurencjach otrzymali cenne nagrody rze- i zaproszonymi gośćmi wzięli udział: sekretarz czowe w postaci kuponów na ubranie, swetrów, KW PZPR, Józef Banak, z-ca kierownika Wydziału ciepłej bielizny itd. pozostali uczestnicy konkursu Organizacyjnego, Smoleń, sekretarz KW ZMS i z- dostali pamiątkowe upominki. Do eliminacji woje- ca kierownika WZ POM, Stryczek. W konferencji wódzkich wytypowano najlepszego traktorzystę brali także udział jako goście: sekretarz PK ZSL, powiatu, wyróżniającego się w konkursach z lat Mieczysław Garlicki, przedstawiciel PK SD, Piotr poprzednich, Leonarda Pawlinę z Kółka Rolni- Mleczko i przewodniczący Prezydium Powiatowej czego w Wielkiej Wsi (na ciągniku Ursus). Rady Narodowej, Tadeusz Bałys. Podsumowania konkursu dokonał przewod- W wyniku wyborów I sekretarzem KP został niczący Komitetu Organizacyjnego, Kierownik Eugeniusz Michoń, a sekretarzami: Henryk War- Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa, mgr Stanisław talski, Aleksander Matras i Zdzisław Ślizowski. Maj, natomiast nagrody wręczał uczestnikom W skład Egzekutywy poza sekretarzami – weszli: sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR w Brze- Karol Grochola, Józef Grabowski, Jerzy Junga, sku, inż. Aleksander Matras i sekretarz Powiato- Witold Łebek, Stanisław Musiał, Leonard Dzięgie- wego Komitetu ZSL, Mieczysław Garlicki, który lewski i Stanisław Dziepak stwierdził, że urządzane rokrocznie konkursy wykazują stały wzrost poziomu sprawności orki Uchwalenie i stanu technicznego ciągników. planu gospodarczego i budżetu powiatu brzeskiego na rok 1965 Złote Krzyże Zasługi 15 grudnia 1964 r. Powiatowa Rada Narodowa w Brze- 29 października 1964 r. w czasie sesji Powiatowej sku uchwaliła plan gospodarczy i budżet powiatu Rady Narodowej, przewodniczący Prezydium PRN, na rok 1964. Budżet zamyka się sumą 113 milio- Tadeusz Bałys wręczył Złote Krzyże Zasługi nastę- nów 186 tysięcy złotych i jest wyższy od budżetu pującym osobom: Stanisławowi Kargolowi – rolni- zeszłorocznego o 12 milionów 862 tysiące złotych. kowi z Wokowic (gromada Szczepanów), długolet- Na dochody składają się takie pozycje jak: niemu sołtysowi tej wsi za działalność społeczną – dochody własne – 49.864 tys. zł.

119 Jan Burlikowski

– dotacja na budownictwo mieszkaniowe – Szkół trzeciej w powiecie Szkoły – Pomnika 10.155 tys. zł. Tysiąclecia w Łysej Górze. Prezydium Powiatowej – udziały w dochodach budżetu centralnego – Rady Narodowej czyni usilne starania o włącze- 53.347 tys. zł. nie do planu inwestycyjnego jeszcze w roku 1964 Ponadto do sum tych dochodzą jeszcze: budowy trzeciej szkoły podstawowej w Brzesku. – fundusz gromadzki na kwotę – 3.922 tys. zł. W roku 1964 kształcić się będzie w szkołach pod- – mienie gromadzkie – 3.124 tys. zł. stawowych ponad 16 tysięcy młodzieży, w Liceum – środki specjalne PZU – 5.965 tys. zł. Ogólnokształcącym liczba uczniów wyniesie 510, Ogółem więc Rady Narodowe powiatu brzeskiego a w przedszkolach przebywać będzie 1.420 dzieci. gospodarować będą kwotą 126.337.837 złotych. W dziedzinie zdrowia plan przewiduje oddanie Najważniejsze wydatki budżetu powiatowego do użytku nowoczesnego, dużego ośrodka zdrowia na rok 1964 to: w Czchowie, wybudowanego kosztem 6,5 miliona – finansowanie przedsiębiorstw gospodarki złotych. narodowej – 13.205.000 zł. Przybędzie 95 mieszkań w nowym budownic- – oświata i wychowanie – 31.300.000 zł. twie, zaś w stanie surowym wybudowane zostaną – kultura i sztuka – 1.190.000 zł. 44 mieszkania o 108 izbach. Udzielona będzie – ochrona zdrowia – 6.607.000 zł. pomoc kredytowa na budownictwo mieszkaniowe – popieranie czynów społecznych – 2.500.000 zł. indywidualne w wysokości 3,5 miliona złotych. – środki na inwestycje – 40.124.000 zł. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej czyni Ta ostatnia pozycja, środki na inwestycje, także usilne starania o środki na kontynuowanie jest wyższa o 12,5% w stosunku do analogicznej rozpoczętej budowy oczyszczalni ścieków wspólnie w roku 1963. z Okocimskimi Zakładami Piwowarsko-Słodowni- Tak więc budżet zapewni normalne funkcjono- czymi a także o przyspieszenie budowy wodociągu wanie istniejących urządzeń socjalnych i kultural- dla miasta Brzeska. nych, szkół, zakładów użyteczności publicznej i in- Rejon Eksploatacji Dróg Publicznych w Bochni stytucji podległych Radom Narodowym. W ramach i Tarnowie przewiduje wydatkowanie na przebudowę inwestycji przewiduje się rozpoczęcie budowy i remonty dróg państwowych kwotę ponad 35 milio- lakierni w Brzeskich Zakładach Przemysłu Tere- nów złotych. Nastąpi modernizacja 17 km drogi nowego, co przyczyni się do poprawy warun- Wojnicz – Paleśnica przez Zakliczyn, budowa trzech ków lokalowych w tych zakładach, a tym samym mostów, modernizacja drogi Przybysławice – Zdrochec usprawnienia pracy i podniesienia produkcji. – Zaborów – Wola Przemykowska – Szczurowa, Jur- W rolnictwie nakłady inwestycyjne wzrastają ków – Czchów, Dębno – Melsztyn i przeprowadzonych do kwoty 27.540 tys. złotych. Zelektryfikowanych zostanie szereg innych robót na drogach. będzie 7 wsi – światło elektryczne otrzyma 600 Ważną pozycję w budżecie i planie gospo- gospodarstw kosztem 6 milionów złotych. Zdreno- darczym na rok 1964 stanowią czyny spo- wanych zostanie 900 ha gruntów ornych, a na 300 łeczne o wartości ogólnej 9.761 tysięcy złotych ha przeprowadzone zostanie pełne zagospodaro- – przy dotacji 2.500 tysięcy złotych. Dotacja ta wanie pomelioracyjne. Łączna wartość inwestycji podzielona zostanie na popieranie czynów spo- melioracyjnych wyniesie 19.340 tys. zł. Nadto, jeśli łecznych w drogownictwie oraz na czyny w za- idzie o rolnictwo – przewiduje się wybudowanie kresie oświaty, jak rozbudowa szkół, domów dwóch agronomówek kosztem 1.350 tys. złotych. kultury, budowa remiz i inne czyny społeczne. Plan w rolnictwie przewiduje zbiory z jednego hek- Ogólnie plan gospodarczy i budżet na rok 1964 tara: zbóż – 17 q, rzepaku – 18,3 q, buraka cukro- są realne, a imponującą pozycją budżetu i planu wego – 260 q, ziemniaków – 150 q z hektara. są inwestycje stanowiące globalnie 40% ogólnych Jeśli zaś idzie o hodowlę, przewiduje się wzrost wydatków budżetu zbiorczego, z czego 70% to pogłowia bydła do 42 tys. sztuk, trzody chlewnej nakłady na rolnictwo. Wynika z tego, że głównym do 34.200 sztuk, owiec do 4.200 sztuk. kierunkiem wydatków inwestycyjnych jest rolnic- Jednakże osiągnięcie dobrych wyników pro- two – a więc dalsza praca nad podniesieniem produkcyjnych w rolnictwie wymaga dalszego inwe- dukcji rolnej. stowania, rozwoju oświaty rolniczej, stosowania Dotychczasowe wyniki działalności, osiągnięcia agrominimum, rozwoju mechanizacji uruchamia- lat poprzednich, a także roku 1963 napawają opty- niu wszelkich rezerw. mizmem i wskazują, że zadania planu gospodar W zakresie oświaty plan inwestycyjny prze- czego i budżetu na rok 1964 zostaną w pełni wyko- widuje kontynuowanie budowy sali gimnastycz- nane. Wymagać to będzie ze strony rad narodowych nej w Brzesku, budowę domu mieszkalnego dla i ich aparatu gospodarności, oszczędności i celowo- nauczycieli w Charzewicach oraz rozpoczęcie ści wydatków, a także rzetelnego stosunku obywa- budowy ze środków Społecznego Funduszu Budowy teli do wszelkich obowiązków względem państwa.

120 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Odznaczenia dla działaczy ZBOWiD-u meble na eksport, szpital,5 przedszkoli,2 szkoły 15 grudnia 1964 r w czasie sesji Powiatowej Rady podstawowe, liceum ogólnokształcące i technikum Narodowej, przewodniczący jej Prezydium, Tade- ekonomiczne, dom ludowy, kino Bałtyk i wiej usz Bałys dokonał dekoracji członków Oddziału ski dom towarowy. Mieszkańcy Brzeska – pozba Powiatowego Związku Bojowników o Wolność wieni wodociągów – zaopatrują się w wodę pitną i Demokrację. w szesnastu studniach, miasto nie posiada hotelu, Krzyże Partyzanckie otrzymali: Adam Dzierwa, a biura Prezydium Powiatowej Rady Narodowej przewodniczący Zarządu oraz Irena Habryło. rozrzucone są z konieczności w 5 budynkach. Krzyże Zwycięstwa i Wolności otrzymali: Wiktor Dla metropolii powiatu brzeskiego, nadcho Kłusek, Władysław Krzyński, Marian Mleczko. dzą jednak lepsze czasy.21 grudnia br. Prezy W imieniu odznaczonych zabrał głos Adam dium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie Dzierwa, który podziękował za odznaczenia, zatwierdziło plan perspektywiczny zagospodaro zapewniając że odznaczeni będą realizować wania przestrzennego Brzeska, opracowany przez wytyczne ZBOWiD-u w trzech zasadniczych kie- zespół inżynierów z Wojewódzkiej Pracowni Urba runkach: rozszerzenie opieki nad podopiecznymi, nistycznej: Władysławę Ziembielińską-Jankow wdrażanie ideologii i tradycji pod hasłem „Nigdy ską, Zdzisława Bajorka i Zygmunta Pajdaka przy więcej wojny” wśród młodzieży i prowadzenie współpracy Heleny Ganiowskiej. Z części opisowej walki o likwidację faszyzmu we wszystkich punk- planu dowiadujemy się że: tach globu ziemskiego. W 1980 r. ludność Brzeska osiągnie piętnaście tysięcy. Do tego czasu miasto rozwinie się bardzo Perspektywy rozwoju poważnie pod względem budownictwa mieszka miasta Brzeska niowego, gdyż na wschód i północ od obecnego 21 grudnia 1964 r. Prezydium Wojewódzkiej śródmieścia, w stronę dworca kolejowego, wyro Rady Narodowej w Krakowie zatwierdziło per- sną nowe osiedla. Na pograniczu „starego miasta” spektywiczny plan zagospodarowania przestrzen- i nowych osiedli powstanie nowe centrum admi nego Brzeska. W związku z tym w numerze 305 nistracyjne dla Brzeska i powiatu, a w nim m.in. „Echa Krakowa” z 29 grudnia 1964 r. ukazała zespół budynków stanowiących siedzibę miejsco się wzmianka prasowa pt. „Jak będzie wyglądało wych władz i organizacji społecznych, dom kultury Brzesko roku 1980?”. Oto treść tej wzmianki: z kinem panoramicznym, salą widowiskową i po „Brzesko leży w rozwidleniu bardzo uczęszcza mieszczeniami dla miejskiej i powiatowej biblio nych dróg państwowych, wiodących w kierunku teki, biurowiec administracyjny i urząd pocztowo- Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza oraz na tra telekomunikacyjny. sie licznych pociągów, biegnących z Przemyśla do We wschodniej stronie miasta zostaną zloka Szczecina. W Brzesku znajdują się Okocimskie lizowane nowe zakłady przemysłowe wśród nich Zakłady Piwowarsko-Słodownicze, zaopatrujące najważniejsze będące już w budowie: Fabryka Opa cały kraj. kowań Blaszanych oraz Zakład Napraw Taboru Dzięki tym dwóm faktom, skromne miasto Samochodowego. Dzięki tym nowym zakładom powiatowe, chociaż pozbawione atrakcji i uroków przemysłowym zostanie ograniczona ilość osób Zakopanego czy Krynicy, jest na ogół dość znane. dojeżdżających codziennie do pracy w Tarnowie, Nie wszyscy jednak, a właściwie tylko nieliczna Krakowie i Nowej Hucie. Dodać również należy, że grupa osób wie o tym, że Brzesko powstało jako nasłonecznione stoki południowych krańców miasta osada w XIV wieku i – chociaż położone na krzy pokryją sady oraz uprawy kwiatowo-warzywnicze. żujących się z sobą szlakach komunikacyjnych – do Brzesko posiadać będzie ponadto dwie szkoły połowy XIX w. nie odgrywało w tej okolicy więk podstawowe, technikum mechaniczno-elektryczne, szej roli. Zaczęło się rozwijać dopiero po 1845 r. hotel miejski, dom rencistów i dworzec PKS. Liczne tj. od daty powstania browaru w Okocimiu. Pożar samochody, przejeżdżające „tranzytem” przez mia w 1904 r. prawie doszczętnie zniszczył miasto. sto, omijać będą jego centralne ulice, korzystając W miejsce dawnych domów drewnianych zaczęto z nowej drogi: Kraków – Tarnów, która w rejonie wznosić murowane, zaś dzisiejszy rynek powstał Brzeska znajdować się będzie na jego południo dopiero w okresie międzywojennym. Podczas ostat wym krańcu, w dolinie rzeki Uszwicy. Umilknie niej wojny, hitlerowski okupant wymordował – również zgrzyt pomp przy archaicznych studniach liczną w tym mieście – ludność pochodzenia żydow – woda do mieszkań popłynie wodociągami z uję skiego. Po 1945 r. do zdziesiątkowanego Brzeska cia na Dunajcu. zaczęli napływać mieszkańcy okolicznych wsi. Janina Lovell Dziś Brzesko posiada ponad 7.5 tys. mieszkańców, z których spora część wyjeżdża codziennie do pracy poza granice miasta. Są tu stolarnia, produkująca

121 Jan Burlikowski

Grupie młodzieży żeńskiej instruktażu udziela nadmistrz drogowy, Ostatecznie ugniecie mieszaninę ciężki walec drogowy, obciążony Władysław Małek. dodatkowo dzieciarnią. Pomocnik kierowcy walca nie jest jednak taką „pomocą” zachwycony i stara się jak może przeszkodzić „pomocnikom”.

Inna grupa przy pracy. Rozsypywanie cementu na nawieziony Wykonaną tą metodą drogę, oglądają przewodniczący gromadzkich rad wcześniej żwir i piasek. narodowych z sekretarzem Prezydium PRN, Stanisławem Kulinowskim.

Beczka na gnojówkę służy teraz do skrapiania żwiru i cementu wodą. Po wizji lokalnej następuje teraz ocena. Udał się czy nie udał ten eksperyment? Udał się!!!

Czyn społeczny mieszkańców wsi Bucze (gromada Szczepanów) dla uczczenia XX-lecia Pol- ski Ludowej. Budowa drogi Bucze – Mokrzyska metodą eksperymentalną, polegająca na stabilizacji nawierzchni cementem.

Teraz to wszystko trzeba dobrze wymieszać. Kultywator za ciągnikiem dobrze wykonają to zadanie.

122 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

PREZYDIUM POWIATOWEJ RADY NARODOWEJ w BRZESKU Powiatowa Komisja Planowania Gospodarczego Ważniejsze Inwestycje rad narodowych powiatu brzeskiego uzyskane w okresie 20-lecia PRL

Udział Udział Udział Inne środki Gromada Wartość Lp. środków środków środków Fundusz Grom. Nazwa Zadania kosztorysowa państwowych ludności FRR Mienie grom. 1 2 3 4 5 6 7 G.R.N. Biadoliny Oświata 200 300 – – Szkoła Podstawowa w Biadolinach 500 Komunikacja 300 – – – 300 Budowa mostu w Biadolinach 120 540 – 100 Bud. Drogi Bielcza–Perła 760 420 540 – 100 Rolnictwo 1.060 1. 12.311 405 – – Melioracje 12.716 500 1.000 – – Elektryfikacja 1.500 – – 609 716 Zaplecze techniczne 1.325 15.541 12.811 1.405 609 716 Straż pożarna Zbiornik p.pożarowy 74 74 – – –

Ogółem G.R.N. Biadoliny 17.175 13.505 2.245 609 816 G.R.N. Borzęcin Oświata Szkoła Podst. w Borzęcinie Dolnym 1.100 350 600 – 150

Komunikacja 1.200 1.200 – – – Budowa mostu na Uszwicy 1.400 1.000 400 – – Bud. drogi Borzęcin–Waryś 2.600 2.200 400 – – Rolnictwo Melioracje 10.194 9.409 710 – 75 Elektryfikacja 5.000 4.500 500 – – Wodomistrzówka 750 750 – – – Lecznica weterynaryjna 730 730 – – – Agronomówka 300 – – 300 – 2. Zaplecze techniczne 305 – – 305 – 17.279 15.389 1.210 605 75 Budżetowo-Gospodarczy 2.462 1.150 43 – 1.269 Budynek administracyjny GRN 400 35 215 – 150 Straż Pożarna 850 250 350 – 250 Remiza w Borzęcinie Górnym 600 200 250 – 150 Remiza w Borzęcinie Dolnym Remiza w Jagniówce 1.850 485 815 – 550 Referat Kultury 1.600 920 – – 778 Dom Kultury w Borzęcinie G.

Ogółem G.R.N. Borzęcin 26.989 20.494 3.068 605 2.822

G.R.N. Brzesko

Komunikacja Budowa mostu w Porębie Spytkow. 970 970 – – – Bud. drogi Okocim–Biesiadki 2.800 – 200 – 2.600 Bud. drogi Okocim p.wieś 475 150 250 – 75 4.245 1.120 450 – 2.675 Rolnictwo 3. Melioracje 1.021 1.000 21 – – Elektryfikacja 3.000 2.000 1.000 – – Zaplecze techniczne 286 – – 224 62 4.307 3.000 1.021 224 62 Straż Pożarna 200 – 150 – 50 Remiza Strażacka w Okocimiu 50 30 20 – – Zbiornik p.pożarowy Okocim 35 25 10 – – Zbiornik p.pożarowy w Porębie Spytk. 285 55 180 – 50 Ogółem G.R.N. Brzesko 8.837 4.175 1.651 224 2.787123 Jan Burlikowski

4.600 3.900 500 – 200 M.R.N. Brzesko 7.200 7.200 – – – 150 50 – – 100 Oświata 40 40 – – – Szkoła Podst. Nr 2 11.990 11.190 500 – 300 Szkoła Podst. Nr 3 1.871 1.871 – – – Pwilon Ogrodu Jordanowskiego Stróżówka Ogrodu Jordanowskiego 1.850 1850 – – – Zdrowie 1.700 1.700 – – – Budynek Pogotowia Ratunkowego 28.052 28.052 – – – 4. 660 660 – – – Gospodarka Komunalna 3.700 2.010 878 – 812 Budowa mostu na Usznicy Budowa wodociągu z Browaru do osiedla mieszkaniowego 35.962 34.272 878 – 812 Budowa osiedla mieszk. DBOR 800 800 – – – Budowa ulicy Ogrodowej Gazyfikacja miasta Brzeska

Rolnictwo Lecznica weterynaryjna Ogółem M.R.N. Brzesko 50.623 48.133 1.378 – 1.112

G.R.N. Charzewice 600 400 200 – – Oświata 900 900 – – – Budowa Szkoły Podst. w Gwoźdźcu 220 220 – – – Budowa Szkoły Podst. w Charzewicach Dom mieszkalny w Charzewicach 1.720 1.520 200 – – 270 270 – – – 5. Komunikacja 120 100 – – – Budowa mostu w Faliszewicach 800 – 640 – 160 Budowa mostu w Gwoźdźcu 640 Budowa drogi w Faliszewicach 1.190 370 – 160 2.739 2.617 – – 122 Rolnictwo 5.500 2.500 – – Melioracje 3.000 Elektryfikacja 8.239 5.117 3.122 – –

Ogółem G.R.N. Charzewice 11.149 7.007 3.962 – 160

G.R.N. Czchów

Oświata Szkoła Podstawowa w Czchowie 4.500 800 700 – 3.000 Szkoła Podstawowa w Wytrzyszczce 1.080 600 300 – 180 5.580 1.400 1.000 – 3.180 Komunikacja Budowa mostu w Czchowie 150 – – – 150 Budowa drogi Czchów–Iwkowa 2.603 400 1.805 – 400 1.600 – 1.300 – 300 Budowa drogi do promu 4.355 400 3.105 – 850

Rolnictwo 2.300 800 1.500 – – Elektryfikacja 6. 1.140 1.140 – – – Lecznica weterynaryjna 3.440 1.940 1.500 – –

Budżetowo–Gospodarczy 350 – – – 350 Budynek administracyjny GRN

Zdrowie 5.500 4.730 770 – – Ośrodek zdrowia w Czchowie

Gospodarka Komunalna 400 – – – 400 Budowa ulicy w Czchowie 620 – – – 620 Budowa parkingu na przystani 150 – – – 150 Kąpielisko 1.170 – – – 1.170 Ogółem G.R.N. Czchów 20.395 8.470 6.375 – 5.550

124 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

G.R.N. Dębno 1.970 1.300 600 – 70 Oświata 450 350 100 – – Szkoła Podstawowa w Maszkienicach 2.170 2.170 – – – Szkoła Podstawowa w Sufczynie Szkoła Podstawowa w Dębnie 4.590 3.820 700 – 70 Komunikacja 500 500 – – – Budowa mostu w Maszkienicach 250 – 100 – 150 Budowa kładki w Maszkienicach 240 – 100 – 140 Budowa mostu w Łoponiu 180 – 80 – 100 Budowa mostu w Sufczynie 600 120 280 – 200 Budowa drogi Sufczyn–Perła 300 – 150 – 150 Budowa drogi Dędno p.wieś 7. 2.070 620 710 – 740 Rolnictwo 14.970 14.467 503 – – Melioracja 5.200 2.600 2.600 – – Elektryfikacja 156 – – 156 – Zaplecze techniczne 20.326 17.067 3.103 156 – Straż Pożarna 30 15 15 – – Zbiornik p. pożarowy w Dębnie 30 15 15 – – Zbiornik p. pożarowy w Jastwi 320 220 50 – 50 Remiza strażacka w Maszkienicach 125 105 20 – – Zbiornik p. pożarowy w Sufczynie 468 200 198 – 70 Remiza strażacka w Sufczynie 973 555 298 – 120 Ogółem G.R.N. Dębno 27.959 22.062 4.811 156 930

G.R.N. Doły 1.800 1.200 600 – – Oświata 2.030 1.800 230 – – Szkoła Podst. w Porąbce Uszewskiej Szkoła Podst. w Niedźwiedzi 3.830 3.000 830 – – 8. Rolnictwo 5.100 4.100 1.000 – – Elektryfikacja 259 – – 239 20 Zaplecze techniczne 5.359 4.100 1.000 239 20 Straż Pożarna 40 – 40 – – Remiza Strażacka w Dołach

Ogółem G.R.N. Doły 9.229 7.100 1.870 239 20

G.R.N. Gnojnik

Oświata Szkoła Podstawowa w Gnojniku 1.670 1.100 300 – 270 Szkoła Podstawowa w Gosprzydowej 550 350 200 – – 2.220 1.450 500 – 270 Komunikacja Budowa drogi Gnojnik–Lipnica 800 200 400 – 200 600 150 250 – 200 Budowa drogi Gnojnic–Lewniowa 1.400 350 650 – 400

9. Rolnictwo 499 409 90 – – Melioracja 3.800 2.300 150 – – Elektryfikacja 370 – – 370 – Agronomówka 23 – – 23 – Zaplecze techniczne 4.692 2.709 1.590 393 –

Straż Pożarna 200 50 140 – 10 Remiza strażacka w Gnojniku 419 200 200 – 19 Remiza strażacka w Gosprzydowej 102 – 80 – 22 Remiza strażacka w Lewniowej 721 250 420 – 51 Ogółem G.R.N. Gnojnik 9.033 4.759 3.160 393 721

125

Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Dzięki agrominimum owski, Prezydium PRN, Gromadzkie Rady Naro- – wzrost produkcji rolnej dowe, służbę rolną i aktyw wiejski w upowszech- 6 stycznia 1965 r. Prezydium Powiatowej Rady nieniu zadań agrominimum na terenie całego Narodowej w Brzesku pod przewodnictwem prze- powiatu. Ważne jest również i to, że mimo nie- wodniczącego Tadeusza Bałysa i przy udziale zbędnej w takich wypadkach pracy papierkowej sekretarza KP PZPR Aleksandra Matrasa, sekre- nie zagubiono istotnego zadania: bezpośredniej tarza PK ZSL, Mieczysława Garlickiego oraz pracy organizatorskiej z rolnikami i udzielenie im przedstawicieli Powiatowego Zarządu Kółek Rol- przez agronomów i służbę rolną fachowej pomocy niczych, dokonało oceny realizacji programu agro- i dorady na miejscu w gospodarstwie. Dzięki tej minimum w powiecie brzeskim w roku 1964. Pod- pomocy i zrozumieniu olbrzymiej większości rol- stawą wyjściową była kwalifikacja gospodarstw, ników uzyskano tak dobre rezultaty. dokonana przez aktyw wiejski i służbę rolną. Dokonano podziału gospodarstw na dobre, śred- XX rocznica Wyzwolenia nie i słabe. Tym ostatnim służba rolna poświęciła Dnia 16 stycznia 1965 r. w sali kina Bałtyk w Brze- najwięcej uwagi, udzielając najbardziej wydatnej sku odbyła się uroczysta akademia z okazji XX rocz- pomocy. W wykonaniu zadań agrominimum wzięło nicy wyzwolenia miasta i powiatu z okupacji hitle- udział prawie 18 tys. gospodarstw. Największe rowskiej. Akademii przewodniczył Ryszard Stós osiągnięcia uzyskano w zakresie ochrony roślin, – przewodniczący Miejskiego Komitetu Frontu Jed- wapnowania pól, pielęgnacji i nawożenia łąk i pa- ności Narodu, W Prezydium zajęli miejsca przed- stwisk. W dalszej kolejności idą takie zagadnienia stawiciele organizacji politycznych i społecznych, jak: prawidłowe przechowanie obornika i gnojówki władz państwowych i instytucji, a także działacze i właściwa pielęgnacja zwierząt, racjonalne stoso- społeczni z okresu XX-lecia. Po odegraniu hymnów wanie nawozów sztucznych oraz wymiana ziarna państwowych Polski i Związku Radzieckiego, prze- siewnego i sadzeniaków. mówienie okolicznościowe wygłosił przewodniczący Rezultaty powszechnego stosowania zasad Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu, agrominimum okazały się bardzo pomyślne. Obli- I sekretarz KP PZPR – mgr Eugeniusz Michoń. cza się, że mimo nienadzwyczajnych warunków Następnie 41 działaczom społecznym z Brzeska atmosferycznych (susza) uzyskano zwyżkę plo- i powiatu wręczone zostały Odznaki Tysiąclecia, nów zbóż o około 1.900 ton. Nastąpił poważny nadane im przez Ogólnopolski Komitet Frontu wzrost pogłowia trzody chlewnej, bo o 7 tys. sztuk. Jedności Narodu. Po części oficjalnej wyświetlony Poprawił się wydatnie stan ilościowy i jakościowy został film pt. „Popiół i diament”. bydła, o czym świadczy poważne przekroczenie Na dzień obchodów rocznicy Wyzwolenia mia- planów skupu mleka przez wszystkie spółdzielnie sto było udekorowane flagami i transparentami, mleczarskie na terenie powiatu. Te bardzo dobre zaś wieczorem ubarwiły niebo kolorowe ognie wyniki uzyskano dzięki dużemu zainteresowaniu sztuczne. rolników programem agrominimum oraz maso- wemu szkoleniu rolniczemu. Przyczynił się do tego Władysław Gomułka również konkurs zorganizowany przez Prezydium o powiecie brzeskim Powiatowej Rady Narodowej w porozumieniu Na zakończenie dwudniowej narady przewodni- z Komitetem d/s Rolnictwa przy KP PZPR oraz czących WRN i Powiatowych Rad Narodowych, Powiatowym Zarządzie KR. jaka odbyła się w dniach 1 i 2 lutego w Warszawie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, doko- – I sekretarz Komitetu Centralnego PZPR – Wła- nując oceny wyników konkursu, przyznało nagrody dysław Gomułka wygłosił przemówienie, w którym dla najlepiej realizujących zadania agrominimum m.in. mówił o powiecie brzeskim. gromad, wsi i poszczególnych rolników. Pierw- Cytujemy ten fragment przemówienia wg szą nagrodę w wysokości 100 tys. zł. przyznano „Trybuny Ludu” z dnia 11 lutego. „...Stwierdza gromadzie Zabawa, drugą – 75 tys. zł. gromadzie jąc, że w dyskusji sprawa bilansu paszowego, Wojnicz, trzecią – 50 tys. zł. gromadzie Paleśnica. sprawa paszy nie znalazła właściwego odzwier Trzy wsie, którym przyznano nagrody to: Przy- ciedlenia. Władysław Gomułka wskazał, że od bysławice (gromada Zabawa) – ciągnik, Milówka rzeczywistości nie można uciec, że należy prawdzie (gromada Wielka Wieś) i Borowa (gromada Pale- spojrzeć w oczy, podjąć konkretne kroki w celu śnica) – obydwie otrzymały młocarnie.339 rol- zmiany istniejącej rzeczywistości, w celu polepsze ników, po trzech z każdej wsi, u których komisje nia bilansu paszowego. U podstaw planu rozwoju konkursowe stwierdziły największy postęp w ich rolnictwa w każdym województwie, powiecie i gro gospodarstwach, otrzyma nagrody indywidualne. madzie musi się znaleźć dobrze opracowany bilans Na szczególne podkreślenie zasługuje olbrzymi paszowy. Gdy się tego nie zrobi, będzie to wielką wkład pracy włożony przez aktyw partyjny i ZSL- słabością planu. W związku z tym mówca wska

129 Jan Burlikowski zał na doświadczenia powiatu brzeskiego, gdzie GRN stosownie do liczby mieszkańców w groma- przeprowadzono analizę produkcyjności wszyst dzie ustalono następująco: kich gospodarstw i ustalono, które gospodarstwa pozostają w tyle pod względem wydajności z 1 Biadoliny Szlacheckie – 18 ha i obniżają średnią powiatu. Władze powia Borzęcin – 21 towe skoncentrowały uwagę na tych najsłabszych Brzesko – 20 gospodarstwach i czynią wszystko, aby podnieść Charzewice – 18 ich produkcyjność”. Dodać należy, że na tej nara- Czchów – 18 dzie przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Dębno – 22 Narodowej w Brzesku – Tadeusz Bałys złożył spra- Doły – 19 wozdanie o bardzo dobrych wynikach wprowadze- Gnojnik – 19 nia zasad agrominimum w powiecie brzeskim. Iwkowa – 16 Jadowniki – 20 O wodę dla Brzeska Jasień – 16 4 lutego 1965 r. odbyło się posiedzenie Prezydium Jurków – 22 Powiatowej Rady Narodowej z udziałem przewod- Łysa Góra – 16 niczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodo Paleśnica – 15 wej, Józefa Nagórzańskiego, przedstawiciela Porąbka Iwkowska – 18 Wydziału Gospodarki Wodnej, dr Fiszera i inż. Szczepanów – 27 Gurgula z Wojewódzkiego Zrzeszenia Gospodarki Szczurowa – 25 Komunalnej, a także przedstawicieli Wydziału Uszew – 19 Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium WRN i Biura Wielka Wieś – 15 Projektów Gospodarki Komunalnej w sprawie Wojnicz – 25 przygotowań do budowy wodociągu grupowego Zabawa – 19 Łukanowice – Brzesko. Na posiedzeniu tym posta- Zaborów – 20 nowiono, za zgodą i poparciem Prezydium WRN, Zakliczyn – 27 że przyspieszone zostanie opracowanie dokumentacji techniczno-kosztorysowej na ten wodociąg, Łącznie w wyborach w dniu 30 maja br. wybra- z terminem do końca 1967 r. Ustalono również nych zostanie 455 radnych gromadzkich. plan finansowania tej inwestycji, a mianowicie Miejska Komisja Wyborcza w Brzesku wybrana w roku 1968 – 27 mln. zł., w roku 1969 – 13 mln. została w składzie 12 członków. Przewodniczącym zł., w roku 1970 – 3 mln. zł. Tak więc przewiduje został mgr Zbigniew Starzyk, dyrektor Liceum się, że w roku 1970 Brzesko będzie miało wodę. Ogólnokształcącego, zastępcą przewodniczącego Sprawa wody dla miasta Brzeska jest sprawą Stanisław Kwaśniak – pracownik umysłowy, sekre- jak najbardziej żywotną. Od szeregu lat Prezy- tarz KP SD, sekretarzem mgr Kazimierz Orlewicz dium Powiatowej Rady Narodowej zabiega o wodę – nauczyciel. dla miasta. Koncepcje były różne, niestety wody ciągle nie ma. Obecnie zarysowuje się wyraźna Złote Krzyże Zasługi perspektywa pozyskania wody dla miasta. Podczas sesji Powiatowej Rady Narodowej 19 marca 1965 r. Przewodniczący Prezydium Powiatowej Ostatnia w kadencji sesja Rady Narodowej – Tadeusz Bałys dokonał dekoracji Powiatowej Rady Narodowej Złotymi Krzyżami Zasługi dwóch długoletnich pra- 19 marca 1965 r. odbyła się ostatnia w kadencji cowników Prezydium PRN: Aleksandra Wisłowi- (z wyborów w 1961 roku), sesja Powiatowej Rady cza, kierownika referatu budżetowego w Wydziale Narodowej. Przybył na nią przewodniczący Woje- Finansowym oraz Romana Hauera, kierownika wódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego – mgr referatu przemysłu w Wydziale Przemysłu i Han- Julian Rejduch oraz sekretarz KP PZPR, Henryk dlu. Wymienieni otrzymali te wysokie odznaczania Wartalski. Tematem zasadniczym obrad było spra- państwowe za zasługi w czasie długoletniej pracy wozdanie z działalności Prezydium Powiatowej społecznej i zawodowej. Rady Narodowej za okres całej kadencji. Referat na ten temat wygłosił przewodniczący Prezydium Obrady Powiatowego Komitetu PRN, Tadeusz Bałys. Frontu Jedności Narodu Powiatowa Rada Narodowa podjęła także 5 kwietnia 1965 r. obradował w Brzesku Powia- dwie uchwały w sprawach wyborczych. Pierwsza towy Komitet Frontu Jedności Narodu. Na ple- uchwała dotyczyła ustalenia liczby radnych Gro- narne posiedzenie przybyli: I sekretarz KP PZPR, madzkich Rad Narodowych, druga zaś powołania Ludwik Nędza, prezes Powiatowego Komitetu Miejskiej Komisji Wyborczej. Liczbę członków Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, poseł – dr

130 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Franciszek Mleczko, prezes PK SD, Józef Żak, Rady Narodowej, Miejskiej Rady Narodowej oraz przewodniczący Zarządu Powiatowego ZMS, Wal- większości Gromadzkich Rad Narodowych, a także demar Girek, przewodniczący Prezydium Powiato- ludność przez podejmowanie i wykonanie licznych wej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys, oraz bardzo czynów społecznych. Podkreślić należy szczególną liczni członkowie Plenum i przewodniczący Gro- aktywność i inicjatywę społeczeństwa w zakresie madzkich Komitetów Frontu Jedności Narodu. czynów społecznych i zobowiązań podjętych dla Obrady zagaił wiceprzewodniczący Powiato- uczczenia XX-lecia Polski Ludowej i IV Zjazdu Pol- wego Komitetu Frontu Jedności Narodu, przewod- skiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. niczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Tegoroczna kampania wyborcza do Sejmu w Brzesku, Tadeusz Bałys. i rad narodowych nakłada na terenowe Komitety Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu Frontu Jedności Narodu szczególne zadania. dokonał wyboru nowego przewodniczącego Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu. wzywa Gromadzkie i Wiejskie Komitety do rozwi- W miejsce dotychczasowego przewodniczącego nięcia szerokiej pracy propagandowo-politycznej dla Eugeniusza Michonia, który został wybrany na najlepszego przeprowadzenia kampanii wyborczej, stanowisko I sekretarza KP PZPR w Tarnowie – Terenowe Komitety Frontu Jedności Narodu przewodniczącym Powiatowego Komitetu Frontu powinny: Jedności w Brzesku wybrany został jednogłośnie 1. tam, gdzie zajdzie tego potrzeba, dokonać I sekretarz KP PZPR w Brzesku, Ludwik Nędza. zmian i uzupełnień w składach osobowych Komi- Plenum powołało w skład Prezydium przedstawi- tetów FJN, dążyć do ich wzmocnienia i nadania im cieli organizacji młodzieżowych: Waldemara Girka, charakteru bardziej reprezentatywnego z uwzględ- przewodniczącego Powiatowego Zarządu ZMS nieniem społecznie aktywnych kobiet i młodzieży; i Kazimierza Gurgula, zastępcę przewodniczącego 2. w gromadach – utworzyć 3 osobowe zespoły Zarządu Powiatowego ZMW. propagandowe, których zadaniem będzie kierowa- Obszerne sprawozdanie z realizacji programu nie pracą propagandowo-polityczną; wyborczego Frontu Jedności Narodu i postulatów 3. powołać bezzwłocznie zespoły dla opraco- oraz wniosków ludności z okresu kampanii wybor- wania programów wyborczych opartych przede czej 1961 r., złożył zastępca przewodniczącego wszystkim o plany rozwoju produkcji rolnej oraz Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Karol zamierzenia, jakie mogą być wykonane wspólnym Grochola. Zabierając głos w dyskusji, liczni mówcy wysiłkiem mieszkańców i Gromadzkich Rad Naro- podkreślili w swoich wystąpieniach poważne osią- dowych oraz programy te zatwierdzić na plano- gnięcia naszego powiatu w ostatniej kadencji Sejmu wych posiedzeniach FJN; i rad narodowych i to zarówno w mieście, jak i na 4. organizować we właściwym czasie, w porozu- wsi. Na zakończenie obrad Powiatowy Komitat mieniu z miejscowymi organizacjami partii i stron- Frontu Jedności Narodu podjął uchwałę tej treści: nictw politycznych zebrania konsultacyjne we wsiach i okręgach wyborczych do rad gromadzkich; Uchwała Powiatowego Komitetu Frontu Jedno- 5. organizować spotkania kandydatów na posłów ści Narodu w Brzesku z dnia 5 kwietnia 1965 r. i radnych z wyborcami i zapewnić im właściwy przebieg; w sprawie przyjęcia do wiadomości sprawozdania 6. podobnie jak i w poprzednich kampaniach z realizacji programu wyborczego Frontu Jedności wyborczych terenowe Komitety Frontu Jedności Narodu oraz postulatów i wniosków z kampanii Narodu powinny rejestrować zgłoszone wnioski wyborczej w roku 1961, i postulaty ludności oraz przekazywać je do zała- twienia właściwym radom narodowym i odpowied- Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu nim instytucjom. w Brzesku po zapoznaniu się ze sprawozdaniem z realizacji Programu Wyborczego FJN oraz postu- Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu latów i wniosków wyborców z kampanii wyborczej podkreśla, że towarzyszące wyborom ożywienie 1961 r., sprawozdanie to przyjmuje do wiadomości, polityczne społeczeństwa winno być wykorzystane stwierdzając że zarówno program wyborczy, jak jako czynnik dalszego rozwoju naszych gromad też postulaty i wnioski zrealizowane zostały przez i całego powiatu, a także źródło inicjatyw zmierza- rady narodowe powiatu brzeskiego w stopniu mak- jących do usunięcia braków i niedomagań w dzia- symalnym, jak tylko pozwalały na to warunki i za- łalności rad narodowych. sady planu gospodarczego oraz możliwości finansowe budżetu zbiorczego powiatu. Sekretarz Przewodniczący Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu Powiatowego Komitetu FJN stwierdza, że do pomyślnej realizacji programu Powiatowego Komitetu FJN wyborczego przyczyniła się aktywność Powiatowej Jan Burlikowski Ludwik Nędza

131 Jan Burlikowski

Program wyborczy Frontu winiętych, zasobnych krajów – uszczuplony został Jedności Narodu uchwalony w następstwie wojny i okupacji o 40%. Większość 23 kwietnia 1965 r. odbyło się plenarne posiedzenie wykwalifikowanych kadr wymordowano w obo- Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu. zach śmierci, w lochach gestapo. Nie zapominajmy, Przewodniczący Komitetu, I Sekretarz KP PZPR, że lata okupacji przecięły tę ciągłość, bez której Ludwik Nędza zapoznał bardzo licznie zebranych trudno sobie wyobrazić normalne funkcjonowanie działaczy z programem wyborczym Powiatowego gospodarki, ciągłość nauki, ciągłość procesu wzbo- Komitetu FJN. Z programem tym wystąpią Komi- gacania myśli naukowej i technicznej. tety FJN oraz kandydaci z listy FJN i przedstawią Ogólne straty materialne tych sześciu tragicz- społeczeństwu w czasie kampanii wyborczej. Pro- nych lat zamykały się kwotą około 260 miliar- gram ten został uchwalony. Równocześnie na tym dów złotych przedwojennych. Zniszczeniu uległa posiedzeniu Plenum dokonało zatwierdzenia listy przeszło połowa zakładów produkcyjnych: 14 tys. kandydatów na radnych PRN. Lista ta została fabryk,85 tys. warsztatów rzemieślniczych. Nie w dniu 24 IV zgłoszona do Powiatowej Komisji lepsza była sytuacja w rolnictwie, które utraciw- Wyborczej i w tym dniu zarejestrowana. Program szy więcej niż 1/3 swego majątku, zabudowań, wyborczy Frontu Jedności Narodu to dokument, inwentarza – nie dawało nawet połowy produkcji w którym podsumowane są dotychczasowe osią- przedwojennej. Także produkcja przemysłowa, gnięcia, a także plany dalszego rozwoju naszego tak bezcenna dla potwornie wyniszczonego kraju, powiatu. Dlatego program ten przytaczamy z kro- w którym znaczna część ludzi utraciła całe swoje nikarskiego obowiązku, w całości. mienie, była niższa o 25% niż w roku 1938. W gru- zach leżało 160 tys. budynków mieszkalnych,350 tys. zagród chłopskich, ponad 5 tys. szkół. Dymiły ZIEMIA BRZESKA jeszcze zgliszcza Warszawy, Wrocławia, Szczecina, PRZEMIANY I PERPEKTYWY Gdańska, Kołobrzegu i tysięcy wsi, gdy przystępo- waliśmy do wcielania w życie zadań postawionych Z dawnych dni przez robotniczą partię. Kiedy w dalekim Chełmie historia wypisywała Towarzyszyły tej pracy skrytobójcze mordy metrykę urodzin nowej Polski poprzez pamiętny reakcyjnego podziemia i szydercza propaganda, Manifest Lipcowy, nad Ziemią Brzeską, podobnie szaleństwo – pisała prasa burżuazyjna, mistyfika- jak nad większością ziem polskich, leżała jesz- cja i kłamstwo – wtórowali jej rodzimi „realiści”. cze noc okupacji, a hitlerowski terror sumował Słuchajcie – mówiono nam wtedy – skoro najwyż- nieskończoną wydawało się listę swych zbrodni. sza roczna kwota wydana przed wojną na inwesty- Zbrodnie, które pociągnęły za sobą męczeństwo cje wynosiła w 1938 roku 274 miliardy zł., to sami i śmierć 6 milionów ludzi, dotknęły cieniem żałoby przeszło 100 lat będziecie odrabiać tylko straty każdą niemal polską rodzinę. wojenne. Taka była logika tamtych rachunków. W roku 1945, kiedy czołgi Armii Czerwonej A przecież nie uwzględniała ona jeszcze sytuacji i Wojska Polskiego przyniosły już całemu krajowi na Ziemiach Zachodnich i Północnych, wyniszczo- wolność, stanęliśmy przed ciężarem tak wielkich nych bez porównania gorzej niż reszta kraju i ogo- zadań, że gdyby nawet ograniczyć je wyłącznie do łoconych tak, że trzeba było w wielu dziedzinach odbudowy zniszczeń, to nawet optymistów ogar- zaczynać niemal od zera. niało zwątpienie, czy podołamy? A przecież szło nie tylko o odbudowę kraju dwukrotnie miażdżonego Macosze lata żelazną linią frontu. Kraju niszczonego przez sześć Powiatu brzeskiego, żywej cząstki wielkiego, boha- lat planowo, z okrutną germańską skrupulatnością. terskiego kraju nie ominęły również płomienie Manifest Lipcowy – program reform zapowia- wojny i tragiczne skutki okupacji – egzekucje i de- danych przez Polską Partię Robotniczą – stawiał portacje pochłonęły tu 6 tysięcy ludzkich istnień. przed społeczeństwem konieczność gruntownej Niszczycielska działalność okupanta, masowe przebudowy ekonomicznej i społecznej struktury kontyngenty i inne formy gospodarczego ucisku kraju. Stworzenia nowych potężnych fundamen- doprowadziły ten już przed wojną ubogi powiat tów pod przyszły, zakrojony na ogromną skalę do całkowitej niemal ruiny. Wiele ziemi leżało socjalistyczny rozwój Polski. odłogiem, reszta wyjałowiona nie potrafiła dać Tymczasem, u progu niepodległości byliśmy w pierwszym okresie po wyzwoleniu więcej niż 8 krajem o najwyższej w świecie skali zniszczeń do 10 q zboża z hektara. Straty w pogłowiu zwie- wojennych, strat ludzkich i materialnych. Nikły rząt gospodarskich sięgały 35 tysięcy sztuk, nie już przed wojną i słabo rozwinięty przemysł był wliczając w to koni, tak niezbędnych przy pracy na zrujnowany w połowie. Cały majątek narodowy – małych gospodarstwach w okresie, gdy mechaniza- niewielki w porównaniu z majątkiem wysoko roz- cja była tylko śmiałym marzeniem.

132 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

A przecież wielkości strat nie można mierzyć Oczywiście te dane i fakty nie wyczerpują obrazu w wartościach bezwzględnych. Prawdziwe pojęcie lat przedwojennych, są jedynie ich drobnym wycin o ówczesnej sytuacji może dać tylko porównanie kiem. Jednak dziś, przed wyborami przypadają naszego powojennego startu z okresem między- cymi w 20-lecie PRL warto choćby fragmentarycz wojennego dwudziestolecia, który nie tylko dla nie powrócić myślą do tamtych czasów, porównać pracującej ludności powiatu brzeskiego, ale dla osiągnięcia obu dwudziestoleci, by lepiej poznać większości Polaków był okresem w całym tego drogę, którą przeszliśmy od 1945 roku, właściwie słowa znaczeniu macoszym. Kresem twardej, bez- ocenić to wszystko, co składa się na nasz socjali nadziejnej doli, o której nie potrafi dać wyobra- styczny dorobek. Nasz własny dorobek stworzony żenia żadna statystyka, żaden najbardziej nawet naszym własnym trudem. plastyczny opis. Zrozumieć tamte lata potrafi tylko ten, kto takie słowa jak: bezrobocie, emigra- Dzieło naszych rąk cja zarobkowa, kryzys czy nędza, zna z własnych Nikt inny prócz partii robotniczej nie był wówczas doświadczeń. zdolny podjąć dzieła odrodzenia Polski – odrodze- Mówiąc o naszym starcie przed 20 laty nie nia jej w nowych, sprawiedliwych granicach, na zapominajmy, że już w okresie 1918 – 1939 Pol- nowych, sprawiedliwych zasadach społecznych. ska należała do najuboższych, najsłabiej rozwinię- Nikt inny nie potrafiłby wyzwolić tej ogromnej, tych krajów europejskich. W okresie tym produk- tkwiącej w masach robotniczych i chłopskich cja przemysłowa spadła do poziomu z 1913 roku, energii i ofiarności, bez których pokonanie powo- podczas gdy ludność zwiększyła się o 9 milionów. jennych trudności i wiekowego zacofania w każdej Na 35 milionów mieszkańców tylko 3 miliony dziedzinie, byłoby rzeczą wręcz niemożliwą. Tych pracowały w przemyśle, przy czym tylko 800 tys. trudności, o których przeciwnicy socjalistycznego w przemyśle wielkim i średnim. Bezrobocie w mia- programu mówili, że są „nie do pokonania bez stach, miliony zbędnych rąk na wsi, niezwykle miliardów dolarów pożyczki”. A jednak. niski standard życiowy i brak perspektyw dla mło- Dziś produkcja przemysłowa przewyższa dego pokolenia – dopełniły obrazu. poziom 1946 roku dwanaście razy, a dziesięć razy Nie inaczej żyło się większości mieszkańców poziom z roku 1938. Produkcja rolna podniosła powiatu brzeskiego. Ponad 80% ludności utrzy się trzykrotnie w porównaniu z pierwszym powo- mywało się z pracy rąk, jeśli w ogóle określenie jennym okresem, a w stosunku do lat 30-tych jest to potrafi oddać tragiczny sens wegetowania na wyższa o 65%. Nakłady na inwestycje w gospodarce małych, nierentownych gospodarstwach. Około narodowej wyniosły w omawianym dwudziestolet- 14% areału należało do 34 rodzin obszarniczych, nim okresie 1.200 miliardów złotych. W tym cza- gdy z kolei 23% ziemi uprawnej musiało wyżywić sie zbudowaliśmy przeszło 6 milionów nowych izb 23 tysiące biednych rodzin. Wyjątkowo niskie, nie mieszkalnych tzn.1/3 wszystkich zasobów miesz- opłacalne ceny za produkty rolne przy równocześnie kaniowych kraju. Zbudowaliśmy 60 tys. nowych bardzo wysokich cenach artykułów przemysłowych, izb szkolnych, jakże niepodobnych do tych izb, głodowe zarobki, niemożność znalezienia pracy w których uczyło się starsze pokolenie. Inwestowa- – oto ramy tworzące obraz życia w tamtych cza liśmy zresztą nie tylko w bazę produkcyjną kraju. sach, przez wielu już zapomnianych, przez innych Nie tylko tworzyliśmy nowe dobra materialne znanych tylko z podręczników historii. O ówcze i nowe miejsca pracy, dzięki którym liczba zatrud- snych warunkach życia świadczą wymownie i inne nionych poza rolnictwem wzrosła do 8,5 miliona fakty. Choćby takie, że powiat liczył 1760 bezdom osób. Inwestowaliśmy zarazem – jak określił nych rodzin, że 15% dzieci szkolnych chorowało Władysław Gomułka w przemówieniu z okazji na gruźlicę, nie wspominając o anemii czy innych XX–lecia Polski Ludowej – w człowieka, budow chorobach będących bezpośrednim skutkiem usta niczego Polski socjalistycznej. Przez rozwój szkol wicznego niedożywienia. Nie było też przypadkiem, nictwa wszystkich typów, przez upowszechnienie że około 40% poborowych, pochodzących z powiatu dóbr kulturalnych wzbogaciliśmy oblicze duchowe brzeskiego, Komisje uznawały za niezdolnych do naszego społeczeństwa, jego uzdolnienia, umiejęt służby wojskowej ze względu na fatalny stan zdro ności w wydajnej pracy i gospodarowaniu. wia. Oświatę reprezentowało w tamtych czasach Przeobrażenia społeczne, zmiany warunków szkolnictwo, którego połowę stanowiły szkoły o jed życia i współżycia są tak głębokie, że my sami czę- nym nauczycielu, a 1/3 budynków to stare, ciemne sto nie zdajemy sobie z nich sprawy. Zasady socjali- rudery. Jedyną atrakcją kulturalną było kino zmu wrosły w świadomość społeczną tak mocno, że w Brzesku. Jeśli chodzi o opiekę lekarską – spo np. młode, wyrosłe w innych warunkach pokolenie czywała ona w rękach 13 lekarzy, jednego lekarza nie rozumie już, nie potrafi sobie często wyobra- dentysty oraz położnych. Nie licząc znachorów, któ zić treści tych pojęć, które w Polsce przedwojen- rzy bynajmniej nie byli wtedy rzadkością. nej określały codzienne życie milionów ludzi. Nie

133 Jan Burlikowski potrafi sobie wyobrazić także życia bez tysiąca tych szy akcent położyliśmy na wieś, na rolnictwo. Ono elementów, które przyniósł ze sobą socjalizm. bowiem jest tu czynnikiem określającym w zasadniczy sposób charakter powiatu, a jego ciężar Brzeskie dwudziestolecie gatunkowy będzie i w przyszłości wzrastał, nieza- Zdajemy sobie sprawę, że jak w każdym organizmie, leżnie od rozwoju produkcji przemysłowej. tak i w organizmie społecznym istnieje podział Istotną rolę w procesie rozwoju rolnictwa ode- pracy, funkcji i zadań. Ale wiemy zarazem, że grały INWESTYCJE WODNOMELIORACYJNE. całość tych wielkich przeobrażeń, jakie zaszły w go Począwszy od pracy przy odbudowie i naprawie spodarce, życiu społecznym i kulturalnym narodu, zniszczonych urządzeń (wały przeciwpowodziowe, wywiera bezpośredni czy pośredni wpływ na życie śluzy, przepusty), które dominowały w pierw- każdego powiatu i miasta czy gromady, na życie szym 3-letnim planie narodowym – aż po wielkie każdego człowieka. Wpływ ten odnajdujemy i tutaj. przedsięwzięcia, efektem których była regulacja Także i Ziemia Brzeska może zapisać w swym dwu Uszewki, budowa kanału Uszwica – Uszewka, dziestoleciu zasadnicze, trwałe przemiany. urządzenia nawadniające i zagospodarowanie Zmiany te rozpoczęły się bezpośrednio po zakoń użytków pomelioracyjnych, przez cały czas obser- czeniu działań wojennych. W 1945 roku 25.626 wujemy systematyczne wysiłki władz państwo- rodzin chłopskich otrzymuje z REFORMY ROL wych o stworzenie rolnictwu warunków umożli- NEJ 44.415 ha ziemi. Z biegiem lat, w miarę jak wiających podniesienie produkcji, a co za tym idzie wzrastała prężność gospodarcza przemysłu, gdy o podniesie standardu życia mieszkańców wsi. przybywało nawozów mineralnych, maszyn i na O obecnym standardzie życiowym mówi jeszcze rzędzi, a także równolegle z postępem oświaty i kul jedno porównanie: oto w międzywojennym dwu- tury rolniczej – zaczęła się zarysowywać wyraźna dziestoleciu zelektryfikowano w powiecie 2 wsie zmiana w metodach gospodarowania, w wynikach – w powojennym – 90. produkcji rolnej powiatu. Dziś przeciętna wydaj Jeśli do 134 mln złotych wydanych w omawia- ność czterech podstawowych zbóż wynosi 17,8 q nym okresie na meliorację dodamy 87 mln złotych z hektara roślin oleistych – 17 q, ziemniaków – 180 nakładów na elektryfikację wsi,45 mln zł. z Fun- q, buraków cukrowych – 260 q. Poważnie rozwinęła duszu Rozwoju Rolnictwa, z których zakupiono się hodowla bydła i trzody, mimo zniszczeń w po sprzęt techniczny oraz finansowano budowę róż- głowiu dokonanych przez okupanta. Po raz pierw nych urządzeń przeznaczonych do obsługi rol- szy produkcja rolna w powiecie brzeskim staje się nictwa oraz kwoty wydatkowane na zbudowanie opłacalna – czego jednym z dowodów, jest nie noto czterech lecznic weterynaryjnych i 9 agronomó- wany nigdy przed wojną zakres i tempo inwesto wek, otrzymamy w sumie 280 mln złotych. Taką wania w rolnictwo i ogólna zmiana wyglądu wsi właśnie kwotę otrzymał powiat brzeski tylko na brzeskiej. W miejsce starych, często, gęsto krytych inwestycje rolne. słomą chat pojawiają się nowe murowane domy, Oczywiście nie można w tym miejscu pomi- zabudowania gospodarskie. Wraz ze światłem elek nąć zasługującej na szczególne podkreślenie trycznym, które dziś posiada już 84% wsi w powie POSTAWY SAMYCH ROLNIKÓW, którzy podej- cie, weszła do gospodarstw technika maszynowa, mując inicjatywę elektryfikacji w czynie społecz- powstały warunki sprzyjające szybkiemu podnosze nym, przeznaczyli ze swej strony prawie 60 mln niu ogólnego poziomu życia mieszkańców wsi. złotych na ten cel, dzięki czemu udało się w bar- Coraz większą rolę odgrywają nowoczesne środki dzo szybkim czasie zelektryfikować dodatkowo masowego oddziaływania, takie jak radio czy tele znaczną ilość wsi. Trzeba w ogóle stwierdzić, że wizja. Wprawdzie ta ostatnia nie podbiła jeszcze czyny społeczne to mocna strona powiatu, a udział wsi brzeskiej – w powiecie znajduje się 770 telewi jego mieszkańców w różnych pracach np. budowy zorów – ale liczba odbiorników radiowych 7.625 dróg, obiektów kulturalnych i innych – obliczać wg stanu na koniec 1964 roku – jest już poważną trzeba nie tylko w złotówkach; czyny społeczne to pozycją, a zarazem miarą wpływów oświatowych także wyraz przywiązania mieszkańców do swego i kulturalnych, miarą postępu w procesie kształto terenu, ich postawy obywatelskiej i świadomo- wania się nowych postaw, poglądów i obyczajów, ści politycznej. Są to wartości często trwalsze od ważnym czynnikiem rozrywki i wypoczynku. (Warto korzyści materialnych. tu dodać, że połowa odbiorników telewizyjnych Miarą przeobrażeń powiatu, których, jak wiemy, znajduje się na wsi oraz że również i wieś posiada nie wolno ograniczać tylko do sfery gospodarczej, większość – bo 5.870 radioodbiorników). jest także ROZWÓJ KÓŁEK ROLNICZYCH speł- niających w coraz poważniejszym stopniu rolę Ziemia daje chleb organizatora postępu produkcji rolnej. Nie jest rzeczą przypadku, że mówiąc o przeobra- Od 1956 roku powstało w powiecie 103 kółka żeniach jakie zaszły w powiecie brzeskim, pierw- dysponujące 192 kompletnymi zestawami maszyn

134 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 rolniczych. Majątek kółek liczy obecnie 34 miliony nentu. Zmianie uległy też warunki pracy i warunki złotych. Do ich rozwoju, a zarazem do przyspiesze- socjalno- bytowe załogi, do czego między innymi nia procesu mechanizacji prac polowych przyczy- przyczyniło się wybudowanie 9 bloków mieszkal nił się także Fundusz Rozwoju Rolnictwa, który do nych, przedszkola, zorganizowanie nowoczesnego bieżącego roku osiągnie okrągłą kwotę 65 milionów ambulatorium etc. złotych. Nic dziwnego, że powiat brzeski znajduje Nowe warunki, nowe możliwości a zarazem się dziś w czołówce najbardziej zmechanizowanych potrzeby, zadecydowały też o znacznym rozwinięciu powiatów województwa krakowskiego. przemysłu terenowego i spółdzielczego oraz licznych Codzienna, pełna różnorodnych kłopotów ośrodków i placówek o charakterze usługowym. i trosk, wypełniona niełatwą pracą w gospodar- Wymieńmy tu przykładowo spółdzielnię Kamionka stwie krzątanina, utrudnia ogarnięcie szerokim w Łysej Górze, znaną i w kraju i za granicami z do spojrzeniem tego wszystkiego, co dokonało się skonałej jakości i wysokiego artyzmu swoich wyro u nas w dwudziestoleciu. Tym bardziej, że cechą bów. Powstaniu i rozwojowi tego zakładu, a przede właściwą ludziom jest zdolność przyzwyczajania wszystkim jego pracownikom, ludziom pełnym ini się do nowych, lepszych warunków, a zarazem cjatyw i talentu poświęcono niejeden reportaż, nie do zapominania o dniu wczorajszym. Kto, jadąc jedną audycję radiową i telewizyjną. teraz wiosną przez zieleniejący powiat pamięta Z innych zakładów, wymieńmy jeszcze Zakłady o tym, że ponad 9 tysięcy ha pól, łąk i pastwisk Drzewne w Brzesku, Wytwórnię Mebli w Wojni dlatego tak pięknie rozkwita roślinnością, że czu, Spółdzielnię Wyrobów Betonowych Żuromin włożony w nie został wielki trud melioracji? Kto oraz Zakład Mleczarski w Szczurowej wybudo zastanawia się, słysząc charakterystyczny warkot wany kosztem 26 mln złotych, który ze względu na silników elektrycznych, wprzęgniętych do pracy swoją wielkość i nowoczesne urządzenia produk w gospodarstwie, czy natrętny huk traktorów, że cyjne zaliczany jest do czołówki tego typu zakła „drzewiej – inaczej tu bywało”? Kto potrafi obli- dów w województwie. Nie wymieniamy tu szeregu czyć, jak bardzo zmienił się już nie tylko wygląd drobnych ośrodków przemysłowych jak cegielnie, krajobrazu, ale i wnętrze domów, metody pracy młyny, tartaki, choć i one przecież zwiększyły poten i sposób codziennego życia mieszkańców, ich oby- cjał wytwórczy, przyczyniły się do lepszego zaspo czaje, cele, a nawet marzenia. Wszystkie zmiany kojenia rosnących z roku na rok potrzeb ludności. nie posiadające materialnego wymiaru wcale nie Nie wyliczamy też szczegółowo 713 placówek typu są mniej istotne i cenne, bo tworzą nowe warunki usługowego, które, czego nie trzeba udowadniać, i nowego człowieka. odegrały również pozytywną rolę w usprawnieniu codziennego życia ludności powiatu. Tam, gdzie dymią kominy Wszystkie te, nowo wybudowane czy rozbudo Przemysł, jak wiemy, nie dominuje w krajobra wane po wojnie zakłady produkcyjne i usługowe zie Ziemi Brzeskiej. Nie oznacza to jednak, że nie wywarły wpływ na strukturę zatrudnienia. W opar gra on żadnej roli, że nie wywarł i nie wywiera ciu o statystyki przedwojenne można stwierdzić, że wpływu na życie powiatu. Liczba osób zatrudnio ponad 80% ludności wegetowało na niewielkich, by nych w przemyśle miejscowym nie zamyka zresztą nie rzec karłowatych gospodarstwach, nie zapew związków powiatu z tą dziedziną wytwórczości. Na niających nawet minimalnych środków utrzyma pewno byłaby ciekawa statystyka dochodów lud nia. W efekcie emigrowała w świat: do Niemiec ności płynących z jej pracy w zakładach produk i Łotwy niemała grupa co odważniejszych miesz cyjnych Krakowa i Tarnowa. W tej chwili jednak kańców, za granicą szukając chleba, którego nie interesuje nas głównie przemysł rodzimy. mogła znaleźć w ojczyźnie. Na naszym tereni ist Jak Brzesko, to naturalnie Okocim. Na tę sławę niał słabo rozwinięty przemysł ludowo – chałupni rzetelnie zasłużyli sobie pracownicy jednego z naj czy, ograniczający się głównie do bednarstwa i cie bardziej popularnych w Polsce, cenionego ze swej sielstwa, do wyplatania za nędzne grosze koszyków produkcji za granicą Browaru. Zacznijmy więc od i półkoszków. piwa. Powojenną historię zakładów rozpoczyna Dalsza grupa zatrudnionych poza rolnictwem, ich upaństwowienie, dzięki któremu dwukrotnie stanowiąca w sumie nie więcej niż 1%, zatrud- wzrosła liczba zatrudnionych w Okocimiu pracow niona było sezonowo przy naprawie dróg, tłuczeniu ników, a sam zakład rozbudowany został i uno kamieni i innych wymagających wielkiego wysiłku, wocześniony nakładem prawie 130 mln złotych. a bardzo nisko opłacanych pracach. A przecież Rezultatem tych nakładów z jednej strony, a wzro wtedy, nawet tego rodzaju zajęcie było szczęściem stu wydajności pracy i umiejętności pracowników dla ludzi, miesiącami poszukujących bezskutecznie z drugiej, jest pięciokrotny wzrost wartości pro jakiejkolwiek pracy. dukcji towarowej Okocimia, sukcesywny rozwój Okres powojenny przyniósł zasadniczą zmianę. eksportu piwa i słodu do krajów niejednego konty Dziś liczbę zatrudnionych w gospodarce uspo-

135 Jan Burlikowski

łecznionej ocenia się w powiecie na około 16 tys. drobnej tylko garstce młodzieży, pochodzącej z za osób. Jest to, ni mniej ni więcej, tylko pięciokrotny możnych rodzin. wzrost w porównaniu z 1938 r. W gospodarce drob- Zacznijmy od szkolnictwa podstawowego. notowarowej, wliczając w to oczywiście rolnictwo, W 1938 roku obejmowało ono 94 szkoły, jednakże pracuje ponad 40 tys. osób. tylko 27 z nich realizowało pełny program naucza nia,47 to szkoły o jednym nauczycielu. O warun Jak żyjemy kach nauczania, o pomocach naukowych – lepiej Naturalną konsekwencją przeobrażeń zachodzą- nie mówić. Sytuację pogarszały niezwykle ciężkie cych w gospodarce powiatu i strukturze zatrud- warunki domowe uczniów – niedożywienie, liczne nienia, w dochodach uzyskiwanych z pracy jest z tego powodu choroby, brak pieniędzy, już nie tylko WZROST SIŁY NABYWCZEJ LUDNOŚCI i niena stosunkowo bardzo drogie podręczniki, ale czę ustanny wzrost jej potrzeb. Ilustracją zmian sto nawet na zeszyty czy ołówki. Zasada powszech w tej dziedzinie mogą być liczby dotyczące wiel- ności nauczania była w tych warunkach iluzją, kości obrotów handlowych. W 1964 r. zamknęły szczególnie, gdy przypomnimy, że ponad 1000 się one kwotą 506 mln złotych, co w przelicze- dzieci nie uczęszczało w ogóle do szkoły, a brak niu na 1 mieszkańca dało ponad 57.000 złotych najbardziej niezbędnych kontaktów z książką i in rocznie. Dla porównania – odpowiednia suma nymi podstawowymi dobrami życia kulturalnego wydatkowana przez jednego mieszkańca powiatu nierzadko prowadził do powstania tzw. analfabe brzeskiego w 1938 r. wynosiła 171 złotych. Jeśli tyzmu wtórnego. uwzględnimy relację cen i zarobków, różnica ta W tej właśnie dziedzinie umasowienia oświaty jest wprost zaskakująca. i kultury, dokonały się najbardziej może istotne Na stopie życiowej ludności wiejskiej zaważyła zmiany. Po wojnie wybudowano 28 nowych szkół, przede wszystkim likwidacja tzw. „nożyc cen”, jed rozbudowano i unowocześniono 15 dalszych. W su nego z najbardziej krzywdzących przedwojenną mie posiadamy dziś w powiecie 150 izb szkolnych, wieś zjawisk ekonomicznych, a polegającego na dzięki czemu liczba uczniów przypadająca na 1 izbę ogromnej rozpiętości cen między artykułami prze zmniejszyła się z 67 do 37 osób. Zwiększyła się rów mysłowymi a rolnymi, na niekorzyść tych ostat nież kadra nauczycielska, podniosły się, dzięki sta nich. To właśnie owe „nożyce” pozbawiły rolników łej pracy szkoleniowej i innych form doskonalenia większości dochodów, czyniły pracę w gospodar zawodowego, jej kwalifikacje dydaktyczne i pedago stwie rolnym praktycznie nieopłacalną. Ilustracją giczne. Samych tylko nauczycieli pracujących w peł tego zjawiska może być fakt, że mimo niezwykle nym wymiarze godzin jest dziś 560 wobec 377 przed niskich cen za produkty rolne, ich udział w obrocie wojną. Liczba szkół 7 klasowych zwiększyła się do towarowym siegał 35%. 78, a przygotowana obecnie reforma szkolna, będzie Jeśli chodzi o sklepy, to bezpośrednio przed nowym ogromnym krokiem naprzód w dziedzinie wojną powiat liczył ich 348, z czego tylko 17 nale oświaty, dającym uczniom i większy zasób wiedzy, żało do handlu uspołecznionego. Dziś na sieć han i lepsze przygotowanie do przyszłej pracy i życia. dlową w powiecie składa się 445 placówek różnych W okresie 20-lecia zorganizowano w powiecie branż, a dzięki nakładom na ich modernizację, tro także kilka szkół zawodowych. Tak więc powstała sce o ich estetykę, porównanie ze sklepami przed Szkoła Rzemiosł Artystycznych i Technikum wojennymi daje dwa zupełnie odmienne obrazy. Ceramiczne w Łysej Górze, Technikum Ekono miczne w Brzesku, Technikum Rolnicze w Woj Ja cię uczyć każę niczu, Szkoła Zawodowa Mechanizacji Rolnic Oczywiście pamiętamy fragment ze znanego twa w Zakliczynie. Szkoleniu zawodowemu służą wiersza Konopnickiej, wiersza który doskonale także Warsztaty Zakładu Doskonalenia Rzemiosła nadawałby się jako motto do każdej publikacji, w Czchowie. porównującej sprawy oświaty i kultury dnia dzi Poważnemu rozszerzeniu i usprawnieniu ule siejszego z okresem międzywojennym. Sprawom gła także WYCHOWAWCZA DZIAŁALNOŚĆ tym warto poświęcić nieco więcej miejsca, ponie PRZEDSZKOLNA. Przed wojną powiat dyspono waż ich znaczenie i wpływ odnajdujemy w każdej wał 9 przedszkolami, z tym że tylko jedno z nich dziedzinie życia społecznego i indywidualnego, i to było typu miejskiego. Dziś mamy ich 42, z czego 38 zarówno w sferze produkcji jak i warunków życia, znajduje się na wsi. a przede wszystkim w postawie człowieka. Ustrój W miejsce jednego kina w Brzesku – działa socjalistyczny stawia sobie za cel upowszechnienie ich obecnie 10, nie licząc kin objazdowych docie oświaty, udostępnienie wszystkich dóbr kultural rających do najdalszych zakątków powiatu. Mamy nych każdemuPolakowi. Polska przedwojenna była także 34 świetlice wiejskie,33 biblioteki gromadz krajem kultury dostępnej tylko dla elity, w którym kie oraz 6 domów kultury – dalszych 7 znajduje się zdobycie wykształcenia przychodziło bez trudu w budowie.

136 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Rzecz zrozumiała, nasze rosnące przecież z roku obiektywnych trudności, także i w dziedzinie opieki na rok potrzeby i wymagania, pęd do nauki ogar lekarskiej, sytuacja po 1945 roku uległa zasadni niający coraz szersze kręgi społeczne, będą stale czym zmianom. współzawodniczyć z możliwościami ich zaspo W Brzesku powstał Szpital Powiatowy, Stacja kajania. A jednak mamy prawo stwierdzić, że to, Pogotowia Ratunkowego. Z biegiem lat organizuje co Państwo Ludowe zrobiło dla upowszechnienia się nowe ośrodki zdrowia. Dziś mamy ich w powie oświaty, dla udostępnienia dóbr i wartości kultu cie 107, a wśród nich takie nowoczesne obiekty jak ralnych, to wielki i trwały fundament umożliwia np. w Zakliczynie, Iwkowej czy Czchowie. Prócz jący ludności powiatu pełną realizację jednego tego działa 6 izb porodowych,3 przychodnie,10 z najpiękniejszych haseł – „Polska krajem ludzi punktów położniczych, Stacja Sanitarno Epidemio kształcących się”. logiczna, a opieka społeczna posiada już dwa domy Na koniec pozostając w zgodzie ze starożytną o łącznej liczbie 120 miejsc. Powiększyły się i kadry maksymą „w zdrowym ciele zdrowy duch”, spró służby zdrowia do 45 lekarzy,18 dentystów,14 far bujmy przypomnieć choćby w największym skrócie maceutów,70 pielęgniarek itp. o ROZWOJU KULTURY FIZYCZNEJ, SPORTU Działalność państwowej służby zdrowia uzu I TURYSTYKI oraz o zmianach w dziedzinie pełniają trzy ośrodki spółdzielcze w Łysej Górze, OPIEKI LEKARSKIEJ i SPOŁECZNEJ. Porąbce Uszewskiej i Zaborowiu. Warto przypo Na pewno na plan pierwszy, spośród różnych mnieć, że dzięki inicjatywie i społecznej postawie obiektów sportowych i turystycznych, należy wysu ludności, powiat brzeski zyskał sobie w województwie nąć nowy, piękny ośrodek w Czchowie nad zaporą miano pioniera rozwoju spółdzielczości zdrowia. wodną, gdzie już dziś stoi do dyspozycji turystów czy ludzi pragnących po prostu wypocząć – 140 Sprawy ważne i trudne domków campingowych, przystań wodna, kąpieli Jednym z najbardziej palących, a równocześnie sko, strzeżony parking i specjalny pawilon restau trudnych problemów, nie tylko powiatu brzeskiego, racyjny. Atrakcją dla mieszkańców Brzeska jest lecz całej Polski, jest sprawa budownictwa miesz położony w pobliżu boiska należącego do OKS kaniowego. W tej dziedzinie potrzeby są może naj Okocim basen kąpielowy. Dla amatorów sportu, dotkliwiej odczuwane, a możliwości ich zaspokoje dla młodzieży pragnącej rozwijać swoją tężyznę nia często niewspółmierne do potrzeb. Trudności fizyczną, wybudowano w powiecie kilka boisk i 10 w tej dziedzinie mają charakter złożony. Z jednej sal gimnastycznych – 3 dalsze są w budowie. strony działa tu coraz wyraźniej wyż demogra ficzny, a z drugiej niezmiernie trudne do odrobie Kochane zdrowie nia straty wojenne oraz w stopniu znacznie więk Fatalny stan zdrowotności mieszkańców powiatu szym niż się na ogół przypuszcza – fatalny spadek w okresie międzywojennym został już skrótowo wielowiekowych zaniedbań. przedstawiony. Spróbujmy ów obraz uzupełnić kil O aktualnej sytuacji decyduje też, mówiąc koma liczbami pochodzącymi ze statystyk dawnego krótko bilans naszych możliwości. Trzeba zdać Wydziału Zdrowia. Otóż, jak z nich wynika, powiat sobie sprawę, że ani tych potwornych strat, jakie obsługiwany był przez 1 tzw. izbę chorych i 1 przy przyniosła ze sobą wojna, ani nawarstwiających się chodnię znajdującą się przy Browarze. Poza tym przez dziesiątki lat zaniedbań – nie da się odrobić działały: 1 ośrodek zdrowia w Brzesku i 3 na tere za jednym zamachem. Szczególnie, gdy poważne nie wsi. W placówkach tych pracowało łącznie 13 nakłady musimy przeznaczyć na budownictwo lekarzy,1 dentysta,5 pielęgniarek i 40 położnych. przemysłowe, od którego bezpośrednio zależy stwo Opieka społeczna dysponowała jednym domem rzenie w pięciolatce 1.550 tys. stanowisk pracy, o 25 miejscach. W tej sytuacji, pogłębionej jeszcze a od nich uzależniona jest ilość dóbr konsumpcyj przez nędzę, niedożywienie, brak finansowych moż nych i produkcyjnych. Na tym właśnie tle trzeba liwości leczenia się i niedostatki działalności pro widzieć zmiany, jakie w dziedzinie budownictwa filaktycznej, trudno dziwić się, że choroby zakaźne mieszkaniowego zachodziły zarówno w powiecie grasowały, jak nie kończąca się plaga, że gruźlica jak i w kraju. Mierzyć je należy nie tylko wielkością zbierała tragiczne i obfite żniwo, że wysoki był potrzeb, ale i rachunkiem środków i możliwości. wskaźnik śmiertelności, szczególnie niemowląt. W powiecie brzeskim minione 20-lecie powięk Okres powojenny, niosący z sobą dodatkowo szyło – w wyniku budownictwa realizowanego bagaż lat okupacji, nie mógł przynieść natych przez rady narodowe, spółdzielczść i budownictwo miastowej poprawy. Brakowało nie tylko leków indywidualne – stan posiadania o ponad 13 tys. i sprzętu medycznego, ale przede wszystkim lekarzy. izb mieszkalnych. Z tego prawie 10.800 powstało Wielu padło ofiarą hitlerowskiego terroru, boleśnie na wsi. Porównując te dane z zasobami miesz dawały się odczuć skutki 6 lat okupacji, w czasie kaniowymi sprzed wojny, okazuje się, że przyrost których nie działały wyższe uczelnie. Pomimo tych nowych izb wyniósł w mieście ponad 36%, na wsi

137 Jan Burlikowski

12%. Cokolwiek można by rzec o naszych w tej dzie ralne rozwiązanie tej „utrwalonej” przez stulecia dzinie potrzebach, fakt pozostaje faktem – takiego sytuacji nie było możliwe „od ręki”. I dziś wiele jest tempa budownictwa mieszkaniowego powiat nie jeszcze do zrobienia na tym polu, choć niewątpliwie znał w swej historii. W okresie 20-lecia uzyskali zrobiono i tutaj sporo. Sieć dróg lokalnych zwięk śmy wyraźną poprawę wskaźnika zagęszczenia na szyła się o 26 km, odbudowano, względnie prze 1 izbę z 3,0 w 1938 do 1,9 w roku ubiegłym. Nie budowano i ulepszono nawierzchnię na 240 km. mówiąc o tym, że poważnie podniósł się standard Poważnie wzrosła ilość mostów. To wszystko jest wyposażenia mieszkań i to zarówno na wsi, jak rezultatem – podkreślmy to z naciskiem – nie tylko i w mieście. dziesiątków milionów złotych z funduszów pań Przygotowywane i zapowiadane już na III stwowych, ale i z ofiarnej pracy tysięcy chłopów, ich Plenum KC PZPR, projekty dotyczące budownic czynu społecznego. twa socjalistycznego i pomocy państwa dla osób Istotnym novum na brzeskich drogach stało pragnących oszczędzać na cele mieszkaniowe oraz się wprowadzenie KOMUNIKACJI AUTOBUSO nowe przepisy stwarzające możliwości produkcji WEJ na trasach o łącznej długości 680 km. Tak materiałów budowlanych na wsi, powinny również więc, niezależnie od trudności, z jakimi spotykamy niezależnie od założonych w 5-latce planów budow się w tej dziedzinie, szczególnie odczuwanych przez nictwa, przyczynić się do poprawy sytuacji. ludzi dojeżdżających do pracy, fakt pozostaje fak Osobną sprawą, o której również bardzo wiele tem – na 78% dróg powiatu brzeskiego kursują dałoby się powiedzieć, jest zmiana wyglądu autobusy, a każdy rok przynosi nowe, coraz wygod naszych wsi. Coraz bardziej zanika granica mię niejsze połączenia komunikacji pasażerskiej PKS. dzy życiem miejskim, a życiem na wsi. W naszym Troska o stan dróg jest dziś sprawą tym ważniej powiecie wzrosła ilość miejscowości, korzystają szą, że sam tylko powiat posiada 5310 pojazdów cych z nieznanych dawniej i będących tylko przy mechanicznych, z czego 800 to ciężki tabor trans wilejem miast, urządzeń socjalnych, komunalnych portowy. Po drogach naszego powiatu jeździ ponad i kulturalnych. Rozwój budownictwa murowanego, 6300 motocykli. Wzrosła również niepomiernie zwiększona niepomiernie troska o bezpieczeństwo ilość i wielkość transportowanych towarów. pożarowe, przyczyniły się również do tego, że zanika pomału wisząca dawniej nad każdą wsią i każdym W przeliczeniu na miliony zabudowaniem groźba „czerwonego kura”. Z uzna Cały ten, szkicowo przecież i fragmentarycznie niem trzeba ocenić wysiłki w tej dziedzinie, których nakreślony obraz przemian, jakie zaszły w powiecie rezultatem jest wybudowanie 12 nowych remiz brzeskim w powojennym 20-leciu nie byłby pełny, strażackich (10 dalszych jest w budowie), poprawa gdybyśmy nie powiedzieli, jakim kosztem udało się i unowocześnienie sprzętu p-pożarowego. Na 97 je przeprowadzić. Bowiem oprócz ludzkiego trudu, jednostek OSP przypadają dziś 72 motopompy,43 ofiarności, potrzebne były, rzecz jasna, określone urządzenia telefoniczne,19 samochodów (przed środki finansowe. Otóż same tylko INWESTYCJE wojną nie było ani jednego). RAD NARODOWYCH, które tak wzbogaciły spo łeczny majątek powiatu, wyniosły w powojennym „Nie ma złej drogi okresie 598 milionów złotych. do swojej niebogi” – mówi stare przysłowie. Może Z tej kwoty przeznaczono na: to i prawda, ale dzisiaj odrzucają ją coraz licz niejsi posiadacze motocykli, czy choćby rowerów. – inwestycje rolne 280 mln zł. Obecnie tysiące ludzi dojeżdża do pracy, dlatego – rozbudowę przemysłu terenowego 70 mln zł. dzisiaj komunikacja nazywana jest – i słusznie – budownictwo komunalne i mieszkaniowe – „krwioobiegiem współczesnego organizmu gospo 50 mln zł. darczego”. Oto jaki jest stan tego „krwioobiegu” – rozwój sieci handlu 54 mln zł. w naszym powiecie. – inwestycje służby zdrowia 14 mln zł. Przed wojną na 619 km dróg lokalnych w po – inwestycje oświatowe 57 mln zł. wiecie,342 stanowiły drogi o nawierzchni grunto wej, z 44 mostów, wszystkie były drewniane. Nawet Ale powtórzmy, to tylko część tych kosztów, pozo drogi państwowe (w sumie 239 km) nie posiadały stałą świadczyło społeczeństwo Ziemi Brzeskiej. wszędzie nawierzchni utwardzonej. W tej sytuacji Jego inicjatywa i bezinteresowna praca powięk komunikacja musiała się ograniczać do tradycyj szyła inwestycje rad narodowych o poważną kwotę nej podwody, bądź – częściej własnej pary nóg. Tym – 110 mln. zł. Jeśli do tych liczb dodamy 160 mln, bardziej, że w 1938 r. w całym powiecie było 21 przeznaczonych na inwestycje z planu centralnego, pojazdów mechanicznych, z czego 4 to samochody będziemy mieli w przybliżeniu obraz dokonań, osobowe,6 ciężarowych i 11 motocykli. Cały prawie który w tak zasadniczy sposób zmienił charakter transport obsługiwany był przy pomocy koni. Gene powiatu i warunki życia ludności.

138 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Jak wykonaliśmy nasz program potrzeb ludności powiatu, na możliwie najlepszą Dobiegająca końca kadencja Sejmu i rad narodo realizację zadań programu. Poważnie wzrósł auto wych stawia w centrum uwagi wyborców sprawę rytet i znaczenie komisji, które wykorzystując swe wykonania zadań zawartych w poprzednim pro ustawowe uprawnienia nie tylko omawiały intere gramie wyborczym. Dlatego niezależnie od próby sującą je problematykę działalności PRN, nie tylko przedstawienia dorobku Ziemi Brzeskiej w okresie brały udział w przygotowaniu materiałów na sesję, 20-lecia PRL, musimy ocenić pracę rad narodo ale także wyrażały swe opinie w sprawie projektów wych powiatu w ostatniej kadencji. Działalność uchwał, czy w poszczególnych zagadnieniach poru PRN i jej Prezydium, pracę rad gromadzkich, pracę szanych na sesjach rady, kontrolowały działalność koncepcyjną radnych na sesjach i w komisjach, ich podległych jej jednostek i przedsiębiorstw. działalność kontrolną, a także działalność aparatu Sprawą, do której radni przywiązywali szcze wykonawczego rad. Za ten ostatni bowiem, okre gólną wagę, były spotkania i rozmowy z wyborcami, ślony ramami kadencji okres, ponoszą odpowie z ludnością poszczególnych wsi, gromad, środo dzialność ludzie, których w 1961 roku obdarzyli wisk. Spotkania te były również formą udziału spo śmy mandatem. A wraz z nimi – o tym nigdy nie łeczeństwa w praktyce rządzenia i gospodarowania wolno zapominać – ponosimy odpowiedzialność my powiatem – na nich bowiem radni wysłuchiwali sami, całe społeczeństwo powiatu brzeskiego. Rada uwag, postulatów i opinii ludności, zapoznawali się jest tylko mandatariuszem ludności, jej demo z różnymi ważnymi dla środowiska problemami. kratycznym przedstawicielstwem, natomiast obo O stosunku radnych i poszczególnych Wydziałów wiązek inicjatywy, współpracy, pomocy i kontroli, Prezydium PRN do tych uwag i postulatów, świad to obowiązek każdego z nas. Każdego, kto wtedy, czyć może fakt, że z ogólnej liczby przeszło 500 wnio w dniu 16 kwietnia 1961 roku, oddając swą kartę sków, tylko 11 nie udało się dotąd załatwić. wyborczą mówił „tak” programowi Frontu Jedno Również Prezydium PRN w Brzesku systema ści Narodu, akceptował go i popierał. tycznie analizowało krytyczne uwagi ludności, W demokracji socjalistycznej zasadnicza róż a także sposób ich załatwienia przez podległe mu nica między mandatariuszem społeczeństwa, a tymi jednostki organizacyjne. Jak wynika z przepro którzy go obdarzyli mandatem, polega głównie na wadzonych analiz, następuje stała poprawa tego, różnicy społecznych funkcji. Nie jest natomiast tak ważnego odcinka dla kontaktów społeczeństwo podziałem na tych, którzy ponoszą odpowiedzial – Rada. Materiały z analizy skarg i wniosków lud ność i tych, którzy są z niej zwolnieni. Na pewno ności były omawiane również na naradach pracow niejedno można by wysunąć zastrzeżenie, niejedną ników poszczególnych Wydziałów, przy czym w sto mieć pretensję do pracy poszczególnych ogniw apa sunku do osób winnych uchybień czy zaniedbań, ratu wykonawczego rad, a nawet do działalności wyciągnięto odpowiednie konsekwencje służbowe. pojedynczych radnych. Jednakże – krytyczna ocena Tam, gdzie skargi ludności wskazywały na ist dotychczasowych niedomagań w pracy rad narodo nienie jakiegoś szerszego negatywnego zjawiska. wych, nie może i nie powinna nam przesłonić zasad Prezydium starało się je usuwać, podejmując wła niczego, a bezspornego faktu, że bieżąca kadencja ściwe kroki organizacyjne, zmierzające do likwida przyniosła poważne, jakościowe przemiany w całej cji samego źródła skargi. Tego rodzaju interwen działalności i stylu pracy rad, że dzięki temu umoc cję podjęto np. w sprawach dotyczących błędnej niła się ich pozycja i autorytet w społeczeństwie, kwalifikacji gruntów, pomyłek przy obliczaniu ich zacieśniły się jeszcze mocniej wzajemne kontakty wymiarów itd. Niejednokrotnie nawet delegowano między społeczeństwem, a radami. pracowników odpowiedniego Wydziału, aby ci, na Wzrost autorytetu i zaufania jest niewątpliwie miejscu zbadali dokładnie zarzuty i usunęli ich wynikiem tego, że rady na naszym terenie coraz przyczyny. częściej i coraz skuteczniej podejmowały najbar Tym, co dominowało w pracy Gromadzkich Rad dziej żywotne sprawy swojego terenu, że pracowali Narodowych, była troska o podnoszenie poziomu w nich ludzie cieszący się szacunkiem i poparciem produkcji rolnej. Wiele spośród nich wykazywało środowiska. Dokładniejsze zapoznanie się z planem maksimum inicjatywy i troski o poprawę warun pracy Powiatowej Rady Narodowej – głównego ków socjalnych i kulturalnych na swoim tere koordynatora, a zarazem realizatora zadań zawar nie. Toteż niejedna GRN – jak np. w Szczurowej, tych w programie wyborczym, z tematyką odbytych Borzęcinie, Czchowie, Zakliczynie, Szczepanowie, w czasie kadencji 25 sesji, z problematyką pracy może poszczycić się konkretnymi osiągnięciami. Komisji i wszechstronną działalnością Prezydium Skoro już mówimy o działalności rad, warto powiatu, stwierdzić mozna w sposób nie budzący może przypomnieć, że w związku z postępującym wątpliwości, że główny wysiłek PRN skierowany od lat procesem decentralizacji zarządzania, PRN był na maksymalne (w ramach istniejących możli przekazała Gromadzkim Radom szereg nowych wości i posiadanych środków) zaspokojenie różnych uprawnień. Istnieją podstawy do stwierdzenia,

139 Jan Burlikowski

że proces ten będzie postępował dalej, stwarzając darki rolnej w naszym powiecie uległ wyraźnemu radom gromadzkim warunki, które pozwolą im podniesieniu. Mamy prawo mówić o rysującej się stać się rzeczywistymi gospodarzami swego terenu wyraźnie tendencji wzrostowej. i wciągnąć do współdziałania całą gromadę. Na wymienione osiągnięcia złożył się cały Omówiwszy ogólnie działalność rad narodo zespół czynników. Przede wszystkim jest on rezul wych na naszym terenie, styl i formy ich codziennej tatem zwiększonych wysiłków samych rolników, odpowiedzialnej pracy należałoby z kolei zająć się ich rosnącej wiedzy i umiejętności. Dalej – rezul nieco obszerniej samym przedmiotem tej działal tatem pomocy, jakiej udzielały im Kółka Rolnicze ności. Przypomnieć należy, jak były realizowane oraz pozostałe związki i zrzeszenia o charakterze założenia i kierunki programu wyborczego Frontu rolniczym. Istotny wpływ na podniesienie plonów Jedności Narodu z roku 1961, oparte jak wiadomo miało także lepsze niż w latach poprzednich zaopa o skonkretyzowane wytyczne bieżącego planu pię trzenie brzeskiego rolnictwa w nawozy mineralne, cioletniego, o ekonomiczny rachunek potrzeb, środ w środki ochrony roślin. Dość powiedzieć, że ilość ków i możliwości. nawozów dostarczonych brzeskim rolnikom w mi Przegląd czteroletniego dorobku rad zaczniemy nionym czteroletnim okresie, wzrosła przeciętnie od spraw najważniejszych tzn. od działalności o 100 procent. gospodarczej Powiatowej Rady Narodowej, która Zgodnie z przyjętymi kierunkami rozwoju, wywarła istotny wpływ na dalszy ogólny rozwój zwiększeniu uległa powierzchnia uprawy pszenicy powiatu. Pamiętajmy przy tym, że wykonanie sto z 96.925 do 100.402 ha, rzepaku z 96 do 196 ha, jących przed nią zadań uzależnione było bezpośred tytoniu ze 150 do 377 ha, okopowych pastewnych nio od stojących do jej dyspozycji środków finanso z 1.210 do 1.340, pastewnych motylkowych i strącz wych, od budżetu. kowych z 5.314 do 6.229 ha. Nastąpił równocześnie Dzięki gospodarności PRN, Prezydium i apa ogromny postęp, jeśli chodzi o kontraktację produk ratu wykonawczego Rady, budżet wykazywał z roku cji rolnej, przede wszystkim w grupie roślin prze na rok tendencję zwyżkową. I tak, jeśli w roku 1960 mysłowych, której areał wzrósł prawie dwukrotnie. zamykał się kwotą 89.066 tys zł., to w roku następ W sumie areał wszystkich upraw kontraktowych nym wzrósł do przeszło 96 milionów, w 1962 prze zwiększył się z 772 do 1.377ha, a tonaż grupy kon kroczył 102 miliony, aby w ostatnim roku kadencji sumpcyjnej wyniósł 10.704 tony w porównaniu osiągnąć 132.931 tys. złotych. z 609 ton w roku 1961. Dalszy rozwój produkcji rol Oczywiście równolegle rosły sukcesywnie potrzeby niczej umożliwił większą sprzedaż owoców, a tym społeczne powiatu. Na szczęście rozwijała się także samym podniósł opłacalność tych upraw. inicjatywa i gospodarność mieszkańców, a ich bezpo W odniesieniu do ŚRODKÓW OCHRONY średni udział w wielu poczynaniach gospodarczych, ROŚLIN obszar, na którym przeprowadzono ich czyny społeczne w niemałym stopniu przyczyniły zabiegi, wzrósł z 3.350 ha w roku 1960 do 14.876 się do dorobku minionego czterolecia. ha w roku ubiegłym, a ilość zużytych środków pod niosła się z 20 do ponad 150 ton. Bardzo poważnie Rolnictwo – problem węzłowy zwiększyła się też liczba potrzebnego do ochrony Nieco szerzej chcielibyśmy omówić sprawę ROZ roślin sprzętu z 347 do 1.340 sztuk. Jak już wspo WOJU ROLNICTWA w okresie ostatnich czterech mnieliśmy, istotnym czynnikiem, który umożliwił lat – jest to bowiem problem dla powiatu brzeskiego intensyfikację rolnictwa i wzrost wydajności była węzłowy, a osiągnięcia w podniesieniu produkcji DZIAŁALNOŚĆ KÓŁEK ROLNICZYCH. Oczywi rolnej i zwierzęcej wywierają bezpośredni wpływ ście rola, jaką odegrały one w rozwoju rolnictwa na na zamożność powiatu i jego mieszkańców. wsi brzeskiej była możliwa przede wszystkim dzięki W porównaniu z rokiem 1960 nastąpił u nas temu, że same KÓŁKA rozwinęły się w ostatnich wyraźny wzrost plonów czterech podstawowych latach, okrzepły, że wzrósł ich majątek, wyposaże zbóż o przeszło 4 q z hektara, pomimo szeregu nie i doświadczenie. Świadczy o tym następujące klęsk, jakimi były: susza, nadmierne opady czy porównanie. W roku 1960 było rolników nieco wię powódź. Możemy więc stwierdzić, że udało nam się cej niż 3500. Majątek Kółek wynosił wtedy 42 mln. osiągnąć wskaźnik wydajności zbóż założony w bie zł., a ich obroty roczne 583 mln. zł. Wyposażenie żącym planie 5-letnim. Pewne sukcesy możemy ówczesne to 31 zestawów ciągników. Zyski 270 tys. zanotować także w produkcji innych roślin. Prze zł. Zestawmy te dane z danymi z roku ubiegłego. ciętna zbiorów rzepaku i owsa wzrosła o 1 q (tzn. Okaże się że Kółek było już 103, przy czym zrze wynosi obecnie 16 q z ha), ziarna kukurydzy o 6 q, szały one nieporównanie większą liczbę członków, zielonki kukurydzy o 30 q. Zbieramy również więk bo prawie 6 tysięcy. Zamiast dawnych 31 dyspo sze plony ziemniaków o 50 q więcej niż przed czte nowały one już 192 zestawami ciągników, ponad rema laty, buraków cukrowych o 74 q więcej. Dane 200 agregatami omłotowymi i szeregiem innego, te przekonują bezspornie, że ogólny poziom gospo drobniejszego sprzętu. Majątek Kółek wzrósł do

140 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 około 34 milionów złotych, a obroty przekroczyły zelektryfikowano 1863 gospodarstwa wiejskie. 43 miliony. Lepsza gospodarka spowodowała rów Trzeba tu dodać, że w ostatnich latach przeprowa nież zwiększenie zysków Kółek, który przekroczył dzona została, przy pomocy środków własnych lud 105 mln zł. Wydaje się, że powyższe porównania nie ności, elektryfikacja wsi Jurków i Tworkowa. W 9- wymagają żadnego komentarza, a równocześnie że ciu miejscowościach powstały agronomówki. Poza są one najlepszym argumentem, przemawiającym tym, nakładem blisko 2 milionów złotych, wybu za tą formą chłopskiej samorządności. dowano 2 lecznice weterynaryjne: w Borzęcinie Zatrzymajmy się teraz nad sprawą HODOWLI. i w Czchowie. Punkt weterynaryjny uruchomiono Tu rezultaty są również pozytywne. Pogłowie bydła również w Porąbce Iwkowskiej. Możemy więc z za wynosi obecnie 43 tys. sztuk. Poprawił się stan dowoleniem stwierdzić, że w tej, tak ważnej dzie trzody chlewnej – osiągając 39.470 sztuk. Zmniej dzinie, jak rozwój rolnictwa, program FJN został szył się natomiast stan pogłowia owiec (z 8,5 do 2,2 wykonany z poważną nadwyżką. tys. sztuk), co było głównie rezultatem pogorszenia Zrealizowany został również program budowy się jakości pasz, a następnie nadmiaru opadów dróg i mostów oraz ich konserwacji. W omawia i wylewów, a także inwazją groźnego pasożyta – nym okresie wybudowano 9 mostów stałych oraz motylicy wątrobowej. Ona to właśnie spowodowała 3 mosty jednotonowe na dźwigarach stalowych. największe straty w pogłowiu. Zmniejszyła się Jednocześnie przeprowadzono remont kapitalny także ilość koni o ponad 300 sztuk, w tym jednak 12 mostów. Na budowę, przebudowę i konserwację przypadku trzeba to uznać za zjawisko normalne, dróg i mostów w powiecie wydano w sumie ponad uzasadnione postępującą w powiecie mechaniza 50 milionów złotych. Także i tutaj trzeba podkre cją prac w rolnictwie. W hodowli ilość jest sprawą ślić, że co najmniej połowę prac na drogach, wyko ważną, ale nie mniej ważną jest także sprawa jako nano przy bezpośredniej pomocy ludności, a war ści. Tu trzeba powiedzieć, że dzięki akcji odgruź tość prac wykonanych w czynie społecznym, wyraża liczania stada i wprowadzeniu na szeroką skalę się kwotą ponad 24 miliony złotych. sztucznej inseminacji bydła (powiat brzeski zdobył pod tym względem drugie miejsce w województwie) Nasz przemysł znacznie poprawiła się jakość użytkowa i rasowa Na terenie powiatu brzeskiego pracuje 10 większych bydła. To z kolei wpłynęło na wzrost mleczności zakładów produkcyjnych, spośród których naj krów, czego dowodem może być liczba 14 milionów większym są Zakłady Piwowarskie Okocim, jeden litrów skupionego mleka i wspomniany wyżej roz z czołowych obiektów tego typu w kraju. Poważne, wój przetwórstwa. bo osiągające 34 miliony zł. nakłady inwestycyjne, Trudno tu omówić wszystkie zagadnienia ilu pozwoliły na dalsze zwiększenie mocy produkcyj strujące rozwój brzeskiego rolnictwa. Toteż z ko nej tych zakładów, w efekcie czego Okocim przy nieczności ograniczymy się jeszcze do kilku danych niósł dodatkową produkcję wartości 108 milionów i wspomnimy krótko, że w omawianym okresie roz złotych. Równocześnie zwiększył się także eksport winęła się też znacznie hodowla zwierząt futerko piwa i słodu, osiągając pułap nieznany dotąd w hi wych (co nie pozostało bez wpływu na rentowność storii zakładów. Fakt ten chyba najlepiej świadczy najmniejszych gospodarstw) oraz hodowla drobiu, o jakości okocimskich produktów, a więc o wysił o tyle cenniejsza że na terenie powiatu wprowadzono kach i umiejętnościach załogi, wartościowe rasy. Ilość drobiu hodowanego w po Wzrastająca podaż mleka i rosnące zapotrzebo wiecie ocenia się dziś na przeszło 410 tysięcy sztuk. wanie na PRZETWORY MLECZNE, spowodowały Jeszcze kilka słów na temat INWESTYCJI konieczność wybudowania nowego zakładu mle W ROLNICTWIE – tego czynnika, który w podnie czarskiego w Szczurowej, a także zwiększenie zdol sieniu poziomu gospodarki rolnej w powiecie ode ności przerobowych pozostałych zakładów tj. w Ty grał przecież bardzo istotną rolę. Jak pamiętamy, mowej, Dołach, Zakliczynie i Przybysławicach. program wyborczy z 1961 roku przewidywał kon W rezultacie wartość produkcji zakładów mleczar tynuację robót melioracyjnych, zakładając równo skich powiększyła się o 31,2 miliona złotych. cześnie, że wartość ich wyniesie 4.706.000 złotych. Rozwijał się również PRZEMYSŁ MATERIA W rzeczywistości faktyczne nakłady na ten cel ŁÓW BUDOWLANYCH. Ilustracją tego rozwoju wyniosły w czteroleciu ponad 74 miliony złotych, może być fakt, że działalność wytwórczą prowadziło dzięki czemu pracami melioracyjnymi, dreno przeciętnie 87 zespołów produkcji cegły, które w su waniem, zagospodarowaniem nieużytków objęto mie wyprodukowały na potrzeby wsi 17 milionów ponad 4 tysiące hektarów, a regulacją potoków sztuk, czyli o połowę więcej niż w latach 1957-1960. około 45 kilometrów. Są to liczby wielokrotnie wyż Władze powiatowe w miarę możliwości dokła sze niż w roku 1960. dały starań również w kierunku zwiększenia ROZ Jeżeli chodzi o elektryfikację, objęto nią – kosz WOJU RZEMIOSŁA. Miarą tych starań może być tem 156 mln. złotych – 14 miejscowości. W sumie porównanie liczby warsztatów rzemieślniczych –

141 Jan Burlikowski w roku 1960 w powiecie znajdowało się 320 warsz Jeżeli dla przykładu w roku 1960 – 40% udzielonego tatów, a w roku ubiegłym działało już 461. przez ORS kredytu przeznaczona była na zakupy Na uznanie zasłużyła PRN za swą troskę o rozbu odzieży, to w roku ubiegłym na odzież klienci prze dowę sieci punktów usługowych, których niedostatek znaczyli 10%, dalszych 30% na meble, natomiast dawał się niejednokrotnie odczuwać. Dość powie 60% na zakupy takich artykułów jak: telewizory, dzieć, że z 22 w roku 1960 liczba ich wzrosła do końca motocykle, radia, pralki itp. Liczby te, to również 1964 roku do 252. Fakt ten nie wymaga komentarzy. świadectwo podnoszenia się standardu życiowego. Kolejnym efektem polityki gospodarczej władz Problemem, ciągle nie rozwiązanym, pozostaje powiatowych stało się osiągnięcie założonego wskaź natomiast zaopatrzenie mieszkańców w materiały nika zatrudnienia. Dziś w różnych działach gospo budowlane, szczególnie w cement, żelazo i drewno. darki terenowej powiatu znajduje zatrudnienie I to mimo to, że ich ilość kierowana do sprzedaży ponad 7500 osób. Równocześnie w wyniku starań była średnio o 15 do 20% większa niż w okresie przedsięwziętych przez władze powiatowe rozpoczęto poprzedniej kadencji. Dysproporcja między podażą, budowę dużego obiektu przemysłowego – Fabryki a zaopatrzeniem jest w głównej mierze rezultatem Opakowań Blaszanych w Brzesku. Uruchomienie nieustannie rosnącego tempa budownictwa. jej stworzy nową, dodatkową liczbę wolnych miejsc Na koniec, jeszcze parę uwag na temat INWE pracy, co w okresie nadchodzącego wyżu demogra STYCJI HANDLOWYCH. W tej dziedzinie założe ficznego ma bardzo istotne znaczenie. nia Programu Wyborczego FJN nie tylko zostały Nie udało się natomiast zrealizować projektu wykonane, ale nawet zrealizowano je z nadwyżką. budowy przetwórni mięsa PSS w Brzesku, ze Wszędzie tam, gdzie potrzeby mieszkańców były uza względu na bliskość podobnych zakładów w Tarno sadnione, organizowano nowe obiekty handlowe. wie. Opóźnieniu uległo też oddanie do użytku prze Powstały dwa wiejskie domy towarowe w Paleśnicy twórni owocowo – warzywniczej. Powodem tego i Porąbce Iwkowskiej, oraz 14 sklepów między była zmiana profilu produkcyjnego przetwórni, co innymi: w Gnojniku, Borzęcinie, Zabawie, Dębnie, spowodowało konieczność zmiany dokumentacji, Czchowie, Szczepanowie i innych miejscowościach. a w efekcie i wspomniane spóźnienie. W Brzesku otwarto składnicę maszyn rolniczych i sklep wzorcowy Rolnik. W Zaborowie, Paleśnicy Co i gdzie kupujemy i Porąbce Iwkowskiej – bary, w Wojniczu masar W dziedzinie handlu realizacja programu wybor nię, nie licząc szeregu takich placówek, jak nowe czego przyniosła interesujące wyniki. Obecnie na kioski RUCH, punkty skupu czy place składowe. terenie powiatu istnieją 324 sklepy różnych branż, podczas gdy w roku 1960 było ich tylko 257. Roz Gospodarka komunalna i mieszkaniowa szerzeniu uległa także sieć placówek drobnodeta Przypomnijmy, że Program Wyborczy z roku 1961 licznych, których w roku 1960 było 58, a dziś jest przewidywał wybudowanie 494 izb mieszkalnych ich 118. Równocześnie 80% sklepów zostało prze z budownictwa rad narodowych oraz budownictwa budowanych i zmodernizowanych, co ich klienci zakładowego. Zdawaliśmy sobie sprawę, że ilość ta powitali ze zrozumiałym zadowoleniem. Niepo była stosunkowo niewielka w zestawieniu z bardzo równanie poprawiło się zaopatrzenie placówek szybko rosnącymi potrzebami, nie chcieliśmy jed handlowych w maszyny i urządzenia rolnicze oraz nak, aby nasz program był programem obietnic, środki ochrony roślin. To samo należy powiedzieć których nie dałoby się zrealizować. Miał to być i był o zaopatrzeniu ludności powiatu w artykuły kon program uwzględniający nie tylko potrzeby, ale sumpcyjne i przemysłowe. Dowodem tego, mówią przede wszystkim nasze realne możliwości i posia cym równocześnie o podniesieniu się STOPY dane przez nas środki. ŻYCIOWEJ LUDNOŚCI Ziemi Brzeskiej, są dane Równocześnie jednak, zdając sobie sprawę z ist dotyczące obrotu towarowego w przeliczeniu na niejących trudności, władze powiatowe, w tej tak 1 mieszkańca. W roku 1960 wynosił on 3.490 zł. ważnej dziedzinie, starały się bezpośrednio i po natomiast w roku 1964 podniósł się do 5.040 zł. średnio, aby założenia Programu, jeśli to tylko Poważnym udogodnieniem dla ludności, szcze będzie możliwe, w praktyce przekroczyć. Dzięki gólnie w zakresie możliwości nabywania atrakcyj temu dziś, dokonując podsumowania minionego nych, ale droższych towarów przemysłowych, stało czteroletniego okresu, możemy z zadowoleniem się rozszerzenie systemu sprzedaży ratalnej. Z kredy i satysfakcją stwierdzić, że: tów ORS korzystają bardzo chętnie mieszkańcy wsi, zamiast planowanych 494 izb oddano do a o popularności tego typu zakupu świadczy fakt, że użytku: w omawianym okresie liczba udzielonego klientom – ze środków rad narodowych 521 izb kredytu wzrosła niemal 10-krotnie. Przy tej okazji – z budownictwa zakładowego 106 izb warto zwrócić uwagę na bardzo wymowne zmiany, Poza tym w rezultacie rozwoju budownictwa jakie zaszły od roku 1960 w strukturze zakupów. spółdzielczego, które w latach następnych będzie

142 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 uzyskiwało coraz większe znaczenie, wybudowano Jeżeli chodzi o roboty kanalizacyjne, przypo 17 budynków posiadających w sumie 55 izb. Z bu mnijmy, że w latach 1962 – 1965 wybudowana downictwa indywidualnego, kredytowanego uzy została kosztem 26 milionów złotych oczyszczalnia skano 217 budynków posiadających łącznie 795 ścieków, z której korzystać będzie Browar Okocim izb. Budownictwo indywidualnego niekredytowane i mieszkańcy Brzeska. Opóźnieniu uległa natomiast zostało powiększone o 646 domów czyli 1.658 izb sprawa budowy wodociągu dla Brzeska i miejsco mieszkalnych. Spróbujmy te liczby zsumować. Pro wości leżących wzdłuż trasy Brzesko – Łukanowice. gram Wyborczy z 1961 roku przewidywał zwięk Co było tego przyczyną? Opóźnienie wynikło przy szenie liczby mieszkań o 2.147 nowych izb, a jego wykonaniu projektu budowy wspólnej magistrali realizacja przyniosła 3.135 izby, czyli 1173 miesz wodociągowej dla Brzeska i Krakowa. Równocze kania, dla uzyskania których wybudowano 890 śnie z budową wodociągów w Brzesku prowadzone budynków mieszkalnych. byłyby w przyszłości prace kanalizacyjne. I już tylko na marginesie spróbujmy zestawić Skoro mowa o Brzesku, dodajmy że w związku kredyty przyznane na budownictwo: z opracowaniem przestrzennego planu rozbudowy – 20 mln zł. z funduszu rad narodowych miasta, planu który został ostatecznie zatwierdzony – 10 mln zł. w postaci kredytów na budownic przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej two indywidualne w grudniu ubiegłego roku, władze miejscowe nie – 11 mln zł. w postaci kredytów na budownic mogły przeprowadzić zmian w lokalizacji stacji two spółdzielcze autobusowej i targowicy. Prace te zostaną podjęte – 18 mln zł. z funduszów zakładowych w roku przyszłym, zgodnie z założeniami nowego W tym samym czasie, kosztem 67.570 tys. planu perspektywicznego rozwoju Brzeska. Pomi złotych przeprowadzono remonty 92 budynków jamy tu korzystne zmiany, jakie zaszły w estetyce mieszkalnych. W sumie kredyty na kapitalne i wyglądzie, a także stanie higienicznym Brzeska remonty obejmujace gospodarkę mieszkaniową w rezultacie działalności gospodarki komunalnej, i komunalną przekroczyły 11,6 mln zł. (z tego ponieważ omówiliśmy je już wcześniej, podob 5.272 tys. zł. przeznaczono na remont urządzeń nie jak zmiany w wyglądzie zewnętrznym szeregu komunalnych). innych miejscowości. Nie możemy natomiast pomi Oczywiście, nawet i ten wzrost ilości mieszkań, nąć faktu, że znaczna część tych zmian to właśnie nie potrafi zaspokoić społecznych potrzeb, rosną rezultat ostatniej kadencji. W tym czasie uczyniono cych w tempie znacznie szybszym, niż możliwości również bardzo poważny krok naprzód, jeśli chodzi ich zaspakajania. Jest to zresztą problem ogólno o zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpożarowego. krajowy, który z chwilą wejścia w dorosłe życie Spośród innych inwestycji, które zmieniły nie tylko w najbliższej pięciolatce półtora miliona młodych zewnętrzny wygląd poszczególnych miejscowości, ludzi w wieku produkcyjnym, mógłby nawet ulec ale ułatwiają ludziom ich codzienne życie, warto by zaostrzeniu, gdyby nie poszukiwanie nowych, jeszcze choćby w największym skrócie wspomnieć dodatkowych rozwiązań. Mówił o nich między o zagospodarowaniu ośrodka turystyczno – wypo innymi na ostatnim III Plenum KC PZPR Włady czynkowego w Czchowie (koszt 2.550 tys. zł.) i o wy sław Gomułka. Odrębny rozdział referatu Biura budowaniu w tej miejscowości przystanku PKS, co Politycznego na III Plenum omawia zadania rad jak pamiętamy było postulatem wyborców. W re narodowych w dziedzinie budownictwa mieszka alizacji znajduje się także inny wniosek ludności, niowego i gospodarki komunalnej. Proponowane, dotyczący urządzenia kąpieliska i plaży. Rozbu a adresowane bezpośrednio do zainteresowanych dowa tego pięknego ośrodka niewątpliwie przyczyni tj. do mieszkańców, rozwiązania, warte są, by się się do dalszego ożywienia ruchu turystycznego. z nimi szczegółowo zapoznać. Także i w przyszłej W ramach realizacji wniosków, założono w Ja pięciolatce nasza Powiatowa Rada Narodowa downikach oświetlenie uliczne. Szkoda, że z powodu poświęci im na pewno wyjątkową uwagę. braku dokumentacji nie udało się rozpocząć budowy Na koniec parę słów o sprawie gazyfikacji, lokalnego wodociągu w Czchowie, na który to cel pracach kanalizacyjnych i wodzie. Otóż w okresie Prezydium PRN dwukrotnie zabezpieczało fundusze kadencji obecnej rady ukończona została budowa w postaci dotacji na popieranie czynów społecznych. zewnętrznej sieci gazyfikacyjnej Brzeska. Zakoń Również brak zainteresowania ludności Zaborowa czono też zgodnie z planem gazyfikację wsi Łysa sprawą budowy łaźni spowodował, że projekt ten Góra. Rozpoczęto pracę związaną z gazyfikacją nie znalazł odbicia w planach inwestycyjnych PRN. Jadownik oraz przygotowano dokumentację do gazyfikacji wsi Mokrzyska. Na opóźnienie gazyfi Zdrowie i opieka społeczna kacji Wojnicza, a mówiąc ściślej związanych z nią Lata 1961-1964 przyniosły i w tej dziedzinie prac przygotowawczych, wpłynął brak kompletnej widoczne rezultaty, których nie można zmierzyć li dokumentacji techniczno-wykonawczej. tylko wysokością nakładów inwestycyjnych czy ilo

143 Jan Burlikowski

ścią nowych obiektów, ponieważ poprawa opieki czterech lat przyjęto i przebadano ponad 437 tysięcy lekarskiej zależy także od takich czynników, jak pacjentów. zwiększenie kadry służby zdrowia – lekarzy i per Znacznemu usprawnieniu uległa również praca sonelu pomocniczego i od poszerzenia zasięgu jej tak ważnej instytucji, jaką jest Pogotowie Ratun działalności. Nie znaczy to jednak, by inwestycje kowe, które wykonało ponad 10 tysięcy wyjazdów w tej dziedzinie były czymś drugorzędnym. Wprost (ta cyfra mówi za siebie). przeciwnie. Stwierdziwszy, że liczba personelu lekar W zakresie opieki społecznej udziela się stałych skiego wzrosła z 25 osób w roku 1960 do 45 w roku zasiłków 250 osobom, znajdującym się w trud ubiegłym, że odpowiednio wzrosła liczba lekarzy den nych warunkach materialnych. Nie wspominamy tystów z 10 do 18 i pielęgniarek z 40 do 70, zajmijmy już o tych wszystkich, którzy otrzymali: protezy, się oceną realizacji planu inwestycji służby zdrowia. wózki motorowe, aparaty słuchowe itp., i w ten Do planu inwestycyjnego włączono trzy ośrodki sposób umożliwiono im przystosowanie się do zdrowia, a to w: Iwkowej, Czchowie i Zakliczynie. życia. Sumując, można powiedzieć, iż z wyjątkiem Wykonana do roku 1960 w czynie społecznym kosz budowy szpitala powiatowego w Brzesku, termin tem 11 milionów złotych budowa tych obiektów budowy którego został decyzją władz centralnych, została zakończona. Zostały też wyposażone w no w wyniku obiektywnych trudności, przesunięty woczesny sprzęt medyczny i niezbędne urządzenia na okres późniejszy, wszystkie postulaty zgłoszone o łącznej wartości 103 miliony złotych. Zgodnie w trakcie kampanii wyborczej, odnoszące się do z założeniami Programu Wyborczego, rozpoczęto zagadnień opieki lekarskiej, zostały zrealizowane. też budowę ośrodka zdrowia w Wojniczu. Będzie ona w całości sfinansowana z funduszów SFDS. Oświata i kultura Nie rozpoczęto natomiast budowy ośrodka w Bo Większość budynków szkolnych, w których uczy rzęcinie, a to głównie z tego powodu, że dotychcza się nasza młodzież to obiekty nowe, zbudowane po sowe roboty inwestycyjne koncentrowały się w tej wojnie, bądź też rozbudowane. W okresie minio miejscowości na budowie domu kultury. Z drugiej nych czterech lat uzyskaliśmy 72 nowe izby szkolne. znowu strony – środki finansowe na popieranie Program Frontu Jedności Narodu przewidywał czynów społecznych, pozostające w dyspozycji PRN, wybudowanie 14 nowych szkół. Program ten został nie pozwalały na finansowanie obiektów, których wykonany. Nowe szkoły powstały w: Charzewicach, koszt sięgał kilku milionów złotych. Dodajmy, Dębnie, Szczepanowie, Słonej, Wielkiej Wsi, Wojako że dokumentacja tego obiektu, wzbudzała szereg wej, Zakliczynie, Żerkowie i Przybysławicach. Nową zastrzeżeń. Z innych obiektów, udostępnionych lud salę gimnastyczną otrzymało Brzesko. Tam też, oraz ności powiatu w okresie ostatniej kadencji wymie w Łysej Górze buduje się kolejne obiekty szkolne. nić należy: Przychodnię Higieny Pracy i Poradnię W ślad za rozwojem sieci szkół i wzrostem liczby Sportową w Brzesku, Poradnię Reumatologiczną uczniów powiększyła się kadra nauczycielska. Dziś przy Browarze Okocim, gabinet dentystyczny w Pa liczy ona 560 osób. Podkreślając sprawną realiza leśnicy i dwa gabinety przy szkołach w Czchowie cję założeń Programu, trzeba z całym uznaniem i Jadownikach. Służba zdrowia w Brzesku otrzy podkreślić ogromne zainteresowanie i serdeczne mała poza tym szereg cennych urządzeń i apara zrozumienie wagi problemu ze strony samego społe tów medycznych, że wymienimy tylko: roentgen, czeństwa, które dokumentowało je w najpiękniejszy aparat elektrokardiograficzny, tak niezbędne przy sposób – własnym wkładem pracy, bezinteresowną przeprowadzaniu badań specjalistycznych. Warto pomocą. Tak np. dzięki społecznej postawie ludno również przypomnieć, że do szeregu miejscowości ści zabezpieczone zostały środki na budowę dwóch położonych w większej odległości od rejonowych szkół Tysiąclecia – w Dębnie i w Łysej Górze oraz ośrodków (np.. Zabawy i Strzelec Wielkich), skie środki na materiały i robociznę przy budowie szkół rowane zostały ruchome ambulanse dentystyczne, w Iwkowej-Nagorzu, Przybysławicach, Tymowej oraz że w kolejnej miejscowości powiatu, w Zaboro i w szeregu innych miejscowości. wie, powstała nowa Spółdzielnia Zdrowia. Wspólna troska, wspólne wysiłki władzy ludo Żadna, nawet najdokładniejsza statystyka nie wej i społeczeństwa przyniosły piękne wyniki: nasze potrafi ocenić i podsumować całości wysiłków, dzieci mają coraz to lepsze warunki nauki, dobrze zmierzających do poprawienia opieki lekarskiej wyposażone gabinety i pracownie, sale gimna nad ludnością i podniesienia stanu jej zdrowia. styczne, boiska, działki doświadczalne, przestronne Tym niemniej, warto chyba dla ilustracji powie i jasne sale. Niezależnie od wymienionych szkół dzieć, że np. z 3.123 do 3.447 osób zwiększyła się została jeszcze zorganizowana szkoła specjalna w omawianym okresie liczba osób korzystających w Złotej dla dzieci opóźnionych w rozwoju.. z leczenia szpitalnego, że ilość porodów odbiera Rozwinęło się także szkolnictwo zawodowe. nych przez lekarzy zwiększyła się w porównaniu W Wojniczu powstało Technikum Rolnicze, w Za z 1960 r. niemal o 40%, że wreszcie w okresie tych kliczynie Szkoła Mechanizacji Rolnictwa, w Szczu

144 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 rowej dwuzimowa szkoła rolnicza – nie licząc 14 Z projekcji filmów w kinach może równocześnie Szkół Przysposobienia Rolniczego. Dla naszego korzystać 1555 osób. Zasoby biblioteczne wzbogaciły powiatu, w którym rozwój rolnictwa stanowi się od roku 1961 o ponad 18 tysięcy tomów i bardzo główny kierunek gospodarczy, ten akcent położony bliski jest dzień kiedy w bibliotekach powiatu brze na oświatę i wiedzę rolniczą to kapitał, który już skiego pojawi się stutysięczna ksiązka. w najbliższych latach powinien się stokrotnie wró Rozwija się w powiecie KULTURA FIZYCZNA cić, procentując zwyżką plonów. Nie zapomniano I SPORT. Wyrazem tego jest między innymi wzrost również o tych mieszkańcach powiatu, którzy z róż liczby klubów i kół sportowych – jest ich o 24 więcej nych powodów nie mogli zdobyć pełnego 7- klaso niż w roku 1960, oraz liczniejszy w nich jest udział wego wykształcenia. Zorganizowano dla nich około młodzieży. Mówi o tym choćby dwukrotnie większa 90 kursów, które ukończyło 1150 osób czynnych liczba członków zrzeszonych w tych kołach i klu zawodowo. Kilkuset ludziom umożliwiono także bach. Równocześnie zwiększyła się też ilość urzą przez organizowanie różnych form szkolenia, pod dzeń i sprzętu w posiadaniu kół sportowych. Tak niesienie kwalifikacji zawodowych. np. od 1960 roku przybyło brzeskim sportowcom 9 Dla naszych najmłodszych zorganizowano 5 nowych sal gimnastycznych oraz 14 boisk. W bu nowych przedszkoli. W sumie opieką przedszkolną dowie znajduje się poza tym nowoczesny basen objęto 1470 dzieci. Poszerzono także opiekę nad kąpielowy w Brzesku, nie licząc szeregu dalszych najmłodszymi, tworząc trzy tzw. ogniska przed obiektów i urządzeń służących rozwojowi kultury szkolne, do których uczęszcza 70 dzieci. Poza tym fizycznej, między innymi w Łysej Górze, Borzęcinie powstały ogniska prac pozalekcyjnych w czterech Górnym, Wielkiej Wsi, Czchowie itd. miejscowościach oraz cztery świetlice z dożywia Podkreślić należy fakt, że wszystkie zadania niem przy szkołach. ujęte w programie wyborczym z zakresu rozwoju Równolegle do rozwoju oświaty, która przecież oświaty i kultury zostały w pełni wykonane. Zreali nie ogranicza się wyłącznie do programowej nauki zowano poza tym szereg innych postulatów wybor w szkole, ale obejmuje także różnorodne formy, ców, między innymi dotyczących pomieszczeń dla pogłębiające ogólną kulturę dzieci i młodzieży i wy świetlic w Łoniowej, Porębie Spytkowskiej i Bie chodzące naprzeciw ich potrzebom poznawczym (jak siadkach oraz wyposażenie świetlicy w Zdrochcu. np. kółka zainteresowań, praca bibliotek szkolnych, Tak w dużym skrócić przedstawia się realizacja szkolne zespoły artystyczne) rozwija się i pogłębia Programu Wyborczego Frontu Jedności Narodu w powiecie ŻYCIE KULTURALNE. Ważnym jego zaakceptowanego przez społeczeństwo powiatu elementem są BIBLIOTEKI (mamy ich obecnie 34) brzeskiego w roku 1961 i wspólnie z radami naro i ŚWIETLICE (36). Niezależnie od nich powstają dowymi wprowadzonego w życie na przestrzeni coraz to nowe placówki, ośrodki, zespoły kształcące ostatnich czterech lat. i rozwijające zamiłowania kulturalne i artystyczne. Tu można by wymienić liczne nowopowstałe kluby Nasz program książki i prasy Ruch, klubokawiarnie, które uczą, Podstawą Powiatowego Programu Wyborczego kształcą i bawią, gdzie można wysłuchać ciekawego Frontu Jedności Narodu na lata najbliższe są odczytu, podyskutować o książce czy filmie, obejrzeć generalne założenia i kierunki rozwoju gospodar program telewizyjny, pogłębiać swe osobiste zain czego, społecznego i kulturalnego zawarte w na teresowania i hobby. Baza tej działalności usta stępnym planie 5 letnim na lata 1966 – 1970. Nowa wicznie się poszerza. Dość powiedzieć, że w okresie pięciolatka ma być, jak ją określono w dyskusji na czterech lat na terenie powiatu brzeskiego powstało IV Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotni 75 nowych placówek kulturalno-oświatowych, przy czej – „pięciolatką jakości”, a zarazem pięciolatką czym 48 z nich posiada odbiorniki telewizyjne,56 przemysłu chemicznego, elektromaszynowego i pię radiowe,52 instrumenty muzyczne, a kilka – nawet ciolatką szybkiego postępu w rolnictwie. aparaty filmowe i magnetofony. Założenia programu, zarówno ogólnokrajo W okresie od 1961 roku rozpoczęto budowę wego, wojewódzkiego jak i powiatowego wynikają, siedmiu dalszych obiektów kulturalnych: domów jak mówił na III Plenum KC Władysław Gomułka ludowych w Borzęcinie, Strzelcach Małych i Nie – „...z trzeźwego rachunku naszych środków, dzieliskach, w Jadownikach, domu gromadzkiego potrzeb i możliwości, z przewidywanego układu w Iwkowej, sali teatralnej w Szczurowej oraz świe stosunków ekonomicznych i demograficznych …” tlicy w Złotej. Równocześnie trwa budowa dalszych – To stwierdzenie mówi równocześnie o realności obiektów, których oddani do użytku ludności prze przewidywanych w programie zamierzeń. widuje się jeszcze w tym roku. Trzeba dodać, że W centrum zainteresowania platformy wybor obiekty te budowane są w czynie społecznym, a po czej stoją ZAGADNIENIA GOSPODARCZE. Od parcie państwa wyraża się dotacją w wysokości naszych poczynań bowiem w tej dziedzinie, od 107 milionów złotych. naszych wysiłków, jakości pracy i poziomu wydaj

145 Jan Burlikowski ności, zależą bezpośrednio główne zadania: dal Poważne zadania czekają nasze rolnictwo, jeśli sze podnoszenie stopy życiowej ludności, dalszy chodzi o produkcję czterech podstawowych zbóż, postęp w zakresie spraw bytowych, socjalnych, które w 1970 roku powinny dawać średnio plony kulturalnych. Nie są to wartości, które może nam w wysokości 21 q z hektara. Planowany wzrost ktoś podarować – poprawa warunków życia zależy wydajności ziemniaków zakłada osiągnięcie 190 przede wszystkim od nas samych. Dlatego wła q z ha, a w burakach cukrowych – 400 q. Natu śnie program wyborczy traktujemy nie jako zbiór ralnie pociągnie to za sobą konieczność niemal obietnic, ale jako zespół poważnych zadań, których trzykrotnego zwiększenia zużycia nawozów oraz wykonanie zależy od całego społeczeństwa. dalszy rozwój agrokultury i ogólnej wiedzy. Na Plan pięcioletni przewiduje, że do roku 1970 war ten cel przeznacza się w latach 1966 – 1970 kwotę tość produkcji globalnej socjalistycznego przemysłu 130 milionów złotych, tzn. o 40 milionów złotych powinna wzrosnąć o 45 – 47%, przy czym największe więcej niż w bieżącej pięciolatce. Zakłada się, że do tempo wzrostu osiągną: przemysł chemiczny, maszy końca 1970 roku Kółka Rolnicze w powiecie brze nowy, energetyka i hutnictwo metali nieżelaznych. skim będą dysponowały 480 ciągnikami z odpo W przemyśle chemicznym zasadniczy nacisk będzie wiednimi zestawami maszyn. położony na zwiększenie o 250% produkcji nawozów Szczególna uwaga zostanie także zwrócona na mineralnych oraz artykułów, które mają wpływ na rozszerzenie uprawy roślin przemysłowych i ja rozszerzenie działalności przemysłu lekkiego, pracu rzyn. Bliskość dużych ośrodków przemysłowych jącego bezpośrednio na potrzeby ludności. – jak choćby Tarnowa – jest tu gwarancją, że rynek Najważniejszym zadaniem nowej pięciolatki zbytu nie zawiedzie, a przeciwnie, jego chłonność w dziedzinie rolnictwa jest podniesienie jego pro będzie nieustannie rosła. dukcji o 14 – 15%. Wymagać to będzie wydatnego Nowy plan pięcioletni zakłada również poprawę zwiększenia dostaw środków produkcji (maszyn zaopatrzenia wsi w materiały budowlane, a specjal i urządzeń oraz wysokowydajnych narzędzi rolni nie w tak potrzebny cement (wzrost o 33%). Znacz czych) i wielkich nakładów inwestycyjnych, które nej poprawie ulec winno zaopatrzenie wsi w rury przyczynią się do modernizacji rolnictwa, inten ocynkowane do wewnętrznych instalacji wodo syfikacji produkcji rolnej i lepszego wykorzystania ciągowych, a to w związku z planowaną budową tkwiących w niej jeszcze rezerw. Doniosłym czynni wodociągów wiejskich. kiem będzie tu dalszy postęp mechanizacji na bazie Znaczne fundusze przewiduje się na rozbudowę kółek rolniczych jak również rozbudowa zaplecza technicznego zaplecza, a więc garaży, szop, magazy usługowego pracującego dla potrzeb wsi. nów paliw, studni i wodociągów. Wydatki na ten cel PROGRAM WYBORCZY POWIATU BRZE będą realizowane z puli FUNDUSZU ROZWOJU SKIEGO nie jest programem wyizolowanym ROLNICTWA. Z przewidywanych 56 milionów zło – przeciwnie, stanowi on część ogólnego programu tych, około 12 milionów zostanie przeznaczone na rozwoju kraju, który musi, uwzględniając różne sfinansowanie filii POM, pozostałe 80% przeznacza potrzeby i możliwości, kojarzyć umiejętnie interesy się na mechanizację i budowę zaplecza. ogólnopaństwowe z interesami lokalnymi. W pro PLAN MELIORACJI przewiduje w pierwszym gramie naszym główna uwaga skoncentrowana rzędzie prace związane z drenowaniem (tu zakłada będzie nadal na sprawach i zadaniach związanych się wzrost o 31%) oraz ze zwiększeniem bezpieczeń z rozwojem rolnictwa. Podstawowym kierunkiem stwa przeciwpowodziowego. Wybudowanie kilku będzie nadal HODOWLA bydła, w pierwszym podstawowych obiektów takich jak: węzeł Uszwica rzędzie mlecznego oraz hodowla trzody chlew – Uszewka, Borowa Struga – Wróblówka, oraz pro nej. Przewiduje się, że do końca nowej pięciolatki wadzenie robót przy obwałowaniu Dunajca w re stan pogłowia bydła powinien wzrosnąć do 47,4 jonie doliny zakliczyńskiej powinno zabezpieczyć tysięcy sztuk, przy czym skup mleka ma osiągnąć około 6 tys. hektarów przed zalewem. W ślad za 12 milionów litrów rocznie. Stan pogłowia trzody planowaną regulacją stosunków wodnych zakłada chlewnej natomiast winien powiększyć się do 40,5 się zagospodarowanie użytków zielonych na obsza tysięcy sztuk. Oczywiście w związku z tym będzie rze tysiąca hektarów. rzeczą konieczną zwrócenie jeszcze większej uwagi ELEKTRYFIKACJA obejmuje dalszych 9 wsi. niż dotąd, na jakość pogłowia, na możliwości peł Wybudowana zostanie także lecznica weteryna niejszego wykorzystania asortymentu pasz np. ryjna oraz 9 agronomówek. kiszonek. Jeśli chodzi o hodowlę trzody chlewnej, Gdybyśmy spróbowali zsumować NAKŁADY najważniejszym w tej dziedzinie zadaniem będzie NASZEGO PLANU TERENOWEGO przezna poprawa jakości produkcji bekonów m.in. przez czone na inwestycje rolne, okazałoby się że w su racjonalne żywienie. Poza tym zakłada się również mie wyniosą one 145 milionów złotych, a łącznie ze dalszy rozwój hodowli owiec, drobiu i zwierząt środkami Funduszu Rozwoju Rolnictwa przekro futerkowych. czą nawet 200 milionów złotych.

146 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

PROGRAM ROZWOJU PRZEMYSŁU przewi Można naturalnie dyskutować i spierać się czy duje: w dziedzinie produkcji towarowej lata 1966 to dużo, czy mało. Zdajemy sobie sprawę, że mimo – 1970 przyniosą dalszy wyraźny postęp. Przemysł znacznych wysiłków państwa, budownictwo miesz terenowy, którego moc wytwórcza jak wiemy poważ kaniowe długo jeszcze będzie problemem, między nie się zwiększyła w ostatnich latach, zwiększy swą innymi i dlatego, że nowa pięciolatka zakłada także produkcję o 45%. Jeśli chodzi o zakłady należące do wzrost przyrostu naturalnego, a dzisiejsza młodzież planu centralnego – wzrost ten będzie jeszcze większy za kilka lat będzie zakładać własne rodziny. Tym – bo dwukrotny w porównaniu z poziomem br. niemniej przyrost nowych izb pozwoli zmniejszyć ZATRUDNIENIE W PRZEMYŚLE MIEJ – przynajmniej w mieście – wskaźnik zagęszczenia SCOWYM powinno wzrosnąć o około 2000 miejsc na 1 izbę. Mówiąc o gospodarce mieszkaniowej, pracy. Nastąpi to przede wszystkim przez oddanie dodajmy jeszcze, że w latach następnych zwiększą się do użytku w roku 1968 Fabryki Opakowań Blasza nakłady na remonty kapitalne budynków, wyniosą nych. Z innych inwestycji, wspomnijmy jeszcze o w sumie 879 mln. zł. W roku 1967 zostanie rozpo planowanym w Zakładach Piwowarsko Słodowni częta w Brzesku budowa wielkiej inwestycji komu czych Okocim wybudowaniu nowej warzelni, elek nalnej – wodociągów. Rozpoczęty w ostatnim czasie trociepłowni oraz dużej rozlewni piwa o zdolności proces gazyfikacji powiatu będzie kontynuowany. Do 200 tysięcy hektolitrów rocznie. Zakończona też końca 1970 roku gaz otrzyma dalszych 10 wsi. Wieś zostanie budowa przetwórni owocowo – warzyw otrzyma dalszych 20 remiz strażackich. niczej PZGS, powstanie nowa piekarnia, a zdol Przy okazji omawiania problemów komu ności produkcyjne Zakładów Mleczarskich zostaną nalnych poruszmy jeszcze sprawę komunikacji, zwiększone, dzięki dodatkowym urządzeniom sprawę bardzo ważną dla ludności miast i wsi, dla o łącznej wartości 5 milionów złotych. Na terenie przemysłu, rolnictwa, a także turystyki. Terenowy powiatu brzeskiego zlokalizowana została również plan przewiduje budowę 17 km dróg o twardej budowa Zakładu Napraw Taboru Samochodowego nawierzchni, odnowę ponad 84 km i ulepszenie Ministerstwa Górnictwa i Energetyki. 195 km dróg gruntowych. Zakłada się też w ra W zakresie usług – nowy plan pięcioletni prze mach czynów społecznych budowę 9-ciu mostów. widuje ich dwukrotny wzrost, przy równoczesnym Na drogach państwowych plan zakłada remont znacznym poszerzeniu sieci placówek usługowych. 177 km dróg. Zmodernizowane zostaną następu Handel powiększy sieć swoich sklepów o 25 placó jące trasy: Uście Solne – Szczurowa, Brzesko – Jur wek, dzięki czemu w najbliższym pięcioleciu jeden ków, Zabawa – Szczurowa, Radłów – Mokrzyska, sklep będzie obsługiwał 312 mieszkańców. PZGS Tymowa – Łososina Dolna oraz Bielcza – Dębno. Samopomoc Chłopska planuje budowę dalszych 35 Oprócz tego zbudowany zostanie most na Dunajcu placówek handlowych na wsi oraz trzech wiejskich w Melsztynie, most na rzece Grabce w Strzelcach, domów towarowych. Modernizacji ulegnie 30 skle na Uszwicy w Szczurowej oraz 6 dalszych. W su pów przemysłowych. Jeśli chodzi o sieć zbiorowego mie nakłady na drogi i mosty w powiecie brzeskim żywienia, to powstanie dalszych dziesięć punk wyniosą 189,8 miliona złotych. tów, co łącznie z już istniejącymi pozwoli uzyskać W dziedzinie oświaty i kultury przewiduje 2368 miejsc konsumpcyjnych. się przede wszystkim budowę 8 nowych szkół, co Realizacja tych projektów w poważnym stopniu zwiększy liczbę izb lekcyjnych o dalszych 48. Szkoły ułatwi ludności powiatu brzeskiego swobodne doko te powstają w Jadownikach, Jurkowie, Woli Prze nywanie zakupów. Dalszej poprawie ulegnie także mykowskiej, Woli Radłowskiej, Domasławicach, zaopatrzenie handlu w artykuły spożywcze i prze Łękach i w Stróżach. Oprócz wymienionych szkół mysłowe. Plany handlu uspołecznionego przewidują podstawowych wybudowane zostanie kosztem zwiększenie obrotów detalicznych o przeszło 40%. 33 milionów złotych Technikum Elektryczno – GOSPODARKA MIESZKANIOWA I KOMU Mechaniczne w Brzesku. Z 96 szkół podstawowych NALNA to jak zwykle sprawa budząca szczególnie na terenie powiatu,71 będzie miało do końca 1970 duże zainteresowanie. Zapytajmy więc o plany w tej roku 5-ciu i więcej nauczycieli. Poważnym zagad dziedzinie. Najpierw budownictwo mieszkaniowe. nieniem, któremu już teraz władze oświatowe Będzie ono realizowane kilkoma torami, a więc z fun poświęcają bardzo wiele uwagi i troski, jest przygo duszów rad narodowych, zakładów pracy oraz spół towanie bazy materialnej i kadr w związku z wpro dzielczych i indywidualnych. Z budownictwa rad, wadzeniem 8 klasowego programu nauczania. Już zakładowego, spółdzielczego i ludności powinniśmy teraz przygotowuje się sprzęt i pomoce naukowe, otrzymać w przyszłej pięciolatce 3800 izb, z budow organizuje nowe gabinety techniczne, fizyczne, che nictwa indywidualnego w mieście – ponad 1.500 izb, miczne, dokształca się około 200 nauczycieli. Plan a na wsi około 1.100. Kredyty bankowe na budownic rozwoju szkolnictwa zakłada też powstanie dal two indywidualne zostaną zwiększone o 29%. szych 20-tu Szkół Przysposobienia Rolniczego.

147 Jan Burlikowski

W latach 1966 – 1970 wybudowane zostanie 1 ostateczna? Nie – praktyka ubiegłych lat przekonuje, przedszkole w Brzesku, a liczba dzieci uczęszcza że nakłady te można zwiększyć o wartość czynów spo jących do przedszkoli w całym powiecie osiągnie łecznych. Naturalnie trudno tu planować jakieś ści liczbę 1.560. W tym samym okresie oddanych zosta słe liczby, jednakże piękne doświadczenia, jakich nie nie do użytku 7 domów kultury na wsi oraz rozpocz skąpiło społeczeństwo powiatu, pozwalają przypuścić nie się prace przy budowie dalszych czterech tego że liczba 88 milionów złotych jako wartość czynów rodzaju obiektów. Jeśli chodzi o biblioteki – zamie społecznych o charakterze inwestycyjnym w latach rza się zorganizować tylko dwie nowe placówki, 1966 – 1970 na pewno nie będzie przesadzona. a gros wysiłków skierowane będzie na uaktywnie nie i usprawnienie działalności już istniejących Program Frontu Jedności Narodu bibliotek, zwiększenie księgozbiorów, szczególnie – naszym programem w zakresie poszukiwanych tytułów (literatury facho Ostatnie wybory do Sejmu i rad narodowych odbyły wej przede wszystkim). Podobnie, o dwie placówki się, jak pamiętamy,16 kwietnia 1961 roku.. Ponie zwiększy się sieć świetlic gromadzkich. waż zgodnie z obowiązującymi ustawami kaden Bazę sportowo – turystyczną powiększy stadion cja tych organów władzy ludowej trwa cztery lata, sportowy i basen kąpielowy w Brzesku oraz schro Rada Państwa zarządziła nowe wybory, wyznacza nisko i restauracja w ośrodku w Czchowie. Nie jąc ich termin na 30 maja br. zależnie od tego duży nacisk będzie położony na Przez cztery lata wielkiego wysiłku, ale i wielkich budowę nad jeziorem czchowskim domków cam sukcesów w każdej dziedzinie, posunęliśmy poważ pingowych. Plan rozbudowy urządzeń sportowych nie naprzód realizację tego wielkiego porywającego przewiduje ponadto wybudowanie siedmiu nowych programu, jaki stawiała przed nami kierownicza wzorcowych sal gimnastycznych. siła narodu – Polska Zjednoczona Partia Robotni Służba zdrowia powiększy swój stan posiadania cza. Nasze plany na lata 1961 – 1964 przewidywały o ośrodek zdrowia w Wojniczu oraz o nowy ośrodek bardziej wszechstronną rozbudowę sił wytwórczych z izbą porodową i apteką w Szczurowej. Ta inwe kraju w oparciu o nowocześniejszą technikę, rozbu stycja będzie wybudowana czynem społecznym. Na dowę bazy paliw i energii, przyspieszenie rekonstruk bazie dotychczasowych punktów felczerskich utwo cji bazy techniczno – ekonomicznej rolnictwa i lepsze rzone zostaną ośrodki zdrowia w Szczepanowie jego wyposażenie w środki produkcji. i Zabawie. Powstanie też przychodnia przyzakła Zadania te były równocześnie tłem i podstawą dowa przy Fabryce Opakowań Blaszanych. Bardzo wysiłków partii i rządu zmierzających do dalszej poważnym problemem jest budowa szpitala powia poprawy warunków materialnych, socjalnych i kul towego w Brzesku. Inwestycja ta zostanie rozpoczęta turalnych ludności. Wiele, bardzo wiele zrobiliśmy w nadchodzącej pięciolatce. Do czasu wybudowania przez te cztery lata. Cieszymy się z tych sukcesów nowego szpitala zostanie przejściowo zorganizowany potwierdzających w sposób najdobitniejszy słusz oddział szpitala powiatowego w ośrodku zdrowia ność wybranej przez nas socjalistycznej drogi, słusz w Czchowie. Będzie on dysponował 30 łóżkami. ność generalnej polityki partii i sprzymierzonych Na remont obiektów służby zdrowia plan prze z nią stronnictw politycznych. Ale zdajemy sobie widuje wydatkowanie 178 milionów złotych. zarazem sprawę, jak wiele nam jeszcze pozostało do Kadra służby zdrowia powiększy się w okre zrobienia, ile palących potrzeb czeka na zaspokoje sie najbliższych pięciu lat o 4 lekarzy medycyny,2 nie. Nie zapominamy także, że zarówno ilość tych dentystów,2 położne,7 pielęgniarek i kilkanaście potrzeb, jak i przede wszystkim ich jakość będzie innych osób personelu pomocniczego. z każdym rokiem rosła. Takie jest bowiem prawo Spróbujmy podsumować kwoty przeznaczone na społecznego rozwoju. Dlatego idąc do wyborów inwestycje w powiecie brzeskim, okaże się wówczas że: musimy pamiętać, że program przedstawiony przez – nakłady planu centralnego wyniosą – platformę Frontu Jedności Narodu jest w pierw 341,8 mln zł. szym rzędzie programem nowych, wielkich i trud – nakłady planu rad narodowych – 262,3 mln zł. nych zadań. Od tego, jak uda nam się je wykonać – nakłady na drogi państwowe – 18,8 mln zł. i przekroczyć, zależeć będzie i szybsze tempo poprawy – nakłady na drogi lokalne z czynami społecz warunków naszego codziennego życia, i lepsze per nymi – 17,4 mln zł. spektywy na lata następne, i siła gospodarcza, poli – nakłady spółdzielczości – 54,9 mln zł. tyczna i obronna naszej Ojczyzny. – nakłady z funduszów kółek rolniczych – Połączone wybory do Sejmu i rad narodowych 51,4 mln zł. nadają im, tak jak całej kampanii wyborczej, szcze gólny charakter. Unaoczniają bowiem nam, że A więc w sumie – nakłady na inwestycje w po każde środowisko stanowi integralną część kraju. wiecie brzeskim wyniosą w omawianym przez nas Przypominają, że pomiędzy interesami, proble okresie 1966 – 1970 – 747,7 mln zł. Czy to kwota mami i zadaniami poszczególnych miast i gromad,

148 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Lekcja języka polskiego w Szkole Podstawowej w Szczurowej.

Wieś brzeska się zmienia

Spółdzielnia Kamionka w Łysej Górze, czyli doskonała jakość Strona tytułowa –„Ziemia Brzeska – Przemiany i Perspektywy”. i wysoki artyzm wyrobów.

149 Jan Burlikowski

Melioracja pól w Dębnie. Prace przy regulacji Uszewki.

Lepsze drogi, to także efekt ofiarnej pracy mieszkańców powiatu, Prace przy zakładaniu gazociągu. Do końca 1970 roku gaz ich czynów społecznych. otrzyma dalszych 10 wsi brzeskich.

Stadion sportowy Okocimskiego Klubu Sportowego. Szkoła w Zakliczynie.

150 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Budynek Pogotowia Ratunkowego w Brzesku.

Czchów – tereny turystyczno-rekreacyjne.

Brzesko – nowa dzielnica mieszkaniowa.

W sklepie elektrotechnicznym PSS w Brzesku.

151 Jan Burlikowski a interesami i problemami ogólnokrajowymi ist kierunki programu wyborczego Frontu Jedności nieje nierozerwalna więź i współzależność. Wszyst Narodu w powiecie brzeskim. Następnie zebrani kie, wyłonione w drodze wyborów organy przed podjęli rezolucję wyrażającą radość i zadowolenie stawicielskie, mają jednolity charakter, prowadzą z układu zawartego ze Związkiem Radzieckim jednolitą politykę, są jednakowo odpowiedzialne za o przyjaźni i wzajemnej pomocy. Ta część akade- pracę na swoim odcinku przed całym narodem. mii transmitowana była przez Radiowęzeł w pro- Jest rzeczą zrozumiałą, że poczesne miejsce gramie lokalnym. Następnie odbyła się część arty- w naszych dyskusjach na zebraniach i spotka styczna w wykonaniu zespołu z Browaru Okocim niach przedwyborczych mają sprawy najbliższego i młodzieży Liceum Ogólnokształcącego. nam terenu – powiatu czy poszczególnych gro mad. Trzeba jednak, żebyśmy potrafili widzieć Podniosłe obchody Święta Pracy je przez pryzmat i na tle ogólnokrajowych zadań 1 maja od godziny 9-tej ciągnęły na plac Kazimie- i problemów. Także na tle problemów i zadań rza Wielkiego barwne pochody młodzieży, pra- naszej polityki zagranicznej i na tle aktual cowników zakładów pracy i instytucji, członków nej sytuacji międzynarodowej. Sytuacji nieła organizacji politycznych i społecznych. O godz.10- twej, wymagającej jeszcze większej niż dotąd tej rozpoczął się tradycyjny wiec pierwszomajowy. jedności i zwartości społeczeństwa. W jedności Przemawiali na nim przewodniczący Powiatowego bowiem leży nasza siła, nasza pozycja w świecie. Komitetu Frontu Jedności Narodu, I sekretarz KP Głosując na listę Frontu Jedności Narodu PZPR – Ludwik Nędza oraz prezes Powiatowego w dniu 30 maja będziemy głosować nie tylko na Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego poszczególnych – najlepszych naszym zdaniem, – Franciszek Mleczko. Po wiecu odbyły się występy najbardziej uzdolnionych, wartościowych i przygo zespołów artystycznych, a popołudniu na stadionie towanych do spełniania trudnych funkcji – kandy Okocimskiego Klubu Sportowego, imprezy spor- datów. Nasz głos będzie zarazem wyrazem zaufania towe. Pierwszomajowe obchody w Brzesku zakoń- i poparcia dla polityki prowadzonej przez Polską czone zostały ludową zabawą taneczną. Zjednoczoną Partię Robotniczą, z którą solidary Tegoroczne obchody majowego Święta upłynęły zują się bratnie stronnictwa, Zjednoczone Stronnic pod hasłami szerokiego poparcia społeczeństwa dla two Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne i miliony programu wyborczego Frontu Jedności Narodu bezpartyjnych robotników, chłopów, inteligentów, i solidarności wszystkich ludzi pracy w walce o po- rzemieślników. Nasz głos będzie zarazem jednobrz kój na całym świecie. miącym „nie” rzuconym tym wszystkim siłom, które jak odradzający się militaryzm niemiecki – marzą Okręgowa Spółdzielnia o zbrojnym odwecie, o przekreśleniu naszych spo Mleczarska w Szczurowej łecznych, gospodarczych i politycznych osiągnięć, zdobyła sztandar przechodni będą manifestacją narodowej jedności i siły oraz Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Szczurowej akceptacją socjalistycznych przemian dokonywa osiągnęła w ub. roku pomyślne wyniki gospodar- nych w dwudziestoleciu Polski Ludowej. cze. Świadczy o tym zajęcie przez nią pierwszego miejsca we współzawodnictwie w skali krajowej. Pierwszomajowe Święto Centralny Związek Spółdzielni Mleczarskich W dniu pierwszomajowego święta miasto nasze i Centrala Związków Zawodowych Pracowników przybrało odświętny wygląd, udekorowane we Przemysłu Spożywczego dokonały ostatnio pod- flagi państwowe, robotnicze i w transparenty.29 sumowania współzawodnictwa o tytuł najlepszej kwietnia ulicami miasta przeszedł pochód har- spółdzielni mleczarskiej w kraju w roku 1964. cerzy i młodzieży szkolnej, a o godzinie 17-tej Pierwsze miejsce w tej niełatwej konkurencji zdo- w sali kina Bałtyk odbyła się pierwszomajowa była właśnie Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska akademia. W Prezydium zasiedli przedstawiciele w Szczurowej, otrzymując sztandar przechodni. organizacji politycznych i społecznych oraz władz Drugie miejsce uzyskała Spółdzielnia Mleczarska państwowych. Akademię zagaił i prowadził prze- w Brzesku. Musimy dodać, że Spółdzielnia w Brze wodniczący Miejskiego Komitetu Frontu Jedności sku zajęła pierwsze miejsce w województwie. Narodu, Ryszard Stós. Referat okolicznościowy Spółdzielnia Mleczarska w Szczurowej wygłosił przewodniczący Powiatowego Komitetu w 1964 r. skupiła 7.641.000 litrów mleka, za które FJN, I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza. Mówił zapłaciła rolnikom 21.000.000 zł. Poza mlekiem on o historii pierwszomajowego Święta, o dorobku spożywczym, które dostarcza się m.in. do Nowej XX-lecia Polski Ludowej oraz nawiązał do aktual- Huty, Spółdzielnia ta wyprodukowała 29.000 kg nych spraw międzynarodowych i krajowych. Poru- masła,96.500 kg sera tylżyckiego,12.500 kg twa- szył sprawy kampanii wyborczej do Sejmu i rad rogu,117.000 litrów śmietany. Zysk Spółdzielni za narodowych oraz wskazał w ogólnych zarysach na 1964 r. wyniósł 1.135.000 złotych.

152 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Dobre wyniki gospodarcze zawdzięcza szczu- nych do rad narodowych. Nazywa się to oficjalnie rowska Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska pomocy „spotkania” – ale jak świadczy dotychczasowy ich paszowej i racjonalnemu żywieniu bydła, gdyż tym przebieg, są to raczej gospodarskie rozmowy przy- sprawom Zarząd i Samorząd Spółdzielni poświęcał szłych przedstawicieli społeczeństwa z wyborcami. wiele uwagi. Taką rozmową było właśnie spotkanie w Zakli- Otóż w 1964 r. Spółdzielnia rozprowadziła czynie. Przybyli na nie: kandydat na posła, dotych- wśród swoich członków 933.000 kg pasz treści- czasowy poseł z naszego okręgu, I zastępca Prze- wych, 1.000 kg nasion, 275.000 kg wytłoków wodniczącego Komisji Planowania przy Radzie buraczanych, 2.400 kg Bowitanu. Przy pomocy Ministrów, Tadeusz Gede oraz dr Franciszek Spółdzielni rolnicy wybudowali 117 silosów, 20 Mleczko, również nasz poseł w ubiegłej kadencji. gnojowni, 15 zbiorników na gnojówkę. Przybyli też kandydaci do Wojewódzkiej Rady W planie na rok 1965 r. przewiduje się m.in. Narodowej: Władysław Boczek i Maria Wojcie- wybudowanie trzech wzorowych zlewni w Borzęci- chowska, a także kandydaci na radnych do Powia- nie i Szczurowej. Na ten cel dostawcy dobrowolnie towej Rady Narodowej w Brzesku i Gromadzkiej opodatkowali się w wysokości 1 gr od l litra mleka. Rady Narodowej w Zakliczynie. W spotkaniu Te groszowe świadczenia dadzą w sumie w 1965 r. wzięło udział ponad 300 wyborców z gromady aż 137.000 zł. Zakliczyn i z innych gromad sąsiednich. Przema- Start do działalności spółdzielczej nie był łatwy. wiali: poseł Tadeusz Gede, przewodniczący Gro- Aktywne poczynania grupki ówczesnych pionie- madzkiej Rady Narodowej w Zakliczynie, Witold rów ruchu spółdzielczego, doprowadziły do zało- Łebek oraz przewodniczący Prezydium Powiato- żenia spółdzielni mleczarskiej oraz Kasy Stef- wej Rady Narodowej w Brzesku, Tadeusz Bałys. czyka. Dobrze pracująca Spółdzielnia Mleczarska Głos zabierało kilkunastu mieszkańców gromady. w Strzelcach Wielkich szybko zdobyła sobie sympa- Wszystkie wystąpienia podyktowane były troską tyków i zaufanie miejscowego społeczeństwa. Nic o dalszy, wszechstronny rozwój naszego powiatu, więc dziwnego, że już w roku 1908 powstała druga a liczne postulaty kierowane pod adresem władz Spółdzielnia Mleczarska w Szczurowej. Pierwsza centralnych i terenowych, znalazły rzetelne zro- wojna światowa zahamowała częściowo szybko zumienie u obecnych na spotkaniu kandydatów, rozwijający się ruch spółdzielczy na wsi brzeskiej. jak też przedstawicieli władz. Wystąpienia kandy- Reaktywowanie działalności spółdzielczej nastą- datów potwierdzały, że nie są im obce miejscowe piło dopiero w latach 1923-1924. W tym to okresie problemy. Poseł, Tadeusz Gede w swoim przemó- powstaje z kolei trzecia Spółdzielnia Mleczarska wieniu omówił sytuację gospodarczą i polityczną w Bielczy (1926 r.) i czwarta w Zaborowie (1927). w kraju i na świecie, wskazał też na osiągnięcia Lata okupacji były okresem, zahamowania dzia- naszego kraju w ubiegłej kadencji i na perspektywy łalności spółdzielczej. Po drugiej wojnie światowej dalszego rozwoju w przyszłym planie pięcioletnim. spółdzielczość mleczarska w powiecie brzeskim Mówił również o perspektywach dalszego rozwoju zaczęła się szybko odradzać, z tym że zmieniły się powiatu brzeskiego, a także gromady Zakliczyn. jej formy organizacyjne. W roku 1950 Spółdziel- nia w Szczurowej zostaje upaństwowiona. Od tego Przed wyborami do Sejmu czasu rozpoczyna się okres modernizacji zakładu. i rad narodowych W roku 1956 następuje reaktywowanie ruchu spół- Zgodnie z ordynacją wyborczą, właściwe władze dzielczości mleczarskiej w skali krajowej, co nie- dokonały podziału kraju, województw, powiatu zwykle korzystnie wpływa na sytuację gospodarczą. i gromad na okręgi wyborcze dla wyboru posłów Dwa lata później członkowie Spółdzielni w Szczu- i radnych wszystkich stopni. Uchwałą Rady Pań- rowej podjęli uchwałę o opodatkowaniu się na rzecz stwa z dnia 26 lutego powiat brzeski wchodzi budowy nowego zakładu. Inicjatywę tę poparły wła- w skład okręgu wyborczego Nr 39 z siedzibą w dze powiatowe i wojewódzkie i Dyrekcja Okręgowa Tarnowie dla wyboru 5-ciu posłów. Oprócz powiatu Związku Spółdzielni Mleczarskich w Krakowie. brzeskiego do tego okręgu wchodzi jeszcze powiat W wyniku tego pod koniec 1963 r, oddany został do tarnowski i miasto Tarnów. użytku zakład mleczarski o zdolności przerobowej Również Rada Państwa uchwałą z tego samego 6 milionów litrów mleka rocznie. dnia utworzyła okręgi dla wyboru Wojewódzkiej Rady Narodowej. Powiat brzeski stanowi w cało- Spotkania kandydatów ści okręg wyborczy dla wyboru Wojewódzkiej Rady na posłów i radnych Narodowej w Krakowie i otrzymał Nr 2-gi. W na- Kampania wyborcza do Sejmu i rad narodowych szym powiecie wybranych zostanie 6 radnych WRN. weszła w stadium kulminacyjne. W różnych miej- Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej scowościach na terenie całego powiatu odbywają się w Krakowie uchwałą z dnia 1 kwietnia ustaliło spotkania kandydatów na posłów do Sejmu i rad- okręgi wyborcze dla wyboru Powiatowej Rady Naro-

153 Jan Burlikowski dowej w Brzesku. Powiat nasz podzielony został Po wiecu nastąpił występ artystyczny Zespołu na 10 okręgów wyborczych do PRN a mianowicie: z Fabryki Tamel w Tarnowie. Wiec w Brzesku Nr 1 – miasto Brzesko i gromada Jasień – usta- zakończył kilkumiesięczną kampanię wyborczą do lona liczba radnych w tym okręgu wynosi 6-ciu. Sejmu i rad narodowych. Nr 2 – obejmuje gromady Jadowniki i Szczepa- nów. W okręgu tym wybranych będzie 6-ciu radnych, Wybory do Sejmu i rad narodowych Nr 3 – obejmuje gromady Brzesko, Gnojnik, 30 maja 1965 r. odbyły się na terenie całego kraju Uszew – liczba radnych 6-ciu, wybory do Sejmu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej Nr 4 – obejmuje gromady Jurków i Charzewice, i rad narodowych wszystkich stopni. Poprzedzone z liczbą radnych 4-ech, one były szeroką kampanią wyborczą w oparciu Nr 5 – w skład tego okręgu wchodzą gromady: o program wyborczy Frontu Jedności Narodu. Porąbka Iwkowska, Iwkowa i Czchów, wybranych Poddana została również publicznej ocenie dzia- będzie 5-ciu radnych, łalność rad narodowych z poprzedniej kadencji. Nr 6 – obejmuje gromady Paleśnica i Zakliczyn. Społeczeństwo naszego powiatu, tak na sesjach Okręg wybiera 5-ciu radnych, końcowych Rad Narodowych, jak też na licznych Nr 7 – obejmuje gromady: Biadoliny, Wielka zebraniach i spotkaniach kandydatów pozytywnie Wieś, Wojnicz. W tym okręgu wybranych będzie oceniło dokonania mijającej kadencji. 6-ciu radnych, Programy wyborcze Powiatowego Komitetu Nr 8 – obejmuje gromady: Dębno, Doły, Łysa FJN i programy poszczególnych gromad stały się Góra – radnych 6-ciu, podstawą gospodarskiej rozmowy kandydatów Nr 9 – obejmuje gromady: Borzęcin, Zabawa z wyborcami na licznych zebraniach organiza- z liczbą radnych 5-ciu, cji partyjnych, ZSL-owskich, na spotkaniach ze Nr 10 – obejmuje gromady: Szczurowa i Zabo- społeczeństwem. W czasie tegorocznej kampanii rów z 6-ma mandatami do PRN. wyborczej terenowe Komitety FJN zorganizowały Razem do Powiatowej Rady Narodowej w Brze- 109 spotkań kandydatów z wyborcami, w których sku wybranych zostanie 55-ciu radnych. wzięło udział prawie 8 tysięcy wyborców. W czasie Siedziba Powiatowej Komisji Wyborczej właści- tych spotkań wyborcy zgłosili 723 postulaty i wnio- wej dla wyboru Powiatowej Rady Narodowej mieści ski tj. prawie trzykrotnie więcej niż w poprzedniej się w budynku przy ul. Mickiewicza 15. Natomiast kampanii wyborczej. Dotyczą one poprawy stanu uchwałą z dnia 25 marca Prezydium Powiatowej dróg i mostów, budowy i rozbudowy szkół i świe- Rady Narodowej w Brzesku dokonało podziału tlic, poprawy zaopatrzenia, budowy remiz i zbior- powiatu na okręgi wyborcze – w celu wyboru 23 ników wodnych, elektryfikacji i gazyfikacji oraz Gromadzkich Rad Narodowych, a także miasta szeregu innych problemów, dużych i małych, ale Brzeska – w celu wyboru Miejskiej Rady Narodo- istotnych dla danego terenu. Te uwagi, postulaty, wej. W powiecie i mieście Brzesku zostało utwo- projekty czy też głosy krytyki, to cenne wska- rzonych 50 obwodów głosowania. zówki dla naszych posłów i radnych, wielka pomoc w pracy, którą podejmują. Zadaniem nowych rad Wiec przedwyborczy w Brzesku narodowych będzie zająć się z wielką troską spo- 22 maja w sali Pawilonu okocimskiego odbył się sobem realizacji tych wszystkich cennych i istot- wielki wiec przedwyborczy z udziałem wszystkich nych dla terenu postulatów i wniosków, wiązać je kandydatów na posłów z okręgu Nr 39, w skład któ- umiejętnie z planami gospodarczymi, wieloletnimi rego wchodzą powiaty Tarnów, Dąbrowa Tarnowska, i rocznymi, zapewniając środki oraz pobudzać ini- Brzesko i miasto Tarnów. Na wiec przybyli kandydaci cjatywę społeczną, zapewniającą ich wykonanie. na posłów: inż. Tadeusz Gede, I zastępca Przewodni Ta ogromna ilość postulatów i wniosków czącego Komisji Planowania Gospodarczego przy wysuniętych w toku kampanii wyborczej może Radzie Ministrów, dotychczasowy poseł z naszego mówić o jeszcze jednym, bardzo istotnym aspek- okręgu, Mieczysław Hebda, sekretarz KW PZPR, rów- cie tej kampanii – o czynnej zaangażowanej posta- nież dotychczasowy poseł, Stanisław Opałko, dyrek- wie naszego społeczeństwa, które włączyło się tor Zakładów Azotowych z Tarnowa, dotychczasowy w jej nurt. Dostrzegając istotne problemy i po- poseł, dr Franciszek Mleczko, dotychczasowy poseł, trzeby terenu, śmiało je wysuwa, wzbogacając Eugenia Kowal, Józef Płachta i Zygmunt Mazur. tym samym program działania rad narodowych Do zebranych licznie działaczy politycznych, w przyszłej kadencji. Ale nie tylko w tym wyra- społecznych i gospodarczych oraz przedstawicieli ziła się aktywność wyborców. W trakcie kampa- naszego społeczeństwa z terenu zwrócił się inż. nii wyborczej podejmowano czyny społeczne dla Tadeusz Gede. Wielu spośród zebranych zabrało poparcia programu wyborczego i zrealizowania głos, wypowiadając się na tematy interesujące spo- postulatów wysuwanych na zebraniach i spotka- łeczeństwo powiatu brzeskiego. niach przedwyborczych. Wartość podjętych w toku

154 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

155 Jan Burlikowski

TADEUSZ GEDE. Ur. w 1911 r. Inżynier elektryk, I zastępca MIECZYSŁAW HEBDA. Ur. w 1921 r. w Gwoźdźcu w powiecie przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. brzeskim. Działacz społeczny, sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Długoletni działacz polityczny i państwowy. Członek Komitetu PZPR w Krakowie. Długoletni działacz partyjny. Były sekretarz Centralnego PZPR. Były wiceprezes Rady Ministrów, minister Komitetu Gminnego PZPR w Radłowie. Sekretarz KP PZPR handlu zagranicznego i ambasador PRL w Moskwie. Był posłem w Brzesku, Nowym Targu i Tarnowie. Pełnił obowiązki na Sejm ubiegłej kadencji, wybranym w naszym okręgu. kierownika Wydziału Organizacyjnego, a następnie Wydziału Rolnego KW PZPR w Krakowie. Poseł na Sejm ubiegłej kadencji z naszego okręgu

FRANCISZEK MLECZKO. Ur. w 1905 r. Nauczyciel, dyrektor STANISŁAW OPAŁKO. Ur. w 1911 r. Inżynier energetyk, Technikum Ceramicznego i Zasadniczej Szkoły Rzemiosł dyrektor Zakładaów Azotowych w Tarnowie. Pracował kolejno Artystycznych w Łysej Górze, prezes Powiatowego Komitetu ZSL jako robotnik, brygadzista, mistrz, kierownik produkcji, w Brzesku. Długoletni działacz ruchu ludowego, były członek dyrektor. Aktywny działacz partyjny. Członek KW PZPR, SL i Wici, obecnie członek Prezydium Wojewódzkiego Komitetu przewodniczący Komisji Przemysłu Chemicznego przy KW ZSL. Był posłem na Sejm ubiegłej kadencji z naszego okręgu, PZPR. Członek ZG Związku Zawodowego Chemików. Był członek Sejmowej Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła posłem na Sejm przez trzy kolejne kadencje. i Spółdzielczości Pracy.

156 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Najniższą frekwencję zanotowano: Nr 29 Łoniowa – 81,7%, Nr 11 Wojakowa – 80,7%, Nr 5 Biesiadki – 82,6%, Nr 28 Porąbka Uszew- ska – 83,5%, Nr 37 Borzęcin Górny – 83,4%, Nr 20 Paleśnica – 84,1%. Przy wysokiej frekwencji w niektórych obwodach, słabszej w kilkunastu innych, ogólna frekwencja wyborców w naszym powiecie była nieco niższa od średniej wojewódz- kiej. Niewątpliwie obok niewystarczającej pracy aktywu w tych obwodach, przyczyną także były złe warunki atmosferyczne, a w szczególności gwałtowna burza, jaka przeszła nad powiatem we wczesnych godzinach rannych. W wyniku wyborów na posłów do Sejmu PRL w okręgu wyborczym Nr 39, do którego należał powiat brzeski wybrani zostali: – Tadeusz Gede – Mieczysław Hebda – Franciszek Mleczko EUGENIA KOWAL. Ur. w 1922 r. Robotnica, brygadzistka – Stanisław Opałko w Niedomickich Zakładach Celulozy. Aktywna działaczka – Eugenia Kowal społeczna. Była członkini ZMW Wici. Obecnie członek PZPR, Na radnych Wojewódzkiej Rady Narodowej sekretarz oddziałowej organizacji partyjnej. Aktywistka Ligi Kobiet. w Krakowie w okręgu wyborczym Nr 2, stanowią- Członek Zarządu Głównego Związku Zawodowego Chemików. cym nasz powiat, wybrani zostali: – dr Józef Kubica, prof. Wyższej Szkoły Rolni- czej w Krakowie, kampanii czynów społecznych wyraża się kwotą – Maria Wojciechowska, sekretarz Zarządu 567 tys. złotych. W ten sposób program wyborczy Wojewódzkiej Ligi Kobiet w Krakowie, został poważnie wzbogacony, a postawione w nim – Władysław Boczek, kierownik Banku Spół- zadania zyskały zapewnienie czynnego poparcia ze dzielczego w Zakliczynie, zamieszkały w Zdoni. strony naszego społeczeństwa. – Mieczysław Porwisz, ślusarz w Okocimskich Prawie półtysięczna rzesza społeczników pracu- Zakładach Piwowarsko-Słodowniczych Okocim, jących w komisjach wyborczych na terenie naszego – Ignacy Gargul, rolnik zam. w Strzelcach powiatu sprawiła, że wyborcy zastali lokale Małych, przewodniczący Gromadzkiej Rady Naro- dobrze przygotowane, miłą i serdeczną atmosferę, dowej w Szczurowej, odświętny nastrój niewymuszonej powagi. Kwiaty – Janina Hnatowicz, prezes Okręgowej Spół- wręczone pierwszym wyborcom, gesty życzliwości dzielni Mleczarskiej w Brzesku, i przyjaźni tworzące swoisty klimat w lokalach Spośród 81 kandydatów z listy Frontu Jedno- wyborczych, gdzie w niedzielę 30 maja skupiło ści Narodu wybrano 55 radnych Powiatowej Rady się bez przesady życie całego naszego powiatu, Narodowej, a spośród 713 kandydatów do Gromadz- zawdzięczać należy tym wszystkim działaczom, kich Rad Narodowych wybrano 455 radnych GRN. którzy zasiadali w komisjach wyborczych. Do Miejskiej Rady Narodowej w Brzesku wybrano W naszym powiecie udział w głosowaniu wzięło 30 radnych spośród 45 kandydatów. 54.423 wyborców do Sejmu, co stanowi 92,5% uprawnionych, do WRN 54.240 tj. 92,2% upraw- Pierwsza sesja nionych, do PRN – 54.179 wyborców, co stanowi Powiatowej Rady Narodowej 92,2% i do GRN – 49.517 wyborców, co stanowi 10 czerwca 1965 r. odbyła się pierwsza sesja 91,9% uprawnionych. Powiatowej Rady Narodowej, wybranej w wybo- Ogółem na listy kandydatów Frontu Jedności rach w dniu 30 maja br. Przewodniczył jej najstar- Narodu wyborcy powiatu brzeskiego oddali 97,8% szy radny Powiatowej Rady Narodowej – Józef głosów. Myszka. Wszyscy radni w liczbie 55 złożyli prze- Z 50-ciu obwodów do głosowania utworzonych widziane w ustawie ślubowanie. w naszym powiecie największą frekwencję zanoto- W ramach porządku obrad przewodniczący wano w następujących: Nr 15 Olszyny – 99,2%, Nr Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu, 13 Charzewice – 98,1%, Nr 22 Wojnicz – 97,3%, Nr I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza złożył infor- 49 Brzesko – 97,5%, Nr 40 Marcinkowice – 96,6%, mację o przebiegu i wynikach kampanii wyborczej Nr 38 Borzęcin Dolny – 95,8%. do Sejmu PRL i rad narodowych. Następnie odbyły

157 Jan Burlikowski nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma Zasługi Zasługi państwowe Odznaczenia Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Kawalerski K. Kawalerski K. Srebrny Krzyż Srebrny Krzyż nie nie nie nie nie tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak Czy był radnym – – – – – – – – PK ZS L Funkcja G S Czł.Z. L K Czł.Z. społeczna ZMS OZPS Czł. KPZS L Wice Prezes Wice Czł. Egz.KP Czł. PK ZS L Czł. Egz. KP ZZPE–Przew. Czł. Zarz. ZMW Przewodniczący Czł. Kom. SK KP Czł. Kom. Czł. R ady Nadz. G S W – – – – – – – – – – – – K R K R K R ZMW ZMW K G TPP R ZBOWID do org. społ. Przynależność ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L bezp. PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R partyjna bezpartyjny bezpartyjny Przynależność 2 ha 3 ha 3 ha 3 ha NBP Bank PZ G S OZPS 2,2 ha PP R B Jasień PP R N PP R N Szkoła Szkoła 1,12 ha PK ZS L Brzesko Brzesko Olszyny Nadleśn. Wice Przew. Wice Szpital Pow. Spółdzielczy POM Dębno Miejsce pracy Zapora Czchów Prac rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik zawód ślusarz ślusarz chirurg agr.techn prac. um. mechanik umysłowy inż. leśnik nauczyciel nauczyciel tech. ekon. ekonomista ekonomista prac. umysł. traktorzysta Prac. umysł. wyższe wyższe wyższe średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie średnie n. średnie n. średnie podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe Wykształcenie R ylowa Miejsce Czchów Wojnicz Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Olszyny Bochnia Borzęcin Jaworsko Biadoliny Wojakowa Jadowniki Dzierżaniny zamieszkania R ok 1927 1940 1919 1925 1904 1920 1926 1908 1917 1920 1921 1910 1920 1926 1927 1910 1918 1926 1909 1934 urodzenia Jan Imię Dyla Zofia Piotr Józef Józef Józef Józef Jerzy Bałys Karol G oryl Adam Maria Jarosz Babraj G urgul Doleżal G oćwin G awlak Borecki Bartosz G rzesik Andrzej Urszula Czarnik G arlicki Dziepak Dzierwa Tadeusz Bartyzel G rochola Zygmunt G rabania Nazwisko Stanisław Stanisław Stanisław Stanisław Mieczysław G ągorowski L p. 1. 2. 3. 4. 5 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 20. 1920.20 .20.20.2 0.20.20. 20.20.2 0.20. 19.

158 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma Zasługi i Wolności Odrodz. Pol. Odrodz. Pol. Medal Zwyci. Krzyż Kawal. Krzyż Kawal. Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Srebrny Krzyż nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie nie tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak tak W W – – – – – – – – – – – PSO OSP sołtys PZ G S Prez.K G Prezes OSP Przew. R ady Przew. Przew. ZMW Przew. Przew. ZMW Przew. Przew. K G Przew. Przew. ZZHP Przew. Przew. KFJN Przew. Czł. R ady Nadz. OSP Czł. Sp. Ml. Przew. Zarz. TPD Przew. W W W – – – – – – – – – K R K R K R K R K R K R K R ZNP ZMW ZMW ZMW K G K G K G ZBOWID SD ZS L ZS L ZS L ZS L PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R PZP R bezpartyjny bezpartyjny bezpartyjny bezpartyjny bezpartyjny bezpartyjny bezpartyjna PSS FOB 2,5 ha BZ PS PP R N Szkoła Szkoła 5,00 ha 2,90 ha 5,24 ha 3,30 ha 1,88 ha 1,00 ha 2,14 ha 0,93 ha murarz Tarnów rencista KPBEiP KPPZP R Zakliczyn Zakliczyn Szczurowa WS R Okocim Przew. PKP G Przew. OSM Szczurowa Spółdz. Produkcyj. cieśla rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik lekarz handl. ślusarz murarz elektryk inż. met. ogrodnik mleczarz mechanik krawcowa nauczyciel nauczyciel zootechnik ekonomista weterynarii Prac. Umysł. wyższe wyższe wyższe wyższe wyższe średnie średnie średnie średnie średnie n. średnie podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe podstawowe n. podstawowe Łopoń Jasień Zdonia Zabawa Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko Brzesko G nojnik Tymowa Zdrochec Biesiadki Zakliczyn Filipowice Jadowniki G woździec Szczurowa Szczurowa Przyborów Maszkienice Niedzwiedza Poręba Spyt. Poręba 1914 1942 1904 1916 1921 1926 1900 1920 1939 1929 1923 1928 1928 1902 1923 1920 1903 1911 1929 1913 1945 1921 1911 1909 Jan Kłos Łoza Zofia Józef Józef Józef Kuna Kołek Karaś Kania Kowal Nędza Piekrz Michał Antoni Nowak Kałuża Matras Malaga Kleszcz Wacław Płachta Myszka Edward Stefania Tadeusz Tadeusz Pietrzko Karolina Czesława Stanisław Stanisław Pasternak L echowicz Konstanty Władysław Władysław Władysław Władysław Kozłowska Władysław Piechowicz Aleksander Aleksander Piotrowska Kulinowski Kaczmarczyk 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 26. 27. 28. 29. 30. 25. 21. 22. 23. 24.

159 Jan Burlikowski

się wybory Prezydium Powiatowej Rady Narodo- wej i stałych komisji PRN. W wyniku tajnego gło- sowania wybrani zostali: nie ma nie ma nie ma nie ma nie ma Zasługi Zasługi – Tadeusz Bałys – na przewodniczącego Prezydium Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Złoty Krzyż Z. Srebrny Krzyż Brązowy Krzyż – Karol Grochola – na zastępcę przewodniczącego – Stanisław Kulinowski – na sekretarza Prezydium – mgr inż. Franciszek Stopa i Józef Płachta na nie nie nie nie tak tak tak tak tak tak tak członków Prezydium.

Następnie Powiatowa Rada Narodowa powołała Komisje stałe i wybrała członków Komisji. – Komisja Rolnictwa i Leśnictwa – w skład – – – – której wchodzi 12 członków, przewodniczącym PZK R G K ZS L R Czł. Z.K L OK Czł.Z. Wice Prezes Wice Prezes Wice Prez.PK SD wybrany został radny Julian Wróbel, Czł. Pl.PK ZS L Czł. Pl.KP PZP R – Komisja Oświaty i Kultury, w składzie 9 członków, przewodniczący mgr Władysław Kowal, – Komisja Budownictwa i Gospodarki Komu- nalnej, w składzie 9 członków, przewodniczącym W – – – – – K R K R K R K R

L OK został Stanisław Dziepak, K G – Komisja Komunikacji, w składzie 9 członków, przewodniczący Lucjan Popik, – Komisja Zaopatrzenia Ludności w składzie 9 członków, przewodniczącym został radny Józef Szczerba, SD ZS L ZS L ZS L ZS L ZS L PZP R PZP R PZP R PZP R – Komisja Zdrowia, Opieki Społecznej i Zatrud- bezpartyjna nienia w składzie 9 członków, przewodniczącym został Adam Dzierwa, – Komisja Administracji i Porządku Publicz- nego w składzie 9 członków, przewodniczącym

WK R została radna Zofia Dyla, PZ G S PZKB PZK R PKMO 3,00 ha 3,00 ha 1,95 ha Bochnia KPPZP R gosp. dom. Sp. Nowość – Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Fi- Tech. R olnicze Tech. nansów w składzie 9 członków, przewodniczącym został mgr Józef Czarnik, – Komisja Mandatowa w składzie 7 członków, przewodniczącym został radny Aleksander Matras, szewc rolnik rolnik rolnik rolnik rolnik handl. stolarz technik oficer WP inż. rolnik Na pierwszą sesję przybyli zastępca przewodni- prac. umysł. czącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie, mgr Wincenty Zydroń, I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza, prezes PK ZSL, poseł dr Franciszek Mleczko. wyższe średnie średnie średnie średnie średnie n. średnie n. średnie zawodowe podstawowe podstawowe Powódź Na skutek ulewnych deszczy, rzeki na terenie naszego powiatu wezbrały. W dniu 11 czerwca, Isep Łęki w godzinach rannych stan wody w Uszwicy osią- Wojnicz Wojnicz Brzesko Brzesko Brzesko G nojnik Bochnia Zakliczyn

Przybysławice gnął punkt kulminacyjny. W wyniku zalania drogi Brzesko – Nowy Sącz w rejonie Okocimia i Uszwi, na parę godzin została przerwana komunikacja. Na terenie Uszwi i Gnojnika około 150 domów zostało 1921 1932 1925 1913 1917 1932 1920 1920 1917 1910 1922 zalanych. W godzinach popołudniowych tego dnia woda w górnym biegu Uszwicy zaczęła opadać, a punkt szczytowy fali powodziowej przesunął się w kierunku Borzęcina, co spowodowało zagrożenie Żak eczek Soch Józef Józef Karol Popik Stopa Julian L ucjan R Wróbel Stanisz Uchwat Barbara Tadeusz Żabiński Szczerba

Stanisław przerwania wybudowanych tam nowych wałów Władysław Franciszek Wiśniowski Mieczysław ochronnych. Paleśnianka, która wystąpiła z brze- gów poprzedniego dnia i zalała na terenie Lusławic 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. około 300 ha gruntów, gdzie ewakuowano miesz-

160 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 kańców trzech domów, powraca do swojego koryta. Specjalnie powołane zespoły będą badać wyniki Najbardziej poszkodowanym udzielono pomocy, postępu w rolnictwie, prowadzić weryfikację pro- przede wszystkim w paszy dla bydła. Dunajec gramów rozwoju rolnictwa w związku ze zwiększe- natomiast podniósł swe wody o 5,5 m ponad stan niem nakładów produkcyjnych, dokonywać oceny normalny, około 1000 ha gruntów niżej położonych efektów ekonomiczno- produkcyjnych itp. zostało zalanych, jednak w zasadzie wody utrzy- mują się w korycie rzeki i istnieje nadzieja, że nie Stonka zagraża będą się już podnosiły. W rejonie Wisły niebezpie- uprawom ziemniaków czeństwa powodzi nie ma. W lipcu 1965 roku okazało się, że stonka ziem- niaczana stanowi poważne niebezpieczeństwo dla Obchody Dni Morza upraw ziemniaków. W tym bowiem roku wystąpiła 27 czerwca w Czchowie na terenie zapory wod- tak masowo, jak żadnego jeszcze roku i stanowi nej odbyły się tradycyjne obchody Dni Morza. Ta prawdziwą klęskę. Ponieważ jest dużo takich rol- piękna miejscowość w tym dniu zapełniła się tysią ników, którzy niebezpieczeństwa tego nie dostrze- cami turystów, wczasowiczów i wycieczkowiczów. gają, służba rolna raz po raz kieruje do rolników Mieli oni możność oglądać występy zespołów arty- apele o niszczenie stonki, grożąc stosowaniem kar stycznych, zawody motorówek, kajaków i żaglówek administracyjnych. na jeziorze, popisy strażackich oddziałów LOK, a wszystko to w pięknej scenerii tego uroczego Z obrad Powiatowego Komitetu FJN zakątka naszego powiatu. 6 lipca 1965 r. obradował Powiatowy Komitet Otwarcia imprezy dokonał prezes Klubu Wod- Frontu Jedności Narodu. Dokonano oceny prze- nego – Zbigniew Mazur, a przemówienie okolicz- biegu kampanii wyborczej do Sejmu i rad naro- nościowe wygłosił sekretarz KP PZPR, Zdzisław dowych, oraz podjęto szereg wniosków do pracy Ślizowski. Pokaz ogni sztucznych, puszczanie Komitetów terenowych FJN na przyszłość. Refe- wianków i zabawa ludowa zakończyły tę udaną rat na ten temat wygłosił przewodniczący Powia- i bardzo przyjemną imprezę. Trzeba dodać, że towego Komitetu Frontu Jedności Narodu, I se- księgarnia Domu Książki w Brzesku na Dni Morza kretarz KP PZPR, Ludwik Nędza. urządziła bardzo pomysłową wystawę książek o te- Na wstępie mówca stwierdził, że programy matyce marynistycznej. wyborcze Frontu Jedności Narodu i to zarówno powiatowy jak i gromadzkie spotkały się z ogól- Rolnictwo powiatu brzeskiego nym zainteresowaniem wyborców i były szeroko przed nowymi zadaniami dyskutowane na zebraniach przedwyborczych W pierwszych dniach lipca przyjechali do Brze- i spotkaniach kandydatów na posłów i radnych. ska przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa oraz Programy te stały się podstawą gospodarskiej Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium WRN rozmowy kandydatów z wyborcami na licznych w Krakowie. Na konferencji zorganizowanej w Pre- zebraniach organizacji partyjnych, ZSL-owskich, zydium Powiatowej Rady Narodowej w Brzesku omó- na spotkaniach organizowanych przez Komitety wiono zasady oraz organizację eksperymentu nawo- Frontu Jedności Narodu. Dyskusja potwierdziła, zowego, a także sprawę podjęcia badań na temat jego że całe społeczeństwo przyjmuje program Frontu efektów. Powiat brzeski został wybrany jako jeden Jedności Narodu jako swój program, program z trzech na terenie kraju, a jedyny w wojewódz- dalszego rozwoju powiatu brzeskiego. Skupienie twie krakowskim, do tego rodzaju eksperymentu. całego społeczeństwa naszego powiatu wokół niego Właśnie wybór naszego powiatu do tych doświad- i zapewnienie udziału w jego realizacji, to duże czeń jest wielkim uznaniem dla rolników naszego osiągnięcie ostatniej kampanii wyborczej. Dalsze powiatu, a także dla działaczy gospodarczych. sukcesy tej kampanii, to czynna postawa i pełne Eksperyment będzie polegał na: zaangażowanie setek i tysięcy społeczników. Naj- – dostarczeniu dla poszczególnych gospodarstw szerszy aktyw partii, ZSL, SD i bezpartyjnych pełnej ilości potrzebnych nawozów sztucznych. działaczy Frontu Jedności Narodu włączył się w – mechanicznej uprawie gleby, pełni w nurt kampanii wyborczej. – zastosowaniu chemicznej walki z chwastami Następnie mówca podał dane dotyczące ilości na całym obszarze gruntów, zebrań przedwyborczych i spotkań, a także liczbę – stosowaniu pełnej wymiany ziarna siewnego wysuniętych postulatów i wniosków. Liczby te są i sadzeniaków, pokaźne. Oprócz 109 zebrań konsultacyjnych na – pełnym zaopatrzeniu gospodarstw w po- których uzgadniano kandydatów do Gromadz trzebne materiały budowlane i opał, kich Rad Narodowych, przy udziale prawie 5 tys. – objęcie tych gospodarstw pełną fachową wyborców, Komitety Frontu Jedności Narodu zor- obsługą i instruktażem, ganizowały 119 spotkań kandydatów na posłów

161 Jan Burlikowski i radnych z udziałem ponad 8 tys. wyborców. Warte cmentarz wojskowy, gdzie leżą prochy żołnierzy, podkreślenia jest to, że na wszystkich tych zebra- partyzantów oraz ofiar barbarzyńskiego bombar- niach i spotkaniach wyborcy chętnie i żywo dys- dowania przez hitlerowskie samoloty pociągu ewa- kutowali nad istotnymi sprawami terenu, a w ich kuacyjnego we wrześniu 1939 roku. Na cmentarzu wystąpieniach w olbrzymiej większości przejawiała przemówienie wygłosił przewodniczący Zarządu się troska o dalszy rozwój gospodarczy ich miej- Oddziału ZBOWiD – Adam Dzierwa, Chwilą mil- scowości. W swobodnym, gospodarskim dialogu czenia uczczono pamięć poległych. Przy dźwiękach z kandydatami, wysunęli ogółem 723 postulaty marsza żałobnego Chopina delegacje organizacji i wnioski pod adresem przyszłych swoich przedsta- politycznych i społecznych, władz państwowych wicieli. Ta bardzo duża liczba postulatów i wnio- i zakładów pracy złożyły wieńce na grobach pole- sków, trzykrotnie wyższa niż w poprzedniej kam- głych. Równocześnie wieńce zostały złożone na panii wyborczej, świadczy nie tylko o istniejących mogile żołnierzy i milicjantów poległych w obronie jeszcze potrzebach społeczeństwa, ale też o dużym ładu i porządku, na symbolicznej mogile ofiar obo- zaangażowaniu wielu ludzi w sprawy społeczne zów koncentracyjnych i kaźni hitlerowskich oraz i o wysokim zaufaniu do wybranych przedstawi- przy pomniku Nieznanego Żołnierza. cieli, wynikającego z przekonania, że powierzone im sprawy będą w miarę możności załatwione. Święto Odrodzenia – 22 lipca Najwięcej wniosków wysunięto w zakresie rol- 21 lipca 1965 r. w wypełnionej sali kina Bałtyk nictwa, bo 161, w tym 85 inwestycyjnych. W na- w Brzesku odbyła się uroczysta sesja Powiatowej, stępnej kolejności znalazła się komunikacja, Miejskiej i Gromadzkiej Rady Narodowej oraz Powia- a więc przede wszystkim drogi – 154 wnioski i po- towego, Miejskiego i Gromadzkiego Komitetu Frontu stulaty, w tym 95 inwestycyjnych. Z kolei oświata Jedności Narodu. W Prezydium zajęli miejsca przed- – 93 wnioski i postulaty, w tym 76 inwestycyjnych, stawiciele organizacji politycznych i społecznych, administracyjnych i różnych 84, w tym 19 inwesty- władz państwowych, kierownicy zakładów pracy cyjnych. W zakresie handlu wysunięto 82 wnioski i instytucji. Na podium widniał Biały Orzeł i flaga i postulaty, w tym 24 inwestycyjne. państwowa oraz historyczna data: 22 lipca 1944 r. W ochronie przeciwpożarowej wysunięto 43 wnio- Po odegraniu hymnu państwowego sesję zagaił ski, w tym 36 o charakterze inwestycyjnym, w zakre- sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR, wiceprze- sie gospodarki komunalnej – 31, w tym 28 inwestycyj- wodniczący Powiatowego Komitetu FJN – Zdzisław nych, w dziedzinie kultury i zdrowia – po 31 wniosków, Ślizowski. Następnie przemawiał wiceprzewod- w tym w zakresie kultury 28 inwestycyjnych, a zdro- niczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej wia – 8 wniosków i postulatów o charakterze inwe- – Karol Grochola. Przemówienie zakończył okrzy- stycyjnym. W resorcie przemysłu zaproponowano kiem, powtórzonym trzykrotnie przez wszystkich 6, w tym inwestycyjne 3, w budownictwie 5, w tym obecnych „Niech żyje i rozkwita nasza umiłowana 1 inwestycyjny, w kulturze fizycznej 2 o charak- Ojczyzna – Polska Rzeczpospolita Ludowa”. Po ode- terze gospodarczym. Łącznie postulatów i wnio- graniu „Międzynarodówki” nastąpił moment wrę- sków o charakterze inwestycyjnym wysunięto 400. czenia Odznak Tysiąclecia przyznanych przez Ogól- Obecnie trwają prace przy kwalifikowaniu nopolski Komitet Frontu Jedności Narodu 40-stu wniosków i postulatów na możliwe do zrealizowa- działaczom społecznym powiatu brzeskiego. Między nia i nierealne, to jest takie, które nie mogą być innymi Odznaki te otrzymali: poseł dr Franciszek w ogóle, ani przy pomocy budżetu, ani środków Mleczko, działacze ZBOWiD: Mieczysław Bulow- własnych ludności, zrealizowane. Wszystkie wnioski, Rudolf Burzycki, mgr Karol Bernacki, Florian ski i postulaty wymagają konfrontacji i uzgodnienia Filip, Irena Habryło, Władysław Karaś, nauczy- z planem 5-cio letnim oraz zabezpieczenia wyko- ciele Tadeusz Wałęga, Anna Kustra, Józef Pawlik, nania, w przypadku przyjęcia ich do realizacji (pod Maria Habel, działacze polityczni i rad narodowych względem materiałowym i środków finansowych). Bernard Mularz, Edward Serafin, Zdzisław Malik, Na zakończenie referatu mówca wskazał na Lucjan Popik, Bolesław Uryga, były burmistrz mia- szereg zadań dla terenowych Komitetów FJN, sta Brzeska – Stanisław Sułek, działacz ludowy Sta- wynikających z oceny przebiegu kampanii wybor- nisław Sikoń. Po części oficjalnej został wyświetlony czej. Zadania te, przy uwzględnieniu wysuniętych film pt. „Pierwszy dzień wolności”. W tym dniu w toku dyskusji uwag i wniosków, zawarte zostały wieczorem, na koloniach i obozach zapłonęły ogni- w podjętej przez Plenum uchwale. ska, a młodzież przygotowała odpowiedni program.

Oddanie hołdu poległym Otwarcie dworca kolejowego 20 lipca 1965 r., w ramach programu obchodów 21 lipca 1965 r. w ramach obchodu Święta Odro- Święta Odrodzenia 22 lipca, młodzież i delegacje dzenia – 22 lipca, odbyła się uroczystość otwarcia społeczeństwa Brzeska w pochodzie udały się na i oddania do użytku dworca kolejowego Brzesko-

162 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Okocim. Budynek dworcowy został w czasie wojny wysadzony w powietrze przez cofające się oddziały hitlerowskie. Na uroczystość otwarcia nowego dworca przybyli liczni goście, między innymi: posło- wie na Sejm PRL, dr Franciszek Mleczko i Stani- sław Opałko, I sekretarz KP PZPR z Tarnowa mgr Eugeniusz Michoń, sekretarze KP PZPR w Brze sku, Zdzisław Ślizowski i Aleksander Matras, sekretarz PK ZSL, Mieczysław Garlicki, przewod- niczący KP SD, Józef Żak, kierownicy brzeskich zakładów pracy i instytucji, przedstawiciele Dyrek- cji Okręgowej Kolei Państwowych, z dyrektorem mgr inż. Kazimierzem Skrebeńskim i kierowni- 31 lipca 1965 r. – otwarcie nowego budynku dworca kolejowego. kiem działu inwestycji inż. Senowskim na czele Orkiestra gra hymn państwowy. Stoją od prawej: poseł, dr oraz tłumy mieszkańców Brzeska i podróżnych. Franciszek Mleczko, zastępca przewodniczącego Prezydium Po odegraniu hymnu narodowego przemó- PRN, Karol Grochola, dyrektor ODKP mgr inż. Kazimierz wienie wygłosił zastępca przewodniczącego Pre- Skroboński, naczelnik stacji Brzesko-Okocim, Antoni Bursztyn. zydium PRN, Karol Grochola. Stwierdził, że (foto: Jan Kucia) po wybudowaniu dworca znikły ostatnie ślady II wojny światowej w tej części miasta i że ten piękny budynek powstał dzięki usilnym staraniom kierownictwa powiatowej organizacji partyjnej, rad narodowych, a także życzliwemu stanowisku dyrekcji Okręgowej PKP. Otwarcia dworca przez przecięcie wstęgi, dokonał dyrektor PKP mgr inż. Kazimierz Skrebeński. W krótkim przemówieniu wspomniał o współpracy kolei z władzami powiatu brzeskiego, w efekcie której powstał ten piękny obiekt. Wyraził również nadzieję, że będzie dobrze służył potrzebom licznych podróżnych. Po przemó- wieniach i symbolicznym otwarciu, nastąpiło zwiedzanie budynku dworcowego. Moment wręczenia symbolicznych kluczy do budynku dworca kolejowego. Drugi od prawej – sekretarz KP PZPR, Aleksander Wrzesień – miesiącem Matras. (foto: Jan Kucia) odbudowy Stolicy i Kraju Od wielu lat wrzesień jest miesiącem poświęconym odbudowie stolicy i kraju. Do odbudowy stolicy, barbarzyńsko zniszczonej przez hitlerowskiego okupanta przyczyniło się w znacznym stopniu spo- łeczeństwo naszego kraju poprzez dużą ofiarność na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy i Kraju. Również i nasz powiat w ogólnonarodowym wysiłku ma swój pokaźny udział. Akcję zbiórkową prowadził w powiecie Powiatowy Komitet Odbu- dowy Stolicy zorganizowany w Brzesku w roku 1946. Jego przewodniczącym został obywatel Brzeska, Piotr Mleczko, a sekretarzem kierownik Wydziału Handlu, potem przemysłu i handlu – Stanisław Osuchowski i on też był głównym inicjatorem prac Komitetu. Na terenie powiatu powstały najpierw Gminne a potem Gromadzkie Komitety SFBS. W szkołach działają założone następnie szkolne Koła SFOS. Plany zbiórkowe Komitety SFOS realizowały każdego roku w ponad 100%. Na przykład w r. 1963 plan zbiórkowy wynosił 850 tys. zł. zebrano zaś ponad 1 mln. zł., natomiast Moment przecięcia wstęgi i otwarcia dworca. Dokonuje tego w roku 1964 wpływy wyniosły 1.150 tys. zł. dyrektor Okręgowej Dyrekcji Kolei Państwowych. (foto: Jan Kucia)

163 Jan Burlikowski

Szczególny sukces odniosły Komitety SFOS Rocznica września powiatu brzeskiego w roku 1952, zajmując pod W Szczurowej, w 26 rocznicę napaści Niemiec względem realizacji planów zbiórkowych i za hitlerowskich na Polskę i wybuchu II – giej wojny ogólną działalność II miejsce w skali krajowej. światowej odbyła się uroczysta wieczornica pod Po przemianowaniu Społecznego Funduszu gołym niebem. Przybyli na nią sekretarze KP Odbudowy Stolicy na Społeczny Fundusz Odbu- PZPR, Zdzisław Ślizowski i Stanisław Siekierzycki, dowy Stolicy i Kraju, tenże rozpoczął finansowa- sekretarz PK ZSL, Mieczysław Garlicki, przedsta- nie różnych inwestycji także na terenie naszego wiciele miejscowych władz i organizacji oraz bar- powiatu, przeznaczając na ten cel np. w roku 1963 dzo licznie mieszkańcy Szczurowej i okolicznych kwotę 4.900 tys, a w roku 1964 kwotę 1.720 tys. zł. wsi. Przemówienia okolicznościowe wygłosili: Przy pomocy tych środków zrealizowano na tere- sekretarz KP PZPR – Zdzisław Ślizowski, sekre- nie powiatu następujące inwestycje: tarz Komitetu Gromadzkiego PZPR, przewodni- – świetlicę w Rylowej, czący Gromadzkiego Komitetu Frontu Jedności – most na rzece Niedźwiedź w Maszkienicach, Narodu – Mieczysław Domagała. Obydwa przemó- – stadion sportowy OKS w Okocimiu, wienia wysłuchane zostały w skupieniu i powadze. – basen kąpielowy w Brzesku. Mieszkańcy gromady Szczurowa uczcili pamięć – kanalizację, chodniki, oświetlenie, przystań, poległych w II wojnie światowej i pomordowanych drogi, parking oraz domki campingowe w Czchowie, ofiar hitlerowskiego barbarzyństwa. – rozbudowę Szkoły Podstawowej w Szczurowej, – gazyfikację miasta Brzeska, Pobyt delegacji – zakupiono autokar dla Okocimskiego Klubu Komunistycznej Partii Ukrainy Sportowego. na terenie naszego powiatu W roku 1965 przeznaczono ze środków SFOSiK W połowie września 1965 r. przebywała na tere- na budowę Ośrodka Zdrowia w Wojniczu kwotę nie województwa krakowskiego delegacja Komu- 4.487 tys. zł. Ze środków tych budowany jest także nistycznej Partii Ukrainy. Gościła ona również gmach dla PRN w Brzesku. na terenie powiatu brzeskiego. Nasi goście; tow. Z. Krajowoj, W.W. Nowiński, Olga D. Gudzenko Zwiększy się bezpieczeństwo i W.S. Iwanienko udali się w towarzystwie kie- przeciwpożarowe rownika Wydziału Rolnego KW PZPR, Antoniego W dniu 5 września Ochotnicza Straż Pożarna Czyża do Wojnicza. Tu w Technikum Rolniczym w Rylowej otrzymała samochód dla celów ochrony powitał delegację I sekretarz KP PZPR w Brze- przeciwpożarowej. Został on zakupiony ze środ- sku, Ludwik Nędza, który zapoznał gości z rozwo- ków budżetowych Gromadzkiej Rady Narodowej. jem i dorobkiem powiatu, a dyrektor Technikum W uroczystości przekazania samochodu wzięli – Franciszek Stopa przedstawił działalność szkoły udział: sekretarz KP PZPR w Brzesku – Zdzi- i podjęty przez nią eksperyment, polegający na sław Ślizowski, sekretarz PK ZSL -Mieczysław samodzielnym prowadzeniu przvszkolnego gospo- Garlicki, wiceprzewodniczący Prezydium PRN darstwa przez samą młodzież. Kierownik delega- – Karol Grochola, przedstawiciel Wojewódzkiej cji tow. M.M. Kobylczak przekazał zebranym ser- Komendy Straży Pożarnych, major pożarnictwa deczne pozdrowienia od mieszkańców Kijowa. Jan Niemczykiewicz, przedstawiciele miejscowych Kilkugodzinny pobyt na ziemi brzeskiej gości organizacji politycznych i władz, szereg okolicz- z Ukrainy zakończyła wizyta w Spółdzielni nych jednostek straży pożarnych a także kilku- Kamionka w Łysej Górze. Członkowie delegacji set mieszkańców z Rylowej i najbliższych wiosek. z dużym zainteresowaniem obejrzeli zakład cera- W imieniu wszystkich zgromadzonych jednostek miczny i wysłuchali informacji prezesa Spółdzielni, OSP raport złożył zastępca Komendanta Powiato- J. Mleczki, który zapoznał ich z ambitną drogą wego, Roman Palej, po czym przemówienie okoli społecznej inicjatywy mieszkańców Łysej Góry. cznościowe wygłosił wiceprzewodniczący Prezy- dium PRN, prezes Powiatowego Zarządu OSP, Obchody Święta Plonów w powiecie Karol Grochola. Na terenie naszego powiatu odbyły się tradycyjne Następnie odbyły się zawody strażackie, obchody dożynkowe. W niedzielę 19 września I miejsce w grupie III zajęła OSP Dołęga, II-gie święto plonów obchodzili mieszkańcy Zabawy Jagniówka, trzecie Zaborów, czwarte Borzęcin. i okolicznych wsi. Wprawdzie padający w tym Natomiast w grupie II-giej – pierwsze miejsce OSP czasie rzęsisty deszcz popsuł szyki organizatorom Rylowa, drugie OSP Włoszyn. Po zawodach, które i uczestnikom, to jednak wszystko odbyło się wykazały ogólną sprawność biorących w nich zgodnie z tradycją. Były więc wieńce dożynkowe, udział jednostek, rozpoczęła się zabawa taneczna, tradycyjne śpiewy obrzędowe, występy ludowych zespołów artystycznych i zabawa ogólna. Ale było

164 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 i coś nowego, można powiedzieć nowoczesnego – zorganizowana została wystawa rolnicza, prezen- tująca ciekawe eksponaty. Rolnicy z Zabawy, Mar- cinkowic, Zdrochca, Przybysławic pokazali snopki zboża, piękne okazy kukurydzy, ziemniaków, buraków i innych roślin pastewnych. Duże zainteresowanie wzbudziły zestawy maszyn rolniczych, a szczególnie stosowane z powodzeniem na tym terenie suszarki do siana, tak bardzo przydatne w czasie tegorocznego mokrego lata, dalej roz- siewacz do wapna, rozlewacz wody amoniakalnej wraz z kultywatorem oraz inne maszyny i narzę- dzia. Koło Gospodyń Wiejskich w Zabawie prezen- towało na wystawie przetwory owocowe i warzywa. Bydło rasy czerwonej polskiej – Technikum Rolnicze we Wojniczu. Takie uroczystości dożynkowe, połączone z wy- stawą, wszystkim się podobały – również i gościom z powiatu, wśród których obecni byli: Sekretarz KP PZPR – Siekierzycki, sekretarz PK ZSL – Mie- czysław Garlicki i przewodniczący Prezydium PRN – Tadeusz Bałys. Uroczystościom dożynko- wym w Zabawie dodał uroku występ doskonałego zespołu Kamionka z Łysej Góry. W niedzielę,25 września podobne obchody dożynkowe, połączone również z wystawą rolniczą odbyły się w Wojniczu. W tym roku zaplanowano na terenie naszego powiatu dwie wystawy – łącz- nie z dożynkami. Ta forma pokazania osiągnięć indywidualnych rolników a także organizacji rol- Stoisko PR Zakrzów. niczych, na przykładzie Zabawy okazała się dobra i pożyteczna, niewątpliwie już w roku przyszłym takich wystaw zorganizowanych będzie więcej. 26 września odbyły się również uroczystości dożynkowe w Gnojniku. Natomiast w Iwkowej dożynki odbyły się 5 września, w Zakliczynie 19 września, w Jurkowie 12 września. W ciągu września odbyły się też dożynki w Zaborowie, Paleśnicy w Ło- niowej i w innych miejscowościach naszego powiatu.

Dożynki w Wojniczu przeglądem osiągnięć rolników tego rejonu Około 2 tysiące osób zgromadziło się w niedzielę 25 września 1965 r. na tradycyjnych obchodach Stoisko Technikum Rolniczego we Wojniczu. Pomoce naukowe. dożynkowych. Tegoroczne święto plonów w Woj- niczu swoim programem znacznie odbiegało od podobnych uroczystości z lat poprzednich. Do tradycyjnego obrzędu dożynkowego organizato- rzy dodali bowiem jeszcze nowy element – dobrze i pomysłowo zorganizowaną wystawę rolniczą. Były więc wieńce dożynkowe, było okoliczno- ściowe przemówienie dożynkowe przewodniczą- cego Gromadzkiej Rady Narodowej – Stanisława Talaczka, były przyśpiewki ludowe związane tematycznie z dożynkami, przy czym szczegól- nie podobały się one w wykonaniu gospodyni Agaty Garboś z Wielkiej Wsi. Oczywiście miało miejsce symboliczne wręczenie plonów ziemi, Młodzież z Natkowa (Wola Przemykowska w gromadzie Zaborów) w postaci pięknie uwitych wieńców. Otrzymali z wieńcami dożynkowymi.

165 Jan Burlikowski je między innymi radna Wojewódzkiej Rady rejonu. Na zakończenie młodzież Ludowych Zespo- Narodowej, Wojciechowska, gospodarz powiatu, łów Sportowych zorganizowała liczne imprezy przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady sportowe. Organizatorom tradycyjnych, a zarazem Narodowej, Tadeusz Bałys. Młodzież szkolna ze po nowemu pomyślanych dożynek w Wojniczu, Szkoły Podstawowej i Technikum Rolniczego należą się słowa uznania. oraz zespół Tarnowskich Zakładów Przetwórstwa Owocowego dały bogaty program artystyczny. Poseł Gede odbył spotkanie A teraz kilka zdań o wzorowo zorganizowanej, w Szczurowej pięknej wystawie rolniczej, która była pokazem 20 listopada 1965 r. poseł Tadeusz Gede przybył na osiągnięć rolników tego rejonu. Otwarcia wystawy teren naszego powiatu, aby spotkać się z wybor- przez przecięcie wstęgi, dokonał przewodniczący cami. Tadeusz Gede, pierwszy zastępca przewod- Prezydium PRN, Tadeusz Bałys, po czym prezes niczącego Komisji Planowania przy Radzie Mini- Kółka Rolniczego, Starzyk osobiście wciągnął na strów chętnie, gdy mu czas pozwoli, przyjeżdża do maszt flagę państwową. Rozpoczęło się zwiedzanie powiatu brzeskiego, aby w życzliwy sposób wysłu wystawy. Składała się ona z kilku części. W dziale chać potrzeb swoich wyborców, a także postula- ogrodniczo – warzywniczym eksponowano dorodne tów działaczy politycznych, społecznych i gospo- owoce oraz warzywa, a także przetwory. Następny darczych. Posłowi Gede towarzyszył na spotkaniu dział to produkcja roślinna, a więc ziemniaki, w Szczurowej poseł, dr Franciszek Mleczko. Na to buraki a także zboże. Powszechną uwagę zwróciły spotkanie przybyło około 300 wyborców z terenu piękne okazy pomidorów, a przede wszystkim nad- całej gromady Szczurowa. zwyczaj udana pszenica, tak zwana Leszczyńska. Próbne omłoty wykazały, że dała ona w tym roku Uchwalenie planu gospodarczego na naszym terenie 35 q ziarna z hektara. Następny i budżetu na rok 1966 dział wystawy rolniczej, to hodowla. Pokazano tu 26 listopada 1965 r. obradowała Powiatowa Rada bydło rasy czerwonej polskiej, na przykładzie krowy Narodowa w Brzesku. W obradach wzięli też rekordzistki która wykazała się wydajnością ponad udział: wiceprzewodniczący Prezydium WRN, mgr 5 tys. litrów mleka rocznie o zawartości 4,3% tłusz- Wincenty Zydroń oraz mgr Czesława Baunug, czu. Były też ładne okazy trzody chlewnej i owiec. przedstawiciel Wojewódzkiej Komisji Planowania Nadto w tym dziale rolnicy eksponowali zwierzęta Gospodarczego. Zasadniczym tematem obrad była futerkowe, takie jak srebrne lisy i norki. W dziale sprawa uchwalenia planu gospodarczego i budżetu mechanizacji wystawiono wszelkie typy maszyn na rok 1966. Po szerokiej dyskusji Powiatowa Rada i narzędzi rolniczych – od lekkich bron i drobnego Narodowa uchwaliła te dwa najważniejsze akty. sprzętu gospodarskiego do pługów, ciągników A oto główne postanowienia planu gospodarczego: i kombajnów włącznie. Duże zainteresowanie wzbu- – Globalny limit inwestycyjny wynosi 45.810 dził pokaz praktycznego stosowania na pastwiskach tys. zł., w tym inwestycje rad narodowych 45.610 tak zwanego elektrycznego pastucha (oczywiście na tys. zł. i przedsiębiorstw 20 tys. zł. prawdziwym pastwisku z bydłem). Na tej wystawie – Wielkość nakładów inwestycyjnych dla rolnic- oglądać też można było na specjalnych wykresach twa w roku 1966 wyniesie 32.730 tys. złotych. osiągnięcia naszego powiatu w zakresie melioracji; – Roboty melioracyjne kosztem 25.500 tys. zł. a więc w drenowaniu, regulacji potoków, zagospo- prowadzone będą w zakresie: drenowania – na darowaniu pomelioracyjnym itd. Były też stoiska obszarze 910 ha, zagospodarowania pomelioracyj- Spółdzielni Ogrodniczej z Brzeska i Tarnowskich nego użytków zielonych – 200 ha, regulacji rzek Zakładów Przetwórstwa Owocowego. – 8,37 ha, obwałowanie rzek – 8 km, budowa stacji Dla podkreślenia wartości oświaty w dalszym pomp – l. i stałym podnoszeniu produkcji rolnej – na pocze- – Zakres rzeczowy robót elektryfikacyjnych na snym miejscu ustawiono bogato zaopatrzone sto- rok 1966 obejmuje 4 wsie,508 gospodarstw, a mia- isko z książkami o treści rolniczej. Ogólnie można nowicie Grądy, Złota, Paleśnica, Olszowa. powiedzieć, że wystawa rolnicza w Wojniczu – Ustala się wielkość pogłowia bydła na 43.600 ukazała znaczny postęp wsi brzeskiej na odcinku sztuk, w tym krów 33.500, trzody chlewnej 38.000, rozwoju rolnictwa. owiec 2.500, koni 7.400 sztuk. Relacjonując dożynki w Wojniczu, trzeba jesz- – Przewiduje się średnie plony zbóż 18 q z 1 ha, cze dodać, że w ramach ich programu odbyła się ziemniaków 150 q, buraków cukrowych 330 q, ole- olimpiada rolnicza, zorganizowana dla uczestni istych 18,5 q. ków Szkół Przysposobienia Rolniczego. Dobre – Skup artykułów zwierzęcych i roślinnych pla- odpowiedzi biorących w niej udział, wzbudziły nuje się w roku 1966 następująco: żywiec 6.975 uznanie widowni. Dyplomy, nagrody rzeczowe były ton, mleko – 13,5 mln litrów, zboże – 3.000 ton, wyrazem uznania dla przodujących rolników tego ziemniaki – 2.500 ton.

166 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

– Wartość produkcji towarowej wg cen zbytu przeszedł do historii powiatu brzeskiego. W tym ma wynosić 130.700 tys. zł. dniu nastąpiło uroczyste otwarcie zbudowanej ze – Wartość obrotu towarowego ustala się na środków społecznych III-ciej w powiecie Szkoły – 585.830 tys. zł. Pomnika Tysiąclecia. W centrum głośnej już w ca- – Budownictwo mieszkaniowe rad narodowych łym kraju wsi Łysa Góra, w sąsiedztwie słynącego – wielkość nakładów 5.700 tys. zł., efekt rzeczowy wysokim poziomem nauczania Technikum Cera- to 2.550 m2 – 165 izb. micznego, wyrósł gmach nowoczesnej szkoły pod- – Budownictwo spółdzielcze 5.178 tys. zł. stan stawowej. Szkoła poza salami lekcyjnymi i miesz- surowy 5.137 m2 (105 mieszkań,345 izb). kaniem nauczycielskim, dysponująca licznymi – Podstawowe wskaźniki planu gospodarczego gabinetami przedmiotowymi, salą gimnastyczną na rok 1966 obejmują: i wieloma pomieszczeniami pomocniczymi, wypo- – liczbę dzieci w szkołach podstawowych ogó- sażona w urządzenia wodociągowo-kanalizacyjne, łem 17.500, elektryczne i gazowe – wybudowana została kosz- – liczbę uczniów w liceum ogólnokształcą- tem 5 milionów złotych przez Krakowskie Przedsię cym 350, biorstwo Budowlane, według projektu mgr inż. – liczna uczniów w szkołach przysposobienia Koeniga z krakowskiego Miastoprojektu. Takiej rolniczego 510, szkoły nie powstydziłoby się żadne miasto w kraju. – liczbę dzieci w przedszkolach 1.540 Na to wielkie święto, połączone z powiatowymi – liczba bibliotek publicznych 35 w tym na wsi obchodami Dnia Nauczyciela i 60-leciem działal- 34, punktów bibliotecznych 77, wszystkie na wsi, ności ZNP, do Łysej Góry przybyli liczni goście: – W zakresie zdrowia i pomocy społecznej na Marszałek Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludo- rok 1966 przewiduje się 189 łóżek szpitalnych, 9 wej, przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu ośrodków zdrowia, 3 przychodnie, w tym 1 przy- Społecznego Funduszu Budowy Szkół, Czesław zakładowa. Wycech, sekretarz KW Polskiej Zjednoczonej – Wielkość nakładów na utrzymanie dróg lokal- Partii Robotniczej, Mieczysław Hebda, prezes nych ze środków budżetowych w kwocie 2.097 Wojewódzkiego Komitetu ZSL, Stanisław Kozioł, tys. zł, przeznacza się na odnowę 7 km dróg o na- zastępca przewodniczącego Prezydium Wojewódz wierzchni twardej. Środki funduszu gromadzkiego kiej Rady Narodowej, mgr Wincenty Zydroń, wynosić będą 5.445 tys. zł. Dolną granicę wartości Kurator Okręgu Szkolnego Krakowskiego, mgr podjętych czynów społecznych ustala się na 18.750 Czesław Banach, przedstawiciele organizacji poli- tys. zł., w tym na inwestycje różne 11.061 tys. zł., tycznych oraz władz państwowych powiatu, liczni na inwestycje drogowe 8.550 tys. zł. i 2.760 tys. zł. nauczyciele oraz miejscowa ludność. Przybyłych na remonty dróg. gości witał przewodniczący Powiatowego Komitetu Powiatowa Rada Narodowa, uchwalając Frontu Jedności Narodu, I sekretarz KP PZPR plan gospodarczy, widziała również inne jeszcze w Brzesku, Ludwik Nędza. Przypomniał duże prze- potrzeby w planie nie uwzględnione, co wyraziła miany, jakie przyniosło szkolnictwu powiatu brze- w uchwale w formie postulatów. Na przykład roz- skiego ostatnie dwudziestolecie. Wybudowano tu szerzenie zakresu rzeczowego robót elektryfika- 30 nowych szkół, a dalszych 20 rozbudowano. Przy cyjnych przez objęcie elektryfikacją wsi: Borowa, 450 izbach szkolnych, w których dziś uczy się brze- Kąty i Jastew. ska młodzież na izbę przypada obecnie 33 uczniów. W zakresie zdrowia PRN widzi potrzebę zabez- W części artystycznej wystąpiła młodzież szkolna pieczenia środków na budowę ośrodka zdrowia z Łysej Góry oraz znany w kraju i za granicą Zespół w Borzęcinie. Powiatowa Rada Narodowa wysu- Pieśni i Tańca Kamionka. Uroczystość otwarcia nęła konieczność przesunięcia budowy szkoły w powiecie brzeskim, po Zaborowie i Dębnie, Szkoły podstawowej w Jadownikach z roku 1967 na 1966 – Pomnika Tysiąclecia pozostawiła wśród jej uczest- oraz postulowała przyznanie dalszych środków ników radosne i niezapomniane wrażenie. na remonty w zakresie oświaty, zdrowia i gospodarki komunalnej, na popieranie czynów społecz- Jan Smoleń nych, wyposażenia Powiatowego Przedsiębior- – patron Łysogórskiej szkoły stwa Remontowo – Budowlanego i inne zadania. Nowej, wspaniałej Szkole – Pomnikowi Tysiąclecia Uchwaliła również budżet powiatu brzeskiego na w Łysej Górze nadano imię wielkiego syna tej wsi rok 1966, zamykający się po stronie dochodów – Jana Smolenia, człowieka o niezwykle prawym i wydatków kwotą 133.049 tys. zł. charakterze, zdolnego pedagoga i przyjaciela mło- dzieży, ofiarnego działacza społecznego i żarliwego Wielki dzień nie tylko Łysej Góry demokraty. 27 listopada 1965 r. zapisał się na zawsze w histo- Jan Smoleń był synem biednej, wielodzietnej rii Łysej Góry. Ale nie tylko Łysej Góry, dzień ten rodziny chłopskiej z Łysej Góry. Po ukończeniu

167 Jan Burlikowski

Kraków-Podgórze pomaga brzeskiej wsi W ramach łączności miasta ze wsią 22 ekipy krakowskich zakładów pracy z dzielnicy Podgórze pomaga skutecznie w rozwiązywaniu wielu zadań politycz nych, gospodarczych i społecznych wsiom i groma dom powiatu brzeskiego. Tak np. ekipa Krakowskiego Przedsiębiorstwa Transportowo – Budowlanego z Podgórza pomogła w przygotowaniu do budowy wodociągu w Czchowie, a oprócz tego zorganizo- wała atrakcyjne i pożyteczne wycieczki dla tamtejszych mieszkańców. Ekipa Przedsiębiorstwa Robót Odkrywkowych przyczyniła się do uruchomienia Powitanie gości przez przewodniczącego GRN, Stanisława i eksploatacji kamienia budowlanego w Porąbce Machetę, który składa Marszałkowi Sejmu PRL, Czesławowi Iwkowskiej. Ponadto wyposażyła miejscową Ochotni- Wycechowi, meldunek z wykonania czynw społecznych przez czą Straż Pożarną i pomaga w wyposażeniu świetlicy. mieszkańców Łysej Góry. Za Marszałkiem od lewej: poseł, Ożywioną działalność kulturalno-oświatową dr Franciszek Mleczko, przewodniczący Prezydium PRN, we wsi Strzelce Wielkie prowadziła ekipa Kra- Tadeusz Bałys, sekretarz KW PZPR, poseł, Mieczysław Hebda, kowskich Zakładów Sodowych, która wystawiła I sekretarz KP PZPR w Brzesku, Ludwik Nędza. tam między innymi sztukę A. Fredry „Damy i hu- zary”. Poza tym wyświetliła ciekawe filmy i zorga wiejskiej szkoły i II gimnazjum im. Hetmana Jana nizowała także wycieczki. Tarnowskiego w Tarnowie oraz po studiach mate- Ekipa Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszcze- matycznych na UJ, podjął pracę pedagogiczną na nia pracowała aktywnie z młodzieżą. Kontakty mło- Górnym Śląsku, a następnie na uciskanej wów- dzieży z tych zakładów z młodzieżą ze wsi Zaborów czas przez hitleryzm Opolszczyźnie. Nieustannie są systematyczne i bardzo korzystne dla obydwu prześladowany i szykanowany, ani na chwilę nie stron. Inne ekipy, jak np. ekipa krakowskich Zakła- zaniechał swej działalności patriotycznej. Pro- dów Armatur, Zakładu Remontowego Maszyn wadził żywą działalność społeczno – polityczną, Budowlanych – zorganizowały w podopiecznych organizując m.in. pierwsze spółdzielnie pracy dla wsiach „białe niedziele”, udzielając miejscowej lud- śląskich bezrobotnych. W latach hitlerowskiej ności porad lekarskich i stomatologicznych. okupacji stanął w szeregach uczestników ruchu Cenna jest pomoc udzielana przez ekipy POP oporu. Podjął trud organizacji tajnego nauczania w zakresie powiększania szeregów partyjnych, w województwie krakowskim i kieleckim, peł- opracowania i realizacji planów pracy. niąc w tym okręgu obowiązki tajnego kuratora. Bardzo wiele z pomocy ekip korzystają kółka rol- Po wyzwoleniu Krakowa, Jan Smoleń objął sta- nicze, np. w formie fachowego instruktażu, pomocy nowisko naczelnika Wydziału Szkół Średnich, w konserwacji i remoncie sprzętu i maszyn rolni a po oswobodzeniu Katowic, mianowany został czych. Wiele zawdzięczają ekipom niektóre szkoły pierwszym ludowym kuratorem okręgu śląsko i organizacje społeczne. W okresie trzech kwartałów – dąbrowskiego. Z właściwym sobie zapałem br. ekipy dokonały 165 wyjazdów na wieś. Obsłu- stanął do pracy nad organizacją nowego szkol- żono 75 zebrań Komitetów Gromadzkich PZPR nictwa. Nie zdołał jednak zrealizować swych i POP, wygłoszono 12 odczytów,630 osobom udzie- zamierzeń. W czerwcu 1945 r. zginął tragicznie lono porad lekarskich, zorganizowano 14 wycieczek. w czasie podróży służbowej. Wiadomość o jego Pozytywnie oceniona została przez aktyw wiejski śmierci wywołała powszechną żałobę na Śląsku. i gromadzki pomoc udzielona przez ekipy w kam- Zginął człowiek – głosiły nekrologi – który z bez- panii wyborczej do Sejmu i rad narodowych. przykładną energią i miłością poświęcił się dziełu W sprawie oceny ekip krakowskich zakładów odrodzenia szkoły i oświaty Polski Demokratycz- pracy odbyła się niedawno w Brzesku narada, na nej. Nad jego trumną, ówczesny wojewoda śląski, której nakreślono kierunki ich dalszej działalności następnie zaś przewodniczący Rady Państwa i zadania na przyszłość. Będą one opierać swoją pracę – gen. Aleksander Zawadzki mówił: „Idą czasy, o długofalowe plany w ścisłym współdziałaniu z POP kiedy dzięki powszechności nauczania w Polsce i aktywem gromadzkim. Ekipy krakowskich zakła- Ludowej, tysiące synów i córek ludu pracującego dów pracy poświęcą w dalszej działalności wiele uwagi – jak zmarły tragicznie kurator Smoleń – będą sprawom młodzieżowym i działalności kulturalno się wybijać i wyrastać na pożytecznych i twór- – oświatowej na wsi. Udzielana pomoc materialna czych działaczy w każdej dziedzinie życia naszej będzie w większym zakresie zastępowana przez bar- ojczyzny ludowej”. dziej celową pomoc fachowo-instruktażową.

168 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Przy pomocy czynów społecznych nastąpi dalszy rozwój wsi brzeskiej Na grudniowej naradzie przewodniczących Gro- madzkich Rad Narodowych, przewodniczących Gromadzkich Komitetów Frontu Jedności Narodu oraz służby drogowej wiele mówiono o konieczno- ści dalszej, radykalnej poprawie dróg, szczególnie lokalnych. Podkreślano rolę i znaczenie czynów drogowych, przy pomocy których można wiele dobrego zrobić. Właśnie nasz powiat stoi w obli- czu wielkich zadań i w najbliższej pięciolatce nie- odzowne będą obok środków funduszu gromadzkiego, również czyny społeczne zainteresowanej ludności oraz środki budżetowe Powiatowej Rady 7 grudnia 1965 r. otwarty został przy ul. Ogrodowej, w jednym Narodowej na popieranie tych czynów. Ale zanim z nowo wybudowanych bloków mieszkalnych, drugi w Brzesku zajmiemy się przedstawieniem programu robót na sklep samoobsługowy. Otwarcie tego sklepu w tej części miasta drogach w latach 1966-70 zapoznajmy się z tym, było palącą potrzebą, gdyż mieszkańcy nowego osiedla zmuszeni co powiedział przewodniczący Powiatowej Komi- byli dokonywać zakupów artykułów pierwszej potrzeby w odległych sji Planowania Gospodarczego, przewodniczący placówkach handlowych w śródmieściu. (foto: Jan Kucia) Komisji Czynów Społecznych przy Powiatowym Komitecie Frontu Jedności Narodu, Wacław Pie- Osiągnięte efekty przekonały nawet te grupy chowicz o realizacji czynów społecznych w ciągu społeczeństwa, które wątpiły, że ten program robót kończącej się pięciolatki. drogowych może być zrealizowany i często stały Powiat brzeski posiada 859 km dróg, w tym na uboczu, nie angażując się. Za przykład może 622,5 km dróg lokalnych, z których do roku 1961 tu służyć wieś Złota, która po kilkuletnich waha- tylko 86 km posiadało nawierzchnię twardą. Do niach, a nawet oporach, dopiero w roku 1965 zde- tego okresu nie budowano w ogóle nowych dróg. cydowała się podjąć czyn społeczny, który pozwolił Nietrudno więc było wykazać społeczeństwu, iż w okresie kilku miesięcy wybudować 2 km nowej taki stan rzeczy jest nie do przyjęcia, gdyż w tych drogi o nawierzchni twardej, We wsiach, które warunkach jesienią, zimą a także wczesną wio- budowę dróg mają już za sobą, narasta inicjatywa sną, połowa dróg w powiecie była niedostępna ze społeczna w dziedzinie rozbudowy szkół, remiz względu na bezdroża. To zmusiło aktyw i spo- strażackich, wodociągów itp. Typowym przykła- łeczeństwo do szukania sposobów rozwiązania dem może być Łysa Góra, która po wojnie jako tego problemu. W roku 1961 kosztem 3.400 tys. pierwsza w powiecie, przystąpiła do budowy drogi, zł. wybudowano prawie 4 km dróg tłuczniowych. stwarzając tym samym doskonałe warunki do Początek był dobry, a sprawa należała do pilnych wszechstronnego rozwoju wsi. Rozwinął się tam i priorytetowych zadań. Toteż w roku 1962 wybu- przemysł ceramiczny, w konsekwencji otwarto dowano dalszych 13 km nowych dróg wartości także Technikum Ceramiczne, przeprowadzono 6 mln. zł. W roku 1963 kolejnych 12 km. W roku następnie elektryfikację, gazyfikację a obecnie 1964 uzyskaliśmy już 30 km nowych dróg o warto- zamierza się przystąpić da budowy wodociągów. ści 10 mln. zł. W kończącym się właśnie roku 1965 Wiele innych gromadzkich rad narodowych może zaplanowano budowę 12 km dróg tłuczniowych pochwalić się poważnymi wynikami w budownic- i 25 km żwirowych i należy się spodziewać, że twie drogowym, jak na przykład Wojnicz, Szcze- przyjęte w tak dużym rozmiarze zadania zostaną panów, gdzie w ostatnich latach wybudowano po wykonane. Łącznie więc w latach 1961 – 65, wybu- 12 km dróg, a w gromadzie Zakliczyn 10 km. dowano 95 km dróg tłuczniowych i żwirowych o wartości 37 mln. zł. Aby lepiej uzmysłowić sobie Wystawa obrony przeciwlotniczej osiągnięty sukces wystarczy podać, że w ostat- i przeciwatomowej nich latach 12 wsi uzyskało połączenia drogowe W sali Miejskiej Rady Narodowej w Brzesku o nawierzchni twardej, a tym samym wsie te uzy- w dniach 8,9 i 10 grudnia 1965 r. zorganizowano skały możliwość połączenia autobusowego, między staraniem miejscowego Koła Oficerów Rezerwy innymi: Wola Przemykowska, Jaworsko, Bucze wystawę obrony przeciwlotniczej i przeciwatomo- i inne. Nowe drogi przyspieszyły także realizację wej. Wystawiono interesujące eksponaty, wykresy wielu różnych inwestycji jak: sklepy, magazyny, i plansze. Objaśnień udzielał oficer WP. Wystawę zlewnie mleka, remizy strażackie i szkoły, a także zwiedzały liczne grupy młodzieży oraz starszych budownictwo mieszkaniowe ludności. mieszkańców miasta i powiatu.

169 Jan Burlikowski

Nowe usprawnienia dla gromad postulat, aby jednym nakazem płatniczym objąć Z dniem 1 stycznia 1966 r. rady narodowe otrzy- wszelkie zobowiązania płatnika, został spełniony. mały nowe uprawnienia, a w szczególności prawo Zgodnie z nowymi przepisami, biura gromadzkich wymiaru i poboru podatku gruntowego. Postu- rad narodowych dokonywać będą wymiaru i po- lat przekazania tych uprawnień gromadom był boru podatku gruntowego, łącznie z opłata leśną, wysuwany przez mieszkańców wsi już od dłuż- funduszem gromadzkim, składkami na rzecz PZU, szego czasu. Do tej pory, po zabraniu tych upraw- należnościami dla Państwowego Funduszu Ziemi, nień gminom, sprawy podatkowe załatwiane były podatkiem od nieruchomości, opłatą elektryfika- w Brzesku, co znacząco utrudniało rolnikom regu- cyjną i melioracyjną. lowanie zobowiązań podatkowych. Także i drugi

170

Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Eksperyment nawozowy głych oraz na symbolicznej mogile pomordowa- Powiat brzeski został wytypowany jako jeden nych w obozach zagłady i kaźniach hitlerowskich z trzech w kraju do tak zwanego „eksperymentu mieszkańców miasta i powiatu. Na czas uroczy- nawozowego”. Polega on na tym, ze w ciągu bie- stości miasto nasze było udekorowane transparen- żącej pięciolatki powiat otrzyma dostateczną ilość tami o treści okolicznościowej oraz flagami biało- nawozów sztucznych, nasion, środków ochrony czerwonymi, czerwonymi i zielonymi. roślin, maszyn i narzędzi rolniczych, materiałów budowlanych oraz kredytów potrzebnych na cele Sesja Powiatowej Rady Narodowej związane z produkcją rolną. Rzecz w tym, aby na 25 stycznia odbyła się sesja Powiatowej Rady przykładzie powiatu brzeskiego opracować odpo- Narodowej, na której uchwalono 5-letni plan prac wiednie metody nawożenia dla terenów południo- na drogach lokalnych. Przewiduje on wybudo- wej Polski, mających podobne cechy klimatyczne, wanie ponad 100 km dróg lokalnych na terenie glebowe i gospodarcze. Powiat brzeski wybrano całego powiatu. Zaprojektowane zostały takie dlatego, że jego rolnictwo jest reprezentatywne odcinki dróg. które dadzą po wybudowaniu połą- dla większości powiatów w województwie kato- czenia z ważnymi pod względem komunikacyjnym wickim, krakowskim, kieleckim i rzeszowskim. ciągami dróg państwowych. Przewiduje się uru- Decyzję tę podjęto także dlatego, że działalność chomienie na nowych drogach komunikacji PKS. władz powiatowych i innych instytucji na rzecz Ogólny koszt tych prac określony jest na sumę podniesienia na wyższy poziom produkcji rolnej około 100 mln zł. była w powiecie brzeskim lepsza aniżeli w innych powiatach. Rok 1966 jest pierwszym rokiem eks- Utworzenie Powiatowego perymentu nawozowego w powiecie brzeskim. Komitetu SFBSiI Eksperyment będą prowadzili i badali jego wyniki, 31 stycznia na posiedzeniu Prezydium Powiato- pracownicy Instytutu Ekonomiki Rolnictwa. wego Komitetu Frontu Jedności Narodu z udzia- łem aktywu Komitetu Społecznego Funduszu Powołano Społeczne Odbudowy Stolicy oraz aktywu Powiatowego Komi- Komisje Pojednawcze tetu Koordynacyjnego Społecznego Funduszu i Bu- Na terenie powiatu rozpoczęły działalność pierw- dowy Szkół, dokonano połączenia tych dwu Komi- sze Społeczne Komisje Pojednawcze. Powołano ich tetów w jeden Komitet Społecznego Funduszu 6, a mianowicie: w Brzesku, Jadownikach, Uszwi, Budowy Szkół i Internatów. Zadaniem tego Komi- Jasieniu, Szczurowej i Wojniczu. Ich zadaniem tetu będzie gromadzenie środków pieniężnych na będzie jednanie skonfliktowanych stron w przy- budowę szkół i internatów oraz innych obiektów padkach wynikłych z naruszenia zasad współżycia o charakterze kulturalno-oświatowym. Przewod- społecznego. Inicjatorem w powołaniu tych Komisji niczącym Powiatowego Komitetu SFBSiI został był Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu. przewodniczący Prezydium PRN – Tadeusz Bałys. Podstawą prawną działania SKP jest ustawa z dnia 30 marca 1965 r. o sądach społecznych. Dwudziestolecie ORMO 19 lutego obchodzono w Brzesku uroczyście XX- 21 rocznica Wyzwolenia tą rocznicę powołania Ochotniczej Rezerwy Mili- 18 stycznia odbyła się w Brzesku, w sali kina cji Obywatelskiej. Z tej okazji w sali Pawilonu Bałtyk, uroczysta akademia z okazji 21 rocznicy okocimskiego odbyła się uroczysta akademia, na Wyzwolenia miasta przez Armię Radziecką spod którą przybyli członkowie ORMO z terenu całego okupacji hitlerowskiej. W Prezydium akademii powiatu. Obecni byli również przedstawiciele miejsca zajęli przedstawiciele organizacji politycz- organizacji politycznych oraz władz państwowych nych i społecznych, władz państwowych, organiza- z I sekretarzem KP PZPR, Ludwikiem Nędzą i zacji młodzieżowych i większych zakładów pracy. Po stępcą przewodniczącego Prezydium Powiatowej odegraniu przez orkiestrę hymnów państwowych, Rady Narodowej, Karolem Grocholą na czele. polskiego i radzieckiego, akademię zagaił czło- Okolicznościowe przemówienie wygłosił sekretarz nek Prezydium Powiatowego Komitetu FJN, pre- KP PZPR, Stanisław Siekierzycki. Odczytany zes Zarządu Powiatowego Związku Bojowników został rozkaz Ministra Spraw Wewnętrznych do o Wolność i Demokrację – Adam Dzierwa. Następ- wszystkich ormowców. Liczni członkowie ORMO nie referat wygłosił przewodniczący Powiatowego otrzymali odznaczenia państwowe i odznaki „10 Komitetu FJN, I sekretarz KP PZPR – Ludwik lat w Służbie Narodu”, dyplomy, nagrody rzeczowe Nędza. Przemawiał także przewodniczący Zarządu i pieniężne. Złoty Krzyż Zasługi otrzymał Józef Powiatowego ZMS – Waldemar Girek. Płachta, Srebrny Krzyż Zasługi – Tadeusz Fudala, Poprzedniego dnia, w godzinach popołudnio- zaś Brązowy Krzyż Zasługi – Mieczysław Janicki, wych młodzież złożyła wieńce na grobach pole- wszyscy z Brzeska.

173 Jan Burlikowski

wiona. Warto zanotować, że nawet najstarsi ludzie nie pamiętają powodzi w lutym.

Inauguracja obchodów Tysiąclecia w r. 1966 25 lutego w sali Miejskiej Rady Narodowej w Brze- sku odbyła się. uroczysta sesja Powiatowego i Miejskiego Komitetu FJN oraz Powiatowej i Miej skiej Rady Narodowej. Sesją tą zostały zainaugurowane w powiecie brzeskim obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego w roku 1966, jako w ostatnim roku tych obchodów. Wzięło w niej udział ponad Przemawia sekretarz KP PZPR, przewodniczący Komitetu d/s ORMO, 150 osób z terenu miasta i powiatu. Obecne były Stanisław Siekierzycki. delegacje młodzieży z Liceum Ogólnokształcącego oraz Technikum Ekonomicznego w Brzesku. Sesji przewodniczył przewodniczący Miejskiego Komi- tetu FJN – Ryszard Stós, okolicznościowe prze- mówienie wygłosił przewodniczący Powiatowego Komitetu FJN, I sekretarz KP PZPR – Ludwik Nędza. W swoim przemówieniu podkreślił on postępowe dążenia narodu oraz to, że Polska Ludowa jest ukoronowaniem tysiącletnich dziejów naszego państwa. Na sesji przemawiali ponadto: w imieniu Powiatowego Komitetu ZSL – poseł dr Franciszek Mleczko, w imieniu Komitetu Powiato- wego Stronnictwa Demokratycznego – Józef Żak, w imieniu Zarządu Powiatowego Związku Bojow- Komendant Powiatowy MO, mjr Karol Uchwat wręcza odznaki ników o Wolność i Demokrację – Adam Dzierwa i wyróżnienia zasłużonym członkom ORMO. Na zdjęciu członek i w imieniu Stowarzyszenia PAX – Władysław ORMO, Wójcik z Dębna. Karaś.20-tu działaczy Frontu Jedności Narodu otrzymało Odznakę Tysiąclecia. Na zakończenie obrad, które miało niezwykle uroczysty charakter, zebrani wysłuchali z powagą apelu Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu skierowanego do społeczeństwa województwa krakowskiego.

Międzynarodowy Dzień Kobiet Dzień 8 marca – Międzynarodowy Dzień Kobiet w r.1966 był szczególnie uroczysty ze względu na ostatni rok obchodów Tysiąclecia Państwa Pol- skiego. W każdym zakładzie pracy i instytucji odbyły się spotkania kierownictwa z kobietami tam pracującymi. Do kobiet zatrudnionych w Pre- zydium Powiatowej Rady Narodowej przemawiali Sala pawilonu Okocim w czasie uroczystej akademii. zastępca przewodniczącego Prezydium, Karol Gro- chola, przybyły na tę uroczystość I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza oraz przewodniczący Rady Powódź w lutym Zakładowej Związków Zawodowych Pracowników 24 lutego na skutek gwałtownego topnienia śnie- Państwowych i Społecznych, Jan Burlikowski. gów wystąpiła z brzegów Uszwica, zalewając kilka- Panie otrzymały kwiaty, a na zakończenie tego set hektarów gruntów, głównie na terenie Uszwi. spotkania wystąpił zespół artystyczny Domu Kul- Najbardziej ucierpiały nisko położone gospodar- tury w Brzesku. stwa. Ewakuowano 20 rodzin wraz z dobytkiem. Szosa Brzesko-Nowy Sącz na odcinku Okocim I sekretarz KW PZPR w Brzesku – Uszew w kilku miejscach znalazła się pod wodą. 13 kwietnia przybył do Brzeska I sekretarz KW Woda jednak szybko opadła i jeszcze w tym samym PZPR w Krakowie, Czesław Domagała w celu spo- dniu komunikacja na tej drodze została wzno- tkania z aktywem powiatowym. W sali kina Bałtyk

174 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 zgromadziło się ponad 300 aktywistów z terenu racja tegorocznych Dni Oświaty, Książki i Prasy, miasta i powiatu. Spotkanie prowadził I sekre- od wielu lat tradycyjnie obchodzonych w tym cza- tarz KP PZPR, Ludwik Nędza. Referat na temat sie. Ulicami miasta przeszedł 2-tysięczny pochód podejmowania i wykonywania czynów społecznych młodzieży. W tym barwnym pochodzie – koro- przez ludność powiatu brzeskiego wygłosił prze- wodzie można było zobaczyć poszczególne etapy wodniczący Komisji Czynów Społecznych Powiato- historyczne naszego Tysiąclecia. Były więc posta- wego Komitetu Frontu Jedności Narodu – Wacław cie Mieszka I, królowej Jadwigi, Jagiełły, księ- Piechowicz. Po referacie 6-ciu aktywistów mówiło cia Józefa Poniatowskiego, Kościuszki, a także o problemach swojego terenu. Następnie zabrał liczne postacie ze znanych bajek i powieści. Była głos I sekretarz KW PZPR, Czesław Domagała, też i współczesność: kosmonauci w kosmicznych który w dłuższym przemówieniu poruszył problem kombinezonach, modele rakiet. Młodzież niosła czynów społecznych, a przede wszystkim problem historyczne herby miast polskich na Ziemiach dróg i społecznych czynów drogowych. Podkre- Odzyskanych. Przez pochód z herbami wiła się ślił znaczenie porządku, czystości i estetyki mia- niebieską wstęgą Wisła. Duże napisy – „byliśmy”, sta i wszystkich innych miejscowości w powiecie. „jesteśmy”, „będziemy” wyrażały nasz stosunek Mówca kategorycznie wypowiedział się w sprawie do odzyskanych po wiekach Ziem Zachodnich właściwego stosunku do pracy wszystkich pracow- i Północnych. Ten barwny i pomysłowy pochód, ników urzędów i instytucji, robotników i pracowni- w pięknym wiosennym dniu przesuwający się po ków umysłowych zatrudnionych w różnych zakła- bogato udekorowanych ulicach miasta, pozostawił dach pracy, a także stosunku pracowników urzędów niezapomniane wrażenie. do obywateli i ich spraw. Po spotkaniu I sekretarz KW PZPR udał się na teren powiatu, zwie- Spotkania oficerów WP z ludnością dzając między innymi Kamionkę w Łysej Górze. W okresie od 23 kwietnia do 8 maja Powiatowy Komitet FJN wspólnie z wiejskimi i Gromadzkimi Święto robotnicze – 1 Maja Komitetami FJN zorganizował 85 spotkań ofice- Obchody pierwszomajowe w r.1966 wypadły szcze- rów WP z ludnością w różnych miejscowościach gólnie imponująco, wchodziły bowiem do programu powiatu. Spotkania te odbyły się w ramach pro- uroczystości ostatniego roku obchodów Tysiąc- gramu obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego lecia. 29 kwietnia w sali Pawilonu okocimskiego z okazji 21 rocznicy zwycięstwa nad faszyzmem, odbyła się uroczysta akademia. W Prezydium zasie dli przedstawiciele organizacji politycznych i spo- Odezwa Powiatowego Komitetu łecznych, władz państwowych i zakładów pracy, Frontu Jedności Narodu oficerowie Wojska Polskiego i przedstawiciele W kwietniu Powiatowy Komitet Frontu Jedności młodzieży. Akademii przewodniczył sekretarz KP Narodu z okazji ostatniego roku obchodów Tysiąc- PZPR, Stanisław Siekierzycki. Referat okolicznoś lecia Państwa Polskiego wystąpił z następującą ciowy wygłosił przewodniczący Powiatowego Komi- odezwą do społeczeństwa powiatu brzeskiego. tetu FJN, I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza. MIESZKAŃCY ZIEMI BRZESKIEJ! Część oficjalna rozpoczęła się hymnem państwo- Pokoleniu naszemu przypadło żyć w historycznej wym, zaś zakończyła się Międzynarodówką. W czę- chwili, na przełomie jednego i początku drugiego ści artystycznej wystąpił zespół estradowy War- Tysiąclecia dziejów Polski. W tysiącletniej historii szawskiego Okręgu Wojskowego, bardzo gorąco naszego narodu, którą uroczyście obchodzimy w tym i serdecznie oklaskiwany przez obecnych. roku, ma swój udział i nasza piękna Ziemia Brzeska. 1 maja o godz.10-tej na placu Kazimierza Wiel- Przodkowie nasi – członkowie plemienia Wiślan kiego odbył się tradycyjny pierwszomajowy wiec, i Małopolan żywo uczestniczyli w rozwoju naszego a następnie manifestacyjny pochód przeszedł uli- regionu. Brali udział w rozbudowie sieci dróg, gro- cami miasta. Na wiecu przemawiali I sekretarz dów obronnych miast i osiedli Brzeska, Wojnicza, KP PZPR, Ludwik Nędza oraz poseł, prezes PK Czchowa, Zakliczyna czy Dębna. Stawali w obro- ZSL, dr Franciszek Mleczko. W tej manifestacji nie polskiej ziemi, polskiej mowy i obyczajów wzięło udział około 10.000 mieszkańców Brze- ojczystych. To oni byli wojami piastowskich ksią- ska i powiatu. Na stadionie Okocimskiego Klubu żąt i królów sąsiedniego Krakowa. Sportowego, na tle wspaniałej wiosennej scenerii Oni wraz z wojami i rycerstwem Ziem Pol- wystąpił zespół ludowy Kamionka z Łysej Góry. skich przelewali krew w obronie Ziemi Śląskiej, Ziem Nadodrzańskich, szli z Bolesławem Chro- Inauguracja Dni Oświaty, brym i Krzywoustym nad Bałtyk, z Władysławem Książki i Prasy Jagiełłą i Spytkiem z Melsztyna pod Grunwald, 3 maja, w 175 rocznicę uchwalenia Konstytucji a z Sobieskim pod Wiedeń. Ówcześni rzemieślnicy 3-go Maja, nastąpiła w Brzesku uroczysta inaugu- i kupcy rozwijali handel i rzemiosło, chłopi trze-

175 Jan Burlikowski bili puszcze i uprawiali ziemię ojczystą, by dawała potrzebne plony. Arianie z Domasławic i Wojnicza prowadzili wielowiekowe walki ze wstecznictwem, torując drogę postępowej myśli polskiej. Wartościowe dzieła rąk i umysłów ludzi tamtych czasów prze- trwały do dziś i są chlubą naszego narodu. Szczególną kartę w 10-cio wiecznej historii kraju posiada obchodzone niedawno XX-lecie Polski Ludowej. Przejęcie po wyzwoleniu władzy przez robotników i chłopów, zmiana struktury polityczno-społecznej i gospodarczej to trwały fundament niespotykanych w całej historii osiągnięć we wszystkich dziedzinach naszego życia. Wyzwolona inicjatywa społeczeństwa skupionego we Froncie Jedności Narodu pod kierownictwem Partii, w stosunkowo krótkim czasie zabliź- niła ciężkie rany zadane nam przez faszystowskie Niemcy. Twórcza, pełna zapału i poświęcenia praca robotników, chłopów i inteligencji pracującej, zmie- niła oblicze Polski, stawiając ją w czołówce państw Europy, tak w dziedzinie polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej.

OBYWATELE! Okażmy się godnymi spadkobiercami naszych przodków; tych sprzed stuleci i tych z najnowszej naszej historii. Zostawmy również następnym pokoleniom trwałe ślady historycznego przełomu dwóch Tysiącleci! Pomnażajmy swym wysiłkiem przyjęty program FJN. Obok sąsiednich budowli Nowej Huty, Azotów, i naszych Okocimskich Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych, Fabryki Opakowań Blaszanych czy Łysej Góry wznoszo nych pracą Waszych rąk, obok szkół, przedszkoli i świetlic przekazanych potomnym przez nasze pokolenie, pokolenie Polski Ludowej uczyńmy Ziemię Brzeską jeszcze bardziej zagospodaro waną, jeszcze bardziej czystą, jeszcze piękniejszą. Niech każda gromada, każde miasteczko, każda wieś podejmie i realizuje wartościowe czyny społeczne godne Tysiąclecia! Wielką rocz nicę Tysiąclecia, zbliżające się Święto Pracy, Święto Ludowe uczcijmy czynami społecznymi! MIESZKAŃCY BRZESKA, WOJNICZA, CZCHOWA, ZAKLICZYNA, SZCZUROWEJ i BORZĘCINA oraz wszystkich gromad Ziemi Brzeskiej! Niech rok 1966 zmieni wygląd naszych osiedli, naszych miast i wsi! Gromadźmy środki społeczne na budowę szkół i internatów! Budujmy i naprawiajmy drogi i chodniki, porządkujmy otoczenia naszych domów, szkół i budynków gro madzkich! Zakładajmy parki, skwery i zieleńce, zalesiajmy nieużytki, urządzajmy nowe ośrodki sportowe, boiska i pływalnie! ZJEDNOCZENI WE FRONCIE JEDNOŚCI NARODU UCZYŃMY WSZYSTKO, BY NASTĘPNE POKOLENIA

176 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Z DUMĄ MÓWIŁY O NAS, JAKO O DZIELNYM POKOLENIU Z PRZEŁOMU TYSIĄCLECIA!

Powiatowy i Miejski Brzesko, kwiecień 1966 r. Komitet Frontu Jedności Narodu w Brzesku

W 1966 roku, ostatnim roku obchodów Tysiąc- lecia Państwa Polskiego, społeczeństwo dało wyraz gorącym uczuciom jedności z Ziemiami Zachodnimi i Północnymi, dźwignietymi z ruin i złączonymi z Polską na zawsze. Herby miast tych Święto Pracy –1 Maja w Brzesku. Komitet obchodu Święta, Ziem oraz napisy „Byliśmy – jesteśmy- będziemy”, od prawej: przewodniczący Prezydium PRN, Tadeusz Bałys, stanowiły ważny element dekoracji Brzeska w cza- radna WRN, Janina Hnatowicz, I sekretarz KP PZPR, Ludwik sie tych obchodów. Nędza, poseł, dr Franciszek Mleczko, sekretarz KP PZPR, Edward Gołda, dyrektor Okocimskich Zakładów Piwowarsko- Dyskusja nad twórczością K. Simonowa Słodowniczych, Leonard Dzięgielewski. W dniu 17 kwietnia Łysa Góra przeżywała nieco- dzienne wydarzenie. Na zaproszenie gromady przy współinicjatywie Redakcji „Dziennika Ludo- wego” odbyła się w Kamionce dyskusja nad twór- czością Konstantego Simonowa. Przybyli na nią z jednej strony mieszkańcy Łysej Góry i okolicznych wsi, z drugiej I sekretarz ambasady ZSRR w Polsce tow. Iwan Łukomikow, tow. W. Wiedin, przyjaciel K. Simonowa, poeta i pisarz polski S. R. Dobrowolski, redaktor naczelny „Dziennika Ludo- wego”, poseł Stanisław Cieślak. Gospodarzem spotkania był poseł dr Franciszek Mleczko. Kon- stantin Simonow – autor znanych u nas i głośnych powieści między innymi: „Dni i noce”, „Żywi Święto Pracy – 1 Maja w Brzesku. Na czele pochodu orkiestra i martwi” – nie mógł w tym czasie przybyć do Pol- Browaru Okocim. Dyrygent L. Kozub. ski. Zapowiedział jednak swoją wizytę w Krakowie w czerwcu br. W czasie spotkania w Łysej Górze S. R. Dobrowolski zapoznał zebranych z twórczością i sylwetką K. Simonowa, pisarza który obchodził niedawno 50-lecie urodzin. Mieszkańcy Łysej Góry żywo dyskutowali nad przeczytanymi książkami Simonowa, jego poezją i filmem.

Przed 1 Majem 19 kwietnia odbyło się kolejne posiedzenie Komi- tetu Obchodu Święta Pracy dnia 1 Maja. Stwier- dzono, że przygotowania przebiegają pomyślnie, a tegoroczne obchody będą szczególnie uroczyste z uwagi na to, że odbywają się w ostatnim roku Święto Pracy – 1 Maja w Brzesku. W pochodzie Zespół Pieśni obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego. W tych i Tańca Kamionka z Łysej Góry. Na pierwszym planie prof. spotkaniach wzięło udział 59 oficerów, którym Bolesław Książek, jako Lajkonik. towarzyszyło 65 radnych Powiatowej Rady Naro- dowej i działaczy Frontu Jedności Narodu. We Jak dużą popularnością cieszyły się te spo- wszystkich spotkaniach na terenie powiatu wzięło tkania niech świadczy fakt, że w niektórych, udział 12.485 uczestników spośród miejscowej małych wsiach liczba uczestników wynosiła ponad ludności. Najliczniej na spotkanie przybyli miesz- 50% wszystkich mieszkańców, a np. w Drużko- kańcy: Wał Rudy – 320 obecnych, Dołęgi – 220, wie Pustym – 85%, Słonej – 75%. Wszystkie bez Mokrzysk – 350, Niedzielisk – 250, Przyborów - wyjątku spotkania charakteryzował nad wyraz ser- 230, Gnojnik 550, Lewniowa – 300 obecnych. deczny i życzliwy stosunek społeczeństwa do ofice-

177 Jan Burlikowski

Święto Pracy – 1 Maja w Brzesku. Przed trybuną honorową Szczurowa,8 maja 1966 r. Odsłonięcia pomnika dokonał wice tanecznym krokiem przechodzi Zespół Pieśni i Tańca Kamionka przewodniczący Prezydium PRN, Karol Grochola. z Łysej Góry.

Święto Pracy – 1 Maja w Brzesku. W pochodzie młodzież Szkoły Szczurowa,8 maja 1966 r. Na pomniku złożono wieńce i wiązanki Podstawowej Nr 2 w Brzesku w strojach krakowskich. kwiatów.

Szczurowa,8 maja 1966 r. Uroczystość odsłonięcia pomnika Delegacja Zarządu Oddziału Powiatowego ZBoWiD z Brzeska ku czci mężczyzn, kobiet i dzieci cygańskich przez hitlerowców. składa wieniec. W środku Adam Dzierwa, prezes Zarządu. Przemawia I sekretarz KG PZPR, przewodniczący Gromadzkiego Komitetu FJN, Mieczysław Domagała. rów. Byli on witani kwiatami, które im wręczała Odsłonięcie pomników młodzież szkolna. Prawie wszędzie przygotowano 8 maja, w ramach programu ostatniego roku występy artystyczne, na które składały się wier- obchodów Tysiąclecia, w 21 rocznicę zwycię- sze, montaże słowno-muzyczne i tańce ludowe. stwa nad hitlerowskimi Niemcami, odsłonięto 2 Zdarzały się też tradycyjne polskie powitania chle- pomniki. W Zaborowie, pomnik ufundowany przez bem i solą. Na wyróżnienie zasługuje niezwykle rodaków z Chicago przedstawia stylizowany miecz udany występ artystyczny zespołu młodzieżowego z Orłem Białym u góry, na jego rękojeści wid- w Stróżach. nieje tablica z nazwiskami zaborowian poległych w I i II wojnie światowej oraz zamordowanych

178 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Delegacja mieszkańców Zaborowa z wieńcem od Klubu Zaborowian z Chicago. w obozach koncentracyjnych i kaźniach hitlerowskich. Wśród kilkudziesięciu nazwisk – imię wielkiego syna Ziemi Zaborowskiej – Jędrzeja Cier- niaka. Odsłonięcia pomnika dokonał sekretarz KP PZPR, zastępca przewodniczącego Powiatowego Komitetu FJN, Edward Gołda, który wygłosił oko- licznościowe przemówienie. Następnie odbył się apel poległych, honory wojskowe oddali żołnie- rze Wojska Polskiego. W uroczystości brały udział delegacje ZBOWiD-u, organizacji i zakładów pracy z Brzeska. U stóp pomnika złożono wieńce. Tego dnia w Szczurowej, na miejscowym cmentarzu, odsłonięto pomnik na wspólnej mogile 92 bestialsko zamordowanych przez hitlerowców męż- czyzn, kobiet i dzieci cygańskich – obywateli naszej Ojczyzny. Przemówienie wygłosił w obecności około 2000 osób zastępca przewodniczącego Prezy- dium PRN z Brzeska – Karol Grochola i dokonał odsłonięcia pomnika. Jest to surowy głaz z tablicą bezimienną ku czci pomordowanych, bezbronnych, niewinnych ofiar. W uroczystości brała udział delegacja Stowarzyszenia Cyganów w Polsce z Tarnowa. 9 maja, w 21 rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem hitlerowskim delegacje organizacji politycznych, społecznych, młodzieżowych, zakładów pracy i młodzieży złożyły wieńce i wiązanki kwia- tów na mogile Nieznanego Żołnierza i grobach poległych w czasie wojny, pomordowanych w obozach koncentracyjnych i poległych w obronie demokracji. Obchody Dni Oświaty, Książki i Prasy w roku 1866, jako ostatnim roku obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego, miały szczególnie podniosły i okazały, a przy tym spontaniczny charakter. Na zdjęciach fragmenty barwnego pochodu młodzieży ulicami Brzeska.

Spotkanie z Janem Sztaudyngerem Obrady Sejmiku Kulturalnego 13 maja przybył do Brzeska na wieczór autorski 15 maja obradował w Brzesku z udziałem ponad satyryk Jan Sztaudynger. Spotkanie odbyło się stu delegatów Powiatowy Sejmik Kulturalny. Po w sali Miejskiej Rady Narodowej w bardzo miłej referacie podinspektora d/s kultury w Wydziale i wesołej atmosferze. Oświaty i Kultury Prezydium PRN – Franciszka

179 Jan Burlikowski

Odznaczenia zasłużonych strażaków.

Przemawia przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Tadeusz Bałys. Na trybunie, miejsca od lewej zajmują: I sekretarz KW PZPR, poseł Mieczysław Hebda, sekretarz KP PZPR, Edward Gołda, zastępca przewodniczącego Prezydium PRN, prezes Zarządu Powiatowego OSP, Karol Grochola, sekretarz PK ZSL, Mieczysław Garlicki, prezes Zarządu Wojewódzkiego OSP, dr Filipek.

Oddziały OSP w czasie uroczystości.

przewodniczącego Prezydium PRN w Brzesku – Tadeusza Bałysa. Odznakę Tysiąclecia otrzymał działacz kultury – Stanisław Grzesik, kierownik szkoły podstawowej z Olszyn. Odznaki Zasłużony Działacz Kultury Poczet sztandarowy Oddziału Powiatowego OSP w Brzesku. otrzymali: Władysław Majewski z Bielczy i Stefan Ściborowicz z Zakliczyna. Nagrodę za wzorową pracę świetlicową ufundowaną przez Prezydium PRN w formie telewizora otrzymała świetlica w Jagniówce, gromada Borzęcin.

Wyróżnienie Powiatowego Komitetu FJN w Brzesku Wojewódzki Komitet FJN w Krakowie przekazał do Prezydium Powiatowego Komitetu FJN w Brze- sku pismo z dnia 17 maja br. tej treści: „W imieniu Prezydium Wojewódzkiego Komi- tetu Frontu Jedności Narodu proszę o przekazanie Zastępca przewodniczącego Prezydium WRN, mgr Wincenty serdecznego podziękowania i wyrazów uznania dla Zydroń wręcza odznaczenie Komendantowi Powiatowemu aktywu FJN, powiatu, oficerów i żołnierzy Wojska Straży Pożarnych, mjr poż. Stanisławowi Szewczykowi. Polskiego, działaczy organizacji społecznych i mło- dzieżowych, za wszelką pracę ideowo-polityczną i wzorowe organizacyjne przeprowadzenie szero- Zięciny, pozdrowienia dla uczestników Zjazdu prze- kiej akcji spotkań oficerów WP i działaczy Frontu kazali: sekretarz KP PZPR – Edward Gołda i se- Jedności Narodu z ludnością wiejską oraz innych kretarz PK ZSL – Mieczysław Garlicki. Wybrano masowych zebrań i uroczystości. 10-ciu delegatów na sejmik Wojewódzki i jednego Jest to cenny wkład Komitetów FJN w Waszym delegata na Kongres Kultury Polskiej w osobie terenie w tegoroczne obchody Tysiąclecia Państwa

180 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Polskiego, piękny przykład ofiarności i społecznego w której wzięło udział kilka tysięcy osób, wykazała zaangażowania skupionego wokół nich aktywu. sprawność i dobrą postawę naszych strażaków. Wojewódzki Komitet Frontu Jedności Narodu wyraża przekonanie, że również dalsze uroczysto- Obchody Święta Ludowego ści i obchody zamanifestują jak dotychczas jedność W tym roku Święto Ludowe przypadło na 29 maja. społeczeństwa Ziemi Krakowskiej, jego poparcie W przeddzień odbyła się w Brzesku akademia dla programu budownictwa socjalistycznego w na- powiatowa, na którą przybyli: I sekretarz KP szej Ojczyźnie. PZPR, Ludwik Nędza, przedstawiciel Wojewódz- kiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, Przewodniczący wojewódzkiego Komitetu poseł Raźny, przewodniczący Prezydium PRN, Frontu Jedności Narodu – Józef Zagórzański, Tadeusz Bałys i inni. Akademię zagaił i przewod- poseł na Sejm PRL” niczył jej Prezes PK ZSL, poseł dr Franciszek Mleczko. Przemówienie okolicznościowe wygłosił Zjazd statutowy ZSL sekretarz PK ZSL, Mieczysław Garlicki. Mówił 18 maja obradował w Brzesku Zjazd Powiatowy między innymi o historii i walce ruchu ludowego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W zjeź- w powiecie brzeskim o prawa chłopów, jak też dzie wziął udział prezes Naczelnego Komitetu o wolność narodu w okresie okupacji. Dużo miej- Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Marszałek sca poświecił 70-letniej historii ruchu ludowego Sejmu PRL, Czesław Wycech, który przemawiał i postępowym tradycjom ludowym w przeszłości. do licznie zgromadzonych delegatów ze wszystkich Pozdrowienia dla chłopów powiatu brzeskiego kół ZSL z terenu całego powiatu. przekazał I sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR, Ludwik Nędza. Wręczył on Odznaki Tysiąc- Sztandar dla Oddziału lecia działaczom ruchu ludowego: Marii Szczepa- Powiatowego OSP nik i Janowi Borowcowi z Brzeska, Stanisławowi 22 maja odbyły się w Brzesku uroczystości z okazji Machecie z Łysej Góry i Wojciechowi Wojdakowi Dnia Strażaka. Równocześnie przekazano w tym z Bielczy. W części artystycznej wystąpił chór dniu Powiatowemu Oddziałowi Ochotniczych męski Związku Spółdzielni Transportowców Straży Pożarnych sztandar ufundowany przez spo- z Krakowa – Hejnał, który wykonał szereg pieśni łeczeństwo powiatu brzeskiego. Uroczystość odbyła patriotycznych, ludowych i żołnierskich. się na placu Kazimierza Wielkiego, a przybyły na Z okazji Święta Ludowego w Jagniówce (gro- nią wszystkie straże pożarne z terenu powiatu. mada Borzęcin) nastąpiło otwarcie i przekazanie W uroczystości wzięli udział: sekretarz KW do użytku domu ludowego. Otwarcia dokonał prze- PZPR, poseł Mieczysław Hebda, sekretarze KP wodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodo- PZPR, Gołda i Siekierzycki, sekretarz PK ZSL, wej, Tadeusz Bałys. Mieczysław Garlicki, poseł Stanisław Opałko, wice- przewodniczący Prezydium WRN, mgr Wincenty Zgon działacza społecznego Zydroń, przewodniczący Prezydium PRN, Tadeusz 13 czerwca zmarł nagle w wieku 55 lat w Kwiko- Bałys i wiceprzewodniczący Karol Grochola, prezes wie działacz ludowy – Józef Nowak. Przed wojną Wojewódzkiego Zarządu OSP, dr Filipek, komen- był działaczem Związku Młodzieży Wiejskiej Wici, dant wojewódzki Straży Pożarnych płk. Zarzycki. następnie członkiem Stronnictwa Ludowego. Aktu wręczenia sztandaru dokonał sekretarz W czasie okupacji brał czynny udział w walce KW PZPR, poseł Mieczysław Hebda, przyjął go pre- z okupantem w Batalionach Chłopskich. Po zes Zarządu Powiatowego OSP, Karol Grochola. wyzwoleniu przez pewien czas był wójtem gminy Potem nastąpiła dekoracja odznaczeniami pań- Szczurowa. Po zjednoczeniu ruchu ludowego peł- stwowymi, odznakami i dyplomami. Złote Krzyże nił funkcje społeczne w powiatowych władzach Zasługi otrzymali: komendant powiatowy OSP Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Był orga w Brzesku kpt. Bronisław Szewczyk, naczelnik nizatorem i prezesem powiatowym Związku Samo- OSP w Jadownikach Stanisław Niedzielski i pre- pomocy Chłopskiej, przez pewien czas był też rad- zes OSP w Zakrzowie – Michałek. Złote Odznaki nym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie, za zasługi w zwalczaniu powodzi otrzymał Witold Powiatowej Rady Narodowej w Brzesku oraz Gro- Łebek, przewodniczący Gromadzkiej Rady Naro- madzkiej Rady Narodowej. Ostatnio był przewod- dowej w Zakliczynie i powiatowy komendant OSP, niczącym Spółdzielni Produkcyjnej w Tyńcu. Bronisław Szewczyk. Szereg strażaków otrzymało Za zasługi w walce z okupantem oraz w pracy medale korporacyjne, odznaki związkowe i dy- społecznej był odznaczony Medalem Zwycięstwa plomy. Uroczystość została zakończona defiladą i Wolności, Srebrnym Krzyżem Zasługi i Odznaką oddziałów straży pożarnych ze sprzętem, a następ- Tysiąclecia. Pogrzeb Józefa Nowaka odbył się nie odbyły się ćwiczenia pokazowe. Uroczystość, w dniu 15 czerwca w Zaborowie.

181 Jan Burlikowski

Zgon działacza spółdzielczego „Ziemię Brzeską” z inicjatywy Powiatowego 30 czerwca zmarł w Brzesku w wieku lat 79 Sta- Komitetu PJN wydało Wydawnictwo Artystyczno- nisław Sułek, działacz spółdzielczości spożywców. Graficzne w Krakowie. Zmarły był członkiem Rady Nadzorczej Powszech- nej Spółdzielni Spożywców w Brzesku. Odzna- Jubileusz Straży czony został Odznaką Tysiąclecia oraz Odznaką Pożarnej w Łoniowej Zasłużonego Działacza Ruchu Spółdzielczego. Był 17 lipca, w Łoniowej (gromada Doły), odbyły się drugim po wyzwoleniu burmistrzem miasta Brze- uroczystości 60-lecia miejscowej Ochotniczej Straży ska i w niezwykle trudnych warunkach powojen- Pożarnej. Z tej okazji Przewodniczący Gromadzkiej nych zainicjował jego dzisiejszy rozwój. Rady Narodowej w Dołach – Stanisław Sady wygło- sił bardzo ciekawy referat o historii całej gromady Utworzenie nowej i wsi Łoniowa oraz o 60-letniej działalności i do- instytucji w Brzesku robku tamtejszej Ochotniczej Straży Pożarnej. Uro- Z dniem 1 lipca powołano do życia w Brzesku czystości te włączone zostały do programu obcho- Oddział Krakowskiego Przedsiębiorstwa Nasien- dów Tysiąclecia Państwa Polskiego w roku 1966. nego Centrala Nasienna. Przedsiębiorstwo to swoją działalnością obejmuje teren dwóch powia- Święto Odrodzenia tów tj. Brzeska i Bochni. Jego siedziba znajduje 19 lipca, w sali Pawilonu okocimskiego, odbyła się się w Brzesku, tymczasowo przy ulicy Mickiewicza uroczysta akademia z okazji XXII rocznicy PKWN. 14, magazyny zaś znajdują się w Jasieniu i Bochni. W akademii wziął udział zastępca przewodni Przedsiębiorstwo zatrudnia 30 pracowników. czącego Prezydium WRN w Krakowie, mgr Win- Pierwszym dyrektorem nowo założonego Przed- centy Zydroń. Przewodniczył jej sekretarz KP siębiorstwa został Mirosław Chmielewski. PZPR, zastępca przewodniczącego Powiatowego Komitetu FJN, Edward Gołda. Referat wygło- Obchody Dni Morza sił zastępca przewodniczącego Prezydium PRN, 3 lipca na Zaporze w Czchowie odbyły się obchody Karol Grochola. Mówił o wielkich przemianach, Dni Morza. Obchody te zorganizowano w ramach jakie zaszły w życiu naszego narodu w wyniku programu uroczystości w ostatnim roku Tysiącle- wprowadzenia w życie postanowień nakreślonych cia Państwa Polskiego. Zorganizowane z tej okazji w Manifeście Lipcowym PKWN a także o tym, że imprezy zgromadziły kilka tysięcy osób, letników, powstanie Polski Ludowej jest ukoronowaniem mieszkańców oraz uczestników przybyłych samo- historycznego rozwoju państwowości polskiej chodami z terenu powiatu i dalszych okolic. i uwieńczeniem długotrwałych walk o wyzwolenie Otwarcia uroczystości dokonał Sekretarz KP narodowe i społeczne. PEPR – Edward Gołda. Na całość obchodów skła- W czasie akademii zastępca przewodniczącego dały się następujące imprezy: Prezydium WRN, mgr Wincenty Zydroń dokonał – koncert orkiestry estradowej, aktu dekoracji odznaczeniami państwowymi i wrę- – występ ludowego zespołu Kamionka z Łysej Góry, czenia Medali Tysiąclecia. – zawody sportowe oraz pokazy na sprzęcie Złoty Krzyż zasługi otrzymał Karol Habryło, wodnym na jeziorze, nauczyciel w Brzesku, Srebrny Krzyż Zasługi – defilada łodzi, wianki i rakiety. – Roman Brewka, sołtys wsi Strzelce Małe. Na zakończenie odbyła się na wolnym powie- W uznaniu wkładu w obchody Tysiąclecia Pań- trzu zabawa ludowa. stwa Polskiego, jako pamiątkę lat jubileuszowych 960 – 1966, Ogólnopolski Komitet FJN przyznał Wydawnictwo „Ziemia Brzeska” Medale Tysiąclecia Ludwikowi Nędzy, I sekre- 4 lipca ukazało się w kioskach i sklepach Ruchu tarzowi Powiatowego Komitetu PZPR przewod- od dawna oczekiwane wydawnictwo „Ziemia Brze- niczącemu Powiatowego Komitetu FJN, Janowi ska”. Zawiera ono następujące artykuły: Burlikowskiemu, sekretarzowi Powiatowego FJN • Eugeniusz Michoń – „Powiat brzeski na oraz Józefowi Gawlakowi – sołtysowi wsi Dzier- nowej drodze”, żaniny w gromadzie Paleśnica. Sekretarz KP • Stefan Matoszew – „Zarys dziejów powiatu PZPR, Stanisław Siekierzycki wręczył Odznaki Brzeskiego do roku 1772”, Tysiąclecia 17-tu działaczom społecznym z miasta • Jerzy Zawistowski – „Ziemia Brzeska w la- i z terenu powiatu brzeskiego. Zbiorową Odznakę tach 1772-1945”, Tysiąclecia otrzymał Powiatowy Zarząd Ochotni- • Stanisław Pagaczewski – „Wędrówki po czych Straży Pożarnych na ręce przewodniczącego ziemi brzeskiej”. Zarządu, Karola Grocholi. W części artystycznej Na 50 stronach umieszczono wiele ciekawych wystąpił ludowy zespół regionalny Bogumiłowice zdjęć ze wszystkich okolic naszego powiatu. – Wierzchosławice.

182 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

Hojny dar na Społeczny W uroczystości wzięła udział kompania hono- Fundusz Budowy Szkół rowa Wojska Polskiego z pocztem sztandarowym W sierpniu cała nasza prasa, centralna i tere- i orkiestrą. Uroczystości w Brzesku były przypo- nowa, podała za Polską Agencją Prasową, że mnieniem tragicznych dni września 1939 roku Tadeusz Kutek z Londynu, Polak, bawiący prze- i krwawej hitlerowskiej okupacji. Społeczeństwo jazdem w Warszawie, przekazał Krajowemu miasta wyraziło równocześnie swoją wolę nieustan- Komitetowi Społecznego Funduszu Budowy nej walki o utrwalenie pokoju między narodami. Szkół czek na 5.600 dolarów. Jest to już trzecia 11 września w Czchowie na miejscowym cmen- z kolei wpłata. W ciągu dwóch lat Tadeusz Kutek tarzu odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika przekazał SFBS 14.000 dolarów, przeznaczając ku czci pomordowanych przez Niemców w czasie je na wyposażenie pracowni fizyko-chemicznych tak zwanej „pacyfikacji” Czchowa. Na tę uroczy- w szkołach powiatu brzeskiego, gdyż właśnie stąd stość przybyli do Czchowa przedstawiciele władz on pochodzi. wojewódzkich, powiatowych i miejscowych oraz W dwóch audycjach „Muzyka i aktualności” około 1.500 mieszkańców Czchowa i okolicy. w Polskim Radiu nadano wywiad z Tadeuszem Przybyły też delegacje ze sztandarami organiza- Kutkiem. Powiedział on, że swoim wkładem pie- cji powiatowych Związku Bojowników o Wolność niężnym chce się przyczynić do zdobywania wie- i Demokrację, Związku Młodzieży Socjalistycznej, dzy przez młodzież szkół podstawowych, zwłaszcza Związku Harcerstwa Polskiego. Okolicznościowe nowej, ósmej klasy w zakresie przedmiotów: fizyka przemówienie wygłosił sekretarz KG PZPR Jerzy i chemia, wymagających wykorzystania nowocze- Goćwin, odsłonięcia pomnika dokonał I sekretarz snych pomocy naukowych. Za pieniądze otrzy- KP PZPR, przewodniczący Powiatowego Komitetu mane od Tadeusza Kutka zakupiono już wiele tych FJN w Brzesku, Ludwik Nędza. Apel poległych pomocy dla szkół w naszym powiecie, a także dla i honory wojskowe oddała kompania honorowa Szkoły Podstawowej w Wojniczu, miejscu urodze- Wojska Polskiego. nia i zamieszkania jego matki, o czym mówił we Pomnik ma formę wielkiego głazu, na którym wspomnianym wywiadzie radiowym. Jest to jeden umieszczono tablicę z nazwiskami zamordowanych: z wielu przykładów, świadczący o tym, że Polacy, – Michał Kijak z Czchowa mimo iż dawno wyjechali z kraju, nie zapominają – Wiktoria Kukla z Jurkowa o swojej ojczyźnie. – Franciszek Kornaś – Piotr Henryk Motak Początek roku szkolnego – Franciszek Nieć 1 września rozpoczął się nowy rok szkolny 1966/67. – Stanisław Nieć Warto to odnotować, gdyż zgodnie z reformą szkół – Wojciech Nieć podstawowych, przeszły one na 8-letni program – Jan Proficz nauczania i właśnie ten rok szkolny będzie pierw- – Kazimierz Reczyński szym rokiem realizacji reformy. – Franciszek Winiarski wszyscy z Czchowa W uroczystości rozpoczęcia roku szkolnego – Antoni Wyporek, kapitan WP, z zawodu leśni- we wszystkich szkołach wzięli udział przedstawi- czy pochodzący z Niegowici pow. Bochnia. ciele organizacji politycznych, społecznych, władz państwowych, Frontu Jedności Narodu. Szkoła Spartakiada w Brzesku w Czchowie otrzymała przy tej okazji zbiorową 30 września oraz 1 i 2 października odbyła się odznakę Tysiąclecia za wkład pracy społecznej w Brzesku na stadionie Okocimskiego Klubu Spor- nauczycieli i młodzieży w realizację programu towego VI Spartakiada dla uczczenia Tysiąclecia obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego. Państwa Polskiego. Uroczystego otwarcia Sparta- kiady dokonał w obecności sekretarza KP PZPR, 27 rocznica września Edwarda Gołdy, wiceprzewodniczący Prezydium 1 września w Brzesku odbyły się uroczystości Powiatowej Rady Narodowej, Karol Grochola. Bez- związane z 27 rocznicą najazdu hitlerowskiego pośrednio po otwarciu odbył się pokaz gimnastyki na Polskę i wybuchu II wojny światowej. O godz. zbiorowej w wykonaniu uczennic Liceum Ogólno- l5-tej wyruszył pochód młodzieży szkolnej, miesz- kształcącego w Brzesku. W programie Spartakiady kańców miasta, przedstawicieli władz i organi- były liczne konkurencje lekkoatletyczne, turniej zacji, zakładów pracy z pocztami sztandarowymi, siatkówki, zawody kolarskie, strzeleckie oraz pił- i udał się pod pomnik Nieznanego Żołnierza oraz karskie. Nad przebiegiem sportowych konkurencji na cmentarz wojskowy. Tam odbyły się dalsze czuwał Komitet Organizacyjny, złożony z działaczy uroczystości: okolicznościowe przemówienie, apel sportowych z powiatu pod kierownictwem prze- poległych i składanie wieńców na grobach ofiar II wodniczącego Powiatowego Komitetu Kultury wojny światowej. Fizycznej i Turystyki – mgr Jana Mastaja.

183 Jan Burlikowski

Wspólne Plenum KP PZPR i PK ZSL czego na rok 1968 oraz budżet zbiorczy na rok 30 wrześnie w sali Pawilonu okocimskiego obra- 1967. A oto główne postanowienia tych ważnych dowało wspólne Plenum Komitetu Powiatowego dokumentów: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Powia- Plan pięcioletni – przeznacza największe towego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa środki na rolnictwo, dalszą meliorację łąk i pól, Ludowego. Tematem obrad były perspektywy roz- regulację rzek i zagospodarowanie pomelioracyjne tj. woju usług dla ludności powiatu brzeskiego na lata kwotę 138.900.000 zł. Na pozostałe zadania inwesty- 1966-1970. cyjne w rolnictwie jak: budowa agronomówek, lecz- Jak wynika ze sprawozdania złożonego na nic weterynaryjnych, budowa wodociągów i elektry- wspólnym Plenum, w powiecie działają 834 fikacja wsi przeznacza się 15.810.000 zł., łącznie więc zakłady usługowe, które zatrudniają 1.568 pra- w planie pięcioletnim przeznacza się na rolnictwo cowników. Działalnością usługową objęto 47 branż, 154.710.000 zł. Roboty melioracyjne obejmą na tere- a wartość świadczonych usług wynosi 43.461 tys nie całego powiatu 4.403 ha gruntów ornych,4.695 zł. W bieżącej pięciolatce przewiduje się wzrost ha łąk i pastwisk. Przewiduje się wzrost wydaj- liczby zakładów do 1.093 przy zatrudnieniu 2.319 ności 4-ch podstawowych zbóż do 23 q z hektara. osób. W roku 1970 wartość usług świadczonych Nakłady inwestycyjne na drogi państwowe przez te zakłady wyniesie 73.993 tys. złotych. Naj- wyniosą 5.180.000 złotych, na drogi lokalne zaś liczniej reprezentowane są w powiecie zakłady 14.997.000 złotych. Program prac na drogach stolarskie, których istnieje 98. Działa także 75 lokalnych przewiduje budowę i przebudowę kuźni,66 betoniarni,34 zakłady szewskie oraz taka 100,8 km dróg, modernizację 22 km, ulepszenie sama liczba zakładów krawieckich. dróg gruntowych 125 km oraz budowę 13 mostów. Program przyjęty na wspólnym Plenum przewi- Do tych środków dojdą jeszcze czyny społeczne duje w latach 1966 – 1970 przede wszystkim roz- ludności, a także środki funduszu gromadzkiego. winięcie zakresu i jakości usług na wsi, zwłaszcza Łączna wartość wszystkich tych środków okre- usług dla rolnictwa jak np. wypożyczalni sprzętu ślona jest kwotą 107 milionów złotych. i maszyn rolniczych, napraw urządzeń gospo- W dziedzinie oświaty i kultury plan pięcio- darstwa domowego. Jak podkreślono w dyskusji letni zakłada budowę 4-ch obiektów szkolnych równolegle winna być rozwijana działalność usłu- w powiecie i przedszkola w Brzesku, nakładem gowa związana z higienizacją, estetyką i kulturą 15.547.000 złotych. Ze środków Społecznego Fun- codziennego życia człowieka, jego wypoczynkiem, duszu Budowy Szkół będą wybudowane 3 obiekty rozrywką, turystyką i sportem. szkolne wartości 6 milionów złotych. Z budżetu wojewódzkiego będzie w dalszym ciągu finanso- 49 rocznica Wielkiej wana budowa technikum elektryczno-mechanicz- Rewolucji Październikowej nego w Brzesku kosztem 38 milionów złotych. 5 listopada w sali kina Bałtyk w Brzesku odbyła Liczba bibliotek, których jest 34 wzrośnie do 37. się uroczysta akademia z okazji 49 rocznicy Wiel- W sumie, na cele oświatowe przewiduje się wydat- kiej Rewolucji Październikowej. Referat okolicz- kowanie około 60 milionów złotych. nościowy wygłosił sekretarz Komitetu Powiato- W zakresie budownictwa mieszkaniowego wego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w zasadzie utrzymane będzie tempo wzrostu z po- wiceprzewodniczący Powiatowego Komitetu FJN przedniej pięciolatki, z tym jednak że budownictwo – Edward Gołda. Następnie odbyło się wręczenie w pionie rad narodowych zostanie zmniejszone na Odznak Tysiąclecia. Zbiorowo Odznaki Tysiąclecia rzecz budownictwa spółdzielczego. otrzymał Wiejski Komitet Frontu Jedności Narodu W wyniku uruchomienia w tej pięciolatce Fabryki w Buczu, gromada Szczepanów oraz Gromadzki Opakowań Blaszanych oraz rozbudowy Brzeskich Komitet Frontu Jedności Narodu w Iwkowej, Zakładów Przemysłu Terenowego, Spółdzielni a także Wiejski Komitet FJN w Złotej. Meblarskiej w Wojniczu, a także innych zakładów We wszystkich przypadkach wyróżnione zostały wzrośnie stan zatrudnienia o dalsze 2000 osób. miejscowości za aktywność w organizacji i wyko- Ogólnie nakłady rad narodowych, spółdzielczości, naniu czynów społecznych, szczególnie drogowych jednostek planu centralnego i kółek rolniczych w obec- oraz w obchodach Tysiąclecia. Na zakończenie nej pięciolatce przekroczą kwotę 891 milionów złotych. odbyły się występy aktorów scen krakowskich. Plan gospodarczy na rok 1967 – globalny limit na cele inwestycyjne wynosi 40.091 tys. zł. w tym Uchwalenie planów na rolnictwo przeznacza się 30.880 tys. zł. W ra- gospodarczych i budżetu mach tego limitu przewiduje się: 24 listopada Powiatowa Rada Narodowa uchwaliła – drenowanie gruntów ornych na powierzchni 860 ha, plan pięcioletni na lata 1966 – 1970, plan gospo- – zagospodarowanie pomelioracyjne użytków darczy na rok 1967 i założenia planu gospodar- zielonych na powierzchni 200 ha.

184 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1

– regulacja rzek – 9,01 km – obwałowanie rzek – 10,15 km Nadto w zakresie rolnictwa nastąpi budowa agronomówki w Paleśnicy. W resorcie oświaty i kultury na inwestycje przeznacza się 2.247 tys zł. na budowę przedszkola w Brzesku oraz szkoły podstawowej w Jurkowie. W resorcie gospodarki komunalnej kwotę 1.064 tys. zł. przeznacza się na dalszą budowę cmenta- rza komunalnego w Brzesku. W zakresie budowy dróg przewiduje się kontynuowanie budowy drogi Łysa Góra – Jaworsko – 40 tys. zł. oraz budowę mostu w Gosprzydowej – 800 tys zł. Otwarcie konferencji. Przemawia I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza. Na budownictwo mieszkaniowe w Brzesku przewiduje się kwotę 4.500 tys. zł. Plony 4-ch podstawowych zbóż mają wyno- sić 20 q, ziemniaków 160 q, buraków cukrowych 350 q, oleistych 19 q z hektara. Liczba uczniów w szkołach podstawowych wzro- śnie do 18.300 dzieci, w przedszkolach do 1.600. Opiekę zdrowotną nad mieszkańcami powiatu w roku 1967 roztoczy szpital powiatowy o 200 łóż- kach,10 ośrodków zdrowia,3 przychodnie, w tym jedna przyzakładowa. Rok 1967 powinien przynieść dalszych 20 km dróg lokalnych przy wykorzystaniu środków z funduszu gromadzkiego. Zobowiązania ludności w for- Widok na salę obrad. mie czynów społecznych, których wartość określa się na kwotę 13.720 tys. zł. i dotacji z budżetu na popieranie tych czynów. Budżet zbiorczy powiatu na rok 1967 – zamyka się po stronie dochodów i wydatków kwotą 136.765 tys. złotych, zaś budżet jednostkowy kwotą 84.145 tys. zł. Powiatowa Rada Narodowa przy uchwala- niu planu gospodarczego i budżetu ustaliła, że nie wszystkie aktualne potrzeby znalazły w nim odzwierciedlenie. A są to sprawy: zwiększenia dotacji z budżetu powiatowego na popieranie czy- nów społecznych i budowę dróg lokalnych, dalsze potrzeby w zakresie budowy budynków szkolnych, Prezydium konferencji. W środku (w okularach) I zastępca ośrodków zdrowia i budynków mieszkalnych, Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, budowy wodociągów dla miasta Brzeska, budowy poseł Tadeusz Gede. nowego budynku dla sSzkoły mechanizacji rolnictwa w Zakliczynie, budynku liceum ogólnokształcącego w Brzesku. Wszystkie te sprawy zostały poruszone na sesji i zawarte w uchwale w formie postulatów pod adresem WRN. W sesji wziął udział wiceprze- wodniczący Prezydium WRN, mgr Wincenty Zydroń.

XII Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza PZPR Dnia 25 listopada odbyła się XII Konferencja Spra- wozdawczo-Wyborcza brzeskiej organizacji PZPR. Przybyli na nią: Tadeusz Gede, I zastępca Prze- wodniczącego Komisji Planowania Gospodarczego przy Radzie Ministrów, Mieczysław Hebda, sekre- Trzytysięczną legitymację partyjną wręcza sekretarz KW PZPR, tarz KW PZPR, poseł na Sejm PRL. poseł, Mieczysław Hebda.

185 Jan Burlikowski

I Sekretarz KP PZPR w Brzesku, Ludwik informacja ta zostaje w całości wpisana do niniej- Nędza w przemówieniu wprowadzającym do dys- szej kroniki. kusji podkreślił, że powiat brzeski stale rozwija się gospodarczo. Na przykład w stosunku do roku Informacja poprzedniego produkcja przemysłowa wzrosła o realizacji planu obchodów 1000-lecia Państwa z 7,4%, plony zbóż w br. wzrosły do 22 q z ha, Polskiego w latach 1959-1966 na terenie powiatu kółka rolnicze dysponują obecnie 250 zestawami brzeskiego. maszyn. Rozwijała się także organizacja partyjna, umocniły swoje pozycje Podstawowe Organizacje Bogatym dorobkiem mieszkańców ziemi brze- Partyjne i Komitety Gromadzkie, zlikwidowano skiej zamykamy ostatni rok Tysiąclecia Państwa tak zwane białe plamy, powstało bowiem 6 nowych Polskiego. Obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego terenowych organizacji partyjnych, a liczba człon- zainaugurowane zostały uroczystą sesją Powiato- ków wzrosła o 570. wego Komitetu FJN w dniu 16 maja. W referacie W dyskusji wskazywano na sukcesy i istniejące nawiązano do postępowych tradycji narodu pol- jeszcze braki i niedomagania w działalności insty- skiego na przestrzeni historii dziejów polskich tucji pracujących na wsi: marnowanie owoców, oraz nakreślono program obchodów Tysiąclecia nieodbieranie mleka od rolników, przedłużające się Państwa Polskiego w powiecie brzeskim. inwestycje, niedostateczny rozwój turystyki akty- Sesję poprzedziła szeroka praca propagandowa, wizującej małe miasta i miasteczka, niedociągnię- wykorzystano w tym celu Dni Oświaty Książki cia w pracy kółek rolniczych. i Prasy, w ramach których zorganizowano uroczy- W czasie obrad Sekretarz KW, poseł Mieczysław sty koncert, barwne historyczne pochody, ogniska Hebda wręczył 3000 legitymację partyjną nauczy- harcerskie, a na wolnym powietrzu występowały cielce z Iwkowej, Irenie Lupie i następną rolni- ludowe zespoły artystyczne. kowi z Żerkowa, Józefowi Dudkowi. Tow. Hebda Dekoracja miasta i wszystkich budynków zabierając głos, ocenił pracę brzeskiej organizacji instytucji na terenie powiatu przyczyniła się do partyjnej jako prawidłową, zwracając uwagę na podniosłego nastroju towarzyszącego inauguracji. potrzebę dalszej rozbudowy szeregów partyjnych, Kolejną uroczystością powiatową był obchód 550- szczególnie na wsi i wśród załóg robotniczych. rocznicy bitwy pod Grunwaldem. Obchód ten połą- Tow. Gede omówił sytuację międzynarodową i nie- czony był z 16 rocznicą PKWN. Główne uroczysto- które aktualne problemy gospodarcze. Zwrócił ści powiatowe odbyły się na terenie wsi Zaborów, uwagę na potrzebę skupienia uwagi na intensy- gdzie nastąpiło przekazanie pierwszej w powiecie fikacji rolnictwa i planowej realizacji inwestycji brzeskim Szkoły – Pomnika Tysiąclecia. Z tej oka- przemysłowych. zji odbyła się w nowej Szkole Tysiąclecia uroczysta W wyniku wyborów I sekretarzem został sesja Powiatowej i Gromadzkiej Rady Narodowej. ponownie Ludwik Nędza, sekretarzami zostali: Okolicznościowe uroczyste sesje odbyły się we Stanisław Siekierzycki, Edward Gołda i Zdzisław wszystkich gromadach. Malik – wszyscy również ponownie. Nadto w skład W uroczystościach 550-tej rocznicy bitwy pod Egzekutywy Komitetu Powiatowego weszli: Fran- Grunwaldem, na polach Grunwaldu wzięła udział ciszek Uryga, Mieczysław Domagała, Stanisław delegacja powiatu brzeskiego. Na budowę odsłonię- Musiał, Stanisław Dziopak, Karol Grochola, Józef tego w tym dniu pomnika, społeczeństwo powiatu Grabania. brzeskiego złożyło kwotę około 80 tysięcy złotych. Setną rocznicę powstania styczniowego społe- Podsumowanie czeństwo powiatu brzeskiego uczciło uroczystymi obchodów Tysiąclecia porankami i wieczornicami w szkołach, wysta- 19 grudnia w Brzesku w Sali Domu Rzemiosł Róż- wami i okolicznościowymi odczytami TWP. nych zebrał się Powiatowy Komitet Frontu Jedno- Generalnym punktem obchodów Tysiąclecia ści Narodu, aby dokonać podsumowania realizacji było 20-lecie Polski Ludowej. Z tej okazji odbyło się programu obchodów Tysiąclecia Państwa Pol- szereg uroczystości i imprez. Miały one charakter skiego. Obradom przewodniczył zastępca przewod- podsumowujący nasz dorobek w okresie 20-lecia niczącego Powiatowego Komitetu FJN, przewodni- Polski Ludowej. Uroczysta sesja Powiatowej i Miej- czący Prezydium PRN, Tadeusz Bałys. Informację skiej oraz GRN odbyła się na stadionie okocimskim o realizacji planu obchodów Tysiąclecia Państwa w obecności delegacji z poszczególnych gromad, Polskiego w latach 1959-1966 na terenie powiatu które składały meldunki z wykonania zobowiązań brzeskiego złożył przewodniczący Powiatowego w obecności blisko 5-ciu tysięcy uczestników. Komitetu FJN, I sekretarz KP PZPR, Ludwik Nędza. W dniu tym we wszystkich gromadach odbyły Z uwagi na historyczne znaczenie obchodów się uroczyste ogniska z bogatym programem, zor- Tysiąclecia i celem upamiętnienia tych obchodów ganizowane przez młodzież. W ogniskach tych

186 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 uczestniczyli przedstawiciele PK FJN oraz licznie zebrane miejscowe społeczeństwo. We wszystkich przypadkach odbyły się uroczyste sesje, zaś w za- kładach pracy akademie. W okresie obchodów 20-lecia Polski Ludo- wej Powiatowy Radiowęzeł w Brzesku nadał cykl audycji przedstawiający dorobek poszczególnych gromad. Wszystkie uroczystości związane z obchodami 20-lecia Polski Ludowej miały charakter bardzo podniosły i odbywały się przy masowym udziale społeczeństwa. W październiku 1962 r odbyły się uroczystości związane z 900-leciem Wojnicza. Zainaugurowała je uroczysta sesja Gromadzkiej Rady Narodowej. Następnie odbyła się 2-dniowa sesja naukowa pod przewodnictwem rektora UJ, dr Lepszego poświę- cona przeszłości Wojnicza. Sesja wzbudziła duże zainteresowanie wśród społeczeństwa powiatu, w szczególności nauczycielstwa i działaczy kultu- ralnooświatowych. Doniosłym punktem programu obchodów w Wojniczu było przekazanie do użytku nowego gmachu Technikum Rolniczego. Przy tej sposobności w nowo otwartym budynku odbyło się spotkanie aktywu społeczno-gospodarczego oraz przodujących rolników z całego powiatu z wicemi- nistrem Gucwą. Ogółem w uroczystościach w Woj- niczu brało udział około 6 tys. osób. W programie uroczystości historycznych uwzględniono 600 letnią rocznicę Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odbyły się akademie w szkołach, odczyty TWP, wystawy. Rocznica ta została włą- Emblemat Odznaki Tysiąclecia nadawanej przez Ogólnopolski czona do programu rejonowych, problemowych Komitet Frontu Jedności Narodu osobom oraz instytucjom konferencji nauczycielskich w całym powiecie. i organizacjom za aktywną działalność w obchodach Tysiąclecia W okresie obchodów Tysiąclecia Państwa Pol- Państwa Polskiego w latach 1960-1966. skiego, wszystkie uroczystości państwowe ogólno- polskie oraz lokalne w programie swoim uwzględ- niały tematykę Tysiąclecia Państwa Polskiego. Terenowe Komitety Frontu Jedności Narodu Treścią Tysiąclecia przepojone były w tym okre- zorganizowały w czasie kampanii wyborczej 109 sie obchody rocznicy PKWN, Święta Pracy, przy- spotkań kandydatów na posłów i radnych, w któ padająca w styczniu rocznica wyzwolenia Ziemi rych wzięło udział prawie 8 tysięcy wyborców. Brzeskiej, rocznica wybuchu drugiej wojny świa- O ich aktywności może świadczyć fakt zgłosze towej, Dzień Zwycięstwa, rocznica Rewolucji Paź- nia 723 postulatów i wniosków, które dotyczyły dziernikowej, Dni Leninowskie,175 rocznica Kon- najistotniejszych potrzeb terenu jak: poprawy stanu stytucji 3-maja, Dni Morza, Dni Oświaty, Książki dróg i mostów, budowy i rozbudowy szkół i świetlic, i Prasy, święto ludowe i inne. Również i lokalne budowy remiz i zbiorników wodnych, elektryfikacji uroczystości przypadające w okresie obchodów i gazyfikacji. Aktywność swoją wyborcy poparli czy Tysiąclecia, miały szczególnie podniosły charak- nami społecznymi wartości 667 tysięcy złotych w celu ter. Do takich zaliczyć należy wręczenie ufundo- zrealizowania wysuniętych wniosków i postulatów. wanych przez społeczeństwo powiatu sztandarów W wyborach do Sejmu i rad narodowych dla powiatowych organizacji ZB0WiD, ZMS, ZNP wyborcy powiatu brzeskiego udzielili pełnego oraz 0SP. poparcia kandydatom, oddając 97,8% głosów na W latach obchodów Tysiąclecia przypadały dwie listę FJN. W ramach programu obchodów Tysiącle- kampanie wyborcze do Sejmu i rad narodowych cia z inicjatywy organizacji młodzieżowych odbyły w roku 1961 i 1965. Były one wielką manifesta się zloty młodzieży w: Czchowie, Wojniczu, Zakli- cją na rzecz programu FJN. Społeczeństwo nasze czynie, Gnojniku, Iwkowej i innych miejscowo- wykazało wielką aktywność polityczną i obywatel ściach. Na zlotach tych podsumowano działalność ską postawę. w zakresie pracy kulturalno-oświatowej, wykony-

187 Jan Burlikowski

Znaczki Poczty Polskiej wydane w latach 1960-1966 dla uczczenia Tysiąclecia Państwa Polskiego

188 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 wanych czynów społecznych i realizacji innych ini- Obchody Tysiąclecia wzbudziły i wyzwoliły cjatyw. W poszczególnych latach obchodów Tysiąc- szeroką inicjatywę społeczną na rzecz podejmowa- lecia organizowano powiatowe przeglądy zespołów nia zobowiązań i czynów społecznych. Dzięki tej scenicznych, muzycznych, wokalnych i estrado- inicjatywie nastąpiło wykorzystanie rezerw pro- wych. Podkreślić należy, że wśród silnych zespołów dukcyjnych, gospodarczych i społecznych, które na szczeblu wojewódzkim, zespoły powiatu brze- w sumie dały wartość ponad 20 milionów rocznie. skiego zajmowały często czołowe miejsca. Przy- W zakładach pracy zobowiązania załóg dotyczyły czyniły się do tego głównie zespoły artystyczne przede wszystkim wzrostu produkcji pod wzglę- Technikum Rolniczego w Wojniczu, Technikum dem ilościowym i jakościowym, obniżenia kosztów Ceramicznego z Łysej Góry oraz z miejscowości: własnych, akumulacji dochodów i wzrostu możli- Borzęcin, Strzelce Małe, Brzesko i Szczepanów. wości eksportowych. W środowiskach wiejskich, Z inicjatywy ZMS przy Zarządzie Powiatowym czyny społeczne koncentrowały się wokół takich utworzono Klub Ruch o nazwie Filutek, który zagadnień jak: budowa i remont dróg i mostów, zorganizował kilka udanych imprez, co wpłynęło budowa i remonty szkół i świetlic, domów kultury, na rozbudzenie wśród młodzieży zainteresowań remiz strażackich i innych urządzeń przeciwpo- pracą kulturalną oraz wysunięto wiele cennych żarowych, elektryfikacji, gazyfikacji, melioracji, pomysłów i inicjatyw twórczości amatorskiej. budowy i remontów obiektów dla potrzeb służby Poważne osiągnięcia zanotowano na odcinku zdrowia, boisk sportowych i wiele, wiele innych. pracy oświatowo-politycznej wśród młodzieży. W mieście Brzesku przy pomocy czynów społecz- Uwidoczniło się to w organizowaniu zespołów nych przystąpiono do zagospodarowania parku problemowych, uniwersytetów powszechnych, okocimskiego, oraz rozbudowy sceny w kinie Bał- wieczorowych szkół aktywu, wiejskich kursów tyk. Również przy pomocy czynów społecznych oświatowo-politycznych. przeprowadzano corocznie akcję estetyzacji i higie- Wymienione formy szkoleniowe nawiązywały nizacji miasta Brzeska i osiedli wiejskich, a także tematycznie do problematyki Tysiąclecia, rozbu- powszechną akcję zadrzewiania. Wśród różnych dziły u młodzieży zainteresowanie w poznawaniu zadań w zakresie czynów społecznych najwięcej naszych dziejów. Młodzież szkół średnich brała uwagi poświęcono czynom drogowym, co się tłu- masowy udział w przygotowaniu i rozgrywkach maczy największymi i pierwszoplanowymi potrze- szkolnych lig quizowych. W wymienionych for- bami na tym odcinku. mach pracy oświatowo politycznej rocznie brało Można śmiało powiedzieć, że nie było miejsco- udział około 3,5 tys. młodzieży. wości w powiecie, w których nie podjęto by czy- Począwszy od 1963 roku, zorganizowano z ini- nów społecznych na cele drogowe. Toteż w okresie cjatywy organizacji ZMS kilka ciekawych sesji obchodów Tysiąclecia dzięki czynom społecznym popularno-naukowych związanych z tematyką wybudowano, względnie odremontowano ponad Tysiąclecia. 100 km dróg oraz wybudowano lub naprawiono Każdego roku organizowane były marsze dwa mosty w Wokowicach, Porąbce Iwkowskiej kościuszkowskie, powiatowe spartakiady sportowe oraz dwie kładki w Jadownikach i Szczurowej. drużyn i sportowców wyłonionych na eliminacjach Wartość tych czynów określa się na kwotę ponad wiejskich i gromadzkich. 20 mln. złotych. Celem popularyzacji zabytków historycznych Do przodujących miejscowości, odnośnie czy- i walorów turystycznych zorganizowano zlot nów drogowych, należy zaliczyć: Bucze, Pojawie, młodzieży w: Melsztynie, Czchowie, Zakliczynie Iwkową, Złotą, Czchów, Wojnicz, Borzęcin Górny i Dębnie. Poważne wyniki wychowawcze i po- i Łysą Górę. Czyny drogowe podjęte dla uczczenia znawcze osiągnął ZHP w wyniku zorganizowania Tysiąclecia wybiegały poza lata obchodów. dwóch alertów. W czasie alertu Zwycięstwa mło- W roku 1965 społeczeństwo powiatu brzeskiego dzież odszukała miejsca pamięci narodowej, objęła podjęło 5-letni plan budowy dróg lokalnych przy patronat nad odszukanymi i znanymi miejscami pomocy czynów społecznych. Plan ten zakłada i pomnikami walk i miejsc masowych egzekucji wybudowanie 100 km nowych dróg lokalnych przy- ostatniej wojny. stosowanych w przyszłości do ruchu autobusowego. W drugim alercie Harcerski Zjazd Wiosenny Pierwszy rok realizacji tego planu wykazał, że młodzież zapoznała się z dorobkiem XX-lecia Pol- będzie wykonany, bowiem w roku 1966 zbudowano ski Ludowej. W zorganizowanych alertach wzięło 20 km nowych dróg lokalnych. Wartość tych czy udział ponad 5 tys. dzieci i młodzieży. Organizo- nów wynosi 11 mln. złotych. Drugie miejsce po wane co roku harcerskie lato z bogatym progra- czynach drogowych zajmują czyny społeczne na mem również nawiązywało do tematyki Tysiąclecia. potrzeby szkół, świetlic, domów kultury i boisk Tematyka Tysiąclecia znalazła swój wyraz w ty- sportowych. Niezależnie od tego, z jakich fundu godniach Ziem Zachodnich i Północnych. szów była budowana szkoła, miejscowa ludność

189 Jan Burlikowski zawsze pomagała czynami społecznymi w formie: Ze względu jednak na trudności materiałowe materiału, robocizny, transportu i środków pie i przerobowe, prace przy gazyfikacji zostały podjęte niężnych. W ten sposób społeczeństwo przyczyniło tylko w Jadownikach, Mokrzyskach i Wojniczu. się do wybudowania i rozbudowy 7 obiektów szkol W tym czasie zgazyfikowano wieś Łysą Górę. War nych w miejscowościach: Tymowa, Przybysławice, tość dotychczas wykonanych czynów społecznych Grądy, Górka, Jaworsko, Wojakowa i Szczurowa. przy gazyfikacji wynosi 4.700 tys. złotych. Wartość tych czynów wynosi 23.400 tys. złotych. Systemem gospodarczym wybudowano sieć Niezależnie od wybudowanych w/w obiektów elektryfikacyjną w 15 miejscowościach kosz- szkolnych przy pomocy czynów społecznych, ludność tem 12 milionów złotych, elektryfikując 1.880 niektórych miejscowości jak: Przyborów, Iwkowa zagród. Nagorze, rozpoczęła budowę domu nauczyciela. W okresie obchodów Tysiąclecia zaintereso- Wartość dotychczas poniesionych nakładów w czy wana ludność świadczyła również czyny społeczne nach społecznych wynosi przeszło 300 tys. złotych. na potrzeby służby zdrowia. Świadczenia na rzecz Budowę domów kultury, świetlic, domów ludo budowy ośrodków zdrowia wynosiły 1.233 tys. wych ludność również bardzo chętnie wspomagała złotych. Dotyczyły one wykonania porządkowych czynami społecznymi, dzięki czemu wybudowano robót przy budowie ośrodków zdrowia w Zakli- w powiecie 7 obiektów, których wartość w czynach czynie i Iwkowej. W chwili obecnej w kontynuacji określa się sumą 4.972 tys. złotych. Dla przykładu znajduje się budowa ośrodka zdrowia w Borzęcinie wymienić można budowę domu kultury w Szczu Górnym wartości kosztorysowej 1.660 tys złotych. rowej, Borzęcinie, Jadownikach, domów ludowych Dotychczasowy wkład ludności w budowę przed- wraz ze świetlicami w Niedzieliskach i Strzelcach miotowego obiektu wynosi 350 tys. złotych. Małych oraz sali teatralnej w Szczurowej. W re Idąc za przykładem ludności wiejskiej, również alizację czynów społecznych włączyły się aktywnie mieszkańcy miasta Brzeska, pracownicy zakładów organizacje młodzieżowe, które skupiły wokół sie pracy i instytucji świadczyli na rzecz urządzeń bie również i młodzież nie zorganizowaną. komunalnych, służących wszystkim mieszkań- Szczególnie dużą wartość dały społeczne czyny com miasta. Przystąpiono więc do uporządkowa- młodzieżowe przy akcji zadrzewiania, budowy nia parku miejskiego, w którym wykonano różne boisk sportowych, budowy i rozbudowy szkół i świe prace wartości 250 tys. złotych. Postulowana od tlic, budowy i naprawy dróg. Przy urządzaniu dawna rozbudowa kina Bałtyk znalazła w roku parku miejskiego sama młodzież przepracowała bieżącym urzeczywistnienie. Zebrane społecznie 5 tys. roboczogodzin. Dużą aktywność wykazała środki na ten cel wynoszą 155 tys. złotych. Prace młodzież przy akcji higienizacji i estetyzacji, tak przy budowle zostały rozpoczęte. w mieście, jak i na wsi. Obok powszechnej, ogólnopolskiej akcji budowy Idąc za hasłem wysuniętym przez Powiatowy Tysiąca Szkół na Tysiąclecie, drugą ogólnopol- Komitet FJN „przy każdej szkole boisko” – mło ską akcją dla uczczenia Tysiąclecia było sadzenie dzież przy pomocy nauczycielstwa, Komitetów 100 milionów drzew. Również i ta akcja znalazła Rodzicielskich i opiekuńczych oraz aktywu miej mocne odbicie w społeczeństwie naszego powiatu. scowego urządziła przy każdej szkole, gdzie na to W okresie obchodów Tysiąclecia na terenie całego pozwoliły warunki, boisko, co w dużym stopniu powiatu posadzono przy drogach, placach, szko- przyczyniło się do pełniejszej realizacji programu łach, na nieużytkach, a także kompleksowo 250 wychowania fizycznego. tys. sztuk drzew oraz 300 tys. krzewów. Kolejne miejsce w czynach społecznych, szcze Podkreślić należy duży udział młodzieży w ak- gólnie na wsi zajmowało zagadnienie ochrony cji zadrzewiania, co obok efektów gospodarczych przeciwpożarowej. W wyniku podjętych na ten ma wielkie wartości wychowawcze. cel czynów przybyło 38 zbiorników wodnych,18 Obchody Tysiąclecia były okazją do podjęcia remiz,17 znajduje się w budowie. Wartość tych czy szeregu innych inicjatyw społecznych, a między nów wynosi 681 tys. złotych. Przez to podniósł się innymi również w zakresie higienizacji i estetyki bardzo poważnie stan bezpieczeństwa przeciwpoża miasta i wsi. Wyrażało się to w mieście Brze rowego. Remizy strażackie i zbiorniki przeciwpo sku uporządkowaniem chodników, ulic, założe żarowe wybudowano między innymi w Okocimiu, niem zieleńców i kwietników, odnowieniem fasad Jurkowie, Sufczynie, Zaborowiu, Borzęcinie, Zaba domów, modernizacją sklepów podnoszeniem kul wie, Zdrochcu, Łysej Górze, Jaworsku, Jadowni tury handlu itp. Na wsi zaś, w uporządkowaniu kach, Łoponiu i Biadolinach Szlacheckich. Dalsze zagród, ogrodzeń, zakładaniu ogródków kwiato czyny społeczne dla uczczenia Tysiąclecia podej wych, oświetleń ulicznych, czystości budynków, mowane były przez ludność na rzecz elektryfikacji obiektów gospodarczych i otoczenia. i gazyfikacji. Ogółem czyny społeczne na gazyfika Nie sposób określić wartości wykonywanych cję podjęte zostały w 10-ciu miejscowościach. czynów społecznych dla uczczenia Tysiąclecia,

190 Kronika powiatu brzeskiego (1960-1966) – tom 1 wiele z nich bowiem podejmowano samorzutnie mnieniom o II wojnie światowej i jej skutkach, i nie zostały one ujęte w ewidencji. Niemniej jed kreśląc przy tym aktualną sytuację polityczną na nak można przyjąć, że wartość wykonywanych czy arenie międzynarodowej. Spotkania te cieszyły się nem społecznym prac, podjętych przez społeczeń dużą popularnością o czym świadczyła liczna fre stwo powiatu brzeskiego dla uczczenia Tysiąclecia kwencja. Dyskutanci w swoich wystąpieniach wyka wynosi 105.511 tys. złotych, na zaplanowanych zali duże zainteresowanie, wyrobienie społeczne, 65 milionów zł. Dzięki wzmożonej aktywności patriotyczną postawę i solidarną odpowiedzialność całego społeczeństwa i szerokiej mobilizacji powia za stworzenie warunków rozwoju naszej ojczyzny. towego aktywu KP FJN osiągnięto takie wyniki, Zgodnie z programem ostatniego roku obcho jakich powiat nasz w swojej dotychczasowej histo dów Tysiąclecia, z okazji XXI-ej rocznicy zwy rii nie notował. Odpowiadając na hasło I Sekre cięstwa nad faszyzmem, w miesiącach kwietniu tarza KC PZPR Władysława Gomułki „Tysiąc i maju br. Komitety FJN zorganizowały akcję Szkół na Tysiąclecie” społeczeństwo powiatu odczytową, a zarazem spotkania z oficerami Woj brzeskiego już z początkiem 1959 r. realizowało je ska Polskiego. Spotkań takich odbyło się 80. praktycznie, w formie podejmowanych świadczeń W spotkaniach tych wzięło udział blisko 20 tys. na rzecz SFBS. osób. Wszędzie oficerowie witani byli kwiatami, W wyniku tej akcji zebrano na budowę Szkół gorącym żywym słowem, co stwarzało bardzo Pomników Tysiąclecia następujące sumy: miłą i serdeczną atmosferę. W podobnej atmos – w roku 1959 2.010.400 zł ferze przebiegały spotkania w ogniskach nauczy – w roku 1960 1.634.100 zł cielskich z udziałem przedstawicieli Wojska – w roku 1961 1.487.000 zł Polskiego. Dodać trzeba, że do miłej atmosfery – w roku 1962 2.036.000 zł w większości spotkań przyczyniły się występy arty – w roku 1963 1.797.000 zł styczne zespołów ludowych i młodzieży szkolnej. – w roku 1964 2.146.000 zł Sporą ilość spotkań wyborców z posłami i rad – w roku 1965 1.558.000 zł nymi WRN i PRN zarejestrowano w protokołach – w roku 1966 1.635.000 zł z realizacji działania PK FJN. Zebrania te miały Ogólnie w okresie działania tejże akcji zebrano charakter narad z uwzględnieniom tematyki gospo kwotę 14.300 tys. zł. darczo-finansowej. Niewątpliwie w wielu wypad Podkreślić należy, że w świadczeniach na SFBS kach spotkania te przyczyniły się do wyjaśnienia szczególnie wyróżnili się pracownicy zakładów zainteresowanym osobom wielu problemów. pracy i instytucji oraz młodzież szkolna. Ich plany W ciągu obchodów Tysiąclecia Komitety FJN zbiórkowe były wykonywane corocznie z nad- zorganizowały przy pomocy prelegentów TWP oraz wyżką. Pomyślna realizacja planów zbiórkowych prelegentów miejscowych, blisko 300 odczytów o te stworzyła pomyślne warunki dla wybudowania matyce związanej z Tysiącleciem Państwa Polskiego. zaplanowanych trzech Szkół Pomników Tysiącle- Komitet Redakcyjny Radiowęzła opracował i nadał cia, a to: kilkadziesiąt audycji radiowych na temat historii – w roku 1960 – w Zaborowie w 650 rocznicę postępowych tradycji i zabytków Ziemi Brzeskiej. zwycięstwa pod Grunwaldem, Odrębną tematykę, związaną z II wojną świa – w roku 1963 – w Dębnie im. T. Kościuszki, tową i okupacją oraz z ruchem oporu podjął aktyw – w roku 1965 – w Łysej Górze im. Jana Smolenia. . miejscowego oddziału ZBOWiD. Przekazywanie W ten sposób program budowy Szkół Pomni- wspomnień o II – ej wojnie światowej, jej skutkach, ków Tysiąclecia, dzięki patriotycznej postawie spo- o dziejach Ruchu Oporu, było przekazywane w róż łeczeństwa naszego powiatu został we właściwym nej formie na spotkaniach z ludnością i młodzieżą terminie w pełni zrealizowany. w szkołach, z poborowymi w formie wizualnej, Powiatowy Komitet FJN uwzględnił w planie jak wyświetlanie filmów o tej tematyce połączonej pracy liczne spotkania z ludnością i szerokim akty z prelekcją, wystawy prac, książek traktujących o II wem działaczy społeczno – politycznych. W spo wojnie światowej. tkaniach tych obok aktywistów FJN brali udział Odrębny charakter miały uroczystości ku czci w ramach łączności miasta ze wsią przedstawiciele poległych, związane z miejscami straceń. Odsło- zakładów pracy i załóg. Dużą popularnością cie nięto uroczyście pomnik poległych w Zaborowie, szyły się spotkania zorganizowane przez PK FJN pomnik ku czci straconych w Szczurowej i Czcho- z udziałem przedstawicieli Wojska Polskiego. Tre wie. Z inicjatywy PK FJN przystąpiono do gro- ścią tych spotkań było zapoznanie ludności z histo madzenia zbiorów do przyszłego muzeum Ziemi rią Państwa Polskiego na przestrzeni dziejów, jak Brzeskiej. Akcję tę podjęło przede wszystkim również z historią oręża polskiego, ze szczególnym nauczycielstwo i młodzież szkolna. W wielu szko- uwzględnieniem powstania Ludowego Wojska Pol łach zgromadzono już wiele cennych eksponatów skiego.Prelegenci dużo miejsca poświęcili wspo np: szkoła w Czchowie zebrała ich przeszło 450.

191 Jan Burlikowski

Powiatowy Komitet FJN był inicjatorem i przy Na zakończenie obrad zabrał głos z-ca przewod- czynił się do wydania drukiem monografii o na niczącego PK FJN, przewodniczący Prezydium szym powiecie pt. „Ziemia Brzeska”. PRN, Tadeusz Bałys, który w gorących słowach Wyrazem uznania dla aktywu FJN było nada podziękował aktywowi organizacji politycznych, nie przez OK FJN w okresie obchodu Tysiąclecia społecznych, młodzieży, zakładom pracy i całemu Państwa Polskiego trzech medali Tysiąclecia, społeczeństwu naszego powiatu za wielki wkład 8 zespołowych Odznak Tysiąclecia,375 indywidual pracy w realizację programu obchodów Tysiąc- nych oraz 5 Odznak Tysiąclecia za czyny społeczne. lecia Państwa Polskiego na Ziemi Brzeskiej. Realizacja programu obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego dała społeczeństwu wiele war Medale za długoletnie tości materialnych i innych, które będą stanowić pożycie małżeńskie zadatek dla ich utrwalenia i pomnażania, dla 31 grudnia przewodniczący Prezydium Powiatowej przyszłych pokoleń w następnym Tysiącleciu. Rady Narodowej w Brzesku, Tadeusz Bałys doko- Po złożeniu tej informacji dokonany został nał dekoracji Medalami za Długoletnie Pożycie Mał- akt wręczenia Odznak Tysiąclecia. Zbiorową żeńskie małżonków Franciszka i Katarzynę Topol- Odznakę Tysiąclecia za swoją działalność spo- skich w Jadownikach, którzy obchodzili 50 rocznicę łeczną otrzymał Gromadzki Komitet FJN w Ły- ślubu. Jubilaci liczą po 82 lata. Uroczystość odbyła sej Górze. Odznakę przyjął w imieniu gromady się w domu jubilatów, w obecności członków rodziny Łysa Góra Stanisław Macheta, przewodniczący oraz przewodniczącego Gromadzkiej Rady Narodo- Gromadzkiej Rady Narodowej,27 działaczy wej w Jadownikach, Adama Migrały i Kierownika społecznych otrzymało indywidualne Odznaki Wydziału Organizacyjno Prawnego Prezydium Tysiąclecia. PRN w Brzesku, Jana Burlikowskiego.

192