CZĘŚĆ I Sytuacja wewnętrzna i zewnętrzna ANALIZA SWOT Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ ROZDZIAŁ 3 Analiza obecnej sytuacji Gminy Zakliczyn
3.1. DANE PODSTAWOWE Poprawna analiza sytuacji Gminy Zakliczyn jest podstawą do prawidłowego wyznaczenia wizji i misji gminy oraz wynikających z nich celów strategicznych. 3.1.1.PołoŜenie Gmina Zakliczyn połoŜona jest w południowo zachodniej części powiatu tarnowskiego, na wschodzie województwa małopolskiego. Gmina usytuowana w dolinie środkowego biegu Dunajca na pograniczu Pogórza Wiśnickiego, RoŜnowskiego i CięŜkowickiego. Od zachodu gmina graniczy z gminą Czchów, od północy z gminami Dębno, Wojnicz i Pleśna. Od wschodu sąsiaduje z gminami Gromnik i CięŜkowice, a od południa z gminami Gródek n/Dunajcem i Korzenna. Według podziału administracyjnego w skład gminy Zakliczyn wchodzi miasto Zakliczyn oraz 23 sołectwa: Bieśnik, Borowa, Charzewice, DzierŜaniny, Faliszewice, Faściszowa, Filipowice, Gwoździec, Jamna, Kończyska, Lusławice, Melsztyn, Olszowa, Paleśnica, Roztoka, Ruda Kameralna, Słona, StróŜe, Wesołów, Wola Stróska, Wróblowice, Zawada Lanckorońska, Zdonia . Granice gminy w części związane są z naturalnym ukształtowaniem terenu. Siedziba władz gminnych znajduje się w Zakliczynie. Gmina leŜy na skrzyŜowaniu dwóch dróg wojewódzkich: nr 980 Jurków – Biecz i nr 975 Wojnicz – Nowy Sącz.
______ CZĘŚĆ I - 19 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ PołoŜenie geograficzne Mapa 1. Zakliczyn na tle Polski. Mapa 2. Gmina Zakliczyn
źródło:zakliczyn.w.interia
źródło: zakliczyn.w.interia
Strukturę administracyjną Powiatu tarnowskiego tworzy 16 gmin, z których 6 gmin to gminy miejsko wiejskie: Zakliczyn (od 2006 roku), CięŜkowice, Ryglice, Tuchów, śabno i Wojnicz (od 2007 r.).
Zakliczyn jest największą gminą w powiecie Tarnowskim. Powierzchnia Gminy Zakliczyn zajmuje 122 km2, co stanowi 8,7% powierzchni powiatu oraz 0,68% powierzchni województwa.( tabela nr 1). Powierzchnia miasta Zakliczyn wynosi zaledwie 4 km2, co stanowi 3,3% obszaru gminy. Pod względem powierzchni miasto Zakliczyn plasuje się w rankingu miast polskich na 714 pozycji.1
1 Główny Urząd Statystyczny, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2007 r. Warszawa 2007, str. 169.
______ CZĘŚĆ I - 20 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Tabela 1 : Powierzchnia gmin powiatu Tarnowskiego
% do Powierzch % do Ilość powierzchni Lp. Gmina Ludność powierzchni nia sołectw powiatu województwa Gminy miejsko wiejskie 1 Zakliczyn 122 24 12 249 8,7 0,8
miasto 4 1 546 wieś 118 24 10 684
2 CięŜkowice 103 13 11 032 7,3 0,67
miasto 10 2 387 wieś 93 13 8 645 3 Ryglice 117 8 11 442 8,3 0,77 miasto 25 2 790 wieś 92 8 8 652
4 Tuchów 100 13 17 623 7,1 0,65 miasto 18 6 484 wieś 82 13 11 139
5 śabno 102 20 18 908 7,3 0,67
miasto 111 4 279 wieś 91 20 14 629
Gminy wiejskie 6 Gromnik 70 11 8 344 5,0 0,46 7 Lisia Góra 104 12 13 653 7,4 0,68 8 Pleśna 83 13 11 504 5,9 0,54 9 Radłów 86 13 9 743 6,1 0,56 10 Rzepiennik 71 6 6 840 5,0 0,46 StrzyŜewski 11 Skrzyszów 86 5 12 990 6,1 0,56 12 Szerzyny 82 5 8 232 5,8 0,53 13 Tarnów 83 15 22 945 5,9 0,54 14 Wierzchosławi 75 11 10 666 5,3 0,49 ce 15 Wietrzychowic 48 9 4 205 3,5 0,31 e 16 Wojnicz 79 15 13 042 5,5 0,52 Dane: opracowanie na podst. Danych US na dzień 31.12.2005r. 1 411 15 190 Wojewódzwwo Małopolskie Podregiony;Powiaty;Gminy Powiat Województwo Pow. całkowita w km2
______ CZĘŚĆ I - 21 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ 3.1.2. Ludność Gmina Zakliczyn na tle gmin sąsiednich jak i na tle całego powiatu Tarnowskiego jest średnio liczebną gminą pod względem liczby mieszkańców. W roku 2006 Gminę Zakliczyn zamieszkiwało 12 249 osób, co stanowi 6,32% ogółu ludności zamieszkującej powiat Tarnowski i zaledwie 0,37% ogółu ludności całego województwa Małopolskiego.
Tabela 2. Liczba ludności w powiecie Tarnowskim
Ludność % do % do ludności Lp. Gmina ludności województwa 2004 2005 2006 powiatu
Gminy miejsko wiejskie
1 Gmina 12 190 12 230 12 249 6,32 0,37 Zakliczyn
W tym miasto 1571 1549 1545 0,80 0,05
2 Gmina 11 074 CięŜkowice 11 032 11 049 5,70 0,34
3 Gmina Ryglice 11 379 11 442 11 471 5,92 0,35
4 Gmina Tuchów 17 608 17623 17 625 9,10 0,54
5 Gmina śabno 18 877 18 908 18 862 9,73 0,58
6 Gmina Wojnicz 13 018 13 402 13 015 6,72 0,40
Gminy wiejskie
7 Gmina Gromnik 8316 8 344 8 394 4,33 0,26
8 Gmina Lisia Góra 13596 13 653 13 734 7,09 0,42
9 Gmina Pleśna 11466 11 504 11 541 5,96 0,35
10 Gmina Radłów 9707 9 743 9 699 5,01 0,30
11 Gmina Rzepiennik 6806 6 840 6 800 3,51 0,21 StrzyŜewski 12 Gmina Skrzyszów 12884 12 990 13 113 6,77 0,40
13 Gmina Szerzyny 8 213 8 232 8 231 4,25 0,25
14 Gmina Tarnów 22 676 22 945 23 180 11,96 0,71
15 Gmina 10635 10 666 10 643 5,49 0,33 Wierzchosławice
______ CZĘŚĆ I - 22 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
16 Gmina 4211 4 205 4 175 2,15 0,13 Wietrzychowice 100%
193 781 3 271 206
Powiat Województwo
Liczba całkowita
źródło: Urząd Statystyczny Kraków 2006 r. Miasto Zakliczyn w 2006 r. liczyło 1 545 obywateli, co stanowiło 12,6% ludności gminy i 0,8% ludności powiatu Tarnowskiego. 3.1.3. Uwarunkowania historyczne Pierwsze wzmianki o osadzie Zakliczyn sięgają roku 1125. Pośród nazw ówczesnych osad wymienia się miejscowość Dunaiz, która od 1086 roku naleŜała do benedyktynów tynieckich. Nazwa Dunaiz identyfikowana jest z miejscowością Zakliczyn. XVII wieczne źródła historyczne wskazują, Ŝe pierwotna nazwa miejscowości Zakliczyn to był Goluczyn i stanowił on wraz ze Zdonią, Ujazdem i PobrzeŜem własność Pakosza. Po jego śmierci w 1086 roku ziemie te przeszły na własność opactwa tynieckiego i Goluczyn przyjął nazwę Opatkowic. Pierwsza wiadomość o Opatkowicach pochodzi z 1215 roku. Zwarty obszar wsi zlokalizowanych wokół Czchowa, a było to 19 wsi wraz z Opatkowicami, tworzyły jednostkę terytorialną zwaną „Opolem”. W 1326 roku powstaje parafia naleŜąca do benedyktynów tynieckich. Kościół drewniany został ufundowany przez Gierałtów. Od tamtej pory, dzięki swemu połoŜeniu na szlakach kupieckich wiodących Dunajcem od Tarnowa do Sącza czy teŜ lądowym z Krakowa przez Czchów, Biecz, Krosno na Węgry, osada cały czas się rozwijała. 17 lipca 1557 roku król polski Zygmunt II August uzyskał lokacje miasta na prawie magdeburskim. Dwa dokumenty królewskie nadały miastu prawo do dwóch jarmarków, prawo do połowu w Dunajcu, wykorzystania pastwisk i lasów oraz uwolniły go od ceł i myt na okres 30 lat. Rok później miasto zwane było juŜ Zakliczynem.
Fot. 1 Przedwojenny jarmark na zakliczyńskim rynku. źródło: zakliczn. pl ______ ______ CZĘŚĆ I - 23 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Charakterystyczną cechą miasta Zakliczyn była budowa domów. Domy drewniane budowane były w unikatowy sposób. Na dziewięciu słupach z zastrzałami budowano ściany domu. Układ ścian zrębowych był niezaleŜny od konstrukcji dachowej i mógł być dowolnie zmieniany bez naruszania dachu. Przykładem wspomnianej konstrukcji jest dom „Pod wagą”. Trzy zewnętrzne, ozdobne, słupy stanowią podcienia i tworzą zabudowę zbliŜoną do dawnego budownictwa małomiasteczkowego. Nieliczne istniejące jeszcze stare budynki przy ulicy Malczewskiego i Mickiewicza posiadają tzw. "wysokie podcienia”. Typową zabudowę z wysokim podcieniem moŜna spotkać w Lanckoronie, w Czchowie i w CięŜkowicach. W 1597 roku Zakliczyn przechodzi z rąk Jordanów na Sobków i Zborowskich, a w 1639 we władanie rodziny Tarłów. W 1748 r. dobra zakliczyńskie przeszły z rąk Tarłów na własność rodziny Lanckorońskich. Rodzina Lanckorońskich Fot. 2 Nieistniejące domy przy ul. dobrze zapisała się w pamięci mieszkańców Malczewskiego w Zakliczynie – lata 60. XX w. Zakliczyna, który był w ich posiadaniu do roku 1886. Z źródł:www.zakliczyn.pl inicjatywy hrabiny Justyny Lanckorońskiej powstała w 1817 roku szkoła trywialna, do której uczęszczały dzieci z Zakliczyna, Lusławic, Wesołowa i Kończysk. Wydarzeniem godnym odnotowania był postój w 1683 roku w Zakliczynie wojsk polskich powracających spod Wiednia z Janem III Sobieskim na czele. Pamiątką tych wydarzeń jest dziś pomnik cmentarz poległych w wyniku chorób i wycieńczenia. W zaborze austryjackim Zakliczyn był osadą rolniczo rzemieślniczą, w 1910 r. liczył 1228 mieszkańców. W okresie międzywojennym prowadzono w miasteczku handel bydłem, rozwijało się rzemiosło, głównie szewstwo. ZasłuŜoną sławą cieszyli się równieŜ masarze. Zakliczyn i jego okolice w czasie I wojny światowej były terenem manewrów wojsk austriackich i rosyjskich, czego pamiątkami są cmentarze w Zakliczynie, Paleśnicy, Roztoce i Charzewicach. Szkoła w Zakliczynie została zamieniona na szpital wojskowy. W czasie II wojny światowej Zakliczyn nie uległ zniszczeniu pomimo
zaciętych walk, jakie toczyły się w okolicy. Fot.3. Cmentarz wojenny w Zakliczynie. źródło:www.zakliczyn.pl Reforma administracyjna z lat 1934 1935 spowodowała, Ŝe Zakliczyn utracił prawa miejskie. W okresie powojennym Zakliczyn wykorzystując połoŜenie, cenne zabytki architektury i walory klimatyczne rozwija się jako miejscowość
______ CZĘŚĆ I - 24 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ letniskowa. Od 1975 roku Zakliczyn, leŜący w powiecie brzeskim przechodzi wraz z gminą do województwa tarnowskiego. W 1976 roku układ urbanistyczny Zakliczyna zostaje wpisany do rejestru zabytków. Ratusz usytuowany na Rynku (170 m x100 m) otoczony jest pięknymi parterowymi i piętrowymi kamienicami. W styczniu 2006 roku Zakliczyn nad Dunajcem, staraniem burmistrza Kaziemierza Kormana, ponownie otrzymuje prawa miejskie, które utracił przed 72 laty. W czerwcu 2007 roku na uroczystej sesji Rady Miejskiej zainaugurowano 450 lecie lokacji Zakliczyna. Atutem gminy jest jej lokalizacja w województwie małopolskim, naleŜącym niewątpliwie do jednego z województw o najwyŜszej atrakcyjności turystycznej kraju.
Fot. 4 . Rynek w Zakliczynie. źródło:www.zakliczyn.pl 3.2. Gospodarka Gminy 3.2.1.Stan zagospodarowania przestrzennego i przeznaczenie terenów.
Niemal 100% powierzchni gminy Zakliczyn leŜy na obszarze podlegającym ochronie przyrodniczej. Południowa część gminy Zakliczyn zajmowana jest przez CięŜkowicko RoŜnowski Park Krajobrazowy na terenie, którego znajduje się Rezerwat „STYR”. Środkowa część gminy (w tym miasto Zakliczyn) objęta jest Obszarem Chronionego Krajobrazu Pogórza CięŜkowickiego, a północna część gminy naleŜy do Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza Wiśnickiego. 3.2.1.1.UŜytkowanie i przeznaczenie terenów. Ze względu na rodzaj uŜytkowania struktura gruntów przedstawia się następująco (ha): Tabela 3: Struktura gruntów Gminy Zakliczyn (stan na 31.12.2006r.) UŜytki rolne [ha] Lasy i Powierzch łąki i Wyszczególnienie grunty grunty Pozostałe nia ogólna razem sady pastwisk orne leśne a Gmina miejsko wiejska Zakliczyn 12 255 55,0 38,0 0,7 16,3 31,9 13,1
______ CZĘŚĆ I - 25 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Instytut Uprawy, NawoŜenia i Gleboznawstwa w Puławach opracował metodykę waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, oceniającej jakość gleb, agroklimatu, rzeźby terenu oraz warunki wodne środowiska. Najlepszymi warunkami charakteryzują się w powiecie Tarnowskim gminy: Wietrzychowice – 94,6 punktów, śabno – 88 punktów i Wierzchosławice – 85,3 punktów. Warunki bonitacji w Gminie Zakliczyn określa się na poziomie 76,2 i jest to poziom wyŜszy niŜ średnia dla Małopolski (68,6 punktów) i średnia dla Polski (71,7 punktów). W Gminie Zakliczyn DuŜy odsetek uŜytków rolnych stanowią ziemie III, IV, i V klasy bonitacyjnej. Zaledwie 0,5 % powierzchni uŜytków rolnych posiada I klasę oraz 6% II klasę bonitacyjną. Gleby VI klasy bonitacyjnej stanowią 50 % powierzchni uŜytków rolnych.
Tabela 4. Warunki bonitacji w powiecie Tarnowskim Wskaźnik bonitacji Ogólny wskaźnik Wyszczególnienie jakości i agroklimatu rzeźby warunków przydatności trenu wodnych przestrzeni rolniczej produkcyjnej Gminy miejsko wiejskie Zakliczyn 59,0 11,0 2,1 4,1 76,2 CięŜkowice 59,6 10,0 1,3 4,3 75,2 Tuchów 59,3 11,0 1,7 3,9 75,9 Ryglice 56,8 10,0 2,3 3,9 73,0 śabno 66,7 13,0 4,2 4,1 88,0 Gminy wiejskie Gromnik 56,8 10,0 1,6 4,3 72,7 Lisia Góra 44,2 13,0 3,0 3,0 63,2 Pleśna 63,1 10,0 1,6 4,5 79,2 Radłów 63,2 13,0 4,2 4,0 84,4 Rzepiennik 55,6 10,0 1,9 4,1 71,6 StrzyŜewski Skrzyszów 51,6 12,0 2,5 3,1 69,2 Tarnów 52,1 13,0 2,6 3,0 70,7 Wierzchosławice 65,2 13,0 4,2 2,9 85,3 Wietrzychowice 72,9 13,0 4,2 4,5 94,6 Wojnicz 63,3 12,0 2,8 3,9 82,0 źródło: PIOŚ – „Ocena stanu zanieczyszczenia gleb…” Tarnów 1988 3.2.1.2. Rolnictwo.
Gmina Zakliczyn jest gminą rolniczą, ale z silnie rozwijająca się funkcją handlowo usługową oraz nabierającą coraz większego znaczenia funkcją kulturalno turystyczną. Ponad 70 %2 mieszkańców gminy utrzymuje się jednak z rolnictwa. Gospodarkę indywidualną charakteryzuje duŜe rozdrobnienie gruntów. Rozdrobnienie działek oraz
2 Plan Rozwoju Miejscowości Zakliczyn; Załącznik do Uchwały Nr XX/177/05 Rady Gminy w Zakliczynie z dnia 07.03.2005 r.
______ CZĘŚĆ I - 26 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ ukształtowanie pól w układzie szachownicy powoduje trudności w intensyfikowaniu produkcji rolnej. Dodatkowym problemem jest brak specjalizacji, niedoinwestowanie i słabe wyposaŜenie w infrastrukturę techniczną. Strukturę uŜytków rolnych w Gminie Zakliczyn przedstawia poniŜsza tabela:
Tabela 5. Struktura uŜytków rolnych. UŜytki rolne [%] Pozost Powierzc Lasy i ałe Wyszczególni hnia łąki i grunt grunt grunt enie ogólna razem sady pastwi y y i y orne [ha] ska leśne nieuŜy tki
Powiat 141 344 60,8 46,1 0,7 14,0 21,4 17,8 Tarnowski
Gmina 12 255 55,0 38,0 0,7 16,3 31,9 13,1 Zakliczyn
Źródło: Diagnoza stanu Powiatu Tarnowskiego. Stan na dzień 31.12.2005 r. Z danych wynika, Ŝe gmina ma rolniczo leśny charakter. Gospodarstwa o wyspecjalizowanej produkcji i o większym areale (powyŜej 3 ha) produkujące na sprzedaŜ dominują w dolinie Dunajca. W obszarach górzystych niewielkie (o powierzchni od 1a h do 2 ha), gospodarstwa zaspakajają potrzeby właścicieli a ewentualna niewielka nadwyŜka trafia na rynek, zazwyczaj lokalny. Udział gruntów ornych w strukturze uŜytków rolnych wynosi 38%. W gminie sady mają bardzo mały udział (nie przekraczają 1 %). Wykres 1
Struktura gruntów w Gminie Zakliczyn
13,1% grunty orne 38,0% sady
łaki i pastwiska
lasy i grunty 39,1% 0,7% le śne 16,3% pozostałe grunty i nieu Ŝytki
______ CZĘŚĆ I - 27 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Patrząc na liczbę indywidualnych gospodarstw Gminy Zakliczyn według grup obszarowych uŜytków rolnych w przewaŜającej liczbie są gospodarstwa 1 2 ha ( 45% ogółu gospodarstw) następnie do 1 ha (16%), natomiast duŜe gospodarstwa rolne (pow.9ha) stanowią zaledwie 2% wszystkich gospodarstw rolnych.
Tabela 6: Wielkość gospodarstw rolnych w Gminie Zakliczyn
Wyszczególn Ogółe Wielkość gospodarstw rolnych [liczba gospodarstw] ienie m Do 1 1 – 2 2 – 5 5 – 7 7 –10 10 –15 15 –20 20 –50 Pow. ha ha ha ha ha ha ha ha 50 ha Zakliczyn 2 645 751 600 1004 164 70 37 13 4 0
źródło: Urząd Miejski w Zakliczynie Średnia powierzchnia indywidualnego gospodarstwa w powiecie Tarnowskim wynosi 3,2 ha i jest niŜsza od średniej krajowej 7,5 ha. Dla informacji naleŜy podać, ze równieŜ w nowym podziale administracyjnym kraju cechy charakterystyczne rolnictwa są wyraźnie widoczne. Przeciętna powierzchnia jednego gospodarstwa w woj. Małopolskim wynosi 3,2 ha. Największą grupę w powiecie (podobnie jak w Małopolsce) tworzą gospodarstwa o powierzchni 1 – 5 ha. Rolnicy zajmują się w nich hodowlą bydła, trzody chlewnej i kóz, uprawiają ziemniaki warzywa i owoce jagodowe, głównie truskawki, maliny i porzeczki. Coraz więcej rolników stosuje ekologiczne metody upraw, uzyskując dla swych produktów specjalistyczne atesty, potwierdzające ich wysoką jakość, np. atest "Ekolandu". Wykres 2. Gospodarstwa wg rodzaju i grup obszarowych uŜytków rolnych
37 13 37 4 do 1 ha 0 od 1-2ha 164 70 751 od 2-5 ha od 5-7 ha od7-10 ha od 10-15 od15-20 ha od20 -50ha 1004 600 od 50-100 ha powy Ŝej 100 ha
______ CZĘŚĆ I - 28 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ W okresie transformacji nasiliło się zjawisko wielofunkcyjności rodzin rolniczych. Przekłada się to na szybkie zmniejszanie liczby gospodarstw czysto rolniczych, czyli pozyskujących dochód tylko z gospodarstwa rolnego, a zwiększa się liczba rodzin pozyskujących dochód z innych źródeł. Zmiany w strukturze społeczno ekonomicznej rodzin z uŜytkownikiem gospodarstwa rolnego ma charakter trwały i będzie się nasilać.
Liczba gospodarstw z produkcją towarową maleje dwukrotnie szybciej niŜ ogólna liczba gospodarstw. Głównym powodem takiej sytuacji jest deprecjacja ekonomiczna rolnictwa. Członkowie rodzin rolniczych, jeśli mają dostęp do pozarolniczego źródła dochodu, który zapewni im choćby tylko egzystencję rezygnują z produkcji rolniczej. To zjawisko najwyraźniej uwidacznia się w regionach o rozdrobnionych gospodarstwach równieŜ i w obszarze Gminy Zakliczyn. Proces ten uwidacznia jeszcze jeden, nasilający się od dłuŜszego czasu trend, zmiany postaw wobec pracy, rolnictwa i ziemi.
Konieczne staje się wsparcie finansowe mające na celu poprawę konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez modernizację infrastruktury technicznej produkcji, dostosowanie profilu, skali i jakości produkcji do potrzeb rynku. Konieczne jest wsparcie modernizacji gospodarstw w celu zwiększenia ich efektywności poprzez lepsze wykorzystanie czynników produkcji, w tym wprowadzenie nowych technologii produkcji, poprawę jakości produkcji, róŜnicowanie działalności rolniczej, a takŜe tworzenie grup producenckich.
Po integracji Polski z Unią Europejską otworzyły się nowe moŜliwości finansowe oraz nowe rynki zbytu na produkty rolne w szczególności upraw prowadzonych metodami ekologicznymi. Dlatego teŜ rolnictwo w Gminie Zakliczyn przy bardzo duŜym jego rozdrobnieniu powinno rozwijać się w kierunku upraw wymagających duŜych nakładów pracy i dąŜyć do stworzenia regionalnych produktów, które moŜna by było wypromować na rynku. 3.2.1.3. Leśnictwo. Lasy w powiecie Tarnowskim zajmują 21,4% powierzchni, przy średniej w kraju 28,2%. Na podstawie kryteriów agroekologicznych, (tj. stanu zasiedlenia, udziału procentowego gruntów klasy V i VI, ilości opadów), opracowanych przez Instytut Ochrony Środowiska, optymalną lesistość tego regionu określono na 28,8%. W ostatnich 8 latach lesistość powiatu Tarnowskiego zwiększyła się z 20,9 % na 21,4 %. Tylko w 2004 roku zalesione zostało 36,1 ha gruntów. PowaŜnym utrudnieniem jest brak planów zagospodarowania terenu oraz występowanie – nawet na gruntach o niskiej bonitacji – urządzeń melioracyjnych. Największa lesistość cechuje gminę Wierzchosławice – 35,9 % oraz
______ CZĘŚĆ I - 29 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Zakliczyn – 30,9 %, najmniejsza zaś gminę Wietrzychowice – 9,1 %. Lasy w gminie Zakliczyn zajmują prawie 3823,9 ha powierzchni. Strukturę lesistości prezentuje tabela. Tabela 7. Powierzchnia gruntów leśnych
lp. Lesistość Gmina ogółem w %
1. Gmina Zakliczyn 3823,9 30,9
2. Gmina CięŜkowice 3035,8 29,3
tym miasto 271,5 27,2
3. Gmina Ryglice 2965,1 25,2
w tym miasto 762,0 30,1
4. Gmina Tuchów 2305,9 22,8
w tym miasto 263,2 14,3
5. Gmina śabno 398,6 3,9
w tym miasto 15,9 1,4
6. Gmina Wojnicz 1890,2 23,6
7. Gmina Gromnik 1786,7 25,5
8. Gmina Lisia Góra 1524,6 14,4
9. Gmina Pleśna 2391,1 28,4
10. Gmina Radłów 1438,8 16,3
11. Gmina Rzepiennik StrzyŜewski 1430,9 20,4
12. Gmina Skrzyszów 1390,6 16,0
13. Gmina Szerzyny 1933,5 23,5
14. Gmina Tarnów 1019,8 12,3
15. Gmina Wierzchosławice 2785,1 35,9
16. Gmina Wietrzychowice 446,0 9,1
źródło: Urząd Statystyczny Kraków 2005 r.
______ CZĘŚĆ I - 30 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Wykres 3. ś Struktura gruntów le nych powiatu Tarnowskiego Gmina Zakliczyn Gmina Ci ęŜ kowice Gmina Ryglice Gmina Tuchów Gmina śabno Gmina Gromnik Gmina Lisia Góra Gmina Ple śna Gmina Radłów Gmina Rzepiennik Strzy Ŝewski Gmina Skrzyszów Gmina Szerzyny Gmina Tarnów Gmina Wierzchosławice Gmina Wietrzychowice Gmina Wojnicz 4,99% 7,82% 4,71% 4,68% 5,85% 4,55% 6,33% 1,30% 3,34% 7,54% 9,11% 9,70% 1,46% 9,93% 12,51% 6,18% źródło: Urząd Statystyczny Kraków 2005 r. W porównaniu z innymi gminami (lesistość 30,9%), powoduje, iŜ Gmina Zakliczyn zajmuje czołową pozycję, posiada prawie 12,51% powierzchni lasów całego powiatu Tarnowskiego (30 566,6 ha gruntów leśnych). 3.2.1.4.Przemysł. Na terenie Gminy Zakliczyn zarejestrowanych jest 592 podmioty gospodarcze w róŜnych branŜach : handlowo usługowe, transportowe, budowlane, mięsne (tradycyjne wiejskie według starych receptur). NaleŜy podkreślić duŜą aktywność gospodarczą społeczeństwa na obszarach wiejskich. Ponad 400 podmiotów zlokalizowanych jest na terenach wiejskich gminy. Działalność gospodarcza nie związana z sektorem rolnictwa nabiera coraz większego znaczenia.
Tabela 8. Liczba podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Zakliczyn. Wyszczególnienie 2004 2005 2006 Zakliczyn 698 686 Zaliczyn, w tym 592 miasto 184 wieś 408 Ŝródło: Dane Urząd Miejski w Zakliczynie
______ CZĘŚĆ I - 31 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorów własności na obszarze Gminy Zakliczyn.
Tabela 9. Rodzaj branŜ podmiotów gospodarczych Gminy Zakliczyn
Ilość podmiotów
BRANśA Gmina miasto wieś ogółem
1 podmioty gospodarki narodowej 558 166 392
2 zakłady osób fizycznych
3 Osoby fizyczne prowadzące działalność 457 124 333 gospodarczą
4 spółki prawa handlowego
5 spółki handlowe 11 5 6
6 spółki prawa handlowego z udziałem kapitału zagranicznego
7 spółki handlowe z udziałem kapitału 3 1 2 zagranicznego
8 spółdzielnie 5 3 2
9 fundacje
10 stowarzyszenia i organizacje społeczne 29 12 17 źródło: Urząd Miejski w Zakliczynie Wykaz wybranych zakładów przemysłowych na terenie Gminy Zakliczyn przedstawia tabela nr 10:
Tabela 10 . Zakłady przemysłowe na terenie Gminy Zakliczyn.
Zakliczyn branŜa
„Samopomoc Chłopska” GS piekarnia Zakpol" Spółdzielnia Produkcyjno Usługowa rolnicze maszyny i sprzęt Badania Techniczne Pojazdów K. Bednarek diagnostyka samochodowa "Alex" Radio Firma Radiowa P. Sambor agencja reklamowa "Almarco" PHU A. Bajorek wielobranŜowe sklepy, hurtownie "Anitex" FHU R. Pach odzieŜ detal Sklep OdzieŜowy A. Pach odzieŜ detal "Astoria" FUH Ręczna Myjnia Samochodowa myjnia Samochodowa
______ CZĘŚĆ I - 32 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
Myjnia Samochodów Osobowych i CięŜarowych Sklep Motoryzacyjny K. Ryba motocykle, rowery Firma "Bamet" I. Bartkiewicz artykuły metalowe produkcja "Barbara" FHU wielobranŜowe sklepy "Becker" Sp. z o.o. Oddział tworzywa sztuczne "Centrum Stomatologii" NZOZ lek. stom. R. Batko lekarze, specjaliści Gabinet Ginekologiczny S. Bartkiewicz lekarze, specjaliści Prywatny Gabinet Dentystyczny R. Batko lekarze, specjaliści "Centrum Zdrowia" S.C. NZOZ Poradnia "K" lek. przychodnie i ośrodki zdrowia med. J. Woźniak i lek. med. E. Galarowicz Lecznica Zwierząt A. Czaplak i S. Czaplak weterynaria "Centrum" Apteka apteki Punkt apteczny CEFARM Rynek apteki Apteka Prywatna. Mgr farm. Janina Łopatka apteki Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Krakowie Oddział banki Zakliczyn "El Domex" G. Zielińska elektryczne, elektroniczne detal "El Tech" FHU B. Puławski naprawa sprzętu "Emal" FHU M. Świderski ubezpieczenia "GraŜyna" FHU G. Samecka marketing, promocja "Jurex" Ośrodek Szkolenia Kierowców nauka jazdy "Denar" PHU A. Biel artykuły spoŜywcze produkcja/ hurt "Drew Dom" FPHU K. Świerczek drewno, wyrób, sprzedaŜ, obróbka "Drew Plast" S.C. FHU M. Suder i A. Szlachta okna, drzwi "Eko Dach" Usługi Ogólnobudowlane A. śak usługi ogólnobudowlane "Fors Trans" Firma Transportowa. Zbigniew Mytnik transport "Grafion" Pracownia Projektowa mgr inŜ. T. biura architektoniczne Świderski "Łęgbud" PPHU J. Gargula produkcja bramy, kraty "Mel Dróg" Spółka Wykonawstwa Robót Wodno usługi hydrotechniczne Melioracyjnych, Drogowych i Budowlanych "Murbet" Spółdzielnia Pracy Budownictwa materiały budowlane beton Betoniarnia "Ma Ju" FH J. Matras wielobranŜowe sklepy, hurtownie "Proxima Serwis Produkt" Sterowanie i Napęd automatyka przemysłowa Elektryczny A. Budzyn "Rol Biel" E. Biel i A. Biel sprzęt rolniczy Firma Budowlana B. śabiński usługi budowlane Usługi Tartaczne i Handel F. Kafel usługi tartaczne
______ CZĘŚĆ I - 33 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
Skup i SprzedaŜ śywca. Ubojnia Zwierząt. Jurkowski rzeźnie Antoni Zakład Piekarniczy. Henryk Migdał piekarnie "Samopomoc Chłopska" GS Wiejski Dom Towarowy domy handlowe "Samopomoc Chłopska" GS Sklep SpoŜywczy artykuły spoŜywcze detal "Samopomoc Chłopska" GS Sklep śelazny artykuły metalowe Kwiaciarnia M. Karecka Gofron kwiaciarnia "Spectrum" FHU komputery akcesoria "Tara" Dom Weselny hotele, restauracja, "U Marii" Salon Fryzjerski usługi fryzjerskie Delikatesy Centrum J. Wierzbicka Król artykuły spoŜywcze detal Sklep Przemysłowy P. Opoka sklep przemysłowy Dom KsiąŜki księgarnie Firma Szkoleniowa Ekologia w Biznesie M. szkolenia, kursy Bartkiewicz "Agrotech G" Gofron Stanisław. FHU art. ogrodnicze "BDG" Sp. z o.o. Stacja Paliw stacja paliw "Granit" Zakład Kamieniarski. Wojciech Grzegorczyk usługi kamieniarskie Krakbud" Sp.j. FHU A. Krakowski i B. Malik konferencje "Moto Mix" R. Matura. Fotografia Cyfrowa fotografia "Pogórzanin" FPUH. Kazimierz Starostka artykuły budowlane Faściszowa "Elektroinstal" FUHP A. Turek elektrotechniczne i elektryczne detal "Jubar" FHUP J. Ząber reklama świetlna Filipowice materiały budowlane "Elbet" ZPHU H. Mleczko prefabrykaty "Tar Groch Fil" Sp.j. T. Krakowski, M. Kijowski, E. artykuły rolnicze – produkcja, DroŜdŜ i J. DroŜdŜ skup, sprzedaŜ "Zit" Firma Handlowo Transportowa T. Damian transport samochodowy Biuro Rachunkowe A. Spieszny księgowi, rewidenci "Lucynka" Piekarnia. Salamon Bogusław piekarnia "Samopomoc Chłopska" GS Sklep nr 32 detal artykuły SpoŜywcze Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Filipowice” produkcja i przetwórstwo rolne Charzewice Usługi Remontowo Budowlane. Grzegorz Średniawa usługi budowlane, dekarsko blacharskie "Wolimex" PPUH. Zakład w Charzewicach usługi wodno kanalizacyjne Gwoździec "Dobropasz Grupa Rolimpex" Wytwórnia Pasz wytwórnia Pasz "Rabek" FUH Z. Rabiasz materiały budowlane
______ CZĘŚĆ I - 34 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
Bieśnik "Delfin" Sp. z o.o. artykuły spoŜywcze – produkcja/hurt Jamna "Filar" Usługi Budowlane J. Mastalerz usługi dekarsko blacharskie Kończyska SprzedaŜ Pasz i Artykułów do Produkcji Rolnej J. pasze deltal Kochan Lusławice "Krakbud" Sp.j. FHU A. Krakowski i B. Malik materiały budowlane "Kreg Bud" FPU G. Kwiek produkcja betonu Trans Kop" PHU P. Biel usługi budowlane Sklep SpoŜywczo Przemysłowy J. Malisz wielobranŜowe sklepy, hurtownie Usługi Kominiarskie J. Rzepecki usługi Kominiarskie Ruda Kameralna FH K. Pachota artykuły spoŜywcze detal "Samopomoc Chłopska" GS Sklep nr 31 artykuły spoŜywcze detal Słona "Eltor" FHU Sklep T. Rąpała artykuły spoŜywcze detal "Tam" Rozlewnia A. Świerkosz, T. Cichy i M. Cichy napoje bezalkoholowe, wody Etna" FHU J. Trebert marketing i promocja StróŜe "Krzychpol" FH Hurt Detal Sklep K. Biel wielobranŜowe sklepy, hurtownie "Zit" Hurt Detal Firma Handlowo Transportowa firma transportowa Dom Pomocy Społecznej ośrodki pomocy społecznej Zdonia "Remix" FH Sklep C. Ramian art. spoŜywcze "Zdonbud" FUH usługi budowlane Wróblowice "Alf" Sklep SpoŜywczo Przemysłowy A. Nijak art. spoŜywcze detal "Samopomoc Chłopska" GS Sklep nr 12 art. spoŜywcze detal
Wesołów "Black" ZPH J. Słowiński młyny "Paga Impeks" ZPH T. Pajor art. SpoŜywcze detal Firma Transportowo Handlowa J. Gajda kawiarnie Roztoka "Eltor" Sklep FHU T. Rępała artykuły spoŜywcze detal Mechanika, Elektromechanika i Diagnostyka mechanika samochodowa Samochodowa M. Kuboń Zakład Stolarski F. Kurzydło stolarnia
______ CZĘŚĆ I - 35 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
"Roztoka" Zakład Eksploatacji Kruszywa s.j. kamień, kruszywo Świderski Mieczysław i Świderski Łukasz Międzynarodowy i Krajowy Przewóz Towarów. transport samochodowy Kazimierz Olszański Paleśnica Firma Transportowo Handlowa M. Moj transport samochodowy D. Hajducka – sklep handel Melsztyn "Podzamcze" Restauracja "Aron" FHU restauracje
3.3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Infrastruktura techniczna przestrzeni publicznej na terenie Gminy Zakliczyn obejmuje: drogi, chodniki, oświetlenie, parkingi oraz wszelkiego rodzaju instalacje np. elektryczne, sanitarne, gazowe itp. Tabela 11. Infrastruktura techniczna na terenie Gminy Zakliczyn. Połączenia prowadzące do 2005 rok [km] budynków mieszkalnych [szt.] Długość sieci wodociągowej [km]
Długość sieci gazowej [km] 235,0 1887
Długość sieci kanalizacyjnej [km] 30,0 497
źródło: Diagnoza stanu Powiatu Tarnowskiego. Stan na dzień 31.12.2005 r. 3.3.1. Sieć energetyczna Gmina Zakliczyn jest w pełni zelektryfikowana. Energia elektryczna dostarczana jest obecnie z sieci energetycznej 30kV będącej własnością Zakładu Energetycznego S.A w Tarnowie. Na terenie gminy nie istnieją inne źródła energii niekonwencjonalnej. Obecny system zasilania elektrycznego jest dobrze rozwinięty i wystarczający zapewnia pełne pokrycie mocy dla wszystkich mieszkańców. 3.3.2. Sieć gazowa Gmina Zakliczyn jest zgazyfikowana w ok. 80 %. Sieć zasilana jest gazem ziemnym przewodowym siecią średniego ciśnienia 0.4 MPa. Dostawy gazu następują z kierunku Dębna, Wojnicza, Gromnika. Gazyfikacją w gminie nie zostały objęte gospodarstwa połoŜone w miejscach trudnodostępnych ze względu na teren górzysty. Gospodarstwom tym dostarczany jest gaz z cystern. Średnie zuŜycie gazu wynosi ok. 0.26 m³/osobę/dzień.
______ CZĘŚĆ I - 36 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ 3.3.3. Sieć telekomunikacyjna Łączność telefoniczna to bardzo mocna strona gminy. Zlokalizowano w gminie 5 automatycznych cyfrowych centrali telefonicznych obsługujących około 60% gospodarstw. Centrale podłączone są do linii światłowodowej, umoŜliwiając automatyczne połączenia w ruchu międzynarodowym oraz korzystanie z najnowszych usług oferowanych przez operatorów telefonicznej sieci przewodowej oraz telefonii komórkowej. 3.3.4. Sieć wodociągowa Obecnie gmina nie jest zwodociągowana. Mieszkańcy korzystają z indywidualnych ujęć wody, które nie zawsze zabezpieczają ich potrzeby. Zdarza się, Ŝe występują okresowe niedobory wody. W 2006 roku rozpoczęto realizację w Gminie Zakliczyn, inwestycji związanej z budową etapu IVa magistrali wodociągowej Wojnicz Zakliczyn wraz z siecią rozdzielczą. W ramach inwestycji wybudowana została sieć wodociągowa o długości 4,489 km i 12 sztuk przyłączy wodociągowych. Inwestycja została zakończona w I połowie 2007 roku. 3.3.5. Sieć kanalizacja Długość sieci kanalizacji sanitarnej, do której przyłączonych jest 416 budynków, wynosi 24,8 km. Aktualnie z sieci kanalizacyjnej korzysta 14% mieszkańców. Obecnie na terenie gminy Zakliczyn działają trzy oczyszczalnie ścieków: w Zakliczynie o wydajności 400 m 3/ dobę oczyszczalnia biologiczno mechaniczna, w Paleśnicy 75 m3/dobę oraz w Melsztynie 4,8 m 3/dobę. System kanalizacji na terenie Gminy Zakliczyn jest słabo rozbudowany. Kanalizacją sanitarną objętych jest jedynie ok. 14% mieszkańców gminy. Na terenie gminy Zakliczyn funkcjonują trzy mechaniczno biologiczne oczyszczalnie ścieków:
oczyszczalnia ścieków w Zakliczynie, o Q projektowanym: 400 m 3/d, oraz Q rzeczywistym: 300 m 3/d. W wyniku jej funkcjonowania powstaje ok. 4 Mg osadów ściekowych rocznie, oczyszczalnia ścieków w Paleśnicy, o Q projektowanym: 75 m 3/d, oraz Q rzeczywistym: 25 m 3/d. W wyniku funkcjonowania tej oczyszczalni powstaje ok.1 Mg osadów ściekowych rocznie,
______ CZĘŚĆ I - 37 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ oczyszczalnia ścieków w Melsztynie, o Q projektowanym: 4,8 m 3/d, oraz Q rzeczywistym: 3,8 m 3/d.
Informacje na temat gospodarki osadami ściekowymi na terenie przedmiotowej gminy przedstawia poniŜsza tabela.
T a b e l a 12. Gospodarka osadami ściekowymi na terenie Gminy Zakliczyn. Masa Lokalizacja osadów Sposób postępowania Liczba obsługiwanych typ Oczyszczalni rocznie z osadami mieszkańców gminy (ton) składowisko Zakliczyn Mech. biol 4 1424 odpadów oczyszczalnia Paleśnica Mech. biol 1 236 Zakliczyn oczyszczalnia Melsztyn Mech. biol. 40 Zakliczyn źródło: Plan Gospodarki Odpadami w Zakliczynie na lata 2004 2015. 3.3.6. Gospodarka odpadami Koncepcja Gminnego Planu Gospodarki Odpadami , uwzględnia zapisy zawarte w aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami, w tym przede wszystkim wymagania określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiskaz dnia 9 kwietnia 2001 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. nr 66, poz. 620).
Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych na terenie gminy jest składowanie. Własne składowisko odpadów komunalnych zlokalizowane w miejscowości Charzewice, na którym Zakład Oczyszczania i Kanalizacji w Zakliczynie deponował część odpadów zbieranych z terenu gminy zostało zamknięte. W związku z decyzją zamknięcia składowiska odpadów komunalnych w Charzewicach oraz zakończenia jego rekultywacji, od lipca 2004 roku zmieszane odpady komunalne, składowane są w całości na składowisku odpadów komunalnych w Tarnowie. Część odpadów trafia jednak na nielegalne składowiska odpadów, tzw. ”dzikie wysypiska” w lasach, rowach, korytach potoków, wyrobiskach poŜwirowych czy naturalnych zagłębieniach terenu. Występowanie takiego zjawiska nasuwa konieczność inwentaryzacji i likwidacji dzikich wysypisk oraz zapobiegania ich powstawaniu. Obok odpadów komunalnych wytwarzane są odpady przemysłowe a wśród nich: niebezpieczne oraz inne niŜ niebezpieczne, powstające w wyniku prowadzenia działalności
______ CZĘŚĆ I - 38 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ gospodarczej. W roku 2003, w wyniku działalności gospodarczej na terenie gminy wytworzono 530,251 Mg odpadów, w tym odpady niebezpieczne stanowiły 5,74 %. Odpady wytwarzane przez podmioty gospodarcze na terenie gminy Zakliczyn poddawane są odzyskowi przez wyspecjalizowane firmy, posiadające stosowne zezwolenia i prowadzące działalność w tym zakresie. Odpady nie nadające się do odzysku przeznaczane są do unieszkodliwiania przez firmy specjalistyczne lub teŜ poddawane są unieszkodliwianiu poprzez składowanie. Omawiając odpady wytwarzane w sektorze gospodarczym naleŜy zwrócić uwagę na odpady zawierające azbest klasyfikowane jako odpady niebezpieczne. Pochodzą one głównie z rozbiórki pokryć dachowych, budynków i instalacji. Wysokie koszty transportu i unieszkodliwiania tych odpadów bardzo często uniemoŜliwiają właścicielom nieruchomości podejmowanie jakichkolwiek działań związanych z ich wymianą. Pomoc finansowa dla właścicieli obiektów wymieniających elementy budowlane zawierające azbest (np. pokrycia dachowe), znacznie przyspieszyłaby usuwanie niebezpiecznych odpadów azbestowych.
Gmina rozpoczęła wdraŜanie selektywnej zbiórki odpadów. Liczba indywidualnych gospodarstw domowych gromadzących odpady na terenie Gminy Zakliczyn wynosi 577. Natomiast liczba podmiotów gospodarczych gromadzących odpady na terenie Gminy Zakliczyn wynosi 113. Ilość obsługiwanych pojemników typu POK 2,2 m 3, stosowanych w punktach gromadzenia odpadów komunalnych na terenie Gminy Zakliczyn oraz ich lokalizację przedstawia poniŜsza tabela.
T a b e l a 13. Punkty gromadzenia odpadów komunalnych w Gminie Zakliczyn. Miejscowość Liczba pojemników Faliszewice 3 Charzewice 3 Melsztyn 2 Gwoździec 2 Zawada Lanckorońska 3 Roztoka 2 Zakliczyn 3 Lusławice 1 Bieśnik 2 Wesołów 4 Ruda Kameralna 4 Borowa 3 Paleśnica 4 DzierŜaniny 2
______ CZĘŚĆ I - 39 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Słona 3 Wróblowice 2 Wola Stróska 3 Kończyska 2 Zdonia 1 Filipowice 3 StróŜe 2 źródło: Program Gospodarki Odpadam dla Gminy Zakliczyn na lata 2004 2015 Skuteczność nowoczesnego systemu gospodarki odpadami zaleŜy w duŜej mierze od świadomości ekologicznej i stopnia edukacji ekologicznej lokalnej społeczności. Edukacja ekologiczna skierowana do osób zajmujących się zawodowo gospodarką odpadami, mieszkańców i podmiotów gospodarczych będących „wytwórcami odpadów”, a takŜe dzieci i młodzieŜy moŜe w przyszłości wpłynąć na poprawę stanu środowiska wokół. 3.3.7. Sieć drogowa Główne szlaki komunikacyjne zewnętrzne na terenie Gminy Zakliczyn stanowią drogi wojewódzkie: droga nr 975 o przebiegu: Dąbrowa Tarnowska – Biskupice Radłowskie – Wojnicz – Zakliczyn – Dąbrowa. Jej długość na obszarze gminy wynosi: 13,185 km . droga nr 980 o przebiegu: Jurków – Roztoka – Zakliczyn – Gromnik – Biecz. Długość tej drogi na terenie gminy Zakliczyn wynosi 10,360 km. Informacje dotyczące dróg wojewódzkich na terenie Gminy Zakliczyn przedstawia poniŜsza tabela. T a b e l a 14. Wykaz dróg wojewódzkich na terenie Gminy Zakliczyn. Długość drogi Nr Długość w granicach Nazwa drogi Gmina drogi w km gminy w km Dąbrowa Tarnowska – Biskupice Radłowskie 975 56,585 Zakliczyn 13,185 – Wojnicz – Zakliczyn – Dąbrowa Jurków – Roztoka...*– 980 Zakliczyn – Gromnik – 49,300 Zakliczyn 10,360 Biecz ...* brak ciągłości drogi źródło: Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie .
______ CZĘŚĆ I - 40 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Mapa 3. Usytuowanie dróg wojewódzkich w Gminie Zakliczyn
źródło:www.zakliczyn.interia.pl Poruszając się drogą nr 975 na północ, dotrzeć moŜna do międzynarodowej trasy E 4. Drogi wojewódzkie administrowane są przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie. WaŜną funkcję komunikacyjną pełnią równieŜ drogi powiatowe . Łączna długość dróg powiatowych na terenie gminy wynosi 43,218 km i całkowita długość dróg tej kategorii to drogi o nawierzchni twardej ulepszonej. Wykaz dróg powiatowych na terenie Gminy Zakliczyn przedstawia poniŜsza tabela.
T a b e l a 15. Wykaz dróg powiatowych na terenie Gminy Zakliczyn. Nr drogi Nazwa drogi Długość [km] 110 Dębno Melsztyn 6,350 145 Sufczyn – Gwoździec 2,800 154 Zdonia – Czchów 9,145 155 Zakliczyn – StróŜe 4,704 156 Filipowice – Borowa 8,080 310 Janowice – Zakliczyn 5,385 311 Jastrzębia – Zdonia 4,488 383 Brzozowa – Faściszowa 2,266
źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowie. Drogi powiatowe administrowane są przez Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowie. Drogi wewnętrzne to wystarczająca sieć dróg gminnych, których łączna długość wynosi 134 km, co w przeliczeniu daje wskaźnik 109,3km/100km 2. Wiele dróg wymaga poprawy nawierzchni lub generalnego remontu. Tylko 44,8% dróg gminnych posiada nawierzchnię asfaltową. Gmina posiada równieŜ duŜą ilość dróg dojazdowych, tzw. gospodarczych (łącznie 116 km). Większość dróg gminnych nie jest przystosowanych do przenoszonych
______ CZĘŚĆ I - 41 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ nacisków przy przejazdach samochodów cięŜarowych (np. transport Ŝwiru). W lipcu 2001 roku ponad 160 kilometrów dróg gminnych zostało zniszczone przez powódź.
Tabela 16. Struktura dróg gminnych w Zakliczynie. Wyszczególnienie Długość w km Długość dróg gminnych 134 Drogi o twardej nawierzchni 103 Drogi o nawierzchni 35 ulepszonej Drogi dojazdowe tzw. 116 gospodarcze
źródło: Plan Rozwoju Miejscowości Zakliczyn
Stan techniczny dróg na terenie Gminy wymaga ciągłych nakładów finansowych. Drogi na terenie Gminy Zakliczyn wymagają remontów w zakresie wymiany i uzupełnieniu nawierzchni.
Przez obszar Gminy Zakliczyn nie przebiega linia kolejowa. Na wschód od Zakliczyn drogą nr 980 (około 12 km.) moŜna dotrzeć do miejscowości Gromnik, w której znajduje się stacja klejowa na trasie Tarnów – StróŜe – Nowy Sącz – Piwniczna – Muszyna i do granicy państwa. Lotnisko pasaŜerskie usytuowane najbliŜej Gminy Zakliczyn jest w Krakowie – Balicach. Trasą E 4 (około 90 km.) moŜna dotrzeć do międzynarodowego lotniska pasaŜerskiego.
3.4. ŚRODOWISKO NATURALNE
Gmina Zakliczyn połoŜona w południowo zachodnim krańcu powiatu Tarnowskiego graniczy z następującymi jednostkami administracyjnymi:
od zachodu z gminami powiatu brzeskiego: Czchów, Dębno, od południa z gminami powiatu nowosądeckiego: Gródek, Korzenna od północy i wchodu z gminami powiatu tarnowskiego: Wojnicz, Pleśna, CięŜkowice, Gromnik. Gmina Zakliczyn leŜy w Makroregionie Pogórza Karpackiego i wchodzi w skład dwóch Mezoregionów: 1). Mezoregion Pogórza Wielickiego dzielącego się na: Mikroregion Dolina Dunajca,
______ CZĘŚĆ I - 42 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Garby Okocimskie (w gminie tereny te połoŜone są na lewym brzegu Dunajca powyŜej jego doliny. 2). Mezoregion Pogórza CięŜkowickiego dzielącego się na: Mikroregion PłaskowyŜ RoŜnowski (południowa część gminy po północne pasma Patria Styr), ObniŜenie Siemiechowskie (niewielki obszar między Zdonią a Faściszową), Rozróg Wału (północno wschodni fragment gminy w okolicy Wróblowic).
Rzeźba terenu Gminy to szeroka sterasowana dolina rzeki Dunajec o przebiegu z południowego zachodu na północny wschód. Meandrujące koryto rzeki o szerokości od około 50 m jest regulowane i obwałowywane (około 150 m). WzdłuŜ koryta ciągną się pasy kamieńca, ponad którym wznosi się wyraźną krawędzią terasa zalewowa, zajmująca przewaŜającą część dna doliny. W okolicach Zakliczyna, Lusławic i Wróblowic widnieje duŜy płat terasy nadzalewowej o częściowo pozacieranych krawędziach. Zbocza doliny są na ogół strome, modelowane przez złaziska i osuwiska.
Na terenie gminy występują wszystkie kompleksy rolniczej przydatności gleb. W dolinie Dunajca na osadach rzecznych wytworzone zostały mady, zasobne w próchnicę o korzystnych właściwościach fizycznych. Na wyŜszych terasach Dunajca i w ObniŜeniu Siemiechowskim występują gleby brunatne i bielicowe. Rozległe tereny pogórskie okryte są utworami lessopodobnymi. Gleby pogórza zaliczane są do gleb średniourodzajnych, wśród których przewaŜają klasy IIIa, IIIb, IVa i IVb a na stokach klasa V. Ogólnie moŜna stwierdzić, iŜ najkorzystniejsze gleby zalegają w dnie doliny Dunajca oraz w obrębie Pogórza Wiśnickiego, a gleby najsłabsze występują na stromych zboczach i stokach, w dolinach bocznych oraz w wyŜszych partiach pogórza CięŜkowickiego.
Gleby występujące na terenie gminy w większości zaklasyfikowane zostały do średnich i niŜszych klas bonitacyjnych. DuŜy odsetek uŜytków rolnych stanowią ziemie III, IV, i V klasy bonitacyjnej. Zaledwie 0,5 % powierzchni uŜytków rolnych gminy posiada I klasę oraz 6% II klasę bonitacyjną. Gleby VI klasy bonitacyjnej stanowią 50 % powierzchni uŜytków rolnych.
Instytut Upraw NawoŜenia I Gleboznawstwa w Puławach opracował metodę punktową, oceniającą poszczególne elementy środowiska, glebę, warunki klimatyczne i wodne, a takŜe rzeźbę terenu. Suma punktów określa syntetyczny wskaźnik liczbowy, charakteryzujący jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej kaŜdej gminy. MoŜna stwierdzić, iŜ gmina Zakliczyn odznacza się średnim wskaźnikiem rolniczej przestrzeni produkcyjnej w stosunku do pozostałych gmin powiatu Tarnowskiego. Zajmuje ósme miejsce, a wartość wskaźnika dla tej gminy wynosi: 74,8.
______ CZĘŚĆ I - 43 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
Tabela 17. Struktura przestrzeni produkcyjnej w powiecie Tarnowskim.
Wskaźnik bonitacji Ogólny Gmina Jakości i wskaźnik Rzeźby Warunków przydatności Agroklimatu przestrzeni terenu wodnych rolniczej produkcyjnej Zakliczyn 57,6 11,0 2,1 4,1 74,8 Źródło: „Ocena stanu zanieczyszczenia gleb województwa małopolskiego metalami cięŜkimi i siarką”. (1999r.)
Główną rzeką Gminy Zakliczyn jest Dunajec – ciek II go rzędu odwadniający wraz z dopływami cały obszar gminy. Dorzecze Dunajca na tym odcinku rozwinięte jest asymetrycznie. Lepiej rozwinięta jest sieć rzeczna prawostronna. Po tej stronie Dunajec zasilają Rudzianka, Wolanka, Paleśnianka ze Słonianką i Olszowianką oraz Siemiechówka. Z lewej strony największym dopływem jest Wieleń. Dunajec jest rzeką górską o systemie zasilania śnieŜno deszczowo gruntowym, o znacznych wahaniach wodostanów. Zasadniczy zbiornik wód gruntowych w dnach dolin (GZWP 435 Zakliczyn), o długości około 15 km i szerokości około 3 km, występuje w czwartorzędowej serii Ŝwirowo piaszczystej. Poziom wodonośny występujący w obrębie tego zbiornika, związany jest z utworami czwartorzędowymi pochodzenia aluwialnego. Jego zwierciadło kształtuje się na poziomie od 1,5 do 5,0 m ppt. i uzaleŜnione jest od poziomu wody w ciekach.
Mapa 4. Rzeka Dunajec wraz z dopływami źródło: Plan Gospodarki Odpadami Zakliczyn
______ CZĘŚĆ I - 44 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Jakość wód, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań (Dz. U. Nr 204/2002 poz.1728). O jakości ujmowanych wód, a co za tym idzie konieczność stosowania wysokosprawnych metod uzdatniania, zadecydowały zarówno zanieczyszczenia bakteriologiczne jak i fizyko chemiczne. Podkreślić naleŜy, ze zgodnie z rozporządzeniem wody, które nie spełniają kategorii A1, A2 i A3 nie mogą być ujmowane do zaopatrzenia ludności. Oceny jakości wód powiatu Tarnowskiego ujmowanych do celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spoŜycia dokonano w punktach powyŜej ujęć wody, w oparciu o wartości dopuszczalne określone w rozporządzeniu. Ocena jakości wód powiatu Tarnowskiego ujmowanych na potrzeby zaopatrzenia ludności w 2006 roku stwierdza, Ŝe wody kategorii A1, A3 nie odnotowano na terenie powiatu. Woda w punktach pomiaru • Dunajec – Zakliczyn , Zgłobice, • potok Jura – powyŜej ujęcia dla Szerzyn określono w kategorii A2. 3
Mapa 5. Klasyfikacja wód powierzchniowych ujmowanych do zaopatrzenia ludności przeznaczoną do spoŜycia w 2006 r. źródło:www.wios.tarnow.pl
Na terenie Gminy Zakliczyn występują następujące grupy surowców mineralnych:
- surowce ilaste
3 „Informacja o stanie środowiska powiatu tarnowskiego w 2006 r.” Tarnów 2007 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie.
______ CZĘŚĆ I - 45 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ - surowce okruchowe - surowce skalne - wody mineralne W obrębie Progu Czchowskiego występują źródła mineralne. Są to źródła siarczkowe (rejon Filipowic i Woli Stróskiej) oraz siarczkowo słonawe i słonawe (rejon Bieśnika i Słonej). Źródła ciągną się pasem od Filipowic po Słoną.
Surowce ilaste to przede wszystkim gliny lessowate i suliflukcyjno deluwialne powstające w wyniku spłukiwania powierzchniowego. Występowanie glin lessowatych zlokalizowano w rejonie Melsztyna. Gliny pylaste występujące na terenie całej gminy, w przeszłości wykorzystane jako materiał budulcowy, obecnie stracił na znaczeniu. Surowce okruchowe występujące na terenie Gminy Zakliczyn to głównie rzeczne Ŝwiry, piaski i pospółki. Surowce te występują w dolinie rzeki Dunajec i są aktualnie wydobywane w kilku punktach eksploatacyjnych. Surowce skalne to licznie występujące zwłaszcza w południowej części gminy piaskowce, piaskowce zlepieńcowate i zlepieńce. Obszary perspektywiczne zlokalizowane na terenie Gminy Zakliczyn przedstawia poniŜsza tabela.
Tabela 18. Obszary perspektywiczne zlokalizowane na terenie Gminy Zakliczyn. Perspektywiczne zasoby Uwagi o lokalizacji Miejscowość Rodzaj zweryfikowane L.p. kopaliny i udokumentowaniu
obszaru wstępnie w tyś m 3 a. surowce ilaste ceramiki budowlanej Zalecana temp. 1 Melsztyn gliny 67,5 wyp. powyŜej 1000 0 C ogółem 67,5 j.w. b. piaskowce istebniańskie Zawada 2 piaskowiec 5 200 Grunty niskiej klasy Lanckorońska Ruda 3 piaskowiec 1 800 Zalesienie Kameralna ogółem 7 000 c. piaskowce godulskie 4 Bieśnik piaskowiec 1 000 Rezerwat „Styr” ogółem 1 000 d. wody mineralne wody Filipowice Przydatne do celów 5 mineralne b.d. Wola Stróska leczniczych siarczkowe wody 6 Bieśnik Słona ,mineralne b.d. j.w. chlorkowe źródło: Inwentaryzacja złóŜ kopalin stałych do lokalnej produkcji materiałów budowlanych, gmina Zakliczyn, Kraków, 1990r.
______ CZĘŚĆ I - 46 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ 3.4.1. Fauna i flora.
Istniejące obszary leśne, zajmują znaczną powierzchnię (33%) terenu Gminy Zakliczyn. W lasach występują bogate zasoby przyrodnicze, które stanowią 98% powierzchni obszarów prawnie chronionych. Rezerwat „Styr” obejmujący 64 ha. naturalnych zbiorowisk leśnych Pogórza Karpackiego, w którym występuje grąd subkontynentalny, buczyna karpacka, buczyna kwaśna górska. W drzewostanach dominuje buk oraz jodła. Znaczny udział ma równieŜ sosna zwyczajna i dąb szypułkowy. Niewielkie znaczenie mają: świerk, modrzew europejski, dąb szypułkowy, jawor, czereśnia olsza czarna i szara oraz osika. W dorzeczu Dunajca pospolite są zarośla wiklin nadrzecznych. Wśród nich występują pojedyncze egzemplarze drzewiastych wierzb – białej i kruchej oraz topól – białej i czarnej.
Większość występujących gatunków zwierząt to duŜe zwierzęta łowne. Najliczniejsza jest sarna, mniej liczne są: jeleń, dzik, lis, kuna, borsuk i inne. Tereny otwarte jak łąki, pola uprawne, nieuŜytki są siedliskiem drobnej zwierzyny łownej: zająca, baŜanta, kuropatwy. Wśród ptactwa preferujących przestrzenie otwarte dominują skowronki, pokrzewki, pliszki, świergotki.
Zwierzyna łowna jest bardzo waŜnym komponentem środowiska naturalnego. W Gminie Zakliczyn działają liczne koła łowieckie. Funkcjonują jako element ochrony środowiska, co oznacza ochronę, hodowlę i pozyskiwanie zwierzyny. Gmina Zakliczyn podzielona jest na 8 obwodów łowieckich. Obwody łowieckie dzierŜawi 6 kół łowieckich, w tym: jedno koło łowieckie z siedzibą na terenie gminy: Koło Łowieckie Melsztyn, oraz 5 kół łowieckich z siedzibą poza obszarem gminy: Koło Łowieckie Jeleń , Koło Łowieckie Dunajec , Koło Łowieckie Bór , Koło Łowieckie Sokół , Koło Łowieckie Leśnik .
Obszar Gminy Zakliczyn charakteryzuje się cennymi obiektami przyrodniczo – zabytkowymi tworząc zabytkowy krajobraz kulturowy. MoŜemy wśród nich odnaleźć piękne załoŜenia parkowe w Lusławicach, StróŜach, Zdoni, Charzewicach, Paleśnicy i w Wróblowicach.
3.4.2. Obszary i obiekty chronione
1. Parki krajobrazowe.
______ CZĘŚĆ I - 47 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ CięŜkowicko RoŜnowski Park Krajobrazowy (zajmuje powierzchnię 5 717,77 ha, co stanowi 46,8% ogólnej powierzchni gminy).
2. Obszary chronionego krajobrazu.
Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza CięŜkowickiego (obejmuje sołectwa: Wesołów, Zakliczyn, Lusławice, Faściszowa, Kończyska, Wróblowice oraz częściowo Filipowice, Melsztyn, Roztoka, Słona, StróŜe, Wola Stróska i Zdonia.
Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Wiśnickiego (obejmuje sołectwa: Faliszowice, Gwoździec, Zawada Lanckorońska oraz częściowo: Melsztyn, Roztoka i Charzewice.
Mapa 6. Zasięg o bszarów objętych ochroną na terenie Gminy Zakliczyn. źródło: Plan Ochrony Środowiska. Zakliczyn
3. Rezerwaty przyrody
Rezerwat przyrody pod nazwą „STYR”
Obszar o pow. 97,83 ha we wsi Bieśnik zajmuje zbocza i kulminację góry Styr (40 m n.p.m.). Ochroną objęte zostały lasy z wieloma rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin oraz nieczynny kamieniołom „Bodzanty” z okresu I Wojny Światowej, jako interesujący obiekt geologiczny i historyczny.
______ CZĘŚĆ I - 48 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ 4. Korytarz ekologiczny Dolina Dunajca Dolina rzeki Dunajec stanowi główny korytarz ekologiczny w Polsce będący waŜnym elementem Europejskiej Sieci Ekologicznej EECONET (European Ecological Network) przyjętej w 1992 roku przez Radę Europy.
5. Pomniki przyrody miejscowość Zakliczyn 3 lipy drobnolistne rosnące wokół klasztoru oo. Reformatów, wg rejestru nr 167, lipa drobnolistna rosnąca przy drodze do klasztoru oo. Reformatów, wg rejestru nr 168, miejscowość Charzewice topola niekłańska rosnąca przy drodze do ruin zamku w Melsztynie, wg rejestru nr 169, miejscowość Melsztyn drzewostan wzgórza Melsztyńskiego grupa drzew rosnąca wokół ruin zamku w Melsztynie, wg rejestru nr 170, miejscowość Kończyska 1 dąb szypułkowy rosnący na prywatnej posesji, wg rejestru nr 171, miejscowość Wesołów dąb szypułkowy rosnący na prywatnej posesji, wg rejestru nr 172, miejscowość: Zdonia 4 lipy drobnolistne rosnące w otoczeniu figur sakralnych, wg rejestru nr 173, lipa drobnolistna, rosnąca na prywatnej posesji, wg rejestru nr 174 lipa drobnolistna, rosnąca na Białej Górze w Zdoni, wg rejestru nr 176, miejscowość Filipowice dąb szypułkowy „Florian” rosnący koło kościoła w Filipowicach, wg rejestru nr 231, Funkcję gospodarczą spełniają przede wszystkim lasy połoŜone w północnej części gminy, zaś turystyczną i rekreacyjną spełniają przede wszystkim lasy połoŜone w południowej części gminy, które posiadają bardzo duŜe walory przyrodnicze i krajobrazowe.
______ CZĘŚĆ I - 49 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ 3.4.3. Warunki klimatyczne. Obszar Pogórza CięŜkowickiego i Wiśnickiego obejmujący Gminę Zakliczyn, zaliczone zostały do klimatów górskich i podgórskich w strefie klimatu umiarkowanie ciepłego. Średnia roczna temperatura wynosi 8,2 oC, przy najwyŜszych temperaturach notowanych w lipcu i sierpniu, a najniŜszych w styczniu i lutym. Okres wegetacji roślin rozpoczyna się na tym terenie przed 25.III i trwa około 220 dni. Średnie sumy opadów kształtują się na poziomie od 27 mm w lutym do 88 mm w lipcu i na przełomie roku wynoszą łącznie 619 mm. Średnia liczba dni z pokrywą śnieŜną wynosi 59,1, natomiast średnia grubość pokrywy to 8,0 cm. Średnia prędkość wiatru wynosi w ciągu roku 2,8 m/sek. a największą dynamikę jego prędkości moŜna zaobserwować w marcu ( 3,7 m/sek).
Kompleksowe działania słuŜące ochronie środowiska w Gminie Zakliczyn podejmowane są w oparciu o opracowane przez PUP „PERGEO” Kraków i przyjęte do realizacji przez Radę Gminy "Program Ochrony Środowiska Dla Gminy Zakliczyn Na Lata 2004 – 2015 ”4. Przeprowadzona analiza Studium jest pomocna w realizacji podstawowych celów ekologicznych poprzez: ⇒ racjonalną gospodarkę wszystkimi zasobami przyrody w gminie, ⇒ zachowanie w stanie zbliŜonym do naturalnego najcenniejszych walorów przyrodniczych, ⇒ wzbogacanie środowiska przyrodniczego gminy o nowe walory, ⇒ likwidację lub osłabienie negatywnego oddziaływania istniejących zagroŜeń i barier ekologicznych.
3.5. KAPITAŁ SPOŁECZNY
3.5.1.Sytuacja demograficzna.
Gmina Zakliczyn na tle gmin sąsiednich jak i na tle całego powiatu Tarnowskiego jest średnią gminą pod względem liczby mieszkańców. Ustępuje Gminie Tarnów, śabno, Tuchów, Wojnicz, Lisia Góra i Skrzyszów. Pod względem wielkości powierzchni Gmina Zakliczyn jest największą gminą w powiecie Tarnowskim. W roku 2006 Gminę Zakliczyn zamieszkiwało 12 249 osoby. Uśredniony wskaźnik gęstości zaludnienia dla wszystkich sołectw Gminy Zakliczyn kształtuje się na poziomie 99 osób na km² (US Kraków 2005)
4 Załącznik nr 1 do Uchwały Rady Gminy w Zakliczynie Nr XVI/127/04 z dnia 23 września 2004 roku.
______ CZĘŚĆ I - 50 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Gmina Zakliczyn posiada duŜy potencjał demograficzny dla dynamicznego rozwoju gminy. Liczba ludności w wieku produkcyjnym jest wyŜsza i stanowi 60,23% ogółu mieszkańców gminy. Optymistyczną tendencją jest wzrost liczby ludności gminy Zakliczyn, który w latach 2004 2006 wyniósł 59 osób, czyli 0,5%. Wzrost ten dotyczy jednak terenów wiejskich gminy, gdyŜ w mieście Zakliczyn zanotowano w tym samym czasie spadek zaludnienia o 26 osób. Struktura ludności na terenie Gminy Zakliczyn jest zadowalająca, gdyŜ przewaŜają osoby w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym (odpowiednio 3 026 i 7 377 osób) w stosunku do osób w wieku poprodukcyjnym (1 846 osób). Tabela 19. Struktura ludności w Gminie Zakliczyn Wyszczególnienie 2004 2005 2006 Ludność ogółem Zakliczyn 12 190 12 230 12 249 miasto 1 558 wieś 10 691 w wieku przedprodukcyjnym Zakliczyn 3 201 3 126 3 026 miasto 377 wieś 2 649 w wieku produkcyjnym Zakliczyn 7 148 7 266 7 377 miasto 921 wieś 6 456 w wieku poprodukcyjnym Zakliczyn 1 841 1 838 1 846 miasto 260 wieś 1 856 źródło: Dane Urząd Miejski w Zakliczynie W 2006 r. przyrost naturalny w Gminie Zakliczyn miał saldo dodatnie +13, przy czym liczba urodzeń wyniosła 130, a liczba zgonów 117. Dodatni przyrost naturalny cechuje jedynie tereny wiejskie gminy, bowiem w Mieście Zakliczyn zanotowano w 2006 r. ujemny przyrost naturalny ( 3 osoby). Tabela 20. Struktura ludności i ruch naturalny Wyszczególnienie 2004 2005 2006 Urodzenia Zakliczyn 126 146 130
______ CZĘŚĆ I - 51 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ miasto 15 wieś 115 Zgony Zakliczyn 109 110 117 miasto 18 wieś 99 Przyrost naturalny Zakliczyn 17 36 13 miasto 3 wieś 16 MałŜeństwa Zakliczyn 82 72 76 miasto 11 wieś 65 źródło: Dane Urząd Miejski w Zakliczynie W 2006 roku ruch migracyjny w Gminie Zakliczyn wyniósł +13. Dynamika zmian dotyczy głównie w obszarze sołectw. Tabela 21. Migracje ludności w Gminie Zakliczyn Wyszczególnienie 2004 2005 2006 Zameldowania Zakliczyn 79 108 146 miasto 23 wieś 123 Wymeldowania Zakliczyn 99 93 133 miasto 11 wieś 122 Saldo migracji Zakliczyn 20 15 13 miasto 12 wieś 1 źródło: Dane Urząd Miejski w Zakliczynie
______ CZĘŚĆ I - 52 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
Społeczność lokalną Gminy Zakliczyn wzbogaca mieszkaniec Woli Stróskiej Wojciech Lasota, który w lutym br. obchodził 100 urodziny. Najstarszy mieszkaniec gminy całe Ŝycie spędził w swej rodzinnej wsi, prowadząc 2 hektarowe gospodarstwo. śyczliwy dla sąsiadów i współpracowników w Gminnej Spółdzielni, gdzie przepracował ponad 40 lat. śyczenia i gratulacje jubilat otrzymał równieŜ od Burmistrza Miasta i Gminy Zakliczyn.
Fot. 5. Gratulacje dla Jubilata źródło: www. zakliczyn.pl Wybitne postacie związane z Gminą Zakliczyn poprzez soje urodzenie lub pobyt czasowy rozsławiali ziemię zakliczyńskią na całym świecie. Współcześnie Ŝyjący lub osoby zmarłe w róŜny sposób przyczynili się do promowania urokliwego połoŜenia i atutów Gminy Zakliczyn. Wśród wybitnych postaci moŜna wymienić: Jacek Malczewski – wybitny malarz, przedstawiciel Młodej Polski, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Często przebywał w Lusławicach u swoich sióstr oraz w Charzewicach, gdzie mieszkała jego córka wraz z męŜem Majznerem – właścicielem dworu i wsi. Tutaj Malczewskiego odwiedzali Stanisław Wyspiański i Wojciech Kossak. O. Krystyn Gondek – urodził się we wsi Słona. Jako kapłan słuŜył bardzo ofiarnie wiernym. Zginał w obozie koncentracyjnym Dachau na krwawą dyzenterię w 1942 roku. W 1999 roku PapieŜ Jan Paweł II beatyfikował O. Krystyna Rondka wśród 108 męczenników II wojny światowej. Stanisław Korczyński – urodzony w Zakliczynie. Doktor praw na Wydziale Prawa UJ. W Krakowie. Członek druŜyn Sokoła. Uczestnik kampanii karpackiej, walczył w wojsku austriackim w Czarnogórze i
______ CZĘŚĆ I - 53 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Albanii. W 1918 roku zakłada rady robotniczo chłopskie w dolinie Dunajca. Pracuje równieŜ jako nauczyciel później w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego i w krakowskim kuratorium. Od 1939 roku, aŜ do śmierci był komendantem naczelnym Związku Legionistów Polskich. Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari. Witold Erazm Rybczyński – urodzony w Stanisławowie, absolwent Politechniki Lwowskiej. Wybitny fizyk. Opublikował prace na temat ugięcia fal rentgenowskich. Po przejściu na emeryturę był częstym gościem w Lusławicach. Pozował do portretu Dantego J. Malczewskiemu. W czasie okupacji prowadził tajne komplety, a po wojnie był współtwórcą otwartego w klasztorze Franciszkanów gimnazjum. Pochowany w 1949 r. w Zakliczynie. Krzysztof Penderecki – wybitny, światowej sławy kompozytor i dyrygent. Laureat wielu nagród i tytułów honoris causa wielu uniwersytetów w Europie i Ameryce. Mieszka w klasycystycznym dworze w Lusławicach. Obecnie w posiadłości kompozytora powstaje Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. Zbigniew Preisner – znany kompozytor muzyki filmowej. Posiada dom w Jamnej. Jan W. Góra – dominikanin, załoŜyciel Domu św. Jacka Duszpasterstwa Akademickiego Dominikanów w Jamnej. Stanisław Konturek , profesor – prorektor Uniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie. Jan Mietelski – polski stronom, budowniczy zegara słonecznego w Zakliczynie. Jerzy Grałek – aktor Teatru Starego w Krakowie i wykładowca krakowskiej PWST. Zamieszkujący w Zawadzie Lanckorońskiej.
3.5.2. Rynek pracy
Zasoby siły roboczej w gminie są duŜe. Łączna liczba bezrobotnych w Gminie Zakliczyn stopniowo zmniejsza się 293 osób na koniec kwietnia 2007 roku, na koniec grudnia 2006r. 427 os., a w 2005r. 566 os., co w porównaniu do grudnia 2004 r. (592 osoby) stanowi ponad dwukrotny spadek.
______ CZĘŚĆ I - 54 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Nastąpiło to dzięki znacznemu odpływowi męŜczyzn z rejestrów Powiatowego Urzędu Pracy w Tarnowie. Statystyki wskazują generalnie, Ŝe męŜczyźni są grupą bardziej mobilną zarówno w napływie jak i odpływie. Kobiety tymczasem dominują w grupie długotrwale bezrobotnych, stanowiąc aŜ 70% ogółu bezrobotnych w Gminie Zakliczyn. Z kolei bezrobotni bez prawa do zasiłku liczą 267 osób, co stanowi ponad 91% wszystkich bezrobotnych w gminie. Sytuacja w Gminie Zakliczyn jest przykładem, iŜ pomiędzy wykształceniem i bezrobociem występuje istotny związek. Im wyŜsze wykształcenie tym mniejsze bezrobocie. Największą grupę bezrobotnych w gminie stanowią ludzie młodzi w przedziale wiekowym 18 24 lat (93 osób czerwiec 2007 r.) z wykształceniem głównie zasadniczym i średnim zawodowym. Tabela 22. Struktura bezrobotnych w Gminie Zakliczyn Wyszczególnienie 31.12.2004 31.12.2005 31.12.2006 30.06.2007 Bezrobotni ogółem 592 566 427 293 Bezrobotni według wieku 15 17 lat 0 18 24 lat 251 249 160 93 25 34 lat 158 139 117 88 35 44 lat 101 92 66 52 45 54 lat 70 67 65 48 50 59 lat 12 18 19 12 60 lat i więcej 0 1 0 0 Bezrobotni według poziomu wykształcenia wyŜsze 12 22 29 19 policealne i średnie 135 157 100 69 zawodowe ogólnokształcące 34 50 49 31 zasadnicze 307 249 160 111 zawodowe podstawowe i niepełne 104 88 89 63 podstawowe źródło: Dane Urząd Miejski w Zakliczynie O zasobach pracy ludzkiej na obszarze Gminy Zakliczyn obok aspektów ilościowych, struktury ludności według wieku, płci, wykształcenia decydują równieŜ instytucje i inicjatywy podjęte przez jednostki samorządu terytorialnego. Gmina Zakliczyn zmniejszenie bezrobocia próbuje uzyskać poprzez próby restrukturyzacji rolnictwa (produkcja ekologiczna, specjalizacja produkcji rolnej, grupy producenckie) oraz stworzenie warunków dla działalności pozarolniczej.
______ CZĘŚĆ I - 55 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Ponadto przygotowano dla bezrobotnych prace interwencyjne (14 ofert w 2006 r.; do czerwca br. 13 ofert); roboty publiczne (23 oferty w 2006 r.; do czerwca br. 12); refundowano koszty wyposaŜenia stanowisk pracy w bieŜącym roku w 5 przypadkach (2006 roku – 2); wypłacono środki na podjęcie działalności gospodarczej dla bezrobotnych w tym roku 3 osobom, w 2006 roku 4 osobom; zaproponowano prace społeczno uŜyteczne 12 bezrobotnym. Ponadto przeszkolono w 2006 roku 25 osób, przygotowanie zawodowe odbyło 13 osób a staŜe odbyły 34 osoby. Szansą dla gminy jest rozwój małej i średniej przedsiębiorczości. W 2005 roku oferowano 74 miejsca pracy, w 2006r. juŜ 122 (wzrost o 48 miejsc). W pierwszym półroczu bieŜącego roku pozyskano 75 ofert pracy. KaŜdego roku zwiększa się liczba ofert pracy dla bezrobotnych z tereniu Gminy Zakliczyn.
3.5.3. Kultura
Działalność kulturalna w myśl zapisów zawartych w Ustawie „O samorządzie lokalnym” stanowi bardzo waŜne zadanie realizowane przez samorząd Gminy Zakliczyn. ZałoŜenia gminnej polityki kulturalnej obejmują swoim zakresem zamierzenia związane z rozwojem społeczności lokalnych, zachowaniem i propagowaniem dziedzictwa narodowego, regionalnego, kształtowaniem zasad wspierania twórczości artystycznej i edukacji kulturalnej oraz promocji polskiej kultury i jej dorobku w regionie, kraju i zagranicą. Rada Miejska, realizując politykę kulturalną, rozwija i umacnia właściwe kierunki twórczości artystycznej, a zarazem dokładnie określa potrzeby społeczności lokalnej w taki sposób, by mecenat samorządowy promował te działania kulturalne, które ją wzmacniają Regionalne Centrum Turystyki i Dziedzictwa Kulturowego w Zakliczynie Od 2000 roku funkcjonuje w Zakliczynie Regionalne Centrum Turystyki i Dziedzictwa Kulturowego (RCTiDK). Zakliczyńska społeczność posiada doskonałe warunki pozwalające dzieciom, młodzieŜy i dorosłym rozwijać swoje zainteresowania poprzez pracę w klubach, kołach oraz uczestnictwo w organizowanych imprezach kulturalnych. RCTiDK zdobyło i ugruntowało sobie pozycję jednej z najlepiej działających samorządowych instytucji kultury działających regionie Małopolskim. Stało się tak dzięki rozbudowanej ofercie edukacyjnej w zakresie kultury i wiedzy regionalnej, ofercie kulturalnej i rekreacyjnej skierowanej do mieszkańców jak i turystów i przebywających na terenie Gminy. Swój wizerunek Regionalne Centrum buduje dzięki innowacyjnym działaniom i przedsięwzięciom promocyjnym. Regionalne Centrum posiada kilka oddziałów:
______ CZĘŚĆ I - 56 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ 1. Dom Kultury „Ratusz” z siedzibą w ratuszu. RCTiDK proponuje mieszkańcom udział w pracowniach: muzycznej, plastycznej, językowej, tanecznej, fotograficznej. Klub „Spytko”: cafe Internet, hot spot, galeria wystaw, usługi reprograficzne, oferta gastronomiczna). Sala im. Spytka Jordana sala wielofunkcyjna na 150 miejsc ze sceną, w której odbywają się szkolenia, narady, próby zespołów artystycznych, prezentacje artystyczne, gospodarcze, itp. 2. Muzeum Grodzkie „Pod Wagą” – ul. Mickiewicza 23. Stała ekspozycja obrazująca historię domu mieszczańskiego. 3. Park Rekreacji i Wypoczynku „Zielona świetlica” –ul. Malczewskiego: plac zabaw, amfiteatr, boisko do piłki siatkowej. Nieodpłatne wypoŜyczanie sprzętu rekreacyjnego (piłki do gry, itp.). 4. Świetlice wiejskie: Gwoździec, Filipowice, Wola Stróska i Ruda Kameralna. Zespoły artystyczne działające przy RCTiDK Zespól Folklorystyczny „Gwoździec” składa się z trzech grup tanecznych: - grupa najmłodsza od 6 do 12 lat , 15 dzieci - grupa średnia 8 par z klas V do I gimnazjum - grupa najstarsza w wieku 14 20 lat
Repertuar zespołu: siuty Krakowiaków Fot. 6. Zespół folklorystyczny „Gwoździec” Wschodnich „Po odpuście”, „Od Zaborowia do źródło www.zakliczyn.pl Czchowa”, Gwoździeckie zalecanki”, suita Krakowiaków Zachodnich „Lajkonik”, suita rzeszowsko przeworska a takŜe programy; Gwoździeckie draby, Gwoździeckie herody, „Polonez”, DoŜynki, tańce greckie. Zespół ćwiczy w świetlicy oraz gościnnie w szkole w Gwoźdźcu. StraŜacka Orkiestra Dęta „Filipowice”, to łącznie 45 członków orkiestry i ogniska muzycznego, z tego 25 uczących się osób. Fot.7. Orkiestra straŜacka z Filipowic” źródło www.zakliczyn.pl
______ CZĘŚĆ I - 57 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ MłodzieŜowy Zespół Taneczny „Vision” ,w skład którego wchodzi 30 osób w wieku 12 do 17 lat. Zajęcia w ratuszu 2 razy w tygodniu. Występy w Zakliczynie oraz w Tarnowie, m.in.: w Teatrze im. L. Solskiego. Instruktor Paweł Potępa. Repertuar: polka amerykańska oraz układ tańców irlandzkich. Zespół rockowy „Avatar”, repertuar rock klasyczny, równieŜ widowiska rockowe.
Amatorska Grupa teatralna,
Zespół Dziecięcy „Króliczki”.
W Powiecie Tarnowskim w ostatnich latach zwiększyła się liczba ośrodków upowszechniania kultury np. domów kultury, klubów, świetlic. W 2001 roku było ich 49 a w 2005 roku na terenie Powiatu Tarnowskiego funkcjonowało juŜ 67 placówek. Najwięcej placówek przybyło w gminie śabno 14, w Wojniczu 12, i w Gminie Zakliczyn 11. Głównym celem placówki kultury jest pozyskiwanie i przygotowanie środowiska do aktywnego uczestnictwa w kulturze, udostępnianie wartości kulturalnych społeczeństwu, tworzenie warunków do rozwoju talentów twórczych, a takŜe kultywowanie tradycji kulturalnych, twórczości ludowej, folkloru. RCTiDK zajmuje się organizacją imprez kulturalnych z uwzględnieniem potrzeb środowiska, w oparciu o istniejącą bazę i kadrę instruktorską pozyskując do współpracy naturalnych sojuszników, jakimi są instytucje i organizacje społeczne. RCTiDK jest organizatorem wielu imprez odbywających się cyklicznie takich jak: Dni Miasta i Gminy Zakliczyn, Uliczny Bieg Niepodległości, Święto Fasoli, Piknik Samochodów Terenowych 4x4, Zakliczyński Przegląd Orkiestr Dętych, Przegląd Piosenki Religijnej „W siódmym niebie”. Poprzez organizację wielu imprez kulturalnych ośrodek kultury stara się kultywować tradycje ojców, upowszechniać wszystkie dziedziny kultury, uzyskać dorobek artystyczny i promować talenty. A są to głównie imprezy związane z uroczystościami patriotycznymi, okolicznościowymi, festyny sportowo rekreacyjne, konkursy poezji, pieśni, piosenki, plastyczne. Podstawą działalności kulturalnej były zajęcia organizowane w ramach kół i zespołów zainteresowań, którymi członkami były dzieci i młodzieŜ, dlatego głównie do tej grupy społeczeństwa kierowane są oferty stałych form. W ramach swojej działalności statutowej RCTiDK prowadzi świetlice wiejskie, Orkiestrę Dętą „Filipowice”, Zespół Folklorystyczny „Gwoździec” oraz:
______ CZĘŚĆ I - 58 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ ZAJĘCIA INDYWIDUALNE Nauka gry na instrumentach: • klawiszowych – pianino, akordeon, keyboard • dętych – saksofon, klarnet • perkusyjnych • strunowych – gitara, gitara elektryczna • smyczkowych – skrzypce ZAJĘCIA GRUPOWE: Dzieci: zajęcia plastyczne, grupa taneczna „Króliczki”, nauka gry na flecie prostym, nauka języków obcych: angielski, niemiecki, francuski, MłodzieŜ: zespół „VISION”, grupa teatralna, koło fotograficzne, koło szachowe, nauka języków obcych: angielski, niemiecki, francuski, Dorośli: aerobik, koło fotograficzne, koło szachowe, Klub Seniora, nauka języków obcych: angielski, niemiecki, francuski. RCTiDK jest równieŜ wydawcą od 2000 roku magazynu regionalnego „Centrum Pogórza" BIBLIOTEKI Na terenie Gminy Zakliczyn działa Miejska Biblioteka Publiczna oraz filie w miejscowościach: Charzewice, Filipowie, Paleśnicy i Zdoni.
______ CZĘŚĆ I - 59 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Głównym zadaniem bibliotek jest rozpoznawanie i zaspakajanie potrzeb czytelniczych mieszkańców, rozpoznawanie skuteczności i warunków ich zaspakajania, przygotowanie mieszkańców do odbioru i tworzenia wartości kulturalnych. Zadania te realizowane są poprzez gromadzenie, przechowywanie i opracowywanie materiałów bibliotecznych, udostępnianie i wypoŜyczanie, prowadzenie działalności informacyjnych oraz popularyzację ksiąŜek i czytelnictwa. Biblioteki publiczne stanowią najbardziej rozpowszechnioną i ogólnie dostępną formę uczestnictwa mieszkańców regionu w kulturze. Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r o bibliotekach stanowi, Ŝe do podstawowych zadań bibliotek naleŜy: gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i ochrona materiałów bibliotecznych, obsługa uŜytkowników, przede wszystkim udostępnianie zbiorów oraz prowadzenie działalności informacyjnej. W bibliotece działa sieć internetowa z 5 stanowiskami. Tabela 23. Placówki biblioteczne, księgozbiór, czytelnicy. Księgozbiór w WypoŜyczenia w 6 8 Wyszczególnienie woluminach woluminach
Placówki na a – 2002 rok Czytelnicy 7 biblioteczne 5 w na 1 000 1 000 Na 1 tysiącac czytelnik b – 2005 rok h ludności ludnośc a i
Zakliczyn 5 60,0 4906 2505 4032 19,7
źródło:: Dane Urząd Miejski w Zakliczynie Gminna Biblioteka Publiczna jest równieŜ wydawcą miesięcznika „Głosiciel” – zakliczyńskiego magazynu informacyjno kulturalnego. 3.5.4. Oświata i wychowanie Placówki wychowania przedszkolnego oferujące 179 miejscami w 4 placówkach na terenie Gminy Zakliczyn jak do tej pory były wystarczające dla potrzeb populacji dzieci w wieku przedszkolnym. Pozwalało to stworzyć dobre warunki do dla dzieci do wszechstronnego kształcenia i niwelowania róŜnic w rozwoju umysłowym. Obecnie jednak obserwuje się w gminie Zakliczyn wzrost zainteresowania rodziców wychowaniem przedszkolnym dzieci.
5 Biblioteki, filie i punkty biblioteczne. 6 Stan w dniu 31.12.2005 r. 7 Zarejestrowani wciągu roku. 8 W ciągu roku.
______ CZĘŚĆ I - 60 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Tabela 24. Placówki wychowania przedszkolnego w Gminie Zakliczyn Wyszczególnienie Liczba Liczba oddziałów (grup, klas), Liczba miejsc w przedszkoli w tym przedszkolu w przy szkołach przedszkolach podstawowych województwo 794 2549 1 204 60 547 Małopolskie powiat Tarnowski 59 137 100 3 005 Zakliczyn 4 9 8 179
źródło: Diagnoza stanu Powiatu Tarnowskiego 2006 Tabela 25. Liczba dzieci urodzonych w Gminie Zakliczyn wg roczników. Gmina Liczba dzieci wg roczników urodzenia 2004 2005 2006 Zakliczyn 126 145 130
źródło: Diagnoza stanu Powiatu Tarnowskiego 2006 Na terenie Gminy Zakliczyn funkcjonuje 8 szkół podstawowych i 2 gimnazja. Łącznie w roku szkolnym 2006/2007 w powyŜszych typach szkół istniało 47 oddziałów i uczęszczało 1558 uczniów. Tabela 26. Struktura szkół na terenie Gminy Zakliczyn
Liczba Szkoła Liczba klas Liczba uczniów oddziałów Zespół Szkoły Podstawowej SP 15 SP 6 SP – 372 i Gimnazjum Zakliczyn GIM 17 Gim. 3 GIM – 473 RAZEM: 845 Filia Charzewice 3 9 Szkoła Podstawowa 6 39 DzierŜaniny Zespół Szkoły Podstawowej 6 61 i Przedszkola Wróblowice Szkoła Podstawowa StróŜe 6 120 Zespół Szkoły Podstawowej 6 74 i Przedszkola Filipowice Zespół Szkolno SP 6 SP – 6 SP 116 Przedszkolny Paleśnica GIM 9 Gim – 3 GIM 115 RAZEM : 231 Szkoła Podstawowa 6 108 Gwoździec Szkoła Podstawowa 6 71 Faściszowa RAZEM 47 1558
źródło: Urząd Miejski w Zakliczynie Podstawowym celem Samorządu Gminy Zakliczyn w zakresie edukacji jest zapewnienie dzieciom i młodzieŜy wysokiego poziomu kształcenia na wszystkich etapach
______ CZĘŚĆ I - 61 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ edukacyjnych. Stałe dokształcanie kadry nauczycielskiej powinno przyczynić się równieŜ do wzrostu poziomu nauczania młodzieŜy. Pozytywny wpływ na kształcenie będą miały takŜe tendencje demograficzne, a zwłaszcza mniejsza liczebność dzieci w oddziałach szkolnych. Realizowany będzie podstawowy cel, czyli stworzenie nowoczesnego systemu oświatowego opartego na szkole dobrze wyposaŜonej w pomoce dydaktyczne, przyjaznej uczniowi i dostępnej dla całej społeczności lokalnej. Planuje się zakończenie procesu modernizacji bazy oświatowej, w tym unowocześnienie pracowni komputerowych, multimedialnych oraz poprawę stanu infrastruktury towarzyszącej: sale sportowe, boiska szkolne, place zabaw i place rekreacyjne. Następować będzie systematyczna poprawa wyposaŜenia szkół w sprzęt audiowizualny i komputery, umoŜliwiające wdraŜanie nowoczesnych form i metod nauczania. WdraŜany i rozszerzany będzie w największych szkołach gminnych system monitoringu wizyjnego słuŜącego poprawie bezpieczeństwa uczniów i nauczycieli. W Gminie Zakliczyn funkcjonuje takŜe szkoła ponadgimnazjalna, gdzie organem prowadzącym jest powiat Tarnowski. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Józefa Piłsudskiego w Zakliczynie proponuje młodzieŜy: kierunek liceum ogólnokształcące 3 letnie matematyczno – informatyczny, humanistyczno – językowe, sportowo – turystyczne, liceum uzupełniające, 2 letnie liceum ogólnokształcące na szkoła policealna podbudowie zasadniczej szkoły zawodowej, technik informatyk, opiekun w domu pomocy społecznej, technikum 4 letnie budowlane technik budownictwa, gastronomiczne kucharz, ekonomiczne technik ekonomista, szkoła zawodowa 2 i 3 murarz, elektryk, letnie mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych, krawiec, wielozawodowe: - piekarz, - stolarz, - fryzjer, - sprzedawca, - mechanik pojazdów samochodowych. źródło: Starostwo Powiatowe w Tarnowie
______ CZĘŚĆ I - 62 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Liczba uczniów – absolwentów gimnazjów z terenu gminy Zakliczyn uczęszczających do Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Zakliczynie w roku szkolnym 2006/2007 była największa licząc od okresu 2003/2004 i wyniosła 219 uczniów. Tabela 27. Liczba absolwentów gimnazjum w Zakliczynie Liczba gimnazjalistów – absolwentów
Gmina Rok szkolny 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 Zakliczyn 199 178 180 219
źródło: Starostwo Powiatowe w Tarnowie Na terenie Tarnowa funkcjonują 4 szkoły wyŜsze, zarówno publiczne, jak i niepubliczne. Są to: Państwowa WyŜsza Szkoła Zawodowa, WyŜsza Szkoła Biznesu, Małopolska WyŜsza Szkoła Ekonomiczna oraz Instytut Teologiczny. Uczelnie te kierują swoją ofertę do mieszkańców miasta oraz całego subregionu tarnowskiego. Tarnowskie szkoły wyŜsze oferują kierunki studiów odpowiadające zapotrzebowaniu zakładów pracy na kwalifikowane kadry, potrzebom gmin na absolwentów studiów wyŜszych oraz zapotrzebowaniu młodzieŜy dotyczących dostępności studiów i kierunków kształcenia na miejscu, bez potrzeby wyjazdu do duŜych ośrodków akademickich. Najbardziej oczekiwane przez pracodawców i najpopularniejsze wśród absolwentów szkół średnich kierunki kształcenia to nauki ekonomiczne, ochrona środowiska, chemia, języki obce, informatyka i wychowanie fizyczne. 3.5.5. Turystyka
Gmina Zakliczyn, ze względu na ciekawe połoŜenie przyrodniczo krajobrazowe oraz zabytki kultury materialnej uznawana jest za atrakcyjną turystycznie Przez obszar Gminy przebiegają szlaki turystyczne oraz wytyczone są ścieŜki rowerowe stanowiące część całej sieci szlaków turystycznych powiatu Tarnowskiego. Piękny region Pogórza Cięzkowicko RoŜnowskiego moŜna podziwiać podąŜając szlakiem dworów, zamków, licznych kościołów drewnianych tworzących unikatowy Szlak Architektury Drewnianej, urokliwych miasteczek, zabytków czy cmentarzy I wojny światowej. Jest to jeden z niepowtarzalnych osobliwości turystyczno historycznych wyróŜniających ten region w Małopolsce. Atrakcją regionu są równieŜ imprezy kulturalne i patriotyczne organizowane na terenie powiatu Tarnowskiego. Gmina jest gospodarzem „Święta Fasoli” i Festiwalu Potraw Regionalnych, które to imprezy odbywają się we wrześniu w Zakliczynie. Turystyka i agroturystyka, wzbogacona o róŜnorodne formy turystykę tradycyjną, pozwalającą na wydłuŜenie sezonu turystycznego, powinna rozwijać się na bazie terenów i obiektów powiązanych z walorami przyrodniczymi i kulturowymi.
______ CZĘŚĆ I - 63 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Gmina Zakliczyn to miejsce tradycyjnej uprawy fasoli zwane "Fasolową Doliną". Ciągnie się ona po obu stronach rzeki od zapory w Czchowie aŜ do Wisły. Kształt przypomina strąk uprawianej tu fasoli o wdzięcznej nazwie "Piękny Jaś". W Zakliczynie kaŜdego roku we wrześniu odbywa się "Święto Fasoli" festiwal roślin strączkowych połączony z targami. To prawdziwa uczta dla podniebienia i okazja do zakupów dla mieszkańców. Dla handlowców to czas na dobre interesy. Kierując się ku północy wędrujemy przez fasolowe pola gmin Wojnicz, Pleśna, Wierzchosławice, Radłów i śabno. Wędrówka kończy się w Wietrzychowicach w gminie, której granice zakreślają dwie rzeki Fot. 8 . „Fasolowa Dunajec i Wisła. Dolina” wzdłuŜ rzeki Dunajec źródło:www.tarnow Ponadto warto zobaczyć imprezy kulturalne, które na stałe włączone zostały w kalendarz imprez powiatu Tarnowskiego : DoŜynki Powiatowe połączone z prezentacją wieńców doŜynkowych, Ogólnopolski Zlot Niepodległościowy „Łowczówek” organizowany na Cmentarzu Legionistów Polskich w Łowczówku, Rocznica Akcji Trzeci Most Wał Ruda – Zabawa. Fot 9. „Święto fasoli” w Zakliczynie
Zakliczyńskie „Święto Fasoli”
źródło:www.zak liczyn.pl
______ CZĘŚĆ I - 64 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Niewątpliwą atrakcją dla turystów i mieszkańców jest połoŜenie gminy nad rzeką Dunajec. Stwarza to duŜe moŜliwości rozwoju rekreacji i wypoczynku połączonego z wędkarstwem i sportami wodnymi. Gmina jednak nie posiada strzeŜonego kąpieliska, co obniŜa atrakcyjność Gminy Zakliczyn, jako miejsca wypoczynku. Dunajec na odcinku od Charzewic do Wróblowic naleŜy do najbardziej ulubionych terenów wędkarskich. Rzeka obfituje w wiele gatunków ryb, występują m.in.: lipienie, brzany, głowacicę, szczupak, pstrągi potokowe i wiele innych ryb. Zaspokajają oczekiwania nawet najbardziej wymagających wędkarzy. Znają to miejsce wędkarze z Krakowa i Śląska, niektórzy z nich spędzają tu cały sezon. Dodatkową atrakcją jest spływ doliną Dunajca. Przystań początkowa spływu mieści się w Czchowie, natomiast przystań końcowa znajduje się w Zakliczynie. Spływ trwa około 2,5 godziny. Podczas całej trasy (11 km) oprócz pięknych widoków doliny Dunajca, czystej wody i mnóstwa ryb turystom towarzyszą na wzgórzach baszta czchowska i ruiny zamku melsztyńskiego. Słabą strona turystyki gminnej jest niewystarczająca sieć gastronomiczna. Problemem jest brak miejsc noclegowych o wyŜszym komforcie (pensjonaty, małe hotele), które obsługiwałyby ruch turystyczny nie tylko w okresie letnim lub turystykę weekendową, ale pozwoliłoby to stworzyć całoroczną, atrakcyjną ofertę turystyczną. Rozwiązanie powyŜszych problemów wydłuŜy okres wypoczynku, co sprzyjać będzie ugruntowaniu pozycji Gminy Zakliczyn jako całorocznego ośrodka wypoczynkowego. Fot. 10. Atrakcje turystyczne Gminy Zakliczyn .
Spływ Dunajcem Ryba z Dunajca źródło: www. zakliczyn.pl Coraz większego znaczenia w gminie nabiera agroturystyka. Większość gospodarstw agroturystycznych prowadzących działalność w gminie Zakliczyn naleŜy do Stowarzyszenia Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne. Gospodarstwa oferują wypoczynek przez cały rok w najlepszych warunkach i po przystępnych cenach. Wykaz gospodarstw agroturystycznych w gminie Zakliczyn:
______ CZĘŚĆ I - 65 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Bolesław BIAŁOSKÓRSKI – Wola Stróska – tel. 014 665 50 77 Henryka DYLĄG – Lusławice – tel. 014 665 33 05 Honorata KAFEL – ul. Spokojna 2, 32 840 Zakliczyn – tel. 014 665 20 85, Maria KIJOWSKA – Wesołów – tel. 014 665 36 42 Małgorzata MARTYKA – ul. RóŜana 3, Zakliczyn – 014 665 31 01 Małgorzata MICHALIK – Paleśnica – 014 665 41 49 Maria i Zbigniew PASIECZNIK – Lusławice – 014 665 30 45 Helena POMIKŁO – Paleśnica – 014 665 41 56 Anna RÓśAK – Zawada Lanckorońska – 014 665 37 45 ElŜbieta i Janusz RZEPA – Zawada Lanckorońska – 014 665 36 15 Zofia SŁOWIŃSKA – ul. Spokojna 23, Zakliczyn – 014 665 33 56 Helena SOSKA – Kończyska – 014 665 35 86 Lucyna SUKMAN – Zawada Lanckorońska – 014 665 36 18 GraŜyna TRYTEK – Roztoka – 014 665 31 42 Krzysztof WOJTAS – Faściszowa – 014 665 22 36 Józefa ZIÓŁKOWSKA – Borowa – 014 665 41 65 Stanisław ZIÓŁKOWSKI – Kończyska – 014 665 30 59 Noclegi oferuje równieŜ Bacówka w Jamnej naleŜąca do Uniwersytetu im. Adama MICKIEWICZA oraz hotelik TARA w Zakliczynie. Dodatkową atrakcją regionu są szlaki turystyczne. Wśród nich moŜemy wyróŜnić: Szlak cmentarzy wojennych z I i II wojny światowej, szlaki przyrodnicze, szlak architektury drewnianej. Szlak Architektury Drewnianej to produkt obejmujący 6 tras o łącznej długości 1 500 km. Trasy rozlokowane są na obszarze całego województwa Małopolskiego. Trasy to zespół 237 zespołów architektonicznych do kaplic i kościołów, cerkwi, młynów, po spichlerze. W krajobraz architektoniczny małopolskiej wsi wpisały się równieŜ małopolskie dworki i chaty. Miasteczka prezentują do dziś dawne układy urbanistyczne, a Ŝycie mieszkańców toczy się pod podcieniami drewnianych małomiasteczkowych domów. Do największych skarbów regionu naleŜą kościoły w Sękowej, Lipnicy Murowanej, Dębnie Podhalańskim wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO, jak równieŜ zabudowa Rynku w Zakliczynie, który to układ wpisany został do rejestru zabytków. Spotkane na Szlaku obiekty to barwny zapis historycznej przeszłości dawnej drewnianej wsi polskiej łączącej dzień dzisiejszy z przeszłością.
______ CZĘŚĆ I - 66 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ 3.5.6. Zabytki Na terenie Gminy Zakliczyn istnieje szereg obiektów o randze zabytków, dokumentujących historię poszczególnych miejscowości i jej mieszkańców. Do najbardziej atrakcyjnych obiektów kultury naleŜą: Zabytkowa zabudowa Zakliczyna, stanowiąca przykład dawnego budownictwa małomiasteczkowego.
Zabudowę historycznego "Białego Miasteczka" stanowią dziś w większości kamienice i domy jednorodzinne skupione wokół Rynku oraz sieć dróg miasta. Współczesne rozwiązanie urbanistyczne miasta nawiązuje do średniowiecznego układu miasta, który został w 1976 wpisany do rejestru zabytków.
Fo t.11 . Ratusz na ryn ku w Zakliczynie źródło: www.zakliczyn.iap.pl Muzeum Gordzkie "Dom pod Wagą", to dom mieszczański w Zakliczynie wybudowany w 1793 roku. W roku 1970 została w tym domu załoŜona przez Stefana Ściborowicza Regionalna Izba Pamiątek "Pod Wagą" przez Stefana Ściborowicza. W 2002 roku zmieniono nazwę z Regionalnej Izby Pamiątek na Muzeum Grodzkie. Nazwa muzeum "Pod Wagą" wywodzi się od pseudonimu Magdaleny Międzyrzeckiej "Waga", która w czasie okupacji zamieszkiwała ten dom i była działaczką Ruchu Oporu na terenie gminy Zakliczyn. W ukrytym pomieszczeniu udzielała schronienia polskim partyzantom.
Fot.12 . „ Dom p od Wagą” źródło: www.zakliczyn.iap.pl
______ CZĘŚĆ I - 67 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Do dziś przy Rynku zachowało się kilka ciekawych architektonicznie domów z XIX wieku i początku XX wieku. Kilkanaście zabytkowych budynków drewnianych, głównie XIX wiecznych połoŜonych jest takŜe przy ulicach Malczewskiego i Mickiewicza. Szczególne wraŜenie robią zwłaszcza „domy podcieniowe” tworzące zwartą zabudowę ulicy Mickiewicza, biegnącej od Rynku na zachód, w kierunku Fot.13. Ulica Mickiewicza w latach 60 ych kościoła parafialnego. źródło: www.zakliczyn.pl Kościół parafialny p.w. św. Idziego Opata, Klasztor Franciszkanów i Kościół Kościół p.w. Matki BoŜej Anielskiej i liczne kapliczki. Do zakliczyńskich zabytków godnych odwiedzenia naleŜy równieŜ zaliczyć Kościół parafialny p.w. św. Idziego Opata . Późnobarokowy kościół zniszczony poŜarem w 1735 roku zbudowany w latach1739 1768. WieŜa nadbudowana około1920 roku. Polichromia w wewnątrz wykonana została 1966 r. wg projektu Tadeusza Knausa. W stiukowych otokach na sklepieniu w prezbiterium barokowe sceny z XVIII wieku. Główny rokokowy ołtarz z 1768 roku wykonany prawdopodobnie przez Piotra Korneckiego 9 oraz cztery ołtarze boczne równieŜ rokokowe – 1768 roku. Ambona i konfesjonał o bujnych rokokowych formach pochodzą z XVIII wieku. Od strony północnej przylega do kościoła kaplica renesansowa z przełomu XVI/XVII wieku. Zbudowana na planie kwadratu kaplica zwieńczona jest kopułą z latarnią. Wewnątrz barokowy ołtarz z pierwszej połowy XVII wieku, według tradycji pochodzący z zamku melsztyńskiego.
Chrzcielnica barokowa z 1684 r., marmurowa, ambona Fot.14 . Kościół Parafialny rokokowa z ok. 1768 roku. Na cokołach ogrodzenia kamienne źródło:www.tarnowskie.ko płaskorzeźby: Ogrójec, Pieta i Trzeci Upadek. Rzeźby ścioły pochodzą z XVIII wieku.
9 Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989 r.
______ CZĘŚĆ I - 68 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Kościół p.w. Matki BoŜej Anielskiej. W 1622 roku Ojcowie Franciszkanie otrzymują zezwolenie na załoŜenie pierwszego w Polsce domu zakonnego w Zakliczynie. W 1641 roku biskup Piotr Gembicki wydał dekret zezwalający na budowę nowego kościoła i klasztoru w Zakliczynie. Fundatorem był Zygmunt Aleksander Tarło. Gruntownie odnowiony po poŜarze w 1815 r. W kościele znajduje się ołtarz bł. Krystyna Gondka,
franciszkanina. We wnętrzu króluje barok, co Fot.15. Sklepienie Kościoła pw. M.B. odzwierciedla główny ołtarz i pięć bocznych. Anielskiej źródło: www.zakliczyn.com Polichromie ścienne, figuralna i ornamentalna z połowy XIX w. (według tradycji malowane przez Jacka Malczewskiego), odnawiane w 1966 r. Ambona rokokowa inkrustowana pochodzi z połowy XVIII w. Przy ścianie nawy północnej marmurowy nagrobek Zygmunta Aleksandra Tarły z leŜącą postacią zmarłego w bogatej oprawie architektonicznej. Sarkofagi fundatorów w krypcie pod ołtarzem głównym. Dach nad nawą siodłowy. Kapliczki Kapliczka św. Jana Nepomucena przy klasztorze Reformatów, posiada malowniczą bryłę i późnobarokowe XVIII wieczne formy. Jest dwukondygnacjowa, otwarta arkadowo z drewnianą rzeźbą w kondygnacji górnej. Figura przydroŜna koło klasztoru Reformatów wykonana jest z kamienia w formie wysokiego słupa z emblematami Męki Pańskiej. Słup zwieńczony jest symbolem zakonu Reformatów. Figura postawiona została w 1651 roku w miejscu dawnego drewnianego kościoła Reformatów. Figura przydroŜna z rzeźbą Chrystusa Frasobliwego mająca charakter ludowy znajduje się w sąsiedztwie klasztoru Reformatów. KrzyŜ kamienny na grobie gwardiana reformatów O. Januarego ma charakter ludowy i pochodzi z 1837 roku. Dwie kapliczki św. Jana Nepomucena zbudowane na planie półkola, z fasadą zwieńczoną wolutowym szczytem, mieszczą posągi świętych w półkolistej arkadzie ujętej pilastrami w Fot.16 . Figura Nepomucena źródło:www.zakliczyn.pl formach uproszczonego baroku odnieść naleŜy do przełomu XVIII i XIX wieku ul Mickiewicza, ul. Jagiellońska.
______ CZĘŚĆ I - 69 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Dwór klasycystyczny w Lusławicach z pocz. XIX wieku z otaczającym go zabytkowym parkiem. Lusławicach znajduje się zabytkowy dworek kompozytora Krzysztofa Pendereckiego, w którym tworzył w latach 20 tych XX wieku Jacek Malczewski. Profesor Krzysztof Penderecki zamierza obok istniejącego dworu wybudować kompleks budynków Europejskiego Centrum Baletu, Muzyki wraz z salą koncertową, salami dydaktycznymi, kompleksem mieszkalnym dla kadry i uzdolnionej młodzieŜy z całej Europy. Uroczystość wmurowania Aktu Erekcyjnego pod budowę Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego.
Fot. 17 . Uroczysto ść wmurowania Aktu Erekcyjnego pod budowę Europejskiego Centrum . źródło: http://eucemusic.org. Dwór z początku XIX wieku klasycystyczny, murowany, parterowy dwutraktowy, z czterokolumnowym portykiem, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem od frontu i tarasem od tyłu. Lamus z pocz. XVII wieku, wzniesiony z przeznaczeniem na zbór ariański. Odrestaurowany w latach 1977 1980. Park z końca XVIII wieku w miejsce ogrodu renesansowego na powierzchni 5 ha. Fot. 1 8. Dwór w Lusławicach Przy północnej granicy posesji znajduje się okrągłe źródło: zakliczyn.com mauzoleum symboliczny grobowiec arianina Faustyna Socyna w oprawie architektonicznej z 1936 r projektu prof. Adolfa Szyszko Bohusza.
______ CZĘŚĆ I - 70 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Dwór z przełomu XVIII i XIX wieku w StróŜach z otaczającym go zabytkowym parkiem podworskim. Dwór Dunikowskich z XVIII XIX w . gruntownie przebudowany ok. 1930 roku. Pseudobarokowy obiekt parterowy, murowany. Wokół dworu park z 1 połowy XX w., krajobrazowy, o zatartej kompozycji przestrzennej, z podjazdem przed portykiem i stawem w części południowo zachodniej. Obecnie w budynku dworu działa Dom Pomocy Społecznej. Kamienny krzyŜ z kamieniem słuŜył do karania chłopów za nieposłuszeństwo zwany tutaj kamieniem niewolników.
Znajduje się on obok szkoły podstawowej oraz kaplicy Fot. 19 . Dwór w StróŜach kościelnej w StróŜach. źródło: zakliczyn.com Ruiny średniowiecznego zamku w Melsztynie. Wzniesiony przez kasztelana krakowskiego Spycymira herbu Leliwa między 1340 1354 rokiem. Pierwotnie Zamek pełnił funkcje rezydencji rycerskiej moŜnego rodu Melsztyńskich. Pod koniec XIV wieku nastąpiła rozbudowa warowni w celach obronnych. W roku 1511 Melsztyn zostaje sprzedany i staje się własnością Jordanów. W połowie XVI wieku następuje przebudowa najstarszej części zamku w stylu renesansowym na rezydencję magnacką. Powstała wówczas dwukondygnacyjna budowla, która miała charakter Fot. 20 . Ruiny zamku w Melsztynie źródło: zakliczyn.pl reprezentacyjno mieszkalny. Od 1601 roku właścicielami zamku zostali Tarłowie, a od 1744 byli Lanckorońscy. Zamek przetrwał wiele burzliwych lat. Oparł się nawet atakom Szwedów w XVII wieku. Tragiczny dla melsztyńskiego zamku okazał się rok 1771, kiedy to najpierw został zajęty przez konfederatów barskich, a następnie zdobyty i spalony przez wojska rosyjskie. Od tego momentu zamek znajduje się w ruinie. Obecnie teren zamku naleŜy do Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych – Nadleśnictwo Brzesko. Gmina Zakliczyn podejmuje działania w celu pozyskania na własność bądź w uŜytkowanie wieczyste ruin zamku wraz z otaczającym terenem (1,16
______ CZĘŚĆ I - 71 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ ha) w celu dalszego zabezpieczenia ruin i występowania po środki zewnętrzna na zagospodarowanie turystyczne wzgórza melsztyńskiego. Grodzisko kultury łuŜyckiej w Zawadzie Lanckorońskiej. Rozciąga się na planie zbliŜonym do trapezu o rozmiarach 16x120 m. Choć pierwsza wzmianka datowana jest na rok 1347 i związana z wejściem w posiadanie tych terenów przez Spycimira Leliwitę, to Zawada ma najlepiej udokumentowaną archeologicznie przeszłość. O pierwszym prasłowiańskim grodzie twierdzi się, Ŝe istniał tu blisko 2700 lat temu. Archeolodzy z Muzeum Okręgowego w Tarnowie twierdzą, Ŝe istnieją dowody na bytność na terenie grodu w Zawadzie rzymskich legionistów. Wczesnośredniowieczne grodzisko datować naleŜy na IX X wiek. Skarby archeologiczne znalezione przez miejscową ludność w 1932 (paciorki szklane oraz 30 ozdób srebrnych) i 1946 nawiązują do kultury Wielkich Moraw z końca IX – pierwszej połowy X wieku. Wesołów Figura św. Jana Nepomucena przyniesiona do Wesołowa przez powódź z 1813 roku. Wyłowiona z Dunajca 52 lata później i postawiona przy drodze do mostu (obecnie nieistniejącego). Dwór w Wróblowicach Dwór z 1895 roku. Eklektyczny, murowany, parterowy, częściowo podpiwniczony. Przy wejściu do piwnicy kamienny portal renesansowy /przypuszczalnie z zamku w Melsztynie/. Elewacje ozdobione pseudoboniowaniem. Fot. 21 . Dwór w Wróblowicach. źródło: zakliczyn.pl Zdonia Eklektyczny dwór z drugiej połowy XIX wieku przekształcony częściowo w 1902 roku. Murowany, parterowy, na planie prostokąta, dwutraktowy z korytarzem między traktami i czterokolumnowym portykiem zwieńczonym trójkątnym tympanonem od frontu. Z zewnątrz ściany zdobione tynkowymi pseudoboniami i poziomymi listwami. Dach czterospadowy. Przy dworze resztki ogrodu i sadu z
Fot.22. Zdania dwór i park dworski. ______źródło: zakliczyn.pl ______ CZĘŚĆ I - 72 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ sadzawką. Olszowa Dwór z XVIII wieku gruntownie przebudowany w 1950 roku. Murowany, parterowy, częściowo podpiwniczony, dwutraktowy, z portykiem od frontu. Wokół dworu rozciągają się pozostałości parku i sadu. Kiedyś własność hrabiny Steckiej obecnie później po adaptacji szkoła podstawowa, a obecnie własność prywatna. Zabytkowe kapliczki i cmentarze Ŝołnierskie. Pamiątki akcji bojowych i działalności oddziałów AK (Jamna. Mogiła. Wola Stróska). Jedną z wielu osobliwości turystyczno historycznych gminy Zakliczyn są zachowane po dzień dzisiejszy cmentarze wojskowe z okresu I i II wojny światowej. Są to nie tylko interesujące zabytki architektoniczne, to równieŜ pomniki będące świadectwem minionej historii ziemi zakliczyńskiej. Wkomponowane w sieć szlaków pozwalają turystom na łatwe odnalezienie oraz chwilę refleksji nad przeszłością. Fot.23. Cmentarze wojskowe z I Wojny Światowej na terenie Gminy Zakliczyn Cmentarze wojskowe nr 293, 294 – Zakliczyn
Cmentarz nr 293 Cmentarz nr 293 Cmentarze wojskowe nr 295 Paleśnica
Cmentarz nr 295 Cmentarze wojskowe nr 288, 290 – Charzewice
______ CZĘŚĆ I - 73 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
Cmentarz nr 288 Cmentarz nr 290 Cmentarz wojskowy nr 287 – Roztoka
Cmentarz nr 287 źródło: zakliczyn.pl Jamna W okresie II wojny światowej w rejonie Jamnej działał batalion "Barbara" i "Leliwa". Współdziałając z partyzantką radziecką organizowały wypady i zasadzki leśne na oddziały Werhmachtu i policji celem zdobycia uzbrojenia. 25 września 1944 roku, tuŜ przed świtem, oddziały 14 dywizji SS Galicja otoczyły obozowisko partyzanckie w Jamnej. Za pomoc partyzantom spacyfikowali Jamną. Wieś płonęła przez całą noc z 25 na 26 września. Zginęło w Fot. 24 . Pomnik ofiar pacyfikacj i Jamnej. źródło: zakliczyn.pl tym czasie 57 osób. Dla upamiętnienia wydarzeń z tamtych lat organizowany jest przez PTTK Tarnów jesienny rajd szlakiem Batalionu Barbary oraz obelisk na Jamneńskim wzgórzu, kaplica męczeństwa i tablica pamiątkowa w bacówce. Wola Stróska W czasie II wojny światowej ranni partyzanci oddziału Armii Krajowej oraz ich lekarz Mossoczy zostali wymordowani przez okupanta. Pochowano ich w zbiorowej mogile. Dla
______ CZĘŚĆ I - 74 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ upamiętnienia tego miejsca, Koło Światowego Związku Armii Krajowej, wybudowało nieopodal szpitalika pomnik pamięci poległych partyzantów odsłonięty 5 października 1986 roku. Corocznie odbywają się tu na jesień uroczystości rocznicowe z apelem poległych i polową mszą świętą, które są przyczynkiem do spotkań Ŝyjących Ŝołnierzy AK i rodzin Ŝołnierzy AK. 3.5.7. Sport i rekreacja Baza sportowa na terenie Gminy Zakliczyn jest coraz lepiej rozwinięta. Na terenie Gminy Zakliczyn funkcjonuje LKS „Dunajec” Zakliczyn, LKS "Orzeł" StróŜe, PKS "Jedność" Paleśnica, LKS "Pogórze" Gwoździec (sekcje piłki noŜnej), Międzyszkolny Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Spytko”, prowadzący sekcję podnoszenia cięŜarów, Uczniowski Klub Sportowy "Gulon". Klub Sportowy „Gulon” oferuje prowadzenie zajęć w zakresie amatorskiej kultury fizycznej oraz organizowanie zawodów. W ostatnich latach rozbudowano zaplecze sportowe w gminie – otwarto nową halę sportową przy LKS „Dunajec Zakliczyn”, halę sportową przy Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Zakliczynie, halę sportową przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Zakliczynie. Pod koniec 2007 r. zakończona zostanie budowa hali sportowej przy Zespole Szkolno Przedszkolnym w Paleśnicy. Tabela 28. Obiekty sportowe na terenie Gminy Zakliczyn. Wyszczególnienie Stadiony Boiska, w Hale Korty Stowarzyszenia piłkarskie tym sportowe i tenisowe sportowe szkolne sale gimnastyczne Zakliczyn 1 4 4 0 3 Faściszowa 0 1 0 0 0 Filipowice 0 1 1 0 1 Gwoździec 1 1 0 0 0 Kończyska 0 0 0 1 0 Lusławice 0 1 0 1 0 Paleśnica 1 2 w budowie 0 1 StróŜe 1 1 1 0 1 Wesołów 0 1 0 0 0 Wróblowice 0 1 1 0 0 Łącznie: 4 13 7+ 1 w 2 6 budowie źródło: Urząd Miejski w Zakliczynie
______ CZĘŚĆ I - 75 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Istniejąca baza sportowa i rekreacyjna w Gminie Zakliczyn pozwala społeczeństwu na aktywny wypoczynek i poprawę kondycji fizycznej społeczeństwa i rozwój kultury fizycznej. Dalszy rozwój bazy sportowej pozwoli na stworzenie atrakcyjnej oferty aktywnego odpoczynku dla mieszkańców oraz odpoczywających tutaj turystów. Budowa sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Paleśnicy dowodzi, Ŝe samorząd gminy dokłada wszelkich starań, by nie zaniedbać rozwoju fizycznego młodego pokolenia. Fot. 25. Sportowcy w Gminie Zakliczyn
Podnoszenie cięŜarów. Klub „Spytko” Medaliści V Turnieju Piłki NoŜnej
Finalista Turnieju Tenisa Ziemnego o Puchar Burmistrza Miasta i Gminy Zakliczyn
VII Powiatowe Igrzyska Zrzeszenia LZS VII Powiatowe Igrzyska Zrzeszenia LZS źródło:www.zakliczyn.pl
______ CZĘŚĆ I - 76 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Na podkreślenie zasługuje fakt, iŜ w bieŜącym roku Zakliczyn będzie gospodarzem DruŜynowego Pucharu Polski Kobiet w podnoszeniu cięŜarów. Impreza sportowa będzie podsumowaniem startów sezonu 2007. Jest to uznanie dla Gminy Zakliczyn za osiągnięcia sportowe i prowadzoną działalność sportową na terenie Gminy. Zawody to doskonała okazja zaprezentowania Gminy, bowiem gośćmi będą zawodnicy, sportowcy z całego kraju oraz przedstawiciele samorządów i instytucji. Obok klubów sportowych mających charakter stowarzyszeń w Gminie Zakliczyn działają organizacje pozarządowe. Aktywność zakliczyńskiej społeczności przejawia się w działalności takich organizacji pozarządowych jak: Samarytańskie Towarzystwo im. Jana Pawła II w Zakliczynie, Samarytańska Federacja Organizacji Pozarządowych w Zakliczynie, Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym "Bez Barier", Stowarzyszenie "Liberum Arbitrium" w Zakliczynie, Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Zakliczyn, Lokalna Grupa Działania "Dunajec Biała" zs. w Zakliczynie. 3.6. WARUNKI SOCJALNO BYTOWE Na sytuację bytową ludności w głównej mierze składają się osiągane dochody, których poziom w gminie Zakliczyn nie jest wysoki. Wynika to z braku stałych miejsc pracy, niskiej aktywności w poszukiwaniu pracy i utrzymywania się wielu rodzin z gospodarstwa rolnego. Zmusza to mieszkańców do korzystania ze świadczeń opieki społecznej. Świadczenia te są udzielane przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zakliczynie, a środki pochodzą z dotacji budŜetu samorządowego. Jeden z podstawowych celów Strategii jest zapewnienie ludności gminy wyŜszego poziomu Ŝycia, a jego realizacja wymaga prowadzenia prorodzinnej polityki społecznej, na którą składa się: – warunki mieszkaniowe, – edukacja młodzieŜy, – ochrona zdrowia i pomoc społeczna, bezpieczeństwo ludzi.
______ CZĘŚĆ I - 77 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
3.6.1. Mieszkalnictwo.
Na terenie Gminy Zakliczyn dominuje typ budownictwa jednorodzinnego – typowego dla gmin wiejskich i małych miasteczek. Dane wskazują na zwiększanie powierzchni mieszkalnej. DuŜą dynamikę wzrostu obserwuje się na obszarach wiejskich. W 2006 oddano do uŜytku 4 224 m2 powierzchni. W Zakliczynie tylko 384 m2. Dane wskazują, Ŝe społeczność lokalna preferuje mieszkania z mniejszą ilością izb, ale o zwiększonej powierzchni uŜytkowej. W 2006 roku powierzchnia uŜytkowa mieszkań zwiększyła się o 2,39% w stosunku do 2005 roku, pomimo, Ŝe oddano do uŜytku mniej o jedno nowe mieszkanie. Gmina Zakliczyn jest atrakcyjna osiedleńczo. Zainteresowanie zamieszkaniem w gminie wykazują nie tylko rdzenni mieszkańcy, ale równieŜ ludność z innych województw. Strukturę nowych mieszkań oddanych do uŜytku w Gminie Zakliczyn w latach 2004 – 2006 przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 29. Nowe mieszkania oddane do uŜytkowania w Gminie Zakliczyn. 2004 2005 2006 Jednostka 1 2 3 1 2 3 1 2 3 terytorialna [mies.] [izba] [m2] [mies.] [izba] [m2] [mies.] [izba] [m2] Zakliczyn 37 184 4 472 33 180 4 498 Zakliczyn 31 179 4 608 ogółem w tym 2 12 384 miasto w tym wieś 29 167 4 224
źródło: Urząd Miejski w Zakliczynie
Objaśnienia: 1. mieszkania oddane do uŜytku, 2. izby, 3. powierzchnia uŜytkowa.
3.6.2.Pomoc społeczna i ochrona zdrowia.
1) Głównym ośrodkiem lecznictwa w Gminie Zakliczyn jest Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Centrum Zdrowia" Spółka Cywilna. Pacjenci mogą skorzystać z następujących usług:
Gabinet medycyny rodzinnej; Poradnia ginekologiczna; Poradnia medycyny rodzinnej; Poradnia neurologiczna;
______ CZĘŚĆ I - 78 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Poradnia okulistyczna; Poradnia otolaryngologiczna; Poradnia rehabilitacyjna; Pracownia analityczna; Pracownia EKG; Pracownia USG. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Centrum Zdrowia” usługi medyczne świadczy dla 8 140 pacjentów z terenu Gminy Zakliczyn na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Personel medyczny stanowią 13 lekarzy, w tym pięciu specjalistów. 2) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Centrum Stomatologii" lek. stom. R. Batko. Praktykę prowadzi na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Gabinety „Centrum Stomatologii" znajdują się w tym samym budynku, w którym działa NZOZ „Centrum Zdrowia”.
3) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Zakliczynie ul. Grabina. Opieka zdrowotna świadczona jest dla mieszkańców z terenu Gminy Zakliczyn (w tym miasto Zakliczyn) i spoza gminy. Personel medyczny liczy 2 lekarzy specjalistów. NZOZ świadczy usługi jako podstawowa opieka zdrowotna, medycyna rodzinna, szkolna, gabinet zabiegowy.
4) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Paleśnicy . Usługi medyczne świadczone są dla pacjentów z tereny Gminy Zakliczyn, w tym miejscowość Jamna. Liczba lekarzy w ośrodku 1 specjalista. NZOZ świadczy usługi jako podstawowa opieka zdrowotna, medycyna rodzinna, szkolna, gabinet zabiegowy 5) Świadczenia ratunkowe dla mieszkańców Gminy Zakliczyn pełni Pogotowie Ratunkowe w Tarnowie. W Gminie Zakliczyn nie ma lecznictwa zamkniętego, mieszkańcy korzystają z lecznictwa szpitalnego zlokalizowanego w Tarnowie. 6) Opiekę szpitalną dla mieszkańców Gminy Zakliczyn pełnią szpitale tarnowskie: a) Specjalistyczny Szpital im. Szczeklika SP ZOZ w Tarnowie b) Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza SP ZOZ w Tarnowie. W gminie działa Gminna Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (GKPiRPA). Komisja prowadzi kompleksową pomoc w zakresie poradnictwa rodzinnego, konsultacji, terapii rodzin i pracy socjalnej. Pomoc udzielana jest całej rodzinie jak i indywidualnym jej członkom. Problemy zgłaszane przez rodziny dotyczą głownie róŜnorodnej przemocy wobec rodziny, sytuacji konfliktowych, kryzysowych między
______ CZĘŚĆ I - 79 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ innymi sytuacji konfliktowych związanych z bezrobociem, czyli z sytuacją materialną rodziny. Jedną z form profilaktyki prowadzoną przez GKPiRPA jest organizacja imprez dla rodzin. PoniŜej fotoreportaŜ z Pikniku Rodzinnego zorganizowanego w StróŜach. Fot.26. Piknik Rodzinny w StróŜach.
Zmagania sportowe Wystepy zespołów artystycznych źródło:www.zakliczyn.pl W ramach pomocy społecznej funkcjonuje w Gminie Zakliczyn Dom Pomocy Społecznej w StróŜach (jednostka organizacyjna powiatu Tarnowskiego) oraz Dom Pogodnej Jesieni w Zakliczynie prowadzony przez Samarytańskie Towarzystwo im. Jana Pawła II. 3.6.3. Organizacje pozarządowe Działalność organizacji pozarządowych w Gminie Zakliczyn jest aktywna w Ŝyciu społeczeństwa. Obecność w takich obszarach działania jak sport, edukacja, ochrona środowiska, rehabilitacja i pomoc osobom niepełnosprawnym pozwala wesprzeć podejmowane działania przez samorząd terytorialny. W Gminie Zakliczyn zarejestrowanych jest 21 stowarzyszeń, w tym 9 to Ochotnicze StraŜe PoŜarne, organizacje społeczne (komitety rodzicielskie, koła łowieckie, komitety społeczne) oraz kościoły i związki wyznaniowe.
„Program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność poŜytku publicznego w 2007 roku” został przyjęty jako załącznik do Uchwały Nr III/5/06 Rady Miejskiej 20 grudnia 2006 roku. Program współpracy z organizacjami pozarządowymi i podmiotami prowadzącymi działalność poŜytku publicznego w 2007 roku jest realizacją zapisu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.).
Zlecenie zadania publicznego organizacji pozarządowej występuje w dwóch formach:
______ CZĘŚĆ I - 80 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ • powierzenie wykonania zadania z udzieleniem dotacji na sfinansowanie jego realizacji, • wsparcie powierzonego zadania publicznego wraz z udzieleniem dotacji na częściowe dofinansowanie jego realizacji.
W budŜecie Gminy Zakliczyn na zadania realizowane przez organizacje pozarządowe w 2006 roku wydatkowano kwotę 133.500,00 zł, w tym: 112.000,00 zł na sport i kulturę fizyczną, 21.500,00 zł na pomoc osobom niepełnosprawnym i dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych.
Jako zadanie własne gminy finansowana jest działalność bojowa jednostek Ochotniczych StraŜy PoŜarnej oraz całodobowe utrzymanie 13 osób w Domu Pogodnej Jesieni w Zakliczynie w ramach pomocy społecznej
Wykaz organizacji pozarządowych działających w Gminie Zakliczyn.
Tabela 30. Organizacje pozarządowe w Gminie Zakliczyn
Lp. Nazwa organizacji Siedziba Telefon
1 Samarytańskie Towarzystwo im. Jana Pawła II Zakliczyn (014) 66 53 631
2 Samar ytańska Federacja Organizacji Zakliczyn (014) 66 53 631 Pozarządowych 3 Stowarzyszenie Pomocy Osobom Zakliczyn (014) 66 53 427 Niepełnosprawnym "Bez Barier" 4 Stowarzyszenie "Liberum Arbitrium" Zakliczyn (014) 66 53 999
5 Stowarzyszenie Promocji i Rozwo ju Gminy Zakliczyn (014) 66 53 270 Zakliczyn 6 Ludowy Klub Sportowy "Dunajec" Zakliczyn Zakliczyn (014) 66 55 018
7 Ludowy Klub Sportowy "Orzeł" StróŜe StróŜe (014) 66 55 041
8 Ludowy Klub Sportowy "Pogórze" Gwoździec Gwoździec (014) 66 59 533
9 Parafialny Klub Sportowy "Jedność" Paleśnica Paleśnica (014) 66 54 147
10 Uczniowski Klub Sportowy "Gulon" Zakliczyn Zakliczyn (014) 66 53 110
11 Uczniowski Klub Sportowy "Spytko" Zakliczyn (014) 66 53 662
12 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Charzewicach Charzewice (014) 66 59 388
13 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Faliszewicach Faliszewice (014) 66 59 345 14 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Filipowicach Filipowice (014) 66 55 124
15 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Gwoźdźcu Gwoździec (014) 66 59 581
16 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Melsztynie Melsztyn (014) 66 59 334
17 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w StróŜach StróŜe (014) 66 55 086
18 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Woli Stróskiej Wola Stróska (014) 66 55 059
______ CZĘŚĆ I - 81 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ 19 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Wróblowicach Wróblowice (014) 66 59 019
20 Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Zakliczynie Zakliczyn (014) 66 53 101
21 Lokalna Grupa Działania "Dunajec Biała" Zakliczyn (014) 66 53 737
źródło: Urząd Miejski w Zakliczynie Warto równieŜ podkreślić dobrą organizację instytucji pozarządowych opiekującymi się dziećmi z rodzin dysfunkcyjnych i osobami niepełnosprawnymi. Podejmowane działania profilaktyczne i wychowawcze pozwalają na korzystanie z róŜnych form opieki, pomocy i wsparcia dla dziecka i jego rodziny w najbliŜszym jego środowisku. Na terenie Gminy funkcjonuje Ośrodek Wsparcia Dziennego w Zakliczynie działający przy Stowarzyszeniu Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „ BEZ BARIER”.
Do najwaŜniejszych zadań organizacji naleŜy prowadzenie Ośrodka Pobytu Dziennego dla dzieci niepełnosprawnych w Wróblowicach , do którego naleŜy 12 dzieci. Do Ośrodka Wsparcia Dziennego w Zakliczynie uczęszcza 28 dzieci w zróŜnicowanym wieku, począwszy od klasy zerowej, a skończywszy na drugiej klasie gimnazjum.
Głównym celem i zadaniem placówek Wsparcia Dziennego jest pomoc rodzinie i dzieciom niepełnosprawnym i dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych, we współpracy ze szkołami, Ośrodkami Pomocy Społecznej i innymi instytucjami poprzez zapewnienie dzieciom opieki wychowawczej, pomocy w nauce i wyrównywanie braków edukacyjnych. Rozwijanie zainteresowań i umiejętności efektywnego i atrakcyjnego spędzania wolnego czasu, oraz eliminowanie zachowań negatywnych, niezgodnych z powszechnie obowiązującymi normami. Zadania te realizowane są poprzez oferowaną pomoc psychologiczną, pedagogiczną i logopedyczną oraz poprzez prowadzenie szeregu urozmaiconych zajęć i wycieczek, a nawet wakacyjnych wczasów. Podczas 48 spotkania z cyklu „Na skrzydłach po drabinie” dedykowane wszystkim mamom z okazji święta na tarnowskim rynku wystąpiły dzieci ze Stowarzyszenia „Bez Barier”.
Fot. 27 . Występ zespołui „Bez barier” z Zakliczyna źródło: www.zakliczyn.pl
______ CZĘŚĆ I - 82 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
Na trwale wpisała się w kalendarz imprez kulturalnych w Zakliczynie równieŜ „Złota Klamra”. Festiwal ginących zawodów, rozstrzygniecie ogólnopolskiego konkursu fotograficznego „Seniorzy i ich pasje”, pokaz pierwszej pomocy jednostki Ochotniczej StraŜy PoŜarnej z Zakliczyna to program tegorocznej międzypokoleniowej imprezy zorganizowanej przez Samarytańską Federację Organizacji Pozarządowych w Zakliczynie . Na rynku stanęła chłopska zagroda z wykorzystaniem istniejącej tu od lat miejskiej studni i oryginalnych rzeźb ludowego rzeźbiarza z Faściszowej Stanisława Sochy.
Motywem przewodnim biesiady była piosenka biesiadna. Piękna scenografia tworzyła dobry klimat do śpiewu popularnych pieśni i piosenek z udziałem publiczności. Na zakończenie wystąpiła grupa teatralna z Tarnowca, przygotowana przez instruktorów Centrum Animacji Społecznej "Horyzonty".
Fot. 28. Festiwal „Złota Klamra” na Rynku w Zakliczynie
„Piosenka łączy pokolenia” Rzeźby na zakliczyńskim Rynku
„Ginące zawody”
______ CZĘŚĆ I - 83 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______
Pokaz udzielenia pierwszej pomocy „Jesień” w Zakliczynie źródło:www.zakliczyn.pl
„Złotą Klamrę" pod patronatem Marszałka Województwa Małopolskiego – przygotowalo Samarytańskie Towarzystwo im. Jana Pawła II w Zakliczynie, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Tarnowie, Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Dzieciom i Rodzinie "Samarytanin" z Jasienia koło Brzeska oraz jednostka Ochotniczej StraŜy PoŜarnej z Zakliczyn.
W bieŜącym roku w konkursie na Niezwykłą Polkę jedną z szesnastu laureatek została mieszkanka Zakliczyna Matylda Nowak. Liderka – działająca społecznie, promująca otwartość i tolerancję inspiruje i zachęca innych do realizacji ciekawych i innowacyjnych pomysłów, by zmieniać najbliŜsze otoczenie oraz styl Ŝycia. DuŜa aktywność mieszkanki gminy przynosi indywidualną satysfakcję, a takŜe Fot. 29. Niezwykłe Polki laureatki wzbogaca lokalną społeczność promując Gminę konkursu. źródło: www.zakliczyn.pl Zakliczyn.
3.6.4. Bezpieczeństwo
Ochotnicze StraŜe PoŜarne z terenu Gminy Zakliczyn realizują podstawowe zadania statutowe określone dla tego typu stowarzyszeń, a w zakresie operacyjnym działania przewidziane dla jednostek ochrony przeciwpoŜarowej określone w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. /z poźn,zm./, a w szczególności z zakresu ratownictwa ludzi i mienia zagroŜonego wylewami rzeki Dunajec a takŜe usuwanie skutków tych powodzi, zabezpieczenie obszarów leśnych występujących na terenie gminy oraz innych podmiotów gospodarczych. W Gminie Zakliczyn działa 9 jednostek Ochotniczej StraŜy PoŜarnej: w Charzewicach, Faliszewicach, Filipowicach, Gwoźdźcu, Melsztynie, StróŜach,
______ CZĘŚĆ I - 84 - Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Zakliczyn na lata 2007 – 2015 ______ Woli Stróskiej, Wróblowicach i w Zakliczynie. Trzy jednostki (Zakliczyn, Filipowice, Gwoździec) naleŜą do Krajowego Systemu Ratowniczo Gaśniczego. Fot. 30. StraŜacy z Zakliczyna.
Zebranie sprawozdawcze OSP Wola Stróska, Gwoździec, Zakliczyn źródło:www.zakliczyn.pl W gminie Zakliczyn działa Posterunek Policji, liczący 5 etatów policyjnych. Posterunek jest częścią struktury Komisariatu Policji w Wojniczu. W 2006 r. stwierdzono w gminie Zakliczyn 128 przestępstw, z czego 55 przestępstw miało charakter kryminalny (43% ogółu popełnionych przestępstw). Tabela 31. Przestępstwa w Gminie Zakliczyn w 2006 r. Zdarzenia przestępcze Liczba % ogółu przestępstw Przestępstwa kryminalne 55 43,0 Przestępstwa z art. 178a kk – nietrzeźwi 52 40,6 kierujący Inne przestępstwa 21 16,4 Przestępstwa ogółem 128 100,0
______ CZĘŚĆ I - 85 -