For Heimen Og Skulen Og Kyrkja
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ISSN 1892-5103 FOR HEIMEN OG SKULEN OG KYRKJA NR. 5 Oktober 2013 124. ÅRG. Undredal (stav-)kyrkje i Sogn - lita, men særmerkt. M.a. i denne kyrkja hadde red. av dette bladet sine fyrste presteår. Foto: Olav Edal. Stille Stunder - oktober 2013 Norsk salmebok 2013 Av Ivar Molde Fyrste sundag i adventstida, knappe 50% frå Salmer 1997. mellom bokmål og nynorsk 1. desember 2013, kan Norsk Frå Salmebok 2008 pluss anna nokså nær den same som i no- salmebok 2013 (N13) takast stoff er i alt 240 nye salmar verande Norsk Salmebok: d.v.s. i bruk i kyrkjelydar der sokne- komne inn. Mange av desse er 60 - 40. møte har gjort vedtak om det. nyskrivne, men nokre kan vera Med innføring av ny salme- I fylgje kyrkjelova & 11 er det kjende frå før. bok vil det heilt naturleg vera soknemøtet som avgjer om Her i bladet har me til dette salmar nokon av oss vil sakna. kyrkjelyden skal ta i bruk ny emnet hatt fleire innspel. I nr. Dei mest kjende og mest brukte salmebok og frå kva tidspunkt. 3/08 hadde me inne ei sam- av dei «gamle» er likevel fram- Den noverande Norsk Salme- røystes fråsegn frå landsmøte leis med. At det er noko som bok kom i 1984-85. Nynorsk- i Noregs Mållag. Kravet var her lyt gå ut (gjeld både for bokmål og bokmålskyrkjelydar fekk ei full jamstelling mellom bokmål og nynorsk), må ein berre rekna då ei sams salmebok. Før den og nynorsk i ei ny salmebok. med. Det er noko med tid og tid var det Nynorsk Salmebok I nr. 6/08 skreiv eg sjølv ein form. Her vil det alltid vera ulike resp. Landstads reviderte. Frå kommentar til salmebok-arbei- vurderingar og syn. Så er nytt 1970-talet hadde me både i ny- det. Bakgrunn var utkastet som stoff kome til, salmar som i større norsk- og bokmålskyrkjelydar då låg føre. I nr. 3/09 skreiv grad speglar samtida. Noko er dessutan tilleggsheftet Salmer Hermund Slaattelid under over- her og på nynorsk. Å gjera seg 1973. Mange av salmane deri- skrifta: «Styrk nynorsk salm- kjend med det nye, kan vera frå kom inn i Norsk Salmebok. esong!». Han kunne melda at ei interessant, forfriskande. I seinare år har me tilsvarande fråsegn om dette til Kyrkjerådet Den nye salmeboka kjem hatt tilleggsheftet Salmer 1997. på kort tid hadde samla meir enn no! Nokon vil innføra denne I 2004 vart det sett i gang 300 underskrifter på Voss. I nr. nye med ein gong, andre vil av eit arbeid med å gje kyrkja ei 2/10 prenta me så ei fråsegn ulike grunnar (som økonomiske) ny salmebok. Etter fire år kom frå Trønderlaget, fylkeslaget for gjerne venta litt. Ikkje så mange framlegget Salmebok 2008. mållaga i Trøndelag sør for Nam- vil vel blankt takka nei. Alt i alt er Ut frå høyring og røynsler har dalen . dette ei salmebok eg for min del det så vore arbeidd vidare med Det er naturleg nok nynorsk- vil ta imot med eit ope sinn. At prosjektet. I april 2012 vart ny omsynet som har vore det nynorsksalmar i bokmålskyrkje- salmebok av Kyrkjemøtet ende- sentrale i det som her i bladet lydar no truleg vert nytta langt leg vedteken og autorisert til har vore skrive om dette emnet. meir enn før, er eit poeng og bruk. Fyrst: at me kan få ei reell jam- ein plussfaktor me må ha med Norsk Salmebok ligg føre stelling i talet på salmar til dei oss. Så vil det elles vera opp i eitt samla bind og med i alt ulike slags kyrkjebruk. Og så: at til dei kyrkje- og salmeinteres- 899 salmenummer. Formatet me kan ha dei med oss vidare, serte, kvar på sin stad, å tala er det same som før. Nær 70 kjernesalmane i den nynorske dei gode nynorsksalmane si sak. % av salmane frå Norsk Salme- salmeskatten. I salmeboka som bok er førde vidare, tilsvarande no kjem, er prosentfordelinga 2 Stille Stunder - oktober 2013 Guds totale omsorg Av Harald Myklebust ”Vårens vakraste eventyr” vert det stundom kalla, Her er det ikkje snakk om svermeri og kristen lukke- konfirmasjonar i bygd og by. Titusenvis av unge automatikk, som å unngå fårar, gjennom naud, i ”overgangsalderen” går frå ein trygg barndom, til ulukke, sjukdom eller død. Jau, Han kan gripe inn ei meir ”turbulent” ungdomstid, bøyer kne og let konkret (svar på bøn), og skjerme oss (oftast når vi seg be for, lagt på ny i Jesu hender, som stadfest- ikkje der og då ser/såg det). Men livslovene gjeld inga av dåpen er....Men, ”..kva vil framtida gi?” for alle, og ofte kan vi sjølve vere årsaka til vanskane, å sitere Aage Aleksandersen. og overfor døden er vi ”jamsides og like”. Den svenske songforfattaren, Arne Høglund, har Men kva er det Gudsbarnet har med seg som med Salme 139,5 som utgangspunkt - gitt oss ein bere- og verekraft i liv og død ? Det som Jesus i si vakker song, som vi berre har omkvede av i S-97 og vår langfredagsliding helsa røvaren med: ”I dag i Jan Ove Ulsteins omsetjing. Her vil eg ta med dei skal du få vere med meg i Paradis”, er oppgjeret 2 korte, varme og (slite-)sterke versa: for all vår gjeld. Og i krafta og lyset frå påske- morgonens sprengde grav får vi leve totalt omslutta ”Når min veg går gjennom tette skodde av Jesu nærvær i alt som måtte kome på i livet: nær ved bratte stup og djupe vatn, ”Ingen er så trygg i fare.....” då er du nær meg på alle sider, Eg stod på bassengkanten og såg etter at vår ja, du leier gjennom vatn. vesle dotter med baderingen sin kosa seg saman Når mi tru er svak og motet sviktar med andre. At lufta brått var i ferd med å gå ut Og eg kjenner kalde redslevindar. av ringen, oppdaga eg ikkje før ho var i ferd med Då veit eg trass alt at du er nær meg, å gå under, og eg sprang til og fekk henne opp Du har lova vere med kvar ein dag. på kanten. ”Kvifor ropte du ikkje ?”, spurde eg. Omkv.: ”Du såg meg, pappa”. Sterkt. Tenk så kor godt det :/: Du omgir meg på alle sider og held meg fast er å ha ein himmelsk Far som har sitt auga kvilande i di hand :/: på oss og ”gir oss råd”....bryr seg om oss, og alltid vil vere med oss - om vi opnar oss for han. Stille Stunder Bladstyret: Adjunkt Knut O. Dale, formann kjem ut 6 gonger i året. Lærar Borghild Melve, Prest/ Bladet kan tingast hjå statsstip Nils-Aksel Mjøs, Sokne- Stille Stunder, prest Ådne Skiftun. Kyrkjeverje ved Rolf-Atle Rolfsnes, Ingvard Teigland Bakken 2, 5419 Fitjar. Redaktør: Sokneprest Ivar Molde, 5704 Voss Tlf.: 915 13 024. Tlf.: 56 51 23 25 / 993 53 145 E-post: rolfatle.rolfsnes@ E-post: [email protected] haugnett.no Forretningsførar: Rolf-Atle Rolfsnes Utgjevar: Foreininga Stille Stunder Bladet kostar kr 150,- pr år Trykk: Sunnhordland, Stord. Postgiro 7877 05 64653 3 Stille Stunder - oktober 2013 Då landsmålet vart kristna Av Jon Tvinnereim (del 2) Forf. har hatt sitt yrkesfaglege spørsmålet. Redaksjonen i Stille kristenfolket, både prestar og liv m.a. knytt til Høgskulen i Stunder såg på Vestmannen lekpreikarar, hadde gått innn for Volda og til Møreforsking. Han som ei farleg avis, men valde saka. Dei frilyndte såg på mål- har vore aktiv i målrørsla og å motarbeide «fritenkjeriet» saka som ei nasjonal og demok- mykje framme både i tale og til målmennene ved å bruke ratisk sak. Kristne målmenn såg skrift. I 2012 fekk han Målprisen landsmålet i forkynninga for bruken av morsmålet i forkyn- frå Sunnmøre Mållag. betre å nå ungdomen. Dermed ninga som eit naudsynt mot- Artikkelen som her vert hadde dei kristne og radikalar- trekk mot «fritenkjarskapen», prenta, kan reknast som ein ane – på ulike premissar – kome men også som ei vidareføring av klassikar innan emnefeltet. Art. på same sida i målstriden. reformasjonen. Reformatorane vart opphavleg publisert i Syn Det vart såleis ikkje nokon ute i Europa hadde hatt klårare og Syn i 1973. Når han her vert stogg i målreisinga i Volda fordi syn for verdien av morsmålet prenta på nytt, er det med god- om Vestmannen flytte frå bygda. enn dei kristne her i landet: «Det kjenning frå tidsskrift-redaktør Etter striden i slutten av 1880- er blygsleg aa sjaa, at kristelege og forf. Fyrste delen stod i det åra ser det ut til at målsaka vart Menn i andre Land, og det fyr førre nummeret av bladet. «avpolitisert» og dermed aksep- fleire Hundradaar attende hev – red. tabel for alle grupper i folket. stadet yver desse Nordmenn Prestar og lærarar gjekk på i Skyn paa denne Sak», skreiv Seinare blir argumentasjonen målskule i Volda og brukte meir Johannes Barstad. meir utførleg. I ein tale i Volda og meir landsmålet i forkynning Det har ikkje vore skikke- Mållag i 1916 sa pastor Barstad og undervisning. Frå 1898 vart leg undersøkt kva det hadde at både Kristus og Paulus tala til landsmålet innført i folkeskulen å seie for målreisingsarbeidet folket på deira eige mål. Å bruke i Volda, og i 1901 brukte langt at landsmålet i 1890-åra vart bokmål var å knote, hevda dei fleste avgangselevane ved «kristna». Truleg spela kristne Barstad: «Værst er knotet i det Volda lærarskule landsmål ved målmenn i resten av Vestlandet kristelege. Aa knota kristendom prøva i norsk. Møre og Rauma ei liknande rolle som dei gjorde er aa verta uppøvd i kristelege Mållag vart skipa i desember i Volda. Og utan den «avradi- talemaatar.