Kyrkjebladet Nr 3 2018

nr.3 Kyrkjeblad for Gloppen mai 2018 Årgang 48

Salmar og hymner Sommaren 2018

Sommar og tørke? I år trudde vi at vinteren var lang, og at våren blei sein. Men når dette blir skrive i overgangen mai/juni, har sola skine i vekevis, så media må minne oss på kva regn var ved å vise oss tilstanden for eitt år sidan. Vi vonar at veret over tid blir godt og tenleg, og at dei som er avhen- gige av nedbør, veit å ordne seg etter forholda. Om vinteren varte lenge, var våren rask i snuen, og det kom grønt lauv til 17. mai i år og! Vi har tillate oss å kommentere 17. mai-feiringa, og det innlegget finn du på side fire. Innhald nr. Åndeleg tørke? 3 Men sommaren kan bli tørketid på det Anders Rinde skriv om salmebokhistoria i Danmark/Norge frå 1500-talet åndelege planet. Rett nok er det høgse- til i dagens salmebok. Dette kan du lese om på side 6. song for leirar, stemne, inspirasjon, for- FOR TANKE OG TRU kynning og kristeleg forlystelse og for- Andakt 03 nying på stemnestader, i telt og hallar og utandørs, og vi ønskjer alle som har Leiarartikkel av Beate Kornberg 05 meldt seg på, ei trygg og god reise og Salmebok-historie ved Anders Rinde 06 rike dagar. Så vonar vi på nye og kveikte Bedehussongen ved Harald Aske 10 kyrkjefolk som er klar til å gå frimodig Frå Kari Arnestad si hand 12 inn i teneste i kyrkjelydane sine til haus- «Kristen manns blod» på Festspela 14 ten. Ingrid Bjørnereim fortel om «Vandring gjennom Bibelen» 34 Lenger ut? Asbjørgs klipp 35 Men ikkje alle skal på stemne og leir. Frimodig tru i Bjørgvin 40 Kanskje du skal til det store landet, Kva er Sandane Normisjon? 44 Utlandet? Vi veit at det då kan vere Min salme med engelsk tekst 48 interessant å setje seg inn i kva andre Spaltist Tore Myklebust skriv om sine tankar omkring salmar 45 kyrkjer driv med og korleis dei ser ut. Spesielt i byane i Europa er dei kyrkjelege tradisjonane sterke, og det beste av DETTE VAR VI MED PÅ kyrkje-arkitektur, -kunst og -musikk er Pilegrimar på himmelfart til Draumekvila 18 blitt skapt her gjennom tidene. Vi tilrår Dugnad på kyrkjegardane 22 opne auge, opne sinn og sansar, og slår Konfirmantsamtale i Hyen 37 eit slag for nysgjerrige turar til ukjende tradisjonar! MØTE MED MENNESKE Det skjer ting heime, og! Møt muslimen Maryam som blei kristen og sit i kyrkjeasyl 16 Og så skal dei fleste av oss likevel vere Møt Magne Hoddevik som har køyrt hjelpesendingar til Russland 28 heime. Då kan det vere lurt å få med seg Møt Ingrid og Lars-Bjarte som fortel om trusopplæringa 32 det som trass ferietid går føre seg i eigen kyrkjelyd eller nærområde. Vårt eige bi- TING SKAL SKJE spedøme feirar 950 år i juli, og det blir Gudsteneste på Skinlostøylen 15 besøk på Selja av dronning Sonja! Sok- neråda i Gloppen nyttar høvet og arran- Kva skjer med gamle Gimmestad kyrkje? 36 gerer kyrkjelydstur til Seljumannames- Bjørgvin bispedøme feirar 950 år på Selja med dronning Sonja til stades 41 sa. Du har vel meldt deg på, allereie? Kyrkjelydstur til Selje 42 Opning av Sunnivaleia 43 Framsida Preikelista 50 Framsidebildet er frå pilegrimsturen til Draumekvila, som du kan lese om på side 18. Vi ser prest Vidar Bjotveit MEST FOR MORO med assistent Johan Kornelius Eikeset Konfirmantane i 1926 24 Koren, fotografert av Gunn Hole. Barnesider 30 Bilde av årets konfirmantar 38

2 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Andakt

Marit Rygg

Eg trur på Gud Fader, den allmektige, som skapte himmel og jord

va tyder det? Eg trur at Gud har skapt meg og alle konkurrentar om sanninga. Ein kan tru på begge delar, andre skapningar. Han har gjeve meg kropp og Gud og utviklingslæra, at Gud skapte og skaper ved hjelp Ksjel, vit og sansar, og held alt dette ved lag. Han av biologiske prosessar. Men ein må framleis gjere seg gjev meg klede og sko, mat og drikke, hus og heim, ek- opp ei meining. temake og born, åker og fe, og alt det eg treng frå dag Det er sanneleg mykje i Bibelen som ikkje stemmer til dag. Han vernar meg mot all fare og vaktar meg mot med det vi så langt veit i naturvitskapen: jomfrufødsel, alt vondt. Alt dette gjer han av berre faderleg oppstode frå dei døde, Jesu himmelfart osv. godhug og guddommeleg miskunn utan Det er ikkje lett å forstå. Dersom Gud at eg har fortent det eller er verdig til er allmektig, er det kanskje ikkje så det. For alt dette skuldar eg å takka rart at vi ikkje forstår alt han styrer og lova han, og tena og lyda han. med. Dette er fyrste trusartikke- Etter kvart vil naturvitskapen len med Luther si forklaring. nok kunne forklare endå meir I min ungdom, på 70- og enn han gjer i dag. Og det trur 80- talet, var det ikkje len- eg Gud gleder seg over. Han ger sjølvsagt å tru på at Gud likar at vi brukar hovuda og hadde skapt himmelen og kreftene våre på nyvinningar jorda og alt som lever her. innan medisin, biologi og Utviklingslæra gjorde Gud tekniske fag som gjer jorda til overflødig, alt kan ha vorte til ein betre stad for oss og alt som av seg sjølv. Mange brukte dei lever. Sjå berre kva Luther har naturvitskaplege nyvinningane til ramsa opp i forklaringa si av det å kunne forkaste Guds eksistens. Fyr- Gud har gjeve oss. Gud kan ved hjelp ste dagen i den fyrste jobben min vart eg av naturvitskapen fremje sine planar og konfrontert med «og så har vi høyrt at du trur sin gode vilje for oss og verda. på Gud». Det var ikkje heilt stovereint at ein realist kunne Vi har nyleg feira 17. mai og pinse i strålande fint ver, gjere det, endåtil ein som hadde studert biologi i mange og naturen har vakna til liv igjen. Det er fantastisk å sjå, år. Det var ikkje heller ei lettvint erkjenning. No har det lukte, høyre og kjenne på kroppen våren kome på nytt. kanskje endra seg noko, ein ser på tru og vitskap som to Og det er godt å kunne takke Gud for livet, naturen og for ulike måtar å nærme seg livet på, ikkje nødvendigvis som «faderleg godhug, utan at vi har fortent det».

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 3 Juni 2018 17. mai-feiring Tema: Salmar, hymner og åndelege songar utan gudsteneste? Folk har alltid sunge. Mykje av songen frå steinalderen av og hittil, har vel vore tonar utan ord. Likevel vil eg TEKST: ODDVAR ALMENNING tru at nettopp kombinasjonen med musikk/tonar og ord med meining, r nasjonaldagen avkristna? 17. mai skal miteane, og dersom alle dei frimodig minte om er like gammalt som mennesket. På vere for alle. Alle nordmenn med ulik at det er viktig for feiringa av dagen at ein får eitt eller anna tidspunkt fann nokon Ehudfarge, ulik tru og ulik politisk opp- høve til å gå til gudsteneste, ville det truleg bli ut at ein kunne synge det same sam- fatning. Men det betyr ikkje at vi må gje avkall lagt betre til rette enn i dag. tidig. Allsongen var oppfunnen! Og på historia, grunnlova og menneskesynet vårt. Tenk om vi 17. mai skal velje vekk alt som brått hadde songen ei ny kraft. Sidan På nasjonaldagen ikkje berre kan vi, men vil vi handlar om Gud, kyrkje og tru. Korleis blir na- har allsong skapt fellesskap, samstemt og bør vi ta med oss dei verdiane og den tradi- sjonalfeiringa då? Kongesongen og fedrelands- innsats, identitet og samling om felles sjonen som har vore berebjelken og grunnlaget salmen kan vi ikkje synge. Kva for nokre vers av verdiar. I vår samanheng vil songen i for tanken om kva eit menneske er, kva fridom «Ja, vi elsker» kan vi akseptere? Nordfjordson- kyrkjene og i heimane frå Luther til er, grunnlaget for menneskerettane og tenkin- gen må reviderast, og. Vi får ikkje høyre «Når vår tid vere mest interessant. ga om korleis ein nasjon skal vere eit godt og fjordene blåner» meir, for der ber vi Gud om å velfungerande samfunn! Men i annonseringa av signe landet vårt, eller synge «Fagert er landet». Songbøker 17. mai-feiringa rundt i kommunen varierer det Kanskje «Mellom bakkar og berg» kan brukast Ikkje alle kan lære alt utanboks i sterkt kor mykje det er teke omsyn til gudste- som fedrelandssong? alle –ismer og «rørsler». Difor har nesta. Dette må gjerast noko med! Utfordring til alle truande personar: Slutt opp ei mengd songbøker av alle slag sett Mange kristne klagar over sekulariseringa om gudstenesta 17. mai, og legg opp til at heile dagsens lys. I min heim har eg minst og er urolege for endringar i haldningane til familien går til kyrkje. Eg utfordrar og prestane 15 ulike songbøker, frå Seips visebok dei gamle verdiane. Å gå til kyrkje 17. mai er til å diskutere med komiteane om korleis ein og Landstads salmebok, begge med då ein fin måte å markere at Gud og trua må kan få gudstenestefeiringa inn i 17. mai-pro- gotisk skrift, til Treklang og Syng Li- vere med når fridomen skal feirast. Vi kan ik- grammet att! Gudsteneste og 17. mai er for alle, vet, og det finst sikkert heimar som kje vente brei, allmenn oppslutnad om feiring i slik folkefesten er det. Men det er frivillig fram- har mange fleire. Formuleringa av kyrkja dersom vi ikkje møter opp, vi som kallar møte til begge delar! vårt tema er henta frå Kolossarbrevet, oss kristne. Det er også kyrkjefolk som sit i ko- der Paulus (Kol 3,16) gjev dei truande råd om å gje Kristi ord rikeleg rom, og då nytte salmar, hymner og åndelege Sandane kyrkje 1. januar Kyrkjelydsarbeidet kr 3786,- songar til det. Vi konsentrerer oss om Sandane kyrkje 7. januar Norsk Luthersk Misjonssamband kr 2886,-

den kristne allsongen, og dermed om Sandane kyrkje 14. januar Kyrkjeleg undervisning i Kina kr 5620,- dei bøkene som har vore brukte i den samanhengen. I dette nummeret ser Sandane kyrkje 21. januar Det Norrske Misjonsselskap kr 7075,- vi på salmebøkene våre frå reforma- Gimmestad kyrkje 28. januar Bibelselskapet kr 7637,- sjonen til i dag, og på bedehussongen Vereide kyrkje 11. februar Søndagsskulen, Bergen krins kr 5433,- som dei siste to hundre åra har levt Sandane kyrkje 18. februar Normisjon sentralt kr 4150,- ved sidan av og i samliv med kyrkje- songen. Gimmestad kyrkje 25. februar ACTA Sogn og Fjordane kr 4990,- Vereide kyrkje 11. mars KRIK Sandane kr 3228,- Neste gong ser vi nærare på kva vi Sandane kyrkje 18. mars Kyrkjelydsarbeidet kr 6818,- syng i dag. Kva syng dei unge? Kva syng dei på skulen? Kva slags tekster og språk, Innsamling 20. mars Fasteaksjon, Kirkens nødhjelp kr 44753,- og kva slags musikalsk retning går all- Sandane kyrkje 25. mars IKO Kirkelig pedagogisk senter kr 7564,50

songen i i kristen samanheng? Hestenesøyra 29. mars Kyrkjelydsarbeidet kr 2506,-

Offergåver Gimmestad kyrkje 29. mars Kyrkjeleg undervisning i Kina kr 4508,- I tabellen til høgre ser du ei oversikt Vereide kyrkje 1. april Menighetsfakultetet kr 17335,- over offergåvene denne våren. Som Gimmestad kyrkje 2. april Menighetsfakultetet kr 6386,- du kan sjå av tabellen, utgjer offer- Vereide kyrkje 15. april Åpne Dører kr 3060,- gåvene totalt 159514,50 kroner. Av dette utgjer konfirmantane sin inn- Vereide kyrkje 22. april Fjordly ungdomssenter kr 6468,- samlingsaksjon for Kirkens nødhjelp Gimmestad kyrkje 29. april Søndagsskulen sentralt kr 4224,- det største enkeltbeløpet på 44753 Vereide kyrkje 6. mai Kyrkjelydsarbeidet kr 5991,- kroner. Mobilappen Vipps gjer det kanskje enklare å samle inn pengar til Sandane kyrkje 13. mai Norges Kristelige Student og kr 5096,- skoleungdomslag ulike gode formål? Sum kr 159514,50

4 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Leiar

Song og musikk – ein viktig del av gudsteneste-fellesskapet

AV BEATE KORNBERG

ong og musikk følger oss meir eller mindre gjennom opplevd at det å ta del i allsongen bind oss saman. Det betyr heile livet. Det er forska mykje på kva musikk gjer med ikkje noko om eg kjenner dei andre. Ved fleire høve har eg Soss heilt frå vi ligg i mors mage, gjennom dei første bar- opplevd fellesskapet i allsongen der vi har vore gjestar i ein neåra, opp igjennom oppveksten og gjennom vaksenlivet mot framand kyrkjelyd, og av og til på eit framandt språk. Til dø- livets slutt når vi vert råka av sjukdom og aldring. Gjennom mes då vi for nokre år sidan fekk vere med å feire gudsteneste i ulike fasar i livet finn vi glede og tryggleik i gjenkjenning og Leeuwarden i Nederland, då våre vener døypte sitt fjerde barn gjentaking av songar som betyr eller har betydd noko spesielt i kyrkja dei opphaveleg høyrde til. Kring 500 menneske var for oss. I vårt eige selskap eller i lag med andre. samla til gudsteneste, og eg minnest framleis kor allsongen var Songen og musikken er også ein viktig del av fellesskapet nær ved å «løfte taket». Om tekstane var framande var fleire av på ulike arenaer i kyrkjelyden sitt arbeid. Mange som tek del melodiane kjende, og vi song med. i gudstenesta finn glede i å møte kjente salmar, fordi dei då Soknerådet tok i fjor initiativet til å få utarbeida ein strate- har høve til å synge med. Vi knyter ofte spesielle minne til giplan for kyrkjelydsarbeidet i det nye soknet, der det å utvikle spesielle songar og melodiar. I samband med høgtidene, 17. eit godt fellesskap er eit av hovudmåla. Her er song og musikk mai og spesielle dagar i kyrkjeåret, ventar vi å høyre dei kjente i gudstenesta nemnt som ein viktig faktor. Ein av strategiane salmane og songane som gir gjenkjenning og ei oppleving av er å «nytte lokale song og musikk-krefter i gudstenesta». Vi fellesskap. Andre synest det er spanande å lære ein ny salme ønskjer at alle aldersgrupper skal ta del i gudstenesta gjennom som i ord og tonar er med å forsterke tekstane i gudstenesta å delta aktivt i og med song, forbøn og tekstlesing. Dette krev eller beskriv noko dei opplever akkurat no. variasjon i songval og bruk av ulike instrument. Heilt frå eg var lita har eg kjent glede ved å lytte til song og Eg tykkjer vi er på god veg til å lykkast med dette. Oftast musikk, men også i å ta del i song- og musikkfellesskap med er det orgelmusikken som leiar oss gjennom kjente og kjære andre. På alle stader eg har budd opp igjennom livet, har eg salmar som har følgt fleire av oss heile livet, nokre gongar vert funne plassen min i ulike kor. Eg har vore innom ulike sjan- vi introduserte for nyare salmar. Orgelet høyrer med i gudste- grar gjennom ulike fasar av livet, og har framleis glede av å nesta i kyrkja vår, men det er fint å variere. lytte til ulike musikkformer. Mangfald og variasjon er difor Gjennom kyrkjeåret får vi difor ta del i fleire gudstenester viktig, fordi vi er forskjellige. med anna tonefølge og med fokus på ulike aldersgrupper. I barndomen vart eg kjent med enkle kristne barnesongar Nokre gongar er borna i fokus og gleder oss med songar og både i heimen og på søndagsskulen, og etter kvart på leir. Flei- melodiar som høver for deira alderstrinn. Dette er gudstenes- re av dei vart tekne i bruk igjen då eg sjølv fekk born, og nye ter der ulike aldersgrupper er særskilt inviterte til trusopplæ- songar kom til. I ungdomstida vart eg med i eit tensing-kor ringstiltak, der tonefølge kan vere i form av playback. Med med moderne tekstar og musikk med trøkk, og vi vart in- gjevne mellomrom leiar lovsongsgruppa oss i allsong i forkant troduserte for nye instrument. I denne tida fekk vi oppleve og gjennom gudstenesta, ofte med nyare tekstar og andre to- konsertar med Andraé Crouch, den moderne gospelmusik- nar og instrument, og i høgtidene hender det ofte at ein lokal kens far, og Adrian Snell. Det var ei ny oppleving å lytte til trompetist eller eit kor er med på å løfte allsongen i gudste- gode tekstar kombinert med fengande rytmar. Frå studietida i nesta. Trondheim har eg sterke minne frå allsongfellesskapet i Laget Av og til har vi eigne salmekveldar der song og musikk er sine studentgudstenester. Det var spanande å vere del av eit hovudingrediens. Eg ønskjer meg fleire slike salmekveldar, og stort fellesskap der allsongen var sterk, og når vi var samla til der vi i tillegg til å synge og lytte i lag, kan få høyre litt om his- uformelle kveldar på Berg gard song vi mykje i lag. toria bak songane. Eg trur vi treng å synge meir i lag. Då vi, etter å ha stifta familie og fått barn, flytta til Glop- For å få til denne variasjonen og gje rom for nye og yngre pen, vart vi etter kvart med i Sandane familiekor, der fokus og krefter må vi våge å utfordre kvarandre og kome fram med songval var tilpassa borna. Dette var ei kjekk tid der både små våre idéar og ønskje. Ta gjerne kontakt med organisten eller og store gjennom song og musikk fekk oppleve fellesskapet nokon av oss i soknerådet dersom du har idéar og ønskjer å med andre barnefamiliar, som vi møtte igjen til gudsteneste bidra. Vi treng heile tida å ha fokus på å utvikle songfellesska- og søndagssamling. pet i kyrkjelyden vår. Gjennom desse ulike fellesskapa opp igjennom livet har eg

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 5 Salmebokhistoria i Danmark/Norge

TEKST: ANDERS RINDE

Då reformasjonen vart innført i Norge, «I det år 1557 om Paasken kallede samme veg vart dette oppnådd. Ifølgje O.M. Sandvig vart kyrkjestyret flytta til Køben- mester Hans Thaussen som da var superin- er Thommissøns salmebok «søsterkirkenes havn. Ein konsekvens av det er at alt tendent (biskop red.anm.) i Ribe Stift meg opdrager i salme og sang i nær halvtannet som har med liturgi å gjere, inkludert til at være en Skolemester i Ribe, og efterdi hundre år». salmebøker og koralbøker, kom som jeg blev forårsaget til at undervise Ungdom- pålegg frå Danmark. Slik var det fram men ogsaa om Danske Psalmer ret at sjun- Salmane kom frå fire hovudkjelder: til unionsoppløysinga. ge udi Kirkerne, og der manglet ikke alene noder til mange psalmer, men ogsaa mange 1. Førreformatoriske salmar på latin (ikkje Noko anna nytt som kom med reformasjo- skjønne psalmer som Luthers siste Tyske omsette) nen, var overgang frå latin til morsmål. For psalmebog dog inneholdt. Jeg begynte da 2. Luthers salmar (alle) oss i Norge vart det til dansk, sidan vi var i at beflitte meg paa at spørre etter de rette 3. Andre tyske salmar og songar union med Danmark. Mange prestar og an- gamle Noder til hver psalme og at udsette 4. Danske salmar dre embetsmenn var danske i første eller an- [omsette, min merknad] nogle Psalmer fra dre generasjon, eller hadde studert i Køben- Tysk. (...) siden har jeg samlet mange deilige Totalt inneheldt boka 268 salmar. havn. Så dansk skriftspråk gjennomsyra alt Lovsange og Aandelige Viser (…) som er offentleg liv i Norge. digtet av Gudfryktige Kristne (...) Denne 1573: NILS JESPERSSØNS GRADUALE Psalmebog, formeret med mange Kristelige Nils Jesperssøns graduale er eit interessant 1569: THOMMISSØNS SALMEBOK sange – hen ved 150 - og gjennomlest av de supplement til Thommissøns salmebok. I Den første salmeboka i Danmark/Norge Høylærde som lese den hellige Skrift, og de forordet står ein ordre frå kong Fredrik II hadde tittelen Den Danske Psalmebog, andre Professoribus her i Universitet, haver om å nytte gradualet som eit godt middel sjølv om ho også var norsk, vanlegvis kalla jeg nu i Jesu navn efter Kong Majest. vor al- til å «raade hine særsindige sognedegne» og Thommissøns salmebok. Ole Mørk Sandvig lernaadigste Herre, Kong Fredrik udi Dan- andre av kyrkja sine tenarar som er skuld i at opplyser i Norsk koralhistorie at det berre mark og Norge etc. naadigste bevilling og det ikkje overalt i kyrkjene «holdes en from finst to eksemplar igjen av Thommissøns befaling latt flittelig korrigeret udgå, med och endrektig skikk på sang og ceremonier Psalmebog, ei i det kgl. Bibliotek i Køben- Noder til alle Psalmer og med bare en Vers- efter ordinansens ordlyd». Dei vil der kunne havn og ei på Universitetsbiblioteket i Oslo. jon og Fordanskelse på hver Psalme, det er finne «den ganske aarssang både på latin (Dette var i 1930, kanskje er det oppdaga den som i København brugelig er: slik at och dandsk, saa meget som til messen hører, fleire sidan?) Thommissøns Psalmebog star- andre, for enighets skyld samme Noder og hver sang til sin tid ordentlig bestemt». tar med eit langt forord der forfattaren først Fordanskelse bruge kunde…» Sitatet er or- Medan Thommissøns salmebok var retta gjer greie for musikkens betydning etter tografisk modernisert av meg slik at vi nole- mot og til bruk for kyrkjelyden, var grad- protestantisk syn og kjem med nokre skarpe vande lettare skal kunne forstå. Siste setning ualet mest berekna på degnen, altså lærar/ utfall mot katolsk liturgi. Han opplyser at dei i sitatet er verd å merkje seg: Eitt av formåla klokkar. Det kan også seiast at gradualet var første salmane på dansk kom i 1529, forfat- med salmeboka var å skape einskap i kyrk- tenkt for byane og den store songtenesta ta av Hans Thaussen (Nordens apostel), og jesongen over heile Danmark (og Norge), som latinskulane stod for. Men i Norge i det held fram: jamfør siste liturgirevisjon i Norge. Langt på minste var det slik at for kvart prestegjeld

6 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 som hadde soknedegn, var det 15 som ikkje 1798: EVANGELISK-CHRISTELIG var dei to andre salmebøkene også forlengst hadde, og dermed vart bruken av gradualet PSALMEBOG utgått på dato. sterkt avgrensa. Utgitt av ein komite etter initiativ frå biskop Nicolai Balle. Dette er rasjonalis- I 1852 får Magnus Brostrup Landstad op- 1699: KINGOS SALMEBOK mens salmebok. Boka inneheld 560 salmar, pdraget med å skaffe ny kyrkjesalmebok. I 1699 kom den salmeboka som mange derav 145 eldre salmar som er blitt radikalt Same året utarbeider han ein detaljert har høyrt om, og som sikkert kan finnast i omskrivne og tilpassa rasjonalismen. Dei plan på 38 punkt. Sentralt i planen var at mange heimar der det er gamle bøker. Det fleste salmane frå reformasjonstida er ute- salmeboka skulle vere: fulle namnet er «Den forordnede Ny Kirkep- latne, Kingo og Brorson er svært reduserte. salmebog ... til trykken befordret av Thomas Boka vart, både i samtida og seinare, kraftig • evangelisk-kristeleg og folkeleg Kingo». Thomas Kingo var biskop på Fyn. kritisert. Mellom anna har Grundtvig • kjeldene var den religiøse poesien i den servert denne kraftsatsen: «Boken er verken evangelisk-lutherske kyrkja Her er totalt 301 salmar, av dei 122 frå Thom- evangelisk eller kristelig. Dessuten er den • dei viktigaste trussanningane måtte kome missøns salmebok. 86 salmar er forfatta av ingen salmebok.» til uttrykk i salmane Kingo. Alle salmane er på dansk. Latinen • dei gamle salmane burde så langt det var er borte. Dette er ortodoksiens salmebok, Du ved ditt Ord saa kjærlig talte klokt, få ha sitt særpreg men boka fekk eit langt liv og overlevde til os om Sandhed, Plikt og Dyd! • salmane burde knyte seg til kyrkjeåret og ortodoksien og langt inn i pietismen. Det Fra Lastens Vei du os kalte dei kyrkjelege handlingane var den mest brukte salmeboka i Norge heilt til Dydens Løn, til Fred og Fryd. • stor vekt måtte leggast på melodivalet. til Landstads salmebok kom i 1870. Fram- Folketonar burde tilpassast kyrkjeleg bruk leis vert boka brukt i enkelte mindre for- Formelt uklanderleg kanskje, men neppe samlingar. Ho vart t.d. trykt oppatt i 2005 manna for trøytte pilegrimar. I 1857 har han ferdig eit utkast, men av i Egersund av «Det alminnelige samfund». ulike grunnar blir det ikkje trykt før i 1861. Boka er ifølgje Norsk salmeleksikon «prega Utover på 1860-talet kom så kritikken, først av sterke, effektsøkjande retoriske verke- og fremst mot språket, dvs. dei mange orda middel (...) Biletbruken er gjennomgåande frå «folkespråket» som Landstad tok i bruk. bibelsk, og kan verke svært komplisert for På bakgrunn av kritikken kom Landstad ein moderne lesar som ikkje er kjend med med eit revidert utkast i 1865 til «bedøm- bibelteksten». melseskommisjonen». Dommen frå kom- misjonen var stort sett positiv, men «Udg- 1740: ERIK PONTOPPIDAN (1698-1764) iverens Iver for Sprogets Renhed i folkelig Salmeboka bar namnet Den nye Psalmebog. Retning har forledet ham til at anvende Ho vart til vanleg kalla slottssalmeboka. Det mange Udtryk, som ikke have en hævdet kom av at boka var i bruk ved det danske slott Brugs Stempel, og som klinge afstikkende og fordi Erik Pontoppidan var slottsprest på mod Salmernes hele Sprogtone». Kommis- den tid boka kom ut. Seinare vart han biskop jonen la ved 63 ark med kritiske merknadar i Bergen. Boka vart aldri innført som vanleg og bad om ein ny revisjon. Men då seier kyrkjesalmebok, men har likevel hatt mykje Landstad stopp. «Der er glattet og filet saa å seie for norsk kyrkjesong, ved at ho intro- længe, at der neppe findes nogen Kvist, duserte Brorsons salmar for mange. Boka hvorpaa Nogen skulde staa i fare for at støde var også utstyrt med notar, mange frå Freyl- sin Fod, om den end er noksaa fin og øm- ingshausens «Geistliches Gesangbuch» som findtlig», skriv han. Departementet får ta kom i 1704 og i svært mange opplag deretter. utkastet som det er, eller late ein annan lage Boka inneheld heile Kingos salmebok, nest- eit nytt! Departementet svarar med å redus- en 100 Brorson-salmar, og salmar av fleire M. B. Landstads Kirkesalmebog og "Nokre ere merknadane til 10 «uheldige» ord som tyske pietistiske salmediktarar. Salmar" ved Professor Dr. E. Blix, med Melodier dei ynskjer fjerna, og Landstad gjev etter. til samtlige Salmer trestemmig udsatte af Chr. Han vil ha slutt på striden. Den endelege 1778: GULDBERGS SALMEBOK Cappelen og Olaf Paulus. Foto: Egge Museum. sluttstreken for salmeverket kom då Lud- Boka kom som ein reaksjon på Kingo og vig Mathias Lindeman gav ut si Koralbog i Pontoppidan og av omsyn til «den nye tids 1869: KIRKESALMEBOK M.B. LANDSTAD 1878, etter oppdrag frå departementet. Han finere smak og mer slepne språk». Redaks- Etter 1814 var det fleire som etterlyste ei retta seg ikkje etter Landstads ynskje om å jonen er temmeleg hardhendt mot gamle «norsk» salmebok både i skrift og tale. På nytte folketonar, men komponerte sjølv ei salmar; vers blei utelatne, ord og uttrykk en- 1830- og 40-talet var det mykje snakk om rad melodiar som ganske fort vart folkeeige. dra i tråd med filosofiske trendar i samtida. «salmenøden i vårt land». Nauda handla I den planen Landstad hadde sendt til de- Poetisk kan den verke noko svulstig. ikkje om mangel på salmebøker. Det var på partementet, sette han seg som mål at «alle den tid tre salmebøker i bruk. Rundt 1850 Tidsaldre (...) skulle synge med os, og vi med Boka har 438 salmar, herav heile 146 av lagde departementet ei oversikt som viser dem». I så måte vart resultatet imponerande. Birgitte Boye, altså ca. ein tredjedel av heile at dei tre bøkene var nokolunde like mykje boka. Ettertida har ikkje verdsett salmane i bruk. Kingo var mest utbreidd på lands- Denne oversikta står i Egil Elseths Land- hennar like høgt som samtida: Vår nyaste bygda, Guldberg og Ev. Cr. var meir brukt i stad-biografi: salmebok har med berre tre originale (høg- byane. Så seint som i 1855 var Kingo i bruk i tidsversa for jul, påske og pinse) samt ei om- 342 sokn, og fram til 1780-åra hadde ho vore Oldkyrkja 9 setting. om lag einerådande. På midten av 1800-talet Mellomalderen 25

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 7 Reformasjonstida 97 Ortodoksien 37 Pietismen 137 Opplysningstida 29 Det 19. århundre 105

Salmar frå andre land:

Gresk 3 Latinsk 22 Tysk 203 Engelsk 3 Fransk 2 Svensk 10 Dansk 30 Norsk 86

1918: LANDSTAD REVIDERTE Om ein skal følgje Landstads eige ideal om at «alle tidsaldre skal synge med», er det nødvendig at ei salmebok etter ei viss tid blir revidert. Alternativet er ei heilt ny bok.

Landstad reviderte inneheld 897 salmar. Dei fleste nye er av norske salmediktarar, Elias Blix, Jonas Dahl, Anders Hovden, Mathias Orheim og Gustav Jensen. 144 frå Landstad blir utelatne, deriblant mange Kingo-salmar. Den språklege revisjonen er forsiktig, men mange salmar blir forkorta. Revisjonsarbei- Denne utgåva av M. B. Landstads Kirkesalmebog vart produsert av Olaf Husebys Bogtrykkeri, truleg det blir utført av Gustav Jensen og etterkvart i tidsrommet 1896 - 1903. Foto: Egge Museum. ein komite. kyrkjelydens vedkjenning, lovprising, bøn kirkesalmebok vil kunne legges fram og 1925: NYNORSK SALMEBOK og takk. finne nødvendig oppslutning i menighetene. Boka inneheld 711 salmar på nynorsk og 5. Det bør stillast strenge dikteriske kvalitets- Samtidig er det blitt mer klart at saken haster.» eit tillegg på 200 bokmålssalmar. Nynorsk- krav. salmane er for det meste forfatta eller om- 6. Salmar frå systerkyrkjene bør takast med 2. utgåve av Salmer 1973 (utg. 1977) hadde sette av utgjevarane: Bernt Støylen, Peter på originalspråket. to viktige tillegg. Det første var 25 bibelske Hognestad og Anders Hovden. Dessutan er 7. Ei varsam modernisering av gamle sal- salmar til musikk av Egil Hovland og Trond Elias Blix godt representert med 117 salmar mar må vere ynskjeleg, slik at salmane Kverno. Dette var så vidt blitt introdusert i og 74 omsetjingar. Mathias Orheim er også ikkje vert utilgjengelege for oss som lever den såkalla prøveliturgien frå 1969, brukt i med. Nynorsk salmebok vart til pga. vonbro- i dag. Vereide kyrkje i prøveperioden. Forma på tet over at Landstad rev. hadde fått eit svært desse bibelske salmane er slik at kyrkjelyden avgrensa tilfang av nynorsksalmar. Samtidig I 1968 la nemnda fram eit utkast på 865 syng omkveda medan ein forsongar (eller var ho eit resultat av eit bevisst arbeid med salmar. Utkastet vart lagt på is, men prin- kor, eller presten) syng versa. Det andre å «gje folk flest ei salmebok på morsmålet». sippa over vart retningsgjevande for vidare viktige tillegget var 29 rytmisk og melodisk salmebokarbeid. restaurerte melodiar, som alle var å finne i På 50-talet vart det starta eit målmedvite ar- utjamna form i Koralbok for Den norske beid med å lage ei felles salmebok for Den Arbeidet resulterte først i eit prøvesalme- kirke. Det vidare arbeidet med ny hovud- norske kyrkja. Ei offentleg salmeboknemnd hefte med 134 nye salmar, utgitt av Liturgi- salmebok følgde same spor, og i 1985 kunne (oppnemnd i 1954) offentleggjorde følg- kommisjonens salmebokkomite oppnemnd i kyrkjelydane rundt i heile landet ta i bruk jande prinsipp for arbeidet: 1965. Prøvesalmeheftet fekk namnet Salmer den boka som skulle erstatte både Landstad 1973, etter det året det kom ut. Heftet inne- rev. og Nynorsk salmebok. 1. Det er eit mål å samle dei to salmebøkene heldt salmar av nye forfattarar som Svein (LR og N) til ei felles bok for Den norske Ellingsen, Olaf Hillestad, Trygve Bjerkrheim, 1985: NORSK SALMEBOK (NOS) kyrkja. Ronald Fangen, Eyvind Skeie og fleire. Ein Boka inneheld 866 salmar i vanleg forstand, 2. Salmane må gje uttrykk for kristen tru i del songar frå andre land, særleg England og dessutan eit kapittel kalla Prosesjonssongar samsvar med Den heilage skrifta og ved- Sverige, kom med. Dette gjeld også melodi- og bibelviser, eit kapittel med bibelske sal- kjenninga. tilfanget. I forordet kan vi lese: «Den offentlige mar og eit med liturgiske songar og bøner. 3. Alle periodar i kyrkja si historie bør få diskusjon om utkastet (68-utkastet) viste Boka reflekterer godt den store tilveksten synge med. at det i dag er mange uavklarede spørsmål på norske salmar og melodiar frå 60-talet 4. Salmeboka høyrer prinsipielt til i guds- av liturgisk, poetisk og språklig karakter, og framover. Både Svein Ellingsen, Eyvind tenesta, i liturgien skal ho gje utrykk for som må gjennomarbeides før et forslag til Skeie, Arve Brunvoll, Alfred Hauge, Olaf

8 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 av tekstar og tonar, og gjere det tilgjengeleg for kyrkjelydane. Den første tilleggsbo- ka kom i 1997: Salmar 1997. Her er Edvard Hoem representert, saman med parhesten på melodisida, Henning Sommerro. Også Bjørn Eidsvåg har med nokre tekstar og melodiar. Her er også eit visst finsk innslag. Det mangla i tidlegare bøker. Eit bra stort innslag frå Taize-tradisjonen har fått plass, stort sett i firstemt utgåve. Tanken bak ei slik prøvesalmebok var at det skulle vere mogleg for kyrkjelydane å prøve ut nye salmar, med andre ord, opne for det eksperiment- elle. Stoff som synte slitestyrke skulle så få plass i hovudsalmeboka. Men då tida kom for ei nytt prøvesalmehefte, altså 2005-2007, vart planane endra. I staden skulle vi få ny hovudsalmebok.

2013: NORSK SALMEBOK NS13 Vår noverande salmebok er veldig innhalds- rik, truleg den i historia med flest songar. Same salme i to ulike bøker: Nynorsk (under) har tettpakka sider med to spaltar. Kvar strofe startar Enkelt sagt inneheld NS13 meir av det som med stor bokstav. NoS (over) gjev kvar strofe ny linje, bortsett frå 1. vers, som har fått notar. I dette var nytt i NoS, dvs. salmar frå alle verdas tilfelle også ny melodi som gjer at siste strofe ikkje treng repeterast. kantar, no også frå Oseania. Vi finn salmar på ukjende språk, på nordsamisk, lulesam- isk, sørsamisk og kvensk, på engelsk, latin og på afrikanske språk. I tillegg er det ein god del tekstar på dialekt. Stor breidde i både tekstar og melodiar er karakteristisk for boka.

Ein liten refleksjon kan avslutte denne gjen- nomgangen av salmebokhistoria: Landstad (og fleire andre) ynskte sterkt at folketonar skulle få plass i Lindemans koralbok. Lin- deman nemner dette i eit brev til departementet samtidig med at han leverer frå seg manus til koralboka, Han skriv at mange ynskte folketonar med, men han har ikkje etterkome ynskjet. Punktum. Han gjev inga forklaring på kvifor. Og departementet tok det til vitande, som det heiter. I Koralbok for Den norske kirke (1926) som er felles for LR og N, kom det med 37 folketonar, ved ei seinare utgåve også nokre samiske melodi- Hillestad, Per Lønning og Trygve Bjer- salmebok, vil hugse at teksten stod ar. Ein av folketonane som kom med er «I krheim er godt representerte, for å nemne fortløpande, utan omsyn til vanlege reglar himmelen, i himmelen». Dette er ein av nokre. Men om vi også reknar med omsette for teiknsetting: Den store bokstaven viste salmane (nr. 4) i Edvard Griegs siste opus: salmar, er Landstad, Blix, Grundtvig og når ny strofe starta. Fire salmer. I NoS vart talet på folketonar Støylen framleis dei største bidragsytarane. kraftig auka, og ein av dei nye er «Guds På melodisida like eins; her er mange melo- NoS var for det første utstyrt med notar Sønn har gjort meg fri», som er nr. 2 av dei diar av Egil Hovland, Trond Kverno, Har- (nokre få også med firstemt korsats) til fire Grieg hadde valt seg ut. Ser vi etter i vår ald Gullichsen og Sigvald Tveit. Men kom- første vers, men resten av versa stod med ny nyaste salmebok på nr. 216, så finn vi der ponisten med flest melodiar er framleis linje for kvar strofe. Dette er ei hjelp for son- Jesus Kristus er oppfaren, på ein folketone Ludvig Mathias Lindeman. I tillegg til nytt gen, fordi det gjev oversikt over strukturen i frå Valdres. Dette er nr. 3 i Griegs Fire salm- norsk stoff, fekk vi eit stort tilfang frå utlan- versa (og melodien). er. Då manglar berre nr. 1: Hvad est du dog det. Nesten alle verdsdelar blir representerte skjøn (tekst av Brorson). Kanskje den kjem (ikkje Oseania). Dette gjeld både tekstar og Samtidig med at NoS vart utgitt, vart det med i neste salmebok? melodiar. bestemt at det med ca. 10 års mellomrom skulle utgjevast ei tilleggsbok/prøve- Ein viktig skilnad frå tidlegare salmebøker salmehefte, om lag som Salmer 1973, for å er sjølve layouten. Dei som hugsar Nynorsk ta vare på alt det nye som vart skapt både

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 9 Sangboken og Melodiboken. Olav Mo og Knut Ree gjorde eit stort arbeid med Melodiboken, eit arbeid som vart ferdig i 1954.

Bedehussongen, Sang- boken og nyare lovsongar

TEKST OG FOTO: HARALD ASKE

Songtradisjonane kan skifte frå tid til tid og i ulike miljø. Somme kan hugse den langsame måten å synge salmar på. Musikklag spelte songar til gitarspel i valsetakt. Ungdomen tyr til engelske tekstar. Frelsesarmeen tok popmelodiar og skreiv kristne tekstar til. Sangboken har si historie i dei kristne organisasjonane, mest brukt på bedehus og forsamlingshus. I denne tittelen ligg det nok ein tanke om ei utvikling eller endring i songval fram til vår eiga tid. Skal tru om det er så? Og kor langt bakover må vi for å sjå dei store linjene i det som har skjedd?

isle Johnson gjekk i brodden for jonsselskap, som starta opp i 1842. Alle gje ut Sangboken Syng for Herren. Dei an- skipinga av Den norske Lutherstif- desse hadde nok bruk for songbøker å synge dre bøkene skribenten har hatt tilgang til, Gtelse i 1868, truleg inspirert av Hans frå, men den eldste boka som underteikna er ei bok frå 1962 og ei som vart revidert i Nielsen Hauge. Dette vart til Det norske har hatt tilgang til er frå 1927, og der står 1983. Vi må heller ikkje gløyme Landstads lutherske Indremisjonsselskap i 1891, som på tittelbladet: Indremisjonsselskapets Sang- salmebok og at Nynorsk salmebok kom i i 2001 fusjonerte med Den Norske San- bok. Som vi ser av biletet, har boka tilhøyrt 1925 utarbeidd av biskop Støylen, sokne- talmisjon til Normisjon. Det Vestlandske Martin Halsbog frå Tustna - omtala i Kyrk- prest Hovden og biskop Hognestad. Indremisjonsforbund vart skipa i 1898, og jebladet nr. 2 og forfattar av Fagert er Norge. Indremisjonens Sangbok frå 1927 har fyrst ute av alle var NMS, Det Norske Mis- Seinare vart åtte organisasjonar med på å 662 songar. På tittelbladet står det: «For-

10 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Bedehussongen nr. 1 Indremisjonsselskapets fjord folkehøgskule (eller ungdomsskule, som Sangbok frå 1927. det heitte då), begge var organistar i Vereide kyrkje og begge dirigerte kor, m.a. Jubilo, som vi hadde bilete av i førre nummer. Dessutan komponerte dei korsongar som er i bruk den man hverandre i all visdom med salmer og dag i dag. Då nemnda var ferdig med sitt lovsange og aandelige viser og syng yndig i arbeid, var det desse to som fekk i oppdrag å eders hjerter for Gud !» Kol 3,16. Sangboken sjå igjennom alt som var gjort. vart revidert både i 1928 og etter krigen. Det I forordet til 1983-utgåva skriv nemnda: var eit omfattande arbeid som vart avslutta «Komiteen har sett det som et mål at Sang- i 1954. Gamle songar vart sjalta ut og nye boken skal fungere godt i forskjellige sam- tekne inn. Dermed måtte dei også revidere menhenger, til glede og velsignelse for folk Melodiboken. i ulik alder.» Denne utgåva har 924 songar, For oss i Gloppen er det interessant å legge og det måtte to store bind til for å få plass til merke til at då Melodiboken skulle reviderast, alle notane. fekk både Olav Mo og Knut Ree viktige opp- For å finne ut litt om kva for songar som gåver med å harmonisere (lage firstemt sats vert og vart brukte i bedehusmiljøet, har til melodiane) eit stort utval av melodiar, og vi teke utgangspunkt i SKRUK (Sunnmø- i nokre tilfelle komponere melodiar der det re Kristelege Ungdomskor) sine to plater trongst. Begge desse to var lærarar ved Nord- SKRUK og Vårsøg frå 1978 og Klenodier frå 1985. SKRUK har gjort mykje for å løfte fram kjende og kjære bedehussongar og le- SKRUK: Klenodier, 1985 SB 1927 SB 1962 SB 1983 NSB 2013 vert dei i utruleg god kvalitet. Da Jesus satte sjelen fri ü ü ü ü Hvilken venn vi har i Jesus ü ü ü ü EIN PROSESS Som vi ser av oversikta, finn vi at der må I den stille klare morgen ü ü ü ü vere ein prosess kvar gong ei songbok eller Jeg er frelst. Å for en nåde û ü ü û salmebok skal reviderast. Lite brukte songar fell Med Jesus vil eg fara ü ü ü ü ut fordi tekstane har blitt gammalmodige eller Høgt frå den himmelske klåra û û ü ü melodiane lite tenlege. I den eldste Sangboken (1927) er der mange minus når vi samanlik- ü ü ü ü Salige visshet, Jesus er min nar med dei andre. Og Sangboken har fått Jesus, Frelser, los du meg û ü ü û inn mange nye salmar. Det er altså ikkje tet- Å sælaste stund utan like û ü b/n ü b/n ü b/n te skott mellom songvalet på bedehuset og salmar som vert brukte i gudstenesta. Begge Dyraste Jesus û û ü ü påverkar kvarandre. I siste salmeboka frå Løftene kan ikke svikte ü ü ü ü 2013 er der kome inn fleire typiske bedehus- O Jesus, åpne du mitt øye û ü ü ü songar. Eit døme på det kan vere «Jeg vil pri- SKRUK og Vårsøg, 1978 (utval) se min gjenløser», som ikkje var med i NSB 1984, men har fått plass i NSB 2013. Jeg råde vil alle û ü ü ü Den stor hvite flokk ü ü ü ü b/n NYE LOVSONGAR Blant englers kor û û û û Dei som har vore med på Oasesamlingar og andre kristne stemne dei siste tiåra, har Nå rinner solen opp ü ü ü ü opplevd at nye, korte lovsongar med god bi- Som den gylne sol frembryter û ü ü ü belsk forankring blir brukte. Ikkje slik at dei Kling no klokka ü ü ü ü gamle er heilt ute, men desse korte songane Akk, mon min vei ü ü û û med enkle melodiar er komne i tillegg. For ein del unge i dag ser det ut til at dette er û ü ü ü Se solens skjønne lys og prakt trenden. Det vert mindre av dei gamle sal- Andre mykje brukte songar: mane og meir av dei nye, gjerne på engelsk. Navnet Jesus blekner aldri û ü ü ü Vi såg det då Joy Sing var på sitt beste. Vi ser det i Soul Children sine songar og no i Mø- Jeg vil prise min gjenløser ü ü ü ü tepunkt B. For ein del av oss eldre vert det Store Gud, vi lover deg û ü ü ü litt fjernt og framandt, men somme av oss O store Gud û ü ü ü hugsar ein takketale til elevar frå Bibelsku- Eg kan ikkje telja dei alle û ü ü û len i Grimstad som hadde ein feiande flott konsert i Sandane bedehus for mange år si- û ü ü ü Deg være ære dan, der dei fekk høyre at det var no ikkje Han tek ikkje glansen av livet û ü ü ü den slags song folk ville høyre. Ja, ja. Vi får avrunde med ei kjend strofe av Ivar Aasen: Sangboken=SB. NSB=Norsk salmebok (siste utgåva). ü tyder at songen er med i den utgåva, «Til lags åt alle kan ingen gjera, det er no ga- û tyder at songen ikkje er med. malt og vil så vera.»

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 11 Salmen AV KARI ARNESTAD

Ein salme er mektige tempelkvelv av jublande lovsongsbrus, ein salme er vatn frå Livsens elv som strøymer i Herrens hus.

Ein salme er skapt av Andens gnist, og fødd under gråt og møde. Ein salme er vigt åt vår Herre Krist, oss gjeven til sjeleføde.

Ein salme er ordet frå Gud til oss, og ordet frå oss til Gud. Den løfter vårt auga til Kristi kross, og syng om hans rettferds skrud.

Ein salme er bru mellom himmel og jord, eit skinande perleband av tårer og smil i Meisterens spor, med regnboge-port mot det lova land.

Ein salme er sukket som ikkje finn ord, før Skaparen sjølv gjev det namn. Den byd oss til hugnad ved duka bord, på vandring mot heim og hamn. Kari Arnestad som ung. Systera til Kari, Jorunn Lotsberg, eig dette biletet som Ein salme er soga om deira strid Harald Aske har fotografert av. som gjekk denne vegen ein gong, ei lykt for foten i farne tid, ein tidlaus og takande song.

Ein salme, eit kunstverk i tonar og ord, Frå Kari Arnestad si hand er skapt av den kunstnarhand AV HARALD ASKE som rører ved fattige sjeler på jord, og kveikjer den heilage brand. Dette diktet finn vi i diktsamlinga reisesekretær i NMS, Det Norske «Under Guds regnboge» som kom Misjonsselskap, og verka i Oppland Ein salme stig opp frå eit sjeledjup ut i 1979. Her fekk Harald Eikenæs krets i 20 år. Då måtte ho slutte pga. der bylgjene bryt i storm. samla ein del av Kari Arnestad sine sviktande helse, men ho gav ikkje Ein salme er gjerde ved avgrunnsstup, dikt og gitt dei ut på Dreyer Bok opp, og etter utdanning på sosial- vår Bibel i bunden form. i Stavanger. Dette er eit lite hefte skule, arbeidde ho for alkoholskad- mange har hatt stor glede av. de kvinner i åra som følgde. Ho var Ein salme er barn av dagen som er, litt opp i åra før ho byrja å skrive, av seklar som gjekk og kom. Kari Arnestad (1910-1985) var både poesi og prosa. I salmeboka vi Og ein gong når tonane tagnar her, fødd og oppvaksen i Gloppen. Ho brukte frå 1984 til vi fekk ny utgåve fullkomen den kling i Guds herlegdom! synte tidleg eit stort engasjement i 2013 hadde ho med ein salme ho for dei som fall utanfor eller på hadde omsett, «Den som i alt lèt ein eller annan måte hadde det Herren råde og legg sin lagnad i vanskeleg, også for dei som sat i hans hand». fengsel. Seinare vart ho tilsett som

12 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Edvard Hoem deltok på salmekveld i St. Jakob kyrkje. Foto: Thor Brødreskift Salmen, vår signatur

AV ODDVAR ALMENNING

nder Festspela i Bergen stod salme- er Efesarbrevet sitert: «Taler til hverandre kveld i St. Jakob kyrkje på programmet med salmer og lovsanger og åndelige viser, U(også nemnt under «Kristen manns og synger og leker for Herren i eders hjerter.» blod» her i bladet). Søndag 3. juni blei opp- Sangbok for Norsk Speiderpikeforbund Koralen tak frå denne salmekvelden med Edvard har henta mottoet sitt frå Bjørnstjerne Hoem send i gudstenestetid i NRK. Dom- Bjørnson: «Syng deg sammen med ditt folk, kantor i Bergen, Kjetil Almenning, hadde ei gjennom det med hele Norden! Bli så siden Når eg er trøytt innleiing som går midt inn i temaet for dette selv en tolk, for den tro, som din er vorden.» av skrik og skrål, nummeret av Kyrkjebladet, og vi har fått lov Og så fleire eksemplar Landstads reviderte, piggtrådmusikk, å sitere: m.a. ei frå 1918. Hundre år med tradisjon. pop og rock, Varmt velkomne til salmekveld i St. Jakob Det er i denne tradisjonen vi er samla her elektronikk, kirke! Ein vårlaurdag i min ungdom, i starten og no. Det er i alle desse orda vi står. I alle då slær eg av. av dette årtusen, ringde mobilen. Det var ein desse tonane som bar desse orda fram, for å Eg stengjer av kompis, ein songar-ven som det heiter, som synge salmar - i dag av ein som ikkje kallar frå sans og sinn via si rolle som korpspappa hadde oppdaga seg salmediktar, men "ein diktar som også alt bråk, all larm. ein skatt han meinte burde bli min. Eg tok skriv salmar". Då retter stilla ut sin arm han på ordet og sykla sporenstreks til loppe- Eg kallar salmen for kyrkja sin signatur. og tek mi trøytte sjel i famn, marknaden der to bankboksar av den gamle Salmesongen har ei kraft i seg som er heilt ho nynnar i mitt hjarte inn sorten venta. 45 cm djupe, 20 breie og 15 unik, spesielt når ord og tonar finn saman til ein melodi, eit signa namn høge. Der inni låg tett i tett av bøker, samla ei eining som viser seg å tole tid og slitasje. og ord eg treng. gjennom eit langt liv, no skjenka til Sankt- Det er gjennom slike salmar det kan bli litt Då dirrar inste hjartestreng. hanshaugens skolekorps av ein son som kortare mellom himmel og jord. Ein unison Ein salmetone roleg stig ikkje såg verdien. Det vil seie, han ville selje melodi i samstemt allsong kan for meg opplevast or djupe minnehav boksane til mor samla, av respekt for vel så sterkt som det mest monumentale verk. og freden over sinnet sig samlaren, til einkvan som hadde interesse av Heime i bankboksen i «En liten Vise- og stilt eg takkar han som gav slikt. Kyrkjemusikkstudenten hadde interesse bog for Hiemmet» frå 1894 er Bjørnstjerne meg av sin store rikdom i av slikt. Og det er framleis andaktsfullt å Bjørnson igjen sitert, med det same diktet ein gammal melodi. ta ned bankboksane frå bokhylla heime, og som i Speiderpikene si songbok, men med opne to skrin med historie. eitt vers til: «Syng, når du alene går! Syng, Styrkår Almenning Der er rett over 100 bøker. Dei har titlar når fler skal sammen bindes! Uten Sang er som «Strengespil», «Hyrderøsten», «Evangeli ingen Vår, Og i Sang den siden mindes.» harpe» og «Evangeli basun». I den sistnemnde

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 13 «Kristen manns blod» midt i Festspela i Bergen

AV ODDVAR ALMENNING

rollet i eventyret kunne kjenne lukt og ein festspelforfattar eller festspelpoet. Og I år heiter komponisten Sofia Gubaidulina. av kristen manns blod. Det var ille. poeten i år heiter Edvard Hoem. Vi veit godt Ho er fødd i ein av Sovjetrepublikkane i TNår politikarar skal gjere alt livssyns- at han er diktar, og når nokon kallar han 1931, og er dermed 87 år gammal! Ho vaks nøytralt og skuldar på at vi lever i eit salmediktar, seier han at han er ein forfat- opp i ein ortodoks truande heim, og blir pluralistisk samfunn, er dei redde for «lukt av tar som også skriv salmar. Han var med på omtala som «eit sterkt religiøst» menneske. kristenmanns blod». At ein truande Trua betyr mykje i alt ho gjer, og sjukepleiar skal kjenne seg som for- ho har komponert fleire verk med brytar ved å synge ei bordbøn eller bibelsk innhald. Ho fann ut at sidan ei kveldsbøn saman med ein kristen det sovjetiske kulturlivet ikkje hadde brukar, er eit døme på at nøytralitets- plass til hennar musikk, ville ho tenkinga er komen for langt, spør ut. Ho reiste til Tyskland og bur der du meg. Mange i kulturlivet har fått no. Bergen Domkor valde seg ut Sol- kjenne at dei ikkje var godkjende songen, med tekst av Frans av fordi dei var kristne. Det er difor Jan Assisi, som Gubaidulina skreiv i Ove Ulstein ikkje likar å bli kalla ein 1998 og fekk urframført med cellisten kristen forfattar, - han blir «stempla Mstislav Rostropovitsj. Både dette og ut». Men det er kanskje slik at ting ei rekke andre verk ho har skrive, blir kan endre seg til det betre her og? Jan stadig framførte rundt i heile verda, Ove Ulstein seier i Vårt Land 30. mai og ho er ofte på reisefot. Solsongen er at dette har endra seg sidan 90-talet. skriven for solo cello, kor, celesta og Og ser vi på program og personar to perkusjonistar (xylofon, vibrafon, som har med Festspela i Bergen å klokker, cymbalar, gong, pauker og gjere, tyder mykje på at Ulstein har «grand cassa»). Cellisten var Andreas rett. Ei lang rekkje kunstnarar frå Brantelid, ein svensk musikar som inn- og utland er med kvart år, og det arbeider i København. Det skal ikkje er så mange strålande konsertar og seiast meir om sjølve konserten her, arrangement at det ikkje er råd å få med seg fleire arrangement. Han leia ein salmekveld sjølv om det var musikk ein aldri har høyrt alt. Men litt har vi registrert. i St. Jakob kyrkje, og der fortalde han om sin maken til, og der ein tenkte: At det går an å veg tilbake til barnetrua og heim til fedrane kome på å skrive noko slikt! Og at det går I år har Festspela i Bergen valt som tema si kyrkje. Han var og tekstlesar på guds- an å framføre det, og til og med formidle eit «Mellom tro og tvil», og i mange av konsertane tenesta i domkyrkja på treeiningssøndagen tekstinnhald så sterkt og heilt! og seminara og andre typar tilstellingar, blir 27. mai! Medan det før ikkje var kontakt dette omhandla. Den store opningskonserten mellom Festspela og det kyrkjelege musikk- Poenget er berre å seie at om ein har det t.d. inneheldt eit Rekviem, ei dødsmesse, livet, er kyrkja no aktivt med i mange av handikapp at ein trur, så går det meir enn som Hector Berlioz skreiv til minne om dei arrangementa, og ikkje berre konsertar, før an å bli motteken for det ein er og verd- som fall under den franske revolusjonen i men og gudstenester står på trykk i festspel- sett for det ein faktisk gjer. Sjølv om det luktar 1830. Det er ei kjempesvær oppsetting som programmet. «kristen manns blod» både av Hoem og eg ikkje kan bruke meir tid på her, berre vise Gubaidulina, blir dei vurderte for det dei at eit grandiost kyrkjemusikalsk verk opnar FESTSPELKOMPONIST kan og den kvaliteten dei står for, sjølv om dei allmenne Festspela i Bergen. Det blir og utpeika ein festspelkomponist, dei kjem i skade for å vitne om kven dei trur som gjerne er i byen i store delar av den på! Kanskje trollet er avgått? FESTSPELFORFATTAR tida festspela varer, og som ofte er med på Kvart år er det utvalt ein festspelkomponist prøver når verka hans står på programmet.

14 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Utsnitt av kart over fjellområdet ovanfor Byrkjelo (skala 1:50 000), der Skinlostøylen er markert med ein oransje sirkel.

Gudsteneste på Skinlostøylen

AV TORE MYKLEBUST

1. juli blir det støylsgudsteneste på Skinlo- før han går innover fjellet (raud strek). Det er er det kurant å gå via alle støylsråsene inno- støylen klokka 15.00. Etter gudstenesta blir ein bomveg som kostar kr 60,- ver frå Kvile til Øvreset. Mest rett fram er det det orientering om støylen og kyrkjekaffi. Frå skianlegget på Utvikfjellet er det berre frå Skinlo. Bak første bygget på oppsida av Skinlostøylen ligg omtrent rett nord for å følge vegen vestover (blå strek). No er det vegen utover Skinlo startar det ein god trak- Skinlo, vest for Øvresetstøylen og nordaust også bygd ein ny gang og sykkeltrase som torveg som ein følgjer til endes. Vidare er for Sårheimsstøylen. For høvet blir det også går mellom vegane. Han går frå der det går det veldig godt framkomeleg over myrlendt lov til å køyre den nye skogsvegen som star- nedover mot Flølostøylen og ut flata bak terreng på rås som ikkje er altfor tydeleg alle tar på høgda på vegen mot Hunskår og går Skinlostøylen. Den vegen er stengt for bil- stadar. Turen tek i underkant av ein time. oppover mot Hetlestøylen og Kvilestøylen køyring, men det er fint å sykle utover. Elles Vonar du finn vegen til fjells!

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 15 Ute i solskinet kjem smila fram! Maryam t.v. saman med John Valør utanfor Sion. Eg fann sanninga

TEKST OG FOTO: GUNN HOLE

Kyrkjeasyl er noko vi har høyrt om og dominerte absolutt alle delar av livet, og frimenigheita i Dubai. Eg spurde presten frå andre stadar i landet, men så kom vi hadde ingen reell fridom. om kva den kristne trua gjekk ut på, og han Maryam frå Iran og trong vern hos forklara evangeliet for meg. Dette var i 2012. Pinsekyrkja Sion på Sandane for vel Det vart utøvd vald og represaliar frå styres- Orda hans vekte interessa mi, og både eg og eitt år sidan. Tida har gått, og ho er her maktene, som passa på at folk oppførte seg mannen min begynte å gå i denne menigheita. framleis. Korleis har det vore å sitje i korrekt. Vi var redde heile tida. Når vi som Året etter gjekk eg over til den kristne trua kyrkjeasyl? Korleis står ankesaka? barn gjekk til skulen, kunne vi sjå avretting og blei døypt. Det var stort! Endeleg hadde av menneske. Vi var skrekkslegne av slike eg funne fred og innhald i livet mitt! Vi kontakta John Valør som har vore ein scener, og det gjekk ut over konsentrasjonen. sentral mann i støtteapparatet kring henne, Her vil eg legge til at det skjer ei vekking blant og han ordna med eit møte. Maryam er Då eg vart eldre, søkte eg meg bort og for til iranske muslimar for tida, mange søkjer til open om historia si, det gjeld vanskane så Dubai for å studere. Der opplevde eg like- kristne undergrunnskyrkjer. Fleire som ikkje vel som håpet om eit trygt liv, men ho er vel mykje av den same kontrollen. Eg tok til kjenner Jesus i det heile, fortel at Han har først og fremst eit menneske som har funne å kjenne meg tom og uroleg innvendig, eg møtt dei i draumar. Gud finn vegar forbi dei ei trygg kristen tru. Dessverre har ho fått lengta etter fred og ei ekte og sann meining menneskelege stengslene. erfare at trusfridom ikkje er ein sjølvsagt rett med livet mitt. i hennar del av verda. Korleis var reaksjonane på at du vart ein Som sagt var den kristne trua ukjend for meg, kristen? Kan du fortelje om vegen frå muslim til men eg søkte likevel til ei katolsk kyrkje i byen Eg konverterte som nemnt i 2013. Mannen kristen? der eg budde. Eg fann meg sjølv sitjande min hadde vore gjennom om lag den same - Ja, det er ei forunderleg historie, smiler på ein benk saman med katolikkar, eg for- prosessen som eg, han var ganske frittalande ho. Kristendomen var heilt ukjend for stod verken innhaldet i forkynninga eller om trua si både privat og på Facebook, og meg, for familien min budde i Iran og var rituala, men ville vere saman med dei som reaksjonane kom. For muslimar er det for- muslimar. Religionen vart handheva strengt sat og bad. Seinare oppdaga eg den iranske bode å skifte til ein annan religion, så dette

16 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 gjekk ikkje upåakta hen. Frå sjefen fekk han beskjed om å seie opp jobben. På same tid miste eg også mitt arbeid då firmaet eg jobba i, fekk økonomiske vanskar. Lærarane og medelevane til den eldste sonen vår tolte dårleg at vi var ein kristen familie, og kvar dag kom han heim og fortalde om vanskelege opplevingar. Kva skulle vi gjere? Å reise til heimlandet vårt var heilt uråd no.

Vi måtte begynne å tenkje på å flykte til ein Fakta om kyrkjeasyl og stad der vi kunne overleve som kristne, og vi søkte turistvisum til Norge. Mannen min utlendingsnemnda fekk blankt avslag, han var i følgje regel- verket der ikkje kvalifisert til turistvisum KYRKJEASYL er ikkje ein alter- ein utlending der ved bruk av makt. ein gong. Den tredje gongen eg søkte, fekk nativ rettsorden i samfunnet vårt, Dette vart stadfesta i instruksen frå eg visum for meg og gutane, men det sat men noko som menneske i naud Kommunal- og regionaldepartementet svært langt inne å bryte opp familien. «Reis! sjølve etablerer når dei går inn i av 4. mars 1999 om ikkje å angripe Slik kan du berge deg sjølv og gutane», sa ei kyrkje for å søke tilflukt der. I utlendingar etter endeleg bortvisings- mannen min. Seinare fekk han visum til Norge har vi ein lang tradisjon på vedtak utan kyrkja sitt samtykke, når USA og for vidare til Canada der han har at kyrkja og alle vigsla gudshus har dei sit i kyrkjeasyl. fått opphald. vore fristadar der maktbruk ikkje skulle førekomme. Respekten for UTLENDINGSNEMNDA (UNE) er Korleis har livet vore her i Norge? kyrkjerommet og kyrkja sine eiga- klageinstansen for utlendingssaker Her søkte eg asyl og budde ei tid på rar og brukarar har medført at det og statsborgarsaker. Alle saker som Haslemoen før eg kom til mottaket i Førde har blitt vurdert som respektlaust vert behandla i UNE, har først blitt der eg var aktivt med i kristne samfunn, og krenkande om politiet skulle ta behandla av Utlendingsdirektoratet først i Den norske kyrkja og så i Kristkirken. seg inn i eit kyrkjerom og angripe (UDI). Den eldste sonen vår treivst på skulen og knytte band. Stort var sjokket då eg fekk avslag på opphald, og kyrkjeasyl har vorte mi redning så langt.

Eg søkte tilflukt i Sion fordi kontaktane mine i Førde kjende folk i menigheita her og visste også at bedehuset kunne nyttast til bustad. Eg har trass alt vore heldig som har møtt desse omsorgsfulle menneska som verkeleg har hjelpt meg og engasjert seg i saka mi. Førebiletleg innsats av Sion

Eg anka avslaget frå UDI, og vann saka i og andre kyrkjesamfunn Oslo tingrett. UNE anka saka til Lagmanns- retten, men har etterpå gjeve meg lovleg «Vi kunne ikkje svare nei», seier dei mange eintydige vitna som støtta opphald inntil vidare, derfor sit eg ikkje i John Valør og legg til at det har vore Maryam si sak i Oslo tingrett: Min- kyrkjeasyl no lenger, men kan gå ut. inspirerande for menigheita å hjelpe dor Tonheim frå Kristkirken, biskop Maryam, ja, som ein ny kveik for dei. emeritus Tor Berger Jørgensen, in- På Sion har dei gjort alt for oss, så vi manglar På spørsmål om den økonomiske formasjonsleiar Stig M. Heitmann i ingenting. Livet i kyrkjeasyl er likevel hardt. sida, fortel han at det er om lag 15 Opne dører, Noas var representert, Eit hus vert eit fengsel når ein ikkje torer å personar i Sion som har bidratt re- og via Skype vitna presten deira frå gå ut. gelmessig med pengar. I tillegg har Dubai, samt ektemannen til Ma- dei fått støtte frå Fellesskapskyrkja ryam. Gutane var i dommaravhøyr. Eg ber mykje til Gud om å få vere roleg her på Sandane og frå Kristkirken Frå Sion møtte Berit Kleppenes og og kjenne på freden i denne tida. Eg finn og Førde Pinsemenighet. Enkeltper- John Valør. Dei er optimistiske med mykje trøyst i Bibelen. Særleg er eg glad i sonar både på Sandane og i Førde tanke på den kommande rettssaka! Salme 71, 14-16: 14Men eg vil alltid venta med har ytt økonomisk bistand. Berre til Kjenner nokon seg kalla til å støtte von, eg vil leggja min lovsong til all lovsong du advokathjelp har utgiftene vore kr saka til Maryam økonomisk, så er får. 15Min munn skal fortelja om di rettferd, 40 000,- kontonummeret 3705 34 02217. Sion dagen lang om di frelse, endå dine gjerningar Valør har god tru på at dei kan er takksame for bidrag. ikkje kan teljast. 16Eg vil tala om Herren Guds vinne i Lagmannsretten, og minnest storverk, forkynna di rettferd, di åleine.

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 17 På pilegrimstur til Draumekvila

TEKST OG FOTO: GUNN HOLE

Pilegrimsvandring er blitt populært Kyrkja hadde invitert til samling på Sol- Ved Solplatået sildra ein vårfrisk bekk, igjen. Folk går til fots i dagevis på dei platået kl. 11 denne helgetorsdagen. Veret påske- og pinseliljer lyste muntert mot oss, gamle rutene rundt om i Noreg og var perfekt, overskya og passe varmt. Turen og det fall lett å stemme i med Den blomster- elles i Europa. Her i Gloppen har kyrkja opp til Draumekvila var planlagt med stopp tid nå kommer med lyst og glede stor, den gjort ein svært lokal vri, og arrangert ved tre stasjonar der det vart ei enkel sam- kjære, lyse sommer da gress og grøde gror. pilegrimstur i Trivselsskogen. ling med bøn og song. «Vi treng ikkje reise Etter velkomst og samling var tida komen til langt for å vere pilegrimar», sa Vidar prest, å starte på turen oppover. Presten oppfordra Vegen var kort, variert, litt bratt i siste «vi er undervegs i livet, og ei pilegrimsreise alle til å ta med ein liten stein vidare, som kneiken, og han gjekk frå Solplatået gjen- kan vere eit bilete på livet.» Ved å gå i den eit symbol på det ein måtte slite med i livet. nom Kjærleiksskogen opp til Draumekvila. stille naturen kan det vere at vi oppdagar Mange møtte fram Kristi himmelfartsdag og noko vi elles overser i all støyen som er Kjærleiksskogen var neste stopp, der stadig fekk med seg ei god og minnerik oppleving. rundt oss.

18 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 2

1) Pilegrimsvandringa starta frå det blomster- smykka Solplatået.

2) Samling i Kjærleiksskogen der det veks hjarte på trea.

3) Gudsteneste med dei vakre Sørstrandsfjella som altertavle. 3

nye hjarte «veks» på trea. Her vart vi minna Hebrearbrevet 12,1: Lat oss leggja av alt som og glad kvartett leia oss i songen. Det vart på det største i livet: Kjærleik. Elsk din Gud, tyngjer, og synda som heng så fast ved oss», ei fin og meiningsfull stund ute i den vakre elsk din neste og elsk deg sjølv. Ståande mel- sa presten, og bad oss å legge ned steinen naturen, med dei mektige Sørstrandsfjella lom trea i den svale skogen song vi saman ved korset. Vi song Lat oss tilgi kvarandre som altertavle. Som pilegrimar elles, måtte Kjærlighet fra Gud springer like ut som en liksom Han har tilgitt oss. kvar av oss sørgje for å ha med mat og drik- kilde klar og ren (...) På veg ut av Kjærleikss- ke på vandringa. Slikt vert det kyrkjekaffi av kogen vandra vi på hjarteforma, støypte Alle kom seg vel opp den siste kneiken til på Draumekvila. steinar, men snart vart terrenget brattare. Draumekvila og kunne samle seg om den Ved ein skarp sving i denne skråninga vart første gudstenesta der. Temaet både i sal- vi merksame på eit enkelt, oppsett kors. mar og ord var knytt til teksten om Kristi «Her er vi i den brattaste kneiken. Her, ak- himmelfart i Lukas 24,46-53. Nokre av årets kurat her, vil vi ta fram ei oppmuntring frå konfirmantar var kyrkjevertar, og ein solid

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 19 20 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 3

1) Draumekvila byr på ei spektakulær utsikt for kyrkjelyden. 2) Den første gudstenesta på Draumekvila. Her ser vi dei frammøtte omkring den nyoppsette dagsturhytta. 1 3) Knut Roger Nesdal var initiativtakar til Trivselsskogen. Han og prest Vidar var begge godt nøgde med dagen. 4) Denne solide kvartetten var forsongarar under gudstenesta. F.v. Kirsti Bjotveit, Margot Meling Nesgård, Mariel og Martin Eikeset Koren. 2

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 21 God innsats på dugnad

TEKST OG FOTO: KURT DJUPVIK

i ønskjer oss fine og velstelte grav- stell og pynting kring gravene, men også Oppslutninga om dugnaden har vore bra, plassar, men med dei midlane som større arbeid vart utført. I Breim vart vegen men her var god plass til fleire dugande ar- Vvi har til disposisjon er det vanske- frå bårehuset og til kyrkja grusa og skrapa. beidsfolk. Dugnaden i Eimhjella toppar med leg å rekke rundt på alle gravplassane. Difor På Vereide vart gjerde flytta for å gjere klart heile 27 dugnadspersonar. er vi takksame når folket stiller til dugnad. for utviding av gravplassen. På Gimmestad Kyrkjeverja vil med dette takke alle som I tidsrommet 7.-26. mai hadde vi våre vart hellesteinane reinska, og ved Hyen kyr- såg seg tid til å ta eit tak for å gjere gravplas- årlege dugnadar rundt om på gravplassane kje vart fleire grantre felte. I Eimhjella vart sane finare. Tusen takk til alle som var med i Gloppen. Det vart utført mykje godt ar- klokketårnet skrapa og måla. Narve har laga og tok eit tak. beid. Det meste var lauv-raking, rydding, ny kross på taket.

22 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 2

1 3

Bilde nr. 1: Det har vore raka og rydda og pussa på alle kyrkjegardar denne våren. Her er Else Marie Vollstad Aske og Liv Djupegot. I bakgrunnen ser vi Berit Gloppestad, Kristina Vereide og Jon Slag- stad (med ryggen til).

Bilde nr. 2: Det var strålande ver under dugnaden. Her er Ole Johnny Djupegot i fint driv.

Bilde nr. 3: Humøret var på topp hos Ivar Opp- heim og Birger Vollstad.

Bilde nr. 4: Ivar Oppheim som var sjef for dei som flytte gjerdet på gravplassen på Vereide. Vi ser Johan Moldestad, Reidar Bakketun og Birger Vollstad. 4

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 23 24 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 25 Konfirmantgruppe i Gloppen frå 1926 Kan du hjelpe oss med namna?

lav Kvaale var ein ivrig fotograf, og Sandane og utover stranda, alle frå Nesjane, framfor namnet, slik dei er nummererte på det finst eit flott arkiv med gode Lote og Hennebygda. Ja, her er til og med det vesle bildet. Kjenner du nokon som ikkje Ofotografi frå bygdeliv og kyrkjeliv konfirmantar frå Hopland. har fått nummer, skriv du til oss, sender ein etter han. Han tok gjerne med kameraet sitt Men kven er kven? Her treng vi å hjelpe mail, eller tek ein telefon. Tusen takk! til ei av konfirmantførebuingane, og her ser kvarandre, så vonar vi å få namnelista kom- vi dei som skulle konfirmerast hausten 1926. plett. Kyrkjeboka for Gimmestad er ikkje Oddvar Almenning Vi er likevel litt i tvil, for det følgjer med ei tilgjengeleg for året 1926, men vi har funne Adresse: Bakketun 40, 6823 Sandane opplysning om at det er Helge Lyslo som er lista over døypte. Det var ikkje komplette E-post: [email protected] fotograf. årskull som blei konfirmerte. Dei som var Mob. 400 04 377 Vi har funne liste over konfirmantane fødde for seint på året, måtte vente til nes- i kyrkjeboka for Vereide. Der er 18 gutar te år. Det betyr at desse er fødde mellom 1. PS! I kyrkjeboka er det fleire av dei døypte og 15 jenter, 33 i alt, medan bildet har 51 oktober 1911 og 30. september 1912. Vi set som høyrer heime i Vereide sokn, og dei nummererte personar. Kven er resten? Jau, opp lista over konfirmantar i Vereide for seg, er strokne fordi dei finst på lista over kon- vi dreg kjensel på folk frå Bukta, så Gim- og døypte i Gimmestad i det aktuelle tidsro- firmantar i Vereide. Det er ingen på lista mestad-konfirmantane er nok med, og, for met for seg. Vi skriv fødselsdato, og, slik at som er fødde etter 1. oktober 1911, så i lista sjølv om dei blei konfirmerte i heimekyrkja, du kan vere sikker på å ikkje blande folk som over døypte er heile 1912 med. gjekk dei til førebuing i lag med dei som har likt førenamn. Der vi trur vi har plassert høyrde til Vereide sokn, og det var alle frå riktig namn på riktig person, set vi nummer

26 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 KONFIRMANTAR I VEREIDE: Milda Hildur Didriksdtr Evebø f. 22.07.1912 Edit Gunnarsdtr Skarstein f. 02.08.1912 Jakob Sigmund Kristenson Lotsberg f. 25.08.1912 Inger Jonsdtr Eide f. 01.10.1912 Jon Pederson Engeset f. 16.03.1912 Jenny Dortea Matiasdtr Hopland f. 02.07.1912 39? Matias Andersson Gloppestad f. 23.04.1912 Else Lardstr Djuvstein f. 09.07.1911 Konfirmantgruppe i Gloppen frå 1926 Alfred Johan Andersson Holvik f. 09.08.1911 Gjertrud Andersdtr Aaland f. 16.02.1912 Matias Matiasson Søreide f. 18.12.1911 49 Ragnar Anders Eliasson Ødven f. 26.10.1911 DØYPTE I GIMMESTAD 1912 Kan du hjelpe oss med namna? Audun Albertson Ødven f. 12.07.1911 28 Jon Reidar Sørenson Ryssdal f. 12.12.1911 Ingvar Oddmund Heien f. 11.01.1912 Gjert Olson Eide f. 09.02.1912 Hans Ravnestad f. 28.01.1912 Gustav Berentson Holvik f. 16.02.1912 43 Rasmus Gimmestad f. 01.05.1912 34? Ottar Olavson Kårstad f. 16.01.1912 Alfred Magnus Rygg f. 25.07.1912 Karl Rasmusson Tystad f. 09.05.1912 Rolv Kristoffer Sande f. 20.07.1912 41 Bernar Martinson Andenes f. 07.08.1912 Einar Mathias Fitje f. 24.09.1912 Agnar Arnljot Absalonson Henden f. 20.06.1912 Asbjørn Magnus Sande f. 31.10.1912 Olav Antonson Henden f. 01.04.1912 Ragna Astrid Arnestad f. 13.01.1912 Knut Jonson Henden f. 14.11.1911 Helga Devik f. 20.02.1912 Reinar Rikvald Torgerson Aaland f. 18.09.1912 07 Inger Gimmestad f. 20.03.1912 Einar Peder Jensson Rand f. 17.03.1912 11 Marta Fitje f. 11.04.1912 Oddrun Rasmusdtr Lote f. 17.03.1912 12 Kari Sigbjørg Rindebø f. 13.04.1912 23 Inga Helga Olsdtr Lundestad f. 20.02.1911 04 Målfrid Rauset f. 01.05.1912 Klara Antonette Nilsen f. 16.11.1911 Marta Johanne Sande f. 08.06.1912 Elisabet Jakobsdtr Austrheim f. 14.12.1911 Jorund Alvhilde Gimmestad f. 22.06.1912 18 Anne Margrete Monsdtr Ommedal f. 30.10.1911 Anna Bertea Ravnestad f. 01.07.1912 21 Rannveig Asbjørg Knutsdtr Føleide f. 03.08.1912 Brita Rygg f. 09.09.1912 20 Ingrid Ingebrigtsdtr Bakkelid f. 23.03.1912 13 Karoline Fitje f. 18.09.1912 15 Anbjørg Bertelsdtr Sunde f. 16.12.1911 Astrid Kristina Mardal f. 30.10.1912 Jorunn Andersdtr Henden f. 29.04.1912

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 27 Vyborghjelpa

Magne saman med ein russar og Ivar Lund frå Kristiansand framfor inngangspartiet Magne var med på å bygge. Privat foto.

Magne Hoddevik tok eit tak for Vyborghjelpa TEKST: HARALD ASKE

Diakoni kan vere så mangt. Det handlar om å hjelpe eller legge til rette for andre menneske. Det kan vere åndelege behov eller hus, mat, klede, medisinar og ikkje minst menneskeleg omsorg. Ein arbeidsgjeng frå Noreg på dugnad i Russland kan gjere ein stor forskjell for dei som får slik hjelp. Her kan du lese om ein gloppar som har vore med på to spesielle hjelpeturar.

yborghjelpa vart starta av deltakarar I over 20 år har der gått hjelpesendingar SI-REISER vart han sitjande ved sida av tur- på SI-REISER i 1995. Dei hadde ar- til Vyborg, og mange titals bussar har besøkt leiaren, Jon Teigen. (Jon Teigen var tidlegare Vrangert to sommarturar til Karelen i sjukehus, barneheimar, fengsel, kyrkjelydar leiar for SI-Reiser, men på det tidspunktet Finland i 1994 og 1995. Då tok deltakarane og einskildpersonar. Alt er finansiert ved formann for Vyborghjelpa.) Han uteksami- ein båttur på Saimaa-kanalen frå Lappeen- innsamla midlar. Spesielt nemner dei «Hå- nerte han på alle vis om kva han dreiv med ranta til Vyborg. Kulturforskjellane og nauda pets hus» for menn og «Bethesda hus» for og kva interesser han hadde. Teigen fortalde vekte noko i deltakarane. Det vart samla inn kvinner som område hjelpa har vorte kana- også om arbeidet dei dreiv i Vyborg og gav nokre tusen kroner, og dei bad SI-REISER lisert mot. Begge desse er rehabiliterings- uttrykk for at Magne ville kome til å like å organisere hjelpesending til Vyborg. 18. ok- senter for rusmisbrukarar av både alkohol vere med på dette arbeidet. Gunnar Preste- tober 1995 reiste ein buss med 13 personar av og narkotika. gård, som var med på same turen, spurde garde med kurs for Vyborg. Med seg hadde Magne Hoddevik (snart 75 år), busett på fleire gonger om han kom til å bli med på dei kasser med mat og klede. Leiarane var Sandane, har vore aktiv på dugnadsfronten arbeidet. Steinar Harila og Jon Teigen. Dei besøkte i mange samanhengar. Han har lagt ned ein Vyborg var rekna som ein vakker by. Baptistkyrkja, Den lutherske kyrkja, Den rus- fenomenal innsats på Fjordly Ungdoms- Han har veksla mellom å tilhøyre Sverige, sisk-ortodokse kyrkja og eit evangeliesenter. senter gjennom mange år. På ein tur med Finland og Russland. Etter krigen har byen

28 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Magne Hoddevik frå Sandane, aktiv dugnads- arbeidar heime og ute. Foto: Harald Aske.

Her vert det trapp for baptistpastoren og familien. Privat foto. Med stor innsats og lange dagar fekk dei reist uthuset den veka dei var der. Privat foto.

vore russisk, og fattigdomen er stor. I 2017 - Hadde dei utstyr de kunne bruke der vi på byen og kjøpte middag, god mat på var det bestemt dugnadstur. «Eg kunne no borte eller måtte de ta med dykk herifrå det dei russiske restaurantane. «Håpets hus» og vere med og sjå kva dei dreiv med», forklarte de trong? «Bethesda hus» ligg tre mil utanfor Vyborg, Magne til redaksjonen av Kyrkjebladet. Pla- - Vi måtte ha med alt herifrå. Vi brukte vegen dit var ganske dårleg, så det tok ein nen var då at dei i løpet av den veka dei skul- SI-REISER sin Caravelle, og bagasjerommet heil time å køyre kvar veg. le vere der, skulle få jobbe på «Håpets hus» var smekk fullt heilt under taket. Reisa gjekk - Har du planar om å vere med fleire gonger? og «Bethesda hus», med skifting av glas og frå Ålesund til Stockholm og med båt vidare - Tja, om helsa held, så kan eg vel det. Eg vedlikehald elles. Slik gjekk det ikkje. I sta- til Finland. Frå Finland til Vyborg tok det ca. vert truleg spurd om å vere med. Og det er den vart det arbeid på det uferdige huset til fire timar, pluss tid for grensepasseringa, ca. kjekt å vere med i eit utruleg fint arbeidsfel- baptistpastoren der vi laga trapp utvendig, to timar. Vi skifta glas i ”Håpets hus”, byg- lesskap. sette i dører og lista innvendig glas, dører, de inngangsparti til «Bethesda hus» og sette I 2015 vart Vyborghjelpa eigen organisa- tak og golv, laga gelender på loftstroppa, opp eit uthus på 60 m2. Ein del av dei tid- sjon. Med ein god femårig samarbeidsavta- pluss diverse - alt dette medan familien bud- legare narkomane var gode hjelparar under le med SI-REISER sikrar dei kontinuitet og de i huset. bygginga. tryggleik for arbeidet. I slutten av april 2018 vart det ny tur, og -Korleis budde de? Magne ville vere med. - Vi budde på eit hotell der vi fekk frukost. - Kor mange mann var det som reiste bort Kvar morgon starta med andakt. Så arbeid- til denne jobben? de vi frå kl. 08.00 til kl.19.00 kvar dag. Lunsj - Vi var eit arbeidslag på seks personar. fekk vi på arbeidsplassen. Om kvelden gjekk

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 29 Barnesider

EG BER FOR NORGE

Trange fjordar, trauste fjell Fiska torsk ein sommarkveld Flagget vaiar vakkert akter I raudt og kvitt og blått Når eg midt i det ser korset Må eg tenka; ”Å, eg har det godt Som kjenner Deg det minnar om. Må Du velsigna landet vårt.”

Eg ber for Norge Kjære Jesus, la det skina over Norge La lys frå himmelen koma ned Eg ber for Norge Kjære Jesus, la det skina over Norge La lys frå himmelen koma ned over oss

Søndagsskulen på Vereide opnar nasjonaldagen med frisk morgonsong Kvite hus i trange smau Nokre ungar hoppar tau Byens hornmusikk har øving Snart er det 17.mai Når eg høyrer at dei spelar 17. mai på Vereide ”Gud signe vårt dyre fedreland” minnar det meg om å be Deg startar med Gud, hald oss i Di store hand. Eg ber for Norge Kjære Jesus, la det skina over Norge søndagsskule La lys frå himmelen koma ned Eg ber for Norge Kjære Jesus, la det skina over Norge ei, det er ikkje søndagsskule med Norge! Det skjedde med stort frimod og sprud- Lys frå himmelen flanellograf og fisk i frammøtelista, lande songglede. Han som leia festen, blei så men sjølve feiringa av nasjonaldagen begeistra at han sa: Dette var flott! Dette må bli Nådesol som smeltar hjerter Nsom startar ved at heile søndagsskulen stiller ein tradisjon! Og det har det blitt, sjølv om det Så me kjenner kven Du er opp med alle sine vanlege «elevar», alle hjelpe- er nye folk i komiteen kvart år. Her ser du dei Som tiner hender som vil bryta grenser ned leiarar og alle dei vaksne leiarane. Og syng for som stilte opp sist 17. mai. Dei eldste i flokken Så Dine barn kan saman prisa Deg alle som vil høyre. For nokre år sidan hadde er hjelpeleiarar, og somme blir med til dei er Som enno elskar Norge dei lært Solveig Leithaug sin song Eg ber for raudruss. Vi tek med teksten til songen her: Og ber for Norge....

30 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 EG BER FOR NORGE

Kjære Jesus, la det skina over Norge La lys frå himmelen koma ned Eg ber for Norge Kjære Jesus, la det skina over Norge Lys frå himmelen

Nådesol som smeltar hjerter Så me kjenner kven Du er Som tiner hender som vil bryta grenser ned Så Dine barn kan saman prisa Deg Som enno elskar Norge Og ber for Norge....

Ro, ro til fiskeskjer

Far og mor likar godt å fiske. Dei har kvar si flotte fiskestang, og dei diskuterer kva som er beste sluken eller beste agnet. Dei tek med seg Venke til fiskeskjer. - I dag skal eg vere den første som får fisk, seier mor. Venke vil fiske ho og. Ho finn eit fiskesnøre, set på agn og kastar uti. Snart har alle noko på kroken, og dei dreg opp for å sjå kven som får fisk først. Prøv å finne ut kven som får fisk og kven som får noko anna! Det kan hende de blir overraska både dei og du! Sjå løysinga nederst på side 44.

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 31 Kyrkjelydspedagogane

32 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Å ta på, kjenne, undre seg og å leike med sand og figurar hjelper minnet til å halde fast på forteljinga. Ingrid og Abraham og heile hans hus er på veg ut i øydemarka! Gode opplevingar, godt samarbeid og god mottaking

TEKST OG FOTO: ODDVAR ALMENNING

Kyrkjelydspedagogane starta i jobbane sine hausten 2016, og vi skreiv om dei både i nummer 5, der vi nemnde kven dei er, og i julenummeret, der dei sjølve sa meir om kva arbeid dei såg føre seg å få i kyrkjelydane. No har dei gått nokre runder, og vi vil høyre nærare om kva dei har gjort og korleis dei sjølve synest det går.

- Vi veit at det er ei stor oppgåve å ha ansva- at det blir lagt til rette for at barnet får kjenne, ny samling kvart år! De får nok å gjere? ret for trusopplæringa, også i arbeidsmengde. tenke, fantasere, sjå og handle. Det er laga fer- - Ikkje ei samling for året, men tre. Både Kan de nemne kva de har drive med? dige manus med formulerte undringsspørsmål Hyen, Gloppen og Breim! Det er klart det blir - Det har vore mykje opp til oss sjølve å leg- som barnet skal svare på. Det kan kome utruleg ein del arbeid. Men desse tinga er det godt å ge innhald i stillingane, og å finne ut av kva vil mange gode og kloke eller overraskande svar! vere to om både i planlegginga og gjennom- samarbeide om, vere saman om, og kva vi spe- Blir det tid til det, skal borna kunne leike med føringa. Vi spelar kvarandre gode, og vi har sialiserer oss på og driv kvar for oss. Ingrid er materiellet. Det set mange sansar i sving og ap- med oss flinke frivillige foreldre. Etter kvart blir blitt proff på babysong, og har ansvar for det pellerer til fantasien. Slik blir det lettare for bor- førebuingsdelen mindre. Vi kan opplegga og småbarnsong utan at eg er innblanda, seier na å hugse forteljingane. utanåt og kan etter kvart ta ting på sparket, om Lars-Bjarte. - Eg har kanskje drive litt meir med Lars-Bjarte leitar fram «ørken-sekken». Vi det trengst. friluftsprega ting blant større barn og konfir- får kjenne på tørr ørkensand, og vi vandrar med - Enno har vi ikkje nemnt konfirmantane. Er mantar, seier han. Abraham frå Mesopotamia langs Eufrat (eller det slik at prestane tek alt som har med konfir- - Vi har gjennomført «Vandring gjennom var det Tigris) på veg mot det lova landet… mantane å gjere, eller må de stille opp her, og? Bibelen» for alle femteklassingar i kommunen. - Nokre av tiltaka våre er slike ting som går - Prestane har det meste som gjeld konfir- Då møter vi klassene på skulen, er begge to i jamt heile tida, medan andre er høgdepunkt mantane. lag og hjelper kvarandre og utfyller kvarandre, som kvart barn berre får vere med på ein gong. Lars-Bjarte fortel at det er han som organise- fortel Ingrid, som i det heile ser svært positivt på Ein gong får kvart barn utdelt Kyrkjeboka, ein rer konfirmantgruppene, ti i alt. at stillinga er delt i to deltidsstillingar og at det gong, når dei er ni år, er dei tårnagentar og finn – Kvar konfirmant får velje ei gruppe, og det krev felles planlegging. Runden til alle femte- ut ting om kyrkjehuset, og to år seinare er det blir forventa at dei møter opp til minst fem klassingar i Gloppen er fullført. Men neste år er «Lys vaken» med overnatting i kyrkja. Slik blir gruppesamlingar. Dei kan velje mellom tilbod det nye elevar i femte klasse, og då blir det ein dei kjende med både klokketårnet og alteret, som andre driv, som Kristen Idrettskontakt, ny runde. Les artikkelen om «Vandring gjen- døypefonten og alt anna i kyrkja. Andre tiltak KRIK, eller Ope Hus. Difor er eg ofte på Ope nom Bibelen» som Ingrid har skrive. ruslar og går jamt, kvar veke, annakvar veke el- Hus for å vere i lag med konfirmantane og føl- - Korleis blir de mottekne av lærarar og skule- ler ein gong i månaden. Annakvar veke er det gje dei opp. Andre grupper er nettopp tillaga for leiing når de kjem rundt? babysong, der babyen kjem til kyrkje og har årets konfirmantar. Ei gruppe kallar seg «Kort - Det er berre positivt å melde! Skulane med seg ein eller begge foreldra, og alle syng og godt». Der er det klipping og liming og pro- reknar det inn i KRL-faget, som er for alle elevar, og leikar i eit strukturert opplegg. Når barnet duksjon av kort. Ei anna gruppe er den vi skreiv døypte eller ikkje, og vi har vore velkomne over- blir større, er det småbarnsong som står på pro- om som var på gyngande grunn i kajakk og har alt! grammet. Det er eit tilbod for dei som er eitt til hatt eit breitt utval av aktivitetar innanfor fri- fire år, med samling ein gong i månaden. Her er luftsliv. GUDSRIKELEIKEN det meir enn song og leik. Eit felles måltid blir - Vi veit at utvalet TRU hadde laga ein plan for Gudsrikeleiken er eit opplegg som byggjer på det lagt til rette for, og. Vidareføringa av små- trusopplæringa. Har de følgt planen? Montessori-metodikk, med utarbeidd utstyr barnsongen er Barnegospel, eit opplegg som - Ein plan er godt å ha. Den seier noko både og materiell som kan brukast frå 4 års alder og KFUK/KFUM har drive i fleire år. Og dette er om mål og innhald. No er planen under revi- oppover. Lars-Bjarte leitar fram ei pappøskje, eit viktig punkt for oss. Dei frivillige organisa- sjon. Sjølv om vi i stor grad har funne måtar å eller er det eit forgylt, hemmeleg skrin med spen- sjonane har godt arbeid for barn og unge, og det gjere ting på, vil vi vere positive til ein ny plan nande innhald. Han viser fram, stiller spørsmål er viktig for oss å knyte gode band mellom desse og ein stillingsinstruks for dåpsopplæraren, sei- som kallar på undring, nyfikne og spenning. og det arbeidet vi driv. er dei begge to, og er einige også om det. Han kallar det eit «likningsskrin», og innhaldet kan brukast til å formidle ei eller fleire av Jesu MYKJE ARBEID likningar. - De seier at t.d. «Lys vaken» for 11-åringar - Vi har åtte ulike likningsskrin. I denne pe- er noko som skjer ein gong. Men kvart år er det dagogikken er det viktig at barnet er subjektet, nye 11-åringar, og de som driv dette, må ha ei

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 33 Vandring gjennom Bibelen

TEKST: INGRID BJØRNEREIM FOTO: LARS-BJARTE OSLAND

Lars-Bjarte og eg er gjester i eit klasserom. Ja, kvifor er det viktig at borna kjenner bi- Når har vi ferie frå skulen? Når starta tids- Alle elevane står ved sidan av pulten sin. belforteljinga? Vi snakkar om at Bibelen og rekninga vår? Har dei ti boda noko å seie for «God morgon, 5. klasse», seier læraren. delar av den, er verdas mest selde bok og at vårt syn på rett og gale? «God morgon», svarar klassa i kor. Dei kik- bibelforteljingane, enten vi er kristne eller Vi startar med stikkorda skaping, synde- kar nysgjerrige på oss. Nokre kjenner vi frå ikkje, påverkar livet vårt kvar einaste dag. fall, storflaumen, språk og forteljingane som før, og nokre fekk vi helst på før timen starta. Så blir vi ønskt velkommen, vi presenterer oss og er i gang: «Vi er komne på besøk for å ta dykk med på ei vandring gjennom Bibelen. Det skal VANDRING GJENNOM BIBELEN FOR BARN (VGBB) vi gjere ved hjelp av stikkord, bevegelsar og forteljingar. Ordet Bibel tyder boksamling, VGBB står for Vandring gjennom Bibelen sertifisert gjennom eit tredagars kurs for og det er mange bøker og ulike litterære for barn. Det er eit undervisningsopplegg å bruke konseptet. 72 stikkord supplert sjangrar i Bibelen. Den er faktisk eit heilt bi- utarbeida av Bibelselskapet, eksklusivt til av tilhøyrande bevegelsar dannar ein blio-tek i ei bok!» bruk i 5.-7. trinn i skulen. Vi brukar to raud tråd gjennom heile bibelhistoria. På Nokre born lurer på kvifor i all verda dei timar på Det gamle testamentet og to ti- denne måten hjelper kroppen til med å skal lære dette. Riktignok er det kjekt med mar på Det nye testamentet. Ein må vere hugse forteljinga. besøk og variasjon i undervisninga, men nokre uttrykker at dei ikkje er særleg interesserte i Gud og sånt; trur ikkje på han ein gong!

34 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 høyrer til Ur-historia. 4000 år seinare kjem vi til historisk tid der forteljingane er både Asbjørgs klipp tid- og stadfesta. Klasserommet blir til eit kart over Midtausten der vi orienterer oss ut frå to stoffstykke som heiter Gennesaret- sjøen og Dødehavet. Den blå snora mellom dei heiter Jordanelva. «Den store forteljinga» handlar om eit folk som vende seg bort frå Gud, og om den kronglete, spennande og dramatiske vegen deira tilbake til Gud. Forteljinga startar med Abraham som fekk to søner, Ismael og Isak. Isak vart stamfar til Israelsfolket, Ismael til arabarane, og Bibe- len handlar om Isak og hans etterkomarar. Mens vi vandrar gjennom GT får elevane Ord, uttrykk og namn i delta i Esau sitt rasande, fortvila skrik då han skjønar at han er blitt lurt av tvillingbroren Jakob, vi syng «Go down Moses», dei deltek i Gloppen i 1742 rundeteljing når Israelsfolket går rundt Jeri- ko og dei kvepp når murane fell! (Jeriko-sto- len veltar). Det er og stas når Lars-Bjarte leitar etter ein konge og eit av borna til slutt Klippet er henta frå Vestnorske ord- om Foraaret helst, udbrister av fieldet. blir krona til rolla som David, - den heilhjar- samlingar frå 1700-talet av Håkon At Bergje, at treske korn. ta kongen. Det gamle testamentet er fullt av Hamre. En Noua- Knute: Barn som tager li- dramatikk og kjensler, - her er finst det noko I 1743 sette det Det danske Kanselli i det til vext eller størke. å kjenne seg att i for alle. verk ei stor innsamling av topografisk, Kjæmst I: Har I appetit. Det nye testamentet startar med stikkor- historisk og språkleg tilfang i Dan- da 4 evangelistar, 1 evangelium. Evangelium mark, Noreg og Island. Det vart sendt Adskillige sælsomme og u-sedvanlige tyder «godt nytt» og den gode nyheita var ut spørjelister til alle stiftamtmenn og Navne ere her i brug, som for exempel: Jesu fødsel. Denne tredje timen er den mest amtmenn, og desse sende så i samar- Mannsnamn: krevjande. Mange omgrep skal forklarast, - beid med bispane spørsmåla vidare til Arne, Tørger, Anthons, Thue, Torleiv, helst på ein fengande måte. Mykje handlar prestar og futar. Dei to siste spørsmåla Berge, Bersvein, Jetmund, Faste, Børger, om at folk følgde Jesus, lytta når han tala til galdt «rare Ord og Taalemaader» og Elling, Elleve, Reyel, Halstein, Gunner, dei og undra seg; «Kven er han, - eigentleg?» «usædvanlige Personnavne». Gudbrand, Børre, Ananias, Ambrosius, For ei utstråling og forteljarevne Jesus må Soknepresten i Gloppen, Gabriel Waldemar, Marcus, Harald, Aamund, ha hatt! Heldigvis er her og dramatiske hen- Heiberg, gav eit fyldig svar, til skilnad Lasse, Larangs, Østen (Tore, både dingar, likningar og forteljingar om vanlege frå andre, som ikkje har funne «noget manns- og kvinnenamn). folk sine møte med Jesus. Det blir liv når eg merkelig». får elevane til å vere med og ro i full storm Saasom dette Prestegields Indvaanere Kvinnenamn: på Gennesaretsjøen og når Lars-Bjarte dreg vil ey passére for slette og rette Bønder, Boel Ragnilde, Magdeli, Inge, Aa- fram beltet og demonstrerer korleis ein ra- og derfor efteraber andre distingverede gaathe, Ingebor, Eli, Gunilde, Giøn- sande Jesus rydda tempelplassen! Folk ey allene i Klædedrakt og levemaa- nethe, Ildri, Mildri, Giøde, Baarni, Siri, Vi avsluttar med Paulus, og siste stikkord de, men end og fornemmelig i talemaa- Dordey, Stenaa, Gulbjør. er misjonsreiser til heile jorda. Så er det re- der, saa har de ogsaa tabt meget av deres Alle disse forbenevnte findes i mit Si- petisjon av 72 stikkord og bevegelsar, - siste gamle Nordske Sprogs egenskab, og har eleregister; Ellers ere bekiendte adskilli- gongen tek vi tida! Elevane får og kvar sitt nu ey meere sin egen besønderlige Di- ge andre hist og her i Stiftet brugelige og hefte med oppgåver. Vi oppmodar læraren, alect, som dog andre Bønder, ex. Gr: sælsomme Navne som (Mannsnamn) som er til stades i timane, til å la elevane Sogninger, her i Stiftet have beholdt hi- Dievle, Augrim, Anbjørn, Anfind, bruke tid på oppgåvene i heftet. dintil, men disse høytravende indmæ- Aamund, Biørn, Broder, Gudmund, Bibelforteljingane er såkalla «kulturbe- nger nu franske, nu tydske talemaader Halvar, Rolv, Tostein. rande forteljingar». Dei er felleseige i vår for at forbedre og pynte paa deres gamle kultur og ein del av grunnlaget for vår iden- Sprog. Kvinnenamn: Abeline, Aaste, Gi- titet og oppfatning av m.a. språk, kunst, mu- ørang, Dommele, Gro, Guro. sikk og litteratur. Dei er ærlege og fortel san- Ellers har deres Sprog adskillige egne ninga om menneskelivet, - difor handlar dei ord saasom Dette er hvad jeg paa forelagde Poster om deg og meg. Ei forteljing kan ikkje vere At røte en, at komme nogen til at kand svare. verdinøytral. Likevel er ikkje VGBB forkyn- græde. GloppenPrestegaard, 12 Decembr Dj ning. Forteljingane, slik Bibelen formidlar Opsnøfla, oppyndtet. 1743. dei, er opne, slik at mottakaren har fridom Svorre-Loup: Et utfald av Steen i op- Gabriel Heiberg, Sogneprest for til å tolke dei inn i sitt eige liv, - og dei har tøede Jord, som ved sterkt pladz-Regn, Gloppen Præsteg. i Nordiord. vist seg å tole det.

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 35 Den kulturelle skulesekken og Gimmestad gamle kyrkje

TEKST: MARIE S. RYGG FOTO: KURT DJUPVIK

et har i lengre tid gått føre seg kyrkja i regi av Den kulturelle skulesekken. ske, som ynskte ei stund i kyrkja. naudsynt arbeid knytt til Gimme- Alle skulane har brukt å besøke kyrkja kvart La oss håpe at, om det vantar pengar til Dstad gamle kyrkje. Det er godt at år, og det er leitt å vere nøydd til å seie nei av å fullføre arbeida i kyrkja, dei som sit med arbeidet blir gjort. Men det har ført til at di arbeida ikkje er ferdige. midlane kan sjå til at Gimmestad gamle kyr- somme av dei tilboda som har vore knytte til Det har sjølvsagt heller ikkje vore mogleg kje får det som er naudsynt for at ho kan ver- kyrkja er blitt umogleg å gjennomføre. å vise rundt tilreisande og sambygdingar te ferdig. Ein ny haust med regn og kraftig Det er i år det andre året at eg har måtta som måtte ynskje å sjå kyrkja i løpet av juli. vind vil kyrkja ikkje tole slik ho står i dag. seie nei når skulane i Gloppen har bede om For nokre få år sidan kunne ein i juli ta imot at 6.-klassane kan kome inn i denne gamle menneske frå 9 nasjonar, inklusive dei nor-

36 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Frå v. sokneprest Tore Myklebust, Thomas Sæten, Eline Rønnekleiv, Malene Holme og Erik Rønnekleiv.

Samtalegudsteneste i Hyen

TEKST OG FOTO: KURT DJUPVIK

år var Hyen sokn først ute med med soknepresten. Dei har teke del i konfir- gudstenesta. Under ei stødig leiing av Magn- samtalegudsteneste for konfirmantane, mantgrupper, konfirmantleir på Nesholmen hild Endal Husevåg gav dei kyrkjelyden ei Ider Tore Myklebust var liturg. Han og Natt-cup i fotball i Måløy. fin musikkoppleving. Dei avslutta med å hadde samtale med konfirmantane som Det var ei fin gudsteneste der Sandane synge Velsigninga. Takk for fin inspirasjon. han har undervist i eitt år. I år var det fire Soul Children deltok og sette eit fint preg Vi ønskjer årets konfirmantar Guds sig- konfirmantar i kullet. Konfirmantane stod på gudstenesta. Dei song både preludiet og ning vidare på livsvegen. i koret og hadde samtale og preike saman postludiet. I tillegg hadde dei fleire songar i

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 37 Konfirmantane i Breim kyrkje 20. mai. Framme frå v. Elias Natås, Kaisa Hole, Maria Birkeland Hetle, Marthea Felde, Mina Emilie Berentzen, Tobias Fuglestrand. Rekke 2: Mathias Andreas Reksten Dale, Malena Reed, Tilde Sæthre, prest Tore Myklebust, Margit Røyseth Seime, Sunniva Egge Søvde, Vegard Bjørkelo. Bak frå v.: Kristian Sundal Førde, Håvard Hetle, Ole Gøran Bø, Elias Helle Felde, Kristoffer Gåsemyr, Per Martin Solbakk Flølo. Foto: Reed Foto AS.

Konfirmantane i Gimmestad kyrkje 20. mai. Framme frå v. Emma Mellingen Lothe, Amalie Langeteig Skeistrand, Alice Kandal Mjøs, Maren Brunsvik Rygg og Thea Rygg. Rekke 2: Sander Natanael Rauset Skogli, Emily Olin Wilke, sokneprest Vidar Bjotveit, Elin Mardal og Mads Eikrem Søreide. Bak frå v.: Jonas Aagaard Arnestad, Andrea Mellingen Lothe, Julie Kristin Skjerdal og Mathias Lothe.

38 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Konfirmantane i Vereide kyrkje 27. mai. Framme frå venstre: Berit Leirgul, Anna Søreide Gjengedal, Maja Selsvik, Mari Solheim, Emma Holvik, Anna Fjellestad, Thea Christine Evebø og Sunniva Irene Solibakke Fure. 2. rekke frå venstre: Jørgen Devik, Fredrik Osa Holtan, Hallvard Bjotveit, Leah Røed Frøyset, Mia Huus Fjellestad, sokneprest Vidar Bjotveit, Rebecca Røed Frøyset, Mathea Adelin Solheim Løken, Dina Elise Fossheim, Elias Gloppestad Solberg og Kjetil Drageset Nes. 3. rekke frå venstre: Sivert Fure Skinlo, André Aske Granheim, Berent Sandene, Henrik Holmøy Holvik, Tobias Mølmesdal Aaberg, Isak Ryssdal Befring, Adrian Larsen Evebø, Naod Issak, Tobias Øren Leirgul og Sindre Sollid. 4. rekke frå venstre: Michael Gustavsen Aase, Eirik Søreide Gjengedal, Melos Kibreab, Markus Berle Fjellestad, Elias Eikenes Osland, Torgier Maritsson Grøneng, Håkon Mølmann, Joakim Kristoffer Sola Strand, Markus Gald Myklebust og Lars Olav Gjengedal.

Konfirmantane i Hyen kyrkje. Framme frå v. Malene Holm, Eline Rønnekleiv. Bak frå v. Eirik Rønnekleiv, sokneprest Tore Myklebust, Thomas Sæten. Foto: Gro Irene Sæten.

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 39 Frimodig kyrkje i Bjørgvin

- Eg melde meg inn i nettverket Frimodig kyrkje fordi eg treng andre kristne å stå skulder til skulder med i den kyrkja eg er så glad i - der eg er døypt, har høyrt og høyrer evangeliet og har arbeidet og tenesta mi. Det seier kyrkjelydspedagog Norunn Rød Markhus, som saman med prestestudent Benjamin Bjørnsen Anda og kyrkjemedlem Arve Kjell Uthaug utgjer arbeidsgruppa for Frimodig kyrkje i Bjørgvin bispedøme.

Frimodig kyrkje er eit landsdekkande nettverk innanfor Den norske kyrkja. Nettverket vart skipa i 2017 som ein reaksjon mot at kyrk- jemøtet vedtok ein liturgi for ekteskap for to av same kjønn. Målet for nettverket er likevel mykje vidare. Det er å be og arbeida for «fornyede fellesskap rundt Jesus Kristus og flere frimodige disipler som følger ham»

MOTIVASJON Benjamin Bjørnsen Anda (24) kjem frå Ro- galand, men bur i Bergen og er i sluttfasen av presteutdanninga. - Kva er det som motiverer deg til å bli prest i Den norske kyrkja? - Det som motiverer meg til presteteneste i Den norske kyrkja, er Jesus. Det eg har fått læra og oppleva saman med han gjev meg motivasjon – og kall – til å gje vidare det eg har fått: evangeliet om forlating for syndene, om Guds store kjærleik til alle menneske. Det er det stør- Benjamin Bjørnsen Anda (t.v.), Norunn Rød Markhus og Arve Kjell Uthaug utgjer arbeidsgruppa i ste som har hendt meg, og det ønskjer eg at alle Frimodig kyrkje i Bjørgvin. skal få del i. Eg er døypt og konfirmert i Den norske kyrkja, og eg opplever at det er her eg er EVANGELIET ARRANGEMENT kalla til presteteneste, svarar Anda. - Kyrkjemøtet har sidestilt to motstridande syn - Vi i Frimodig kyrkje Bjørgvin har planar om å på ekteskapet. Korleis blir dette for deg og andre få til månadlege samlingar. Det er viktig for eit KENYA-RYTMEN som jobbar i Den norske kyrkja med å formidla fellesskap å møtast og å sjå til kvarandre. Vi øn- Norunn Rød Markhus (41) bur i Fusa og arbei- kristen tru til ungdommar? skjer å satsa på ei veksling mellom kveldsgud- der med trusopplæring for born og unge i den - Dette er ikkje eit lite etisk spørsmål, men stenester og temasamlingar. Dette fordi vi vil lokale kyrkjelyden. Men det er ikkje lenge sidan rokkar ved forståinga av evangeliet, av nåden. samlast om det viktigaste, som er Jesus sjølv, og ho og mannen og dei fem borna deira kom Me må frimodig forkynna den dyre nåden til møta han i bøn og lovsong, der han møter oss i heim att etter tre månader på familiebibelskule ungdommane våre - den dyre nåden som kos- sitt ord og ved sitt bord. Temasamlingar vil vi ha i Kenya. ta Jesus livet, som fordømmer synda men som for å auka kunnskap om aktuelle tema for disip- - Tek du med deg nokon impulsar frå afri- rettferdiggjer syndaren, og som kallar oss til pellivet. Elles arbeider vi med å få til eit seminar kansk kyrkjeliv heim til Fusa? eit liv i tru og etterfylging av den levande Je- med tematikk knytt til trusopplæring og under- - Å ja! Kenyanarane er spontane og frimodige sus Kristus ved hjelp av Den heilage ande, seier visning våren 2019. Her ønskjer vi å ta opp fleire og veldig opptekne av å vitna om kva Jesus har Markhus. utfordringar vi som står i kyrkjeleg teneste, har gjort for dei og kva Han gjer for dei kvar dag. - Vi lengtar etter at det gamle evangeliet og i møte med til dømes korleis vi forkynner og Dei trur på at ingenting er umogleg for Gud! den opne kyrkja skal gå hand i hand, legg Arve underviser klassisk kristen tru i både etiske og Det treng me å leva for og tru som Guds folk. Kjell Uthaug (50) til. Han er vanleg kyrkjemed- andre spørsmål i vår tid. Alle samlingar er opne Ofte avgrensar me Gud, vert mismodige over lem i Meland nord for Bergen: for alle, understrekar Anda. Av praktiske grun- konfliktar, oppslutnad, økonomi og slikt. Men - Det gjekk nokre år før eg sjølv vart skikke- nar blir dei fleste arrangementa lagt til Bergen. me lever jo med ein himmel over livet; afrikana- leg glad i gudstenestene og Den norske kyrkja. - Heile tanken med Frimodig kyrkje er å vera rane har kanskje ikkje pengar å gje, men dei gjev No er eg det. Samstundes opplever eg at vi som med å byggja innanfrå, ikkje stå på utsida og seg sjølve og sitt liv til teneste for Gud og men- kyrkje på mange måtar er svake, og at mange kritisera. Og så treng ein ikkje vera spesielt fri- neske. Det er fantastisk å sjå, seier Markhus, piler peikar nedover. Det ligg inga spirekraft i å modig som type for å vera med. Det er nok å som synest opphaldet på bibelskule i Kenya var vera utydeleg og inngå kompromiss i strid med ønskja å ta steg i rett retning, avsluttar Uthaug. ei investering i livet og trua for heile familien. evangeliet. Vi treng ei frimodig forkynning av - Og så saknar eg dansen og songen. I Kenya det evangeliet fiskarane frå Galilea tok imot og www.frimodigkirke.no lovsyng alle med den stemma dei har! gav vidare.

40 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Hennar Majestet Dronninga. Fotograf: Jørgen Gomnæs/Det kongelige hoff. Bjørgvin bispedøme feirar 950 år med H.M. Dronning Sonja til stades

Sundag 8. juli feirar Bjørgvin bispedøme Selja i Selje kommune. Dei heilage frå Selja for Bjørgvin bispedøme. Dette var eit av dei 950 år med ei festgudsteneste på Selja var så viktige for den unge kyrkja i Noreg at fyrste offisielle programma for det nyforlova kloster. H.M. Dronning Sonja vil vera til Selja var blitt det fyrste kraftsenteret i norsk paret kronprins Harald og Sonja. I år vil H. stades. kyrkjehistorie. M. Dronning Sonja vitje Selja att i samband med 950-årsjubileet. Festgudstenesta «Seljumannamessa» tek til Bjørgvin bispedøme dekkjer i dag heile kl. 11.30 og blir leia av biskop Halvor Nor- Hordaland og Sogn og Fjordane med 182 Fyrste båt frå Selje til øya Selja startar kl. dhaug som også vil preika. Andre med- sokn i 59 kommunar. Kyrkja i Bjørgvin sam- 09.30. Siste båt går kl. 10.30 frå Selje sen- verkande er blant andre biskop Bernt lar også i vår tid menneske i alle bygder og trum. Ver tidleg ute. Eidsvig i Den katolske kyrkja og Bergen byar i glede og sorg, i helg og kvardag for å domkor saman med eit prosjektkor frå møta kvarandre og æra Den treeinige Gud. For meir informasjon om båtavgang, over- heile bispedømet. natting, kulturarrangement og billettar, sjå KONGELEG BESØK kyrkja.no/bjorgvin. FRÅ SELJA TIL BJØRGVIN I 1968 besøkte dåverande Kong Olav og Om lag 1068 e.Kr. oppretta Olav Kyrre eit Kronprins Harald med Sonja Haraldsen vestnorsk bispedøme med bispesete på øya øya Selja i samband med 900-årsjubileet

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 41 Kyrkjelydstur til Seljumannamessa 8. juli

AV ODDVAR ALMENNING

li med til Selja, møt dronning Son- til Nabben. Når vi kjem i land frå Selja køy- ja, biskop Halvor og høyr Bergen rer bussen til Venøy, der det blir kyrkjekaffi Domkor. Soknerådet set opp buss og tilrettelagt for grilling. Der er Ingunn Bog arrangerer fellestur til Seljumannamessa Folkestad vert. 8. juli. Melder du deg på, er du sikra å bli Det er kyrkjekonsert i Selje kyrkje kl. med. Køen til båten kan bli lang, og bå- 15.30. Dei som vil, kan få med den. Det vil ten kan bli fullsett. Alle som har føre- vere tid til å få seg mat på kafeen i Selje før handskjøpt billett til fellesreis, får bli med konserten. Billett til konserten kan kjøpast båten. ved inngangen. Legg merke til at turen har ein «familie- Dei som vil bli med til Venøy, køyrer med pris». Det har «båtpakken», og. Båtpakken bussen, som hentar evt. konsertfolk i Selje er tur frå Nabben i Selje til Bø, med retur et- før retur. ter messa. Turarrangøren ordnar med båt- Bussen vi leiger er ein 49-setar, men skulle pakke til alle som melder seg innan fristen. det bli stor pågang leiger vi heller ein 60- Det som skjer på Selja, kan du lese om setar. Sjølv om turen kostar litt, er det langt ein annan stad i bladet, men i boksen ned- under vanleg pris fordi sjåføren køyrer på anfor kan du sjå programmet for kyrkjelyd- dugnad. Dersom det blir mindre enn 25 sturen frå Gloppen. påmelde, blir det ingen fellestur. Etter messa i klosteret returnerer båten

PROGRAM

Kl. 07.00 Bussen går frå Byrkjelo Kl. 07.08 Reed Kl. 07.30 Rutebilstasjonen Sandane Kl. 07.40 Busstoppen ved Vereide kryss Kl. 08.00 Ferje frå Anda Kl. 10.00 Båt frå Nabben til Bø. Det kan bli kø ved båten, men alle som er påmelde til kyrkjelydsturen, er sikra plass på båten Kl. 10.30 Båten er framme i Bø kl. 10.30 eller seinare. Vandring til klosteret Kl. 11.30 Messe i klosteret. Predikant biskop Halvor Nordhaug. Dronning Sonja deltek med skriftlesing. Bergen Domkor Kl. 13.30 Retur frå Bø ca. kl. 13.30.

PRISAR

Vaksne kr 250,- OBS! Båtturen tur/retur Selja og billett til konserten Born kr 100,- kjem i tillegg. Konsertbilletten kostar kr 200,- og kan Familie kr 500,- kjøpast ved inngangen.

PÅMELDING

Påmelding innan 23. juni på gloppenkyrkja.no eller til Tore Myklebust på e-post [email protected] eller sms til 456 01 260. Fakta om R/S Risør II

R/S Risør II vart bygd i 1914 som ei er- statning for redningsskøyta R/S Risør I, som forliste i ein storm i desember 1913. Seglskuta vart sjøsatt 16. september i 1914 og fekk seglnummer RS 30.

Som redningsskøyte har R/S Risør II slept inn og assistert 293 båtar og redda fleire båtar med mannskap frå å forlise. R/S Risør II var i teneste for redningsselskapet frå 1914 til 1936, då den vart selt til eit engelsk ektepar. Under krigen var den i engelsk krigsteneste. Først i 1956 vart det installert maskin på seglskuta, og i 1969 vart båten selt vidare til et nytt engelsk ektepar.

I 1986 blei båten kjøpt heim til Norge att av Stiftelsen Risør II. Då var den i så dårleg forfatning at den måtte totalres- taurerast. Då var båten i så dårlig forfatning at den måtte total restaurerast. Skrog, dekk, innreiing og rigg blei bygd opp på nytt og i 1992 var ho segleklar igjen.

Kjelde: trebatfestivalen.no

Seglskuta RS Risør II på 14,25 meter var i operativ teneste for redningsselskapet frå 1914 til 1937. No skal skuta segle kystpilegrimsleia frå Eigersund til Nidaros.

Undervegs langs kystpilegrimsleia blir det eigne markeringar her:

Kystpilegrimsleia MOSTER Tysdag 5. juni kl. 10

opnar HALSNØY KLOSTER Onsdag 6. juni kl. 17.30 or meir enn 1000 år sidan la tusenvis seglar frå Eigersund i sør til Nidaros i nord. av pilegrimer ut på den farlege ferda Undervegs blir det markeringar fleire stader, BERGEN mot Nidaros. Kystpilegrimsleia langs inkludert på Kinnaspelet og Selja kloster. Laurdag 9. juni kl. 11.00 Fnorskekysten var ein av dei viktigaste og Riksantikvaren, fylkeskommunar og fire kanskje mest brukte pilegrimsrutene i mel- bispedøme har stått saman i arbeidet med KINN/KINNASPELET lomalderen til Nidaros, der relikviane etter leia, som no er godkjend som nasjonal Laurdag 16. juni kl. 16.30 den norske heilagkongen Sankt Olav vart pilegrimsveg og del av dei europeiske kultur- teke vare på. Kystpilegrimsleia er nemnt vegane. SELJA KLOSTER i skriftlege kjelder allereie på slutten av Alle interesserte, kystfolk, kyrkjefolk og Sundag 8. juli kl. 11.30 1000-talet. alt godtfolk er inviterte til å delta på den store I juni månad skal denne seglingsleia langs festen langs den vakre Vestlandskysten. kysten opnast. Tradisjonsbåten R/S Risør II

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 43 Ei oppklaring Kva er Sandane Normisjon?

Redaktøren har motteke dette innlegget frå Sandane Normisjon, og gjev det att i sin heilskap:

Styret i Sandane Normisjon har ansvaret for bedehuset, for vedlikehald, straum og forsikring og alt som høyrer til å eige eit hus.

Planlegginga av haustprogrammet har kome langt, men er ikkje ferdig. Vi ser fram til ei bibelhelg i september med Oddvar Søvik (samarbeid med Hyen Normisjon) og ein Or- heim-ettermiddag med Jorunn og Mathias Austrheim. Det blir haust- takkefest med Olaf Sigurd Gunder- sen, servering av grønsaksuppe og ein basardel til inntekt for huset og misjonsprosjektet vårt i India. Og vi kjem som vanleg til å vere med- hjelparar på krinsen si julemesse i november.

Så gledar vi oss over at Møtepunkt B samlar unge vaksne, ungdom og ungar. Dei reknar seg som ei un- deravdeling, men er med og tek sin del av det økonomiske ansvaret for huset.

Soul Children har gratis husrom til sine øvingar. Til gjengjeld gleder dei oss med sin friske song og songglede.

Kvinneforeininga (bedehusforeinin- ga) har flytta ut av huset på grunn av alder, men dei er framleis den aller beste støtte med bøn og økonomi.

Det har også vore ei glede å ha rom for eritrearane i bygda vår. Dei feirar si ortodokse gudsteneste i bedehuset. Andre innvandrarar har fylt huset med sine store konfirmasjons- Ro ro til overraskingsskjer selskap. Venke vart overraska, for ho fekk ein overraska, ikkje over at Venke fekk Styret fin torsk. Far og mor vart overraska fisk, men over at sjøstjerna fekk ein over at dei fekk kvarandre, og du vart støvel!

44 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Spaltisten

Tankar om salmar

AV TORE MYKLEBUST

g elskar å synge - med den ei ganske utbreidd oppfatning, ikkje i kyrkjene våre. Medan på bedehuset er stemma eg har! For meg er det minst mellom ungdomar og også man- mange av songane henta frå t.d. «Hill- Eeit stort handikap at eg ikkje ge unge vaksne. Og mellom aktive yn- song». Ikkje noko gale i nokon av delane. har særleg store evner til på eiga hand gre kristne. Innhaldet i tekstane er veldig bra både i å finne rett tone eller melodi. Det hin- I Noreg har vi lang tradisjon med dei gamle og dei nye. Eg trur det er godt drar ikkje at eg både har stor glede av autoriserte salmebøker til bruk i kyrkja med nye impulsar. Vi treng noko som salmar og salmesong og også har ein vår. Faktisk heilt tilbake til 1699 med appellerer til ungdomen. Vi treng noko del tankar og meiningar. Arbeid med Kingos salmebok. Den enkelte kyrkje- som opplevest som ferskvare. salmar og val av salmar er ein viktig lyd sitt val er i grunnen berre om ein Men eg trur og vi taper mykje om vi del av mitt arbeid. Difor burde det ha vil halde fram med å bruke den gamle ikkje tek vare på song- og salmeskatten ei viss interesse kva som er mi tilnærm- framleis, eller å ta i bruk den nye. Den vår. Kristne treng å kunne songane som ing til temaet. Det er i alle fall slik at eg einaste grunnen til ikkje å ta i bruk den ikkje er døgnfluger. Det må vere ein har ein veldig stor del av ansvaret for nye salmeboka då ho kom i 2013 var at balanse mellom det bestandige og det kva salmar som blir sungne i mange av det for mange kyrkjelydar var eit stort som til ei kvar tid er populært. Salmar gudstenestene i Gloppen i løpet av eit år. økonomisk løft. og songar som har blitt sungne i genera- Mi første tilnærming når eg skal vel- Personleg har eg blitt veldig glad i sjonar og toler å bli sungne i hundrevis je salmar til ei gudsteneste er salmetek- den nye salmeboka. Skal ein først ha ei av år, har nokre kvalitetar som det er vel sten. Eit av mine ideal er å finne salmar salmebok, så er den eit fantastisk skatt- verd å ta vare på. Kanskje fordi tekstane som innhaldsmessig støttar opp om kammer. For den som ennå ikkje har treffer noko menneskeleg. Noko som ein temaet i tekstane for søndagen. gjort seg kjent med den delen, så er det kan kjenne seg att i til alle tider. Om li- Sjølvsagt har eg i tankane korleis det m.a. også veldig mange fine bøner og vet. Om tap og håp. Om å miste og om vil fungere å synge han. Det er også liturgiar til privat og offentleg bruk. I å få. Om å elske og å bli elska. Vi veit litt ulikt frå kyrkjelyd til kyrkjelyd. Til val av salmar og melodiar er det veldig veldig mykje meir enn dei gjorde før om dels avheng det og av kven som kjem stor breidde. mangt og mykje. Likevel tumlar vi med til gudsteneste den aktuelle dagen. Eit Faktisk er det mykje popmusikk i dei same spørsmåla som dei gjorde for nøkkelspørsmål er om han er kjent. I salmeboka, ikkje minst frå songar som tusenvis av år sidan. Kvar kjem vi frå og Gloppen finst det faktisk ganske man- er komne inn i salmeboka frå song- kvar går vi hen? Er livet berre her og no ge som dette ikkje betyr noko for, fordi boka. Men populærmusikk frå førre eller er det noko meir? Som kristne har dei kan synge kva som helst ut frå no- århundre er vel for mange like avleggs vi svaret i Bibelen og reflektert i salme- tebilde. Det er jo kjempeflott - og tusen som Bach og Beethoven. Eg synest skatten vår. takk for at de er med og dreg med oss uansett at det er flott at mange songar Noko som også er ein styrke med salma- andre så mange gongar! som eg kjenner frå bedehustradisjonen ne i salmeboka er at dei jamt over er lettare Men for ganske mange er det ein no har funne vegen inn i Salmeboka. å synge enn mange moderne melodiar. føresetnad for å kunne vere med i sal- Mange av desse songane blei skrivne For meg er det uansett eit mål at dei mesongen at ein har høyrt eller sunge og sungne til alminnelege kjende me- som går i kyrkja på eit eller anna vis salmen før. lodiar. Ikkje minst Frelsesarmeen har kjenner at det er våre salmar og ikkje Eg meiner eg har ein ikkje så verst heilt frå starten vore kjent for sin bruk presten og organisten sine salmar vi skal opparbeidd kunnskap om kva som er av friske melodiar. synge i dag. Utan at eg no heilt ser for kjent. Men at det er velkjent for meg og Kva som er godt og dårleg, høg eller meg korleis det i praksis kan gjerast, er mange andre i kristen-Noreg betyr ik- låg kvalitet, fint eller mindre fint, skal eg i alle fall open for å involvere kyrkje- kje at det er kjent for dei som sit i kyr- ikkje eg ha noka meining om her. Mu- lyden sterkare i val av salmar. Som prest kjebenkane og skal synge den dagen! sikalsk går heilt sikkert Trond Kverno må eg sjølvsagt også framleis, i samar- Og det er det som betyr noko der og eller Egil Hovland dei fleste låtskrivarar beid med kantor som musikalsk leiar, då. Eg må nok erkjenne at her har eg ein høg gang. Men er det meir av mo- vege ulike omsyn og ulike ønskje opp gjort ein del bommertar. derne folkelege melodiar som skal til mot kvarandre. På den andre sida er det også ganske for å fylle kyrkjene våre med ungdom Uansett set eg i alle fall stor pris på til- mange som synest at salmane og son- som syng av hjartans lyst, er i alle fall eg bakemeldingar, både ris og ros. Og ikkje gane vi brukar i dag er ganske gam- open for å ta inn meir av det. minst konkrete ønskje om salmar som malmodige. Mitt inntrykk er at det er I dag syng vi gamle bedehussongar ein gjerne vil synge.

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 45 Coop-bygget. Tlf. 57 86 59 57 gloppenelkjop.no

Tlf. 57 88 44 00/Faks 57 88 44 01 Adresse: Grandavegen 5, 6823 Sandane. Postboks 138, 6821 Sandane www.gloppenadvokat.no

Blomster og hagesenter telefon 57 86 51 07

LEDIG PLASS

Ryssdal kraft BYGGEVAREN BYRKJELO AS Tlf. 57 02 01 60 / Mob. 908 90 791 Gamlevegen 2 – 6826 BYRKJELO

46 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Tannlege Øyvind Seim

Tlf: 57 86 50 24

Leif Lote elektro Firda elektro

Postboks 194, 6821 Sandane Tlf: 57 86 64 22

BOKHANDEL - LEIKAR - KONTORREKVISITA Nordstrandsvegen 10, 6823 Sandane Tlf. 57 86 44 10 [email protected] www.libris.no/eikenes Følg oss Mona Vekst Ope 10-18 (15) på facebook eit steg vidare

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 47 Min salme

REIDUN SANDØY OS

Abide with me

å Kari spurde om eg ville laga ein flott versjon på norsk, som Abide with me skrive om «Min salme» i også er verdt å lytte til. DKyrkjebladet, måtte eg ten- Som sterkt fotballinteressert, og Abide with me; fast falls the eventide; kje meg litt om: Er det noko for meg? særleg då engelsk Premier League, The darkness deepens; Lord with me abide. Eg er ikkje ein trufast kyrkjegjengar, er det ei stor oppleving å sjå den When other helpers fail and comforts flee, og er ærleg tala meir tvilande enn engelske FA-cupfinalen. Denne går Help of the helpless, O abide with me. truande. Men så har det seg slik at føre seg på nasjonalstadionet Wem- eg faktisk er svært glad i musikk – bley, som etter at det vart bygt ut, har Swift to its close ebbs out life's little day; av alle typar og sjangrar, og salmar plass til hundretusen menneske. Det Earth's joys grow dim; its glories pass away; har eg eit godt forhold til, fordi eg er alltid fullt under finalen i mai. Eg Change and decay in all around I see; har vakse opp i ein heim der foreldra vil råde alle til å sjekke ut på YouTu- O Thou who changest not, abide with me. mine var aktive kyrkjegjengarar, og be korleis det høyrest ut når eit full- eg er og av dei som lærte salmevers sett stadion syng «Abide with me» Not a brief glance I beg, a passing word, utanåt på skulen. (Det har eg eit litt før kampen blir blåsen i gang. Det But as Thou dwell'st with Thy disciples, Lord, anstrengt forhold til, men det inne- er heilt fantastisk! Tradisjonen med Familiar, condescending, patient, free. ber at eg trass alt kan mange salmar.) å synge denne før kampen startar, Come not to sojourn, but abide with me. Eg vaks opp i Bulandet – eit lite, skriv seg tilbake til 1927. Eg har ik- vêrhardt øysamfunn på kysten, med kje funne noka forklaring på kvifor Thou on my head in early youth didst smile, få innbyggjarar, og der alle kjen- denne tradisjonen oppstod, men det And though rebellious and perverse meanwhile, de alle. Folk var knytte tett saman, er kanskje ikkje så unaturleg at begge Thou hast not left me, oft as I left Thee. i gleder og sorger. Som barn var eg lag ynskjer at Gud skal vere ved ak- On to the close, O Lord, abide with me. i mange gravferder, for når nokon kurat deira side gjennom kampen! døydde, var det naturleg å gå i grav- Salmen er elles mykje brukt i man- I need Thy presence every passing hour. ferda. Min salme er ein som er mykje ge slags høve, både i engelske konge- What but Thy grace can foil the tempter's power? brukt i gravferder, nemleg «Å, ver bryllaup og på «Remembrance Day», Who, like Thyself, my guide and stay can be? hjå meg». Originalteksten er skriven når ein minnest falne soldatar frå Through cloud and sunshine, Lord, abide with me. av Henry Francis Lyte i 1847, og hei- dei to verdskrigane. Det har og vorte ter på engelsk «Abide with me». To- sagt at orkesteret om bord på «Tita- I fear no foe, with Thee at hand to bless; nen er komponert av William Henry nic» spelte denne og andre salmar Ills have no weight, and tears no bitterness. Monk i 1861. Sjølv om eg møtte sal- mens skipet sakte gjekk under. Sal- Where is death's sting? Where, grave, thy victory? men første gong på norsk, er det like- men handlar jo om at Gud må vere I triumph still, if Thou abide with me. vel den engelske versjonen som ligg nær i dødens stund, så det er ikkje mitt hjarte nærast. Som barn/ung usannsynleg. Hold Thou Thy cross before my closing eyes; kjøpte eg ei plate med den amerikan- Eg vel å legge ved den engelske Shine through the gloom and point me to the skies. ske gospelsongaren Mahalia Jackson, originalteksten, men han finst både Heaven's morning breaks, and earth's vain shadows flee; og der song ho denne salmen med ei på nynorsk og bokmål i salmeboka. In life, in death, O Lord, abide with me. så sterk innleving, og så inderleg at Den nynorske omsetjinga er ved Pe- det gav meg frysningar på ryggen. Eg ter Hognestad, 1924. lytta om att og om att på denne pla- Eg utfordrar Siren Toen til å skri- ta, og kunne ikkje få nok av akkurat ve «Min salme» i neste nummer av denne songen. Seinare har Ole Paus Kyrkjebladet.

48 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Døypte Frå vogge til grav

Gimmestad Selja Vereide

02.04.18 20.05.18 21.05.18 MARTIN RYSSDAL MARI MOMRAK SOLVEIG STORAAS SALTBONES JON MAGNE RYSSDAL LISBETH ENGEJORDET MOMRAK INGEBORG STORAAS RENATE RYSSDAL PER MOMRAK SALTBONES Siw Marie Jakobsen Eivind Nilsen STEINAR HALLGRIM STORAAS Martha Reidun Ryssdal Monica Kjerstad Nilsen Ruth Eva Sollie Merethe Strand Guddal Ragnhild Engejordet Nenseter Kristian Myklebust Isak Ryssdal Befring Olav Nenseter Hildegunn Saltbones Tveit Thea-Malen Fuglestrand Atle Kongsvold Tellev Tveit Ragnhild Leirevaag Hyen INGRID MOMRAK Ernst-Magnus Morstøl LISBETH ENGEJORDET MOMRAK Bjørg Skagseth Storaas 10.05.18 PER MOMRAK JAKOB VÅRDAL GJENGEDAL Eivind Nilsen Retting til forrige utgåve. Her er RAGNHILD VÅRDAL Monica Kjerstad Nilsen fullstendig liste over fadrane til JENS ANDRE GJENGEDAL Ragnhild Engejordet Nenseter Peter Eikenes: Michael Andre Horne Sæther Olav Nenseter Gjertrud Olin Gjengedal Atle Kongsvold 01.04.2018. Geir-Inge Kjøsnes PETER EIKENES Vivian Fristad Eide THEA MOMRAK MARIA EIKENES Marita Jacobsen LISBETH ENGEJORDET MOMRAK MATHIAS EIKENES PER MOMRAK Ingmar Sægrov Eivind Nilsen Eirin Bakketun Sægrov Monica Kjerstad Nilsen Bodil Eikenes Tjellaug Ragnhild Engejordet Nenseter Jon-Terje Tjellaug Olav Nenseter Elise Granheim Karlsen Atle Kongsvold Sunniva Austnes Atle Kongsvold

Vigde Gravlagde

Vereide Breim Nella Bjørkelo 06.12.33 27.04.18 04.05.18 19.05.2018 Nils P. Støyva 10.09.37 06.05.18 11.05.18 Heidi Merete Sægrov Odd Apalseth 04.10.42 17.05.18 25.05.18 og Edvin Øygard Urnenedsetting Jorunn Hjelle 26.09.46 02.12.17 19.05.18

Hyen Synneve Ommedal 06.02.24 14.05.18 22.05.18

Vereide Peter Holvik Lothe 19.06.62 14.04.18 26.04.18 Sverre Andreas Hole 23.06.23 20.04.18 27.04.18 Elsa Hamre 02.11.22 21.04.18 02.05.18

Gimmestad Per A. Mardal 09.03.33 21.04.18 04.05.18

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 49 Kyrkja i Gloppen

GLOPPEN SOKN Leiar i soknerådet: Beate Kornberg tlf. 909 43 304 / [email protected] Kyrkjetenar: Benny Aasen, tlf: 950 22 917 / [email protected]

BREIM SOKN Leiar i soknerådet og kontorsekretær: Venke Kollbotn, tlf. 977 77 383 Epost: [email protected] Kyrkjetenar: Audhild Bogstad, tlf. 970 24 913 Vi møtest i kyrkja HYEN SOKN Leiar i soknerådet: Solveig Hope 23. juni 18:00 Gimmestad Gudsteneste. Liturg Tore Myklebust. Tlf: 905 38 304 Jonsokafta epost: [email protected] Matt 11,7-14 «Jesus vitnar om Kyrkjetenar: Ola Jan Birkeland Johannes» Tlf: 57 86 98 32/ 975 91 747 24. juni 11:00 Hyen Gudsteneste. Liturg Tore Myklebust. Jonsok dag Nattverd. Takkoffer til Fjordly Sokneprest i Gloppen sokn Matt 11,7–14 «Johannes er Vidar Bjotveit, tlf. 958 80 030 Elia» [email protected] 1. juli 11:00 Vereide Gudsteneste. Liturg Tore Myklebust. Kontorstad: Sandane kyrkje Aposteldagen / 6.s i Nattverd. Takkoffer til Kristent interkulurelt treeiningstida Matt 16,13-20 arbeid. Sokneprest i Breim og Hyen sokn «Peter si vedkjenning» 15:00 Breim Støylsgudsteneste på Skinlostøylen. Liturg Tore Myklebust, tlf. 456 01 260 Tore Myklebust. Kyrkjekaffi. [email protected] Kontorstad: Prestebustaden i Breim. 8. juli 12:00 Selja Seljumannamesse. Sjå eige oppslag. 7.s i treeiningstida. Luk 19,1–10 «Sakkeus» Kyrkjeverje Kurt Djupvik, kontor i Sandane kyrkje 14. juli. Laurdag 14:00 Breim Konsert i samband med Country-festivalen. Andakt ved Tore Myklebust. Tlf kontor: 57 86 56 16. Mobil: 902 06 828. [email protected] 15. juli 11:00 Gimmestad Gudsteneste. Liturg Tore Myklebust. 8.s i treeiningstida. Nattverd. Takkoffer til kyrkjelydsarbeidet. Kantor Mark 12,37b-44 «Enkja si gåve» Anders Rinde, mobil: 997 20 238 [email protected] 22. juli 11:00 Breim Gudsteneste. Liturg Vidar Bjotveit. Vereide kyrkje, tlf. 57869306 9.s i treeningstida Nattverd. Joh 8,2-11 «Kvinna som var grepen i ekteskapsbrot» 15:00 Sandsstøylen Gudsteneste. Liturg Vidar Bjotveit. Kyrkjelydspedagog Kyrkjekaffi. Sjå eiga omtale i bladet. Lars-Bjarte Osland, tlf 990 03 077 11:00 Nesholmen Gudsteneste i samband med friluftshelga. [email protected] 29. juli Olavsdagen / Olsok Liturg Olaf Sigurd Gundersen. Luk 9,23-26 «Kva gagnar det Trusmedarbeidar: eit menneske ..» 20:00 Vereide Olsokgudsteneste. Liturg Olaf Sigurd Ingrid Bjørnereim, tlf. 988 03 053 Gundersen. Takkoffer til Modum Bad. Kyrkjekaffi. [email protected] 5. august 11:00 Sandane Gudsteneste. Liturg Vidar Bjotveit. Takkoffer Gravar/ kyrkjegardsarbeidar 11.s i treeiningstida til Nesholmen. Nattverd Mark 2,23-28 Ivar Hjelle, tlf: 57 86 58 59 / 970 76 668 «Jesus og sabbaten» 15:00 Utvikfjellet Gudsteneste. Liturg Harald Runde. Kyrkjekaffi med program. Sjå annonsering seinare.

12. august 11:00 Vereide Gudsteneste. Liturg Vidar Bjotveit.. 12.s i treeningstida Nattverd. Takkoffer til kyrkjelydsarbeidet Luk 8,1-3 «Kvinner som følgde Jesus»

19. august 11:00 Gimmestad Gudsteneste. Liturg Vidar Bjotveit.. 13.s i treeiningstida Nattverd. Takkoffer til Misjonsaliansen. Luk 12,41-48 «Jesus og den rike mannen» 11.00 Nesholmen Gudsteneste i samband med Kristenrussjubileum. Liturg: Per Barsnes. Takkoffer til Bibelselskapet. Nattverd.

26. august 11:00 Heradsplassen Fellesgudsteneste i samband med Vingardssundagen Sandane dagane. Liturg Vidar Bjotveit. Luk 17,7-10 Lovsonggruppa deltek. Takkoffer til «Uverdige tenarar» Trusopplæringa i Gloppen.

50 | Kyrkjeblad for Gloppen nr. 3, 2018 Kontaktinformasjon

Kyrkjeblad for Gloppen www.gloppen.kyrkja.no

Utgjeve av sokneråda i Breim, Gloppen og Hyen. Kjem ut minst 7 gongar i året på Sandane. Betaling etter ønske. Bankkonto: 3705 04 71307

Redaktør: Oddvar Almenning Tlf. 400 04 377 E-post: [email protected]

Grafisk design: Innholdspartner AS v/Bjørnar Aske Tlf. 901 37 252 E-post: [email protected]

Trykk: Druka, Klaipeda

Kasserar: Venke Kollbotn, Breim sokn Tlf. 97 77 73 83 E-post: [email protected]

Distribusjonsansvarleg: Harald Aske Tlf. 57 86 57 30 / 970 24 915

Redaksjonsnemnd: Tore Myklebust Tlf. 456 01 260 Vereide kyrkje. Foto: Oddvar Almenning E-post: [email protected]

2. september 11:00 Vereide Generasjonsgudsteneste med Vidar Bjotveit 15.s i treeiningstida presentasjon av “Gloppen konfirmant Tlf. 958 80 030 Luk 10,38-42 «Jesus hjå Marta 2019”. Lovsangsgruppa deltek. Liturg E-post: [email protected] og Maria» Vidar Bjotveit. Nattverd. Takkoffer til konfirmantarbeidet. Anders Rinde, administrasjonen 11:00 Breim Generasjonsgudsteneste med utdeling av Tlf. 57 86 93 06 / 997 20 238 bok til 4-åringane. Liturg Tore Myklebust. E-post: [email protected] Takkoffer til kyrkjelydsarbeidet.

9. september 11:00 Breim Generasjonsgudsteneste med presentasjon Harald Aske, Gloppen sokn 16.s i treeiningstida av konfirmantane. Liturg Tore Myklebust. Tlf. 57 86 57 30 / 970 24 915 Matt 5,10–12 «Sæle er dei Takkoffer til kyrkjelydsarbeidet. Nattverd. E-post: [email protected] som blir forfølgde» 15:00 Vereide Matine-konsert. Avslutning på Gloppen musikkfest 2018 Solveig Hope, Hyen sokn Tlf: 905 38 304 E-post: [email protected] 16. september 11:00 Sandane Generasjonsgudsteneste med utdeling av 17.s i treeiningstida bok til 4-åringane. Takkoffer IKO-Kyrkjeleg Gunn Hole, Gloppen sokn Luk 7,11–17 «Jesus vekkjer pedagogisk senter. Liturg Vidar Bjotveit. Tlf. 454 23 728 opp sonen til ei enke» 11:00 Hyen Generasjonsgudsteneste med presentasjon E-post: [email protected] av konfirmantane. Liturg Tore Myklebust. Takkoffer til kyrkjelydsarbeidet. Rønnaug Ryssdal, korrekturlesar Tlf. 950 72 392 23. september 11:00 Sandane. Gudsteneste. Liturg Vidar Bjotveit. Takkoffer E-post: [email protected] 18.s i treeiningstida til NLA. Søndagsskule. Kyrkjekaffi. Matt 8,5-13 «Offiseren i Kapernaum» 11:00 Breim Gudsteneste. Liturg Tore Myklebust. Takkoffer til Nesholmen. Nattverd.

30. september 15:00 Gimmestad Soulchildrenmesse med konfirmantane. 19.s i treeiningstida Avslutning av konfirmantleiren. Joh 7,14-17 «Den som vil gjere hans vilje»

nr. 3, 2018 Kyrkjeblad for Gloppen | 51 You said

Acryl 50x 70. Utdrag frå songteksten “For just like you promised you came there to stay, I Those Tears I Died - Come to the Water” av just had to pray. And Jesus said: Come to the Marsha Stevens: water stand by my side. I know you are thirsty, you won’t be denied. I felt every teardrop when You said you’d come and share all my sor- in darkness you cried, and I strove to remind rows, you said you’d be there for all my tomor- you that for those tears I died. rows. I came so close to sending you away, but - Solveig Thingnes Kandal