Kultura Popullore
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
QENDRA E STUDIMEVE ALBANOLOGJIKE INSTITUTI I ANTROPOLOGJISË KULTURORE DHE I STUDIMIT TË ARTIT KULTURA POPULLORE 1-2 2012 VITI XXXI (65, 66) TIRANË Botim i Qendrës së Studimeve Albanologjike REDAKSIA Kryeredaktore: Prof. dr. Miaser DIBRA Anëtarë të redaksisë: Prof. dr. Afërdita ONUZI Prof. dr. Agron XHAGOLLI Prof. as. dr. Agim BIDO Prof. as. dr. Nebi BARDHOSHI Redaktore: Dr. Anila KANANAJ Arti grafik: Dorina MUKA Përkthimet: Orjona SHEGAJ © Copyright 2012 Qendra e Studimeve Albanologjike Të gjitha të drejtat të rezervuara ISSN 2309-5717 Në kopertinë: U përgatit për shtyp më 2012 Viti i botimit: 2013 Pronë letrare e Institutit të Antropologjisë Kulturore dhe Studimit të Artit të Qendrës së Studimeve Albanologjike të RSH Instituti i Antropologjisë Kulturore dhe i Studimit të Artit, Rruga “Naim Frashëri”, nr. 7, Tiranë PASQYRA E LËNDËS ARTIKUJ STUDIMORË AGRON XHAGOLLI Këngët e kreshnikëve ndër shqiptarë: shqyrtime të reja AFËRDITA ONUZI Dukuri etnokulturore në veshjet tradicionale të Shestanit (Krajë) MIASER DIBRA Bukuria e nuses në këngët e ceremonialit të dasmës NEBI BARDHOSHI Kujtesa sociale dhe funksionet e saj në ditët e sotme. Etnografi e kujtesës dhe e kufirit KLODIAN QAFOKU Tipet dhe format e shumëzërëshit vokal toskë OLSI LELAJ Proletarizimi, shteti dhe shoqëria. Reflektime mbi natyrën e modernitetit nё Shqipëri PUNIME TË DOKTORANTËVE SUZANA TURKU Marrëdhënia e këndimit koral me folklorin shqiptar EDMIR BALLGJATI Mbi gjendjen e studimeve për këngën shkodrane BEHAR ARLLATI Dasma e kthyer në mort. Një vajtim sa prekës aq dhe i bukur. (Vëzhgim për Kangën e Rexhës) SABINA VAQARRI Praktika të ritualeve paramartesore në ceremonialin e dasmës tiranase RISELDA SEJDIA Përjetimi artistik estetik në vallen çame KONFERENCA SHKENCORE QEMAL HAXHIHASANI - PERSONALITET I KULTURËS SHQIPTARE, FOLKLORIST I SHQUAR AGRON XHAGOLLI Qemal Haxhihasani – figurë emblematike e albanologjisë ORJONA SHEGAJ Ndihmesa e Qemal Haxhihasanit për baladat shqiptare MIASER DIBRA Kontributi i Qemal Haxhihasanit për studimin e lirikës popullore shqiptare MARK TIRTA Mitologjia shqiptare në kërkimet shkencore të dijetarit Qemal Haxhihasani AFËRDITA ONUZI Festat e fundvitit në vëmendjen e studimeve të Q. Haxhihasanit VALTER MEMISHA Ndihmesa e Q. Haxhihasanit në fushën e gjuhësisë HAMIT XHAFERI Evokim kujtimesh për Qemal Haxhihasanin, mësuesin që solli dritën në Pollog BARDHOSH GAÇE Kontributi i prof. Qemal Haxhihasanit në mbledhjen, botimin dhe studimin e epikës legjendare REZULTATE KËRKIMESH E STUDIMESH ETNOKULTURORE NË TERREN AFËRDITA ONUZI Veshjet e qyteteve shqiptare në fillim të shekullit AGIM BIDO Xhubleta shqiptare, enciklopedi e gjallë kulturore nga Euromesdheu antik ALEKSANDËR NOVIK 200-vjetori i shpërnguljes së shqiptarëve në Perandorinë Ruse – Puna etnografike në Karakurt MIASER DIBRA Ceremonia dasmore në të dy anët e kufirit veriperëndimor të Shqipërisë NEBI BARDHOSHI Dinamika ligjore në një zonë kufitare AGRON XHAGOLLI Prespa – hapësirë përbashkësish dhe veçanësish folklorike shqiptaro-maqedone ALEKSANDRA Ritet e lindjes ndër shqiptarët e Ukrainës DUGUSHINA ORJONA SHEGAJ Kërkime dhe botime mbi këngët e dashurisë në Labëri MARIA MOROZOVA Shqiptarët e Ukrainës: tradita dhe zakone të jetës familjare (vështrim etnolinguistik) KLODIAN QAFOKU Mbi marrëdhënien e shumëzërëshit vokal me muzikën instrumentale popullore në Toskëri DENIS ERMOLIN Struktura dhe komponentet e riteve tё vdekjes tek shqiptarët e Ukrainës ARMANDA HYSA Pazari i vjetër i Gjirokastrës OLSI LELAJ Shtetasi në modernitetin shqiptar: shteti, ideologjia, dhe proceset socializuese ERMELA BROCI Riaktivizimi i disa mjeshtërive popullore në qytetin e Shkodrës FIGURA TË SHQUARA TË ETNOGRAFISË DHE FOLKLORISTIKËS SHQIPTARE AGRON XHAGOLLI Folklori në vëmendje të Fan S.Nolit KRITIKË E BIBLIOGRAFI AFËRDITA ONUZI Gurtë e kufinit, monografi e Nebi Bardhoshit AGRON XHAGOLLI Epika legjendare e Rugovës. Këngë të kreshnikëve dhe balada e Zymer Nezirit, Prishtinë, 2012 AGRON XHAGOLLI Vebi Bexheti, Nga lirika popullore e Tetovës me rrethinë. Ngjyra jete në lirikën popullore, Tetovë, 2012 JETA SHKENCORE - Instituti i Antropologjisë Kulturore dhe i Studimit të Artit gjatë vitit 2012 (M. DIBRA) - Vallet e luginës së Preshevës – Kosovë (R. BOGDANI) - Njëqind zëra të etnokulturës në 100-vjetorin e pavarësisë (M. DIBRA) - Shkollat doktorale në IAKSA gjatë vitit 2012 (M. DIBRA) - Konferencë shkencore për 100-vjetorin e lindjes së Agnia Desnickajas (A. XHAGOLLI) TABLE OF CONTENTS Agron Xhagolli The Songs of Frontier Warriors (Kenget e Kreshnikeve) among Albanians-New reviews Afërdita Onuzi Ethno-cultural phenomenon in traditional outfits of Shestani (Kraja) Miaser Dibra Bride’s beauty in the songs of wedding ceremony. Nebi Bardhoshi Social memory and its functions nowadays: Ethnography of memory and border Klodian Qafoku Types and forms of Tosk vocal polyphony Olsi Lelaj The State, Society and the proletarianization process: A critical discussion on the nature of modernity in Albania Suzan a Turku The relationship of choral singing and Albanian folklore. Edmir Ballgjati On the studies about Shkodran song. Behar Arllati The wedding ceremony turned into mort. A lament as touching as beautiful (survey on Song of Rexha) Sabina Vaqarri Practices of pre marriage rituals in the wedding ceremony of Tirana Riselda Sejdia Artistic esthetic experience in Cham dance SCIENTIFIC CONFERENCE QEMAL HAXHIHASANI – PERSONALITY OF ALBANIAN CULTURE, DISTINGUISHED FOLKLORIST Agron Xhagolli Qemal Haxhihasani – emblematic figure of albanology Orjona Shegaj Qemal Haxhihasani’s aid on Albanian balads. Miaser Dibra The contribution of Qemal Haxhihasani on the study of Albanian folk lyric. Mark Tirta Albanian mythology in the researches of Qemal Haxhihasani Afërdita Onuzi The holidays in the attention of Q.Haxhihasani studies. Valter Memisha Q. Haxhihasani’s aid in the field of linguistics Hamit Xhaferi Memory evocation, Q.Haxhihasani the teacher who brought light in Pollog. Bardhosh Gaçe The contribution of Prof. Qemal Haxhihasani in the collection, publication and study of the legendary epic. RESULTS OF ETHNOCULTURAL RESEARCHES AND STUDIES Afërdita Onuzi The costumes of Albanian cities in the beginning of the century Agim Bido Albanian joublet, a live cultural encyclopedia from antic Mediterranean. Aleksandër Novik 200th anniversary of the expulsion of Albanians in the Russian Empire, ethnographic work in Karakurt Miaser Dibra The wedding ceremony on both sides of the northwestern border of Albania. Nebi Bardhoshi Legal dynamic in a border area Agron Xhagolli Prespa – area of Albanian-Macedonian folkloric similarities and particularities. Aleksandra Dugushina Rites of birth through Albanians of Ukraine. Orjona Shegaj Researches and publications about love songs in Laberia. Maria Morozova Albanians of Ukraine: traditions and customs of family life (ethno linguistic approach) Klodian Qafoku Vocal polyphony and folk instrumental music in Toskëri Denis Ermolin The structure and the components of the rites of death at Albanians of Ukraine. Armanda Hysa The old bazaar of Gjirokastra Olsi Lelaj Citizen in the Albanian modernity; state, ideology and social processes Ermela Broci Reactivation of some crafts in the city of Shkodra. DISTINGUISHED FIGURES OF ALBANIAN ETHNOGRAPHY AND FOLKLORISTIC Folklore in the attention of Fan S. Noli. CRITICS AND BIBLIOGRAPHY Agron Xhagolli Border’s stones, monograph of Nebi Bardhoshi Afërdita Onuzi Legendary epic of Rugova. Songs of Frontier Agron Xhagolli Warriors and ballads of Zymer Neziri, Prishtina 2012 Agron Xhagolli Vebi Bexheti, Folk Lyric of Tetovo. Life colors in folk lyric. Tetovo 2012. SCIENTIFIC ACTIVITIES - Institute of Cultural Anthropology and Art Studies during 2012 (M.DIBRA) - Dances of Presheva valley- Presheva-Kosovo (R. BOGDANI) - Hundred voices of ethno culture in 100-years of independence (M. DIBRA) - Doctoral program in Institute of Cultural Anthropology and Art Studies during 2012 (M. DIBRA) - Scientific conference on 100th birth anniversary of Agnia Desnickajas (A.XHAGOLLI) Nr. 1-2 KULTURA POPULLORE 2012 ARTIKUJ STUDIMORË Agron XHAGOLLI KËNGËT E KRESHNIKËVE NDËR SHQIPTARË: SHQYRTIME TË REJA 1. Këngët e kreshnikëve përbëjnë për shqiptarët një monument kulturor të trashëgimisë së tyre që nga periudha të hershme. Së brendshmi, këto krijime folklorike dëshmojnë se zanafilla e tyre lidhet me periudha të lashta të shoqërive parashqiptare. Tashmë edhe nga studiuesit shqiptarë të fushave të ndryshme është shprehur, përmes argumenteve bindëse, përfundimi i njëjtë apo i përafërt, lidhur me periudhën e formimit të këtyre këngëve. Dhe dihet se, kur nga disa disiplina shkencore arrihet në të njëjtin përfundim, atëherë është dhe më e mundshme që të jetë qëlluar në shenjë. Sa për mbështetje të pohimit të mësipërm, po sjellim vetëm dy citime nga përfundimi ku kanë arritur studiues të ndryshëm. A. Uçi, duke bërë fjalë për thelbin e konfliktit në këngët e kreshnikëve te shqiptarët, ndër të tjera, shprehet: “Në fakt konflikti etnik iliro-arbëror me krajlët shkje përbën bazën konkrete historiko-shoqërore nga ku ka lindur bërthama e epikës sonë kreshnike…”1. Në të njëjtën linjë është dhe etnologia A. Gjergji, e cila, nisur nga fusha e saj studimore, pas shqyrtimit të elementeve të lashta të këngëve të kreshnikëve, shprehet se: “…prania e këtyre elementeve të lashta na detyron që, në gjenezën e tij, të pranojmë një komponente të hershme, e cila i është përcjellë nga lashtësia kulturës mesjetare shqiptare, komponente që ka lënë gjurmë, të cilat shtesat dhe përshtatjet që i janë bërë eposit shekujt e fundit i