Eetbare En Groene Initiatieven in Gemeente Leeuwarden Februari 2016 2 Voorwoord
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Eetbare en groene initiatieven in gemeente Leeuwarden Februari 2016 2 Voorwoord Weten wat je eet, is voor steeds meer mensen een belangrijk argument om andere keuzes te maken als het om voeding gaat. Daarnaast speelt duurzaamheid van voedingsproducten een grote rol bij onze voedselkeuze. Onderzoek geeft aan dat een gemiddelde maaltijd in de westerse landen duizenden kilometers aflegt van boerderij naar bord. Transition Towns stichtten al vanaf 2009 lokale groentetuinen door het hele land, onder de noemer ‘Eetbare Stad’. Vaak zijn dit buurtmoestuinen, gesteund door buurtwerk en gemeente. Stadslandbouw komt echter in vele vormen voor: van balkon- of daktuin in de binnenstad, via volkstuinen tot professionele stedelijke voedselproductie en –verwerking aan de rand van de stad. Transition Towns worden niet bevolkt door professionals, maar door inwoners die dit naast hun baan of werkzaamheden erbij doen. In de Leeuwarder gemeenteraad zijn al verschillende ´groene´ moties aangenomen; het college heeft daarom een ‘groene’ staalkaart voor biodiversiteit ontwikkeld onder het motto ‘’Groen, gezond voor mens en dier”. Hiermee zetten we in op een diverse kwaliteit van het ecosysteem én geven we een extra uitvoeringsimpuls aan de duurzame ontwikkeling van stad en regio. Gezien de diverse initiatieven ziet de gemeente Leeuwarden in samenwerking met de Friese Milieufederatie, het Nordwin College en verschillende particuliere organisaties, instellingen en inwoners volop kansen om het concept ‘Eetbare of smakelijke stad’ vorm en inhoud te geven: Leeuwarden is immers de hoofdstad van de economische topsector agri-food. Stadslandbouw is het produceren van voedsel in, om en voor de stad, gericht op het bedienen van een markt en gebruik makend van min of meer intensieve productiemethoden. Zo verbindt stadslandbouw agrarische voedselproductie aan de stedelijke behoefte aan zorg, 3 werkgelegenheid, onderwijs, recreatie, afvalverwerking en groenbeheer. In een eetbare stad wordt de (openbare) ruimte efficiënter gebruikt, fungeert voedsel als bindmiddel in de stad en krijgen inwoners meer groen, rust en ruimte. De openbare ruimte wordt in de toekomst meer ingezet als een productiemiddel dan als een jaarlijkse kostenpost en krijgt zo ook economische waarde. Het streven is om in 2020 in Leeuwarden 20% van de benodigde hoeveelheid groente, fruit, noten, vlees en vis op lokaal niveau op een duurzame manier te produceren én is het concept van de eetbare stad regionaal uitgerold. Ook zullen in 2020 door arbeidsintegratie en reguliere banen honderden mensen hun werk vinden in Eetbaar Leeuwarden. Hiervoor is de ontwikkeling van een lokale markt voor lokale voedselproductie nodig. Stadsboerderijen, buurt- en volkstuinen en omgebouwde leegstaande kantorenpanden zullen de grote dragers van Eetbaar Leeuwarden zijn. Voorop staat echter, dat inwoners een eigen keuze maken voor hun tuininitiatief: de Friese aanpak van onderop. Tot slot, Eetbaar Leeuwarden in 2020? Het kan, want samen kunnen we dit grote project mogelijk maken. Daarom hoop ik dat het overzicht van al die bijzondere eetbare initiatieven u als inspiratiebron mag dienen. Isabelle Diks Wethouder Duurzame Ontwikkeling Inhoud Initiatieven 6 Overzichtskaart initiatieven 8 1. Belevingstuin Middelsehiem in Westeinde 10 2. De Hofkerij in Hempens-Teerns 10 3. De Oerfloed in Goutum 10 4. Fruittuin Zuiderburen 11 6. Doarpstún Snakkerburen 12 7. Kruidentuin Zaailand in de Binnenstad 14 8. Moestuin Nijlânsdyk in Nijlân 14 9. Volkstuincomplexen LHVN 14 10. Moestuin Michael School in Huizum-West 15 11. Kruidentuin De Groene Apotheek in de Oldegalileën 15 12. Volkstuintje Sint Bonifatiuspark 15 13. Coöperatie De Hoftuinen in Achter de Hoven 16 14. Buurtmoestuin Oranjehof in de Oranjewijk 17 15. Buurttuin ’t Túntsje in de Transvaalwijk 17 16. Uitgelicht: Zelfoogsttuin Âsum 18 17. Buurttuin ’t Fliedthofke in de Vlietzone 22 18. Bennerpark in de Vlietzone 22 19. Buurtmoestuin Nijlân 22 20. Buurt- en fruittuin De Citrus in Huizum-Oost 23 5 21. Vlindertuin en moestuin Koningin Wilhelmina School in de Vosseparkwijk 23 22. Moestuintje Looijerstraat in de Transvaalwijk 23 23. Natuur in de Binnenstad 23 24. Heemtuin Wirdum-Swichum 24 25. Vlindertuin Nijlân 24 26. Vlinderberm Canterlân in Miedum 24 27. Eco-rail in Westeinde en Valeriuskwartier 24 28. Groene wanden in de Binnenstad 25 29. Bijenweide Boksumerdyk in Goutum 25 30. Power to the People in Hempens 25 31. Groene Loper in Grou 25 32. Dorpsboomgaard Wergea 25 33. Leeuwarden in de bloemen in de gemeente Leeuwarden 26 34. Moestuin Zamenhofpark CSG Comenius in Tjerk Hiddes & Cambuursterhoek 26 35. Leeuwarder Bijenlint (23,2 km) 26 36. Volkstuinen Leeuwarder Huurdersvereniging van Nutstuinen 28 Groene wensen 30 ...nog meer inspiratie nodig? 32 Stappenplan 36 Hoe begin ik een initiatief? 36 Contactpersonen 38 6 Initiatieven Een eetbaar en groen initiatief is een idee vanuit een wijk of dorp, een bedrijf of instelling, vereniging of burger om (voedselproducerende) planten en/of bomen in de omgeving te realiseren. Voorbeelden van dergelijke initiatieven zijn het aanleggen van een klein moestuintje of het aanplanten van fruitbomen, maar ook grote volkstuinen of commerciële vormen van stadslandbouw. Eetbare en groene initiatieven kunnen ook zorgen voor meer werkgelegenheid en sociale samenhang. Inleiding Eetbare en groene initiatieven schieten als paddenstoelen uit de grond. De gemeente Leeuwarden telt momenteel achttien dorpen, die samen met de Leeuwarder wijken goed zijn voor verschillende grote en kleine initiatieven, die bijdragen aan de eetbaarheid en vergroening van de gemeente. Dit zorgt voor een gezondere leefomgeving voor mens en dier, en het ontstaan van sociale cohesie. In 2015 is er weer een groot aantal gerealiseerde initiatieven bijgekomen. Het is niet voor niets dat Leeuwarden verkozen werd als Stad van de Smaak 2015. Voor 2016 en 2017 liggen er nog concrete plannen, die te vinden zijn onder het hoofdstuk ‘Wensen’. Dit is mooi, want een groene en gastvrije omgeving is belangrijk, ook met het oog op Culturele Hoofdstad 2018! Niet alleen eetbare initiatieven zoals moes- en fruittuinen zijn in opkomst. Ook groene initiatieven, zoals vlinder- en bloementuinen zien we steeds meer om ons heen verschijnen. In de gemeente Leeuwarden zijn al een tal van dit soort initiatieven te vinden, en komen er hopelijk ieder jaar weer een paar bij. De verschillende initiatieven komen uit allerlei hoeken. Zo neemt soms een bewoner het initiatief, andere keren wordt het initiatief genomen door wijkpanels, dorpsbelangen, bedrijven of instellingen. De initiatieven dragen allemaal een steentje bij aan meer voedsel, groen en biodiversiteit in de gemeente. Dit rapport is een verzameling van al die initiatieven, zowel de gerealiseerde als de plannen en wensen. Ook lees je in dit rapport over verschillende ontwikkelingen. 7 Misschien wil je zelf een initiatief starten, of wil je bijdragen aan een van de bestaande initiatieven. Achterin het blad vind je hier meer informatie over, zoals handige tips bij he starten van een initiatief. Heb jij al een groen of eetbaar initiatief? Laat het de gemeente weten! Overzichtskaart initiatieven 36 36 36 36 6 1 12 27 11 15 22 28 23 17 21 7 14 8 10 20 25 8 3 9 29 Wergea 16 24 32 Wirdum 26 36 6 34 5 17 18 13 9 4 30 2 31 Grou 1. Belevingstuin Middelsehiem in Westeinde Hier kunnen de cliënten van Talant, kinderen en bewoners uit de wijk veilig spelen, wandelen, zitten en vooral genieten van de kleuren en geuren van de tuin. De tuin legt de nadruk op de integratie en participatie in de wijk. Bij de beplanting is rekening gehouden met het aantrekken van vogels, vlinders, egels en insecten. De belevingstuin is mogelijk gemaakt door verschillende organisaties en fondsen, en wordt onderhouden door cliënten van Talant. 2. De Hofkerij in Hempens-Teerns Toen een groot nieuwbouwproject in het dorp niet doorging, wilde de gemeente het stuk land met bos bebouwen, maar de dorpsbewoners hadden andere plannen en begonnen aan de Hofkerij. Het project bevat onder andere een fruitboomgaard, vleermuiskelder, zwaluwwand, archeologische opgravingen en een kunstproject in de terp. 10 De Hofkerij in Hempens-Teerns 3. De Oerfloed in Goutum Vanuit het idee dat permacultuur een goede bijdrage levert om de aarde gezond te maken en te houden is er met de Leerschool Permacultuur Friesland op ‘De Oerfloed’ een voorbeeldtuin opgezet om zelf te leren en te ontdekken middels projecten, en anderen deelgenoot te maken van de ideeën van permacultuur zoals duurzaamheid, biodiversiteit en eetbaar landschap. De tuin is van en voor iedereen. De Oerfloed in Goutum 4. Fruittuin Zuiderburen Deze fruittuin is aangelegd door Douwe Dokter uit Tzummarum. In de fruittuin staan elf volwassen bomen en een haag van 40 meter met peren. Ook staan er appelbomen, perenbomen, kersenbomen en pruimenbomen in de fruittuin. Er zijn een aantal druivenranken geplaatst en rond de bomen zijn fruitstruiken geplant om zo een diversiteit in de tuin te krijgen. 5. Heechterp-Schieringen Buurtuin Heechterp-Schieringen De gezonde buurttuin bestaat sinds 2012 en is gevestigd op gemeentelijke grond met een woonbestemming. Zolang er niet gebouwd wordt, kan er door een aantal tuinders getuinierd worden. De gezonde buurttuin is in de wijk een groot succes. Na de start zijn er nu ongeveer 40 tuintjes beschikbaar. Verantwoordelijkheid voor algemeen beheer en beleid ligt bij het Frontlijnteam Heechterp-Schieringen en dagelijks contact gaat via de tuinders. Inmiddels is besloten in verband met nieuwbouw de buurttuin te verplaatsen naar