IJSCLUBS IN DE ZIJPE IN HET VERLEDEN Ron Couwenboven/ L.F. van Loo

Inleiding waar ze ook het afzetten van wakken voor hun reke­ Alweer geruime tijd geleden ontvingen wij gegevens ning namen. De clubs stelden commissies in om deze uit het archief van de voormalige IJsbond Hol­ werklieden te controleren en om de loonstaten bij te landsch Noorderkwartier. De heer Ron Couwenbo­ houden. ven, mede-auteur van '100 Jaar Winter' (zie hierna) In de winter van 1916/17 bij voorbeeld verdienden was zo vriendelijk een en ander voor ons op te spo­ de baanvegers gemiddeld 15 cent per uur, wat neer­ ren. Aanleiding was onder meer het grote artikel van komt op ƒ 8,40 per week. Soms werden flinke baan­ Harry Siewertsen '100 jaar Eendracht Maakt Macht', veegploegen aangesteld, zoals in Warmenhuizen in de ijsclub van St. Maartensbrug (ZHB 8e jrg. (1990) genoemde winter: zestien man vast en ook nog inci­ nr.1, p. 3-15). De echte ijswinter van nu zette ons denteel losse krachten. Ze veegden van 8-12 en van aan tot publicatie van de gegevens van Couwenbo­ 13-17 uur. ven, met enige aanvullingen. De leden van de bij de IJHN aangesloten ijsclubs hadden op vertoon van hun bondskaart vrij rijden op De clubs de banen. In het al vaker genoemde jaar 1917 onder­ hielden de clubs in Noord-Holland boven het IJ al Dorp Naam Opgericht U/0* meer dan 800 kilometer ijsroute, waarop banen van vier meter breed waren aangelegd of uitgezet. Burgerbrug Nut en Vermaak 1881 1930 Schagerbrug De Eendracht 1885 1941 In diezelfde winter werd er geveegd in: St. Maartensbrug Eendracht Maakt Macht 1889 De Stolpen 506 uur en 40 minuten St. Maartensvlotbrug 1902 1925 Petten/Zuid-Zijpe 106 uur 1929 1933 St. Maartensbrug 452 uur en 20 minuten 1956 1961* St. Maartensvlotbrug 266 uur en 40 minuten Petten en Zuid-Zijpe 1900 1934 Burgerbrug 51 uur en 30 minuten Petten 1967 1971 Schagerbrug 1060 uur 't Zand Algemeen Belang 1901 1934 Oudesluis 1904 1929 't Zand betaalde aan baanvegersloon ƒ 236,40 en Ou­ 1946 1947 desluis ƒ 112. Dat was nogalwat en het beperkte le­ De Stolpen 1906 1937 dental en de bescheiden contributies van de ijsclubs ('t Zand een gulden en Schagerbrug 50 cent per jaar) ' op non actief * U/0=Uitgetreden/Ontbonden liet zulks niet altijd toe. Gemeentelijke subsidie kon uitkomst bieden, maar de verenigingen probeerden ook op andere wijze zelf hun inkomsten te vergro­ ten. Zo werkten Algemeen Belang in 't Zand en De Eendracht in Schagerbrug met intekenlijsten voor De IJsbond Hollandsen Noorderkwartier bijdragen. De ijsclub Sint Maartensvlotbrug streefde In 1895 werd deze bond te Oudendijk opgericht, om naar donateurs, vrijwillige bijdragen en "baten als in 1948 voortgezet te worden in het Gewest Noord­ opbrengsten in bussen op het ijs, entrée's en inleggel­ Holland/Utrecht van de KNSB. Deze IJHN onder­ den bij ijsfeesten". steunde lokale ijsclubs, mits aangesloten, bij het aan­ vragen van Koninklijke goedkeuring, wat weer van Enquête belang was voor het onderhandelen met gemeentebe­ In 1901 werden allerlei vragen gesteld aan de 46 aan­ sturen over de aanleg van ijsbanen. In werkver­ gesloten clubs van de IJHN. Voor wat betreft de Zij­ schaffingsverband werden baanvegers aangesteld. pe bleek hieruit onder meer:

Baanvegers Plaats Ledental Jaarcontributie Lengte der te Doel was om armen in de dorpen enig inkomen uit onderhouden werk te geven en voorts om leden van de ijsclubs te baan (km) vrijwaren van particuliere baanvegers (de 'vrije jon­ gens'). Al eeuwenlang namelijk vroegen die schaat­ Burgerbrug 43 ƒ43,00 5 sers om zogenoemde baancenten, wat als storend St. Maartensbrug 22 ƒ22,00 4 werd ervaren. Op zich was het wel begrijpelijk dat Petten en Zuid Zijpe 78 ƒ19,50 5 arme sloebers in tijden van vorst, als er verder weinig Schagerbrug 86 ƒ39,50 6 te verdienen was, gingen baanvegen om toch nog wat inkomsten te hebben. Sociale zekerheid was er toen Burgerbrug en Petten deelden dat jaar mee dat de immers niet. jaarlijkse contributie van de leden voldoende was om Door de komst van de ijsclubs en de bond konden de banen te onderhouden. Bondsleden hadden alleen die particuliere baanvegers nu een vast inkomen krij­ te St. Maartensbrug geen vrij rijden. In Petten daar­ gen. Ze moesten steeds acht uur op de baan zijn, entegen mochten ook niet-bondsleden vrij rijden.

3. 9

Aldus vastgesteld in de algemeene »er- gadering van 22 December 1899.

Het Bestuur :

0. C. HULST, Voorzitter. Kr ATI TTION TH. E. 1. ODKNDAAL, Vice-voorz. J. VAN LEVERINK, Secretaris. VAN UK (i]N(ï A. ZIJP, Penningmeester. \V . JIMMINK 1)7.. „Dl•, KKNDR'ACin II HAKKER. zuj'i J. TH. DE WIT. J. MAREES. H DE GRAAF.

Goedgekeurd bij Koninklijk besluit dd. IK Juni 1000 no. 111.

(vv. g.) De Minister van Justitie, CORT V. D. LINDEN.

Samenstelling bestuur van 'De Eendracht' in 1899.

Statuten IJsclub 'De Eendracht', Schagerbrug, De "Lijpe £Ö3£Ö3£Ö3 ART. 17. Eventueele wijzigingen van dit reglement zullen eerst dan van kracht zijn, als zij na goed keuring van den IJsbond „Hollands REGLEMENT Noorderkwartier" de Koninklijke goedkeuring verkregen hebben. DER VEREENIGING AKT. 18. Indien eenige bepalingen in dit reglement ter goede uitvoering nadere regeling behoe­ ven, geschiedt die regeling bij huishoudelijk IJsclub „ALGEMEEN BELANG" reglement. Dat huishoudelijk reglement mag niets bevatten wat in strijd is met deze statuten. Aldus vastgesteld in de Algemeene Ver­ gadering van den 5 Sept. 1903. TE Het bestuur: J. VAN BEÜ8EKOM, Voorzitter. G. DE WIT Pz., Vice Voorzitter. A. H. VOGBLZANO, Secretaris. 't ZAND, (Gemeente ZIJPE). J. SLOT, Penningmeester. W. J. DE LEEUW, W. DE WIT, f H. KROON, • Commixsarinnen. (ê"^^ P. RUI8, \ C. HOOGSCHAGEN, ' Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit dd. 10 November 1903, N". 88. (ur.g.) De Minister van Justitie, J. A. I.OEFK. TÏP. t. VAH LEVEWHK, SCIIAGEEBKUU.

Het bestuur van de IJsclub te 't Zand. Klunen In het begin van deze eeuw had Zijpe ook twee be­ Alle clubs kenden zogenoemde overlopen in hun stuursleden van de IJHN, te weten J. Odendal uit baan. Dit waren plaatsen waar de schaatsers van het Schagerbrug van 1907-1916 en A.L. Zuidscherwoude ijs moesten om hun route te kunnen vervolgen uit hetzelfde dorp van 1916 tot 1919. (kluunplaatsen dus). Alleen in Schagerbrug moesten de rijders op deze plaatsen betalen, meestal een cent. Maar bondsleden hadden weer wel vrije doorgang op deze kluunplaatsen.

Dat er vroeger geen sprake was van een ijsbaan zoals we die nu kennen, in de vorm van een stuk onderge­ lopen land, moge ook blijken uit het volgende:

"Het doel der ijsclub (in 't Zand) is:

a. het maken en onderhouden van ijsbanen op de vaarten langs het Noordhollandsch kanaal van 't Zand tot het sluisje in den Rijksweg tusschen de gemeenten Callantsoog en Den Helder en tot aan den Boschweg in de gemeente Zijpe, en verder langs de Egalement tot de brug in den Ruigenweg en zoo noodig tot Keinsmerbrug; b. het zooveel mogelijk afbakenen van gevaarlijke laatsen; Eet aanbrengen van posten waar dit noodig blijkt te zijn".

Aldus het reglement uit 1903 van Algemeen Belang te 't Zand.

Galerij der nationale schaatskampioenen In '100 Jaar Winter', het gedenkboek van het gewest Noord-Holland/Utrecht van de KNSB 1895-1995, van de hand van Ron Couwenhoven en Huub Snoep, troffen we de volgende inwoners van Zijpe aan:

Schoonrijden heren: 1966 Deventer : H.N. (Henk) de Graaf, Schagerbrug 1973 Heerenveen : C. (Kees) Kuit, Schagerbrug

dames: 1974 Amsterdam : G. Muntjewerf-Slikker, Oudesluis 1975 Amsterdam : idem

paren: 1973 Heerenveen : B. (Breg) Wit-Kuit en C.Kuit, Schagerbrug 1975 Amsterdam : G. Muntjewerf­Slikker (met P.de Groot Anna Paulowna) 1976 Amsterdam : idem 1979 Ochten : idem

Sprint heren: 1994 Den Haag : Nico van der Vlies, Petten heren junioren: 1992 Heerenveen : idem

Marathon heren: 1984 Deventer : Emiel Hopman, 't Zand heren: KNSBcup 1983/84 : idem