MOOI SCHAGEN Een wandeling door MOOI het Schagen van toen Harry Kooij SCHAGEN Stichting Uitgeverij Noord-Holland Foto W.D. Niestadt. Inhoud 6 Plattegrond met de wandeling 179 Landbouwstraat (Oostelijk deel) 183 Magnusstraat 7 Inleiding 185 Roosstraat 187 Cornelis Bokstraat 8 Loet 189 Plantsoen 31 Heerenstraat 191 Spoorlaan 34 Rensgars 192 Witte Paal 36 Noord 193 Zuiderweg 48 Rapenpad 194 Regentenstraat 50 Nieuwstraat 197 Dorpen (Zuidelijk deel) 54 Markt 200 Landbouwdwarsstraat, 85 Slotplein nu Buiskoolstraat 90 Gedempte Gracht (Westelijk deel) 201 Landbouwstraat (Westelijk deel) 110 Laan 205 Dorpen (Noordelijk deel) 131 Gedempte Gracht (Oostelijk deel) 208 Laanplein 140 Nieuwe Laagzijde 210 Lauriestraat 149 Oosterstraat 211 Julianalaan 152 Molenstraat 213 Oude Slotstraat 159 Willem van Beierenstraat 215 Stille Laan 164 Hoep 217 Heerenboschstraat 168 Snevert 218 Torenplein 172 Stationsweg 4 5 Inleiding Een plattegrond met de wandeling Na het maken van “Mooi Barsingerhorn” en “Mooi Wanneer we kijken naar een recenter verleden is Kolhorn” moest er wel een opvolger komen: de echte Schagenaar gewoon een Barsingerhorner, “Mooi Schagen”. Deze keer ben ik niet op pad gegaan want neem nou bijvoorbeeld Wardenaar, Middelbeek, om verhalen van oudere mensen op te tekenen. Plevier, ja zelfs Kossen van Blaauboer en Kossen, ze Krantenarchieven waren mijn bron, vele honderden kwamen allemaal van “Barghorre”. Ik hoop dat mijn berichtjes heb ik verzameld. Soms uren zoeken naar vette knipoog u niet is ontgaan… dat ene berichtje, maar ook vaak zoeken naar het In het boekje Schimpnamen van Noord Holland staan ene, en het andere vinden. Van “Het nieuws van de vermeld als bijnamen voor inwoners van Schagen dag” tot “Het Vliegend Blaadje”. Uiteraard komen de “Roodjes” naar een ouderwetse appelsoort waar meeste berichten gewoon uit “de Schager Courant” Schagen vroeger om bekend stond. “Moppen” naar en “Het Noordhollandsch Dagblad”. Deze berichtjes een bepaald soort nachtmutsje. Ook werden ze heb ik met de originele tekst, en in de oorspronkelijke wel “Vreters” genoemd, maar wat ze vraten was de spelling overgenomen. Ze zijn cursief weergegeven. schrijver niet duidelijk geworden. Mogelijk dat u in dit Op een enkele uitzondering na komt het originele boek het antwoord vindt. Jan Buisman jr. en Martin fotomateriaal uit mijn eigen collectie. Plevier bedankt voor het nalezen op historische In China wonen Chinezen, en in Schagen wonen juistheid en Jeanine Kooij, als vertegenwoordiger van Schagenaren, maar een oud Westfries gezegde luidt de jongste generatie, voor het nalezen op begrijpelijk- “D’r benne Hageneze, dus d’r benne ok Skageneze”. heid en duidelijkheid. Dit brengt ons bij de discussie over wanneer je nu een Goed, genoeg gepraat, tijd om iedereen die mij bij echte Schagenaar bent. Ik zal het u verklaren. Volgens het maken van dit boek heeft geholpen enorm te de kroniek van Schagen werd de Zype door de zee bedanken, want helemaal in je uppie redt je dat nooit. overspoeld. De niet verdronken Zyprianen hebben zich daarna gevestigd op de zuidelijker gelegen hoogtes Harry Kooij nabij de Cagen, het latere Schagen. Een echte Schagenaar is dus eigenlijk gewoon een Zijpenaar. Oudesluis, najaar 2016 6 7 Loet Foto P. Jonker, Egmond aan Zee. De laatste molenaar was P. Meurs. Op 26 januari 1911 31-05-1899 Door het schrikken van den automobiel kocht hij de molen met woonhuis en weiland voor van den heer Backx geraakten Dinsdag op het Wad 3.722 Gulden. Het woonhuis was voorzien van een het rijtuig en het paard van den heer P. Meurs alhier te gas leiding en verdere gemakken, terwijl de molen water. De wagen, die beladen was met zaad en meel, was uitgerust met kunststenen, een lijnkoekenbreker bekwam eenige averij, terwijl vele zakken te water en een bliksemafleider. Begin juni 1923 heeft Meurs raakten. Het ongeluk wil men toeschrijven aan het het terrein met de oude molen verkocht voor 1.500 niet seinen van den bestuurder van den stoomwagen, Foto P. Jonker, Egmond aan Zee. Gulden aan de heren Kuiper en van der Woude. Met zoodat men bij den hoek plotseling voor elkaar stond. het slopen van de molen werd snel begonnen, eind Allemaal stevige schoenen aan, want we hebben juni 1923 was de molen verdwenen. een flinke wandeling voor de boeg. We zijn op de Overigens was Meurs eerder betrokken bij misschien Loet en kijken in oostelijke richting. De Menisweg ligt wel een van de eerste ongelukken waar een auto bij juist achter ons. Iets meer naar links zouden we de betrokken was. Het was de auto van Notaris Backx uit kerktoren kunnen zien. Dit was korenmolen “de Hoop”. Wieringerwaard. 8 LOET 9 N.V. Luchtfoto Nederland. We lopen even de Molenweg op waar we het kantoor en het magazijn van de Coöp Inkoopvereniging van Winkeliers in Koloniale Waren “Anna Paulowna” tegenkomen. Zij waren aangesloten bij de “Enkabé” in Rotterdam. Later was dit pand van de Leeuw tapijt, het is nog niet heel lang geleden gesloopt. Foto Atelier Laddé Amsterdam. We zijn terug op de Loet, zo rond het jaar 1900 en Vanaf de kant van de weg kijken we over het water. staan in het weiland tegenover de molen. Het meest Eén van de beurtschippers gaat juist op weg. Naar rechtse pand is nu de achterzijde van het Esso Alkmaar, of misschien wel naar Amsterdam. tankstation. Fotograaf en uitgave onbekend. Links zien we ook nog de kerk. 10 LOET LOET 11 Foto P. Jonker, Egmond aan Zee. Fotograaf en uitgave onbekend. Dit was de halte “de Loet” van de stoomtram Schagen- Warmenhuizen. De lijn werd in gebruik genomen op 29 augustus 1913. Het gebouw staat er nog steeds, tussen de bomen, schuin tegenover het Esso tankstation. Fotograaf onbekend. Uitgave van Ketel. Naast de stoomtram heeft er op deze lijn ook nog een zeer modern “oliemotorrijtuig”, de C 911, gereden. Wanneer we een jaar of 15 later nog eens kijken, zien Deze bij Allan in Rotterdam gebouwde wagen reed we nu een brug over het water. Dit was de trambrug voor het eerst in de zomer van 1932. Het was de C 911 waarover de spoorlijn naar Warmenhuizen liep. Van die de laatste rit op 7 oktober 1933 voor zijn rekening het water is nu niets meer terug te vinden, het werd nam. De aandacht voor deze laatste rit was minimaal. geheel gedempt. We zullen even de spoorlijn rechts Het zou me niet verbazen wanneer deze foto bij die tussen de huizen volgen om bij het station “de Loet” gelegenheid gemaakt zou zijn. Het krantenartikeltje te kijken. hierover eindigde met “Roest in Vrede” 12 LOET LOET 13 Collectie Jan Buisman. Fotograaf onbekend. Uitgave Plukker. We zijn weer terug op de Loet en staan hier juist naast de herberg “de Vlijt” later bekend als “La Strada”. Dit was de herberg “De Liggende Os”. Het stond 24-07-1936 Het aanleggen van de aarden baan voor Ongeveer op deze plaats is nu het fietstunneltje onder op de hoek van het Avendorper Laantje en de Loet. het gedeelte van den provincialen weg Alkmaar- de provinciale weg N 245. Het lijkt of de ruimte tot de Het Avendorper Laantje is nu eigenlijk het stukje Schagen tusschen den Haringhuizerweg en de Loet te volgende bebouwing leeg is. Dat is niet zo, want daar weg tussen de Loet en de Hofstraat. De herberg Schagen is aanbesteed. stond namelijk ook nog een herberg genaamd “De stond, vanuit het oosten gezien, ongeveer op het 22-05-1937 Ingaande heden wordt het gedeelte van Liggende Os” die iets verder van de weg af lag. We stukje groen links voor de ingang van het huidige den nieuw aangelegden Provincialen weg tusschen lopen er straks langs. fietstunneltje. In april 1880 zal door notaris Boon- Loet en den spoorwegovergang voor het verkeer acker openbaar worden verkocht: De vanouds opengesteld. bekende druk beklante uitspanning en herberg Vanaf De Loet gezien maakte deze nieuwe provinciale Wanneer we iets verder lopen hebben we een goed genaamd “de liggende Os” met ruime gelagkamer weg na ongeveer 500 meter een ruime bocht naar zicht op de voorzijde van het pand. Op het bord boven en woonvertrekken, stalling voor 12 stuks Hoornvee het oosten om vervolgens bij de spoorwegovergang de deur staat te lezen: “De Vlijt, Bierbottelarij en en 100 Paarden, met annex Woonhuis Erf en Tuin. In uit te komen. In de jaren zeventig is deze bocht eruit Mineraalwaterfabriek - J.Boon Uitspanning Voorheen 1921 werd de herberg gekocht door W van Erp die gehaald. Er werd toen een kruising aangelegd waarbij Wed H Starke”. Boon kocht het pand in 1901, het het begin jaren dertig aan de provincie heeft verkocht. tevens de weg recht doorgetrokken werd richting is gesloopt ten behoeve van de verbreding van de Niet lang daarna is het pand gesloopt. Dit in verband Dirkshorn. provinciale weg N 245. Collectie Jan Buisman. met de aanleg van de toen nieuwe provinciale weg. 14 LOET LOET 15 Fotograaf en uitgave onbekend. We lopen even het Avendorper Laantje in en treffen 24-04-1924 De kleine zilveren munten, in Avendorp daar een bijzonder duo afkomstig uit de Nieuwstraat, destijds opgegraven, vormen een der belangrijkste Lombok en Swier. Ze handelden in lompen en oud verzamelingen der oudste Hollandsche munten. In ijzer, maar ook in kippen en konijnen. Lombok, die het Kon. Penning-kabinet te den Haag zijn ze als “de naast de kar staat, was de bijnaam van Jan Pagano. Schager muntvondst” bekend, men dateert ze uit plm Met drie koningen, op 6 januari, verkleedde hij zich 1000 à 1100. Foto R.J. Brügemann. als zwerver en ging met een stok en een ster eraan, Het vermoeden is, dat de munten vroeger als welke hij doormiddel van een touw liet draaien, langs Romeinsche munten zijn aangezien, en dan heeft men We staan nu voor “De Liggende Os” en kijken naar verleend en de zware last en de wagen ten spoedigste de huizen.