Otello Opera Wroclawska 2012.Pdf
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
OPERA WROCŁAWSKA ~ INSTYTUCJA KULTURY SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA DOLNOSLĄSKIEGO EWA MICHNIK DYREKTOR NACZELNY I ARTYSTYCZNY OTELLO GIUSEPPE VERDI OPERA W 4 AKTACH I O PERA IN 4 ACTS LIBRETTO WG WILLIAMA SZEKSPIRA I LI BRETTO AFTER WILLIAM SHAK ESPEAR E ARRIGO BOITO PRAPREMIERA I WORLD PREMIERE MEDIOLAN 1887 PREMIERA POLSKA I PO LISH PREMIERE WARSZAWA 1893 PREMIERA I PREMIERE SO ISA 14 IV 2012 19:00 ND I su 15 IV 2012 19:00 NDISU 22 IV 2012 19:00 CZAS TRWANIA SPEKTAKLU I DURAT IO N 180 MIN. 2 PRZERWY j 2 INTE RVALS SPEKTAKL WYKONYWANY JEST W JĘZYKU WŁOSKIM Z POLSKIMI NAPISAMI. ITALIAN LANGUAGE VERSION WITH POLISH SURTITLfS. TŁUMACZENIE LIBRETTA NA TABLICACH ~WIETLNYCH I UBREno TRANSLATION ON TH E PROJECTION SCREEN ALEKSANDER BARDINI, KRYSTYNA KONOPACKA Ministerstwo DOLNY ~"'""" Kultury SLĄSK =~ I Dziedzictwa w rildaw www.umwd.dolnyslask.pl Narodowego. 20 16 REALIZATORZY I O BSAD A J PRODUCERS & C ST EwAM1cHNIK OTELLO Kierownictwo muzyczne, dyrygent NIKOLAY DOROZHKIN Musical direction, conductor SERGEY NAYDA * ANTONELLO PALOMBI* MICHAŁ ZNANIECKI DESDEMONA Reżyseria, scenografia, kostiumy ANNA LICHOROWICZ Direction, stage & costume design ALEKSANDRA MAKOWSKA IZABELA MATUŁA* ANNA GRABOWSKA-BORYS Przygotowanie chóru JAGO Choir master BOGUSŁAW SZYNALSKI* VITTORIO VITELLI* BOGUMIŁ PALEWICZ Reżyseria świateł EMILIA Li ghtin g design ANNA BERNACKA KATARZYNA HARAS BASSEM AKIKI IRYNA ZHYTYNSKA Współpraca muzyczna CASSIO Musical co-operati on ŁUKASZ GAJ ZOFIA DOWJAT ALEKSANDER ZUCHOWICZ HANNA MARASZ RODERIGO Asystenci reżysera ŁUKASZ GAJ Assistant to the stage director RAFAŁ MAJZNER ALEKSANDER ZUCHOWICZ Lu1G1 ScoGuo Asystent scenografa LODOVICO Assistant to th e stage designer MAREK PAŚKO BARTOSZ URBANOWICZ JOANNA MEDYŃSKA MONTANO Asystent ds. kostiumów Assistant to the costume designer jACEKjASKUŁA ro ŁUKASZ ROSIAK (].) ,_ WOJCIECH 51UDMAK HEROLD Autor plakatu ANDRZEJ ZBOROWSKI Author of the poster SOLIŚCI, ORKIESTRA I CHÓR OPERY WROCŁAWSKIEJ SO LOISTS, ORC HESTR A & CHOIR OF THE WROCŁAW OPERA *go ści nn ie I spec1a l gucst DYR EKCJ A ZASTR ZE GA SOB IE PRAWO DO ZMIAN W OBSADACH. fi IE CURR[NT ASl IS SUBJECT TO CHANGE. STARY MISTRZ I JEGO MŁODY PARTNER I OLD MASTFR AND HIS YOUNG PARTNER STA RY MI STRZ IJ EGO MŁODY PARTNE R doniósł przyjacielowi z rozbrajającą szczerością : Nadarza mi się szczęśliwa kombinacja urz9dzenia sobie życia po pańsku: pewna starsza pani chciałaby wyjść za mnie za m'!ż Jacek Marczyński z dwudziestoma tysi9cami dukatów. To małżeństwo nie mogło się udać. Po rozstaniu w 1853 r.Józefa Boito zamieszkała w bardzo skromnych warunkach w Mediolanie z dwoma Przez całe życie Giuseppe Verdi próbował zmierzyć się z geniuszem Szekspira, synami: Arrigiem, który rozpoczął naukę w konserwatorium oraz starszym o dwa lata kilkakrotnie w jego kompozytorskich planach przewinął się Hamlet, raz pojawiła się Camillem, który w przyszłości zostanie znanym architektem. Burza, a wielkim, niezrealizowanym marzeni@m pozostał Król Lear. Z kolei ukończony Pierwszy sukces odniósł w 1858 r., gdy wykonano jego symfonię, a jednak nie muzyka w 1847 r. Makbet nie w pełni go usatysfakcjonował. Dopiero w jesieni życia stworzył miała stać się główną domeną Arriga, obdarzonego też talentem literackim i zacięciem dwa arcydzieła - Otella i Falstaffa - którymi udowodnił, że rozumie Szekspira. publicystycznym. Sam zresztą napisał: Zanim się zostanie muzykiem - trzeba być poet9. Latem 1879 r. 66-letni Verdi po spotkaniu z Arrigiem Boitem, który przedstawił mu szkic Chętnie wspierał innych librettami, Amilchare Ponchielli zawdzięcza mu sukces życia: libretta Otella, powiedział: Niech pan nada temu formę poetyck9. Przyda się to panu, Giocondę. Skomponował operę Mefistofeles, która poniosła klęskę w La Scali w 1868 r., mnie lub komuś innemu. Osiem lat wcześniej odbyła się premiera dwudziestej szóstej publiczność odrzuciła prawie sześciogodzinne dzieło z długaśnymi recytatywami zamiast opery Verdiego -Aidy. Skomponowania nowej konsekwentnie odmawiał mimo zabiegów melodyjnych arii. Boito skFeślił jeden akt, w pozostałych poprawił niemal każdą scenę wydawcy i przyjaciela Giulio Ricordiego. Po cóż miałbym pisać? Do czego bym doszedł? i nowy Mefistofeles odniósł sukces w Bolonii w 1875 r., powtórzony na innych scenach Rezultat byłby opłakany - zwierzał się Verdi przyjaciółce Ciarze Maffei. - Słuchałbym Włoch i Europy. A w latach 60., w Polsce, dokąd wybrał się, by odwiedzić krewnych, ponownie opinii, że nie umiem pisać, że stałem się naśladowc9 Wagnera. przyszedł mu do głowy pomysł opery o Neronie. W chwili śmierci w 1918 r. pozostawił Nie chciał na starość powtarzać się i powielać, ani nie zamierzał dawać okazji do porównań cztery niemal ukończone akty oraz tekst piątego. Do wystawienia Nerona doprowadził swej muzyki z operą francuską, a zwłaszcza z Richardem Wagnerem. Był gotów pojawić w 1924 r. w La Scali Arturo Toscanini. się na scenie wówczas, gdy zyska pewność, iż sprosta wyzwaniom nowej epoki, w której opera przemieniała się w muzyczny dramat, a od efektownych numerów wokalnych Bezinteresowna nien aw iść ważniejsze stało się wejście w głąb ludzkiej psychiki. Potrzebował też ożywczego impulsu Otello spółki Boito-Verdi jest najdoskonalszym wzorem przeniesienia szekspirowskiej i takim - zdaniem Giulio Ricordiego - mógłby być Otello. Verdi nie zabierał się jednak tragedii na grunt opery, mimo że autor libretta ingerował w tekst oryginału. Usunął akt do pracy, zatem w zamian wydawca poprosił o przeróbkę wystawionego bez powodzenia wenecki zarysowujący intrygę, ale to, co dla niej istotne, przeniósł do rozmów Jagona, w 1857 r. Simona Boccanegry. Na autora zmian w libretcie zaproponował Arriga Boita, Cassia i Roderiga w I akcie opery. Skreślił postać ojca Desdemony i Bianki, o której jedynie a ten dostarczył nowy finał I aktu - szekspirowską w charakterze scenę narady w pałacu rozmawiają Jago i Cassio. Dodał własne pomysły, choćby nieistniejące u Szekspira Credo dożów Genui. Gdy Simon Boccanegra zatriumfował w 1881 r. w Mediolanie, zachwycony Jagona. Czy jednak takie wyznanie wiary - Wierzę z całego serca, tak szczerze I jak Verdi powiedział do odtwórcy tytułowej roli, barytona Vittorio Maurelego: jeśli Bóg młoda wdówka przed ołtarzem, I że zło, które zamyślam, i które czynię I jest wyrokiem da mi zdrowie, napiszę dla pana „jagona"!Taki pierwotnie tytuł miała nosić nowa opera, przeznaczenia - nie mogło wyjść spod pióra Szekspira? ale musiało minąć aż pięć lat, nim po licznych perturbacjach została ukończona. Boito dokonał kondensacji tragedii, jego Jago to niemal wcielenie Mefistofelesa, ale zachowuje rys najistotniejszy dla Szekspira. jago nienawidzi Otella, tak jak nienawidzi Muzyk czy poeta? wszystkich - pisał wielki znawca szekspirowskiego teatru, Jan Kott. - W tej nienawiści jest Arrigo Boito był od Verdiego młodszy o 29 la"t, urodził się w 1842 r. w Padwie. Ojciec, coś bezinteresownego: jago naprzód nienawidzi, potem dopiero zdaje się wynajdywać malarz Sylwester Boito w czasie podróży po Europie poznał Polkę, Józefę z hrabiów powody swej nienawiści. Na przeciwnym biegunie plasuje się niewinna Desdemona, Radolińskich, wdowę po Józefie jastrzębcu de Fundament Karśnickim, więc w 1830 r. o której nie wiemy-jest to w tragedii Szekspira - że wbrew woli ojca potajemnie poślubiła I STARY MISTRZ IJEGO MŁODY PARTNER I OLD MASTER AND fllS YOUNG PARTNER Maura. Opera często jednak pokazuje bohaterów w sposób uproszczony, symboliczny Na cmentarzysku cywil izacji i tę regułę zastosował Boito. W całości zaś, ozdobiony kilku wiaowiskowymi scenami, W XX w. tę partię mieli okazję kreować nasi wielcy tenorzy: Stanisław Gruszczyński Otello stał się kameralną tragedią, rozgrywającą się między tytułowym bohaterem, Desdemoną i Jagonem. (Warszawa 1919), Franciszek Arno (Poznań 1953), Wacław Domieniecki (Poznań 1962), Sławomir Żerdzicki (Bytom 1964), Henryk Kłosiński (Łódź 1976), Józef Kolesiński (Poznań 1980 i Bydgoszcz 1989). Do historii przeszedł spektakl Aleksandra Bardiniego Własny pomysł na dramat ze scenografią Andrzeja Majewskiego, którego premiera odbyła się w 1969 r. w Teatrze Dostrzegając kongenialność przekładu dramatu na grunt muzyki, tym większe trzeba Wielkim w Warszawie. Stanowi wzorcowy przykład wyprowadzenia działań scenicznych oddać zasługi Verdiemu, który nie zrezygnował ze środków typowo operowych. Taka z muzyki, Bardini miał własną partyturę reżyserską, w której na przykład scenę burzy już jest zastępująca uwerturę scena burzy, przygotowująca widza do mających nastąpić z I aktu opracował co do każdego taktu. W premierze wystąpili: Roman Węgrzyn zdarzeń. Nie zrezygnował Verdi z pięknej kantyleny lub z obowiązkowego wielkiego (Otello), KrystynaJamroz (Desdemona), Władysław Malczewski (Jago). finału z udziałem solistów i chóru (na zakończenie Ili aktu). Najciekawsze jest zaś Pierwsza inscenizacja w Operze Wrocławskiej powstała w 1988 r. Reżyser Robert połączenie subtelności i siły, kompozytor prosił librecistę, by momenty kulminacyjne Skolmowski zrezygnował z renesansowej scenerii, a już w pierwszej scenie rekwizyty poprzedził lirycznymi. Przed mającą tragiczne konsekwencje pijatyką w I akcie słyszymy - stary wrak samochodu, zdezelowane elementy łodzi - świadczyć miały, że akcja pieśń chóru, przed pierwszym wybuchem zazdrości Otella - urokliwy madrygał rozgrywa się na współczesnym cmentarzysku cywilizacji. Scenografię zaprojektowała Cypryjczyków, wychwalających Desdemonę (ta scena to pomysł Verdiego). A gdy w finale Ba rbara Zawada, dyrygował Kazimierz Wiencek. Otellem był Henryk Kłosiński, ale zbliża się moment popełnienia zbrodni, Verdi daje subtelną pieśń o wierzbie