Zał ącznik do Uchwały Nr Rady Gminy Lubomia z dnia
Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
2010 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
SPIS TRE ŚCI
WST ĘP ...... 3
I. CZ ĘŚĆ WPROWADZAJ ĄCA ...... 4 1. STRUKTURA STRATEGII ...... 4 2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE TWORZENIA STRATEGII ...... 6 3. OCENA WDRO ŻENIA STRATEGII OBOWI ĄZUJ ĄCEJ DO 2010 ROKU ...... 15
II. CZ ĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO-ANALITYCZNA ...... 18 1. POŁO ŻENIE, POWIERZCHNIA, PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY ...... 18 2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 18 3. KOMUNIKACJA I TRANSPORT ...... 20 4. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ...... 20 5. SYTUACJA GOSPODARCZA ...... 22 6. PROBLEMY NA RYNKU PRACY ...... 24 7. ZASOBY I WARUNKI MIESZKANIOWE ...... 27 8. BEZDOMNO ŚĆ ...... 29 9. EDUKACJA ...... 30 10. KULTURA ...... 31 11. SPORT I REKREACJA ...... 32 12. TURYSTYKA ...... 32 13. SYTUACJA DZIECKA ...... 34 14. OCHRONA ZDROWIA ...... 38 15. BEZPIECZE ŃSTWO PUBLICZNE ...... 41 16. POMOC SPOŁECZNA ...... 42 17. SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ...... 54 18. PROBLEMY UZALE ŻNIE Ń I PRZEMOCY W RODZINIE ...... 56 19. PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII ŚRODOWISKA LOKALNEGO ...... 60 20. SEKTOR POZARZ ĄDOWY ...... 68 21. ANALIZA SWOT ...... 71 22. PODSUMOWANIE DIAGNOZY ...... 79
III. CZ ĘŚĆ PROGRAMOWA ...... 86 1. MISJA, CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE, KIERUNKI DZIAŁA Ń ...... 86 2. WDRO ŻENIE STRATEGII, MONITOROWANIE JEJ REALIZACJI ...... 102 3. PROGRAMY I PROJEKTY ...... 103
IV. UWAGI KO ŃCOWE ...... 111
SPIS DIAGRAMÓW, TABEL I WYKRESÓW ...... 112
2 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
WST ĘP
Samorz ądy lokalne działaj ące w warunkach gospodarki rynkowej, cechuj ącej si ę du żą dynamik ą zmian i niepewno ści ą co do ich kierunków, musz ą posiada ć zdolno ść do wczesnego rozpoznawania zagro żeń, jak i dostrzegania pojawiaj ących si ę szans. W takich warunkach istotnego znaczenia nabiera zarz ądzanie strategiczne, które, oparte na opracowywaniu, wdra żaniu i kontroli realizacji planów strategicznych, umo żliwia dostosowanie funkcjonowania jednostek terytorialnych do zmian zachodz ących w otoczeniu. Na poziomie zarz ądzania lokalnego (gminnego), w zakresie polityki społecznej, podstawow ą rol ę w śród tego typu planów pełni strategia integracji i rozwiązywania problemów społecznych. Strategia pozwala na racjonalizacj ę lokalnej polityki społecznej. Okre śla misj ę oraz wyznacza cele strategiczne i działania, których wdro żenie powinno w znaczny sposób przyczyni ć si ę do rozwi ązania wielu problemów społecznych i zminimalizowa ć społeczne skutki kwestii społecznych. Dokument stanowi zatem podstaw ę do realizacji stosunkowo trwałych wzorów interwencji społecznych, które maj ą przyczyni ć si ę do poprawy warunków życia mieszka ńców, w szczególno ści tych, którzy s ą zagro żeni marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym, i doprowadzi ć do integracji społecznej. Niniejsza strategia została opracowana w O środku Pomocy Społecznej w Lubomi przy merytorycznym wsparciu O środka Kształcenia Słu żb Publicznych i Socjalnych – Centrum AV w Cz ęstochowie. Pomoc zewn ętrzna polegała głównie na doradztwie i systematyzacji układu głównych elementów wypracowanego dokumentu. Strategia jest dokumentem uspołecznionym. W pracach nad nim uczestniczyli przedstawiciele samorz ądu lokalnego, środowisk pomocy społecznej, rynku pracy, o światy, kultury, ochrony zdrowia, policji i s ądownictwa, przedstawiciele organizacji pozarz ądowych, ko ścioła, mieszka ńcy gminy oraz eksperci. Dokument ma charakter kilkuletni; został przygotowany na lata 2011-2020. Jest zgodny z zało żeniami odnosz ących si ę do polityki społecznej dokumentów strategicznych przygotowanych na poziomie europejskim, ogólnopolskim i samorz ądowym i umo żliwia ubieganie si ę o środki zewn ętrzne, m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Strategia stanowi materiał wyj ściowy do opracowania szczegółowych programów i projektów pomocy społecznej . Skuteczno ść wyznaczonych w niej działa ń pomocowych będzie zale żała zarówno od posiadanych i pozyskanych przez gminę środków finansowych, jak i szerokiej, aktywnej i skoordynowanej współpracy przedstawicieli administracji samorz ądowej i partnerów społecznych, w tym organizacji pozarz ądowych.
3 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
I. CZ ĘŚĆ WPROWADZAJ ĄCA
1. STRUKTURA STRATEGII
Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia składa si ę z trzech zasadniczych cz ęś ci, tj. cz ęś ci wprowadzaj ącej, diagnostyczno-analitycznej i programowej. Cz ęść wprowadzaj ąca zawiera informacje na temat organizacji strategii oraz uwarunkowa ń zewn ętrznych (prawnych i strategiczno-programowych) tworzenia dokumentu. Obejmuje równie ż ocen ę stopnia wdro żenia poprzedniej strategii, dla której rok 2010 zamyka okres programowania. Cz ęść diagnostyczno-analityczna zawiera informacje ogólne dotycz ące gminy oraz diagnoz ę sytuacji społeczno-gospodarczej w gminie, która została oparta na badaniu źródeł zastanych, tj. danych pozyskanych z instytucji i organizacji działaj ących w gminie b ądź obejmuj ących zasi ęgiem działania jej mieszka ńców, identyfikacji mocnych i słabych stron oraz szans i zagro żeń lokalnego systemu polityki społecznej (SWOT), a tak że analizie ankiet, skierowanych do przedstawicieli funkcjonuj ących w gminie placówek o światowych oraz reprezentantów środowiska lokalnego (liderzy lokalni, mieszka ńcy). Diagnoza została przeprowadzona w nast ępuj ących obszarach: • Infrastruktura techniczna; • Turystyka; • Komunikacja i transport; • Sytuacja dziecka; • Demografia; • Ochrona zdrowia; • Gospodarka; • Bezpiecze ństwo publiczne; • Rynek pracy; • Pomoc społeczna; • Zasoby i warunki mieszkaniowe; • Sytuacja osób niepełnosprawnych; • Bezdomno ść ; • Problemy uzale żnie ń i przemocy • Edukacja; w rodzinie; • Kultura; • Działalno ść organizacji pozarz ądowych. • Sport i rekreacja; Cz ęść programowa zawiera najistotniejsze zało żenia polityki społecznej gminy na najbli ższe lata. S ą one uj ęte w formie misji, celów strategicznych, celów operacyjnych i kierunków działa ń. W cz ęś ci programowej s ą równie ż wskazane podmioty realizuj ące strategi ę i współdziałaj ące w jej realizacji, źródła finansowania i czas realizacji wyznaczonych w dokumencie działa ń oraz jest zaprezentowana informacja na temat sposobu
4 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 wdro żenia strategii oraz prowadzenia monitoringu jej realizacji. Dla realnej oceny stopnia wdro żenia dokumentu jest przygotowany wykaz wska źników monitoringowych. Cz ęść programowa zawiera tak że omówienie projektów zaproponowanych przez przedstawicieli instytucji gminy i organizacji pozarz ądowych działaj ących w obszarze polityki społecznej. Poni ższy diagram prezentuje struktur ę Strategii Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia.
Diagram 1. Struktura dokumentu strategii
CZ ĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO- CZ ĘŚĆ WPROWADZAJ ĄCA ANALITYCZNA
Informacja na temat organizacji Analiza źródeł zastanych, tj. danych strategii pozyskanych z instytucji i organizacji działaj ących w gminie b ądź obejmuj ących Uwarunkowania zewn ętrzne zasi ęgiem działania jej mieszka ńców (prawne i strategiczno-programowe) tworzenia dokumentu Analiza źródeł wywołanych, tj. ankiet, skierowanych do przedstawicieli funkcjonuj ących w gminie placówek oświatowych oraz reprezentantów środowiska lokalnego (liderzy lokalni, mieszka ńcy) oraz identyfikacja mocnych
i słabych stron oraz szans i zagro żeń lokalnego systemu polityki społecznej (analiza SWOT)
CZ ĘŚĆ PROGRAMOWA
Misja, cele strategiczne i operacyjne, kierunki działa ń
Wdro żenie strategii, monitorowanie jej realizacji
Programy i projekty
UWAGI KO ŃCOWE
5 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE TWORZENIA STRATEGII
2.1. PODSTAWY PRAWNE
Gminna strategia integracji i rozwi ązywania problemów społecznych, podobnie jak inne dokumenty strategiczne przygotowywane na ró żnych szczeblach administracji publicznej, jest dokumentem uwarunkowanym prawnie. Obowi ązek jej opracowania wynika wprost z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zmianami), który w ramach zada ń własnych gminy przewiduje „opracowanie i realizacj ę gminnej strategii rozwi ązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzgl ędnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka”. Na tre ść i realizacj ę gminnej strategii integracji i rozwi ązywania problemów społecznych maj ą równie ż wpływ inne akty prawne. Nale żą do nich: • ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. 2001 r. Nr 142 poz. 1591 ze zmianami), • ustawa z dnia 26 pa ździernika 1982 r. o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zmianami), • ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139 poz. 992 ze zmianami), • ustawa z dnia 7 wrze śnia 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1 poz. 7 ze zmianami), • ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180 poz. 1493 ze zmianami). • ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1485 ze zmianami), • ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zmianami), • ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2003 r. Nr 58 poz. 514 ze zmianami), • ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2003 r. Nr 122, poz. 1143 ze zmianami),
6 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 ze zmianami), • ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 71, poz. 734 ze zmianami), • ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 ze zmianami). Podczas realizacji strategii zajdzie równie ż potrzeba odwołania si ę do innych aktów prawnych, m.in. z zakresu edukacji, kultury, ochrony zdrowia i budownictwa socjalnego.
2.2. PODSTAWY STRATEGICZNO-PROGRAMOWE
Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia jest dokumentem zgodnym z dokumentami strategicznymi i programowymi, które funkcjonuj ą na poziomie europejskim, ogólnopolskim, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Dokumenty te tworz ą warunki do podejmowania działa ń opartych na zasadzie pomocniczo ści pa ństwa przy wykorzystaniu zasobów tkwi ących w środowiskach lokalnych i aktywno ści środowisk zagro żonych marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym.
2.2.1. DOKUMENTY EUROPEJSKIE I KRAJOWE
Strategia Lizbo ńska
Głównym celem Strategii Lizbo ńskiej było stworzenie na terytorium Europy, do roku 2010, najbardziej konkurencyjnej gospodarki na świecie. Dokument skupiał si ę na czterech kwestiach: innowacyjno ści (gospodarka oparta o wiedz ę), liberalizacji (rynków telekomunikacji, energii, transportu oraz rynków finansowych), przedsi ębiorczo ści (ułatwienia w zakładaniu i prowadzeniu działalno ści gospodarczej) oraz spójno ści społecznej (kształtowanie aktywnego pa ństwa socjalnego). Zdecydowana wi ększo ść działa ń podejmowanych w zakresie Strategii Lizbo ńskiej zwi ązana była z modernizacj ą polityki zatrudnienia oraz kreowaniem pozytywnych zmian na rynku pracy. W ramach sformułowanych celów wyró żniono nast ępuj ące priorytety odnosz ące si ę do polityki społecznej:
7 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• stworzenie sprzyjaj ących warunków umo żliwiaj ących powstanie i rozwój firm innowacyjnych, szczególnie w grupie małych i średnich przedsi ębiorstw, oraz stymulowanie przedsi ębiorczo ści, • rozwój aktywnej polityki zatrudnienia, • poprawa jako ści pracy, • mobilno ść pracowników – otwarcie europejskich rynków pracy, • inwestowanie w zasoby ludzkie, • zabezpieczenie społeczne i promowanie integracji społecznej. W obszarze integracji społecznej konkretyzację Strategii Lizbo ńskiej stanowiły cele Nicejskie, które obejmowały cztery podstawowe działania: • zapewnienie dost ępu do pracy, zasobów, praw, dóbr i usług dla wszystkich, • zapobieganie ryzyku wykluczenia, • pomoc najbardziej nara żonym (wspieranie najsłabszych), • mobilizacja wszystkich aktorów/organizacji ze sfery polityki, gospodarki oraz życia społecznego. Pod koniec 2009 roku Komisja Europejska ogłosiła konsultacje w sprawie nowej strategii na lata 2010-2020 – Europa 2020. Jej głównym celem jest wyj ście z kryzysu, w jakim w ostatnich latach znalazła si ę gospodarka europejska, powrót na ście żkę rozwoju, a nast ępnie na niej pozostanie. Zało żeniem dokumentu jest stworzenie wi ększej liczby miejsc pracy i podniesienie standardu życia. Kierunek całemu procesowi ma nada ć pi ęć wymiernych celów Unii Europejskiej na rok 2020, które zostan ą przeło żone na cele krajowe. Obejmuj ą one zatrudnienie, badania i innowacje, zmiany klimatu i energi ę, edukacj ę oraz walk ę z ubóstwem.
Narodowa Strategia Integracji Społecznej
Narodowa Strategia Integracji Społecznej jest dokumentem, którego celem jest pomoc w procesie wł ączania si ę Polski w realizacj ę drugiego z celów Strategii Lizbo ńskiej stawiaj ącego na modernizacj ę europejskiego modelu socjalnego, inwestowanie w ludzi oraz zwalczanie wykluczenia społecznego. Działania w tym zakresie maj ą przyczyni ć si ę do: • dostosowania edukacji i szkolenia do wymogów życia i pracy w społecze ństwie opartym na wiedzy, • rozwijania aktywnej polityki zatrudnienia przyczyniaj ącej si ę do tworzenia wi ększej liczby lepszych miejsc pracy,
8 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• modernizacji systemu ochrony socjalnej, w tym systemów emerytalnych i ochrony zdrowia, m.in. w celu zapewnienia ich finansowej stabilno ści oraz odpowiedniej koordynacji z celami polityki edukacyjnej i polityki zatrudnienia, • wspierania integracji społecznej, aby unikn ąć pojawienia si ę trwale zmarginalizowanej klasy ludzi niezdolnych do funkcjonowania w społecze ństwie opartym na wiedzy. W ramach kilkunastu obszarów życia społecznego wyznaczonych w Narodowej Strategii Integracji Społecznej sformułowano nast ępuj ące priorytety: • wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym, • poprawa jako ści kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim, • upowszechnienie kształcenia wy ższego i jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, • rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawno ściowego dzieci, • radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, • ograniczenie tendencji do wzrostu ró żnic dochodowych, • ograniczenie bezrobocia długookresowego, • zmniejszenie bezrobocia młodzie ży, • zwi ększenie poziomu zatrudnienia w śród osób niepełnosprawnych, • zwi ększenie liczby uczestników w aktywnej polityce rynku pracy – ALMP, • upowszechnienie kształcenia ustawicznego, • wydłu żenie przeci ętnego dalszego trwania życia w sprawno ści, • powszechne ubezpieczenie zdrowotne, • kobiety i dzieci obj ęte programami zdrowia publicznego, • wzrost dost ępu do lokali (mieszka ń) dla grup najbardziej zagro żonych bezdomno ści ą, • dost ęp do pracowników socjalnych, • rozwój pomocy środowiskowej – zwi ększenie liczby osób obj ętych usługami pomocy środowiskowej, • zaanga żowanie obywateli w działalno ść społeczn ą, • realizacja NSIS przez samorz ądy terytorialne, • dost ęp do informacji obywatelskiej i poradnictwa.
9 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Krajowy Program „Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008-2010”
Krajowy Program „Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008- 2010” jest dokumentem, którego celem jest poprawa efektywno ści otwartej metody koordynacji Unii Europejskiej w dziedzinie zabezpieczenia społecznego oraz wzmocnienie interakcji pomi ędzy otwart ą metod ą koordynacji w polityce społecznej a Strategi ą Lizbo ńsk ą na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Dokument obejmuje trzy obszary działa ń: integracj ę społeczn ą, system emerytalny oraz opiek ę zdrowotn ą i opiek ę długoterminow ą, które zostały uj ęte w trzech cz ęś ciach składowych Programu, tj. w Krajowym Planie Działa ń na rzecz Integracji Społecznej, w Krajowej Strategii Emerytalnej oraz w Krajowym Planie na rzecz Opieki Zdrowotnej i Opieki Długoterminowej. Przyj ęto, że Krajowy Plan Działa ń na rzecz Integracji Społecznej b ędzie realizowany w ramach trzech priorytetów tematycznych, w obr ębie których wyznaczono nast ępuj ące działania: Priorytet 1. Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzie ży 1. Poprawa sytuacji dochodowej rodzin. 2. Rozwój usług opieku ńczych nad dzieckiem. 3. Wyrównywanie szans edukacyjnych oraz wsparcie dla ucz ących si ę dzieci i młodzie ży z ubogich rodzin. Priorytet 2. Integracja przez aktywizacj ę. 1. Rozwój ekonomii społecznej. 2. Rozwój narz ędzi i instrumentów na rzecz aktywnej integracji. 3. Realizacja programów integracyjnych na rzecz osób niepełnosprawnych. Priorytet 3. Dost ęp do wysokiej jako ści usług społecznych. 1. Poprawa jako ści usług edukacyjnych. 2. Rozwój budownictwa socjalnego. 3. Profilaktyka i rozwi ązywanie problemów alkoholowych. 4. Profilaktyka w zakresie przeciwdziałania narkomanii. 5. Rozwój usług dla ludzi starszych. 6. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. 7. Rozwój nieodpłatnej pomocy prawnej.
10 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (Narodowa Strategia Spójno ści 2007-2013)
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspieraj ące wzrost gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójno ści 2007-2013) słu żą realizacji priorytetów polityki spójno ści Unii Europejskiej, integruj ąc je z priorytetami polskimi i uwzgl ędniaj ąc zapisy odpowiadaj ącego na wyzwania zawarte w Strategii Lizbo ńskiej Krajowego Programu Reform. Dokument stanowi podstaw ę do programowania interwencji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójno ści. Celem strategicznym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjno ści gospodarki opartej na wiedzy i przedsi ębiorczo ści zapewniaj ącej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójno ści społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Cel ten będzie osi ągany poprzez realizacj ę nast ępuj ących horyzontalnych celów szczegółowych: 1. Poprawa jako ści funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa. 2. Poprawa jako ści kapitału ludzkiego i zwi ększenie spójno ści społecznej. 3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej maj ącej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjno ści Polski. 4. Podniesienie konkurencyjno ści i innowacyjno ści przedsi ębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej warto ści dodanej oraz rozwój sektora usług. 5. Wzrost konkurencyjno ści polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej. 6. Wyrównywanie szans rozwojowych.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Najwa żniejszym instrumentem finansowym polityki społecznej Unii Europejskiej jest Europejski Fundusz Społeczny. Finansuje on działania pa ństw członkowskich w zakresie przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich w celu osi ągni ęcia spójno ści gospodarczej i społecznej oraz wysokiego poziomu zatrudnienia. Zgodnie z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (NSRO) cało ść interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce na lata 2007-2013 została uj ęta w ramach Programu Operacyjnego
11 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Kapitał Ludzki. Jego celem jest umo żliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsi ębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społecze ństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie budowy struktur administracyjnych pa ństwa. Problematyka integracji społecznej została uj ęta w dwóch priorytetach tego Programu, tj. w realizowanym na poziomie centralnym priorytecie I „Zatrudnienie i integracja społeczna” oraz w realizowanym na poziomie regionalnym priorytecie VII „Promocja integracji społecznej”. W ramach tych priorytetów przewidziano nast ępuj ące działania odnosz ące si ę do problematyki integracji społecznej: • 1.2. Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej, • 1.3. Ogólnopolskie programy integracji i aktywizacji zawodowej, • 7.1. Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji, • 7.2. Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej, • 7.3. Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji. Po średnio dla problematyki integracji społecznej istotne jest równie ż wyznaczone w ramach Priorytetu V – Działanie 5.4 „Rozwój potencjału trzeciego sektora”.
2.2.2. DOKUMENTY REGIONALNE I LOKALNE
Strategia Polityki Społecznej Województwa Śląskiego na lata 2006-2020
Strategia Polityki Społecznej Województwa Śląskiego na lata 2006-2020 jest dokumentem, który okre śla cele polityki społecznej prowadzonej w regionie. W jej ramach dokonano diagnozy sytuacji społecznej w województwie śląskim, na podstawie której wyznaczono nast ępuj ące obszary priorytetowe dla polityki społecznej: • Wspieranie rodzin w pełnieniu ich funkcji • Rozwój ekonomii społecznej jako instrumentu aktywnej polityki społecznej • Wspieranie działa ń na rzecz ochrony dzieci i młodzie ży przed zjawiskami dezorganizacji społecznej • Tworzenie warunków sprzyjaj ących aktywizacji osób niepełnosprawnych • Przełamywanie barier w aktywizacji osób starszych • Wspieranie działa ń na rzecz integracji systemu pomocy społecznej. Rozwój systemu kształcenia ustawicznego kadr słu żb pomocy społecznej • Bezpiecze ństwo publiczne.
12 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Nast ępnie sformułowano cel główny b ędący zarazem misj ą strategii („Poprawa warunków i jako ści życia mieszka ńców województwa śląskiego”) oraz, w oparciu o wyznaczone priorytety polityki społecznej województwa śląskiego i cel główny, przyj ęto nast ępuj ące cele strategiczne: 1. Wzmocnienie polityki prorodzinnej 2. Wyrównywanie szans wychowawczych i edukacyjnych dzieci i młodzie ży 3. Wspieranie osób starszych w pełnieniu ról społecznych 4. Wzmacnianie równych szans osób niepełnosprawnych 5. Wspieranie działa ń na rzecz profilaktyki i rozwi ązywania problemów uzale żnie ń 6. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu 7. Wzmacnianie bezpiecze ństwa publicznego
Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013
Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 jest jednym z 16 programów regionalnych słu żą cych realizacji Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2015, Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 (Narodowej Strategii Spójno ści) oraz Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020. Stanowi najistotniejszy instrument polityki regionalnej województwa, spajaj ący wi ększo ść zada ń realizowanych przez jednostki samorz ądu terytorialnego oraz inne jednostki publiczne i prywatne w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Celem głównym Programu jest „Stymulowanie dynamicznego rozwoju, przy wzmocnieniu spójno ści społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu”. Uznano, że rozwój ten nale ży rozumie ć bardzo szeroko, jako proces zachodz ący na wielu komplementarnych płaszczyznach, w tym: • gospodarczej (wzrost gospodarczy i zwi ększenie zatrudnienia, rozwój technologiczny i innowacje, restrukturyzacja i dywersyfikacja działalno ści gospodarczej), • społecznej (poprawa jako ści życia mieszka ńców, wzbogacenie to żsamo ści kulturowej i procesy integracyjne, rozwój usług i zasobów społecznych, wzrost mobilno ści zawodowej i społecznej), • środowiskowej (zmniejszenie obci ąż eń i polepszenie jako ści środowiska przyrodniczego, zachowanie bioró żnorodno ści), • infra-techniczej (podnoszenie jako ści, rozbudowa i racjonalne gospodarowanie zasobami infrastruktury technicznej).
13 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Powiatowa Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych na lata 2005-2015
Powiatowa Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych na lata 2005-2015 jest dokumentem, który wyznacza cele i zadania dla powiatu wodzisławskiego w zakresie polityki społecznej. Koncentruj ą si ę one w trzech obszarach strategicznych, tj. planistycznym i koordynacyjnym, rozwoju ekonomicznego i aktywizacji rynku pracy oraz rozwi ązywania problemów społecznych. Cele są nast ępuj ące: I. Obszar planistyczny i koordynacyjny 1. Opracowanie, realizacja i bie żą ce weryfikowanie strategii rozwi ązywania problemów społecznych 2. Sporz ądzanie bilansu potrzeb powiatu w zakresie pomocy społecznej 3. Opracowanie m.in. co trzy lata lub po ka żdym pełnym roku obowi ązywania zmian ustawowych zmieniaj ących w zasadniczy sposób zakres, obszar, działania i klientów pomocy społecznej diagnozy problemów społecznych w powiecie 4. Powołanie przy Staro ście Powiatu Rady Polityki Społecznej 5. Przygotowanie programu szkole ń i zasad doradztwa metodycznego dla kierowników i pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z terenu powiatu II. Rozwój ekonomiczny i aktywizacja rynku pracy 1. Aktywne zwalczanie problemu bezrobocia w śród grup szczególnie zagro żonych tym zjawiskiem – kobiet, osób długotrwale bezrobotnych, osób młodych do 35 roku życia oraz osób powy żej 50 roku życia 2. Zmiana struktury wykształcenia bezrobotnych oraz dostosowanie systemu kształcenia na terenie powiatu do potrzeb lokalnego rynku pracy 3. Aktywne zwalczanie bezrobocia i tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych oraz poszerzanie i rozwijanie systemu zach ęt dla zakładów zatrudniaj ących osoby niepełnosprawne i upo śledzone 4. Tworzenie przyjaznego klimatu i systemu zach ęt dla przedsi ębiorców generuj ących nowe stałe miejsca pracy na terenie powiatu 5. Zapewnienie przyjaznego klimatu dla tworzenia i reprodukcji elit lokalnych III. Rozwi ązywanie problemów społecznych (ubóstwo, sieroctwo, bezdomno ść , niepełnosprawno ść , długotrwała lub ci ęż ka choroba, przemoc w rodzinie, ochrona macierzy ństwa lub wielodzietno ści, bezradno ść w sprawach opieku ńczo- wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, brak umiej ętno ści w przystosowaniu do życia młodzie ży opuszczaj ącej placówki opieku ńczo- wychowawcze, trudno ści w integracji uchod źców, trudno ści w przystosowaniu do życia
14 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizm lub narkomania, zdarzenie losowe i sytuacja kryzysowa, kl ęska żywiołowa lub ekologiczna) 1. Ścisła współpraca z organizacjami społecznymi, kształtuj ącymi lokalne społecze ństwo obywatelskie oraz tworzenie przyjaznych warunków do ich powstawania i funkcjonowania oraz rozwoju 2. Opracowanie i realizacja w jak najszerszym kr ęgu podmiotów programu rewitalizacji społecznej i zwalczania ekskluzji społecznej
3. OCENA WDRO ŻENIA STRATEGII OBOWI ĄZUJ ĄCEJ DO 2010 ROKU
Ocena wdro żenia strategii, dla której rok 2010 zamyka okres programowania, stanowi wa żny punkt odniesienia do konstrukcji zało żeń polityki społecznej gminy Lubomia na lata 2011-2020. W jej ramach zostały wskazane trudno ści we wdra żaniu dokumentu, najwi ększe osi ągni ęcia w realizacji wyznaczonych kierunków działa ń (w tym wprowadzone w życie programy i projekty socjalne) oraz przedsi ęwzi ęcia, których nie udało si ę podj ąć podczas wdra żania strategii.
Trudno ści we wdra żaniu strategii
Najwi ększe bariery we wdra żaniu Strategii Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2005-2010 miały nast ępuj ący charakter: • finansowy (coraz wy ższe nakłady na realizacj ę zada ń pomocy społecznej m.in. z zakresu umieszczania w domach pomocy społecznej i przeciwdziałania bezdomno ści, nakładanie na samorz ąd gminy coraz wi ększej liczby zada ń bez odpowiedniego zabezpieczenia finansowego, ni ższe subwencje na o świat ę, brak środków na komputeryzacj ę filii bibliotecznych), • lokalowy (deficyt pomieszcze ń w OPS na utworzenie punktu doradztwa zawodowego i na spotkania okoliczno ściowe podopiecznych, ograniczona liczba pomieszcze ń w bibliotece gminnej na czytelnie oraz organizacj ę imprez czytelniczych), • kadrowy (niewystarczaj ąca liczba specjalistów).
15 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Osi ągni ęcia w realizacji strategii
Pomimo trudno ści napotkanych podczas wdra żania strategii obowi ązuj ącej do 2010 roku, odnotowano osi ągni ęcia. Do najwi ększych z nich nale ży zaliczy ć: • popraw ę bazy o światowej i sportowej (termoizolacja budynków szkolnych, budowa wielofunkcyjnych hal sportowych i boisk w Lubomi i Syryni), • utworzenie pracowni „Centrum Kształcenia na Odległość ”, • zakup mikrobusu przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych (przy wykorzystaniu środków z PFRON), • coraz wi ększe wykorzystywanie środków z EFS na realizacj ę zada ń gminy o charakterze socjalnym i inwestycyjno-remontowym, • udział OPS w realizacji projektów socjalnych skierowanych do osób bezrobotnych, • znaczne rozszerzenie kompleksowej opieki prowadzonej przez OPS nad mieszka ńcami gminy, • rozwój działalno ści kulturalnej i artystycznej; zakup nowo ści wydawniczych przez biblioteki, • tworzenie systemu oddziaływa ń profilaktycznych na dzieci, młodzie ż i dorosłych.
Programy i projekty wynikaj ące z zapisów strategicznych
W latach 2005-2010 zrealizowano nast ępuj ące programy i projekty wynikaj ące z zapisów strategicznych: • „Aktywna integracja społeczna i zawodowa na terenie gminy Lubomia” (cel: powrót na rynek pracy; beneficjenci: osoby bezrobotne, o niskich kwalifikacjach zawodowych), • „Pokona ć bariery”. (udział w projekcie PUP; cel: aktywizacja zawodowa i społeczna, beneficjenci: osoby bezrobotne), • utworzenie pracowni „Centrum Kształcenia na Odległość ” (cel: zwi ększenie dost ępu do edukacji; beneficjenci: mieszka ńcy gminy, w tym osoby niepełnosprawne), • „Trzymaj form ę” (trzy edycje projektu w latach szkolnych 2006/2007-2008/2009; cel: kształtowanie nawyku zdrowego, prawidłowego od żywiania; beneficjenci: uczniowie gimnazjum), • „Rozwijamy si ę wszechstronnie” – rz ądowy program wyrównywania szans edukacyjnych (cel: stworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju; beneficjenci: uczniowie szkół gminnych),
16 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• „Szklanka mleka” – program realizowany przez Agencję Rynku Rolnego (dwie edycje projektu w latach szkolnych 2007/2008-2008/2009; cel: promocja zdrowego od żywiania; beneficjenci: uczniowie szkół gminnych), • „Zachowaj trze źwy umysł” (cel: profilaktyka uzale żnie ń; beneficjenci: uczniowie szkół gminnych), • zakup mikrobusu dla przewozu osób niepełnosprawnych (dofinansowanie z PFRON), • kształcenie uczniów niepełnosprawnych (dofinansowanie z PFRON; cel: pomoc materialna uczniom niepełnosprawnym), • „Owoce w szkole” (cel: zdrowe od żywianie; beneficjenci: uczniowie), • programy profilaktyczne (realizowane przez placówki o światowe, GOK, OPS, organizacje pozarz ądowe), • plany inwestycyjne (remonty budynków GOK, stra ży po żarnej, przedszkoli, dróg gminnych i powiatowych – w porozumieniu z samorz ądem powiatowym).
Przedsi ęwzi ęcia, których nie udało si ę zrealizowa ć
Podczas wdra żania poprzedniej strategii nie udało si ę zrealizowa ć nast ępuj ących przedsi ęwzi ęć : • utworzenie świetlicy środowiskowej, • utworzenie punktu pomocy prawnej i psychologicznej, • powołanie Centrum Integracji Społecznej, • utworzenie Domu Dziennego Pobytu, • utworzenie punktu konsultacyjnego dla osób z problemami alkoholowymi i przemocy w rodzinie, • utworzenie grup socjoterapeutycznych, • rozwój wolontariatu.
17 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
II. CZ ĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO-ANALITYCZNA
1. POŁO ŻENIE, POWIERZCHNIA, PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY
Lubomia jest gmin ą wiejsk ą, poło żon ą w południowo-zachodniej cz ęś ci województwa śląskiego, na prawym brzegu Odry i nale ży do najstarszych miejscowo ści regionu. Znajduje si ę w strefie nadgranicznej w odległo ści 15 km od granicy z Republik ą Czeską oraz w sferze oddziaływa ń miast – Wodzisławia Śląskiego i Raciborza. Lubomia graniczy z gminami: Gorzyce, Kornowac, Racibórz, Wodzisław Śląski, Krzy żanowice i Pszów. Gmina zajmuje powierzchni ę 41,8 km 2 i jest zamieszkiwana przez 8.079 mieszka ńców (stan na 31.12.2009 r.) Gmina Lubomia jest jedn ą z dziewi ęciu jednostek samorz ądu terytorialnego wchodz ących w skład powiatu wodzisławskiego. Pod wzgl ędem administracyjnym gmina obejmuje 6 miejscowo ści, którymi s ą: Lubomia, Syrynia, Nieboczowy, Buków, Grabówka i Ligota Tworkowska. Wsie bez statusu sołectwa w gminie Lubomia to: Wielik ąt, Buglowiec, Trawniki, Tajchów i Nowy Dwór. Teren gminy jest wyjątkowy z uwagi na walory krajobrazowe i niezwykł ą urokliwo ść poszczególnych miejscowo ści. Pierwsze udokumentowane ślady osadnictwa pochodz ą z epoki kamienia (neolitu).
2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Gmina Lubomia posiada słabo rozwini ętą infrastruktur ę techniczn ą. Wpływ na taki stan rzeczy ma rozproszony charakter zabudowy miejscowo ści wiejskich, co generuje wysokie koszty budowy infrastruktury. Dane szczegółowe na temat sieci wodoci ągowej, kanalizacyjnej, gazowej i drogowej w gminie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 1. Infrastruktura techniczna w gminie w 2009 roku sie ć wodoci ągowa długo ść czynnej sieci wodoci ągowej (w km) 71,5 liczba przył ączy wodoci ągowych 42,2 liczba podmiotów korzystaj ących z sieci wodoci ągowej 2005 sie ć kanalizacyjna długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej (w km) 0 liczba ludno ści korzystaj ącej z sieci kanalizacyjnej 0 liczba oczyszczalni ścieków 0
18 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 sie ć gazowa długo ść czynnej sieci gazowej (w m) – liczba liczników – sie ć drogowa długo ść dróg publicznych w gminie ogółem (w km) 81 w tym długo ść dróg gminnych (w km) 48,14
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
W uzupełnieniu danych dotycz ących infrastruktury technicznej warto przedstawi ć informacje na temat najwa żniejszych inwestycji, jakie zrealizowano w gminie w latach 2007- 2009. Inwestycje te, poza sfer ą techniczn ą, przeprowadzono w obszarze edukacji, mieszkalnictwa, sportu i rekreacji. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 2. Najwa żniejsze inwestycje zrealizowane w gminie w latach 2007-2009 inwestycje w 2007 roku • wymiana źródła zasilania w kotłowni w SP w Syryni • remont chodnika i nawierzchni przy ul. Powsta ńców Śląskich w Syryni • budowa chodnika przy ul. Głównej w Bukowie • remont parkingu przy O środku Zdrowia w Lubomi • remont nawierzchni ul. Krzy żowej w Syryni inwestycje w 2008 roku • zakup i monta ż urz ądze ń na placu zabaw w Syryni • przebudowa ul. Sportowej w Lubomi • przebudowa ul. Parkowej w Lubomi • budowa hal widowiskowo- sportowych ( przy szkole w Syryni i w Lubomi) • nawierzchnia i ogrodzenie placu na terenie SP i Gimnazjum w Syryni • modernizacja budynku przedszkola w Lubomi • zakup mikrobusu przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych • modernizacja budynku WDK w Syryni inwestycje w 2009 roku • remont sieci wodoci ągowej przy ul. Tartakowej i Niepomucena w Lubomi • remont ulic Ogrodowej, Rogozina i Nowej w Syryni • wykonano nakładk ę asfaltow ą przy ulicy Pogrzebie ńskiej w Lubomi • remont chodnika przy ul. Asnyka w Lubomi • modernizacja elewacji budynku O środka Zdrowia w Lubomi • remont ul. Tartakowej • remont miejsc postojowych przy ul. Tartakowej i OSP w Lubomi • wykonanie monitoringu przy ul. Szkolnej oraz ul. Mickiewicza w Lubomi • zakup klimatyzacji dla OSP Lubomia • remont i termomodernizacja budynku przedszkola w Lubomi • remont drogi gminnej ul. Słoneczna w Syryni • remont miejsc postojowych w rejonie cmentarza komunalnego w Lubomi • projekt kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Lubomia
Dane Urzędu Gminy w Lubomi. 19 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
W zwi ązku z planowan ą inwestycj ą rz ądow ą, jak ą jest budowa Zbiornika Racibórz Dolny, w gminie Lubomia opracowany został wst ępnie projekt wsi Nowe Nieboczowy, daj ący szans ę na wzmocnienie skali nie tylko budownictwa mieszkalno-rekreacyjno- socjalnego, ale tak że na stworzenie miejsca o nowoczesnej infrastrukturze drogowej i kanalizacyjnej.
3. KOMUNIKACJA I TRANSPORT
Gmina Lubomia posiada dobrze rozwini ętą sie ć dróg komunikacji kołowej, odpowiadaj ącej strukturze zagospodarowania przestrzennego wewnątrz gminy i jej powi ązaniom zewn ętrznym. Na sie ć drogow ą gminy składaj ą si ę drogi wojewódzkie, powiatowe, drogi gminne oraz drogi niezaliczone do żadnych kategorii dróg publicznych. Podstawowym środkiem przewozowym jest autobus. Wi ększo ść linii kursuje wzdłu ż głównych ci ągów komunikacyjnych. Dost ępno ść komunikacyjn ą gminy stanowi sie ć autobusów PKS oraz prywatny transport mikrobusowy łącz ący gmin ę Lubomia z s ąsiednimi gminami. Dobre poł ączenia komunikacyjne w gminie maj ą mieszka ńcy wsi: Lubomia, Syrynia i Grabówka, z trudno ściami komunikacyjnymi zmagaj ą si ę natomiast mieszka ńcy miejscowo ści: Buków, Ligota Tworkowska i Nieboczów. Głównym szlakiem komunikacyjnym gminy Lubomia jest droga wojewódzka 936 prowadz ąca do przej ścia granicznego z Republik ą Czesk ą (przez Krzy żanowice do Wodzisławia Śląskiego). Droga ta to tak że główny szlak komunikacyjny do Raciborza. Usługi komunikacyjne w gminie świadcz ą: PKS Racibórz, PKS Rybnik, MZK Jastrz ębie- Zdrój, PKM Racibórz. Przez teren gminy przebiega linia kolejowa towarowa. Istnieje tak że linia kolejowa towarowa obsługuj ąca Zakład Odzysku W ęgla „Buków” w Bukowie. Najbli ższe stacje kolejowe pasa żerskie znajduj ą si ę w Raciborzu i Wodzisławiu Śląskim .
4. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA
Z ko ńcem 2009 roku gmina Lubomia liczyła 8.079 mieszka ńców, w tym 4.176 kobiet, które stanowiły 51,7% ogółu ludno ści (na 100 m ęż czyzn przypadało 107 kobiet). Gęsto ść zaludnienia w gminie wynosiła 193 osoby na km 2. W rozwoju demograficznym gminy Lubomia wyst ępuje charakterystyczny dla Polski trend polegaj ący na okresowym „falowaniu” przyrostów lub ubytków liczby ludno ści.
20 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Struktura wiekowa mieszka ńców gminy ulegała niewielkim zmianom. W latach 2008-2009 miał miejsce spadek liczby ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, a wzrost liczby osób w wieku produkcyjnym i starszych. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 3. Struktura wiekowa ludno ści gminy w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba osób w wieku przedprodukcyjnym 1.867 1.870 1.812 liczba osób w wieku produkcyjnym 5.007 4.989 5.009 liczba osób w wieku poprodukcyjnym 1.200 1.199 1.222 ogółem 8.074 8.058 8.043
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
Wpływ na sytuacj ę demograficzn ą w gminie miały m.in. takie czynniki, jak kształtowany przez liczb ę urodze ń żywych i zgonów przyrost naturalny oraz migracja, odbywaj ąca si ę zarówno w ruchu wewn ętrznym, jak i zagranicznym. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawiaj ą poni ższe tabele.
Tabela 4. Ruch naturalny ludno ści gminy w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba urodze ń żywych 90 96 108 liczba zgonów 70 84 78 przyrost naturalny 20 12 30
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
Tabela 5. Ruch migracyjny ludno ści gminy w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. saldo migracji w ruchu wewn ętrznym 5 7 15 saldo migracji w ruchu zagranicznym 8 10 9 saldo migracji ogółem 13 17 24
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi
Spadek liczby dzieci i młodzie ży w gminie nie wynikał z dzietno ści rodzin, o czym świadczy stale zwi ększaj ąca si ę liczba urodze ń żywych. O korzystnym przyro ście naturalnym (od 20 w 2007 r. poprzez 12 w 2008 r. do 30 w 2009 r.) współdecydowała ni ższa od liczby urodze ń żywych, liczba zgonów, która w analizowanym okresie ulegała wahaniom.
21 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Je śli chodzi o saldo migracji, było ono dodatnie, z roku na rok coraz wy ższe – z 13 w 2007 r. do 24 w 2009 r. O ile saldo migracji w ruchu zagranicznym ulegało wahaniom, o tyle saldo migracji w ruchu wewn ętrznym zwi ększało si ę. Bior ąc pod uwag ę powy ższe dane i próbuj ąc dokona ć prognozy ludno ści gminy na najbli ższe lata, nale ży zwróci ć uwag ę na dwie istotne, wcze śniej odnotowane kwestie. Pierwsza z nich dotyczy zmniejszaj ącej si ę w gminie liczby dzieci i młodzie ży. Druga natomiast odnosi si ę do wzrostu liczby osób starszych. W przyszło ści ta ostatnia grupa b ędzie zasilana przez liczne obecnie grono osób w wieku produkcyjnym, które zako ńcz ą aktywno ść zawodow ą. Powy ższe tendencje demograficzne b ędą wymagały dostosowania usług społecznych do potrzeb zarówno dzieci i młodzie ży, jak i seniorów. W przypadku tych pierwszych konieczne b ędzie dopasowanie oferty edukacyjno-wychowawczej, kulturalnej i sportowo- rekreacyjnej, tym drugim trzeba b ędzie natomiast udzieli ć stosownej pomocy materialnej i rzeczowej, ułatwi ć im korzystanie z usług medycznych, opieku ńczych i rehabilitacyjnych oraz ró żnorodnych form aktywnego sp ędzania czasu wolnego.
5. SYTUACJA GOSPODARCZA
Teren gminy zajmuj ą pola uprawne, ł ąki, parki, sady, drzewostany le śne oraz zbiorniki wód powierzchniowych. Wiejski charakter gminy Lubomia determinuje jej gospodark ę, ma ona charakter przemysłowo-rolniczy. Na terenie gminy działaj ą stosunkowo du że zakłady (głównie bran ży rze źniczo-wędliniarskiej). W gminie wyst ępuje drobny przemysł oraz zakłady produkcji rolnej. Rozwija si ę hodowla zwierz ęca (drobiu, trzody chlewnej, bydła). Jednak w strukturze własno ściowej gospodarstw rolnych dominuje sektor indywidualnych gospodarstw rolnych, prac ą na własny rachunek zajmuje si ę ponad połowa mieszka ńców gminy. W strukturze u żytków rolnych przewa żaj ą grunty orne, co potwierdzaj ą dane przedstawione w poni ższej tabeli.
Tabela 6. U żytki rolne, lasy i grunty le śne, pozostałe grunty i nieu żytki powierzchnia u żytków rolnych ogółem (w ha) 2.240,63 grunty orne (w ha) 1.820,73 w tym: sady (w ha) 77.00 łąki i pastwiska (w ha) 342,90 powierzchnia lasów i gruntów le śnych (w ha) 381,63 powierzchnia pozostałych gruntów i nieu żytków (w ha) 322,03
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi. 22 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
W latach 2007-2009 liczba podmiotów gospodarczych funkcjonuj ących w gminie systematycznie zwi ększała si ę. Działały one głównie w takich sekcjach, jak: działalno ść usługowa komunalna, społeczna i indywidualna (201), handel i naprawy (80), budownictwo (30) i przemysł (5), ochrona zdrowia i pomoc społeczna (5), hotele i restauracje (4), po średnictwo finansowe (3), łowiectwo i le śnictwo (1). Dane szczegółowe na temat podmiotów gospodarczych w gminie przedstawiaj ą poni ższe tabele:
Tabela 7. Podmioty gospodarcze w gminie w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba podmiotów w sektorze publicznym – – – liczba podmiotów w sektorze prywatnym 298 299 340 liczba podmiotów ogółem 298 299 340
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
Tabela 8. Podmioty gospodarcze w gminie w poszczególnych sekcjach Polskiej Klasyfikacji Działalno ści (PKD) z ko ńcem 2009 roku sekcja liczba podmiotów rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo 1 przemysł 5 budownictwo 30 handel i naprawy 80 hotele i restauracje 4 transport, gospodarka magazynowa i ł ączno ść 10 po średnictwo finansowe 3 obsługa nieruchomo ści i firm – administracja publiczna i obrona narodowa – edukacja – ochrona zdrowia i pomoc społeczna 5 działalno ść usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała 201
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
Nale ży doda ć, iż powstające nowe działalno ści gospodarcze zazwyczaj miały charakter rodzinny. Du że zakłady, oprócz ju ż istniej ących od kilkunastu lat, nie powstawały.
23 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
6. PROBLEMY NA RYNKU PRACY
Problemy na rynku pracy, objawiaj ące si ę niedostateczn ą liczb ą miejsc pracy, prowadz ą do obni żenia standardu życia ludno ści. Długotrwałe pozostawanie bez zatrudnienia ogranicza szanse na podj ęcie pracy, przyczynia si ę do ubo żenia ludno ści, a nawet prowadzi do wykluczenia społecznego.
Według danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Wodzisławiu Śląskim, w latach 2007- 2009 liczba osób bezrobotnych w gminie Lubomia ulegała zmianom – od 229 na koniec 2007 roku poprzez 161 osób na koniec roku nast ępnego do 225 osób na koniec roku 2009. W śród pozostaj ących bez pracy w dwóch poprzednich latach wi ększo ść stanowiły kobiety, których liczba na koniec w kolejnych latach wyniosła: 137, 85, a w roku 2009 wi ększo ść bezrobotnych to m ęż czy źni – 115 (kobiet bez pracy było 110). Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 9. Bezrobotni w gminie według płci i ich udział w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba bezrobotnych w gminie 229 161 215 udział bezrobotnych w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym 4,6% 3,2% 4,3% liczba bezrobotnych kobiet w gminie 137 85 110 udział kobiet w liczbie bezrobotnych 59,8% 52,8% 51,2%
Dane Powiatowego Urz ędu Pracy w Wodzisławiu Śląskim.
Uzupełnienie powy ższych danych stanowi ą przedstawione w kolejnej tabeli informacje na temat stopy bezrobocia, jak ą odnotowano w latach 2007-2009 w powiecie wodzisławskim, województwie śląskim i w kraju.
Tabela 10. Stopa bezrobocia w powiecie, województwie i w kraju w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. stopa bezrobocia w powiecie wodzisławskim 11,2 7,5 10,4 stopa bezrobocia w województwie śląskim 9,2 6,9 9,2 stopa bezrobocia w kraju 11,2 9,5 11,9
Dane Głównego Urz ędu Statystycznego.
24 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
W latach 2007-2009 powiat wodzisławski charakteryzował si ę ni ższ ą, w stosunku do kraju, ale wy ższ ą w stosunku do województwa śląskiego, stop ą bezrobocia. Zarówno w powiecie, województwie, jak i w kraju w roku 2008 stopa bezrobocia obni żyła si ę, a w 2009 roku odnotowano jej wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim. Dla scharakteryzowania problemu bezrobocia w gminie wa żna jest analiza danych dotycz ących podziału bezrobotnych według wieku, czasu pozostawania bez pracy, sta żu pracy i wykształcenia, a tak że rodzaju działalno ści ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Dane szczegółowe w tym zakresie na koniec 2009 roku przedstawiaj ą poni ższe tabele.
Tabela 11. Bezrobotni w gminie na koniec 2009 roku według wieku, czasu pozostawania bez pracy, sta żu pracy i wykształcenia
liczba udział liczba udział bezrobotnych kobiet bezrobotnych kobiet ogółem kobiet (w %) ogółem kobiet (w %) 18-24 lata 70 33 47,1 bez sta żu 57 35 61,4 25-34 lata 65 44 67,7 do 1 roku 35 22 62,9 35-44 lata 30 19 63,3 1-5 lat 44 22 50 45-54 lata 32 13 40,6 5-10 lat 26 14 53,8
55-59 lat 14 1 7,1 10-20 lat 30 10 33,3
wiek 60-64 lata 4 0 0 20-30 lat 12 3 25 pracy ż do 1 miesi ąca 25 7 28 30 lat i wi ęcej 11 4 36,4 sta 1-3 miesi ące 82 39 47,6 wy ższe 21 14 66,7 policealne 3-6 miesi ęcy 55 33 60 51 28 54,9 i śr. zawodowe
średnie 6-12 miesi ęcy 24 15 62,5 16 13 81,3 ogólnokształc ące zasadnicze 12-24 miesi ące 14 9 64,3 87 36 41,4 zawodowe gimnazjalne pow. 24 miesi ęcy 15 7 46,7 40 19 47,5 czas pozostawania bez pracy czas pozostawania wykształcenie i ni ższe
Dane Powiatowego Urz ędu Pracy w Wodzisławiu Śląskim.
Na koniec 2009 roku w śród bezrobotnych w gminie najwi ększe grupy stanowiły osoby młode w wieku 18-34 lata (135 osób), cz ęsto bez do świadczenia zawodowego (57 osób), osoby pozostaj ące bez zatrudnienia od 1 do 3 miesi ęcy oraz od 3 do 6 miesi ęcy (w sumie 137 osób), osoby bez sta żu pracy (57 osób) i ze stażem pracy od roku do 5 lat (57 osób), a tak że osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (87 osób), policealnym i średnim zawodowym (51 osób) oraz gimnazjalnym i ni ższym (40 osób).
25 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Liczne grupy w śród b ędących bez zatrudnienia stanowiły równie ż osoby w wieku 35- 44 lata (30 osób) i 45-54 lata (32 osoby), osoby pozostaj ące bez pracy od 6 do 12 miesi ęcy (24 osoby), osoby ze sta żem pracy do 1 roku (35 osób) i od 10 do 20 lat (30 osób). Najwi ększy udział kobiet w ogóle bezrobotnych odnotowano w śród osób w wieku 25- 34 lata (67,7%) i 35-44 lata (63,3%), osób pozostających bez pracy długotrwale, powy żej 12 miesi ęcy (64,3%), osób bez sta żu pracy (61,4%) i ze sta żem pracy do roku (62,9%), a tak że od 5 do 10 lat (53,8%) oraz, co budzi niepokój, osób z wykształceniem wy ższym (66,7%) i średnim ogólnokształc ącym (aż 81,3%).
Tabela 12. Bezrobotni w gminie na koniec 2009 roku według wybranych rodzajów działalno ści ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy
liczba liczba ofert rodzaj działalno ści ostatniego miejsca pracy bezrobotnych pracy rolnictwo, le śnictwo, łowiectwo i rybactwo 2 0 górnictwo i wydobywanie 7 0 przetwórstwo przemysłowe 25 1 wytwarzanie i zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą, gaz par ę 1 0 wodn ą, gor ącą wod ę i powietrze do układów klimatyzacyjnych budownictwo 7 0 handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 29 2 wł ączaj ąc motocykle działalno ść zwi ązana z zakwaterowaniem i usługami 6 0 gastronomicznymi transport i gospodarka magazynowa 7 0 administracja publiczna i obrona narodowa; obowi ązkowe 28 0 zabezpieczenia społeczne edukacja 3 0 opieka zdrowotna i pomoc społeczna 2 0 pozostała działalno ść usługowa 9 0
Dane Powiatowego Urz ędu Pracy w Wodzisławiu Śląskim.
Na koniec 2009 roku w śród bezrobotnych w gminie dominowały osoby, dla których ostatnimi miejscami pracy były podmioty gospodarcze prowadz ące działalno ść w takich działach, jak: handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, wł ączaj ąc motocykle (29), administracja publiczna i obrona narodowa; obowi ązkowe zabezpieczenia społeczne (28), przetwórstwo przemysłowe (25). Liczba dost ępnych na koniec 2009 roku ofert pracy dla bezrobotnych z gminy była niewielka (ł ącznie 3 oferty, z czego 2 dotyczyły pracy w handlu).
26 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Z powy ższych danych wynika, że programami aktywizuj ącymi osoby bezrobotne z gminy nale ży obj ąć przede wszystkim osoby z krótkim sta żem pracy lub bez sta żu pracy, którym powinno si ę zapewni ć mo żliwo ść poszerzenia do świadczenia zawodowego lub podj ęcia pierwszej pracy. Nie nale ży równie ż zapomina ć o osobach maj ących za sob ą kilkana ście lat pracy, którym powinno si ę zapewni ć mo żliwo ść przekwalifikowania, aby wzmocni ć ich konkurencyjno ść na rynku pracy. W szczególno ści dotyczy to tych, którzy przed zwolnieniem z pracy byli zatrudnieni w handlu hurtowym i detalicznym, naprawie pojazdów samochodowych, wł ączaj ąc motocykle, administracji publicznej i obronie narodowej, a tak że w przetwórstwie przemysłowym oraz pozostałych usługach. Ze wzgl ędu na to, że problem bezrobocia w gminie w najwi ększym stopniu dosi ęgał osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym, policealnym i średnim oraz gimnazjalnym i ni ższym, warto nadal zach ęca ć młodzie ż do zdobywania wykształcenia, natomiast w przypadku osób pozostaj ących na rynku pracy bez zatrudnienia, szczególny nacisk nale ży poło żyć na dokształcanie oraz podniesienie lub zmian ę kwalifikacji zawodowych.
7. ZASOBY I WARUNKI MIESZKANIOWE
Zasoby i warunki mieszkaniowe ludno ści determinuj ą w znacznym stopniu jako ść jej bytowania. Niejednokrotnie zakre ślaj ą równie ż granice mo żliwo ści realizowania własnych aspiracji życiowych. W latach 2007-2009 liczba mieszka ń w gminie Lubomia nieznacznie, lecz stale, spadała (z 28 w 2007 r. do 24 w 2009 r.). Zmniejszała si ę tym samym liczba izb (z 72 w 2007 r. do 58 w 2009 r.) i powierzchnia u żytkowa mieszka ń (z 1.528 m2 w 2007 r. do 1.376 m2 w 2009 r.). Nieznacznie zwi ększyła si ę powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania (z 54 m 2 do57 m2) i przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę (z ok.13 m2 do 14 m 2). Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 13. Zasoby mieszkaniowe gminy w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba mieszka ń 28 24 24 liczba izb 72 58 58 powierzchnia u żytkowa mieszka ń (w m 2) 1.528 1.376 1.376 przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania (w m 2) 54 57 57 przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę (w m 2) 13 14 14
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi. 27 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
W latach 2007-2009 liczba nowo oddanych mieszka ń w gminie ulegała wahaniom (od 11 w 2007 r. poprzez 22 w 2008 r. do 13 w 2009 r.). Tym samym zmieniała si ę równie ż liczba nowych izb oddanych do u żytkowania (62 w 2007 r., 134 w 2008 r. i 88 w 2009 r.) oraz powierzchnia u żytkowa mieszka ń (1.683 m2 w 2007 r., 3.249 m2 w 2008 r. i 2.399 m2 w 2009 r.). Je śli chodzi o budownictwo niemieszkalne, w analizowanym okresie oddano do użytkowania w sumie 11 nowych budynków (w 2009 r.) o łącznej powierzchni u żytkowej 4.172 m2. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 14. Nowo oddane mieszkania i budynki niemieszkalne w gminie w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba nowych mieszka ń oddanych do u żytkowania 11 22 13 liczba nowych izb oddanych do u żytkowania 62 134 88 powierzchnia u żytkowa oddanych mieszka ń (w m 2) 1.683 3.249 2.399 liczba nowych budynków niemieszkalnych oddanych 3 5 3 do użytkowania powierzchnia u żytkowa budynków niemieszkalnych oddanych 1.536 1.644 992 do użytkowania (w m 2)
Dane Głównego Urz ędu Statystycznego.
Gospodarstwom domowym, które ze wzgl ędu na swoj ą trudn ą sytuacj ę ekonomiczn ą nie s ą w stanie pokrywa ć cało ści kosztów zwi ązanych z utrzymaniem mieszkania, wypłacane są dodatki mieszkaniowe. Jest to forma pomocy świadczona przez samorz ądy gminne. W gminie Lubomia jest ona realizowana przez Urz ąd Gminy.
Tabela 15. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba rodzin, którym decyzj ą przyznano dodatek mieszkaniowy 0 0 0 liczba przyznanych dodatków mieszkaniowych 0 0 0 warto ść przyznanych dodatków mieszkaniowych (w zł) 0 0 0
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
W latach 2007-2009 Urz ąd Gminy w Lubomi nie przyznał żadnego dodatku mieszkaniowego.
28 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
8. BEZDOMNO ŚĆ
Bezdomno ść jest problemem społecznym charakteryzuj ącym si ę brakiem stałego miejsca zamieszkania. Wi ąż e si ę ze zmianami demograficznymi i ruchliwo ści ą społeczn ą, z recesj ą gospodarcz ą, bezrobociem, ubóstwem, kryzysem polityki mieszkaniowej i wzrostem cen mieszka ń oraz dysfunkcjonalno ści ą instytucji opieku ńczo-resocjalizacyjnych i karnych zaniedbuj ących obowi ązek opieki nast ępczej. Do głównych przyczyn bezdomno ści o charakterze społecznym i patologicznym nale żą : likwidacja pa ństwowych zakładów pracy, a wraz z nimi hoteli robotniczych, brak miejsc w szpitalach, zakładach opieku ńczych, domach pomocy społecznej, brak opieki nad wychowankami domów dziecka ko ńcz ącymi 18 lat, brak o środków dla nosicieli wirusa HIV, zaległo ści w opłatach czynszowych prowadz ące do eksmisji, a tak że alkoholizm, przest ępczo ść , odrzucenie lub brak opieki ze strony najbli ższych, rozwód lub trwały rozpad innych wi ęzi formalnych lub nieformalnych, prostytucja kobiet, przemoc w rodzinie oraz świadomy wybór innego sposobu życia i odrzucenie powszechnie uznawanego systemu warto ści. Osobami bezdomnymi, obok tych, które są nimi z wyboru, najcz ęś ciej staj ą si ę ludzie w starszym wieku, matki z nieletnimi dzie ćmi, rodziny pełne nieposiadaj ące środków finansowych na opłacenie mieszkania oraz osoby, które opu ściły zakłady karne. Bezdomno ść w gminie Lubomia jest jedynie zjawiskiem, nie urasta do rangi problemu społecznego. Przez wi ększ ą cz ęść roku ma charakter jednostkowy, ulegaj ąc nasileniu w okresie zimowym, i dotyczy głównie m ęż czyzn z problemem alkoholowym. Pomoc osobom bezdomnym i zagro żonym bezdomno ści ą z gminy świadczy O środek Pomocy Społecznej w Lubomi. Przybiera ona głównie form ę wsparcia rzeczowego (odzie ż, posiłek) oraz schronienia (poprzez kierowanie bezdomnych do schronisk i domów dla bezdomnych znajduj ących si ę poza gmin ą). W latach 2007-2009 liczba rodzin i przebywaj ących w nich osób obj ętych wsparciem z powodu bezdomno ści była niewielka i ulegała nieznacznemu wzrostowi (liczba rodzin: z 2 w 2007 r. poprzez 4 w 2008 r. do 8 w 2009 r., liczba osób w rodzinach z 2 w 2007 r. poprzez 4 w 2008 r. do 8 w 2009 r.). Schronienie osobom bezdomnym zapewniały: Dom dla Bezdomnych „Arka N” w Raciborzu, Schronisko dla Bezdomnych M ęż czyzn w Wodzisławiu Śląskim i Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Agape w Mariance R ędzi ńskiej, Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Rybniku oraz Ośrodek readaptacyjny „ETOH” – Bł ękitny Krzy ż w Bielsku-Białej. Na koniec 2009 roku przebywały w nich odpowiednio 3, 2 i 1 osoba z gminy.
29 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
9. EDUKACJA
Edukacja, rozumiana jako wychowanie, wykształcenie, nauka oraz zdobywanie wiedzy, umiej ętno ści i kształcenie, pełni zasadnicz ą rol ę w rozwoju człowieka. Jako proces trwaj ący od młodo ści jest sposobem na podniesienie jako ści zasobów ludzkich, a tym samym poziomu konkurencyjno ści gospodarki i przyspieszenia tempa rozwoju gospodarczego. Głównym problemem edukacji jest nierówny dost ęp do niej przez całe życie, efektem czego są zró żnicowane szanse życiowe poszczególnych grup ludno ści, np. młodzie ży mieszkaj ącej na wsi i w mie ście, dziewcz ąt i chłopców, dorosłych bez wykształcenia i z wykształceniem. W roku szkolnym 2008/2009 w gminie Lubomia funkcjonowało 8 placówek oświatowo-wychowawczych, w tym 3 przedszkola, 3 szkoły podstawowe, 2 szkoły gimnazjalne. Dane szczegółowe na temat ww. placówek, a tak że liczby dzieci i uczniów do nich ucz ęszczaj ących oraz nauczycieli w nich pracuj ących przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 16. Placówki o światowo-wychowawcze w gminie w roku szkolnym 2008/2009
liczba dzieci, liczba nazwa i adres placówki uczniów nauczycieli 94 (oraz 56 Gminny Zespół Obsługi Placówek O światowych 943 pracowników ul. Korfantego 71, 44-360 Lubomia obsługi) Przedszkole Lubomia, ul. Szkolna 5, 44-360 Lubomia Przedszkole Syrynia 232 17 ul. Krzy żowa 2a, 44-361 Syrynia Przedszkole Nieboczowy, ul. Wiejska, 44-360 Nieboczowy Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół Ogólnokształc ących, ul. Szkolna 2, 44-360 Lubomia Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół Ogólnokształc ących, 459 45 ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia Punkt Filialny ul. Rzeczna 20, 44-360 Nieboczowy Gimnazjum w Zespole Szkół Ogólnokształc ących, ul. Szkolna 2, 44-360 Lubomia Gimnazjum w Zespole Szkół Ogólnokształc ących, 269 32 ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
30 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
10. KULTURA
Korzystanie z dóbr kultury wpływa na jako ść życia ludno ści i świadczy o poziomie rozwoju społecznego. Centrum życia kulturalnego i rozrywkowego Lubomi jest Gminny Ośrodek Kultury, b ędący organizatorem licznych imprez masowych i kameralnych. O środek oprócz wystaw artystów amatorów prowadzi kursy j ęzykowe, kółka taneczne, kurs prawa jazdy, aerobik, a tak że znajduje si ę w nim kawiarenka internetowa. Uatrakcyjnieniem oferty ośrodka s ą równie ż wycieczki i wyjazdy m.in. do teatru i operetki. W budynku Gminnego Ośrodka Kultury mie ści si ę tak że Gminna Biblioteka Publiczna. Zarówno GOK, jak równie ż biblioteka posiadaj ą swoje filie w Syryni, drugim co do wielko ści sołectwie gminy Lubomia. W miejscowo ści funkcjonuje równie ż kino „Odra” zlokalizowane przy ul. Mickiewicza. Wieloletnie i pi ękne tradycje gminy propaguj ą chóry: „Echo” z Syryni, „Lutnia” z Lubomi oraz zespoły folklorystyczne: „Johanki” z Nieboczów i „Syryniczki” z Syryni. Lokalne tradycje piel ęgnuj ą pr ęż nie działaj ące cztery Koła Gospody ń Wiejskich. Dane szczegółowe na temat funkcjonuj ących w gminie placówek kulturalnych przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 17. Placówki kulturalne w gminie w 2009 roku
liczba osób liczba nazwa i adres placówki obj ętych pracowników ofert ą Gminny O środek Kultury, Lubomia, ul. Mickiewicza
Wiejski Dom Kultury, Syrynia, ul. 3-go Maja Świetlica, Buków, ul. Główna 12
Świetlica, (8,75 etatu) Nieboczowy, ul. Wiejska Świetlica,
Ligota Tworkowska Biblioteka Publiczna, Lubomia, ul. Mickiewicza 6 Biblioteka Publiczna, 1400 (3,5 etatu) Syrynia, ul. 3-go Maja Punkt Filialny w Nieboczowach
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
31 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
11. SPORT I REKREACJA
Propagowany w dzisiejszych czasach zdrowy styl życia obejmuje m.in. wła ściwe od żywianie, aktywny wypoczynek oraz uprawianie ró żnorodnych dyscyplin sportowych. Sport wpływa bowiem nie tylko na kondycj ę zdrowotn ą człowieka, ale równie ż na jego cechy charakteru, postaw ę, relacje z innymi lud źmi, umiej ętno ść współpracy i asertywno ść . Uprawianiu sportu i rozwojowi kultury fizycznej w gminie Lubomia sprzyja dobra infrastruktura sportowa. Składa si ę na ni ą 5 obiektów sportowo-rekreacyjnych, ośrodki wypoczynku sobotnio-niedzielnego w Nieboczowach i Bukowie. Wysokiej klasy obiekty sportowe w gminie: • zewn ętrzne boisko sportowe przy Zespole Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi, które posiada wysokiej klasy sztuczn ą nawierzchni ę poliuretanow ą, o świetlenie o mocy 12 tys. W, nagło śnienie i monitoring, a wymiary boiska: 44m x 23 m. (zainstalowano na nim nast ępuj ące gry: piłk ę r ęczn ą („mała no żna”), siatkówk ę, tenis ziemny, koszykówk ę, istnieje mo żliwość gry w badmintona), • hala sportowa (o wymiarach 24m x 53m) przy Zespole Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi posiada wysokiej klasy sztuczn ą nawierzchni ę poliuretanow ą, o świetlenie o mocy 20 tys. W, nagło śnienie i monitoring (zainstalowano w niej nast ępuj ące gry: piłka r ęczn ą („mała no żna”), siatkówk ę, tenis ziemny, koszykówk ę), • zewn ętrzne boisko sportowe przy Zespole Szkół Ogólnokształc ących w Syryni (identyczne z boiskiem przy Zespole Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi), • hala sportowa przy Zespole Szkół Ogólnokształc ących w Syryni. Istniej ącą infrastruktur ę sportow ą uzupełniaj ą 4 kluby sportowe piłki no żnej: LKS „Silesia” w Lubomi, „Naprzód 32” w Syryni, „Odra” Nieboczowy i „Wypoczynek” w Bukowie. Młodzi mieszka ńcy gminy maj ą mo żliwo ść trenowania w dru żynach trampkarzy i juniorów w Nieboczowach. Każdy klub sportowy ma do dyspozycji swoje boisko wraz z odpowiednim zapleczem.
12. TURYSTYKA
Gmina rozwija funkcj ę turystyczno-rekreacyjn ą, głównie za pomoc ą o środków rekreacyjnych i wypoczynkowych, a tak że ustalonych szlaków turystycznych, spacerowych i ście żek rowerowych, wykorzystuj ąc zró żnicowane ukształtowanie terenu. Znajduje si ę tu
32 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 wiele pi ęknych miejsc, do których nale ży Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Wielik ąt”. Staje si ę on celem wycieczek rowerowych (przez teren gminy przebiega trasa rowerowa 316Y). W skład Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Wielik ąt” wchodzi m.in. dziewi ęć wi ększych i kilkana ście małych stawów hodowlanych, w których oprócz rodzimych gatunków ryb (m.in. karasi, leszczy, okoni, piskorzy, płoci) wyst ępuj ą równie ż ryby pochodz ące głównie z Chin i dorzecza Amuru, takie jak tołpyga pstra, tołpyga biała, amur biały i kara ś srebrzysty. Wszystkie te okoliczno ści sprawiaj ą, iż „Wielik ąt” jest swego rodzaju rajem dla w ędkarzy. Gmina posiada wiele atrakcji turystycznych. W lasach na północny wschód od Lubomi znajduje si ę wczesno średniowieczne grodzisko ziemne pochodz ące z VII-IX wieku, zamieszkałe przez słowia ńskie plemi ę Goł ęż yców. Grodzisko ma kształt kolisty i porosłe jest głównie lasem bukowym. Nieco dalej na wzgórzu zwanym Kotówk ą znajdował si ę średniowieczny zamek obronny. Zainteresowaniem turystów cieszy si ę kaplica pod wezwaniem św. Jana Nepomucena z ok. 1700 roku, zbudowana na rzucie o śmioboku, w stylu barokowym, konstrukcji drewnianej. W polu mi ędzy Syryni ą i Grabówk ą znajduje si ę „Pomnik Bordenowskiej Pani”, a na granicy pól mi ędzy Syryni ą, Grabówk ą i Lubomi ą mo żna podziwia ć zabytkowy kopiec graniczny, usypany najprawdopodobniej w latach 1793-94. Na terenie wsi Buków znajduj ą si ę dwa interesuj ące obiekty zabytkowe. Pierwszym z nich jest Kaplica Ró żańcowa z 1770 r., wykonana z drewna, konstrukcji zr ębowej, na planie prostok ąta; dach kryty jest drewnianym gontem, a drugim bardzo ciekawym obiektem jest drewniany spichlerz, tzw. sypaniec (konstrukcja wykonana z drewna i obrzucona glin ą). Atrakcjami Bukowa s ą: O środek Wypoczynkowy, O środek Jazdy Konnej i minizoo. W Grabówce na szczególn ą uwag ę zasługuje spichlerz z bardzo ciekawym portalem i kutymi drzwiami – obiekt o wyj ątkowej architekturze pochodz ący z XVIII wieku. Na terenie gminy zlokalizowanych jest kilka ośrodków wypoczynkowych oferuj ących pełn ą gam ę usług turystycznych. Uzupełnieniem oferty turystycznej miejscowo ści jest baza gastronomiczno-turystyczna: Pod Grodziskiem (Lubomia), Pod świerkami (Lubomia), Klimek – dom przyj ęć (Lubomia), pizzeria – Cafe Nova (Lubomia), Verona – dom przyj ęć (Lubomia), Słoneczna (Syrynia), Bar Kibic (Syrynia), Amazonka (Buków), Baccara Cafe Bar – restauracja (Nieboczowy), Tabu – pub (Grabówka), Ośrodek Szkoleniowo-Rekreacyjno- Wypoczynkowy „Raj” (Lubomia). Ośrodek „Raj” dysponuje k ąpieliskiem, pla żą , polem namiotowym, boiskiem do siatkówki pla żowej, kortami tenisowymi, oferuje równie ż: sprz ęt pływaj ący (kajaki i rowery wodne), profesjonalny plac zabaw dla dzieci, bezpieczny brodzik, zje żdżalni ę wodn ą, tor kartingowy oraz minisalon gier.
33 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Warto nadmieni ć, że w roku 2003 po raz pierwszy na terenie miejscowo ści Lubomia odbyła si ę masowa impreza o charakterze rekreacyjno-kulturalnym, po świ ęcona 700-leciu gminy, impreza ta na stałe weszła do kalendarza imprez gminnych i organizowana jest pod nazw ą „Dni Gminy”.
Tabela 18. Obiekty rekreacyjno-sportowe oraz turystyczne w gminie nazwa obiektu adres obiektu Ludowy Klub Sportowy SILESIA Lubomia, ul. Sportowa 12 Ludowy Klub Sportowy „Naprzód 32” Syrynia, ul. Bukowska 82 Ludowy Klub Sportowy „Orda” Nieboczowy, ul. Wiejska 1 Ludowy Klub Sportowy „Wypoczynek” Buków, ul. Główna Hala sportowo-rekreacyjna przy Zespole Szkół Lubomia, ul. Szkolna 2 Ogólnokształc ących w Lubomi Hala sportowo-rekreacyjna przy Zespole Szkół Syrynia, ul. Powsta ńców 26 Ogólnokształc ących w Syryni Ośrodek Wypoczynkowy „Buków” (k ąpielisko) Buków, ul. Główna Ośrodek Wypoczynkowy (k ąpielisko) „Raj” Nieboczowy, ul. Rzeczna 1a MiniZOO Buków, ul. Główna 10 Ośrodek Jazdy Konnej Buków, ul. Główna 10
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
13. SYTUACJA DZIECKA
Dziecko wymaga szczególnej opieki i troski. Działalno ść na jego rzecz powinna polega ć przede wszystkim na ochronie jego praw, wyrównywaniu szans życiowych poprzez ułatwianie dost ępu do o światy, słu żby zdrowia i wypoczynku oraz na asekurowaniu go w obliczu zagro żeń. Analiza sytuacji dziecka w gminie Lubomia została dokonana na podstawie bada ń ankietowych przeprowadzonych w funkcjonuj ących na jej terenie placówkach o światowych. Badania te pozwoliły zdiagnozowa ć środowisko szkolne i rodzinne uczniów pod k ątem wyst ępowania zachowa ń o cechach patologii społecznej oraz uzyska ć informacj ę na temat prowadzonych w szkołach działa ń opieku ńczo-wychowawczych, profilaktycznych i leczniczych. W sumie do analizy przedło żono 2 ankiety – wypełnione przez pedagogów szkolnych lub dyrektorów – z nast ępuj ących placówek o światowych: • Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Syryni (liczba uczniów: 324), • Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi (liczba uczniów: 404).
34 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Zasoby i oferta szkolna
Z analizy ankiet wynika, że obie placówki zatrudniają pedagoga, logoped ę i piel ęgniark ę. Ponadto ZSO w Lubomi zatrudnia doradc ę zawodowego, natomiast żadna ze szkół nie zatrudnia psychologa. Obie placówki prowadz ą do żywianie uczniów i zgłosiły potrzeb ę zwi ększenia o 34 liczby dzieci i młodzie ży obj ętych tym rodzajem pomocy. Równie ż obie placówki zapewniaj ą uczniom dost ęp do Internetu i umo żliwiają korzystanie z sali gimnastycznej, natomiast żadna z nich nie prowadzi klas integracyjnych. Trudno ści z dojazdem do szkoły nie maj ą uczniowie żadnej ze szkół. Obie placówki oferuj ą dzieciom i młodzie ży zaj ęcia dodatkowe. Najcz ęś ciej przyjmuj ą one posta ć ró żnorodnych tematycznie kół zainteresowa ń (m.in. koła historyczne, matematyczne, ekonomiczne, ekologiczne, teatralne, muzyczne, dziennikarskie, plastyczne) oraz zaj ęć przygotowuj ących do egzaminów, a tak że rekreacyjno-sportowych. Jednocze śnie obie placówki prowadz ą zaj ęcia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wśród nich organizowane s ą zaj ęcia wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, socjoterapeutyczne oraz gimnastyki korekcyjnej. Żadna ze szkół nie prowadzi zaj ęć psychoterapeutycznych.
Problemy dosięgaj ące uczniów i ich rodziny
Ankietowani identyfikowali problemy, które w najpowa żniejszym stopniu dosi ęgaj ą uczniów i ich rodziny, w dwojaki sposób, tj. odpowiadaj ąc na pytanie o charakterze otwartym oraz wypełniaj ąc zamkni ęty katalog cech patologicznych obejmuj ący 14 zmiennych. Okre ślaj ąc problemy w odpowiedzi na pytanie otwarte, badani wskazywali głównie na dysfunkcje wyst ępuj ące w domu, odnosz ące si ę do bezradno ści opieku ńczo-wychowawczej rodziców, rozpad wi ęzi rodzinnych, przemoc w rodzinie. Widoczne staje si ę zbyt małe zaanga żowanie rodziców w proces wychowawczo-dydaktyczny. Pedagodzy zwracali równie ż uwag ę na zjawisko ubo żenia rodzin. Powodowane jest ono m.in. bezrobociem, które – na skutek wyjazdu jednego z rodziców w poszukiwaniu pracy za granic ę – generuje problem eurosieroctwa. Ankietowani podkre ślali tak że wyst ępowanie w środowisku dzieci i młodzie ży szkolnej problemów agresji i przemocy oraz si ęgania po środki uzale żniaj ące (alkohol pity w domu rodzinnym, papierosy i pojedyncze przypadki si ęgania po narkotyki). Zdarza si ę niszczenie mienia społecznego oraz problemy wymagające nadzoru kuratora s ądowego. Wypełniaj ąc zamkni ęty katalog cech patologicznych, ankietowani stwierdzali ich obecno ść , podaj ąc jednocze śnie liczb ę ujawnionych przypadków. Szczegółowe informacje na
35 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 temat zdiagnozowanych w środowisku szkolnym i w domu rodzinnym uczniów problemów społecznych zawiera poni ższa tabela.
Tabela 19. Problemy wyst ępuj ące w środowisku szkolnym i rodzinnym dzieci i młodzie ży ucz ęszczaj ących do Zespołu Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi i w Syryni
obecno ść poszczególnych cech nie wyst ępuje cechy patologii społecznej liczba ujawnionych (w obu placówkach, przypadków jednej lub żadnej) si ęganie po alkohol w domu rodzinnym 1 pojedyncze przypadki si ęganie po narkotyki 1 (poza szkoł ą) palenie papierosów 10 1 ucieczki z domu 0 2 kradzie że 1 1 agresja i przemoc, w tym: poni żanie, zastraszanie, zn ęcanie si ę, bicie, wymuszanie pieni ędzy, 8 0 zmuszanie do palenia papierosów autoagresja 0 2 przest ępczo ść ujawniona 1 1 niszczenie mienia szkolnego 9 0 udział w grupach negatywnych 0 2 problemy wymagaj ące nadzoru kuratora s ądowego 13 0 przemoc w rodzinie 2 1 zaniedbanie przez dom 6 0 wykorzystywanie seksualne 0 2
Dane z bada ń ankietowanych przeprowadzonych w placówkach o światowych gminy.
Do problemów najcz ęś ciej wyst ępuj ących w szkole i w domu rodzinnym dzieci i młodzie ży ankietowani zaliczyli: nadu żywanie u żywek w rodzinach i si ęganie przez uczniów po papierosy i alkohol, niszczenie mienia szkolnego, stosowanie agresji i przemocy w grupie rówie śniczej, zaniedbanie przez dom oraz problemy wymagające nadzoru kuratora sądowego.
Badania i działania profilaktyczne i naprawcze konieczne do przeprowadzenia
Wskazuj ąc badania konieczne do przeprowadzenia w śród dzieci, młodzie ży i ich rodziców, pedagodzy stwierdzili, i ż nale ży dokładnie zdiagnozowa ć zachowania negatywne w środowisku szkolnym i rodzinnym, w tym problemy ubóstwa, bezrobocia, uzale żnie ń, agresji i przemocy domowej. W opinii ankietowanych trzeba również dokładnie rozpozna ć poziom zaspakajania potrzeb uczniów, wykorzystywane przez rodziców metody wychowawcze oraz
36 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 skutki ich stosowania. Pojawiła si ę równie ż sugestia, aby okre śli ć, w jakich warto ściach rodzice wychowuj ą młodzie ż i na ile mog ą by ć autorytetami dla młodzie ży. Wa żne jest tak że zbadanie skuteczno ści pomocy udzielanej dzieciom, młodzie ży i ich rodzicom oraz poznanie ich oczekiwa ń w tym zakresie. Zdaniem pedagogów warto tak że pozna ć propozycje tych grup co do oferty sp ędzania czasu wolnego. Ankietowani wskazywali na konieczno ść rozpoznania problemów wynikaj ących z niepełnosprawno ści. Okre ślaj ąc działania profilaktyczne i naprawcze, które nale żałoby przeprowadzi ć w szkołach, badani wskazywali głównie na potrzeb ę organizowania warsztatów, pogadanek, konkursów i prezentacji profilaktycznych oraz spotka ń ze specjalistami z danej dziedziny. Pedagodzy podkre ślali równie ż znaczenie propagowania zdrowego stylu życia, m.in. poprzez rozpowszechnianie materiałów edukacyjno-informacyjnych. Zwracali tak że uwagę na konieczno ść prowadzenia zaj ęć socjoterapeutycznych i psychoedukacji rodziców oraz organizowania treningów zast ępowania agresji oraz konstruktywnego rozwi ązywania problemów społecznych.
Współpraca szkół z rodzicami uczniów
Przedstawiciele obu ankietowanych placówek uznali współprac ę z rodzicami uczniów za zadowalaj ącą. W jej ramach odbywaj ą si ę konsultacje indywidualne, rozmowy telefoniczne, zebrania, pogadanki, terapie rodzinne, spotkania w ramach Rady Rodziców i wizyty domowe, organizowane s ą imprezy i uroczysto ści szkolne, prowadzona jest pedagogizacja rodziców, którzy aktywnie uczestnicz ą w życiu szkoły.
Współpraca szkół z instytucjami i organizacjami wspieraj ącymi dzieci, młodzie ż i rodziny
Podobnie jak w przypadku oceny współpracy szkół z rodzicami, przedstawiciele badanych placówek stwierdzili, że współpraca z instytucjami i organizacjami wspieraj ącymi dzieci, młodzie ż i rodziny jest zadowalaj ąca. Do podmiotów tych zaliczyli: O środek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczn ą, Sąd Rodzinny i kuratorów s ądowych, Policj ę, Stra ż Po żarn ą, Gminn ą Komisj ę Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, Gminny O środek Kultury, Miejsk ą i Powiatow ą Bibliotek ę Publiczn ą, zakłady opieki zdrowotnej, Caritas, Centrum Opieki Psychicznej i Terapii Uzale żnie ń.
37 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Potrzeby dzieci i młodzie ży
Wskazuj ąc najpilniejsze potrzeby dzieci i młodzie ży, pedagodzy zwrócili uwag ę na konieczno ść zapewnienia im szerszego dost ępu do alternatywnych form sp ędzania czasu wolnego poprzez utworzenie świetlicy środowiskowej b ądź klubu dla młodzie ży, organizacji takich jak Liga Ochrony Przyrody i Zwi ązek Harcerstwa Polskiego. Wśród innych potrzeb dzieci i młodzie ży ankietowani wskazali konieczno ść zwi ększenia dost ępu do pomocy pedagoga, psychologa i logopedy poprzez wydłu żenie czasu ich pracy, rozszerzenia wsparcia w postaci do żywiania oraz organizowania terapii zaj ęciowej dla dzieci i młodzie ży z objawami niedostosowania społecznego, jak równie ż wprowadzenie stałej pracy wyrównawczej i socjoterapeutycznej.
Mo żliwo ści przyczynienia si ę szkół do poprawy sytuacji dzieci i młodzie ży
Zastanawiaj ąc si ę nad tym, w jaki sposób szkoła mo że si ę przyczyni ć do poprawy sytuacji dzieci i młodzie ży w gminie, pedagodzy wskazywali przede wszystkim na mo żliwo ść zagospodarowania czasu wolnego, m.in. poprzez diagnozowanie potrzeb uczniów, udzielanie porad i edukacj ę rodziców, organizowanie zaj ęć pozalekcyjnych (sportowych, wyrównawczych, socjoterapeutycznych), kół zainteresowa ń, imprez szkolnych oraz wypoczynku letniego i zimowego. Zwracali tak że uwag ę na mo żliwo ść prowadzenia systematycznego monitoringu uczniów z rodzin b ędących w trudnej sytuacji życiowej i materialnej. Ankietowani podkre ślali równie ż wag ę i korzy ści płyn ące ze współpracy szkoły z instytucjami i organizacjami wspieraj ącymi dzieci, młodzie ż i rodziny w gminie.
14. OCHRONA ZDROWIA
Styl życia i zachowania zdrowotne wpływaj ą w najwi ększym stopniu na stan zdrowia ludno ści. Do czynników zagra żaj ących zdrowiu nale żą przede wszystkim: mała aktywno ść fizyczna, nieprawidłowo ści w sposobie żywienia, palenie tytoniu, nadmierne spo życie alkoholu, u żywanie narkotyków, zły stan środowiska naturalnego, niewła ściwe warunki bezpiecze ństwa pracy, wypadki drogowe oraz brak powszechnej profilaktyki. W gminie Lubomia funkcjonuj ą 2 niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, prowadzone s ą 3 prywatne praktyki lekarskie oraz działają 2 apteki. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
38 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Tabela 20. Zakłady opieki zdrowotnej i apteki w gminie w 2009 roku nazwa placówki adres Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „REMEDIUM” Praktyka ul. Krzy żowa 9, Lekarza Rodzinnego 44-361 Syrynia ul. Parkowa2, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „NOVUM-MED” s.c. 44-360 Lubomia ul. Jana Kochanowskiego, Prywatna praktyka stomatologiczna – Renata Cuber-Mały 44-360 Nieboczowy ul. 3-go Maja, Prywatna praktyka stomatologiczna – Anita Tkocz 44-361 Syrynia ul. Parkowa, Prywatny gabinet pediatryczny – Krystyna Klimek-Kempi ńska 44-360 Lubomia ul. Korfantego 34, Apteka 44-360 Lubomia, ul. Krzy żowa 9, Apteka 44-361 Syrynia
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
Dla poznania sytuacji zdrowotnej mieszka ńców gminy wa żna jest analiza danych będących w posiadaniu zakładów opieki zdrowotnej i indywidualnych praktyk lekarskich działaj ących na jej terenie. W poni ższej tabeli przedstawiono dane za 2009 rok uzyskane z Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej „REMEDIUM” Praktyka Lekarza Rodzinnego w Syryni oraz Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej „NOVUM-MED” w Lubomi.
Tabela 21. Najcz ęstsze schorzenia ludno ści gminy w 2009 roku
osoby, u których stwierdzono schorzenie rodzaj schorzenia liczba dzieci liczba osób i młodzie ży dorosłych nowotwory 2 68 niedokrwisto ść 40 54 choroby tarczycy 7 99 cukrzyca 3 214 otyło ść 23 – zaburzenia refrakcji i akomodacji 91 – alergie – dychawica oskrzelowa 38 – alergie pokarmowe 7 – alergie skórne 10 – zniekształcenia kr ęgosłupa 187 – choroby układu moczowego 21 – choroby obwodowego układu nerwowego 1 98
39 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 zaburzenia rozwoju 36 – choroby układu krąż enia 6 856 przewlekły nie żyt oskrzeli, dychawica oskrzelowa – 101 przewlekłe choroby układu trawiennego – 306 choroby układu mi ęś niowo-kostnego i tkanki ł ącznej – 517
Dane z NZOZ „REMEDIUM” w Syryni oraz NZOZ „NOVUM-MED” w Lubomi.
W 2009 roku pod opiek ą Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej „REMEDIUM” w Syryni oraz Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej „NOVUM-MED” w Lubomi było 553 dzieci i młodzie ży oraz 1.176 osób dorosłych z gminy. U najwi ększej liczby osób w wieku przedprodukcyjnym stwierdzono zniekształcenia kr ęgosłupa (187 osób), zaburzenia refrakcji i akomodacji (91 osób), niedokrwisto ść (40 osób), alergie – dychawic ę oskrzelow ą (38 osób) oraz zaburzenia rozwoju (36 osób). Doro śli z kolei najcz ęś ciej zmagali si ę z chorobami układu kr ąż enia (856 osób), chorobami układu mi ęś niowo-kostnego i tkanki łącznej (517), przewlekłymi chorobami układu trawiennego (306), cukrzyc ą (214 osób), przewlekłym nie żytem oskrzeli, dychawic ą oskrzelow ą (101 osób) oraz chorobami obwodowego układu nerwowego (98 osób). Wa żną rol ę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia pełni profilaktyka. Poni ższa tabela przedstawia dane szczegółowe na temat dzieci do lat 3 obj ętych opiek ą profilaktyczn ą oraz dzieci i młodzie ży do lat 19 obj ętych profilaktycznymi badaniami lekarskimi.
Tabela 22. Profilaktyka zdrowotna dzieci i młodzie ży z gminy w 2009 roku
liczba dzieci forma profilaktyki i młodzie ży porady profilaktyczne lekarza rodzinnego po raz pierwszy (dzieci do lat 3) 88 porady profilaktyczne lekarza rodzinnego nast ępny raz (dzieci do lat 3) 591 wizyty profilaktyczne piel ęgniarek i poło żnych po raz pierwszy (dzieci do 1. 99 roku życia) wizyty profilaktyczne piel ęgniarek i poło żnych nast ępny raz (dzieci do lat 3) 419 profilaktyczne badania lekarskie (dzieci i młodzie ż do lat 19 podlegaj ący 636 badaniu) profilaktyczne badania lekarskie (dzieci i młodzie ż do lat 19 zbadani zgodnie 565 z programem bada ń profilaktycznych)
Dane z NZOZ „REMEDIUM” w Syryni oraz NZOZ „NOVUM-MED” w Lubomi.
W 2009 roku poradami profilaktycznymi lekarza rodzinnego Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej „REMEDIUM” w Syryni oraz „NOVUM-MED” Niepublicznego Zakładu
Opieki Zdrowotnej w Lubomi po raz pierwszy i po raz nast ępny zostało obj ętych
40 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 odpowiednio 88 i 591 dzieci do lat 3. Wizyty profilaktyczne piel ęgniarek i poło żnych miały z kolei miejsce jedynie po raz pierwszy w przypadku 99 dzieci do 1. roku życia. Profilaktycznymi badaniami lekarskimi obj ęto natomiast 636 dzieci i młodzie ży, w tym 565 osób zgodnie z programem bada ń profilaktycznych.
15. BEZPIECZE ŃSTWO PUBLICZNE
Bezpiecze ństwu publicznemu zagra ża przest ępczo ść , która jest zjawiskiem dynamicznym i, podobnie jak społecze ństwo, podlega rozwojowi. Cho ć stanowi margines życia społecznego, poprzez sw ą intensywno ść i cz ęstotliwo ść mo że mie ć wpływ na formowanie si ę postaw i zachowa ń ludno ści oraz odciska ć dotkliwe pi ętno na jej funkcjonowaniu. Według danych Komisariatu Policji w Gorzycach w 2009 roku w gminie Lubomia popełniono ogółem 68 przest ępstw, w tym najwi ęcej w Lubomi – 32 i Syryni – 26. 31 sprawców popełnionych przest ępstw zostało ustalonych. Oprócz tego odnotowano 104 zdarzenia w ruchu drogowym, w tym 8 wypadków, 42 kolizje i 54 przypadki przest ępstwa polegaj ącego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego i roweru w stanie nietrze źwo ści. Wśród przest ępstw najcz ęś ciej odnotowywano kradzie że cudzej rzeczy (17 czynów), włamania (16 czynów) i zn ęcanie si ę (11 czynów). Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 23. Wybrane przest ępstwa popełnione w gminie w 2009 roku kategoria przest ępstwa liczba przest ępstw kradzie ż cudzej rzeczy 17 uszkodzenie mienia 4 zabójstwo 1 gro źby 4 włamanie 16 uszczerbek na zdrowiu 4 oszustwo 5 zn ęcanie 11 inne 6
Dane Komisariatu Policji w Gorzycach.
Wśród sprawców przest ępstw popełnionych w gminie w 2009 roku, najwi ększ ą grup ę stanowiły osoby w wieku 26-35 lat (11 osób) i 46-60 lat (10 osób). Wśród tych sprawców
41 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 przewa żali m ęż czy źni; kobiety (w wieku 46-60) były sprawczyniami tylko w dwóch przypadkach. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 24. Sprawcy przest ępstw popełnionych w gminie w 2009 roku według wieku wiek sprawcy liczba sprawców Do 17 lat 1 18-25 lat 3 26-35 lat 11 36-45 lat 4 46-60 lat 8 60 lat i wi ęcej 2
Dane Komisariatu Policji w Gorzycach.
16. POMOC SPOŁECZNA
Zgodnie z ustaw ą o pomocy społecznej, pomoc społeczna jest instytucj ą polityki społecznej pa ństwa, maj ącą na celu umo żliwienie osobom i rodzinom przezwyci ęż ania trudnych sytuacji życiowych, których nie s ą one w stanie pokona ć, wykorzystuj ąc własne uprawnienia, zasoby i mo żliwo ści. Instytucja ta wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzaj ących do zaspokojenia niezb ędnych potrzeb i umo żliwia im życie w warunkach odpowiadaj ących godno ści człowieka. Zadania pomocy społecznej w gminie Lubomia wykonuje O środek Pomocy Społecznej w Lubomi. Jednostka ta realizuje równie ż zadania wynikaj ące z innych, ani żeli ustawa o pomocy społecznej, aktów prawnych. Nale żą do nich w szczególno ści: ustawa o świadczeniach rodzinnych i ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawa o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, ustawa o powszechnym ubezpieczeniu społecznym oraz ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Z ko ńcem 2009 roku kadr ę OPS-u stanowiło 11 osób. Dane szczegółowe na temat stanu zatrudnienia w ośrodku, potrzeb w tym zakresie oraz poziomu wykształcenia pracuj ących w nim osób przedstawiaj ą poni ższe tabele.
Tabela 25. Stan zatrudnienia w OPS-ie oraz potrzeby w tym zakresie na koniec 2009 roku
o ile etatów rodzaj stanowiska liczba etatów powinno by ć wi ęcej? kadra kierownicza 3 – pracownicy socjalni 4 –
42 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 pracownicy wykonuj ący usługi opieku ńcze 0 – pracownicy wykonuj ący specjalistyczne usługi opieku ńcze 0 – pozostali pracownicy 4 –
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
W 2009 r. stan zatrudnienia w OPS-ie zaspokajał potrzeby o środka.
Tabela 26. Wykształcenie kadry OPS-u oraz potrzeby w tym zakresie na koniec 2009 roku
liczba osób rodzaj wykształcenia, dodatkowe kwalifikacje i zainteresowanie w tym zakresie kadra pracownicy kierownicza socjalni wy ższe kierunkowe 3 4 wy ższe niekierunkowe 0 0 wykształcenie średnie kierunkowe 0 0 średnie niekierunkowe 0 0 zawodowe i ni ższe 0 0 specjalizacja z zakresu uko ńczona 1 0 organizacji pomocy w trakcie realizacji 0 0 dodatkowe społecznej kwalifikacje specjalizacja I stopnia posiadany 0 1 w zawodzie pracownika socjalnego w trakcie realizacji 0 0 osoby zainteresowane podj ęciem specjalizacji z zakresu organizacji 0 pomocy społecznej osoby zainteresowane podj ęciem specjalizacji I stopnia w zawodzie 1 pracownik socjalny osoby zainteresowane podj ęciem specjalizacji II stopnia 1 w zawodzie pracownik socjalny
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
Z ko ńcem 2009 roku wykształcenie wy ższe posiadało siedem osób z kadry OPS-u, w tym trzy osoby zajmuj ące stanowiska kierownicze. Jedna osoba z kadry kierowniczej miała uko ńczon ą specjalizacj ę z zakresu organizacji pomocy społecznej, jeden pracownik socjalny posiadał specjalizacj ę I stopnia w zawodzie pracownika socjalnego, a dwie osoby z kadry były zainteresowane podj ęciem takiej specjalizacji (jedna– specjalizacji I stopnia i jedna – specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik socjalny). Prawo do wsparcia udzielanego przez OPS maj ą osoby i rodziny, które spełniaj ą okre ślone warunki przedstawione w poszczególnych aktach prawnych. I tak np. w odniesieniu do świadcze ń z pomocy społecznej jednym z nich jest kryterium dochodowe, które jest ustalone na poziomie 477 zł miesi ęcznie w przypadku osoby samotnie gospodarującej i 351 zł
43 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 na osob ę w rodzinie. Kryterium dochodowe stosowane jest równie ż przy przyznawaniu zasiłków rodzinnych, które przysługuj ą, je śli dochód rodziny na osob ę albo dochód osoby ucz ącej si ę nie przekracza 504 zł, a gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymuj ące si ę orzeczeniem o niepełnosprawno ści lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawno ści, je śli dochód ten nie przekracza 583 zł. Kryterium uprawniaj ące do uzyskania świadcze ń alimentacyjnych (przy prowadzonej bezskutecznej egzekucji alimentów) wynosi z kolei do 725 zł na osob ę w rodzinie. W wykonywaniu zada ń OPS współdziała z ró żnymi podmiotami, m.in. z organami wykonawczymi gminy i sołectw, innymi jednostkami organizacyjnymi gminy, słu żbą zdrowia, policj ą, kuratorami s ądowymi oraz instytucjami i organizacjami pozarz ądowymi zajmuj ącymi si ę pomoc ą społeczn ą. Poni ższa tabela przedstawia dane dotycz ące kwot wydatkowanych przez OPS na realizacj ę zada ń w latach 2007-2009.
Tabela 27. Środki finansowe wydatkowane przez OPS na pomoc mieszka ńcom gminy w latach 2007-2009 wielko ść wydatków 2007 r. 2008 r. 2009 r. ogółem 1.752.402,36 1.727.673,11 1.966.577,69 w tym na świadczenia pomocy społecznej 1.232.478,87 1.211.487,02 1.275.312,43 na zadania własne gminy 429.992,91 420.349,41 634.580,19 na zadania zlecone gminie 1.322.409,45 1.307.323,70 1.331.997,50
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
W latach 2007-2009 wysoko ść środków finansowych przeznaczonych przez OPS na pomoc mieszka ńcom gminy ulegała wahaniom. Dominuj ącą pozycj ę w śród nich stanowiły kwoty wydatkowane na wykonanie zada ń zleconych gminie (w 2007 r. – 1.322.409,45 zł, w 2008 r. – 1.307.323,70 zł, a w 2009 r. – 1.331.997,50 zł), wśród których przewa żały środki przekazane na realizacj ę świadcze ń rodzinnych (przede wszystkim w postaci zasiłków rodzinnych. W ramach wykonywania zada ń własnych gminy najwi ększe kwoty przeznaczono natomiast na udzielanie świadcze ń pomocy społecznej (w 2007 r. – 429.992,91 zł, w 2008 r. – 420.349,41 zł, a w 2009 r. – 634.580,19 zł), głównie w formie zasiłków celowych i w naturze, usług opieku ńczych, zasiłków okresowych i posiłku. Poni ższa tabela przedstawia dane dotycz ące liczby mieszka ńców gminy obj ętych przez OPS wsparciem z zakresu pomocy społecznej w latach 2007-2009.
44 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Tabela 28. Beneficjenci pomocy społecznej w gminie w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba osób, którym przyznano decyzj ą świadczenie 174 172 187 liczba rodzin 107 95 115 liczba osób w rodzinach 289 245 302 udział liczby osób w rodzinach obj ętych pomoc ą 3,58% 3,04% 3,75% społeczn ą w ogóle ludno ści gminy
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
Liczba osób obj ętych pomoc ą społeczn ą w gminie (bez wsparcia z zakresu świadcze ń rodzinnych i alimentacyjnych) w latach 2007-2009 zmieniała si ę z roku na rok (z 289 osób w rodzinach w 2007 r. poprzez 245 osób w rodzinach w 2008 r., do 302 osób w rodzinach w 2009 r.). Wahaniom ulegał równie ż udział beneficjentów systemu w ogóle ludno ści gminy (z 3,58% w 2007 roku poprzez 3,04% w 2008 r. do 3,75% w 2009 r.). Wpływ na tak ą sytuacj ę mógł mie ć m.in. wzrost liczby osób bezrobotnych w gminie, co spowodowało zwi ększenie liczby osób uprawnionych do korzystania z pomocy społecznej. Uzupełnienie powy ższych danych stanowi ą przedstawione w kolejnej tabeli informacje na temat struktury wiekowej oraz aktywności zawodowej odbiorców pomocy społecznej w gminie w 2009 roku.
Tabela 29. Struktura wiekowa oraz aktywno ść zawodowa beneficjentów pomocy społecznej w gminie w 2009 roku
liczba osób powy żej 18 liczba osób rodzaj aktywno ści wiek odbiorców lat według decyzji w rodzinach zawodowej administracyjnych 0-16 lat 109 pracuje 29 17-21 lat 26 pracuje dorywczo 2 22-30 lat 24 nie pracuje 36 31-40 lat 40 studiuje 0 41-50 lat 35 uczy si ę 0 51-60 lat 32 na rencie 14 61-70 lat 25 na emeryturze 6 na zasiłku dla 71 lat i wi ęcej 11 1 bezrobotnych bezrobotny bez prawa 37 do zasiłku
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
45 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Analiza struktury wiekowej mieszka ńców gminy obj ętych przez OPS pomoc ą społeczn ą w 2009 roku wykazała, że najwi ększ ą grup ę stanowiły dzieci i młodzie ż do 16 lat (109 osób). Ci z nich, którzy bezpo średnio korzystali ze wsparcia, otrzymywali pomoc głównie w postaci posiłku ( świadczonego w ramach programu wieloletniego „Pomoc pa ństwa w zakresie do żywiania”), odzie ży i obuwia, brali tak że udział w spotkaniach okoliczno ściowych i wyjazdach letnich (np. na kolonie). Znacznie mniejsze, cho ć spore, grupy reprezentowały osoby w wieku 31-40 lat (40 osób), 41-50 lat (35 osób) i 51-60 lat (32 osoby). Je śli chodzi o podział beneficjentów pomocy społecznej w gminie według aktywno ści zawodowej, najliczniejsz ą grup ę w 2009 roku stanowiły osoby niepracuj ące (36). Liczn ą grup ą były równie ż osoby bezrobotne niemaj ące prawa do zasiłku (37 osób). Nast ępna grupa obj ęta pomoc ą społeczn ą to osoby pracuj ące (29). Obecno ść tych osób w gronie beneficjentów OPS-u nale ży tłumaczy ć uzyskiwaniem przez nie niskich dochodów uniemo żliwiaj ących utrzymanie siebie i swoich rodzin. Analizuj ąc powy ższe dane, mo żna pokusi ć si ę o stwierdzenie, i ż najliczniejsz ą grup ę w śród mieszka ńców gminy korzystaj ących ze wsparcia OPS-u w 2009 roku stanowiły charakteryzuj ące si ę niskim poziomem dochodów rodziny ubogie. Pochodz ące z nich dzieci, z racji niedoborów materialnych w domu, korzystały ze wsparcia w formie do żywiania w szkołach. Diagnoz ę t ę potwierdzaj ą dane dotycz ące powodów przyznawania pomocy społecznej w gminie, które za lata 2007-2009 przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 30. Powody przyznania pomocy społecznej w gminie w latach 2007-2009
Liczba rodzin liczba osób w rodzinach powód przyznania pomocy 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. ubóstwo 73 58 60 176 135 135 sieroctwo 6 3 4 17 7 11 bezdomno ść 2 4 6 2 4 6 potrzeba ochrony macierzy ństwa 11 16 18 45 68 76 bezrobocie 47 37 40 131 103 117 niepełnosprawno ść 36 36 40 85 81 87 długotrwała lub ci ęż ka choroba 47 57 58 104 116 132 bezradno ść w sprawach opieku ńczo- wychowawczych i prowadzenia 29 23 30 131 112 117 gospodarstwa domowego przemoc w rodzinie 1 3 3 5 11 8 alkoholizm 2 4 3 10 12 12 narkomania 1 1 1 1 1 1
46 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 trudno ści w przystosowaniu do życia 3 1 2 5 1 4 po opuszczeniu zakładu karnego zdarzenie losowe 0 0 2 0 0 4
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
W latach 2007-2009 najcz ęstsz ą przyczyn ą przyznawania pomocy społecznej w gminie było ubóstwo. Liczba rodzin i osób w rodzinach korzystaj ących ze wsparcia OPS-u z tego powodu spadała (z odpowiednio 73 i 176 w 2007 r. do 60 i 135 w 2009 r.). Wa żną przyczyn ą udzielania pomocy było równie ż prowadz ące do ubóstwa bezrobocie. Liczba rodzin i osób w rodzinach obj ętych wsparciem OPS-u z powodu braku zatrudnienia wahała si ę (z odpowiednio 47 i 131 w 2007 r. poprzez 37 i 103 w 2008 r. do 40 i 117 w 2009 r.). Istotne przyczyny świadczenia pomocy społecznej w gminie stanowiły także problemy długotrwałej lub ci ęż kiej choroby i niepełnosprawno ści. Liczba rodzin i osób w rodzinach obj ętych wsparciem OPS-u z powodu długotrwałej lub ci ęż kiej choroby rosła (z odpowiednio 47 i 104 w 2007 r. poprzez 52 i 116 w 2008 r. do 58 i 132 w 2009 r.), a z powodu niepełnosprawno ści wahała si ę (z odpowiednio 36 i 85 w 2007 r. poprzez 36 i 81 w 2008 r. do 40 i 87 w 2009 r.). Dane te świadcz ą o wysokiej skali niepełnosprawno ści w gminie i zarazem potwierdzaj ą po średnio wzrost liczby osób starszych w gminie, które s ą bardziej, ani żeli inne grupy wiekowe, nara żone na długotrwałe i ci ęż kie choroby. Kolejnymi przyczynami przyznawania pomocy społecznej w gminie były bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego (liczba rodzin i osób w rodzinach obj ętych wsparciem z tego powodu wahała si ę z odpowiednio 29 i 131 w 2007 r. poprzez 23 i 112 w 2008 r. do 30 i 117 w 2009 r.) oraz potrzeba ochrony macierzy ństwa, gdzie – co warte podkre ślenia – liczba rodzin i osób w rodzinach obj ętych wsparciem OPS-u z tego powodu systematycznie rosła (z odpowiednio 11 i 45 w 2007 r. do 18 i 76 w 2009 r.). Mieszka ńcy gminy korzystali z pomocy społecznej tak że z takich przyczyny jak alkoholizm, sieroctwo czy przemoc w rodzinie. Liczba rodzin i osób w rodzinach obj ętych wparciem OPS-u z tych powodów ulegała wahaniom: alkoholizm (z odpowiednio 2 i 10 w 2007 r. poprzez 4 i 12 w 2008 r. do 3 i 12 w 2009 r.), sieroctwo (z odpowiednio 6 i 17 w 2007 r. poprzez 3 i 7 w 2008 r. do 4 i 11 w 2009 r.), przemoc w rodzinie (z odpowiednio 1 i 5 w 2007 r. poprzez 3 i 11 w 2008 r. do 3 i 8 w 2009 r.). W mniejszym stopniu korzystano z pomocy społecznej z takich przyczyn jak: bezdomno ść (z odpowiednio 2 i 2 w 2007 r. poprzez 4 i 4 w 2008 r. do 6 i 6 w 2009 r.), trudno ści w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego (z odpowiednio 3 i 5 w 2007 r.
47 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 poprzez 1 i 1 w 2007 r. do 2 i 4 w 2009r.), zdarzenie losowe (2 rodziny 4 osoby w rodzinie w w 2009 r.) czy narkomania (po 1 osobie ka żdego roku). Powody przyznania pomocy społecznej w gminie przez OPS wpływały na form ę udzielanego wsparcia. Dane szczegółowe w tym zakresie za lata 2007-2009 przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 31. Formy wsparcia udzielanego w gminie przez OPS w latach 2007-2009
liczba osób, którym przyznano decyzj ą liczba rodzin liczba osób w rodzinach formy pomocy administracyjn ą świadczenie 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. pieni ęż na 91 93 107 83 77 99 249 211 273 rzeczowa 78 62 73 44 29 38 182 139 169 praca socjalna x x x 107 103 171 289 265 463 usługi 5 4 4 5 4 4 5 4 4 opieku ńcze specjalistyczne usługi 0 1 0 0 1 0 0 3 0 opieku ńcze skierowanie do domu pomocy 1 1 0 0 0 0 0 0 0 społecznej sprawienie 2 0 3 2 0 3 2 0 3 pogrzebu
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
W latach 2007-2009 najcz ęś ciej udzielan ą mieszka ńcom gminy form ą wsparcia była praca socjalna. Polegała ona m.in. na udzielaniu informacji, wskazówek i pomocy przy rozwi ązywaniu trudnych spraw życiowych, świadczeniu poradnictwa oraz współpracy z innymi podmiotami pomocy społecznej (np. PCPR, organizacje pozarz ądowe). Generalnie liczba rodzin i osób w rodzinach obj ętych przez OPS prac ą socjaln ą zwi ększyła si ę znacznie w 2009r. (z odpowiednio 107 i 289 w 2007 r. do 171 i 463 w 2009 r.). Istotne formy wsparcia świadczone mieszka ńcom gminy stanowiły równie ż pomoc finansowa i rzeczowa, głównie w postaci zasiłków celowych i w naturze, zasiłków stałych, okresowych oraz posiłku. Liczba rodzin i osób w rodzinach obj ętych tymi rodzajami wsparcia ulegała wahaniom (pomoc finansowa odpowiednio z 83 i 249 w 2007 r. poprzez 77 i 211 w 2008 r. do 99 i 273 w 2009 r., pomoc rzeczowa odpowiednio z 44 i 182 w 2007 r. poprzez 29 i 139 w 2008 r. do 38 i 169 w 2009 r.).
48 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Istotnym rodzajem pomocy były tak że usługi opieku ńcze, które w latach 2007-2009 przyznano zbli żonej liczbie osób (odpowiednio 5, 4 i 4), głównie osobom starszym, niepełnosprawnym, długotrwale i ci ęż ko chorym. Osoby, które nie mogły samodzielnie funkcjonowa ć w codziennym życiu, którym nie mo żna było zapewni ć niezb ędnej pomocy w formie usług opieku ńczych i które tym samym wymagały całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawno ści, były kierowane przez OPS do domów pomocy społecznej. Z roku na rok wzrastała liczba osób starszych i schorowanych umieszczanych w domach pomocy społecznej: z 5 osób w 2007 r. poprzez 7 osób w 2009 r. do 8 osób w 2010 r. Do innych form pomocy nale ży zaliczy ć sprawienie pogrzebu (w 2007 r. z takiej formy pomocy skorzystały 2 rodziny, a w 2009 r. – 3 rodziny). W 2010 r., w zwi ązku z powodzi ą w maju i czerwcu, OPS rozpatrzył (komisyjnie, w terenie) 268 wniosków oraz udzielił pomocy (ze środków rz ądowych) w postaci zasiłku celowego na pokrycie strat powstałych w wyniku powodzi dla 221 gospodarstw domowych. Dodatkowo, w zwi ązku z powodzi ą, wypłacono zasiłki celowe dla 25 poszkodowanych rolników. W ramach realizowanych zada ń OPS przyznawał tak że świadczenia rodzinne, do których nale żą : zasiłek rodzinny i dodatki do tego zasiłku, świadczenia opieku ńcze w postaci zasiłku piel ęgnacyjnego i świadczenia piel ęgnacyjnego oraz jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia si ę dziecka. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 32. Świadczenia rodzinne przyznane w gminie w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. wielko ść wydatków na świadczenia rodzinne 1.033.142,00 972.465,00 991.820,00 rodzaj świadczenia liczba przyznanych świadcze ń zasiłek rodzinny 6.001 5.213 4.799 dodatek do zasiłku z tytułu urodzenia dziecka 38 39 47 dodatek do zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem 369 361 366 w okresie korzystania z urlopu wychowawczego dodatek do zasiłku z tytułu samotnego wychowywania 0 0 0 dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych dodatek do zasiłku z tytułu samotnego wychowywania 197 159 155 dziecka dodatek do zasiłku z tytułu kształcenia i rehabilitacji 199 199 173 dziecka niepełnosprawnego dodatek do zasiłku z tytułu rozpocz ęcia roku szkolnego 310 247 252 dodatek do zasiłku z tytułu podj ęcia przez dziecko 775 610 506 nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
49 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 dodatek do zasiłku z tytułu wychowywania dziecka 909 697 627 w rodzinie wielodzietnej zasiłek piel ęgnacyjny 1.257 1.382 1.536 świadczenie piel ęgnacyjne 85 82 84 jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia si ę dziecka 76 90 97 liczba świadcze ń rodzinnych ogółem 10.216 9.079 8.642
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
W latach 2007-2009 wielko ść wydatków przeznaczonych przez OPS na realizacj ę świadcze ń rodzinnych ulegała wahaniom (z 1.033.142,00 zł w 2007 r. poprzez 972.645,00 zł do 991.820,00 zł w 2009 r.), a liczba przyznanych świadcze ń spadała (z 10.216 w 2007 r. do 8.642 w 2009 r.). Najcz ęś ciej OPS wypłacał zasiłek rodzinny (w 2007 r. 6.001 świadcze ń, w 2008 r. 5.213, a w 2009 r. 4.799), który słu ży cz ęś ciowemu pokryciu wydatków na utrzymanie dziecka. Istotne formy wsparcia stanowiły równie ż: zasiłek piel ęgnacyjny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, z tytułu podj ęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania, z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Co warte odnotowania, z roku na rok rosła liczba przyznawanych zasiłków piel ęgnacyjnych (z 1.257 w 2007 r. do 1.536 w 2009 r.), które słu żą cz ęś ciowemu pokryciu wydatków wynikaj ących z konieczno ści zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w zwi ązku z niezdolno ścią do samodzielnej egzystencji. Zaliczka alimentacyjna, a nast ępnie świadczenie alimentacyjne stanowiły kolejne formy wparcia świadczone w latach 2007-2009 przez OPS mieszka ńcom gminy. Ta pomoc finansowa, udzielana pocz ątkowo zgodnie z ustaw ą o post ępowaniu wobec dłu żników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, a od 1 pa ździernika 2008 roku w oparciu o ustaw ę o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, była przyznawana dziecku wychowywanemu w rodzinie niepełnej, w przypadku bezskuteczno ści egzekucji zas ądzonych świadcze ń alimentacyjnych oraz dzieciom wychowywanym przez osoby pozostaj ące w zwi ązkach mał żeńskich, przeprowadzaj ących separacj ę lub rozwód. Obecnie warunkiem udzielenia pomocy, na podstawie obowi ązuj ącej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, nie jest wymóg rodziny niepełnej, separacji czy rozwodu. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poni ższa tabela.
50 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Tabela 33. Zaliczki i świadczenia alimentacyjne przyznane w gminie w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba osób, którym decyzj ą przyznano zaliczk ę 32 39 X alimentacyjn ą liczba osób, którym decyzj ą przyznano świadczenie X 24 31 alimentacyjne liczba przyznanych zaliczek alimentacyjnych 32 39 X liczba przyznanych świadcze ń alimentacyjnych X 72 330 wielko ść wydatków na zaliczki alimentacyjne 53.058 zł 61.310 zł X wielko ść wydatków na świadczenia alimentacyjne X 21.550 zł 98.775 zł
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
Liczba mieszka ńców gminy, którym w latach 2007-2009 OPS przyznał zaliczk ę, a nast ępnie świadczenie alimentacyjne z roku na rok ulegała niewielkim zmianom (z 32 w 2007 r. do 31 w 2009 r.). Udzielana od 1.10.2008 r. pomoc osobom uprawnionym do alimentów obejmowała 330 wypłaconych świadcze ń (za cały 2009 r.).
Infrastruktura socjalna
Pomoc społeczna polega m.in. na prowadzeniu i rozwoju niezb ędnej infrastruktury socjalnej. Składaj ą si ę na ni ą zarówno jednostki środowiskowe, jak i instytucjonalne. Do tych, które obok O środka Pomocy Społecznej funkcjonuj ą w gminie Lubomia, nale ży Gminne Ognisko Wychowawcze we wsi Nieboczowy oraz 8 rodzin zast ępczych, które mog ą przej ąć obowi ązki rodziny dla 8 dzieci.
Gminne Ognisko Wychowawcze ul. Rzeczna 20, Nieboczowy. Podmiot prowadz ący jednostk ę: Ośrodek Pomocy Społecznej, ul. Korfantego 71, 44-360 Lubomia. Zakres usług oferowanych przez jednostk ę: • organizowanie zaj ęć pozalekcyjnych, • pomoc w usuwaniu niepowodze ń szkolnych, • wspieranie rodzin w pełnieniu ich podstawowych funkcji, • rozpoznawanie problemów dzieci i młodzie ży oraz eliminowanie zaburze ń w ich rozwoju. Kategoria i liczba klientów obj ętych wsparciem w 2009 r.: Mieszka ńcy gminy – rodzice i ich dzieci W 2009 r. jednostka obj ęła wsparciem 50 osób. Propozycje w zakresie rozwoju jednostki (potrzeby): • zwi ększenie środków finansowych na działalno ść terapeutyczn ą.
51 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Potrzeby mieszka ńców gminy Lubomia w zakresie infrastruktury socjalnej są znacznie wi ększe; na miejsce w o środku opieku ńczym oczekuj ą 4 osoby (okres oczekiwania – 12 miesi ęcy), na mieszkanie dla bezdomnych – 2 osoby (okres oczekiwania – 6 miesi ęcy), na miejsce w schronisku dla bezdomnych – 2 osoby (okres oczekiwania – od 3 do 6 miesi ęcy). W uzupełnieniu powy ższych danych warto odnotowa ć, że mieszka ńcy Lubomia korzystaj ą z fachowej obsługi Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Wodzisławiu Śląskim, które jako jednostki powiatowe obejmuj ą zasi ęgiem działania równie ż mieszka ńców gminy. W 2009 roku PPP udzieliła wsparcia 56 dzieciom i młodzie ży z gminy Lubomia. Zgłoszenia rodziców dzieci ucz ęszczaj ących do ZSO w Lubomi i ZSO w Syryni oraz ucz ęszczaj ących do przedszkola dotyczyły głównie dysfunkcji rozwojowych, a co za tym idzie – nauki. Ogółem wydano 24 opinie dla potrzeb edukacyjnych oraz 5 orzecze ń (1 – o potrzebie kształcenia specjalnego i 4 – o potrzebie indywidualnego nauczania). Wybrane dane dotycz ące działalno ści PCPR w odniesieniu do ludno ści gminy w latach 2007-2009 przedstawia natomiast poni ższa tabela.
Tabela 34. Działalno ść PCPR-u w odniesieniu do ludno ści gminy w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba dzieci z gminy zgłoszonych do adopcji – – – liczba dzieci z gminy adoptowanych – – – liczba dzieci z gminy umieszczonych w rodzinach zast ępczych 1 2 3 liczba dzieci z gminy umieszczonych w placówkach opieku ńczo- 0 0 0 wychowawczych liczba dzieci z gminy przebywaj ących w rodzinach zast ępczych 5 6 9 liczba dzieci z gminy przebywaj ących w placówkach opieku ńczo- 0 0 0 wychowawczych liczba rodzin zast ępczych, które obj ęły opiek ą dzieci z gminy 4 6 7 liczba usamodzielnianych dzieci z gminy 2 0 0 liczba orzecze ń o niepełnosprawno ści wydanych dzieciom z gminy – – – liczba orzecze ń o stopniu niepełnosprawno ści wydanych – – – mieszka ńcom gminy
Dane Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Wodzisławiu Śląskim
W latach 2007-2009 liczba rodzin zast ępczych mieszkających w gminie stale rosła (z 4 w 2007 r. do 7 w 2009 r.), rosła równie ż liczba dzieci w nich przebywaj ących (z 5 w 2007 r. do 9 w 2009 r.).
52 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Je śli chodzi o pobyt dzieci z gminy w placówkach opieku ńczo-wychowawczych, w latach 2007-2009 nie było takiego przypadku. Warto doda ć, i ż w 2009 roku usamodzielniono 2 pochodz ących z gminy wychowanków rodzin zast ępczych i placówek opieku ńczo-wychowawczych. W 2009 roku mieszka ńcy gminy Lubomia korzystali z oferty jednostek wsparcia działaj ących poza gmin ą. Wykaz tych jednostek wraz z informacj ą na temat mieszka ńców gminy obj ętych przez nie wsparciem przedstawia poni ższa tabela.
Tabela 35. Jednostki wsparcia spoza gminy, z oferty których korzystali mieszka ńcy gminy w 2009 roku
liczba osób obj ętych nazwa jednostki adres jednostki wsparciem w 2009 r. Caritas Archidiecezji Katowickiej, Katowice osoby niepełnosprawne – 4 Oddział w Gorzycach ul. Ró życkiego 14d Powiatowy O środek Wsparcia dla Osób Wodzisław Śląski osoby z zaburzeniami z Zaburzeniami Psychicznymi ul. Bogumi ńska 15 psychicznymi – 2 Wodzisław Śląski osoby dotkni ęte przemoc ą Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy ul. Wałowa 30 w rodzinie – 8 Wodzisław Śląski rodziny zast ępcze, osoby Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ul. Wałowa 30 niepełnosprawne – 22 Krzanowice osoby niepełnosprawne, Zakład Piel ęgnacyjno-Opieku ńczy ul. Szpitalna 9 samotne – 3 Wodzisław Śląski osoby niepełnosprawne, Zakład Piel ęgnacyjno-Opieku ńczy ul. Armii Ludowej 1 samotne – 2 Dom Pomocy Społecznej prowadzony Racibórz, przez SS. Maryi Niepokalanej pl. Jagiełły 3 Dom Pomocy Społecznej im. Papie ża Jana Gorzyce, Pawła II ul. Bogumi ńska 22 osoby niepełnosprawne, z zaburzeniami Mielec, psychicznymi, starsze, Dom Pomocy Społecznej im. ks. St. Kard. ul. ks. Kardynała Wyszy ńskiego samotne – 7 Wyszy ńskiego 16 Strzelce Opolskie , Dom Pomocy Społecznej ul. Stra żacka 8 Racibórz, Dom dla Bezdomnych „Arka N” osoby bezdomne – 3 ul. Wiejska 18a Wodzisław Śląski, Schronisko dla Bezdomnych M ęż czyzn osoby bezdomne – 2 ul. Marklowicka 19 Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Marianka R ędzi ńska, osoby bezdomne – 1 „Agape” ul. Srebrna 25 Fundacja „ETOH” – Bł ękitny Krzy ż Bielsko Biała, osoby opuszczaj ące zakłady Ośrodek Readaptacyjny ul. Traugutta 21 karne – 1 Gorzyce, osoby dotkni ęte przemoc ą Komisariat Policji zs. w Rzgowie, w rodzinie, uzale żnione ul. Czy żowicka 4 – na bie żą co Wodzisław Śląski, Powiatowy Urz ąd Pracy osoby bezrobotne – 215 ul. Michalskiego 12 53 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
osoby niepełnosprawne, Wodzisławskie Centrum Rehabilitacji Wodzisław Śląski, dzieci wymagaj ące Dzieci i Młodzie ży ul. Kard. Wyszy ńskiego rehabilitacji – ok. 11
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
17. SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Niepełnosprawno ść oznacza trwał ą lub okresow ą niezdolno ść do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawno ści organizmu, w szczególno ści powoduj ącą niezdolno ść do pracy. Schorzeniami, które najcz ęś ciej przyczyniaj ą si ę do niepełnosprawno ści, są choroby układu kr ąż enia oraz dysfunkcje narz ądu ruchu. Z uwagi na to, że jedynym pełnym badaniem, którego wyniki pozwalaj ą ustali ć liczb ę osób niepełnosprawnych oraz umo żliwiaj ą ich charakterystyk ę, s ą narodowe spisy powszechne, w analizie sytuacji tej grupy ludno ści gminy Lubomia wykorzystano dane z ostatniego spisu przeprowadzonego w 2002 roku. W 2002 roku w gminie Lubomia mieszkało 685 osób niepełnosprawnych (374 męż czyzn i 311 kobiet), w tym 527 osób niepełnosprawnych prawnie i 158 osób niepełnosprawnych tylko biologicznie. Udział osób dotkni ętych niepełnosprawno ści ą w ogóle ludno ści gminy wynosił 8,6%. Poni ższe tabele przedstawiaj ą struktur ę wiekow ą osób niepełnosprawnych w gminie oraz ich podział według poziomu wykształcenia i aktywno ści ekonomicznej.
Tabela 36. Struktura wiekowa osób niepełnosprawnych w gminie w 2002 roku
udział w ogóle udział w ogóle ludno ści w danej ekonomiczna grupa wieku liczba osób osób niepełno- ekonomicznej sprawnych grupie wieku osoby w wieku przedprodukcyjnym 35 5,1% 1,8% osoby w wieku produkcyjnym 368 53,8% 7,5% osoby wieku poprodukcyjnym 281 41,1% 23,5%
Dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludno ści i Mieszka ń 2002.
W 2002 roku 368 osób niepełnosprawnych w gminie było w wieku produkcyjnym. Stanowiły one 7,5% ogółu ludno ści gminy b ędącej w tej ekonomicznej grupie wieku. Liczn ą grup ę reprezentowały równie ż osoby niepełnosprawne w wieku poprodukcyjnym (281 osób), których odsetek w śród osób starszych w gminie wynosił 23,5%.
54 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Tabela 37. Osoby niepełnosprawne w gminie według poziomu wykształcenia w 2002 roku
udział w ogóle poziom wykształcenia liczba osób niepełnosprawnych wy ższe 6 0,9% policealne 4 0,6% średnie 58 8,8% zasadnicze zawodowe 201 31% podstawowe uko ńczone 370 56,1% podstawowe nieuko ńczone 18 2,7% nieustalony 1 0,1%
Dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludno ści i Mieszka ń 2002.
Niski poziom wykształcenia w istotny sposób utrudnia osobom niepełnosprawnym funkcjonowanie na rynku pracy i utrzymanie posiadanego zatrudnienia. W 2002 roku najliczniejsz ą grup ę wśród osób dotkni ętych niepełnosprawno ści ą w gminie stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym uko ńczonym (370 osób) i zasadniczym zawodowym (201 osób). Ich udział w ogóle osób niepełnosprawnych wynosił odpowiednio 56,1% i 31,0%.
Tabela 38. Osoby niepełnosprawne w gminie według aktywno ści ekonomicznej w 2002 roku
udział w ogóle rodzaj aktywno ści zawodowej liczba osób niepełnosprawnych aktywni zawodowo pracuj ący 86 12,6% aktywni zawodowo bezrobotni 13 1,9% bierni zawodowo 577 84,2% nieustalony status na rynku pracy 9 1,3%
Dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludno ści i Mieszka ń 2002.
Integracja społeczna osób niepełnosprawnych przez prac ę stanowi bardzo wymagaj ące i trudne do realizacji zadanie. W 2002 roku zdecydowana wi ększo ść osób dotkni ętych niepełnosprawno ści ą w gminie była bierna zawodowo (577 osób). Ich udział w ogóle osób niepełnosprawnych wynosił a ż 84,2%. Aktywnych zawodowo było tylko 99 osób dotkni ętych niepełnosprawno ści ą (w śród nich dominowały osoby posiadaj ące zatrudnienie – 86 osób). W takiej sytuacji niezwykle wa żna staje si ę aktywizacja zawodowa niepełnosprawnych.
55 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
18. PROBLEMY UZALE ŻNIE Ń I PRZEMOCY W RODZINIE
Alkoholizm, narkomania i przemoc w rodzinie nale żą do najpowa żniejszych problemów społecznych. Zjawiska te powoduj ą szkody we wszystkich sferach życia człowieka, maj ąc istotny wpływ zarówno na poczucie bezpiecze ństwa społecznego, jak równie ż na ogólny stan zdrowia, zdolno ść do konkurencji na coraz bardziej wymagaj ącym rynku pracy oraz relacje rodzinne i mi ędzyludzkie. Do przyczyn popadania w alkoholizm mo żna zaliczy ć uwarunkowania społeczne, nieprawidłowe wzorce rodzinne, brak celów życiowych, utrat ę zatrudnienia, natomiast narkomanii sprzyjaj ą powszechno ść i dost ępno ść środków odurzaj ących, panuj ąca moda na ich za żywanie oraz fakt, że narkotyki cz ęsto s ą traktowane jako ucieczka od codzienno ści, środek obronny przed trudno ściami, sposób na rozładowanie stresu i konfliktów oraz poszukiwanie nowych wra żeń i dozna ń. Przemoc w rodzinie jest z kolei patologi ą maj ącą w wielu przypadkach swoje źródło w ubóstwie i uzale żnieniach. Jej ofiarami s ą osoby słabe fizycznie, psychicznie, o niskim poczuciu własnej warto ści, zale żne w jaki ś sposób od sprawcy. Na ogół nale żą do nich kobiety i dzieci, rzadziej osoby niepełnosprawne, starsze i chore. Liczba osób uzale żnionych od alkoholu i narkotyków oraz dotkni ętych, z powodu ich nadu żywania, problemem przemocy w rodzinie jest trudna do ustalenia. Dane szacunkowe przedstawione w tym zakresie przez Pa ństwow ą Agencj ę Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych zawiera poni ższa tabela.
Tabela 39. Populacje osób, u których wyst ępuj ą ró żne kategorie problemów alkoholowych
w 100-tys. w 25-tys. w 10-tys. w Polsce mie ście mie ście gminie liczba osób uzale żnionych ok. 2% ok. 2.000 ok. 800 tys. ok. 500 osób ok. 200 osób od alkoholu populacji osób doro śli żyj ący w otoczeniu ok. 4% ok. 4.000 ok. 1.000 alkoholika ok. 1,5 mln ok. 400 osób populacji osób osób (współmał żonkowie, rodzice) dzieci wychowuj ące si ę ok. 4% ok. 4.000 ok. 1.000 ok. 1,5 mln ok. 400 osób w rodzinach alkoholików populacji osób osób 5-7% 5.000-7.000 1.250-1.750 ok. 500-700 osoby pij ące szkodliwie 2-2,5 mln populacji osób osób osób 2/3 osób dorosłych razem ok. ok. 5.300 ok. 1.330 ok. 530 ofiary przemocy domowej oraz 2 mln osób: osób: osób: osób: w rodzinach z problemem 2/3 dzieci dorosłych dorosłych dorosłych dorosłych alkoholowym z tych i dzieci i dzieci i dzieci i dzieci rodzin
Dane szacunkowe Pa ństwowej Agencji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych. 56 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
By skutecznie przeciwdziała ć problemom uzale żnie ń i przemocy w rodzinie oraz eliminowa ć ich niekorzystny wpływ na społecze ństwo, konieczne jest prowadzenie działa ń zwi ązanych z profilaktyk ą i ich rozwi ązywaniem oraz integracji społecznej osób nimi dotkni ętych. Na szczeblu gminnym działania te wyznaczane są w ramach gminnych programów profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych, przeciwdziałania narkomanii, a tak że przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, a ich inicjowanie nale ży do gminnej komisji rozwi ązywania problemów alkoholowych. Poni ższa tabela przedstawia dane dotycz ące środków finansowych przeznaczonych na profilaktyk ę i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń oraz przemocy w rodzinie w gminie Lubomia w latach 2007-2009.
Tabela 40. Środki finansowe przeznaczone na profilaktyk ę i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń w gminie w latach 2007-2009 wielko ść wydatków 2007 r. 2008 r. 2009 r. na profilaktyk ę i rozwi ązywanie problemów 127.511,00 zł 135.326,79 zł 125.498,64 zł alkoholowych na przeciwdziałanie narkomanii 5.000,00 zł 1.800,01 zł 6.921,90 zł na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie – – – razem 132.511,00 zł 137.126,80 zł 132.420,54 zł
Dane Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych w Lubomi.
W 2009 roku wysoko ść kwot wydatkowanych w gminie na profilaktyk ę i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń i przemocy w rodzinie była ni ższa ni ż w latach 2007- 2008 (132.420,54 zł w stosunku do odpowiednio 132.511,00 i 137.126,80 zł). W roku 2008 zwi ększyły si ę środki finansowe przeznaczane na walk ę z alkoholizmem, zmniejszyła si ę natomiast kwota wykorzystywana na przeciwdziałanie narkomanii, w roku 2007 i 2009 nakłady finansowe na zwalczanie narkomanii były kilkakrotnie wy ższe. Jak wspomniano powy żej, wa żną rol ę w procesie przeciwdziałania uzale żnieniom i przemocy w rodzinie odgrywa gminna komisja rozwi ązywania problemów alkoholowych. Wybrane dane dotycz ące działalno ści Komisji w gminie Lubomia oraz lokalnego rynku napojów alkoholowych przedstawia poni ższa tabela.
57 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Tabela 41. Lokalny rynek napojów alkoholowych oraz działalno ść GKRPA w zakresie profilaktyki i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń w gminie w latach 2007-2009
2007 r. 2008 r. 2009 r. liczba punktów sprzeda ży napojów alkoholowych w gminie 42 41 39 liczba przeprowadzonych kontroli punktów sprzeda ży napojów – 3 – alkoholowych liczba wydanych zezwole ń na sprzeda ż napojów alkoholowych 42 20 14 liczba decyzji podj ętych w sprawie cofni ęcia zezwolenia na sprzeda ż – – – napojów alkoholowych liczba pozytywnych opinii GKRPA w sprawie wydania zezwolenia 42 20 14 na sprzeda ż napojów alkoholowych liczba negatywnych opinii GKRPA w sprawie wydania zezwolenia – – – na sprzeda ż napojów alkoholowych liczba osób, z którymi GKRPA przeprowadziła rozmowy – 1 1 interwencyjno-motywuj ące w zwi ązku z nadu żywaniem alkoholu liczba osób uzale żnionych od alkoholu, wobec których GKRPA wyst ąpiła do s ądu z wnioskiem o zobowi ązanie do podj ęcia leczenia 5 6 7 odwykowego liczba osób dotkni ętych przemoc ą w rodzinie, z którymi kontaktowali – – – si ę członkowie GKRPA liczba sprawców przemocy w rodzinie, których GKRPA skierowała – 2 6 na terapi ę liczba sprawców przemocy w rodzinie, przeciwko którym GKRPA – – – zło żyła zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przest ępstwa
Dane Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych w Lubomi.
W latach 2007-2009 liczba punktów sprzeda ży napojów alkoholowych w gminie zmniejszała si ę z roku na rok (z 42 w 2007 r. do 39 w 2009 r.; limit punktów uchwalony przez Rad ę Gminy wynosił na koniec 2009 r. 39). Przeprowadzono w nich kontrole tylko w 2008r. (3). Zmniejszenie liczby punktów sprzeda ży alkoholu w gminie wynikało z wydawania mniejszej liczby zezwole ń na sprzeda ż napojów alkoholowych, a ich liczba w kolejnych latach była coraz mniejsza (z 42 w 2007 r. do 14 w 2009 r.; liczba obowi ązuj ących zezwole ń na koniec 2009 r. wynosiła 76). Do spadku liczby punktów sprzeda ży alkoholu w gminie przyczyniała si ę mniejsza liczba pozytywnych opinii GKRPA w sprawie wydania zezwolenia na sprzeda ż napojów alkoholowych, ich liczba w latach 2008-2009 była znacznie ni ższa ni ż w 2007 r. (odpowiednio 20 i 14 w stosunku do 42). W uzupełnieniu powy ższych danych warto doda ć, i ż w analizowanym okresie nie było przypadków zarówno decyzji podj ętych w sprawie cofni ęcia zezwolenia na sprzeda ż napojów alkoholowych, jak i negatywnych opinii GKRPA w sprawie wydania zezwolenia na ich sprzeda ż. W ramach podejmowanych działa ń GKRPA przeprowadzała równie ż rozmowy interwencyjno-motywuj ące w zwi ązku z nadu żywaniem alkoholu. W latach 2008-2009 liczba
58 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 osób nimi obj ętych praktycznie si ę nie zmieniała (po 1 osobie w ka żdym roku). Z roku na rok natomiast nieznacznie rosła liczba osób uzale żnionych od alkoholu, wobec których GKRPA wyst ąpiła do s ądu z wnioskiem o zobowi ązanie do podj ęcia leczenia odwykowego (od 5 w 2007 r. poprzez 6 w 2008 r. do 7 w 2009 r.). Je śli chodzi o działalno ść w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w latach 2007-2009 GKRPA kontaktowała si ę z osobami dotkni ętymi tym problemem i skierowała na terapi ę w 2008 r. 2 osoby, a w roku 2009 ju ż 6 osób, nie zło żyła jednak w stosunku do sprawców przemocy w rodzinie żadnego zawiadomienia do prokuratury o popełnieniu przest ępstwa. Obok Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, istotn ą funkcj ę w profilaktyce i rozwi ązywaniu problemów uzale żnie ń oraz przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w gminie pełni ą inne jednostki i grupy wsparcia. Ich wykaz zawiera poni ższa tabela.
Tabela 42. Jednostki i grupy wsparcia dla osób uzale żnionych i współuzale żnionych i dotkni ętych przemoc ą w rodzinie w gminie
liczba porad/ osób obj ętych nazwa jednostki adres jednostki wsparciem w 2009 r. Ośrodek Pomocy Społecznej Lubomia, ul. Korfantego 71 4 Gminne Ognisko Wychowawcze Nieboczowy, ul. Rzeczna20 50
Dane O środka Pomocy Społecznej w Lubomi.
Pomoc osobom dotkni ętym problemami uzale żnie ń i przemocy w rodzinie w gminie świadczy równie ż O środek Pomocy Społecznej. W latach 2007-2009 była ona udzielana rodzinom i osobom w rodzinach, które zmagały si ę z alkoholizmem, narkomani ą i przemoc ą domow ą. GKRPA w roku 2009 rozpatrywała wnioski o leczenie odwykowe od alkoholu i podejmowała stosowne procedury. Motywowała i kierowała osoby uzale żnione do podejmowania leczenia. Kierowała osoby, co do których wpłyn ęły wnioski o wszcz ęcie post ępowania do specjalistów, celem wydania opinii o stopniu uzale żnienia. Rozpatrzono 17 wniosków, 15 osób skierowano na przeprowadzane przez biegłych s ądowych badania w celu orzeczenia o stopniu uzale żnienia. GKRPA skierowała 7 spraw do S ądu Rodzinnego z wnioskiem o zobowi ązanie leczenia odwykowego. W 2 przypadkach komisja odst ąpiła od dalszych czynno ści z powodu rezygnacji z przeprowadzenia dalszych procedur. 4 osoby wyraziły zgod ę na podj ęcie leczenia w o środkach niestacjonarnych, a w stosunku do 4 osób prowadzi si ę dalsze procedury w celu skierowania na leczenie.
59 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Wa żną rol ę w walce z uzale żnieniami odgrywa profilaktyka szkolna i środowiskowa. W tym zakresie odbyły si ę m.in. Szkolny Dzie ń Profilaktyki i zaj ęcia socjoterapeutyczno- psychologiczne w ZSO w Syryni, warsztaty na temat przemocy, cyberprzemocy, lekcje przestrogi: „Przemoc, uzale żnienia i sterydy”, spektakl profilaktyczny „Pami ętnik narkomanki”, kampania „Trzymaj form ę” w ZSO w Lubomi. W ramach gminnego programu profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych organizowane s ą zaj ęcia sportowe (w roku 2009 z takiej formy przeciwdziałania uzale żnieniom skorzystało 150 osób), zaj ęcia taneczne i z rytmiki. Dzieci i młodzie ż z terenu gminy uczestnicz ą w koloniach i obozach z programem zaj ęć profilaktycznych (w roku 2009 takim działaniem zostały objęte 64 osoby). Komisja współpracuje z O środkiem Pomocy Społecznej w Lubomi, Komend ą Policji w Gorzycach, Prokuratur ą, S ądem Rejonowym Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich, Gminnym O środkiem Kultury, Bibliotek ą, stowarzyszeniami pozarz ądowymi oraz wszystkimi parafiami, szkołami, przedszkolami.
19. PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII ŚRODOWISKA LOKALNEGO
Wa żnym elementem ka żdego post ępowania diagnostycznego s ą badania, których celem jest poznanie opinii środowiska lokalnego na temat przedmiotu diagnozy. W ramach diagnozy problemów społecznych gminy Lubomia badania takie zostały przeprowadzone przy zastosowaniu ankiety rozesłanej do osób maj ących wpływ na kształt lokalnej polityki społecznej (m.in. wójta, sołtysów, radnych, członków komisji rozwi ązywania problemów alkoholowych, przedstawicieli placówek o światowo-wychowawczych, kulturalnych, pomocy społecznej, słu żby zdrowia, policji, organizacji pozarz ądowych, ko ścioła) oraz mieszka ńców gminy. Do analizy przedło żono w sumie 72 wypełnione anonimowo ankiety, w których badani odnie śli si ę do wybranych zagadnie ń dotycz ących sytuacji społecznej w gminie.
Atuty gminy
W pierwszej kolejno ści zapytano przedstawicieli środowiska lokalnego o najwi ększe atuty gminy. Wskazuj ąc je, respondenci zwrócili szczególn ą uwag ę na dobre poło żenie geograficzne i komunikacyjne gminy – mi ędzy Raciborzem a Włodzisławem Śląskim. Du że znaczenie przywi ązywali równie ż do walorów krajobrazowych gminy, doceniaj ąc sprzyjaj ącą rozwojowi turystyki atrakcyjno ść otoczenia przyrodniczego.
60 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Mieszka ńcy Lubomi podkre ślali sprawn ą administracj ę, wykorzystywanie środków unijnych na inwestycje oraz dbało ść władz o infrastruktur ę, korzy ści płyn ące z dobrego dost ępu do obiektów o światowo-wychowawczych, kulturalnych, rozwini ętą baz ę rekreacyjno- sportow ą, odnowienie placówek o światowych, widoczn ą popraw ę nawierzchni dróg. Akcentuj ąc walory kulturalne gminy, wysoko oceniali organizowane w nim imprezy propaguj ące lokalne tradycje, np. Dni Gminy. Zwracali uwag ę na wysoki poziom o światy i kultury, dobrze zorganizowan ą pomoc dla bezrobotnych, fachow ą opiek ę nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi, a tak że bezpiecze ństwo mieszka ńców. Nie zapomnieli równie ż wspomnie ć o walorach estetycznych gminy.
Słabe strony gminy
Odpowiadaj ąc na nast ępne pytanie, ankietowani identyfikowali słabe strony gminy. Najcz ęś ciej wymienian ą słabo ści ą był brak kanalizacji, cz ęste awarie wodoci ągów, zły stan dróg lokalnych. W zakresie infrastruktury drogowej badani wskazywali równie ż na ograniczon ą liczb ę przej ść dla pieszych, niedostateczne o świetlenie ulic i dróg. Według ankietowanych bol ączk ą gminy s ą tak że deficyty w infrastrukturze sportowo-rekreacyjnej, najbardziej widoczne w przypadku ście żek rowerowych, placów zabaw czy k ąpielisk (np. basenu). Za wa żkie problemy respondenci uznali równie ż ograniczoną liczb ę mieszka ń socjalnych, utrudniony dost ęp do usług medycznych, brak domów dziennego pobytu dla osób starszych, samotnych i niepełnosprawnych, a tak że brak placówki dla młodzie ży. Trudno ści mieszka ńcom sołectw sprawia równie ż dojazd do najbli ższych miast. Analizuj ąc słabe strony gminy, respondenci wspominali tak że o rosn ącym bezrobociu, braku ofert pracy dla niepełnosprawnych. Zwracali tak że uwag ę na niewystarczaj ące działania w zakresie segregacji odpadów. Cz ęść badanych uznała, że nie w pełni wykorzystuje si ę atrakcyjne poło żenie gminy oraz że promocja gminy na zewn ątrz jest za słaba. Ankietowani podkre ślali fakt poło żenia gminy na terenach obj ętych ryzykiem powodzi. Niektórzy stwierdzili, że istotnym problemem jest alkoholizm oraz brak specjalistycznego punktu konsultacyjno-terapeutycznego dla uzale żnionych. W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie problemów, które najcz ęś ciej dotykaj ą mieszka ńców gminy. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poni ższy wykres.
61 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Wykres 1. Problemy najcz ęś ciej dotykaj ące mieszka ńców gminy
2,2% 3,2% alkoholizm 3,2% 3,8% 22,6% bezrobocie 4,3% dysfunkcyjność rodzin przemoc w rodzinie 4,3% zdarzenia losowe
6,5% sieroctwo społeczne problemy związane ze starzeniem się długotrwała lub ciężka choroba 8,1% ubóstwo 21,5% złe warunki mieszkaniowe
8,6% narkomania 11,8% inne
Dane z bada ń ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
Do problemów, które najcz ęś ciej dotykaj ą mieszka ńców gminy, respondenci zaliczyli alkoholizm (22,6%) oraz bezrobocie (21,5%). Szczególn ą uwag ę zwrócili równie ż na dysfunkcyjno ść rodzin, bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego, zaniedbanie dzieci i rozpad wi ęzi rodzinnych (11,8%), przemoc w rodzinie (8,6%), zdarzenia losowe (8,1%), sieroctwo społeczne (6,5%), problemy zwi ązane ze starzeniem si ę oraz długotrwał ą lub ci ęż ką chorob ę (po 4,3%). W dalszej kolejno ści wymienili m.in. ubóstwo (3,8%), złe warunki mieszkaniowe (3,2%) oraz inne – problemy wynikaj ące z niepełnosprawno ści, narkomani ę oraz przest ępczo ść . Odpowiadaj ąc na nast ępne pytanie, ankietowali podali kategorie osób i grup, które najbardziej odczuwaj ą skutki problemów społecznych wyst ępuj ących w gminie. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poni ższy wykres.
62 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Wykres 2. Kategorie osób i grup najbardziej odczuwaj ących skutki problemów społecznych wyst ępuj ących w gminie
2,6% 3,1% osoby i rodziny dotknięte ubóstwem 5,2% i bezrobociem 22,5% rodziny dotknięte problemami uzależnień i przemocy domowej 7,9% osoby starsze, samotne i niepełnosprawne
osoby i rodziny dotknięte skutkami powodzi
8,4% osoby i rodziny zmagające się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi dzieci z rodzin ubogich
dzieci i młodzież z ograniczonym dostępem do alternatywnych form spędzania czasu wolnego 9,9% 17,3% osoby i rodziny mające problemy mieszkaniowe
samotne kobiety w ciąży i matki, które są w trudnej sytuacji życiowej inne grupy 10,5% 12,6%
Dane z bada ń ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
Najwi ęcej badanych (22,5%) stwierdziło, że grup ą, która najbardziej odczuwa skutki problemów społecznych w gminie, są osoby i rodziny dotkni ęte ubóstwem i bezrobociem. Liczne grono w śród ankietowanych stanowili równie ż ci, którzy wskazali na osoby i rodziny zmagaj ące si ę z problemami uzale żnie ń i przemocy w rodzinie (17,3%), osoby starsze, samotne i niepełnosprawne (12,6%), osoby i rodziny dotkni ęte skutkami powodzi lub innych kl ęsk żywiołowych (10,5%) oraz osoby i rodziny zmagaj ące si ę z problemami opieku ńczo- wychowawczymi (9,9%). Zdaniem respondentów z nast ępstwami problemów społecznych w gminie zmagaj ą si ę tak że m.in. dzieci z rodzin ubogich (8,4%), dzieci i młodzie ż z ograniczonym dost ępem do alternatywnych form sp ędzania czasu wolnego (7,9%), osoby i rodziny maj ące problemy mieszkaniowe (5,2%) oraz samotne kobiety w ci ąż y i matki, które są w trudnej sytuacji życiowej (2,6%). W kolejnym pytaniu poproszono badanych o wskazanie obszarów, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkni ętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niewystarczaj ąca. Szczegóły w tym zakresie przedstawia poni ższy wykres.
63 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Wykres 3. Obszary, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkni ętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niezadowalaj ąca
5,3% bezrobocie 8,0% 22,7% dysfunkcyjność rodzin
9,3% starzenie się społeczności lokalnej
ubóstwo
9,3% zdrowie
warunki mieszkaniowe 17,3% uzależnienia 12,0%
16,0% niepełnosprawność
Dane z bada ń ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
W opinii ankietowanych oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkni ętym problemami społecznymi w gminie jest najmniej zadowalaj ąca w takich obszarach, jak: bezrobocie (22,7%), dysfunkcyjno ść rodzin (17,3%), starzenie si ę społeczno ści lokalnej (16,0%), ubóstwo (12,0%), zdrowie oraz warunki mieszkaniowe (po 9,3%), a tak że uzale żnienia (8,0%) i niepełnosprawno ść (5,3%).
Co zrobi ć, by poprawi ć sytuacj ę osób i rodzin w gminie?
W ankiecie znalazło si ę równie ż pytanie pozwalaj ące badanym wskaza ć działania, jakie nale żałoby podj ąć w gminie w celu poprawy sytuacji osób i rodzin dotkni ętych problemami społecznymi. Odpowiadaj ąc na nie, ankietowani szczególny nacisk poło żyli na przeciwdziałanie bezrobociu oraz rozbudow ę mieszkalnictwa socjalnego. Za równie istotne uznali podj ęcie kroków w celu zwi ększenia dost ępu mieszka ńców gminy do pomocy psychologicznej i prawnej, specjalistycznych usług medycznych oraz zakresu pomocy społecznej. Wyra żali przekonanie, że wielko ść przyznanych świadcze ń powinna wzrosn ąć , a pracownicy powinni cz ęś ciej dokonywa ć kontroli ich wykorzystania. Za konieczne uwa żaj ą utworzenie na terenie gminy świetlicy środowiskowej (lub socjoterapeutycznej) oraz promocj ę i organizowanie imprez prozdrowotnych. Do wa żnych działa ń, które wymagaj ą podj ęcia w gminie, respondenci zaliczyli tak że przedsi ęwzi ęcia słu żą ce zmniejszeniu skali problemu uzale żnie ń. W śród nich uwydatnili te, które wi ążą si ę z profilaktyk ą oraz zwi ększeniem dost ępno ści terapii. 64 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Podmioty mog ące przyczyni ć si ę do zniwelowania problemów społecznych w gminie
Podczas bada ń ankietowych respondenci identyfikowali tak że instytucje i organizacje działaj ące w gminie b ądź obejmuj ące zasi ęgiem działania jej mieszka ńców, które mog ą w najwi ększym stopniu przyczyni ć si ę do zniwelowania lokalnych problemów społecznych. W pierwszej kolejno ści zaliczyli do nich: O środek Pomocy Społecznej, Urz ąd Gminy oraz Powiatowy Urz ąd Pracy i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Wa żną rol ę do odegrania przypisali równie ż Policji, Polskiemu Czerwonemu Krzy żowi, Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, Gminnemu O środkowi Kultury oraz placówkom oświatowym. Zwrócili tak że uwag ę na jednostki ochrony zdrowia, parafie, Caritas, Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczn ą, grupy samopomocowe oraz świetlice profilaktyczne i socjoterapeutyczne. Kolejne kwestie poruszone w ankiecie dotyczyły dostępno ści w gminie placówek słu żby zdrowia, o światowo-wychowawczych, kulturalnych oraz obiektów sportowo- rekreacyjnych. Jednocześnie poproszono badanych o wskazanie deficytów w powy ższym zakresie. Otrzymane odpowiedzi przedstawiaj ą poni ższe wykresy.
Wykres 4. Jaki jest dost ęp do placówek słu żby zdrowia w gminie?
4,3% 8,7%
dobry
43,5% dostateczny
21,7% niewystarczający
bardzo dobry
nie mam zdania
21,7%
Dane z bada ń ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
Wi ększo ść respondentów pozytywnie oceniła dost ępno ść placówek słu żby zdrowia w gminie. 43,5% z nich uznało j ą za dobr ą, 21,7% za dostateczn ą, a 8,7% za bardzo dobr ą. Jednocze śnie jednak 21,7% badanych stwierdziło, że jest ona niewystarczaj ąca. A ż 4,3% badanych nie miało w tej sprawie zdania.
65 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Do lekarzy, których w gminie brakuje, bądź do których trudno si ę dosta ć, ankietowani zaliczali najcz ęś ciej: ginekologa, okulist ę, kardiologa, dermatologa, neurologa, ortoped ę, psychiatr ę, pulmonologa, lekarza rodzinnego, stomatologa, alergologa, laryngologa i pediatr ę, laryngologa, psychologa i internist ę.
Wykres 5. Jaki jest dost ęp do placówek Wykres 6. Jaki jest dost ęp do placówek oświatowo-wychowawczych w gminie? kulturalnych w gminie?
4,1% 5,9% 5,4% 10,3% 47,1% 6,8%
13,2%
27,0%
56,8% 23,5%
dobry bardzo dobry dobry dostateczny dostateczny niewystarczający niewystarczający bardzo dobry nie mam zdania nie mam zdania
Dane z bada ń ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
Najwi ększy odsetek respondentów (odpowiednio 56,8% i 47,1%) stwierdził, że dost ęp do placówek o światowo-wychowawczych i kulturalnych w gminie jest dobry. Za dostateczny uznało go odpowiednio 6,8% i 23,5%, a za bardzo dobry odpowiednio 27% i 10,3% badanych. Negatywnie dost ępno ść placówek o światowo-wychowawczych i kulturalnych w gminie oceniło odpowiednio 5,4% i 13,2% ankietowanych. Zdania w tej sprawie nie miało odpowiednio 4,1% i 5,9% respondentów. Wskazuj ąc placówki o światowo-wychowawcze oraz kulturalne, których w gminie brakuje, bądź do których dost ęp jest ograniczony, badani wymieniali najcz ęś ciej kino, teatr, żłobek i świetlice środowiskowe, klub seniora, klub dla młodzie ży, du żo rzadziej natomiast przedszkole, dom kultury czy placówki specjalne.
66 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Wykres 7. Jaki jest dost ęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie?
5,7% 1,4%
10,0%
bardzo dobry
42,9% dobry
dostateczny
niewystarczający
nie mam zdania 40,0%
Dane z bada ń ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
Prawie 43% respondentów bardzo dobrze oceniło dost ęp do obiektów sportowo- rekreacyjnych w gminie, a kolejne 40% przyznało, że jest on dobry. Dostateczn ą opini ę w tej sprawie przedstawiło 10% ankietowanych, a tylko 5,7% badanych uznało, że jest on niewystarczaj ący. Jednocze śnie zdania na ten temat nie miało tylko 1,4 % respondentów. W przypadku infrastruktury sportowo-rekreacyjnej badani dostrzegli bardzo mało deficytów ani żeli w przypadku placówek o światowo-wychowawczych i kulturalnych. W śród nich najcz ęś ciej wymieniali niedostatek takich obiektów, jak: basen, boiska, place zabaw, lodowisko, ście żki rowerowe i korty tenisowe. W ankiecie znalazło si ę równie ż pytanie pozwalaj ące uzyska ć od respondentów opinie na temat stanu bezpiecze ństwa w miejscu zamieszkania. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poni ższy wykres.
67 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Wykres 8. Czy czuje si ę Pan(-i) bezpiecznie w miejscu zamieszkania?
4,3% 1,4% 10,0%
raczej tak
tak 47,1% trudno powiedzieć
raczej nie
37,1% nie
Dane z bada ń ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
Zdecydowana wi ększo ść ankietowanych (w sumie 84,2%) stwierdziła, że czuje si ę raczej bezpiecznie lub bezpiecznie w miejscu zamieszkania. Odmienn ą opini ę wyraziło łącznie 5,7% badanych. Jednocze śnie zdania w tej sprawie nie miało 10,0% respondentów.
20. SEKTOR POZARZ ĄDOWY
Organizacje pozarz ądowe s ą przejawem społecze ństwa obywatelskiego, jedn ą z form aktywno ści społecznej. Odgrywaj ą wa żną rol ę nie tylko w konsolidacji lokalnej społeczno ści, organizacyjnym wzmacnianiu władz lokalnych, lecz również zwi ększaj ą szanse rozwoju małych i średnich miejscowo ści. Dobrze zorganizowane środowisko mo że sprzyja ć aktywizowaniu nie tylko pojedynczych osób i marginalizowanych grup społecznych, ale ich lokalnego otoczenia, sprzyja budowaniu samowystarczalno ści społeczno ści lokalnych poprzez uruchomienie i wykorzystanie jej zasobów. W 2009 roku w gminie Lubomia funkcjonowało 18 organizacji pozarz ądowych. Samorz ąd gminy, w oparciu o akta prawa miejscowego (Program współpracy z organizacjami pozarz ądowymi oraz organizacjami prowadz ącymi działalno ść po żytku publicznego), podejmował z nimi współprac ę, która przybierała form ę zlecania organizacjom realizacji zada ń własnych, dofinansowania działalno ści statutowej oraz wsparcia lokalowego. Poni ższa tabela przedstawia dane szczegółowe na temat sektora pozarz ądowego funkcjonuj ącego w gminie.
68 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Tabela 43. Organizacje pozarz ądowe w gminie w 2009 roku
Kategoria Lp. Nazwa i adres organizacji charakterystyka działania klienta mieszka ńcy wsi – krzewienie kultury fizycznej poprzez Ludowy Klub Sportowy Lubomia: organizacj ę rozgrywek w piłce no żnej 1. „SILESIA”, juniorzy, i innych zawodów, treningów, turniejów Lubomia, ul. Sportowa 12 trampkarze, wśród mieszka ńców Lubomi dru żyna seniorów mieszka ńcy wsi – aktywne propagowanie kultury fizycznej Ludowy Klub Sportowy Syrynia: i sportu w śród mieszka ńców wsi Syrynia 2. „Naprzód 32”, juniorzy, poprzez organizacj ę rozgrywek w piłce Syrynia, ul. Bukowska 82 trampkarze, no żnej, zawodów, treningów, turniejów dru żyna seniorów – aktywne propagowanie kultury fizycznej mieszka ńcy wsi Ludowy Klub Sportowy i sportu w śród mieszka ńców wsi Nieboczowy, 3. „Odra”, Nieboczowy poprzez organizacj ę dru żyna juniorów Nieboczowy, ul. Wiejska 1 rozgrywek piłki no żnej, zawodów, i seniorów treningów, turniejów – aktywne propagowanie kultury fizycznej mieszka ńcy wsi Ludowy Klub Sportowy i sportu w śród mieszka ńców wsi Buków Buków, dru żyna 4. „Wypoczynek”, poprzez organizacj ę rozgrywek piłki seniorów Buków, ul. Krzy żanowicka 1a no żnej, zawodów, treningów, turniejów i młodzie ż dru żyna młodzie żowa – ochrona przeciwpo żarowa, (12-18 lat), – zwalczanie skutków kl ęsk żywiołowych, weterani, Ochotnicza Stra ż Po żarna, – organizacja zawodów sportowo- 5. członkowie Lubomia, ul Mickiewicza 6 po żarniczych, czynni (18-60 – organizacja Ogólnopolskiego Turnieju lat), członkowie Wiedzy Po żarniczej i Ekologicznej bierni (powy żej 60 lat) Dru żyna – ochrona przeciwpo żarowa, młodzie żowa – zwalczanie skutków kl ęsk żywiołowych, (12-18 lat), Ochotnicza Stra ż Po żarna, – organizacja zawodów sportowo- weterani, 6. Syrynia, ul. 3-go Maja 65 po żarniczych, członkowie – organizacja Ogólnopolskiego Turnieju czynni (18-60 lat) Wiedzy Po żarniczej i Ekologicznej i bierni ( powy żej 60 lat) Dru żyna – ochrona przeciwpo żarowa, młodzie żowa – zwalczanie skutków kl ęsk żywiołowych, (12-18 lat), Ochotnicza Stra ż Po żarna, – organizacja zawodów sportowo- weterani, 7. Nieboczowy, ul. Wiejska 68 po żarniczych, członkowie – organizacja Ogólnopolskiego Turnieju czynni (18-60 lat) Wiedzy Po żarniczej i Ekologicznej i bierni ( powy żej 60 lat) – ochrona przeciwpo żarowa, Dru żyna – zwalczanie skutków kl ęsk żywiołowych, młodzie żowa Ochotnicza Stra ż Po żarna, – organizacja zawodów sportowo- (12-18 lat), 8. Buków, ul. Główna 48 po żarniczych, weterani, – organizacja Ogólnopolskiego Turnieju członkowie Wiedzy Po żarniczej i Ekologicznej czynni (18-60 lat)
69 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
i bierni ( powy żej 60 lat) Dru żyna – ochrona przeciwpo żarowa, młodzie żowa – zwalczanie skutków kl ęsk żywiołowych, (12-18 lat), Ochotnicza Stra ż Po żarna – organizacja zawodów sportowo- weterani, 9. Ligota Tworkowska po żarniczych, członkowie – organizacja Ogólnopolskiego Turnieju czynni (18-60 lat) Wiedzy Po żarniczej i Ekologicznej i bierni ( powy żej 60 lat) ubodzy Rada Charytatywna, i bezdomni 10. Lubomia, ul. Marii Curie- – pomoc rzeczowa i pieni ęż na mieszka ńcy Skłodowskiej 4 gminy – kultywowanie tradycji lokalnych, Koło Gospody ń Wiejskich, – organizacja czasu wolnego, 11. kobiety Syrynia, ul. Wolno ści 2 – wycieczki, wspólne spotkania mieszka ńców Syryni – kultywowanie tradycji lokalnych, Koło Gospody ń Wiejskich, – organizacja czasu wolnego, 12. Lubomia, ul. Bordynowska kobiety – wycieczki, wspólne spotkania 14a mieszka ńców Lubomi – kultywowanie tradycji lokalnych, Koło Gospody ń Wiejskich – organizacja czasu wolnego, 13. kobiety Nieboczowy – wycieczki, wspólne spotkania mieszka ńców Nieboczowy – kultywowanie tradycji lokalnych, Koło Gospody ń Wiejskich – organizacja czasu wolnego, 14. kobiety Buków – wycieczki, wspólne spotkania mieszka ńców Bukowa Polski Zwi ązek Emerytów, emeryci, renci ści, – organizacja czasu wolnego, spotkania 15. Rencistów i Inwalidów, osoby okoliczno ściowe, wyjazdy Syrynia, ul. Powsta ńców 17 niepełnosprawne Polski Zwi ązek Emerytów, emeryci, renci ści, – organizacja czasu wolnego, spotkania 16. Rencistów i Inwalidów osoby okoliczno ściowe, wyjazdy Lubomia, ul. Słowackiego 37 niepełnosprawne Stowarzyszenie Dalekowschodnich Sztuk – organizacja zaj ęć sportowych Walki „TAO”, i rekreacyjnych, 17. dzieci i młodzie ż Radlin, ul. Korfantego 17 – wspieranie sportowej pasji, Zaj ęcia: Syrynia, ul. – promowanie zdrowego stylu życia Powsta ńców 17 Stowarzyszenie „Zdrowa – wyzwalanie aktywno ści fizycznej, dzieci, młodzie ż, 18. Rodzina”, – pomoc osobom wymagaj ącym ćwicze ń doro śli Lubomia, ul. Akacjowa 62 korekcyjnych i rehabilitacyjnych
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
W 2009 roku w gminie Lubomia były 4 parafie Kościoła rzymskokatolickiego Dane szczegółowe na ich temat przedstawia poni ższa tabela.
70 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Tabela 44. Ko ścioły w gminie w 2009 roku
Lp. Nazwa parafii Adres ko ścioła 1. Parafia pw. św. Marii Panny ul Ko ścielna 1, Lubomia 2. Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego ul. Powsta ńców Śląskich 46, Syrynia 3. Parafia pw. Matki Bo żej Nieustaj ącej Pomocy ul. Główna 24, Buków 4. Parafia pw. św. Józefa Robotnika ul. Wiejska 68, Nieboczowy
Dane Urz ędu Gminy w Lubomi.
21. ANALIZA SWOT
Analiza SWOT (jej nazwa to akronim angielskich słów: Strengths – mocne strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunities – szanse i Threats – zagro żenia) jest jedn ą z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych słu żą cych porz ądkowaniu informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego. W przypadku strategii integracji i rozwi ązywania problemów społecznych stanowi efektywn ą metod ę identyfikacji mocnych i słabych stron lokalnego systemu pomocy społecznej oraz szans i zagro żeń, jakie przed nim stoj ą. Pozwala oszacowa ć potencjał, jakim si ę dysponuje oraz okre śli ć stopie ń, w jakim posiadane zasoby odpowiadaj ą potrzebom i oczekiwaniom społeczno ści lokalnej. Przedstawiona poni żej analiza została przeprowadzona z udziałem przedstawicieli samorz ądu gminy, który jest podmiotem analizy, i obejmuje nast ępuj ące obszary: • bezrobocie i ubóstwo; • rodzina, dziecko i młodzie ż; • uzale żnienia i przemoc w rodzinie; • bezdomno ść ; • staro ść ; • niepełnosprawno ść ; • kapitał społeczny i ludzki; • inne mocne i słabe strony oraz szanse i zagro żenia.
Obszar BEZROBOCIE I UBÓSTWO mocne strony słabe strony • prowadzenie działa ń maj ących na celu • nierozpowszechnianie ofert pracy z zagranicy ograniczenie zjawiska bezrobocia w gminie, • ograniczone działania maj ące na celu w tym w śród kobiet zach ęcanie inwestorów do tworzenia nowych • przeciwdziałanie zjawisku dziedziczenia miejsc pracy bezrobocia • brak działa ń wpływaj ących
71 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• prowadzenie przez pracowników socjalnych na dostosowywanie kierunków kształcenia działa ń słu żą cych aktywizacji osób do potrzeb rynku pracy bezrobotnych, w tym osób w wieku 45 lat • brak działa ń słu żą cych ograniczeniu zjawiska i wi ęcej nielegalnego zatrudnienia • upowszechnianie ofert pracy, informacji o wolnych miejscach pracy, usługach poradnictwa zawodowego i szkoleniach • pozyskiwanie środków finansowych z funduszy zewn ętrznych na przeciwdziałanie bezrobociu (m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej) • przeciwdziałanie zjawisku ubóstwa szanse zagro żenia • wystarczaj ąca wiedza osób bezrobotnych • wzrost poziomu bezrobocia, w tym wśród o dost ępnych ofertach pracy i wolnych osób w wieku 45 lat i wi ęcej miejscach pracy • utrzymuj ący si ę wysoki poziom bezrobocia • korzystanie przez osoby bezrobotne z dost ępu wśród kobiet do europejskich rynków pracy • wzrost liczby osób bezrobotnych • wystarczaj ąca wiedza osób bezrobotnych wymagaj ących aktywizacji o usługach poradnictwa zawodowego • wyst ępowanie zjawiska dziedziczenia oraz szkoleniach bezrobocia • mo żliwo ść ograniczania bezrobocia dzi ęki • brak nowych inwestorów tworz ących miejsca środkom finansowym z funduszy pracy – niska liczba nowych miejsc pracy zewn ętrznych (m.in. z funduszy strukturalnych • brak organizacji pozarz ądowych działaj ących Unii Europejskiej) na rzecz osób bezrobotnych • mo żliwo ści znalezienia zatrudnienia na lokalnym rynku pracy przez ko ńcz ącą edukacj ę młodzie ż • malej ący poziom nielegalnego zatrudnienia • brak zjawiska post ępuj ącego ubóstwa • nowe miejsca pracy na terenie gminy Lubomia w zwi ązku z budow ą Zbiornika Racibórz Dolny
Obszar RODZINA, DZIECKO, MŁODZIE Ż mocne strony słabe strony
• prowadzenie działa ń zapobiegaj ących • brak działa ń inicjuj ących powstawanie grup dysfunkcjom rodzin i ośrodków wsparcia dla rodzin i osób • efektywna praca socjalna samotnie wychowuj ących dzieci • analiza potrzeb rodzin, dzieci i młodzie ży • brak koordynacji działa ń instytucji • dostateczny dost ęp do poradnictwa wspieraj ących rodziny, dzieci i młodzie ż specjalistycznego dla rodzin wymagaj ących • prowadzenie działa ń na rzecz rozwoju tej formy wsparcia szkolnictwa ponadgimnazjalnego • prowadzenie działa ń maj ących na celu podniesienie poziomu nauczania • dostosowywanie do potrzeb i oczekiwa ń dzieci i młodzie ży oferty sp ędzania czasu wolnego • rozwijanie sieci placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzie ży • rozwijanie opieki przedszkolnej, szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego • proponowanie przez placówki opieku ńczo- wychowawcze i edukacyjne bogatej oferty
72 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
dost ępnej na wszystkich poziomach nauczania • współpraca z organizacjami pozarz ądowymi działaj ącymi na rzecz rodzin, dzieci i młodzie ży • propagowanie w śród dzieci i młodzie ży idei wolontariatu • prowadzenie działa ń profilaktycznych w obszarze zdrowia • prowadzenie działa ń maj ących na celu zwi ększenie dost ępno ści opieki medycznej dla mieszka ńców szanse zagro żenia • spadek liczby rodzin dysfunkcyjnych • zanikanie wi ęzi rodzinnych, rozpad rodzin • istnienie warunków do prowadzenia pracy • niewystarczaj ące wywi ązywanie si ę rodziców socjalnej ze swoich funkcji • dostateczne rozpoznanie potrzeb rodzin, dzieci • wzrost liczby rodzin wymagaj ących wsparcia i młodzie ży w formie poradnictwa specjalistycznego • mo żliwo ść poprawy skuteczno ści pomocy • brak grup i o środków wsparcia dla rodzin udzielanej rodzinom, dzieciom i młodzie ży i osób samotnie wychowuj ących dzieci dzi ęki koordynacji działa ń instytucji • niewystarczaj ący dost ęp do placówek wsparcia wspieraj ących te grupy dla dzieci i młodzie ży • dostateczny dost ęp do opieki przedszkolnej • brak mo żliwo ści kontynuowania przez • odpowiednia dost ępno ść szkół podstawowych młodzie ż nauki na poziomie i gimnazjalnych ponadgimnazjalnym • zadowalaj ący poziom nauczania • wzrastaj ąca liczba młodzie ży dopuszczaj ącej w placówkach o światowych si ę aktów przemocy, chuliga ństwa • wzrastaj ąca liczba dzieci i młodzie ży • brak organizacji pozarz ądowych działaj ących korzystaj ących z oferty sp ędzania czasu na rzecz rodzin, dzieci i młodzie ży wolnego • niewielka liczba wolontariuszy w śród dzieci • wzrost świadomo ści zdrowotnej mieszka ńców i młodzie ży • dobra dost ępno ść opieki medycznej • niewystarczaj ący dost ęp do lekarza rodzinnego i specjalistów, zwłaszcza w godzinach popołudniowych
Obszar UZALE ŻNIENIA I PRZEMOC W RODZINIE mocne strony słabe strony • zapewnianie dost ępu do pomocy • nieprowadzenie działalno ści terapeutycznej psychospołecznej rodzinom dotkni ętym i rehabilitacyjnej w obszarze uzale żnie ń problemami uzale żnie ń • nieinicjowanie powstawania grup wsparcia • kierowanie osób uzale żnionych i instytucji wsparcia dla osób uzale żnionych i współuzale żnionych na leczenie odwykowe i współuzale żnionych • prowadzenie w śród nauczycieli działa ń • brak pozyskiwania kadry do pracy z osobami edukacyjno-szkoleniowych w zakresie uzale żnionymi uzale żnie ń • brak dost ępu rodzin dotkni ętych problemami • diagnozowanie kwestii inicjacji alkoholowej uzale żnie ń do pomocy prawnej i narkotykowej w śród dzieci i młodzie ży • brak działa ń edukacyjno-szkoleniowych • prowadzenie kontroli punktów sprzeda ży w zakresie uzale żnie ń w śród rodziców napojów alkoholowych i sprzedawców napojów alkoholowych • prowadzenie przez placówki o światowe • brak zespołów interdyscyplinarnych działa ń profilaktycznych, informacyjnych • niepodejmowanie działa ń maj ących na celu i edukacyjnych w obszarze uzale żnie ń wśród kierowanie sprawców przemocy w rodzinie dzieci i młodzie ży do udziału w programach korekcyjno- • ró żnorodne działania w zakresie edukacyjnych
73 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
przeciwdziałania przemocy w rodzinie • prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie • zapewnianie osobom dotkni ętym przemoc ą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia szanse zagro żenia • wzrost liczby osób wyleczonych z uzale żnie ń • obni żanie si ę wieku inicjacji alkoholowej • zwi ększaj ąca si ę liczba rodzin korzystaj ących i narkotykowej ze wsparcia psychospołecznego i prawnego • niezmniejszaj ąca si ę skala zjawiska • obj ęcie lecznictwem odwykowym wi ększej nielegalno ści sprzeda ży napojów liczby osób uzale żnionych alkoholowych i współuzale żnionych • brak wystarczaj ącej ilo ści kadry pracuj ącej • zwi ększaj ąca si ę świadomo ść rodziców, z osobami uzale żnionymi, nauczycieli i sprzedawców napojów współuzale żnionymi i dotkni ętymi przemoc ą alkoholowych co do zagro żeń uzale żnieniami w rodzinie • wzrastaj ąca w śród dzieci i młodzie ży • brak funkcjonowania grup wsparcia świadomo ść zagro żenia uzale żnieniami i instytucji wsparcia dla osób uzale żnionych • wzrost liczby rodzin obj ętych poradnictwem i współuzale żnionych i interwencj ą z powodu przemocy w rodzinie • brak organizacji pozarz ądowych działaj ących • zaprogramowane działania w zakresie w obszarze uzale żnie ń i przeciwdziałania przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz przemocy w rodzinie ochrony ofiar przemocy w rodzinie • wzrost liczby osób, w stosunku do których istnieje potrzeba podj ęcia działa ń interdyscyplinarnych • zwi ększaj ąca si ę liczba osób dotkni ętych przemoc ą w rodzinie wymagaj ących umieszczenia w o środkach wsparcia • wzrost liczby osób wymagaj ących działa ń korekcyjno-edukacyjnych
Obszar BEZDOMNO ŚĆ mocne strony słabe strony • diagnozowanie problemu bezdomno ści • brak działa ń na rzecz reintegracji zawodowej • zapobieganie bezdomno ści oraz prowadzenie osób bezdomnych działa ń na rzecz osób bezdomnych • brak opracowywania indywidualnych • prowadzenie działa ń uwra żliwiaj ących programów wychodzenia z bezdomno ści mieszka ńców na problemy osób bezdomnych • informowanie bezdomnych o przysługuj ących im prawach oraz dost ępnych formach pomocy • zapewnianie osobom bezdomnym schronienia • udzielanie wsparcia osobom bezdomnym przybywaj ącym z innych gmin • zapewnianie wsparcia osobom wychodz ącym z bezdomno ści • współpraca z organizacjami pozarz ądowymi działaj ącymi na rzecz osób bezdomnych szanse zagro żenia • posiadanie przez bezdomnych wiedzy • istnienie problemu bezdomno ści o przysługuj ących im prawach i dost ępnych • zwi ększaj ąca si ę liczba osób zagro żonych formach wsparcia bezdomno ści ą i bezdomnych • niewzrastaj ąca liczba osób bezdomnych • wzrastaj ąca liczba osób bezdomnych
74 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
przybyłych z innych gmin wymagaj ących schronienia • brak zjawiska minimalizowania problemów • wzrost w gminie liczby osób bezdomnych osób bezdomnych zmagaj ących si ę z bezrobociem • budowa mieszka ń socjalnych lub domu • nieodpowiednia jako ść usług świadczonych dla bezdomnych na terenie Nowych osobom bezdomnym Nieboczów • ograniczone mo żliwo ści realizowania indywidualnych programów wychodzenia z bezdomno ści • niski poziom społecznej akceptacji osób bezdomnych • brak organizacji pozarz ądowych działaj ących na rzecz osób bezdomnych • niewzrastaj ąca liczba osób wychodz ących z bezdomno ści
Obszar STARO ŚĆ mocne strony słabe strony • badanie liczebno ści osób starszych • niewystarczaj ącą liczba pracowników • informowanie osób starszych o dost ępnych świadcz ących osobom starszym usługi formach pomocy opieku ńcze • podejmowanie działa ń zmierzaj ących do wi ększego zaanga żowania rodzin w sprawowanie opieki nad osobami starszymi • inicjowanie powstawania grup wsparcia i instytucji działaj ących na rzecz osób starszych • zapewnianie osobom starszym wsparcia w ramach małych form pomocy (kluby seniora, dom dziennego pobytu) • kierowanie osób wymagaj ących całodobowej opieki do domów pomocy społecznej • prowadzenie działa ń maj ących na celu podniesienie poziomu życia osób starszych • prowadzenie w śród osób starszych działa ń prozdrowotnych • podejmowanie działa ń umo żliwiaj ących osobom starszym kontynuowanie aktywno ści zawodowej • uwra żliwianie społeczno ści lokalnej na problemy i potrzeby osób starszych • prowadzenie działa ń maj ących na celu popraw ę sfery technicznej ułatwiaj ącej osobom starszym codzienne życie • prowadzenie działa ń inicjuj ących w gminie wolontariat na rzecz osób starszych • podejmowanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi działaj ącymi na rzecz osób starszych • zapewnianie osobom młodym warunków do pozostania w gminie
75 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
szanse zagro żenia • posiadanie przez osoby starsze wiedzy • wzrost liczby osób starszych o dost ępnych formach pomocy • zwi ększaj ący si ę udział osób starszych • korzystanie z usług opieku ńczych przez w działaniach prozdrowotnych wi ększ ą liczb ę osób starszych • marginalizacja problemów i potrzeb osób • mo żliwo ść uzyskania przez osoby starsze starszych pomocy ze strony rodziny • nieodpowiednia do potrzeb osób starszych • funkcjonowanie w gminie grupy wsparcia infrastruktura techniczna i instytucji wsparcia dla osób starszych • niewystarczaj ąca liczba wolontariuszy • odpowiedni dost ęp osób starszych do małych wspieraj ących osoby starsze w codziennym form pomocy (kluby seniora, dom dziennego życiu pobytu) • migracja osób młodych, wykształconych • dobry poziom życia osób starszych nie do wi ększych jednostek administracyjnych • wysoka liczba osób starszych kontynuuj ących aktywno ść zawodow ą • dobra dost ępno ść domów pomocy społecznej • istnienie organizacji pozarz ądowych działaj ących na rzecz osób starszych • budowa domu dziennego pobytu lub domu pomocy społecznej dla mieszka ńców gminy na terenie Nowych Nieboczów
Obszar NIEPEŁNOSPRAWNO ŚĆ mocne strony słabe strony • prowadzenie działa ń słu żą cych okre śleniu • niewystarczaj ąca liczba pracowników liczby osób niepełnosprawnych świadcz ących opiek ę i wsparcie osobom • informowanie osób niepełnosprawnych niepełnosprawnym o przysługuj ących im prawach • nieinicjowanie powstawania grup wsparcia oraz dost ępnych formach pomocy i instytucji działaj ących na rzecz osób • podejmowanie współpracy z podmiotami niepełnosprawnych świadcz ącymi usługi rehabilitacyjne osobom • brak udziału w likwidowaniu barier niepełnosprawnym utrudniaj ących codzienne życie osobom • upowszechnianie w śród osób niepełnosprawnym niepełnosprawnych ofert pracy • brak grup i klas integracyjnych w placówkach oraz informacji o wolnych miejscach pracy oświatowo-wychowawczych • uwra żliwianie społeczno ści lokalnej • brak wsparcia w postaci specjalistycznych na problemy i potrzeby osób usług opieku ńczych dla osób z zaburzeniami niepełnosprawnych psychicznymi • podejmowanie współpracy z organizacjami • brak działa ń maj ących na celu zwi ększenie pozarz ądowymi działaj ącymi na rzecz osób wśród mieszka ńców gminy akceptacji osób niepełnosprawnych niepełnosprawnych • brak działa ń inicjuj ących wolontariat na rzecz osób niepełnosprawnych szanse zagro żenia • posiadanie przez osoby niepełnosprawne • wzrost liczby osób niepełnosprawnych wiedzy o przysługuj ących im prawach • wrastaj ąca liczba osób niepełnosprawnych i dost ępnych formach wsparcia wymagaj ących opieki i wsparcia ze strony • posiadanie przez osoby niepełnosprawne pracowników OPS-u wystarczaj ącej wiedzy o dost ępnych ofertach • zwi ększaj ąca si ę liczba osób z zaburzeniami pracy i wolnych miejscach pracy psychicznymi wymagaj ących wsparcia • wzrost społecznej akceptacji osób • brak funkcjonowania grup wsparcia niepełnosprawnych i instytucji wsparcia dla osób
76 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• brak wzrostu liczby dzieci wymagaj ących niepełnosprawnych umieszczenia w grupach i klasach • niewystarczaj ąca baza rehabilitacyjna integracyjnych • istnienie barier utrudniaj ących osobom niepełnosprawnym codzienne życie • marginalizowanie problemów i potrzeb osób niepełnosprawnych – post ępuj ące wykluczenie tych osób • brak organizacji pozarz ądowych działaj ących na rzecz osób niepełnosprawnych • niewystarczaj ąca liczba wolontariuszy wspieraj ących osoby niepełnosprawne w codziennym życiu
Obszar KAPITAŁ SPOŁECZNY I LUDZKI mocne strony słabe strony • odpowiednia do potrzeb liczba pracowników • brak działa ń inicjuj ących powstawanie socjalnych nowych placówek pomocy społecznej • podnoszenie przez pracowników pomocy • brak działa ń inicjuj ących wolontariat społecznej kwalifikacji zawodowych poprzez udział w szkoleniach i ró żnych formach doskonalenia zawodowego • prowadzenie działa ń zapobiegaj ących wypaleniu zawodowemu pracowników pomocy społecznej • diagnozowanie problemów społecznych w gminie • informowanie beneficjentów systemu pomocy społecznej o mo żliwo ściach uzyskania wsparcia • poprawianie jako ści obsługi klientów OPS-u • prowadzenie bazy danych o instytucjach wsparcia i organizacjach pozarz ądowych mog ących świadczy ć pomoc mieszka ńcom • pozyskiwanie dodatkowych środków na realizacj ę zada ń z zakresu pomocy społecznej, m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej • uświadamianie władzom gminy roli i potrzeb sektora pomocy społecznej • przeciwdziałanie negatywnym stereotypom postrzegania sektora pomocy społecznej • podejmowanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi oraz przedstawicielami ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych Szanse Zagro żenia • niezwi ększaj ąca si ę liczba beneficjentów • niewystarczaj ąca wiedza na temat problemów systemu pomocy społecznej przypadaj ących społecznych w gminie na jednego pracownika socjalnego • niedostatecznie rozwini ęta sie ć placówek • dobrze wykwalifikowana kadra zatrudniona pomocy społecznej w ośrodku pomocy społecznej • niedofinansowany system pomocy społecznej • niepopadanie w rutyn ę i doznawanie • mała liczba wolontariuszy świadcz ących syndromu wypalenia zawodowego przez pomoc osobom wymagaj ącym wsparcia pracowników pomocy społecznej 77 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• posiadanie przez beneficjentów systemu • niski poziom integracji i aktywno ści pomocy społecznej wiedzy o dost ępnych społecznej – niewielka ch ęć do podejmowania formach wsparcia inicjatyw społecznych oraz działa ń w ramach • rosn ąca świadomo ść mieszka ńców wolontariatu pozwalaj ąca na lepsze rozpoznanie ich potrzeb społecznych • odpowiednia jako ść obsługi klientów OPS-u, • posiadanie przez pracowników pomocy społecznej wiedzy na temat instytucji wsparcia i organizacji pozarz ądowych mog ących świadczy ć pomoc mieszka ńcom • świadomo ść władz gminy co do roli i potrzeb sektora pomocy społecznej • zmieniaj ący si ę na korzy ść wizerunek sektora pomocy społecznej • mo żliwo ść pozyskiwania środków zewn ętrznych, m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej • istnienie organizacji pozarz ądowych (m.in. dobrze działaj ących w dziedzinie sportu) • wł ączanie si ę przedstawicieli ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych w działania pomocowe
INNE MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGRO ŻENIA mocne strony słabe strony • rozwijanie szkolnictwa, turystyki • zwi ększaj ąca si ę liczba osób starszych • upowszechnianie zdrowego stylu życia i samotnych przy wzrastaj ących kosztach • dobre współdziałanie instytucji gminnych pobytu w Domu Pomocy Społecznej poza gmin ą (na terenie gminy Lubomia brak DPS- ów) • wzrastaj ąca liczba osób bezdomnych przy braku mieszka ń socjalnych • zwi ększaj ąca si ę liczba osób wymagaj ących całodobowej opieki przy jednoczesnym braku placówek opieku ńczo-leczniczych i ograniczonej liczbie miejsc (a przez to wydłu żaj ącym si ę okresie oczekiwania) w placówkach tego typu poza gmin ą • budowa Zbiornika Racibórz Dolny na obszarze 1.065 ha gminy, co stanowi 25,5% jej terytorium szanse zagro żenia • mo żliwo ść pozyskania nowych miejsc pracy • ograniczone środki finansowe w zwi ązku z budow ą zbiornika na budownictwo socjalne przeciwpowodziowego „Racibórz Dolny” • stworzenie miejsca, w planowanej wsi Nowe Nieboczowy, o nowoczesnej infrastrukturze mieszkalno-rekreacyjno-socjalnej • mo żliwo ść budowy mieszka ń socjalnych lub domu dla bezdomnych lub domu dziennego pobytu lub domu pomocy społecznej na terenie planowanych Nowych Nieboczów
78 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
22. PODSUMOWANIE DIAGNOZY
Diagnoza przeprowadzona w ramach Strategii Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia obejmowała kilkana ście zagadnie ń. Analiza sytuacji demograficznej wykazała, że w gminie zmniejsza si ę liczba dzieci i młodzie ży, wzrasta natomiast liczba osób w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Tendencja ta implikuje konieczno ść dopasowania oferty edukacyjno-wychowawczej, kulturalnej i sportowo- rekreacyjnej dla dzieci i młodzie ży, a osobom starszym zapewnienia pomocy materialnej i rzeczowej, dost ępu do usług medycznych, opieku ńczych i rehabilitacyjnych oraz ró żnorodnych form aktywnego sp ędzania czasu wolnego. W odniesieniu do infrastruktury technicznej diagnoza pozwoliła stwierdzi ć, i ż jest ona słabo rozwini ęta. Brak przede wszystkim kanalizacji, wiele zastrze żeń wzbudza stan techniczny dróg. Wpływ na taki stan rzeczy ma generuj ący wysokie koszty budowy infrastruktury rozproszony charakter zabudowy miejscowo ści wiejskich. Pomimo tych trudno ści w latach 2007-2009 zrealizowano w gminie m.in. takie inwestycje, jak: budowa 2 hal sportowo-rekreacyjnych, remont sieci wodoci ągowej przy ul. Tartakowej i Niepomucena w Lubomi, remont ulic Ogrodowej, Rogozina i Nowej w Syryni oraz ulicy Tartakowej i chodnika przy ul. Asnyka w Lubomi, modernizacja elewacji budynku O środka Zdrowia w Lubomi, wykonanie monitoringu przy ul. Szkolnej oraz ul. Mickiewicza w Lubomi, zakup klimatyzacji dla OSP Lubomia, remont budynku przedszkola w Lubomi oraz dokonanie remontu drogi gminnej w Syryni. Je śli chodzi o komunikacj ę w gminie, dobre poł ączenia maj ą mieszka ńcy wsi: Lubomia, Syrynia i Grabówka,. Z trudno ściami komunikacyjnymi zmagaj ą si ę natomiast mieszka ńcy miejscowo ści: Buków, Ligota Tworkowska, Nieboczów. Podstawowym środkiem przewozowym jest autobus. Wi ększo ść linii kursuje wzdłu ż głównych ci ągów komunikacyjnych. Dost ępno ść komunikacyjn ą gminy stanowi sie ć autobusów PKS oraz prywatny transport mikrobusowy ł ącz ący gmin ę Lubomia z s ąsiednimi gminami. Analiza sytuacji gospodarczej gminy wykazała, że w gminie wyst ępuje drobny przemysł oraz funkcjonuj ą zakłady produkcji rolnej. Rozwija si ę hodowla zwierz ęca (drobiu, trzody chlewnej, bydła). W strukturze własno ściowej gospodarstw rolnych gminy dominuje sektor indywidualnych gospodarstw rolnych, prac ą na własny rachunek zajmuje si ę ponad połowa mieszka ńców gminy. Gospodarka determinuje sytuacj ę na rynku pracy . Jej analiza wykazała, że na koniec 2009 roku liczba osób bezrobotnych w gminie wzrosła w porównaniu z poprzednim rokiem
79 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
(w śród nich wi ększo ść stanowili m ęż czy źni). Najcz ęściej bez zatrudnienia pozostawały osoby młode z krótkim sta żem pracy lub bez sta żu pracy, którym powinno si ę zapewni ć mo żliwo ść poszerzenia do świadczenia zawodowego lub podj ęcia pierwszej pracy, oraz osoby maj ące za sob ą kilkana ście lat pracy, którym z kolei powinno si ę zapewni ć mo żliwo ść przekwalifikowania, aby wzmocni ć ich konkurencyjno ść na rynku pracy. Co si ę tyczy zasobów i warunków mieszkaniowych , w latach 2007-2009 liczba mieszka ń w gminie Lubomia nieznacznie, lecz stale si ę zmniejszała. Niepokój budził równie ż brak nowo oddanych mieszka ń socjalnych i innych budynków niemieszkalnych. Nieznacznie zwi ększyła si ę powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania i przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę. Problemem zwi ązanym ze zł ą polityk ą mieszkaniow ą jest bezdomno ść, która – jak wykazała diagnoza – nie urasta w gminie Lubomia do rangi problemu społecznego, a jest jedynie zjawiskiem. Przez wi ększo ść cz ęść roku ma charakter jednostkowy, ulegaj ąc nasileniu w okresie zimowym, i dotyczy głównie m ęż czyzn z problemem alkoholowym. Analiza zasobów edukacyjnych gminy pozwoliła stwierdzi ć, i ż na jej terenie funkcjonuje 8 placówek o światowo-wychowawczych, w tym 3 przedszkola, 3 szkoły podstawowe i 2 szkoły gimnazjalne. Na terenie gminy dzieci nie s ą obj ęte opiek ą w żłobkach oraz nie ma placówek szkolnictwa średniego i wy ższego. Je śli chodzi o instytucje kultury , działalno ść w gminie prowadz ą: Gminny Ośrodek Kultury, Wiejski Dom Kultury w Syryni, Świetlice w Bukowie, Nieboczowach i w Ligocie Tworkowskiej, Biblioteka Publiczna w Lubomi, Biblioteka Publiczna w Syryni, Punkt Filialny Biblioteki w Nieboczowach, a tak że Kino „Odra”. W gminie odbywa si ę wiele imprez kulturalnych, w śród których wyró żniaj ą si ę Dni Gminy. Infrastruktura sportowo-rekreacyjna w gminie jest dobrze rozwini ęta. Składa si ę na ni ą m.in. 5 obiektów sportowo-rekreacyjnych oraz ośrodki wypoczynku sobotnio- niedzielnego w Nieboczowach i Bukowie. W gminie działaj ą równie ż liczne kluby sportowe, w tym uczniowskie, a każdy z nich ma do dyspozycji swoje boisko wraz z odpowiednim zapleczem. Je śli chodzi o walory turystyczne gmina rozwija funkcj ę turystyczno-rekreacyjn ą, głównie za pomoc ą o środków rekreacyjnych i wypoczynkowych, a tak że ustalonych szlaków turystycznych, spacerowych i ście żek rowerowych, wykorzystuj ąc zró żnicowane ukształtowanie terenu. Znajduje si ę tu wiele pi ęknych miejsc, do których nale ży Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Wielik ąt”. Staje si ę on celem wycieczek rowerowych (przez teren gminy przebiega trasa rowerowa 316Y). Na terenie gminy zlokalizowane s ą te ż o środki
80 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 wypoczynkowe oferuj ące pełn ą gam ę usług turystycznych. Uzupełnieniem oferty turystycznej miejscowo ści s ą liczne obiekty zabytkowe oraz baza gastronomiczno-turystyczna (O środek Szkoleniowo-Rekreacyjno-Wypoczynkowy „Raj” oraz liczne restauracje, domy przyj ęć i kawiarnie). Co si ę tyczy infrastruktury zdrowotnej, w gminie funkcjonuj ą 2 niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, s ą prowadzone 3 prywatne praktyki lekarskie oraz działają 2 apteki. Schorzeniami najcz ęś ciej stwierdzanymi u dzieci i młodzie ży s ą: zniekształcenia kr ęgosłupa, zaburzenia refrakcji i akomodacji, niedokrwisto ść , alergie – dychawica oskrzelowa oraz zaburzenia rozwoju. Dorosła populacja gminy najcz ęś ciej zmaga si ę natomiast z chorobami układu kr ąż enia, chorobami układu mi ęś niowo-kostnego i tkanki łącznej, przewlekłymi chorobami układu trawiennego, cukrzyc ą, przewlekłym nie żytem oskrzeli, dychawic ą oskrzelow ą oraz chorobami obwodowego układu nerwowego. Analiza sytuacji dziecka w gminie wykazała, że problemami, które najcz ęś ciej dosi ęgaj ą dzieci, młodzie ż i ich rodziny, są dysfunkcje wyst ępuj ące w domu, odnosz ące si ę do bezradno ści opieku ńczo-wychowawczej rodziców, rozpad wi ęzi rodzinnych, przemoc w rodzinie, zjawisko ubo żenia rodzin (powodowane m.in. bezrobociem, które na skutek wyjazdu jednego z rodziców w poszukiwaniu pracy za granic ę prowadzi do eurosieroctwa), agresja i przemoc w grupie rówie śniczej oraz si ęganie po środki uzale żniaj ące (alkohol pity w domu rodzinnym, papierosy, pojedyncze przypadki si ęgania po narkotyki). Zdarzają si ę równie ż problemy wymagaj ące nadzoru kuratora s ądowego oraz niszczenie mienia społecznego. Z kolei analiza potrzeb dzieci i młodzie ży pokazała konieczno ść zapewnienia im szerszego dost ępu do alternatywnych form sp ędzania czasu wolnego, zwi ększenia dost ępu do pomocy pedagoga, psychologa i logopedy, rozszerzenia wsparcia w postaci do żywiania oraz organizowania terapii zaj ęciowej dla dzieci i młodzie ży z objawami niedostosowania społecznego. Je śli chodzi o stan bezpiecze ństwa publicznego , w 2009 roku popełniono ogółem 68 przest ępstw, wśród których najcz ęś ciej dominowały kradzie że cudzej rzeczy, włamania i zn ęcanie si ę. Oprócz tego odnotowano 104 zdarzenia w ruchu drogowym, w tym 8 wypadków, 42 kolizje i 54 przypadki przest ępstwa polegaj ącego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego i roweru w stanie nietrze źwo ści. W śród sprawców przest ępstw popełnionych w gminie w 2009 roku, najwi ększ ą grup ę stanowiły osoby w wieku 26-35 lat i 46-60 lat. Szeroko rozumian ą pomoc społeczn ą w gminie świadczy O środek Pomocy Społecznej, którego kadr ę w 2009 roku stanowiło 11 osób (stan zatrudnienia zaspokajał potrzeby
81 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 ośrodka). W wykonywaniu zada ń OPS współdziałał z ró żnymi podmiotami, m.in. z organami wykonawczymi gminy i sołectw, innymi jednostkami organizacyjnymi gminy, słu żbą zdrowia, policj ą, kuratorami s ądowymi oraz instytucjami i organizacjami pozarz ądowymi zajmuj ącymi si ę pomoc ą społeczn ą. Liczba osób obj ętych pomoc ą społeczn ą w gminie w latach 2007-2009 zmieniała si ę z roku na rok – w 2009 r. nast ąpił ich wzrost w stosunku do roku poprzedniego. W analizowanym okresie zwi ększył si ę równie ż udział beneficjentów systemu w ogóle ludno ści gminy. Najwi ększ ą grup ę w ich gronie stanowiły charakteryzuj ące si ę niskim poziomem dochodów rodziny ubogie. Pochodz ące z nich dzieci, z racji niedoborów materialnych w domu, korzystały ze wsparcia w formie do żywiania w szkołach, odzie ży i obuwia, brały tak że udział w spotkaniach okoliczno ściowych i wyjazdach letnich (np. na kolonie). Diagnoz ę t ę potwierdziły dane dotycz ące powodów przyznawania pomocy społecznej; w latach 2007-2009 najcz ęstsz ą przyczyn ą było ubóstwo, w dalszej kolejno ści bezrobocie, długotrwała lub ci ęż ka choroba, niepełnosprawno ść , bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego oraz potrzeba ochrony macierzy ństwa. W mniejszym stopniu mieszka ńcy gminy korzystali z pomocy społecznej z takich przyczyn jak, alkoholizm, sieroctwo, przemoc w rodzinie, bezdomno ść czy trudno ści w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego. Infrastruktura socjalna gminy, obok OPS-u, to jedna świetlica opieku ńczo- wychowawcza. Mieszka ńcy gminy Lubomia korzystali równie ż z oferty Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz jednostek wsparcia działaj ących poza gmin ą, do których m.in. nale żą : Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Wodzisławiu Śląskim, Zakład Piel ęgnacyjno-Opieku ńczy w Wodzisławiu Śląskim, Zakład Piel ęgnacyjno-Opieku ńczy w Krzanowicach, Dom Pomocy Społecznej prowadzony przez SS. Maryi Niepokalanej w Raciborzu, Dom Pomocy Społecznej im. Papie ża Jana Pawła II w Gorzycach, Dom Pomocy Społecznej im. ks. St. Kard. Wyszy ńskiego w Mielcu, Dom Pomocy Społecznej w Strzelcach Opolskich, Dom dla Bezdomnych „Arka N” w Raciborzu, Schronisko dla Bezdomnych M ęż czyzn w Wodzisławiu Śląskim, Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Rybniku, O środek Readaptacyjny „ETOH” – Bł ękitny Krzy ż w Bielsku-Białej. Analiza sytuacji osób niepełnosprawnych pozwoliła stwierdzi ć, że ich udział w ogóle mieszka ńców gminy w 2002 roku wynosił 8,6%. Osoby w wieku produkcyjnym dotkni ęte niepełnosprawno ści ą stanowiły 7,5% ogółu ludno ści gminy b ędącej w tej ekonomicznej grupie wieku. Liczn ą grup ę reprezentowały równie ż osoby niepełnosprawne
82 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 w wieku poprodukcyjnym, których odsetek w śród osób starszych w gminie wynosił 23,5%. Najwi ęcej osób dotkni ętych niepełnosprawno ści ą w gminie posiadało wykształcenie podstawowe uko ńczone i zasadnicze zawodowe. Zdecydowana wi ększo ść osób zmagaj ących si ę z tym problemem była bierna zawodowo. Wysok ą skal ę niepełnosprawno ści w gminie potwierdziły dane O środka Pomocy Społecznej dotycz ące powodów udzielania wsparcia oraz przyznawania zasiłków piel ęgnacyjnych, których liczba z roku na rok rosła. Diagnoza problemów uzale żnie ń i przemocy w rodzinie pokazała, że ich rozmiar wyłaniaj ący si ę z danych statystycznych mo że si ę ró żni ć od faktycznego stanu. Liczba osób uzale żnionych od alkoholu i narkotyków oraz dotkni ętych, z powodu ich nadu żywania, problemem przemocy w rodzinie jest trudna do ustalenia. W latach 2007-2009 na profilaktyk ę i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń i przemocy w rodzinie przeznaczono zbli żon ą pul ę środków finansowych. Cho ć liczba wydanych zezwole ń na sprzeda ż napojów alkoholowych była coraz mniejsza, to liczba punktów sprzeda ży napojów alkoholowych w gminie zmieniła si ę nieznacznie. W ramach swojej działalno ści GKRPA przeprowadzała równie ż rozmowy interwencyjno-motywuj ące w zwi ązku z nadu żywaniem alkoholu. W latach 2008-2009 liczba osób nimi obj ętych praktycznie si ę nie zmieniała (po 1 osobie w ka żdym roku). Z roku na rok natomiast nieznacznie rosła liczba osób uzale żnionych od alkoholu, wobec których GKRPA wyst ąpiła do s ądu z wnioskiem o zobowi ązanie do podj ęcia leczenia odwykowego. Je śli chodzi o działalno ść w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w latach 2007-2009 GKRPA skierowała na terapi ę 8 sprawców przemocy w rodzinie, ale nie wystosowała żadnego zawiadomienia do prokuratury o popełnieniu przest ępstwa. Obok GKRPA wa żną rol ę w profilaktyce i rozwi ązywaniu problemów uzale żnie ń oraz przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w gminie pełniły Ośrodek Pomocy Społecznej, Komenda Policji w Gorzycach, Gminne Ognisko Wychowawcze, Prokuratura, S ąd Rejonowy Wydział Rodzinny i Nieletnich, Gminny O środek Kultury, Biblioteka, stowarzyszenia pozarz ądowe oraz parafie, szkoły i przedszkola. Badania ankietowe w środowisku lokalnym wykazały, że za najwi ększe atuty gminy mieszka ńcy uwa żaj ą dobrze rozwini ętą baz ę rekreacyjno-sportow ą i dobry stan placówek oświatowych, a tak że atrakcyjne poło żenie geograficzne i komunikacyjne (w nieznacznej odległo ści od Raciborza i Wodzisławia Śląskiego) oraz walory krajoznawczo-przyrodnicze. Podkre ślaj ą równie ż wysoki stan o światy i kultury, dobr ą organizacj ę władz i wła ściwe wykorzystywanie środków unijnych.
83 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Najcz ęś ciej wymienianymi przez mieszka ńców słabo ściami były z kolei brak kanalizacji, cz ęste awarie wodoci ągów, zły stan dróg lokalnych, niewystarczaj ąca liczba poł ącze ń komunikacyjnych, deficyty w infrastrukturze sportowo-rekreacyjnej, w mieszkalnictwie komunalnym i socjalnym oraz utrudniony dost ęp do usług medycznych, . brak domów dziennego pobytu dla osób starszych, samotnych i niepełnosprawnych, a tak że brak placówki dla młodzie ży. Do słabych stron zaliczyli tak że rosn ące bezrobocie oraz brak ofert pracy dla niepełnosprawnych. Cz ęść mieszka ńców uznała, że nie w pełni wykorzystuje si ę atrakcyjne poło żenie miejscowo ści. Do problemów najcz ęś ciej wyst ępuj ących w gminie, mieszka ńcy zaliczyli alkoholizm oraz bezrobocie, na kolejnych miejscach dysfunkcyjno ść rodzin, bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego, zaniedbanie dzieci i rozpad wi ęzi rodzinnych, przemoc w rodzinie, zdarzenia losowe, sieroctwo społeczne, problemy zwi ązane ze starzeniem si ę oraz długotrwał ą lub ci ęż ką chorob ę. Jednocze śnie stwierdzili, że grupami, które najbardziej odczuwaj ą skutki problemów społecznych w gminie, s ą osoby i rodziny dotkni ęte ubóstwem i bezrobociem, osoby i rodziny zmagaj ące si ę z problemami uzale żnie ń i przemocy w rodzinie, osoby starsze, samotne i niepełnosprawne, osoby i rodziny dotkni ęte skutkami powodzi lub innych kl ęsk żywiołowych oraz osoby i rodziny zmagaj ące si ę z problemami opieku ńczo- wychowawczymi, a oferta świadczonej pomocy jest najmniej zadowalaj ąca w takich obszarach, jak: bezrobocie, dysfunkcyjno ść rodzin, starzenie si ę społeczno ści lokalnej, ubóstwo, zdrowie oraz warunki mieszkaniowe, a tak że uzale żnienia i niepełnosprawno ść . Według mieszka ńców, działania, jakie nale żałoby podj ąć w gminie w celu poprawy sytuacji osób i rodzin dotkni ętych problemami społecznymi, powinny przede wszystkim skupi ć si ę na przeciwdziałaniu bezrobociu oraz rozbudowie mieszkalnictwa komunalnego i socjalnego. Za równie istotne uznali podj ęcie kroków w celu zwi ększenia dost ępno ści pomocy psychologicznej, prawnej i społecznej oraz specjalistycznych usług medycznych, a tak że zmniejszenia skali problemu uzale żnie ń (głównie poprzez zintensyfikowanie działa ń profilaktycznych i terapeutycznych). Za konieczne uwa żaj ą te ż utworzenie na terenie gminy świetlicy środowiskowej (lub socjoterapeutycznej) oraz promocję i organizowanie imprez prozdrowotnych. Analiza sektora pozarz ądowego w gminie pozwoliła stwierdzi ć, i ż w 2009 roku obejmował on 18 organizacji. Samorz ąd gminy podejmował z nimi współprac ę, która przybierała form ę zlecania organizacjom realizacji zada ń własnych, dofinansowania
84 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 działalno ści statutowej oraz wsparcia lokalowego. W gminie były tak że 4 parafie Kościoła rzymskokatolickiego. Dokonana z udziałem przedstawicieli samorz ądu gminy analiza SWOT umo żliwiła identyfikacj ę mocnych i słabych stron lokalnego systemu pomocy społecznej oraz szans i zagro żeń, jakie przed nim stoj ą, pomagaj ąc jednocze śnie usystematyzowa ć zgromadzon ą dotychczas wiedz ę. Uzyskane wyniki diagnozy problemów społecznych posłu żyły, po ich nało żeniu na kompetencje samorz ądu gminnego, do opracowania zało żeń polityki społecznej gminy Lubomia na lata 2011-2020. Zostały one przedstawione w cz ęś ci programowej strategii.
85 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
III. CZ ĘŚĆ PROGRAMOWA
1. MISJA, CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE, KIERUNKI DZIAŁA Ń
Misja samorz ądu, sformułowana w Strategii Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020, jest nast ępuj ąca:
Lubomia gmin ą zintegrowanej i aktywnej społeczno ści lokalnej, zaspokajaj ącą potrzeby mieszka ńców oraz stwarzaj ącą im mo żliwo ści rozwoju
Wypełnienie przyj ętej misji jest uwarunkowane realizacj ą przedstawionych na kolejnych stronach celów strategicznych i operacyjnych oraz kierunków działa ń.
86 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Cel strategiczny 1.: Przeciwdziałanie ubóstwu, bezrobociu i bezdomno ści oraz zapobieganie ich skutkom.
Cele operacyjne: 1. Zapewnienie ubogim bezpiecze ństwa socjalnego. 2. Wsparcie bezrobotnych i poszukuj ących pracy. 3. Pomoc zagro żonym bezdomno ści ą i bezdomnym.
Kierunki działa ń do celu operacyjnego 1.: 1. Monitorowanie bezpiecze ństwa socjalnego mieszka ńców gminy. 2. Wsparcie osób ubogich prac ą socjaln ą, w tym poprzez zawieranie kontraktów socjalnych. 3. Promowanie w śród zagro żonych utrat ą bezpiecze ństwa socjalnego aktywnych postaw oraz samopomocy, np. pomocy s ąsiedzkiej. 4. Udzielanie przez OPS pomocy finansowej i rzeczowej osobom znajduj ącym si ę w trudnej sytuacji materialnej, m.in. poprzez pozyskiwanie żywno ści z Banku Żywno ści. 5. Podj ęcie działa ń w kierunku utworzenia w gminie punktu wydawania żywno ści. 6. Organizowanie akcji charytatywnych na rzecz ubogich. 7. Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci z rodzin ubogich, m.in. poprzez organizowanie dla nich do żywiania w szkołach, wypoczynku letniego i zimowego, wyposa żenie ich w podr ęczniki i pomoce szkolne oraz odzie ż, przyznawanie im stypendiów szkolnych, a tak że zapewnienie im dost ępu do alternatywnych form sp ędzania czasu wolnego. 8. Opracowanie, realizacja lub współudział w realizacji programów na rzecz zagro żonych i dotkni ętych ubóstwem. 9. Podejmowanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi o zasi ęgu ponadgminnym działaj ącymi na rzecz ubogich oraz z ko ściołem.
Kierunki działa ń do celu operacyjnego 2.: 1. Podejmowanie współpracy z Powiatowym Urz ędem Pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy, informacji o wolnych miejscach pracy, usługach poradnictwa zawodowego, szkoleniach, przygotowaniu zawodowym dorosłych i sta żach oraz organizacji robót publicznych, prac interwencyjnych i zatrudnienia socjalnego. 2. Prowadzenie pracy socjalnej z osobami bezrobotnymi, w tym w oparciu o kontrakt socjalny. 3. Zmniejszanie skutków bezrobocia poprzez pomoc finansow ą udzielan ą przez OPS.
87 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
4. Pozyskiwanie inwestorów oraz wspieranie małej i średniej przedsi ębiorczo ści. 5. Podj ęcie działa ń w kierunku utworzenia w gminie Centrum Integracji Społecznej. 6. Opracowywanie i realizowanie projektów słu żą cych aktywizacji osób bezrobotnych, w tym współfinansowanych z funduszy zewn ętrznych, np. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. 7. Podejmowanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi o zasi ęgu ponadgminnym działaj ącymi na rzecz osób bezrobotnych
Kierunki działa ń do celu operacyjnego 3.: 1. Prowadzenie pracy socjalnej z osobami zagro żonymi i dotkni ętymi bezdomno ści ą. 2. Udzielanie przez OPS pomocy finansowej i rzeczowej osobom zagro żonym i dotkni ętym bezdomno ści ą, opracowywanie indywidualnych programów wychodzenia z bezdomno ści. 3. Tworzenie w gminie mieszka ń socjalnych, m.in. przy wykorzystaniu budynku przy ul. Mickiewicza 69 w Lubomi. 4. Zapewnianie osobom bezdomnym schronienia. 5. Podejmowanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi o zasi ęgu ponadgminnym działaj ącymi na rzecz osób bezdomnych.
Czas realizacji działa ń: Działania ci ągłe w latach 2011-2020.
Podmioty odpowiedzialne za realizacj ę działa ń: Wójt Gminy, Rada Gminy, Urz ąd Gminy, O środek Pomocy Społecznej, placówki o światowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego.
Partnerzy w realizacji działa ń: Powiatowy Urz ąd Pracy, inwestorzy, lokalni przedsi ębiorcy, noclegownie i schroniska w województwie śląskim (Dom dla Bezdomnych „Arka N” w Raciborzu, Schronisko dla Bezdomnych M ęż czyzn w Wodzisławiu Śląskim, Centrum Pomocy Rodzinie i Interwencji Kryzysowej w Mariance R ędzi ńskiej, Ośrodek Readaptacyjny „ETOH” – Bł ękitny Krzy ż w Bielsku-Białej, organizacje pozarz ądowe, w tym Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w Rybniku, ko ściół, społeczno ść lokalna.
88 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Źródła finansowania działa ń: Bud żet samorz ądowy (gminny, powiatowy) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarz ądowe, sponsorzy indywidualni (krajowi i zagraniczni).
Wska źniki monitoringowe: • liczba osób ubogich, bezrobotnych i bezdomnych obj ętych prac ą socjaln ą oraz liczba osób obj ętych kontraktami socjalnymi, • liczba beneficjentów systemu pomocy społecznej obj ętych wsparciem z powodu ubóstwa, bezrobocia i bezdomno ści, • liczba osób korzystaj ących z punktu wydawania żywno ści, • liczba przeprowadzonych akcji charytatywnych, • liczba dzieci z rodzin ubogich obj ętych wsparciem, • liczba programów wsparcia zagro żonych i dotkni ętych ubóstwem oraz liczba osób nimi obj ętych, • wielko ść stopy bezrobocia, • liczba osób bezrobotnych w gminie, • liczba osób obj ętych przez Powiatowy Urz ąd Pracy ró żnymi formami wsparcia, • liczba nowych inwestorów, • liczba nowych podmiotów gospodarczych, w tym liczba nowych małych i średnich przedsi ębiorstw, • liczba osób obj ętych wsparciem w ramach Centrum Integracji Społecznej, • liczba opracowanych i realizowanych projektów oraz liczba osób nimi obj ętych, • liczba przedsi ęwzi ęć realizowanych przy współpracy z organizacjami pozarz ądowymi, • liczba opracowanych i realizowanych indywidualnych programów wychodzenia z bezdomno ści oraz liczba osób nimi obj ętych, • liczba mieszka ń socjalnych, • liczba osób bezdomnych, którym zapewniono schronienie.
89 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Cel strategiczny 2.: Wspieranie rodzin oraz wspomaganie rozwoju dzieci i młodzie ży.
Cele operacyjne: 1. Wzmacnianie rodzin, podnoszenie poziomu ich funkcjonowania. 2. Pomoc rodzinom b ędącym w kryzysie; rozwijanie systemu wsparcia. 3. Wsparcie dzieci i młodzie ży w kształceniu i wszechstronnym rozwoju.
Kierunki działa ń do celów operacyjnych 1-3.: 1. Promowanie w gminie prawidłowego modelu rodziny oraz edukowanie rodzin w zakresie wła ściwego wypełniania ról rodzicielskich, m.in. przez pracowników OPS-u i placówek oświatowych. 2. Zintensyfikowanie pracy socjalnej z rodzinami, w szczególno ści dotkni ętymi bezradno ści ą opieku ńczo-wychowawcz ą. 3. Udzielanie przez OPS pomocy rodzinom znajduj ącym si ę w trudnej sytuacji materialnej z systemu pomocy społecznej oraz świadcze ń rodzinnych i alimentacyjnych. 4. Zwi ększenie dost ępno ści poradnictwa specjalistycznego dla rodzin oraz osób samotnie wychowuj ących dzieci, w tym pomocy psychologiczno-pedagogicznej i prawnej – podj ęcie działa ń w kierunku utworzenia w gminie punktu pomocy rodzinie. 5. Podnoszenie jako ści i warunków kształcenia w placówkach o światowych, m.in. poprzez doskonalenie kadr nauczycielskich, modernizacj ę placówek i ich doposa żenie w niezb ędny sprz ęt (w tym komputerowy) oraz programy edukacyjne. 6. Zwi ększenie dost ępno ści kształcenia integracyjnego w gminie. 7. Rozszerzenie do żywiania dzieci ucz ęszczaj ących do placówek o światowych działaj ących w gminie. 8. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzie ży. 9. Zwi ększenie dost ępu dzieci i młodzie ży do alternatywnych form sp ędzania czasu wolnego, m.in. poprzez rozszerzenie oferty zaj ęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, w tym sportowo-rekreacyjnych i kulturalnych, organizowanie wypoczynku. 10. Rozwijanie oferty Gminnego Ogniska Wychowawczego w Nieboczowach oraz podj ęcie działa ń w kierunku utworzenia w gminie świetlicy środowiskowej (ewentualnie, w sprzyjaj ących okoliczno ściach, świetlicy socjoterapeutycznej). 11. Opracowanie i realizacja gminnego programu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodzin ą.
90 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
12. Zintegrowanie działa ń na rzecz rodziny i dziecka w gminie poprzez stał ą współprac ę placówek o światowych i kulturalnych, jednostek pomocy społecznej i słu żby zdrowia, sądu rejonowego i kuratorów s ądowych, policji, organizacji pozarz ądowych i ko ścioła.
Czas realizacji działa ń: Działania ci ągłe w latach 2011-2020.
Podmioty odpowiedzialne za realizacj ę działa ń: Wójt Gminy, Rada Gminy, Urz ąd Gminy, O środek Pomocy Społecznej, placówki przedszkolne, placówki o światowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, placówki kulturalne, jednostki sportowo-rekreacyjne, placówki opieku ńczo-wychowawcze wsparcia dziennego.
Partnerzy w realizacji działa ń: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, specjali ści, placówki słu żby zdrowia, s ąd rejonowy, kuratorzy s ądowi, policja, organizacje pozarz ądowe, ko ściół, społeczno ść lokalna.
Źródła finansowania działa ń: Bud żet samorz ądowy (gminny, powiatowy) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarz ądowe, sponsorzy indywidualni (krajowi i zagraniczni).
Wska źniki monitoringowe: • liczba rodzin obj ętych prac ą socjaln ą, • liczba rodzin obj ętych wsparciem z systemu pomocy społecznej, świadcze ń rodzinnych i alimentacyjnych, • liczba osób korzystaj ących z punktu pomocy rodzinie, • liczba nauczycieli doskonal ących swoje kwalifikacje zawodowe, • liczba zmodernizowanych i doposa żonych placówek o światowych, • liczba klas integracyjnych oraz liczba osób do nich ucz ęszczaj ących, • liczba dzieci obj ętych do żywianiem, • liczba przedsi ęwzi ęć słu żą cych wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci i młodzie ży, • liczba alternatywnych form sp ędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzie ży oraz liczba
91 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
osób z nich korzystaj ących, • liczba dzieci obj ętych wsparciem przez gminne ognisko wychowawcze, • liczba dzieci korzystaj ących ze świetlicy środowiskowej (lub socjoterapeutycznej), • liczba wspólnych przedsi ęwzi ęć ró żnych podmiotów działaj ących na rzecz rodziny i dziecka.
92 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Cel strategiczny 3.: Utrzymanie osób starszych i niepełnosprawnych w środowisku zamieszkania oraz umo żliwienie im udziału w życiu społecznym.
Cele operacyjne: 1. Usprawnianie osób starszych i zapewnienie im wła ściwej opieki. 2. Ograniczenie skutków niepełnosprawno ści oraz aktywizacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych.
Kierunki działa ń do celów operacyjnych 1-2.: 1. Prowadzenie pracy socjalnej z osobami starszymi i niepełnosprawnymi. 2. Udzielanie przez OPS pomocy finansowej i rzeczowej osobom starszym i niepełnosprawnym. 3. Podnoszenie jako ści usług opieku ńczych, obejmuj ących pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczn ą, zalecon ą przez lekarza piel ęgnacj ę oraz, w miar ę mo żliwo ści, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. 4. Rozwijanie aktywnych i zdrowych form sp ędzania czasu wolnego przez osoby starsze i niepełnosprawne – zaspokajanie ich potrzeb kulturalno-społecznych, rekreacyjnych i edukacyjnych, w tym organizowanie cyklicznych imprez i spotka ń integracyjnych, wycieczek w ramach działaj ącego w gminie klubu seniora (ewentualnie, w sprzyjaj ących okoliczno ściach, utworzenie w gminie domu dziennego pobytu). 5. Podejmowanie współpracy z PCPR-em, PUP-em, PFRON-em i Wodzisławskim Centrum Rehabilitacji Dzieci i Młodzie ży w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych, m.in. przy uzyskaniu dost ępu do rehabilitacji, likwidacji barier architektonicznych oraz uzyskaniu i utrzymaniu odpowiedniego zatrudnienia. 6. Rozwijanie współpracy z podmiotami wspieraj ącymi osoby z zaburzeniami psychicznymi, w tym z Powiatowym O środkiem Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Wodzisławiu Śląskim. 7. Podejmowanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi działaj ącymi na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych oraz z ko ściołem. 8. Pozyskiwanie wolontariuszy mog ących wspiera ć osoby starsze i niepełnosprawne w codziennym życiu.
Czas realizacji działa ń: Działania ci ągłe w latach 2011-2020. 93 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Podmioty odpowiedzialne za realizacj ę działa ń: Wójt Gminy, Rada Gminy, Urz ąd Gminy, O środek Pomocy Społecznej, placówki o światowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, placówki kulturalne.
Partnerzy w realizacji działa ń: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urz ąd Pracy, Pa ństwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Wodzisławskie Centrum Rehabilitacji Dzieci i Młodzie ży w Wodzisławiu Śląskim, Powiatowy O środek Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Wodzisławiu Śląskim, organizacje pozarz ądowe (w tym Caritas Archidiecezji Katowickiej, Oddział w Gorzycach), ko ściół, społeczno ść lokalna.
Źródła finansowania działa ń: Bud żet samorz ądowy (gminny, powiatowy) i centralny, Pa ństwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, fundusze zewn ętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarz ądowe, sponsorzy indywidualni (krajowi i zagraniczni).
Wska źniki monitoringowe: • liczba osób w wieku poprodukcyjnym i ich udział w ogóle mieszka ńców, • liczba osób dotkni ętych niepełnosprawno ści ą, • liczba osób starszych i niepełnosprawnych obj ętych prac ą socjaln ą, • liczba osób starszych i niepełnosprawnych beneficjentów obj ętych wsparciem z systemu pomocy społecznej, • liczba osób obj ętych usługami opieku ńczymi oraz liczba opiekunek, • liczba przedsi ęwzi ęć organizowanych dla osób starszych i niepełnosprawnych oraz liczba osób nimi obj ętych, • liczba osób korzystaj ących z oferty klubu seniora (lub domu dziennego pobytu), • liczba osób niepełnosprawnych obj ętych rehabilitacj ą, • liczba i warto ść zlikwidowanych barier architektonicznych, • liczba osób niepełnosprawnych, które uzyskały zatrudnienie, • liczba nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, • liczba osób z zaburzeniami psychicznymi obj ętych wsparciem, • liczba przedsi ęwzi ęć realizowanych przy współpracy z organizacjami pozarz ądowymi, • liczba wolontariuszy.
94 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Cel strategiczny 4.: Zapewnienie mieszka ńcom równego dost ępu do słu żby zdrowia oraz wspieranie rodzin i osób dotkni ętych problemami uzale żnie ń i przemocy w rodzinie.
Cele operacyjne 1-2.: 1. Zaspakajanie potrzeb mieszka ńców w zakresie ochrony zdrowia. 2. Profilaktyka i rozwi ązywanie problemów alkoholowych i narkomanii oraz przeciwdziałanie przemocy w rodzinie.
Kierunki działa ń do celu operacyjnego 1.: 1. Promowanie zdrowia i prowadzenie profilaktyki zdrowotnej. 2. Zabezpieczanie świadcze ń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, poło żnictwa, ginekologii i stomatologii, zgodnie z minimalnym planem zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. 3. Podejmowanie działa ń wynikaj ących z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszka ńców, w tym opracowywanie i realizowanie programów zdrowotnych. 4. Inicjowanie przedsi ęwzi ęć lokalnych maj ących na celu zaznajomienie mieszka ńców z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia oraz ich skutkami.
Kierunki działa ń do celu operacyjnego 2.: 1. Diagnozowanie problemów uzale żnie ń i przemocy w rodzinie w gminie. 2. Zwi ększenie dost ępno ści pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzale żnionych od alkoholu i narkotyków oraz osób zagro żonych uzale żnieniami, w tym tworzenie grup wsparcia. 3. Zapewnienie rodzinom dotkni ętym problemami alkoholowymi, narkomanii i przemocy w rodzinie szerszego dost ępu do wsparcia psychologicznego, prawnego i społecznego. 4. Zintensyfikowanie profilaktycznej działalno ści informacyjnej, edukacyjnej i szkoleniowej w zakresie rozwi ązywania problemów alkoholowych, narkomanii i przemocy w rodzinie, w szczególno ści skierowanej do dzieci i młodzie ży. 5. Podejmowanie interwencji w zwi ązku z naruszeniem przepisów dotycz ących stosowania zakazu reklamy i promocji oraz sprzeda ży i podawania napojów alkoholowych oraz wyst ępowanie przed s ądem w charakterze oskar życiela publicznego. 6. Prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 7. Powołanie zespołu interdyscyplinarnego ds. uzale żnie ń i przemocy w rodzinie.
95 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
8. Zapewnienie osobom dotkni ętym przemoc ą w rodzinie miejsc w o środkach wsparcia. 9. Opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania narkomanii. 10. Opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. 11. Podejmowanie współpracy z organizacjami pozarz ądowymi o zasi ęgu ponadgminnym, działaj ącymi na rzecz dotkni ętych problemami alkoholowymi, narkomanii i przemocy w rodzinie.
Szczegółowe działania w zakresie profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych zawiera stanowi ący zał ącznik do strategii gminny program profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych.
Czas realizacji działa ń: Działania ci ągłe w latach 2011-2020 (powołanie zespołu interdyscyplinarnego ds. uzale żnie ń i przemocy w rodzinie – 2011 r.).
Podmioty odpowiedzialne za realizacj ę działa ń: Wójt Gminy, Rada Gminy, Urz ąd Gminy, O środek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, placówki przedszkolne, placówki o światowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, placówki kulturalne, jednostki sportowo- rekreacyjne, placówki opieku ńczo-wychowawcze wsparcia dziennego.
Partnerzy w realizacji działa ń: Placówki słu żby zdrowia, specjali ści, s ąd rejonowy, kuratorzy s ądowi, policja, o środki wsparcia, organizacje pozarz ądowe, ko ściół, społeczno ść lokalna.
Źródła finansowania działa ń: Bud żet samorz ądowy (gminny, powiatowy) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarz ądowe, sponsorzy indywidualni (krajowi i zagraniczni).
Wska źniki monitoringowe: • liczba przedsi ęwzi ęć w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej, • liczba osób obj ętych świadczeniami zdrowotnymi,
96 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• liczba opracowanych i realizowanych programów zdrowotnych oraz liczba osób nimi obj ętych, • liczba osób obj ętych pomoc ą terapeutyczn ą i rehabilitacyjn ą, • liczba rodzin obj ętych wsparciem psychologicznym, prawnym oraz z systemu pomocy społecznej z powodu alkoholizmu, narkomanii i przemocy w rodzinie, • liczba przedsi ęwzi ęć realizowanych w ramach działalno ści informacyjnej, edukacyjnej i szkoleniowej, • liczba udzielonych porad i przeprowadzonych interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, • liczba osób obj ętych oddziaływaniem zespołu interdyscyplinarnego, • liczba osób obj ętych pomoc ą w ramach ośrodków wsparcia, • liczba przedsi ęwzi ęć realizowanych przy współpracy z organizacjami pozarz ądowymi.
97 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Cel strategiczny 5.: Podniesienie poziomu bezpiecze ństwa w gminie.
Cele operacyjne: 1. Przeciwdziałanie przest ępczo ści, w tym w śród nieletnich. 2. Zwi ększenie poczucia bezpiecze ństwa mieszka ńców.
Kierunki działa ń do celów operacyjnych 1-2.: 1. Opracowywanie i realizowanie programów profilaktyczno-edukacyjnych w placówkach oświatowych; wł ączanie w ich realizacj ę policjantów. 2. Podejmowanie w gminie przedsi ęwzi ęć edukacyjno-informacyjnych po świ ęconych przest ępczo ści i jej skutkom (akcje, kampanie). 3. Patrolowanie i wizytowanie miejsc publicznych w gminie. 4. Podejmowanie przez jednostki gminne i jej mieszka ńców współpracy z instytucjami o zasi ęgu ponadgminnym, policj ą, prokuratur ą rejonow ą, s ądem rejonowym, kuratorami sądowymi i organizacjami pozarz ądowymi na rzecz przeciwdziałania przest ępczo ści. 5. Zapewnienie dzieciom i młodzie ży alternatywnych form sp ędzania czasu wolnego. 6. Zapewnienie mieszka ńcom bezpiecze ństwa na drodze, m.in. poprzez remont ulic i dróg gminnych, budow ę przydro żnych chodników, przej ść dla pieszych i o świetlenia, organizacj ę dowozu dzieci i młodzie ży do szkół.
Czas realizacji działa ń: Działania ci ągłe w latach 2011-2020.
Podmioty odpowiedzialne za realizacj ę działa ń: Wójt Gminy, Rada Gminy, Urz ąd Gminy, O środek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, placówki przedszkolne, placówki o światowe szczebla podstawowego i gimnazjalnego, placówki kulturalne, jednostki sportowo- rekreacyjne, placówki opieku ńczo-wychowawcze wsparcia dziennego.
Partnerzy w realizacji działa ń: Policja, prokuratura rejonowa, s ąd rejonowy, kuratorzy s ądowi, organizacje pozarządowe, społeczno ść lokalna.
98 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Źródła finansowania działa ń: Bud żet samorz ądowy (gminny, powiatowy) i centralny, fundusze zewnętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarz ądowe, sponsorzy indywidualni (krajowi i zagraniczni).
Wska źniki monitoringowe: • liczba popełnionych i wykrytych przest ępstw, • liczba opracowanych i realizowanych programów profilaktyczno-edukacyjnych oraz liczba osób nimi obj ętych, • liczba przedsi ęwzi ęć edukacyjno-informacyjnych, • liczba wspólnych przedsi ęwzi ęć ró żnych podmiotów działaj ących na rzecz przeciwdziałania przest ępczo ści, • liczba alternatywnych form sp ędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzie ży oraz liczba osób z nich korzystaj ących, • liczba zrealizowanych inwestycji w celu poprawy bezpiecze ństwa na drodze, • liczba dzieci i młodzie ży dowo żonych do szkół, • stopie ń poczucia bezpiecze ństwa mieszka ńców.
99 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Cel strategiczny 6.: Rozwój kapitału społecznego i ludzkiego.
Cele operacyjne: 1. Wzmacnianie kadry pomocy społecznej oraz rozwijanie infrastruktury socjalnej. 2. Wyzwalanie aktywno ści obywatelskiej. 3. Wspólne diagnozowanie problemów społecznych i potrzeb mieszka ńców.
Kierunki działa ń do celów operacyjnych 1-3. 1. Dokształcanie kadry pomocy społecznej poprzez udział w szkoleniach i kursach. 2. Rozwijanie infrastruktury socjalnej w gminie poprzez poszerzenie oferty ju ż działaj ących jednostek oraz utworzenie, w razie potrzeby, nowych. 3. Zach ęcanie mieszka ńców do udziału w rozwi ązywaniu lokalnych problemów społecznych oraz wspieranie inicjatyw społecznych. 4. Zwi ększenie dost ępu mieszka ńców gminy do informacji o mo żliwo ściach uzyskania i dost ępnych formach świadcze ń pomocowych, m.in. przez sie ć Internet. 5. Coroczne informowanie decydentów, w tym radnych, o wyst ępuj ących w gminie problemach społecznych i istniej ących potrzebach społecznych. 6. Inicjowanie w gminie działalno ści nowych organizacji pozarz ądowych funkcjonuj ących w obszarze polityki społecznej. 7. Realizowanie zada ń z zakresu rozwi ązywania problemów społecznych przy współpracy z sektorem pozarz ądowym oraz innymi podmiotami prowadz ącymi działalno ść po żytku publicznego (tak że o zasi ęgu ponadgminnym). 8. Wspieranie lokalowe organizacji pozarz ądowych, promowanie ich działalno ści oraz udzielanie im pomocy w nawi ązaniu współpracy mi ędzynarodowej oraz w pozyskiwaniu środków z innych ni ż bud żet gminy źródeł finansowania. 9. Propagowanie idei wolontariatu oraz pozyskiwanie wolontariuszy do udziału w realizacji zada ń dotycz ących rozwi ązywania problemów społecznych.
Czas realizacji działa ń: Działania ci ągłe w latach 2011-2020.
Podmioty odpowiedzialne za realizacj ę działa ń: Wójt Gminy, Rada Gminy, Urz ąd Gminy, jednostki pomocnicze i organizacyjne gminy, w tym Ośrodek Pomocy Społecznej. 100 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Partnerzy w realizacji działa ń: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Regionalny O środek Polityki Społecznej, policja, prokuratura rejonowa, s ąd rejonowy, kuratorzy s ądowi, organizacje pozarz ądowe, ko ściół, społeczno ść lokalna.
Źródła finansowania działa ń: Bud żet samorz ądowy (gminny, powiatowy, wojewódzki) i centralny, fundusze zewn ętrzne, m.in. fundusze strukturalne Unii Europejskiej, inne programy, organizacje pozarz ądowe, sponsorzy indywidualni (krajowi i zagraniczni).
Wska źniki monitoringowe: • liczba szkole ń i kursów, w których uczestniczyła kadra pomocy społecznej, • liczba nowo powstałych jednostek pomocy społecznej, • liczba inicjatyw społecznych, • liczba organizacji pozarz ądowych funkcjonuj ących w obszarze polityki społecznej, • liczba wspólnych przedsi ęwzi ęć z zakresu rozwi ązywania problemów społecznych, • liczba wspieranych przez samorz ąd gminy organizacji pozarz ądowych, • liczba wolontariuszy.
101 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
2. WDRO ŻENIE STRATEGII, MONITOROWANIE JEJ REALIZACJI
Koordynatorem realizacji działa ń wyznaczonych w Strategii Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 będzie Ośrodek Pomocy Społecznej w Lubomi. Działania te b ędą podejmowane przez wskazane powy żej podmioty zgodnie ze szczegółowym harmonogramem, uj ętym w opracowywanych corocznie planach działa ń. Monitoring zapisów strategicznych, polegaj ący na systematycznym zbieraniu i analizowaniu informacji dotycz ących realizowanych b ądź zrealizowanych ju ż działa ń, będzie prowadzony przez zespół oceniaj ący strategi ę. Gromadzone dane pozwol ą zidentyfikowa ć i rozwi ąza ć problemy, które pojawi ą si ę w trakcie wdra żania dokumentu, oraz stwierdzi ć, czy wyznaczone działania zmierzaj ą w słusznym kierunku i przynosz ą zakładane zmiany. Zespół oceniaj ący zostanie powołany zarz ądzeniem wójta, a w jego skład wejd ą m.in.: przedstawiciele podmiotów realizuj ących strategi ę i współdziałaj ących w jej realizacji, w tym pracownicy O środka Pomocy Społecznej oraz jednostek mu podległych. Zasady działania zespołu zostan ą okre ślone zarz ądzeniem wójta. Zespół oceniaj ący strategi ę b ędzie oceniał poziom wdro żenia zapisów strategicznych raz na rok, a nast ępnie przygotuje raport monitoringowy. Zawart ą w nim ocen ę skuteczno ści polityki społecznej prowadzonej w gminie przeka że wójtowi i radzie, sugeruj ąc przyj ęcie proponowanych rozwi ąza ń (np. programów celowych) oraz, w przypadku stwierdzenia istotnych zmian społecznych, podj ęcie ewentualnych działa ń koryguj ących i wszelkich prac maj ących na celu aktualizacj ę obowi ązuj ącej strategii. Do oceny stopnia wdro żenia wyznaczonych działa ń zostan ą wykorzystane m.in. sformułowane pod ka żdym celem strategicznym wska źniki monitoringowe. W wi ększo ści s ą one dost ępne w zbiorach statystyki publicznej oraz w zasobach informacyjnych instytucji i organizacji realizuj ących strategi ę i współdziałaj ących w jej realizacji. W przypadku cz ęś ci danych mo że zaistnie ć potrzeba przeprowadzenia bada ń ankietowych w śród mieszka ńców gminy oraz w kluczowych dla rozwi ązywania lokalnych problemów społecznych podmiotach. Przygotowany wykaz nie wyczerpuje wszystkich wska źników, jakie mog ą by ć zastosowane w procesie monitorowania realizacji strategii. W miar ę rozwoju systemu monitorowania dokumentu b ędą mogły zosta ć zidentyfikowane nowe wska źniki, które w odpowiedni sposób b ędą charakteryzowały przebieg realizacji podejmowanych działa ń.
102 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
3. PROGRAMY I PROJEKTY
Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia będzie skuteczna, o ile przedstawiciele samorz ądu lokalnego znajd ą zasoby umo żliwiaj ące opracowanie i realizacj ę programów i projektów zgodnych z przyj ętymi w dokumencie działaniami. Programy i projekty mo żna realizowa ć w okresach rocznych, dłu ższych lub krótszych, w zale żno ści od ich charakteru. Mog ą one by ć przyjmowane stosownymi uchwałami przez rad ę i powinny stanowi ć zał ączniki do niniejszej strategii.
3.1. PROGRAMY
Zał ączniki do Strategii Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 stanowi ą nast ępuj ące programy: • Gminny Program Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, • Program współpracy z organizacjami pozarz ądowymi oraz organizacjami prowadz ącymi działalno ść po żytku publicznego.
3.2. PROJEKTY
Prezentowane poni żej projekty powstały w trakcie prac nad strategi ą. Ich autorami s ą przedstawiciele instytucji i organizacji pozarz ądowych działaj ących w gminie w obszarze polityki społecznej. Projekty stanowi ą „bank pomysłów”, tzn. ich realizacja jest wskazana, ale mo żliwa b ędzie dopiero wtedy, gdy ich wnioskodawcy pozyskaj ą niezb ędne środki finansowe.
Projekt 1. „Jak to miło i wesoło, gdy integrujemy si ę wkoło” z Działania 7.3 – „Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji” Priorytetu VII POKL
Wnioskodawca projektu: Gmina Lubomia – realizator Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi, ul. Szkolna 2. Cel główny projektu: • podniesienie presti żu szkoły jako miejsca integracji środowiskowej, • integracja lokalnej wiejskiej społeczno ści poprzez organizowanie ró żnych imprez, • kształtowanie postaw prospołecznych na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu mieszka ńców. 103 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Cele szczegółowe projektu: • anga żowanie dzieci i młodzie ży do pracy na rzecz integracji środowiska, • zwi ększenie funkcji kulturotwórczej szkoły w środowisku lokalnym, • zach ęcenie mieszka ńców Lubomi do aktywnego uczestnictwa w życiu szkoły. Miejsce realizacji projektu: • Gmina Lubomia, Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi, ul. Szkolna 2. Beneficjenci projektu: • uczniowie Zespołu Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi, • społeczno ść lokalna – mieszka ńcy Lubomi. Czas realizacji projektu: Od stycznia 2011 do ko ńca lutego 2012
Projekt 2. „The Sound of the Nature” („Dźwi ęki natury”) – COMENIUS – „Partnerskie Projekty Szkół” Wnioskodawca projektu: Szkoła w Turcji (koordynator) - partnerstwo szkół z Polski, W ęgier, Litwy, Norwegii i Włoch. Cel główny projektu: • Wymiana pogl ądów, do świadcze ń w ramach programu Comeniusa „Uczenie si ę przez całe życie”. Cele szczegółowe projektu: • ukazanie pozytywnego wpływu przyrody i muzyki na życie człowieka oraz eliminowanie agresji wśród uczniów, • wymiana pogl ądów i do świadcze ń pomi ędzy partnerskimi szkołami, nowe ciekawe metody nauczania, • anga żowanie uczniów w ochron ę środowiska naturalnego, • wzrost świadomo ści konieczno ści dbania o środowisko naturalne. Miejsce realizacji projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi, ul. Szkolna 2. Beneficjenci projektu: Uczniowie z partnerski szkół, którzy zostan ą aktywnie wł ączeni w prac ę nad realizacj ą projektu. Partnerzy w realizacji projektu: • Szkoł ą koordynuj ącą projekt Comenius jest szkoła w Turcji, • Partnerami s ą szkoły w: Polsce (Lubomia), na Litwie (Sianliai), na W ęgrzech (Lengyeltoti), we Włoszech (Sabanolie) i Norwegii (Granarollen). Czas realizacji projektu: Projekt b ędzie realizowany przez 2 lata (od sierpnia 2010 do lipca 2012).
104 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Projekt 3. „Nie trac ąc przeszło ści wygra ć przyszło ść ” projekt POKL nr 9.1.2/2010
Wnioskodawca projektu: Gmina Lubomia – ul. Szkolna 1- realizatorem jest Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi, ul. Szkolna 2. Cel główny projektu: • wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów ze szkoły podstawowej i gimnazjum poprzez organizacj ę zaj ęć pozalekcyjnych, terapi ę logopedyczn ą i socjoterapeutyczn ą. Cele szczegółowe projektu: • tworzenie warunków równych szans edukacyjnych dla dzieci napotykaj ących na bariery o charakterze środowiskowym, • podniesienie jako ści kształcenia dzieci i młodzie ży z dysfunkcjami rozwojowymi, • przeciwdziałanie uzale żnieniom poprzez kreatywne formy sp ędzania wolnego czasu, • rozwój kompetencji społecznych, przedsi ębiorczych, interpersonalnych. Miejsce realizacji projektu: Gmina Lubomia, Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi. Beneficjenci projektu: Projektem obj ęci zostan ą wszyscy uczniowie i uczennice ZSO w Lubomi w mniejszym lub wi ększym zakresie. Czas realizacji projektu: Od 1 wrze śnia 2010 do 31 lipca 2012.
Projekt 4. Komputeryzacja bibliotek
Wnioskodawca projektu: Gminna Biblioteka Publiczna, ul. Mickiewicza 4, 44-360 Lubomia. Cel główny projektu: Skomputeryzowanie filii bibliotek, podł ączenie Internetu. Cele szczegółowe projektu: • zakup komputerów, podł ączenie Internetu, • zakup nowo ści wydawniczych, • imprezy kulturalne dla dzieci, • zakup programu bibliotecznego „LIBRA”. Miejsce realizacji projektu: • Gminna Biblioteka Publiczna w Lubomi, • Filia nr 1 w Syryni, Filia nr 2 w Nieboczowach.
105 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Beneficjenci projektu: Czytelnicy biblioteki (dzieci, młodzie ż, studenci, osoby pracuj ące, bezrobotni). Partnerzy w realizacji projektu: Gminny O środek Kultury w Lubomi. Czas realizacji projektu: Lata 2011-2020.
Projekt 5. „Polsko-czeskie maluchy na start – wyrównywanie szans edukacyjnych przedszkolaków z polsko-czeskiego pogranicza”
Wnioskodawca projektu: Gmina Lubomia, ul. Szkolna 1 Cel główny projektu: Pomoc dzieciom wiejskim w wyrównywaniu szans edukacyjnych przy starcie w życie szkolne poprzez wyeliminowanie wad wymowy. Cele szczegółowe projektu: Integracja przedszkolaków, przełamywanie barier j ęzykowych, Miejsce realizacji projektu Przedszkole, ul. Szkolna 5, 44-360 Lubomia. Beneficjenci projektu: • Przedszkole w Bohuminie, • Przedszkole w Horni Sucha. Partnerzy w realizacji projektu: • Przedszkole w Bohuminie, • Przedszkole w Horni Sucha. Czas realizacji projektu: 1 rok
Projekt 6. „W stron ę tradycji”
Wnioskodawca projektu: Gmina Lubomia, ul. Szkolna 1. Cel główny projektu: Poznanie obrz ędów i zwyczajów panuj ących w rodzinie, zwi ązanych ze świ ętami oraz ta ńce ludowe i śpiewy w gwarze śląskiej. Cele szczegółowe projektu: • poznawanie życia codziennego swoich przodków: pracy, zabawy, ubioru, tradycyjnych śląskich potraw,
106 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• wybrane ta ńce i śpiewy ludowe w gwarze śląskiej, udział w konkursach muzycznych zwi ązanych tematycznie z kultur ą regionaln ą. Miejsce realizacji projektu: Przedszkole, ul. Szkolna 5, 44-360 Lubomia. Beneficjenci projektu: Dzieci z Przedszkola w Dolnej Lutyni. Partnerzy w realizacji projektu: Przedszkole w Dolnej Lutyni Czas realizacji projektu: 1 rok.
Projekt 7. Współpraca młodzie ży zjednoczonej Europy podstaw ą edukacji interkulturowej i j ęzykowej – program „Uczenie si ę przez całe życie” COMENIUS
Wnioskodawca projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących, ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia, tel. (32) 451 73 53, [email protected] Cel główny projektu: Nawi ązanie przyja źni mi ędzynarodowych. Cele szczegółowe projektu: • umo żliwienie kontaktu z j ęzykiem niemieckim, • podniesienie w szkole poziomu znajomo ści j ęzyków obcych, • poznanie kultur polskiej i niemieckiej, • doskonalenie umiej ętno ści j ęzykowych w pi śmie, • doskonalenie wymiany informacji i ekspresji głosowej podczas wspólnych spotka ń, • poznanie nowych rodzajów strategii uczenia si ę, • zdobycie wiedzy na temat europejskich systemów o światowych i metodyki nauczania. Miejsce realizacji projektu: • Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Syryni, ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia, • Balingen – Frommern, 72336 Beethovenstrasse 16. Beneficjenci projektu: • uczniowie Zespołu Szkół Ogólnokształc ących w Syryni wraz z nauczycielami, • uczniowie szkoły w Balingen wraz z nauczycielami. Czas realizacji projektu: Od 1 sierpnia 2009r. do 31 lipca 2011r.
107 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Projekt 8. Program rz ądowy „Radosna szkoła” – zakup pomocy dydaktycznych do miejsc zabaw
Wnioskodawca projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Syryni, ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia, tel. (32) 451 73 53, [email protected] Cel główny projektu: Zakup pomocy dydaktycznych do miejsc zabaw – świetlica. Cele szczegółowe projektu: Doposa żenie świetlicy szkolnej w pomoce dydaktyczne potrzebne do organizowania zaj ęć plastycznych, manualnych, rozwijaj ących percepcj ę wzrokow ą i słuchow ą, wyobra źni ę przestrzenn ą oraz sprawno ść ruchow ą. Miejsce realizacji projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Syryni, ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia. Beneficjenci projektu: • uczniowie klas I-III oraz dzieci 6-letnie, które rozpoczn ą nauk ę w nowym roku szkolnym, • uczniowie szkoły korzystaj ący ze świetlicy. Czas realizacji projektu: Od października 2009 r. do grudnia 2010 r.
Projekt 9. Pierwsze Uczniowskie Do świadczenia Drog ą do Wiedzy
Wnioskodawca projektu Zespół Szkół Ogólnokształc ących, Syrynia, ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia, tel. (32) 451 73 53, [email protected] Cel główny projektu: Wdro żenie elastycznego modelu edukacji dostosowanego do indywidualnych potrzeb i mo żliwo ści uczniów z wykorzystaniem nowatorskich metod i tre ści kształcenia. Cele szczegółowe projektu: Rozwijanie u dzieci wszystkich rodzajów inteligencji: lingwistycznej, matematyczno-logicznej, wizualno-przestrzennej, muzycznej, ruchowej (kinestetycznej), interpersonalnej (społecznej), intrapersonalnej (refleksyjnej). Miejsce realizacji projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Syryni, ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia. Beneficjenci projektu: Uczniowie klasy I w roku szkolnym 2010/2011.
108 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Czas realizacji projektu: Kwiecie ń 2009 – grudzie ń 2010.
Projekt 10. „Trzymaj form ę”
Wnioskodawca projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Syryni, ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia, tel. (32) 451 73 53, [email protected] Cel główny projektu: Edukacja w zakresie trwałego kształcenia prozdrowotnych nawyków w śród młodzie ży szkolnej poprzez promocj ę zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety w oparciu o odpowiedzialno ść indywidualn ą i wolny wybór jednostki. Cele szczegółowe projektu: • rozwijanie zainteresowa ń uczniów i poszerzanie ich wiedzy o świecie, • promowanie aktywno ści fizycznej, • uczenie prawidłowego, zró żnicowanego i zbilansowanego sposobu od żywiania si ę, ze szczególnym uwzgl ędnieniem indywidualnej odpowiedzialno ści za zdrowie. Miejsce realizacji projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących, Syrynia ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia. Beneficjenci projektu: Uczniowie klasy I gimnazjum. Czas realizacji projektu: Lata 2010-2012.
Projekt 11. „Poszerzy ć horyzonty – szkoła pełniejszych szans”
Wnioskodawca projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących w Syryni, ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia, tel. (32) 451 73 53, [email protected] Cel główny projektu: Stworzenie warunków i pomoc we wszechstronnym rozwoju ka żdego ucznia dla ułatwienia startu w przyszło ść i odnalezienia si ę we współczesnym świecie oraz zacie śnienie współpracy pomi ędzy rodzicami uczniów a szkoł ą. Cele szczegółowe projektu: • poprawa sytuacji edukacyjnej uczniów, zarówno w wymiarze indywidualnym jak i środowiskowym poprzez korzystanie z ró żnorodnych zaj ęć , które będą słu żyć wszechstronnemu rozwojowi, uzupełnianiu wiedzy, rozwijaniu zainteresowa ń i kompetencji kluczowych,
109 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
• kształtowanie postaw i umiej ętno ści niezb ędnych do kontynuowania nauki na wy ższych szczeblach edukacji szkolnej, • zmniejszenie ró żnic w dost ępie do edukacji wynikaj ącej z trudnej sytuacji materialnej uczniów, • przeciwdziałanie bezradno ści społecznej, • zaspokajanie potrzeb sp ędzania wolnego czasu, • sprawniejsze porozumiewanie si ę w j ęzyku ojczystym i w j ęzykach obcych, • rozwijanie zainteresowa ń matematyczno-przyrodniczych, • wykorzystanie wiedzy informatycznej w praktyce. Miejsce realizacji projektu: Zespół Szkół Ogólnokształc ących, Syrynia ul. Powsta ńców 26, 44-361 Syrynia. Beneficjenci projektu: Uczniowie ZSO w Syryni. Czas realizacji projektu Od 15 wrze śnia 2010 r. do 14 wrze śnia 2012 r.
110 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
IV. UWAGI KO ŃCOWE
Zapisy zawarte w Strategii Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 będą realizowane w ramach przyj ętych działa ń w zale żno ści od posiadanych przez samorz ąd gminy i pozyskanych z zewn ątrz środków finansowych. Dla osi ągni ęcia wyznaczonych w dokumencie celów konieczne będzie współdziałanie ró żnych podmiotów funkcjonuj ących w obszarze polityki społecznej, w tym tych, które działaj ą na wy ższym szczeblu administracyjnym. Autorzy dokumentu pragn ą zło żyć serdeczne podzi ękowania wszystkim tym, którzy uczestniczyli w jego budowie, przyczyniaj ąc si ę do identyfikacji problemów społecznych wyst ępuj ących w gminie. Jednocze śnie chc ą wyrazi ć nadziej ę na dalsz ą współprac ę w realizacji zapisów strategii.
111 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
SPIS DIAGRAMÓW, TABEL I WYKRESÓW
Diagramy: Diagram 1. Struktura dokumentu strategii
Tabele: Tabela 1. Infrastruktura techniczna w gminie w 2009 roku Tabela 2. Najwa żniejsze inwestycje zrealizowane w gminie w latach 2007-2009 Tabela 3. Struktura wiekowa ludno ści gminy w latach 2007-2009 Tabela 4. Ruch naturalny ludno ści gminy w latach 2007-2009 Tabela 5. Ruch migracyjny ludno ści gminy w latach 2007-2009 Tabela 6. U żytki rolne, lasy i grunty le śne, pozostałe grunty i nieu żytki Tabela 7. Podmioty gospodarcze w gminie w latach 2007-2009 Tabela 8. Podmioty gospodarcze w gminie w poszczególnych sekcjach Polskiej Klasyfikacji Działalno ści (PKD) z ko ńcem 2009 roku Tabela 9. Bezrobotni w gminie według płci i ich udział w liczbie ludno ści w wieku produkcyjnym w latach 2007-2009 Tabela 10. Stopa bezrobocia w powiecie, województwie i w kraju w latach 2007-2009 Tabela 11. Bezrobotni w gminie na koniec 2009 roku według wieku, czasu pozostawania bez pracy, sta żu pracy i wykształcenia Tabela 12. Bezrobotni w gminie na koniec 2009 roku według wybranych rodzajów działalno ści ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy Tabela 13. Zasoby mieszkaniowe gminy w latach 2007-2009 Tabela 14. Nowo oddane mieszkania i budynki niemieszkalne w gminie w latach 2007-2009 Tabela 15. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2007-2009 Tabela 16. Placówki o światowo-wychowawcze w gminie w roku szkolnym 2008/2009 Tabela 17. Placówki kulturalne w gminie w 2009 roku Tabela 18. Obiekty rekreacyjno-sportowe oraz turystyczne w gminie Tabela 19. Problemy wyst ępuj ące w środowisku szkolnym i rodzinnym dzieci i młodzie ży ucz ęszczaj ących do Zespołu Szkół Ogólnokształc ących w Lubomi i w Syryni Tabela 20. Zakłady opieki zdrowotnej i apteki w gminie w 2009 roku Tabela 21. Najcz ęstsze schorzenia ludno ści gminy w 2009 roku Tabela 22. Profilaktyka zdrowotna dzieci i młodzie ży z gminy w 2009 roku Tabela 23. Wybrane przest ępstwa popełnione w gminie w 2009 roku
112 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Tabela 24. Sprawcy przest ępstw popełnionych w gminie w 2009 roku według wieku Tabela 25. Stan zatrudnienia w OPS-ie oraz potrzeby w tym zakresie na koniec 2009 roku Tabela 26. Wykształcenie kadry OPS-u oraz potrzeby w tym zakresie na koniec 2009 roku Tabela 27. Środki finansowe wydatkowane przez OPS na pomoc mieszka ńcom gminy w latach 2007-2009 Tabela 28. Beneficjenci pomocy społecznej w gminie w latach 2007-2009 Tabela 29. Struktura wiekowa oraz aktywno ść zawodowa beneficjentów pomocy społecznej w gminie w 2009 roku Tabela 30. Powody przyznania pomocy społecznej w gminie w latach 2007-2009 Tabela 31. Formy wsparcia udzielanego w gminie przez OPS w latach 2007-2009 Tabela 32. Świadczenia rodzinne przyznane w gminie w latach 2007-2009 Tabela 33. Zaliczki i świadczenia alimentacyjne przyznane w gminie w latach 2007-2009 Tabela 34. Działalno ść PCPR-u w odniesieniu do ludno ści gminy w latach 2007-2009 Tabela 35. Jednostki wsparcia spoza gminy, z oferty których korzystali mieszka ńcy gminy w 2009 roku Tabela 36. Struktura wiekowa osób niepełnosprawnych w gminie w 2002 roku Tabela 37. Osoby niepełnosprawne w gminie według poziomu wykształcenia w 2002 roku Tabela 38. Osoby niepełnosprawne w gminie według aktywno ści ekonomicznej w 2002 roku Tabela 39. Populacje osób, u których wyst ępuj ą ró żne kategorie problemów alkoholowych Tabela 40. Środki finansowe przeznaczone na profilaktyk ę i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń w gminie w latach 2007-2009 Tabela 41. Lokalny rynek napojów alkoholowych oraz działalno ść GKRPA w zakresie profilaktyki i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń w gminie w latach 2007-2009 Tabela 42. Jednostki i grupy wsparcia dla osób uzale żnionych i współuzale żnionych i dotkni ętych przemoc ą w rodzinie w gminie Tabela 43. Organizacje pozarz ądowe w gminie w 2009 roku Tabela 44. Ko ścioły w gminie w 2009 roku
Wykresy:
Wykres 1. Problemy najcz ęś ciej dotykaj ące mieszka ńców gminy Wykres 2. Kategorie osób i grup najbardziej odczuwaj ących skutki problemów społecznych wyst ępuj ących w gminie
113 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020
Wykres 3. Obszary, w których oferta pomocy świadczonej osobom i rodzinom dotkni ętym problemami społecznymi w gminie jest najbardziej niezadowalaj ąca Wykres 4. Jaki jest dost ęp do placówek słu żby zdrowia w gminie? Wykres 5. Jaki jest dost ęp do placówek o światowo-wychowawczych w gminie? Wykres 6. Jaki jest dost ęp do placówek kulturalnych w gminie? Wykres 7. Jaki jest dost ęp do obiektów sportowo-rekreacyjnych w gminie? Wykres 8. Czy czuje si ę Pan(-i) bezpiecznie w miejscu zamieszkania?
114