POZNAJ ATRAKCJE POGRANICZA! Przewodnik pogranicza wodzisławsko-karwińskiego Průvodce karvinsko-wodislavské pohraničí Tourist guide for Wodzisław and Karvina borderland

zpslzph

„Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa” PRZEKRACZAMY GRANICE 1 Autor: Aleksandra Buchta, [email protected]

Wydawca:

Powiat Wodzisławski – Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim ul. Bogumińska 2 44-300 Wodzisław Śląski

Partner projektu:

Městský úřad Bohumín Masarykova 158 Bohumín 735 81

Skład i opracowanie graficzne, druk: BIMART DRUKARNIA

Tłumaczenie: BIURO TŁUMACZEŃ SECO, ul. Sienkiewicza 15, 40-031 Katowice

Nakład: 10 000 szt.

Zdjęcia: Andrzej Pałka, [email protected]

ISBN 83-60013-51-9 (kpl. przewodnik i mapa) Wydanie pierwsze 2012 rok

zpslzph

„Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa” PRZEKRACZAMY GRANICE

 Szanowni Czytelnicy! Pogranicze polsko-czeskie cieszy się coraz większą popularnością dzięki licz- nym walorom przyrodniczym, kulturalnym i rekreacyjnym, co sprzyja rozwo- jowi transgranicznej turystyki oraz wymianie doświadczeń. Zarówno powiat wodzisławski, jak i ziemia karwińska dysponują ciekawą bazą turystyczno-re- kreacyjną, malowniczym krajobrazem oraz wielością obiektów zabytkowych, które warto zobaczyć. Urozmaicona rzeźba terenu oraz atrakcyjnie usytuowane trasy rowerowe czynią powiat wodzisławski idealnym miejscem do odpoczynku, a także aktywnego spędzania wolnego czasu. Piękne lasy, wzgórza oraz malowniczo położone jeziorka stanowią dla mieszkańców powiatu wodzisławskiego doskonałe miejsce dla organizowania pieszych wycieczek, jak i coraz popularniejszych rajdów rowerowych. Z prawdziwą przyjemnością prezentuję Państwu niniejszy przewodnik, który w sposób niezwykle cie- kawy i wnikliwy ukazuje polsko-czeskie atrakcje turystyczne oraz miejsca godne odwiedzenia. Trafne i bogate opisy opatrzone są pięknymi, profesjonalnymi fotografiami. Pragnę Państwa zachęcić do przekraczania granic, a tym samym odkrywania pięknych miejsc ujętych w przewodniku i zainspirować do krajoznawczej wędrówki szlakiem polsko-czeskiego pogranicza. Mam nadzieję, że to wydanie przybliży Państwu nasz region, będący doskonałym miejscem spędzania wolne- go czasu i wypoczynku. Zapraszam do zwiedzania powiatu! Tadeusz Skatuła Starosta Powiatu Wodzisławskiego

Drodzy turyści, cieszę się, że przekroczyć granicę i odkrywać piękno Czech i Polski możemy obecnie dzięki układowi z Schengen w dowolnym momencie, a żeby poznać ciekawe miejsca możemy się wybrać nie tylko samochodem, ale również ro- werem, pieszo lub nawet łódką. Miłośnicy turystyki rowerowej mogą skorzystać z międzynarodowej ścieżki, która przebiega z Raciborza przez Krzyżanowice i Bogumin, Lutynię Dolną, Karwinę do Chotěbuza odwiedzając przy okazji wiele ciekawych miejsc. Aby zagrać w Adventure Golf mogą Państwo przyjechać do nas do Bogumina. Od- najdą go Państwo tuż obok krytego nowoczesnego basenu z 45 metrową zjeżdżalnią, z jacuzzi i sauna- mi. Obok niego stoi wyjątkowy Pensjonat w Wieży, który powstał w wyniku adaptacji starej wieży ciś- nień. Pensjonat oferuje niezwykłe zakwaterowanie oraz restaurację z widokiem, z której widok rozciąga się aż do Polski. Miłośników przyrody z pewnością zachwyci ścieżka edukacyjna meandrami Odry, które ze względu na unikalną faunę i florę są pomnikiem przyrody. Prawie ośmiokilometrowy odcinek rzeki zaczyna się od przejścia granicznego Bogumin-Chałupki i wije się do zbiegu rzeki Odry z Olzą. Okolica rzeki i jej koryta jest atrakcyjna nie tylko dla miłośników przyrody, ale także dla miłośników sportów wodnych. Dla nich działa w obrębie Starego Bogumina od lipca do września wypożyczalnia łódek, co sprawia, że Odrą spły- wają rocznie setki osób. Może Państwo będą wśród nich. W Boguminie mogą Państwo zapoznać się również z historią. Na przykład w bunkrze piechoty znajduje się muzeum z eksponatami. Mogą Was również ująć neogotyckie budynki z czerwonej cegły. Tylko tych o charakterze sakralnym w Boguminie mamy aż dziesięć. Życzę Wam bezpiecznej podróży i interesujących odkryć!

Petr Vícha Burmistrz Bogumina

  Vážení čtenáři! Česko-polské pohraničí se těší čím dál tím větší oblibě především díky krásné přírodě a řadě kulturních i rekreačních možností. To přispívá jak k rozvoji přeshraniční turistiky, tak k výměně zkušeností. Stejně jako wodzislawský, tak i karvinský okres nabízí turistům řadu aktraktivních míst s malebnou krajinou a velkým množstvím památek, které stojí za to navštívit. Různorodý terén a vhodně umístěné cyklotrasy dělají z wodzislawského okresu ideální kraj nejen k odpočinku, ale i aktivnímu trávení volného času. Pěkné lesy a kopce spolu s malebnými jezírky jsou pro obyvatele wodzislawského okresu skvělou lokalitou k procházkám a ke stále oblíbenějším cyklovýletům. S radostí vám představuji tohoto průvodce, který zajímavým způsobem představuje turisticky atraktivní oblast polsko-českého pohraničí a další místa vhodná k návštěvě. Každé z nich je podrobně popsáno a doplněno profesionálními fotografiemi.

Na závěr nezbývá než vás vyzvat, abyste neváhali překročit hranice a za pomoci tohoto průvodce se vydali navštívit zajímavá místa polsko-českého pohraničí. Doufám, že vám průvodce přiblíží krásy našeho regionu a navnadí vás, abyste zde strávili svůj volný čas. Srdečně vás zvu k návštěvě!

Tadeusz Skatuła starosta okresu Wodzisław

Milí turisté, těší mě, že překračovat hranice a objevovat krásy Česka i Polska můžeme teď díky tzv. Schengenské dohodě kdykoliv nás napadne. A za poznáním zajímavých míst můžete vyrazit kromě auta také na kole, pěšky anebo dokonce i v lodi. Milovníci cyklistiky si mohou projet novou mezinárodní cyklotrasu z Ratiboře přes Krzyżanowice, Bohumín, Dolní Lutyni, Karvinou až do Chotěbuze a navštívit přitom spoustu zajímavých míst. Za adventure golfem můžete vyrazit třeba k nám do Bohumína. Najdete ho u moderního krytého bazénu se 45metrovým tobogánem, vířivkami a saunami. A hned vedle něj stojí unikátní Penzion ve věži, který vznikl rekonstrukcí starého vodojemu. V penzionu najdete netradiční ubytování i posezení v restauraci s vyhlídkou, odkud je vidět až do Polska. Milovníky přírody určitě nadchne procházka naučnou stezkou meandrů řeky Odry, které jsou díky unikátní fauně a flóře přírodní památkou. Téměř osmikilometrový úsek řeky začíná u hraničního přechodu Bohumín-Chałupki a vine se až k soutoku Odry s Olší. Okolí řeky a její koryto je atraktivní nejen pro milovníky přírody, ale také pro vodáky. Pro ně funguje ve Starém Bohumíně od července do září půjčovna lodí, díky níž Odru ročně splují stovky lidí. Možná i vy budete patřit mezi ně. V Bohumíně můžete zabrouzdat i do historie. Třeba ve vojenském pěchotním srubu najdete muzeum s dobovými exponáty. Anebo vás nadchnou novogotické stavby z červených cihel. Jen těch sakrálních máme v Bohumíně téměř deset.

Přeji Vám šťastnou cestu a zajímavé objevy! Petr Vícha starosta Bohumína

 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

GOŁKOWICE GODÓW

ozpoczynając wycieczkę od áš výlet zahájíme na hraničním e start our trip at the border Rprzejścia granicznego w Goł- Npřechodu Gołkowice-Závada, Wcrossing in Gołkowice- kowicach-Zawadzie, kierujemy się odtud se vydáme po hlavní silnici Zawada, taking the main road to główną drogą w stronę centrum směrem do centra Gołkowic. Zde the center of Gołkowice, where Gołkowic. Tutaj mijamy drewniany mineme dřevěný kostel sv. Anny. we pass the wooden church of St. kościół pw. św. Anny. Aby ominąć Silničnímu provozu se vyhne- Anna. In order to bypass traffi c, the drogowy ruch najlepiej skierować me tak, že pojedeme směrem na best choice is to head for Głębocz. się w stronę Głębocza. Tam, wjeż- Głębocz. Tam vjedeme do lesa Soś- There, we enter the Sośni pine dżając do lasu „Sośni” malowniczy- ni a malebnými stezkami přijede- forest, and then picturesque paths mi ścieżkami dojedziemy do „Ka- me ke Karaskowým rybníkům, kde take us to the Karaskowe Stawy raskowych Stawów”, gdzie można si můžeme odpočinout daleko od ponds, a place to relax and get odpocząć z dala od codziennego každodenního shonu. Odtamtud away from the hustle of everyday zgiełku. Stamtąd warto skierować doporučujeme vydat se do Borowi- life. A good idea for the next stop is się w stronę Borowicy - „dzielni- ce - čtvrti Gołkowic, poněkud vzdá- Borowica, an enchanting “district” cy” Gołkowic, odsuniętej nieco od lené od centra, ale velmi malebné, of Gołkowice, located a little centrum, ale jakże urokliwej, leżą- ležící v blízkosti řeky Szotkówki away from the center, next to the cej w pobliżu rzeki Szotkówki i sta- a rybníků. Z Borowice se vrátíme Szotkówka river and fi sh ponds. wów rybnych. Od Borowicy doje- zpět do Głębocze. Tam si v lese zva- From Borowica, we can go back dziemy z powrotem na Głębocz. ném Podgórnik zajedeme na lesní to Głębocz, where we should stop Tam warto wjechać na polanę lasu paseku na hranici s Godowem. Je at the Podgórnik forest clearing zwanego Podgórnik na granicy to ideální místo pro odpočinek. adjacent to Godów. It is a perfect z Godowem. Jest to idealne miej- Můžeme zde na vyhrazeném mís- place to take a break, build sce do odpoczynku. Tutaj można tě rozdělat oheň, prohlédnout si a campfi re in the designated area, rozpalić ognisko – w miejscu spe- zbytky staré střelnice, projít se po see the remains of an old shooting cjalnie do tego przeznaczonym, lese. Pro děti, ale nejen pro ně, je range and take a walk in the forest. zobaczyć resztki starej strzelnicy, místní atrakcí cyklistická trať s pře- Both children and adults alike can pospacerować po lesie. Dla dzieci, kážkami. enjoy a bike obstacle course. ale również i dorosłych, atrakcją U kostela sv. Anny můžeme odbo- Once we reach the church of St. jest tor rowerowy z przeszkodami. čit do ul. Dębina. Na jejím konci se Anne, we can turn onto Dębina Od Kościoła Św. Anny można nachází opevněné sídlo typu motte street. At the end of the street, we skręcić w ul. Dębina. Na jej końcu – zbytek středověké tvrze. can fi nd the remains of a medieval znajduje się gródek stożkowy – motte-and-bailey castle. pozostałość po średniowiecznym grodzie.

Gołkowice znajdowały się na trasie szlaku książęcego biegnącego z Raciborza do Cieszyna, a wystawiane tutaj dokumenty książęce świadczą o tym, że miejscowość ta została wybrana przez władcę na miejsce postoju. Istniały tutaj grody użytkowane w różnych okresach czasu. Po dzień dzisiejszy w dolinie rzeki Piotrówki zachowały się pozostałości po wczesnośredniowiecznym grod- zie (VII-IX wiek) i gródku stożkowatym. Badania archeologiczne wykazały także pozostałości i zabytki z okresu epoki kamienia i epoki brązu, a także fragmenty ceramiki z czasów wpływów rzymskich i wczesnośredniowiecznych.

Z Gołkowic pochodzi znany aktor Marian Dziędziel, znany m.in. z fi lmów „Wesele” czy „Dom zły”.

3 3 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Gołkowice ležely na trase knížecí stezky z Ratiboře do Těšína. Knížecí dokumen- ty, které jsou zde vystaveny, vypovídají o tom, že vládce si tuto obec vybral jako místo odpočinku během cesty. Byla zde hradiště, obývaná v různých obdobích. Dodnes se v údolí řeky Petrůvky zacho- valy zbytky raně středověkého hradiště (7.-9. století) a opevněného sídla typu motte. Archeologický průzkum vykázal také zbytky a památky z doby kamenné a bronzové, byly nalezeny také kousky keramiky z období římského vlivu a raného středověku.

Z Gołkowic pochází známý herec Mari- an Dziędziel, známý mj. z filmu „Wesele“ (Svatba) nebo „Dom zły“ (Dům hrůzy).

Gołkowice is located along the former princely route between Racibórz and Cieszyn. The available prince’s docu- ments indicate that the ruler chose this village as a stopping place. It was also the location of castles used in different periods. We can find the remains of an early medieval castle (7th/9th century) and a motte-and-bailey castle in the Piotrówka river valley. Archeologists also discovered remains and monu- ments from the Stone Age and the Bronze Age as well as pieces of cera- mics from the Roman times and early Middle Ages.

Gołkowice is the birthplace of Marian Dziędziel, a well-known Polish actor who starred in Wesele [The Wedding] and Dom Zły [The Dark House], among others.

Drewniany kościół p.w. Św. Anny w Gołkowicach / Dřevěný kostel ve. jm. Svaté Anny v Golkovicích / The wooden church of St. Anne in Gołkowice

 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

SKRBEŃSKO

Gołkowic udajemy się do są- Gołkowic se vydáme do sou- fter leaving Gołkowice, we go Zsiedniej wsi Skrbeńsko. Tutaj Zsední vsi Skrbeńsko. Zde si Ato the neighboring village of warto zwrócić uwagę na budynek můžeme všimnout školní budovy Skrbeńsko. One noteworthy sight szkoły pochodzący z początku pocházející z počátku 0. století. is a school building from early XX wieku. Ze Skrbeńska można Ze Skrbeńska můžeme starým 0th century. From Skrbeńsko, we przejść starym pieszym przej- pěším hraničním přechodem přejít can take an old pedestrian border ściem granicznym do czeskich do českých Petrovic. Při návratu ze crossing to Petrovice in the Czech Pietrowic. Wracając ze Skrbeńska Skrbeńska do Gołkowic můžeme Republic. While returning from do Gołkowic można skręcić w ul. odbočit do Zieloné ulice a zajet si k Skrbeńsko to Gołkowice, we can Zieloną i tam dojechać do Wiej- vesnickému kulturnímu středisku, turn onto Zielona street and ar- skiego Ośrodka Kultury, przy któ- u kterého najdeme dětské hřiště a rive at the Rural Center of Culture, rym znajduje się plac zabaw oraz místo pro odpočinek. which off ers a playground and miejsce do odpoczynku. a place to relax.

GODÓW

olejną miejscowością jest Kstolica gminy – Godów. W cen- trum wsi znajdują się ruiny star- ego dworku i resztki zabudowań gospodarczych, których ostatnimi właścicielami byli Larisch-Moe- nischowie z Karwiny. Tutaj można odpocząć w przylegającym do dworku parku, w którym w chwili obecnej mieści się plac zabaw dla dzieci. Tutaj mieści się także jeden z kilku pomników przyrody - topo- la. Warto zwrócić uwagę także na kościół pochodzący z 1930 r. Godów położny jest w dolinie czterech rzek: Piotówki, Olzy, Szo- tkówki i Leśnicy, dzięki czemu jest idealnym terenem rekreacyjnym. Za budynkiem Urzędu Gminy znajduje się nowo wybudowany kompleks sportowo-rekreacyjny, gdzie można spędzić czas grając w piłkę nożną, piłkę siatkową, skorzystać z skate-parku oraz małej ścianki wspinaczkowej. Korty tenisowe „La Mirage” w Skrzyszowie / Tenisové kurty „La Mirage” v Skrzyszowie / The ”La Mirage” courts in Skrzyszów

5 5 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Od obiektu polną drogą można dotrzeć na brzeg rzeki Piotrówki. Warto pojechać dalej tą piękną i malowniczą ścieżką, którą dojedziemy do Łazisk. Po drodze zobaczymy miejsce, w którym Piotrówka wpada do Olzy. Możemy się tam zatrzymać i odpocząć na przybrzeżnych kamieniach, a nawet przejść na drugą, czeską stronę rzeki i tam na żwirowej plaży zorganizować piknik. Tą ścieżką warto pojechać nie tylko ze względu na bliskość rzeki, ale również a może i przede wszystkim ze względu na walory krajobrazowe i przyrodnicze. Ścieżka ta zachwyca także amatorów nordic walking. Jadąc główną drogą z centrum Godowa do Łazisk warto zwrócić uwagę na budynek dworca kolejowego oraz stojący nieopodal pomnik Powstańców Śląskich. Natomiast kierując się z stronę Skrzyszowa możemy skręcić w ul. Leśną, gdzie dojeżdżając do końca drogi dostaniemy się do gospodarstwa agroturystycznego „Jeleń”. Tutaj można zobaczyć piękne okazy jeleni kanadyjskich. Do gospodarstwa można również dojechać leśną ścieżką od strony Głębocza. Dla amatorów tenisa ziemnego dostępne są korty tenisowe przy głównej drodze z Godowa do Skrzyszowa. Tutaj można nie tylko pograć w tenisa, ale również obejrzeć powiatowe turnieje tenisowe czy zorganizować ognisko lub inną imprezę. Chcąc dojechać do Skrzyszowa warto wybrać ścieżkę z Głębocza przez las „Sośni” ze względu na pięknie ukształtowane tereny oraz wartości krajobrazowe i przyrodnicze.

alší obcí je hlavní obec gminy - Godów. V cent- The next location is Godów, the capital of this com- Dru vesnice se nachází zřícenina starého paláce mune. The village center features the ruins of an old a zbytky hospodářských budov, jejichž posledními manor house and the remains of outbuildings, last majiteli byla rodina Larisch-Moenichů z Karviné. owned by the Larisch-Moenich family from Karvina. Zde si můžeme odpočinout v parku, který sousedí The manor house is next to a park, where we can rest s palácem. V parku bylo nyní zřízeno také dětské and where children can have fun at the playground. hřiště. Najdeme zde také jednu z několika přírodních There are also several natural monuments, including památek – starý topol. Za pozornost stojí také kostel, a poplar. Another noteworthy sight is a church built který pochází z roku 1930. in 1930. Gminou Godów protékají 4 řeky - Petrůvka, Olše, Godów off ers beautiful leisure areas in the valleys of Szotkówka a Leśnica. Díky tomu je v údolích těchto four rivers that cross the village: Piotrówka, Olza, Szo- řek zde spousta krásných rekreačních míst. tkówka, and Leśnica. Za budovou obecního úřadu se nachází nově posta- Behind the Commune Offi ce building there is a sports vený sportovně rekreační areál, kde lidé mohou strá- and recreation center, where we can play football and vit volný čas hraním kopané a volejbalu, využít ska- volleyball or enjoy the skatepark and a small climb- tepark a malou horolezeckou stěnu. Kolem objektu ing wall. From there, we can take a dirt road to the vede polní cesta, kterou se můžeme dostat na břeh Piotrówka river bank. If we continue riding this beau- řeky Petrůvky. Pojedeme-li touto krásnou a maleb- tiful scenic road, we arrive in Łaziska. The Piotrówka nou stezkou dále, přivede nás do Łazisk. Cestou uvi- river fl ows into the Olza river at a certain point along díme místo, kde se Petrůvka vlévá do Olše. Můžeme this route. We can stop and rest on the riverside rocks se tam zastavit a odpočinout si na kamenech u bře- or even cross the river to the Czech Republic and have hu nebo dokonce přejít na druhý, český břeh řeky a picnic on the gravel beach there. This path is worth a udělat si tam piknik na štěrkové pláži. Tuto stez- taking not only because of the nearby river, but also ku doporučujeme nejen pro blízkost řeky, ale také, – or above all – because of its landscape and natural a možná především, kvůli krajinným a přírodním features. It is also very popular among Nordic walking hodnotám. Tato stezka uchvátí také příznivce Nordic enthusiasts. Walkingu. Když pojedeme po hlavní silnici z centra Godowa While riding along the main road from the center of do Łazisk, všimněme si budovy železničního nádraží Godów to Łaziska, we should notice the train station a opodál stojícího památníku slezských povstalců. building and the nearby memorial to the Silesian In- Pojedeme-li směrem na Skrzyszów, můžeme odbo- surgents. If we ride towards Skrzyszów, we can turn čit do Leśné ulice, na jejímž konci se rozkládá agro- onto Leśna street to the Jeleń agritourism farm at the turistická farma „Jeleń“. Můžeme zde vidět krásné end of the road. It boasts beautiful Canadian deer exempláře kanadských jelenů. Na farmu můžeme specimens. We can also arrive at that farm by taking a přijet také lesní stezkou z Głębocze. forest track from Głębocz.

6 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Pro příznivce tenisu byly u hlavní silnice z Godowa Tennis lovers should visit courts located next to the do Skrzyszowa postaveny tenisové kurty. Zde si main road between Godów and Skrzyszów. They can můžeme nejen zahrát tenis, ale podívat se také na not only play tennis, but also watch district tennis okresní tenisové turnaje, uspořádat táborák nebo tournaments, have a campfi re or organize a party. jinou akci. When going to Skrzyszów, we should take the route Chceme-li si zajet do Skrzyszowa, doporučujeme from Głębocz through the Sośni forest due to its zvolit si stezku z Głębocze lesem „Sośni“ kvůli pěkně beautiful lay of the land, landscape and natural fea- utvářenému terénu a krajinným a přírodním hodno- tures. tám.

Z Godowa pochodzi jeden z czołowych polskich aktorów Franciszek Pieczka, znany głównie z ról Gustlika w serialu „Czterej pancerni i pies” i Św. Piotra w „Quo vadis”.

Z Godowa pochází z jeden z předních polských herců Franciszek Pieczka, známý rolí Gustlíka v seriálu „Czterej pancerni i pies“ (Čtyři z tanku a pes) nebo rolí sv. Petra ve fi lmu „Quo Vadis”.

Godów is the birthplace of Franciszek Pieczka, one of the leading Polish actors, famous for portraying Gustlik in the Czterej Pancerni I Pies [Four Tank-Men And a Dog] TV series and St. Peter in Quo Vadis.

SKRZYSZÓW

krzyszów to największa miej- krzyszów to největší obec krzyszów is the largest village Sscowość gminy Godów. Tutaj Sv gmině Godów. Nejlepším Sof the Godów commune. The najlepszym terenem rekreacyjnym rekreačním územím je zde les na best place to relax is the forest that jest las graniczący z Godowem, hranici s Godowem, který se rozklá- stretches between Godów and ciągnący się aż do Szotkowic. dá až do Szotkowic. Do Skrzyszowa Szotkowice. Skrzyszów can be ac- Do Skrzyszowa można dojechać můžeme přijet po hlavní silnici, ale cessed via the main road but those główną drogą, ale warto polecić můžeme zde doporučit cestu přes who wish to spend more time in tutaj drogę przez las „Sośni”, dzięki les Sośni, díky které strávíme více the bosom of nature, enjoying czemu spędzamy więcej czasu na času v přírodě a můžeme pozoro- fl ora and fauna, should choose the łonie natury, możemy podziwiać vat fl óru a faunu. Je to oblast oblí- route through the Sośni forest. This fl orę i faunę. Jest to też lubiany bená u příznivců Nordic Walkingu. area is also popular among Nordic teren przez amatorów nordic wal- Po vyjetí z lesa můžeme pokračovat walkers. If we leave the forest, take king. Wyjeżdżając z lasu możemy po nové silnici směrem ke Katovic- the new road to the Katowice Spe- pojechać nową drogą w stronę ké ekonomické zóně a odtamtud cial Economic Zone, and then use Katowickiej Strefy Ekonomicz- vedlejšími silnicemi přijet do centra local side roads, we will arrive at nej i stamtąd bocznymi drogami vesnice. Zde doporučujeme navští- the center of the village. There, we dojechać do centrum wsi. Tutaj vit kostel sv. Michala Archanděla can see famous sculptures in the warto wstąpić do kościoła św. a prohlédnout si proslulé sochy. church of St. Michael the Archangel. Michała Archanioła aby zobaczyć Přímo v centru si můžeme odpoči- When in the heart of the village, we słynne rzeźby. W ścisłym centrum nout na dětském hřišti nebo využít can relax at the playground or visit można odpocząć na placu zabaw, služeb kulturního střediska. the Center of Culture. bądź skorzystać z usług Ośrodka Kultury.

7 7 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

KROSTOSZOWICE, PODBUCZE

adąc drogą z Godowa w kie- estou po silnici z Godowa do n the way from Godów to Jrunku Łazisk możemy skręcić CŁazisk můžeme odbočit dopra- OŁaziska, we can turn right onto w prawo na boczną ulicę Olszyń- va na vedlejší ulici Olszyńskou a po Olszyńska side street, and then ride ską i tam, wśród pól, lasu i rzeki ní zajet, přes pole, lesy a řeku, až along the fi elds, forest and river to dojechać do najmniejszej miejsco- do nejmenší obce v gmině Godów arrive in Podbucze, the smallest wości gminy Godów – Podbucza. - Podbucze. Tato obec se vyznaču- village in the Godów commune. Miejscowość ta charakteryzuje je zemědělskými tradicemi, což je Podbucze is a village of agricultural się tradycjami rolniczymi, co jest v dnešních dobách v této oblasti tradition, which is quite rare in this coraz rzadziej spotykane w dzi- stále vzácnější. Z Podbucze se region nowadays. From there, we siejszych czasach na tym terenie. můžeme vydat do sousední obce can go to the neighboring village, Z Podbucza możemy skierować Krostoszowice. Doporučujeme i.e. Krostoszowice. One interest- się do sąsiedniej miejscowości, návštěvu areálu sportovního hřiště ing location is the premises of a mianowicie Krostoszowic. Warto KS Inter Krostoszowice v Szybowé the KS Inter Krostoszowice sports udać się na teren boiska sporto- ulici. V rozlehlém areálu, daleko od club at Szybowa street. This large wego KS Inter Krostoszowice na hlavní silnice zde funguje Jezdec- facility, located away from the ul. Szybowej. Tam, na ogromnej ké středisko MUSTANG, které patří main street, is home to the MUS- przestrzeni, oddalonej od głównej Spolku chovatelů a milovníků koní TANG Horse Sports Center, owned ulicy funkcjonuje Ośrodek Spor- MUSTANG. Zde si můžeme nejen by Stowarzyszenie Hodowców tów Konnych MUSTANG należący vyzkoušet jízdu na koni, ale také i Miłośników Koni MUSTANG [MUS- do Stowarzyszenia Hodowców strávit čas procházkami po lese. TANG Association of Horse Breed- i Miłośników Koni MUSTANG. Tutaj Je zde výborné území pro Nordic ers and Lovers]. There, we can sign można nie tylko skorzystać z lek- Walking. Po předchozí dohodě up for horseback riding lessons or cji jazdy konnej, ale także spędzić s vedením Spolku zde můžeme take a walk in the forest. It is also czas na spacerach po lesie. Są tu uspořádat táborák nebo jinou akci. a great place for Nordic walking. też świetne tereny do uprawiania Spolek pořádá každoroční Přehlíd- In addition, we can make arrange- nordic walking. Po wcześniejszym ku slezských koní – tradiční akci ments with the management of uzgodnieniu z Zarządem Stowa- pro milovníky koní a jezdectví. the association to have a campfi re rzyszenia istnieje możliwość orga- or a meeting. The association or- nizacji ognisk czy innych spotkań. ganizes the annual Silesian Horse Stowarzyszenie organizuje corocz- Show, a typical event for horse and nie Pokaz Konia Śląskiego – typo- riding lovers. wą imprezę dla miłośników koni i jeździectwa.

Atutem Krostoszowic jest kompleks sportowy Orlik 01 – idealne miejsce do uprawiania sportu – piłki nożnej, siatkówki czy koszykówki. / Výhodou Krostoszowic je také sportovní areál Orlik 01, který je ideálním místem pro sportování: lze si zde zahrát fotbal, volejbal nebo basketbal. / The advan- tage of Krostoszowice is the Orlik 01 sports complex, a perfect place to play sports such as football, volleyball and basketball.

8 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

ŁAZISKA

Łaziskach mieści się jeden Łaziskách se nachází jedna aziska is home to the wooden Wz najważniejszych, najbar- Vz nejdůležitějších a nejznáměj- Łchurch of All Saints, one of the dziej znanych i jedyny z niewielu ších památek svého druhu v Polsku, most important and famous mon- tego typu zabytków w Polsce, jakých je již jen málo: dřevěný kos- uments of this type, with only a few a mianowicie drewniany kościół tel Všech svatých. Pokud k němu found in Poland. When riding from pw. Wszystkich Świętych. Dojeż- přijedeme z Godowa, můžeme si Godów, we can stop and relax in a dżając do niego od strony Godowa odpočinout v pěkně zařízeném, beautiful small park near the main można odpocząć w pięknie zago- i když nevelkém parku u hlavní road, which also features a tennis spodarowanym, choć niewielkim silnice. Je zde také tenisový kurt court and a playground. Among parku, mieszczącym się przy głów- a dětské hřiště. Doporučujeme the reasons to stop in that park is nej drodze. Tutaj mieści się także jeho návštěvu už kvůli překrásným its wonderful tree stand. kort tenisowy oraz plac zabaw dla stromům. On the way to Gorzyczki, we can dzieci. Warto tutaj wstąpić choćby Pojedeme-li směrem do Gorzyc- turn onto Wierzniowicka street, ze względu na przepiękny drze- zek, odbočíme do Wierzniowické which ends at the border crossing wostan. ulice, která vede k hraničnímu in Vernovice, Czech Republic. If we Jadąc w kierunku Gorzyczek skrę- přechodu do českých Věřňovic. then ride towards Godów along camy w ul. Wierzniowicką, która Vydáme-li více směrem na Godów the former border, we will arrive at prowadzi do przejścia granicznego a pojedeme podél bývalé hranice, the Olza river bank. z czeskimi Wierzniowicami. Kieru- dostaneme se k břehům Olše. jąc się nieco w kierunku Godowa Na okraji lesa v Łaziskách, u hranic At the edge of the forest in Łaziska, i jadąc wzdłuż byłej granicy doje- s Gorzyczkami, trochu dál od hlav- right next to Gorzyczki and a little dziemy nad brzegi Olzy. Na skra- ní silnice, stojí nádherná, romantic- away from the main road, is a beau- ju lasu w Łaziskach, przy granicy ká hájenka, pocházející pravděpo- tiful romantic forester’s lodge, dat- z Gorzyczkami, odsunięta nieco dobně z počátku 0. století. Odtud ing back probably to the early 0th od głównej drogi przelotowej, stoi se můžeme vrátit a vydat se lesní century. After visiting this place, we przepiękna, romantyczna leśni- stezkou do Podbucze. can turn back and take the forest czówka, pochodząca prawdopo- U hlavní silnice z Łazisk do Gorzyc track towards Podbucze. dobnie z początku XX wieku. Stąd stojí, často nepovšimnutá, výklen- Next to the main road between możemy zawrócić i skierować się ková kaple s obrazem Matky Boží Łaziska and Gorzyce, is a rarely leśną ścieżką w stronę Podbucza. Čenstochovské. Podle pověsti na used cabinet shrine with an im- age of Our Lady of Częstochowa. Przy głównej drodze z Łazisk do tomto místě kdysi shořel dům Legend has it that a house burned Gorzyc stoi, często niezauważana, a v plamenech zahynulo dítě. Oby- down in this place and with it – a szafkowa kapliczka z wyobraże- vatelé vsi říkají, že v okolí „Obrozka” child. The villagers claim that the niem Matki Boskiej Częstochow- občas straší. area surrounding the shrine is skiej. Jak głosi legenda w miejscu haunted. tym spłonął kiedyś dom, a w jego płomieniach zginęło dziecko. Jak mówią mieszkańcy wsi, w okoli- cach „Obrozka” czasami straszy.

Podczas II wojny światowej do kościoła wpadł pocisk artyleryjski, powodując duży otwór w jednej ze ścian. Mimo że był w pełni sprawny, nie eksplodował. W podziękowaniu Opatrzności Bożej, za ocalenie kościoła, owy otwór zaszklo- no, a na szkle namalowano Oko Opatrzności Bożej. Za . světové války vletěl do kostela dělostřelecký granát, který přitom prorazil otvor do jedné ze stěn. I když nebyl poškozen, nevybuchl. Jako poděkování Boží prozřetelnosti za záchranu kostela byl tento otvor zasklen a na skle bylo namalováno oko Boží prozřetelnosti. During World War II, an artillery shell hit the church, making a large hole in one of the walls. Though the shell was functional, it did not explode. To thank the Divine Providence for saving the church, the hole was fi lled with glass and the Eye of Providence was painted on it.

9 9 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Niedaleko wspomnianej kapliczki zna- jdowała się kiedyś nieistniejąca dzisiaj osada zwana Zimną Wodą lub Zimną Wódką. Legenda głosi, że mieszkańcy warowni prowadzili hulaszczy i grzesz- ny tryb życia, dlatego za karę rycer- ze zostali wytępieni, a ich warownie zapadły się pod ziemię. O podobnych historiach opowiadają również mieszkańcy innych miejscowości powiatu, np. w Gorzyczkach mówi się o zapadłym zamku na Wiesiodce, w Czyżowicach o Czaczy, a w Lubomi o Kotówce.

Nedaleko zmíněné kaple kdysi stávala dnes již neexistující tvrz nazývaná Zim- na Woda nebo Zimna Wódka. Pověst vypráví, že její obyvatelé rozmařilý a prostopášný způsob života, zdejší rytíři byli proto zahubeni a jejich tvrz se propadla do země. Podobné his- torky vyprávějí také obyvatelé jiných obcí v okrese, např. v Gorzyczkách se vypráví o hradu na Wiesiodce, který se propadl, v Czyżowicích o Czaczy a v Lubomi o Kotówce.

Near the above-mentioned shrine, there used to be a settlement called Zimna Woda or Zimna Wódka, which is now gone. Legend has it that the residents of this stronghold lived a riot- ous and sinful life, for which they were punished – all knights were killed and their stronghold disappeared without a trace. Similar stories can be heard from the inhabitants of other villages in this district, e.g. people from Gorzy- czki talk about a godforsaken castle on Wiesiodka, in Czyżowice we can hear about Cza-Cza, while in Lubomia – about Kotówka.

Drewniany Kościół pw. Wszystkich Świętych w Łaziskach/ Dřevěný kostel Všech svatých v Łaziskach / The wooden church of All Saints in Łaziska

10 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

GORZYCE GORZYCZKI

jeżdżając do Gorzyczek od dyž vjíždíme do Gorzyczek hile riding to Gorzyczki from Wstrony Łazisk przejeżdżamy Ksměrem od Łazisk, projíždíme WŁaziska, we cross a forest przez las – świetne miejsce dla lesem – výborné místo pro příz- which is great for mushroom pick- miłośników grzybobrania. Jadąc nivce houbaření. Pojedeme-li dál, ing. If the weather is good, we can dalej przy ładnej pogodzie można za pěkného počasí můžeme spat- later notice the Szarlota slag heap zobaczyć rydułtowską hałdę „Szar- řit rydułtowskou haldu „Szarlota”. in Rydułtowy. The local side roads lota”. Boczne, często polne drogi są Vedlejší silnice a polní cesty jsou (often dirt roads) are a perfect idealnym miejscem do uprawiania ideálním místem na pěstování place for sports like jogging and takich sportów jak jogging, nordic takových sportů jako je jogging, Nordic walking or for simply taking walking czy też do spacerowania. Nordic Walking nebo procházky. a walk.

W Gorzyczkach istnieje również grodzisko średniowieczne – gródek typu stożkowatego. Według opowiadań stał tu kiedyś zamek, który – podobnie jak w sąsiednich Łaziskach – zapadł się pod ziemię z powodu hulaszczego i rozrywkowego życia jego mieszkańców.

V Gorzyczkách je také středověké hradiště – opevněné sídlo typu motte. Podle pověstí zde kdysi stával hrad, který se podobně jako tvrz v nedalekých Łaziskach, propadl do země kvůli hýřivému a rozmařilému způsobu života jeho obyvatel.

Gorzyczki is also home to a medieval fortifi ed settlement (motte-and-bailey type). Storytellers claim that there used to be a castle here which, similarly to the one in nearby Łaziska, disappeared without a trace as a result of its residents’ riotous and fun-loving life.

Skręcając w ul. Wiejską ko- Po odbočení do ul. Wiejska je třeba If we turn onto Wiejska street, we niecznie należy zatrzymać się se povinně zastavit u malého zmrz- must stop at a small ice cream par- przy malutkiej lodziarni, która linového stánku, který v létě nabízí lor, which sells delicious soft serve w okresie letnim serwuje wy- vynikající italskou zmrzlinu – každý ice cream during the summer (a śmienite lody włoskie – codzien- den s jinou příchutí. Na konci této diff erent fl avor every day). The full- nie w innym smaku. Na końcu ulice se nachází největší, standard- size sports hall located at the end tej ulicy znajduje się największa ní sportovní hala v okrese. Vedle of that street is the largest one in w powiecie, pełnowymiarowa ní funguje minihřiště s běžeckou the district. It is right next to a small hala sportowa. W jej sąsiedztwie dráhou a dětské hřiště přístup- fi eld with a running track as well as funkcjonuje mini boisko z bieżnią né pro veřejnost. O kousek dál se a playground available to the pub- oraz ogólnodostępny plac zabaw. nacházejí také zbytky palácových lic. A bit further down the road, Nieco dalej znajdują się również a hospodářských budov s parkem, we can fi nd the remains of manor resztki zabudowań dworsko-fol- mezi které patří: stáje – nyní chlé- buildings with a park, including: warcznych z parkiem, w których vy, „Pałacyk“ (Zámeček) – bývalé stables (now a pigsty), Pałacyk skład wchodzą: stajnie – aktualnie sídlo majitelů leží v krajinném par- [Little Palace] – former owner’s chlewnie, „Pałacyk” – dawna siedzi- ku – dne je v něm Dětský domov, residence located in a landscape ba właścicieli znajduje się w parku dále „Dom Rycerski“ (Rytířský dům) park (now home to an orphanage), krajobrazowym- aktualnie mieści - dnes adaptovaný pro obytné as well as Dom Rycerski [Knights’ się w nim Dom Dziecka, a także účely. Ulice Wiejska pak pokračuje House] (now converted into a resi- „Dom Rycerski” – w chwili obecnej uprostřed polí pěknou cestou do dential building). The remaining zagospodarowany na budynek Uchylska. part of Wiejska street is a beautiful mieszkalny. Dalej ulica Wiejska road through the fi elds which ends prowadzi piękną drogą, wśród pól, in Uchylsko. do Uchylska.

11 11 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Plac zabaw przy Powiatowym Domu Dziecka w Gorzyczkach/ Dětské hřiště (Dětský domov v Gorzyczkach) / Playground at the District Chil- dren’s Home in Gorzyczki

Zabytkowe familoki w Kolonii Fryderyk / Pamatkove familoky, Kolonia Fryderyk / The historic factory worker’s tenements in Kolonia Fryderyk (fot. W. Langrzyk)

12 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

KOLONIA FRYDERYK

adąc ul. Kopalnianą od centrum dyž pojedeme ulicí Kopalniana f we leave the center of Gorzyczki JGorzyczek i skręcając w ul. Spa- Kz centra Gorzyczek a odbočí- Ivia Kopalniana street and then cerową dojedziemy do Kolonii Fry- me do ul. Spacerowa, přijedeme turn onto Spacerowa street, we will deryk – jednego z najmniejszych do Kolonie Fryderyk - jednoho arrive in Kolonia Fryderyk, one of sołectw gminy Gorzyce. Tutaj z nejmenších starostenství gmi- the smallest villages in the Gorzyce możemy zobaczyć zabytkowe fa- ny Gorzyce. Můžeme zde vidět commune. There, we can see his- miloki – dawne domy robotnicze památkové familoky – bývalé děl- toric factory workers’ tenements pracowników nieistniejącej już nické domky zaměstnanců dnes (“familoki”), which belonged to kopalni „Friedrich-Schacht” oraz již neexistujícího Dolu „Friedrich- the former Friedrich-Schacht mine, domy urzędnicze – beamtry. Pod Schacht” a tzv. beamtry – úřednic- as well as the so-called “Beamter samym lasem stoi dawna willa dy- ké domy. Těsně u lesa stojí bývalá houses”, where offi cials used to rektora kopalni, w której aktualnie vila ředitele dolu, ve které je dnes live. Right by the forest, we can funkcjonuje szkoła, oraz przepięk- škola, a překrásná kaplička, kde se fi nd the former mine director’s vil- na kapliczka, w której odbywają się konají poutní obřady. Na okraji lesa la, which is now home to a school nabożeństwa odpustowe. Również můžeme také spatřit zbytky staveb and a beautiful small chapel, where na skraju lasu można zobaczyć dolu. V lese najdou útočiště houba- indulgence services are held. There resztki zabudowań kopalni. W sa- ři a osoby, které hledají ticho a blíz- are also the remains of mine build- mym lesie azyl znajdą grzybiarze kost přírody. Leží tam také stará ings nearby. The forest itself is oraz osoby spragnione ciszy i bli- důlní vodní nádrž. V okolí familoků a haven for mushroom pickers and skości natury. Tam też znajduje się a školy jsou dobře vybavená dětská people who seek quiet and close- stary kopalniany zbiornik wodny. hřiště. ness to nature. It is also the loca- W okolicy familoków i szkoły funk- tion of an old mine reservoir. The cjonują dobrze zagospodarowane factory workers’ tenements and the place zabaw dla dzieci. school are next to well-equipped playgrounds for children.

TURZA ŚLĄSKA

jeżdżając do Turzy Śląskiej ěhem cesty do Turzy Śląské les- f we enter Turza Śląska via a forest Wścieżką prowadzącą przez Bní stezkou z Kolonie Fryderyk, Itrack from Kolonia Fryderyk, we las od strony Kolonii Fryderyk zo- uvidíme část starého koryta řeky can see a fragment of an old Leśnica baczymy fragment starego koryta Leśnica – zde se můžeme zastavit river channel. There, we can stop, rzeki Leśnicy – tutaj można się za- a odpočinout si. Budeme-li mít relax, and maybe even see bea- trzymać i odpocząć, a jest nawet štěstí, uvidíme bobry, kteří se na vers that live in this area. Once on szansa, żeby zobaczyć zadomo- tomto místě usadili. Když doje- Kościuszki street, we can turn right wione w tym miejscu bobry. Wy- deme k ul. Kościuszki, můžeme and arrive at the intersection with jeżdżając na ul. Kościuszki może- zahnout doprava a dojet ke kři- Wodzisławska street, where we can my skręcić w prawo i dojechać do žovatce s ul. Wodzisławskou, kde see the remains of manor build- skrzyżowania z ul. Wodzisławską, se nacházejí zbytky palácových ings as well as storks’ “homes”. After przy którym znajdują się resztki a hospodářských budov. Zde mají riding along Wodzisławska street zabudowań dworskich i folwar- svůj „domov” také čápi. Pojede- towards Wodzisław Śląski, we ar- cznych. Tutaj też swój „dom” mają me-li Wodzisławskou ulicí dále rive at the next intersection, where bociany. Jadąc dalej ulicą Wodzi- směrem na Wodzisław Śląski, při- we can also see the remains of sławską w kierunku Wodzisławia jedeme k další křižovatce, kde také manor buildings. There, we should uvidíme zbytky palácových a hos- turn left and onto Ligonia street to

13 13 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Śląskiego dojedziemy do kolejne- podářských budov. Tam odbočíme reach a small but a very enchant- go skrzyżowania, gdzie zobaczymy doleva a pak do ul. Ligonia, kudy ing forest called “Biylec”. This forest resztki zabudowań dworsko-fol- se dostaneme do malého, ale velmi is a great place to rest thanks to the warcznych. Tam skręcamy w lewo, malebného lesíku zvaného „Biylec”. two tiny ponds located there. If we a następnie w ul. Ligonia, gdzie Jsou v něm dva malé rybníčky, exit Ligonia street, we will get back można zajechać do niewielkiego, a proto je tento lesík také výbor- on Kościuszki street. Then, we can ale niezwykle urokliwego lasku ným místem pro odpočinek. Sjez- turn onto Tysiąclecia street and ar- zwanego „Biylec”. Dwa maleńkie dem ulicí Ligonia se vrátíme na ul. rive at the Sanctuary of Our Lady stawy sprawiają, że to miejsce jest Kościuszki. Pak můžeme odbočit do of Fatima, which is known not only niezwykle urokliwe i idealne do ul. Tysiąclecia a touto ulicí přijede- in this district, but also across the wypoczynku. Zjeżdżając ulicą Li- me k chrámu Matky Boží Fatimské, country and abroad. If we want to gonia wrócimy na ul. Kościuszki. proslulému nejen v blízkém okolí, sit down and rest, there is a shelter Następnie możemy skręcić w ul. ale v celé zemi i v zahraničí. Vedle next to the sanctuary. What is note- Tysiąclecia i tą drogą dojechać do chrámu je přístřešek, pod kterým worthy is the Calvary with stations Sanktuarium Matki Boskiej Fatim- si můžeme sednout a odpočinout of the Way of the Cross and Rajski skiej, znanego nie tylko w powie- si. Za pozornost stojí Kalvárie se Plac [Paradise Square], where we cie, ale też w kraju i za granicą. zastaveními křížové cesty a rajský can fill bottles with drinking holy Obok Sanktuarium znajduje się dvůr, kde si můžeme naplnit láhve water. In order to bypass traffic -af wiata, pod którą można usiąść i od- svěcenou, pitnou vodou. Chceme-li ter leaving the sanctuary, the best począć. Warta uwagi jest Kalwaria se vyhnout zvýšenému silničnímu choice is to ride through Wspólna ze stacjami Drogi Krzyżowej oraz provozu, vydáme se od chrámu street, which will take us to the Rajski Plac, gdzie można napełnić raději ulicí Wspólna, kterou přije- premises of the LKS Unia Turza butelki święconą, pitną wodą. Aby deme do areálu sportovního klubu Śląska sports club. If we make ar- ominąć wzmożony ruch drogowy LKS Unia Turza Śląska. Po předchozí rangements with the management najlepiej skierować się od Sanktu- dohodě s vedením klubu je možné of the club, we can have a barbe- arium na ul. Wspólną, którą doje- zde uspořádat grilování, táborák cue, a campfire or a party. In addi- dziemy na teren klubu sportowego nebo jinou akci. Pro děti je zde dět- tion, children have a playground at LKS Unia Turza Śląska. Po wcześ- ské hřiště. their disposal. niejszym uzgodnieniu z zarządem klubu można tutaj zorganizować grilla, ognisko bądź inną imprezę. Dla dzieci funkcjonuje plac zabaw.

Sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej w Turzy Śląskiej / Chrám Matky Boží Fatimské, Turza Śląska/ The Sanctuary of Our Lady of Fatima in Turza Śląska

14 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

GORZYCE

ścisłym centrum miejscowo- centru obce se nachází několik here are several noteworthy Wści znajduje się kilka wartych Vbudov, které si zaslouží naši Tsights at the heart of the villa- uwagi obiektów, m.in. budynek pozornost, mj. budova obecního ge, including the Commune Offi ce Urzędu Gminy na ul. Kościelnej, úřadu (Urząd Gminy) v ul. Kości- building at Kościelna street, the sąsiadujący za nim kościół i krzyże elna, vedle stojící kostel a smírčí adjacent church and penitential pokutne. Za kościołem w budyn- kříže. Za kostelem v budově hasič- crosses. The building of the Volun- ku OSP siedzibę ma Wiejski Dom ské zbrojnice sídlí Vesnický kulturní tary Fire Brigade behind the church Kultury, przy którym odbywają się dům, u kterého se konají různé akce is the headquarters of the Rural różne imprezy i festyny. Najbar- a slavnosti. Nejatraktivnější území Center of Culture, which organizes dziej atrakcyjne, pod względem Gorzyc z turistického a vlastivědné- various events and festivities. The turystycznym i krajoznawczym, ho hlediska se nachází v jižní části south part of Gorzyce is the most tereny Gorzyc znajdują się w ich obce. Nejlépe se tam dostaneme interesting from the point of view południowej części. Najlepiej sko- vedlejšími, malebnými uličkami, of tourism and landscape features. rzystać z bocznych, malowniczych abychom se vyhnuli intenzivnímu In order to avoid heavy traffi c on uliczek, tym samym omijając provozu v Bogumińské ulici. Na Bogumińska street, the best choice wzmożony ruch na ul. Bogumiń- ul. Zamkowa se nachází palácový is to take picturesque side streets. skiej. Na ul. Zamkowej znajduje się a parkový komplex, jehož střed- Zamkowa street boasts a palace/ zespół pałacowo-parkowy, którego obodem je palác hraběte d’Arco park complex, whose focal point głównym punktem jest pałac hra- – dnes je v něm sídlo Vojvodského is the palace of count d’Arco – no- biego d’Arco – aktualnie funkcjo- střediska odvykací léčby a Pečova- wadays the headquarters of the nuje w nim Wojewódzki Ośrodek telské a léčebné zařízení. Regional Center for Detoxifi cation Lecznictwa Odwykowego i Zakład and Department of Medical Care Opiekuńczo-Leczniczy. and Treatment.

Jak mówi legenda, w jednym z pomieszczeń pałacu czasami pojawia się duch hrabiego, który w XIX wieku popeł- nił samobójstwo. Wtedy ponoć podłoga zaczyna skrzypiec, a drzwi same się otwierają. 7 czerwca 011r. do Domu Pomocy Społecznej im. Jana Pawła II w Gorzycach zostały przekazane relikwie Ojca Świętego, natomiast 4 lipca 011 r. nastąpiło ich uroczyste przekazanie.

Jak vypráví legenda, v jedné z místností paláce se občas zjevuje duch hraběte, který v 19. století spáchal sebevraž- du. V takových okamžicích prý začíná vrzat podlaha a dveře se samy otevírají. 7. června 011 byly do Domu sociální péče Jana Pavla II. v Gorzycích přivezeny papežovy relikvie a 4. července 011 proběhlo jejich slavnostní předání.

Legend has it that one of the rooms in the palace is sometimes haunted by the ghost of the count, who committed suicide in the 19th century. When that happens, the fl oor allegedly starts to creak and the door come open. On 7 June 011, John Paul II Nursing Home in Gorzyce received the relics of the Holy Father. The offi cial ceremo- ny took place on 4 July 011.

Za budynkiem rozciąga się prze- Za palácem se rozkládá překrásný There is a beautiful 100 ha park piękny park o powierzchni 100 ha, park o ploše 100 ha. Můžeme se behind the building, so we sho- dlatego też warto zatrzymać się tam zastavit na delší dobu a projít uld stop there for longer and take tam na dłuższą chwilę i pospacero- se malebnými alejemi mezi spous- a walk along charming paths with wać malowniczymi alejkami wśród tou různých rostlin, také exotic- various plants, including exotic wielu roślin – również egzotycz- kých (např. Liliovník tulipánokvětý, species (e.g. American tulip tree nych (np. amerykański tulipanowiec, platan). and plane tree). platan).

15 15 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

W skład zespołu wchodzi także Součástí komplexu je také lovecký The complex also includes a small pałacyk myśliwski, usytuowany zámeček, ležící v protilehlé části hunter’s palace in the opposite w przeciwnej części parku. parku. I když dnes bohužel začíná part of the park. Although it falls Pomimo tego, że niestety popada chátrat, stále dokáže okouzlit svou into ruin, its architecture can still w ruinę, to jednak nadal zachwyca architekturou. Za zámečkem se enrapture. The facilities behind this swoją architekturą. Za pałacy- nacházejí budovy Domu sociální small palace are owned by the Nur- kiem znajdują się obiekty Domu péče. sing Home. Pomocy Społecznej. Doporučujeme navštívit také Another place worth visiting is Warto także wstąpić do Gminnego Obecní středisko turistiky, sportu the Nautica Communal Center for Ośrodka Turystyki, Sportu i Rekre- a rekreace „Nautica”. V objektu se Tourism, Sports and Recreation. acji „Nautica”. W obiekcie znajduje nachází bazén a jacuzzi, dále je zde The facility offers a swimming pool, się pływalnia, jacuzzi, można sko- solná koupel, sauna, solná komora jacuzzi, brine baths, sauna, salt rzystać z kąpieli solankowej, sauny, a „vodní biče”. V budově najdeme cave and power showers. It also groty solnej czy „biczy wodnych”. také malou restauraci, turistickou includes a small restaurant, Tourist Na terenie budynku znajduje się informaci, obchod s potřebami pro Information Center, a pet shop and też mała restauracja, Punkt Infor- chovatele a s plaveckými potřeba- a swim shop. In addition, it is home macji Turystycznej, sklep zoolo- mi. Své sídlo zde má také Spolek to the Moravian Gate Local Action giczny i z akcesoriami pływackimi. LGD Moravská brána. Group Association (Stowarzyszenie Tutaj swoją siedzibę ma także LGD Morawskie Wrota). Stowarzyszenie LGD Morawskie Wrota.

Gminny Ośrodek Turystyki, Sportu i Rekreacji „Nautica” w Gorzycach / Obecní středisko turituky, sportu a rekreace „Nautica” v Gorzyce/ The Nautica – Communal Center for Tourism, Sports and Recreation in Gorzyce

16 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

UCHYLSKO

o Uchylska najlepiej dojechać o Uchylska se nejlépe dosta- he best way to reach Uchylsko Dod szkoły w Gorzyczkach Dneme od školy v Gorzyczkách Tis to start near the school in Go- – asfaltową drogą wśród pól. Ży- - asfaltovou silnicí mezi poli. Život rzyczki and take the asphalt road cie w Uchylsku toczy się w jego v Uchylsku se soustřeďuje v jeho through the fi elds. Life in Uchylsko ścisłym, niewielkim centrum. Tutaj malém centru. Můžeme zde vidět takes place primarily in the small możemy zobaczyć kaplicę z po- kapli z počátku 0. stol. nebo si center of the village. There, we can czątków XX w. czy odpocząć na odpočinout na lavičkách. Navíc si see a chapel from early 0th cen- usytuowanych w centrum ławecz- můžeme zajet Wiejskou ulicí smě- tury or relax on local benches. We kach. Poza tym warto pojechać ul. rem k řece Olši a prohlédnout si can also take Wiejska street towar- Wiejską w kierunku Olzy nad dzi- divoká zátopová území a břehy ds the Olza to reach wild bodies of kie zalewiska i brzegi rzeki Olzy. řeky Olše. Krajina a atmosféra toho- water and the Olza river banks. The Krajobraz i atmosfera miejsca to místa vytvářejí ideální podmínky landscape and atmosphere of this stwarzają doskonałe warunki do pro bivak. place create perfect conditions for biwakowania. camping.

Ośrodek Wypoczynkowy „Olza” / Rekreační středisko „Olza”/ The Recreation Center ”Olza” OLZA

lza jest miejscowością lza je obec s největším počtem lza is a village with the lar- Oz największą ilością ośrod- Orekreačních středisek a míst pro Ogest number of locations for ków i miejsc wypoczynku let- letní odpočinek. Cestou z Uchylska summer recreation. On our way niego. Jadąc od strony Uchylska můžeme vidět Veřejné tábořiště from Uchylsko, we can stop at the możemy wstąpić na Pole Biwa- „Europa”. Je to dokonale adapto- Europa Campsite. It is a well-equi- kowe „Europa”. Jest to doskonale vaný areál, na kterém se nacházejí pped area with cabins, a small zagospodarowany obszar, na kempové chaty, nevelká plocha pro camping ground, and a cafeteria którym znajdują się domki noc- stany, občerstvení, kde se podávají that serves home-made dinners legowe, niewielkie pole namio- domácí obědy, hřiště pro volejbal, as well as a fi eld for playing vol- towe, punkt gastronomiczny, fotbal a plážovou kopanou. Výho- leyball, football and beach ball. It w którym serwowane są swoj- dou je obrovský přístřešek, pod boasts an enormous shelter with skie obiady, boisko do siatków- který se vejde asi 500 osob, proto space for ca. 500 people, where ki, piłki nożnej i piłki plażowej. zde majitel často pořádá různé kon- the owner frequently organizes certy, slavnosti a sportovní závody. various concerts, festivities and

17 17 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Plusem jest ogromna wiata, gdzie Další předností střediska je hlídané sporting events. Another advanta- mieści się ok. 500 osób, dlatego koupaliště s písčitou pláží, otevře- ge is the guarded bathing beach też właściciele często organizują né v roce 2011. Na druhé straně opened in 2011. Another body of tu różnorodne koncerty, festyny objektu se nachází další vodní plo- water can be found on the oppo- czy zawody sportowe. Dodatko- cha a i když tam není hlídaná pláž site side of this facility. Although wym atutem ośrodka jest otwar- a vymezené místo pro koupání, it lacks a guarded beach and de- te w 2011 r. strzeżone kąpielisko turisté jej navštěvují stejně rádi, signated bathing areas, it is equal- z piaszczystą plażą. Po przeciwnej protože zde najdou klid a ticho. ly popular among tourists, who stonie obiektu znajduje się inne Odsud doporučujeme vydat se ul. can find peace and quiet there. zalewisko i chociaż nie ma strzeżo- Wałowou podél řeky Olše a pak From there, we should take Wało- nej plaży i wytyczonych miejsc ką- zahnout do ul. Wiejské, kde uvi- wa street along the Olza river, and pieliskowych, to jest równie chęt- díme památkovou kapli v klasi- then turn onto Wiejska street to nie odwiedzane przez turystów, cistním slohu s obrazem sv. Jana see a classical historic chapel with którzy znajdują tu spokój i ciszę. Nepomuckého, domy z 19. a 20. a painting of St. John Nepomucene, století a farní kostel. 19th and 20th century buildings as well as a parish church.

Ośrodek Wypoczynkowy „Olza” / Rekreační středisko „Olza”/ The Recreation Center ”Olza”

Z tego miejsca warto pojechać ul. Na křižovatce ulic Wiejska a Koś- At the intersection of Wiejska and Wałową wzdłuż rzeki Olzy, a na- cielna stojí dům, ve kterém sídlí Kościelna streets, we can find the stępnie skręcić w ul. Wiejską, gdzie Vesnický kulturní dům, který orga- headquarters of the Rural Center zobaczymy zabytkową kaplicę nizuje většinu kulturních akcí na of Culture, which organizes cultu- w stylu klasycystycznym z obra- území obce. Při jízdě Dworcowou ral events in the village. If we take zem św. Jana Nepomucena, za- ulicí spatříme obytné domy z 19. Dworcowa street, we will see 19th budowania z XIX i XX wieku oraz a 20. století, kříž kaple a budovu and 20th century residential bui- kościół parafialny. Na skrzyżowaniu železničního nádraží. Za železnič- ldings, a chapel cross and a train ulic Wiejskiej i Kościelnej znajduje ním přejezdem odbočíme doleva station building. Turning left be- się budynek, w którym funkcjo- a přijedeme k rekreačnímu středis- hind the rail crossing, we arrive at nuje Wiejski Dom Kultury. Jadąc ku „Olza”, nejoblíbenějšímu v okre- the most popular recreation center

18 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

ul. Dworcową zobaczymy XIX se, které všichni nazývají „Máj” (to in the district. It is called “Olza” but i XX-wieczne budynki mieszkalne, proto, že dříve bylo toto středisko people refer to it as “Maj” [May] krzyż kapliczkowy oraz budynek majetkem Dolu 1. Máj). Objekt (because the center was previous- dworca kolejowego. Skręcając leží na poloostrově a je ze tří stran ly owned by the “1 Maja” [1st May] w lewo za przejazdem kolejowym obklopen vodou. Díky dobrému coal mine). Located on a peninsu- dojedziemy do najpopularniejsze- vybavení je ideálním místem pro la and surrounded by water from go na terenie powiatu wodzisław- odpočinek. V jeho areálu stojí dře- three sides, this well-equipped skiego ośrodka wypoczynkowego věné a zděné bungalovy, veřejné center is a perfect holiday destina- „Olza” zwanego przez wszystkich tábořiště, plocha pro karavany, tion. It includes wooden and brick „Maj” (ze względu na to, że daw- stravovací zařízení, herny, hřiště na cabins, a camping ground, a cara- niej ośrodek ten był własnością plážový volejbal, hlídané koupališ- van site, catering facilities, a video KWK 1 „Maja”). Położony na pół- tě a velká písčitá pláž. O prázdni- arcade, a beach ball court and a big wyspie, otoczony z trzech stron nách se zde každý večer pořádají guarded bathing beach. During wodą, świetnie zagospodarowany diskotéky pod širým nebem. Od the summer, open-air disco is orga- stwarza doskonałe miejsce wypo- střediska se vrátíme zpět na Dwor- nized every night. If we go back to czynku. Na jego terenie funkcjo- cowou ulici a vydáme se směrem Dworcowa street and ride towards nują domki letniskowe: drewnia- na Odry. Cestou projedeme kolem the Odra river, we will pass Kolonia ne i murowane, pole namiotowe, Olecké Kolonie – sídliště familoků, Olecka, a complex of factory wor- pole caravaningowe, obiekty ga- které byly kdysi dělnickými domky kers’ tenements, which belonged stronomiczne, salon gier, boisko horníků Dolu Anna v Pszowě. Byd- to the former Anna coal mine in do siatkówki plażowej, strzeżone leli tam také železničáři a úředníci Pszów and were inhabited by mi- kąpielisko oraz duża, piaszczy- železniční správy. Kromě toho je ners, rail workers and rail admini- sta plaża. W okresie wakacyjnym na území Olzy mnoho rybářských stration officials. In addition, the każdego wieczoru organizowane stanovišť, proto si zde milovníci Olza river area offers many fishing są dyskoteki na wolnym powie- rybaření jistě najdou něco pro grounds for the fans of angling. trzu. Stamtąd kierujemy się z po- sebe. wrotem na ul. Dworcową i jadąc w kierunku Odry miniemy po dro- dze Kolonię Olecką – zespół fami- loków, będących dawniej doma- mi robotniczymi górników KWK „Anna” w Pszowie, a także koleja- rzy i urzędników administracji ko- lejowej. Poza tym, na terenie Olzy istnieje wiele łowisk wędkarskich, dlatego też amatorzy tego sportu znajdą tutaj coś dla siebie.

Pole biwakowe „Europa” / Veřejné tábořiště „Europa” / The Europa Campsite

19 19 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

ODRA

odobnie jak w sąsiedniej Olzie odobně jako v sousední Olze imilar to the nearby Olza, this Pistnieją tu pożwirowe zalewi- Pzde najdeme vodní nádrže Sis the location of post-gravel ska, które są ostoją wielu ptaków vzniklé po těžbě štěrku, které jsou bodies of water, which are home i zwierząt i nie są udostępniane útočištěm mnoha ptáků a zvířat to various birds and animals with jako kąpieliska. Dotrzemy do nich a nejsou zpřístupněna jako koupa- no designated bathing areas. They ul. Główną, która powadzi do Blusz- liště. Dostaneme se k nim Głów- can be accessed via Główna street czowa. Po drodze miniemy kaplicę, nou ulicí, která pokračuje směrem which leads to Bluszczów. On the aby dotrzeć do ciągnących się od do Bluszczowa. Cestou uvidíme way, we can see a chapel and the Odry, przez Bluszczów do Bukowa památkovou kapli a hráze Polderu Buków polder embankments that wałów Polderu Buków – gratka dla Buków, které se táhnou od Odry stretch from the Odra, through miłośników spacerów, joggingu přes Bluszczów do Bukowa – něco Bluszczów to Buków – a treat for i nordic walking. pro příznivce procházek, joggingu strollers, joggers and Nordic wal- a Nordic Walkingu. kers.

W przeciągu ostatnich stu lat miejscowość była czterokrotnie dotykana przez powódź. Dla upamiętnienia tych tragicznych chwil na ścianie kapliczki zawieszono tabliczkę na wysokości, do której sięgała woda.

Během poslední sto lat byla tato obec čtyřikrát postižena povodní. Na památku těchto tragických okamžiků byla na stěně kaple umístěna tabulka ve výši, kam až sahala voda.

The village has been hit by fl oods four times over the last century. To commemorate these tragic events, the chapel wall now features a plaque that shows how high the water reached.

Kapliczka Św. Jana Nepomucena w Odrze / Kaple svatého Jana Nepomuckého v Odre / The chapel of St. John Nepomucen in Odra

BLUSZÓW

ojeżdżając do Bluszczowa od estou do Bluszczowa směrem hen arriving to Bluszczów Dstrony Odry towarzyszyć nam Cod Oder nás bude prová- Wfrom the Odra, we will be będzie krajobraz wałów Polderu zet krajina hrází Polderu Buków. accompanied by the sight of Bu- Buków. Wchodząc na nie można Vstoupíme-li na ně, můžeme se ków polder embankments. Those podziwiać piękne widoki na wzgó- pokochat krásným výhledem na who climb them can see the beau- rza Rogowa oraz czaszę Polderu. kopce u Rogowa a nádrž Polderu. tiful view of the Rogów hills and Jadąc ul. Kamieńską dotrzemy Ulicí Kamieńskou se dostaneme the polder top. By taking Kamień- do centrum Bluszczowa, mijając do centra Bluszczowa. Cestou ska street, we will get to the center po drodze kaplicę przeniesioną pojedeme kolem kapličky přene- of Bluszczów, passing a chapel mo- z nieistniejącego już Kamienia nad sené z již neexistující obce Kamień ved from the non-existing Kamień Odrą. nad Odrou. nad Odrą.

0 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

O wzgórzu Kamieniec krąży wiele legend. Jedna z nich głosi, że figurę Nepomucena postawiono tam ku pamięci braci, którzy podczas walki wzajemnie się zamordowali. Legenda głosi również, że wzgórze było połączone tunelem z zamkiem rycerzy i rozbójników w Ligotce.

O návrší Kamieniec koluje několik legend. Jedna z nich tvrdí, že socha Nepomuckého tam byla postavena na památku bratrů, kteří se vzájemně zabili během souboje. Legenda také říká, že návrší bylo spojené tunelem s hradem rytířů a loupežníků v Ligotce.

There are many legends concerning the Kamieniec hill. According to one, the statue of Nepomucene was built to commemorate brothers who killed each other during a fight. Legend also has it that a tunnel connected the hill to the knights’ and robbers’ castle in Ligotka.

Dojeżdżając do Bluszczowa od strony Odry towarzyszyć nam będzie krajobraz wałów Polderu Buków / Cestou do Bluszczowa směrem od Oder nás bude provázet krajina hrází Polderu Buków / When arriving to Bluszczów from the Odra, we will be accompanied by the sight of Buków polder embankments.

21 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Polder Buków / The Buków polder

W centrum Bluszczowa funkcjo- Ve středu obce najdeme veřejně The center boasts a well-equipped nuje ogólnodostępny, doskonale přístupné, dobře vybavené dět- playground available to the public, zagospodarowany plac zabaw, a na ské hřiště a v sousedním areálu while the neighboring premises of sąsiadującym terenie Ochotniczej Dobrovolného hasičského sboru the Voluntary Fire Brigade include Straży Pożarnej została ustawiona byl postaven dřevěný přístřešek, a wooden shelter for relaxing or drewniana wiata, gdzie można od- kde si můžeme odpočinout nebo having a barbecue. We should also począć, a także zorganizować grilla. uspořádat grilování. Doporučuje- go to Młyńska street, where we can Warto też pojechać ul. Młyńską, me se také projet ulicí Młyńskou, find a fallow deer farm. From there, przy której znajduje się hodowla ve které se nachází daňčí farma. Powstańców street will take us to danieli. Stamtąd kierujemy się na Od ní se pak vydáme směrem k the Olszynka park, which is home ul. Powstańców, którą dojedziemy ul. Powstańców, kterou se dosta- to all local open-air events and do Parku Olszynka. Tutaj odbywają neme k parku Olszynka. Zde se which features a memorial to fal- się wszelkie lokalne imprezy plene- konají veškeré místní akce pod len insurgents in the center. In ad- rowe. W centralnym punkcie parku širým nebem. Uprostřed parku dition, we can take Piaskowa street stoi pomnik poświęcony pamięci stojí pomník věnovaný památ- to reach the Kamieniec hill with a poległych powstańców. Ponadto ce padlých povstalců. Navíc si statue of St. John Nepomucene, można pojechać ul. Piaskową na můžeme zajet Piaskowou ulicí na probably designed by Johann Mel- wzgórze Kamieniec z figurą św. návrší Kamieniec se sochou sv. chior Oesterreich himself. The hill Jana Nepomucena, zaprojekto- Jana Nepomuckého, navrženou also offers a magnificent view of waną najprawdopodobniej przez pravděpodobně samotným Öster- the Odra river valley. samego Österreicha. Ze wzgórza reichem. Z návrší se prostírá pře- rozciąga się przepiękny widok na krásný výhled na údolí Odry. dolinę Odry.

22 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

ROGÓW

jeżdżając do Rogowa od stro- dyž přijíždíme do Rogowa hen entering Rogów from the Wny Olzy i Odry warto poje- Ksměrem od Olzy a Odry, nej- WOlza and Odra rivers, we sho- chać bocznymi ulicami – Rogowską lepší cesta vede bočními ulicemi, uld take Rogowska and Rogowiec i Rogowiec. Ul. Rogowską doje- Rogowskou a Rogowiec. Rogowská side streets. Rogowska street will dziemy do Parku Dąbki, gdzie ulice vede do parku Dąbki, kde si take us to the Dąbki park, a place to można odpocząć z dala od zgiełku. můžeme odpočinout daleko od get away from the noise. It used to Kiedyś odbywały się tutaj uroczy- shonu. Kdysi se zde konaly státní be the venue for patriotic and na- stości patriotyczne i państwowe, a vlastenecké slavnosti, dnes se tional ceremonies, now it is home teraz organizuje się tu różnego zde pořádají různé akce pod širým to various open-air events. After typu imprezy plenerowe. Z parku nebem. Z parku si můžeme zajet leaving the park, we can arrive at możemy zejść na boisko, a stam- podívat se na hřiště a odtamtud a fi eld, and then at the stadium tąd dojechać na stadion III-ligo- dojet ke stadiónu třetiligového of Przyszłość Rogów football club wej drużyny „Przyszłość” Rogów. klubu „Przyszłość” Rogów. V areálu (4th Polish league). The stadium Na terenie stadionu funkcjonują stadiónu jsou také tenisové kurty. includes tennis courts. korty tenisowe. Będąc w Rogowie można pojechać do Parku Leśne- go „U Kaczyny”, usytuowanego na skraju lasu. Teren składa się z mini zoo z ogromną ilością zwierząt i ptaków, dużego placu zabaw, restauracji, stajni z wozownią – istnieje możliwość przejażdż- ki w siodle lub bryczką – a także zadaszone miejsce, gdzie można zorganizować grilla czy ognisko.

Park Leśny „U Kaczyny” / Lesopark „U Kaczyny” / The ”U Kaczyny” park

V Rogowie můžeme dále navštívit While in Rogów, we can go to the Lesní park „U Kaczyny”, který leží U Kaczyny park located at the edge na okraji lesa. V areálu je malá zoo of the forest. This area includes a s velkým počtem zvířat a ptáků, mini zoo with numerous animals velké dětské hřiště, restaurace, stáj and birds, a large playground, a Park „Dąbki” / s vozovnou – je zde možnost pro- restaurant, a stable with a coach The ”Dąbki” park jížďky v sedle nebo povozem, a také

3 3 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Będąc w Rogowie warto wejść na zastřešené místo, kde lze uspo- house (horse and carriage rides are teren placu kościelnego, z którego řádat grilování nebo táborák. Při available) as well as a shelter for ha- rozpościera się zapierający dech návštěvě Rogowa doporučujeme ving a barbecue or campfire. w piersiach widok na dolinę Odry navštívit kostelní náměstí, odkud Those who visit Rogów should also po obu stronach granicy, a przy se prostírá překrásný pohled na go to the church square for a breat- dobrej pogodzie na tle krajobrazu údolí Odry po obou stranách hra- htaking view of the Odra river val- wyraźnie odznaczają się góry Be- nice. Za dobrého počasí spatříme ley on both sides of the border. If skidu Śląskiego i Czech. na obzoru výrazné obrysy Slez- the weather is good, we can watch ských Beskyd a hor na české straně the landscape with the Silesian Be- hranice. skids and Czech mountains clearly visible in the background.

Park Leśny „U Kaczyny” / Lesopark „U Kaczyny” / The ”U Kaczyny” park

24 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

BEŁSZNICA

o Bełsznicy możemy doje- o Bełsznicy se můžeme ełsznica can be accessed from Dchać od strony Rogowa bądź Ddostat z Rogowa nebo cestou BRogów or the Czyżowice forest. też od strony czyżowickiego lasu. z czyżowického lesa. Pojedeme-li If we ride from Rogów, we can en- Jadąc od Rogowa znowu możemy z Rogowa, můžeme se opět obdivo- joy the view of the Odra river valley podziwiać widoki na dolinę Odry. vat vyhlídky na údolí Odry. Během again. While going through Raci- Poruszając się ul. Raciborską mi- jízdy Raciborskou ulicí, pojedeme borska street, we will pass a furni- niemy po drodze sklep meblowy, kolem obchodu s nábytkem, kde ture store that used to be a school. w którym niegdyś mieściła się byla dříve škola. Odbočíme do ul. By turning onto Stawowa street, szkoła. Skręcając w ul. Stawową Stawowa a přijedeme k tzv. Bełským we will arrive at the Bełskie Stawy dojedziemy na tzw. Bełskie Stawy. rybníkům. U cesty spatříme prav- ponds, passing probably the oldest Po drodze zobaczymy prawdopo- děpodobně nejstarší čapí hnízdo stork nest in the commune on our dobnie najstarsze bocianie gniaz- na území obce. Pak můžeme nav- way. Then, we can go to the Staj- do na terenie gminy. Następnie štívit agroturistickou farmu „Stajnia nia na Stawach agritourism farm, możemy udać się do „Stajni na na Stawach“ (Stáje na rybnících). which is a perfect place for horse Stawach” – gospodarstwa agrotu- Je to ideální místo pro milovníky and riding lovers. The farm off ers rystycznego. Jest to idealne miej- koní a jízdy na koni. Farma nabízí hippotheraphy, among others. sce dla miłośników koni i jazdy také léčení pomocí hipoterapie. A bit further down the road, there wierzchem. Gospodarstwo w swo- O něco dál leží sportovně rekreač- is a sports and leisure center, which jej ofercie posiada również zajęcia ní areál, jehož součástí je dětské includes a playground for children, z hipoterapii. Nieco dalej znajduje hřiště, fotbalové hřiště a klubovna. a football pitch and a day room. się kompleks rekreacyjno-sporto- Můžeme zde strávit čas hraním Those who stay here for a while can wy, w którego skład wchodzą plac kopané nebo si prostě sednout, play football or simply sit down, re- zabaw dla dzieci, boisko do piłki odpočinout a dívat se kolem sebe. lax and admire the view. nożnej i świetlica. Można tutaj spę- dzić czas grając w piłkę bądź też po prostu siedząc, odpoczywając i podziwiając widoki. Niedaleko ul. Raciborskiej znajduje się Park im. Leona Smołki – doskonałe miejsce do organizacji grilla czy ogniska. Miejscem, do którego warto wstą- pić ze względów estetycznych i artystycznych jest kawiarnia i pracownia rzeźbiarska „Cafe Fart”. Tutaj często odbywają się przeróż- ne wernisaże czy spotkania z arty- stami. Stamtąd można zawrócić i mijając starą mleczarnię skręcić w ul. Czyżowicką. Na jej końcu, na skraju lasu, funkcjonuje gospo- darstwo agroturystyczne „Kasz- tanka”, które oferuje naukę jazdy konnej, jazdę w terenie, obozy jeździeckie oraz wczasy w „siodle”.

Gospodarstwo agroturystyczne „Stajnia na sta- wach” / Agroturisticka farma „Stáje na rybnících” / The Stable on the ponds - agritourism farm

5 5 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Nedaleko Raciborské ulice se Near Raciborska street is the Leon nachází Park Leona Smołki, ideál- Smołka Park, which is a perfect pla- ní místo pro uspořádání grilování ce for a barbecue or campfire. Cafe nebo táboráku. Místem, které Fart is a cafe and sculpting studio doporučujeme navštívit z estetic- which is worth visiting due to its kých a uměleckých důvodů je esthetic and artistic qualities. It is kavárna a sochařská dílna „Cafe often the venue for various vernis- Fart”. Zde se často konají růz- sages and meetings with artists. né vernisáže a setkání s umělci. From there, we can go back, pass Odsud se můžeme vrátit, projet an old dairy and turn onto Czyżo- kolem staré mlékárny a odbočit wicka street. That street leads to do Czyżowické ulice. Na jejím kon- the Kasztanka agritourism farm at ci, na okraji lesa, najdeme agrotu- the edge of the forest which offers ristickou farmu „Kasztanka”, která horseback riding lessons, cross- nabízí výuku jízdy na koni, jízdy v country riding, riding camps and terénu, jezdecké tábory a dovole- horseback riding holidays. Since Ze względu na to, że gospodar- nou v „sedle”. Vzhledem k tomu, že the farm is located away from main stwo usytuowane jest z dala od se farma nachází dost daleko od roads and right next to the forest, głównych dróg, przy samym lesie, hlavních silnic, těsně u lesa, jsou it is a perfect place for people who stwarza idealne warunki dla osób tam ideální podmínky pro lidi, need peace and quiet in the bo- pragnących ciszy i odpoczynku kteří touží po klidu a odpočinku som of nature. From there, we can w zgodzie z naturą. Stąd możemy v souladu s přírodou. Odtud se ride through the forest to Czyżowi- też dojechać lasem bełskim do můžeme bełským lesem vydat ce and Osiny. Czyżowic i Osin. také do Czyżowic a Osin.

Gospodarstwo agroturystyczne „Stajnia na stawach” / Agroturisticka farma „Stáje na rybnících” / The Stable on the ponds - agritourism farm

26 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

CZYŻOWICE

ędąc w Czyżowicach napraw- ři návštěvě Czyżowic se vyplatí hile in Czyżowice, we should Bdę warto udać się do Szwaj- Ppodívat se do Czyżowického Wdefi nitely visit Szwajcaria carii Czyżowickiej. Jest to jedno Švýcarska. Je to jedno z nejkrás- Czyżowicka. It is one of the most z najpiękniejszych miejsc powia- nějších míst ve wodzisławském beautiful places in the Wodzisław tu wodzisławskiego – zielone okrese – samá zeleň, jezírka a čis- district and its green areas, lakes tereny, jeziorka, czyste powietrze tý vzduch přispívají k aktivnímu and clean air stimulate active leisu- sprzyjają aktywnemu wypoczyn- odpočinku. Na jeho území působí re. The Western City ranch located kowi. Na jej terenie funkcjonuje ranč Western City, kde se každoroč- there is the venue for the annual Ranczo Western City, gdzie co ně koná Country Piknik, proslulý v Country Picnic known across the roku odbywa się słynny w całym celém kraji. Czyżowické Švýcarsko Voivodship. Szwajcaria Czyżowi- województwie Piknik Country. poskytuje dokonalé podmínky pro cka off ers perfect conditions for Szwajcaria Czyżowicka stwarza odpočinek, procházky, pěstování relaxing, strolling, jogging, Nor- doskonałe warunki do odpoczyn- takových sportů, jako je jogging, dic walking and cross-country ku, spacerów, uprawiania sportów Nordic Walking nebo běh na lyžích, skiing, which is becoming more takich jak jogging, nordic walking který je v této oblasti stále populár- and more popular in this area. czy, coraz popularniejsze na tym terenie, narciarstwo biegowe. Tutaj można także zorganizować piknik czy ognisko, a także sko- rzystać z możliwości jazdy konno. Stąd piękną ścieżką dojedziemy do Bełsznicy. Możemy także po- jechać do centrum miejscowości. Będąc na ul. Wodzisławskiej warto zwrócić uwagę na wagonik ko- lejki pochodzący z nieistniejącej już kopalni „1 Maja” stojący w są- siedztwie budynku szkoły. Jadąc bocznymi uliczkami dojedziemy

Ranczo na Szwajcarii Czyżowickiej / Ranč v Czyzowickém Švýcarsku / The ”Szwajcaria Czyżowicka” ranch

nější. Zde si lidé mohou uspořádat We can also have a picnic or a bar- piknik nebo táborák a využít také becue here as well as enjoy horse- možnost jízdy na koni. Odtud poje- back riding. A beautiful path leads do siedziby prężnie działającego deme krásnou stezkou do Bełsz- from here to Bełsznica. We can Wiejskiego Domu Kultury, gdzie nice. Můžeme také zajet přímo do also go to the center of the village. odbywa się wiele imprez plene- centra obce. Ve Wodzisławské ulici While on Wodzisławska street, we rowych. Stąd można skierować się si můžeme všimnout důlní vagón should notice the train car from na ul. Wodzisławską, a następnie pocházející z dnes již uzavřeného the former 1 Maja mine located w ul. Nową, którą możemy po- Dolu „1. Máj”. Vagón stojí vedle next to the school. If we take side

7 7 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

jechać prosto w kierunku Strefy budovy školy. Vedlejšími uličkami streets, we will arrive at the head- Aktywności Gospodarczej bądź też přijedeme k sídlu aktivně působí- quarters of the thriving the Rural na jej początku skręcić w prawo, cího Vesnického kulturního domu, Center of Culture, where multiple gdzie wśród urokliwego krajobra- kde se koná mnoho akcí pod open-air events are organized. zu lasków i stawów dojedziemy do širým nebem. Vedle VKD je dětské There is also a playground near- Wodzisławia Śląskiego. hřiště. Odtud se můžeme vydat by. From there, we can turn onto Wodzisławskou a pak Novou ulicí, Wodzisławska street, and then kterou se můžeme vydat přímo take Nowa street, which will lead směrem Zóny hospodářské aktivi- us directly towards the Economic ty nebo na jejím počátku odbočit Activity Zone. We can also turn doprava a malebnou krajinou s right at the beginning of that stre- lesíky rybníčky přijet do města et to go to Wodzisław Śląski, pas- Wodzisław Śląski. sing charming forests and ponds.

Ranczo na Szwajcarii Czyżowickiej / Ran v Czyzowickém Švýcarsku / The ”Szwajcaria Czyżowicka” ranch

28 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

OSINY

siny to najmniejsze sołectwo siny jsou nejmenším staros- siny is the smallest village of Ogminy Gorzyce usytuowane Otenstvím gminy Gorzyce. Leží Othe Gorzyce commune situa- pomiędzy Gorzycami a Bełsznicą mezi Gorzycemi a Bełsznicí a jsou ted between Gorzyce and Bełsznica – idealne miejsce dla miłośników ideálním místem pro příznivce – a perfect destination for bicycle turystyki rowerowej. Miejscem do cykloturistiky. K odpočinku slouží touring enthusiasts. The local rec- odpoczynku jest niewielki park nevelký park „Jaś” – zde je možné reation area is the small park called „Jaś” – tutaj można zorganizować uspořádat grilování nebo bivak, “Jaś”, where we can have a barbe- grilla czy biwak, jest też niewiel- je zde také malé dětské hřiště pro cue or camp and where children ki plac zabaw dla najmłodszych. nejmladší. Na okraji parku, který can enjoy a playground. The edge Na skraju parku, który graniczy sousedí s palácovým a parkovým of the park, adjacent to the palace/ z zespołem pałacowo-parkowym komplexem v Gorzycích, můžeme park complex in Gorzyce, features w Gorzycach, można zobaczyć spatřit pěkné exempláře javorů, sycamores, plane and wild cherry okazy jaworów, platanów, dzikich platanů, divokých třešní. Roste trees. It is also home to the Hanys czereśni. Tutaj także rośnie kil- zde také několik set let starý dub oak, which is several hundred years kusetletni, a zarazem najstarszy „Hanys”, nejstarší v gmině Gorzyce. old (the oldest oak in the Gorzyce w gminie Gorzyce, dąb „Hanys”. commune).

LUBOMIA BUKÓW

iejscowość ta najbardziej ato obec je nejčastěji spojována his village is known primarily for Mkojarzy się z przeciwpowo- Ts protipovodňovým polderem, Tits fl ood polder, bodies of water dziowym polderem, zalewiskami vodními nádržemi a štěrkovnami. and gravel pits. Buków can be ac- i żwirowniami. Do Bukowa można Do Bukowa se můžeme dostat na cessed from Bluszczów by riding dostać się rowerem przejeżdżając kole po hrázi Polderu Buków smě- across the top of the Buków polder. szczytem Polderu Buków od stro- rem od Bluszczowa. Doporučuje- This route is worthwhile taking due ny Bluszczowa. Warto wybrać tę me tuto cestu vzhledem ke krásné to the magnifi cent landscape. On drogę ze względu na przepiękny krajině. Pojedeme-li touto cestou, the way, we will pass the non-exist- krajobraz. Jadąc tędy miniemy mineme dnes již neexistující obec ing village of Kamień nad Odrą, po drodze nieistniejącą już miej- Kamień nad Odrou, která byla kvůli which was completely destroyed scowość Kamień nad Odrą, która častým povodním a záplavám úplně by water because of frequent fl o- ze względu na częste powodzie zatopena. Dnes je to ideální místo oding. Today, it is a perfect place i podtopienia została w całości za- pro milovníky rybaření, procházek for angling, walking and bicycle lana. Dzisiaj jest to idealne miejsce a cyklistických výletů. Občas se zde lovers. In addition, it is sometimes dla miłośników wędkarstwa, spa- konají závody off Road, tedy závo- the venue for off -road competi- cerów i wycieczek rowerowych. dy terénních vozidel po nezpevně- tions (in which sport utility vehic- Tutaj też można trafi ć na zawody ných cestách s různými překážkami les drive through dirt roads with off Road, czyli rajdy samochodami (např. bláto, říčky apod.). Množství obstacles such as mud and rivers). terenowymi po nieutwardzonych vodních ploch vytváří dokonalé The number of bodies of water cre- drogach z różnymi przeszkoda- podmínky také pro odpočinek lidí, ates ideal conditions for those who mi (np. błotem, rzekami, itp.). kteří pobývají rádi v přírodě. Lze zde enjoy the bosom of nature. We

9 9 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Duża ilość zalewisk stwarza też do- bivakovat nebo uspořádat piknik a can have a camp or a picnic here, skonałe warunki wypoczynku dla příležitostně nakrmit labutě, které while feeding the swans that really osób lubiących obcować z naturą. si toto území velmi oblíbily. Ces- like this area. If we proceed to the Można tutaj zorganizować biwak tou dále do centra Bukowa pro- center of Buków, we will pass one czy piknik, a przy okazji nakarmić jedeme kolem jedné z největších of the largest gravel pits in the re- uwielbiające ten teren łabędzie. štěrkoven na tomto území. Přímo gion. While in the center of the vil- Jadąc dalej do centrum Bukowa v obci pak doporučujeme navštívit lage, we should visit its biggest at- miniemy jedną z największych na největší bukowskou atrakci, kte- traction, i.e. the mini zoo. It boasts tym terenie żwirowni. Będąc już rou je malá zoologická zahrada. numerous exotic animal and bird w centrum miejscowości warto Můžeme zde vidět mnoho druhů species, a collection of old watches zwiedzić największą atrakcję Bu- exotických zvířat a ptáků, sbírku and a coach house. In addition, kowa, a mianowicie mini zoo. Tutaj starých hodin a vozovnu. Další this place offers horse and sleigh zobaczyć można wiele gatunków výhodou tohoto místa je možnost rides. From there, we can take the egzotycznych zwierząt i ptaków, projížděk na koni a pořádání pro- asphalt road towards Lubomia and, Zbiór Starych Zegarów oraz po- jížděk na saních tažených koňmi. after passing some beautiful surro- wozownię. Dodatkowym atutem Odtud doporučujeme pokračovat undings (regardless of the season), tego miejsca jest możliwość kon- asfaltkou směrem do Lubomie, we will arrive at the Wielikąt natural nych przejażdżek oraz organizacja kde v překrásném prostředí (v landscape complex. kuligów. Stąd polecamy udać się každém ročním období) dorazíme asfaltową drogą w kierunku Lubo- k přírodnímu a krajinnému kom- mi, gdzie w przepięknej scenerii plexu „Wielikąt”. (o każdej porze roku) dojedziemy do zespołu przyrodniczo-krajobra- zowego „Wielikąt”. Plener artystyczny przy Kaplicy różańcowej z 1770 roku, Buków / Venkovní umění v Kapli Panny Marie Růžencové z roku 1770, Buków / Outdoor art at the Chapel of Our Lady of the Rosary from 1770, Buków

30 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

SYRYNIA

o Syryni najlepiej dojechać o Syrynie se na kole dosta- yrynia can be accessed by bike Drowerem od strony Rogowa Dneme nejsnáze z Rogowa (ul. Sfrom Rogów (Wyzwolenia stre- (ul. Wyzwolenia) przez las który Wyzwolenia) lesní cestou – výbor- et) through the forest, which is per- jest świetnym miejscem dla mi- né místo pro houbaření. Pak pro- fect for mushroom pickers. Then, łośników grzybobrania. Następnie jedeme kolem kolonie Dąbrowa we pass Kolonia Dąbrowy, and if miniemy kolonię Dąbrowy, a jadąc a kolem cesty do centra obce we proceed to the center of the vil- dalej do centrum miejscowości uvidíme několik vodních nádrží, lage, we will see several bodies of zobaczymy kilka zbiorników wod- které od jara do podzimu vytvá- water that create an outstanding nych, które od wiosny do jesieni řejí neuvěřitelnou krajinu. Touto landscape between spring and fall. tworzą niesamowity krajobraz. Tą cestou přijedeme ke sportovnímu This way we will arrive at a sports drogą dotrzemy do boiska sporto- hřišti, kde si můžeme odpočinout, fi eld, where we can relax, play foot- wego – tutaj możemy odpocząć, zahrát fotbal nebo se občerstvit v ball or grab a bite in the nearby piz- pograć w piłkę czy też posilić nedaleké pizzerii. Pak přejedeme zeria. Next, we can cross the inter- się w pobliskiej pizzerii. Następ- křižovatku se silnicí 936 a můžeme section with the regional road no. nie, przejeżdżając skrzyżowanie se vydat ul. Powstańców Śląskich 936 and take Powstańców Śląskich drogą 936 możemy udać się ul. do areálu Komplexu všeobecně street to go to the premises of Up- Powstańców Śląskich na teren Ze- vzdělávacích škol. Cestou mine- per Secondary Schools, passing społu Szkół Ogólnokształcących, me kostel sv. Antonína z Padovy. the church of St. Anthony of Padua. mijając po drodze kościół pw. V areálu školy je sportovní objekt, The school includes a sports facility Św. Antoniego Padewskiego. Na jehož služeb lze využít po před- which can be used for a small fee terenie szkoły funkcjonuje obiekt chozí dohodě a za malý poplatek. after making proper arrangements sportowy, z którego, po wcześ- Jeho součástí je sportovní hřiště beforehand. The facility comprises niejszym uzgodnieniu i za drobną pro kopanou, volejbal a basketbal. a fi eld for playing football, volley- opłatą, można skorzystać. W jego Vedle hřiště je výborně vyba- ball and basketball. Next to the skład wchodzi boisko sportowe vené dětské hřiště – bezpeč- fi eld is a well-equipped playgro- do piłki nożnej, siatkówki i koszy- né místo pro naše nejmenší. und, which is safe for little children. kówki. Obok boiska funkcjonuje też świetnie zagospodarowany W 011 r. Syrynia zdobyła I miejsce w Konkursie na Najpiękniejszą Wieś plac zabaw – bezpieczne miejsce Województwa Śląskiego. dla milusińskich. Dalej możemy V roce 011 Syrynia získala 1. místo v Soutěži o nejkrásnější vesnici ve pojechać ul. Powstańców Śląskich Slezském vojvodství. na tzw. „Kopiec” i następnie do Lu- In 011, Syrynia won the 1st place in the competition for the most beautiful bomi, bądź też pojechać ul. Krzy- village of the Silesian Voivodship. żową, a następnie 3 Maja, którymi dojedziemy do Gminnego Domu Kultury, gdzie organizowanych Ulicí Powstańców Śląskich můžeme Then, we can take Powstańców Ślą- jest wiele imprez kulturalnych. pokračovat dál na tzv. „Kopiec” a skich street to the so-called Mound, Dalej ulicą 3 Maja dojedziemy do pak do Lubomie nebo se vydat and go to Lubomia, or take Krzyżo- Pszowa. Dla lubiących obcować ulicí Krzyżowou a pak 3 Maja a při- wa and 3 Maja streets to arrive at z przyrodą warto pojechać okręż- jet k Obecnímu kulturnímu domu, The Rural Center of Culture, where ną drogą w stronę „Światłowca” kde se pořádá celá řada kulturních numerous cultural events are orga- i tam skręcić w ścieżkę prowadzą- akcí. Další jízdou ulicí 3 Maja se nized. 3 Maja street can take us to cą przez las do Pszowa. dostaneme do Pszowa. Milovníci Pszów. Those who enjoy spending přírody se mohou vydat okružní time in nature should take a detour cestou směrem na „Światłowiec” a towards Światłowiec, turning onto tam pak odbočit na stezku vedoucí a forest track that leads to Pszów. lesem do Pszowa.

31 31 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Najbardziej znaną atrakcją Syryni Největší atrakcí Syrynie je přírod- Syrynia is known primarily for the jest Zespół Przyrodniczo-Krajobra- ní a krajinný komplex „Wielikąt” Wielikąt natural landscape com- zowy „Wielikąt” – Obszary Specjal- – Oblasti zvláštní ochrany ptáků plex (Special Protection Areas for nej Ochrony Ptaków i Siedlisk Na- a jejich sídlišť Natura 2000 – Ptačí Birds and Habitats Nature 2000 tura 2000 – Ostoje Ptasie. Zespół oblast. Komplex se skládá z téměř – Bird Sanctuaries). The complex składa się z kilkunastu stawów ryb- dvaceti rybníků s přilehlými poli comprises ten-odd fish ponds nych wraz z przylegającymi polami a loukami a z Tworkowského lesa. with adjacent fields and meadows i łąkami oraz Lasu Tworkowskiego. Vyskytují se zde dva hnízdící druhy as well as the Tworkowski forest. Występują tutaj dwa gatunki lęgo- ptáků, ohrožené vyhynutím: buká- It is home to two endangered we ptaków, zagrożone wyginię- ček malý a polák malý. Ke komple- breeding bird species: little bittern, ciem – bączek i podgorzałka. Na xu se nejlépe dostaneme z Bukowa, and ferruginous duck. This area is teren ten najlepiej dojechać od cestou vedoucí mezi lesem a rybní- best accessible from Buków, using strony Bukowa, drogą prowadzącą ky. Je zde několik míst, kde je dobré the route between the forest and pomiędzy lasem i stawami. Jest tu se zastavit, sednout si na břehu ryb- ponds. There are several places kilka miejsc, gdzie warto się zatrzy- níka a kochat se nádhernou kraji- where we should stop, sit at the mać, usiąść nad samym brzegiem nou. Budeme-li mít štěstí, spatříme edge of the pond and admire the stawu i podziwiać zachwycający blízko břehu labutí rodinku. breathtaking landscape. With a bit krajobraz. Przy odrobinie szczęścia of luck, a family of swans will join jest szansa, że do samego brzegu us at that edge. przypłynie rodzina łabędzi.

Ostoja jest schroniskiem 22 gatunków ptaków wpisanych do Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 2 gatunków ptaków migrujących – niezwykle cennych – niewpisanych do Dyrektywy. „Wielikąt” jest drugim miejscem w Polsce, gdzie regularnie gniazduje hełmiatka. Oblast je útočištěm 22 druhů ptáků zapsaných v Příloze I. Směrnice o ptácích a 2 druhů tažných ptáků - neobvykle cenných – nezapsaných ve Směrnici. „Wielikąt” je druhým místem v Polsku, kde pravidelně hnízdí zrzohlávka rudozobá. This sanctuary is home to 22 bird species listed in Annex I of the Birds Directive and 2 extremely valuable migrating bird species not listed in the Directive. Wielikąt is the second place in Poland where red-crested pochards build nests on a regular basis.

32 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

LUBOMIA

o Lubomi najlepiej dojechać o Lubomi se nejlépe dostane- he best way to access Lubomia Ddrogą od strony zespołu przy- Dme cestou od přírodního a kra- Tis the road from the Wielikąt rodniczo-krajobrazowego „Wieli- jinného komplexu „Wielikąt”, která natural landscape complex that kąt”, którą wyjedziemy praktycznie nás přivede prakticky do středu will take us virtually to the center w centrum wsi, bądź też drogą od vesnice, nebo cestou ze Syrynie, of the village or the road from Syr- strony Syryni, gdzie warto zatrzy- kde doporučujeme zastavit se u ynia, where we should stop near mać się przy średniowiecznym středověkého hradiště Holasiců, the Gołęszyców medieval fortifi ed Grodzisku Gołęszyców (odkrytym které bylo rekonstruováno díky settlement (discovered and recon- i odtworzonym dzięki badaniom archeologickému průzkumu. Tato structed thanks to archeological archeologicznym). Dalej droga cesta dále pokračuje do Grabówky. research). Then, the road will take ta prowadzi do Grabówki. Tutaj Zde je třeba si všimnout zříceninám us to Grabówka. We should pay at- należy zwrócić uwagę na ruiny sta- starého paláce z 19. století a klasi- tention to the ruins of an old 19th rego dworu z XIX wieku oraz klasy- cistního špýcharu z 18. století. Také century manor house and a clas- cystyczny spichlerz z XVIII wieku. odtud vede cesta k území přírodní- sical 18th century granary. There Stąd też prowadzi droga na teren ho a krajinného komplexu „Wieli- is also a road that leads to the zespołu przyrodniczo-krajobrazo- kąt”. Abychom se vyhnuli silnému Wielikąt natural landscape com- wego „Wielikąt”. silničnímu provozu, vydáme se ulicí plex. In order to avoid heavy traffi c, Nepomucena. the best choice is to take Nepomu- cena street. Panorama gminy Lubomia / Panorama střediskové obci Lubomia / Panorama of the Lubomia commune

Aby ominąć wzmożony ruch dro- Cestou mineme malý park, kde si While riding, we will pass a small gowy najlepiej pojechać ul. Nepo- můžeme odpočinout. Pokud odbo- park, where we can relax, and if we mucena. Po drodze miniemy mały číme do Parkowé ulice, dostaneme turn onto Parkowa street, we will park, gdzie można odpocząć, nato- se ke sportovnímu hřišti, kde si arrive at a sports fi eld, where we miast, jeśli skręcimy w ul. Parkową můžeme zahrát kopanou. Vrátíme can play football. After returning to dojedziemy do boiska sportowego, se na ul. Nepomucena a budeme Nepomucena street and proceed- gdzie można zagrać w piłkę nożną. pokračovat dále směrem do centra ing towards the center of Lubomia, Lubomi. we will pass a beautiful historic wooden chapel.

33 33 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Gmina Lubomia posiada najwięcej terenów leśnych w całym powiecie wodzisławskim. Największe lasy to Grabówka i Dąbrowiok. Dlatego też teren gminy jest doskonałym miej- scem dla pragnących spokoju i świeże- go powietrza, a także dla amatorów wszelkiego rodzaju sportów, m.in. spacerów, joggingu, nordic walking, narciarstwa biegowego, sportów motorowych, itp.

V gmině (střediskové obci) Lubomia je nejvíce zalesněného území v celém wodzisławském okrese. Největšími lesy jsou Grabówka a Dąbrowiok. Úze- mí gminy je proto ideálním místem pro všechny, kdo touží po klidu a čer- stvém vzduchu, a také pro příznivce sportů všeho druhu, jako je pěší turis- tika, jogging, Nordic Walking, běh na lyžích, motoristické sporty atd.

Lubomia is the commune with the most forest areas in the entire Wod- zisław district. The biggest forests are called Grabówka and Dąbrowiok. That is why the commune is a perfect place for those who seek peace and fresh air as well as the enthusiasts of strolling, jogging, Nordic walking, cross-count- ry skiing, motor sports, etc.

34 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Wracając na ul. Nepomucena Přitom pojedeme kolem krásné This place is close to the heart of i jadąc dalej w kierunku centrum památkové, dřevěné kapličky. the village, where we can find the Lubomi miniemy po drodze prze- Odtamtud je již blízko do centra church of St. Maria Magdalena and piękną zabytkową, drewnianą obce, kde stojí kostel sv. Marie the Communal Center of Culture. kapliczkę. Stamtąd już niedaleko Magdaleny a Obecní kulturní stře- The pizzeria located on the first do „serca” miejscowości, w którym disko, kde je otevřená pizzerie. floor of that center serves delicious znajduje się kościół pw. Św. Marii Můžeme zde ochutnat výbornou pizza and fresh fruit juice. Later, we Magdaleny oraz Gminny Ośrodek pizzu a šťávu z čerstvě lisovaného can take Pogrzebieńska street and Kultury, na którego paterze funk- ovoce. Dál můžeme pokračovat turn onto Szkolna street to arrive cjonuje pizzeria. Warto tutaj wstą- Pogrzebieńskou ulicí a pak odbo- at the premises of Upper Second- pić i spróbować przepysznej pizzy čit do Szkolní ulice, kterou doje- ary Schools. The school complex oraz soku z świeżo wyciskanych deme do areálu Komplexu vše- includes a sports facility which owoców. Dalej możemy pojechać obecně vzdělávacích škol. Je tu can be used after making proper ul. Pogrzebieńską i następnie skrę- sportovní objekt, který můžeme arrangements beforehand. The cić w ul. Szkolną, którą dojedziemy využít po předchozí dohodě. Sou- facility comprises a field for play- na teren Zespołu Szkół Ogól- částí objektu je: hřiště na kopa- ing football, volleyball and basket- nokształcących. Funkcjonuje tu nou, volejbal a basketbal. Vedle ball. There is also a playground for obiekt sportowy, z którego można nich je dětské hřiště pro nejmenší. children nearby. While in this area, skorzystać po uprzednim uzgod- Doporučujeme také zajet si odtud we should ride up the hill on the nieniu. W skład obiektu wchodzą: na vyvýšeninu na cestě do Pogr- road to Pogrzebień to admire the boiska do piłki nożnej, siatkówki zebieně a užít si tam překrásnou breathtaking (regardless of the i koszykówki. W sąsiedztwie, dla vyhlídku na panorama Gminy season) panorama of the Lubo- najmłodszych, znajduje się plac Lubomia, města Ratiboře a České mia commune, Racibórz and the zabaw. Będąc w tych okolicach republiky. Odtamtud můžeme Czech Republic. From there, we warto podjechać na wzniesienie málo frekventovanými uličkami can take low-traffic streets to the drogi do Pogrzebienia i stamtąd dojet do vesnice Nieboczowy village of Nieboczowy and Ligota podziwiać zachwycający o każdej a Ligota Tworkowska. Tworkowska. porze roku widok na panoramę Gminy Lubomia, miasta Racibórz oraz Czech. Stamtąd mało ruchli- wymi uliczkami, możemy doje- chać do wsi Nieboczowy i Ligoty Tworkowskiej.

Kaplica pw. św. Jana Nepomucena najprawdopodob- niej z 1700 r., Lubomia / Kaple svatého Jana Nepomuckého pravděpodobně od roku 1700, Lubomia / The chapel of St. John Nepomucen probably from 1700, Lubomia

35 35 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

NIEBOCZOWY

iejscowość ta do 015 roku ato obec bude do roku 015 y 015, this village will be com- Mzostanie wysiedlona i prze- Tvysídlena a celá přestěhová- Bpletely relocated to Dąbrowy niesiona w całości na „Dąbrowy”, na do „Dąbrowy”. Na jejím území to make space for a fl ood-control a na jej powierzchni zbudowany bude postavena protipovodňová reservoir. Nowadays, this place is zostanie zbiornik przeciwpowo- vodní nádrž. Dnes se sem vyplatí worth visiting due to its beautiful dziowy. W chwili obecnej warto zajet kvůli pěkné krajině a vodním landscape and post-gravel bodies tutaj przyjechać ze względu na nádržím vzniklým po těžbě štěrku. of water. Near one of them is the przepiękne krajobrazy i pożwiro- U jedné z nich leží rekreační stře- Raj recreation center, which off ers we zalewiska wodne. Przy jednym disko „Raj”, kde najdeme několik several seasonal cabins, a camping z nich funkcjonuje ośrodek wypo- sezónních chatek, veřejné tábo- ground, a swimming pool with czynkowy „Raj”, który dysponuje řiště, bazén s tobogánem, písčitou a slide, a sandy beach, a volley- kilkoma sezonowymi domkami pláž, volejbalové hřiště, půjčovnu ball court, rental of watersports noclegowymi, polem namioto- vodáckých potřeb, dětské hřiště, equipment, a playground, tennis wym, basenem ze zjeżdżalnią, tenisové kurty, kartingovou dráhu courts, a go-cart track and a bar- piaszczystą plażą, boiskiem do siat- a místa pro grilování. Odtamtud se becue area. From there, we can kówki, wypożyczalnią sprzętu wod- můžeme vydat stezkou podél řeky take a route along the Odra river nego, placem zabaw, kortami teni- Odry do centra vesnice, kde stojí to the center of the village, which sowymi, torem kartingowym oraz překrásný kostelíček. Nieboczowy is the location of a beautiful small miejscami do grillowania. Stam- jsou díky vodním plochám v okolí church. Due to the above-mentio- tąd można też pojechać ścieżką oblíbeným cílem rybářů a dalších ned bodies of water, Nieboczowy wzdłuż rzeki Odry do centrum wsi, lidí, kteří milují kontakt s přírodou. is frequently visited by anglers and gdzie stoi przepiękny kościółek. nature lovers. Nieboczowy, poprzez wspomniane zalewiska, są chętnie odwiedzane przez wędkarzy i osoby kochające kontakt z przyrodą.

Rzeka Odra / Řeka Odra / The Odra river

36 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

MSZANA

o Mszany, aby ominąć ruch o Mszané, abychom se vyhnuli szana, in order to bypass the Ddrogowy, najlepiej jechać Dzvýšenému silničnímu pro- Mtraffi c, the best choice is to bocznymi uliczkami od strony vozu, vydáme se raději bočními take side streets from Skrzyszów. Skrzyszowa. Tą drogą dojedziemy uličkami ze Skrzyszowa. Touto This way, we will reach the Rural na teren Wiejskiego Ośrodka Kul- cestou se dostaneme do areálu Center of Culture and Recreation. tury i Rekreacji. Tutaj w sezonie Vesnického kulturního a rekreační- During the summer, the center op- letnim otwarty jest dosyć duży ba- ho střediska. Zde je v letní sezóně erates quite a large swimming pool sen z mini plażą. Jadąc dalej ulicą otevřený poměrně velký bazén s with a mini beach. If we ride along Mickiewicza miniemy neogotycki malou pláží. Dále pojedeme ulicí Mickiewicza street, we will pass the kościół pw. Św. Jerzego. Można Mickiewicza a mineme neogotický neo-Gothic church of St. George. także wejść na teren sąsiadujące- kostel sv. Jiří. Můžeme také navští- We can also go to the adjacent go z kościołem cmentarza i zoba- vit hřbitov kolem kostela a prohléd- cemetery to see the grave of the czyć grób Ofi ar Marszu Śmierci. nout si hrob Obětí pochodu smrti. Death March victims. A brick chap- Niedaleko stoi murowana kaplicz- Nedaleko stojí zděná kaple z roku el built in 1887 is located nearby. ka z 1887 r. Stąd możemy przeje- 1887. Zde si můžeme vybrat do Now, we can either go to the center chać w stronę centrum, gdzie przy centra a tam odbočit do Sportowé where onto Sportowa street is the ul. Sportowej znajdują się obiekty ulice, ve které se nacházejí objekty “Start” sports club of Mszana. klubu sportowego „Start” Mszana. sportovního klubu „Start” Mszana. At the end of Ks. Styry street, right Na końcu ul. Ks. Styry, przy sa- Na konci ul. Ks. Styry, těsně u dálni- next to the highway, there is a ra- mej autostradzie, znajduje się ce, je úvoz ze starou dubohabřinou vine with an ancient broadleaved jar ze starodrzewem grądowym a malým jezírkem. Podobná jezírka forest and a small lake. Similar lakes i małym jeziorkiem. Podobne – vodní nádrže po těžbě – můžeme (post-mine bodies of water) can jeziorka – zalewiska pogórnicze spatřit také kolem ul.  Lipca. Tato also be found on  Lipca street. zobaczymy też przy ul.  Lipca. místa mají velkou přírodní hodno- These places off er great natural Są to miejsca o dużych walorach tu, proto se vyplatí je navštívit. Je to qualities, so they are worth visiting. przyrodniczych, dlatego warto ideální místo pro rybáře. They are also perfect for anglers. tu podjechać. Jest to doskonałe Součástí gminy Mszana jsou ještě The Mszana commune also in- miejsce dla wędkarzy. starostenství Połomie a Gogołowa. cludes the villages of Połomia and W skład Gminy Mszana wcho- Obě starostenství přitahují turisty Gogołowa. Both villages attract dzą jeszcze sołectwa Połomia spoustou zeleně a klidnými ulič- tourists with their green areas and i Gogołowa. Obie miejscowości kami, které vytvářejí výborné pod- quiet streets which create great przyciągają turystę zielonymi te- mínky pro aktivní trávení volného conditions for active leisure. In ad- renami i spokojnymi uliczkami, času. V Połomi je třeba navštívit dition, a historic presbytery and a które stwarzają świetne warunki také památkovou faru a budovu former school building are a must- do aktywnego spędzania wolne- staré školy. Na území obce působí see in Połomia. The village also go czasu. W Połomi koniecznie také Obecní středisko sportu, jehož boasts the Communal Sports Cent- trzeba zobaczyć zabytkową ple- součástí je krytá plovárna s dalšími er, which includes an indoor swim- banię i budynek starej szkoły. Na atrakcemi, jako je sauna a masáže. ming pool with additional attrac- terenie miejscowości działa także V Gogołowé doporučujeme pro- tions such as sauna and massage. Gminny Ośrodek Sportu, w które- hlídku komplexu budov panského What is noteworthy in Gogołowa is go skład wchodzi kryta pływalnia velkostatku. the complex of manor buildings. z dodatkowymi atrakcjami, takimi jak sauna i masaże. W Gogołowej warto obejrzeć zespół zabudowań folwarku dworskiego.

Kryta pływalnia w Połomi / Krytý bazén v Polomi / The indoor swimming pool in Połomia

37 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

MARKLOWICE

arklowice zajmują dużą po- bec Marklowice je poměrně arklowice has large total area, Mwierzchnię, dlatego dojechać Orozlehlá, proto se sem dá při- Mthe village can be accessed tu można zarówno od strony Wo- jet z Wodzisławi Śląské, Radlina, from: Wodzisław Śląski, Radlin, dzisławia Śląskiego, Radlina, Poło- Połomi, Świerklan a Rybnika. Přijíž- Połomia, Świerklany, and Rybnik. mi, Świerklan jak i Rybnika. Jadąc díme-li do Marklowic z Wodzisławi Thanks to its large total area, the do Marklowic od strony Wodzi- Śląské, zvolme trasu, která vede village can be accessed from: Wo- sławia Śląskiego najlepiej wybrać Jastrzębskou a pak Połomskou uli- dzisław Śląski, Radlin, Połomia, trasę wiodącą ul. Jastrzębską a na- cí, protože na nich není příliš velký Świerklany, and Rybnik. Those who stępnie Połomską, gdyż nie ma tam provoz a cesta vede malebnými ride to Marklowice from Wodzisław zbyt dużego ruchu, a droga pro- pahorky a údolíčky. Touto trasou Śląski should choose the route wadzi malowniczymi pagórkami přijedeme do čtvrti Marklowice- through Jastrzębska and Połom- i dolinami. Tą trasą dojedziemy do Praga. Zde nás jistě okouzlí lesní ska streets because the traffi c is dzielnicy Marklowice-Praga. Tutaj krajina, krásná v každém ročním low and the road is surrounded by na pewno urzeknie nas leśny kra- období, zejména na začátku pod- picturesque hills and valleys. This jobraz – przepiękny o każdej porze zimu. Ulicí Grodzisko a pak ulicí route will take us to the Marklowi- roku, a w szczególności wczesną Goplany přijedeme malebnou ce-Praga village district. The local jesienią. Jadąc ul. Grodzisko, a na- cestou do čtvrti Marklowice Dolne, forest landscape, beautiful all-year- stępnie ul. Goplany, malowniczą která tvoří centrum obce. Zde long but especially in early fall, will drogą dojedziemy do dzielnicy doporučujeme navštívit v první surely enchant everyone. If we take Marklowice-Dolne, która jest cen- řadě rekreační středisko „Tropikal- Grodzisko and Goplany streets, trum miejscowości. Tutaj w pierw- na wyspa“ (Tropický ostrov), kde a scenic road will lead us to the szej kolejności należy odwiedzić každý najde něco pro sebe: restau- Marklowice-Dolne central village Centrum Rekreacji „Tropikalna Wy- race, lezecké stěny, skatepark, cyk- district. The fi rst place to visit here spa”, gdzie każdy znajdzie coś dla lostezky, stezky pro pěší i pro jízdu is the Tropikalna Wyspa Recreation siebie – punkty gastronomiczne, na kolečkových bruslích, amfi te- Center, where anyone can fi nd so- ścianki wspinaczkowe, skate-park, átr, místa pro cvičení, fontány mething interesting: catering faci- ścieżki rowerowe, spacerowe i do a gejzír. Je to první objekt tohoto lities, climbing walls, a skatepark, jazdy na rolkach, amfi teatr, plac druhu v Polsku. Poblíž „Ostrova” lanes for bicycles, pedestrians and z urządzeniami siłowymi, fontanny stojí neogotický kostel sv. Stani- roller-skaters, an amphitheater, i gejzer. Jest to pierwszy tego typu slava, biskupa a mučedníka. Pak a square with weight training equi- obiekt w Polsce. W sąsiedztwie můžeme zahnout do ulice Wiosny pment, fountains and a geyser. It „Wyspy” znajduje się neogotycki Ludów a ulice Astrów, kterými se is Poland’s fi rst facility of this kind. kościół pw. Św. Stanisława Bisku- dostaneme k Obecnímu spor- A neo-Gothic church of St. Stanis- pa i Męczennika. Następnie mo- tovnímu centru. Zde si můžeme laus Bishop and Martyr is nearby. żemy skręcić w ul. Wiosny Ludów zahrát kopanou nebo se osvěžit Next, we can turn onto Wiosny Lu- i ul. Astrów, którymi dojedziemy do v sauně. Při návratu na ul. Wyzwo- dów and Astrów streets, which will Gminnego Ośrodka Sportu – tutaj lenia se vydáme směrem ke čtvrti take us to the Communal Sports można pograć w piłkę nożną, bądź Marklowickie Chałupki, kam přije- Center, where we can play football też skorzystać z sauny. Wracając deme k Základní škole č. . V jejím or enjoy sauna. After returning to na ul. Wyzwolenia kierujemy się areálu jsou byla v roce 009 posta- Wyzwolenia street, we can head for w stronę dzielnicy Marklowickie vena hřiště s umělým povrchem: the Marklowickie Chałupki village Chałupki, gdzie dojedziemy do pro kopanou, volejbal, basketbal district to arrive at Primary School Szkoły Podstawowej Nr . Na jej te- a házenou. Je tam také tenisový no. . In 009, the school opened renie funkcjonują otwarte w 009 kurt a dětské hřiště. Odtamtud se fi elds with artifi cial surface for r. boiska ze sztuczną nawierzchnią můžeme vydat Jarzębinowou ulicí playing football, volleyball, basket- – do piłki nożnej, siatkówki, ko- a pak lesní stezkou. Touto cestou ball and handball. A tennis court szykówki i piłki ręcznej. Do użytku dojedeme k Długé ulici. Vedle stez- and a playground are also availab- jest także kort tenisowy oraz plac ky mineme vodní nádrž, na jejímž le. From there, we can take Jarzę- zabaw. Stamtąd możemy pojechać břehu je možné uspořádat piknik binowa street and a forest track to

38 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

ul. Jarzębinową, następnie ścieżką nebo bivakovat. Odtamtud se vrá- get to Długa street, passing a body przez las. Tą drogą dojedziemy na tíme na ul. Wyzwolenia a můžeme of water, where we can have a pic- ul. Długą, mijając po drodze zbior- se vydat směrem na Świerklany. nic or camp. Then, we return to nik wodny, na brzegu, którego Cestou pojedeme kolem památko- Wyzwolenia street, where we can można zorganizować piknik czy vého zámečku, bývalého sídla maji- go towards Świerklany, passing biwak. Stamtąd wracamy na ul. telů čtvrti Marklowice Górne. V ul. another small historic castle – the Wyzwolenia, gdzie możemy poje- Wyzwolenia stojí Základní škola č.3, former residence of the Marklowi- chać w kierunku Świerklan mijając vedle které byl postaven, stejně ce Górne village district owners. po drodze kolejny zabytkowy za- jako u ZŠ č. 2, sportovní areál, který Wyzwolenia street is the location meczek – dawną siedzibę właści- se skládá z hřišť pro kopanou, volej- for Primary School no. 3, which cieli dzielnicy Marklowice Górne. bal, basketbal a házenou. Na těchto (similarly to Primary School no. 2) Przy ul. Wyzwolenia znajduje się hřištích si můžeme zahrát také po boasts a sports complex with fields Szkoła Podstawowa Nr 3, przy předchozí dohodě. Za pozornost for playing football, volleyball, ba- której, podobnie jak przy SP Nr 2, stojí také místo náboženského sketball and handball (they can be funkcjonuje kompleks sportowy kultu zvané „Studzienka”. Je zde used after making proper arrange- składający się z boisk do piłki noż- pramen, jehož voda je známá díky ments). Another noteworthy sight nej, siatkówki, koszykówki i piłki svým zázračným vlastnostem. Oby- is the place of religious cult called ręcznej, z których po uprzednim vatelé si zde postavili kapli podle “Studzienka” [Well], where we can uzgodnieniu można korzystać. vzoru kaple v Lourdes, a proto find a spring of miraculous proper- Warte uwagi jest także miejsce toto místo někteří lidé nazývají ties. The inhabitants built a chapel kultu religijnego zwane „Studzien- „Śląskie Lourdes“ (Slezské Lourdes). here to resemble the one in Lour- ką”. Płynie tutaj źródło znane z cu- V lese stojící kaple poskytuje také des, so some people refer to it as downych właściwości. Mieszkańcy výborné podmínky pro odpočinek the “Silesian Lourdes”. The chapel zbudowali tutaj kaplicę na wzór a regeneraci sil. situated in the forest also creates tej z Lourdes, dlatego też miejsce very good conditions for relaxation to nazywane jest przez niektórych and rejuvenation. „Śląskim Lourdes”. Kaplica usytuo- wana w lesie stwarza też świetne warunki do odpoczynku i zrege- nerowania sił. Park rekreacji „Tropikalna Wyspa” w Marklowicach/ Park „Tropický ostrov“ v Marklowice / The „Tropical Island” park in Marklowice

39 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

WODZISŁAW ŚLĄSKI

iasto Wodzisław Śląski jest ěsto Wodzisław Śląski je hlav- odzisław Śląski is the capital Mstolicą powiatu wodzisław- Mním městem wodzisławského Wof the Wodzisław district. It skiego. Graniczy z gminami Msza- okresu. Hraničí s gminami (středis- is adjacent to the Mszana, Gorzyce, na, Gorzyce, Godów, Marklowice kovými obcemi) Mszana, Gorzyce, Godów and Marklowice com- oraz z miastami Radlin i Pszów. Godów, Marklowice a s městy Rad- munes as well as the cities of Radlin Obfi tuje w tereny zielone, które lin a Pszów. Je v něm spousta zele- and Pszów. The town is full of green stwarzają doskonałe warunki do ně, která poskytuje ideální podmín- areas, making it a perfect location wypoczynku. I tak np. jadąc od ky pro odpočinek. Když chceme for relaxation. And so, for example, strony Rogowa możemy wybrać například vyjet z Rogowa, můžeme if we arrive from Rogów, we can malowniczą ścieżkę prowadzącą si zvolit malebnou stezku vedoucí take a picturesque track through przez las, bądź też boczną dro- lesem nebo vedlejší asfaltovou sil- the forest or an asphalt side road, gę asfaltową, którą wyjedziemy nici, která nás dovede do blízkosti which we then exit near the build- nieopodal budynku Ochotniczej budovy Dobrovolného hasičského ing of the Voluntary Fire Brigade. Straży Pożarnej. Będąc w Zawadzie sboru. V Zawadě můžeme navštívit While in Zawada, we can go to the można pojechać do Dworku nad Dworek nad Stawem. Je to restau- Dworek nad Stawem restaurant sit- Stawem. Jest to restauracja usy- race umístěná dál od hlavní silnice uated in a forest, far from the main tuowana z dala od głównej drogi a hluku, obklopená lesem. Poze- road and all the noise. The square i zgiełku, w otoczeniu lasu. Plac mek kolem budovy byl upraven around the building was converted wokół budynku zagospodarowa- na překrásný park. Vyplatí se sem into a wonderful park. This place is no na przepiękny park. Warto tutaj přijet kvůli chutnému jídlu a mož- worth visiting because it off ers przyjechać ze względu na smaczne nosti odpočinku v přírodě. Území delicious food and an opportunity jedzenie i możliwość odpoczynku Zawady je nejčlenitější a na rozdíl to relax in the bosom of nature. na łonie natury. Zawada ma naj- od zbytku města je v něm spousta Compared to the rest of the town, bardziej zróżnicowaną rzeźbę te- zalesněných ploch, proto jsou tam Zawada has the most diverse lay of renu i dużą ilość terenów leśnych, dokonalé podmínky pro pěstová- the land and the largest forest are- w porównaniu do reszty miasta, ní různých druhů sportu, včetně as, providing perfect conditions for dlatego stwarza doskonałe warun- zimních. Několik rybníků přitahuje all kinds of sports, including winter ki do uprawiania różnego rodzaju milovníky rybaření. sports. Moreover, several local fi sh sportów, również zimowych, a kil- Pojedeme-li Młodzieżowou ulicí ponds attract angling enthusiasts. ka stawów rybnych przyciąga mi- směrem do centra, projedeme While riding through Młodzieżowa łośników wędkarstwa. kolem čtvrti Kokoszyce. Zde musí- street towards downtown, we will Poruszając się ul. Młodzieżową me navštívit palácový a parkový pass the Kokoszyce town district. w stronę centrum miniemy dzielni- komplex, jehož součástí je obno- We must visit the palace/park com- cę Kokoszyce. Tu koniecznie należy vený palác, kostelík a krajinný park, plex, which includes a renovated odwiedzić zespół pałacowo-par- který obklopuje obě stavby. Mezi palace, a small church and a land- kowy, w którego skład wchodzi četnými cestičkami bylo vyhraze- scape park that surrounds both odrestaurowany pałacyk, kościółek no také místo pro táborák. Přírod- buildings. There is a multitude of oraz otaczający oba obiekty park ní hodnota tohoto místa nabízí paths and a designated campfi re krajobrazowy. Pośród licznych ale- výborné podmínky pro odpočinek, area. The natural qualities of this jek wyznaczono także miejsce na kontakt s přírodou nebo aktivní place ensure perfect conditions for ognisko. Walory przyrodnicze tego sport. relaxing, spending time in nature miejsca stwarzają świetne warunki Ve čtvrtích Jedłownik a Karkosz- or engaging in sports. do odpoczynku, kontaktu z naturą, ka je mnoho sportovních objektů The Jedłownik and Karkoszka town czy czynnego uprawiania sportu. a rekreačních areálů. V ul. Ks. Robo- districts are full of sports facilities Dzielnice Jedłownik i Karkoszka ty stojí budova Hasičského sboru and recreation areas. A volleyball obfi tują w obiekty sportowe oraz a vedle ní je volejbalové hřiště. court can be found next to the tereny rekreacyjne. Przy ul. Ks. Ro- O něco níže, v ul. Wolności stojí Fire Brigade building at Ks. Ro- boty znajduje się budynek Straży památkový malý palác v eklek- boty street. A bit further down the Pożarnej, a obok niego funkcjonu- tickém slohu obklopený maleb- road, at Wolności street, there is

40 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

je boisko do siatkówki. Nieco niżej, ným parkem – výborné místo pro a historic eclectic manor house sur- przy ul. Wolności stoi zabytkowy odpočinek a procházky v každém rounded by a scenic park – a great dworek w stylu eklektycznym ročním období. Pokračujeme dále place to relax and stroll, regardless otoczony malowniczym parkiem ulicí Ks. Roboty, odbočíme do ul. of the season. If we continue rid- – świetne miejsce do odpoczyn- Żwirki i Wigury a přijedeme k areálu ing Ks. Roboty street and turn onto ku oraz spacerów o każdej porze sportovních a rekreačních objektů Żwirki I Wigury street, we will ar- roku. Jadąc dalej ul. Ks. Roboty klubu Gosław Jedłownik. Jsou tam rive at the premises of the Gosław i skręcając w ul. Żwirki i Wigury hřiště pro kopanou (z toho jedno Jedłownik club, whose sports and dojedziemy na teren obiektów z ohřívaným trávníkem), středisko recreation facilities include a foot- sportowo-rekreacyjnych klubu jízdy na koni, kemp s místem pro ball field (one with heated turf), Gosław Jedłownik. W jego skład karavany, stravovací zařízení, ryb- a horseback riding center, a camp wchodzą boiska do piłki nożnej níky, místa pro táboření a dětské and caravan site, catering facili- (w tym jedno z podgrzewaną mu- hřiště. Odtamtud se můžeme vydat ties, fish ponds, camping grounds rawą), ośrodek jazdy konnej, pole malebnou Rogowskou ulicí, která and a playground. From there, we campingowe i caravaningowe, nás přivede k Czyżowické ulici nebo can take the charming Rogowska punkty gastronomiczne, stawy k rybníkům, které leží u malého háj- street that leads to Czyżowicka rybne, miejsca do biwakowania ku. Toto místo se bude líbit zejmé- street or ponds near a small grove. oraz plac zabaw. Stamtąd może- na příznivcům jízdy na kole, Nordic This place is especially popular my pojechać malowniczą ul. Ro- Walkingu, joggingu, běhu na lyžích among the enthusiasts of bicycle gowską, która doprowadzi nas na apod. vzhledem k bezpečné vzdá- sports, Nordic walking, jogging, ul. Czyżowicką, bądź też do sta- lenosti od hlavní silnice, absenci cross-country skiing, etc. due to its wów usytuowanych przy niewiel- silniční dopravy a přírodním a kra- distance from the main road, lack kim zagajniku. jinným hodnotám. of car traffic as well as natural and landscape features.

Zespół pałacowo-parkowy w Kokoszycach / Palácový a parkový komplex v Kokoszyce / The palace and park complex in Kokoszyce

41 41 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Miejsce to szczególnie spodoba się V Czyżowické ulici je také kartingo- Czyżowicka street is the location miłośnikom sportów rowerowych, vá dráha, kde si můžeme vyzkoušet for a go-cart track, where anyone nordic walkingu, joggingu, nar- jízdu na motokáře. can test their go-cart driving skills. ciarstwa biegowego, itp. ze wzglę- V centru města si přijdou na své The downtown can offer some- du na oddalenie od głównej drogi, milovníci památkové architek- thing to the fans of historic archi- brak ruchu samochodowego oraz tury. Prohlídku můžeme začít tecture. Sightseeing can start at wartości przyrodniczo-krajobrazo- od kostela Nanebevzetí Nejsvě- the church of Assumption, built in we. Przy ul. Czyżowickiej funkcjo- tější Panny Marie postaveného 1911 and situated on a hill. Below, nuje tor kartingowy, gdzie można na návrší v roce 1911. Níže, v ul. at Minorytów street, we can see spróbować swoich sił w jeździe Minorytów, můžeme vidět budovy the buildings of the Franciscan gokartami. klášterního komplexu františká- Brothers Minor monastery com- W centrum miasta coś dla siebie nů - minoritů, jehož součástí jsou: plex, including the building of the znajdą miłośnicy zabytkowej ar- budova evangelického kostela sv. evangelical church of the Holy Trin- chitektury. Zwiedzanie można Trojice a budova soudu. Pozornost ity and a court building. We should rozpocząć od usytuowanego na si zaslouží dřevěný, neogotický notice the wooden neo-Gothic al- wzniesieniu kościoła pw. Wniebo- oltář s obrazem „Nanebevstoupe- tar with the painting titled The As- wzięcia Najświętszej Marii Panny ní Páně” a kazatelna, které byly do cension and a pulpit, both of which zbudowanego w 19011 r. Poni- chrámu přivezeny v červenci 2010. arrived at the church in July 2010. żej, na ul. Minorytów, zobaczyć Odtud se můžeme projít na náměs- Then, we can walk to the Old Town możemy zabudowania zespołu tí starého města, a odpočinout si market square and relax on one of klasztoru franciszkanów-minory- na lavičkách umístěných dokola the benches (plus, restaurant pa- tów, w którego skład wchodzą: náměstí. V letním období na nás tios available in the summer). This budynek kościoła ewangelickiego budou čekat otevřené zahrádky. market square has one of the larg- pw. Św. Trójcy oraz budynek sądu. Náměstí je jedním z největších est urban layouts in Silesia and is Na uwagę zasługuje drewnia- urbanistických řešení ve Slezsku. the venue for the biggest cultural ny, neogotycki ołtarz z obrazem Zde se konají největší kulturní akce. events. Next, we can ride through „Wniebowstąpienie Pańskie” oraz Pak se můžeme vydat ulicí Kubs- Kubsza street, where the Dietrich- ambona, które do świątyni zostały za, ve které stojí Dietrichsteinský stein palace is situated – it is now sprowadzone w lipcu 2010 r. Stąd palác. Dnes je v něm Matriční úřad the location for the Registry Office możemy podejść na rynek Starego a Městské muzeum, které je třeba and the Town Museum, which we Miasta, odpocząć na usytuowa- navštívit, už jen pro to, abychom should visit at least to see the ex- nych wokół ławeczkach, a w okre- si prohlédli exponáty slezských amples of Silesian craft or a scale sie letnim czekają na nas otwarte řemesel nebo maketu lubomského model of the fortified settlement „ogródki”. Rynek ten jest jednym hradiště. Za budovou se nachází in Lubomia. Behind that building z największych założeń urbani- Zámecký park s malým jezírkem is the Zamkowy [Castle] park with stycznych na Śląsku. Tutaj odbywa- a dětským hřištěm. Je to místo a small pond and a playground. ją się największe imprezy kultural- odpočinku a rekreace pro turisty This is where tourists and the in- ne. Następnie możemy przejechać a obyvatele sousedních domů. Ve habitants of nearby tenements can ul. Kubsza, przy której stoi pałac zdejším hudebním pavilonu se relax and where cultural events Dietrichsteinów – w chwili obecnej konají kulturní akce. V sousedství take place (in a band shell). Near funkcjonuje w nim Urząd Stanu budovy muzea a parku je náměstí the museum and the park there is Cywilnego oraz Muzeum Miejskie, s tzv. „Mały Rynek“ (Malým Trhem) the so-called “Little Market Square” do którego należy wstąpić, cho- a pěší zóna, na které najdeme malé and a promenade with a mini ciażby po to, aby obejrzeć rekwizy- obchodní centrum s prodejnami shopping center (with stores and ty śląskiego rzemiosła czy makietę a kavárnami. Ulice Kubsza dál vede cafes). Kubsza street can then take lubomskiego grodziska. Za budyn- na náměstí Gladbeck, kde stojí us to the Gladbeck square, which kiem znajduje się Park Zamkowy aktivně působící Wodzisławské kul- is the location for the Wodzisław z małym jeziorkiem oraz placem turní centrum, které pořádá mnoho Center of Culture, a dynamic insti- zabaw. Jest to miejsce odpoczyn- různých kulturních akcí. V budově tution that organizes many cultural ku i relaksu dla turystów oraz je také kino. Pak se můžeme vrátit events. The building is also home to mieszkańców pobliskich kamienic. do Bogumińské ulice, kterou se a cinema. Next, we can go back to Tutaj też, w muszli koncertowej, kolem památkové budovy Okresní- Bogumińska street, pass the histor-

42 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Rynek Starego Miasta w Wodzisławiu Śląskim / Náměstí starého města v Wodzisław Śląski / Old Town Square in Wodzisław Śląski

odbywają się imprezy kulturalne. ho a Městského úřadu dostaneme ic building of the District Authority W sąsiedztwie budynku Muzeum do areálu Městského sportovního Office and the Town Hall and arrive i Parku znajduje się plac z tzw. „Ma- a rekreačního střediska „Centrum”. at the premises of the Centrum łym Rynkiem” oraz deptak, przy Kromě fotbalového stadionu jsou Municipal Sports and Recreation którym funkcjonuje mini centrum zde tenisové kurty, hřiště pro mini- Center. In addition to a football handlowe ze sklepami i kawiarnia- golf a dětské hřiště. MSaRS pořádá field, it boasts tennis courts, a min- mi. Dalej ul. Kubsza prowadzi na také mnoho sportovních a rekreač- igolf course and a playground. Plac Gladbeck, przy którym usy- ních akcí a turnajů. Od roku 2011 se The center also organizes various tuowane jest Wodzisławskie Cen- na stadionu konají také koncerty, sporting and leisure events and trum Kultury – prężnie działające, automobilové a karavanové sra- tournaments. Starting in 2011, the organizujące wiele imprez kultu- zy. Na území města existuje ještě field is also used for concerts and ralnych. W budynku działa także několik dalších sportovních objek- car and caravan rallies. The town kino. Następnie możemy zawrócić tů, mj. Okresní mládežnické spor- has several other sporting venues, na ul. Bogumińską, którą, mijając tovní středisko v Pszowské ulici, including the Poviat Youth Sports po drodze zabytkowy budynek vybavené hřištěm s umělým povr- Center at Pszowska street (which Starostwa Powiatowego i Urzędu chem a tartanovou dráhou, bazé- features a field with artificial turf, Miasta, dojedziemy na teren Miej- nem, posilovnou a tělocvičnou, a tartan running track, a swimming skiego Ośrodka Sportu i Rekreacji areály „Orlik 2012” v ul. Mieszka, ul. pool, a training gym and a school „Centrum”. Oprócz stadionu piłkar- Tysiąclecia, ul. Szkolné. gym) and the Orlik 2012 sports skiego znajdują się tutaj korty teni- Za pozornost stojí také Sztolnia, complexes at Mieszka, Tysiąclecia sowe, pole do mini-golfa oraz plac tedy cvičná důlní díla. Sztolnia and Szkolna streets. zabaw. MOSiR organizuje również se nachází u budovy Okresního The Drift, i.e. a passage in a mine, wiele imprez i turniejów o charak- střediska dalšího vzdělávání v ul. is also worth seeing. It is adja- terze sportowym i rekreacyjnym. Gałczyńskiego. Hlavním úkolem cent to the premises of the Poviat Od 2011 r. na płycie stadionu odby- Sztolnie je praktická výuka povolá- Continuing Education Center at wają się również koncerty, zloty sa- ní a kromě toho slouží jako mode- Gałczyńskiego street. Its main mochodowe i caravaningowe. Na lový objekt určený k prohlídkám objective is to provide practical terenie miasta funkcjonuje jeszcze podzemních dolů, kde jsou stejné knowledge about the profession kilka innych obiektów sportowych, podmínky jako ve skutečném dole. and it also serves as a model facil-

43 43 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

m.in. Młodzieżowy Powiatowy Sztolniu můžeme navštívit po před- ity for visiting underground exca- Ośrodek Sportu przy ul. Pszowskiej chozí rezervaci termínu. vation – the same as in an actual wyposażony w boisko o sztucznej Při jízdě Radlińskou ulicí můžeme mine. Visits must be booked be- nawierzchni i bieżnię tartanową, odbočit směrem k sídlišti XXX- forehand. basen, siłownię oaz salę gimna- lecia PRL, kterým projedeme do If we take Radlińska street, we can styczną, kompleksy „Orlik 2012” Kokoszycké a pak do ul. Górniczé turn and ride through the Osiedle przy ul. Mieszka, ul. Tysiąclecia, ul. ulice, ve které se nachází malý par- XXX-lecia PRL residential area, then Szkolnej. čík se zvířaty. V krásném prostředí get to Kokoszycka street and Gór- Wartą uwagi jest także Sztolnia, se můžeme projít malebnými ces- nicza street, where we find a small czyli górnicze wyrobiska ćwi- tičkami a prohlédnout si zajímavé park with animals. We can take czebne. Sztolnia znajduje się przy exempláře zvířat. advantage of these beautiful sur- obiekcie Powiatowego Centrum Při návratu Kokoszyckou ulicí přije- roundings to walk along pictur- Kształcenia Ustawicznego na ul. deme do Radlina II, což je městská esque paths and watch interesting Gałczyńskiego. Głównym celem čtvrť nazývaná obyvateli „Bagien- animal specimens. Sztolni jest praktyczna nauka za- ko” (bažinka). Abychom se vyhnuli By returning via Kokoszycka street, wodu, a oprócz tego służy jako intenzivnímu automobilovému we arrive in the Radlin II town dis- modelowy obiekt przeznaczony provozu, můžeme z ul. B. Chro- trict, which the inhabitants refer do zwiedzania podziemnych wy- brego odbočit do ul. Radlińskie to as “Bagienko” [Little Swamp]. robisk, identycznych jak w praw- Chałupki a touto malebnou trasou In order to avoid heavy traffic, we dziwej kopalni. Sztolnię można přijet do Rybnické ulice, odtud pak can turn from B. Chrobrego street zwiedzać po wcześniejszej rezer- přes železniční přejezd a lesními onto Radlińskie Chałupki street, wacji terminu. stezkami do Marklowické ulice. continue along this nice-looking route to Rybnicka street, and then go through the rail crossing and forest tracks to get to Marklowicka street, where a sports field is locat- ed at the intersection with Łużycka street. At that point, we are close to one of the most interesting and myste- rious attractions of the town – the Romantic Tower. It is situated on a hill which is best accessible via beautiful forest tracks. If we pro- ceed, we will arrive at the Balaton bathing beach. A sandy beach with well-equipped sports and cater- ing facilities guarantee a pleasant leisure. The bathing beach offers a rental of watersports equipment (canoes, pedal boats), a beach volleyball court and a restaurant. Since this area is full of beautiful forests and hills, it is the venue for various sporting events, including orienteering races, mountain bike competitions and Grand Prix MTB of the Silesian Euroregion. The nearby Bracka street is the location Rynek Starego Miasta w Wodzisławiu Śląskim / for a sanatorium complex, which Náměstí starého města v Wodzisław Śląski / is currently home to the Voivod- Old Town Square in Wodzisław Śląski ship Hospital for Lung Diseases.

44 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Pałac Dietrichsteinów w Wodzisławiu Śląskim – obecnie siedziba Urzędu Stanu Cywilnego oraz Muzeum Miejskiego/ Dietrichsteinský palác v Wodzisław Śląski – dnes je v něm Matični uřad a Mětske muzeum / The Dietrichstein palace in Wodzisław Śląski – it is now the location for the Registry Office and the Town Museum

Jadąc ul. Radlińską możemy skręcić Na její křižovatce s Łużyckou ulicí Two noteworthy sights near the na osiedle XXX-lecia PRL, którym se nachází sportovní hřiště. main building are a stone cave dojedziemy do ul. Kokoszyckiej, Odtud to máme již blízko k jedné designed to resemble the cave in a następnie do ul. Górniczej, przy z nejzajímavějších a nejtajuplněj- Lourdes and the statue of Diana której mieści się niewielki park ze ších atrakcí města, k Romantické (Roman goddess of the hunt and zwierzętami. W przepięknej scene- věži. Byla postavena na návrší, kam forests) with a dog. rii możemy pospacerować malow- se nejlépe dostaneme malebnými Bracka street takes us to Kopernika niczymi alejkami i oglądać ciekawe lesními stezkami. Touto cestou se street, where we can turn onto okazy zwierząt. dál dostaneme na koupaliště „Bala- Syrokomla street, ride through Wracając ul. Kokoszycką dojedzie- ton”. Písčitá pláž, dobré sportovní scenic streets to Osiedle 1 Maja, i.e. my do Radlina II – dzielnicy miasta vybavení a gastronomické zázemí the premises of the former 1 Maja zwanej przez mieszkańców „Ba- umožňují příjemný odpočinek. coal mine. There, we can go to an gienko”. Aby ominąć wzmożony Na koupališti je půjčovna vodác- indoor swimming pool operated ruch samochodowy możemy z ul. kých potřeb (kajaky, vodní šlapací by the Centrum Municipal Sports B. Chrobrego skręcić w ul. Radliń- kola), hřiště pro plážový volejbal and Recreation Center. The build- skie Chałupki i tą malowniczą trasą a restaurace. Protože se koupaliště ing also features a sauna and a fit- dojechać do ul. Rybnickiej, a na- nachází v pěkném lesnatém a zvl- ness club. stępnie przejechać przejazd kole- něném území, pořádají se zde růz- jowy i leśnymi ścieżkami dotrzeć né sportovní akce, mj. orientační na ul. Marklowicką. Na jej skrzy- běhy, soutěže v horské cyklistice żowaniu z ul. Łużycką znajduje się nebo Grand Prix MTB Euroregio- boisko sportowe. nu Silesia. Nedaleko koupaliště, v Bracké ulici, se nachází komplex budov sanatoria.

45 45 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Kąpielisko „Balaton” w Wodzisławiu Śląskim / Koupaliště „Balaton” v Wodzisław Śląski/ Swimming area ”Balaton” in Wodzisław Śląski

Stąd już niedaleka droga do jednej z najciekawszych i najbardziej tajem- Dnes zde funguje Vojvodská niczych atrakcji miasta – Wieży Romantycznej. Znajduje się ona na wznie- nemocnice plicních chorob. Pozor- sieniu, do którego najlepiej dojechać malowniczymi leśnymi ścieżkami. nost si zaslouží kamenná jeskyně Dalej tą drogą dotrzemy do kąpieliska „Balaton”. Piaszczysta plaża, dobrze v sousedství hlavní budovy, kte- zagospodarowane zaplecze sportowe i gastronomiczne pozwalają na miły rá byla postavena podle jeskyně wypoczynek. Przy kąpielisku funkcjonuje wypożyczalnia sprzętu wodne- v Lourdes, a také socha Diany se go (kajaki, rowerki wodne), boisko do siatkówki plażowej oraz restauracja. psem, římské bohyně lovu a lesů. Jako, że obiekt leży na pięknie zalesionym i pagórkowatym terenie, organi- Bracká ulice nás dovede k ul. zowane są tutaj różne imprezy sportowe, m.in. biegi na orientację, zawody Kopernika. Tam odbočíme do ul. w kolarstwie górskim, czy Grand Prix MTB Euroregionu Silesia. W niedale- Syrokomli a malebnými uličkami kim sąsiedztwie kąpieliska, przy ul. Brackiej, znajduje się zespół budynków přijedeme na sídliště 1 Maja, přes- sanatoryjnych. W chwili obecnej działa tu Wojewódzki Szpital Chorób Płuc. něji řečeno do areálu bývalého Na uwagę zasługuje kamienna grota w pobliżu głównego budynku, która Dolu 1 Maja. Zde můžeme využít została wykonana na wzór groty w Lourdes, a także na posąg Diany z psem, nabídku kryté plovárny Městského rzymskiej bogini łowów i lasów. sportovního a rekreačního středis- Ul. Bracką dojedziemy do ul. Kopenika, a stamtąd, skręcając w ul. Syrkomli, ka „Centrum”. Kromě plovárny je malowniczymi uliczkami dotrzemy na Osiedle 1 Maja, a dokładniej na te- v budově také sauna a fitness club. ren byłej kopalni „1 Maja”. Tutaj można skorzystać z oferty krytej pływalni Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji „Centrum”. Poza pływalnią w budynku funkcjonuje także sauna oraz fitness club.

46 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

RADLIN

iasto położone jest w sąsiedz- ěsto leží v blízkosti údolí he town is adjacent to the Odra Mtwie doliny Odry u wylotu MOdry nedaleko Moravské Triver valley at the exit of the Bramy Morawskiej, gdzie niegdyś brány, kde kdysi vedla „jantarová Moravian Gate, formerly a part of przebiegał „szlak bursztynowy”. stezka”. Činnost ledovce a těžba the so-called “amber trade route”. Działalność lodowca oraz eksplo- kamenného uhlí měly obrovský Glacier movements and coal min- atacja węgla kamiennego miały vliv na utváření území, proto se ing had a tremendous impact on ogromny wpływ na ukształtowa- jižní část vyznačuje nížinami, the lay of the land; that is why the nie terenu, dlatego południowa zatímco severní část tvoří pahorky southern part is dominated by cześć cechuje się terenem nizin- a kopce. Do Radlina se dostaneme lowland, while the northern part is nym, natomiast północną tworzą z Wodzisławi Śląské čtvrtí Głożyny made up of hills and knolls. Radlin pagórki i wzniesienia. Do Radlina nebo Obszary. can be accessed from Wodzisław możemy dojechać od Wodzisławia Pojedeme-li Rybnickou ulicí, při- Śląski through the Głożyny or Ob- Śląskiego dzielnicą Głożyny bądź jedeme do čtvrti Obszary, která szary town districts. też Obszary. se vyznačuje velkým počtem If we take Rybnicka street, we will Jadąc ul. Rybnicką dojedziemy do zalesněných ploch. Najdeme zde arrive to Obszary, a town district dzielnicy Obszary, która charak- Lesní park Slezských povstalců with plenty of forest areas. It boasts teryzuje się dużą ilością terenów s početnými úžlabinami a úvozy, the Silesian Insurgents Forest Park leśnych. Znajduje się tu Park Leśny lesní komplex, ve kterém roste with numerous ravines and gorges im. Powstańców Śląskich z licz- konvalinka vonná, druh chráněný as well as a forest complex where nymi wąwozami i jarami, a także zákonem. Na konci lesa je vodní the protected lily of the valley spe- kompleks leśny, w którym rośnie nádrž. cies grows. The complex ends with konwalia majowa – gatunek ob- a body of water. jęty ochroną prawną. Na końcu kompleksu znajduje się zbiornik wodny. Oba te miejsca są doskona- łe do wypoczynku ze względu na swój specyfi czny klimat, bliskość przyrody, ciszę i spokój. W Parku Leśnym im. Powstańców Śląskich od 011 r. funkcjonuje Park Linowy – atrakcja dla dzieci i dorosłych. Jadąc dalej ul. Rybnicką dojedzie- my do skrzyżowania z ul. Kor- fantego, w którą należy skręcić. Tą drogą dotrzemy do centrum miasta – dzielnicy Biertułtowy. Po drodze miniemy kopalnię węgla kamiennego „Marcel”, koksownię oraz osiedle zabytkowych familo- ków „Ema”, które tworzą niepowta- rzalny klimat. Tutaj można odnieść wrażenie, że cofnęliśmy się kilka- dziesiąt lat wstecz.

Zabytkowe osiedle robotnicze „Ema” / Historické osídlení „Ema” / The historical working class housing estate ”Ema”

47 47 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

W ścisłym centrum miasta znaj- Obě se dokonale hodí k odpočinku Both these places are perfect for duje się niewielki plac z fontanną vzhledem ke svému specifickému relaxation due to their specific cli- i ławeczkami, gdzie można usiąść prostředí, blízkosti přírody, tichu mate, closeness to nature, peace i odpocząć obserwując życie mia- a klidu. V Lesním parku Slezských and quiet. As of 2011, the park at- sta. W sąsiedztwie placu działają povstalců byl v roce 2011 otevřen tracts children and adults with a Miejski Ośrodek Kultury oraz Miej- Lanový park - atrakce pro děti zip-line park. ski Ośrodek Sportu i Rekreacji, w i dospělé. If we continue riding through którego skład wchodzą kryta pły- Budeme-li dále pokračovat Rybnic- Rybnicka street, we will arrive at walnia ze zjeżdżalnią, mały basen kou ulicí, přijedeme ke křižovatce the intersection with Korfantego z hydromasażem, sauna, siłow- z ul. Korfantego a odbočíme do ní. street. If we turn, this road will take nia, sala gimnastyczna, solarium Touto cestou se dostaneme do cen- us downtown to the Biertułtowy i mała kawiarenka. Poza tymi tra města - čtvrti Biertułtowy. Ces- town district. On the way, we will obiektami na terenie miasta dzia- tou mineme Důl „Marcel”, koksárnu pass the Marcel coal mine, a coking ła również ośrodek gimnastyczny a sídliště památkových familoků plant and the Ema factory work- „Sokolnia”, z którego oferty można „Ema”, které vytvářejí neopakova- ers’ tenements, which all create korzystać. telnou atmosféru. Člověk zde má a unique atmosphere and where dojem, že se vrátil o několik desítek we can get the impression that we let zpátky. have gone dozens of years back in V úzkém centru města je nevelké time. náměstí s fontánou a lavičkami, kde Downtown, we find a small square si můžeme sednout a odpočinout with a fountain and benches, a přitom pozorovat život města. V where we can sit down and rest, blízkosti náměstí je Městské kultur- while watching life in the town. The ní středisko a Městské sportovní a area near the square is the location rekreační středisko, jehož součástí for the Municipal Center of Cul- je krytá plovárna s tobogánem, ture and the Municipal Sports and malý bazén s hydromasáží, sauna, Recreation Center, which operates posilovna, tělocvična, solárium a an indoor swimming pool with a malá kavárnička. Kromě těchto slide, a small swimming pool with objektů působí na území města hydro-massage, a sauna, a training také gymnastické centrum „Sokol- gym, a school gym, a solarium and nia”, jehož nabídku můžeme také a small cafe. In addition to these využít. facilities, the town is also home to the Sokolnia gym center available to the public.

Park linowy w Radlinie – atrakcja dla dzieci i dorosłych / Lanový park v Radlinie– atrakcje pro děti i dospělé / The Zip-line park in Radlin attracts children and adults

48 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

PSZÓW

adąc do Pszowa od strony Sy- hceme-li jet do Pszowa ze f we go to Pszów from Syrynia, Jryni najlepiej wybrać urokliwą CSyrynie, zvolme si malebnou Iit is better to take the enchant- drogę prowadzącą przez las do trasu lesem do čtvrti Pszowskie ing route through the forest to the dzielnicy Pszowskie Doły. Na- Doły. Pak ulicemi Karola Miarki a Pszowskie Doły town district. Karo- stępnie ulicami Karola Miarki i Ks. Ks. Skwary přijedeme do středu la Miarki and Ks. Skwary streets will Skwary dojedziemy do centrum městečka. Cestou mineme Důl then take us downtown. We will miasta. Miniemy też po drodze za- „Anna”, v jehož areálu můžeme pass the Anna coal mine, where mkniętą Kopalnię Węgla Kamien- vidět důlní infrastrukturu, šachty a we can see mining infrastructure, nego „Anna”, na której terenie haldu. V centru města, na malém shafts and a slag heap. możemy zobaczyć infrastrukturę návrší, stojí menší bazilika Naroze- On a small hill downtown we can kopalnianą, szyby i hałdę. ní Nejsvětější Panny Marie, která je fi nd the Minor Basilica of Birth of W centralnej części miasta, usy- mezi poutníky známá jako marián- the Blessed Virgin Mary, which the tuowana na lekkim wzniesieniu, ský chrám Matky Boží Usměvavé. pilgrims refer to as the Sanctu- stoi Bazylika Mniejsza pw. Naro- Kostel je jedním z nejznámějších ary of Our Lady of the Smile. The dzenia Najświętszej Maryi Panny míst náboženského kultu na úze- sanctuary is one of the most fa- – wśród pielgrzymów znana jako mí Slezského vojvodství (kraje). mous places of religious cult in the Sanktuarium Maryjne Matki Bożej O něco dál, na křižovatce ulic Silesian Voivodship. A bit further Uśmiechniętej. Sanktuarium jest Traugutta a Ks. Skwary se nachází down the road, at the intersection jednym z najbardziej znanych malé náměstíčko, kterému míst- of Traugutta and Ks. Skwary streets miejsc kultu religijnego na terenie ní říkají „trh”, obklopené zelení a is a small square, which the locals województwa śląskiego. květinami. Je to výborné místo pro refer to as “the market”. odpočinek a regeneraci sil.

Wielofunkcyjny obiekt sportowy w Pszowie – zimą lodowisko, a w sezonie letnim kort tenisowy i skate park / Sportovní obiekt v Pszowie – v zimni sezoně kluziště, v letní sezoně tenisový kurt a skatepark / The Multi-functional arena in Pszów – during the winter season ice rink, during the summer seaso tenis courts and a skate park

49 49 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Nieco dalej, na skrzyżowaniu ulic Naproti náměstí stojí Městské kul- It is surrounded by greenery and Traugutta i Ks. Skwary znajduje turní středisko s rozsáhlou nabídkou flowers, providing a great location się niewielki skwer – zwany przez kulturních akcí a také Městský úřad. for relaxation and rejuvenation. miejscowych rynkiem – otoczony Ulicí Traugutta se dál dostaneme Across the square we can find the zielenią i kwiatami stwarza świet- na křižovatku s ul. Kraszewskiego, Municipal Center of Culture, which ne miejsce do odpoczynku i rege- ve které je sportovní stadion Spor- offers a variety of cultural events, neracji sił. Naprzeciw placu znaj- tovního klubu „Górnik” Pszów. Na and the Town Hall. If we continue duje się Miejski Ośrodek Kultury druhé straně stojí sportovní objekt, down Traugutta street, we will ar- posiadający szeroką ofertę imprez kde v zimní sezóně (od listopadu rive at the intersection with Krasze- kulturalnych, a także Urząd Miasta. do března) funguje kluziště, které wskiego street, where we can Dalej ulicą Traugutta dojedziemy rádi využívají nejen obyvatelé měs- find the stadium of Górnik Pszów do skrzyżowania z ul. Kraszewskie- ta, ale také lidé ze sousedních obcí. Sports Society. Across from it, there go, przy której znajduje się stadion V letní sezóně je v areálu objektu is a sports facility which during sportowy Towarzystwa Sportowe- otevřen tenisový kurt a skatepark. the winter season (November till go „Górnik” Pszów. Po przeciwnej Při návštěvě Pszowa doporučujeme March) operates a thriving ice rink, stronie stoi obiekt sportowy, gdzie shlédnout také Kalwaria Pszowska popular among the inhabitants of w sezonie zimowym (od listopada (Pszowskou Kalvárii). both the town and the surround- do marca) prężnie funkcjonuje lo- Čtvrť Krzyżkowice, vzdálená ing area. During the summer sea- dowisko, z którego chętnie korzy- od středu města, je plná zeleně son the facility operates a tennis stają nie tylko mieszkańcy miasta, a poskytuje tak ideální podmínky court and a skatepark. ale także ościennych miejscowo- pro příznivce jízdy na kole, Nordic ści. W sezonie letnim na terenie Walkingu, procházek a odpočinku. obiektu działa kort tenisowy oraz skate-park. Będąc w Pszowie warto również udać się na Kalwarię Pszowską. Dzielnica Krzyżkowice, oddalona od centrum miasta, orbituje w te- reny zielone stwarzając doskonałe warunki dla miłośników wycieczek rowerowych, nordic walking, spa- cerów i odpoczynku.

Kalwaria Pszowska / Pszowskou Kalvárii / The Calvary of Pszów

50 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

RYDUŁTOWY

ydułtowy to miasto w powie- ydułtowy to město ve wod- ydułtowy is a town in the Rcie wodzisławskim, które naj- Rzisławském okrese, které je RWodzisław district, associated bardziej kojarzy się z przemysłem nejčastěji spojováno s těžbou primarily with the coal industry. węglowym. Najciekawsza w ryduł- uhlí. Nejzajímavější součástí ryduł- The most interesting landscape towskim krajobrazie jest niewątpli- towské krajiny je nepochybně hal- element in Rydułtowy is undoubt- wie hałda „Szarlota”. Jest to najwyż- da „Szarlota”. Je to nejvyšší halda edly the Szarlota slag heap. It is sza, bo licząca 13 m wysokości v Polsku a pravděpodobně v celé the highest (relative height: 13 m) względnej, hałda w Polsce i praw- Evropě, od základny je její výška slag heap in Poland and probably dopodobnie w Europie. „Szarlota” 13 m. „Szarlota” je vidět nejen in Europe. Szarlota can be seen not widoczna jest nie tylko z terenu z wodzisławského okresu, ale také only from the Wodzisław area, but ziemi wodzisławskiej, ale również z České republiky a Opolského voj- also from the Czech Republic and z Czech i Opolszczyzny. vodství. the Opole region.

Rydułtowskie Centrum Kultury FENIKS / Kulturní centrum FENIKS v Rydułtowech / FENIKS - the Cultural Center in Rydułtowy (fot. RCK FENIKS)

Z jej szczytu rozciąga się przepięk- Z jejího vrcholu se prostírá nád- Once on top of it, we can see a mag- ny widok na panoramę Rydułtów herná vyhlídka na panoramu nifi cent panorama of Rydułtowy i większość terenu powiatu wo- Rydułtowy a většinu území wod- and most of the Wodzisław district. dzisławskiego. Dojechać tutaj zisławského okresu. K haldě se It can be accessed from Radlin via można od strony Radlina ulicą Na- dostaneme z Radlina ulicí Naru- Narutowicza street and Urbana rutowicza, a następnie pod samą towicza a pak pod samotnou street right in front of it. Next, we hałdą ulicą Urbana. Dalej może- haldou ulicí Urbana. Dál můžeme can take Radoszowska street to- my pojechać ulicą Radoszowską pokračovat Radoszowskou ulicí wards the Radoszowy town district w kierunku dzielnicy Radoszowy, směrem do čtvrti Radoszowy nebo or Obywatelska street towards bądź też ulicą Obywatelską w stro- Obywatelskou ulicí směrem do downtown. Obywatelska street nę centrum miasta. Ulica Obywa- středu města. Ulice Obywatelska stretches along the buildings of telska prowadzi wzdłuż zabudo- vede kolem objektů Dolu „Ryduł- the Rydułtowy coal mine, allowing wań kopalni KWK „Rydułtowy”, towy”, proto si zde můžeme zblízka us to take a close look at the min- dlatego też możemy z bliska przyj- prohlédnout těžební infrastruktu- ing infrastructure. This place is not

51 51 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Hałda „Szarlota“ / żeć się kopalnianej infrastrukturze. Halda „Szarlota”/ Stąd też niedaleko do zabytkowe- The Szarlota slag heap go i najdłuższego w Polsce czyn- nego tunelu kolejowego liczącego 727 m. Przy ul. Leona możemy zobaczyć zabytkowy budynek wagi drobni- cowej, w którym obecnie znajduje się Izba Pamięci KWK „Rydułtowy”. Warto tu wstąpić i zobaczyć kolek- cję lampek górniczych czy innych unikalnych górniczych ekspona- ru. Nedaleko odtud je také památ- far from the historic and Poland’s tów. Jadąc dalej możemy skręcić kový, funkční, nejdelší železniční longest active rail tunnel (727 m). w ul. Adama Mickiewicza, przy któ- tunel v Polsku o délce 727 m. If we go to Leona street, we can rej funkcjonuje nowoczesny i jeden V ul. Leona můžeme vidět památ- see the historic building with z największych obiektów zabawo- kovou stavbu kusové váhy, kde cargo scales, which is now home wo-rekreacyjnych – Rydułtowska se nyní nachází Síň tradic Dolu to the Rydułtowy coal mine exhi- Fikołkownia RAFA. Jest to dosko- „Rydułtowy”. Můžeme ji navštívit bition room. It is worth visiting for nałe miejsce do aktywnego spę- a prohlédnout si sbírku hornických its collection of miner’s lamps or dzania wolnego czasu dla dzieci, lamp a dalších unikátních hornic- other unique mining items. Next, młodzieży i dorosłych. Na terenie kých exponátů. Pokračujeme dále we can turn onto Adama Mickie- RAFY znajduje się skate-park, mini a můžeme odbočit do ul. Adama wicza street to find a modern and golf, tor BMX, ścianka wspinacz- Mickiewicza, ve které se nachází one of the largest fun/entertain- kowa, bryły sznurowe, zestawy do moderní a přitom jeden z nej- ment facilities called Rydułtowska gry w szachy, huśtawki i zjeżdżal- větších zábavních a rekreačních Fikołkownia RAFA, which is a per- nie dla dzieci oraz budynek gastro- objektů, Rydułtowská Fikołkownia fect place for active leisure for chil- nomiczno-usługowy. Wszystko to (zábavní park) RAFA. Je to ideální dren, teenagers and adults. RAFA połączono malowniczymi alejkami místo pro aktivní trávení volného comprises a skatepark, a minigolf spacerowymi. Na tej samej ulicy času pro děti, mládež a dospělé. course, a BMX track, a climbing znajduje się także jeden z czterech V areálu RAFY se nachází skatepark, wall, rope climbing frames, chess obiektów sportowo-rekreacyjnych hřiště pro minigolf, dráha BMX, sets, swings, slides for children and „Orlik 2012”. Pozostałe 3 komplek- horolezecká stěna, provazové pro- a building with catering and other sy znajdziemy przy Szkole Podsta- lézačky, šachové soupravy, houpač- services, all connected with color- wowej Nr 3 na ul. Radoszowskiej, ky a skluzavky pro děti a budova ful lanes for pedestrians. One of przy Zespole Szkół Ponadgimna- s občerstvením a službami. Všech- four Orlik 2012 sports and recrea- zjalnych na ul. Obywatelskiej oraz no je propojeno malebnými cestič- tion facilities is on the same street. przy Przedszkolu Publicznym Nr 1 kami. Přímo u ulice se nachází také The other 3 can be found near Pri- na ul. Kochanowskiego. jeden ze čtyř sportovních a rekre- mary School no. 3 at Radoszowska Ulicą Strzelców Bytomskich do- ačních objektů „Orlik 2012”. Další 3 street, near the Upper Secondary jedziemy na Osiedle Karola, na areály najdeme u Základní školy č. School Complex at Obywatelska którym przed 1865 rokiem wznie- 3 v Radoszowské ulici, u Komplexu street and Public Kindergarten no. siono budynki mieszkalne i gospo- středních škol v Obywatelské ulici 1 at Kochanowskiego street. darcze dla górników. Jest to typo- a u Veřejné mateřské školy č. 1 v uli- Strzelców Bytomskich street can wa architektura Górnego Śląska. ci Kochanowskiego. take us to Osiedle Karola, where Przy Osiedlu funkcjonują boiska Ulicí Strzelców Bytomskich přije- residential buildings and outbuild- do piłki nożnej wraz z bieżniami, deme na Sídliště Karola, kde byly ings for miners were erected be- boisko do piłki ręcznej i siatkówki před rokem 1865 postaveny první fore 1865. This kind of architecture oraz korty tenisowe. Tutaj także obytné a hospodářské budovy pro is typical of Upper Silesia. In the miłośnicy przyrody znajdą leśne horníky. Je to příklad typické archi- vicinity of Osiedle Karola there are tereny z wodnym zbiornikiem (ul. tektury Horního Slezska. Na sídlišti football fields with running tracks, Ładna), gdzie można odpocząć jsou fotbalová hřiště s běžeckou a handball and volleyball court and w cieniu drzew. Również przy dráhou, hřiště pro házenou a volej- tennis courts. In addition, nature ul. Strzelców Bytomskich działa bal a tenisové kurty. Milovníci příro- lovers can find forest areas with

52 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT WODZISŁAWSKI OKRES WODZISLAWSKÝ

Rydułtowskie Centrum Kultury. dy zde naleznou také lesní porosty a body of water (Ładna street), Obiekt posiadający nowoczesną s vodní nádrží (ul. Ładna), kde si where they can relax in the shade salę widowiskową, salę kinową, or- můžeme odpočinout ve stínu stro- of the trees. Strzelców Bytomskich ganizujący liczne zajęcia i imprezy mů. V ulici Strzelców Bytomskich street is also the location for the dostarcza bogatą ofertę kulturalną působí také Rydułtowské kulturní Rydułtowy Center of Culture, a fa- mieszkańcom i przyjezdnym. centrum. Objekt je vybaven moder- cility with a modern entertainment Stąd ul. Gen. Józefa Bema doje- ním sálem pro různá představení venue and a cinema that organizes dziemy do centrum miasta, gdzie a kinosálem. Pořádají se zde různé numerous activities and events, znajduje się niewielki, ale uroczy akce a kurzy, poskytuje bohatou providing an extensive cultural of- rynek z otaczającymi go punktami nabídku kulturního vyžití místním fer for the inhabitants and visitors. gastronomicznymi i sklepami. obyvatelům i přespolním. Next, we can go downtown via Będąc w tych okolicach warto Ulicí Gen. Józefa Bema se odtud Józefa Bema street to find a small udać się w rejon ul. Skalnej, gdzie vydáme do středu města, kde se but charming market square sur- znajduje się Stanowisko Przyrody nachází nepříliš velké, ale rozkoš- rounded by catering facilities and Nieożywionej „Skałka”. Ogromna né náměstí se spoustou restaurací stores. ilość ulic i uliczek stwarza dosko- a obchodů. While in this area, we should go to nałe warunki do wycieczek rowe- Při návštěvě této oblasti doporuču- Skalna street where we can find rowych, spacerów czy uprawiania jeme zajet si do okolí Skalné ulice, “Skałka” Inanimate Nature Area. joggingu i nordic walkingu. Doku- kde se nachází Stanoviště neživé The multitude of big and small ment ten dostępny jest na stronie přírody „Skałka”. Obrovský počet streets provides excellent condi- internetowej Urzędu Miasta Ryduł- ulic a uliček poskytuje ideální pod- tions for bicycle touring, stroll- towy. mínky pro výlety na kole, procház- ing, jogging and Nordic walking. Obrzeża Rydułtów obfitują w tere- ky, jogging a Nordic Walking. Tento The outskirts of Rydułtowy are full ny atrakcyjne przyrodniczo, a co za dokument je dostupný na interne- of attractive natural areas, which tym idzie są świetnym miejscem tových stránkách Městského úřadu make them a great place to relax in do odpoczynku i relaksu na łonie v Rydułtowech. the bosom of nature. natury. Okraje města Rydułtowy jsou boha- té na území atraktivní z přírodního hlediska. Jsou proto výborným místem pro odpočinek a relaxaci v přírodě.

Obiekt zabawowo-rekreacyjny – Rydułtowska Fikołkownia RAFA / Zábavní a rekreační park Rydułtowská Fikołkownia RAFA / The entertainment facilities called Rydułtowska Fikołkownia RAFA

53 53 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

PETROVICE U KARVINÉ

mina Piotrowice koło Karwiny bec Petrovice u Karviné má 4 etrovice u Karvine commune Gskłada się z 4 miejscowości: Očástí: Petrovice u Karviné, Dol- Pcomprises 4 villages: Petrovice Piotrowice koło Karwiny, Marklo- ní Marklovice, Prstná a Závada. Před u Karvine, Dolni Marklovice, Prstna, wice Dolne, Pierstna i Zawada. vstupem Polska do schengenského and Zavada. This was the location Przed wejściem Polski do strefy prostoru zde byl hraniční přechod for the Gołkowice-Zavada border Shengen funkcjonowało tutaj Gołkowice-Závada. Dnes na tomto crossing prior to Poland’s acces- przejście graniczne Gołkowice- místě zbyly pouze budovy a tabul- sion to the Schengen area. Nowa- Zawada. Dzisiaj w tym miejscu ky. Hned na samém počátku, při days, only some buildings and plates remain. As soon as we enter the Czech Republic, we can admire the Petruvka river meanders sur- rounded by a beautiful ancient for- est. Later, we pass the intersection of Zavada and Petrovice u Karvine streets and a rail crossing, and then we reach bodies of water where we can rest and enjoy closeness to nature, as the place is away from buildings and roads, with only fi elds and forests surrounding it. Now we can take Olsiny street and ride through either a small forest or fi elds that look wonderful be- tween spring and fall. Either way, we end up on Petrovice u Karvine street, which takes us to the center of Petrovice or to Karvina. A must- see in the center of Petrovice is the Dakol hotel, beautifully situ- ated by a pond, close to the Polish Hotel Dakol, Piotrowice koło Karwiny / border. The hotel off ers relaxation, The Dakol hotel in Petrovice u Karvine wellness, a swimming pool, a golf course, a bowling alley and a de- lightful restaurant. The building is pozostały jedynie zabudowania vjezdu na území České republiky, in the vicinity of the church of St. i tabliczki. Już na samym początku můžeme obdivovat meandry řeky Martin. From there, it is not far to przy wjeździe na teren Repub- Petrůvky obklopené překrásnými Prstna and its interesting sight liki Czeskiej możemy podziwiać starými stromy. Pokračujeme dále, – a small hunter’s castle formerly meandry rzeki Piotrówki otoczone mineme křižovatku ulic Závada owned by count Larisch (now przepięknym starodrzewem. Jadąc a Petrovice u Karviné a železnič- a restaurant and a picture gallery). dalej miniemy skrzyżowanie ulic ní přejezd a přijedeme k vodním Prstna street, which is surrounded Zavada i Petrovice u Karvine oraz nádržím, vzdáleným od domů by greenery, will take us to the przejazd kolejowy. Dotrzemy do a silnic a obklopeným poli a lesy, Petrovicka Kotlina motocross track. oddalonych od zabudowań, oto- kde si můžeme v klidu odpočinout Thanks to the abundance of forests czonych polami i lasami zalewisk a nabažit se okolní přírodou. Odtud and bodies of water in Prstna, there wodnych, gdzie możemy w ciszy se ulicí Olšiny můžeme vydat po sil- are appropriate conditions for both odpocząć oraz nasycić się kontak- nici malým lesíkem nebo mezi poli, relaxation and all kinds of sports. If tem z przyrodą. Stąd ulicą Olszyny která vypadají překrásně v období we continue riding through the możemy pojechać drogą przez od jara do podzimu. Obě verze forest, we will arrive in Dolni Mark-

54 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

niewielki las bądź też wśród pól – trasy nás dovedou na ul. Petrovice lovice with a noteworthy small przepięknie wyglądających w okre- u Karviné, kterou se můžeme vydat wooden church from 1739. Now, sie od wiosny do jesieni. Obie trasy do centra Petrovic nebo do Karviné. we can cross Petrovice u Karvine doprowadzą nas na ul. Petrovice V centru Petrovic musíme v každém street to reach Karvina. u Karvine, którą możemy skiero- případě navštívit hotel „Dakol”, wać się do centrum Piotrowic bądź krásně situovaný u rybníčku blíz- do Karwiny. Będąc w Piotrowicach ko hranice s Polskem. Hotel nabízí warto udać się do hotelu „Dakol”, odpočinek v wellness clubu, bazén, który w swej ofercie posiada golfové pole, bowling a útulnou zabiegi wellness, basen, pole gol- restauraci. Nedaleko hotelu spat- fowe, bowling oraz uroczą restau- říme kostel sv. Martina. Odtud je rację. W sąsiedztwie obiektu zoba- již blízko do Prstné, kde stojí za czymy kościół św. Marcina. Stąd już shlédnutí lovecký zámeček hraběte niedaleko do Pierstnej, gdzie warto Larische (nyní je v něm restaurace zobaczyć myśliwski zameczek hra- a galerie obrazů). Ulící Prstnou se biego Larischa (obecnie znajduje uprostřed zeleně vydáme do Pet- się w nim restauracja oraz galeria rovické kotliny, což je motokrosová obrazów). Ul. Prstna, wśród zieleni, dráha. Velký počet lesíků a vodních dojedziemy do „Piotrowickiej Kot- ploch v Prstné znamená vhodné liny” – toru motocrossowego. Duża podmínky pro odpočinek a pro ilość terenów leśnych i zalewisk pěstování různých sportů. Pokraču- w Pierstnej stwarza warunki odpo- jeme-li dále po cestě vedoucí přes wiednie do relaksu i wypoczynku, les, přijedeme do Dolních Mark- a także do uprawiania wszelkiego lovic, kde za pozornost stojí dře- rodzaju sportów. Jadąc dalej drogą věný kostelík z roku 1739. Odtud prowadzącą przez las dojedziemy můžeme přejet přes ul. Petrovice do Marklowic Dolnych, gdzie u Karviné a pokračovat do Karviné. wart uwagi jest drewniany koś- ciółek z 1739 r. Stąd przecinając ul. Petrovice u Karvine dotrzemy do „Piotrowicka Kotlina” – tor motocrossowy / Karviny. Petrovicka kotlina - motokrosová dráha / The Petrovicka Kotlina -motocross track

55 55 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

KARVINA

adąc do Karviny od Zawa- ojedeme-li do Karviné ze Záva- hen going to Karvina from Za- Jdy-Petrowic najlepiej wybrać Pdy-Petrovic, doporučujeme zvo- Wvada-Petrovice, the best cho- drogę prowadzącą przez pola lit cestu vedoucí mezi poli a částí ice is to follow the route through i las, gdyż w ten sposób ominie- lesa, protože se tak vyhneme silnič- fi elds and forest, thus avoiding my ruch drogowy. Dojeżdżając do nímu provozu. Jakmile přijedeme traffi c. Just before the main road, głównej ulicy skręcamy w prawo, na hlavní silnici, odbočíme dopra- we should turn right, ride along gdzie ul. Rude Armady dojedzie- va a ulicí Rudé Armády přijedeme Rude Armady street to a rotary and my do ronda, na którym skręcając ke kruhovému objezdu, na kterém turn right to reach a fantastically- w prawo dotrzemy na teren do- odbočíme doprava a přijedeme do equipped sports complex, which is skonale urządzonego kompleksu dokonale vybaveného sportovního a destination for swimmers. sportowego z kąpieliskiem. Duży, areálu s koupalištěm. ogrodzony teren, basen pływa- cki, zjeżdżalnie, beczka z wirem wodnym, brodzik z fontanną dla małych dzieci, basen dla starszych dzieci, boisko do siatkówki, plac zabaw i punkty gastronomiczne zachęcają latem do spędzania tu wolnego czasu. Tuż za basenem znajduje się boi- sko piłkarskie oraz korty tenisowe. Stąd możemy udać się do centrum miasta, do którego dojedziemy ul. Havirską, a następnie ul. Osvobo- dzeni. Tutaj miniemy Dom Kultu- ry otoczony zielonym skwerem. Centrum Karviny tworzy niewielki, ale urokliwy rynek urzekający kli- matem i spokojem. Tuż przy rynku stoi zabytkowy zamek Frysztat, za którym rozciąga się ogromny park im. Bozeny Nemcovej z alejkami Kompleks sportowy z kąpieliskiem, Karvina/ spacerowymi i rowerowymi. Jest Sportovní areál s koupalištěm, Karvina / to świetne miejsce do wypoczyn- The Sports complex with swimming pool in ku, tym bardziej, że na obrzeżach Karvina parku znajduje się niewielki staw, przy którym można usiąść na ła- weczkach i obserwować przyrodę. Velký, oplocený areál, plavecký Its large fenced premises, swim- Poza tym w parku funkcjonuje bazén, tobogány, sud s vodním ming pool, slides, whirlpool barrel, amfi teatr przeznaczony do orga- vírem, brouzdaliště s fontánou pro wading pool with a fountain for lit- nizacji imprez kulturalnych oraz malé děti, bazén pro starší děti, tle children, pool for older children, ciekawie zagospodarowany plac volejbalové hřiště, dětské hřiště volleyball court, playground and zabaw dla dzieci zbudowany na a prodejny občerstvení, to vše láká catering facilities all encourage podobieństwo słowiańskiego gro- v létě návštěvníky, aby zde trávili visitors to spend summer holidays dziska. Będąc w Karvinie warto svůj volný čas. Hned za bazénem here. Just behind the swimming również odwiedzić Centrum Spa je fotbalové hřiště a tenisové kurty. pool is a football fi eld and tennis „Lazne Darkov” i skorzystać z sze- Odtud se můžeme vydat do středu courts. From there, we can go dow- rokiej oferty zabiegów. města, kam pojedeme nejdřív ntown through Havirska and Osvo- Havířskou ulicí a pak ulicí Osvobo- bodzeni streets, where we will pass

56 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

zení. Zde mineme Kulturní dům the Cultural Center in the middle of obklopený zeleným trávníkem. a green square. Downtown Karvi- Centrum Karviné tvoří malé, ale na is a small but charming market ale malebné náměstí, které okouzlí square with enchanting peaceful svou atmosférou a klidem. Přímo atmosphere. Right next to it is the vedle náměstí stojí zámek Fryštát, historic Frystat castle. Behind the za kterým se rozkládá obrovský castle is the enormous Bozena park Boženy Němcové se stezkami Nemcova park with lanes for pe- pro pěší a jízdní kola. Je to výborné destrians and bicycles. It is a great místo pro odpočinek, tím spíš, že se place to relax, especially thanks to na okraji parku nachází malý ryb- the small pond at the edge of the ník, u kterého se můžeme posadit park where we can sit on a bench na lavičku a pozorovat přírodu. Kro- and watch the nature. The park mě toho je v parku amfiteátr urče- also features an amphitheater for ný k pořádání kulturních a zajímavě cultural events and an interest- vybavené dětské hřiště postavené ingly-equipped playground for jako slovanské hradiště. Během children that resembles a fortified pobytu v Karviné doporučujeme Slavic settlement. While in Karvi- také navštívit Centrum regenerace na, we should also go to the Lazne „Lázně Darkov” a využít širokou Darkov Spa Center for some of its nabídku léčebných procedur. many treatments.

Zamek Frysztat / Zámek Fryštát / The Frystat castle

57 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

ČESKÝ TĚŠÍN

adąc główną drogą z Karviny o hlavní silnici z Karviné (Kar- y taking the main road from J(ul. Karvinska) dojedziemy do Pvinská ul.) přijedeme do České- BKarvina (Karvinska street) we Czeskiego Cieszyna. Na obrzeżach ho Těšína. Na předměstí je městské will arrive in Cesky Tesin. On the miasta działa Kąpielisko Miejskie, koupaliště, jehož součástí je velký outskirts, we can fi nd the Town w którego skład wchodzi duży plavecký bazén a dva menší, z toho Swimming Pool which comprises basen pływacki oraz dwa mniej- jeden s tobogánem. Koupaliště se a large swimming and two smaller sze, w tym jeden ze zjeżdżalnią. nachází v Hornické ulici. Je obklo- pools, including one with a slide. Obiekt znajduje się przy ul. Hor- peno stromy a je pěkným místem Surrounded by trees, this facility nickiej w otoczeniu drzew i jest pro příznivce této formy trávení on Hornicka street is the right pla- odpowiednim miejscem dla mi- volného času. Koupaliště je pod ce for those who like to spend their łośników takiej formy spędzania správou Správy účelových zaří- leisure time this way. The facility is wolnego czasu. Kompleks ten zení, která řídí také zimní stadion a part of the Specialist Equipment wchodzi w skład Administracji (kluziště), soustavu vícefunkčních Administration, which also com- Sprzętu Specjalistycznego, do któ- hřišť s běžeckou dráhou v Ostrav- prises the Zimni Stadion ice rink, rego należą również Zimni Stadion ské ulici, soustavu vícefunkčních a complex of multi-purpose fi elds (lodowisko), kompleks boisk wie- hřišť s běžeckou dráhou, dětským with a running track on Ostravska lofunkcyjnych z bieżnią, placem hřištěm, skateparkem, dráhou BMX street and a complex of multi-pur- zabaw, skate parkiem, torem BMX a horolezeckou stěnou ve Frýdec- pose fi elds with a running track, i ścianką wspinaczkową przy ul. ké ulici. Každý příznivec sportu a a playground, a skatepark, a BMX Frydeckiej. Każdy miłośnik sportu rekreace musí tato místa rozhodně track and a climbing wall on Fryde- i rekreacji koniecznie musi odwie- navštívit. cka street. dzić te miejsca.

Ratusz, Czeski Cieszyn / Radnice, Český Těšín / Town hall, Cesky Tesin

58 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Jadąc ul. Karvinską wzdłuż to- Pojedeme-li Karvinskou ulicí podél Any fan of sports and recreation rów kolejowych do centrum železniční tratě do centra, přije- must visit these places. dojedziemy do skrzyżowania deme na křižovatku s ulicí Sokola- If we go downtown via Karvinska z ul. Sokola-Tumy, a następnie kie- Tůmy a pak se vydáme ulicí Masa- street along rail tracks, we can go rujemy się na ul. Masarykove Sady, rykovy Sady, u které leží Masarykův to the intersection with Sokola- przy której mieści się Park Masa- park a překrásný, neogotický kostel Tumy street, and then head for ryka oraz przepiękny, neogotycki Nejsvětějšího srdce Ježíšova. Masarykovy Sady street to find the kościół pw. Serca Jezusowego. Dalej ulicami Masarykove Sady, Vrchlickeno, Prazska i Stefanikowa dojedziemy na rynek, podziwiając po drodze okalające go, przepięk- ne kamienice. W jednej z nich, przy ul. Hlavni tr. mieści się Muzeum Cie- szyńskie, w którym można poznać historię Śląska Cieszyńskiego i Za- olzia. Wart uwagi jest także stojący przy rynku ratusz. Wszystkie uliczki okalające centrum miasta wraz z jego budownictwem tworzą jedy- ny i niepowtarzalny klimat miasta. Atrakcją dla turystów jest również odnowiony graniczny most łączą- cy Czeski Cieszyn z Cieszynem po stronie polskiej. Most ten nazwano Granicznym Mostem Przyjaźni. Ulicą Strelnicni dotrzemy do Kulturni a Spolecenske Stedisko Most przyjaźni na granicy Polski i Czech / „Strelnice” (Ośrodek Kulturalno- Most Družby na česko-polské hranici / Społeczny „Strzelnica”). The Friendship Bridge between the Polish and Czech border

Pokračujeme ulicemi Masarykovy Masaryk Park and a beautiful neo- Sady, Vrchlického, Pražská a Štefá- Gothic church of the Heart of Jesus. nikova a přijedeme na náměstí. By taking Masarykovy Sady, Vrchli- Cestou můžeme obdivovat krásné ckeno, Prazska and Stefanikowa domy, které je obklopují. V jednom streets, we can arrive at the market z nich, na Hlavní třídě, sídlí Těšínské square and admire the wonderful muzeum, kde se můžeme seznámit tenements that surround it. One of s dějinami Těšínského Slezska a the tenements at Hlavni tr. street is Záolší. Za pozornost stojí také rad- the location for the Tesin Museum, nice, která stojí přímo na náměstí. where we can learn about the hi- Všechny uličky kolem středu města story of Cieszyn Silesia and Zaolzie s jeho architekturou tvoří jedineč- regions. The town hall situated by nou a neopakovatelnou atmosféru the market square is also worth města. Atrakcí pro turisty je také visiting. The streets and buildings obnovený hraniční most, který around downtown create a unique, spojuje Český a Polský Těšín. Tento one-of-a-kind atmosphere of this Park Masaryka most se jmenuje most Družby. town. Another tourist attraction is w Czeskim Cieszynie / Střelniční ulicí přijedeme ke Kultur- the renovated border bridge con- Masarykův park, Český nímu a společenskému středisku necting Cesky Tesin with Cieszyn Těšín / The Masaryk „Střelnice”. in Poland. The bridge was dubbed Park in Cesky Tesin the Border Bridge of Friendship.

59 59 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Za budynkiem tym znajduje się Za touto budovou se nachází malý Strelnicni street will take us to niewielki park oraz kilka kortów park a několik tenisových kurtů. Strelnice Kulturni a Spolecenske tenisowych. Velké množství uliček vytváří přízni- Stedisko (Strelnice Cultural and Ogromna ilość uliczek stwarza vé podmínky k podrobné prohlídce Social Center), behind which there dogodne warunki do zwiedzania města. Atraktivitu města v očích is a small park and several tennis miasta. Dodatkowo duża ilość turistů a obyvatel navíc zvyšuje vel- courts. The multitude of streets obiektów sportowo-rekreacyjnych ký počet sportovních a rekreačních allows us to take a detailed tour oraz terenów zielonych podnosi objektů a zelených ploch. of the town. In addition, the large atrakcyjność miasta wśród tury- number of sports and recreation stów i mieszkańców. facilities and green areas impro- ves the town’s popularity among tourists and inhabitants.

CHOTĚBUZ

o Kocobędza można dojechać o Chotěbuzi se dostaneme hotebuz can be accessed from Dod Karviny przez Podoborę, Dz Karviné přes Podoboru, kde CKarvina via Podobora, where gdzie przy okazji warto zwiedzić můžeme navštívit Archeopark we should stop to visit the Podobo- Archeopark „Podobora”, który jest „Podobora”, který je kopií slovan- ra Archeopark, a copy of a fortifi ed kopią słowiańskiego grodziska ského hradiště z přelomu 8. a 9. sto- Slavic settlement from the turn of z przełomu VIII-IX wieku. Archeo- letí. Archeopark je otevřen v letním the 8th and 9th centuries. Arche- park czynny jest w okresie letnim období od května do října. Pojede- opark is open during the summer od maja do października. Jadąc me-li z Českého Těšína, musíme jet season (May till October). Mean- natomiast od Czeskiego Cieszyna Ostravskou ulicí a pak odbočit do while, if we arrive from Cesky Te- należy kierować się ul. Ostravską, ul. K Vyrubané (vedle restaurace sin, we should head for Ostravska a następnie skręcić w ul. K Vyru- Vyrubaná), kterou se dostaneme street and turn onto K Vyrubane bane (obok restauracji Vyrubana), do centra obce. Zde doporučujeme (next to the Vyrubana restaurant) którą dotrzemy do centrum miej- shlédnout zříceninu zámku z 16. to reach the center of the village, scowości. století a s ní sousedící hlásku. where we should see the ruins of a 16th century castle and the adja- cent round tower.

Archeopark „Podobora” / The Podobora Archeopark

60 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Do 2007 r. w Kocobędzu działało największe polsko- czeskie przejście graniczne.

Do roku 2007 byl v Chotěbuzi největší česko-polský hraniční přechod.

Until 2007, Chotebuz was the location for the largest Polish- Czech border crossing.

Rybi dom – w budynku znajdują się olbrzymie akwaria / Rybí dům - budova obsahuje obrovské akvárium / The Fish house - the building contains a huge aquariums

61 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Tutaj warto zobaczyć ruiny zamku Zajímavá je také vstupní brána Another interesting sight is the en- z XVI wieku oraz sąsiadującą z nim s erby a sochami sv. Jana Nepo- trance gate with coats of arms and okrągłą wieżę. Interesująca jest muckého a sv. Antonína. Výbor- statues of St. John Nepomucene również brama wejściowa z her- nou alternativou pro cykloturisty and St. Anthony. The forest tracks bami i figurami św. Jana Nepomu- jsou lesní cesty a uličky spojující and streets that connect Chotebuz cena i św. Antoniego. Leśne ścieżki Chotěbuz s jinými obcemi, proto to other villages are a great alterna- i uliczki łączące Kocobędz z innymi doporučujeme vyjet z Chotěbuzi tive way for bicycle owners, so we miejscowościami są świetną alter- silnicí vedoucí lesem do Kostelce should take the road through the natywą dla rowerzystów, dlatego v Těrlicku. forest to Kostelec in Terlicko. też warto stąd pojechać drogą prowadzącą przez las na Kostelec w Cierlicku.

Ruiny zamku z sąsiadującą z nim okrągłą wieżą, Kocobędz / Zřícenina hradu a s ní sousedící hláska, Chotěbuz / The ruins of the castle with round tower, Chotebuz

62 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

TĚRLICKO

łówną atrakcją Cierlicka jest zapora wodna o tej samej Gnazwie. Latem miejsce to przyciąga turystów spragnio- nych odpoczynku oraz miłośników sportów wodnych. Na zachodnim brzegu zbiornika funkcjonuje wiele ośrodków rekreacyjnych, restauracje, wypożyczalnie sprzętów wodnych, małych jachtów oraz instalacja do jazdy na nartach wodnych. Teren ten jest także doskonałym miejscem dla miłośników wędkowania. Jadąc do Cierlicka od Kocobędza warto wybrać leśną drogę prowadzącą przez górę Kostelec. Na jej północnym stoku znajduje się tzw. Żwirkowisko – pomnik upamiętniający katastrofę lotniczą, w której zginęli polscy piloci – Franiciszek Żwirko i Stanisław Wigura.

lavní atrakcí Těrlicka je známá stejnojmenná přehrada. HV létě toto místo přitahuje davy turistů, kteří hledají odpo- činek, a také příznivce vodních sportů. Na západním břehu přehrady je mnoho rekreačních středisek, restaurace, půjčovny vodáckých potřeb, malých jachet a zařízení pro jízdu na vod- ních lyžích. Toto území je také ideálním místem pro milovníky rybaření. Chceme-li jet do Těrlicka z Chotěbuzi, zvolme si lesní cestu vedoucí přes horu Kostelec. Na jejím severním svahu se nachází tzv. Žvirkovisko, pomník připomínající leteckou kata- strofu polských pilotů - Franciszka Żwirky i Stanisława Wigury.

he main attraction of Terlicko is a dam named after the vil- Tlage. In the summer, this place attracts tourists that look for relaxation as well as watersports enthusiasts. To the west of the reservoir, there are many recreation centers, restaurants, pla- ces to rent watersports equipment or small yachts as well as a waterskiing facility. This area is also a great place for anglers. When going to Terlicko from Chotebuz, we should follow the forest track across the Kostelec mountain. Its northern slope is the location for the so-called Żwirkowisko, a memorial to two Polish pilots, Franciszek Żwirko and Stanisław Wigura, who died in a plane crash.

Pomnik upamiętniający katastrofę lotniczą, w której zginęli polscy piloci – Franiciszek Żwirko i Stanisław Wigura/ Pomník připomínající leteckou katastrofu polských pilotů - Franciszka Żwirky i Stanisława Wigury / The memorial to two Polish pilots, Franciszek Żwirko and Stanisław Wigura, who died in a plane crash

63 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

HORNÍ BLUDOVICE

rzejeżdżając ul. Dloucha przez ojedeme-li přes centrum Těr- f we cross the center of Terlicko Pcentrum Cierlicka dojedzie- Plicka ulicí Dlouhou, přijedeme Ivia Dloucha street, we will arrive my do niewielkiej miejscowości do malé obce – Horní Bludovice. in a small village of Horni Bludovi- – Błędowic Górnych. Tutaj możemy Můžeme si zde prohlédnout sochu ce, where we can see a sculpture of zobaczyć rzeźbę św. Jana Nepomu- sv. Jana Nepomuckého. St. John Nepomucene. cena. Widok z Błędowic Górnych / Pohled z Horní Bludovice / View from the Horni Bludovice

Drewniany kościół pw. Św. ALBRECHTICE Piotra i Pawła / Dřevěný kostel sv. Petra a Pavla / The wooden church of St. Peter and Paul Jadąc do Olbrachcic od Cierlicka cały czas towarzyszy nam przepiękny krajobraz zalewu Cierlickiego. Będąc w mieście warto udać się na cmentarz przy ul. Skolni, na terenie którego znajduje się przepiękny, drewniany kościół pw. Św. Piotra i Pawła z 1766 r. Jako, że miejscowość leży bardzo blisko zalewu oraz terenów leśnych jest doskonałą bazą wypadową do Cierlicka oraz atrakcyjna turystycznie w szczególności dla miłośników wycieczek rowerowych, spacerów, od- poczynku, itp.

Na tutejszym cmentarzu można zauważyć bardzo dużo nazwisk polskich, ponieważ przed II wojną światową Olbrachcice należały do terytorium Polski.

64 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

o celou cestu z Těrlicka do Albrechtic od Těrlicka The beautiful landscape of the Terlicko reservoir is al- Pnás doprovází překrásná krajina Těrlické přehra- ways with us on the way from Terlicko to Albrechtice. dy. Při návštěvě obce doporučujeme zajet si na hřbi- Once in the village, we should visit the cemetery at Skol- tov ve Školní ulici, na jehož pozemku stojí nádherný, ni street, where we can fi nd a beautiful wooden church dřevěný kostel sv. Petra a Pavla z r. 1766. of St. Peter and Paul from 1766. Protože obec leží velmi blízko přehrady a zalesně- As the village lies so close to the reservoir and forest ného území, je dokonalou základnou pro výpady do areas, it is a perfect starting point for trips to Terlicko, Těrlicka a zároveň je turisticky atraktivní, zejména particularly interesting to the fans of bicycle touring, pro příznivce jízdy na kole, procházek, odpočinku walking, relaxation, etc. apod.

Na zdejším hřbitově můžeme najít velmi mnoho polských jmen. Souvisí to s tím, že před . světovou válkou patřily Albrechtice Polsku.

We can fi nd numerous Polish names at the local cemetery because Albrechtice was a part of Poland prior to World War II.

HORNÍ SUCHÁ

o Suchej Górnej możemy do- o Horní Suché můžeme přijet orni Sucha can be accessed Djechać od Stonawy ul. Stonav- DStonavskou ulicí ze Stonavy Hfrom Stonava via Stonavska ską (droga 475), bądź też ul. Terli- (silnice č. 475) nebo Těrlickou ulicí street (road no. 475) or from Terli- cką od Cierlicka. z Těrlicka. cko via Terlicka street. Sucha Górna była i w dalszym cią- Horní Suchá byla a je i nadále Horni Sucha has been and remains gu jest miejscowością przemysło- průmyslovou obcí. Do r. 1999 zde an industrial village. Until 1999, it wą. Tutaj do 1999 r. działała kopal- pracoval Důl František. Do dneš- was the location for the Frantisek nia węgla „Franciszek”. Do dziś nad ních dnů vévodí nad krajinou Hor- coal mine and a shaft of the same krajobrazem Suchej Górnej króluje ní Suché stejnojmenná těžní věž. name still dominates the landsca- szyb o tej samej nazwie. W chwili Dnes je na území dolu průmyslová pe of Horni Sucha today. Nowa- obecnej na terenie kopalni działa zóna. days, the mine premises are part of Strefa Przemysłowa. Centrum obce tvoří malebné uličky the Industrial Zone. Centrum miejscowości składa a sídliště rodinných domků. Hlavní Meanwhile, the center of the villa- się natomiast z malowniczych atrakcí pro obyvatele a pro turisty je ge comprises picturesque streets uliczek i osiedli domków jedno- sportovní hala v Těrlické ulici. Je v ní and groups of single-family hou- rodzinnych. Główną atrakcją dla tělocvična určená pro halové spor- ses. The main attraction for both in- mieszkańców oraz turystów jest ty, místnost pro stolní tenis, squa- habitants and tourists is the sports hala sportowa działająca przy ul. shový kurt a také fi tness a rehabili- hall at Terlicka street. It includes a Terlickiej. W jej skład wchodzi sala tační centrum. Vedle haly najdeme gym for indoor sports, a room for gimnastyczna przeznaczona do další sportovní objekt, který tvoří table tennis, a squash court as well sportów halowych, pomieszczenie fotbalové hřiště s travnatým povr- as a fi tness and rehabilitation cen- do gry w tenisa stołowego, kort do chem, běžecká dráha, volejbalové ter. Near the hall is another sports squash’a, a ponadto funkcjonuje hřiště a prostor pro skok do dálky. venue with a football fi eld (grass), tutaj centrum fi tness i rehabilitacji. Kromě toho můžeme v Horní Suché a running track, a volleyball court W sąsiedztwie hali znajduje się ko- shlédnout také budovy polské a and a long jump area. Other inte- lejny obiekt sportowy składający české školy v Těrlické ulici, budovu resting sights in Horni Sucha are się z boiska do piłki nożnej o na- obecního úřadu, kostel a sochu sv. the buildings of Polish and Czech

65 65 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Hala sportowa w Suchej Górnej / Sportovní halav Horní Suché / The sports hall in Horni Sucha wierzchni trawiastej, bieżni, boiska Jana Nepomuckého z r. 1846. school at Terlicka street, the Com- do siatkówki oraz sektora do sko- Velký počet ulic a lesíku vytváří mune Office building, the church ków w dal. Poza tym w Suchej Gór- dokonalé podmínky pro zastánce and a sculpture of St. John Nepo- nej warto zobaczyć także budynki aktivního trávení volného času. mucene from 1846. polskiej i czeskiej szkoły przy ul. Kromě toho je mezi Horní Suchou a Thanks to numerous streets and fo- Terlickiej, budynek Urzędu Gminy, Těrlickou přehradou pouze les, což rest areas, this is a perfect place for kościół oraz rzeźbę św. Jana Nepo- také zvyšuje turistickou přitažlivost people interested in active leisure. mucena pochodzącą z 1846 r. této obce. Moreover, only a forest separates Duża ilość ulic i terenów leśnych Horni Sucha from the Terlicko re- stwarza doskonałe warunki dla servoir, which also makes this villa- miłośników aktywnego spędzania ge more attractive to tourists. wolnego czasu. Poza tym stąd już tylko las dzieli Suchą Górną od zale- wu Cierlickiego, co także zwiększa atrakcyjność turystyczną tej miej- scowości.

W Suchej Górnej działają przed- szkole i szkoła z polskim języki- em nauczania.

V Horní Suché funguje mateřská škola a škola s polským vyučova- cím jazykem.

There is a kindergarten and a school in Horni Sucha, where children learn in Polish.

Kopalnia „Franciszek” / Důl František / The Frantisek coal mine

66 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

HAVIŘOV

o Hawierzowa możemy doje- o Havířova můžeme přijet avířov patří díky cennému Dchać od Suchej Górnej ulicą Dz Horní Suché Orlovskou ulicí Hměstskému centru, zalesněné- Orlovskă, a następnie ul. Hlavni a pak Hlavní třídou. V první řadě mu území, blízkosti řeky a Těrlické tř. W pierwszej kolejności należy doporučujeme prohlídku haví- přehrady mezi turisticky a kulturně zobaczyć Zamek Haviřov (ul. K řovského zámku (ul. K Zámečku) nejatraktivnější města Těšínského Zămečku) z otaczającym go par- s parkem, který jej obklopuje. Slezska. kiem. W chwili obecnej w Zamku V současnosti se v zámku nachá- We can reach Havirov from Horni znajduje się restauracja oraz nie- zí restaurace a malý hotel. V jeho Sucha via Orlovska street, and then wielki hotel. W jego sąsiedztwie blízkosti funguje městské kou- Hlavni tr street. First and foremost, natomiast działa Miejskie Kąpie- paliště, kde najdeme velký pla- we should see the Havirov castle lisko, w którego skład wchodzą: vecký bazén, bazén pro skoky do (K Zamecku street) and the surro- duży basen pływacki, basen do vody a několik menších bazénů unding park. Nowadays the castle skoków oraz kilka mniejszych ba- s tobogány a brouzdaliště. Protože comprises a restaurant and a small senów ze zjeżdżalniami i brodziki. se koupaliště nachází blízko měst- hotel. The nearby City Swimming Jako że kąpielisko znajduje się bli- ského centra, ale zároveň daleko Pool includes a large swimming sko centrum miasta, ale z dala od od městského shonu, je výborným pool, a diving pool, a few smal- miejskiego zgiełku jest świetnym místem pro prázdninový odpoči- ler pools with slides, and wading miejscem do wakacyjnego wypo- nek. pools. Since the facility is close to czynku. Hlavní třídou pak pokračuje- downtown but far from noisy city Dalej, ulicą Hlavni tř. dojedziemy do me do okouzlujícího městského streets, it is a great holiday desti- zachwycającego centrum miasta, centra, které je součástí chrá- nation. które wchodzi w skład chronionej něné památkové zóny SORELA. If we take Hlavni tr. street again, strefy zabytkowej SORELA. Obszar Toto území je z hlediska archi- we can get to fabulous down- ten, ze względu na architekturę tektury a nadčasového urba- town, which is a part of the SO- i ponadczasowe rozwiązania urba- nistického řešení velmi cenné. RELA protected monument zone. nistyczne, jest bardzo wartościowy.

Centrum miasta – element zabytkowej strefy SORELA / Centrum města - součástí chráněné památkové zóny SORELA/ Downtown - a part of the SORELA protected monument zone

67 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Centrum miasta – element zabytkowej strefy SORELA / Przy głównej alei znajduje się Dom Centrum města - součástí chráněné památkové zóny SORELA/ Kultury im. Piotra Bezrucza, w któ- Downtown - a part of the SORELA protected monument zone rym działa Miejski Ośrodek Kultury, restauracja, duża i mała sala kukieł- kowa oraz mini galeria. Skręcając The zone is of great value due to w ul. Gorkěho miniemy Gimnazjum its architecture and timeless ur- i sąsiadujące z nim boisko sporto- ban planning solutions. The main we z kortami tenisowymi. Wjeżdża- avenue is the location for the Petr jąc pomiędzy budynki dostaniemy Bezruc Community Center, com- się na ul. Mirovă, przy której funk- prising the Municipal Cultural Cen- cjonuje plac zabaw dla dzieci, plac ter, a restaurant, a large and small do nauki zasad ruchu drogowego puppet theater room and a mini oraz pięknie urządzony park osied- gallery. If we turn onto Gorkeho lowy, gdzie można odpocząć. Stąd, street, we pass the Gymnasium ulicami Kopernikova i Wericha, do- and the adjacent sports field with jedziemy do ulic U Stromaky i Mă- Na hlavní ulici najdeme Kulturní tennis courts. If we ride between nesovej, przy których znajdują się dům Petra Bezruče, kde působí buildings, we will get to Mirova boiska, bieżnie tartanowe i sekcje Městské kulturní středisko, restau- street with a playground for chil- przystosowane do sportów lekko- race, velký a malý sál loutkového dren, a driving practice area and atletycznych. Wracając na główną divadla a minigalerie. Odbočíme a fantastically-equipped housing artylerię miasta warto udać się na do ulice Gorkého, mineme gymná- estate park where we can relax. ul. Beethovena, gdzie znajduje się zium a sousedící sportovní hřiště From there, we can take Koperni- Plac Dziecka – jeden z najwięk- s tenisovými kurty. Cestou mezi kova and Wericha streets to reach szych placów zabaw dla dzieci domy se dostaneme do Mírové U Stromaky and Manesova streets w Republice Czeskiej. Jest on od- ulice, kde je dětské hřiště, doprav- with sports fields, tartan running wzorowaniem parków Szwedzkich. ní hřiště a pěkně zařízený sídlištní tracks and areas for other track- Jadąc dalej osiedlowymi uliczkami park, kde si můžeme odpočinout. and-field sports. When returning to w stronę zwiedzanego już wcześ- Odtud se pak Koperníkovou the main city road, we should go to niej zamku, miniemy wiele pięknie a Werichovou ulicí dostaneme do Beethovena street, where we can zagospodarowanych osiedlowych ulice U Stromovky a Mánesovy find Detske Hriste [Child’s Square], parków. Będąc już na ul. Na Nábřeži ulice, kde se nacházejí hřiště, tar- one of the largest playgrounds in warto skręcić w stronę niewielkie- tanové běžecké dráhy a prostory the Czech Republic, designed to go lasu, w którego środku zbudo- upravené pro lehkoatletické spor- resemble Swedish playgrounds. If wano amfiteatr przeznaczony do tovní disciplíny. Po návratu na we continue riding across the ho- organizacji plenerowych imprez hlavní třídu města doporučujeme using estates towards the already- kulturalnych. Tuż obok znajduje się návštěvu Beethovenovy ulice, kde visited castle, we will pass many stadion piłkarski. Stąd koniecznie je Dětský park, jedno z největších well-equipped parks. Once we należy pojechać drogą prowadzącą dětských hřišť v České republice. reach Na Nabrezi street, we should brzegiem rzeki Łucyny podziwiając Bylo postaveno podle švédských turn towards a small forest with an jej meandry, które w 1992 r. zostały dětských parků. Pokračujeme dál amphitheater in the middle, where ogłoszone pomnikiem przyrody. uličkami směrem k zámku, kte- open-air cultural events take place. Tą drogą dojedziemy do dzielnicy rý jsme si prohlédli na začátku, A football stadium is located near- Błędowice, gdzie przy ul. Halko- přitom mineme několik hezky by. From there, we must take the vej 4 możemy zobaczyć Chałupę zařízených sídlištních parků. Až route along the Lucina river bank Kotuli. Jest to jedna z najstarszych budeme na ul. Na Nábřeží, doporu- to admire its meanders (classified drewnianych budowli ludowych čujeme odbočit do malého lesíku, as natural monuments in 1992). na Śląsku Cieszyńskim. Dla zwie- ve kterém byl postaven amfiteátr This way, we will arrive in the Blu- dzających utworzono ekspozycję určený k pořádání kulturních akcí dovice city district, where we can prezentującą wyposażenie i styl pod širým nebem. Hned vedle je visit Kotulova Drevenka [Kotula Ca- życia na przełomie XIX i XX w., m.in. fotbalový stadion. Odtud doporu- bin] at 4 Halkova street. It is one of wyroby ceramiczne czy wiatrak. čujeme pokračovat cestou vedoucí the oldest wooden folk buildings Z Błędowic udajemy się do dziel- podél břehu řeky Lučiny a obdi- in the Cieszyn Silesian. Inside, the nicy Żywocice. Tutaj warto wstą- vovat její meandry, které byly v r. visitors can see a special exhibition

68 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

pić do sali wystawowej MUSAION 199 vyhlášeny přírodní památkou. of the equipment and lifestyle at Muzeum Ziemi Cieszyńskiej, gdzie Touto cestou přijedeme do čtvrti the turn of the 19th and 0th cen- w ciągu roku organizowane są 3 Bludovice, kde můžeme v Hálkově turies, including ceramic ware and lub 4 wystawy zmienne o tematy- ulici 4 vidět Kotulovu dřevěnku. Je a fan. We leave Bludovice for the ce związanej z historią Śląska Cie- to jedna z nejstarších dřevěných Zivotice district, where we should szyńskiego. lidových staveb v Těšínském Slez- visit the exhibition hall of the MU- Hawierzów, ze względu na zabyt- sku. Uvnitř byla pro návštěvníky SAION Regional Museum of Cie- kowe centrum miasta, leśne tereny, připravena výstava prezentující szyn, which annually holds 3 or 4 bliskość rzeki i Zalewu Cierlickiego vybavení a životní styl na přelomu temporary exhibitions concerning jest jednym z najbardziej atrak- 19. a 0. století, mj. výrobky z kera- the history of Cieszyn Silesia. cyjnych turystycznie i kulturowo miky nebo větrný mlýnek. Z Bludo- Thanks to its valuable downtown, miast Śląska Cieszyńskiego. vic se vydáme do čtvrti Životice. forest areas, closeness to river and Zde můžeme navštívit výstavní síň Terlicko reservoir, Havirov is one Muzeum Těšínska MUSAION, kde of the most attractive cities of the jsou během roku pořádány 3 nebo Cieszyn Silesia in terms of tourism 4 výstavy na témata spojená s ději- and culture. nami Těšínského Slezska. BOHUMIN

ogumin składa się z 7 dzielnic: ohumín tvoří 7 městských částí: ohumin is best accessible BNowy Bogumin, Stary Bogu- BNový Bohumín, Starý Bohumín, Bfrom the border crossing in min, Wierzbica, Skrzeczoń, Zabło- Vrbice, Skřečoň, Záblatí, Pudlov Chałupki, where we should arrive cie, Pudłów i Szunychel z osiedlem a Šunychl s osadou Kopytov. via the educational route along the Kopytow. Do Bohumína se nejlépe dosta- Odra river, admiring its beautiful Do Bogumina najlepiej dojechać neme od hraničního přechodu meanders. The educational path is od przejścia granicznego w Cha- v Chałupkách, kam je dobré zajet also on the Czech side of Odra river łupkach, do którego warto dostać naučnou stezkou podél řeky Odry, form Stary Bohumin to Sunchyl się ścieżką edukacyjną wzdłuż rze- kde můžeme obdivovat její nádher- and Kopytov. ki Odry, gdzie podziwiać można jej né meandry. After crossing the border in przepiękne meandry. Chałupki, we enter Stary Bohu- min. If we turn left, we will arrive at a square with a noteworthy sculp- Jezioro Kaliszowe / Kališove jezere / The Kalisovo lake ture of St. John Nepomucen from the second half of the 18th century and building of the former Stary Bohumin town hall from early 0th century and the National House (no. 37) from early 0th century, which used to be a town hotel. If we continue across the Svoboda´s square, we will arrive at the parish church of Birth of the Blessed Vir- gin Mary. The current building was built in late 15th century, while the church itself was fi rst mentioned in 191, making it the oldest structure in Bohumin. Behind the church, at Ticha street, we can see the Henck- el von Donnersmarck family tomb, which dates back to 175. Further

69 69 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Ścieżka ta od września 2011 r. pro- Po překročení hranice v Chałup- down the road, we will come to wadzi także do Szunychela. kách vjíždíme do Starého Bohumí- shore of lake Kalisovo, commonly Przekraczając granicę w Chałup- na. Odbočíme vlevo a vjedeme na known as Kalisok. Surrounded by kach wjeżdżamy do Starego Bo- náměstí Svobody, kde za pozornost trees, it is a perfect place for holi- gumina. Skręcamy w lewo i wje- stojí socha sv. Jana Nepomuckého days and relaxation in the bosom dziemy na rynek Svobody, gdzie pocházející z druhé poloviny 18. of nature. Its northern shore is wartymi uwagi są rzeźba św. Jana století a budova bývalé starobohu- a beach. By riding along Kalisok, Nepomucena pochodząca z dru- mínské radnice z počátku 20. stole- we will come to the Sunychl town giej połowy XVIII wieku i budynek tí a Národní dům (č. 37) z počátku district, where we can see the MO byłego starobogumińskiego ratu- 20. století, kde kdysi býval měst- S-3 near the Old Mill fortification sza z początku XX wieku oraz Dom ský hotel. Pokračujeme dále přes (pillbox). When returning to Stary Narodowy (nr 37) z początku XX náměstí Svobody a přijedeme k far- Bohumin, we enter Slezska street wieku, w którym niegdyś mieścił nímu kostelu Narození Panny Marie. and then turn onto Mala and Smu- się hotel miejski. Jadąc przez rynek Současná stavba pochází z posled- tecni streets that lead to a cem- Svobody dotrzemy na teren koś- ní třetiny 15. století, avšak zprávy etery, where we should notice the cioła parafialnego pw. Narodzenia o tomto kostele sahají až do roku Cemetery Chapel of All Saints from Marii Panny. Obecny budynek po- 1291. Je to tedy nejstarší budova 1901. A bit further, near Čs. armady chodzi z ostatniego trzydziestole- na území Bohumína. Za kostelem, street, is a chapel from 18th centu- cia XV wieku, natomiast wzmianki v Tiché ulici, můžeme vidět hrobku ry called “the Hermitage”. Legend o tym kościele sięgają 1291 r. Tym hraběcí rodiny Henckelů z Donner- has it that two Bohumin townsmen samym jest to najstarsza budowla smarcku pocházející z r. 1752. Touto lived in seclusion here. Also near na terenie Bogumina. Za kościo- ulicí se pak dostaneme na břeh Kali- this street, just behind the high- łem, przy ul. Tichá możemy zoba- šova jezera, zvaného lidově Kališok. way, we can visit the MO-S5 on the czyć grobowiec hrabiów Hencke- Jezero je obklopené stromy a je Track heavy fortification, which in- lów z Donnersmarcku pochodzący ideálním místem pro prázdninový cludes two bunkers on both sides z 1752 r. Dalej tą ulicą dotrzemy odpočinek a relaxaci v přírodě. Na of the rail track connected by an nad brzegi jeziora Kaliszowego, severním břehu je pláž. Podél bře- underground tunnel. From there, zwanego potocznie Kaliszokiem. hu Kališoku se dostaneme do měst- we can take a dirt road towards Otoczony drzewami jest idealnym ské části Šunychl. Zde si můžeme Pudlov and Vrbice, where we can miejscem do wakacyjnego odpo- prohlédnout opevnění „Bunkr MO czynku i relaksu na łonie natury. S-3“ u starého mlýna. Po návratu do Na północnym brzegu znajduje Starého Bohumína přijedeme na się plaża. Jadąc brzegiem Kaliszo- Slezskou ulici a pak odbočíme do ka dojedziemy do dzielnicy Szu- Malé a Smuteční ulice, kterými při- nychel. Tutaj możemy zobaczyć jedeme na hřbitov. Zde si můžeme obiekt fortyfikacyjny bunkr MO S- prohlédnout hřbitovní kapli Všech 3 przy starym młynie. Wracając do Svatých z roku 1901. O něco dál, Starego Bogumina wjeżdżamy na v ul. Čs. armády spatříme kapli ulicę Slezska, a następnie skręcając zvanou Pustyňa z 18. století. Pod- w ulice Malá i Smutečni, którymi le pověsti zde poustevnický život dojedziemy na teren cmentarza. vedli dva bohumínští měšťa- Tu warto zwrócić uwagę na Cmen- né. V této ulici, hned za dálnicí, tarną Kaplicę Wszystkich Świętych můžeme navštívit opevnění „Bun- pochodzącą z 1901 r. Nieco dalej, kr MO-S5 Na trati”, jehož součástí przy ul. Čs. armády zobaczymy ka- jsou dva bunkry po obou stranách plicę zwaną Pustelnią pochodzącą trati spojené podzemním tunelem. z XVIII w. Tutaj, według legendy, Odtud se můžeme vydat polní stez- dwaj bogumińscy mieszczanie kou směrem do Pudlova a Vrbice. prowadzili pustelnicze życie. Rów- nież przy tej ulicy, tuż za auto- stradą, możemy zwiedzić obiekt Pensjonat w Wieży / Penzion ve věži / ciężkich umocnień MO-S5 „Na To- The hotel “Penzion ve věži” [Pension in the tower] rach Kolejowych”, w którego skład

70 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

wchodzą dwa bunkry po obu stro- Zde si v pěkném prostředí na bře- relax in the bosom of nature on the nach torów połączone podziem- hu řeky Odry a Vrbického jezera si Odra river bank and the shore of nym przejściem. Stąd możemy můžeme odpočinout a relaxovat lake Vrbice, surrounded by a beau- pojechać polną ścieżką w kierunku v přírodě. Z Vrbice se cestami, které tiful landscape. From Vrbice, we Pudłowa i Wierzbicy. Tutaj, nad vedou podél břehu několika jezírek, can take paths along several small brzegiem rzeki Odry i Wierzbickie- můžeme dostat do Záblatí a pak lakes towards Zablati, and then go jeziora, w otoczeniu pięknego ulicemi Bezručovou a Štefániko- arrive in the center of Novy Bohu- krajobrazu, możemy odpocząć vou do centra Nového Bohumína. min via Bezrucova and Stefanikova i zrelaksować się na łonie natury. V první řadě se pojedeme podívat streets. First and foremost, we Z Wierzbicy, ścieżkami prowadzą- do ulice Adama Mickiewicze, kde must go to Mickiewicza street to cymi brzegami kilku małych jezior, si můžeme prohlédnout překrás- see a beautiful train station build- możemy skierować się do Zabło- nou budovu železničního nádraží z ing from 1860. Right behind it is cia, a następnie ulicami Bezručova roku 1860. Hned za ní stojí proslulá a famous steel footbridge, which is i Štefanikova do centrum Nowego ocelová lávka pro pěší, která měří 170 m long and is one of the most Bogumina. W pierwszej kolejności 170 m a je jednou z výjimečných unique technological monuments należy udać się na ul. Mickiewicza, technických památek z počátku 20. from early 20th century. By tak- gdzie zobaczyć możemy przepię- století. Masarykovou ulicí pak při- ing Masarykova street, we arrive kny budynek dworca kolejowego jedeme na hlavní náměstí. Hlavní at the market square with its main pochodzący z 1860 r. Tuż za nim atrakcí je zde fontána Soutok Odry attraction, the Odra and Olza Con- znajduje się słynna stalowa kładka s Olší, která je symbolem dvou řek, fluence fountain, symbolizing both dla pieszych, która mierzy 170 m které se spojují na území Bohumína. rivers that meet in Bohumin. Next i jest jednym z bardziej wyjątko- Vedle fontány je budova kina 3D a o to the fountain, is a 3D cinema and wych zabytków techniki z począt- kousek dál pěkná budova radnice, a bit further down the road there ku XX wieku. Ulicą Masarykovą pocházející z přelomu 19. a 20. sto- is a beautiful Town Hall building, dojedziemy na rynek miasta. Tu- letí. Když dojedeme na konec Masa- dating back to the turn of the 19th taj główną atrakcją jest fontanna rykovy ulice, odbočíme doleva do and 20th centuries. If we continue „Zbieg Odry i Olzy” – symbol dwóch Čáslavské ulice, kterou přijedeme riding until the end of Masarykova rzek, które łączą się na terenie Bo- do Želví zahrady s labyrintem, což street and turn left onto Caslavska gumina. Obok fontanny znajduje je stavba určená pro pořádání akcí street, we will arrive in the Turtle się budynek kina 3D, a nieco dalej terapeutického druhu. Odtud se Garden with a labyrinth, where warto zobaczyć piękny, pocho- vrátíme Čáslavskou ulicí a vjedeme therapeutic events are organized. dzący z przełomu XIX i XX wieku, do parku Petra Bezruče, zelených By returning via Caslavska street, budynek Ratusza. Dojeżdżając do plic města. Kromě toho, že je tento we can get to the Petr Bezruc Park końca ulicy Masarykovej skręcamy park dokonalým místem pro odpo- – the lungs of this town. In addition w lewo w ul. Čáslavská, którą doje- činek a relaxaci v přírodě, je zde to being a perfect place for holidays dziemy do Ogrodu żółwi z labiryn- ještě: letní kino, Hobby Park s dět- and relaxation in the bosom of na- tem – obiektu przeznaczonego do ským hřištěm a dopravním hřištěm, ture, the park also features a drive- organizacji imprez o charakterze fotbalovým hřištěm, tenisové kurty in movie theater, a Hobby Park terapeutycznym. Stąd, wracając a sportovní hala (v zimě upravená with a playground and a driving ul. Čáslavská dotrzemy do Parku jako kluziště). Hned vedle parku, practice area, football field, tennis im. Petra Bezrucza – zielonych płuc v Koperníkově ulici je Aquacent- courts and a sports hall (converted miasta. Poza tym, że park ten jest rum, objekt s venkovními i krytými to ice rink in the winter). Kopernik- doskonałym miejscem do odpo- bazény, saunou, tobogány a dalšími ova street right next to the park is czynku i relaksu na łonie natury, vodními atrakcemi a také adventu- the location for the Aquacentrum, znajdują się tu jeszcze: kino letnie, re golf. Za budovou se nachází další a facility with outdoor and indoor Hobby Park z placem zabaw i pla- turistická atrakce – Penzion ve věži. swimming pools, a sauna, slides cem do nauki zasad ruchu drogo- Nachází se v bývalé vodárenské and other water attractions and ad- wego, boisko do piłki nożnej, korty věži a je architektonickým uniká- venture golf. Behind the building is tenisowe oraz hala sportowa (zimą tem v celém Bohumíně. Příznivci another tourist attraction, Penzion przystosowana jako lodowisko). bowlingu musí povinně navštívit Ve Vezi [Guest House In the Tower]. Tuż obok parku, przy ul. Koperni- restauraci RIO Club, která je vedle Located in a former water tower, kovej funkcjonuje Aquacentrum Penzionu ve věži. it has a unique architecture which – obiekt z basenami zewnętrznymi Během návštěvy Bohumína dopo- cannot be found anywhere else

71 71 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

i wewnętrznymi, sauną, zjeżdżal- ručujeme také prohlídku evange- in Bohumin. Bowling enthusiasts niami i innymi atrakcjami wodnymi lického kostela Slezské evangelické have to stop by the RIO Club res- oraz adventure golf. Za budynkiem církve augsburského vyznání ve taurant next to that guest house. znajduje się kolejna atrakcja tury- Štefánikově ulici a zajet si do parku While in Bohumin, we should also styczna – Pensjonat W Wieży. Usy- Rafi nérský lesík nedaleko Okružní see the evangelical/Augsburg tuowany w byłej wieży ciśnień jest ulice. Tento park je výborné místo church at Stefanikova street and unikatem architektonicznym w ca- pro rodiny s dětmi, protože je zde go to the Rafi nersky Lesík park łym Boguminie. Miłośnicy bowlin- dětské hřiště. Odtud se pak cestou near Okruzni street. Thanks to its gu koniecznie powinni wstąpić do podél železniční tratě a nádraží, playground, this park is a great Restauracji RIO Club – sąsiadującej a pak ulicí 1. Máje ve Skřečoni place for families with children. z Pensjonatem w Wieży. můžeme vydat do Dolní Lutyně. From there, we can ride along rail Będąc w Boguminie warto również Bohumin comprises 7 town dist- tracks and reilway station, and 1 zobaczyć kościół ewangelicko- ricts: Novy Bohumin, Stary Bohu- Maje street in Skrecon to get to augsburski przy ul. Stefanikovej min, Vrbice, Skrecon, Zablati, Pud- Dolni Lutyne. oraz pojechać do parku „Rafi né- lov, and Sunychl with settlement rský lesík” niedaleko ul. Okružni. Kopytov. Park ten jest świetnym miejscem dla rodzin z dziećmi, gdyż znajdu- je się tu plac zabaw. Stąd, drogą wzdłuż torów kolejowych i dworca kolejowego, a następnie ul. 1 Maje w Skrzeczeniu możemy skierować się do Dolnej Lutyni.

Hobby Park z placem zabaw i placem do nauki zasad ruchu drogowego / Hobby Park s dětským hřištěm a dopravním hřištěm / The Hobby Park with a play- ground and a driving practice area

DOLNI LUTYNĔ

o Lutyni Dolnej dojechać możemy ul. Bohuminską od Bogumina, bądź też od Łazisk w Polsce przez Wierzniowi- Dce. Łaziska i Wierzniowice dzieli rzeka Olza, która w tym miejscu wykazuje wysokie i cenne walory przyrodnicze. Od 1989 r. 4,59 ha tego obszaru objęte jest ochroną prawną jako pomnik przyrody. Wierzniowice, właśnie przez bliskość rzeki są miejscowością idealną dla osób pragnących spędzić wolny czas na łonie natury, w ciszy i spokoju. Stąd, ul. Hlavni i Neradská, drogą prowadzącą wśród pól dojedziemy do Lutyni Dolnej. Tutejsze tereny leśne stwarzają warunki do odpoczynku i organizacji pikników. W miejscowości tej warto zobaczyć zabytkowy kościół św. Jana Bap- tysty pochodzący z 1746 r. oraz budynek sklepu aptekarskiego z 1900 r. Przy ul. Na Farszem znajduje się kompleks sportowy z boiskami do piłki nożnej, siatkówki, bieżnią oraz kortami tenisowymi, z którego usług można skorzystać po wcześniejszej rezerwacji i za drobną opłatą. Rozwinięta infrastruktura drogowa stwarza dogodne warunki dla rowerzystów, a także miłośników takich sportów jak jogging, nordic walking, itp.

7 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

o Dolní Lutyně můžeme přijet buď z Bohumína Bohu- Dmínskou ulicí, nebo z polských Łazisk přes Věřňovice. Łaziska a Věřňovice odděluje řeka Olše, která se na tomto místě vyznačuje velkými a cennými přírodními hodno- tami. Toto území o velikosti 4,59 ha je od roku 1989 pod ochranou jako přírodní památka. Věřňovice jsou díky blíz- kosti řeky ideálním místem pro lidi, kteří chtějí strávit volný čas v blízkosti přírody, v tichu a klidu. Odtud se ulicemi Hla- vní a Neradskou po silnici mezi poli dostaneme do Dolní Lutyně. Zdejší zalesněná území poskytují podmínky pro odpočinek a pořádání pikniků. V této obci doporučujeme shlédnout historický kostel sv. Jana Křtitele z roku 1746 a budovu lékárny z r. 1900. V ulici Na Farském se nachází sportovní areál s hřištěm na kopanou, volejbal, běžeckou dráhou a tenisovými kurty. Služby areálu můžeme využít po předchozí rezervaci a za malý poplatek. Rozvinutá sil- niční infrastruktura vytváří příznivé podmínky pro cyklisty a příznivce takových sportů, jako je jogging, Nordic Wal- king apod.

olni Lutyne can be accessed from Bohumin via Bohu- Dminska street or from Łaziska in Poland via Vernovi- ce. Łaziska and Vernovice are separated by the Olza river, whose section in this area is of great natural value. Since 1989, 4.59 ha of this area have been legally protected as a natural monument. Thanks to the proximity of the river, Vernovice are the best destination for people who seek peace and quiet in the bosom of nature. From there, we can ride among fi elds via Hlavni and Neradska streets to get to Dolni Lutyne. The local forest areas provide appro- priate conditions for relaxation and picnics. Among the interesting sights in this village are the historic church of St. John the Baptist from 1746 and a drugstore building from 1900. Na Farskem street is the location for a sports complex with fi elds for playing football, volleyball, a running track and tennis courts, which can be used for a small fee after booking. The extensive road infrastructure can be enjoyed by bicycle owners, joggers, Nordic walkers, etc.

Kościół św. Jana Baptysty, Lutynia Dolna / Kostel sv. Jana Křtitele, Dolní Lutyně / The church of St. John the Baptist, Dolni Lutyne

73 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

DĔTMAROVICE

ziećmorowice są miejsco- ětmarovice jsou obec, jejíž nej- etmarovice is a village known Dwością, w której najbardziej Dznámější stavbou je elektrárna. Dprimarily for its power station. znanym punktem jest elektrownia. Přijet sem můžeme z Dolní Lutyně It can be accessed from Dolni Lu- Dojechać tutaj możemy od Lutyni Bohumínskou ulicí. Ve středu obce tyne via Bohuminska street. In the Dolnej ul. Bohuminską. W centrum stojí kostel sv. Máří Magdalény. center of the village, we should no- miejscowości należy zwrócić uwa- Můžeme si také zajet stezkou podél tice the historic church of St. Maria gę na zabytkowy kościół św. Marii železniční tratě k řece - je zde něko- Magdalena. We can also follow the Magdaleny. Można także pojechać lik míst, kde si můžeme sednout path along the rail tracks to the ri- ścieżką wzdłuż torów kolejowych na břeh a odpočinout si nebo zde ver, whose bank off ers several pla- nad rzekę – jest tu kilka miejsc, bivakovat. Stejně jako Dolní Luty- ces for sitting, relaxing or camping. gdzie można usiąść nad brzegiem ně je tato obec díky blízkosti řeky Similar to Dolni Lutyne, the vicinity i odpocząć czy zorganizować bi- a zelených ploch dokonalým mís- of rivers and green areas make this wak. Podobnie jak w Lutyni Dolnej tem pro odpočinek v přírodě. village a perfect destination for bliskość rzeki i terenów zielonych those who wish to rest in the bo- sprawia, ze miejscowość ta jest som of nature. miejscem doskonałym do wypo- czynku na łonie natury.

Elektrownia Dziećmorowice. Jej kominy mają około 59 metrów oraz są widoczne z odległości kilkudziesięciu kilometrów (między innymi z polskich miast Wodzisławia Śląskiego, czy Jastrzębia Zdroju) / Elektrárna Dětmarovice / The Power Stadion Detmarovice

74 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

DOUBRAVA I STONAVA

Dziećmorowic bocznymi uli- Dětmarovic přijedeme boč- e can access Doubrava from Zcami wśród lasów i pól doje- Zními uličkami vedoucími přes WDetmarovice by taking side dziemy do Dąbrowy. Jest to mała les a pole do Doubravy. Je to malá streets through forests and fi elds. gmina. Warto tutaj wjechać na obec žijící z těžařského průmys- It is a small village living off the maleńki, ale uroczy rynek, usiąść na lu. Můžeme zde zajet na malé, ale mining industry. We should visit ławce i nasycić się niezwykłym spo- okouzlující náměstíčko, sednout si the tiny but enchanting market kojem tego miejsca. Tuż obok rynku na lavičku a nasytit se neobvyklým square, sit on a bench and enjoy znajduje się zabytkowy kościół klidem tohoto místa. Hned vedle the incredible peace of this place. św. Jadwigi Śląskiej pochodzący náměstí stojí kostel sv. Hedviky Right next to the market square, z 1899 r. Naprzeciw kościoła stoją Slezské z roku 1899. Naproti kostela is a historic church of St. Hedwig budynki Urzędu Gminy i poczty, stojí budovy obecního úřadu a poš- of Silesia from 1899. Across from które zachwycają swoją architek- ty, které okouzlí svou architekturou. the church there are the buildings turą. Przy urzędzie zobaczyć można Vedle úřadu můžeme vidět zajíma- of the Commune Offi ce and the ciekawie zaprojektowany pomnik vě navržený památník obětí 1. svě- post offi ce with a very interesting upamiętniający ofi ary I wojny świa- tové války. Ulicí, která vede kolem architecture. The Commune Offi ce towej. Ulicą prowadzącą wzdłuż úřadu, se dostaneme na hřbitov. building features a well-designed urzędu dojedziemy na teren cmen- Zde je důležité místo pro obyvatele memorial to the victims of World tarza – tutaj ważnym punktem dla Doubravy - památník připomínající War I. We can take the street along mieszkańców Dąbrowy jest pomnik oběti důlních katastrof. the Commune Offi ce to get to the upamiętniający ofi ary katastrof Na protilehlé straně náměstí v obci cemetery with a memorial to the górniczych. stojí uprostřed parku zámek býva- victims of mine disasters, which is Po przeciwnej stronie wspomnia- lých majitelů vesnice. Pojedeme-li particularly important to the Do- nego wcześniej rynku, w otoczeniu po hlavní silnici směrem na Orlo- ubrava inhabitants. parku, stoi zamek byłych władców vou, mineme letní koupaliště. Tato On the other side of the market wsi. Jadąc główną drogą w kie- silnice dál pokračuje přes sídliště square, is a castle of former village runku Orłowej miniemy kąpielisko s velmi zajímavou zástavbou. Když rulers, surrounded by a park. If we letnie. Dalej droga ta prowadzi přijedeme na křižovatku, odbočíme take the main road towards Orlo- przez osiedle o bardzo ciekawej vlevo a důlní krajinou přijedeme do va, we will pass a summer bathing zabudowie. Dojeżdżając do skrzy- Stonavy. beach. żowania skręcamy w lewo, gdzie wśród kopalnianego krajobrazu dojedziemy do Stonawy. Tutaj tak- że gospodarka opiera się na górni- ctwie. W Stonawie warto zobaczyć kościół ewangelicki zbudowany w 1938 r. Miłośnicy aktywnego spędzania wolnego czasu mogą udać się do Krzywego Dołu, gdzie działa kompleks sportowy z boiska- mi i bieżnią. Pomiędzy obiema miejscowościa-

Kościół św. Marii Magdaleny w Stonawie / Kostel sv. Máří Magdalény ve Stonavě / The church of St. Maria Magdalena in Stonava

75 75 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

mi jest bardzo duża ilość terenów Také zde je ekonomika založená na The road then crosses a housing leśnych i zbiorników wodnych. důlní činnosti. Ve Stonavě doporu- estate with exceptionally interest- Mimo, że są to miejscowości prze- čujeme shlédnout kostel sv. Máří ing buildings. Once at the intersec- mysłowe można tutaj spędzić czas Magdalény z počátku 20. století tion, we turn left to ride through wolny na łonie natury. a evangelický kostel postavený a mining landscape and arrive in v roce 1938. Příznivci aktivního trá- Stonava, whose economy is also vení volného času se mohou vydat dominated by the mining industry. do Křivého Dolu, kde je sportovní Stonava sights include the church areál s hřišti a běžeckou dráhou. of St. Maria Magdalena from early Mezi oběma obcemi jsou rozsáhlá 20th century and an evangelical zalesněná území a spousta vodních church built in 1938. Active leisu- nádrží. Přestože jsou to průmyslové re enthusiasts can go to Krivy Dul obce, i zde můžeme strávit svůj vol- [Crooked Hole] to find a sports ný čas v přírodě. complex with fields and a running track. The two villages are separated by lots of forest areas and bodies of water and, although they are both industrial villages, we can spend time in the nature here.

Kościół św. Jadwigi Śląskiej w Dąbrowie / Kostel sv. Hedviky Slezské v Doubrave / The church of St. Hedwig of Silesia in Doubrava

76 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

ORLOVA

o Orłowej najlepiej dojechać o Orlové je nejlepší cesta rlova is best accessible from Dod Dąbrowy. Po drodze war- Dz Doubravy. Cestou doporu- ODoubrava. While on our way, to wstąpić do Dinoparku. Jest to čujeme návštěvu Dinoparku. Je to we can stop at the Dinopark, whe- obiekt, w którym zobaczyć może- objekt, kde můžeme vidět, jak žili re we can learn about the life of my jak żyły dinozaury (stoją tu ich dinosauři (stojí zde jejich atrapy). dinosaurs (through available mo- atrapy), zobaczymy też najstarszą Uvidíme zde také nejstarší živou dels) and see the world’s oldest żywą roślinę na świecie (unikat rostlinu na světě (světový unikát) – plant, a one-of-a-kind ancient pine na skalę światową) – gatunek pra- druh starodávné borovice staré 175 which is 175 million years old. The dawnej sosny sprzed 175 milio- milionů let. V Dinoparku funguje Dinopark also features a 3D cinema nów lat. W Dinoparku działa także také 3D kino, kde se promítají fi lmy that screens fi lms about prehistoric kino 3D, w którym wyświetlane są o prehistorických dobách. Odtud se times. Next, we can ride towards fi lmy o tematyce prehistorycznej. vydáme směrem do centra a přije- downtown to get to the intersec- Stąd, jadąc w kierunku centrum, deme na křižovatku s ulicí 17. listo- tion with 17. Listopadu street. If we dojedziemy do skrzyżowania z ul. padu. Zde můžeme odbočit dopra- turn right, we arrive at the Vytopna 17. listopadu. Tu możemy skręcić va a zajet do restaurace „Výtopna”. restaurant. It is worth visiting be- w prawo, gdzie dotrzemy do re- Vyplatí se zajít dovnitř, protože cause this restaurant has an unu- stauracji „Vytopna”. Warto tutaj restaurace má zvláštní výzdobu sual interior design and service. wstąpić, gdyż jest to restauracja a obsluhu. Všechny stoly venku All tables inside and outside the specyfi czna ze względu na wystrój i uvnitř budovy jsou spojeny malý- building are connected using small i obsługę. Wszystkie stoliki na ze- mi železničními kolejemi a nápoje, rail tracks and when the customer wnątrz i wewnątrz budynku po- které si zákazník objedná, přijedou orders a beverage, it arrives in a rail łączone są ze sobą małymi torami ke stolu v železničních vagónech. car. The restaurant is an attraction kolejowymi, a zamówione przez Tato restaurace je atrakcí nejen pro not only for children, but also klienta napoje dojeżdżają do dane- děti, ale i pro dospělé. Z „Výtop- adults. From Vytopna, we head for go stolika w wagonach kolejowych. ny” se vydáme do centra obce. downtown, where we can arrive Restauracja ta jest atrakcją nie tyl- through the Lutyne and Poruba ko dla dzieci, ale i dorosłych. town districts.

Restauracja „Vytopna” / Restaurace „Výtopna“ / The Vytopna restaurant

77 77 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Z „Vytopnej” kierujemy się do Můžeme si zvolit trasu, která vede Then, we can take Tesinskai Cingra centrum miejscowości. Możemy přes čtvrti Lutyně a Poruba. Pak street to get to the market square wybrać drogę prowadzącą ulicemi Tĕšínskou a Cingrovou of Old Orlova which is overlooked przez dzielnice Lutynia i Poruba. přijedeme na náměstí staré Orlo- by the neo-Gothic church of Birth Następnie ul. Tĕšinskái Cingra do- vé, nad kterým se tyčí neogotický of the Blessed Virgin Mary. Next, kostel Narození nejsvětější Panny we go to Cingrovy Kopec to find Marie. O kus dál, na Cingrově kopci, another sacred monument – an se nachází další církevní památka evangelical/Augsburg church from - kostela Slezské evangelické církve 1862. Tennis lovers can find courts augsburského vyznání z roku 1862. at Husova street. We leave Cingra Pro hráče tenisu jsou v Husově uli- street for Ostravska street, and ci tenisové kurty. Z Cingrovy ulice then we take Slezska street towar- pokračujeme Ostravskou ulicí a pak ds Poruba. There, we enter Tesinska Slezskou směrem na Porubu. Odtud street to get to Rychvald, passing se vydáme Těšínskou ulicí, kterou se bodies of water on the way. We can dostaneme do Rychvaldu, cestou go directly to Petrvald via Ostrav- přitom pojedeme kolem vodních ska street. nádrží. Ostravskou ulicí můžeme jet Countless streets, groves, forest také přímo do Petřvaldu. tracks and small lakes ensure pro- Velký počet ulic a uliček, hájků, les- per conditions for various sports, ních stezek a jezírek, to vše vytváří sightseeing tours or relaxing in podmínky pro pěstování mnoha nature. druhů sportu, pro vlastivědné výle- ty nebo odpočinek v přírodě.

Restauracja „Vytopna” / Restaurace „Výtopna“ / The Vytopna restaurant Dinopark, Orłowa / The Dinopark in Orlova jedziemy na rynek starej Orłowej z górującym nad nim neogo- tyckim kościołem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Dalej, na Cingrowym Kopcu, znajduje się kolejny zabytek sakralny – kościół ewangelicko-augsburski z 1862 r. Dla miłośników tenisa ziemne- go przy ul. Husovej funkcjonują korty tenisowe. Z ul. Cingra kieru- jemy się na ul. Ostravską, a nastę- pnie Slezską w stronę Poruby. Tu wjeżdżamy na ul. Tesinská, którą dotrzemy do Rychwałdu mijając po drodze zbiorniki wodne. Ul. Ostravską możemy także pojechać prosto w stronę Pietrwałdu. Niezliczona ilość ulic i uliczek, za- gajników, ścieżek leśnych i jeziorek stwarza warunki do uprawiania wielu sportów, odbywania wycie- czek krajoznawczych czy odpo- czynku na łonie natury.

78 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

PETŘVALD i RYCHVALD

adąc do Pietrzwałdu od Orłowej ojedeme-li do Petřvaldu z Orlo- f we go to Petrvald from Orlova, Jwarto z ul. Ostravskiej skręcić Pvé, doporučujeme odbočit z Ost- Iwe should turn from Ostravska w ul.  Kvĕtna. Tu zaczyna się cieka- ravské ulice do ulice . kvĕtna. Zde street onto  Kvetna street, which wie zabudowane osiedle domków začíná zajímavě stavěné sídliště features a group of interesting jednorodzinnych. W tej części mia- rodinných domků. V této části měs- single-family houses. There is also sta, przy ul. Březinskiej znajduje się ta se v Březinské ulici nachází dět- a playground for children in this plac zabaw dla dzieci. ské hřiště. part of the town, at Brezinska stre- Dalej, przy ul. Školni znajduje się Dále, ve Školní ulici, se nachází více- et. kompleks wielofunkcyjny z boi- funkční areál s hřištěm na volejbal, Next, at Skolni street, we can fi nd skiem do siatkówki, piłki nożnej kopanou a basketbal a s běžeckou a multi-purpose complex with i koszykówki oraz bieżnią. Poza dráhou. Kromě toho mohou příz- a fi eld for playing volleyball, fo- tym, miłośnicy sportu powinni nivci sportu využít služeb Víceúče- otball and basketball as well as skorzystać z usług Uniwersalnego lového sportovního areálu, jehož a running track. In addition, sports Kompleksu Sportowego, w którego součástí jsou hřiště na fotbal, bas- enthusiasts should visit the Uni- skład wchodzą boiska do piłki noż- ketbal a volejbal, dětské hřiště, ska- versal Sports Complex, which in- nej, koszykówki, siatkówki, a także tepark, tělocvična a další služby. cludes fi elds for playing football, plac zabaw, skate park, sala do ćwi- basketball and volleyball as well as czeń i obiekty usługowe. a playground, a skatepark, a gym and service facilities.

Kompleks sportowy w Pietrwaldzie / Sportovní areál v Petřvaldě / The sports complex in Petrvald

79 7979 PRZEGLĄD MIAST I GMIN POGRANICZA PŘEHLED MĚST A OBCÍ POHRANIČÍ POWIAT KARWIŃSKI OKRES KARVINÁ

Z Pietrwałdu, ul. Družsterni, Z Petřvaldu se můžeme Družstevní We can leave Petrvald via Druzster- a następnie ścieżką prowadzącą ulicí a pak lesní stezkou vydat ni street and take a forest track to przez las możemy pojechać do do Rychvaldu. Tato obce má get to Rychvald, which boasts the Rychwałdu. Miejscowość ta po- největší počet vodních nádrží na most bodies of water in the Karvina siada największą liczbę zbiorni- území karvinského okresu. Místo, district. A must-see in Rychvald is ków wodnych na terenie powiatu které v Rychvaldu je třeba vidět, je a manor house from 1577, which is karwińskiego. Miejscem, które zámek z roku 1577. V dnešní době now converted into a hotel. At Or- koniecznie należy zobaczyć w Ry- byl upraven jako hotel. V Orlovské lova street downtown, we can see chwałdzie jest dwór pochodzący ulici na návrší v centru města stojí two beautiful churches situated z 1577 r. W chwili obecnej zaad- dva krásné kostely obklopený par- on a hill and surrounded by a park. aptowano go pod usługi hotelo- kem. Výše zmíněný počet vodních The above-mentioned abundant we. Przy ul. Orlovskiej w centrum nádrží dává možnost strávit volný bodies of water allow us to spend miasta zobaczymy dwa piękne čas u vody, uspořádat piknik nebo time by the water, organize a picnic kościoły usytuowane na wzgórzu bivakování. Ulice a stezky, které or camp, while the streets and pat- otoczone parkiem. Wspomnia- obklopují tyto obce, umožňují hs surrounding the cities enable na już ilość zbiorników wodnych pěstování mnoha druhů sportu od a variety of spots, from jogging to stwarza możliwość spędzania wol- joggingu po běh na lyžích. cross-country skiing. nego czasu nad wodą, organizacji pikników czy biwaków, natomiast otaczające te miejscowości ulice i ścieżki pozwalają na uprawianie wielu sportów od joggingu po nar- ciarstwo biegowe. Kościół Św. Jindricha w Pietrwaldzie / Kostel sv. Jindřicha v Petřvaldě / The St Jindrich’s Church in Petrvald

80 81 zpslzph

„Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa” PRZEKRACZAMY GRANICE

zy zastanawiali się Państwo kiedyś, dlaczego řemýšleli jste někdy o tom, proč turistické stezky szlaki turystyczne w Niemczech, Francji czy Au- v Německu, Francii či Austrálii považujeme za Cstrii postrzegamy jako lepsze i ciekawsze? Czy Plepší a zajímavější? Copak má naše okolí méně nasze okolice mają mniej walorów przyrodniczych czy přírodních či historických pamětihodností? Samozřej- historycznych? Oczywiście, że nie. W dzisiejszym świe- mě, že ne. V dnešním světě postaveném na marketin- cie, który na marketingu stoi, o naszych odczuciach gu rozhoduje o našich pocitech do značné míry to, jaký w znacznej mierze decyduje to, jak oferowany produkt je ”obal” nabízené turistické atrakce, jak se bohatství turystyczny jest „opakowany”, jak promuje się liczne regionů propaguje. bogactwa regionów. Vydáním průvodce „Poznej zajímavost pohraničí” činí Przewodnikiem „Poznaj atrakcje pogranicza!” Powiat Wodzislaw další krok k vyrovnání se velkým atrakcím Wodzisławski robi kolejny krok, aby równać do kre- turismu a k čím dál lepšímu způsobu, jak poukázat zusów w branży turystycznej i w coraz lepszy sposób na atrakce polsko-českého pohraničí. Dočkali jsme pokazywać atrakcje polsko – czeskiego pogranicza. se publikace, která bude praktickým pomocníkem při Doczekaliśmy się przewodnika, który będzie praktycz- výletech po wodzislawském a karvinském okrese. nym towarzyszem wędrówek po powiecie wodzisław- skim i karwińskim. Logická skladba této publikace pomůže rychle a jed- noduše naplánovat výlet milovníkům pěších túr, stejně Układ logiczny tego wydawnictwa sprawia, że w szybki tak příznivcům cyklistiky i výletníkům cestujícím auty. i łatwy sposób ciekawą wycieczkę zaplanują zarówno miłośnicy pieszych wycieczek, jak i fani dwóch kółek, Silnou stránkou průvodce, kromě praktických infor- a także podróżujący po regionie samochodem. mací, jsou různorodé zajímavosti, které zcela jistě čtenáře zaujmou. Mohou se dozvědět mnoho zajíma- Mocną stroną przewodnika, prócz informacji praktycz- vostí ze současnosti (např. co mají společného polský nych, są liczne ciekawostki, które z pewnością przykują fi lm a wodzislawský region), ale i z dávných časů (např. uwagę czytelników. Można z nich się dowiedzieć wie- kdo a kde žil tak zhýralým životem, že se pod ním pro- lu ciekawostek o czasach współczesnych (np. co mają padla zem). wspólnego gwiazdy polskiego fi lmu z powiatem wo- dzisławskim) oraz tych zamierzchłych (m.in. kto i gdzie Průvodce ukazuje rovněž vývoj v čase a pozitivní pře- prowadził tak hulaszczy tryb życia, że zapadła się pod měny v průběhu několika let. Dozvíme se, kde se ne- nim ziemia!) jen dobře najíst, ale i ubytovat, rybařit, využít wellness, jezdit na koni, užít si zábavu v lanovém centru, zahrát W przewodniku widać też wyraźnie znaki czasu i po- si paintball nebo navštívit s dětmi dinopark – nabídka zytywnych przemian naszej rzeczywistości w ostat- je pestrá. nich latach. Tak więc dowiadujemy się nie tylko, gdzie można dobrze zjeść, ale i przenocować, powędkować, Publikace zahrnuje informace o více než 40 místech skorzystać z odnowy biologicznej, jazdy konnej, parku ve třech jazycích. Průvodce sice není encyklopedií, ale linowego, paintballa, czy pójść z dzieciakami do parku je možné jej považovat za skvělou stručnou příručku dinozaurów – można by długo wymieniać. o našem regionu, který vybízí k hlubšímu poznávání našeho příhraničí. W publikacji udało się zawrzeć notki o ponad 40 miej- scowościach w trzech wersjach językowych. Dlatego Wacław Wrana – redaktor naczelny portalu tuWo- przewodnika nie należy traktować jak encyklopedii dzisław.pl, współautor Programu Rozwoju Turystyki o regionie, a raczej jako kompendium wiedzy i zachętę Powiatu Wodzisławskiego / Šéfredaktor portálu tu- do dalszego zgłębiania informacji o naszym pograni- Wodzisław.pl, spoluautor Programu rozvoje turistiky czu. wodzislawského okresu

Wacław Wrana redaktor naczelny portalu www.tuWodzisław.pl, współautor Programu Rozwoju Turystyki Powiatu Wodzisławskiego šéfredaktor portálu tuWodzisław.pl, spoluautor Programu rozvoje turistiky wodzislawského okresu 8