PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

DLA POWIATU WODZISŁAWSKIEGO

ZARZ ĄD POWIATU WODZISŁAWSKIEGO

WRZESIE Ń 2013

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

SPIS TRE ŚCI 1 WST ĘP ...... 5

1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA ...... 5

1.2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ...... 5

2 ZAŁO ŻENIA WYJ ŚCIOWE PROGRAMU ...... 7

2.1. ZAŁO ŻENIA ZEWN ĘTRZNE ...... 7

2.1.1 Polityka ekologiczna pa ństwa ...... 7

2.1.2 Program ochrony środowiska dla województwa śląskiego do roku 2013 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2018 ...... 8

2.1.3 Program ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego ...... 9

2.1.4 Strategia Ochrony Przyrody Województwa Śląskiego na lata 2011-2030 ...... 10

2.1.5 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ Śląskie 2020” ...... 10

2.2 ZAŁO ŻENIA WEWN ĘTRZNE ...... 10

2.2.1 Strategia Rozwoju Powiatu Wodzisławskiego na lata 2008- 2015 ...... 10

2.3 METODYKA PRACY ...... 12

3 CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA POWIATU ...... 13

3.1 LOKALIZACJA ...... 13

3.2 KLIMAT ...... 14

3.3 UŻYTKOWANIE TERENU ...... 14

3.4 UWARUNKOWANIA GOSPODARCZE ...... 15

3.5 UWARUNKOWANIA SPOŁECZNE ...... 16

3.6 TURYSTYKA ...... 17

3.7 UWARUNKOWANIA INFRASTRUKTURALNE ...... 18

3.7.1 Gospodarka wodno – ściekowa ...... 18

3.7.2 Gospodarka odpadami ...... 22

3.7.3 Komunikacja ...... 28

4 OGÓLNY STAN ŚRODOWISKA POWIATU ...... 29

4.1 POWIERZCHNIA ZIEMI ...... 29

4.2 WODY POWIERZCHNIOWE ...... 33

4.3 WODY PODZIEMNE ...... 38

4.4 PRZYRODA ...... 40

1 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

4.4.1 Obszary i obiekty chronione ...... 40

4.4.2 Lasy ...... 42

4.4.3 Łowiectwo ...... 44

4.5 KLIMAT AKUSTYCZNY ...... 44

4.6 POWIETRZE ...... 48

4.7 POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ...... 52

4.8 PRZECIWDZIAŁANIE POWA ŻNYM AWARIOM ...... 54

5 CELE DZIAŁA Ń STRATEGICZNYCH I KIERUNKI ICH REALIZACJI ...... 55

5.1 POPRAWA STANU ŚRODOWISKA – CELE , KIERUNKI I ZADANIA ...... 55

5.1.1 Gospodarka wodno – ściekowa ...... 55

5.1.2 Gospodarka odpadami ...... 56

5.1.3 Ochrona powierzchni ziemi i gleby ...... 57

5.1.4 Przyroda, lasy ...... 58

5.1.5 Ochrona powietrza ...... 58

5.1.6 Oddziaływanie hałasu ...... 59

5.1.7 Promieniowanie elektromagnetyczne ...... 60

5.2 DZIAŁANIA SYSTEMOWE ...... 60

5.2.1. Edukacja ekologiczna ...... 61

5.2.2. Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym ...... 62

6 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU ...... 63 7 MO ŻLIWO ŚCI FINANSOWE POWIATU ...... 65 8 HARMONOGRAM RZECZOWO – FINANANSOWY REALIZACJI ZADA Ń WŁASNYCH POWIATU WODZISŁAWSKIEGO ...... 70 9 ZARZ ĄDZANIE ŚRODOWISKIEM ...... 73

9.1 OGÓLNE ZASADY ZARZ ĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ...... 73

9.2 ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM ...... 73

9.3 MIERNIKI POST ĘPU REALIZACJI PROGRAMU ...... 73

9.4 OCENA I WERYFIKACJA PROGRAMU . SPRAWOZDAWCZO ŚĆ ...... 75

10 STRESZCZENIE ...... 78 11 LITERATURA ...... 79

2 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

SPIS TABEL

Tabela 1. Powierzchnia powiatu wodzisławskiego ...... 14 Tabela 2. U żytkowanie gruntów ...... 14 Tabela 3. Ilo ść podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON ...... 15 Tabela 4. Ilo ść mieszka ńców powiatu wodzisławskiego ...... 16 Tabela 5. Przyrost naturalny ...... 16 Tabela 6. Sie ć wodoci ągowa na terenie powiatu ...... 19 Tabela 7. Oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu wodzisławskiego ...... 20 Tabela 8. Ilo ść przydomowych oczyszczalni ścieków zarejestrowanych w gminach ...... 21 Tabela 9. Długo ść kanalizacji na terenie powiatu wodzisławskiego...... 21 Tabela 10. Ludno ść (w % ogółu ludno ści) korzystaj ąca z kanalizacji ...... 22 Tabela 11. Ł ączna ilo ść odebranych odpadów komunalnych ...... 22 Tabela 12. Ilo ść odebranych odpadów komunalnych niesegregowanych i segregowanych .... 24 Tabela 13. Firmy odbieraj ące odpady komunalne z terenu powiatu wodzisławskiego ...... 25 Tabela 14. Ilo ść usuni ętego azbestu ...... 25 Tabela 15. Liczba dotacji na usuwanie azbestu ...... 26 Tabela 16. Zwałowiska odpadów przemysłowych ...... 27 Tabela 17. Odpady wytworzone i dotychczas składowane ...... 27 Tabela 18. Wyniki bada ń gleby na terenie powiatu wodzisławskiego ...... 31 Tabela 19. Wst ępna ocena stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód ...... 35 Tabela 20. Wyniki dokonanej analizy chlorków i siarczanów ...... 36 Tabela 21. Ocena rzek pod k ątem wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wody b ędące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych ...... 37 Tabela 22. Charakterystyka JCWPd nr 129 oraz nr 140 ...... 39 Tabela 23. Pomniki przyrody ...... 41 Tabela 24. Rejestr zwierz ąt ...... 42 Tabela 25. Powierzchnia gruntów le śnych nale żą cych do osób fizycznych i prawnych (bez Skarbu Pa ństwa) ...... 43 Tabela 26. Powierzchnia lasów powiatu wodzisławskiego ...... 43 Tabela 27. Koła łowieckie ...... 44 Tabela 28. Dofinansowanie do wymiany starych kotłów...... 50 Tabela 29. Wyniki pomiaru pól elektromagnetycznych ...... 54 Tabela 30. Jednostki finansuj ące działania w zakresie ochrony środowiska ...... 63 Tabela 31. Dotacje z PFO ŚiGW (2009 rok) ...... 66 Tabela 32. Dotacje z bud żetu na zadania z ochrony środowiska (2010 rok) ...... 67 Tabela 33. Dotacje z bud żetu na zadania z ochrony środowiska (2011 rok) ...... 68 Tabela 34. Dotacje z bud żetu na zadania z ochrony środowiska (2012 rok) ...... 68 Tabela 35. Dotacje z bud żetu na zadania z ochrony środowiska (2013 rok) ...... 69 Tabela 36. Dotacje dla spółek wodnych (lata 2012-2013) ...... 69

3 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 37. Harmonogram rzeczowo – finansowy realizacji zada ń własnych powiatu wodzisławskiego ...... 70 Tabela 38. Zakładane efekty działa ń proponowanych w programie ...... 76

SPIS RYSUNKÓW

Rysunek 1. Mapa powiatu wodzisławskiego ...... 13 Rysunek 2. Ilo ść odpadów wytworzonych w latach 2009 – 2012 ...... 23 Rysunek 3. Ilo ść odpadów wytworzonych w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w 2012 r...... 23 Rysunek 4. Ilo ść azbestu usuni ętego na terenie powiatu wodzisławskiego ...... 26 Rysunek 5. Jako ść wód powierzchniowych głównych rzek powiatu wodzisławskiego ...... 36 Rysunek 6. Lokalizacja JCWPd nr 129 oraz 140 ...... 38 Rysunek 7. Rejony bada ń hałasu drogowego w Wodzisławiu Śląskim ...... 46

Rysunek 8. Zestawienie zmian średniego wska źnika L DWN z okresu wiosny i jesieni dla okresu 1 tygodnia ...... 46

Rysunek 9. Zestawienie zmian średniego wska źnika L N z okresu wiosny i jesieni dla okresu 1 tygodnia ...... 47 Rysunek 10. Zanieczyszczenie powietrza dla stacji pomiarowej Wodzisław Śląski w latach 2009-2013 ...... 48 Rysunek 11. Rozkład zanieczyszczeń powietrza dla stacji monitoringu Wodzisław Śląski w okresie VII 2012 r. - VII 2013 r...... 49 Rysunek 12. Źródła zanieczyszcze ń transgranicznych dla powiatu wodzisławskiego ...... 51 Rysunek 13. Mapa operatorów sieci komórkowych na terenie powiatu wodzisławskiego ..... 52 Rysunek 14. Istniej ąca i planowana sie ć elektroenergetyczna grupy PSE-Południe S.A...... 53 Rysunek 15. Bud żet Powiatu Wodzisławskiego w latach 2011-2012 z prognoz ą dla 2013 r. . 65 Rysunek 16. Wydatki na ochron ę środowiska z bud żetu Powiatu Wodzisławskiego...... 66

4 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

1 WST ĘP

1.1. Przedmiot i zakres opracowania Celem opracowania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego , zwanego w dalszej cz ęś ci opracowania programem, jest okre ślenie zasad polityki ochrony środowiska, która odzwierciedla główne cele europejskiej polityki proekologicznej tj.: - zasad ę zrównowa żonego rozwoju, - zasad ę równego dost ępu do środowiska, - zasad ę przezorno ści, - zasad ę uspołecznienia i subsydialno ści, - zasad ę prewencji, - zasad ę „zanieczyszczaj ący płaci”, - zasad ę skuteczno ści ekologicznej i ekonomicznej. Opracowanie oraz uchwalenie dokumentu przez Rad ę Powiatu Wodzisławskiego pozwoli na wypełnienie przez Starost ę Wodzisławskiego ustawowego obowi ązku oraz przyczyni si ę do poprawy i uporz ądkowania zarz ądzania środowiskiem na terenie powiatu oraz pozwoli zrealizowa ć ww. cele. Program okre śla wymagania odnosz ące si ę do polityki ekologicznej pa ństwa i jest zgodny z dokumentami wojewódzkimi. Pełni nast ępuj ące zadania: - jest instrumentem wdra żania zasady zrównowa żonego rozwoju, - jest podstaw ą strategicznego zarz ądzania, - informuje o zasobach środowiska naturalnego, - jest analiz ą problemów i zagro żeń ekologicznych, proponuj ąc jednocze śnie sposoby ich rozwi ązania.

1.2. Podstawa prawna opracowania

Niniejszy dokument został opracowany w oparciu o nast ępuj ące przepisy: - ustawa prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 ze zm.), - ustawa o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3 pa ździernika 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227 ze zm.), - ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.), - ustawa o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach z 13 wrze śnia 1996 r. (Dz. U. z 2012 r. nr 391 ze zm.), - ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 21), - ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. nr 63, poz. 638 ze zm.), - ustawa o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz. U. z 2007 r. nr 90, poz. 607 ze zm.), - ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest z dnia 19 czerwca 1997 r. (Dz. U. z 2004 r. nr 3, poz. 20 ze zm.), - ustawa prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 145 ze zm.),

5 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- ustawa o nawozach i nawo żeniu z dnia 10 lipca 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. nr 147, poz. 1033 ze zm.) - ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych z dnia 3 lutego 1995 r. (Dz. U. z 2004 nr 121, poz. 1266 ze zm.), - ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 647 ze zm.), - ustawa o lasach z dnia 28 wrze śnia 1991 r. (Dz. U. z 2011 r. nr 12, poz. 59 ze zm.) - ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7 czerwca 2001 r. (Dz. U. z 2006 r. nr 123, poz. 858 ze zm.), - ustawa prawo górnicze i geologiczne z dnia 9 czerwca 2011 r. (Dz. U. nr 163, poz. 981).

6 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

2 ZAŁO ŻENIA WYJ ŚCIOWE PROGRAMU

2.1. Zało żenia zewn ętrzne

2.1.1 Polityka ekologiczna pa ństwa Polityka ekologiczna pa ństwa oparta jest na konstytucyjnej zasadzie zrównowa żonego rozwoju, dlatego zasada ta musi by ć uwzgl ędniona we wszystkich dokumentach strategicznych oraz programach opracowywanych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. W praktyce zasada zrównowa żonego rozwoju powinna by ć stosowana wraz z wieloma zasadami pomocniczymi i konkretyzuj ącymi tj.: - zasad ą prewencji (zapobiegania) – oznacza ona przede wszystkim zapobieganie powstawania zanieczyszcze ń, recykling a tak że wprowadzanie pro środowiskowych systemów zarz ądzania środowiskiem, - zasad ą „zanieczyszczaj ący płaci” – wskazuje jednostki u żytkuj ące środowisko jako podmioty odpowiedzialne za skutki zanieczyszcze ń i innych zagro żeń środowiska, - zasad ą integracji – uwzgl ędnia ona cele ekologiczne na równi z celami gospodarczymi i społecznymi w politykach sektorowych, - zasad ą skuteczno ści ekologicznej i efektywno ści ekonomicznej, która oznacza potrzeb ę minimalizacji nakładów na jednostk ę uzyskanego efektu ekologicznego, - zasad ą uspołecznienia – oznacza ona dost ęp ludno ści do informacji o środowisku.

W polityce ekologicznej zostały okre ślone działania pozwalaj ące na osi ągni ęcie nast ępuj ących celów: w zakresie działa ń systemowych: - doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki b ędą zgodne z obowi ązuj ącym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko, a wyniki tej oceny b ędą uwzgl ędniane w ostatecznych wersjach dokumentów, - uruchomienie takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, - jak najszersze przyst ępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społecze ństwa o tym systemie i tworzenie korzy ści ekonomicznych dla firm i instytucji b ędących w systemie, - podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, - zwi ększenie roli polskich placówek we wdra żaniu ekoinnowacji w przemy śle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadawalaj ącego stanu monitoringu środowiska, - stworzenie systemu prewencyjnego, maj ącego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizuj ącego mo żliwo ści wyst ąpienia szkody oraz zapewniaj ącego, że koszty szkód w środowisku oraz koszty zapobiegania powstaniu tych szkód ponosi ć b ędą sprawcy, - integracja problematyki środowiskowej i planowania przestrzennego; w zakresie ochrony zasobów naturalnych: - ochrona i zachowanie ró żnorodno ści biologicznej na ró żnym poziomie organizacji, - racjonalne u żytkowanie zasobów le śnych przez kształtowanie wła ściwej struktury

7 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

gatunkowej i wiekowej, - rozwijanie zró żnicowanej i wielofunkcyjnej gospodarki le śnej, - racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchroni ć gospodark ę narodow ą od deficytów wody i zabezpieczy ć przed skutkami powodzi, - rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i le śnych zgodnie z zasadami rozwoju zrównowa żonego, - przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, ł ąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, - rekultywacja terenów zdegradowanych, - racjonalizacja zaopatrzenia ludno ści oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wod ę z zasobów podziemnych oraz ich ochrona przed ilo ściow ą i jako ściow ą degradacj ą; w zakresie poprawy jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego: - dalsza poprawa stanu zdrowotnego obywateli w wyniku wspólnych działa ń sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi instytucjami b ędącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych, - dąż enie do spełnienia przez RP zobowi ąza ń wynikaj ących z Traktatu Akcesyjnego oraz dyrektyw unijnych, - utrzymanie lub osi ągniecie dobrego stanu wszystkich wód, - zmniejszenie ilo ści powstaj ących odpadów oraz ich odzysk, - dokonanie wiarygodnej oceny nara żenia społecze ństwa na ponadnormatywny hałas i promieniowanie elektromagnetyczne oraz podj ęcie kroków do zmniejszenia zagro żenia tam, gdzie jest ono najwi ększe, - stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek zgodnie z zasadami rozporz ądzenia REACH.

2.1.2 Program ochrony środowiska dla województwa śląskiego do roku 2013 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2018 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Śląskiego jest dokumentem okre ślaj ącym cele i priorytety w obszarze poprawy stanu środowiska województwa śląskiego. Naczeln ą zasad ą przyj ętą w ww. programie jest zasada zrównowa żonego rozwoju, która umo żliwia zharmonizowany rozwój gospodarczy i społeczny zgodny z ochron ą walorów środowiska. Wyznaczone cele nakre ślaj ą konkretne wyzwania dla programu . S ą to: cel nadrz ędny: - rozwój gospodarczy przy zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego województwa; powietrze atmosferyczne: - kontynuacja działa ń zwi ązanych z popraw ą jako ści powietrza oraz ograniczanie zu życia energii i wzrost wykorzystania energii z odnawialnych źródeł; zasoby wodne: - przywrócenie wysokiej jako ści wód powierzchniowych oraz ochrona jako ści wód podziemnych i racjonalizacja ich wykorzystania; gospodarka odpadami: - minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów, wzrost wtórnego wykorzystania i ograniczenie składowania pozostałych odpadów;

8 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego ochrona przyrody: - zachowanie, odtworzenie i zrównowa żone u żytkowanie ró żnorodno ści biologicznej na poziomie wewn ątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemowym) oraz georó żnorodno ści; tereny poprzemysłowe: - przekształcenie terenów poprzemysłowych i zdegradowanych województwa śląskiego zgodnie z wymaganiami ekologicznymi oraz uwarunkowaniami społeczno- ekonomicznymi; hałas: - zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu dla mieszka ńców województwa i środowiska poprzez obni żenie jego nat ęż enia do poziomu obowi ązuj ących standardów; elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj ące: - ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym; zapobieganie powa żnym awariom przemysłowym: - ograniczenie ryzyka wyst ąpienia powa żnych awarii przemysłowych oraz minimalizacja ich skutków; zasoby naturalne: - zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi; gleby u żytkowane rolniczo: - racjonalne wykorzystywanie zasobów glebowych.

Powy ższy cel nadrz ędny i cele szczegółowe sprecyzowane dla poszczególnych komponentów środowiska posłu żyły do okre ślenia celów okre ślonych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego .

2.1.3 Program ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego Program ochrony powietrza (POP) dla stref województwa śląskiego, w których stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu, jest dokumentem przygotowanym w celu okre ślenia działa ń, których realizacja ma doprowadzi ć do osi ągni ęcia warto ści dopuszczalnych i docelowych substancji w powietrzu. Działania zdefiniowane w programie s ą skierowane głównie na: - wyeliminowanie spalania odpadów w kotłach i piecach domowych, - wyeliminowanie spalania w ęgla złej jako ści w kotłach i piecach domowych, - wsparcie istniej ących działa ń i inwestycji w zakresie transportu, które przyczyniaj ą si ę w istotny sposób do poprawy jako ści powietrza na obszarach przekrocze ń, - ograniczanie emisji ze źródeł komunikacyjnych w tym emisji wtórnej oraz emisji z pojazdów ci ęż arowych, autobusowych oraz niespełniaj ących norm EURO na obszarach przekrocze ń, - systemowe ograniczenie emisji ze źródeł przemysłowych na obszarach przekrocze ń z uwzgl ędnieniem małych źródeł o niekorzystnych parametrach wprowadzania zanieczyszcze ń do powietrza (niskie emitory zlokalizowane na obszarach zabudowanych), - stworzenie mechanizmów umo żliwiaj ących wdro żenie i zarz ądzanie POP, - rozbudowa i utrzymanie systemu informowania mieszkańców o aktualnym stanie

9 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpływie na zdrowie, np. poprzez stron ę internetow ą lub elektroniczne tablice informacyjne, - prowadzenie akcji edukacyjnych u świadamiaj ących mieszka ńcom zagro żenia dla zdrowia, jakie niesie ze sob ą zanieczyszczenie powietrza (szczególnie pyłem PM10 i benzo(a)pirenem) wynikaj ące ze spalania odpadów w kotłach grzewczych, - prowadzenie akcji promocyjnych w zakresie korzystania z transportu zbiorowego oraz rowerów w miastach (np. w ramach obchodów Europejskiego Dnia bez Samochodu lub Europejskiego Tygodnia Zrównowa żonego Transportu).

2.1.4 Strategia Ochrony Przyrody Województwa Śląskiego na lata 2011-2030 Strategia Ochrony Przyrody Województwa Śląskiego na lata 2011-2030 precyzuje nast ępuj ące cele: - realizacj ę wytycznych Krajowej Strategii Ochrony i Umiarkowanego U żytkowania Ró żnorodno ści Biologicznej , - wdro żenie jednego z kierunków działa ń okre ślonych w aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego „ Śląskie 2020” , jakim jest zachowanie i odtworzenie bio- i georó żnorodno ści, - aktywne wł ączenie si ę w realizacj ę celów Roku Ró żnorodno ści Biologicznej, - zachowanie dziedzictwa przyrodniczego Śląska dla przyszłych pokole ń.

2.1.5 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ Śląskie 2020” Zgodnie z wizj ą województwa śląskiego w 2020 r., województwo ma by ć regionem zapewniaj ącym dost ęp do usług publicznych o wysokim standardzie, nowoczesnej i zaawansowanej technologicznie gospodarce oraz istotnym partnerem w procesie rozwoju Europy. Osi ągni ęcie tak nakre ślonej wizji rozwoju poprzez wykorzystanie i wzmocnienie posiadanych pozytywnych warto ści, usuwanie barier rozwojowych oraz kreowanie nowych warto ści oznacza, i ż Śląsk b ędzie regionem: „czystym” we wszystkich składnikach środowiska naturalnego, zapewniaj ącym zachowanie bioró żnorodno ści obszarów, stwarzaj ącym warunki do zdrowego życia, realizuj ącym zasady zrównowa żonego rozwoju oraz regionem o du żych walorach przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych, a tak że turystyczno-rekreacyjnych z ró żnorodn ą ofert ą sp ędzania wolnego czasu.

2.2 Zało żenia wewn ętrzne

2.2.1 Strategia Rozwoju Powiatu Wodzisławskiego na lata 2008 – 2015 Strategia Rozwoju Powiatu Wodzisławskiego oznacza koncepcj ę funkcjonowania w dłu ższym okresie czasu, tj. w perspektywie do 2015 roku. Zawiera ona główne cele rozwojowe powiatu, konkretne zadania wraz z jednostkami odpowiedzialnymi za ich realizacj ę. Strategia koncentruje si ę na podstawowych i najwa żniejszych problemach powiatu, warunkuj ących jego rozwój społeczny i gospodarczy. W ramach kluczowych dla rozwoju powiatu wodzisławskiego obszarów (kierunków) okre ślono nast ępuj ące cele strategiczne: gospodarka: - wsparcie współpracy gospodarczej pomi ędzy przedsi ębiorcami, - współpraca mi ędzynarodowa (wymiana do świadcze ń z dziedziny szeroko rozumianej gospodarki),

10 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- poprawa zdolno ści do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych, - wsparcie osób pozostaj ących bez zatrudnienia na rynku pracy; edukacja: - dostosowanie kierunków i struktury kształcenia do zmieniaj ących si ę potrzeb rynku pracy, obejmuj ące szereg działa ń edukacyjnych, stwarzaj ących wi ększe szanse dla młodzie ży i dorosłych w znalezieniu pracy, - optymalizacja kierunków i metod nauczania, obejmuj ąca kompleks działa ń prowadz ących do rozszerzenia oferty edukacyjnej oraz podniesienia jako ści procesów dydaktycznych, - rozwijanie idei demokracji i integracji europejskiej obejmuj ących współprac ę mi ędzynarodow ą szkół, uczestnictwo w Europejskich Programach Edukacyjnych oraz korzystanie z funduszy i programów unijnych, - tworzenie warunków do efektywnego funkcjonowania o światy obejmuj ące zapewnienie odpowiedniej bazy materialnej, uspołecznienia nadzoru nad szkołami oraz pomocy pedagogicznej i poradnictwa psychologicznego, - wyrównywanie szans edukacyjnych, - budowanie i modernizowanie infrastruktury drogowej wraz z jej najbli ższym otoczeniem oraz umo żliwianie rozwoju zaplecza dla przewozów pasa żerskich, - sprzyjanie rozwojowi infrastruktury proturystycznej i ró żnym formom turystyki, - stworzenie warunków dla rozwoju infrastruktury technicznej przeciwdziałaj ącej tzw. wykluczeniu cyfrowemu mieszka ńców powiatu wodzisławskiego, - ustawiczne kształcenie nauczycieli; społecze ństwo i infrastruktura społeczna: - stworzenie zintegrowanego systemu bezpiecze ństwa publicznego obejmuj ącego działania w sferze materialnej i organizacyjnej, zwi ększaj ącego bezpiecze ństwo publiczne oraz wdro żenie Powiatowego Programu Zapobiegania Przest ępczo ści oraz Ochrony Bezpiecze ństwa Obywateli i Porz ądku Publicznego , zintegrowanego systemu powiadamiania ratunkowego, - inicjowanie działa ń ukierunkowanych na ograniczenie zjawisk w zakresie patologii społecznych obejmuj ących intensyfikacj ę działa ń zwi ązanych z przeciwdziałaniem negatywnym zjawiskom społecznym, - podejmowanie działa ń na rzecz osób niepełnosprawnych, starszych i samotnych, - rozwój kulturalny i organizacja czasu wolnego (w tym rozwój rekreacji i turystyki) obejmuj ący organizowanie działa ń środowiskowych zwi ązanych z popularyzacj ą kultury, ofert ą sp ędzania wolnego czasu oraz wdra żaniem Programu Rozwoju Turystyki i Rekreacji Powiatu Wodzisławskiego na lata 2006-2013 , - rozszerzenie form i płaszczyzn dialogu społecznego i integracji lokalnej obejmuj ące zacie śnienie kontaktów i współpracy pomi ędzy władzami powiatu a społecze ństwem i partnerami społecznymi oraz usprawnienie przepływu informacji o działaniach władz powiatu, - rozwój współpracy regionalnej i mi ędzynarodowej obejmuj ący poszerzenie form tej współpracy, - poprawa jako ści funkcjonowania publicznego systemu ochrony zdrowia, - rozwój dobrej administracji przyjaznej dla petenta; infrastruktura techniczna: - wsparcie działa ń zmierzaj ących do uko ńczenia autostrady A1 oraz dostosowania

11 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

istniej ącej infrastruktury drogowej do jej potrzeb, m. in. popraw ę stanu dróg bezpo średnio doprowadzaj ących oraz przejmuj ących ruch z autostrady, - rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej obejmuj ący modernizacj ę dróg, budow ę obwodnic, popraw ę funkcjonowania komunikacji wewn ętrznej oraz usprawnienie poł ącze ń drogowych wewn ątrz i na zewn ątrz powiatu, - rozwój infrastruktury, zwi ązanej z ochron ą środowiska, obejmuj ącej kompleks działa ń zwi ązanych z kanalizacj ą powiatowych placówek o światowych i powiatowych jednostek organizacyjnych, gospodark ą odpadami, ochron ą powietrza oraz kształtowaniem proekologicznej świadomo ści społeczno ści lokalnej, - rozbudowa i modernizacja bazy rekreacyjno-sportowej, - zabezpieczenie odpowiedniego poziomu infrastruktury o światy oraz rozbudowa obiektów dydaktycznych, - wsparcie rozwoju infrastruktury publicznej i ochrony zdrowia. Program winien by ć jednym z dokumentów realizacyjnych Strategii Rozwoju Powiatu.

2.3 Metodyka pracy Metodologia opracowania niniejszego programu polegała na: - ocenie aktualnego stanu i uwarunkowa ń środowiska przyrodniczego w powiecie wodzisławskim, zawieraj ącej charakterystyki poszczególnych komponentów środowiska, - weryfikacji dotychczasowych dokumentów i opracowa ń inwestycyjno- środowiskowych, - okre śleniu kreatywnej cz ęś ci programu poprzez wyznaczenie celów krótko- i długoterminowego oraz kierunków działa ń pozwalaj ących na ich realizacj ę, - okre śleniu uwarunkowa ń realizacji programu w zakresie rozwi ąza ń prawno- instytucjonalnych oraz źródeł finansowania, - okre śleniu zasad monitoringu. Źródłem informacji dla programu były materiały udost ępnione przez Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim i poszczególne gminy powiatu, dane z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach, Głównego Urz ędu Statystycznego oraz Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Źródłem stały si ę tak że prace instytutów i placówek naukowo-badawczych z zakresu ochrony środowiska, dost ępna literatura fachowa oraz aktualnie obowi ązuj ący Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego . Korzystano tak że z opracowanych przez powiat programów, m. in. Programu Rozwoju Turystyki i Rekreacji dla Powiatu Wodzisławskiego . Ponadto, do gmin z terenu powiatu rozesłano zapytania dotycz ące wybranych aspektów w zakresie ochrony środowiska. Uzyskane dane zostały uwzgl ędnione w tre ści programu . Jako punkt odniesienia dla niniejszego dokumentu przyj ęto aktualny stan środowiska. Na podstawie stanu aktualnego oraz analizy zada ń zdefiniowanych w obowi ązuj ącym programie (niektóre zadania pozostaj ą nadal aktualne i zostały przeniesione do niniejszego dokumentu) oraz celów i kierunków zada ń okre ślonych w Polityce Ekologicznej Pa ństwa zdefiniowano cele i kierunki niniejszego dokumentu.

12 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

3 CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA POWIATU

3.1 Lokalizacja

Powiat wodzisławski poło żony jest w południowo-zachodniej cz ęś ci województwa śląskiego. Od zachodu graniczy z powiatem raciborskim, od północy z powiatem grodzkim rybnickim (na północnym-wschodzie z powiatem rybnickim ziemskim), od wschodu z powiatem grodzkim Jastrz ębie Zdrój, od południa z Republik ą Czesk ą. Pod wzgl ędem poło żenia (w klasyfikacji fizycznogeograficznej J. Kondrackiego) analizowany obszar zajmuje graniczne poło żenie pomi ędzy podprowincjami: Wy żyn ą Śląsko- Krakowsk ą (makroregion Wy żyna Śląska), Nizin ą Śląsk ą (Równina Opolska), Podkarpaciem Północnym (Kotlina Ostrawska). W obr ębie Wy żyny Śląskiej analizowany obszar obejmuje mezoregion Płaskowy ż Rybnicki, w obr ębie Niziny Śląskiej – mezoregion Płaskowy ż Głubczycki, za ś w obr ębie Kotliny Ostrawskiej dwa mezoregiony: Dolin ę Odry i Podgórze Karwi ńskie.

Rysunek 1. Mapa powiatu wodzisławskiego

Źródło: mapa.targeo.pl Powiat wodzisławski zajmuje powierzchni ę 286,9 km 2, co stanowi ok. 2,3% całego terytorium województwa śląskiego. W skład powiatu wchodzi dziewi ęć gmin, o których podstawowe informacje zawarto w tabeli 1.

13 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 1. Powierzchnia powiatu wodzisławskiego

Powierzchnia Liczba Liczba Gmina [ha] miejscowo ści sołectw Gorzyce 6 458 10 12 Godów 3 805 7 7 Lubomia 4 178 6 6 Marklowice 1 369 1 - Mszana 3 122 3 3 Radlin 1 253 1 - Rydułtowy 1 495 1 - Pszów 2 044 1 - Wodzisław Śląski 4 951 1 - Powiat ogółem 28 690 31 28 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny, gminy powiatu wodzisławskiego 3.2 Klimat Powiat wodzisławski charakteryzuje si ę klimatem przej ściowym z sezonowymi wpływami klimatu kontynentalnego i atlantyckiego. Ukształtowanie terenu sprzyja napływowi atlantyckich mas powietrza z zachodu. Lokalizacja geograficzna powiatu sprzyja napływowi ciepłych mas powietrza przez Bram ę Morawsk ą z południa Europy. Region cechuj ą cz ęste mgły i wysoka wilgotno ść powietrza w dolinach rzecznych i okolicach zbiorników wodnych. W regionalizacji klimatycznej R. Gumi ńskiego wybrane gminy powiatu nale żą do prowincji Śląsko-Krakowskiej. Obszar ten charakteryzuje si ę opadami w granicach 650 – 750 mm rocznie, z wyj ątkiem obszarów poło żonych w tzw. cieniu opadowym, gdzie opady s ą znacznie ni ższe. Okres wegetacji trwa tu 210 – 230 dni i nale ży do najdłu ższych w Polsce. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,5 oC. Minimum termiczne jest osi ągane w styczniu, maksimum w lipcu. Przewa żaj ą wiatry z sektora zachodniego – zachodnie i południowo-zachodnie. W analizowanym regionie wyst ępuje najkrótszy w województwie śląskim okres zalegania pokrywy śnie żnej. Pokrywa śnie żna zalega zwykle 50 – 90 dni.

3.3 Użytkowanie terenu Według Rocznika Statystycznego, u żytkowanie gruntów w powiecie wodzisławskim przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Tabela 2. Użytkowanie gruntów Powierzchnia Rodzaj gruntów ewidencyjna Ogólna powierzchnia u żytków 18[ha] 336 Gruntyrolnych orne 14 263 Sady 439 Łąki 2 176 Pastwiska 1 458 Lasy 2 982 Pozostałe grunty i nieu żytki 7 374 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny

14 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Na podstawie analizy u żytkowania terenu w poszczególnych gminach mo żna stwierdzi ć, że du żą powierzchni ę zajmuj ą grunty orne. We wszystkich gminach zajmuj ą one mi ędzy 46 a 66% całej powierzchni gminy. Wszystkie gminy powiatu wodzisławskiego charakteryzuj ą si ę do ść wysokim wska źnikiem nieu żytków i tzw. innych gruntów, co jest wynikiem wyst ępowania du żych wyrobisk, składowisk pogórniczych i poprzemysłowych, oraz zapadlisk górniczych. Średnia warto ść wska źnika nieu żytków i innych gruntów dla Śląska wynosi 9,8%. Pozostały obszar to zabudowa infrastrukturalna.

3.4 Uwarunkowania gospodarcze Poni żej, w tabeli 3, podano dane dotycz ące ilo ści podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON. Zestawienie dotyczy osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą (bez osób fizycznych prowadz ących wył ącznie indywidualne gospodarstwa rolne), według sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalno ści (PKD).

Tabela 3. Ilo ść podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON Kod sekcji Liczba Bran ża wg PKD podmiotów Rolnictwo, łowiectwo, le śnictwo i rybactwo A 90 Górnictwo i wydobywanie B 8 Przetwórstwo przemysłowe C 798 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi ę elektryczn ą, gaz, par ę wodn ą, D 1 gor ącą wod ę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalno ść E 18 zwi ązana z rekultywacj ą Budownictwo F 1 181 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, G 2 787 wł ączaj ąc motocykle Transport i gospodarka magazynowa H 653 Działalno ść zwi ązana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi I 376 Informacja i komunikacja J 189 Działalno ść finansowa i ubezpieczeniowa K 321 Działalno ść zwi ązana z obsług ą rynku nieruchomo ści L 64 Działalno ść profesjonalna, naukowa i techniczna M 646 Działalno ść w zakresie usług administrowania i działalno ść wspieraj ąca N 162 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowi ązkowe O 0 zabezpieczenia społeczne Edukacja P 182 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Q 501 Działalno ść zwi ązana z kultur ą, rozrywk ą i rekreacj ą R 99 Pozostała działalno ść usługowa S 501 Powiat ogółem 8 577 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny, stan na 31.12.2012 r. Jak wynika z powy ższej tabeli, na terenie powiatu wodzisławskiego zarejestrowanych jest 8 577 podmiotów gospodarczych, z czego wi ększo ść stanowi ą przedsi ębiorstwa z sekcji handel i naprawy, bo a ż 32,5 %. Znacz ącym elementem gospodarki powiatu jest wydobycie w ęgla kamiennego. Obszary górnicze obejmuj ą du żą powierzchni ę powiatu, głównie gminy Rydułtowy, Radlin, Pszów. Na terenie powiatu wodzisławskiego funkcjonuj ą dwie kopalnie – „Marcel”

15 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego w Radlinie i „Rydułtowy – Anna” w Rydułtowach. Przemysł w ęglowy przeszedł proces restrukturyzacji, w wyniku którego kopalnie prowadzą działalno ść w sposób nowoczesny, wykazuj ąc nale żyt ą dbało ść o ochron ę środowiska. W ostatnich latach du że znaczenie maj ą kwestie zwi ązane z rekultywacj ą zwałowisk pogórniczych. W celu poprawy funkcjonowania przedsi ębiorstw oraz zmniejszenia uci ąż liwo ści, jakie zwi ązane s ą z działalno ści ą du żych firm produkcyjnych, gminy powiatu wodzisławskiego, m. in.: Gorzyce, Godów, Radlin, Rydułtowy, Wodzisław Śląski tworz ą na swoich terenach Strefy Aktywno ści Gospodarczej. Równie ż Mszana planuje lokalizacj ę swojej strefy na tzw. „szybach zachodnich” – zrekultywowane tereny kopali „Jas – Mos”. Strefy posiadaj ą kluczowe znaczenie dla wzrostu poziomu inwestycji komercyjnych, w istotny sposób zwi ększaj ą atrakcyjno ść inwestycyjn ą regionu, rozwijaj ą przedsi ębiorczo ść i kreuj ą nowe miejsca pracy. Powiat posiada, opracowan ą przy współudziale wszystkich gmin powiatu, Strategi ę zarz ądzania zmian ą gospodarcz ą w powiecie wodzisławskim .

3.5 Uwarunkowania społeczne Liczba ludno ści powiatu wodzisławskiego wynosi 158 400 osób (stan na dzie ń 31.12.2012 r.). Poni żej, w tabeli 4, podano ilo ść mieszka ńców zamieszkuj ących poszczególne gminy powiatu. Tabela 4. Ilo ść mieszka ńców powiatu wodzisławskiego Ludno ść Ludno ść Gmina 2009 2010 2011 2012 na 1 km 2 Gorzyce 20 132 20 365 20 556 20 644 318 Godów 12 783 13 028 13 220 13 305 347 Lubomia 8 006 8 090 8 040 8 009 192 Marklowice 5 190 5 368 5 409 5 452 395 Mszana 7 157 7 306 7 343 7 409 235 Radlin 17 739 18 115 18 704 18 146 1 442 Rydułtowy 21 897 22 096 22 083 21 928 1 477 Pszów 14 045 14 447 14 343 14 269 702 Wodzisław Śląski 49 033 49 427 49 353 49 238 997 Powiat ogółem 155 982 158 242 159 051 158 400 552 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny Jak wynika z powy ższej tabeli, najliczniej zamieszkiwan ą gmin ą jest Wodzisław Śląski, najmniej Marklowice. Analizuj ąc wska źnik zaludnienia, najwy ższy obserwujemy w gminach Rydułtowy i Radlin. Dodatkowe informacje dotycz ące m. in. przyrostu naturalnego zawiera tabela 5. Tabela 5. Przyrost naturalny Stopa bezrobocia Przyrost naturalny na 1000 Bezrobotni zarejestrowani rejestrowanego ludno ści [%] 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012 1,6 1,2 0,8 - 0,1 4 969 4 878 5 376 5 449 10,3 10,1 11,0 11,2 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny.

16 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Pomimo i ż w 2010 r. ilo ść bezrobotnych zmniejszyła si ę w stosunku do roku poprzedniego, to ju ż w roku 2011 nast ąpił znaczny jej wzrost. W roku 2012, w śród osób zarejestrowanych jako bezrobotnych, 65 % stanowiły kobiety (3 534 osoby). Zgodnie z danymi GUS, w 2011 r. saldo migracji wewnętrznych i zewn ętrznych na pobyt stały wyniosło 0,3‰. Podkre śli ć nale ży, i ż w 2010 roku, wynosiło ono 1‰. Dodatkowo, zauwa żalny staje si ę spadek przyrostu naturalnego, co obrazuje powy ższa tabela. W stosunku do roku 2009, gdzie przyrost naturalny wynosił 1,6‰, w roku 2011 zaledwie 0,8‰, by w roku 2012 osi ągn ął ujemn ą warto ść - 0,1‰. Z danych urz ędu statystycznego wynika równie ż, i ż w 2012 roku teren powiatu zamieszkiwało 77 147 m ęż czyzn, kobiet za ś 81 253. Poni żej podano liczb ę ludno ści z podziałem na wiek (stan na 31.12.2012 r.): • przedprodukcyjny – 28 909, • produkcyjny – 100 744, • poprodukcyjny – 28 747.

3.6 Turystyka

Powiat wodzisławski posiada, opracowany w 2006 r., Program Rozwoju Turystyki i Rekreacji dla Powiatu Wodzisławskiego . Ww. program został skonstruowany wokół trzech głównych bloków merytorycznych: - analizy sytuacji i perspektyw rozwojowych turystyki i rekreacji w powiecie i jego otoczeniu, - celów rozwoju turystyki i rekreacji oraz po żą danych skutków dla powiatu wodzisławskiego, - kierunków i projektów wdra żaj ących program.

Ze wzgl ędu na liczne obiekty turystyczne (w tym zabytki), dokładnie opisane w Programie Rozwoju Turystyki i Rekreacji dla Powiatu Wodzisławskiego , w niniejszym programie podano jedynie kategorie oraz przykłady obiektów turystycznych i rekreacyjnych zlokalizowanych na terenie powiatu: informacja turystyczna: - Centrum Informacji Turystycznej PTTK Wodzisław Śląski, - Centrum Informacji i Promocji Gorzyce; obiekty turystyczno rekreacyjne zwi ązane z obiektami hydrotechnicznymi: - kąpielisko „Balaton” w Wodzisławiu Śląskim, - Zespół Przyrodniczo – Krajobrazowy „Wielik ąt”, - ośrodki wypoczynkowe w Olzie, Odrze, Bukowie i Nieboczowach; obiekty sakralne: - Sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej w Turzy Śląskiej, - Bazylika pw. Narodzenia NMP i Kalwaria w Pszowie, - zabytkowe kapliczki i krzy że pokutne (m. in. w: Wodzisławiu Śląskim, Odrze, Olzie, Gorzyczkach, Rydułtowach); obiekty poprzemysłowe o znaczeniu turystycznym: - zabytkowe osiedla górnicze i zespół architektoniczny kopalni „Marcel” w Radlinie i kopalni „Rydułtowy – Anna” w Pszowie,

17 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- szyb „Wiktor” w Radlinie; obiekty historyczne: - grodziska: w Gorzyczkach i Lubomi, - ślady osadnictwa kultury celtyckiej – wągrody w otoczeniu Baszty, - dwory: w Gogołowej, Marklowicach Dolnych, Marklowicach Górnych; obiekty przyrodnicze: - Polder Buków, - stanowisko dokumentacyjne „Skałka” w Rydułtowach; obiekty hotelowe: - hotele w Wodzisławiu Śląskim m. in. Amadeus, Le śniczówka, - pola biwakowe w Olzie, Bukowie, Nieboczowach, - ośrodki rekreacji konnej m. in. Kasztanka w Bełsznicy i Rancho Western w Czy żowicach; obiekty kulturalne: - muzeum w Wodzisławiu Śląskim, - domy kultury w miastach i gminach; obiekty sportowe: - Stadion Miejskiego O środka Sportu i Rekreacji „Centrum” w Wodzisławiu Śląskim, - korty tenisowe – np. Wodzisław Śląski, Skrzyszów, Rydułtowy. miejsca martyrologii narodów i cmentarze: - pomniki powsta ńców śląskich w Marklowicach i Wodzisławiu Śląskim, - szyby kopalniane w Radlinie, Pszowie i Rydułtowach – miejsca ka źni w czasie powsta ń śląskich. Na terenie znajduj ą si ę równie ż liczne trasy rowerowe m. in. trasa 316 Y, R4 Eurovelo.

3.7 Uwarunkowania infrastrukturalne

Poni żej omówiono podstawowe punkty dotycz ące infrastruktury powiatu wodzisławskiego, obejmuj ące nast ępuj ące zagadnienia: - gospodark ę wodno – ściekow ą, - gospodark ę odpadami, - komunikacj ę.

3.7.1 Gospodarka wodno – ściekowa

Powiat wodzisławski zaopatrywany jest w wod ę z dwóch podstawowych źródeł dostaw: poprzez dostaw ę wody z sieci wodoci ągowej, której administratorem jest Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o. o. z Wodzisławia Śląskiego oraz z uj ęć wód podziemnych znajduj ących si ę na terenie powiatu. Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji (PWiK) zakupuje wod ę z Górno śląskiego Przedsi ębiorstwa Wodoci ągów (GPW) w Katowicach, Jastrz ębskiego Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji (JZWiK) oraz

18 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego posiada własne uj ęcia podziemne na terenie miasta Wodzisławia Śląskiego. Swoj ą działalno ść PWiK Sp. z o. o. prowadzi na obszarze 8 gmin powiatu wodzisławskiego. Działalno ść przedsi ębiorstwa obejmuje: - dostaw ę wody, - odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, - wykonywanie przył ączy wodoci ągowych oraz prac remontowych w zakresie sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, - prace projektowe oraz wydawanie warunków przył ączenia, - wywóz i utylizacj ę nieczysto ści płynnych z osadników bezodpływowych. Ogółem, przedsi ębiorstwo PWiK Sp. z o. o., eksploatuje: - sie ć wodoci ągow ą o długo ści 1 339 km, w tym 25 170 przył ączy wodoci ągowych, - sie ć kanalizacyjn ą o długo ści 226,3 km. Mieszka ńców Gminy Marklowice i Rydułtowy w wod ę dodatkowo zaopatruje Przedsi ębiorstwo Handlowo Usługowe ESOX Sp. z o. o. z Radlina. Głównym źródłem zaopatrzenia w wod ę jest eksploatacja 4 studni gł ębinowych tzw. „Studni popielowskich”, o łącznej wydajno ści 50 m 3/h, poło żone na terenie le śnym w Radlinie przy ul. Wantuły 4, na eksploatacj ę których, Spółka posiada pozwolenie wodnoprawne. Na terenie Gminy Lubomia swoj ą działalno ść prowadzi Zakład Wodoci ągowo- Kanalizacyjny w Lubomi , który do marca 2013 r. zaopatrywał mieszka ńców gminy w wod ę z własnych uj ęć . Gmina Lubomia w 2012 r. podpisała umow ę na dostaw ę wody z Zakładem Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o., (47-400 Racibórz, ul. 1-go Maja 8). Inwestycja budowy ruroci ągu przesyłowego wody pitnej z Raciborza do Syryni, o długo ści 11,2 km, o strategicznym znaczeniu dla gminy Lubomia, jest pierwszym zako ńczonym przedsi ęwzi ęciem zwi ązanym z budow ą rz ądowej inwestycji celu publicznego pn.: „Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny na rzece Odrze w województwie śląskim (polder)”. Ruroci ąg został sfinansowany m. in. z odszkodowania za wyłączenie gminnych uj ęć wody. Długo ść sieci wodoci ągowej zlokalizowanej na terenie powiatu wodzisławskiego podano w tabeli 6:

Tabela 6. Sie ć wodoci ągowa na terenie powiatu Sie ć wodoci ągowa Podł ączenia prowadz ące Zu życie wody z wodoci ągów rozdzielcza do budynków w gospodarstwach domowych na 1 mieszka ńca [km] mieszkalnych [dam 3] [m]

733,5 28 634 4 017,9 25,4

Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny, stan na dzie ń 31.12.2011 r. Ścieki bytowe z terenu powiatu wodzisławskiego, systemem kanalizacji sanitarnej, odprowadzane s ą do oczyszczalni ścieków. Charakterystyka obiektów została przedstawiona w tabeli 7.

19 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 7. Oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu wodzisławskiego Data Przepustowo ść Nazwa i adres podmiotu Lokalizacja Miejsce obowi ązywania Typ RLM Nazwa zakładu oczyszczalni (administrator oczyszczalni) oczyszczalni odprowadzania pozwolenia oczyszczalni wg projektu wg projektu wodnoprawnego Mechaniczno – biologiczna ul. Czy żowicka 131 KARKOSZKA II Le śnica 29.08.2018 r. z pogł ębionym 15 000 m 3/d 93 649 44-300 Wodzisław Śl. Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów usuwaniem i Kanalizacji Sp. z o. o. biogenów ul. Marklowicka 15 Mechaniczno – 44-300 Wodzisław Śląski biologiczna ul. Obywatelska 97 RYDUŁTOWY Nacyna 31.03.2015 r. z pogł ębionym 3 995 m 3/d 29 733 44-280 Rydułtowy usuwaniem biogenów Gminny Zakład Kanalizacyjny Gminna w Gorzycach ul. Wałowa 9a Mechaniczno – Oczyszczalnia ŁĘGO Ń III 31.12.2017 r. 1 080 m 3/d 10 000 ul. Wałowa 9a 44-362 Bełsznica biologiczna w Gorzycach 44-362 Bełsznica Zakład Gospodarki ECOLO – CHIEF Komunalnej i Mieszkaniowej Miejska ul. Śląska 104 Potok Mechaniczno – w Pszowie 11.06.2020 r. 3 000 m 3/d 5 056 Oczyszczalnia 44-370 Pszów Jedłownicki biologiczna ul. Traugutta 101 „Pszów” 44-370 Pszów Źródło: Wykonanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Wodzisławiu Śląskim

20 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Ze wzgl ędu na rozbudow ę kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Godów swoją działalno ść zako ńczyła mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia „Halson” zlokalizowana w Gołkowicach, administrowana przez Jastrz ębski Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji S. A. W przypadku niemo żno ści odprowadzania ścieków bytowych do kanalizacji sanitarnej ścieki odprowadzane s ą do zbiorników bezodpływowych lub do ziemi czy wód powierzchniowych po uprzednim ich oczyszczeniu w przydomowych oczyszczalniach ścieków.

Tabela 8. Ilo ść przydomowych oczyszczalni ścieków zarejestrowanych w gminach Wodzisław Gorzyce Godów Lubomia Marklowice Mszana Radlin Rydułtowy Pszów Śląski 27 38 6 39 7 25 33 5 131

Źródło: gminy powiatu wodzisławskiego Niewielka ł ączna ilo ść przydomowych oczyszczalni ścieków, aktualnie wynosz ąca 311 obiektów, pozwala domniemywa ć, że na terenie powiatu ścieki odprowadzane s ą głównie do zbiorników bezodpływowych, zlokalizowanych na terenie posesji oraz w sposób niekontrolowany do środowiska. W celu eliminacji ww. problemu niektóre z gmin powiatu wodzisławskiego prowadziły dofinansowanie do budowy przydomowych oczyszczalni ścieków. Poni żej podano ilo ść rodzin, które otrzymały dofinansowanie w latach 2009 – 2012: - Gmina Mszana – 2, - Gmina Radlin – 6, - Gmina Wodzisław Śląski – 82. W gminie Marklowice istnieje program ochrony wód poprzez rozbudow ę systemu oczyszczania ścieków bytowych, realizowany jako budowa biologicznych mikrooczyszczalni ścieków. W ramach tego programu gmina montuje oczyszczalnie i pozostaje ich wła ścicielem. Wła ściciel nieruchomo ści, na której została zamontowana oczyszczalnia, zawiera z gmin ą umow ę najmu oczyszczalni. W ramach programu w 2011 r. zrealizowano budow ę 31 oczyszczalni, które obsługuj ą 32 budynki mieszkalne. W roku 2012 rozpocz ęto prace przygotowawcze i projektowe pod realizacj ę kolejnych 33 oczyszczalni, których monta ż rozpocz ął si ę 29 lipca br. Główny Urz ąd Statystyczny podaje, i ż w 2011 r. na terenie powiatu wodzisławskiego długo ść kanalizacji sanitarnej wynosiła 512,6 km za ś budynków podł ączonych do kanalizacji było 8 669. Poni żej, w tabeli 9, uj ęto informacje uzyskane w PWiK Sp. z o. o. oraz gminach powiatu wodzisławskiego, dotycz ące długo ści kanalizacji sanitarnej (km) zlokalizowanej na terenie poszczególnych gmin:

Tabela 9. Długo ść kanalizacji na terenie powiatu wodzisławskiego Wodzisław Gorzyce Godów Lubomia Marklowice Mszana Radlin Rydułtowy Pszów Śląski

89,04 84 - b.d. 110,86 41 46,4 34,5 106,1

Źródło: gminy powiatu wodzisławskiego, PWiK Sp. z o.o., stan na 31.12.2012 r.

Tabela 10 zawiera informacje dotycz ące ludno ści (w % ogółu ludno ści) korzystaj ącej z kanalizacji na terenie powiatu:

21 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 10. Ludno ść (w % ogółu ludno ści) korzystaj ąca z kanalizacji Wodzisław Gorzyce Godów Lubomia Marklowice Mszana Radlin Rydułtowy Pszów Śląski

18 43,6 - 19,4 45,4 62,6 59,2 57,6 68,8

Źródło: GUS, stan na 31.12.2011 r.

PWiK Sp. z o. o. aktualnie realizuje projekt Ochrona Wód Dorzecza Górnej Odry w Zlewni Oczyszczalni Ścieków Karkoszka II w Wodzisławiu Śląskim. Głównym celem przedsi ęwzi ęcia jest uporz ądkowanie gospodarki ściekowej na terenie gmin poło żonych w obr ębie aglomeracji Wodzisław Śląski. Inwestycja realizowana jest w czterech gminach: Wodzisławiu Śląskim, Radlinie, Gorzycach i Marklowicach. Prace przebiegaj ą zgodnie z harmonogramem. Zrealizowanych zostało ok. 80% całego projektu. Do 2014 roku w ramach projektu wybudowanych zostanie ł ącznie ok. 126,0 km sieci, w tym 5,8 km sieci modernizowanej oraz 10 przepompowni ścieków. Poprzez rozbudow ę sieci na obszarach, które dotychczas nie były wyposa żone w infrastruktur ę kanalizacyjn ą, stopie ń skanalizowania aglomeracji wzro śnie w roku 2015 do 95%, wobec aktualnego poziomu 72%. Wzrost dost ępno ści dla mieszka ńców sieci zbiorowego odprowadzenia ścieków pozwoli wyeliminowa ć nieszczelne zbiorniki bezodpływowe (tzw. szamba), co przyczyni si ę do poprawy jako ści wód podziemnych. Działania podj ęte w ramach projektu zapewni ą pełne wdro żenie dyrektyw Unii Europejskiej w sprawie ścieków komunalnych a tak że zgodno ść gospodarki wodno-ściekowej z wieloma dokumentami prawno-strategicznymi, przygotowanymi zarówno na szczeblu krajowym jak i mi ędzynarodowym.

3.7.2 Gospodarka odpadami Z informacji uzyskanych z gmin powiatu wodzisławskiego wynika, i ż na terenie powiatu wodzisławskiego w latach 2009 – 2012 odebrano odpady komunalne w ilo ści (tabela 11):

Tabela 11. Łączna ilo ść odebranych odpadów komunalnych

Łączna ilo ść odebranych odpadów komunalnych (zmieszanych i segregowanych) Gmina [Mg]

2009 2010 2011 2012 Gorzyce 3 106,28 3 022,91 3 727,70 2 102,92 Godów 1 604,00 1 923,00 2 226,00 933,00 Lubomia 1 335,00 1 291,41 1 504,59 1 621,99 Marklowice 394,97 423,03 623,68 560,10 Mszana 254,80 * 914,20 934,11 1027,1 Radlin 4 701,63 6 357,32 7 654,12 6 300,00 Rydułtowy 4 997,18 6 367,15 6 312,59 5 234,34 Pszów 3 414,49 3 828,20 4 220,80 3 172,90 Wodzisław Śląski 11 783,60 12 005,58 11 783,60 14 473,60 Powiat ogółem 31 591,95 36 132,80 38 987,19 35 425,95 *odpady odbierane selektywnie, Gmina nie posiada danych dot. ilo ść odebranych zmieszanych odpadów komunalnych. Źródło: gminy powiatu wodzisławskiego

22 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Poni żej, na rysunku 2, przedstawiono tendencj ę wzrostow ą lub spadkow ą odbieranych odpadów w poszczególnych gminach:

Rysunek 2. Ilo ść odpadów wytworzonych w latach 2009 – 2012

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z gmin powiatu Poni żej dokonano analizy ilo ści wytwarzanych odpadów, przypadaj ących na 1 mieszka ńca w 2012 r. (warto ści podano w kg):

Rysunek 3. Ilo ść odpadów wytworzonych w przeliczeniu na 1 mieszka ńca w 2012 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z gmin powiatu Jak wynika z przedmiotowego wykresu, najwi ęcej odpadów w przeliczeniu na 1 mieszka ńca wytworzyła gmina Radlin, najmniej za ś odpadów wytworzono na terenie gminy Marklowice i Mszana. W celu wykazania procentowego składu poszczególnych grup odpadów wydzielonych z odpadów komunalnych, w tabeli 12, podano zestawienie dla dwóch wybranych gmin powiatu wodzisławskiego (gminy miejskiej i wiejskiej):

23 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 12. Ilo ść odebranych odpadów komunalnych niesegregowanych i segregowanych

Ilo ść odebranych odpadów Udział % w stosunku komunalnych w 2012 r. do ogółem odebranych Poszczególne rodzaje [Mg] odpadów komunalnych odpadów Wodzisław Wodzisław Gmina Gorzyce Gmina Gorzyce Śląski Śląski Odpady niesegregowane 1 274,00 13 072,30 60,58 90,31 Szkło 338,26 462,20 16,09 3,19 Tworzywo sztuczne 125,03 371,80 5,95 2,57 Metale 40,54 14,30 1,93 1,00 Niebezpieczne 0,02 0,70 > 0,01 0,05 Odpady Odpady

segregowane segregowane Wielkogabarytowe 298,57 299,20 14,19 2,07 Biodegradowalne 26,50 79,60 1,26 0,55 Suma 2 102,92 14 473,60 100 99,74* *Pozostały udział odpadów wynosz ący 0,26 % stanowi ą odpady zu żytego sprz ętu elektrycznego oraz odpady budowlane, które Gmina oddzielnie wyodr ębnia w prowadzonej ewidencji. Źródło: gminy powiatu wodzisławskiego

Procentowy udział poszczególnych odpadów w grupie wszystkich odbieranych odpadów komunalnych jest analogiczny dla wszystkich gmin powiatu wodzisławskiego. Bezsprzecznie, najwi ększ ą ilo ść spo śród odpadów komunalnych stanowi ą odpady zmieszane, za ś spośród segregowanych – tworzywa sztuczne oraz szkło. Znacz ąca ilo ść , w tej grupie, odpadów wielkogabarytowych wynika z ich ci ęż aru własnego. Na obszarze powiatu wodzisławskiego funkcjonuje zorganizowany system gospodarki odpadami komunalnymi. Jak wynika z powy ższych analiz, w odpadach komunalnych znaczny procent stanowi ą odpady zmieszane, za ś ich ogólny procent w stosunku do warto ści wszystkich wytwarzanych odpadów jest zawy żany przez gminy miejskie, gdzie w budynkach wielorodzinnych znaczna cz ęść mieszka ńców nie prowadzi segregacji odpadów. St ąd ró żnica wynikaj ąca z tabeli dotycz ącej procentowej ilo ści wytwarzanych odpadów segregowanych w stosunku do ogółem odebranych odpadów komunalnych, na korzy ść gminy wiejskiej. Usprawnieniu tego problemu oraz doprowadzeniu do faktycznej segregacji odpadów, a tym samym zwi ększenia ilo ści odpadów segregowanych przeznaczonych do dalszego przetworzenia, maj ą słu żyć nowe zasady gospodarowania odpadami. Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach nało żyła na samorz ądy gminne obowi ązki zwi ązane z gospodarowaniem odpadami komunalnymi, w szczególno ści wymusiła zorganizowanie systemu odbierania i zagospodarowania odpadów, wytworzonych przez wła ścicieli nieruchomo ści, które są zamieszkałe. W zamian za przej ęcie przez gmin ę odpowiedzialno ści za wytworzone odpady mieszka ńcy s ą zobowi ązani do uiszczenia na rzecz danej gminy opłaty. Wła ściciele tzw. nieruchomo ści niezamieszkałych, czyli firm, sklepów itp., musz ą podpisa ć odr ębne umowy z firm ą odbieraj ącą odpady. Nowe zasady gospodarowania odpadami maj ą równie ż na celu likwidacj ę dzikich wysypisk oraz ukrócenie procederu podrzucania śmieci s ąsiadom czy te ż wywo żenia ich do lasu. Tabela 13 zawiera informacje dotycz ące firm, które wygrały przetarg na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych z terenu powiatu wodzisławskiego:

24 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 13. Firmy odbieraj ące odpady komunalne z terenu powiatu wodzisławskiego Firma, która wygrała przetarg na odbiór Gmina odpadów komunalnych Adres siedziby firmy z terenu gmin powiatu wodzisławskiego ul. Starocmentarna 2 Gorzyce ALBA Południe Polska. Sp. z o. o. 41-300 D ąbrowa Górnicza A. S. A. Eko Polska Sp. z o. o. ul. Lecha 10, 41-800 Zabrze, Godów Zakład Oczyszczania Miasta Tros-Eko Sp. z o.o. ul. Ba żantów 17, 43-450 Ustro ń ul. Kaszubska 2 Lubomia Remondis Gliwice Sp. z o. o. 44-100 Gliwice Gminy Zakład Gospodarki Komunalnej ul. Astrów 4A Marklowice w Marklowicach 44-321 Marklowice Przedsi ębiorstwo Usług Komunalnych w Rudzie ul. Kokotek 33 Mszana Śląskiej 41-700 Ruda Śląska EKO M. Golik, J. Konsek, J. Serwotka Sp. J. ul. Ko ściuszki 45a, 44-200 Rybnik Radlin PST Transgór S. A ul. Jankowicka 9, 44-200 Rybnik ul. Raciborska 144b Rydułtowy Naprzód Sp. z o. o. 44-280 Rydułtowy ul. Raciborska 144b Pszów Naprzód Sp. z o. o. 44-280 Rydułtowy ul. Jankowicka 9 Wodzisław Śląski PST Transgór S. A. 44-200 Rybnik Źródło: opracowanie własne Znowelizowana ustawa o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach nało żyła na samorz ądy gminne obowi ązek tworzenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, w których mog ą by ć zbierane zu żyte sprz ęty elektryczne i elektroniczne oraz zu żyte baterie i akumulatory, zasługuj ące na szczególn ą uwag ę, gdy ż nale żą do grupy odpadów niebezpiecznych. Analizuj ąc ilo ść wytwarzanych odpadów niebezpiecznych na terenie powiatu wodzisławskiego, w tabeli 14 podano informacje uzyskane z poszczególnych gmin, dotycz ące ilo ści usuni ętego i pozostałego do usuni ęcia azbestu. Tabela 14. Ilo ść usuni ętego azbestu

Ilo ść usuni ętego azbestu Ilo ść Czy gmina posiada [Mg] pozostała Gmina aktualny Program do usuni ęcia usuwania azbestu? 2009 2010 2011 2012 [Mg]

Gorzyce 81,32 53,27 40,37 46,24 215,03 TAK Godów 40,80 40,40 50,80 26,00 415,00 TAK Lubomia 26,27 17,93 13,53 25,04 603,00 TAK Marklowice 14,34 0,00 8,66 21,93 50,93 TAK Mszana b. d. 58,66 14,23 18,98 414,09 TAK Radlin 37,58 2,87 6,86 4,66 79,00 NIE Rydułtowy 36,76 10,30 19,75 23,58 129,00 TAK Pszów 54,64 0 31,88 16,78 180,80 NIE Wodzisław Śląski 48,22 33,81 28,24 41,52 318,20 TAK Powiat ogółem 339,93 217,24 214,32 224,73 2405,05 78 % Źródło: gminy powiatu wodzisławskiego

25 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Jak wynika z powy ższej tabeli, najwi ęcej odpadów azbestowych pozostało do usuni ęcia w gminie Lubomia, najmniej za ś z terenu gminy Marklowice. Jedynie gminy Radlin i Pszów nie posiadaj ą opracowanego programu usuwania azbestu. Poni żej rysunek 4 przedstawia wykres kołowy obrazuj ący procentowy rozkład ilo ści azbestu usuni ętego z terenu powiatu wodzisławskiego oraz ilo ści pozostałej do usuni ęcia. Rysunek 4. Ilo ść azbestu usuni ętego na terenie powiatu wodzisławskiego

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez gminy Gminy powiatu wodzisławskiego od roku 2009 do roku 2012 udzieliły dotacji na usuwanie azbestu z budynków mieszkalnych oraz gospodarczych 506 rodzinom. W tabeli 15 podano liczb ę dotacji, przyznanych przez gminy, w rozbiciu na poszczególne lata. Tabela 15. Liczba dotacji na usuwanie azbestu

Unieszkodliwianie azbestu Gmina 2009 2010 2011 2012 Gorzyce 33 27 24 21 Godów 21 20 27 20 Lubomia 18 15 10 18 Marklowice 9 0 5 13 Mszana 0 6 5 10 Radlin 9 1 5 3 Rydułtowy 21 9 11 17 Pszów 17 0 16 9 Wodzisław Śląski 30 19 15 22 Źródło: gminy powiatu wodzisławskiego Znowelizowane przepisy odnosz ące si ę do tworzenia systemów organizacyjno- prawnych w zakresie post ępowania z odpadami komunalnymi zakładaj ą, że powinny by ć one dwuszczeblowe. Na poziomie województwa maj ą by ć skonstruowane regiony gospodarki odpadami komunalnymi (RGOK), za ś na szczeblu gminy zostanie zbudowany system

26 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego w ramach regionu, do którego została ona przyporz ądkowana. Obszar powiatu wodzisławskiego zakwalifikowano do Regionu III. W tym regionie funkcjonuj ą 2 instalacje: mechaniczna i biologiczna, posiadaj ące status instalacji regionalnej, których zarz ądzaj ącym jest P. P. H. U. KOMART Sp. z o. o., (ul. Szpitalna 7, 44-194 Knurów). Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Śląskiego 2014 wymienia równie ż 9 sortowni i 8 kompostowni odpadów, spo śród których status regionalnej instalacji posiada kompostowania zlokalizowana w Żorach (przy ul. Gwarków 1), nale żą ca do BEST-EKO Sp. z o. o. Dla Regionu III wyznaczono składowisko odpadów komunalnych w Knurowie, (ul. Szybowa 44), którym zarz ądza: P. P. H. U. KOMART Sp. z o. o. Pozostałe kompostowanie i składowiska zakwalifikowano jako instalacje zast ępcze. Na terenie powiatu wodzisławskiego zlokalizowane s ą zwałowiska odpadów przemysłowych, które powstaj ą w zwi ązku z działalno ści ą kopal ń. Poni żej w tabeli 16 scharakteryzowano przedmiotowe zwałowiska.

Tabela 16. Zwałowiska odpadów przemysłowych

Nazwa zwałowiska Lokalizacja Rodzaj odpadów KWK Rymer Rydułtowy Kamie ń pow ęglowy KWK Rydułtowy Rydułtowy Kamie ń pow ęglowy KWK Marcel Radlin Kamie ń pow ęglowy KWK Anna Pszów Skała płonna KWK Jankowice Marklowice Skała płonna Źródło: http://mjwp.gios.gov.pl Główny Urz ąd Statystyczny podaje, i ż na terenie powiatu wodzisławskiego na 1 km 2 wytworzono w poszczególnym roku, nast ępuj ące ilo ści wszystkich odpadów, zarówno komunalnych jak i gospodarczych: - 2009 – 7 570,7 Mg, - 2010 – 7 581,5 Mg, - 2011 – 7 582,6 Mg.

Poni żej, w tabeli 17, na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych (Główny Urz ąd Statystyczny), scharakteryzowano odpady wytworzone i dotychczas składowane na terenie powiatu wodzisławskiego w ostatnich latach, z wył ączeniem odpadów komunalnych:

Tabela 17. Odpady wytworzone i dotychczas składowane Ilo ść w poszczególnych latach Charakterystyczne warto ści (tys. Mg) 2010 2011 2012 Odpady wytworzone ogółem 2175,9 2176,2 2068,2 Poddane odzyskowi 2057,1 1858,4 1656,3 Unieszkodliwione razem 116,1 317,5 411,8 Unieszkodliwione termicznie 0 0 0 Unieszkodliwione - składowane 411,8 na składowiskach własnych i innych 116,1 317,5 Odpady magazynowane czasowo 0 0 0,1 Odpady składowane w % wytworzonych 5,3 14,6 19,9 Źródło: http://www.stat.gov.pl Jak wynika z powy ższej tabeli, udział odpadów poddanych odzyskowi z odpadów

27 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego wytworzonych w danym roku wynosi: - 2010 – 94,5 %, - 2011 – 85,4 %, - 2012 – 80,08 %.

3.7.3 Komunikacja

Powiat wodzisławski posiada korzystne poło żenie geograficzne oraz układ komunikacyjny. Na terenie powiatu jest zlokalizowanych kilka zjazdów z przebiegaj ącej przez wschodni teren powiatu, autostrady A1 (Gda ńsk – Toru ń – Łód ź – Cz ęstochowa – Gliwice – Mszana – Gorzyczki ). Budowa przedmiotowego odcinka Gorzyczki – Świerklany, stanowiła najwa żniejsz ą inwestycj ę ostatnich lat. Droga została cz ęś ciowo oddana do u żytku, czynny jest odcinek od granicy z Republik ą Czesk ą do w ęzła Mszana. Na dzie ń 31 grudnia 2012 r. w powiecie wodzisławskim było 205,1 km dróg powiatowych oraz 524,2 km dróg gminnych (w tym 510,3 km dróg o ulepszonej nawierzchni), po których poruszało si ę blisko 90 tys. pojazdów samochodowych. Przez teren powiatu wodzisławskiego przebiega sze ść dróg wojewódzkich (nr: 923, 930, 932, 933, 935 i 936), droga krajowa nr 78 oraz wspomniana wy żej autostrada A1. Przez powiat wodzisławski przebiega linia kolejowa zelektryfikowana dla obsługi pasa żerskiej i towarowej. Przez powiat przebiegaj ą: linia kolejowa nr 140 (Katowice – Rydułtowy – Nędza – Racibórz) oraz linia nr 876 (Wodzisław Śląski – Kopalnia Marcel i Wodzisław Śląski – Szyb Marklowice). Z uwagi na słabo rozwini ętą sie ć kolejow ą, system przewozów pasa żerskich opiera si ę głównie na lokalnych liniach autobusowych i indywidualnej komunikacji samochodowej. W celu poprawy funkcjonowania komunikacji w ostatnich latach zako ńczono budow ę obwodnicy Wodzisławia Śląskiego (droga ł ącz ąca ulic ę 26 Marca z drog ą krajow ą DK78 czyli ul. Rybnick ą). Planuje si ę równie ż budow ę Drogi Głównej Południowej, która docelowo ma poł ączy ć Pszczyn ę z Raciborzem, staj ąc si ę obwodnic ą wielu miast i zbiegaj ącą si ę z węzłem autostradowym. W ramach jej budowy uzyskano już decyzj ę środowiskow ą.

28 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

4 OGÓLNY STAN ŚRODOWISKA POWIATU

4.1 Powierzchnia ziemi

Północna cz ęść powiatu wodzisławskiego poło żona jest w obr ębie Kotliny Raciborsko-Oświ ęcimskiej. Południowa, na kraw ędzi Wy żyny Śląskiej i Doliny Nadodrza ńskiej, co sprawia, i ż teren ten nale ży do najciekawiej krajobrazowo poło żonych obszarów Górnego Śląska. Wschodnia cz ęść powiatu le ży na Płaskowy żu Rybnickim, na osi Bramy Morawskiej, b ędącej korytarzem pomi ędzy Karpatami a Sudetami. Północna cz ęść le ży na utworach karbonu, składaj ącego się z piaskowców, łupków oraz iłołupków z przewarstwieniami w ęgla kamiennego. Najwi ęcej i najłatwiej dost ępne s ą utwory czwartorz ędowe. S ą to przede wszystkim piaski i gliny polodowcowe. W utworach czwartorz ędowych spotyka si ę ró żne odmiany piaskowców, skał krzemionkowych oraz całą gam ę skał krystalicznych. Z bogactw naturalnych, wyst ępuj ących na terenie powiatu najwa żniejsze s ą pokłady węgla kamiennego. Zło żom tym towarzyszy gaz ziemny. Ponadto, wyst ępuj ą tu równie ż surowce ilaste i łupki karbo ńskie, wykorzystywane do wypalania wysokiej jako ści cegły. Spotyka si ę tak że zasoby glinki ogniotrwałej, które eksploatowane są na potrzeby budownictwa. Na terenie powiatu wodzisławskiego głównymi surowcami naturalnymi s ą: - utwory piaszczysto – żwirowe w gminach: Gorzyce, Lubomia, Mszana, - piaski podsadzkowe w gminach: Lubomia, Marklowice, Mszana, - surowce ilaste w gminach: Mszana, Gorzyce, Rydułtowy, - kruszywa naturalne w gminie Gorzyce, - gliny ceramiczne w gminie Rydułtowy, - węgiel kamienny i metan na terenie gmin: Radlin, Rydułtowy, Mszana, Pszów, Marklowice, Wodzisław Śl. W ostatnich latach ogromne znaczenie miały zło ża kruszyw naturalnych, wydobywane w dolinie Odry. Intensywna eksploatacja tych złó ż jest zwi ązana z budow ą zbiorników przeciwpowodziowych na Odrze – Polderu Buków i zbiornika Racibórz. Nale ży zwróci ć uwag ę na fakt, że zło że Racibórz Zbiornik Górny pełni funkcj ę zło ża pierwotnego, które zostało udokumentowane w przeszło ści. Dokumentacja kolejnych złó ż, poło żonych w granicach zło ża Racibórz zbiornik górny, polegała na wydzieleniu z niego kolejnego zło ża. Pod wzgl ędem geologicznym omawiany teren zalicza si ę do niecki głównej Górno śląskiego Zagł ębia W ęglowego. Na podstawie koncesji wydanej przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa na terenie powiatu wodzisławskiego działaj ą: - KWK Jankowice – północna cze ść powiatu (gminy Radlin i Marklowice), - KWK Marcel – północna cz ęść powiatu (gminy Radlin, Mszana), - KWK Rydułtowy-Anna – północna cz ęść powiatu (gmina Rydułtowy i Pszów), - KWK Jas – Mos – wschodnia cze ść powiatu (gmina Mszana), - KWK Borynia – wschodnia cz ęść powiatu (gmina Mszana). Wynikiem wieloletniej eksploatacji w ęgla kamiennego s ą antropogeniczne formy ukształtowania powierzchni terenu. Przykładem takich form s ą: - zwałowiska odpadów kopalnianych, - osiadania terenów wywołuj ące powstawanie zalewisk bezodpływowych, zmieniaj ące warunki agrotechniczne obszarów rolnych oraz wpływaj ące na stan techniczny

29 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

i mo żliwo ści funkcjonowania układu komunikacyjnego i infrastruktury technicznej gmin, - odchylenia terenu przekraczaj ące 15 mm/m. Aktualnie, na terenie powiatu wodzisławskiego, prowadzone s ą liczne prace rekultywacyjne terenów zdegradowanych przez przemysł, s ą to m. in.: - realizacja projektu ukształtowania i zagospodarowania terenu w kierunku rekreacyjno- sportowym rejonu zwałowiska „Wrzosy” i zlikwidowanych osadników mułowych KWK „Anna” w Pszowie, - rekultywacja hałdy w KWK „Rydułtowy”, - cz ęś ciowa eksploatacja zapo żarowanej hałdy KWK „Marcel” wraz z jej rekultywacj ą, - likwidacja szybów peryferyjnych KWK „1 Maja”, rekultywacja zwałów kamienia oraz likwidacja zb ędnych obiektów pokopalnianych, - rekultywacja zwałowiska kopalni KWK „Rydułtowy-Anna”, zlokalizowanego w południowej cz ęś ci kopalni. W skład zwałowiska wchodz ą sto żki nr 1 i 2 oraz zwał płaski nr 3, zajmuj ące powierzchni ę około 37 ha. Wiele terenów obj ętych jest II, III, IV, a nawet V kategori ą szkód górniczych. Zaznaczy ć nale ży, i ż gmina Gorzyce jest jedyn ą gmin ą w obr ębie Rybnickiego Okr ęgu Węglowego, której teren nie jest obj ęty wpływem szkód górniczych oraz nie jest zdegradowany lokalizacj ą zwałowisk czy hałd kopalnianych. Jak wspomniano wy żej, zachodnia i południowa cz ęść powiatu wolna jest od szkód górniczych (gminy Gorzyce oraz Lubomia), na tym obszarze istniej ą lepsze warunki do rozwoju rolnictwa. W zachodniej cz ęś ci powiatu o produkcji rolnej decyduj ą przede wszystkim wi ększe gospodarstwa. Grunty nale żą ce do rolników indywidualnych s ą silnie rozdrobnione i nie stanowi ą potencjału produkcji towarowej. We wschodniej i południowej cz ęś ci, wyst ępuj ą głównie gleby klas III i IV. Najwi ększe połacie terenu zajmuj ą gleby klas IVa i IV b. Główne typy gleb wyst ępuj ące na terenie powiatu to: - gleby pylaste, - gleby gliniaste, - gleby ilaste. Na podstawie analizy u żytkowania terenu w poszczególnych gminach mo żna stwierdzi ć, że du żą powierzchni ę zajmuj ą grunty orne, we wszystkich gminach zajmuj ą one powierzchni ę mi ędzy 46% a 66% całej powierzchni gminy. W czerwcu b. r., Powiat Wodzisławski – Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim, zleciło wykonanie Okr ęgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Gliwicach (ul. J. Sowi ńskiego 26, 44-100 Gliwice), posiadaj ącej Certyfikat Akredytacji Laboratorium Badawczego Nr AB798, badanie u żytków rolnych na terenie wszystkich gmin powiatu wodzisławskiego. Pobrano 103 próbki z miejsc wskazanych przez zleceniodawc ę. Zakres bada ń obejmował wykonanie pomiarów: oznaczenia zakwaszenia, zasobno ści gleby w makroelementy, zawarto ści mikroelementów oraz metali ci ęż kich. Na etapie przygotowywania niniejszego programu okre ślone zostały tylko makroelementy, tj. fosfor, potas i magnez. Oznaczenie zawarto ści w glebie boru, miedzi, cynku, manganu, żelaza, ołowiu, kadmu, niklu i chromu nastąpi w pó źniejszym terminie, zgodnym z podpisan ą umow ą. Cz ąstkowe wyniki przeprowadzonych bada ń przedstawia tabela 18.

30 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 18. Wyniki bada ń gleby na terenie powiatu wodzisławskiego Zawarto ść składników przyswajalnych (warto ści graniczne w mg na 100 g gleby ) i ocena

Kwasowo ść Ilo ść pH w KCl Potrzeby Fosfor Potas Magnez Gmina pobranych Odczyn (warto ści wapnowania próbek graniczne)

P2O2 Ocena* K2O Ocena Mg Ocena

b. kwa śny - 2** wskazane - 4 b. wysoka - 5 b. wysoka - 1 b. wysoka - 4 kwa śny - 6 konieczne - 6 wysoka - 1 wysoka - 0 wysoka - 3 Gorzyce 15 3,95 – 7,22 lekko kwa śny - 6 ograniczone - 0 3,6 – 174,5 średnia - 3 3,4 – 34,5 średnia - 7 3,2 – 80,9 średnia - 3 oboj ętny - 1 zb ędne - 1 niska - 4 niska - 4 niska - 5 zasadowy - 0 potrzebne - 4 b. niska - 2 b. niska - 3 b. niska - 0 b. kwa śny - 1 wskazane - 1 b. wysoka - 4 b. wysoka - 0 b. wysoka - 1 kwa śny - 4 konieczne - 4 wysoka - 1 wysoka - 1 wysoka - 6 Godów 10 4,28 – 6,11 lekko kwa śny - 5 ograniczone - 0 6,0 – 33,5 średnia - 1 4,4 – 23,4 średnia - 4 3,0 – 13,9 średnia - 1 oboj ętny - 0 zb ędne - 0 niska - 4 niska - 1 niska - 1 zasadowy - 0 potrzebne - 4 b. niska - 0 b. niska - 4 b. niska - 1 b. kwa śny - 0 wskazane - 2 b. wysoka - 10 b. wysoka - 2 b. wysoka - 8 kwa śny - 0 konieczne - 0 wysoka- 3 wysoka - 3 wysoka - 3 Lubomia 16 5,72 – 7,47 lekko kwa śny -8 ograniczone - 6 5,1 – 57,5 średnia - 0 9,4 – 47,5 średnia - 8 4,5 – 19,0 średnia - 3 obojętny -7 zb ędne - 5 niska - 2 niska - 3 niska - 2 zasadowy - 1 potrzebne - 3 b. niska - 1 b. niska - 0 b. niska - 0 b. kwa śny - 5 wskazane - 1 b. wysoka - 1 b. wysoka - 1 b. wysoka - 3 kwa śny - 1 konieczne - 6 wysoka - 0 wysoka - 1 wysoka - 1 Marklowice 9 4,04 – 6,92 lekko kwa śny - 2 ograniczone - 1 3,0 – 23,5 średnia - 1 5,5 – 32,0 średnia - 2 4,5 – 22,5 średnia - 3 oboj ętny - 1 zb ędne - 1 niska - 4 niska - 0 niska - 2 zasadowy - 0 potrzebne - 2 b. niska - 3 b. niska - 5 b. niska - 0 b. kwa śny - 3 wskazane - 3 b. wysoka - 4 b. wysoka - 0 b. wysoka - 0 kwa śny - 1 konieczne - 4 wysoka - 1 wysoka - 1 wysoka - 4 Mszana 11 4,10 – 6,63 lekko kwa śny - 5 ograniczone - 2 7,2 – 40,5 średnia - 2 4,8 – 27,3 średnia - 2 3,4 – 14,0 średnia - 5 oboj ętny - 2 zb ędne - 2 niska - 4 niska - 3 niska - 1 zasadowy - 0 potrzebne - 0 b. niska - 0 b. niska - 5 b. niska - 1

31 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

b. kwa śny - 4 wskazane - 0 b. wysoka - 1 b. wysoka - 0 b. wysoka - 3 kwa śny - 2 konieczne - 5 wysoka - 2 wysoka - 0 wysoka - 1 Radlin 9 4,09 – 6,75 lekko kwa śny - 2 ograniczone - 1 5,6 – 32,0 średnia - 0 4,5 – 21,9 średnia - 3 2,6 – 19,6 średnia - 3 oboj ętny - 1 zb ędne - 1 niska - 5 niska - 1 niska - 0 zasadowy - 0 potrzebne - 2 b. niska - 1 b. niska - 5 b. niska - 1 b. kwa śny - 0 wskazane - 1 b. wysoka - 2 b. wysoka - 0 b. wysoka - 2 kwa śny - 4 konieczne - 2 wysoka - 1 wysoka - 1 wysoka - 3 Rydułtowy 9 4,59 – 6,96 lekko kwa śny - 4 ograniczone - 1 6,8 – 26,0 średnia - 5 3,5 – 24,1 średnia - 6 6,9 – 13,5 średnia - 4 oboj ętny - 0 zb ędne - 2 niska - 1 niska - 1 niska - 0 zasadowy - 0 potrzebne - 3 b. niska - 0 b. niska - 1 b. niska - 0 b. kwa śny -1 wskazane - 3 b. wysoka - 5 b. wysoka - 1 b. wysoka - 5 kwa śny - 3 konieczne - 3 wysoka - 0 wysoka- 0 wysoka - 4 Pszów 11 5,03 – 7,55 lekko kwa śny -5 ograniczone - 1 5,0 – 47,5 średnia - 2 6,0 – 43,0 średnia - 5 2,6 – 20,5 średnia - 1 oboj ętny - 1 zb ędne - 1 niska - 3 niska - 4 niska - 0 zasadowy - 1 potrzebne - 3 b. niska - 1 b. niska - 1 b. niska - 0 b. kwa śny - 2 wskazane - 2 b. wysoka - 2 b. wysoka - 0 b. wysoka - 3 kwa śny - 7 konieczne - 6 wysoka - 2 wysoka - 0 wysoka - 6 Wodzisław 13 4,25 – 6,54 lekko kwa śny - 4 ograniczone - 1 5,9 – 22,2 średnia - 4 7,1 – 22,4 średnia - 4 5,2 – 16,4 średnia - 4 Śląski oboj ętny - 0 zb ędne - 0 niska - 5 niska - 7 niska - 0 zasadowy - 0 potrzebne - 3 b. niska - 0 b. niska - 2 b. niska - 0 * zawarto ść składników w badanej glebie ** ilo ść wyników badanych próbkach Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza Oddział w Gliwicach

32 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

W przewa żaj ącej cz ęś ci odczyn gleby jest lekko kwa śny (42% wszystkich badanych próbek), za ś najmniej jest gleb o charakterze zasadowym (1,9%). Najni ższe warto ści skali kwasowo ści pH zanotowano w gminie Gorzyce, najwy ższe za ś w gminie Pszów. Z analizy badanych próbek wynika, i ż w przypadku 35% powierzchni u żytków rolnych badanego terenu zastosowanie procesów wapnowania jest konieczne, potrzebne za ś w 25% przypadków. W wynikach dotycz ących konieczno ści wapnowania wyró żnia si ę gmina Lubomia, gdzie w 11 próbkach na 16, potrzeba wapnowania jest ograniczona lub zb ędna. Najwy ższ ą zawarto ść fosforu w badanej glebie, zanotowano na terenie gminy Gorzyce, najni ższ ą za ś na terenie gminy Marklowice. Ilo ść tego składnika w glebach powiatu wodzisławskiego oceniono w przewa żaj ącej cz ęś ci skrajnie – albo jako bardzo wysok ą (33%), albo nisk ą (31%). Do zawy żenia ilo ści fosforu w glebach znacznie przyczyniły si ę wyniki próbek pobranych na terenie gminy Lubomia. W tej gminie zanotowano te ż najwy ższ ą zawarto ść potasu. Gleba najmniej zasobna w potas, za to bogata w magnez (80,9 mg na 100 g gleby, gdzie wyliczona średnia próbek gleby z terenu pozostałych gmin wynosiła 17,4 mg/100g) wyst ępuje na terenie gminy Gorzyce. Badania w latach wcze śniejszych, pod k ątem zawarto ści metali ci ęż kich, nie wykazały przekrocze ń dopuszczalnych zawarto ści ołowiu, kadmu, cynku, chromu, niklu i miedzi, we wszystkich zbadanych próbach, wobec czego przewiduje si ę, że w aktualnych badaniach dozwolone normy równie ż nie zostan ą przekroczone. Systematyczne badanie gleb daje mo żliwo ść porównania wyników i okre ślenia, w jakim kierunku zmierza stan środowiska. Dlatego wa żnym zadaniem do zrealizowania na terenie powiatu jest okresowe badanie gleb pod kątem zawarto ści metali ci ęż kich oraz odczynu pH. Użytki rolne na terenie powiatu zaliczane s ą w wi ększo ści do strefy „A” według trzystopniowej skali opracowanej przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach. Oznacza to, że nie ma żadnych przeciwwskaza ń w uprawach ro ślin spo żywczych.

4.2 Wody powierzchniowe

Głównymi rzekami odwadniaj ącymi region powiatu wodzisławskiego s ą: Odra i Olza (rzeki I rz ędu) oraz dopływy: Piotrówka, Lesznica i Szotkówka, ponadto Ruda z Nacyn ą oraz Bierawka. Źródła Odry znajduj ą si ę na wysoko ści 632 m n.p.m. w masywie Gór Oderskich. Rzeka w swym źródłowym odcinku płynie w obni żeniu tektonicznym, rozgraniczaj ącym Masyw Czeski i Karpaty Zachodnie. Odra wpływa na terytorium Polski w 20,7 km biegu. Na odcinku około 7 km Odra jest rzek ą graniczn ą. W rejonie miejscowo ści Olza przyjmuje jeden z wi ększych dopływów górnej cz ęś ci swojego dorzecza – Olz ę. Lesznica, zwana potocznie Le śnic ą, bierze swój początek w Wodzisławiu Śląskim – Radlinie II przepływa przez gmin ę Wodzisław Śląski, Gorzyce i Godów, gdzie wpływa razem z Szotkówk ą do rzeki Olzy na terenie gminy Godów. Na Le śnicy znajduje si ę pompownia radli ńskiej koksowni, a woda jest wykorzystywana do celów przemysłowych przez Koksowni ę Radlin. Dopływem Lesznicy s ą potoki: Radli ński i Jedłownicki. Potok Jedłownicki swoje źródło bierze na terenie gminy Pszów, nast ępnie przepływa przez Kokoszyce i Jedłownik, gdzie w Wodzisławiu Śl. – Radlinie II uchodzi do rzeki Le śnicy. Równie ż potok Marklówka, Sakandrzok i potok Kokoszycki wpływaj ą do Lesznicy. Dopływem Szotkówki jest potok Mszanka, który ma swoje źródła na Wilchwach, (dzielnica Wodzisławia Śląskiego), nast ępnie przepływa przez Mszan ę, gdzie wpada do Szotkówki. Do Mszanki, w okolicy autostrady A1, w miejscowo ści Mszana, nast ępuje najwi ększy zrzut wód pochodz ących z autostrady. Rzeka została uregulowana w 2013 roku.

33 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Rzeka Nacyna, nale żą ca do najbardziej zanieczyszczonych rzek okolicy, jest lewym dopływem rzeki Rudy, która z kolei jest prawostronnym dopływem Odry. Na terenie powiatu, mo żna jeszcze wyró żni ć inne, niewymienione wy żej potoki II i III rz ędu, m. in. Ł ęgo ń, Pl ęś nica (inne nazwy Plinc lub Lubomka), Kolejówka, Syrynka. Powiat wodzisławski, znany jest z o środków wypoczynkowych m. in. „Balaton” w Wodzisławiu Śląskim czy o środki wypoczynkowe w miejscowo ściach Olza („1 Maja”, „Makarena”) oraz Buków. Na terenie powiatu znajduje si ę szereg zbiorników wodnych o ró żnej genezie i wielko ści. Najg ęstsza sie ć wodna wyst ępuje na terenie gminy Gorzyce i Lubomia. Obok naturalnych form powierzchni wyst ępuj ą tu formy antropogeniczne, jak np. zbiorniki powstałe po wyrobisku żwiru – nie maj ą one jednak negatywnego wpływu na krajobraz. Na terenie gminy Lubomia oprócz, maj ącego znaczenie ponadregionalne, zespołu stawów „Wielik ąt” znajduj ą si ę równie ż małe sztuczne zbiorniki wodne w dolinie Syrynki. Stawy te tworz ą ci ąg, który pełni funkcj ę korytarza ekologicznego o znaczeniu lokalnym. Wspomniane tereny wodne stanowi ą potencjalne siedliska żerowania i rozrodu płazów. W ramach monitoringu prowadzone s ą stałe obserwacje jako ści wód płyn ących i stoj ących, na podstawie których, ocenia si ę stopie ń eutrofizacji wód, odr ębnie dla rzek (w jednolitych cz ęś ciach wód) w punktach pomiarowych oraz jezior i zbiorników wodnych. Na terenie powiatu wodzisławskiego badanie jako ści rzek przeprowadzono w 5 punktach kontrolnych. Wst ępn ą ocen ę stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód wykonano w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych częś ci wód powierzchniowych (Dz. U. nr 162, poz. 1008). Wyniki tych analiz, przeprowadzonych w 2009 r., przedstawia tabela 19.

34 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 19. Wst ępna ocena stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód

Substancje szczególnie Klasa Nazwa punktu Silnie Klasa szkodliwe – elementów Stan/ potencjał Stan Nazwa rzeki pomiarowo - zmieniona lub elementów specyficzne Gmina fizyko- ekologiczny chemiczny kontrolnego sztuczna jcw biologicznych zanieczyszczenia (T – tak, N – nie) chemicznych syntetyczne i niesyntetyczne

Piotrówka Piotrówka N - II Stan dobry - - Godów uj ście do Olzy Lesznica Poni żej stanu Lesznica N - Stan dobry - - Godów uj ście do Szotkówki dobrego Szotkówka Poni żej stanu Poni żej stanu Szotkówka N - - - Godów uj ście do Olzy dobrego dobrego Olza Poni żej stanu Poni żej Olza N - Stan dobry - Gorzyce uj ście do Odry dobrego dobrego Potok Ł ęgo ń I Poni żej stanu Łęgo ń I N III Stan dobry umiarkowany - Lubomia uj ście do Odry dobrego Źródło: www.katowice.pios.gov.pl

35 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Zgodnie z wynikami przeprowadzonej wst ępnie oceny jako ści wód rzecznych w punktach pomiarowo – kontrolnych, zawartych w powy ższej tabeli, we wszystkich ciekach, klas ę elementów fizykochemicznych oceniono poni żej stanu dobrego. Stan chemiczny opisano w jednym punkcie – Olza i oceniony jest jako poni żej dobrego. Zły stan chemiczny rzeki Odry i Olzy (równie ż jej dopływów) ma zwi ązek z odprowadzaniem do niej słonych wód podziemnych, wypompowywanych z kopal ń w ęgla kamiennego. Na swoich stronach internetowych Przedsi ębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji S. A. z Jastrz ębia Zdroju udost ępniło prezentacj ę dotycz ącą problematyki zasolenia wód powierzchniowych zlewni Górnej Odry. Na rysunku 5, przedstawiono miejsca poboru próbek wody do wykonania analiz chemicznych wraz z ich wynikami.

Rysunek 5. Jako ść wód powierzchniowych głównych rzek powiatu wodzisławskiego

Źródło: Przedsi ębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji S. A.

Z dokonanych w dniu 9 listopada 2011 r. pomiarów dla rzeki Odry i jej dopływów wynikała nast ępuj ąca warto ść st ęż enia chlorków i siarczanów [mg/l]:

Tabela 20. Wyniki dokonanej analizy chlorków i siarczanów

Warto ść st ęż enia Nazwa punktu Ocena wyników Cl + SO 4 [mg/l]] ciek Syrynka - Zawada 1 392 poni żej stanu dobrego > 1000 mg Cl + SO potok Ł ęgo ń uj ście do Odry 1 235 4 Odra powy żej kolektora Olza 413 I lub II klasa czysto ści rzek Olza uj ście Łaziska 457 poni żej stanu dobrego > 1000 mg Cl + SO Olza Godów 463 4 Źródło: Przedsi ębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji S. A. W dniu przeprowadzenia ww. bada ń, dokonano równie ż analizy warto ści sumy

36 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

ładunków chlorków (Cl -) i siarczanów (SO4 2-) w rzece Olzie, m. in. w miejscowo ści Łaziska, które wyniosły 188 ton/dob ę. Jednak ju ż w miejscowo ści Krzy żanowice suma ładunków wyniosła 824 ton/dob ę. Przedsi ębiorstwo na swojej stronie internetowej, udost ępnia aktualne wyniki dotycz ące dozowanie wód zasolonych systemem retencyjno – dozuj ącym Olza do rzeki Odry i tak np. w lutym 2013 roku, w odprowadzonych wodach górniczych średnie st ęż enie jonów przedstawiało si ę nast ępuj ąco: - dla jonów Cl - – 24 688 mg/l, 2- - dla jonów SO 4 – 375 mg/l, - dla zawiesiny – 14 mg/l. Poni żej, w tabeli 21, przedstawiono równie ż ocen ę rzek pod k ątem wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wody b ędące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. W 2009 roku, na terenie powiatu wodzisławskiego badania te zostały przeprowadzone w dwóch punktach pomiarowych. Oceny wód pod katem bytowania ryb wykonano w oparciu o standardy zapisane w odpowiednich rozporz ądzeniach wykonawczych do ustawy Prawo wodne.

Tabela 21. Ocena rzek pod k ątem wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wody b ędące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych Bytowanie Nazwa punktu Km Gmina Wska źniki przekraczaj ące ryb* Olza BZT5, azot amonowy, 0,5 Gorzyce N Uj ście do Odry azotyny, fosfor ogólny zawiesina ogólna, tlen Łęgo ń I rozpuszczony, BZT5, 0,1 Lubomia N uj ście do Odry azot amonowy, azotyny, fosfor ogólny *wg rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 4 pa ździernika 2002 r. w sprawie wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wody śródl ądowe b ędące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. nr 176, poz. 1455); N – nie spełnia wymaga ń rozporz ądzenia. Źródło: www.katowice.pios.gov.pl

Zanieczyszczenia rzek powiatu wodzisławskiego nie wynikaj ą tylko z działalno ści przedsi ębiorstw i wprowadzania ścieków przemysłowych do środowiska wodnego. Zanieczyszczenia wód zwi ązane z działalno ści ą człowieka to przede wszystkim ścieki komunalne i bytowe, ale tak że deszczowe, odprowadzane systemem kanalizacyjnym, które tworz ą punktowe źródła zanieczyszcze ń. Zagro żeniem dla wód, szczególnie zbiorników wodnych, mo że by ć równie ż rozwój turystyki i rekreacji. O środki wypoczynkowe i domki letniskowe s ą lokalizowane bezpo średnio nad wod ą i niestety, najcz ęś ciej maj ą nieuregulowan ą gospodark ę ściekow ą. Gęsta sie ć wodna jest powodem wyst ępowania cz ęstych powodzi, głównie na terenie gminy Gorzyce oraz Lubomia (tu ż przy granicy z Republik ą Czesk ą). Wpływ na ten stan ma sąsiedztwo rzeki Odry oraz kierunek biegu rzeki, zmienno ść stanów wód i przepływów wód rzeki Odry w obr ębie analizowanego obszaru, która jest kształtowana przez warunki fizyczno-geograficzne źródłowej cz ęś ci dorzecza Odry. Kluczowa dla ochrony przeciwpowodziowej, równie ż mieszka ńców powiatu wodzisławskiego, była budowa Polderu Buków. Polder ma około 830 ha powierzchni i mo że przyj ąć około 50 mln m³ wody. W przyszło ści Polder Buków stanie si ę cz ęś ci ą zbiornika Racibórz Dolny, którego budowa si ę rozpocz ęła. B ędzie on kilkakrotnie wi ększy (2 600 ha) i pozwoli niemal całkowicie uchroni ć przed powodzi ą wszystkie miejscowo ści od Raciborza, aż po Wrocław. Inwestycja ta wraz z modernizacj ą Wrocławskiego W ęzła Wodnego, to najwi ększe

37 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego przedsi ęwzi ęcia budowlane rz ądowego Programu dla Odry 2006 , którego głównym elementem jest projekt Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry . Pod koniec listopada 2012 r., pozwolenie na budow ę zbiornika wydał Wojewoda Śląski. Inwestycja ma zosta ć uko ńczona w 2017 r. Za jego wybudowanie odpowiada firma Dragados S. A. Oddział w Polsce (ul. Poselska 7/2, Warszawa).

4.3 Wody podziemne

Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadziła poj ęcie jednolitych cz ęś ci wód podziemnych (JCWPd), przez które rozumie si ę okre ślon ą obj ęto ść wód podziemnych w obr ębie warstwy wodono śnej lub zespołu warstw wodono śnych. Jednolite cz ęś ci wód są obj ęte monitoringiem, prowadzonym przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny oraz wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. Celem bada ń jako ści wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, okre ślenie trendów zmian oraz sygnalizacja zagro żeń w skali kraju na potrzeby zarz ądzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczno ści podejmowanych działa ń ochronnych. Według podziału Polski na jednolite cz ęś ci wód (zweryfikowanego w 2008 r.), analizowany teren znajduje si ę w JCWPd nr 129 oraz 140, co obrazuje poni ższy rysunek 6.

Rysunek 6. Lokalizacja JCWPd nr 129 oraz 140

Źródło: PSH Według mapy wst ępnej waloryzacji głównych zbiorników wód podziemnych, na terenie powiatu nie wyst ępuj ą główne zbiorniki wód podziemnych. Poni żej w tabeli 22 dokonano krótkiej charakterystyki Jednolitych Cz ęś ci Wód Podziemnych (JCWPd) nr 129 oraz nr 140.

38 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 22. Charakterystyka JCWPd nr 129 oraz nr 140 Nr JCWPd 129 140 Kod PL_GW_6210_129 PL_GW_6210_140 Powierzchnia ogółem [km 2] 1350,74 734,77 Region hydrogeologiczny XIII1 XIII2, XIV Arkusze MhP w skali 1:200 000 Gliwice Gliwice, Cieszyn rybnicki, mikołowski, strzelecki, k ędzierzy ńsko- wodzisławski, pszczy ński, kozielski, gliwicki, raciborski, Obszar zasi ęgu [powiaty] cieszy ński, miasta Rybnik, wodzisławski, rybnicki, miasta miasta Żory, miasta Jastrz ębie Rybnik, miasta Gliwice Zdrój Rydułtowy, Radlin, Obszar zasi ęgu gmin terenu powiatu Marklowice, Mszana, Lubomia wodzisławskiego Wodzisław Śląski, Pszów, Lubomia, Gorzyce, Godów • porowe, • szczelinowo-krasowe, • porowe, Rodzaj utworów buduj ących warstw ę wodono śną • szczelinowo-krasowo- • porowo-szczelinowe porowe czwartorz ęd, trzeciorz ęd, Stratygrafia czwartorz ęd, trzeciorz ęd kreda, jura, karbon Litologia piaski piski, piaskowce, mułowce • 1 x 10 -4 – 3 x 10 -5 • 3 x 10 -4 – 1 x 10 -4 Średni współczynnik filtracji • 3 x 10 -4 – 1 x 10 -4 • 3 x 10 -5 – 1 x 10 -5 Średnia mi ąż szo ść utworów 10 – 20 m < 10 m, 20 – 40 m Liczba poziomów wodono śnych 2 2 Zasoby wód podziemnych dost ępne 192,1 112,3 do zagospodarowania [tys. m 3/dob ę] Region wodny Górnej Odry Region wodno – gospodarczy GL-IV, GL-V GL-IV Cz ęść poziomu górno- Pod mi ąż szym nakładem karbo ńskiego znajduje si ę Cecha szczególna neogenu wody karbonu w regionalnym leju są zasolone depresyjnym kopal ń w ęgla kamiennego Punkty monitoringu jako ściowego zlokalizowane Racibórz Bełk najbli żej granic powiatu wodzisławskiego Słaby (punkty pomiaru – Stan ilo ściowy Dobry So śnicowice, Stara Ku źnia) Stan jako ściowy Dobry Ocena ryzyka niespełnienia celów Zagro żona Niezagro żona środowiskowych Przyczyna zagro żenia nieosi ągni ęcia celów Stan ilo ściowy Brak środowiskowych • niedostateczna sanitacja obszarów wiejskich i rekreacyjnych, Istotne problemy • zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych, • nadmierne rozdysponowanie zasobów Oddziaływani JCWPd na wody powierzchniowe Brak Kod i nazwa GZWP wyst ępuj ących w obr ębie 345 – zbiornik Rybnik JCWPd, zlokalizowanych najbli żej granic 332 – Subniecka k ędzierzy ńsko 345 – zbiornik Rybnik powiatu wodzisławskiego – głubczycka 36 - w tym równie ż na terenie 14 - w tym równie ż na terenie Ogólna liczba uj ęć wód podziemnych gminy Lubomia gminy Radlin Łączny pobór wód podziemnych [tys. m3/dob ę] 157,3 23,5 *wg Atlasu hydrogeologicznego polski 1995 r.

39 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Miejscowo ści: Wodzisław Śląski, Radlin czy Rydułtowy mimo licznych cieków le żą na terenach ubogich w zasoby wodne, głównie ze względu na poło żenie w strefie wododziału mi ędzy Odr ą a Wisł ą. W dodatku istniej ące zasoby wodne s ą do ść powa żnie zdegradowane. W wyniku eksploatacji górniczej naruszono wody podziemne, a powierzchniowe zostały zanieczyszczone ściekami przemysłowymi oraz komunalnymi. Gospodarczo, wody nabieraj ą coraz wi ększego znaczenia. Najłatwiej dost ępne s ą wody z utworów czwartorz ędowych, ale gospodarczo wykorzystywane s ą równie ż wody z utworów trzeciorz ędowych. Nale żą do nich wody mineralne: siarczanowo-wapniowe i siarkowe, wyst ępuj ące w Kokoszycach i Zawadzie. W utworach karbo ńskich wyst ępuj ą du że zasoby wód, lecz ze wzgl ędu na ich wysok ą mineralizacj ę nie nadaj ą si ę one do u życia. Wody podziemne wydostaj ą si ę na powierzchni ę. Tereny podmokłe do ść obficie wyst ępuj ą w dolinie Le śnicy. Źródła w rejonie Wodzisławia Śląskiego wyst ępuj ą do ść licznie, jednak ze wzgl ędu na uwarunkowania geologiczne maj ą niewielk ą wydajno ść . Jako ść wód podziemnych na terenie powiatu wodzisławskiego została oceniona jako dobra, dla obszaru nr 140 nie stwierdzono zagro żenia nieosi ągni ęcia celów środowiskowych.

4.4 Przyroda

4.4.1 Obszary i obiekty chronione

Na terenie powiatu znajduj ą si ę nast ępuj ące formy ochrony przyrody: - obszar Natura 2000 „Stawy Wielik ąt i Las Tworkowski”: ustanowiony Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 pa ździernika 2008 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 2008 nr 198 poz. 1226). Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Stawy Wielik ąt i Las Tworkowski” (kod PLB 240004), obejmuje fragment doliny Odry na południe od Raciborza z kompleksem stawowym „Wielik ąt” (po prawej stronie Odry) wraz z terenem lasu gr ądowego „Ligota Tworkowska” (po lewej stronie Odry). Kompleks składa si ę z dziewi ęciu wi ększych (17 - 41 ha) i kilkunastu małych stawów. Na wi ększo ści stawów wyst ępuj ą szuwary w postaci w ąskich, przybrze żnych pasów, a tylko na niektórych, mniejszych stawach, tworz ą one rozległe łany. Cz ęść ogroblowania porastaj ą stare drzewa li ściaste. Las Tworkowski jest miejscem gniazdowania bielika, a miejscem żerowania s ą stawy;

- zespół przyrodniczo - krajobrazowy „Wielik ąt”: podstaw ą prawn ą istnienia zespołu jest rozporz ądzenie Wojewody Śląskiego nr 75/08 z dnia 12 listopada 2008 r.;

- pomniki przyrody o żywionej i nieo żywionej: zestawione w tabeli 23 zgodnie z rejestrem, prowadzonym przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (stan na luty 2013 r.):

40 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 23. Pomniki przyrody Lp. Miejscowo ść Lokalizacja Pomnik Nr wpisu w pobli żu ko ścioła w Połomi, 1. Połomia LIPA DROBNOLISTNA 8 w południowej cz ęś ci cmentarza w pasie drogi powiatowej 2. Skrzyszów w Skrzyszowie nr 5020S LIPA DROBNOLISTNA 13 w rejonie posesji o nr 137 w odległo ści ok. 200 m od ulicy Le śnej, na terenie lasu 3. Łaziska BUK POSPOLITY 14 stanowi ącego własno ść Nadle śnictwa Rybnik 4. Czy żowice ul. Gorzycka 39 GŁAZ NARZUTOWY 299 316, 317, DĄB SZYPUŁKOWY 5. Wodzisław Śląski rejon Źródeł Łu życkich II 318, 319, (5) 320 Wodzisław Śląski 6. Park Kurii Diecezji Katolickiej DĄB SZYPUŁKOWY 321 Kokoszyce Wodzisław Śląski przy starym cmentarzu 7. DĄB SZYPUŁKOWY 322 Jedłownik przy ul. Ks. Roboty 6 Wodzisław Śląski DĘBY CZERWONE 8. Olszyny (na granicy Czy żowic) 323 Kokoszyce (25) Lubomia LIPA DROBNOLISTNA 9. ul. Asnyka 6 389 Grabówka (2) 10. Syrynia ul. Powsta ńców Śląskich GŁAZ NARZUTOWY 390 Oś. Karola 11. Rydułtowy BUK POSPOLITY 1134 (przy ul. Gen. J. Bema) 12. Rydułtowy obok tunelu od strony stacji BUK POSPOLITY 1135 13. Rydułtowy obok tunelu od strony stacji BUK POSPOLITY 1135 14. Radoszowy ul. Radoszowska 130 DĄB SZYPUŁKOWY 1137 ul. Tetmajera – 15. Rydułtowy DĄB SZYPUŁKOWY 1138 za o środkiem zdrowia 16. Rydułtowy ul. Ofiar Terroru 47 LIPA DROBNOLISTNA 1139 17. Rydułtowy ul. Traugutta 267 KLON POSPOLITY 1140 przy Parafii Rzymskokatolickiej 18. Łaziska pw. Wszystkich Świ ętych GRUPA 12 DRZEW 1468 w Łaziskach Źródło: http://katowice.rdos.gov.pl W stosunku do poprzedniego programu na terenie gminy Godów, uchwał ą nr XXI/152/12 Rady Gminy Godów z 25 czerwca 2012 r. (Dz. U. z 14 sierpnia 2012, poz. 3407) zniesiono ochron ę dwóch drzew z gatunku jesion wyniosły. Pojawiły się te ż nowe gatunki drzew. W rejestrze RDO Ś, widnieje równie ż stanowisko dokumentacyjne „SKAŁKA” (nr rejestrowy 8), zlokalizowane w obr ębie działki o nr ewidencyjnym 2434/29, obr ęb Rydułtowy Górne. Obszar ten stanowi wychodni ę piaskowców karbo ńskich reprezentuj ących warstwy Por ębskie. Tereny zespołu przyrodniczo-krajobrazowego i obszaru Natura 2000 w ich cz ęś ci wschodniej pokrywaj ą si ę. Obszar Natura 2000 chroni dodatkowo, znajduj ący si ę w zachodniej cz ęś ci, poza terenem powiatu wodzisławskiego, Las Tworkowski. Celem utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego była, podobnie jak w przypadku obszaru Natura 2000, ochrona siedliska bytowania rzadkich ptaków, ale tak że zachowanie

41 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego ze wzgl ędów ekologicznych, naukowych, kulturowych, dydaktycznych, estetycznych i krajobrazowych, kompleksu stawów rybnych. Nieznaczn ą cz ęść miasta Rydułtowy zajmuje otulina Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”, wchodz ącego w skład Zespołów Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego. Obejmuje ona tylko niewielki fragment miasta na północ od ul. Raciborskiej. W zwi ązku z ochron ą gatunków zwierz ąt zaliczonych do płazów, gadów, ptaków lub ssaków, nale żą cych do gatunków podlegaj ących ograniczeniom na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej Starosta Wodzisławski prowadzi rejestr zwierz ąt, w którym gromadzi dane na temat przetrzymywania oraz hodowli okazów. Tabela 24 zawiera liczb ę dokonywanych wpisów do rejestru zwierz ąt, o którym mowa w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 627 ze zm.).

Tabela 24. Rejestr zwierz ąt

Cel przetrzymywania Liczba Liczba zwierz ąt HOBBY Rok wpisów HOBBY HODOWLA ogółem i HODOWLA [szt.] Liczba wpisów

2009 92 339 67 14 11 2010 120 543 86 25 6 2011 131 430 102 25 4 2012 104 473 89 12 3 Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim

Do najcz ęś ciej rejestrowanych gatunków zaliczy ć mo żna ptaki z rodziny papugowanych oraz innych ptaków ozdobnych: - PLATYCERCUS (Rozella), - PADDA ORYZIVORA (Ry żowiec), - LOPHOPHORUS (Ki ściec), - CYANORAMPHUS (Modrolotka), - PSEPHOTUS ( Świergotka), - AGAPORNIS (Nierozł ączka), - ALISTERUS (Szkarłatka), - APROSMICTUS (Krasnopiórka).

4.4.2 Lasy

Powierzchnia le śna stanowi około 10% powierzchni powiatu, z czego na gruntach Skarbu pa ństwa ok. 73 ha. W podziale na poszczególne gminy zalesienie kształtuje si ę nast ępuj ąco (tabela 25):

42 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 25. Powierzchnia gruntów le śnych nale żą cych do osób fizycznych i prawnych (bez Skarbu Pa ństwa) Powierzchnia gruntów le śnych Uproszczone Pozyskanie Zalesienia stanowi ących plany Inwentaryzacje drewna Nazwa gminy gruntów własno ść osób urz ądzenia stanu lasu (grubizny niele śnych fizycznych i lasu w m 3) prawnych (ha) Wodzisław Śląski 114,7 96,2 18,5 0,0 33 Radlin 10,1 0,0 10,1 0,0 0 Rydułtowy 7,6 0,0 7,6 0,0 0 Lubomia 28,6 23,5 5,1 0,0 2 Godów 232,6 207,6 20,9 0,0 25 Marklowice 67,6 67,6 0,0 0,0 0 Gorzyce 248,5 238,0 10,5 0,0 107 Mszana 49,8 48,3 0,5 0,0 0 Pszów 18,7 10,2 8,5 0,0 4 Powiat ogółem 778,2 691,4 81,7 0,0 171 Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim, stan na 31.12.2012 r.

Zestawienie przedstawiaj ące powierzchni ę gruntów le śnych nale żą cych do osób fizycznych i prawnych (bez własno ści Skarbu Pa ństwa) w rozbiciu na poszczególne gminy powiatu wodzisławskiego, z uwzgl ędnieniem zalesie ń gruntów niele śnych oraz pozyskaniem drewna przedstawia powy ższa tabela. Pozostałe grunty le śne, niestanowi ące własno ści Skarbu Pa ństwa ani osób fizycznych i prawnych to lasy zarz ądzane przez Pa ństwowe Gospodarstwo Le śne Lasy Pa ństwowe Nadle śnictwo Rybnik, których powierzchnia kształtuje si ę na poziomie 1 764,4 ha oraz lasy b ędące w zasobie własno ści Rolnej SP (10 ha).

Tabela 26. Powierzchnia lasów powiatu wodzisławskiego Powierzchnia lasów Wska źnik lesisto ści Lp. Gmina (ha) (%) 1. Godów 393,0 10,2 2. Gorzyce 833,6 12,7 3. Lubomia 552,8 13,3 4. Marklowice 113,0 7,3 5. Mszana 52,8 1,8 6. Pszów 254,6 12,5 7. Radlin 116,8 9,4 8. Rydułtowy 22,6 2,1 9. Wodzisław Śląski 382,9 8,0 Powiat ogółem 2 721,9 9,5 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, stan na 31.12.2012 r. Ogólnie, bardzo niska lesisto ść powiatu (prawie 3-krotnie ni ższa od średniej krajowej i wojewódzkiej) wynika z silnej urbanizacji oraz uprzemysłowienia znacznej cz ęś ci obszaru poszczególnych gmin (Marklowice, Rydułtowy, Wodzisław Śląski, Mszana), w poł ączeniu ze stosunkowo du żą powierzchni ą terenów rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz obecno ści ą licznych akwenów wodnych i terenów zalewowych, towarzysz ącym dolinom rzek: Odry i Olzy (gminy: Gorzyce i Godów, kompleks stawów „Wielik ąt” w gminie Lubomia).

43 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Jedn ą z głównych metod ochrony lasu jest profilaktyka. Główne działania w tym zakresie to: - terminowe usuwanie posuszu, - pozostawianie k ęp starodrzewia na powierzchniach odnawianych, - pozostawianie drzew dziuplastych, - odtwarzanie i zachowanie cennych elementów środowiska przyrodniczego (ł ąki śródle śne, cieki, zbiorniki wodne), - poprawa egzystencji w środowisku le śnym organizmów chronionych, zagro żonych czy po żytecznych, - dokarmianie ptaków w okresie zimy, - zabiegi fitomelioracyjne, - tworzenie sztucznych zbiorników wodnych. Prócz szkód wywoływanych w lasach przez czynniki biotyczne, najgro źniejszym zagro żeniem s ą po żary. Wi ększo ść siedlisk le śnych nale ży do I kategorii zagro żenia po żarowego głownie ze wzgl ędu na przewag ę siedlisk borowych. Do podstawowych przyczyn po żarów nale żą : nieostro żno ść dorosłych i dzieci, podpalenia czy wyładowania atmosferyczne. Wszystkie Nadle śnictwa maj ą system obserwacyjno – alarmowy, a w okresie najwi ększego zagro żenia lasy s ą obj ęte obserwacj ą lotnicz ą. Szczególnie wa żna jest tu ścisła współpraca z Pa ństwow ą Stra żą Po żarn ą zarówno w zakresie ł ączno ści jak i porozumienia w zakresie unowocze śniania dróg le śnych i dostosowanie ich do wymogów po żarowych.

4.4.3 Łowiectwo Na terenie powiatu wodzisławskiego działaj ą 4 koła łowieckie, prowadz ące gospodark ę łowieck ą na obszarze 6 obwodów łowieckich na podstawie umów dzier żawy tych obwodów: Tabela 27. Koła łowieckie Powierzchni u żytkowa obwodu Numer Nazwa Adres łowieckiego obwodu koła koła [ha] łowieckiego łowieckiego łowieckiego Pozostałe Lasy Razem użytki ul. Rybnicka 47 161 „Pod Klonem” 1 363 2 590 3 953 44-266 Świerklany ul. Rymera 47 B 162 „Lis” 500 1 933 2 433 44310 Radlin ul. Rydułtowska 65 163 „Odra” 780 4 223 5 003 44-310 Radlin ul. Rydułtowska 65 171 „Odra” 462 1 817 2 279 44-310 Radlin ul. Kukułek 19 172 „Róg” 1 258 5 672 6 930 40-533 Katowice Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim, stan na 2012 r. Zatwierdzanie rocznych planów łowieckich ze strony administracji samorz ądowej le ży w kompetencji wójtów, burmistrzów oraz prezydenta miasta.

4.5 Klimat akustyczny Poj ęciem „hałas” okre śla si ę wszelkie niepo żą dane, nieprzyjemne, dokuczliwe,

44 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego uci ąż liwe lub szkodliwe d źwi ęki oddziałuj ące na narz ąd słuchu i pozostałe zmysły oraz cz ęś ci organizmu człowieka. Hałas, poza upo śledzaniem słuchu, wywołuje szereg niepo żą danych skutków – zm ęczenie, złe samopoczucie, obni żenie sprawno ści psychicznej i koncentracji a tak że wiele innych dolegliwo ści, m. in. zwi ązanych z układem kr ąż enia i układem odporno ściowym. Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poni żej lub na tym samym poziomie dopuszczalnej normy oraz prowadzenie działa ń redukuj ących hałas co najmniej do poziomu dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Klimat akustyczny środowiska (zespół zjawisk akustycznych wyst ępuj ących na danym obszarze, niezale żnie od źródeł je wywołuj ących) w zale żno ści od spełnianych funkcji i zagospodarowania oraz wykorzystania terenu ma ustalone, uregulowane prawnie standardy akustyczne. Źródeł hałasu, które kształtuj ą klimat akustyczny w rejonie swojego oddziaływania, jest wiele. Do najbardziej uci ąż liwych emitorów zalicza si ę: obiekty przemysłowe (hałas instalacyjny) i ruch komunikacyjny (hałas drogowy, kolejowy i lotniczy). Emisja hałasu przemysłowego zale ży od procesu technologicznego, stosowanych maszyn i urz ądze ń, wentylacji jak równie ż od rodzaju i jako ści urz ądze ń oraz obiektów ograniczaj ących t ę emisj ę do środowiska. Ilo ść , poziom nowoczesno ści, stan techniczny oraz izolacyjno ść akustyczna i lokalizacja źródła hałasu technologicznego s ą czynnikami decyduj ącymi o stopniu uci ąż liwo ści obiektu dla otoczenia. Na terenie powiatu wodzisławskiego, zlokalizowanych jest kilkadziesi ąt du żych podmiotów gospodarczych (zatrudniaj ących 50 – 250 pracowników) i kilka bardzo du żych zakładów produkcyjnych – Kompania W ęglowa S. A. (Oddział KWK „Marcel” i KWK „Rydułtowy – Anna”), Ciepłownie i Elektrociepłownie. Najcz ęś ciej spotykanymi źródłami hałasu przemysłowego s ą: instalacje wentylacyjne (wentylatory, czerpnie powietrza, wyrzutnie), upusty pary, hale spr ęż arek, przepompownie, urz ądzenia chłodnicze, maszyny budowlane, środki transportu wewn ętrznego i urz ądzenia stolarskie. Uci ąż liwo ść powodowana przez hałas o znaczeniu lokalnym nie jest jedynie atrybutem du żych zakładów. Wskutek niewła ściwego zlokalizowania dotyczy tak że niewielkich instalacji. Na analizowanym terenie, w porównaniu z hałasem komunikacyjnym, hałas przemysłowy ma niewielkie znaczenie. Mimo to na terenie powiatu wodzisławskiego podmioty gospodarcze s ą źródłem lokalnie uci ąż liwej emisji hałasu, która niew ątpliwie mo że wywiera ć wpływ na najbli ższe otoczenie. Program Pa ństwowego Monitoringu Środowiska w ramach sieci regionalnej przewiduje badania hałasu emitowanego z dróg krajowych i wojewódzkich oraz linii kolejowych – w miejscach o szczególnym zagro żeniu (w ęzły drogowe, drogi tranzytowe przebiegaj ące w pobli żu zabudowy mieszkaniowej). Badania hałasu komunikacyjnego prowadzone s ą w cyklu pi ęcioletnim w wybranych punktach wzdłu ż głównych ci ągów komunikacyjnych na terenie województwa śląskiego. W 2009 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach dokonał pomiaru i oceny klimatu akustycznego w wybranych rejonach dróg na terenie Wodzisławia Śląskiego. Rejony bada ń: - RB1 – rejon ul. Jastrz ębskiej (DW 933) (od ul. Kopernika do granic miasta, 1 820 m); - RB2 – rejon ul Pszowskiej (DW 933) (od ul. Młodzie żowej do ul. Matuszczyka, 2 580 m); - RB3 – rejon ul. Witosa (DK 78) (od ul. Pszowskiej do ul. Jastrz ębskiej, 880 m); - RB4 – rejon ul. Młodzie żowej (DW 936) (od ul. Pszowskiej do granic miasta, 4 380 m).

45 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Rysunek 7. Rejony bada ń hałasu drogowego w Wodzisławiu Śląskim

Źródło: WIO Ś Katowice W ka żdym badanym rejonie pomiary były wykonywane przez okres jednego tygodnia, w porze jesiennej i wiosennej. Poziom d źwi ęku został opisany odpowiednimi wska źnikami i skorygowany do poziomu d źwi ęku A (najlepiej oddaje subiektywne odczucia i wra żliwo ść ucha ludzkiego). Szkodliwo ść oddziaływania na organ słuchu jest zale żny od czasu ekspozycji na hałas, wobec czego pomiary wykonano dla ró żnych czasów odniesienia, a nast ępnie porównano z dopuszczalnymi normami. Poni ższy wykres (rysunek 8) przedstawia zestawienie średnich warto ści wska źnika z pomiarów wykonanych wiosn ą i jesieni ą (przez okres tygodnia), w porze dziennej wybranych rejonów miasta Wodzisławia Śląskiego.

Rysunek 8. Zestawienie zmian średniego wska źnika L DWN z okresu wiosny i jesieni dla 1 tygodnia

Źródło: WIO Ś Katowice

46 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku norma dla dziennej dobowej ekspozycji badanych rejonów wynosi 55 dB. W ka żdym analizowanym rejonie warto ści zostały przekroczone. Jednakowe pomiary zostały wykonane dla pory nocnej (rysunek 9). W tym przypadku dopuszczalny poziom hałasu nie mo że przekracza ć 50 dB.

Rysunek 9. Zestawienie zmian średniego wska źnika L N z okresu wiosny i jesieni dla 1 tygodnia

Źródło WIO Ś Katowice Normy nocnej dobowej ekspozycji na hałas, na badanym obszarze, zostały przekroczone. Powy ższa sytuacja jest wynikiem wielu wzajemnie przenikaj ących si ę czynników. Decyduj ący wpływ na klimat akustyczny środowiska ma wci ąż rosn ąca liczba pojazdów na drogach. Powoduje to coraz wi ększe zanieczyszczenie powietrza, emisj ę hałasu, a co za tym idzie - pogorszenie komfortu życia. Du żą cz ęść dróg cechuj ą niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni. Ponadto, ruch tranzytowy i lokalny na terenie powiatu nakładaj ą si ę, wydłu żaj ą si ę równie ż godziny szczytu komunikacyjnego. Klimat akustyczny mo żna poprawi ć poprzez nast ępuj ące działania: - instalowanie ekranów akustycznych i projektowanie pasów zieleni wzdłu ż ruchliwych dróg; - budow ę obwodnic przenosz ących tranzyt poza tereny g ęstej zabudowy; - tworzenie tzw. cichych stref; - popraw ę nawierzchni dróg i płynno ści ruchu; - rygorystyczne przestrzeganie ogranicze ń ruchu w porze nocnej; - planowanie zabudowy mieszkalnej i terenów rekreacyjnych po uprzednim przeprowadzeniu szczegółowych pomiarów hałasu lub po analizie map akustycznych. Na terenie powiatu wodzisławskiego ruch kolejowy jest niewielki, wobec czego uci ąż liwo ści zwi ązane z hałasem kolejowym s ą znikome. Z uwagi na brak lotniska na terenie powiatu nie wyst ępuj ą bezpo średnie problemy wynikaj ące z hałasu lotniczego.

47 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

4.6 Powietrze Głównym źródłem emisji zanieczyszcze ń do powietrza na terenie powiatu jest emisja antropogeniczna. Emisja naturalna ma znaczenie marginalne, gdy ż w niewielkim procencie oddziałuje na zanieczyszczenie powietrza. Tereny g ęsto zaludnione, zurbanizowane i uprzemysłowione stanowi ą główne źródło emisji zanieczyszcze ń do powietrza. Wielko ść emisji ze źródeł przemysłowych zale żna jest od ilo ści i wielko ści zakładów przemysłowych, stosowanego procesu technologicznego, stanu technicznego i jako ści urz ądze ń redukuj ących emisj ę do środowiska. Stan powietrza kontrolowany jest przez stacje sanitarno-epidemiologiczne. Na terenie powiatu wodzisławskiego prowadzony jest stały monitoring powietrza, wykonywany zarówno przez Powiatow ą Stacj ę Sanitarno-Epidemiologiczn ą w Wodzisławiu Śląskim, jak i automatyczne stacje kontroli działaj ące w ramach Śląskiego Monitoringu Powietrza (w powiecie wodzisławskim ulokowane s ą dwie stacje pomiarowe – w Wodzisławiu Śląskim przy ul. Gałczy ńskiego 1 oraz w Godowie przy ul. Glinki). U średnione roczne wyniki pomiarów przedstawiono na rysunku 10.

Rysunek 10. Zanieczyszczenie powietrza dla stacji pomiarowej Wodzisław Śląskim w latach 2009-2013

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Monitoringu Powietrza. Powy ższe dane nale ży traktowa ć jako szacunkowe. Wyniki pomiarów uzale żnione są od czynników klimatycznych takich jak: temperatura powietrza, pr ędko ść i kierunek wiatru, opady, ci śnienie atmosferyczne. Na podstawie powy ższych danych mo żna stwierdzi ć, że: - st ęż enie pyłów zawieszonych o cz ąstkach do 10µm (PM10) oraz ozon (O3), zdecydowanie przekraczaj ą dopuszczalne normy; - st ęż enie tlenków azotu (NO, NO2 i NOx) od 2010 roku nieznacznie spada; - dwutlenek siarki, charakterystyczny dla terenów uprzemysłowionych i wysokiego nat ęż enia ruchu, od 2009 rok utrzymuje si ę na tym stałym poziomie – około 20 µg/m 3, co jest warto ści ą sze ściokrotnie ni ższ ą od dozwolonej przez norm ę;

48 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- warto ść dozwolona dla tlenku w ęgla (CO) nie została przekroczona w ostatnich latach, jednak od 2009 roku widoczny jest wzrost stęż enia tego zwi ązku w powietrzu. Analizuj ąc dane szczegółowe, dla stacji pomiarowej Wodzisław Śląski (rysunek 11) z dwuletniego cyklu monitoringu, zauwa żalne s ą korelacje pomi ędzy por ą roku a st ęż eniem poszczególnych zanieczyszcze ń. W miesi ącach zimowych (pa ździernik – marzec) wzrasta emisja pyłów (m. in. PM10) i zanieczyszcze ń powstałych w wyniku spalania paliw stałych w piecach centralnego ogrzewania w indywidualnych gospodarstwach domowych i lokalnych kotłowniach (tzw. niska emisja). Dodatkowo stan powietrza pogarszaj ą przedsi ębiorstwa spalaj ące w ęgiel i inne paliwa w celach grzewczych jak i technologicznych. Odwrotn ą zale żno ść zaobserwowa ć mo żna w przypadku ozonu troposferycznego. W miesi ącach letnich wida ć wyra źny wzrost jego st ęż enia. Ozon jest zanieczyszczeniem wtórnym, powstaje z przemian chemicznych zwi ązków lotnych – głównie NOx i niemetalowych lotnych zwi ązków organicznych (np. spaliny samochodowe). W określonych warunkach meteorologicznych, przy du żym promieniowaniu słonecznym i zastoju mas suchego powietrza, st ęż enie ozonu mo że znacznie przewy ższa ć dopuszczalne normy (120 µg/m3), co widoczne jest na rysunku 11. Rysunek 11. Rozkład zanieczyszcze ń powietrza dla stacji monitoringu Wodzisław Śląski w okresie VII 2012 r. - VII 2013 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Śląskiego Monitoringu Powietrza Niska emisja, utrzymuj ąca si ę na poziomie przygruntowym, zanieczyszcza bezpo średnio wdychane powietrze, stanowi ąc zagro żenie dla zdrowia. Toksyny pochodz ą z kotłów i pieców w ęglowych, które s ą przestarzałe, nieszczelne i cz ęsto nieefektywne. Na poziom zanieczyszczenia wpływa jako ść i kaloryczno ść u żytego w ęgla, jednak o wiele powa żniejszym problemem jest spalanie w piecach CO odpadów komunalnych o ró żnym składzie chemicznym. Źródła niskiej emisji s ą bardzo liczne i rozproszone, wobec czego

49 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego ograniczenie tego typ zanieczyszczenia wymaga działa ń kompleksowych i długoterminowych. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach wspiera tzw. obszarowe programy ograniczania niskiej emisji. W ramach tych programów gminy dofinansowuj ą wymian ę starych pieców w ęglowych u żywanych w gospodarstwach domowych na danym terenie. Piece te wymieniane s ą najcz ęś ciej na niskoemisyjne kotły w ęglowe, zaopatrzone w podajniki zasilane odpowiednim rodzajem węgla (tzw. ekogroszkiem). Cz ęść gospodarstw domowych decyduje si ę te ż na instalacj ę kotłów gazowych lub olejowych, a tak że systemów solarnych. W ramach Programów Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie powiatu wodzisławskiego w latach 2009 – 2012 dofinansowano ł ącznie 782 gospodarstwa domowe.

Tabela 28. Dofinansowanie do wymiany starych kotłów

Wymiana starych kotłów

Gmina

2009 2010 2011 2012

Gorzyce 54 55 80 0 Godów 34 65 0 0 Lubomia 20 11 0 0 Marklowice 20 0 3 1 Mszana 0 4 11 21 Radlin 31 45 34 22 Rydułtowy 73 3 4 4 Pszów 9 0 10 10 Wodzisław Śląski 71 69 9 9 Powiat ogółem 312 252 151 67 Źródło: gminy powiatu wodzisławskiego Oprócz emisji przemysłowej i komunalnej znaczny udział w zanieczyszczeniu powietrza atmosferycznego ma emisja komunikacyjna. Jest ona najbardziej odczuwalna w pobli żu drogi i maleje wraz ze wzrostem odległo ści od dróg. Okre ślenie wielko ści st ęż eń zanieczyszcze ń emitowanych przez komunikacj ę jest trudne, poniewa ż ma na ni ą wpływ wiele czynników, m. in.: długo ść trasy komunikacyjnej, przepustowo ść , stan nawierzchni drogi, ilo ść poruszaj ących si ę pojazdów i jako ść spalanego paliwa. Zanieczyszczenia komunikacyjne s ą dobowo i sezonowo zmienne. Odr ębnym zagadnieniem w zakresie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na obszarze powiatu wodzisławskiego jest napływ zanieczyszcze ń z s ąsiednich powiatów, województw i pa ństw o ściennych (tzw. zanieczyszczenia transgraniczne). Wyemitowane zanieczyszczenia gazowe podlegaj ą transportowi atmosferycznemu, a nast ępnie depozycji w miejscach odległych od miejsc ich emisji. Depozycja tlenków siarki i azotu oraz amoniaku na Polsk ę jest stosunkowo du ża, wobec ogólnego poziomu tych zwi ązków w Europie. Przewa żaj ącym kierunkiem ich napływu jest kierunek południowo-zachodni i zachodni. Województwo śląskie, a tym samym powiat wodzisławski, nale ży do regionów przyjmuj ących najwi ększy napływ transgranicznych zanieczyszcze ń powietrza. Formalnie ustanowionym źródłem informacji o transgranicznych przepływach zanieczyszcze ń powietrza na obszarze Europy jest Co-operative Programme for Monitoring and Evaluation of the Long- Range Transmission of Air Pollutants in Europe (EMEP). Jest to mi ędzynarodowa

50 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego organizacja utworzona na mocy jednego z protokołów konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległo ści.

Rysunek 12. Źródła zanieczyszcze ń transgranicznych dla powiatu wodzisławskiego

Źródło: Dane wygenerowane w programie SONOX-POP (03.08.2013 r.).

W Polsce na zamówienie Ministerstwa Środowiska zbudowano program SONOX- POP, który słu ży jako komputerowe narz ędzie oceny krajowych strategii redukcji emisji zanieczyszcze ń powietrza w aspekcie skutków ekologicznych. Program SONOX-POP dokonuje ilo ściowej identyfikacji bie żą cych i prognozowanych wielko ści napływu SO2, NOx i NH3 z zagranicy oraz zasi ęgu ich rozprzestrzeniania na obszar Polski w odniesieniu do jednostek administracyjnych kraju. Pod wzgl ędem ilo ści napływ tlenków siarki jest najwi ększy, nast ępnie amoniaku i tlenków azotu. Najwi ększy udział w napływie zanieczyszcze ń maj ą Niemcy i Republika Czeska. Bardzo du ży udział w transgranicznej depozycji dwutlenku siarki odnotowuje si ę w południowych rejonach województwa śląskiego, co wynika z przygranicznego poło żenia du żych lokalnych źródeł emisji SO2 Republiki Czeskiej (Zagł ębie Ostrawsko – Karwi ńskie, w ramach którego funkcjonuj ą cztery kopalnie w ęgla kamiennego). Obszar powiatu wodzisławskiego jest szczególnie nara żony na transgraniczny napływ zanieczyszcze ń kwasogennych, wywołuj ących kwa śne opady. Z powy ższych wzgl ędów racjonalne programowanie ochrony powietrza na tym obszarze powinno uwzgl ędnia ć efekt napływu zanieczyszcze ń powietrza z zagranicy.

51 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

4.7 Pola elektromagnetyczne Promieniowanie elektromagnetyczne wyst ępuje wsz ędzie – w miejscu zamieszkania, pracy czy wypoczynku. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne wyst ępuj ą w otoczeniu wszystkich odbiorników energii elektrycznej, powstaj ą w wyniku działania zespołów sieci i urz ądze ń elektrycznych, urz ądze ń elektromedycznych, stacji nadawczych, urz ądze ń energetycznych, telekomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawigacyjnych. Promieniowanie jonizuj ące powstaj ące w wyniku u żytkowania wzbogaconych i naturalnych substancji promieniotwórczych w energetyce j ądrowej, ochronie zdrowia, przemy śle, badaniach naukowych na terenie powiatu wodzisławskiego nie wyst ępuje. Oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na organizmy żywe zale ży od parametrów wytwarzanego pola, tj. odległo ści od źródła promieniowania, nat ęż enia pola elektromagnetycznego i czasu ekspozycji oraz czynników wynikaj ących z warunków, w których dochodzi do kontaktu organizmu z polem. Jednoznaczne stwierdzenie wpływu szczególnie szkodliwego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego niskich cz ęstotliwo ści na zdrowie człowieka jest jeszcze trudne do ustalenia. Pola elektromagnetyczne mog ą tak że oddziaływa ć na infrastrukturę techniczn ą. Mog ą by ć przyczyn ą m.in.: - zakłóce ń pracy automatycznych urz ądze ń steruj ących i elektronicznej aparatury medycznej, - detonacji urz ądze ń elektrowybuchowych, - po żarów i eksplozji zwi ązanych z zapaleniem si ę materiałów łatwopalnych od iskier wywoływanych przez pola indukowane lub ładunki elektrostatyczne. Według ustawy Prawo ochrony środowiska, pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne (o cz ęstotliwo ściach od 0 Hz - 300 GHz), tworz ą zakres promieniowania elektromagnetycznego niejonizuj ącego. Od 2008 r. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska prowadzi monitoring pól elektromagnetycznych zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Na obszarze powiatu znajduj ą si ę potencjalne źródła pól elektromagnetycznych tj. nadawcze stacje radiowe i telewizyjne (SM Marcel, Emiter), stacje telefonii komórkowej, stacje i linie elektroenergetyczne. Aktualnie na terenie powiatu wodzisławskiego rozmieszczonych jest ok. 66 nadajników telefonii komórkowych (Plus, T-Mobile, Orange i Play), cz ęść z nich wykorzystuje wspólne maszty, specjalnie budowane na potrzeby firmy, cz ęść nadajników umieszczono na budynkach u żyteczno ści publicznej.

Rysunek 13. Mapa operatorów sieci komórkowych na terenie powiatu wodzisławskiego

Źródło: BTSearch.

52 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Lokalizacja sieci oraz kierunki rozchodzenia si ę poszczególnych linii elektroenergetycznych zwi ązana jest z lokalizacj ą elektrowni. Elektrownia zasilaj ąca powiat wodzisławski mie ści si ę w Rybniku, jest instalacj ą o znaczeniu krajowym. Zasilanie mieszka ńców i obiektów u żyteczno ści publicznej realizowane jest przez napowietrzne linie elektroenergetyczne o napi ęciu znamionowym 110 kV oraz stacji transformatorowych. Rysunek 14. Istniej ąca i planowana sie ć elektroenergetyczna grupy PSE-Południe S. A.

Źródło: Polskie Sieci Elektroenergetyczne S. A. Przez teren powiatu przechodz ą napowietrzne linie elektroenergetyczne 110 kV m. in. relacji: Borynia – Jastrz ębie, Borynia – Zofiówka, Moszczenica – Jankowice, Jastrz ębie, Moszczenica – Wodzisław Śląski, Pszów, Moszczenica – Jankowice oraz Wielopole – Marklowice Szyby – Jankowice Szyby – Wielopole. W gminie Godów zlokalizowana jest linia energetyczna wysokiego napi ęcia 400 kV. Ponadto, na terenie powiatu zlokalizowane s ą nast ępuj ące źródła promieniowania niejonizuj ącego: sieci wysokich napi ęć np. do Głównego Punktu Zasilania przy KWK „Rydułtowy-Anna”, rozdzielnia główna EC Marcel T1 i T3, linia napowietrzna średniego napi ęcia 20 kV z GPZ Jedłownik poprzez stacj ę R-20 kV na terenie EC Marcel, linia 110 kV Rydułtowy-Radlin – odczep Marcel T3 – poprzez transformator 110/6/6 kV o mocy 32 MVA, który zasila rozdzielni ę 6 kV RG-4, linia 110 kV Radlin-Marcel T1 – poprzez transformator 110/6 kV o mocy 16 MVA, który zasila rozdzielni ę 6 kV RG-3, z rozdzielni R-20 kV dwusekcyjnej, dwusystemowej własno ści EC „Marcel, oraz sekcja II własno ści GZE S. A. (linie 20 kV Biertułtowy, Wodzisław Śląski, Jedłownik), poł ączenie rozdzielni R –20 z rozdzielni ą 6 kV RG-3 poprzez transformatory 20/6 kV; Główne Punkty Zasilania (GPZ) z transformatorami 110/20 kV, stacje transformatorowe 20/0.4 kV oraz sieci średnich napi ęć z sieci kablowej oraz napowietrznej. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska został ustawowo zobowi ązany do wykonywania w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska zada ń zwi ązanych z okresowymi badaniami kontrolnymi poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dla dwóch rodzajów terenu: terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą i miejsc dost ępnych dla ludno ści. Dla powiatu wodzisławskiego w 2011 r. przeprowadzono pomiary w Rydułtowach (ul. M. Kolbego 5) i Turzy Śl. (2 punkty pomiarowe przy ul. Msza ńskiej). Rok pó źniej kontrol ę przeprowadzono w Marklowicach (ul. Mariacka) i Wodzisławiu Śląskim (Rynek).

53 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 29. Wyniki pomiaru pól elektromagnetycznych Lp. Miejsce wykonywania pomiaru Nat ęż enie pola E [V/m] 1 Rydułtowy, ul. M. Kolbego 0,86 2 Turza Śląska, ul. Msza ńska 1,8 3 Marklowice, ul. Mariacka 0,33 4 Wodzisław Śląski, Rynek 0,47 Źródło: WIO Ś Katowice Poziomy pól elektromagnetycznych w przedziale cz ęstotliwo ści 100 kHz – 3 GHz (składowa elektryczna E) we wszystkich punktach pomiarowych, mie ściły si ę w normie. W 2013 r. harmonogram bada ń obejmuje miasto Pszów.

4.8 Przeciwdziałanie powa żnym awariom

Ustawa Prawo ochrony środowiska okre śla w art. 3 ust. 23 definicj ę powa żnej awarii. Za powa żną awari ę rozumie si ę zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem. Powa żne awarie mog ą wyst ąpi ć podczas transportu, rozładunku lub przeładunku substancji w zakładach przemysłowych, ale tak że podczas katastrof w ruchu l ądowym i powietrznym, katastrof budowli hydrotechnicznych i w wyniku kl ęsk żywiołowych – huraganów, powodzi, suszy, trz ęsienia ziemi. Jednym z najwa żniejszych zada ń prewencyjnych jest ścisła i stale aktualizowana ewidencja źródeł, które mog ą spowodowa ć zagro żenie. Ustawa Prawo ochrony środowiska dzieli zakłady przemysłowe, w których ze wzgl ędu na ilo ść znajduj ących si ę substancji niebezpiecznych mo żliwe jest wyst ąpienie powa żnej awarii, na dwie grupy: - zakłady o du żym ryzyku wyst ąpienia awarii – ZDR, - zakłady o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii – ZZR.

Nadzór nad zakładami, których działalno ść mo że by ć przyczyn ą powa żnej awarii stanowi Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Zakłady, w których istnieje ryzyko wyst ąpienia powa żnej awarii s ą zewidencjonowane i podlegaj ą systematycznej kontroli. Na terenie powiatu nie ma obecnie zakładów nale żą cych do wymienionych wy żej grup.

54 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

5 CELE DZIAŁA Ń STRATEGICZNYCH I KIERUNKI ICH REALIZACJI

Bior ą pod uwag ę zasoby środowiska powiatu oraz zagro żenia maj ące wpływ na jako ść poszczególnych elementów środowiska, konieczne jest podj ęcie działa ń, które zahamuj ą degradacj ę środowiska, poprawi ą komfort życia mieszka ńców, ale spowoduj ą równie ż mo żliwo ść zrównowa żonego rozwoju, który jest głównym celem strategii powiatu. Realizowanie tych przedsi ęwzi ęć musi uwzgl ędnia ć nast ępuj ące kryteria: - zgodno ść przedsi ęwzi ęcia z polityk ą pa ństwa, Programem Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego oraz Strategi ą Rozwoju Powiatu , wynikaj ąca z uwarunkowa ń Prawa ochrony środowiska, - koszty przedsi ęwzi ęcia i czas trwania jego realizacji, - wpływ realizacji przedsi ęwzi ęcia na sprawno ść zarz ądzania stanem środowiska na terenie powiatu i dokonywanie jego oceny.

5.1 Poprawa stanu środowiska – cele, kierunki i zadania

Cel nadrz ędny programu : Rozwój gospodarczy powiatu przy zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego.

5.1.1 Gospodarka wodno – ściekowa

Cel nadrz ędny : osi ągni ęcie dobrego stanu ekologicznego wód pod wzgl ędem jako ściowym i ilo ściowym .

Zgodnie z polityk ą ekologiczn ą ten długofalowy cel powinien by ć osi ągni ęty do 2015 r., tak jak to przewiduje dla wszystkich krajów Unii Europejskiej dyrektywa 2000/60/WE (tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna). a) cele szczegółowe: - zmniejszenie zu życia wody do celów socjalnych i przemysłowych, - poprawa zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę, - przeciwdziałanie zanieczyszczaniu wód podziemnych, - przywrócenie wysokiej jako ści wód powierzchniowych oraz ochrona jako ści wód podziemnych; b) kierunki działa ń: - wspieranie działa ń podmiotów gospodarczych w zakresie ograniczania ilo ści odprowadzanych ścieków; - zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do środowiska wodnego poprzez wyeliminowanie odprowadzania nieoczyszczonych lub niewystarczaj ąco oczyszczonych ścieków (komunalnych i przemysłowych) do wód i do ziemi, c) zadania własne Powiatu Wodzisławskiego: - realizacja prac zwi ązanych z weryfikacj ą pozwole ń wodnoprawnych, - nadzór nad zu życiem wody w wodochłonnych dziedzinach produkcji w oparciu o zasad ę stosowania najlepszych dost ępnych technik – BAT, przy wydawaniu pozwole ń zintegrowanych dla przedsi ębiorstw,

55 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- wspieranie modernizacji dróg powiatowych w zakresie budowy kanalizacji deszczowych, - wspieranie przebudowy i budowy kanalizacji sanitarnych i deszczowych dla budynków powiatowych; d) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski oraz wytyczne do sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska: - ochrona wód podziemnych poprzez ograniczenie zu życia wody i egzekwowanie przyj ętego regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku w gminie, - budowa sieci kanalizacji sanitarnych oraz egzekwowanie przył ączania si ę do realizowanych i istniej ących sieci kanalizacyjnych, - rozpropagowanie budowy oczyszczalni przydomowych w tych miejscach, gdzie, jak wynika z planów zagospodarowania przestrzennego, brak b ędzie kanalizacji w okresie perspektywicznym, - wprowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i systemu kontroli ich opró żniania, - kontrola eksploatacji uj ęć wody i likwidacja studni nieu żytkowanych, - modernizacj ę i rozbudow ę oczyszczalni ścieków, - bie żą ca kontrola i likwidacja dzikich wysypisk odpadów, - stosowanie separatorów substancji ropopochodnych na stacjach, myjniach, bazach transportowych, - ograniczenie spływu zanieczyszcze ń azotowych ze źródeł rolniczych przez budow ę płyt obornikowych i zbiorników na gnojówk ę, - wprowadzanie zamkni ętych obiegów wody w przemy śle, zakładanie wodomierzy, - wyznaczenie i wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego granic obszarów bezpo średniego i potencjalnego zagro żenia powodzi ą, - modernizacja i konserwacja wałów przeciwpowodziowych, - realizacja programów przeciwpowodziowych, tworzenie koncepcji gospodarki ściekowej pod k ątem zabezpiecze ń przeciwpowodziowych.

5.1.2 Gospodarka odpadami

Cel nadrz ędny : minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów, wzrost wtórnego wykorzystania i ograniczenie składowania pozostałych odpadów. a) cele szczegółowe: - gospodarowanie odpadami w oparciu o ponadgminne zakłady zagospodarowania odpadów, - ograniczenia ilo ści wytwarzanych odpadów zmieszanych, - wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów; b) kierunki działa ń: - wspieranie inicjatyw zmierzaj ących do usuwania wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest, - wdra żanie gospodarowania odpadami w instalacjach regionalnych; c) zadania własne Powiatu Wodzisławskiego: - wdro żenie systemu monitoringu gospodarki odpadami na terenie powiatu polegaj ącego na systematycznej aktualizacji bazy danych dotycz ących: ilo ści i rodzajów wytwarzanych odpadów, instalacji prowadzących odzysk lub unieszkodliwianie odpadów, - prowadzenie edukacji ekologicznej z zakresu gospodarki odpadami,

56 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- dalsze dofinansowanie utylizacji odpadów azbestowych z bud żetu powiatu; d) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski oraz wytyczne do sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska: - zintensyfikowanie kontroli podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie gospodarki odpadami, - współpraca ze słu żbami ochrony środowiska w zakresie prawidłowego składowania odpadów oraz wyeliminowaniem niewła ściwej gospodarki odpadami niebezpiecznymi, - informowanie społecze ństwa o zagro żeniu zdrowia ludzi przy samodzielnym usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, - dofinansowanie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest przez fundusze ochrony środowiska, - wspieranie inicjatyw zmierzaj ących do usuwania wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest, - budowa instalacji do kompostowania odpadów biodegradowalnych, - przekazanie cz ęś ci osadów ściekowych do kompostowania, - osi ągni ęcie zakładanych limitów odzysku i recyklingu odpadów niebezpiecznych (ze strumienia odpadów komunalnych).

5.1.3 Ochrona powierzchni ziemi i gleby

Cel nadrz ędny : zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi oraz racjonalne wykorzystywanie zasobów glebowych. a) cele szczegółowe: - ochrona i rekultywacja terenów zdegradowanych, - zrównowa żone u żytkowanie zasobów kopalin oraz ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji; b) kierunki działa ń - wspieranie i rozwijanie rolnictwa ekologicznego, - ochrona gruntów ornych (przeciwdziałanie przeznaczaniu gruntów ornych na cele nierolnicze), - eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin; c) zadania własne Powiatu Wodzisławskiego: - koordynacja działa ń w zakresie zagospodarowania i rekultywacji obiektów unieszkodliwiania odpadów pogórniczych oraz rekultywacji terenów zdegradowanych przez górnictwo, - okresowa kontrola zawarto ści metali ci ęż kich oraz odczynu pH w glebach użytkowanych rolniczo, - przeciwdziałanie nielegalnej eksploatacji kopalin oraz kontrola przedsi ębiorców wydobywaj ących kopaliny; d) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski oraz wytyczne do sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska: - przestrzeganie zasad dobrej praktyki rolniczej (KDPR) w zakresie ochrony gleb użytkowanych rolniczo, - likwidacja dzikich wysypisk odpadów powoduj ących zanieczyszczenie gleb, - wykorzystanie nieu żytków na uprawy energetyczne, - organizacja lekcji wychowania ekologicznego dla dzieci i młodzie ży oraz szkole ń dla rolników z zakresu Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej,

57 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- ochrona złó ż kopalin przed zabudow ą infrastrukturaln ą, m. in. poprzez uwzgl ędnianie złó ż kopalin w opracowaniach planistycznych, - eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin.

5.1.4 Przyroda, lasy

Cele nadrz ędne : zachowanie ró żnorodno ści biologicznej oraz georó żnorodno ści, prowadzenie racjonalnej gospodarki le śnej. a) kierunki działa ń: - zachowanie ró żnorodno ści biologicznej oraz bioró żnorodno ści w lasach prywatnych, - utrzymanie procesów ekologicznych i stabilno ści ekosystemów, - rozwijanie trwale zrównowa żonej, wielofunkcyjnej gospodarki le śnej, - zmiana struktury wiekowej i składu gatunkowego drzewostanów, - wdra żanie programów małej retencji na terenach le śnych, - wzmacnianie znaczenia ochrony ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej w planowaniu przestrzennym; b) zadania własne Powiatu Wodzisławskiego: - motywowanie społeczno ści lokalnej do działa ń na rzecz utrzymania walorów przyrodniczych terenów, - wykonywanie powiatowych opracowa ń inwentaryzacyjnych (dotycz ących obiektów w sposób istotny wykorzystuj ących lub wpływaj ących na środowisko), będących podstaw ą sporz ądzenia odpowiednich baz danych, - współpraca z ARiMR w celu wyznaczenia i przeznaczenia gruntów rolniczych pod zalesienia, - przyznawanie dotacji z bud żetu Powiatu na pokrycie kosztów zalesienia; c) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski oraz wytyczne do sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska: - wzmocnienie roli rekreacyjnej i turystycznej terenów zielonych, - zapewnienie ci ągło ści istnienia gatunków ro ślin lub zwierz ąt wraz z siedliskami, - przygotowanie programu zalesiania w oparciu o wykaz gruntów wypadaj ących z produkcji rolnej, - zalesianie gruntów porolnych i gleb zdegradowanych, - prowadzenie zadrzewie ń śródpolnych, - wzbogacanie składu gatunku sztucznych odnowie ń le śnych, - wzmo żenie kontroli gospodarki le śnej na obszarach nowych nasadze ń i w lasach prywatnych, - wł ączenie do działa ń edukacyjnych problematyki gospodarki le śnej i ochrony lasu.

5.1.5 Ochrona powietrza

Cel nadrz ędny : o si ągnięcie i utrzymanie obowi ązuj ących standardów jako ści powietrza. a) cele szczegółowe: - wykorzystanie rezerwy istniej ących źródeł ciepła na terenie powiatu wodzisławskiego, - rozwój sieci gazowniczej na terenie gmin i miast powiatu wodzisławskiego poparty analiz ą opłacalno ści tej inwestycji;

58 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego b) kierunki działa ń: - redukcja niskiej emisji, ograniczenie emisji CO 2 (oraz NO x + SO x), ograniczenie strat energetycznych, - zintegrowanie i rozbudowa systemu ciepłowniczego regionu, rozwój odnawialnych systemów produkcji energii oraz mikrogeneracji, - rozbudowa systemu wspierania inwestycji odnawialnych źródeł energii, - przebudowa świadomo ści społecznej w zakresie racjonalnego u żytkowania energii, - promocja wykorzystania alternatywnych źródeł energii, - działania zmierzaj ące do wyeliminowania lub ograniczenia uci ąż liwo ści powietrza w wyniku tzw. „niskiej emisji”; c) zadania własne Powiatu Wodzisławskiego: - kontynuacja realizacji zada ń wynikaj ących z Programów Ograniczenia Niskiej Emisji , - systematyczne modernizacje infrastruktury drogowej, - unowocze śnienie układu komunikacyjnego, - zintensyfikowanie kontroli podmiotów emituj ących zanieczyszczenia do powietrza; d) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski oraz wytyczne do sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska: - opracowywanie programów ochrony powietrza dla stref, gdzie przekroczone zostały poziomy zanieczyszcze ń w powietrzu oraz wdra żanie działa ń naprawczych, - rozwój i modernizacja systemów infrastruktury cieplnej z wykorzystaniem nowoczesnych energooszcz ędnych urz ądze ń i technologii, - wprowadzanie i egzekwowanie procedur ograniczaj ących niezorganizowan ą emisj ę pyłów i innych zanieczyszcze ń powietrza z terenów produkcyjnych, - modernizacje nawierzchni dróg na terenie powiatu oraz poprawa płynno ści ruchu, - prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie ochrony powietrza, - prowadzenie regularnych kontroli podmiotów gospodarczych emituj ących zanieczyszczenia do powietrza, - propagowanie ekologicznych systemów grzewczych, - systematyczne eliminowanie paliw w ęglowych niskiej jako ści, - udoskonalanie programów ochrony powietrza i ograniczenia niskiej emisji, - inwentaryzacja podmiotów prowadz ących działalno ść powoduj ącą emisje zanieczyszcze ń do powietrza.

5.1.6 Oddziaływanie hałasu

Cel nadrz ędny : poprawa klimatu akustycznego i ochrona mieszka ńców powiatu przed hałasem. a) kierunki działa ń: - wspieranie inwestycji zmniejszaj ących nara żenie na hałas komunikacyjny, - wspieranie ograniczania emisji hałasu pochodz ącego z sektora gospodarczego, - zapewnienie przestrzegania zasady strefowania w planowaniu przestrzennym, - wspieranie produkcji wyrobów o zmniejszonej emisji hałasu do środowiska;

59 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego b) zadania własne Powiatu Wodzisławskiego: - wydawanie decyzji administracyjnych o dopuszczalnym poziomie hałasu w oparciu o ustaw ę Prawo ochrony środowiska; c) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski oraz wytyczne do sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska: - budowa, remonty i modernizacja dróg, - opracowanie Programów Ochrony przed Hałasem , - tworzenie stref buforowych pomi ędzy o środkami przemysłowymi a zabudow ą mieszkaln ą, - monitoring hałasu, - poprawa izolacji akustycznej budynków, - propagowanie komunikacji miejskiej i rowerowej, - edukacja ekologiczna z zakresu ochrony przed hałasem, - utworzenie map akustycznych dla całego powiatu wodzisławskiego, - stworzenie bazy danych o obiektach stwarzaj ących zagro żenie akustyczne dla środowiska, - przeniesienie ruchu tranzytowego na obrze ża miast, budowa obwodnic.

5.1.7 Promieniowanie elektromagnetyczne

Cel nadrz ędny : ochrona przed szkodliwym działaniem pół elektromagnetycznych. a) kierunki działa ń: - propagowanie wiedzy na temat wyników aktualnych pomiarów i kierunku zmian obserwowanych w tych badaniach; b) zadania własne Powiatu Wodzisławskiego: - przyjmowanie zgłosze ń instalacji emituj ących pola elektromagnetyczne, - pozyskanie danych z zakresu promieniowania niejonizuj ącego z uwzgl ędnieniem wszystkich znacz ących źródeł emisji tego promieniowania, - współpraca z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w zakresie monitorowania źródeł emisji pól elektromagnetycznych; c) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski oraz wytyczne do sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska: - monitorowanie oraz rzetelna i wiarygodna ocena poziomu pól elektromagnetycznych emitowanych w miejscach przebywania ludzi, - uwzgl ędnianie w planach zagospodarowania przestrzennego informacji o polach elektromagnetycznych.

5.2 Działania systemowe

Cele ochrony środowiska – ich zrozumienie i konsekwentne realizowanie jest uzale żnione od działa ń systemowych. Maj ą one za zadanie wspieranie i wspomaganie realizacji poszczególnych zada ń zwi ązanych ze zrównowa żonym rozwojem powiatu. Szczególn ą rol ę ma tu edukacja ekologiczna a tak że planowanie przestrzenne uwzgl ędniaj ące uwarunkowania i wymogi ochrony środowiska.

60 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

5.2.1. Edukacja ekologiczna

Edukacja ekologiczna to proces, którego skuteczno ść jest warunkowana konsekwencj ą prowadzenia, cykliczno ści ą i powtarzalno ści ą akcji i imprez proekologicznych realizowanych przy udziale ró żnych instytucji. Jej celem jest przede wszystkim podnoszenie świadomo ści społecze ństwa uczestnicz ącego w rozwoju opartym o zasady zrównowa żonego rozwoju i posiadaj ącego umiej ętno ść oceny stanu bezpiecze ństwa ekologicznego. Edukacja ekologiczna powinna by ć kierowana do wszystkich grup wiekowych i zawodowych. Obowi ązek prowadzenia edukacji ekologicznej maj ą szkoły wszystkich szczebli nauczania – co okre śla ustawa Prawo ochrony środowiska, ale to nie zwalnia równie ż innych instytucji od szerzenia wiedzy dotycz ącej zrównowa żonego rozwoju, kształtowania wła ściwych postaw konsumenckich, a tak że promowania wiedzy na temat stanu środowiska i mo żliwo ści poprawy jako ści poszczególnych jego elementów. W roku 1997 przyj ęta została Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej „Przez edukacj ę do zrównowa żonego rozwoju” . Podstawowym celem tej strategii jest umo żliwienie ka żdemu człowiekowi zdobywania wiedzy i umiej ętno ści niezb ędnych dla poprawy stanu środowiska oraz tworzenie wzorców zachowa ń, kształtowanie postaw i przekona ń uwzgl ędniaj ących trosk ę o środowisko. Bior ąc pod uwag ę konsumpcyjne podej ście społecze ństwa do życia i bardzo cz ęsto niekorzystny dla środowiska efekt tego podej ścia, Strategia zawiera równie ż przesłanie dotycz ące kształtowania zrównowa żonych wzorców konsumpcji. Istotn ą rol ę w edukacji ekologicznej odgrywaj ą jednostki samorz ądowe. Prowadzone z inicjatywy samorz ądów konkursy, olimpiady wiedzy ekologicznej, turystyka kwalifikowana, wycieczki, rajdy piesze i rowerowe a tak że liczne happeningi i imprezy promocyjne wpływaj ą na świadomo ść ekologiczn ą mieszka ńców. Szczególnie wa żna jest tu równie ż współpraca z mediami oraz działalno ść wydawnicza i informacyjna. Prawo do uzyskiwania informacji o środowisku jest jednym z najwa żniejszych instrumentów zarz ądzania ochron ą środowiska i elementem, dzi ęki któremu społecze ństwo ma mo żliwo ść wpływania na procesy podejmowania decyzji, których skutki maj ą znaczenie dla środowiska i poziomu życia. Poni żej podano cele, kierunki i zadania w zakresie edukacji ekologicznej:

Cel nadrz ędny : kształtowanie nawyków kultury ekologicznej mieszka ńców powiatu wodzisławskiego, zagwarantowanie szerokiego dost ępu do informacji o środowisku i jego ochronie. a) kierunki działa ń: - wzrost wykształcenia mieszka ńców oraz rozwój ich zdolno ści adaptacyjnych do zmian społecznych i gospodarczych, - poszerzenie wiedzy o środowisku przyrodniczym oraz rozszerzenie oferty rekreacyjno - turystycznej powiatu, - edukacja dzieci i młodzie ży – rozwój sieci przyrodniczych ście żek dydaktycznych; b) zadania własne Powiatu Wodzisławskiego: - prowadzenie edukacji ekologicznej mieszka ńców powiatu z wszystkich dziedzin ochrony środowiska; c) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski oraz wytyczne do sporz ądzania gminnych programów ochrony środowiska: - promocja działa ń proekologicznych, - realizacja projektowanych tras rowerowych, ście żek przyrodniczo - dydaktycznych, - kształtowanie świadomo ści ekologicznej najmłodszych mieszka ńców powiatu poprzez realizacj ę programu edukacji ekologicznej w szkołach,

61 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- tworzenie o środków edukacji ekologicznej, - promocja proekologicznych postaw wobec środowiska w formie dystrybucji broszur, ulotek promuj ących szeroki aspekt ochrony środowiska, tj. ograniczenie zu życia wody, segregacj ę odpadów, zmian ę przyzwyczaje ń konsumenckich, alternatywne źródła energii, - udział w cyklicznych akcjach ekologicznych o zasi ęgu ponadlokalnym: „Dzie ń Ziemi”, „Sprz ątanie Świata”, „ Światowy Dzie ń Ochrony Środowiska”.

5.2.2. Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym Konieczno ść uwzgl ędnienia wymaga ń i uwarunkowa ń wynikaj ących z ochrony środowiska w planach zagospodarowania przestrzennego jest zagwarantowana zapisami ustawy o planowaniu przestrzennym. Ka żdy plan zagospodarowania stanowi podstawowy instrument kształtowania ładu przestrzennego i pozwala na racjonaln ą gospodark ę jednostkom samorz ądowym. Dlatego tak wa żne jest, by zagadnienia ochrony środowiska znajdowały w nich wła ściwe miejsce. Szczególnie ważne jest, by lokalizacja obiektów mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko była odpowiednio uzasadniona i gwarantowała zapewnienie bezpiecze ństwa środowiskowego. Z drugiej strony plan powinien chroni ć obszary o szczególnych walorach przyrodniczych, oraz uwzgl ędnia ć potrzeb ę zachowania korzystnych warunków środowiskowych na terenach o wysokim komforcie środowiskowym. Plany powinny równie ż uwzgl ędnia ć m.in. działania na rzecz optymalizacji potrzeb transportowych, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii czy zachowania proporcji pomi ędzy obszarami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi.

Cel nadrz ędny: kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno – przestrzennej powiatu. a) kierunki działa ń: - wykorzystanie walorów przestrzeni w sposób równowa żny dla rozwoju, gospodarczego i trwałego zachowania warto ści środowiska; b) zadania koordynowane przez Powiat Wodzisławski: - uwzgl ędnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymaga ń przepisów ochrony środowiska i gospodarki wodnej, - uwzgl ędnianie w planach progów tzw. „chłonno ści” środowiskowej i „pojemno ści” przestrzennej oraz monitorowanie zmian, - zachowanie korzystnych warunków w zakresie stanu środowiska na istniej ących terenach o wysokich walorach.

62 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

6 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU

Stan środowiska przyrodniczego w Polsce ulega stopniowej poprawie dzi ęki wzrostowi nakładów inwestycyjnych na jego ochron ę. Osi ągane przez Polsk ę coraz lepsze wyniki w ochronie środowiska s ą w du żej mierze efektem skutecznie funkcjonuj ącego systemu finansowania przedsi ęwzi ęć proekologicznych. Podstaw ę tego systemu stanowi ą przede wszystkim instytucjonalne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz dotacje i fundusze z Unii Europejskiej. Samorz ąd terytorialny cz ęść zada ń finansuje ze środków własnych. Fundusze te pochodz ą z bie żą cych środków, takich jak np. podatki i opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowi ących dochód bud żetu pa ństwa. Niektóre inwestycje s ą pokrywane ze środków własnych podmiotów gospodarczych i inwestorów prywatnych. Inwestycje przewidywane do realizacji przez podmioty gospodarcze mog ą by ć dofinansowywane z kredytów komercyjnych oraz uzupełniaj ąco z funduszy ochrony środowiska, pod warunkiem uznania danego zadania za priorytetowe. Tabela 30. Jednostki finansuj ące działania w zakresie ochrony środowiska LP. JEDNOSTKA FINANSUJ ĄCA PODSTAWOWE ZADANIA Krajowe Fundusze Ekologiczne Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska Podstaw ą działania Narodowego Funduszu jest Ustawa prawo 1. i Gospodarki Wodnej ochrony środowiska. Strategia na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 r. zakłada 4 priorytety: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska • ochrona i zrównowa żone gospodarowanie zasobami 2. i Gospodarki Wodnej w Katowicach wodnymi; • racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi; ż 3. Bud et Powiatu Wodzisławskiego • ochrona atmosfery; • ochrona ró żnorodno ści biologicznej i funkcji ekosystemów. Utworzony na podstawie Ustawy o lasach, wył ącznie dla Lasów 4. Fundusz Le śny Pa ństwowych. Środki finansowe z bud żetu Pa ństwa (dyspozycja BGK), przeznaczone na wsparcie podmiotów w realizacji działa ń, 5. Fundusz Termomodernizacyjny których celem jest zmniejszenie zu życia energii oraz jej no śników z zasobów socjalno-bytowych i komunalnych. Fundusze Unii Europejskiej W ramach PIi Ś 2007-`13 na środowisko przeznaczono 5,1 mld €. Celem PIi Ś 2014-2020 b ędzie wsparcie gospodarki efektywnie korzystaj ącej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjaj ącej Program Operacyjny Infrastruktura spójno ści terytorialnej i społecznej. Wsparcie: 6. i Środowisko • gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska naturalnego; • efektywnego wykorzystania zasobów w sektorze środowiska; • dziedzictwa kulturowego, zrównowa żonego transportu; • bezpiecze ństwa energetycznego, sektora zdrowia. W ramach RPO beneficjenci mog ą ubiega ć si ę o dofinansowanie projektów realizowanych w ramach 9 priorytetów: • badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsi ębiorczo ść ; • społecze ństwo informacyjne; Regionalny Program Operacyjny dla 7. • turystyka, kultura, środowisko; Województwa Śląskiego • zrównowa żony rozwój miast; • transport; infrastruktura edukacyjna; • zdrowie i rekreacja. W latach 2007-2013 na środowisko z RPO W ŚL przeznaczono 180 678 600,00 zł.

63 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

PROW posiada cztery tzw. osie priorytetowe: • poprawa konkurencyjno ści sektora rolnego i le śnego; • poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; • jako ść życia na obszarach wiejskich i ró żnicowanie 8. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich gospodarki wiejskiej; • LEADER (wspiera tzw. Lokalne Grupy Działania – partnerstwa terytorialne funkcjonuj ące na obszarach wiejskich). LIFE+ - jedyny instrument finansowy UE koncentruj ący si ę wył ącznie na współfinansowaniu projektów w dziedzinie ochrony środowiska. Głównym celem jest wspieranie procesu wdra żania 9. Fundusz LIFE+ wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja polityki ochrony środowiska oraz identyfikacja i promocja nowych rozwi ąza ń dla problemów dotycz ących ochrony środowiska. Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru EOG s ą form ą bezzwrotnej pomocy zagranicznej skierowanej 10. Gospodarczego przez Norwegi ę, Islandi ę i Lichtenstein do pa ństw członkowskich UE. Głównym zadaniem jest zmniejszanie ró żnic ekonomicznych i społecznych w obr ębie EOG oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych pomi ędzy pa ństwami - darczy ńcami a pa ństwami - 11. Norweski Mechanizm Finansowy beneficjentami. Kwota dost ępna dla Polski na lata 2009-2014 to 570 mln euro. Instytucje i programy pomocowe ARiMR pełnieni rol ę akredytowanej agencji płatniczej. Zajmuje si ę wdra żaniem instrumentów współfinansowanych z bud żetu UE Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji 12. oraz udziela pomocy ze środków krajowych. Agencja, jako Rolnictwa wykonawca polityki rolnej ści śle współpracuje z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Głównym celem GEF jest ochrona globalnego środowiska naturalnego poprzez finansowanie programów i przedsi ęwzi ęć w czterech dziedzinach, zidentyfikowanych jako priorytetowe na naszej planecie: Fundusz na Rzecz Globalnego Środowiska 13. • ochrona ró żnorodno ści biologicznej; • przeciwdziałanie zmianom klimatu; • ochrona wód mi ędzynarodowych; • ochrona warstwy ozonowej. Misj ą Fundacji jest wspieranie rozwoju zrównowa żonego poprzez budowanie partnerstwa, proponowanie nowych rozwi ąza ń oraz 14. Fundacja Partnerstwo dla Środowiska upowszechniania sprawdzonych wzorów działa ń przyjaznych dla środowiska. Banki 15. Bank Gospodarstwa Krajowego • kredyty na inwestycje słu żą ce ochronie środowiska; Bank Inicjatyw Społeczno – • kredyty na zakup lub monta ż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych 16. Ekonomicznych S. A. ochronie środowiska; • kredyty na energooszcz ędne przedsi ęwzi ęcia z zakresu 17. Bank Ochrony Środowiska S. A. modernizacji o świetlenia; • kredyty na realizacj ę przedsi ęwzi ęć termo- 18. Bank Światowy modernizacyjnych; Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – • 19. inne produkty bankowe. EBOR Źródło: opracowanie własne

64 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

7 MO ŻLIWO ŚCI FINANSOWE POWIATU

Analiza ekonomiczno – finansowa bud żetu powiatu jest nieodł ączn ą cz ęś ci ą Programu Ochrony Środowiska , gdy ż mo żliwo ści finansowania zada ń infrastrukturalnych z bud żetu s ą ograniczone a zadania inwestycyjne, które stoj ą przed samorz ądami s ą bardzo du że. Przeznaczenie środków w bud żecie na dan ą inwestycje jest kluczowym elementem planowania, gdy ż samorz ąd finansuje ró żne sfery życia społeczno ści lokalnej. Od 2011 roku, bud żet Powiatu Wodzisławskiego kształtuje się na podobnym poziomie tj. 125 – 127 mln zł, z czego 11 – 15 mln zł stanowi ą dotacje pa ństwowe. Rok 2011 został zamkni ęty z nadwy żką w wysoko ści blisko 323 tys. zł, natomiast w roku 2012 powstał deficyt na kwot ę 1,45 mln zł.

Rysunek 15. Bud żet Powiatu Wodzisławskiego w latach 2011-2012 z prognoz ą dla 2013 r.

Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim Wdra żanie programów ochrony środowiska jest niemo żliwe bez sprawnego systemu finansowania przedsi ęwzi ęć . Środki finansowe na ich realizacj ę mog ą pochodzi ć z bud żetu Powiatu Wodzisławskiego, z bud żetów samorz ądów (gminnego, wojewódzkiego), ze środków własnych przedsi ębiorstw i inwestorów prywatnych oraz funduszy ekologicznych, a tak że funduszy pomocowych i strukturalnych Unii Europejskiej. Dla samorz ądu powiatowego potencjalne źródła finansowania inwestycji i działa ń proekologicznych stwarzaj ą: - środki własne Powiatu Wodzisławskiego; - po życzki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów; - środki własne inwestorów; - kredyty bankowe i kredyty mi ędzynarodowych instytucji finansowych; - leasing i obligacje; - zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe.

W latach 2011 – 2013, na ochron ę środowiska i gospodark ę wodn ą przeznaczone zostało około 1% bud żetu.

65 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Rysunek 16. Wydatki na ochron ę środowiska z bud żetu Powiatu Wodzisławskiego

Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim

Do roku 2010 istotnym źródłem finansowania przedsi ęwzi ęć Powiatu Wodzisławskiego z zakresu ochrony środowiska był Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W 2009 r. Zarz ąd Powiatu podj ął uchwały w sprawie udzielenia dotacji z PFO ŚiGW na nast ępuj ące zadania (tabela 31): Tabela 31. Dotacje z PFO ŚiGW (2009 rok) 2009 ROK LIKWIDACJA I UTYLIZACJA AZBESTU Lp. Podmiot dotowany Kwota przyznana [zł] Kwota wykorzystana [zł] 1 Gmina Mszana 26 100,00 10 435,77 2 Gmina Godów 17 200,00 14 500,85 3 Miasto Pszów 43 000,00 13 945,26 4 Miasto Rydułtowy 14 200,00 10 226,63 5 Gmina Lubomia 17 000,00 9 279,04 6 Gmina Gorzyce 24 600,00 22 656,78 7 Miasto Wodzisław Śląski 31 600,00 14 288,82 8 Gmina Marklowice 12 000,00 4 501,35 9 Miasto Radlin 14 300,00 14 300,00 WYMIANA ŹRÓDEŁ CIEPŁA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH ZNAJDUJ ĄCYCH SI Ę NA TERENIE MIASTA WODZISŁAWIA ŚLĄSKIEGO 10 Miasto Wodzisław Śląski 60 000,00 44 800,00 ODBIÓR, TRANSPORT I UTYLIZACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH Z APTEK PROWADZ ĄCYCH DZIAŁALNO ŚĆ NA TERENIE MIASTA WODZISŁAWIA ŚLĄSKIEGO 11 Miasto Wodzisław Śląski 2 000,00 795,22 WYMIANA ŹRÓDEŁ CIEPŁA W BUDOWNICTWIE MIESZKANIOWYM GMINY RYDUŁTOWY - ETAP III 12 Miasto Rydułtowy 53 760,00 46 368,00 Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim W tym samym roku Powiat Wodzisławski udzielił równie ż dotacji na inne zadania zwi ązane z ochron ą środowiska. Dofinansowania udzielono m. in: - Specjalnemu O środkowi Szkolno – Wychowawczemu w Wodzisławiu Śląskim na projekt pn.: Galgenberg – nasza górka. Podejmujemy si ę działa ć, aby nie zgin ąć w tłumie w kwocie 4 000,00 zł;

66 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- Zespołowi Szkół Zawodowych w Wodzisławiu Śląskim do XI Powiatowego Konkursu Ekologicznego dla Szkół Ponadgimnazjalnych w wysoko ści 600,00 zł; - Zespołowi Szkół Ponadgimnazjalnych w Pszowie na realizacj ę zadania zwi ązanego z ochron ą przyrody w wysoko ści 8 700,00 zł; - Zespołowi Szkół Technicznych w Wodzisławiu Śląskim na zadanie pn.: Przebudowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej po dotychczasowych trasach dla Zespołu Szkół Technicznych w Wodzisławiu Śląskim przy ul. Pszowskiej 92 (II etap) w wysoko ści 220 000,00 zł. Z dofinansowania skorzystał tak że Powiatowy Zarz ąd Dróg na m. in. nast ępuj ące zadania: - odbudowa rowu przydro żnego w miejscowo ści Bluszczów przy ul. Powsta ńców w wysoko ści 45 000,00 zł; - budowa kanalizacji deszczowej przy ul. Dworcowej w Olzie i ul. Głównej w Odrze , w wysoko ści 45 000,00 zł; - remont odwodnienia drogi powiatowej nr 5048S przy ul. Dworcowej w Olzie w wysoko ści 35 000,00 zł. W zwi ązku z likwidacj ą z dniem 1 stycznia 2010 r. Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej finansowanie zada ń odbywało si ę bezpo średnio z bud żetu Powiatu Wodzisławskiego w oparciu o obowi ązuj ący plan bud żetowy, uwzgl ędniaj ący planowane na 2010 rok przedsi ęwzi ęcia w zakresie ochrony środowiska, które były podstaw ą sporz ądzenia planu wydatków z PFO ŚiGW, uj ętego w bud żecie Powiatu Wodzisławskiego na 2010 rok. Wobec powy ższego, przyj ęto dotacje na nast ępuj ące zadania (taela 32):

Tabela 32. Dotacje z bud żetu na zadania z ochrony środowiska (2010 rok) 2010 ROK LIKWIDACJA I UTYLIZACJA AZBESTU

Lp. Podmiot dotowany Kwota przyznana [zł] Kwota wykorzystana [zł] 1 Gmina Mszana 13 479,40 rezygnacja 2 Gmina Godów 22 257,91 rezygnacja 3 Miasto Pszów 48 000,00 rezygnacja 4 Miasto Rydułtowy 13 803,50 2 611,97 5 Gmina Lubomia 12 816,00 7 628,25 6 Gmina Gorzyce 20 000,00 7 997,46 7 Miasto Wodzisław Śląski 20 000,00 8 688,92 8 Gmina Marklowice 5 600,00 rezygnacja WYMIANA ŹRÓDEŁ CIEPŁA W BUDYNKACH MIESZKALNYCH ZNAJDUJ ĄCYCH SI Ę NA TERENIE MIASTA WODZISŁAWIA ŚLĄSKIEGO 10 Miasto Wodzisław Śląski 25 000,00 24 960,00 ODBIÓR, TRANSPORT I UTYLIZACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH Z APTEK PROWADZ ĄCYCH DZIAŁALNO ŚĆ NA TERENIE MIASTA WODZISŁAWIA ŚLĄSKIEGO 11 Miasto Wodzisław Śląski 3 000,00 2 465,82 TERMOMODERNIZACJA BUDYNKU PRZYCHODNI SPECJALISTYCZNEJ NA TERENIE SZPITALA W RYDUŁTOWACH Zespół Opieki Zdrowotnej 12 99 400,00 99 000,00 w Rydułtowach Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim Ponadto w 2010 roku udzielono dofinansowania m. in.: - Powiatowemu Centrum Kształcenia Ustawicznego w Wodzisławiu Śląskim na zadanie pn.: Termomodernizacja PCKU - I etap (docieplenie budynku głównego (D) oraz auli (C)) w wysoko ści 363 654 ,84 zł;

67 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

- Zespołowi Szkół Ekonomicznych w Wodzisławiu Śląskim na zadanie pn.: Modernizacja wentylacji na sali gimnastycznej w ZSE (zabudowa wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła) w wysoko ści 114 834,73 zł.

Na rok 2011 w bud żecie Powiatu Wodzisławskiego zarezerwowano środki na realizacj ę nast ępuj ących zada ń z zakresu ochrony środowiska (tabela 33).

Tabela 33. Dotacje z bud żetu na zadania z ochrony środowiska (2011 rok) 2011 ROK LIKWIDACJA I UTYLIZACJA AZBESTU Lp. Podmiot dotowany Kwota przyznana [zł] Kwota wykorzystana [zł] 1 Gmina Gorzyce 13 300,00 6 420,68 2 Gmina Marklowice 5 300,00 3 145,30 3 Gmina Lubomia 8 200,00 5 347,29 4 Miasto Rydułtowy 8 800,00 5 929,70 5 Miasto Pszów 33 400,00 11 568,57 6 Miasto Wodzisław Śląski 27 00,00 10 369,71 ODBIÓR, TRANSPORT I UTYLIZACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH Z APTEK PROWADZ ĄCYCH DZIAŁALNO ŚĆ NA TERENIE MIASTA WODZISŁAWIA ŚLĄSKIEGO 7 Miasto Wodzisław Śląski 4 000,00 4 000,00 Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim Poza ww. zadaniami w 2011 roku dofinansowanie otrzymały równie ż m. in.: - Zespół Placówek Szkolno – Wychowawczo – Rewalidacyjnych w Wodzisławiu Śląskim do projektu pn.: Dbam o zwierz ęta, szanuj ę ro śliny. Ekologia – moje hobby w wysoko ści 2 500,00 zł; - Zespół Placówek Szkolno – Wychowawczo – Rewalidacyjnych w Wodzisławiu Śląskim do projektu pn.: Przyrodnicza ście żka poznawcza Galgenberg , w wysoko ści 3 000,00 zł; - Zespół Szkół Technicznych w Wodzisławiu Śląskim na zakup automatycznej stacji meteorologicznej słu żą cej jako pomoc dydaktyczna do prowadzenia zaj ęć z zakresu meteorologii i klimatologii w wysoko ści 2 500,00 zł.

Szczegółowy wykaz dotacji udzielonych w 2012 roku przedstawia tabela 34.

Tabela 34. Dotacje z bud żetu na zadania z ochrony środowiska (2012 rok) 2012 ROK LIKWIDACJA I UTYLIZACJA AZBESTU Lp. Podmiot dotowany Kwota przyznana [zł] Kwota wykorzystana [zł] 1 Gmina Gorzyce 20 000,00 14 531,32 2 Gmina Marklowice 14 000,00 8 526,36 3 Gmina Lubomia 16 080,00 15 070,73 4 Miasto Rydułtowy 12 600,00 5 795,22 5 Miasto Pszów 48 000,00 4 856,78 6 Miasto Wodzisław Śląski 18 000,00 15 066,72 ODBIÓR, TRANSPORT I UTYLIZACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH Z APTEK PROWADZ ĄCYCH DZIAŁALNO ŚĆ NA TERENIE MIASTA WODZISŁAWIA ŚLĄSKIEGO 7 Miasto Wodzisław Śląski 4 500,00 3 241,08 WIEDZA EKOLOGICZNA SZANS Ą NA LEPSZE JUTRO Stowarzyszenie „Razem 8 na Szybiku” w Wodzisławiu 5 040,00 5 039,99 Śląskim Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim

68 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Ponadto, w 2012 roku przyznano dofinansowanie m. in.: - Zespołowi Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Rydułtowach na zadanie pn.: Przebudowa kanalizacji deszczowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Rydułtowach, ul. Skalna 1 w wysoko ści 186 460,00 zł; - Zespołowi Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Rydułtowach zł na zakup sadzonek drzew oraz materiałów potrzebnych do ich posadzenia w wysoko ści 3 300,00 zł. Do sierpnia 2013 roku z bud żetu Powiatu Wodzisławskiego udzielono wsparcia dla projektu Edukacja ekologiczna Śląskiego Ogrodu Botanicznego realizowana na rzecz Powiatu Wodzisławskiego. Ponadto przyznano dofinansowanie dla: - Powiatowego Urz ędu Pracy w Wodzisławiu Śląskim na zadanie pn.: Termomodernizacja Budynku Powiatowego Urz ędu Pracy w Wodzisławiu Śląskim ul. Michalskiego 12 – ETAP I w wysoko ści 255 675,00 zł; - Zespołowi Szkól Technicznych w Wodzisławiu Śląskim na realizacj ę zadania pod nazw ą Laboratorium badawcze w Zespole Szkół Technicznych szans ą na rozwój wiedzy w kierunku alternatywnych źródeł energii w wysoko ści 14 245,00 zł .

Tabela 35. Dotacje z bud żetu na zadania z ochrony środowiska (rok 2013) 2013 ROK EDUKACJA EKOLOGICZNA ŚLĄSKIEGO OGRODU BOTANICZNEGO REALIZOWANA NA RZECZ POWIATU WODZISŁAWSKIEGO Lp. Podmiot dotowany Kwota przyznana [zł] Kwota wykorzystana [zł] Śląski Ogród Botaniczny – Projekt nie został 1 Zwi ązek Stowarzysze ń 3 000,00 zako ńczony w Mikołowie Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim

Od 2012 roku z bud żetu powiatu wodzisławskiego udziela si ę celowej dotacji dla spółek wodnych na bie żą ce utrzymanie wód i urz ądze ń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowywanie inwestycji. Dane szczegółowe przedstawia tabela 36.

Tabela 36. Dotacje dla spółek wodnych (lata 2012-2013) 2012 ROK Lp. Podmiot dotowany Nazwa zadania Kwota przyznana [zł] Odbudowa i konserwacja Gminna Spółka Wodna 1 rowu nr B w Sołectwie 10 800,00 w Gorzycach Uchylsko Odbudowa Gminna Spółka Wodna 2 i konserwacja rowu nr 51 10 660,00 w Lubomi w Sołectwie Lubomia Odbudowa i konserwacja Gminna Spółka Wodna 3 rowu nr R-9 6 790,00 w Mszanie w Sołectwie Gogołowa 2013 ROK Odbudowa i konserwacja Gminna Spółka Wodna 4 rowu nr 46 25 127,44 w Gorzycach w Sołectwie Turza Śl. Źródło: Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim

69 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

8 HARMONOGRAM RZECZOWO – FINANANSOWY REALIZACJI ZADA Ń WŁASNYCH POWIATU WODZISŁAWSKIEGO

Podstawowe znaczenie dla realizacji programu ma okre ślenie nakładów finansowych na inwestycje zwi ązane z ochron ą środowiska oraz powi ązanie ich w cz ęś ci z mo żliwo ściami bud żetowymi Powiatu Wodzisławskiego oraz mo żliwo ściami finansowymi innych podmiotów i samorz ądów. Poni żej w tabeli 37 podano szacunkowe zestawienie nakładów finansowych na realizacj ę zada ń inwestycyjnych z poszczególnych kierunków ochrony środowiska.

Tabela 37. Harmonogram rzeczowo – finansowy realizacji zada ń własnych Powiatu Wodzisławskiego Szacowane Jednostka Planowane Nazwa zadania Podmioty koszty Lp. realizuj ąca efekty (okres realizacji) współpracuj ące ogółem i koordynuj ąca ekologiczne (tys. PLN) Ochrona wód Wspieranie modernizacji dróg powiatowych w zakresie budowy Powiat 1. PZD 700 kanalizacji deszczowych Wodzisławski (2014-2020) Nadzór nad zu życiem wody w wodochłonnych dziedzinach produkcji w oparciu o zasad ę Poprawa jako ści stosowania najlepszych dost ępnych Powiat 2. wód, WIO Ś 30 technik – BAT, przy wydawaniu Wodzisławski zmniejszenie pozwole ń zintegrowanych zu życia wody przedsi ębiorcom (2014-2020) Wspieranie przebudowy i budowy kanalizacji sanitarnych i deszczowych Powiat 3. - 800 dla budynków powiatowych Wodzisławski (2014-2020)

Wspieranie bie żą cego utrzymania wód Powiat Poprawa jako ści Spółki Wodne 4. i urz ądze ń wodnych 30 Wodzisławski środowiska i ich zwi ązki (2014-2016) Gospodarka odpadami Wdro żenie systemu monitoringu gospodarki odpadami polegaj ącego na Powiat systematycznej aktualizacji bazy Kontrola nad − wójtowie Wodzisławski danych dotycz ących: ilo ści i rodzaju prowadzon ą − burmistrzowie 1. Miasta i Gminy 15 wytwarzanych odpadów, instalacji gospodark ą − prezydent powiatu prowadz ących odzysk lub odpadami − Wodzisławskiego WIO Ś unieszkodliwianie odpadów (2014-2020) Zwi ększenie Prowadzenie edukacji ekologicznej − wójtowie Powiat świadomo ści 2. z zakresu gospodarki odpadami − burmistrzowie 20 Wodzisławski przedsi ębiorców (2014-2016) − i obywateli prezydent Dalsze dofinansowanie utylizacji − wójtowie odpadów azbestowych z bud żetu Powiat Likwidacja 3. − burmistrzowi 600 Powiatu Wodzisławskiego Wodzisławski azbestu − (2014-2020) prezydent

70 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Ochrona powierzchni ziemi i gleb Zagospodarowanie terenów Koordynacja działa ń w zakresie zdegradowanych zagospodarowania i rekultywacji nieu żytecznych − kopalnie obiektów unieszkodliwiania i niebezpiecznych. Powiat − 1. odpadów pogórniczych oraz Przywrócenie Marszałek 20 Wodzisławski Województwa rekultywacji terenów terenów Śląskiego zdegradowanych przez górnictwo górniczych naturze (2014-2016) i wykorzystanie ich w kierunku rekreacyjnym Dostosowanie upraw do skali zanieczyszczenia − rolnicy Okresowa kontrola zawarto ści metalami ci ęż kimi − gminy metali ci ęż kich oraz odczynu pH Powiat 2. i do odczynu gleb. − 20 w glebach u żytkowanych rolniczo Wodzisławski ośrodki Dostosowanie (2015-2020) doradztwa dawek nawozów rolniczego do specyfiki i rodzaju gleb. Ograniczenie szkód powodowanych Przeciwdziałanie nielegalnej przez wydobycie eksploatacji kopalin oraz kontrola Marszałek Powiat surowców 3. przedsi ębiorców wydobywaj ących Województwa Wodzisławski mineralnych przez 20 kopaliny Śląskiego nieuprawnione (2014-2017) osoby. Wła ściwe wykorzystanie zasobów złó ż. Ochrona powietrza − wójtowie Unowocze śnienie układu Powiat Ograniczenie − burmistrzowi 1. komunikacyjnego Wodzisławski emisji 2 000 − prezydent (2014-2017) (PZD) zanieczyszcze ń − WFO ŚiGW − WIO Ś, − Marszałek Zintensyfikowanie kontroli Ograniczenie Województwa podmiotów emituj ących Powiat 2. emisji Śląskiego, 40 zanieczyszczenia do powietrza Wodzisławski zanieczyszcze ń − wójtowie (2014-2017) − burmistrzowie − prezydent Dalsze wdra żanie likwidacji niskiej emisji oraz Zmniejszenie ilo ści termomodernizacja zu żywanego Powiat 3. i wykorzystanie energii paliwa, WFO ŚiGW 2 000 Wodzisławski ze źródeł odnawialnych dla ograniczenie emisji budynków powiatowych zanieczyszcze ń (2014-2017) Ochrona przed hałasem − wójtowie − burmistrzowie Ograniczenie Modernizacja dróg powiatowych Powiat − prezydent 1. hałasu 1 500 (2014-2017) Wodzisławski − komunikacyjnego Krajowa Dyrekcja Dróg i Autostrad

71 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

− WIO Ś, Ograniczenie Ocena stanu akustycznego − Marszałek emisji hałasu środowiska i obserwacja zmian na Województwa Powiat i ograniczanie 2. podstawie opracowanej mapy Śląskiego, 80 Wodzisławski zasi ęgu jego akustycznej powiatu − wójtowie uci ąż liwego (2014-2017) − oddziaływania burmistrzowie − prezydent Minimalizacja Stworzenie i aktualizacja bazy oddziaływania danych o obiektach stwarzaj ących akustycznego Powiat 3. zagro żenie akustyczne dla wskutek wła ściwej WIO Ś 20 Wodzisławski środowiska lokalizacji (2014-2017) obiektów uci ąż liwych Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Okre ślenie terenów na których zostały Pozyskanie danych z zakresu przekroczone − WIO Ś, promieniowania niejonizuj ącego Powiat dopuszczalne − wójtowie 1. z uwzgl ędnieniem wszystkich 10 Wodzisławski poziomy − burmistrzowie znacz ących źródeł emisji promieniowania − (2014-2016) prezydent i ograniczenie wielko ści emisji − WIO Ś, Współpraca z Wojewódzkim Obni żenie − Marszałek Inspektoratem Ochrony poziomów Województwa Środowiska w zakresie Powiat szkodliwego 2. Śląskiego, 20 monitorowania źródeł emisji pól Wodzisławski promieniowania − wójtowie elektromagnetycznych elektromagnetyczn − (2014-2017) ego w środowisku burmistrzowie − prezydent Ochrona przyrody Wspieranie inicjatyw dotycz ących tworzenia obszarów i obiektów chronionych jak równie ż Zachowanie opracowa ń ekofizjograficznych cennych gatunków − WIO Ś, tych obszarów drzew, ochrona Powiat − wójtowie 1. (2014-2020) przyrody 30 Wodzisławski − i krajobrazu burmistrzowie Motywowanie społeczno ści − lokalnej do działa ń na rzecz z uwzgl ędnieniem prezydent utrzymania walorów wymogów UE przyrodniczych terenów (2014-2020) Współpraca z ARiMR − ARiMR, w celu wyznaczenia Zwi ększenie Powiat − wójtowie 2. i przeznaczenia gruntów lesisto ści 20 Wodzisławski − burmistrzowie rolniczych pod zalesienia w powiecie − (2014-2020) prezydent Przyznawanie sadzonek Zwi ększenie Powiat wła ściciele 3. na potrzeby zalesienia lesisto ści 25 Wodzisławski gruntów (2014-2020) w powiecie Edukacja ekologiczna Poprawa stanu Edukacja ekologiczna środowiska mieszka ńców powiatu naturalnego dzi ęki − wójtowie Powiat 1. z wszystkich dziedzin ochrony wy ższej − burmistrzowie 60 Wodzisławski środowiska świadomo ści − prezydent (2014-2020) ekologicznej społecze ństwa

72 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

9 ZARZ ĄDZANIE ŚRODOWISKIEM

9.1 Ogólne zasady zarz ądzania środowiskiem Zarz ądzanie środowiskiem odbywa si ę na kilku szczeblach. W powiecie zarz ądzanie środowiskiem odbywa si ę w ramach zada ń własnych oraz działa ń poszczególnych gmin, jednostek organizacyjnych oraz jednostek administracji publicznej województwa, które realizuj ą na terenie powiatu zadania w ramach swoich kompetencji. Dla spełnienia istoty zasady zrównowa żonego rozwoju wa żne jest przestrzeganie nast ępuj ących zasad: - nieodnawialne zasoby środowiska powinny by ć wykorzystywane w takim zakresie, w jakim istnieje mo żliwo ść kompensowania ich zasobami odnawialnymi, - odnawialne zasoby środowiska powinny by ć wykorzystywane tylko w zakresie nie przekraczaj ącym stopnia ich odnawialno ści, - chłonno ść środowiska nie powinna by ć w żadnym zakresie przekraczana, - ró żnorodno ść środowiska nie powinna male ć. Realizacja tych zasad jest warunkiem spełnienia podstawowego zało żenia programu jakim jest rozwój powiatu zgodnie z zasadami zrównowa żonego rozwoju. Bardzo wa żnym narz ędziem w realizacji tych zasad s ą plany zagospodarowania przestrzennego. Dokumenty te sporz ądzane s ą na wszystkich szczeblach, ale najwa żniejsz ą rol ę maj ą miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalane przez gminy. Dlatego tak wa żna jest współpraca wszystkich jednostek samorz ądowych funkcjonuj ących na terenie powiatu, przekonanie ich do wprowadzania odpowiednich zapisów (chroni ących środowisko) do swoich własnych dokumentów planistycznych, programowych i strategicznych.

9.2 Zarz ądzanie programem Główn ą zasad ą realizacji programu powinno by ć wykonanie zada ń przez jednostki w nim uczestnicz ące. Podczas realizacji programu powinny by ć uwzgl ędnione: ścisłe powi ązania z programem procesu budowy i realizacji bud żetu, a zwłaszcza budowy bud żetu zadaniowego, systemowe podej ście do marketingu powiatowego ze szczególnym uwzgl ędnieniem promocji. Istotn ą spraw ą jest równie ż informowanie opinii społecznej o post ępach w realizacji wybranych zada ń programu. Zarz ądzanie realizacj ą p rogramu to przede wszystkim: - tworzenie i doskonalenie instrumentów realizacji, - monitorowanie realizacji celów i zada ń programu oraz zmian w warunkach realizacji, - aktualizacja programu .

9.3 Mierniki post ępu realizacji programu Realizacja zada ń p rogramu ma na celu popraw ę lub utrzymanie stanu środowiska przyrodniczego. Wymiernym efektem post ępów w realizacji programu będą warto ści wska źników charakteryzuj ących poszczególne jego zagadnienia. 1) Monitoring wdra żania p rogramu polegał b ędzie na ocenie w zakresie: a) okre ślenia stopnia realizacji przyj ętych celów, b) oceny realizacji programów i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska, c) okre ślenia stopnia rozbie żno ści (%) pomi ędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, d) analizy przyczyn ww. rozbie żno ści. Analiza przyczyn rozbie żno ści powinna obejmowa ć ocen ę w zakresie:

73 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

− mo żliwo ści finansowych realizacji działa ń i poszczególnych zada ń, − mo żliwo ści technicznych wykonania zada ń (m.in. zasoby ludzkie, wyposa żenie techniczne), − stopnia zaanga żowania instytucji odpowiedzialnych za realizacj ę działa ń, − reakcji społecze ństwa na propozycje działa ń zawartych w programie , − aktualnych mo żliwo ści prawnych, − aktualnych priorytetów, okre ślonych w dokumentach rz ądowych i wojewódzkich. 2) Monitoring skutków realizacji programu , w tym monitoring świadomo ści społecznej. Monitoring ten prowadzony b ędzie poprzez ocen ę: − poprawy standardów jako ści środowiska, − poprawy poziomu i jako ści życia mieszka ńców, − aktywno ści i reakcji społecze ństwa. Mierniki te mog ą by ć zastosowane do oceny stopnia osi ągania celów w skali całego pa ństwa. W dostosowaniu m. in. do zało żeń wojewódzkich przyjmuje si ę nast ępuj ące mierniki: • ilo ść i jako ść informacji na temat stanu środowiska i jego ochrony zawartych w powiatowej bazie danych, • wielko ść emisji zanieczyszcze ń z terenu powiatu, ilo ść zanieczyszcze ń zatrzymanych w urz ądzeniach ochronnych, • liczb ę zakładów, które wprowadziły technologie energooszcz ędne i niskoemisyjne, • liczb ę mieszka ńców korzystaj ących ze zmodernizowanych systemów grzewczych, • powierzchni ę dachów z wymienionymi pokryciami azbestowymi, • powierzchni ę przebudowanej powierzchni drogowej, • liczb ę zakładów, które zastosowały urz ądzenia redukuj ące emisje, • liczb ę zrealizowanych projektów zwi ększaj ących efektywno ść wykorzystania energii, • liczb ę instalacji działaj ących w oparciu o odnawialne źródła energii, • ilo ść energii wyprodukowanej w instalacjach korzystaj ących z energii odnawialnej; • przepustowo ść nowych i zmodernizowanych oczyszczalni ścieków (przepustowo ść potencjalna i rzeczywista), liczba obiektów, • wielko ść ładunków zanieczyszcze ń w odprowadzanych ściekach, • długo ść sieci kanalizacyjnej i procent skanalizowania gmin, • procent zwodoci ągowania gmin, • warto ść współczynnika stosunku długo ści sieci wodoci ągowej do kanalizacji, • liczb ę wydanych pozwole ń wodno prawnych, • jako ść wód w ciekach na terenie powiatu, • powierzchni ę powiatu obj ętą map ą akustyczn ą, • ilo ść instalacji emituj ących hałas, • liczb ę ludno ści poddan ą ponadnormatywnemu lub uci ąż liwemu oddziaływaniu hałasu, • powierzchni ę obszarów chronionych, • powierzchni ę powiatu (gmin), dla której wykonano opracowania ekofizjograficzne, • powierzchni ę nowych terenów obj ętych ochron ą prawn ą (ilo ść obiektów i ich rodzaj), • ilo ść kontroli przeprowadzonych w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie

74 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

przyrody, • liczb ę i nakład publikacji promuj ących walory przyrodnicze powiatu, • liczb ę rolników korzystaj ących z programów rolno – środowiskowych oraz wielko ść wypłaconych im środków finansowych z tego tytułu, • powierzchnie gruntów rolnych planowanych pod zalesienia i zalesionych w poszczególnych latach, • powierzchni ę lasów i gruntów le śnych stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa i niestanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa obj ęta dokumentacj ą urz ądzeniow ą, • powierzchnia lasów i gruntów le śnych Skarbu Pa ństwa obj ętych ochron ą, • wska źnik lesisto ści, • liczb ę szkół (uczniów), uczestnicz ących w konkursach zwi ązanych z ochron ą środowiska, • liczb ę uczniów uczestnicz ących w tak zwanych „zielonych szkołach”, • liczb ę zorganizowanych szkole ń z zakresu ochrony środowiska i ich uczestników, • liczb ę osób korzystaj ących z danych o środowisku i jego ochronie, • nakłady finansowe na inwestycje z zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadami. Mierniki społeczno-ekonomiczne stosowane b ędą w zakresie poprawy poziomu i jako ści życia mieszka ńców oraz świadomo ści społecznej. Podstawowym źródłem informacji w tym zakresie b ędą badania opinii społecznej, dane statystyczne i inne specjalistyczne opracowania.

9.4 Ocena i weryfikacja programu . Sprawozdawczo ść Ocena realizacji celów i zada ń ochrony środowiska winna by ć realizowana: - co 4 lata ocena skuteczno ści realizacji polityki ekologicznej pa ństwa z wykorzystaniem okre ślonych mierników, - co 2 lata ocena realizacji wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, sporz ądzonych w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa, - ocena realizacji programów naprawczych poszczególnych komponentów środowiska przez organy inspekcji ochrony środowiska. Bezpo średnim wska źnikiem zaawansowania realizacji zada ń programu będzie wysoko ść ponoszonych nakładów finansowych oraz uzyskiwane efekty rzeczowe. Uzyskiwane efekty rzeczowe, zweryfikowane przez ocen ę stanu jako ści i dotrzymywania norm komponentów środowiska, ilustrowa ć b ędą zaawansowanie realizacji programu w skali roku i b ędą umo żliwia ć dokonywanie niezb ędnych korekt na bie żą co. W nawi ązaniu do ocen realizacji celów i zada ń ochrony środowiska oraz na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska sporz ądzane b ędą raporty: - raporty Rady Ministrów z realizacji polityki ekologicznej pa ństwa przedkładane Sejmowi (sporz ądzane co 4 lata), - raporty organów wykonawczych województwa, powiatu i gminy z realizacji programów ochrony środowiska przedkładane odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu i radzie gminy (co 2 lata). Dla niniejszego programu istnieje obowi ązek oceny jego wdra żania poprzez opracowanie przez organ wykonawczy powiatu raportu, który powinien by ć przedkładany Radzie powiatu wodzisławskiego w cyklu dwuletnim. W efekcie realizacji wyznaczonych dla powiatu wodzisławskiego celów ekologicznych powinno uzyska ć si ę zamierzone efekty ekologiczne. Tabela 38 przedstawia proponowane działania i zakładane efekty.

75 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Tabela 38. Zakładane efekty działa ń proponowanych w programie Proponowane działania Zakładany efekt Ochrona gleb i powierzchni ziemi • Zachowanie walorów u żytkowych terenów uprawnych; • Utrzymanie plonów na dotychczasowym poziome lub ich Prowadzenie racjonalnej gospodarki uprawowej zwi ększenie; • Zmniejszenie zanieczyszcze ń wód podziemnych w skutek przenawo żenia. Upowszechnienie zasad dobrej praktyki rolniczej • Wykorzystanie potencjału rolnego powiatu; oraz nowoczesnych metod i technologii upraw • Wzrost przedsi ębiorczo ści zwi ązanej z gospodark ą roln ą. • Wzrost wydajno ści uprawianych gleb; Wykorzystanie kompostu do nawo żenia gleb • Podniesienie jako ści ( żyzno ści) gleb. • Poprawa estetyki; Prawidłowa rekultywacja terenów • Powstanie nowych zbiorników wodnych oraz obiektów, pokopalnianych rekreacyjnych. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym • Zwi ększenie komfortu egzystencji mieszka ńców; Inwentaryzacja źródeł promieniowania • Mo żliwo ść kontroli sposobu u żytkowania obszarów elektromagnetycznego ochronnych. Ochrona powietrza Kontrola emitowanych przez podmioty • Przestrzeganie limitów emisyjnych. gospodarcze zanieczyszcze ń • Poprawa jako ści powietrza atmosferycznego; Rozbudowa sieci gazowej • Zmniejszenie ilo ści wytwarzanych odpadów. • Ograniczenie niskiej emisji o powietrza, zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza zwi ązkami siarki i pyłami; • Wzrost zapotrzebowania na „ekologiczne” surowce Zmiana systemu grzewczego i energetycznego energetyczne (gaz, drewno, wierzba energetyczna, słoma); na terenie gmin powiatu • Mo żliwo ść zagospodarowania niewykorzystanego areału lub fragmentów pól uprawnych o słabszej klasie bonitacyjnej do produkcji surowców energetycznych; • Zmniejszenie zapotrzebowania na no śniki energii; Poprawa (usprawnienie) systemów przesyłania • Ograniczenie zu życia surowców energetycznych; energii cieplnej oraz poprawa parametrów • Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza; cieplnoenergetycznych budynków • Ograniczenie ilo ści odpadów ze spalania. • Zapotrzebowanie na ekologiczne środki nap ędowe; Reorganizacja transportu zbiorowego • Ograniczenie emisji spalin; i przebudowa układu komunikacyjnego • Zmniejszenie nat ęż enia ruchu drogowego w miastach; • Ograniczenie poziomu hałasu. Tworzenie stref ochronnych wokół najwi ększych • Zwi ększenie terenów zadrzewionych i zielonych; emitorów zanieczyszcze ń oraz najbardziej • Ograniczenie rozprzestrzeniania si ę emitowanych ucz ęszczanych ci ągów komunikacyjnych zanieczyszcze ń. • Zwi ększenie potencjału „produkcji tlenu”; • Zwi ększenie produkcyjnego charakteru lasu – mo żliwo ść Nowe nasadzenia – zalesianie pozyskiwania drewna, • Nowe miejsca rekreacji i wypoczynku. Ochrona przed hałasem Tworzenie naturalnych i sztucznych stref • Zwi ększenie komfortu egzystencji mieszka ńców; ochronnych wokół najwi ększych emitorów hałasu • Obni żenie poziomu hałasu; oraz uci ąż liwych ci ągów komunikacyjnych • Wzrost liczby zadrzewie ń. Ochrona dóbr kultury Tworzenie ście żek edukacyjnych przyrodniczych • Zwi ększenie atrakcyjno ści powiatu i jego promocja; i kulturowych • Edukacja ekologiczna i historyczno – kulturowa. Wprowadzenie wła ściwego oznakowania i opisu • Zwi ększenie atrakcyjno ści powiatu i jego promocja. zabytków

76 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Ochrona wód • Zmniejszenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych Rozbudowa systemu wodoci ągów i podziemnych; i skanalizowanie terenu powiatu • Dostarczanie wody pitnej o dobrej jako ści; • Lepsze warunki rozwoju fauny i flory, zwłaszcza wodnej. Podł ączenie maksymalnej liczby mieszka ńców do • Zmniejszenie zagro żeń dla zdrowia mieszka ńców; (istniej ących lub nowych) oczyszczalni ścieków • Ograniczenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych zbiorczych i przydomowych i podziemnych. Wymiana azbestowych odcinków sieci • Zmniejszenie zagro żeń dla zdrowia mieszka ńców. wodoci ągowej • Dostarczenie wody pitnej o dobrych parametrach Bie żą ca modernizacja stacji uzdatniania wody jako ściowych; i sieci wodoci ągowej • Ograniczenie strat wody zwi ązanych z przesyłem i awariami. • Zachowanie zasobów wodnych powiatu; Wyznaczenie norm zu życia wody przy • Mo żliwo ści rozwojowe powiatu – osadnictwo, gospodarka; poszczególnych rodzajach działalno ści • Zmniejszenie nakładów na inwestycje zwi ązane, produkcyjnej z zaopatrzeniem w wod ę i oczyszczaniem ścieków z wód. • Ograniczenie zu życia wody; Promowanie produkcji o małej wodochłonno ści • Zmniejszenie ilo ści odprowadzanych ścieków. Zwi ększenie kontroli poboru wody i zrzutu • Naliczanie wła ściwych stawek za u żytkowanie wód. ścieków • Zmniejszenie zagro żenia przeciwpowodziowego; Budowa lokalnych zbiorników retencyjnych • Zwi ększenie łatwo dost ępnych zasobów wodnych; • Nowe miejsca wypoczynki i rekreacji. • Zmniejszenie strat materialnych w przypadku wyst ąpienia Kontrola oraz konserwacja wałów i urz ądze ń powodzi; przeciwpowodziowych • Zmniejszenie zagro żenia powodziowego. Odbudowa oraz prawidłowa eksploatacja • Zmniejszenie zagro żenia powodziowego; systemów melioracji • Poprawa warunków upraw. Odpady • Zmniejszenie ilo ści wytwarzanych odpadów, • Zmniejszenie zapotrzebowania na no śniki energii, Zmiana profilu produkcji, wprowadzenie • Zmniejszenie zapotrzebowania na instalacje do przerobu nowoczesnych technologii wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów, • Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń. • Zmniejszenie zagro żenia dla zdrowia ludzi, • Zmniejszenie zagro żenia dla fauny i flory, Likwidacja dzikich wysypisk śmieci • Zmniejszenie potencjalnych zanieczyszcze ń wód podziemnych i powierzchniowych. • Zmniejszenie ilo ści odpadów trafiaj ących na składowiska, • Pozyskiwanie czystych surowców do przerobu, • Zmniejszenie liczby dzikich wysypisk śmieci, Kontynuacja selektywnej zbiórki odpadów • Ochrona terenu – zmniejszenie zapotrzebowania na teren pod składowiska; • Zwi ększenie zatrudnienia. • Wydłu żenia czasu eksploatacji istniej ących i projektowanych składowisk, • Produkcja wyrobów z odpadów np. elementy małej architektury, kompostu, Przerób odpadów • Zmniejszenie materiałochłonno ści i energochłonno ści produkcji, • Wykorzystanie kompostu do piel ęgnacji terenów zielonych, • Pozyskanie źródła cz ęś ciowego finansowania systemu gospodarki odpadami. • Wła ściwe post ępowanie z odpadami; Prowadzenie akcji edukacyjnej • Wzrost świadomo ści ekologicznej. Źródło: opracowanie własne

77 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

10 STRESZCZENIE

Podstaw ą prawn ą opracowania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego jest art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (t. j. Dz. U. z 2008 r. nr 25 poz. 150 ze zm.), który nakłada na zarz ądy powiatów obowi ązek sporz ądzenia programów ochrony środowiska. Po zaopiniowaniu przez zarz ąd województwa, powiatowe programy uchwalane s ą przez rady powiatów. W programie uj ęto analiz ę uwarunkowa ń wynikaj ących z Polityki Ekologicznej Pa ństwa oraz pozostałych dokumentów strategicznych, a w szczególno ści z: - programem ochrony środowiska dla województwa śląskiego do roku 2013 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2018, - programem ochrony powietrza dla stref województwa śląskiego, - strategi ą ochrony przyrody województwa śląskiego na lata 2011-2030, - strategi ą rozwoju województwa śląskiego „ Śląskie 2020”, - programem ochrony środowiska przed hałasem dla województwa śląskiego na lata 2009-2013, - Strategi ą Rozwoju Powiatu Wodzisławskiego . Program zawiera ocen ę stanu środowiska powiatu wodzisławskiego z uwzgl ędnieniem prognozowanych danych oraz wska źników ilo ściowych charakteryzuj ących poszczególne komponenty środowiska w latach 2009-2012. Problemy środowiskowe analizowano, dziel ąc je na najwa żniejsze komponenty środowiska powiatu tj.: powietrze atmosferyczne, zasoby wodne, gospodark ę odpadami, ochron ę przyrody, lasy, kopaliny, gleby, hałas, elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj ące i edukacj ę ekologiczn ą. Uwzgl ędniaj ąc stan środowiska, główne problemy, obowi ązuj ące przepisy oraz dokumenty, okre ślono w programie cele i zadania dla ka żdego z wyznaczonych priorytetów środowiskowych. Cele te przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco: - cel nadrz ędny programu: rozwój gospodarczy powiatu przy zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego, - gospodarka wodno – ściekowa: osi ągni ęcie dobrego stanu ekologicznego wód pod wzgl ędem jako ściowym i ilo ściowym, - gospodarka odpadami: minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów, wzrost wtórnego wykorzystania i ograniczenie składowania pozostałych odpadów, - ochrona powierzchni ziemi i gleby: zrównowa żona gospodarka zasobami naturalnymi oraz racjonalne wykorzystywanie zasobów glebowych, - przyroda, lasy: zachowanie ró żnorodno ści biologicznej oraz georó żnorodnosci, prowadzenie racjonalnej gospodarki le śnej, - ochrona powietrza: osi ągni ęcie i utrzymanie standardów jako ści powietrza, - oddziaływanie hałasu: poprawa klimatu akustycznego i ochrona mieszka ńców powiatu przed hałasem, - promieniowanie elektromagnetyczne: ochrona przed szkodliwym działaniem pół elektromagnetycznych, - edukacja ekologiczna: kształtowanie nawyków kultury ekologicznej mieszkańców powiatu wodzisławskiego, zagwarantowanie szerokiego dost ępu do informacji i materiałów o środowisku i jego ochronie, - planowanie przestrzenne: kształtowanie harmonijne struktury funkcjonalno – przestrzennej powiatu. Zało żone cele rozbudowano o miary ich realizacji, co znacz ąco ułatwi dokonanie oceny stanu ich realizacji w raporcie z programu . W osi ągni ęciu zało żonych celów maj ą słu żyć okre ślone w planie operacyjnym programu zadania.

78 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

11 LITERATURA

Obowi ązuj ące akty prawne:

1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity z 2008 r. Dz. U. nr 25, poz. 150. ze zm.), 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.), 3. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (tekst jednolity 2012 r. Dz. U. poz. 145 ze zm.), 4. Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227 ze zm.), 5. Ustawa z dnia 14 grudnia o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21), 6. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U z 2007 r. nr 75, poz. 493 ze zm.), 7. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (tekst jednolity z 2006 r. Dz. U. nr 123, poz. 858 ze zm.), 8. Ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (tekst jednolity z 2011 r. Dz. U. Nr 12, poz. 59), 9. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity z 2011 r. nr 163 poz. 981 ze zm.), 10. Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (tekst jednolity z 2011 r. Dz. U. nr 103, poz. 961 ze zm.), 11. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity z 2010 r. Dz. U. nr 243, poz. 1623 ze zm.), 12. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity z 2012 r. poz. 697 ze zm.), 13. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (tekst jednolity z 2004 r. Dz. U. nr 3 poz. 20 ze zm.), 14. Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. z 2008 r. nr 138, poz. 865 ze zm.), 15. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. z 2009 r. nr 79, poz. 666), 16. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (tekst jednolity z 2007 r. nr 90, poz. 607 ze zm.), 17. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r. nr 63 poz. 638 ze zm.), 18. Ustawa z dnia 5 wrze śnia 2008 r. o zmianie ustawy o samorz ądzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. nr 180, poz. 1111).

79 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

Obowi ązuj ące akty wykonawcze:

1. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu cz ęś ci wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2011 r. nr 258, poz. 1550), 2. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako ści dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r. nr 257, poz. 1545), 3. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. z 2008 r. nr 143, poz. 896), 4. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r., nr 258, poz. 1549), 5. Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo życia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. nr 61 poz. 417 ze zm.), 6. Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jako ści ą wody w k ąpielisku i miejscu wykorzystywanym do k ąpieli (Dz. U. z 2011 r. nr 86 poz. 478), 7. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2008 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzanie w ściekach przemysłowych do urz ądze ń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego (Dz. U. z 2008 r. nr 229, poz. 1538), 8. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 28 stycznia 2009 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie warunków, jakie nale ży spełni ć przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2009 r. nr 27, poz. 169), 9. Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2012 r. w sprawie wysoko ści stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu, na rok 2013 (M.P. 2012, poz. 957), 10. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie okre ślenia przeci ętnych norm zu życia wody (Dz. U. z 2002 r. nr 8 poz.70), 11. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 137, poz. 924), 12. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 pa ździernika 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mog ą by ć składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. z 2002 r. nr 191, poz. 1595), 13. Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 pa ździernika 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu post ępowania z odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2005 r. nr 219, poz. 1858), 14. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. nr 112, poz. 1206), 15. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. z 2011r. nr 95, poz. 558),

80 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

16. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 wrze śnia 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1032), 17. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 914), 18. Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 pa ździernika 2008 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. z 2008 r. nr 198, poz. 1226), 19. Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 sierpnia 2008 r. w sprawie wymaga ń w zakresie odległo ści i warunków dopuszczaj ących usytuowanie drzew i krzewów, elementów ochrony akustycznej i wykonywania robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowej, a tak że sposobu urz ądzania i utrzymywania zasłon od śnie żnych oraz pasów przeciwpo żarowych (Dz. U. z 2008 r. nr 153, poz. 955 ze zm.).

Obowi ązuj ące dyrektywy:

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotycz ąca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, 2. Dyrektywa 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszcze ń do powietrza z du żych obiektów energetycznego spalania, 3. Dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów, 4. Dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowa ń i odpadów opakowaniowych, 5. Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, 6. Dyrektywa 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie zu żytego sprz ętu elektrotechnicznego i elektronicznego (WEEE), 7. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i rady 2000/53/WE z dnia 18 wrze śnia 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji, 8. Dyrektywa Rady z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, w szczególno ści gleby, w przypadku wykorzystania osadów ściekowych w rolnictwie (86/278/EWG), 9. Dyrektywa 2006/11/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lutego 2006 r. w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancje niebezpieczne odprowadzane do środowiska wodnego Wspólnoty (wersja ujednolicona), 10. Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu, 11. Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycz ąca oczyszczania ścieków komunalnych, 12. Dyrektywa Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycz ąca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (91/676/EWG),

81 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wodzisławskiego

13. Dyrektywa 2000/14/WE Parlamentu Europejskiego i rady z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie zbli żenia ustawodawstwa Pa ństw Członkowskich odnosz ących si ę do emisji hałasu do środowiska przez urz ądzenia u żywane na zewn ątrz pomieszcze ń, 14. Dyrektywa 2002/49/WE parlamentu Europejskiego i rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosz ąca si ę do oceny i zarz ądzania poziomem hałasu w środowisku, 15. Dyrektywa Rady z dnia 19 marca 1987 r. w sprawie ograniczania zanieczyszczenia środowiska azbestem i zapobiegania temu zanieczyszczeniu (87/217/EWG), 16. Dyrektywa 2006/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 wrze śnia 2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchylaj ąca dyrektyw ę (91/157/EWG), 17. Dyrektywa Rady 96/82/WE z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie kontroli niebezpiecze ństwa powa żnych awarii zwi ązanych z substancjami niebezpiecznymi, 18. Dyrektywa 2004/35/WE parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialno ści za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrz ądzonym środowisku naturalnemu, 19. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jako ści powietrza i czystego powietrza dla Europy.

Wykorzystane materiały:

1. Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016. 2. Krajowy program zwi ększania lesisto ści – aktualizacja 2003 r. 3. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. 4. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032. 5. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Śląskiego do roku 2013 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2018. 6. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego, Katowice, czerwiec 2004. 7. Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „ Śląskie 2020”, Katowice, luty 2010. 8. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa śląskiego na lata 2009- 2013 dla terenów poza aglomeracjami, poło żonych wzdłu ż dróg krajowych, ekspresowych, autostrad i linii kolejowych, Kraków, stycze ń 2010. 9. Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014. 10. Stan środowiska w województwie śląskim w 2009 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Katowice 2011. 11. Program Ochrony Środowiska Powiatu Wodzisławskiego, stycze ń 2009 r. 12. Strategia Rozwoju Powiatu Wodzisławskiego 2008-2015. 13. Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Wodzisławskiego na lata 2005-2013. 14. Program Rozwoju Turystyki i Rekreacji dla Powiatu Wodzisławskiego na lata 2006-2013. 15. Program opieki nad zabytkami powiatu wodzisławskiego na lata 2010-2013.

82