Zał ącznik do Uchwały Nr Rady Gminy Lubomia z dnia Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 2010 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 SPIS TRE ŚCI WST ĘP ...................................................................................................................................... 3 I. CZ ĘŚĆ WPROWADZAJ ĄCA ............................................................................................ 4 1. STRUKTURA STRATEGII ................................................................................................... 4 2. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE TWORZENIA STRATEGII ................................. 6 3. OCENA WDRO ŻENIA STRATEGII OBOWI ĄZUJ ĄCEJ DO 2010 ROKU ..................... 15 II. CZ ĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO-ANALITYCZNA ............................................................ 18 1. POŁO ŻENIE, POWIERZCHNIA, PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY ................ 18 2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ................................................................................ 18 3. KOMUNIKACJA I TRANSPORT ....................................................................................... 20 4. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ...................................................................................... 20 5. SYTUACJA GOSPODARCZA ............................................................................................ 22 6. PROBLEMY NA RYNKU PRACY ..................................................................................... 24 7. ZASOBY I WARUNKI MIESZKANIOWE ........................................................................ 27 8. BEZDOMNO ŚĆ ................................................................................................................... 29 9. EDUKACJA ......................................................................................................................... 30 10. KULTURA ......................................................................................................................... 31 11. SPORT I REKREACJA ...................................................................................................... 32 12. TURYSTYKA .................................................................................................................... 32 13. SYTUACJA DZIECKA ...................................................................................................... 34 14. OCHRONA ZDROWIA ..................................................................................................... 38 15. BEZPIECZE ŃSTWO PUBLICZNE .................................................................................. 41 16. POMOC SPOŁECZNA ...................................................................................................... 42 17. SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ............................................................... 54 18. PROBLEMY UZALE ŻNIE Ń I PRZEMOCY W RODZINIE ............................................ 56 19. PROBLEMY SPOŁECZNE W OPINII ŚRODOWISKA LOKALNEGO ......................... 60 20. SEKTOR POZARZ ĄDOWY ............................................................................................. 68 21. ANALIZA SWOT .............................................................................................................. 71 22. PODSUMOWANIE DIAGNOZY ...................................................................................... 79 III. CZ ĘŚĆ PROGRAMOWA .............................................................................................. 86 1. MISJA, CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE, KIERUNKI DZIAŁA Ń .................... 86 2. WDRO ŻENIE STRATEGII, MONITOROWANIE JEJ REALIZACJI ............................. 102 3. PROGRAMY I PROJEKTY ............................................................................................... 103 IV. UWAGI KO ŃCOWE .................................................................................................... 111 SPIS DIAGRAMÓW, TABEL I WYKRESÓW .................................................................... 112 2 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 WST ĘP Samorz ądy lokalne działaj ące w warunkach gospodarki rynkowej, cechuj ącej si ę du żą dynamik ą zmian i niepewno ści ą co do ich kierunków, musz ą posiada ć zdolno ść do wczesnego rozpoznawania zagro żeń, jak i dostrzegania pojawiaj ących si ę szans. W takich warunkach istotnego znaczenia nabiera zarz ądzanie strategiczne, które, oparte na opracowywaniu, wdra żaniu i kontroli realizacji planów strategicznych, umo żliwia dostosowanie funkcjonowania jednostek terytorialnych do zmian zachodz ących w otoczeniu. Na poziomie zarz ądzania lokalnego (gminnego), w zakresie polityki społecznej, podstawow ą rol ę w śród tego typu planów pełni strategia integracji i rozwiązywania problemów społecznych. Strategia pozwala na racjonalizacj ę lokalnej polityki społecznej. Okre śla misj ę oraz wyznacza cele strategiczne i działania, których wdro żenie powinno w znaczny sposób przyczyni ć si ę do rozwi ązania wielu problemów społecznych i zminimalizowa ć społeczne skutki kwestii społecznych. Dokument stanowi zatem podstaw ę do realizacji stosunkowo trwałych wzorów interwencji społecznych, które maj ą przyczyni ć si ę do poprawy warunków życia mieszka ńców, w szczególno ści tych, którzy s ą zagro żeni marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym, i doprowadzi ć do integracji społecznej. Niniejsza strategia została opracowana w O środku Pomocy Społecznej w Lubomi przy merytorycznym wsparciu O środka Kształcenia Słu żb Publicznych i Socjalnych – Centrum AV w Cz ęstochowie. Pomoc zewn ętrzna polegała głównie na doradztwie i systematyzacji układu głównych elementów wypracowanego dokumentu. Strategia jest dokumentem uspołecznionym. W pracach nad nim uczestniczyli przedstawiciele samorz ądu lokalnego, środowisk pomocy społecznej, rynku pracy, o światy, kultury, ochrony zdrowia, policji i s ądownictwa, przedstawiciele organizacji pozarz ądowych, ko ścioła, mieszka ńcy gminy oraz eksperci. Dokument ma charakter kilkuletni; został przygotowany na lata 2011-2020. Jest zgodny z zało żeniami odnosz ących si ę do polityki społecznej dokumentów strategicznych przygotowanych na poziomie europejskim, ogólnopolskim i samorz ądowym i umo żliwia ubieganie si ę o środki zewn ętrzne, m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Strategia stanowi materiał wyj ściowy do opracowania szczegółowych programów i projektów pomocy społecznej . Skuteczno ść wyznaczonych w niej działa ń pomocowych będzie zale żała zarówno od posiadanych i pozyskanych przez gminę środków finansowych, jak i szerokiej, aktywnej i skoordynowanej współpracy przedstawicieli administracji samorz ądowej i partnerów społecznych, w tym organizacji pozarz ądowych. 3 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 I. CZ ĘŚĆ WPROWADZAJ ĄCA 1. STRUKTURA STRATEGII Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia składa si ę z trzech zasadniczych cz ęś ci, tj. cz ęś ci wprowadzaj ącej, diagnostyczno-analitycznej i programowej. Cz ęść wprowadzaj ąca zawiera informacje na temat organizacji strategii oraz uwarunkowa ń zewn ętrznych (prawnych i strategiczno-programowych) tworzenia dokumentu. Obejmuje równie ż ocen ę stopnia wdro żenia poprzedniej strategii, dla której rok 2010 zamyka okres programowania. Cz ęść diagnostyczno-analityczna zawiera informacje ogólne dotycz ące gminy oraz diagnoz ę sytuacji społeczno-gospodarczej w gminie, która została oparta na badaniu źródeł zastanych, tj. danych pozyskanych z instytucji i organizacji działaj ących w gminie b ądź obejmuj ących zasi ęgiem działania jej mieszka ńców, identyfikacji mocnych i słabych stron oraz szans i zagro żeń lokalnego systemu polityki społecznej (SWOT), a tak że analizie ankiet, skierowanych do przedstawicieli funkcjonuj ących w gminie placówek o światowych oraz reprezentantów środowiska lokalnego (liderzy lokalni, mieszka ńcy). Diagnoza została przeprowadzona w nast ępuj ących obszarach: • Infrastruktura techniczna; • Turystyka; • Komunikacja i transport; • Sytuacja dziecka; • Demografia; • Ochrona zdrowia; • Gospodarka; • Bezpiecze ństwo publiczne; • Rynek pracy; • Pomoc społeczna; • Zasoby i warunki mieszkaniowe; • Sytuacja osób niepełnosprawnych; • Bezdomno ść ; • Problemy uzale żnie ń i przemocy • Edukacja; w rodzinie; • Kultura; • Działalno ść organizacji pozarz ądowych. • Sport i rekreacja; Cz ęść programowa zawiera najistotniejsze zało żenia polityki społecznej gminy na najbli ższe lata. S ą one uj ęte w formie misji, celów strategicznych, celów operacyjnych i kierunków działa ń. W cz ęś ci programowej s ą równie ż wskazane podmioty realizuj ące strategi ę i współdziałaj ące w jej realizacji, źródła finansowania i czas realizacji wyznaczonych w dokumencie działa ń oraz jest zaprezentowana informacja na temat sposobu 4 Strategia Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia na lata 2011-2020 wdro żenia strategii oraz prowadzenia monitoringu jej realizacji. Dla realnej oceny stopnia wdro żenia dokumentu jest przygotowany wykaz wska źników monitoringowych. Cz ęść programowa zawiera tak że omówienie projektów zaproponowanych przez przedstawicieli instytucji gminy i organizacji pozarz ądowych działaj ących w obszarze polityki społecznej. Poni ższy diagram prezentuje struktur ę Strategii Integracji i Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubomia. Diagram 1. Struktura dokumentu strategii