TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ GÖLLER HAVZASI BÖLGE TOPLANTISI RAPORU

Yalvaç 30 Haziran 2012 Antik Kenti - Burdur 1 GİRİŞ

2 GÖLLER BÖLGESİ KÜLTÜREL MİRASI 2 Dönemler 2 İlk İzler 2 Pisidya ve Frig Uygarlıkları 5 Roma 5 Bizans 6 Anadolu Selçuklu 8 Beylikler 9 Osmanlı 9 Cumhuriyet

10 Tarihi Yollar 10 Via Sabaste Yolu 10 İpek Yolu 11 St. Paul Yolu

12 GÖLLER BÖLGESİ DOĞAL VARLIKLARI 12 Göller 13 Göl Adaları 15 Jeotermal Kaynaklar 15 Mağaralar 16 Sulak Alanlar 17 Kuş Göç Yolları

19 GÖLLER BÖLGESİ KORUMA ALANLARI 19 Milli Parklar 19 Tabiat Parkları 19 Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahaları

20 TKB ÜYESİ BELEDİYELERİN SUNUMLARI 20 Afyonkarahisar 21 Bolvadin 22 Dinar 24 Burdur 26 Gölhisar 27 Eğirdir 28 Yalvaç 30 Akşehir 32 Beyşehir

34 TKB’YE ÜYE OLACAK BELEDİYELERİN SUNUMLARI 34 Senirkent 34 Keçiborlu

35 KÜNYE

43 KATILIM LİSTESİ Medusa- Kibyra Antik Kenti - Burdur GİRİŞ 1

2011 yılının Eylül ayında Şanlıurfa’da yapılan Tarihi Kentler Birliği toplantısında Türkiye’de bölge/ havza ölçeğinde koruma ilkesinin hayata geçmesi gerektiğine ve gelecek Tarihi Kentler Birliği toplantılarının bölgesel ölçekte düzenlenmesine karar verildi. İlki 2011 Aralık ayında Uzunköprü Belediyesi’nin ev sahipliğinde Trakya’da; ikincisi 2012 yılının Şubat ayında Kastamonu’nun ev sahipliğinde Batı Karadeniz’de düzenlenen Bölgesel TKB toplantılarının üçüncüsü Yalvaç Belediyesi’nin ev sahipliğinde Göller Bölgesi’nde düzenlendi.

22 Haziran 2012 tarihinde Yalvaç ilçesinin ev sahipliğinde gerçekleşen Göller Havzası Bölge Toplantısı’na Dinar, Afyonkarahisar, Bolvadin, Burdur, Gölhisar, Eğirdir, Akşehir ve Beyşehir Belediyeleri katıldı. Belediyeler yaptıkları sunumlar ile bölgelerinde sahip oldukları kültürel ve doğal değerleri, bu değerlerin korunması konusunda elde ettikleri başarıları, karşılaştıkları zorlukları ve geleceğe yönelik hedeflerini dile getirdiler. Ayrıca Mimarlar Odası Isparta Temsilcisi, Avrupa Türk İşadamları Konseyi Yürütme Kurulu Temsilcisi ve önümüzdeki dönemde TKB’ye üye olacak Senirkent ve Keçiborlu Belediyelerinin temsilcileri hem toplantıya önemli katkılarda bulundu, hem de TKB’nin geleceğe yönelik hedeflerini gerçekleştirmesi için dayanışma örneği sergiledi.

Bütüncül bir bakış açısıyla, bölge/havza ölçeğinde örgütlenen TKB toplantılarının en önemli hedefi bölgedeki belediyeleri bir araya getirerek, uzun vadede doğal ve kültürel miras üzerinde yükselecek bir kalkınma stratejisini işbirliği ile oluşturmaktır. Aynı coğrafyayı paylaşan ve benzer tarihsel süreçlerden geçen kentler arasındaki işbirliği ise bölge kimliğinin güçlenmesini, ekonomik gelişmenin hızlanmasını ve rekabet gücünü artmasını sağlayacaktır.

Bu yaklaşımla düzenlenen Göller Havzası Bölge Toplantısı, bölgeyi özgün kılan doğal değerlerin ve bu değerlerin şekillendirdiği kültürel mirasın görünür kılınmasını ve bölgesel bir bakış açısıyla yeniden değerlendirilmesini sağladı. Göllerden jeo-termal kaynaklara, Selçuklu mimarisinden St. Paul Yolu’na kadar birçok bölgesel değer toplantıda dile getirildi. Göller Bölgesini eşsiz kılan bu kimlik öğelerinin bir bütün olarak algılanması ve kentlerin dayanışması ile hayata geçmesi bu değerlerin sağlıklı bir şekilde geleceğe aktarılmasını sağlayacak; sürdürülebilir bir kalkınmanın temellerini oluşturacaktır. 2 GÖLLER BÖLGESİ KÜLTÜREL MİRASI

DÖNEMLER

Günümüzde Isparta ve Burdur illerinin tamamı İLK İZLER ile Afyon, Denizli, Antalya ve Konya illerinin bir Bilinen ilk yaşam izlerinin M.Ö. 7000’e kısmını kapsayan Göller Bölgesi sahip olduğu kadar uzandığı bölgenin hemen hemen her doğal değerler ve kültürel miras açısından süreklilik yerinde antik dönem yerleşimlerine rastlamak göstermekte ve zengin bir bölge özelliği arz mümkündür. Bölge çok sayıda höyük ve etmektedir. Göller Bölgesi, verimli araziler ve ticaret tümülüse ev sahipliği yapmakta; sadece Yalvaç yollarının üzerinde olması nedeniyle, Üst Paleolitik ilçesinde yirmiye yakın höyük bulunmaktadır. GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ devirden bu yana sürekli yerleşime sahne olmuştur. Çallıca Höyük, Yağlıyurt Tepesi, Yassıgüme İpek Yolu’nun Efes ve Milet’e giden kolu üzerinde Höyük, Gümüşgün, Kapalıin, Baladız, Senirce, bulunması ve Antalya’yı İç Anadolu’ya bağlayan Höyücek, Kuruçay, Erbaa ve Hacılar yerleşik geçitlerin bölgede bulunması, Göller Bölgesi’ni her yaşamın ilk görüldüğü yerler arasındadır. Yine çağda çekici kılmıştır. Bölge Hitit, Pisidya ve Frigya Yalvaç’ta bulunan ve Tanrı Men adına tarihte uygarlıklarının yanı sıra Roma, Bizans, Selçuklu, kentleşmiş tek merkez olan Men Kutsal Alanı ile Beylikler ve Osmanlı dönemlerine de ev sahipliği Beyşehir’de bulunan ve M.Ö. 13. yy’da Hititler yapmıştır. Bölgenin sahip olduğu kültürel ve doğal tarafından yapılmış olan Güneş Anıtı ve Eflatun miras, sürdürülebilir bir kalkınma ve yaşanabilir bir Pınar Anıtı da bölgenin tarihsel derinliğine işaret çevre için büyük bir potansiyel sunmaktadır. etmektedir.

PİSİDYA ve FRİG UYGARLIKLARI Bölge, geride eşsiz eserler bırakmış olan Anadolu uygarlıklarından Pisidya ve Frigya uygarlıklarına ev sahipliği yapmıştır. Günümüzde Göller Bölgesi denen yörenin büyük bir kısmını kapsayan Pisidya’nın adına ilk Pisidya Antiokheia / Yalvaç kez M.Ö. 5. yy’da rastlanmıştır. Pisidya bölgesi günümüzde yaklaşık olarak Isparta ve Burdur illerinin tümü ile Antalya ilinin kuzey kesimini kapsamaktadır. Bölgede M.Ö. 8. yy’dan itibaren hakimiyet gösteren Frig Uygarlığı ise güçlü bir devlet kurmayı başarmış ve Ankara, Afyon ve Eskişehir illerinin tümü ile Konya, Isparta ve Burdur illerinin kuzeyine ve Kütahya ilinin batı kesimine egemen olmuştur.

Kendilerine özgü dilleri olan ve dağlarda yaşayan Pisidyalıların sınırlarını belirlemek zor olsa da, bölgenin batıda Erençay/ Bozçay Irmağı ve Söğüt Dağları; güneyde Elmalı Ovası; kuzeyde Burdur Gölü ile Eğirdir Gölü’ne uzanan bir çizgi ve doğuda ise ve gibi kentlerle sınırlı olduğu sanılmaktadır. Zeytin, çam, selvi ve sedir ağaçları ilk çağlardan itibaren GÖLLER BÖLGESİ KÜLTÜREL MİRASI 3

bu bölgede yetişmektedir. Pisidya Antik Kentleri Antik yazarlar Pisidya’da PİSİDYA kuzeye doğru yükseldikçe Günümüzdeki Günümüzdeki Kent Adı Kent Adı Kent Adı ve ırmak vadileri boyunca Yerleşim Yerleşim ilerledikçe zeytin ağaçlarının Karabavlu/Karadiken Keraitai Belören arttığını belirtmişlerdir. Pisidya Agrai Ağras Kodroula Çaykenarı Pednelissos göl bakımından da oldukça zengindir. Askania (Burdur Gölü), Akroterion Eğirdir Kuşbaba Limnai (Eğirdir ve Hoyran), Karalis (Beyşehir), Trogitis Asardağ Komama Şerefönü Polyetta (Suğla) ve (Acıgöl) Anaboura Enevre Konane Gönen Prostama bölgenin belli başlı gölleridir. Ayrıca (Yarışlı) ile Paludes Yeşilyayla Kormasa Karacaviran Sagalassos (Kestel) yörenin küçük çaplı göllerini oluşturur. Pisidyalıların Antiokheia Yalvaç Kotenna Gödene Seleukeia Sidera kurdukları kentler arasında Uluborlu Kremna Çamlık en önemlileri Sagalassos,

Antiokheia, Termessos, Olbassa Ariassos Bademağacı Kretopolis Yüreğil Sibidounda ve Kremna’dır. Sagalassos antik kentinde bulunan Antoninler Kılıç Lysinia Üveyik Burnu Çeşmesi, antik dönemden Bindaios Küçük Malos Kale Takina itibaren oluklarından su akan

tek çeşme olmasıyla öne Erymna Ormana Misthia Kale Dağı Termessos çıkmaktadır. Sırt Şarkikaraağaç Tymandos M.Ö. 10. yy’da Trakya üzerinden

Anadolu’ya gelen Friglerin Hadrianoupolis Eğneş/Çallıca Olbassa Belenli Tymbriada ise bir Trak boyu oldukları bilinmektedir. Başkenti İncirli Ourebe Yelten Tymbrianassos (Yassıhöyük-Polatlı) olan Frigya, Panemoteikhos Boğazköy M.Ö. 8 yy.’da Kral Midas’ın

hükümdarlığında çok güçlü bir Yeri Tespit Edilemeyenler devlet kurmuştur. Önemli kentleri arasında Laodikeia ve Darsa Milyas Saporda gibi şehirlerin bulunduğu Frigler, Dryzela Minassos Tarbassos Göller Bölgesi’nde de Kelanai Apameia ve Kibyra gibi önemli Makropedion Narmalis Tityassos kentler kurmuşlardır. Malgasa Palaiopolis Typallia

Metaura Polydorion 4

Frigya Antik Kentleri

FRİGYA

Günümüzdeki Günümüzdeki Kent Adı Kent Adı Kent Adı Günümüzdeki Yerleşim Yerleşim Yerleşim

Akroinos Afyonkarahisar Kibyra Gölhisar Otrous Çorhisar/Yanıkören

Amorion Hisarköy Kidyessos Çayhisar Philoumelion Akşehir

Appia Pınarcık Kinnaborion Göladası Polybotos Dura Yeri

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ Brouzos Karasandıklı Lakerion Dazkırı Prymnessos Süğlün

Diokleia Doğla/Ahırhisar Lalandos Göme Santabaris Bardakçı

Dokimeion İscehisar Lysias Akşehir Sera Kuyucak

Euphorbion Kınık Demirözü Altıntaş

Hieropolis Koçhisar Tatarlı Stektorion Menteş

Ipsos Sipsin/Çayırbağ Metropolis Ayazin Şuhut

Iulia Çay Midas Kenti Yazılıkaya Tottoa Yapılcan

Kelainai Dinar Orkistos Ortaköy Kibyra Antik Kenti 5

ROMA DÖNEMİ BİZANS DÖNEMİ

M.Ö. 546’da Pers istilasına uğrayan Göller Roma İmparatorluğu’nun MÖ 395 yılında Bölgesi M.Ö. 333 yılında Büyük İskender’in ikiyle ayrılmasından sonra, bölge Bizans egemenliğine girmiştir. Bölge M.Ö. 323’te Büyük İmparatorluğuna bağlanmıştır. Bölge Roma’nın İskender’in ölümünden sonra sırasıyla Bergama son dönemlerinde ve Bizans İmparatorluğu ve Seleukoslar tarafından yönetilmiştir. M.Ö. boyunca Hıristiyanlığın yayılmasına tanıklık 30 yılları ile M.S. 395 yılları arasında Roma’nın etmiştir. hakimiyetine giren bölgede başlıca Roma Hıristiyanlığın İzleri izleri, ticaret yolları ve onlarca yerleşim yerinde görülebilir durumdadır. İzleri birçok kilisede ve mabette somutlaşan Hıristiyanlığın yayılma hikayesi, günümüzde Yerleşim Yerleri bölgeyi bir inanç turizmi merkezi kılmaktadır. M. Ö. 30 ve M.S. 395 yılları arasında hüküm Antalya’dan başlayan ve Yalvaç’ta St. Paul’ün süren Roma uygarlığının Göller Bölgesi’ndeki vaaz verdiği kilise olarak bilinen St. Paul önemli yerleşim merkezleri Bayat (Selvecia Kilisesi’ne kadar uzanan St. Paul Yolu her sene Sidera), Uluborlu (Apollonia), Yalvaç (Antiokheia), binlerce yabancı gezgin tarafından ziyaret Sütçüler (Sağrak-Adada), Şarkikaraağaç (Neopolis) edilmektedir. Ayrıca antik dönemde yapılmış, ve Gelendost (Debenae), Ağlasun (Sagalassos) 500 metrekarelik bir alana kurulu olan kilisesi Bucak (Kremna), Eğirdir () ve Barla ile Dinar ilçesi ve Barnabas İncil’inde adı (Parlais)’dır. Ayrıca Bolvadin ilçesinde bulunan geçen Beyşehir İlçesi de bölgeyi Hıristiyanlığın Yedi Kaya Yapı Yerleşim Yeri Geç Roma-Erken izini sürmek isteyenler için bir cazibe merkezi Bizans dönemine tarihlenmektedir. yapmaktadır.

Ticaret Yolları ve Köprüler

Göller Bölgesi Roma dönemi boyunca zengin bir ticaret hayatına sahip olmuş ve Via , Kral Yolu gibi farklı isimlerle anılan ticaret yolların da gelişimine tanıklık etmiştir. Romalılar ticari hayatın gelişmesi için yollara ek olarak köprüler de inşa etmiştir. Aksu ilçesindeki Zindan Köprüsü ve Barla Deresi üzerindeki Barla Köprüsü Roma döneminde yapılmış ve günümüze kadar ulaşabilmiş köprü örneklerindendir. 6

ANADOLU SELÇUKLU DÖNEMİ Anadolu Selçukluların baskın izleri ve günümüze 11. yüzyılda hem siyasi hem ekonomik bıraktıkları eserler Göller Bölgesi’nde de oldukça alanda yaşanan parçalanmışlık, Selçukluların güçlü durumdadır. Selçukluların yazlık saray Anadolu’ya gelmesiyle düzelmiş, Anadolu olarak kullandıkları Beyşehir ilçesindeki Kubad birçok alanda bir cazibe merkezi haline Abad Sarayı bu miras içinde en sağlam biçimde gelmiştir. Selçuklular güvenlik, eğitim ve ticaret günümüze ulaşmayı başaranlardandır. 1237 alanlarında önemli kurumların gelişmesini yılında Anadolu Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ sağlamıştır. Başta Konya olmak üzere tüm Keyhüsrev tarafından yaptırılmış olan ve hala Anadolu’da kaleler, camiler, hamamlar ve Eğirdir ilçesinin 3 km güneyinde bulunan Eğirdir bedestenler inşa edilmiş; eğitimi yaygınlaştırmak Hanı ise bölgedeki Selçuklu Hanları içinde en ve geliştirmek için kentlerde medrese; kırsal büyük olanıdır. Ayrıca Gelendost Afşar Köprüsü, kesimlerde ise tekke ve zaviyeler kurulmuştur. Sütçüler Çandır Köprüsü, Dündarbey Medresesi Ticaretin gelişmesi içinse Bronz Çağı’ndan ve Ulu Cami Selçuklu mimarisinin diğer örnekleri itibaren kullanılan ancak 5. Yüzyıldan itibaren arasında sayılabilir. ihmal edilmiş olan ticaret yolları ıslah edilmiş, eski yollar onarılmış, mevcut köprüler tamir edilmiş, yeni köprüler ve kervansaraylar inşa edilmiştir. Günümüzde de izleri sürülebilen tüm bu Selçuklu mirası içinde 11. yy’dan 14 yy’a kadar Anadolu’yu baştan başa saran İpek Yolu ve üzerindeki kervansaraylar gerek sayıca çoklukları, gerekse kendilerine has plan ve kuruluş özellikleri ile öne çıkmaktadır.

Göller Bölgesi’ndeki Kervansaraylar

Eğirdir-Dündarbey Medresesi, Gelendost (Kudret-MübarizüddinErtokuş-Selçuk) Kervansarayı ISPARTA

Ağlasun Han, İncir Han, Susuz Han BURDUR

Ebul Mücahit Yusuf (Çay-Taş-Yusuf bin Yakup) Han, Eğret (Anıtkaya) Hanı, Sahip Ata (İshaklı-Sultandağı) Kervansarayı AFYON

Derebucak Tol Han, Çiftlik Han, Yeniceköy Han, Küçük Afşar Han, Çerçi Hanı, Yunuslar Hanı KONYA 7

Dört ayaklı türbe / Burdur İncir Han / Burdur

Taş Medrese / Eğirdir

Eşrefoğlu Camisi / Beyşehir 8

BEYLİKLER DÖNEMİ Göller Bölgesi, Beylikler Dönemi Önemli Eserleri

Selçukluların zayıflaması tüm Anadolu’da Beylikler Sınırları Önemli Eserleri olduğu gibi Göller Bölgesi’nde de Seydişehir, Eşrefoğulları Beyşehir Kalesi (Beyşehir), Ilgın, Akşehir ve beyliklerinin güç kazanmasına neden Beyliği Eşrefoğlu Camisi (Beyşehir) Bolvadin olmuştur. Anadolu Selçukluların uç Hızır Bey Camisi (Eğirdir), beylerinden olan Eşrefoğlu Seyfettin Uluborlu, Mustafa Bey Medresesi Süleyman Bey tarafından 1280 yılında Hamitoğulları Eğirdir, Yalvaç,

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ (Burdur), Ulu Cami (Burdur), Beyliği Isparta ve Beyşehir’de kurulan Eşrefoğulları İbrahim Bin Hızır Mesciti Burdur Beyliği ve 1301 yılında Feleküddin (Şuhud) Dündar Bey tarafından Isparta ve çevresinde kurulan Hamitoğulları Beyliği bölgede varlık göstermiş iki önemli beyliktir. İlki 1280-1326, ikincisi ise 1301-1391 yılları arasında egemenlik sürmüş bu iki beylik bölgede çok sayıda eser bırakmıştır. Beyşehir’de kurulan Eşrefoğulları Beyliği zamanla genişleyerek Seydişehir, Ilgın, Akşehir ve Bolvadin’i de sınırları içine almış ve Hamitoğulları’na kadar olan coğrafyada hüküm sürmüştür. Beyliğin başkenti olan Beyşehir’de bulunan Beyşehir Kalesi ve Eşrefoğlu Cami, 65 şehir ve 155 köye sahip olduğu bilinen Eşrefoğulları Beyliği’nden geriye kalmış en önemli eserlerdir. Anadolu’daki ağaç direkli camilerin en büyüğü ve özgünü olan Eşrefoğlu Cami dikdörtgen planlı mabedi ve ağaç işçiliğinin inceliğiyle dikkat çekmektedir.

Hamitoğulları Beyliği ise Uluborlu, Eğirdir, Yalvaç, Isparta ve Burdur yörelerine hükmetmiş; zamanla sınırlarını Antalya’ya Eşrefoğlu Cami / Beyşehir kadar genişletmiştir. Özellikle Eğridir ve Burdur’da pek çok imar faaliyetlerinde bulunan Hamitoğullarından günümüze kalan eserlerin en önemlileri Eğridir’de Hızır Bey Camisi, Burdur’da Mustafa Bey Medresesi ile Ulu Cami ve Şuhud kasabasında İbrahim bin Hızır’a ait olan mescittir. Hamitoğulları dönemine ait yöredeki en güzel eserlerden biri olan Hızır Bey Camisi’nin özgün bir özelliği ise Cami ile bitişiğindeki Dündar Bey Medresesi’ni birleştiren taç kapı üzerindeki minarenin Anadolu’da benzerinin olmamasıdır. 9

OSMANLI DÖNEMİ Nasrettin Hoca Türbesi / Akşehir

Bölge 14. yy.’ın sonlarında tamamen Osmanlı egemenliğine girmiştir. Beylikler döneminde Beyşehir, Eğirdir ve Uluborlu’nun sahip olduğu önem Osmanlı egemenliğiyle beraber Isparta ve Burdur’a kaymıştır. Bölgede Osmanlı döneminden günümüze birçok cami, hamam, mescit ve türbe miras kalmıştır. Akşehir’deki İmaret Cami, İplikçi Cami, Hacı Hamza Mescidi, Tahtakale Mescidi, Mustafa Türabi Türbesi, Nasreddin Hoca Türbesi, Sinaeddinzade Mezarı, Tacettin Türbesi, Meydan (Şifa) Hamamı, Saat Kulesi / Burdur Orta Hamam, Yukarı Hamam, Kozağaç Hamamı, Ali Cafer Küçük CUMHURİYET DÖNEMİ Evi, Nimetullah Nahcivani ve İğdeli Cumhuriyet döneminin izlerini Dede Mezarı Osmanlı mirasının bölgedeki endüstri yapılarında, sadece bir ilçedeki örneklerini bankalarda ve eğitim kurumlarında oluşturmaktadır. Yine Burdur’daki görmek mümkündür. Akşehir’deki Sadrazam Derviş Mehmet Paşa Cumhuriyet Okulu ve Eski Osmanlı Kütüphanesi Osmanlı Mimarisinin Bankası Cumhuriyet dönemi güzel bir örneğidir. mimarisinin örneklerindir. Bölge aynı zamanda Osmanlı Yine Afyonkarahisar’da bulunan 18 döneminde yapılmış birçok kiliseye tane okul, istasyon binası vb. tescilli ev sahipliği yapmaktadır. Eğirdir’deki idari yapının da büyük bir kısmı Aya Stefanos Kilisesi ve Aya Cumhuriyet döneminden kalmıştır. Georgios Kiliseleri Osmanlı dönemi kilise örneklerindendir. Burdur merkezde bulunan ve 1936 yılında yapılmış olan Saat Osmanlının son dönemlerinden ise Kulesi ile Eğirdir’de 1926 yılında sivil mimarlık örnekleri, istasyon Talimgah olarak kurulan ve binaları ile fabrikalar, okullar ve günümüzde Dağ Komando Okulu karargahlar günümüze ulaşmıştır. olarak kullanılan Eğitim Merkezi de Akşehir’deki İstasyon Binası ve Batı Cumhuriyet dönemi mirasının diğer Cephesi Karargahı; Yalvaç’taki Eski örneklerindendir. Ortaokul ve Eski Deri Fabrikası ile Dinar’daki 100 yıllık Un Fabrikası geç dönem Osmanlı eserleri arasındadır. 10

TARİHİ YOLLAR

Via Sebaste Göller Bölgesi’nin önemli bir özelliği Via Sebaste Yolu üzerinde önemli merkezlere sahip olmasıdır. Via kelimesi “yol, sokak”; Sebaste ise “görkemli, mutlu, saygın” anlamına gelmektedir. Roma İmparatorluğu döneminde askeri ve ticari amaçlarla yapımına başlanan (M.Ö. 6 yılı) Via Sebaste yolu, GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ Roma kolonilerini birbirine bağlayan, tekerlekli araçların ihtiyaçlarına uygun şekilde inşa edilmiş bir güzergahtır.

Yol bölgede yaşayanlar tarafından Kral Yolu, İmparator Yolu, Roma Yolu gibi faklı isimlerle de anılmaktadır. Ayrıca M.S. 46 yılında St. Paul ve Barnabas’ın Via Sebaste adıyla anılan yol ağlarından Antalya, Çandır, Adada hattını kullanarak Yalvaç’a geldiği düşünülmektedir.

İpek Yolu Selçuklular döneminde Anadolu’da büyük bir canlılık yaşanmış, devlet yönetimi ve ticari hayattaki başarı bölgeyi bir cazibe merkezi haline getirmiştir. Selçuklular gerek eski ticaret yollarını ıslah ederek, gerek yeni kervansaraylar ve köprüler inşa ederek Anadolu’yu önemli bir ticaret merkezi haline getirmiştir. 11. ve 14. yy’lar arasında en ihtişamlı zamanını yaşamış ve Anadolu’yu bir ağ gibi sarmış olan İpek Yolu da siyasi ve ticari hayattaki canlılığın en önemli göstergelerindendir. Günümüzde izlerinin kervansaraylar, hanlar ve köprüler üzerinden sürülebildiği İpek Yolu’nun en belirgin izleri dönemin başkenti olan Konya ve çevresinde yoğunlaşmaktadır. Bunun yanında Antalya ve Ege’ye geçiş yolunda bulunan Göller Bölgesi’nde de birçoğu ayakta kalmayı başarmış onlarca kalıntıya rastlamak mümkündür. 11

St. Paul Yolu geçmiş, ardından Antalya’ya gelmiştir. Göller Bölgesi’ne cazibe kazandıran bir başka Anadolu’da Hıristiyanlığı yaymak için çalışan öğe ise 2004 yılında bir yürüyüş güzergahı Aziz, Adada, Prostanna ve Parlais üzerinden olarak düzenlenen St.Paul (Aziz Pavlus) Antiokheia’ya ulaşmıştır. Anadolu’da kurulmuş Yolu’dur. Uzunluğu 500 kilometreye ulaşan en eski yedi kiliseden birine sahip olan Yalvaç, parkur, Türkiye’nin işaretlenmiş uluslararası St. Paul Yolu’nun en önemli bölümlerinden birini yürüyüş yollarından biridir. Antalya-Isparta oluşturmaktadır. arasındaki önemli Roma kentleri üzerinden geçen St. Paul Yolu, M.S. 44 yılında Hıristiyanlığı yoğun bir şekilde yaygınlaştırma çalışmalarına başlayan ve Hıristiyanlığın Hz. İsa’dan sonraki ikinci önemli şahsiyeti ’lu Aziz Paul’un Anadolu’daki izlerinin sürülebileceği önemli bir kültür yoludur.

Hıristiyanlığın önemli kişilerinden olan Aziz Paul, Kudüs’ten ayrıldıktan sonra önce Kıbrıs’a

St. Paul’ün yolculuk güzergahları/kaynak: Yalvaç Müzesi 12 GÖLLER BÖLGESİ DOĞAL DEĞERLER

GÖLLER Kuş varlığı yönünden oldukça zengin olan Göller Bölgesinin en önemli ortak değeri tüm göllerden Eğirdir ve Beyşehir küçük karabatak, bölgeye yayılmış olan gölleridir. Onlarca doğal macar ördeği, elmabaş patka, tepeli patka, ve baraj gölüne ev sahipliği yapan bölgenin en sakarmeke türlerini ağırlaması nedeniyle önemli gölleri Beyşehir, Eğirdir, Acıgöl, Burdur, Önemli Kuş Alanı statüsündedir. Burdur Gölü Ilgın, Akşehir, Eber, Suğla, Salda ve Kovada’dır. ise soyu dünya çapında tehlike altında olan Doğal göllerin büyük bir kısmı tektonik olmakla dikkuyruklar için önemli kışlama alanıdır. Bu GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ beraber, Isparta’daki Gölcük Gölü gibi yer yer türün dışında kara boyunlu batağan, angut ve volkanik göllere de rastlanır. mahmuzlu kızkuşu da Burdur Gölü çevresinde bulunmaktadır. Kovada Gölü Milli Parkı, Kasnak Göller bulundukları bölge için önemli gezi ve Meşesi Tabiatı Koruma Alanı, Çandır-Baraj dinleme yerleridir. Kamp, su sporları ve plaj çevresi, Eğirdir Gölü Hoyran kısmı, Burdur alanlarını içinde barındıran Hoyran Gölü, Gölü’nün Keçiborlu ilçesi sınırları, Beyşehir piknik alanı ve mesire yeri olarak kullanılan Gölü’nün Yenişarbademli ve Şarkikaraağaç Gölcük Krater Gölü, kıyıları 20 km’ye uzanan ilçelerini kapsayan alanlar kuş gözlemciliği ve etrafında tek bir yapını bile bulunmadığı için elverişli olup, her yıl özellikle İngiltere ve Kovada Gölü ve Yedi Renkli Su olarak anılan Fransa’dan kuş gözlemcileri tarafından ziyaret Eğirdir Gölü hem bölgede yaşayanlar hem de edilmektedir. ziyaretçiler için yenilenme imkanı sunmaktadır. Bunun yanında, kuş gözlemciliği, trekking Göllerin başka bir özelliği ise şehirler için tatlı su (doğa yürüyüşü), foto safari, skuba (dalgıççılık) rezervi ve balıkçılık merkezi işlevi görmeleridir. ve orienteering (yön bulma) bölgedeki göller Örneğin Türkiye’nin en büyük tatlı su gölü çevresinde yapılan aktiviteler arasındadır. olan Beyşehir Gölü Konya ve Beyşehir’in içme ve sulama suyunu karşılamaktadır. Gölcük Gölü’nün suyunun ilk çağlardan beri kullanıldığı ise eski su kanallarının varlığından anlaşılmaktadır.

Fakat son yılarda artan kirlilik, azalan su oranları ve yanlış aşılama nedeniyle göller ve içerisindeki canlılık yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Burdur Gölü’nü yıllardır etkileyen kuraklık tehdidi her sene biraz daha büyümektedir. Beyşehir Gölü’nde ise 1970 öncesinde yaşayan balık türleri, sudak balığı atılmasının sonucu olarak büyük ölçüde yok olmuştur. Günümüzde bu gölde sadece sudak ve sazan balığı yaşamaktadır. 1955 öncesinde berrak olan Eğirdir Gölünün suyu, balık türlerinin değiştirilmesinin sonucu olarak, aşırı derecede otlanma nedeniyle bu özelliğini kaybetmiştir. GÖLLER BÖLGESİ DOĞAL DEĞERLER 13

GÖL ADALARI 210’dan fazla kuş türüne ev sahipliği yapan Göllerin içinde konumlanmış göl adaları ve Kızkalesi Adası, Manyas Kuş Cenneti’nden bu adalardaki özgün mimari yapılar bölgenin sonra ülkemizin 2. büyük kuş cennetidir. Mada özgün değerleri arasındadır. Eğirdir Gölü’ndeki adasında ise 1940’lara kadar Rusya’dan göç Yeşilada ve Canada bölgedeki en önemli göl etmiş Don Kazakları yaşamıştır. Bu nedenle, bu adalarıdır. Eğirdir yarımadasının uzantısında ada Kazakların Adası olarak da anılır. Bu adanın bulunan Yeşilada (Nis), bölge tarihi ve kültürü yakınında bulunan Kilise Adası’ndaki kilise yine açısından özel bir konuma sahiptir. Yeşilada bu Kazak topluluk tarafından yapılmıştır. Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde, önemli bir dini merkez olma görevi üstlenmiş, rahibelerin yaşadığı bir yer olmuştur. Hamitoğulları Beyliği döneminde sadece Ortodoks Hıristiyanların yaşadığı bu adada, Timur istilasının ardından Müslümanlar da yaşamaya başlamıştır. 18. yy kayıtlarında adada yaklaşık 80 Müslüman ve 100 Hıristiyan ailenin yaşadığı görülmektedir. Günümüzde Eğirdir’e bir yol ile bağlı olan Yeşilada doğal güzelliğinin yanı sıra taş temelli ahşap evleri, Aya Stefanos Kilisesi, Muslahattin Dede ve Eflatun Dede Türbeleri ile tarihi bir zenginlik de sunmaktadır. Yeşilada / Eğirdir

Canada ise Eğirdir ile Yeşilada arasında yer alan ve 7 dönümlük bir alana sahiptir. Mustafa Kemal Atatürk’ün Eğirdir’i ziyareti sırasında 1 Şubat 1933 tarihli Belediye encümeni kararıyla kendisine hediye edilmiş, Atatürk’ün ölümünden sonra mirasçıları tarafından yeniden Eğirdir Belediyesi’ne bağışlanmıştır. Bir yerleşim alanı olmayan Canada, çadır ve karavan turizmi ile piknik alanı olarak kullanılmaktadır.

Beyşehir Gölü de göl adaları yönünden oldukça zengindir. 33 tane göl adasından büyük olanların isimleri İğdeli, Akburun, Uzunada, Kızkalesi, Manastır, Mada, Yılanlı ve Külbent’tir. Kızkalesi, Manastır ve Mada adalarında geçmişten kalan yerleşim kalıntıları bulunmaktadır. Kızkalesi Adası, Beyşehir Gölü kıyısındaki Kubad Abad Sarayı’nın 3,5 kilometre kuzey doğusunda yer almaktadır. Kubad Abad Sarayı’nın haremliği ve tersaneliği olan Kızkalesi Adası’ndan günümüzde geriye harçlı duvar yıkıntıları, sur ve saray kalıntıları kalmıştır. 14

MAĞARALAR İnsuyu Mağarası / Burdur Göller Bölgesi’nde zengin yeraltı coğrafyasının önemli bileşenlerinden biri olan çok sayıda mağara bulunmaktadır. Yalnızca Isparta il sınırları içinde toplam 28 adet mağara tespit edilmiş, bunlardan bazılarının göçük tehlikesine karşı açılmaya uygun olmadığı, GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ bazılarının yöredeki hayvanlar için sığınak, bazılarının soğuk hava deposu, bazılarının hiç bir amaçla kullanılmayacağı, bazılarının seyirlik mağara olarak kullanılabileceği, bazılarının ise içinde kültür mantarcılığının yapılabileceği değerlendirilmesi yapılmıştır. Bunlardan Zindan Mağarası, Sorgun Mağarası, İnönü Mağarası, Damlataş Mağarası, Kuz Mağarası, Ayı İni ve dünyaca ünlü Pınargözü Mağarasının turizm amaçlı kullanılabileceği düşünülmektedir. Ayrıca Dedegöl Dağı’nda 1996 yılında keşfedilen Kuyukuyu Mağarası 832 metrelik derinliği ve 1.231 m uzunluğu ile en derin mağaralar içinde dünyada 118. ülkemizde 2. sırada bulunmaktadır.

Göller Bölgesi’ndeki Önemli Mağaralar

Delikönü, İntepe, Yayla Obruğu, Kapıkaya, İnönü, Damlataş, Kocakır, Kapızini, Su İni, Culak İni, Zindan, Sorgun, Gümüşini, Taşkapı, Kuz, Kadı Deliği, Şahne, Ayı İni, Akar-Donar,

Isparta Değirmenönü, Öşekçi, Salur, Gollü, Güvercinlik, Uluborlu Obruğu Peynir İni ve Kuyukuyu

İnsuyu, Seferyiğidi, Kızıl İn Burdur

Kurtini, Kuzuini, Buzluk, Dipevler, Suçıkan, Balcam, Karacamal ve Dipsiz Afyon

Baltaini, Körükini, Suluin, Pınarbaşı Konya 15

JEO-TERMAL KAYNAKLAR Göller Bölgesi’ndeki Jeotermal Kaynaklar Jeotermal kaynak kısaca yer ısısı olup, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş Ömer, Gecek, Gazlıgöl, Heybeli ve Sandıklı ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, Afyon buhar ve gazlardır. Türkiye zengin jeotermal Sinap Suyu, Tota İçmesi ve Kükürtlü Kaynar Suyu

kaynakları ile potansiyel olarak dünyanın Isparta

7. ülkesi konumundadır. Ülkemiz jeotermal Kemer Pınarbaşı ve Tefenni Barutlu, Akgöl Termal doğrudan kullanımda son 5 yılda dünya Turizm Alanı Burdur genelindeki en büyük gelişmeyi göstererek 11. sıradan 5. sıraya yükselmiştir. Özellikle Beyşehir Konya fay hatlarının olduğu bölgelerde yoğunlaşan jeotermal kaynaklar enerji üretiminden ısıtmaya, seracılıktan termal turizme birçok alanda değerlendirilmektedir.

Göller Bölgesi termal kaynaklar yönünden zengin bölgeler arasındadır. Özellikle Afyon’da yoğunlaşan termal alanlar bölgeye değer katan önemli doğal kaynaklardandır. Frigler döneminde Afyon iline kaplıcalarından dolayı şifalı Frigya denmiştir. Afyon’daki Ömer, Gecek, Gazlıgöl, Heybeli ve Sandıklı havzaları hem doğal sit alanında yer almakta, hem de tedavi ve sağlık turizminde kullanılabilecek termal alanların başında gelmektedir. Sahip olduğu zengin jeotermal kaynaklar nedeniyle Afyon ili, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2013 Turizm Master Planı’nda termal turizmin öncelikli olarak geliştirileceği 17 il arasında sayılmaktadır.

Ağırlıklı olarak Afyon’da görülen termal alanlara Göller Bölgesinin diğer kısımlarında da rastlanmaktadır. Burdur ilinde sıcaklığı 20 dereceden yüksek iki su kaynağı bilinmektedir. Bunlar Kemer Pınarbaşı ve Tefenni Barutlu su kaynaklarıdır. Sinap Suyu, Tota İçmesi ve Kükürtlü Kaynar Suyu ise Isparta’da bulunmaktadır. Tüm bölgede süreklilik gösterdiği göz önüne alınırsa, termal kaynakların bölgesel bir yaklaşımda önemli bir rol oynayacağı kesindir. 16

SULAK ALANLAR sonra biyolojik çeşitliliğin en yüksek olduğu ekosistemler olmasıdır. Pek çok tür ve çeşitteki Göller Bölgesi sulak alanlar yönünden canlılar için uygun beslenme, üreme ve barınma oldukça zengindir. Ülkemizde toplam ortamı olan sulak alanlar, yalnız bulundukları büyüklüğü 2.000.000 hektarı aşkın (2.155.045 bölgenin değil, tüm dünyanın doğal zenginlik ha) 135 adet Uluslararası Öneme Sahip müzeleri olarak kabul edilmektedir. Yakın Sulak Alan’dan 18 tanesi Göller Bölgesi ve çevresinde yaşayan halkın yaşamında önemli çevresinde yer almaktadır. Burdur Gölü ise GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ yer tutan, bölge ve ülke ekonomisine katkılar Türkiye’nin 1993 tarihinde taraf olduğu ve sağlayan sulak alanlar; doğal dengenin ve sulak alanların korunması ve akılcı kullanımını biyolojik çeşitliliğin korunması yönünden de hedefleyen Ramsar Anlaşması doğrultusunda diğer ekosistemler içinde önemli ve farklı bir yönetilmektedir. yere sahiptirler. Sulak alanlar, yeryüzünün en zengin ve en üretken ekosistemlerini oluşturmaktadır. Bu alanlar yeryüzündeki başka hiçbir ekosistemle karşılaştırılmayacak ölçüde işlev ve değere sahip, karmaşık doğal sistemlerdir. Sulak alanların bir diğer özelliği ise tropik ormanlardan

Göller Bölgesi’ndeki Sulak Alanlar (*Ramsar Listesine Dahil Olanlar)

Gölcük Gölü, Kovada Gölü, Eğirdir Gölü, Beyşehir Gölü Isparta

Burdur Gölü *,Çorak Gölü (Akgöl), Gölhisar Gölü, Karataş Gölü, Salda gölü, Yarışlı Gölü, Karakuyu Sazlıkları Burdur

Karamık Sazlıkları, Eber Gölü, Karakuyu Sazlıkları, Acıgöl Afyon

Akşehir Gölü, Beyşehir Gölü, Eber Gölü Konya

Burdur Gölü / Burdur 17

KUŞ GÖÇ YOLLARI Salda Gölü / Burdur Toplam 457 kuş türünün bulunduğu ülkemizdeki sulak alanlar özellikle göçmen türler için yaşamsal öneme sahiptir. Ülkemizdeki sulak alanların uluslararası düzeyde önem taşımasının nedeni Batı Palearktik Bölge’deki kuş göç yollarından en önemli ikisinin Türkiye üzerinden geçmesidir. Bu göç yollarından ilki Çoruh Vadisi Göç Rotası, ikincisi ise Boğaziçi Göç Rotası’dır.

Doğu Karadeniz Bölgesi’nden Türkiye’ye giren Çoruh Vadisi göç rotası ile 200.000’den fazla yırtıcı kuş Çoruh Nehri üzerinden uçarak Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki sulak alanlarda barınırlar. Türkiye üzerindeki bu göç, Batı Palearktik Bölge’deki en büyük Acıgöl / Afyonkarahisar yırtıcı göçüdür. Karadeniz’in batısında Trakya üzerinden ülkemize girerek Boğazı üzerinden Anadolu’ya geçen Boğaziçi Göç Rotası, 200-700’lük gruplar halinde 250.000’in üzerinde leyleğin gösterişli geçişlerine sahne olmaktadır. Kuşların göçleri sırasındaki bu uzun yolculuklarını güven içerisinde yapabilmeleri için, Türkiye’deki sulak alanların varlığı herhangi bir ülkedekinden daha fazla önem taşımaktadır. Leylek, flamingo, kaşıkçı, uzunbacak, kılıçgaga, turna, balıkçıllar ve ördekler Türkiye’nin sulak alanlarında yaygın olarak görülen sukuşu türleridir.

Göller Bölgesi’ndeki Önemli Kuş Alanları

Eğirdir Gölü, Köprüçay Kanyonu, Beysehir Gölü, Burdur Gölü Isparta

Çorak Gölü, Karataş Gölü, Salda Gölü, Yarisli Gölü, Burdur Gölü Burdur

Karakuyu Bataklığı, Karamık Bataklığı, Acıgöl Gölü, Akdağ – Çivril, Isikli Gölü, Aksehir ve Eber Gölleri Afyon

Beyşehir Gölü, Akşehir ve Eber Gölleri Konya 18

Kuşların beslenme, yazlama, kışlama ve statüye ve koruma planına sahip olmaması göç dönemlerinde konaklama amacıyla kuşların yaşam alanlarının yok oluşuna neden kullandıkları alanlar Önemli Kuş Alanları olarak olmakta; uzun vadede biyolojik çeşitliliğe kalıcı adlandırılmaktadır. Kuşların neslinin devamı için zararlar vermektedir. hayati önemdeki bu bölgeler sulak alanlar başta olmak üzere ormanlar, kanyonlar ve dağlarda bulunur. Türkiye’de sayıları 2005 itibariyle

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ 190’a ulaşan Önemli Kuş Alanları binlerce kuşa Kuş gözlemciliği barınak olmakta ve barındırdığı kuş zenginliği ile cazip ziyaret merkezleri arasında yer almaktadır. Dünya Kuşları Koruma Kurumu tarafından geliştirilen kıstaslara göre belirlenen Önemli Kuş Alanları tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de başta kuş gözlemcileri olmak üzere birçok doğa meraklısının odak noktasıdır. Özellikle Göller Bölgesi’nde sulak alanlar, kanyonlar ve ormanlardan oluşan Önemli Kuş Alanları her yıl binlerce ziyaretçinin akınına uğramaktadır.

Türkiye’de ilk kuş gözlemciliğini 1930’lu yıllarda Hitler rejiminden kaçarak Türkiye’ye gelen Prof. Dr. Curt Kosswig başlatmıştır. Türkiye’nin hemen hemen her köşesine giden Kosswig kuşlara ait kayıtlar oluşturmuş, örnekler toplamıştır. Kosswig’in başlattığı çabalar gerek yetiştirdiği öğrenciler, gerek kuş gözlemciliğinin yaygınlaşması ve kuş gözlem gruplarının kurulması ile kısmen başarıya ulaşmıştır. Günümüzde onlarca profesyonel ve amatör kuş gözlemcisi tarafından toplanan kayıtlar Kuş Bankası isimli veri tabanında toplanmakta ve bilgiler ilgilenen herkesin ulaşabileceği şekilde sunulmaktadır.

Kuş gözlemciliği doyumsuz bir görüntü ve ses deneyimi sunmakla kalmaz; aynı zamanda gözlemcileri kuşların korunması konusunda öneriler ve çözümler sunmaya teşvik etmesi nedeniyle de çok değerli bir aktivitedir. Son yıllarda Kuş gözlemciliği konusunda atılan önemli adımlara rağmen Önemli Kuş Alanları günümüzde ciddi tehdit altındadır. Sulak alanların tarım faaliyetleri için kurutulması, ikincil konut, plansız kentleşme ve Önemli Kuş Alanları’nın büyük bir kısmının herhangi bir 19

GÖLLER BÖLGESİ KORUMA ALANLARI

MİLLİ PARKLAR Göller Bölgesi’ndeki Milli Parklar Milli Parklar sahip oldukları flora zenginliği, Kızıldağ Milli Parkı, Kovada Gölü Milli Parkı yaban hayatı çeşitliliği, açık havada dinlenme Isparta ve eğlenme imkanlarıyla bulundukları bölgeler için önemli rekreasyon alanlarıdır. Özellikle Başkomutan Tarihi Milli Parkı Afyon Göller Bölgesi’nde yer alan milli parklar kampçılık, yürüyüş, manzara seyretme ve Beyşehir Gölü Milli Parkı dağcılık olanaklarıyla bölgeye önemli bir değer Konya katmaktadır.

Göller Bölgesi’ndeki Tabiat Parkları TABİAT PARKLARI Tabiat Parkları bitki örtüsü ve yaban hayatı Yazılı Kanyon Tabiat Parkı, Gölcük Tabiat Parkı, Gelincik Dağı Tabiat Parkı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde Isparta dinlenme ve eğlenmeye uygun tabiat Akdağ Tabiat Parkı, 26 Ağustos Tabiat Parkı parçalarıdır. Göller Bölgesi’nde de bitki örtüsü, Afyon manzara güzellikleri ve açık hava rekreasyon potansiyeli yönünden oldukça zengin birçok tabiat parkı bulunmaktadır.

YABAN HAYATI KORUMA ve Göller Bölgesi’ndeki Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Sahaları GELİŞTİRME SAHALARI Burdur Gölü (Su Kuşları), Karataş Gölü (Su Kuşları), Yaban hayatı koruma sahaları; endemik Burdur türlerden nesilleri tehlike altında olan, gen Karakuyu Gölü (Su Kuşları), Akdağ (Geyik) kaynağı değeri korunması gereken türlerin Afyon yaşadığı, asgari yaşam alanı büyüklüğüne sahip ve biyolojik çeşitliliği yüksek alanlardır. Göller Bölgesi’nde koruma altına alınan başlıca türler su kuşları ve geyik/ alageyik olarak sayılabilir. 20 TKB ÜYESİ BELEDİYELERİN SUNUMLARI

Ulu Cami / Afyonkarahisar AFYON KARAHİSAR

Tarih boyunca yolların kesiştiği bir konumda bulunan Afyonkarahisar, Eskşehir, Kütühya ve kısmen Uşak illerini de kapsayan Frig Vadisi’nde GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ bulunmaktadır. Afyonkarahisar’a kimliğini veren Frig Vadisi diğer belediyelerle ortak çalışmalar yürütüldüğü takdirde bölge turizmine büyük katkılar sağlayacak potansiyele sahiptir. Ayrıca başta Ömer Gecek Havzası, Gazlıgöl Havzası, Kültürel Değerler

Heybeli ve Sandıklı olmak Afyonkarahisar anıt eserler, Başarılar üzere Afyonkarahisar birçok dinsel yapılar, tarihi ve arkeolojik Mülkiyeti Vakıflar Genel termal turizm alanına da ev sit alanları açsından oldukça Müdürlüğü’ne ait korunması sahipliği yapmaktadır. zengindir. Kentte 242 tescilli sivil gerekli kültür varlıklarından mimari örneği; biri kilise olmak olan İmaret Cami’nin yanında üzere 51 tescilli dini yapı; 47 Doğal Değerler bulunan Taş Medrese medrese, hamam vb. tescilli geleneksel el sanatlarının Afyonkarahisar’ın doğal anıtsal yapı; 18 okul, istasyon yaşatılması ve kültürel değerlerinin başında termal binası vb. tescilli idari yapı; ikisi hizmetlerde kullanılmak üzere kaynakları gelmektedir. Frigler arkeolojik ve doğal olmak üzere Belediye tarafından kiralanarak döneminde kaplıcalarından toplam 23 arkeolojik sit alanı restorasyon çalışmaları dolayı şifalı Frigya olarak ve biri tarihi ve kentsel olmak yapılmıştır. Restorasyon anılan Afyon, Kültür ve Turizm üzere toplam 3 tarihi sit alanı çalışmaları tamamlandığında Bakanlığı tarafından termal alan bulunmaktadır. Taş Medrese’de kültürel mirasa ilan edilen önemli bölgelere sahip çıkılacak ve el sanatlarının sahiptir. Bu bölgelerin başında canlandırılacağı keçecilik, Ömer Gecek Havzası, Gazlıgöl Sorunlar bakırcılık, hat kursları, ebru vb. Havzası, Heybeli ve Sandıklı Doğal ve kültürel değerlerin kurslar düzenlenecektir. gelmektedir. korunmasında karşılaşılan Afyon Kentsel Sit Alanı Ayrıca Afyonkarahisar, Afyon temel sorunlar, yasal işlemlerde 1994 yılında Konya Kültür Kalesi, Ömer Gecek Kaplıcaları, vatandaşların yeterli ve gerekli veTabiat Varlıklarını Koruma Cirit Kayalığı ve Sarıkız Kayalığı bilgiye sahip olmaması, Kurulu tarafından tescil olmak üzere toplam 4 doğal sit Koruma Kurulu onayı alınırken edilmiştir. Koruma amaçlı imar alanına sahiptir. Bunlardan Afyon karşılaşılan zorluklar ve planının yapıldığı koruma Kalesi ve Sarıkız kayalığı aynı projelerin hazırlanması bölgesi Türkiye’de bütüncül zamanda arkeolojik sit alanı sırasında ödenek sıkıntısı olarak koruması yapılmış olan nadir olarak tescil edilmiştir. özetlenebilir. örneklerdendir. Etaplar halinde ilerleyen bu koruma projesinde 21

ilk etapta tarihi Ulu Cami ait eserler bulunmuş; yöre Hitit, etrafında ve sit alanı içinde BOLVADİN Frig, Lidya, Helenistik, Roma, bulunan Camikebir ve Kale Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Mahalleleri’nde toplam 5 ev dönemlerini yaşamıştır. meydan düzenlemesi projesi Afyon’un merkez ilçesinden Geç Roma ve Erken Bizans için istimlak edilerek yıkım işlemi sonra en büyük ilçesi olan dönemine tarihlendirilen Yedi gerçekleştirilmiş; sıra 2. etap Bolvadin, Antik Kral Yolu Kaya Yapı Yerleşim Yeri ve olan eski dokunun arastasını üzerinde ve Eber Gölü Minarelik Deresi’nde Peri ticaret merkezi olarak hayata kenarında kurulmuştur. Osmanlı Bacaları bulunmaktadır. Ayrıca geçirme projesine gelmiştir. egemenliği döneminde İstanbul- ilçenin tek akarsuyu olan Bağdat ticaret yolu üzerindeki Ayrıca tarihi semtleri Akarçay’ın üzerinde Altıgöz, konumu dolayısıyla önem gezmeye gelen vatandaşların Develi, Kırkgöz ve Sırt kazanan bölge, 19. yy’da Karahisar Kalesi’ne çıkışı Köprüsü gibi köprüler vardır. demiryolu hattı ilçe dışından esnasında araçlarını rahatça geçince eski önemini yitirmiştir. Sorunlar park edebilecekleri bir Büyük Taarruz sırasında mekan oluşturulmuş ve Ulu İlçede kültür mirasının önemli bir karargah merkezi Cami merkezli bir meydan korunmasına ilişkin sorunların olan Bolvadin, Cumhuriyet tasarlanmıştır. Böylece bölgede başında eski eserlerin şehir döneminde de merkez ilçe yaşanacak ziyaretçi trafiğine merkezine yakın olması konumunu sürdürmüştür. çözüm bulunmaya çalışılmıştır. nedeniyle yeni yapılaşmanın tarihi dokuyu bozması ve

Doğal Değerler sokak sağlıklaştırmaları için Hedefler gerekli çalışmaların düzenli İlçe doğal değerler konusunda yapılmaması gelmektedir. Sit alanı içerisinde yer alan oldukça zengindir. Eber Gölü, mahallelerde alt yapının (içme Heybeli Kaplıcası, Horan Parkı suyu hatları ve kanalizasyon gezi ve dinlenme merkezleridir. Başarılar borularının) yenilenmesi; İnsuyu Mağarası ise sunduğu tarihi dokuya uygun olarak sit Tarihi ve doğal değerlerin saray görünümü ve içindeki irili alanının tamamında yol ve korunması için kent merkezine ufaklı 9 göl ile hem yöre halkının kaldırım düzenlemesi yapılması; ait koruma amaçlı imar planları hem de ziyaretçilerin dikkatini Ot Pazarı, Kadınlar Pazarı, hazırlanmış; Koruma Kurulu çekmektedir. Kasaplar Çarşısı ve Bedesten tarafından 109 sivil mimarlık etrafında geleneksel özelliklerini İlçeyi sınırlayan Sultandağları, örneği, 16 cami, 4 türbe, 5 sürdüren çarşı bölgesinin Eber Dağları ve Paşadağları mezarlık, 9 çeşme, 2 hamam, koruma, sağlıklaştırma üzerinde çeşitli yaylalar vardır. 2 han, 2 okul, 1 kışla binası, ve kentsel tasarımı ile sit Bu yaylalardan en önemlileri 2 çınar ağacı, Kırık Minare ve alanı içerisinde Cami Kebir, Paşa Dağ ve Çoğu Yaylalarıdır. Kırkgöz Köprüsü tescillenmiştir. Yukarıpazar Caddesi, Tacahmet, Mevlevi Türbesi etrafında özgün Kültürel Değerler Hedefler sokak sağlıklaştırma projeleri düzenlenmesi hedeflenmektedir. Bolvadin’in ilk yerleşim yeri Binlerce yıl önce meydana Üçhöyükler mevkiindeki Kayster gelen deprem sonucu faylardan Pedion şehridir. Anadolu’nun fışkıran sıcak suyun oluşturduğu en eski yerleşim yerlerinden biri Heybeli Kaplıcaları’nın şifalı olan ilçede Cilalı Taş Devri’ne olduğu zamanla anlaşılmış ve 22

belediye bu değerin tanıtılması ve Büyük Menderes Nehri’nin için gerekli çalışmalara çıkış yeri olan Suçıkan ile dört başlamıştır. DİNAR mevsim binlerce kuşu ağırlayan Eldere Kuş Cenneti öne Müze’de çeşitli dönemlere ait çıkmaktadır. çok sayıda eser bulunmaktadır Afyon ilinin küçük bir ilçesi ve bunların teşhir ve tanzim olan Dinar, İç Anadolu, Ege ve Akdeniz bölgelerinin projeleri hazırlanmıştır. Kültürel Değerler kesişiminde, tarihsel derinliğe Önümüzdeki dönemde de

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ sahip bir yerleşimdir. Bilinen İlçede antik dönemde yapılmış TKB’den ve ÇEKÜL’den tarihi M.Ö. 1200’lere kadar bir kilise kalıntısı bulunmaktadır. alınacak desteklerle yeni projeler uzanan bölge tarihte Gelenia, 20-25 metre ölçülerindeki bu gerçekleştirilecektir. Apameia Kibotos, Geyikler ve kilise Hıristiyanlığın gizli olarak en son olarak da Dinar ismini yayılmaya başladığı sıralarda almıştır. Türklerin fethine kadar şehir merkezinden uzakta bir sırasıyla Hitiler, Frigler, Persler, dağ sırtında kurulmuştur. 500 Hellenler, Roma ve Bizans metrekarelik bir alana kurulu egemenliğine girmiştir. Dinar olan kilisede Merdivenli ilçesi Hititler döneminin en büyük Su Kuyusu ve sonunda siyasi, askeri ve ticari yolu olarak odalar vardır. Ayrıca Kilisede kullanılan Kral Yolu’nun üzerinde ruhani lider olarak görev alan yer almış; Frigler döneminde Nikomedya’nın konutu da kilise ise 300.000 nüfus ile Frigya’nın yakınındadır. en büyük merkezi olmuştur. Bordo ve Münih Türklerin fethiyle önce Selçuklu Üniversitelerinden gelen egemenliğine giren bölgeye; bilim heyeti Kilise’nin rölöve Selçukluların zayıflamasıyla çalışmasını tamamlamış birlikte Germiyanoğulları ve Mercimek Tepe olarak hükmetmeye başlamıştır. Ayrıca adlandırılan tepede Seleukoslar Kralı 3. Antikos’un Apameia Kibotos şehrinin Romalılar ile denizlerde yaptığı yerini tespit etmiştir. Fakat savaşları kaybetmesi üzerine kazının giderlerinin bir M.Ö. 189 yılında meşhur Alman Vakfı tarafından Apameia Antlaşması’nın üstlenilmesine rağmen süreç yapıldığı yer olarak da tarihi bir gerekli bakanlık izinlerinin öneme sahiptir. alınamaması nedeniyle henüz başlatılamamıştır. Kazı Doğal Değerler tamamlandığında bölge inanç turizmi açısından önemli bir Bölgenin başlıca doğal değerleri; merkez haline gelecektir. Suçıkan, Pınarbaşı, Bülüçalan Dinar’ı özgün kılan bir Kaynağı,Yapağı Kaynağı, diğer husus ise dünyada ilk Beşpınar Kaynağı, Pınarlı Gölet, müzik yarışmasının burada Yeşilçat Göleti, Eldere Kuş gerçekleşmesidir. Kral Cenneti, Çamlıköy Koruluğu Midas Efsanesi ile Apollon olarak sıralanabilir. Bunlar ve Marsyas arasındaki arasında bölgeyle özdeşleşen 23

Un Fabrikası & Makine Müzesi / Dinar çıkmamış olan Antik Apameia Şehri’ni ortaya çıkarmak da önümüzdeki dönemde gerçekleştirilecek projeler arasındadır.

mücadelenin Büyük Menderes’in yerin duvarlarının onarımı için doğuş yeri olan Suçıkan’da Afyonkarahisar Valiliği’nden geçtiği varsayılmaktadır. Bu fon alınmıştır. Ayrıca Suçıkan efsaneye referansla Dinar’da mevkiinde bulunan 4 katlı bir 3 yıldır uluslararası Marsyas otel Etnoğrafya Müzesi’ne Kültür Sanat ve Müzik dönüştürülmüş, içerisinde Festivali düzenlenmekte; 3000’e yakın eserin bulunduğu festival bünyesinde flüt bu müze geçtiğimiz sene 3 yarışması, sempozyum, panel aylık yaz mevsiminde 8000 ve konserler yapılmakta; yurt içi kişi tarafından gezilmiştir. ve yurt dışından yarışmacılar, Etnografya Müzesi Dinar jüri üyeleri ve bilim adamları ilçesinin hinterland konumu da ağırlanmaktadır. düşünüldüğünde adeta bölge müzesi konumundadır.

Sorunlar Hedefler Dinar Belediyesi’nin kültürel mirası koruma konusunda Eski bir evin restorasyonu ile karşılaştığı en büyük zorluklar şu anda işlevini yitirmiş 100 yıllık maddi kaynak sıkıntısı ve Kültür bir Un Fabrikası’nın Makine ve Turizm Bakanlığı’ndan yeterli Müzesi’ne dönüştürülmesi desteğin sağlanamamasıdır. öncelikli hedefler arasındadır. Birinci proje belediyenin imkanları ile tamamlanacak; Başarılar fakat ikinci proje için belediyenin Arkeo-park yapılmak üzere hem mülkiyet hem de finansal büyük bir alan belediye sorunlara çözüm bulması tarafından kamulaştırılmış; yol gerekecektir. Ayrıca ilçe güzergahı üzerinde bulunan bu topraklarında hala gün yüzüne 24

Kremna Antik Kenti / Burdur BURDUR

Burdur tarihi ve kültürüyle ilgili son yıllarda yapılan atılımlar sayesinde sahip olduğu değerleri ortaya çıkarmış, TKB ile ortaklaşa çalışarak somut GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ ve somut olmayan birçok değeri geri kazandırabilmiştir. Bu çalışmaların bir kısmı tamamlanmış, bir kısmıyla ilgili çalışmalar ise devam etmektedir. Bu yıl projelendirilen Burdurlu Sadrazam Derviş Mehmed Paşa Kütüphanesi ve Şehir Kulübü restorasyonu ise TKB camiler, hamamlar, çeşmeler, tarihlenmektedir. Kibyra Antik tarafından süreklilik ödülüne bey konakları ve sivil mimarlık Kenti’nde gün ışığına çıkarılan, layık görülmüştür. eserleri bulunmaktadır. Bu hem büyüklüğü hem de renkli yapıların toplam sayısı tespit mermerlere çizilmiş olması edilebildiği kadarıyla 202’ dir. bakımından, dünyada eşi Doğal Değerler benzeri olmayan Medusa Başı İlin kültürel varlıklarının büyük ilgi görmektedir. Antik Burdur ili sahip olduğu doğal başında; Kentsel Ticari Sit Yunan’da Pisidya’nın başenti değerler açısından büyük Alanı, Ulu Cami, Taş Oda, olan Sagalassos Antik Kenti bir çeşitlilik arz etmektedir. Baki Bey Konağı, Çelikbaş (M. ise dünyanın en yüksek rakımlı, Burdur’un farklı tipteki doğal Akif) Evi, Hocabali Hamamı, 9000 kişilik tiyatrosu ve değerleri Burdur Gölü (sit Sadrazam Derviş Mehmed kendine has kaya mezarlarıyla alanı), Yarışlı Gölü, İnsuyu Paşa Kütüphanesi, Kavaklı Rum özgün bir yapı sergilemektedir. Mağarası (sit alanı), Salda Kilisesi, Piribaşlar Evi, Susuz ve Gölü, Karacaören Gölü, İncir Han, Sagalassos, Kibyra, Aziziye ve Eşeler Yaylaları ile Kremna, Hacılar, Kuruçay ve Sorunlar Tınaztepe Kayak Merkezi olarak gelmektedir. Yörenin, sıralanabilir. halk müziği ve ezgileri, türküleri, Mevzuatla ilgili sorunlar, yerel yöresel ev yemekleri, ibecik planlama sorunları ve koruma ve alaca dokumaları ise kararlarının uygulamasında Kültürel Değerler somut olmayan kültürel miras yaşanan sorunlar karşılaşılan temel zorluklardır. Burdur ili binlerce yıllık tarihsel değerlerindendir. gelişimi içinde çeşitli uygarlıklara Bu varlıklar içinde Hacılar tanıklık etmiş; Pisidya’dan Höyüğü, Kibyra Antik Kenti ve Başarılar Hellenistik döneme, Roma’dan Sagalassos taşıdığı özgün ve Doğal ve kültürel mirasın Bizans’a, Selçuklu ve Beylikler eşsiz değerlerle diğerlerinden korunması konusunda son döneminden Osmanlılara kadar ayrışmaktadır. 12 tabakadan dönemde önemli birçok adım birçok tarihi ve kültürel yapıya oluşan Hacılar Höyüğü’ndeki atılmıştır. İnsuyu içme suyu ev sahipliği yapmıştır. Bu en eski buluntular M.Ö. 6.000’e yapılar içerisinde kütüphaneler, havzasının korunması için havza 25

mutlak koruma alanı olarak güzergahı üzerine yerleştirilmesi; belirlenmiş ve inşaat yasağı Burdur’a özgü yemekler, yöre getirilmiştir. Kentsel Sit Alanı ilan giysileri ve çocuk oyunlarının edilen 133.000 m² lik alandaki kitap halinde bastırılması; yöre 122 adet tescilli yapı koruma müziklerinden bir CD çıkartılması altına alınmış, 81 yapının ve satın alınan değirmen dış cephesi korunarak kente alanında Değirmen Müzesi kazandırılmış, 87 yapı sokak yapılması planlanmaktadır. sağlıklaştırması ile koruma altına alınmıştır. Piribaşlar Evi restorasyonu tamamlanmış, Sadrazam Derviş Mehmed Paşa Kütüphanesi, Eski Şehir Kulübü onarım altına alınmış, tarihi Saat Kulesi onarılmış, 7 çeşme ve bir köprü yaptırılmıştır. Bunlar arasından Piribaşlar Evi bir kültür ve sanat merkezi olarak hizmet açılmış, Burdur’a ait yerel giysi, alaca dokumaları ve sipsi gibi yerel müzik aletlerinin sergilendiği bir mekana dönüştürülmüştür. Sadrazam Derviş Paşa Kütüphanesi ise asıl işlevine uygun olarak, Burdur’la ilgili eski Osmanlıca eserlerin de yer aldığı bir kütüphane olarak kullanılacaktır.

Hacılar Höyüğü’ndeki kazılara verilen lojistik ve hizmet desteği; yine Hacılar Höyüğü’nden çıkan seramiklerin benzerlerinin üretildiği seramik atölyesi; kadınlara yönelik alaca dokumaları kursları; bakır, sipsi, çarık, seramik ve ahşap oymacılığı ustalarının ürünlerinin satın alınması yoluyla desteklenmesi kültürel mirasın yaşatılması konusunda atılan diğer önemli adımlardandır. Hedefler

Önümüzdeki dönemde Hacılar, Sagalassos ve Kibyra Antik Kenti tanıtım panolarının anayol 26

Kibyra Antik Kenti / Gölhisar GÖLHİSAR

Gölhisar, Batı Toroslar’ın eteklerinde kurulmuş, Burdur’a 106 km, Denizliye 90 km, Antalya’ya 130 km Fethiye’ye 110 km mesafede bir ilçedir.

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ İlçede Dalaman Çayı’nın suladığı geniş bir ova bulunmaktadır.

Doğal Değerler

En önemli doğal alanları doğal kalıntılarıyla bu sürecin son Meclis binası bu önemli nitelikleri göl olarak Gölhisar Gölü, 1300 yılını belgeleyen büyük bir yanında sadece Anadolu değil baraj gölü olarak da Yapraklı metropoldür. 1. derece arkeolojik tüm antik coğrafyalarda bugüne Barajı ve bazı yıllarda suları sit alanı 405 hektarlık bir alanı dek eşine rastlanmayan eşsiz çekilen Horzum yayla yerindeki kaplamaktadır ki kentin kalıntıları buluntulardan birine de ev Kocayayla gölüdür. 1. derce sit alanı dışında da sahipliği yapmaktadır. Yapının kısmen devam etmektedir. Orkestra bölümünün zemininde Kültürel Değerler kırmızı, yeşil, mavi, gri ve beyaz Kibyra Antik Kenti Stadyum, üzerine mavi damarlı mermer Gölhisar sınırları içinde yer alan , Tiyatro, Hamam, Müzik plakalardan yapılmış bir Medusa Kibyra Antik Kenti ulusal ve Evi ve Tapınak yapılarından (Antik Dönem’de gözlerine uluslararası düzeyde öneme ve oluşmaktadır ve bu yapılar bakanı taşa çevirdiğine inanılan tanınırlığa sahip önemli bir antik oldukça sağlam durumda mitolojik figür) resmi açığa merkezdir. Antik dönemde Kibyra günümüze ulaşmıştır. çıkarılmıştır. Antik dünyada 4 farklı kültür bölgesinin kesişme Stadyum yapısı 195 metre sıkça tekrarlanan bir motif olan noktasında ve bugün olduğu gibi uzunluğu ve 10.000 kişilik izleyici Medusa betimlemesinin ilk doğuyu batıya, güneyi kuzeye kapasitesiyle Anadolu’nun kez Kibyra’da ince ve renkli bağlayan ticaret yollarının en büyük ve en iyi korunmuş mermer plakalardan yapılmış kavşağında konumlanmaktaydı. stadyumları arasındadır. bir örneğine rastlanmıştır. Oldukça geniş bir alana yayılan Geçmişte görkemli sportif Kibyra Medusası kanatlı başlığı, ve Kibyra’nın öneminden dolayı yarışmalara ve Gladyatör dalgalı saçları ve boynuna Kibyratis olarak adlandırılan dövüşlerine ev sahipliği yapan dolanmış yılanları ile oldukça bölgenin de ana kentiydi. Stadyum, bugün dahi sportif ve etkileyicidir. Meclis binası Gölhisar’ın kurulduğu ova sanatsal faaliyetlere ev sahipliği yapısının bir diğer eşsiz niteliği düzlüğünde ve bu ovaya hakim yapabilecek bir sağlamlıkta de yapının ön alanındaki 560 konumda Kibyra’nın yer aldığı geçmiş ihtişamını korumaktadır. metrekare boyutlarındaki üç tepe üzerinde, M.Ö. 5000 Meclis binası ise 3600 kişilik mozaik döşemedir. Söz konusu yılından başlayarak M.S. 1000’e seyir alanı ile birlikte - orijinal mozaik döşeme Anadolu’da şu kadar yaklaşık 6000 yıllık bir durumunda - üstünün bir çatı ile ana kadar yerinde sergilenen geçmiş yaşamı belgeleyen kapalı olmasıyla ülkemizdeki en ve sağlam durumdaki en büyük arkeolojik yerleşimler mevcuttur. büyük üzeri çatılı antik yapıdır. mozaik döşemedir. Kibyra bugün izlenebilen 27

Aya Stefanos Kilisesi / Eğirdir EĞİRDİR

Eğirdir ilçesi tarih boyunca elverişli doğasından dolayı önemli bir yerleşim yeri olmuş, antik dönem medeniyetlerin yanı sıra Hamitoğulları Beyliği’nden Selçuklulara birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. İlçe sınırlarında bulunan Eğirdir Gölü hem doğal güzelliği hem de kaynaktan beslenen içme suyu rezervi olması dolayısıyla bölgenin özgün değerlerindendir. Ayrıca Eğirdir Gölü’nün medeniyetine ait izlere de (Dündarbey) Hamamı, Ulu yanından geçen ve günde 6000 rastlamak mümkündür. (Hızırbey) Cami ve Minaresi ile 16000 arasında değişen araç ile Taş Dündarbey Medresesi sayısı da bölgeyi çekim merkezi Prostama Antik kenti Pisidiya Eğirdir’de geçmişin izlerinin yapmak açısından önemli bir şehirlerinden bir tanesidir. sürülebileceği önemli eserler fırsat sunmaktadır. Eğirdir Sivrisi’nin arkasında arasındadır. Aya Stefanos Camili Yayla üzerindedir. Şehrin ve Aya Georgios Kiliseleri kesin yeri L.Robert tarafından, Osmanlı döneminde inşa edilmiş Doğal Değerler Bedre Köyü’nün yukarısındaki iki kilise olarak günümüze Yazılıkaya’da bulunan bir sınır Eğirdir’in sahip olduğu doğal kalmıştır. Enise Hanım, Hoyraz yazıtı ile tespit edilmiştir. Antik zenginliklerin başında III. Derece ve Yılanlıoğlu Şeyh Ali Ağa kentte sınır duvarları ve bazı doğal sit alanı olan Yeşilada Çeşmeleri; Dedeki (Kale); bina temelleri vardır. Şehrin Mahallesi ile I. Derece doğal sit Yukarı; Şeyh Mehmet Çelebi ve Akropolisi 200 metre yükseklikte alanı olan Canada gelmektedir. Kızılkütüp ( Yeşilada) Camileri ve kurulmuştur. Bizans devrine ait Altınkum Plajı, Bedre Koyu, Baba Sultan, Eflatun Dede, Şeyh kalıntı bulunmamıştır. Kovada Milli Parkı, Yazılı Kanyon Mehmet Çelebi, Seyfullah Dede, ve Davraz Kayak Merkezi Bir Roma kolonisi olan Parlais Devran Dede, Şeyh Muslihiddin bölgeyi Isparta’nın diğer ilçeleri Kenti’nin kuruluş tarihine dair ve İnci Ağa Mescidleri bölgede arasında bir cazibe merkezi bir bilgi yoktur. Kent bugünkü ayakta kalmayı başarabilmiş kılmaktadır. Ayrıca Yazla, Cami Barla’dadır ve görünürde diğer eserlerdir. ve Yeşilada Mahallelerindeki herhangi bir kalıntısı yoktur. Bunların yanında 43 adet sivil anıt ağaçlar ilçede bulunan diğer Parlais, M.Ö. 1. yüzyıldan mimarlık örneği de ilçenin tarihi doğal değerlere örnek verilebilir. itibaren sikke basmıştır. M. Ö. karakterini zenginleştirici bir rol 25. Yılında Galatya Eyaleti’ne oynamaktadır. dahil edilmiştir. Kültürel Değerler Eğirdir’i özgün kılan bir diğer Bizans döneminde yapılmış unsur ise içerisinde Dağ İlçede bulunan kültürel varlıkların olan Eğirdir Kalesi; Selçuklu Komando Okulu Eğitim Merkezi büyük bir kısmı Selçuklu ve döneminde inşa edilmiş olan olan tek ilçe olmasıdır. Eğitim Osmanlı dönemine aittir. Ayrıca II. Gıyaseddin Keyhüsrev Okulu’ndaki tümgeneral, 55’e bölgede antik dönem Pisidya Kervansarayı, Esma Sultan 28

yakın albay ve yarbay ve 800’e sahip olduğu arkeolojik ve tarihi yakın askeri personel ilçenin değerler konusunda eğitiminin YALVAÇ binlerce kişi tarafından ziyaret gerçekleştiği proje ile tarih edilmesini sağlamaktadır. bilincinin gelecek nesillere Tarihi 5000 yıl öncesine Ayrıca 1926 yılında Talimgah aktarılması konusunda başarı dayanan Yalvaç ilçesi doğal ve olarak başlayan Eğitim Okulu, elde edilmiştir. tarihi değerin birleştiği zengin 80 yıldan uzun süredir aynı bir mirasa sahiptir. TKB’nin işlevi taşıması sebebiyle kuruluşundan itibaren kültürel kendi içinde bir tarihi zenginlik GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ mirasa sahip çıkma bilinci ile barındırmaktadır. bu değerleri ortaya çıkarmak için çalışan Yalvaç Belediyesi Sorunlar emeklerinin karşılığını almış, sahip olduğu değerleri ulusal ve Tescilli olan yapıların mülkiyet uluslararası düzeyde tanınırlığa meselelerinden ve maddi kavuşturmuştur. yetersizliklerinden dolayı gerekli restorasyon çalışmaları yapılamamakta; bu sebeple Doğal Değerler binalar yıkılma tehlikesi ile karşı Çınaraltı Meydanı ve karşıya kalmaktadır. Ayrıca sit meydandaki 8 asırlık çınar alanlarındaki uygulanan kanun ağacı; kamp, su sporları, plaj ve yönetmeliklerden dolayı imar ve karavan kamp alanlarını uygulamalarında problemler içinde barındıran Hoyran Gölü; ortaya çıkmaktadır. Ayıini Mağarası ve Yarıkkaya Mağarası; dağcılık ve yürüyüş Başarılar parkurlarının bulunduğu Sultan Dağları ve orman alanları Eğirdir’deki kültürel ve doğal Yalvaç’ın başlıca doğal değerleri mirası korumak için birçok olarak karşımıza çıkmaktadır. proje gerçekleştirilmiştir. Öncelikle Yeşilada Mahallesi III. Derece ve Canada I. Derece Kültürel Değerler doğal sit alanı olduğu için Kentte bulunan arkeolojik Koruma Amaçlı İmar Planları varlıklar, fil ve gergedan hazırlanmış; Eğirdir Kalesi fosillerinin bulunduğu Fosil ve Esma Sultan (Dündarbey) Yatakları, 20’ye yakın Höyük, Hamamı’nın rölöve, restitüsyon Kaya Mezarları, Tanrı Men ve restorasyon projeleri adına tarihte kentleşmiş tek hazırlanmış ve Hızırbey merkez olan Men Kutsal Alanı Camisi’nin restorasyonu ve Pisidya Antiokheia Antik tamamlanmıştır. Kenti’dir. Antiokheia Antik Ayrıca Eğirdir’de Harika Kent’inde bulunan St. Paul Çocuk adıyla yürütülen ve Kilisesi Hıristiyanlık dininin 400’e yakın ilköğretim ve lise Anadolu’da ilk vaazının verildiği çağındaki çocuğun bölgenin yer olması dolayısıyla bir inanç 29

Men Tapınağı / Yalvaç bir ekip tarafından hazırlanan Yalvaç Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, Geliştirilmesi ve Turizmin Çeşitlendirilmesi Projesi kentte önemli bir bilinç gelişimine yol açmıştır. Proje kapsamında kimlikli bir kent olarak tarih ve kültürüne sahip çıkılması, korunması ve gelecek nesillere aktarılması konusunda birçok çalışma yürütülmüştür. Bunlardan belli başlıları Tıraşzade Konağı restorasyonu, Yalvaç Anlatan Meydanı, sokak sağlıklaştırma çalışmaları kapsamında yaklaşık 200 evin dış cephe sıvasının yapılması ve boyanması, Devlethan Camisi restorasyonu, Çınaraltı turizmi merkezidir. arasındadır. düzenlemesi ve Mustafa Bilgin Kadınlar Sanat Evi Bölgenin tarihi varlıkları ise aslı restorasyonudur. Topkapı sarayı müzesinde olan Sorunlar Yalvaç Bey Minyatürü; Selçuklu döneminden kalma Devlethan Koruma konusunda en önemli Hedefler Camisi, Eski Yalvaç Evleri, sorun maddi kaynak sorunudur. Yalvaç’ta koruma bilincinin Tıraşzade Konağı, Mustafa Belediyeler, devlete vergi ortaya çıkması Tarihi Kentler Bilgin Sanat Evi, Osmanlı olarak ödedikleri ve koruma Birliği’nin kurulduğu 2000’li Hamamı, Bedestenler, Osmanlı çalışmalarında kullanmak üzere yıllara dayanır. İlk zamanlarda döneminde ilk özel okul olarak oluşturulan fondan ödedikleri tek yapı boyutunda bir koruma açılan Eski Ortaokul ile Eski paranın onda birini dahi anlayışı söz konusu iken, Tarihi Deri Fabrikası ve Deri Sanayi alamamaktadır. Bunun ardından Kentler Birliği ile yürütülen Açıkhava Müzesi olarak gelen sıkıntı ise koruma çalışmalar bir bilinç gelişimi sıralanabilir. çalışmalarını hayata geçirecek ve projelendirecek nitelikli ortaya çıkararak giderek sokak, Dericilik, keçecilik, sıcak uzman personel sıkıntısıdır. mahalle ve kent boyutunda bir demircilik, saraçlık gibi Bir diğer sorun da halkın koruma anlayışına geçilmesini Geleneksel El Sanatları; koruma çalışmalarına destek sağlamıştır. Örneğin kültür Geleneksel Mahalle Taş vermemesidir. evi olarak restore edilen Fırınları; keşkek, hamursuz, Tıraşzade Konağı belli bir süre güllaç, su böreği, manda ihtiyaca cevap vermiştir ancak kaymağı gibi Geleneksel Yalvaç Başarılar bugün gelinen aşamada tarihi Yemekleri ve Yoğurt Pazarı, mahallerden biri olan Kaş 2002 yılında TKB, ÇEKÜL, Buğday Pazarı, Sebze Pazarı Mahallesi’nde bir yapı adası Mimarlar Odası ve akademik gibi Yalvaç Pazarları bölgenin kamulaştırılarak burada bulunan personelin de içinde bulunduğu somut olmayan kültür mirasları beş ev restore edilerek bir 30

kent müzesi oluşturulması için yayla turizmi alanları olarak çalışmalar yürütülmektedir. AKŞEHİR belirtilmiştir. Çalışmaları başlayan bir İlçenin önemli bir doğal değeri diğer proje çerçevesinde Akşehir kültürel değerleri ise yöre halkı için bir rekreasyon Kaş Mahallesi’nde içinde açısından olduğu kadar doğal alanı olan orman ve mesire Osmanlı hamamı, mescidi, değerleri bakımından da zengin alanlarıdır. Hıdırlık Tepesi, Kent sokak çeşmesi de olan üç kaynaklara sahiptir. Kentin tabiat Ormanı ve Gelincik Ana Tepesi sokak toplam 70 evden ve iklim bakımından kendine tırmanış, yürüyüş, kamp ve

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ oluşan bir alanda restorasyon has özellikleri vardır. Sultandağı yamaç paraşütü gibi etkinliklere çalışmalarına başlanmıştır. eteklerinde kurulu olan ilçede uygun bölgelerdir. Uygulamayla tek bir ev restore görülmesi gereken doğal edilerek müze yapmak yerine değerler de çeşitlilik kazanmıştır. Kültürel Değerler içinde yaşayan halkla birlikte, İlçenin ismiyle özdeşleşen komşuluk ilişkileriyle, gelenek Nasreddin Hoca ise yörenin en Yaklaşık 48 hektar büyüklüğünde ve görenekleriyle günümüze önemli somut olmayan kültürel bir kentsel sit alanı barındıran uzanan ve yaşayan bir mahalle mirasıdır. Akşehir’de tescil edilmiş 114 yaratılması planlanmaktadır. eser bulunmaktadır. Bu eserlerin 3 tanesi cami, 10 tanesi mescit, Önümüzdeki dönemdeki Doğal Değerler çalışmalarla halka öncülük 9 tanesi türbe ve 1 tanesi edecek, koruma konusunda Akşehir’in doğal değerlerinin kilisedir. Halen kamu tarafından teşvik edecek örnek projeler başında Akşehir Gölü kullanılan hizmet binaları, ortaya konulacaktır. Bunlardan gelmektedir. Sığ bir göl olan istasyon binası, Nasredin Hoca biri, restore edilen eski bir Akşehir Gölü’nün denizden Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Yalvaç evinin geleneksel Yalvaç yüksekliği 958 m’dir. Ekolojik Batı Cephesi Karargah Müzesi, yemeklerinin sunulduğu bir olarak bol gıdalı bir göl olan Gazi Mustafa Kemal İlköğretim restoran haline getirilmesidir. Akşehir’de sazan, turna gibi Okulu ve Cumhuriyet İlköğretim Bir diğer proje de yine eski ticari önemi olan balıkların Okulu tescillenmiş eserlerin bir evin restore edilerek yanı sıra beş balık türü diğer örneklerindendir. Bunun pansiyon olarak düzenlenip, daha bulunmaktadır. Gölün dışında 70 adet sivil mimarlık işletmeye açılarak mahalle ornitolojik önemi büyüktür. Gölü örneği bulunan Akşehir’de, halkının ev pansiyonculuğuna çevreleyen sazlıklarda beslenen 4 tescilli hamamın 2 tanesi özendirilmesidir. Yine ve konaklayan kuş türlerine hizmete devam etmekte, 1 restorasyonu tamamlanan rastlanır. tanesi kısmen yıkılmış, 1 tanesinin ise projelendirme ve üçüncü bir eski ev ise geleneksel Atakent, Cankurtaran, restorasyon çalışmaları devam el sanatlarından keçeciliğin Çakıllar, Çamlı, Çimendere, etmektedir. yaşaması için Metin Sözen Keçe Değirmenköy, Engilli, Ilıcak, Evi olarak hizmete açılacaktır. Kuruçay, Saray, Ulupınar, Kültür varlıkları dönem olarak Savaş, Yaylabelen ve Yeniköy sınıflandırıldığında 3 tanesinin Yaylalarında ise yaylacılık Roma dönemi, 12 tanesinin kültürü devam etmektedir. Ayrıca Selçuklu, 23 tanesinin Osmanlı, bu yaylalar Mevlana Kalkınma 2 tanesinin Cumhuriyet ve 70 Ajansı’nın “Akşehir Organik adet konutun son Osmanlı ve Tarım, Yaylacılık ve Kırsal Cumhuriyetin ilk dönemine ait Turizm Potansiyeli Fizibilitesi” olduğunu görülmektedir. raporunda da potansiyel 31

Nasrettin Hoca Arkeoloji ve Etnografya Müzesi / Akşehir Hedefler

Tarihi değerleri koruyarak bölgenin ekonomik gelişimine katkıda bulunmak amacıyla önümüzdeki dönemde gerçekleştirilmesi planlanan hedefler arasında konu ile ilgili teknik uzman personelin istihdamı; Akşehir Belediye Başkanlığı tarafından düzenlenen ve dere kenarı boyunca devam eden “Turizm Vadisi’’nin bitirilmesi; korumaya yönelik kültürel eğitim ve seminerlerin yaygınlaştırılması;

Sorunlar Mevlana Kalkınma Ajansı sivil mimarlık örneklerine tarafından ‘‘Akşehir’de İpek işlevsellik kazandırılması, Toplumun kültürel miras Halı Dokuma Kültürünün tamamlanmış sokak bilincinin yeteri kadar gelişmemiş Sürdürülebilirliğini sağlıklaştırma projelerinin hayata olması, kamu kurumlarında Destekleme Projesi’’ ve geçirilmesi, ‘‘3 yılda 300 eser” çalışan nitelikli personel “Akşehir’in Taşınmaz Kültür Hibe Programı kapsamında eksikliği, tescilli yapılar için Varlıkları Envanterinin Tabakhamam Sokak ve Dere ayrılan bütçenin yetersiz olması, Çıkarılması” projeleri Kenarı Sokak Sağlıklaştırması’’ koruma bölge kurullarında desteklenmiştir. Somut olmayan için Tarihi Kentler Birliği’nden karşılaşılan sorunlar ve zorluklar, kültürel miras (Nasreddin Hoca yardım sağlanması mülkiyet sorunları, tescilli ve fıkraları) yerel ve evrensel bulunmaktadır. konut sahiplerinin ekonomik alanda seminer, konferans, basılı durumlarının kötü olması, yayın ve şenliklerle tanıtılmış; kurumlar arası işbirliği eksikliği, Nasreddin Hoca ve Etnoğrafya kentsel sit alanlarındaki nüfusun Müzesi açılmıştır. Vakıflar sürekli azalması ve terk edilmiş Genel Müdürlüğü tarafından Ulu görüntü, ev sahipleri ve kiracılar Cami, Seydi Mahmut Hayrani tarafından yapılan bilinçsiz Türbesi, Ferruşah Mescidi, müdahaleler, proje maliyetlerinin Kileci Mescidi, Hacı Hamza yüksek oluşu ve restore Mescidi, Kızılca Mescidi, Güdük edilen yapıların uygun işlevde Minare Mescidi, Küçük Ayasofya kullanılamaması kültürel mirasın Mescidi’nin restorasyonu yaşatılmasında karşılaşılan tamamlanmıştır. Taş Medrese önemli zorluklardandır. müze olarak kullanıma açılmış, Ulu Cami Caddesi ve Hamamcı Hafız sokaklarında Başarılar sokak sağlıklaştırma projeleri gerçekleştirilmiştir. Doğal ve kültürel mirasın Ayrıca Takassızlar Evi ve korunması konusunda tescilli kilisenin projeleri de Akşehir’de eşzamanlı olarak tamamlanmıştır. birçok çalışma yürütülmektedir. 32

Kubad Abad İki Başlı Kartal / Beyşehir BEYŞEHİR

M.Ö. 7000 yıllarına dayanan geçmişiyle önemli bir tarih ve kültür merkezi olan Beyşehir, Hititlerin, Anadolu Selçuklu Devleti’nin, Eşrefoğlu Beyliği’nin

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ ve Osmanlı Devleti’nin mirasına ev sahipliği yapmaktadır. Hititler döneminden kalan Güneş Anıtı ve Eflatun Pınar Anıtı ziyaretçilerin dikkatini çeken önemli mekanlardandır. Adası’dır. Bu adalara ek olarak Beyşehir Kalesi’nden günümüze Anadolu Selçuklu Devleti’nin Taşlı Ada, Kum Adası, Geyik yalnızca İçerişehir Mahallesi’nde yazın başkent olarak kullandığı Adası, Keltaş Adası, Yılan Adası, bulunan kale kapısı kalmıştır. Beyşehir’de Kubad Abad Sarayı Kuşkondu Adası, Yapraklı Ada, Bu sebeple Beyşehir bugün Selçuklular Devleti’nin Camız Adası ve Afrika Adalarını Kalesi’nin kesme taştan ayakta kalan en önemli da saymak mümkündür. yapıldığı sanılmaktadır. Kale eserlerindedir. Son dönemde kapısının üzerindeki kitabeden restorasyonuna başlanan Kubad bu kaleyi Gıyaseddin ve Abad Sarayı’nın yer aldığı Kültürel Varlıklar Keykavusoğlu Mesut zamanında coğrafyayı Alaaddin Keykubat: İlçe onlarca höyüğe ev sahipliği Emir Eşrefoğlu Seyfeddin “Cennet ya buradadır ya da yapmaktadır. M.Ö 5700 - M.Ö Süleyman’ın 1288 yılında buranın altındadır” şeklinde tarif 5300 arasına tarihlenen Erbaba yaptırdığı öğrenilmektedir. etmiştir. Höyüğü kalıntıları, bu kalıntılar Ayrıca kalede Sultan I.Ahmet arasında en önemlilerdendir. tarafından 1615’te ve Sultan IV. Doğal Değerler Bunun dışında Akburun, Yılan, Murat zamanında 1633 yılında Örentepe, Kuşluca, Eflatunpınar, onarıldığını gösteren kitabeler Beyşehir’in en önemli doğal Liz, Burun, Kaşaklı ve Gündoğdu bulunmaktadır. değeri Göller Bölgesi’nin de höyükleri araştırılmayı en büyük göllerinden olan beklemektedir. Beyşehir Gölü ve gölde yer Güneş Anıtı ve Fasıllar Kaya Sorunlar alan adalardır. Beyşehir Gölü Anıtı ise Hititler döneminden üzerinde 33 tane irili ufaklı ada Koruma projeleri ve restorasyon kalma iki eser olarak bölgeyi vardır. Gölde su seviyesine göre çalışmalarının maddi külfetinin zenginleştirmektedir. ada sayısı da değişmektedir. fazla olması; dışarıdan sağlanan Beyşehir Gölü’ndeki başlıca göl Eşrefoğlu Beyliği döneminden maddi desteklerin yeterli adaları Mana Adası, Hacı Akif kalan Eşrefoğlu Cami, olmaması ve ağır bürokratik Adası, İğneli Ada, Orta Ada, Kes ahşabın, çininin ve taşın işlemler doğal ve kültürel mirasın Adaları, Aygır Adası, Kızılada, birlikte kullanıldığı, çilehanesi, korunmasında karşılaşılan en Çeçen Adası, Gölkaşı Adası, karlığı ve buna benzer birçok önemli problemlerdir. Eşek Adası, Akburun Adası, kendine özgü özelliği ile dünya Kirse Adası, Kızkalesi, Höyük üzerindeki en önemli sanat tarihi Adası, Mındıras Adası ve Kül eserlerinden birisidir. 33

Başarılar tarafından bir konferansta veya sempozyumda ifade edilmemiş 2011 yılı Haziran ayında olan bu bilgi kamuoyuna UNESCO Geçici Listesine duyurulduğunda Beyşehir’in de dahil edilen Eşrefoğlu Yalvaç ve Dinar’a ek olarak bir Camisi’nin çevresindeki sokak inanç turizmi merkezi olarak sağlıklaştırma projesi 86 ortaya çıkması beklenmektedir. konutta tamamlanmış olup koruma kuruluna sunulmuştur. Konya’ya 85 km uzaklıkta, Sokak sağlıklaştırma projesi Antalya’ya 170 km uzaklıkta tamamlandığında UNESCO’nun bulunan Beyşehir’in, Konya- kesin listesine dahil olarak Beyşehir yolunun 2013 yılında Akdeniz Bölgesi ve İç Anadolu tamamlanması ile kuzey güney Bölgesi’nden UNESCO’ya dahil aksında önemli bir bağlantı olmuş ilk sanat eseri olarak ön noktası olarak ortaya çıkması, plana çıkacaktır. tarihteki “yolların kesiştiği yer” özelliğini geri kazanması ve İçerişehir Mahallesi’nde gezginlerin uğrak mekanı haline bulunan Beyşehir Kalesi’nden gelmesi beklenmektedir. günümüze kalan kale kapısının ise rölöve ve restitüsyon projesi tamamlanmıştır.

Ayrıca Hitit döneminden kalan Güneş Anıtı’nın restorasyon ve saha düzenleme çalışması tamamlanmış, çevresindeki evlerin kamulaştırılmasıyla ilgili yeterli ödenek temin edilmiş durumdadır. Ayrıca Fasıllar Köyü’nde bulunan ve halk tarafından Kurt Beşiği Anıtı olarak anılan Fasıllar Kaya Anıtı’nın ayağa kaldırılması ve çevre düzenlemesi çalışmalarına da başlanmıştır.

Hedefler

Barnabas İncili’nde Hazreti İsa’nın havarilerinden birisini Hazreti Meryem’e rehber olarak verip, Karalis (Beyşehir’in eski adı) şehrine gönderdiği ve Hz. Meryem’in Karalis’te vefatından sonra havarinin buraya yerleştiği yazılmaktadır. Henüz tarihçiler 34 TKB’ ye ÜYE OLACAK BELEDİYELERİN SUNUMLARI

SENİRKENT KEÇİBORLU

Senirkent Kapıdağı’nın Keçiborlu ile ilgili tarih öncesi kuzey yamacına kurulmuş, ve tarih çağlarına ait bilgi Yörük-Türkmen kültürüyle ve belgeler bugüne kadar harmanlanmış insanların yakın tam anlamıyla araştırılarak geçmişte yerleştikleri bir kenttir. aydınlığa kavuşturulmuş olmasa Eğirdir Gölü’nün kuzeyinde da kazılarda elde edilen bir kurulmuş olasına rağmen gölden takım para ve heykelcikler

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ yeterince faydalanamamaktadır. Keçiborlu’nun eski bir yerleşim Bir tarım kenti özeliği gösteren yeri olduğunu göstermektedir. Senirkent aynı zamanda Hitit, İyon, Lidya, Pers, Hellen insanlarının yüksek eğitim ve Doğu Roma devirlerinde düzeyi ile de diğer ilçelerden Eudoxipolis ismi ile anılmış ayrışmaktadır. Kısa zamanda olan Keçiborlu’nun Gümüşgün sahip olduğu doğal ve kültürel Köyü’nde 1911 Yılında Prof. H. değerleri gün yüzüne çıkarmayı Louis’in ve 1944 yılında Türk hedefleyen Senirkent, Tarih Kurumu’nun kurduğu önümüzdeki dönemde TKB’ye bir bilim heyeti tarafından de üyelik için başvurusunu kazı çalışmaları yapılmış ve tamamlamayı planlamaktadır. Mezolitik Çağ’a ait mikrolit denilen çakmak taşlarına rastlanılmıştır.

Günümüzde 16 yerleşim merkezinden oluşan Keçiborlu ilçesi TKB’ye üye olmak için başvurusunu önümüzdeki dönemde tamamlamayı planlamaktadır. İlçede bulunan 1910 yapımı İstasyon Binalarının Kent Müzesi olarak kullanılması için çaba harcayan belediye hukuksal sorunların yanı sıra finansal sorunlarla da karşı karşıya bulunmaktadır. Projenin başarıya ulaşması durumunda Keçiborlu hem bir Kent Müzesi’ne hem de etnografik eserlerin sergilendiği bir alana sahip olacaktır. KÜNYELER 35

AFYONKARAHİSAR Kültürel Varlıklar Doğal Varlıklar Tescilli Dini Yapı Doğal Sit Alanları 51 tane Cami, Minare, Türbe, Kilise Cirit Kayalığı Ömer Gecek Kaplıcaları Tescilli Anıtsal Yapı Kaplıca İlk Su Kaynağı Havuzu 47 tane Medrese, Han, Hamam, Köprü, Çeşme Doğal ve Arkeolojik Sit Alanları Tescilli İdari Yapı Afyon Kalesi, 18 tane İlkokul, Lise, İstasyon Binası, Makine Deposu Sarıkız Kayalığı

Arkeolojik Sit 21 tane Höyük, Tümülüs, Mezarlık

Arkeolojik ve Doğal Sit Afyon Kalesi, Sarıkız Kayalığı

Tarihi Sit 2 tane Şehitlik

Tarihi ve Kentsel Sit Afyon Tarihi – Kentsel Sit Alanı Sorunlar Başarılar Hedefler Yapılması gereken kanuni Taş Medrese restorasyon Altyapı Çalışmaları işlemlerde vatandaşın yeterli ve çalışmaları yapılmıştır. Sit alanı içerisinde yer alan gerekli bilgiye sahip olmaması Çalışmalar tamalandığındael mahallelerde alt yapının (içme Koruma Kurulu onayı alınırken sanatlarının canlandırılacağı suyu hatları ve kanalizasyon karşılaşılan zorluklar keçecilik, bakırcılık, hat kursları, borularının) yenilenmesi Projelerin hazırlanması sırasında ebru vb. kurslar düzenlenecektir Tarihi dokuya uygun olarak sit ödenek sıkıntısı Afyon Kentsel Sit Alanının alanının tamamında yol ve bütüncül koruma planı kaldırımlarda bazalt taşlarından yapılmıştır. Bu koruma planı koruma kurulundan izin alınarak çerçevesinde Camikebir ve Kale düzenleme yapılması Mahalleleri'nde toplam 5 ev Sokak Sağlıklaştırma meydan düzenlemesi projesi için Ot Pazarı, Kadınlar Pazarı, istimlak edilerek yıkılmıştır. Kasaplar Çarşısı ve Bedesten Karahisar Kalesi'ne çıkışı etrafında geleneksel özelliklerini esnasında araçların rahatça park sürdüren çarşı bölgesinde edilebileceği bir mekan koruma, sağlıklaştırma ve kentsel oluşturulmuş ve Ulu Cami tasarım proje çalışması merkezli bir meydan ortaya Sit alanı içerisinde Camii Kebir, çıkartılmıştır Yukarıpazar caddesi, Tacahmet, Mevlevi Türbesi etrafında özgün sokak sağlıklaştırılması projeleri düzenlenmesi

36

BOLVADİN Kültürel Varlıklar Doğal Varlıklar KaysterPedion Antik Kenti Eber Gölü Yedi Kaya Yapı Yerleşim Yeri Heybeli Kaplıcası Altıgöz, Develi, Kırkgöz ve Sırt Köprüleri Horan Parkı Minarelik Deresi’nde Peri Bacaları Paşa Dağ ve Çoğu yaylaları İnsuyu Mağarası Sorunlar Başarılar Hedefler Yeni yapılaşmanın tarihi dokuyu Tarihi ve doğal değerlerin Heybeli Kaplıcaları’nın tanıtımı GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ bozması korunması için Kent merkezine Müze’deki eserlerin teşhir ve Sokak sağlıklaştırmaları için ait koruma amaçlı imar planları tanzim projeleri gerekli çalışmaların düzenli hazırlanması yapılmaması Koruma Kurulu tarafından 109 sivil mimarlık, 16 cami, 4 türbe, 5 mezarlık, 9 çeşme, 2 hamam, 2 han, 2 okul, 1 kışla binası, 2 çınar ağacı, kırık minare, Kırkgöz Köprüsü tescillenmesi

DİNAR

Kültürel Varlıklar Doğal Varlıklar Apameia Kibotos Antik Kenti Suçıkan, Pınarbaşı Pınarlı Gölet Antik kilise kalıntısı ve ruhani lider Nikomedya’nın konutu Bülüçalan Kaynağı YeşilçatGöleti Kra l Midas Efsanesi Yapağı Kaynağı Eldere Kuş Cenneti Beşpınar Kaynağı Çamlıköy Koruluğu

Sorunlar Başarılar Hedefler Kaynak sıkıntısı Arkeo-park için kamulaştırma Antik Apameia Şehri’ni ortaya Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Suçıkan mevkiinde bulunan 4 çıkarılması yeter li desteğin sağlanamaması katlı bir otel Etnoğrafya Müzesine 100 yıllık bir Un Fabrikası’nın dönüştürülmesi Makine Müzesi’ne

dönüştürülmesi Eski bir evin restorasyonU

37

BURDUR Kültürel Varlıklar Doğal Varlıklar Ulu Cami Piribaşlar Evi Burdur Gölü(sit) Taş Oda Susuz ve İncir Han Yarışlı Gölü Baki Bey Konağı Kremna Salda Gölü Çelikbaş (M. Akif) Evi Hacılar Karacaören Gölü Hocabali Hamamı Kuruçay Aziziye ve Eşeler Yaylaları Kavaklı Rum Kilisesi Balbura Tınaztepe Kayak Merkezi Sadrazam Derviş Kentsel Ticari Sit Alanı Mehmed Paşa Kütüphanesi Sorunlar Başarılar Hedefler Mevzuatla ilgili sorunlar Koruma Hacılar, Sagalassos, Kibyra Antik Yerel planlama sorunları İnsuyu içme suyu havzasının Kenti tanıtım panolarının anayol Koruma kararlarının korunması düzergahı üzerine yerleştirilmesi uygulamasında yaşanan sorunlar Kentsel Ticari Sit Alanı ilan edilen Burdur’a özgü yemekler, yöre 133.000 m² lik alandaki 122 adet giysileri ve çocuk oyunlarının tescilli yapının koruma altına kitap halinde bastırılması alınması Yöre müziklerinden bir CD Restorasyon çıkartılması Piribaşlar Evi Satın alınan değirmen alanında Sadrazam Derviş Mehmed Paşa Değirmen Müzesi yapılması Kütüphanesi Eski Şehir Kulübü tarihi Saat Kulesi 7 çeşme ve bir köprü

İşlevlendirme Piribaşlar Evi’nin bir kültür ve sanat merkezi olarak hizmet açılması Sadrazam Derviş Paşa Kütüphanesi’nin kütüphane olarak kullanılması

38

EĞİRDİR Kültürel Varlıklar Doğal Varlıklar Eğirdir Gölü Antik Kentler Camiler Yeşilada Mahallesi (III. Derece doğal sit alanı) Prostama Antik Kenti Ulu (Hızırbey) Cami ve Canada (I. Derece doğal sit alanı) Parlais Antik Kenti Minaresi (Selçuklu) Altınkum Plajı Kaleler Dedeki (Kale) Cami Bedre Koyu Eğirdir Kalesi (Bizans) Yukarı Cami Kovada Milli Parkı Kervansaraylar Şeyh Mehmet Çelebi Yazılı Kanyon II. GıyaseddinKeyhüsrev Cami GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ Davraz Kayak Merkezi Kervansarayı (Selçuklu) Kızılkütüp ( Yeşilada) Yazla, Cami ve Yeşilada Mahallelerindeki anıt Çeşmeler ve Hamamlar Cami ağaçlar Esma Sultan (Dündarbey) Medreseler Hamamı (Selçuklu) Taş (Dündarbey) Enise Hanım Çeşmesi Medrese (Selçuklu) Hoyraz Çelmesi Türbe ve Mescitler Yılanlıoğlu Şeyh Ali Ağa Baba Sultan Türbesi Çeşmesi (Beylikler) Poyraz ve Katip Eflatun Dede Türbesi ve Mahallelerinde birer adet Haziresi çeşme Şeyh Mehmet Çelebi Kiliseler Türbesi ve Zaviyesi Aya Stefanos Kilisesi Seyfullah Dede Türbesi ( (Osmanlı) Mevlevî Dergâhı) Aya Georgios Kilisesi Devran Dede Türbesi (Osmanlı) Şeyh Muslihiddin Türbesi, Mescidi, Mezarlık İnci Ağa Mescidi Sorunlar Başarılar Hedefler Mülkiyet meselelerinden ve Koruma maddi yetersizliklerinden dolayı Yeşilada Mahallesi ve Canada I. gerekli restorasyon çalışmaları doğal sit alanları için Koruma yapılamaması, Amaçlı İmar Planları çizilmesi Binalar yıkılma tehlikesi ile karşı Restorasyon karşıya kalması Eğirdir Kalesi ve Esma Sultan İmar uygulamalarında ortaya (Dündarbey) Hamamı’nın röleve, çıkan problemler restitüsyon ve restorasyon projelerinin hazırlanması Hızırbey Cami’nin restorasyonu Eğitim Harika Çocuk Projesi kapsamında 400’e yakın ilköğretim ve lise çağındaki çocuğa bölgenin arkeolojik ve tarihi değerleri konusunda eğitim verilmesi

39

YALVAÇ Kültürel Varlıklar Doğal Varlıklar Çınaraltı Meydanı ve meydandaki 8 asırlık çınar Fosil Yatakları Somut Olmayan ağacı 20’ye yakın Höyük Kültürel Miras Hoyran Gölü Kaya Mezarları Ayıini Mağarası ve Yarıkkaya Mağarası Men Kutsal Alanı Geleneksel El Sanatları Sultan Dağları Pisidia Antiokheia Geleneksel Mahalle Taş Orman alanları St. Paul Kilisesi Fırınları

Yalvaç Bey Minyatürü Geleneksel Yalvaç Devlethan Cami Yemekleri Eski Yalvaç Evleri Yalvaç Pazarları Tıraşzade Konağı Mustafa Bilgin Sanat Evi Osmanlı Hamamı Bedestenler Eski Ortaokul Eski Deri Fabrikası Deri Sanayi Açıkhava Müzesi

Sorunlar Başarılar Hedefler Maddi kaynak yetersizlikleri Kent Kimliği Bütüncül Yaklaşım Koruma çalışmalarında Yalvaç Kültürel-Doğal Değerlerin Kaş Mahallede bir yapı adasının kullanmak üzere oluşturulan Korunması, Geliştirilmesi ve kamulaştırılması, burada bulunan fondan yeterli düzeyde Turizmin Çeşitlendirilmesi Projesi beş evin restore edilmesi ve bir faydalanamama kentte önemli bir bilinç gelişimine kent Müzesi oluşturulması Nitelikli uzman personel yol açmıştır. Kaş Mahallede içinde Osmanlı sıkıntısıdır. Proje kapsamında kimlikli bir kent hamamı, mescidi, sokak çeşmesi Halkın koruma çalışmalarına olarak tarih ve kültüre sahip de olan üç sokak toplam 70 destek vermemesi çıkılması, korunması ve gelecek evden oluşan bir alanda nesillere aktarılması konusunda restorasyon çalışmaları birçok çalışma yürütülmüştür. İşlevlendirme Yalvaç Anlatan Meydanı Restore edilen eski bir Yalvaç tamamlanmıştır evinin geleneksel Yalvaç Restorasyonlar yemeklerinin sunulduğu bir Tıraşzade Konağı restorasyonu restoran haline getirilmesi Devlethan Camii restorasyonu, Eski bir Yalvaç evinin restore Mustafa Bilgin Kadınlar Sanat Evi edilip, pansiyon olarak işlenmesi restorasyonu ve mahalle halkının ev pansiyonculuğuna özendirilmesi Sokak Sağlıklaştırma ve Alan Restorasyonu tamamlanan eski Düzenlemesi bir Yalvaç evinin Keçe Evi olarak Çınaraltı düzenlemesi hizmete açılması Yaklaşık 200 evin dış cephe sıvasının yapılması ve boyanması

40

AK EH R Kültürel Varlıklar Do al Varlıklar

Roma Dönemi Mustafa Türabi Türbesi Göller Kale Kalıntısı, Sur Kalıntısı Nasreddin Hoca Türbesi Ak ehir Gölü Duvar Kalıntısı Sinaeddinzade Mezarı Tacettin Türbesi Orman ve Mesire Alanları Selçuklu Dönemi Kilise Hıdırlık Tepesi Ulu Cami, stasyon Binası Kent Ormanı Altunkalem Mescidi, Nasreddin Hoca Gelincik Ana Tepesi Ferru ah Mescidi Arkeoloji Ve Etno rafya Güdük Minare Mescidi Müzesi Yaylalar Küçük Ayasofya Mescidi Batı Cephesi Karargahı Atakent Kalaycı Mescidi Gazi Mustafa Kemal Cankurtaran eyh Eyüp (Ya lı Dede) lkokulu Çakıllar

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ Seyyid Mahmut Hayrani Meydan( ifa) Hamamı Çamlı Türbesi Orta Hamam Çimendere Kileci Mescidi Yukarı Hamam De irmenköy Kızılca Mescidi Koza aç Hamamı Engilli Hıdırlık Mescidi Ali Cafer Küçük Evi Ilıcak Ta Medrese Sinaeddinzade Mezarı Kuruçay NimetullahNahcivani Saray Osmanlı Dönemi deli Dede Mezarı Ulupıınar maret Camii Sava plikçi Camii Cumhuriyet Dönemi Yaylabelen Hacı Hamza Mescidi Cumhuriyet Okulu Yeniköy Tahtakale Mescidi Eski Osmanlı Bankası

Sorunlar Ba arılar Hedefler Kültürel miras bilincinin yeteri Mevlana Kalkınma Ajansının Teknik uzman personelin kadar geli memi olması Destekledi i Projeler istihdamı Kamu kurumlarında çalı an Ak ehir de pek Halı Dokuma “Turizm Vadisi projesinin nitelikli personel eksikli i Kültürünün Sürdürülebilirli ini bitirilmesi Tescilli yapılar için ayrılan Desteklemesi Korumaya yönelik kültürel e itim bütçenin yetersiz olması Ak ehir in Ta ınmaz Kültür ve seminerlerin yaygınla masını Koruma Bölge Kurullarında Varlıkları Envanterinin Sivil mimarlık örneklere i levsellik kar ıla ılan sorunlar ve zorluklar Çıkarılması kazandırılması Mülkiyet sorunları Tanıtım: Somut olmayan kültürel Tamamlanmı sokak Tescilli konut sahiplerinin mirasın (Nasreddin Hoca ve sa lıkla tırma projelerinin hayata ekonomik durumlarının kötü fıkraları) tanıtılması geçirilmesi olması Restorasyon: Ulu Cami 3 yılda 300 eser” Hibe Programı Kurumlar arası i birli i eksikli i Seydi Mahmut Hayrani Türbesi kapsamında Tabakhamam Sokak Kentsel sit alanlarındaki nüfusun Ferru ah Mescidi ve Dere Kenarı Sokak sürekli azalması ve terk edilmi Kileci Mescidi Sa lıkla tırması için Tarihi görüntü Hacı Hamza Mescidi Kentler Birli i nden yardım Ev sahipleri ve kiracılar Kızılca Mescidi sa lanması tarafından yapılan bilinçsiz Güdük Minare Mescidi müdahaleler Küçük Ayasofya Mescidi Proje maliyetlerinin yüksek olu u Sokak Sa lıkla tırma: Ulu Cami Restore edilen yapıların uygun Caddesi sokaksa lıkla tırma i levde kullanılamaması Hamamcı Hafız Sokaklarda sokaksa lıkla tırma levlendirme: Ta Medrese nin müze olarak kullanıma açılması Di er: Nasreddin Hoca ve Etno rafya Müzesi ni açılması Takassızlar Evi ve Tescilli Kilise nin projelerinin tamamlanması

41

BEYŞEHİR Kültürel Varlıklar Doğal Varlıklar

Höyükler Anıtlar Göller Kirse adası Erbaba Höyüğü kalıntıları Güneş Anıtı Beyşehir Gölü Kız kalesi Akburun Höyüğü Fasıllar Kaya Anıtı Höyük adası Yılan Höyüğü Göl Adaları Mındıras adası Örentepe Höyüğü Beylikler Dönemi Mana adası (kazak) Kül adası Kuşluca Höyüğü Eşrefoğlu Cami Hacı akif adası Taşlı Ada Eflatunpınar Höyüğü Beyşehir Kalesi İğdeli ada Kum Adası Liz Höyüğü Orta ada Geyik Adası Burun Höyüğü Kes adaları Ketlaş Adası Kaşaklı Höyüğü Aygır adası Yılan Adası Gündoğdu Höyüğü Kızılada Kuşkondu Adası Çeçen adası Yapraklı Ada Gölkaşı adası Camız Adası Akburun adası Afrika Adaları Eşek adası Sorunlar Başarılar Hedefler Proje ve restorasyon Dünya Miras Listesi Barnabasİncili’nde adı geçen çalışmalarının maliyetinin fazla 2011 yılı haziran ayında Karalis şehrinin tanıtımı olması UNESCO geçici listesine dahil Konya-Beyşehir yolunun 2013 Dışarıdan sağlanan maddi edilen Eşrefoğlu Cami’nin yılında tamamlanması ile desteklerin yeterli olmaması çevresindeki sokak sağlıklaştırma Beyşehir’in kuzey güney aksında Ağır bürokratik işlemler projesi 86 konutta tamamlanmış önemli bir bağlantı noktası olarak olup koruma kuruluna ortaya çıkması ve tarihteki sunulmuştur. Sokak “yolların kesiştiği yer” özelliğini sağlıklaştırma projesi geri kazanması tamamlandığında UNESCO’nun kesin listesine dahil olarak Akdeniz Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesi’nden UNESCO’ya dahil olmuş ilk sanat eseri olarak ön plana çıkacaktır Restorasyon ve Alan Düzenleme İçerişehir Mahallesi’nde bulunan Beyşehir Kalesi’nden günümüze kalan kale kapısının relöve ve restitüsyon projesi tamamlanmıştır Hitit döneminden kalan Güneş Anıtı’nın restorasyon ve saha düzenleme çalışması tamamlanmış, çevresindeki evlerin kamulaştırılmasıyla ilgili yeterli ödenek temin edilmiştir Fasıllar Köyü’nde bulunan ve halk tarafından Kurt Beşiği Anıtı olarak anılan Fasıllar Kaya Anıtı’nın ayağa kaldırılması ve çevre düzenlemesi çalışmalarına başlanmıştır

Antoninler Çeşmesi - Sagalassos / Burdur

42 GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ TKB GÖLLER HAVZASI BÖLGE 43 TOPLANTISI KATILIMCILARI

AFYONKARAHİSAR

Lokman Derya Solmaz Afyonkarahisar Kültür ve Turizm Müdürü Nazmiye Kılçık Bolvadin Belediye Başkanı Saffet Acar Dinar Belediyesi Başkanı Osman Doğan Dinar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Mehmet Özalp Dinar Belediyesi-Avukat Ramazan Özkan Gökçek Belediye Başkanı Hasan Ceyhan Yüreğil Belediye Başkanı Abdurrahman Güçlü Yıprak Belediye Başkanı Mevlüt Üyümez Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi Müdürü Eyüp Güngör ÇEKÜL Vakfı Afyonkarahisar temsilcisi

Erkan Özkan Afyon Kocatepe Üniversitesi Öğretim Görevlisi

ISPARTA

Niyazi Can Isparta Vali Yardımcısı Nuri Özmeral Eğirdir Belediye Başkanı Halim Kıyak Gelendost Belediye Başkanı Mustafa Özmen Gelendost Belediyesi Özel Kalem Müdürü Hasan Yıldız Hüyüklü Belediye Başkanı Hetem Karabulut Hüyüklü Belediye Eski Başkanı Turgut Soykan Keçiborlu Belediye Başkanı Mehmet Doğan Özgüney Belediye Başkanı Tekin Bayram Yalvaç Belediye Başkanı Ercan Kafafçı Yalvaç Belediyesi Arkeolog Ali Arı Yalvaç Belediye Meclis Üyesi Reşat Yalvaç Yalvaç Belediye Meclis Üyesi Mustafa Demirden Yalvaç Belediye Meclis Üyesi Burcu Karakurt Çelimli Yalvaç Müze Müdürlüğü Arkeolog Fikret Özçam Süleyman Demirel Üniversitesi Öğretim Görevlisi Gökhan Akden Yalvaç Teknik Bilimler Yüksekokulu Öğretim Görevlisi İsmail İlke Köse Yalvaç Teknik Bilimler Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Rıdvan Çalışkan Yalvaç Meslek Yüksek Okulu Uzman

Necdet Dülgerbaki Yalvaç Meslek Yüksekokulu Sekreteri S. Merve Avşar Isparta Mimarlar Odası Birkan Herdinç Isparta Mimarlar Odası Begüm Aköz Isparta Mimarlar Odası 44

Canan Eryiğit Isparta Mimarlar Odası Özge Savcı Isparta Mimarlar Odası Mehmet Özhanlı Yalvaç Antiocheia Kazı Başkanı Erhan Özkan Yalvaç Antiocheia Kazı Başkan Vekili Serap Özkan Antiochia Kazısı Firuze Türen Antiochia Kazısı Serhat Çağlar Antiochia Kazısı

GÖLLER BÖLGESİ BÖLGE TOPLANTISI RAPORU TOPLANTISI BÖLGE GÖLLER BÖLGESİ Ersin Özen Antiochia Kazısı Cihan Sever Antiochia Kazısı Mergen Veliyev Antiochia Kazısı Ali Gündoğan Antiochia Kazısı Hasan Gündoğdu Antiochia Kazısı Veysel Erdoğan Antiochia Kazısı Fatih Hurata Antiochia Kazısı Selin Demircioğlu Antiochia Kazısı Nazik Şanlıtürk Antiochia Kazısı Havva Seda Çetin Antiochia Kazısı Hilal Özhanlı Antiochia Kazısı Nurgül Sincar Antiochia Kazısı Fatma Dede Antiochia Kazısı Gamze Esti Antiochia Kazısı Nihal Çevik Antiochia Kazısı Ceren Aşir Antiochia Kazısı Nusret Yüksel Zaman Gazetesi Yalvaç Temsilcisi

Mustafa Büyükkutlu Yalvaçlı İşadamı

BURDUR Fatma Ergün Burdur İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Müdür Yardımcısı Şinasi Varlık Burdur İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Şube Müdürü Halil İbrahim Derici Burdur İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-Büro Personeli Necmi Cenger Burdur İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-Şoför Gül Özcan Burdur Belediyesi-İmar ve Şehircilik İşleri Müdürlüğü Mimar Ahmet Bayka Burdur Belediyesi-İmar ve Şehircilik İşleri Müdürlüğü Tekniker Osman Koçibay Burdur Belediyesi-Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Işıl Eryılmaz Burdur Belediyesi- Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Personel Hasan Yalçınkaya Burdur Belediyesi-Şoför Ali Ekinci Burdur Müzesi Müze Müdürü Dilare Derici Burdur Müze Müdürlüğü Arkeolog 45

Veli Cantilav Gölhisar Belediye Başkanı

İbrahim Hasçağan Gölhisar Belediyesi- Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürü

KONYA Aydın Arılık Ilgın Belediyesi Özel Kalem

Vedat Erdoğan Akşehir Belediyesi-İmar ve Şehircilik İşleri Müdürü

ANTALYA Özlem Durmaz Erünsal Antalya Mimarlar Odası

Kerem Erünsal Antalya Mimarlar Odası

TKB Asım Güzelbey Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı-TKB Başkanı Ahmet Eşref Fakıbaba Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Sezer Cihan Gaziantep Büyükşehir Belediyesi- İmar ve Şehircilik Müdürü Mustafa Taşkın TKB Yazı İşleri Müdürü

Gürcan Senem TKB

ÇEKÜL Vakfı Prof. Dr. Metin Sözen ÇEKÜL Vakfı Başkanı Yonca Moralı ÇEKÜL Örgütlenme Koordinatörü Nilüfer Misischi ÇEKÜL Vakfı Yayın İletişim Şirin Sıngın Yılmaz ÇEKÜL Vakfı Yayın İletişim Hurşit Arslan ÇEKÜL Vakfı Örgütlenme Nadir Mutluer ÇEKÜL Vakfı İletişim/ Tasarım Recep Esengil ÇEKÜL Vakfı Batı Akdeniz Bölge Koordinatörü Nuran Esengil ÇEKÜL Vakfı Gönüllüsü Zeynep Biçer ÇEKÜL Vakfı Sanat Tarihçisi Ömer Sarı ÇEKÜL Vakfı Şehir Plancısı Sevil Şeten ÇEKÜL Vakfı Şehir Plancısı Simge Zilif ÇEKÜL Vakfı Şehir Plancısı Esra Karataş ÇEKÜL Vakfı Şehir Plancısı Batuhan Akkaya ÇEKÜL Vakfı Şehir Plancısı

Elif Al ÇEKÜL Vakfı Sosyolog