Stadswandeling De Pijp
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Waarom heet De Pijp De Pijp? Er zijn verschillende verklaringen voor Het zou dan verwijzen naar de de naamgeving van de wijk. Een ervan is Zaagmolensloot, nu de Albert dat de typische lange smalle straten Cuypstraat, die tot 1891 beeldbepalend doen denken aan de laden waarin pijpen was voor de wijk. Op de eerste kaarten worden bewaard: de pijpenla. Een en plannen wordt de nieuwe wijk andere, meer waarschijnlijke, verklaring aangeduid als buurt YY. Mogelijk ligt ligt in de oorspronkelijke betekenis van hierin ook een deel van de verklaring een pijp als lang smal water. Stadswandeling De Pijp Uitgave Fotografie Uitgever en producenten hebben Stadsdeel Oud-Zuid Gabriele Merolli bij de samenstelling uiterste zorg- www.oudzuid.amsterdam.nl vuldigheid nagestreefd. Drukwerk Zij aanvaarden echter geen aans- Realisatie Van der Weij prakelijkheid voor onjuistheden. Amsterdam Toerisme & Grafische Bedrijven Voor nadruk of verveelvoudiging Congres Bureau d.m.v. druk, fotokopie of microfilm www.atcb.nl Audiobestanden is voorafgaande toestemming www.amsterdamtourist.nl Walk the Walk Audiotours nodig van Stadsdeel Oud-Zuid. www.walkthewalk.nl Tekst Laurens Mingelen Met speciale dank aan Josephine Moons Vormgeving www.moonwalk.nl Atelier MV levievandermeer Een ontdekkingstocht te voet door het Quartier Latin van Amsterdam De Zaagmolensloot rond 1860. (Stadsarchief Amsterdam). ●1 Het huis met de kabouters ●2 Polderhuisje Rustenburgerstraat ●3 Voormalig raadhuis Nieuwer-Amstel ●4 Voormalige diamantslijperij Asscher ●5 CinéTol ●6 Lage huisjes Diamantstraat 22 ●7 Voormalig gemeentelijk badhuis 21 18 17 Voormalig woonhuis 8 ● 19 16 Gerard van het Reve 1 ●9 Henriëtte Ronnerplein 20 ●10 P. L. Takstraat 14 15 ●11 Monument burgemeester Tellegen 2 ●12 Coöperatiehof 3 4 ●13 Van der Helstplein 5 14 Monument Samuel Sarphati 6 Audiobestanden ● Naast te lezen is er ook iets te luisteren op deze 15 Groen Gemaal 13 wandelroute. Via de website van Stadsdeel Oud- ● Zuid (www.oudzuid.amsterdam.nl) en Amsterdam 16 Albert Cuypmarkt Toerisme & Congres Bureau (www.amsterdamtou- ● 7 rist.nl) kunt u gratis een aantal audiobestanden 17 Standbeeld André Hazes 12 downloaden voor mp3 of iPod. Bewoners, ken- ● ners en betrokkenen zijn aan het woord en vertel- 18 De taartpunten 11 len net iets meer over dat ene onderwerp. Deze ● 8 audiobestanden zijn aanvullend op de tekst in dit 10 19 Gerard Douplein 9 boekje. U kunt de wandeling ook zonder de ● audiobestanden lopen. 20 Noord/Zuidlijn De onderwerpen waarvoor een ● audiobestand beschikbaar is, zijn in 21 Voormalig nachtetablissement De Kuil de tekst te herkennen aan dit ● symbool. Het nummer naast het 22 Marie Heinekenplein symbool correspondeert met de nummering van ● de audiobestanden. Boerenwetering rond 1894 ter hoogte van de Rustenburgerstraat. Rechts op de 1894 ter hoogte van de Rustenburgerstraat. rond Boerenwetering achtergrond zijn de torens van het Rijksmuseum te zien (Stadsarchief Amsterdam). Amsterdam). van het Rijksmuseum te zien (Stadsarchief zijn de torens achtergrond Welkom in De Pijp! De stadswijk De Pijp werd halverwege de 19e eeuw aangelegd. Doordat er veel studenten, kunstenaars en prostituees in de nieuwe wijk kwamen wonen, werd De Pijp al snel het Quartier Latin van Amsterdam genoemd. Quartier Latin verwijst naar de academische buurt van Parijs waar vroeger door de studenten Latijn werd gesproken. De bewoners, de kleine straatjes, de vele kroegjes en eetgelegenheden en de sfeer in De Pijp, doen denken aan deze beroemde Parijse studentenwijk. In De Pijp wonen meer dan 144 nationaliteiten en de wijk is één van de meest populaire locaties in Amsterdam om te wonen, te winkelen en te stap- pen. De meeste mensen zullen de buurt kennen van de leuke kroegjes, win- keltjes en natuurlijk van de Albert Cuypmarkt. Maar er is meer. Te zien, te horen, te vertellen en ook te proeven. Nergens vindt u zo’n divers culinair aanbod als hier in De Pijp. Met deze wandelroute maakt u kennis met De Pijp en haar kleurrijke geschiedenis. De beschreven route staat aangege- 3 ven op het kaartje achterin het boekje. U kunt de route uiteraard naar eigen inzicht verkorten of verlengen. De wandeling duurt ongeveer 2,5 uur. Startpunt van de wandeling anders tram 4 of 25 en uitstappen De wandeling begint op de hoek van bij halte Ceintuurbaan. Vanaf de halte de Ceintuurbaan en de Amsteldijk. loopt u links de Ceintuurbaan af tot U kunt daar gemakkelijk met het aan het startpunt van de wandelroute openbaar vervoer komen. op de Amsteldijk. Vanaf station Amsterdam Centraal Vanaf het Museumplein neemt u bij kunt u alle metrolijnen nemen. het Concertgebouw tram 3 richting U stapt uit bij station Wibautstraat en Muiderpoortstation. U stap uit bij loopt in noordelijke richting tot aan halte Amsteldijk. Dit is het startpunt de Ruyschstraat. Hier slaat u linksaf van de wandelroute. en steekt de brug over. Aan de over- De wandelroute eindigt op het Marie kant van de brug op de Amsteldijk Heinekenplein bij de voormalige start de wandelroute. brouwerij. Daarvandaan kunt u ge- Vanuit het centrum van Amsterdam makkelijk met de tram weer naar het kunt u uiteraard de metro nemen of centrum of naar het Centraal Station. 1 Welkom in De Pijp! ● De wandeling start op de hoek van de Rust en ruimte dam over het toppunt van haar economi- ● U loopt door tot aan het voormalig raad- Ceintuurbaan en de Amsteldijk. Op Cein- Het polderhuisje op Rustenburgerstraat 8 sche bloei heen was, verloren de buiten- huis van de gemeente Nieuwer-Amstel op de tuurbaan 251 ter hoogte van de tramhalte staat er nu wat verloren bij tussen alle ove- verblijven en landerijen hun oorspronke- hoek van de Amsteldijk en de Tolstraat. (3) staat een bijzonder gebouw: het huis met rige bebouwing. Het is nog goed te zien dat lijke functie. De gebouwen raakten in de kabouters. (1) Gezien vanaf de Cein- het straatniveau destijds een stuk lager lag verval en werden gesloopt of gebruikt Voormalig Raadhuis Nieuwer-Amstel tuurbaan wandelt u daarna rechtsaf de dan nu. als fabrieksruimte. Wel is het gebied Het raadhuis is door R. Kuipers ontworpen in Amsteldijk op. U passeert onder andere De polder waarin deze huisjes stonden, heet- altijd een plek geweest en gebleven neorenaissancestijl en werd in 1892 opgeleverd. de Van Ostadestraat en staat even stil te de Binnendijksche Buitenveldertsche Pol- voor Amsterdammers om te ontspannen. Boven de deur is het wapen van de voormalige bij het karakteristieke polderhuisje op der. Deze polder liep tot aan wat nu Amstel- Er waren herbergen en ‘lustplaatzen’ en gemeente nog te zien. Neorenaissance is te de hoek van de Rustenburgerstraat en veen is. Met name in de gouden eeuw, met men kon genieten van het wijde uitzicht herkennen aan de klassieke trapgevels gecombi- de Amsteldijk. (2) Amsterdam als het economische middelpunt over het water van de Amstel en de neerd met torentjes en erkers die het geheel van de wereld, bouwden welgestelde koop- groene polder. Een beroemde stadsbe- een historisch karakter geven. Andere bekende lieden hier aan het water van de Amstel en woner die zich in zijn tijd graag door voorbeelden van deze bouwstijl in Amsterdam de Wetering hun buitenplaatsen: grote land- de rust en ruimte liet inspireren was zijn de Stadsschouwburg op het Leidseplein en huizen met tuinen en landerijen. Zo konden Rembrandt. Hij heeft er een aantal etsen het Tropenmuseum aan de Mauritskade. ze ontsnappen aan het drukke en ongezonde gemaakt die de sfeer in de polder goed leven binnen de stadsmuren. Toen Amster- laten zien. Het gebouw heeft uiteindelijk slechts vier jaar als raadhuis gediend. Een stukje terug, ter hoogte van de Van Ostadestraat liep tot 1896 de ge- meentegrens. Vanaf halverwege de 19e eeuw ontwikkelde het noordelijk deel van Nieuwer- 4 Amstel zich in hoog tempo. Steeds meer mensen 3 gingen er wonen en steeds meer bedrijven ves- Het huis met de kabouters (©www.alphons.net). tigden zich er. Dit kwam door de beschikbare ruimte maar ook omdat er minder belasting Het huis met de kabouters Dit huis uit betaald hoefde te worden dan in Amsterdam. 1884 is ontworpen door A.C. Boersma. Dit was Amsterdam een doorn in het oog en er Bijzonder aan dit huis is de merkwaardige werden pogingen ondernomen om dit deel van combinatie van neo-gotische elementen Nieuwer-Amstel te annexeren. Voor Nieuwer- als spitsbogen en spuwers, met neorenais- Amstel was dit juist reden flink te investeren in de sance elementen als kruiskozijnen en na- bouw van huizen en de aanleg van wegen. Om tuurstenen blokken en het versierde hout- haar verzet tegen annexatie door Amsterdam te werk bij de overstekende kappen. Meest benadrukken werd in 1892 het raadhuis vlakbij de opvallend zijn uiteraard de twee kabouters gemeentegrens geopend. Het mocht uiteindelijk ter hoogte van de daklijst die elkaar de bal niet baten en ondanks verzet en petities tot aan toewerpen. De kabouters zouden de twee de Tweede Kamer toe, werd dit deel van Nieu- betrokken aannemers symboliseren die wer-Amstel in 1896 bij Amsterdam gevoegd. Van elkaar bij de bouw geholpen hebben. Een 1914 tot 2007 huisde in het voormalig raadhuis andere verklaring is dat de opdrachtgever en de omringende nieuwbouw het gemeentear- Van Ballegooijen heette. chief van Amsterdam. De gemeente gaat de locatie nu geschikt maken voor creatieve bedrij- vigheid en culturele activiteiten. Ets van Rembrandt van Rijn. ‘De Omval’, 1645. De Omval was oorspronkelijk een schiereiland tussen de Amstel en het later drooggemaakte Watergraafsmeer. Op deze plek 2 De geschiedenis van de Amstel. Jan Portenger staat nu de Rembrandttoren. (Museum Het Rembrandthuis, www.rembrandthuis.nl). van het waterleidingsbedrijf vertelt. Joodse diamantindustrie in Amsterdam gilde bestond, konden joden zich hier vanaf ● U slaat rechtsaf de Tolstraat in. Rechts werd genomen. Sinds 1985 doet het dienst als De diamantslijperij in de Tolstraat herinnert de 17e eeuw vrij in specialiseren. In het ziet u het gebouw van Diamantslijperij openbare bibliotheek. aan de omvangrijke joodse diamantindustrie begin van de 20e eeuw werkte zo’n 30% van Asscher.