K Nederlands Tijdschrift td tegen de

NT Kwakzalverij

Jaargang 122 | 2011 | 4

Jaarrede Kackadorisprijs Potentiepillen 2011 Het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij (v/h Actieblad, v/h Maandblad tegen de Kwakzalverij) is een uitgave van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, vereniging tot evaluatie van alternatieve behandelmethoden en tot bestrijding van kwakzalverij

Adviesraad Prof. dr. J.A. den Boer, hoogleraar biologische psychiatrie Prof. dr. P. Borst, emeritus hoogleraar klinische biochemie Prof. dr. D.D. Breimer, emeritus hoogleraar farmacologie Prof. dr. W.M.J. Levelt, emeritus hoogleraar psycholinguïstiek Prof. dr. A. Rijnberk, emeritus hoogleraar interne geneeskunde gezelschapsdieren

Redactie B. van Dien, [email protected] Aanleveren van kopij, maximaal 1500 woorden, in Word. Afbeeldingen dienen als aparte bestanden aangeleverd te worden, elektronische figuren tif- of jpeg-format, minimaal 600 pixels. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen en brieven te redigeren en in te korten. De auteurs verlenen impliciet toestemming voor openbaarmaking van hun bijdrage in de elektroni- sche uitgave van het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij.

Jaarabonnement: e 37,50 Losse nummers: e 9,50 ISSN: 1571-5469 Omslagtekening: Natuurlijke potentiepillen door Nina Maissouradze

Vereniging tegen de Kwakzalverij opgericht 1 januari 1881 Correspondentieadres: Harmoniehof 65, 1071 TD Amsterdam tel: 020 6739479, 020 5122482, e-mail: [email protected]

Bestuur Voorzitter: Mw. C.J. de Jong, anesthesiologe, Amsterdam Secretaris: prof. dr. F. S.A.M. van Dam, psycholoog, Amsterdam Penningmeester: C.H.P. Pellicaan, apotheker, Sleeuwijk

Leden G. R. van den Berg, psychiater, Amsterdam Dr. M. J. ter Borg, MDL-arts i.o., Barendrecht Mr. Th. J. Douma, oud-advocaat, Leiden Prof. dr. M. W. Hengeveld, emeritus hoogleraar psychiatrie Mw. drs. S. J. M. Josephus Jitta, docente Italiaans, Amsterdam P.G. Klasen, tandarts, Sneek Prof. dr. R.A.P. Koene, emeritus hoogleraar nefrologie, Nijmegen Dr. J.T. Lumeij, uhd diergeneeskunde, Houten Dr. C.N.M. Renckens, vrouwenarts, Hoorn Dr. L.J.A. Stalpers, radiotherapeut Prof. dr. H. Timmerman, emeritus hoogleraar farmacochemie, Oegstgeest Prof. dr. M. Vermeulen, neuroloog, Amsterdam M.A. Westerouen van Meeteren, medisch-juridisch adviseur, Vught

Erelid I.A. van de Graaff (1943-2009)

Erevoorzitter Dr. C.N.M. Renckens

De contributie bedraagt minimaal e 45 zulks met inbegrip van een abonnement op het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij; voor studenten en leerling-verpleegkundigen e 15; begunstiger wordt men door schenking aan de vereniging van minimaal e 400. Rekeningnummer 32237 ten name van de penningmeester van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, Sleeuwijk www.kwakzalverij.nl Jaarvergadering 2011

8 oktober 2011 Vereniging tegen de Kwakzalverij Felix Meritis, Amsterdam

anwezig: Van den Berg, Ter Borg, De het vorige verenigingsjaar. Ik denk zelf dat dit in Jong, Douma, Josephus Jitta, Klasen, deze economisch moeilijke tijden waar alle ver- Koene, Van der Smagt, Pellicaan, Ver- enigingen met een leegloop te maken hebben, meulen Westerouen van Meeteren, niet slecht is. Helaas is het percentage studen- AVan Dam (notulen), Renckens, en 56 leden. ten onveranderd laag ondanks het feit dat we De vergadering wordt geopend door de voor- ruimte hebben gekocht op een grote studenten- zitter Cees Renckens. website (www.geneeskundestudent.nl) en daar De notulen van de vergadering van 2 oktober regelmatig stukken op publiceren. We hebben 2010 worden goedgekeurd. het twee jaar geprobeerd en aangezien dit per Twee bestuursleden moeten reglementair af- jaar ruim € 4000 kost, hebben we besloten het treden, Theo Douma en Kees van der Smagt. contract met die site op te zeggen. Douma stelt zich herkiesbaar, Van der Smagt Misschien is het goed om u te wijzen op de niet. Renckens memoreert de grote verdiensten Multatuliregeling die wij hebben voor leden van Van der Smagt voor de VtdK, zie pagina 21. voor wie het lidmaatschapsgeld een te zware Hij biedt hem namens de VtdK een afscheidsca- belasting is. Zoals u weet was Multatuli een be- deau aan. Michiel Hengeveld en Lukas Stalpers roemd, zo niet het beroemdste lid van onze ver- worden voorgesteld als nieuwe bestuursleden. eniging. Hij verkeerde nogal eens in financiële De vergadering gaat bij acclamatie akkoord met problemen en kon dan zijn lidmaatschapsgeld de (her)benoemingen van de bestuursleden. niet betalen. Er werd dan een regeling getroffen net zoals wij dat nu doen, de Multatuliregeling. Verslag van de secretaris Multatulileden betalen het studententarief van over het verenigingsjaar € 15 per jaar. We hebben nu zeven Multatulile- 2010-2011 den. We hadden dit jaar maar liefst zes nieuw toe- Leden en bestuur hoorders bij het bestuur van wie er twee dit Het gaat eigenlijk wel goed met de Vereniging. jaar zullen worden voorgedragen als bestuurs- Het aantal leden, 2085, van wie ruim vijf pro- lid: Michiel Hengeveld, emeritus hoogleraar cent student is, is vrijwel exact het zelfde als in psychiatrie en Lukas Stalpers, radiotherapeut. K td

december 2011 NT  Antoinette Vietsch, gepromoveerd architecte niemand het er meer over. Het is duidelijk dat, en voormalig Tweede-Kamerlid voor het CDA, willen we aandacht krijgen voor de meester Rob Giebels, econometrist, en nog maar zeer Kackadorisprijs, we een aansprekende geno- recent Thomas Dorlo, farmacoloog in opleiding mineerde moeten hebben. Dit jaar bleek de en Nico Terpstra, huisarts, zullen komend jaar burgemeester van Den Haag, Van Aartsen, als nog als toehoorder bij de bestuursvergadering genomineerde voor 2011 veel aandacht te trek- aanwezig zijn en hopelijk daarna ons bestuur ken in de pers. Om u gerust te stellen: we gaan komen versterken. Er zijn nogal wat mensen die niet iemand nomineren omdat we denken dat er zeggen dat het bestuur veel te groot is om een wel pers op afkomt, maar als dat gebeurt is het vereniging te besturen; inderdaad we vergade- natuurlijk mooi meegenomen. ren regelmatig met meer dan 15 bestuursleden. Ik zie het anders: het bestuur is een in feite Media breed samengestelde werkgroep waarin vogels Over belangstelling van de media mogen we nog van allerlei pluimage zitting hebben, een huis- steeds niet klagen, we zijn duidelijk salonfähig arts, medisch specialisten, een farmacochemi- geworden. Wekelijks hangt er wel een journalist cus, een jurist, een apotheker, een dierenarts, aan de telefoon. een taalkundige en niet te vergeten een psycho- We hebben zelfs een paar jaar een column loog en hopelijk binnenkort een econometrist in De Telegraaf gehad. Toen de eindredacteur en een ex-kamerlid dat ons kan bijscholen over van de rubriek werd ontslagen, werd ook de co- hoe de hazen lopen in den Haag. Het bestuur lumn opgeheven. komt eens in de twee maanden bijeen en het Publiciteit is de brandstof van de VtdK. We zijn eigenlijk altijd gezellige en chaotische ver- gaan nu zelfs nog een stap verder en hebben gaderingen waar veel gelachen wordt. Iedereen een bekend wetenschapsjournalist Broer Schol- komt heel trouw. De paar formele bestuurszaken tens, oud-wetenschapsredacteur van de Volks- kunnen heel goed worden afgehandeld door de krant, bereid gevonden om als webredacteur voorzitter, de penningmeester en de secretaris artikelen te schrijven voor de website van de die in feite een soort van kernbestuur vormen. VtdK. We denken dat we hiermee een belangrij- Als secretaris krijg ik met de regelmaat van ke kwaliteitsimpuls aan de nieuwsvoorziening de klok klachten binnen van patiënten die zich over kwakzalverij kunnen geven. genept voelen door een kwakzalver of die zich ernstige zorgen maken over een familielid. Het Juridische zaken is nuttig dat we dit soort brieven krijgen, want Ik wil nu een aantal min of meer juridische za- het houdt ons allen bij de les. In het bestuur zit ken met u doornemen die afgelopen jaar ge- altijd wel iemand die de vragen kan beantwoor- speeld hebben. Wij hebben dit jaar de hand aar- den. Een deel van die brieven en mails werd dig op de knip weten te houden voor wat betreft door Kees van der Smagt beantwoord. Ik ben de advocatenkosten; als ik het goed heb zijn we van plan om ze nog eens te bundelen voor de site onder de € 10.000 gebleven. want het zijn mooie stukjes waarin hij op inzich- We mochten dit jaar al brieven ontvangen telijke manier de vragensteller duidelijk maakt van professor Smalhout die zich zeer beledigd waar in de praktijk de schoen wringt. Het is erg voelde door Renckens. Smalhout eist wegens jammer dat hij vandaag afscheid van ons neemt. reputatieschade € 125.000 en vroeg per direct Hij heeft gelukkig beloofd om me bij moeilijke € 10.000 voorschot. De Ayurvedische arts Man- brieven van patiënten te blijven helpen. have vroeg een sarcastisch stuk over hem van de website te halen. En dan was er ook nog een Kackadorisprijs advocatenbrief van meneer Spangenberg die De Kackadorisprijs 2010 heeft de VtdK de no- boos was omdat zijn apparaat, de Bemer 3000, dige publiciteit opgeleverd, niet zozeer omdat niet werd serieus genomen. we een sexy winnaar hadden in de Triodosbank, Onlangs meldde zich via de email Agnes van daar werd behalve de Triodosbank zelf dan, Enkhuizen, van beroep neuropsyrurgoge. Zij niemand erg opgewonden van, maar vooral kon het bijtende stukje van ons bestuurslid Ro- omdat Wesley Sneijder met zijn Power-balance nald van den Berg op de site niet erg waarderen armbandjes genomineerd was. Overigens heeft en dreigde met vervolging wegens smaad als we K td

 NT december 2011 het stuk over haar niet stante pede van de site der Schaar zwaar werd aangerekend dat hij alle zouden halen. richtlijnen van de beroepsgroep van cardiolo- Soms spant de VtdK zelf een zaak aan en dat gen aan zijn laars had gelapt. Binnenkort dient is dit jaar een aantal keren gebeurd. Door Renc- het hoger beroep. kens en Nienhuys werd aangifte gedaan bij de In principe is het natuurlijk de koninklijke weg politie tegen een chiropractor, genaamd Mo- om kwakzalvende artsen aan te laten pakken via lina, die zich met een doctorstitel sierde terwijl het medisch tuchtcollege, alleen heb je daar wel hij dokter noch doctor is. Wel heeft hij de titel een patiënt voor nodig die een klacht indient DC Doctor of Chiropraxis verkregen aan een en zulke patiënten zijn dun gezaaid. Want het obscure Amerikaanse universiteit. Dat stond is niet makkelijk om een klachtprocedure vol volgens hem gelijk aan een doctorstitel in Ne- te houden: patiënten worden geïntimideerd en derland. Ons bestuurslid mr. Theo Douma zocht beledigd. Ze moeten zorgvuldig begeleid en be- het uit en inderdaad het mag niet. Dat lieten moedigd worden en ik ben blij dat twee van onze we hem ook weten. Vervolgens werden we weer bestuurleden zich hier zo voor hebben ingezet: getrakteerd op twee brieven van de jurist van Rob Koene in de zaak tegen Van der Schaar en de beroepsvereniging van chiropractoren met Ronald van den Berg die een patiënt bijstond in de vraag of we het stuk over deze titelfraude de zaak tegen Sickesz. maar van de website wilden halen. We zouden Ik wil nog een tweetal andere zaken even kort een nogal lege website krijgen als we deden wat met u doornemen die dit jaar speelden en door de kwakzalvers zeggen. (Zie pagina 39. Red) Renckens werden aangekaart. De eerste zaak Ook de 88 jarige mevrouw Sickesz konden we had betrekking op het Eet-u-slank-met-dokter- dit jaar niet met rust laten. Tegen haar was bij Frank dieet van de internist Frank van Berkum. de medische tuchtraad met behulp van de VtdK Renckens diende bij het interne tuchtcollege door een patiënte een klacht ingediend. Sic- van de KNMG een klacht tegen hem in. Kort kesz werd uit het BIG-register geschrapt. Onze gezegd ging het erom dat wij vonden dat het verbazing was groot toen zij in hoger beroep ongepast was dat Van Berkum zich profileerde slechts voorwaardelijk geschorst werd. Hoewel als internist en een dieet propageerde dat, om ook het Centraal Tuchtcollege vond dat Sickesz het maar vriendelijk te zeggen, onvoldoende allerlei richtlijnen aan haar laars had gelapt, was onderzocht, en dat mag niet en valt onder werd schrappen uit het BIG-register niet nodig onze definitie van kwakzalverij. Dokters mogen geacht terwijl het toch al de derde keer was dat geen reclame maken, laat staan voor behande- zij voor de tuchtrechter stond. De tuchtrecht- lingen of interventies die niet of slecht zijn on- spraak is soms niet helemaal te volgen. Overi- derzocht. De tuchtraad van de KNMG oordeelde gens heeft Sickesz nog geen nieuwe zaak aan- dat er vormfouten waren gemaakt en gaf geen gespannen tegen de VtdK (de Hoge Raad had oordeel, maar vond het niet zo erg wat Van Ber- geoordeeld dat de VtdK niet onrechtmatig had kum had gedaan. Artsen hebben hiermee een gehandeld door Sickesz als kwakzalver te beti- vrijbrief gekregen om onbelemmerd propagan- telen en had de zaak verder doorverwezen naar da gaan maken voor behandelingen waar geen het Haagse gerechtshof. Sickesz heeft tot nu toe spat van bewijs is dat ze werkzaam zijn. geen beroep aangetekend). Tenslotte een zaak die wat beter afliep. Pre- Een andere zaak die met hulp van de Vereni- scan is een bedrijf dat een soort van APK-keurin- ging door een patiënt werd aangebracht bij het gen verricht op mensen. Prescan liet een oud- tuchtcollege, was die van een hartpatiënt tegen wielrenner, Henny Kuiper, in een advertentie in de 82- jarige chelatietherapeut Van der Schaar. de NRC zeggen dat hij gehoord had dat Prescan Patiënt was ongeveer een jaar aan het lijntje ge- bij één op de 50 mensen een tumor ontdekt en houden en legde bijna het loodje (het geen bij dat hij na onderzoek bij Prescan nu wist dat hij chelatietherapie wel grappig is want loodvergif- gezond was. Die één op de 50 kwam uit een tiging is ongeveer de indicatie voor chelatiethe- onderzoekje van een arts-assistent dat nergens rapie). Het tuchtcollege schorste hem voor een gepubliceerd was. Het RCC oordeelde dat de jaar waarvan een half jaar voorwaardelijk met advertentie oneerlijk en misleidend was. Pre- een proeftijd van twee jaar. Een belangrijk issue scan ging in hoger beroep en daar heeft men, in deze zaak is dat door het tuchtcollege Van zo bleek uit het verweerschrift, het onderzoek K td

december 2011 NT  nog eens laten evalueren door een bedrijf dat terug waren wij op uitnodiging op bezoek bij een aantal zeer deskundige mensen inschakelde de minister van VWS en wij spraken daar onze om klinisch epidemiologisch onderzoek op het teleurstelling uit over de geringe vervolgings- gebied van de oncologie te beoordelen, te we- bereidheid van IGZ bij meldingen onzerzijds of ten een researchmanager, afgestudeerd in Eu- van burgers. Ze sprak ons niet tegen. ropese studies, een bewegingswetenschapper en een salesmanager, afgestudeerd in organisa- Archief tieantropologie. Tenslotte werd een eindoordeel Het verheugt mij om te kunnen melden dat ons gevraagd over de kwaliteit van het onderzoek archief van voldoende belang is geacht door het aan Maurice de Hond, die het een heel goed on- Nationaal Archief om in zijn collectie te worden derzoek vond. Het zou mij niets verbazen als opgenomen. Dat is van groot belang want tot de RCC Maurice de Hond gelooft en wij het ho- nu toe verhuisde het archief in een aantal voch- ger beroep dat over twee weken dient, alsnog tige verhuisdozen met de opeenvolgende secre- verliezen. Tenslotte is er nog een zaak tegen de tarissen mee, hetgeen vooral zeer gewaardeerd psychiater Maes die beledigd was dat de VtdK werd door de zilvervisjes in de dozen die zich te hem genomineerd had voor de Meester Kacka- goed deden aan al dat oude papier. dorisprijs. Hij spande een kort geding aan (de- cember 2005) dat hij verloor. Hij zou in hoger Bezoek minister beroep gaan maar dat heeft hij nog steeds niet Ik had het daarnet al terloops even over ons gedaan. bezoek aan de minister. Ik denk dat het een Niet onvermeld mag blijven dat dit jaar het mijlpaal in het bestaan van de Vereniging is. OM in cassatie is gegaan tegen de uitspraak van Op de website is een uitgebreid verslag te vin- het Amsterdamse gerechtshof dat Jomanda vrij- den. Voor zover ik weet is het de eerste keer sprak. Het is natuurlijk treurig voor de familie geweest dat een minister het bestuur van de van Sylvia Millecam dat ze meer dan tien jaar VtdK uitnodigde. Hadden we over haar voor- na de dood van Sylvia nog steeds met deze zaak ganger Hoogervorst ook al niet te klagen, deze wordt geconfronteerd, aan de andere kant komt minister moet helemaal niets van alterneuten er zo toch weer aandacht voor een zeer kwalijke hebben en zou zo mee kunnen draaien in ons vorm van kwakzalverij. bestuur. Net als wij vindt ze de koppelverkoop Tot zover de juridische rubriek. via de aanvullende pakketten maar niets, ze had zelf geprobeerd om een aanvullend pakket te IGZ krijgen waar geen alterneut in zat en dat was Al die zaken die hiervoor aan de orde kwamen haar niet gelukt. Onderzoek naar gebruik van liggen allemaal op het werkterrein van de Ge- alternatieve behandelwijzen zal haar ministerie neeskundige Inspectie. Maar de Inspectie doet zeker niet bevorderen. niets aan de misstanden op het gebied van de alternatieve behandelwijzen. Ieder jaar zingen Steunfonds wij het zelfde liedje en valt er wel wat te klagen Er zijn geen mededelingen over te doen, behal- over de inertie van IGZ, maar dit jaar spant wel ve dat de kas redelijk gevuld is. de kroon: er is, voor zover wij weten, door IGZ geen enkele kwakzalver aangepakt. Ik heb voor Verhoging contributie en abonnementsgeld de zekerheid nog even het jaarverslag van IGZ Door het bestuur wordt voorgesteld om de over 2010 doorgezocht maar het woord alter- jaarcontributie te verhogen tot € 45 per jaar natieve behandelwijzen, laat staan kwakzalverij, zulks met inbegrip van een abonnement op het komt er niet in voor. De bestrijding van kwakzal- NTtdK. De contributie voor studenten wordt vers heeft dus nul prioriteit bij de Inspectie. Ik € 15. De vergadering gaat hier unaniem mee denk eigenlijk dat ik wel weet hoe dat komt. Ze akkoord. denken daar laat de Vereniging tegen de Kwak- zalverij het maar doen dat spaart ons een hele Overdracht voorzitterschap hoop werk. Volgens mij beschouwen ze de VtdK Tenslotte wordt het voorzitterschap van de VtdK als onbezoldigd medewerker van IGZ, een soort van Renckens overgedragen op Catherine de van vrijwillige brandweer. Een maand of wat Jong. Catherine memoreert kort de verdiensten K td

 NT december 2011 van Renckens voor de Vereniging. Vanmiddag all de productiekosten op het oude niveau zijn zal de officiële huldiging van Renckens plaats- gebleven. De betaalde oplage van de landelijke vinden. Renckens zegt dat hij het prettig vindt dagbladen nam het afgelopen jaar af met on- dat hij de VtdK zo goed heeft kunnen achterla- geveer drie procent. De Telegraaf is koploper ten met meer leden dan ooit. Bovendien heeft met een verlies van 7,5 procent, wat misschien hij het gevoel dat er nu veel meer naar de VtdK voor een deel te wijten is aan het feit dat de wordt geluisterd dan ooit het geval was. Ver- wakkere krant meende Frits van Dam als co- der denkt hij dat de kwakzalverij in Nederland lumnist te moeten weren. De totale betaalde aanzienlijk is teruggedrongen; een deel van die oplage van tijdschriften daalde met twee pro- neergang is ongetwijfeld op het conto van de cent, waarbij opvalt dat zelfs Elsevier niet aan Vereniging te schrijven. de malaise in uitgeversland wist te ontkomen De betaalde oplage van het NTtdK daarentegen Slotwoord is dit jaar weer iets gestegen en wel met 0.8%. Nu Cees Renckens afscheid neemt als voorzit- Renckens’ pensionering zal hopelijk niet leiden ter, mag ik als secretaris misschien nog een tot een verschraling, zowel qua inhoud als qua persoonlijk woord tot hem spreken. Ik ben op omvang, van het tijdschrift. Om zulks te voor- de kop af tien jaar secretaris van de Vereniging komen doet de redactie een dringend beroep en ben bijna eigenlijk mijn hele werkzame leven op (abonnee)lezers een bijdrage aan het blad secretaris geweest van ondernemingsraden en te leveren in de vorm van verslag, beschouwing het bestuur van een medische staf – ik mag me of signalering, waarbij, indien daartoe de nood- zelf wel een ervaringsdeskundige noemen – en zaak bestaat, best de man in plaats van de bal heb vele voorzitters meegemaakt. En ik moet gespeeld mag worden. zeggen, een voorzitter als Cees heb ik nog nooit Bert van Dien meegemaakt. Ik heb nimmer een voorzitter meegemaakt die zo weinig leiding gaf aan een Verslag van de vergadering, de chaos regeert. Ik kan me op webredactie 2010-2011 een enkele uitzondering na niet herinneren dat er over welk agendapunt ook maar een besluit De afgelopen jaren is de website behoorlijk ge- genomen is. Het zou normaal zijn dat iedereen groeid. De hoeveelheid unieke bezoekers (het na afloop van zo’n vergadering zeer gefrus- aantal verschillende personen die periode een treerd zou zijn maar dat was niet zo. Cees heeft site bezoeken) steeg van ongeveer 21.000 in een manier van het leiden van de vergadering 2003 naar bijna 275.000 in 2010 (zie figuur). waarbij iedereen denk ik het gevoel heeft vol- In de maanden januari t/m september 2011 doende aan bod te komen. Wat hem gered heeft hebben alweer bijna 200.000 unieke bezoekers is denk ik zijn verzengende gevoel voor humor. onze website bezocht. (zie grafiek) Ik kan me geen vergaderingen herinneren waar- De mate van aandacht die artikelen trekken bij zoveel gelachen wordt. Als voorzitter was hij hangt in belangrijke mate af van andere media. geweldig om mee samen te werken, beter kon ik Zo heeft een artikel over het Power-balance me eigenlijk niet wensen. bandje van Wesley Sneijder in korte tijd veel Frits van Dam aandacht gekregen door een artikel op Geen- Stijl. Ook het dokter Frank dieet is uitgebreid Verslag redacteur in diverse media aan bod gekomen en ook op Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij 300000 250000 De frequentie van verschijnen van het tijd- 200000 schrift blijft gehandhaafd op vier nummers per 150000 jaar. De drukkosten van het blad zijn dit jaar 100000 wat opgelopen omdat de drukker abusievelijk 50000 0 een btw-tarief van 19 % in rekening heeft ge- 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 bracht in plaats van de gebruikelijke 6 %. In- t/m middels is dat verschil verrekend zodat after sept K td

december 2011 NT  Auteur(s) Bezoekers Colloidaal zilver Sophie Josephus Jitta 41.411 Power-balance voor moderne bijgelovigen Webredactie 37.005 Colonhydrotherapie Catherine de Jong & Martijn ter Borg 24.004 Het Dokter Frank dieet afgeserveerd Ron Koene & Frits van Dam 23.530 Bioresonantie therapie in VARA’s Kassa Rob Koene 22.918

onze website daarmee heel frequent bezocht Aan de uitgavenkant valt op dat de kosten van (zie tabel). het tijdschrift voor het eerst enigszins zijn ge- De belangrijkste verandering voor het ko- stegen. Hulde aan de redacteur Bert van Dien mend jaar is het aantrekken van wetenschaps- die altijd uitstekend de kosten heeft weten te journalist Broer Scholtens om de kwaliteit (en beheersen, maar nu toch een beetje water in de kwantiteit) van de artikelen op de website te wijn heeft moeten doen. Al met al is het boek- verbeteren. Broer Scholtens studeerde schei- jaar 2011-2012 weer afgesloten met een prima kunde aan de Universiteit Utrecht, alwaar hij overschot; dit was ook het geval in de drie daar- ook promoveerde. Hij is hierna bijna 30 jaar aan voorafgaande jaren. De Vereniging heeft als wetenschapsjournalist verbonden geweest weer vlees op de botten! aan de Volkskrant. Recent publiceerde hij sa- men met hoogleraar Frans Kok, als reactie op het populaire dr. Frank dieet, het boek Gezond eten gewoon doen; goede voeding volgens de wetenschap. We hopen met deze stap de web- Italiaans boekhouden site naar een nog hoger plan te brengen. Martijn ter Borg Zo hoort het: de kas van de Vereniging Verslag van de Door het bestuur is besloten om - met een proef- penningmeester periode van een jaar - stukken voor de website Een boekjaar van een vereniging of bedrijf te laten schrijven door een freelance redacteur. loopt over het algemeen gelijk met het kalen- Om dit te kunnen realiseren en toch de begro- derjaar; van 1 januari tot 1 januari. De Vereni- ting 2011-2012 sluitend te krijgen, is besloten ging tegen de Kwakzalverij doet dit anders, er om PR-activiteiten op andere websites te beper- wordt al sinds mensenheugenis een gebroken ken. Al eerder was geconstateerd dat deze sites boekjaar gehanteerd. Het boekjaar loopt over onvoldoende nieuwe leden opleverden. Daar- de kalenderjaargrens heen: de verslaglegging naast is besloten tot de eerste contributieverho- die hier besproken wordt loopt van 1 septem- ging sinds vijf jaar. De verhoging van € 5,- geldt ber 2010 tot 1 september 2011. Overigens is de voor alle leden, student-leden en abonnees. Vereniging met het gebroken boekjaar in goed Helaas is de penningmeester niet in staat gezelschap van eveneens grote organisaties als geweest om in de maand die beschikbaar is KLM/Air France en Microsoft. tussen de afloop van het boekjaar en de jaar- Er is wederom een recordbedrag aan contri- vergadering de jaarstukken gereed te maken buties ontvangen. Ten opzichte van het boek- en te tonen aan de kascommissie. Wel zijn de jaar 2002-2003 is het bedrag aan geïnde contri- boeken en stukken uit het boekjaar 2009-2010 buties inmiddels bijna verviervoudigd. Dit komt gecontroleerd door de kascommissie, de pen- omdat het aantal leden in deze periode meer ningmeester wordt gecomplimenteerd met de dan verdubbeld is. Bovendien is er in 2006 - ordelijke en overzichtelijke administratie. Hier- toen de financiële situatie van de Vereniging mee is de penningmeester gedechargeerd voor wat penibel was door de rechtszaak-Sickesz - het boekjaar 2009-2010. een contributieverhoging doorgevoerd. Ook do- Tot slot: indien leden behoefte hebben aan naties vormen nog steeds een belangrijke bron gedetailleerde inzage in de financiële stukken van inkomsten voor de Vereniging. De penning- van de Vereniging kunnen zij hiervoor contact meester maakt van de gelegenheid gebruik om opnemen met de penningmeester. alle grote en kleine donateurs te bedanken. C.H.P. Pellicaan K td

 NT december 2011 Jaarrede 2011

C.N.M. Renckens

Er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan: een terugblik

Dames en heren, hooggewaardeerde leden van de Vereniging, Ik had begin 1988 het vacante voorzitterschap van de Vereni- ging op mij genomen tijdens een vergadering ten huize van wij- len professor Ben Polak in zijn mooie woning aan de Keizers- gracht en in oktober 1988 zou de jaarlijkse ledenvergadering plaats gaan vinden, waarin ik voor het eerst de voorzittersha- mer zou moeten hanteren.

e agenda werd geannonceerd in het van de staat van onze Vereniging, opgemaakt eind Actieblad tegen de Kwakzalverij en 1987. De VtdK telde toen nog maar 258 betalende de heer Balk, redacteur van het blad, leden, terwijl er nog een even groot aantal wan- nam daarin zonder overleg als belang- betalers was, dat het blad gratis ontving. Er was Drijk onderdeel de ‘jaarrede van de voorzitter‘ op. 55.000 gulden in kas. De VtdK was relatief onbe- Het maakte mij wel nerveus, maar ik bedacht wat kend bij de jonge generatie en het Actieblad tegen en slaagde erin de acht aanwezige leden van het de Kwakzalverij verscheen viermaal per jaar. Tot begin tot het eind te boeien. Aan onderwerpen mijn geluk slaagde ik er al binnen twee jaar in en- was er toen geen gebrek, want de alternatieve kele frisse en eminente nieuwe medebestuursle- geneeskunde greep snel om zich heen en voor den aan te trekken: mr. Theo Douma, advocaat (ik kwakzalverijbestrijders was het ‘prijsschieten’: u voorzag juridische problemen en niemand wilde kent het, altijd raak! Ook daarna bleek het nooit de VtdK verzekeren tegen rechtsbijstand), Kees moeilijk een geschikt onderwerp te vinden en het van der Smagt, huisarts en auteur van een briljant uitspreken van de jaarrede behoorde voor mij requisitoir tegen de alternatieve geneeskunde in sindsdien altijd tot een van de hoogtepunten van Medisch Contact, en Henk Timmerman, hoogle- het verenigingsjaar. Voor deze mijn laatste jaarre- raar farmacochemie aan de VU, waar hij als het de heb ik bedacht dat u het mij vast zou toestaan ware in zijn achtertuin een privaatdocent homeo- een terugblik op bijna een kwart eeuw kwakzalve- pathie moest dulden. Wij trokken snel de aandacht rijbestrijding in clubverband te werpen. van de media en er begonnen zich geleidelijk aan nieuwe leden te melden, waaronder een aantal De VtdK bij mijn aantreden, gezaghebbende medici en wetenschappers als de vroege opbloei Piet Borst, Pieter Treffers, Rijnberk, en wat later, van de VtdK en de vroege Plasterk. De steun van deze weldenkende mensen correspondentie nam bij mij de laatste resten twijfel weg over de ingeslagen weg, die bestond uit een 100% afwij- In de eerste van de vele uitpuilende ordners, waarin zing van alle alternatieve geneeswijzen. De Duitse ik de wederwaardigheden van mijn voorzitterschap schrijver Karl Kraus adviseerde eens als volgt: ‘In bijhield, vond ik een handmatig gemaakt overzicht zweifelhaften Fällen entscheide man sich für das K td

december 2011 NT  Richtige’. Ik meen achteraf die raad goed te heb- uit alle geledingen van onze bevolking rekruteert, ben opgevolgd. Non, je ne regrette rien! Mijn zelf- een opstelling overigens, die zijn voorlichtende vertrouwen, een eigenschap waarmee ik niet van taak niet bepaald vergemakkelijkt. Aanzienlijk nature ben gezegend, ging verder vooruit nadat publicitair succes bereikten we ook met de publi- zich ook de juiste sympathisanten meldden, van catie tijdens de eeuwwisseling van de Toptwintig wie ik slechts wil noemen Frits Abrahams, Dun- van de Grootste Kwakzalvers van de twintig- ning en Kees van Kooten en Wim de Bie. In de ste Eeuw. Sophie Josephus Jitta spitte alle oude serie ‘Berendien uut Wisp’, gedurende acht weken jaargangen van het Maandblad en het Actieblad vast onderdeel van Keek op de Week, mocht ik door en ik publiceerde nog voordat de definitieve eenmaal optreden, waarna De Bie alle VPRO-leden lijst uit de 52 kandidaten zou worden gekozen een die geloofden in een of andere vorm van kwakzal- serie criteria op grond waarvan de volgorde zou verij verzocht hun lidmaatschap op te zeggen (1 worden bepaald. Die semikwantitatieve beoorde- december 1991). Het doorgaan op de ingeslagen ling trok ook belangstelling in de Verenigde Staten weg werd tenslotte meer dan vanzelfsprekend, en u vindt hem op het web als ‘Renckens’ Quacki- toen zich ook de juiste vijanden en tegenstanders ness score’. Moerman werd nummer een, gevolgd aandienden: Piet Vroon, Hugo Verbrugh en ‘genu- door Samuels, Borgman en Van der Upwich. Van anceerde’ mensen binnen de KNMG. Ik ontving de thans nog levende genezers van die lijst noem de nodige hatemail en bedreigingen, maar fysiek ik Sickesz, Van der Schaar, Defares en Jomanda. is mij nimmer wat overkomen. Uiteraard steeds Van de rechtszaken, die in deze tak van sport anoniem ontving ik brieven van ‘Verzetsgroep helaas onvermijdelijk lijken, noem ik als hoogte- Alternatieve Geneeskunde Nederland’, die mij punten ex aequo de uitspraak van de Hoge Raad krantenknipsels toestuurde van medische fouten over Sickesz als kwakzalfster en de artikel 12 pro- in ziekenhuizen (‘Man kreeg aidsbloed ingespoten cedure tegen het seponeren van de aanklachten in AMC’) en van de zogenaamde Rara, die meldde tegen de Millecam-artsen en andere kwakzalvers. dat ik (‘jij stinkende gore rothond’) na Kosto wiens De IGZ, die zelf de klacht had ingediend, zag geen huis destijds in brand werd gestoken de volgende heil in verzet tegen dat sepot. Bijgestaan door zou zijn. Ik schreef toen brieven aan ziekenfonds Westerouen van Meeteren kregen wij een fraaie Spaarneland, dat als een der eerste alternatieve uitspraak van het hof, dat de rechtbank een inhou- geneeskunde opnam in zijn aanvullingsfonds, aan delijke behandeling van de zaak oplegde. de VU die een opvolger voor privaatdocent homeo­ pathie Maas zocht, aan de rector magnificus van De drie beste de Erasmus universiteit over het gemankeerde ideeën/initiatieven proefschrift van twee leerlingen van Sickesz, aan mijn eigen KNMG-afdeling om de Gedragsregels De instelling van de Meester Kackadorisprijs te wijzigen zodat artikelen als dat van Van der in 2003 heeft voor een jaarlijks terugkerend Smagt mogelijk zouden blijven/worden en er was hoogtepunt gezorgd, waarbij nu eens niet de een brief van ene professor Wim Betz uit Brussel kwakzalvers zelf – dat zijn er te veel en ze zijn die lid werd en overwoog om in België ook een vaak zo dom – maar hun fellow travelers aan VtdK op te richten. Zo kwamen wij goed op gang. de kaak worden gesteld wegens het al of niet expres bevorderen van de kwakzalverij, terwijl Drie hoogtepunten sinds 1988 men beter zou moeten/kunnen weten. Journalis- ten, verzekeraars, politieke partijen, omroepen In november 1992 vond er een geslaagd congres en zelfs een bank sleepten de prijs in de wacht plaats over alternatieve behandelwijzen bij kanker en zojuist vernam u dat dit jaar de dubieuze eer in de RAI te Amsterdam. Wij waren initiatiefnemer toeviel aan de internist prof.dr. H. Pols, decaan van dat congres, aan de organisatie waarvan ook van het Erasmus Medisch centrum. het IKA, een jonge aan het NKI en de WHO ver- Het was enig detectivewerk dat in 1999 leid- bonden klinisch psycholoog (Frits van Dam), de de tot de ontmaskering van drie charitatieve NVMO (oncologen) en – niet dan na enige aarze- fondsen, die zich als fondsenwerver hadden ling – het KWF deelnam. Het KWF zou altijd bang gemeld en respectievelijk de hartstichting, het blijven voor polarisatie tussen regulier en alterna- KWF en het reumafonds gingen beconcurreren. tief, omdat hij zijn donateurs en collectanten graag Zij waren zogenaamd opgericht door verwanten K td

 NT december 2011 van lijders aan voornoemde ziekten en wel uit hoger beroep verbieden Houtsmuller ooit nog onvrede met de geringe aandacht voor alterna- leugenaar of kwakzalver te noemen op straf- tieve geneeswijzen bij de bestaande fondsen. fe van een dwangsom van 10.000 gulden per Wij maakten aannemelijk dat alle drie de ‘kwak- overtreding, een last waaronder ik tot de dag fondsen’ voortkwamen uit malafide kring en dat van vandaag gebukt ga. Ergerlijk en onbegrij- achter de drie fondsen telkens dezelfde mensen pelijk vind ik dat wij er niet in geslaagd zijn de zaten. Het bedrieglijke van de kwakfondsen ziektekostenverzekeraars zover te krijgen dat zat er ook in dat zij zich vestigden in dezelfde zij geen nutteloze geneeswijzen vergoeden in plaatsen als waar de bona fide fondsen zaten hun aanvullende verzekeringen en – nog erger (tweemaal Amsterdam, eenmaal Leiden) en dat – niet bereid zijn aanvullende verzekeringspak- de gironummers die zij hadden vrijwel identiek ketten te maken waarin geen vergoeding van waren met die van de drie grote en nu becon- kwakzalverijen is opgenomen. Met groot cynis- curreerde fondsen! me wordt dat geweigerd, hoewel wij ZN-direc- Het derde zeer productieve initiatief was – wei- teur Chiel Bos in onze kring lieten spreken en nig origineel, maar bitter nodig – de start van de ZN-bestuursvoorzitter Wiegel eens kandideer- website in 1998 en ex aequo de modernisering den voor de Meester Kackadorisprijs. van het tijdschrift, dat ook een nieuwe naam Over de virulentie van de Inspectie voor de kreeg, bedacht door Rob Koene. Het Nederlands Gezondheidszorg als beschermer van onze be- Tijdschrift tegen de Kwakzalverij volgde in volking tegen kwakzalvers ben ik ernstig te- 2003 het Actieblad op, een naam waar ik nooit leurgesteld geraakt. Gebleken is dat de leiding van heb gehouden en die te veel herinnerde aan de van de IGZ kennelijk een aanzienlijke beleids- jaren zeventig toen wereldverbeteraars en andere ruimte heeft om zijn prioriteiten te bepalen en contestanten steeds maar ‘Aksie, aksie’ riepen. dat er voor en na de periode-Kingma, toen het De vormgeving, geïnspireerd op het Hollands onderwerp wel veel aandacht kreeg, steeds Maandblad, werd bedacht door Frits van Dam. weinig prioriteit werd geschonken aan de Daarnaast moet ik Lars en Stacey noemen, als stu- kwakzalverijbestrijding. Ik ben er trots op dat dent-leden, die de eerste webmaster Kees van de de VtdK, een ongesubsidieerde vrijwilligersor- Smagt bijsprongen. Vanaf toen was niet alleen de ganisatie, er aan heeft kunnen bijdragen dat de inhoud in orde, maar zag de site er ook prima uit. artsen van Millecam, alsmede Sickesz en Van der Schaar strafrechtelijke resp. tuchtrechte- De drie grootste lijke veroordelingen opliepen. Maar dat had teleurstellingen de IGZ natuurlijk voor haar rekening moeten nemen. Ook tot op de dag van vandaag hebben De uitspraak van het Amsterdams gerechtshof aanbieders van chelatietherapie, van HCG-ku- in het hoger beroep dat de Rotterdamse kan- ren en chiropractoren die zich doctor noemen, kerdokter Houtsmuller tegen mij aanspande weinig tot niets te vrezen van de IGZ. Ik heb uit was een bittere pil. Wij hadden Houtsmuller te- betrouwbare bron ook vernomen, dat je rustig genover De Telegraaf een leugenaar genoemd bij de IGZ wordt aangenomen als je sympathiek en volgens die krant ook een kwakzalver, het- staat tegenover alternatieve geneeswijzen. geen ik beslist niet gezegd had, maar ‘wij rec- tificeren niet’ (Steenhorst, redacteur). Houts­ Mijn drie grootste wensen muller was destijds de nieuwe Moerman en voor de toekomst had in 1999 al toegegeven dat hij – anders dan hij in zijn boeken beweerde – nooit aan uitge- 1. Een strengere opstelling van beroepsorgani- zaaide kanker had geleden, toen hij nog vrolijk saties als KNMG, KNMP en KNMvD. Vakgenoten ongewijzigde herdrukken van zijn boek met die zien immers als eersten wanneer collega’s in de bewering en de erin aangeprezen geneeswijze fout gaan en zouden eerder en strenger moeten tegen kanker, die hem zogenaamd gered had, optreden als zoiets gebeurd dan officiële instan- liet verschijnen. De rechtbank stelde ons in ties als strafrecht en tuchtrecht. De KNMG heeft het gelijk en wij namen Houtsmuller op in de in de afgelopen 25 jaar de gedragsregels inzake Lijst Grootste Kwakzalvers van de twintigste de toepassing van alternatieve geneeswijzen Eeuw. Niet lang daarna zou het gerechtshof in tweemaal verscherpt, resp. in 1991 (na de affai- K td

december 2011 NT  re-van der Smagt) en 2008. In de praktijk blijkt maar al direct als blijkt dat deze artsen te ver zijn echter dat die nu best scherpe formulering nog afgedwaald van de juiste weg en bijvoorbeeld zijn steeds niet toereikend is om het alternatief prak- gaan geloven in de polsdiagnose, in meridianen, tiseren aan KNMG-leden te verbieden en het is in kosmische krachten of in schokschuddend ver- dus nu tijd voor een finale derde ronde, waarin dunnen van plantaardige en minerale producten, een expliciet verbod in de gedragsregels wordt alsmede van menselijke excreta. Dergelijke art- opgenomen. Eerst dan kan de KNMG en hetzelf- sen moeten een gevaar voor hun patiënten zijn en de geldt voor de apothekers en de dierenartsen de tuchtrechter en IGZ zouden hen uit het beroep met recht volhouden dat zij de volksgezondheid moeten zetten. Voorkomen is beter dan genezen bevordert en dat KNMG-leden zich positief on- en een rammelende auto, die de APK niet door- derscheiden van die ‘ongeregelde’ niet-KNMG- kwam, wordt ook van de weg gehaald voordat er leden. Angst voor ledenverlies en mindere re- ongelukken gebeuren. presentativiteit zullen wel een rol blijven spelen bij de terughoudendheid van deze organisaties, Tot slot maar hun geloofwaardigheid en hun aantrek- kingskracht voor principieel ingestelde vakge- Bij mijn terugtreden als voorzitter wil ik allen noten is tegelijkertijd in het geding. danken die mij hun vertrouwen hebben ge- 2. Herintroductie van het artsenmonopolie zo- schonken en die mij al die lange jaren hebben als dat gold onder de oude Wet op de Uitoefening getolereerd op het pluche. Ik dank nadrukkelijk der Geneeskunst van Thorbecke. Geneeskunde is de bestuursleden met wie ik heb mogen samen- te ingewikkeld en te riskant om te kunnen wor- werken en nog samenwerk. Het zijn geestver- den beoefend als vrij beroep zonder serieuze aca- wanten en vaak vrienden geworden, zonder wie demische opleiding. De wet BIG is veel te libe- ik nooit had kunnen bereiken wat ik heb bereikt. raal en heeft het zelfvertrouwen van de nu vrijwel Ook onze leden en donateurs, soms aanvaarden ongrijpbare kwakzalvers een enorme impuls ge- wij hun bestaan als vanzelfsprekend en het zijn geven. De volksgezondheid is er geen snars mee er tegenwoordig gelukkig ruim tweeduizend, wil opgeschoten en de argeloze burger geeft er – al ik danken. Natuurlijk bereiken wij zoveel omdat of niet verzekerd – honderden miljoenen euro’s onze argumenten krachtig zijn en wij het gelijk aan uit. Met wat meer beroepstrots dan in de ja- aan onze zijde hebben, maar voor het in stand ren ’70 toen zij haar verzet tegen de in wording houden van de organisatie hebben wij leden en zijnde wet BIG staakte, zou ook de KNMG zich wat geld nodig. Thans is onze financiële situ- tot dit standpunt moeten bekennen. Regering atie robuust, maar de website en het blad kos- en Kamer zullen moeten worden overtuigd van ten geld en je weet nooit wanneer een beledigde de heilzaamheid van deze reparatiewetgeving en kwakzalver weer eens besluit een rechtszaak veel zal daarbij afhangen van de indruk die men tegen ons te beginnen. Blijft ons dus steunen daar heeft van de publieke opinie en de aantallen en maakt nieuwe leden. Met mijn opvolgster kwakzalverij-aanhangers. De kwakzalverijsector Catherine de Jong ben ik zeer ingenomen. Ze slaagt er steeds weer in om door voortdurend is – anders dan de grijzende oudere mannen, lobbyen en handtekeningenacties de politiek op die in ons bestuur goed zijn vertegenwoordigd het verkeerde been te zetten en haar hun aanhang en tot welke categorie ik inmiddels ook behoor te laten overschatten. – jong en van het vrouwelijk geslacht. Ze be- 3. Een beroepsverbod voor alternatieve artsen schikt over uitstekende mondelinge en schrif- blijft gewenst. De burger denkt bij een arts al snel telijke uitdrukkingsvaardigheden en heeft haar dat hij/zij in goede handen is en dat is gelukkig visitekaartje al afgegeven met de succesvolle 10 meestal ook zo, maar dat geldt helaas niet voor de 23 homeopathische ‘overdose’ zelfmoord-actie artsen onder de homeopaten, acupuncturisten, or- van februari dit jaar en met een mooi artikel in thomoleculair geneeskundigen en antroposofen, Medisch Contact over de kruidengeneeskunde die immers heel andere zaken praktiseren dan die in ons land. Ik zeg haar alle steun toe en zal als welke hen in hun artsopleiding zijn bijgebracht. backbencher ook nog in het bestuur aanblijven, Door zich als arts te blijven afficheren misleiden maar de Vereniging is bij haar in goede handen zij hun clientèle en de IGZ zou daartegen moeten en ik wens haar uiteraard alle succes. Ik dank u optreden, niet alleen als er schade is opgetreden, voor uw aandacht. l K td

10 NT december 2011 De Meester Kackadorisprijs 2011 gaat naar prof.dr. H. Pols

Voorafgaande aan het symposium op 8 oktober 2011 werd de Meester Kackadorisprijs 2011 toegekend aan prof.dr. H. Pols. decaan/vice-voorzitter van het Erasmus Medisch Centrum. Juryvoorziter mr. Th. Douma sprak mede namens de juryleden prof.dr. R.A.P. Koene en C.P. van der Smagt toen hij de uitver- kiezing met redenen omkleedde.

ames en heren, en effectieve zelfzorggeneesmiddelen. Van de Vandaag wordt voor de negende keer 26 aangesloten organisaties zijn er maar liefst de Meester Kackadorisprijs toege- acht van onversneden alternatieve snit: VSM, kend – al zouden wij misschien beter Weleda, dokter Vogel etc. Zolang de overige Dkunnen zeggen dat de prijs wordt toegediend. 18 reguliere organisaties deze kwakzalvende Ik neem met u de lijst van genomineerden collega’s gelijk een adder aan de borst blijven door. koesteren, zolang blijft Neprofarm in de uitin- Een citaat: ‘De werking van acupunctuur be- gen over haar ‘effectieve middelen’ ongeloof- rust op het volgende: In ons lichaam bevinden waardig. De prijs krijgt zij niet, maar de jury zich onzichtbare banen waarlangs de energieën waarschuwt haar voor de laatste maal! Yin en Yang lopen. Deze twee tegengestelde Mevrouw J. Schraverus, voorzitter Raad krachten lopen voortdurend in elkaar over, van Bestuur Flevoziekenhuis Almere, vond maar kunnen ook uit balans raken. Die onzicht- dat haar ziekenhuis een beter imago moest krij- bare banen noemen we meridianen en horen elk gen en bedacht dat het Amerikaanse Planetree- bij een orgaan.’ concept daarvoor geschikt zou zijn. Marketing Deze stuitende onzin, dames en heren, is van je ziekenhuis is tegenwoordig van eminent een citaat van een tekstbord in Corpus, een belang. Daarvoor had ze de duizenden euro’s levensgroot educatief project, waar bezoekers die het kost om dat concept te mogen invoe- spelender- en lopenderwijs de anatomie van het ren wel over. De studiereisjes naar de VS van menselijk lichaam leren kennen. De Medisch enkele medisch specialisten konden er ook nog Adviesraad zorgde voor verantwoorde voorlich- wel af. Geld zat kennelijk in Lelystad. Intussen ting, maar maakte blijkbaar geen bezwaar tegen zijn er thans acupunctuur en aromatherapie in- dit koekoeksei in de opstelling over de Chinese gevoerd, zitten medewerkers in de baas zijn tijd naaldkunst. te mediteren en werken de kinderartsen samen Neprofarm is de brancheorganisatie van fa- met een osteopaat. Met reguliere geneeskunde brikanten en importeurs van zelfzorgproducten. heeft het natuurlijk niets te maken, veeleer met Blijkens haar missie bevordert zij de beschik- een manager die snel ‘topdown’ een schijn-in- baarheid van kwalitatief hoogwaardige, veilige novatie invoert. De jury heeft hier – om eens K td

december 2011 NT 11 lelijk Nederlands te gebruiken, dat wellicht de kwakzalverijproducten. De ‘gezondste gids van jeugd aanspreekt – ‘bepaald geen goed gevoel internet’ strooit de argeloze bezoeker zand in bij’. de ogen. Men wordt er begeleid naar verkopers Bert Groot Roessink, directeur Zorg- van dubieus allooi, het is er ongezond en scha- groep Almere, geeft leiding aan de eerstelijns delijk voor zieken en gezonden. Dokter Vogel, geneeskunde in dezelfde polder als voornoemd Prescan en ‘preventief bloedonderzoek’: het is ziekenhuis en is ook aangestoken door de suc- nooit ver weg. Het Gezondheidsplein biedt be- cesvolle marketing met behulp van het Plane- vordering van kwakzalverij van de meest gelikte tree-concept. De Zorggroep biedt zorg voor soort. 190.000 mensen op 29 locaties en telt 2.500 De Nederlandse Patiënten en Consumen- medewerkers. Al of niet als gevolg van het Pla- ten Federatie (NPCF) is het aanspreekpunt netree-concept biedt de Zorggroep nu op di- namens patiënten voor het ministerie van VWS, verse plaatsen in zijn organisatie acupunctuur, de zorgverzekeraars en zorgaanbieders. Zij be- homeopathie, craniosacraaltherapie en manue- waakt onder meer de kwaliteit van zorg en advi- le therapie voor het (overigens niet bestaande) seert over wetgeving en over kostenbeperking. KISS syndroom. Ook het paranormale reiki, Het jaarlijkse budget van 2,5 miljoen euro is vrij- haptonomie en osteopathie zijn in de Zorggroep wel geheel afkomstig van de overheid. Eén van leverbaar. Met richtlijnen of standaarden heb- de 22 patiëntenverenigingen is Antroposana, ben ze in Almere niets te maken, als het maar de patiëntenvereniging voor antroposofische patiënten trekt, c.q. bezighoudt. Een treurige gezondheidszorg, die daardoor flink uit de ruif constatering. Iedereen weet dat introductie van mee eet. Ook de Koninklijke Vereniging voor niet-effectieve alternatieve behandelwijzen de Homeopathie Nederland (KVHN) en de Neder- zorg alleen maar duurder maakt en niet beter. landse Patiënten Vereniging voor Acupunctuur Dat een Nederlandse medisch-wetenschappe- (NPVA) zijn bij de NPCF aangesloten, terwijl lijke vereniging op de shortlist voorkomt vindt indirect ook de belangen behartigd worden van de jury, hoewel het feit op de buitenwereld wel- diverse alternatieve clubjes, Moermanthera- licht weinig indruk maakt, zeer ernstig. Het is pie en het Patiënten Platform Complementaire de Nederlandse Vereniging voor Reumato- Gezondheidszorg (PPCG). In dat Platform zijn logie, die zich met haar weigering zich te dis- ook weer antroposofen en anti-vaccinatie-acti- tantiëren van het voedingssupplement glucosa- visten actief! De jury heeft niets tegen patiën- mine onverbiddelijk een nominatie toe eigende. tenverenigingen, maar realiseert zich tegelijker- Glucosamine is een winstmaker van enige im- tijd dat zij veel schade kunnen aanrichten als portantie in de orthomoleculaire zakenwereld. zij – schijnbaar onafhankelijk en belangeloos Maar terwijl aangetoond is dat het middel on- – waandenkbeelden aanhangen en uitdragen. werkzaam is, laat men het publiek in de waan De NPCF zou aanzienlijk kieskeuriger moeten dat er tegen artrose (gewrichtsslijtage, een zijn in haar toelatingsbeleid, temeer daar zij van volksziekte) een drogistenmiddel beschikbaar publiek geld bestaat. De Kackadorisprijs 2011 is. De jury herinnert zich ook nog de foto’s van ontgaat haar maar ternauwernood. Liesbeth List met NVR-lid en gepensioneerd Burgemeester Van Aartsen van Den Haag professor Rasker, die samen in de roddelpers lobbiet actief om Chinese bedrijven naar zijn ge- gebruik van dit middel aanprezen. Dit alles liet meente te lokken. In het kielzog van dat beleid men rustig passeren, terwijl zo iemand toch on- omhelst hij echter ook allerlei kwakzalverij van middellijk geroyeerd zou moeten worden. Chinese origine. Zo subsidieerde de gemeente Medical Media is de producent van Gezond- Den Haag met maar liefst 50.000 euro het 7th heidsplein.nl, een medische website met een op World Congress of Chinese Medicine, dat op het eerste gezicht neutrale en objectieve ma- 1 en 2 oktober 2010 in Den Haag werd gehou- nier van informeren. Maar in feite is het een den. Op het congres werd de acupuncturiste digitale winkel van Sinkel, waarin van alles te Oei-Tan ook nog eens bevorderd tot officier in koop is. Bezoekers raken er het spoor bijster de Orde van Oranje-Nassau. Dat valt Van Aart- door de doortrapte combinatie van enerzijds sen misschien niet aan te rekenen, maar wel dat (doorgaans) juiste voorlichting en anderzijds zijn wethouder Economische Zaken Henk Kool harde reclame voor alternatieve diagnostiek en op 1 februari 2011 een filiaal van de Chinese K td

12 NT december 2011 het acupunctuurproefschrift van de fysiothera- peute Van den Berg, dat in december 2010 werd geaccepteerd. Het zal u niet zijn ontgaan, want de afdeling voorlichting van het ErasmusMC stak het niet onder stoelen of banken: door ver- warmen van de kleine teen door middel van het oud-Chinese moxabranden zou correctie van stuitligging naar hoofdligging kunnen worden bewerkstelligd. Het proefschrift bevatte een Pols, buiten het domein kolderieke uiteenzetting over het veronderstel- der wetenschappen de werkingsmechanisme van dit malle gedoe, maar was bovendien frauduleus, want het liet na om het degelijke onderzoek, dat geen enkel effect vond van het moxeren van kleine teen- keten Yu Zu Tang opende. Het zou werkgele- tjes bij zwangeren met een kind in stuitligging, genheid gaan bieden aan ongeveer veertig men- te verdisconteren. Desgevraagd liet Pols ech- sen en was de eerste vestiging van die keten ter weten volledig achter de acceptatie van het in Europa. Men biedt er voetzoolreflexologie, proefschrift te staan. Hij beseft kennelijk niet maar ook de klassieke Chinese geneeswijzen dat hij daarmee de velen die aan zijn instelling als acupunctuur, tuina eventueel in combinatie na wel serieus onderzoek promoveerden, ern- met cupping, guasha en moxa. Het is al jaren- stige reputatieschade toebracht. Wat is hun titel lang bekend dat de voornaamste prestatie van nog waard als je in Rotterdam ook op dergelijke de Chinese acupunctuur is, dat men een aan- kwakzalverij kan promoveren? De grootste re- tal punten op het lichaam heeft ontdekt waarin putatieschade is die voor zijn faculteit, waar je men kennelijk zonder veel risico naalden kan nu kennelijk op een medisch onderwerp kunt steken. Economische redenen mogen naar de promoveren en dat tegelijkertijd kunt doen mening van de jury geen reden zijn om kwakzal- ‘buiten het domein van de biomedische weten- vers te subsidiëren of het hen anderszins naar schappen’ (dixit Pols). de zin te maken. Omdat de jury penetratie van kwakzalverij in Dat een burgemeester, bezield van de beste de academische wereld een groot gevaar vindt bedoelingen en niet gezegend met veel medi- heeft zij unaniem besloten de Meester Kackado- sche kennis in de fout gaat is ernstig, maar risprijs 2011 toe te kennen aan de heer Pols. wellicht nog te begrijpen. Dat kan helaas niet Ik verzoek hem naar voren te komen voor gezegd worden van de opstelling van prof. het in ontvangst nemen van diploma en trofee, dr. H. Pols, decaan/vice-voorzitter van het waarna hij de gelegenheid heeft zijn standpunt Erasmus Medisch Centrum in de affaire rond nog eens uiteen te zetten. l K td

december 2011 NT 13 Gebroeders Bruinsma- erepenning 2011 voor prof.dr. W. Betz

Wim Betz ontvangt Bruinsmapenning en bijbehorend diploma uit de handen van Renckens

Voorzitter Renckens sprak tijdens de jaarvergadering van 8 oktober de volgende laudatie uit:

rofessor Wim Betz is emeritus hij was ook adviseur huisartsgeneeskunde in hoogleraar huisartsgeneeskunde Bulgarije en Litouwen. Hij vervulde een aantal van de Vrije Universiteit te Brus- gewichtige Belgische semi-overheidsfuncties sel, een functie die hij vervulde en was ook actief in het COST B4 project van ‘Pvan 1987 tot 2007. Na afgestudeerd te zijn de de EU in de jaren ’90. geneeskunde in 1970 en in de huisartsgenees- Door zijn opleiding tot homeopaat in de ja- kunde in 1974, praktiseerde hij tot 1987 in zijn ren ‘70, vanwaar hij uiteindelijk is weggelopen, huisartsenpraktijk in Kalmthout. Dat zijn car- kreeg hij – naar eigen zeggen – speciale inte- rière geen vertraging opliep ondanks het volgen resse voor bedrog en dwaalwegen in de weten- van opleidingen in homeopathie en manuele ge- schap en vooral in de geneeskunde. neeskunde onderstreept zijn aanzienlijke ijver Hij was in 1990 mede-oprichter en is huidig en intelligentie. Als hoogleraar huisartsgenees- voorzitter van SKEPP (Studiekring voor Kriti- kunde maakte hij deel uit van een groot aantal sche Evaluatie van Pseudo-wetenschap en het commissies en instituten op zijn vakgebied en Paranormale). SKEPP is de Belgische zusteror- K td

14 NT december 2011 ganisatie van de Stichting Skepsis, zoals wij die serie rapporten te produceren met zogenaamde kennen in ons land. Omdat hij een van de wei- overtuigende bewijzen voor de werkzaamheid nige wetenschappelijke ingestelde artsen is die van acupunctuur, homeopathie en Joost mag het wereldje van de alternatieve geneeskunde weten wat men nog meer in gedachten had. goed kent wordt hij regelmatig gevraagd als ex- Verschijning van het perfideWHO -rapport over pert of spreker, in binnen- en buitenland, onder acupunctuur in 2003 kon hij niet meer voorko- andere door het Belgisch parlement, en in Ne- men, maar door de hand te leggen op het con- derland, Duitsland, Italië, Groot-Brittannië, de cept WHO-rapport over homeopathie en dat Verenigde Staten en Rusland. In 2002 sprak hij aan een scherpe kritiek te onderwerpen – waar- op onze jaarvergadering over manieren waarop aan ik de eer had samen met Tom Schoepen je in de geneeskunde kwaliteitseisen kunt om- mee te mogen werken – is dat rapport nimmer zeilen. Dat was een zeer leerzame speech. verschenen en is het onheilzame WHO-initi- Dankzij zijn aimabele karakter en zijn diplo- atief een vroege dood gestorven. Ons artikel matieke talent heeft hij veel kunnen bereiken, erover in The Skeptical Inquirer trok ook de bijvoorbeeld op het gebied van de Belgische aandacht van The Lancet, dat ons interviewde wetgeving m.b.t. alternatieve geneeswijzen. over de zaak. Erkenning ervan is wettelijk mogelijk, maar de Wegens al deze verdiensten en ik heb slechts randvoorwaarden zijn zo streng en ingewikkeld de belangrijkste kunnen noemen heeft de jury dat dat in de praktijk nog geen kwakzalver ge- met veel genoegen besloten aan professor Betz lukt is. Hij volgt al jaren de activiteiten van de de Gebroeders Bruinsma-erepenning penning EU op gebied van alterneuterij en becommenta- 2011 toe te kennen. Ik verzoek hem naar voren rieert ze steeds met grote accuratesse. te komen en de penning en het bijbehorende Buitengewoon succesvol was zijn diligentie diploma in ontvangst te nemen.’ l toen de WHO het onheilzame plan opvatte een K td

december 2011 NT 15 Symposiumverslag ‘Van ziekten die komen en voorbij gaan’ Het hoe en waarom van modeziekten

E. van Leeuwen

Op 8 oktober 2011 vond er in het centrum Felix Meritis in Amsterdam een bijzonder symposium plaats gewijd aan bo- venstaand thema, dat werd belicht in een viertal lezingen. Daarnaast was er volop aandacht voor verandering in het voorzitterschap van de Vereniging tegen de Kwakzalverij: afscheid, na 23 jaar, van Cees Renckens en kennismaking met Catherine de Jong.

ij de ingang werden de bezoekers definities en redeneringen van Cees Renckens, ’s ochtends zoals gewoonlijk opge- zoals gehanteerd in diens dissertatie Dwaalwe- wacht door de assistentes van de zelf- gen in de geneeskunde. Wat is nu bijvoorbeeld benoemde ‘Doctor of Naturopathy’ precies een ‘modeziekte’? De definities van me- Bdr. Th. Michiels. Ditmaal werd een werkje ver- dische praktijken zoals die in het algemeen door spreid dat speciaal was geschreven voor de ‘ge- de VtdK worden gebruikt zijn onzorgvuldig ge- achte antikwakkers’, genaamd De Magische 11 kozen, stelde Van Lieburg: ze berusten op ana- homeopathica. Het werd zonder veel morren in chronismen en begripsverwarring. Als instru- ontvangst genomen of beleefd geweigerd. ment om de werkelijkheid te benaderen zijn ze Door de zeer grote toeloop begon het pro- dus problematisch, want ze gaan teveel uit van gramma iets later dan gepland met een intro- een beroepsperspectief in plaats van een weten- ductie van de zojuist verkozen nieuwe voorzit- schappelijk perspectief. Renckens’ definitie van ter Catherine de Jong, tevens dagvoorzitter. Zij modeziekte, ‘een substraatloze aandoening met stelde zich kort voor als een door ergernis over een epidemisch karakter’, vond geen genade bij ‘kwakschade’ gedreven anesthesioloog en ver- Van Lieburg, die theoretisch dieper wilde graven, slavingsarts, die blij was zich als voorzitter te ook al is deze definitie operationeel misschien mogen gaan inzetten voor de vereniging. Nadat waardevol. Hij gaf in zijn voordracht diverse ze had bekendgemaakt dat de lezing van Pieter voorbeelden van schrijvers uit het verleden die Treffens geen doorgang kon vinden, leidde De vanuit een afgewogen perspectief – waarin zo- Jong de eerste spreker in: Mart van Lieburg, wel de maatschappij, de arts, de patiënt en de hoogleraar medische geschiedenis en bibliothe- kwakzalver vergelijkbare subjecten vormen – ob- caris van de KNMG. servaties deden. Het Doktersboek van de Fries Douwe Ales bijvoorbeeld, uit de 17e eeuw, kent ‘Er is teveel zo’n bredere context waarin de geneeskunde zo- begripsverwarring’ wel als sociaal-historisch als cultureel-historisch fenomeen wordt gezien. Ook en juist binnen de Van Lieburg startte zijn inleiding, Een geschie- ‘modeziekten’ moet onderscheid worden ge- denis van modeziekten, met een aanval op de maakt, zoals Geert Bremer in de 19e eeuw deed, K td

16 NT december 2011 van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Am- sterdam. Hij reikte zijn gehoor uiteindelijk niet minder dan 15 kenmerken van modeziekten aan, onderverdeeld in de volgende categorieën: niet-levensbedreigend, makkelijk op te lopen, geen vaststaande effecten van behandeling, de zieke vindt dat ze nooit schuld heeft aan haar ziekte, ontstaansmechanismen zijn niet duide- lijk en er is sprake van ziektewinst. Deze fac- toren zijn veelal onder te verdelen in primaire Van Lieburg en secundaire aspecten. Koerselman zag vooral die bijvoorbeeld spookziekten, protestziekten en vrouwen risico lopen op modeziekten en verder ballonziekten onderkende. Van Lieburg liet in mensen die gebukt gaan onder overbelasting en zijn powerpoint-presentatie hier een afbeelding last hebben van negatieve zelfwaardering. zien van een 19e eeuwse voorloper van de plas- Ook al zijn de modediagnosen nep, ze hebben zak, die hilariteit in de zaal opwekte omdat het desondanks toch impact, stelde Koerselman, en gesprek van de dag de zojuist gepresenteerde en dat is bijzonder schadelijk. Want er is een hele omstreden NS-plaszak betrof. medische industrie die flink profiteert van nep- diagnosen: medisch specialisten, ziekenhuizen, revalidatiehuizen, advocaten, verzekeraars en Urinaal medische adviseurs. Er is zodoende veel te veel pseudo-invaliditeit in Nederland.

Koerselman

Andere operationele definities van modeziekten betreffen ‘leefstijlziekten’, of ‘Culture Bound Syndromes’. Een grote aanrader volgens Van Lieburg is het werk Epochen-Krankheiten, ook al gaat het hier niet om modeziekten. Eerder gaat het om het idee dat elke tijd zijn eigen ziekte heeft, het ‘lijden aan de tijd’; voorbeelden zijn neurasthe- nie, tuberculose en, tegenwoordig, geheugen- Opvallend was dat Koerselman, alvorens zijn ziekten. Een ander mooi voorbeeld is de ‘spor- volledige lijst van 15 kenmerken op te sommen, tepidemie’ van de jaren dertig vorige eeuw, een disclaimer maakte: hij stelde voorop dat ‘onanie’ in de 19e eeuw of influenza, die ooit, hij serieus voor de patiënt in de bres springt, begin 20ste eeuw, ook werd gezien als een mo- in plaats van de patiënt te willen demoniseren, deziekte. Centraal bij dit verschijnsel, het be- iets waarvan hij weleens wordt beschuldigd. noemen van modeziekten, staat de onzekerheid Een niet onnodige opmerking, gezien de lange van de medische wetenschap, besloot Van Lie- lijst van medisch wangedrag (‘zwart-wit den- burg. Die onzekerheid gaat vroeg of laat jeuken ken’; ‘dokter-shopping’; ‘zogenaamd ‘moedig’ bij medici en wordt schijnbaar bestreden met lijden’) waarvan hij de typische modeziekte- ‘rationaliteit’. Zo’n rationele hype van vandaag, patiënt vervolgens betichtte; allemaal eigenlijk stelde hij, is ‘Evidence Based Medicine’. terug te brengen tot hysterie, betoogde Koer- selman, een diagnose die helaas niet meer is ‘Modeziekten maken mensen toegelaten volgens de DSM. ziek en dat is erg’ Na de lunch in het café-gedeelte (of in de stra- lende zon op de stoep) was het tijd voor de De volgende inleider was Frank Koerselman, uitreiking van de Gebroeders Bruinsma-erepen- hoogleraar psychiatrie en psychotherapie in ning, de tweejaarlijkse onderscheiding voor een Utrecht en hoofd van de afdeling psychiatrie buitengewone prestatie aan het antikwakkers- K td

december 2011 NT 17 front. Cees Renckens, kersvers gewezen voor- rie genoemd zou zijn ver- zitter, reikte de penning uit aan de 68-jarige dwenen, het chronisch Belg professor dr. W. Betz, die jarenlang huis- vermoeidheidssyndroom artsengeneeskunde doceerde in Brussel. ‘Ja, je kwam daarvoor in de moet hem niet tegen je hebben’, waarschuwde plaats. Voor Vermeulen Renckens de zaal bij de vertoning van Betz’ inging op de vraag of imposante portret op het scherm, ‘maar hij is hysterie inderdaad is een zeer aimabel mens in de omgang’. Betz on- verdwenen, besprak hij dernam halverwege de jaren ’70, na zijn studie verschillende syndromen medicijnen, een homeopathische opleiding, om die alle gekenmerkt wor- deze na korte tijd weer af te breken, overtuigd den door het ontbreken geraakt als hij was van het gevaar van bedrog van pathologische afwij- en dwaling in de geneeskunde. Betz was ook kingen als ontstekingen, Vermeulen oprichter van SKEP, de Vlaamse tegenhanger tumoren of infarcten. van de Stichting Skepsis. Renckens noemde We kennen fibromyalgie, het chronisch vermoeid- Betz een zeer goed kenner van het kwakwe- heidssyndroom, prikkelbaredarmsyndroom, mul- reldje, een wereldwijd bekend spreker op zijn tipele chemische overgevoeligheidssyndroom en gebied en memoreerde het feit dat Betz veel ook neurologische symptomen zonder verkla- heeft bereikt op het gebied van wetgeving: hij ring. Patiënten met deze syndromen kunnen wel heeft de erkenning van kwakkers in België zo 90 symptomen hebben. Afhankelijk van de arts goed als onmogelijk gemaakt. Onder luid ap- die naar de klachten luistert, worden deze pa- plaus overhandigde hij vervolgens de penning tiënten ingedeeld bij één van de syndromen: de en het bijbehorend diploma aan de strijdbare maag-darm-leverarts zal vooral de darmklachten oud-geneesheer. In zijn dankwoord refereerde horen en daarom de diagnose prikkelbaredarm- Betz aan zijn neiging, destijds, om homeopaat syndroom stellen, terwijl de reumatoloog de pijn te willen worden. Dat was eigenlijk omdat hij na in pezen, spieren en gewrichten benadrukt en de zijn huisartsenopleiding onmogelijk theorie en diagnose fibromyalgie stelt. Er is niet zo zeer een praktijk kon verenigen; hij wist niet hoe hij zijn verandering van de symptomen, wel een telkens praktijk aan moest. Tijdens zijn homeopathen- weer veranderde interpretatie. Hoe deze klach- opleiding ontdekte hij snel dat het zuiver ging ten ontstaan, werd in de loop van de negentiende om de ‘babbel’. In het kritische circuit verzeild eeuw een probleem omdat ziekten, ziekten van geraakt had hij veelvuldig contact met de ‘op- organen werden: ziekten van hart, long of nier. In perhoofden van kwakkerijen’, wat zijn inzichten de organen werd bij de syndromen als fibromyal- enorm ten goede kwam. ‘Onverdunde modder’ gie telkens weer niets afwijkend gevonden. Eind uit het kwakkerskamp was zijn deel na zijn eind- negentiende eeuw ging men deze ziekten zien als conclusie dat alle erkenning van kwakzalverij in psychosomatische aandoeningen: een psychisch wezen afkomstig was uit Europa. Lachsalvo’s probleem zou worden omgezet in een lichame- waren zijn deel tijdens zijn uitgebreide en hu- lijke klacht. Als het psychische conflict wordt moristische dankwoord. omgezet in een verlamming (‘paralysis’) werd dit beeld conversie genoemd, wat voor patiënten ‘Modeziekten? Er verandert meer acceptabel was dan hysterie zoals het voor maar weinig’ die tijd heette. Shorter noemt syndromen als het Het woord was vervolgens aan Rien Vermeulen, chronisch vermoeidheidssyndroom nog steeds emeritus hoogleraar neurologie, co-auteur van ‘psychosomatisch’, een volgens Vermeulen ach- Rationele Geneeskunde en bestuurslid van de terhaald begrip, want de bekende ‘psychosomati- vereniging. Vermeulen spitste zich toe op een sche’ maagzweer bleek bijvoorbeeld beslist geen grondige bespreking van het boek From Para- psychosomatische aandoening, net zo min als de lysis to Fatigue van de Canadees R. Shorter, een ziekte van Crohn. historicus. Shorters conclusie luidde dat ziekte- Shorter is ervan overtuigd dat patiënten met beelden die ook wel met modeziekten zijn aange- psychosomatische aandoeningen niet simuleren. duid, in de loop van de tijd geleidelijk overgingen Vermeulen denkt dat ook, maar vroeg zich af waar- in andere modeziekten: ‘paralysis’ destijds hyste- op Shorter deze stellige conclusie baseert, omdat K td

18 NT december 2011 het onderscheid tussen simulatie en wat Shorter van foute theorieën is moeilijker dan bij andere psychosomatische aandoeningen noemt vaak niet verzonnen ziekmakers. Er zijn bijvoorbeeld tal- mogelijk is. Volgens Shorter is de ‘paralysis’ over- loze natuurlijke en kunstmatige bronnen van gegaan in het chronisch vermoeidheidssyndroom straling, die variëren in de tijd. Om schadelij- door invloed van de cultuur op het onbewuste. ke effecten aantoonbaar te maken zijn enorm Het onbewuste produceert die symptomen die in veel studies nodig, waarvan een deel ook nog een cultuur geaccepteerd zijn: ‘het onbewuste wil retrospectief moet zijn. Een biologisch model serieus genomen worden’. Vermeulen noemde dit is er niet; het is onverklaarbaar hoe de schade allemaal wartaal. Conversie, de omzetting van een zou ontstaan, er zijn geen diermodellen of ver- psychisch conflict in een lichamelijk symptoom, gelijkbare experimenten, er lijkt meestal niets is uitgebreid onderzocht, maar zelden is het psy- anders aan de hand dan een simpele opwarming chisch conflict overtuigend aangetoond. Verras- van het lichaam. Toch wordt er zeer veel onder- send is dat veel neurologen nog steeds denken zoek gedaan naar schadelijkheid, hoewel er dus dat ‘paralysis’ wordt veroorzaakt door psychische geen enkele aanwijzing is. Zinloos onderzoek, conflicten maar na enig doorvragen noemen zij zo toonde Bonneux overtuigend aan, omdat er ‘paralysis’ een onechte verlamming, misschien is geen rekening wordt gehouden met toevalsfac- er toch wel eens sprake van simulatie. toren, met de zeer lage attributieve risico’s, de Aan de hand van oude en nieuwe statistieken aard van de symptomen sterk afhankelijk blijkt in een proefschrift van Jon Stone (2006) toonde van plaats en tijd (zo werd er ineens een epide- Vermeulen aan dat ‘paralysis’ nog steeds even mie van ‘jeuk door mobieltjes’ gemeld in Zwe- vaak voorkomt als vroeger en dat het chronisch den) en het onderzoek niet reproduceerbaar is. vermoeidheidssyndroom geen nieuwe ziekte is, Ondertussen blijken de klachten die het EHS- maar een moderne benaming van de 19e eeuwse syndroom omvatten zelfversterkende aandoenin- neurasthenie. Conclusie: er is niet zoveel veran- gen te zijn, vaak gekenmerkt door een vicieuze derd. Vermeulen besloot zijn lezing met de re- cirkel waarin angst leidt torische vraag of dit verschijnsel niet voor veel tot een lage symptoom- andere ziekten zou opgaan: dezelfde syndromen, drempel, de oorzaak van steeds weer andere benamingen. de ellende vervolgens bui- ten zichzelf wordt gezocht, ‘Uw gsm is dodelijk: een ziektewinst ontstaat die recept voor eeuwigdurend leidt tot het ontstaan van onderzoek’ complottheorieën en, uit- eindelijk, tot merkwaardig De laatste spreker was de Belg Luc Bonneux, groepsgedrag. Onderzoek Bonneux epidemioloog aan het NIDI en medisch publi- uit Londen wijst uit dat cist, die zich grondig had verdiept in het fas- mensen mogelijk ziek worden gemaakt door het cinerende verschijnsel van ‘elektrohypersen- label EHS. Op het scherm toonde Bonneux ver- sitiviteit’ (EHS). Het betreft hier de claim dat ontrustende krantenkoppen met teksten zoals: elektromagnetische straling zwaar ziektever- ‘WHO: mobieltje veroorzaakt mogelijk kanker’; wekkend is en de oorzaak kan zijn van een waai- uit Metro: ‘Zendmasten kankerverwekkend’; ‘Mo­ er aan klachten: duizeligheid, hoofdpijn, angst, bieltjes zorgen voor autisme en hersentumoren kanker, depressie, leukemie en ga zo maar bij kinderen’. verder – Bonneux noemde de lijst in principe Bonneux meldde dat er enorm veel geld in eindeloos. Bonneux ging uitgebreid in op al het zinloos wetenschappelijk onderzoek wordt ge- onderzoek dat gedaan wordt naar het EHS-syn- stoken, onder meer door de Universiteit Wage- droom. Maar eerst schetste hij hoe de irratio- ningen. Bovendien is er nu zelfs een professor nele angst voor ‘straling’ bij goedgelovige men- in ‘elektromagnetische straling en gezondheid’; sen ontstaat. Omdat je straling niet kan zien of een professor in ‘niets’ volgens Bonneux, ‘kwak ruiken of horen en soms nauwelijks meetbaar in toga’. Zulk onderzoek kan eindeloos lang is, wordt straling als geheimzinnig en in prin- doorgaan zonder dat het ooit iets oplevert, het cipe schadelijk ervaren. Het is negatief. Je kunt blijft steken in hopeloze hypothesen. Schuldig er van alles over beweren en het weerleggen aan deze ontwikkeling is volgens hem de regu- K td

december 2011 NT 19 Staande ovatie voor scheidende voorzitter

liere wetenschap, die niet erkent dat het EHS- syndroom in feite wordt veroorzaakt door het Van der Smagt over- nocebo-effect, dat wil zeggen het negatieve ge- handigt Renckens zondheidseffect van negatief ervaren stimulan- voorzittersboek sen, zoals ‘straling’. Na de theepauze kwam het moment voor de uitreiking van de (negende) Meester Kackadoris- prijs 2011, die zoals gewoonlijk door bestuurslid mr. Douma na een hilarische opsomming van de genomineerden werd bekendgemaakt. De win- naar was deze maal prof. dr. H. Pols, decaan van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Pols verdiende de prijs omdat hij zonder enige schaamte een kwakzalversproefschrift heeft ge- accepteerd, in december 2010 (zie pagina 13), aangaande de mogelijkheden van acupunctuur en moxeren van de kleine teen. De heer Pols liet, De aantredende en de aftredende voorzitter zoals vele van zijn voorgangers, helaas verstek gaan bij de uitreiking, zodat de karakteristieke grote verdiensten van Renckens zowel als vrou- trofee hem zal worden nagezonden. wenarts als voorzitter van de vereniging. Hij ein- De huldiging van scheidend voorzitter Renc- digde met de woorden: ‘Cees heeft ons wel een kens werd in gang gezet met een persoonlijke beetje lui gemaakt, men rekende op hem. Zijn videoboodschap van minister van Volksgezond- hoge niveau moet blijven gehandhaafd!’. Kees heid Edith Schippers, die tot haar spijt niet in van der Smagt, bestuurslid, bood Renckens een persoon aanwezig kon zijn. Zij prees Renckens aan hem opgedragen boek aan van Bas van Lier, als een bevlogen bestuurder, dankzij wie de met biografische schetsen van alle voorzitters, vereniging niet in de vergetelheid is geraakt. getiteld Van Bruinsma tot Renckens. Van der Ze hekelde nadrukkelijk het feit dat apothekers Smagt vond Renckens na bestudering van het tegenwoordig zoveel homeopathische middelen boekje de ‘allerbeste voorzitter’ in de geschie- aanbieden, dat klanten de kluts kwijtraken. Ze denis van de VtdK. wenste de vereniging veel succes met de strijd Tot slot sprak Catherine de Jong als nieuwe tegen kwakzalvers. voorzitter de laatste woorden van lof tot Renc- Vervolgens kreeg Renckens het woord. Bij wij- kens – de viervoudiging van het ledenaantal on- ze van uitzondering hield hij zijn jaarrede – zijn der zijn voorzitterschap, de website, het mooie laatste – tijdens het symposium in plaats van tij- verenigingsblad – en benoemde hem, onder dens de ledenvergadering, een leerrijk en gees- groot applaus, tot erevoorzitter van de vereni- tig verslag van zijn aansluiting en activiteiten ging. Aansluitend volgde de feestelijke receptie bij de VtdK (zie pagina 7-10). Een langdurige in het cafégedeelte. l staande ovatie was zijn deel na het uitspreken van de laatste woorden. Rien Vermeulen sprak Mw.dr.mr. E. van Leeuwen, cultureel antro- Renckens daarna gloedvol toe: hij noemde de pologe en juriste, is publiciste K td

20 NT december 2011 Afscheid van Kees van der Smagt, VtdK-bestuurslid van 1989 tot 2011

Tijdens de jaarvergadering C.N.M. Renckens richtte voorzitter Renckens zich in een persoonlijk en bij tijden emotioneel woord tot de aftredende Van der Smagt. Hij herinnerde eraan dat hij direct na zijn eigen aantreden als voorzitter in maart 1988 in het Actieblad tegen de Kwak- zalverij een oproep plaatste waarin om een lid-huisarts werd gevraagd als versterking van het bestuur. Daarop kwam geen enkele respons. Renckens overhandigt Van der Smagt afscheidsca- deau, links echtgenote Yvonne

p 21 oktober 1988 verscheen er toen lega te hebben geuit, hetgeen onder de destijds een prachtig artikel in Medisch Con- vigerende gedragsregels expliciet verboden tact, van de hand van de nog onbe- was. Door een weldenkende Districtsraad, een kende Biltse huisarts Van der Smagt: college waarvan hijzelf ook enige tijd deel uit- O’Nog eens alternatieve geneeswijzen. Een plei- maakte, werd hij vrijgesproken. De fanatieke dooi tegen’. Renckens stuurde hem direct een aanhang van Linschoten bracht deze ertoe te- adhesiebetuiging. Ook attendeerde hij Van der gen die uitspraak in hoger beroep te gaan en dat Smagt op onze Vereniging. Renckens ontving leidde tot een andere uitkomst: in februari 1990 per omgaande een vriendelijk antwoord: Renc- kreeg Van der Smagt alsnog een waarschuwing kens’ brief was ‘Een ongezochte aanleiding mij en moest hij een voorgeschreven zelfbeschuldi- aan te melden bij de VtdK’. Hij was dat natuur- ging in Medisch Contact publiceren. Renckens lijk al langer van plan geweest. Het was ‘nog te trachtte te interveniëren bij MC-hoofdredacteur vroeg om aan een bestuursfunctie te denken’. Spreeuwenberg en hield Van der Smagt daarvan Wel informeerde hij naar de tijdsinvestering, die op de hoogte. Als artsen elkaar in hun eigen zoiets zou kosten, ‘zeer in beslag genomen door clubblad niet meer mogen kritiseren, dan kon een drukke praktijk’ als hij was. Zijn prachtarti- MC m.i. beter direct worden opgeheven. ‘Har- kel leverde hem een klacht op bij de KNMG-ver- telijk dank voor je inspanning, maar de rol van enigingsrechtspraak, ingediend door de natuur- martelaar ligt me niet erg’, liet Van der Smagt geneeskundig arts Linschoten (een vriendelijk Renckens intussen weten. Renckens attendeerde man die destijds werd opgestookt door Aakster hem in dat briefje ook op een aanval van De Mel- en die enkele jaren geleden nog furore maakte ker, hoogleraar huisartsgeneeskunde, op hem- met zijn pleidooi voor ‘eigen urine therapie’, zelf en op de VtdK, waarop Van der Smagt graag waarbij de smaak van verse ochtendurine heel wilde reageren als huisarts. Hij noemde het re- goed te verstouwen zou zijn). Hij beschuldigde laas van De Melker ‘zeldzaam stupide gebabbel’ Van der Smagt ervan openlijk kritiek op een col- en schreef een prachtig stuk. Spreeuwenberg K td

december 2011 NT 21 liet Renckens weten de zelfbeschuldiging wel succes voor de kwakzalverijbestrijders, Van der te zullen publiceren en zo gebeurde het. Op 2 Smagt vond dat ook en hij trad weer toe tot de maart 1990 werd de zelfbeschuldiging in MC ge- KNMG. Een proefproces van Renckens om een publiceerd (‘Ik heb dit gesteld en dat gesteld en KNMG-lid/homeopaat te laten royeren had ech- daarmee gehandeld in strijd met de waardigheid ter geen succes. Kwakzalvende artsen konden van de geneeskundige stand’), gevolgd door de toch nog gewoon lid blijven van de KNMG. melding van zijn opzegging van het KNMG-lid- Volgens Renckens werd Van der Smagt die maatschap in een separate brief. Die opzegging ook een groot kenner bleek van de homeopa- werd – zoals steeds bij Van der Smagt – gefor- thie en de antroposofische denkwereld een muleerd in een prachtige stijl met trefzekere be- vaste waarde in het bestuur,. Naast regelmatige noeming van het cynisme dat ter zake van alter- bijdragen aan het Actieblad tegen de Kwak- natieve geneeswijzen binnen de KNMG leek te zalverij verschenen er twee prachtige boekjes domineren. ‘Blijkbaar is men in de KNMG van bij Skepsis over de homeopathie. In 1992 was mening dat niet degene die zijn patiënten knol- hij van het eerste, Homeopathie. Het wonder len voor citroenen verkoopt, maar hij die dit van het gelijkende, de enige auteur en in 1995 in scherpe bewoordingen veroordeelt, afbreuk maakte hij deel uit van de redactie van de uit- doet aan de waardigheid van de geneeskundige gave ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan stand. Alsof die waardigheid meer wordt be- van de homeopathie. Van de Smagt bleef in al paald door de wijze waarop medici met elkaar die lange jaren prachtige brieven schrijven, omgaan dan door de manier waarop ze inhoud mooie stukken in ons tijdschrift en steeds voor- geven aan hun beroepstaak(...). In een organi- treffelijk geformuleerde ingezonden brieven satie die weigert stelling te nemen tegen mo- naar MC en andere media. Menig journalist dieuze verschijnselen die met gezondheidszorg stond hij te woord, ook op radio en tv en het weinig van doen hebben, kan ik me niet langer aantal scholieren en studenten dat hij thuis ont- thuis voelen. Daarom heb ik voor het lidmaat- ving om hen bij hun scripties te helpen en onze schap bedankt.’ visie goed te verwoorden moet groot geweest Er kwamen massale adhesiebetuigingen in de zijn. Zijn echtgenote Yvonne heeft hen heel wat pers (Parool, Volkskrant, NRC, Frits Abrahams koffie en thee geserveerd. Hij was initiatiefne- etc.) en ook maandenlang in MC. Hele groeps- mer en eerste redacteur van onze website eind praktijken en medische staven protesteerden jaren 90, een zeer grote verdienste. De laatste heftig en de KNMG-leiding trachtten olie op de jaren heeft hij als geen ander op eminente wijze golven te gooien. Al die ophef was uniek in de brieven van mensen in het land beantwoord, geschiedenis van de KNMG en is van niet te on- zoals die binnen kwamen via het secretariaat derschatten betekenis geweest. Er verschenen maar vooral via de website. In de bestuursver- in totaal meer dan vijftig brieven in MC over gaderingen had hij, aldus Renckens, altijd een de affaire. Renckens merkte natuurlijk dat Van grote inbreng: ‘Je zei nooit zo veel. Maar als je der Smagt ‘de smaak te pakken kreeg’ en Van wat zei, dan luisterde iedereen altijd extra aan- der Smagt bleek eind 1989 bereid – tot naar dachtig, want je deed dat met groot gezag en zijn eigen zeggen Renckens’ uitzinnige vreugde kennis van zaken. Je bent dus onmisbaar en wij – om toe te treden tot het bestuur van de VtdK. weten nog niet zo goed hoe of we dat moeten Als KNMG-lid slaagde Renckens er zonder veel opvangen. We gaan het echter proberen, want moeite in zijn KNMG-afdeling Westfriesland we hebben geen keus.’ De grote dankbaarheid zover te krijgen dat zij het hoofdbestuur ver- van het bestuur voor alles wat hij voor de goede zocht de verouderde KNMG gedragsregels te zaak heeft gedaan, werd kracht bijgezet met gaan wijzigen en soortgelijke oproepen aan het een prachtig boek over botanie (het echtpaar KNMG-bestuur kwamen vanuit het hele land. De Van der Smagt heeft een prachtige tuin) en met ergernis over de snel aan populariteit winnende een langdurig applaus van de aanwezige VtdK- alternatieve geneeskunde bleek toch breed ver- leden. l spreid en het was Van der Smagts verdienste daaraan een prachtige stem te hebben gegeven. Op 3 oktober 1991 werden nieuwe KNMG-ge- dragsregels aangenomen. Het leek een groot K td

22 NT december 2011 Ruime media-aandacht voor voorzitterswissel

Dr. A.L. Ternee

Wel logisch natuurlijk dat een gebeurtenis waarop ze wel- licht weer ruim 23 jaar moeten wachten enige aandacht van het journaille trok. Maar toch blijft de belangstelling van de journalistiek voor ‘berichten uit de alternatieve samenleving’ onvoorspelbaar.

p 7 oktober stond Renckens de ra- vermoeidheidspolikliniek van het ziekenhuis in dio te woord in Goede morgen, Ne- Lelystad verbonden internist dr. A. Wester aan derland. Op dezelfde datum meldde het woord kwamen. Beiden uitten naast waarde- Medisch Contact Renckens’ aftre- ring ook scherpe kritiek. Smalhout nam hier al Oden met de mededeling dat hij als tevreden man het woord ’inquisiteur’ in de mond en daarover aftrad, zij het dat er nog veel te wensen over- was hij zo tevreden, dat hij die kwalificatie later bleef: ’Het moet artsen worden verboden alter- in De Telegraaf nog eens zou herhalen. natief bezig te zijn.’ Op 8 oktober kwam Trouw Op 10 oktober kwam de Volkskrant met een met een interview met Renckens onder de ti- aardig stuk over het symposium, waarin de tel ‘Kwakzalvers zijn nog niet van hem af’ en minister werd opgevoerd als geestverwant en de rake ondertitel luidde: ‘Fanatieke voorzitter waarin de problematiek van de modeziekten Renckens van vereniging tegen modeziektes en nog eens in (te) weinig woorden werd aange- andere onzin stopt er mee.’ Interviewer Sander sneden. Dinsdagmiddag 11 oktober was Renc- Becker ontlokte Renckens uitspraken over de kens te gast in de live EO uitzending ‘Dit is de nieuwste modeziektes, zoals chronische Lyme dag’, waarin ondervrager Tijs van den Brink en het elektro-sensiviteitssyndroom. De reporter zich herinnerde twintig jaar eerder als leerling- constateerde dat het alternatieve circuit sinds journalist bij Renckens in huis was geweest voor Renckens’ voorzitterschap veel van zijn terrein een interview. In De Limburger van 22 oktober heeft verloren en noteerde dat Renckens zijn schreef Gard Simons een sympathiserend por- opvolgster Catherine de Jong volkomen terecht tret, dat hem kwam te staan op een ingezon- als ’lekker scherp en fanatiek’ karakteriseerde. den reactie van Marieke Terpstra, homeopaat in Op dezelfde datum wijdde de tv-rubriek Een Maastricht en woordvoerder van de Ned. Ver. Vandaag een retrospectief aan de aftredende v. Klassiek Homeopaten. Volgens haar moet het voorzitter waarin hij vooral werd ondervraagd roer om en dienen reguliere artsen zich niet over modeziekten en oude beelden werden ver- voor het karretje van de farmaceutische indu- toond van zijn tv-debat uit 2000 met de toen strie te laten spannen. al gepensioneerde Smalhout in B&W en waarin Op 15 oktober wijdde Smalhout zijn gehele als critici dezelfde Smalhout alsmede de aan de column in De Telegraaf aan het ‘Afscheid van K td

december 2011 NT 23 een grootinquisiteur’. Hij verdedigde daarin semtherapie, de homeopathie, de lasertherapie Van der Schaar en Sickesz, maar noemde Jo- tegen rookverslaving en becommentarieert de manda merkwaardigerwijze niet meer. Beide vileine vragen van de reporter over het nut van artsen zouden voortreffelijk zijn en door Renc- placebo’s, de zogenaamde groei van de alterna- kens ten onrechte voor de tuchtrechter zijn ge- tieve sector en gaf scherp commentaar op de sleept. Hier ging Smalhouts verontwaardiging zorgverzekeraars, die maar doorgaan met het nogal ten koste van de nauwkeurigheid, want opnemen van nutteloze therapieën in hun aan- het waren natuurlijk patiënten die beide hoog- vullende pakketten. Een fraaie foto bij het mo- bejaarde maar nog altijd kwakzalvende medici nument van Multatuli, tot aan zijn dood VtdK-lid voor de tuchtraad daagden. Onze Vereniging en vriend van oprichter Vitus Bruinsma, ver- stonden hen daarin bij en met goed gevolg. Een luchtte het interview. De redactie van Medisch ingezonden reactie van Renckens werd zowaar Contact kwam met het eervolle aanbod om op enkele dagen later in De Telegraaf geplaatst. zijn website met een wekelijkse blog te starten, Ook de nieuwe voorzitter kreeg volop me- hetgeen zij volgaarne aanvaardde. Daarop zijn dia-attentie, vooral met een groot interview in sindsdien wekelijks zeer interessante bijdragen de Volkskrant op 8 oktober met wetenschaps- te lezen. Het tijdschrift Skipr berichtte over journalist Maarten Keulemans. Opnieuw een haar bezwaren tegen onder andere Planetree en wat rare titel, die i.h.a. door de redactie en niet ook RTL-radio nam haar een interview af. Op door de interviewer wordt bedacht: ‘Antikwak- 16 november was zij te gast in het programma zalver Catherine de Jong gaat deuk in pakje bo- Oba-live op Radio 5. l ter slaan’. Ze breekt de staf over de bachbloe-

Grootinquisiteur K td

24 NT december 2011 Potentiepillen voor feestneuzen RockHard Weekend: een ‘natuurlijke’ potentiepil?

Marie Prins

RockHard Weekend (www.Rockhardweekend.nl) is een potentiepil waarvan de naam suggereert dat zij niet bedoeld is voor de ‘gewone’ gebruiker, maar wel voor al dan niet promiscue feestneuzen. Volgens de fabrikant is de pil een 100% natuurlijk product en dus veilig. 100% natuurlijke, dat wil zeggen plantaardige potentiepillen zijn bijna nooit werkzaam, maar meestal is daar wel een mouw aan te passen: men voegt stiekem een Viagra-analoog toe. De pil werkt dan wel, maar valt onder de categorie illegale middelen. Het stimuleert echter wel de verkoop.

e kregen een verontwaardigde was met onze klager, ligt dat anders. Die wil een e-mail van een koper van de werkzame pil hebben die geen hinderlijke na- RockHard Weekendpil. In plaats weeën oplevert. van de beloofde 72 uren werk- Wzaamheid had hij er 72 uren lang niets van ge- Rare mengsels merkt. Hij was kwaad geworden en dacht dat Internet Drogisterij waar hij de pil had gekocht Welke kruiden zitten er in RockHard Weekend? ook de fabrikant ervan was. Ondertussen weet Volgens de Nederlandse website zijn dat: hij beter. - Maca (Lepidium Meyenii) 225 mg De pil bleek tijdens de Nijmeegse Vierdaagse - Rutaecarpine 75 mg van 2010 in Nederland gelanceerd te zijn. Ne- - Chuchuhuasi (Maytenus Krukovii) 225 mg derland was het eerste Europese land waar men - Epimedium 25 mg RockHard Weekend, dat in de Verenigde Staten - Huanarpo Macho (Jatropha Macrantha) 50 mg wordt vervaardigd, op de markt bracht. De Te- - Tongkat Ali (Eurycoma Longifolia) 25 mg legraaf van 22 juli 2010 sprak van een ‘Erec- - Catuaba (Erythroxylum Catuaba) 50 mg tiepil voor dronken jongeren. De pil is 100% - Tribulus (Tribulus Terrestris L.) 25 mg natuurlijk en het maakte niet uit hoeveel je hebt Verder bevat het middel: vitamine B3 gezopen, je kon met deze pil evengoed het hele (Niacine), magnesium stearaat en weekend seks hebben’. Maar in hetzelfde artikel silicondioxide. stond ook een reactie van de seksuoloog Peter Leusink die de samenstelling van de pil had be- De vier kruiden Maca, Chuchuhuasi, Huanar- keken en op grond daarvan concludeerde dat po Macho en Catuaba zijn Zuid-Amerikaans: de pil niet werkte. Hindert niet, want verreweg Peru, Bolivia en Brazilië. Eén daarvan, Catuaba de meeste jongeren hebben zo’n pil toch niet is slechts één keer in 1904 beschreven en op nodig. welke boom dat slaat is onbekend gebleven; Voor de man echter die problemen heeft met Erythroxylum Catuaba is geen officieel er- de bijverschijnselen van de reguliere potentie- kende soort. Eén van de synoniemen die er voor pillen Viagra, Cialis of Levitra, zoals het geval gebruikt worden is Chuchuhuasi! Wat men er K td

december 2011 NT 25 voor gebruikt in RockHard Weekend mag Joost Het bevat een stof die dezelfde eigenschappen weten. heeft als sildenafil (Viagra) en hetzelfde effect Epimedium (Yin Yang Huo) en Rutaecarpine heeft op ratten. Over Evodia Rutaecarpa is in uit Evodia Rutaecarpa (Wu-Chu-Yu) worden 2008 een uitgebreide scheikundige verhande- gebruikt in de traditionele Chinese genees- ling gepubliceerd http://www.mdpi.com/1420- kunde (TCM) die de soortnamen van kruiden 3049/13/2/272/pdf door een groep Koreaanse in de regel niet vermeldt. Er bestaan tenminste wetenschappers, maar daar was geen woord in 60 soorten Epimedium die niet eens allemaal te vinden over impotentie of iets wat daarmee een officiële naam hebben. Daarvan worden er te maken had. In Peru heeft men veel onder- 15 in de TCM-praktijken gebruikt. Welke van zoek verricht naar Maca, een belangrijke voed- deze 15 in RockHard Weekend worden gebruikt selplant, die nagenoeg iedere lichaamsfunctie is vooralsnog een raadsel. De Chinezen voegen schijnt te verbeteren. (http://en.wikipedia.org/ nog erg vaak Viagra of een analoog daarvan toe wiki/Lepidium_meyenii) aan hun Yin Yang Huo, zonder dit op het etiket te vermelden. Op die manier weten ze zeker dat Slordigheden? het product werkzaam is. Het is ondertussen gebleken dat dit met een aantal partijen Rock- De Food and Drug Administration (FDA)1 Hard Weekendpillen ook is gebeurd. publiceerde over RockHard Weekend een War- Tongkat Ali is Indonesisch. Het begint zeld- ning letter (waarschuwing) op 4 juni 2010, zaam te worden en is daardoor erg duur. Tribi- geadresseerd aan de President/Owner van At- lus terristris komt onder andere voor in Zuid- las Operations in Pompano Beach, Florida. Het Europa en wordt daar vaak beschouwd als een betrof de aanwezigheid van een analoog van hardnekkig onkruid. En dat is het ook. Het is Viagra, sulfoaildenafil, in RockHard Weekend, ondertussen ook al naar de Verenigde Staten ontdekt tijdens een onderzoek van 28 en 29 ok- overgewaaid. De kleine zaadjes van deze plant tober 2009 in deze fabriek (www.fda.gov/ICE- zijn voorzien van akelig scherpe kleine doorn- CI/EnforcementActions/WarningLetters/2010/ tjes die veel ergernis veroorzaken. ucm215918.htm). Atlas Operations maakt Op www.rockhardweekend.com/products.php#, middelen volgens recepten die ze krijgt van de de Amerikaanse website, wordt Catuaba op de firma’s die de middelen verkopen. RockHard lijst Proprietary Blend niet genoemd. Catuaba- Weekend werd gemaakt door Atlas Operations extract staat wel op de lijst Supplement Facts, voor RockHard Laboratories, Alpharetta, GA maar de boomsoort die hier vermeld wordt, 3005 (www.rockhardweekend.com/products. bestaat niet. Het geheel wekt niet bepaald de php#), dat zelf geen laboratorium blijkt te zijn. indruk dat men bij het samenstellen van Rock- De FDA-brief vermeldt een ingrediënt genaamd Hard Weekend zorgvuldig te werk is gegaan. Aspire One. De producten waarin dit ingrediënt De RockHard Weekendpil pil zou zijn ontwik- werd gebruikt, daarbij inbegrepen RockHard keld door een gynaecologische chirurg die een Weekend, bevatten allemaal sulfoaildenafil. At- lijst van hier tot ginder aan PubMed-publicaties las Operations maakt voor onderzoek gebruik heeft. Dat is, op zijn zachtst gezegd, moeilijk van kwaktechnieken als ‘Toegepaste Kinesiolo- te geloven. Het verhaal staat dan ook alleen op gie, Iridiscopie, Bio-Feedback door middel van de Nederlandse website en niet op de Ameri- Meridianen en Haar-Analyse’. Daardoor heeft kaanse. Atlas Operations mogelijk niet kunnen ontdek- Alle kruiden die op bovenstaande lijst staan, ken dat er sulfoaildenafil in Aspire One zat. Het worden in de landen van herkomst als afrodi- is mogelijk dat RockHard Laboratories hier dus siaca beschouwd, maar degelijk wetenschap- ook niets van af wist. Helemaal zeker is dat ook pelijk bewijs daarvoor ontbreekt totnogtoe. Dat weer niet, want zonder Aspire One of een ander weerhoudt de adverteerders van plantaardige Viagra-achtig middel werkt RockHard Weekend potentiepillen er niet van te suggereren dat hun niet! pillen werkzaam zijn. Maar er was nog veel meer mis met de werk- Wel is er wetenschappelijk onderzoek ver- zaamheden van Atlas Operations. Ingrediënten richt naar de effecten van sommige van boven- waarvan de geldigheidsduur was verlopen, wer- staande planten, met name naar Epimedium. den gebruikt en de hygiëne was ver beneden K td

26 NT december 2011 de maat, zowel de persoonlijke als die voor de pillen zaten die werkzaam waren. (www.scam. apparatuur. Op de Nederlandse pagina ‘Product com/showthread.php?t=134203). Info’ (http://www.rockhardweekend.nl/product- De ervaring met andere analogen, en er zijn info/) staat vermeld: ‘RockHard WeekendTM er onderhand meer dan 40, is dat de hoeveel- wordt geproduceerd in een door de Amerikaan- heid per pil van dezelfde analoog, zelfs van se Food & Drug Administration (FDA) goedge- dezelfde firma, ook nog vaak erg verschilt. De keurd bedrijf’. Het is een volstrekt raadsel hoe bijverschijnselen van sulfoaildenafil zijn tot nu de fabrikant van RockHard Weekend, dus Atlas toe niet beschreven. Veilig is anders. De ge- Operations, voor die goedkeuring in aanmer- kende bijverschijnselen van analogen blijken king komt. maar al te vaak veel ernstiger te zijn dan die RockHard Weekend was niet de enige pil van de reguliere potentiepillen. In 2008 werden met sulfoaildenafil. Op 12 april 2010 maakte bijvoorbeeld in Singapore 240 ernstige geval- Atlas Operations bekend dat nog eens 28 mer- len gemeld die veroorzaakt waren door illegale ken deze analoog bevatten. Deze lijst kunt u afrodisiaca, waaronder tien met dodelijke af- vinden op http://www.fda.gov/Safety/Recalls/ loop. Dat hoeven trouwens niet allen maar dit ArchiveRecalls/2010/ucm208537.htm. De pil- soort analogen te zijn geweest. (www.mhra.gov. len werden door Atlas Operations ‘vrijwillig’ uk/Safetyinformation/Generalsafetyinformati- teruggeroepen. Atlas was zeker niet de enige onandadvice/Herbalmedicines/Herbalsafetyup- firma die dit soort fratsen uitvoerde, dus u kunt dates/allherbalsafetyupdates/CON065616. wel begrijpen dat er heel veel merken van dit soort pillen in omloop zijn met allerlei verschil- Nederland lende kruidenmengselen en allerlei verschil- lende analogen. Op 22 december 2010 werden Wat er op Nederlandse webpagina ‘Product door RockHard Weekend weer ‘vrijwillig’ pil- Information’ (http://www.rockhardweekend. len teruggeroepen. Maar de fabrikant was dit nl/product-info/) over de werkzaamheid stond keer Protech Nutraceuticals Inc. in Clearwater, klopt alleen indien sulfoaildenafil of een soort- Florida. Welke analoog dit keer was gebruikt, gelijk product in de pil aanwezig was. Met deze werd niet vermeld. Voor Nederlandse gege- analoog is RockHard Weekend niet meer puur vens kunt u terechtbij het RVIM rapport: Illicit natuurlijk en geen voedingssupplement, maar Erectile Dysfunction Products (http://www. een niet geregistreerd geneesmiddel. Boven- rivm.nl/Bibliotheek/Wetenschappelijk/Rappor- dien is het dan ook nog onwettig en vrijwel ten/2011/september/Illicit_erectile_dysfunc- zeker onveilig. Ook het rijtje ‘Wat RockHard tion_products_in_the_Netherlands_A_decade_ Weekend voor je kan doen’ geldt alleen voor de of_trends_and_a_2007_2010_product_update) verboden versie met de Viagra analoog. Boven- RockHard Weekend staat daar ook bij. In dien bestaat de rij uit medische claims die voor mei 2010 heeft de Inspectie voor de Gezond- een voedingssupplement zonder meer niet toe- heidszorg (IGZ) nog ca. 70.000 capsules met laatbaar zijn. De lijst luidde als volgt: verbetert sulfoaildenafil vernietigd. de seksuele prestaties; stimuleert de aanmaak Er is echter geen twijfel aan: sulfoaildena- van stikstofoxide (NO); verbetert de bloedtoe- fil maakt RockHard Weekend werkzaam. Het voer naar de penis voor een langdurige, sterke maakt het meteen ook een geneesmiddel dat erectie; versterkt de lustgevoelens; versterkt geregistreerd moet worden na de gebruikelijke de seksuele functie en helpt de algemene li- bewijzen voor de werkzaamheid en de veiligheid chaamsfuncties te versterken; helpt de seks lan- terwijl ook een overzicht van de bijverschijnse- ger vol te houden; kan tot intensere orgasmes len moet worden overlegd. Sulfoaildenafil staat leiden; stimuleert het zenuwstelsel; stimuleert echter niet op het etiket en u weet dus niet wat de aanmaak van seks; bevat werkzame natuur- u slikt en hoeveel u er van slikt. Niemand weet lijke ingrediënten. wat de juiste dosis is (http://en.wikipedia.org/ Precies dit soort eigenschappen werden in wiki/Sulfoaildenafil). U weet niet eens of sul- bovengenoemde Warning letter verboden en foaildenafil wel in uw pil zit. Op SCAM.COM komen op de Amerikaanse website dan ook niet van 12 juni 2010 wordt verteld dat in een pakje (meer) voor. met tien RockHard Weekendpillen slechts twee De klacht hierover die op 18 augustus 2011 K td

december 2011 NT 27 naar de Nederlandse Reclame Code Commis- Puncture Vine sie (RCC) werd gestuurd werd op 6 september (Tribulus ter- 2011 beantwoord namens OTC Pharma Inter- ristris) national. In deze brief werd het belangrijkste Dat afbeelding deel van de klacht, namelijk dat RockHard is hier sterk Weekend alleen maar werkzaam was als het il- vergroot. Het is gemeen spul. legale Viagra analoog sulfoaildenafil was toege- De naam Punc- voegd, keurig omzeild. Dat was vroeger, dat was ture Vine is erg eind 2010, maar nu niet meer. Toch werd de toepasselijk website van RockHard Weekend stilgelegd en dat is vandaag, 28 oktober 2011 nog steeds het geval. Het is blijkbaar moeilijk om te bewijzen Maca, een flinke dat RockHard Weekend zonder sulfoaildenafil soort radijs – of een ander Viagra-analoog – werkzaam is. Toch wordt RockHard Weekend door diverse internetdrogisterijen nog steeds aangeboden, sommigen zelfs met de inmiddels door de RCC afgekeurde tekst. Op 13 oktober besliste de RCC dat de ad- Amerikaanse verpakkingen verteerder niet aannemelijk heeft gemaakt dat RockHard Weekend de werking heeft die er aan wordt toegeschreven. Ook maakt de beschrij- ving van het middel dat RockHard Weekend aangemerkt dient te worden als een geneesmid- del. De website is daarom in strijd met art. 2 en acetildenafil, een medicijn was. De opgelegde art. 7 van de Nederlandse Reclamecode en in boete bedroeg slechts € 20.000. De beslissing strijd met artikel 84 van de Geneesmiddelenwet over de ontnemingsvordering in de orde van (RCC dossier 2011/00806). grootte van € 855.000 ligt nu nog bij de Hoge In The New York Times van 27 augustus Raad der Nederlanden. Zo langzaam gaan deze 2011 besteedde Natasha Singer in haar artikel zaken maar ook, zoveel wordt er aan deze han- ‘Ingredients of Shady Origins, Posing as Sup- del verdiend. Ondertussen zijn er meer dan 40 plements’ ook aandacht aan RockHard Week- analogen voor dit soort klusjes in gebruik en end als een voorbeeld van een voedingssup- het aantal merken van dit soort potentiemidde- plement met een stiekeme toevoeging van een len is niet meer bij te houden. Het gebruik door illegale analoog van Viagra. RockHard Weekend feestnummers, die in de regel nog jong zijn, zal werd zelfs door Amazon.com verkocht! Rock- meestal slechts geringe gezondheidsschade ver- Hard Laboratories in Alpharetta, GA beweerde oorzaken. Anders is dat voor de 50-plussers, die tegenover de NY Times dat ze gaan proberen een potentiemiddel echt nodig hebben, maar om betere kwaliteit ingrediënten en betere tests die dit vanwege hun lichamelijke conditie door te gaan gebruiken. Dat is ze wel aan te raden. hun arts niet voorgeschreven krijgen. Begrijpe- Hoewel, zonder stiekeme Viagra-achtige toe- lijkerwijze kiezen die dan voor dat ‘veilige’ krui- voegingen werkt RockHard Weekend gewoon denmiddel, niet wetende dat dit minstens net zo niet. gevaarlijk, zo niet erger, voor hen is. Dit maakt Uiteraard is RockHard Weekend niet het enige deze handel een hoogst kwaadaardige vorm van plantaardige potentiemiddel waarvan de wer- kwakzalverij. l king gebaseerd is op de toevoeging van Viagra, Cialis of Levitra of een van hun analogen. Acht Noot jaar geleden verscheen LibidFit als een van de 1 De Food and Drug Administration kan eerste van deze soort. Het Haagse gerechtshof men ruwweg vergelijken met een combinatie bepaalde dat LibidFit, een ‘kruidenmiddel’ on- van de IGZ (Inspectie voor de Gezondheids- der andere bestaande uit traditionele Chinese zorg) en de nVWA (nieuwe Voedsel en Waren kruiden, maar met de stiekeme Viagra-analoog Autoriteit) K td

28 NT december 2011 De Holvoetdiagnose

Roeland Heeck

Jaren geleden al vroeg ik de befaamde en ook veroordeelde genezeres-op-af- stand, Ingrid Holvoet die zich nu Linda David noemt, om een diagnose: eindelijk heeft zij die geleverd en nu is het wachten op de aanvullende beschrijvingen die zij belooft. Zodra die binnen zijn zal ik me voor een second opinion vervoegen bij een paranormaal begaafde, NIP-geregistreerde therapeut. Ook Willem Betz, de kersverse met onze Bruinsmapenning begiftigde bestrijder van de kwakzal- verij, is door Holvoet gelijkelijk gediagnosticeerd. Omdat Betz kennelijk veel gecompliceerder in elkaar zit dan ik, vereiste zijn diagnose aanmerkelijk meer tekst. Teveel tekst voor dit tijdschrift, zodat ik met een verwijzing volsta: http://ltapersoonlijkeontwikkeling.com/willem-wim-betz-skepp/

e door Ingrid Holvoet openbaar ge- Hieronder komt een heel gedetailleerde en uit- maakte diagnose Beschrijving van gebreide beschrijving van Roeland Heeck. Het het gedrocht Roeland Heeck, door zal niet op korte termijn zijn door tijdgebrek van Linda David: mijnentwege (Linda David), maar het komt. DRoeland Heeck, immoreel scepticus, psy- Ik kan via paranormale weg de persoonlijk- chopaat, lid van de verachtelijke organisaties heid en het onderbewustzijn van Roeland Heeck Skepp, Skepsis en Vereniging tegen de Kwak- oppikken. Ik zal een beschrijving geven van de zalverij, en een gedrocht van een man. persoonlijkheid en patronen van Roeland Heeck Roeland Heeck, een miserabel mannetje dat aan de hand van een foto. Ik kan ook de persoon- wil bewijzen dat hij toch iemand is. Het middel lijkheid en patronen van iemand op afstand aan- daartoe is het vernederen, belachelijk maken voelen en ik zal op basis daarvan een aanvullende en belasteren van mensen die er een andere le- beschrijving van Roeland Heeck produceren. Ik vensvisie op na houden dan zijn eigen bekrom- zal tevens vorige levens van Roeland Heeck be- pen visie. schrijven die ik op afstand kan aanvoelen. Daar- Roeland Heeck, een tiran die zijn wil wil uit zal blijken, eens een gedrocht van een mens, opleggen aan de rest van de wereld. Een mi- altijd een gedrocht van een mens, in elk leven dus nuscuul mannetje met een buitengewone drang hetzelfde gedrocht van een mens. naar aandacht en een drang om het centrum Roeland Heeck mag zich aanbieden voor een van de wereld te zijn. gratis voorbeeldbehandeling om hem van een ge- Roeland Heeck, een ernstig gestoorde man drocht te veranderen in een liefdevol mens. l die zijn leven wijdt aan het belasteren en bela- chelijk maken van alternatieve therapeuten en Bronnen daar van ‘s morgens tot ‘s avonds actief mee http://ltapersoonlijkeontwikkeling.com/roe- bezig is op het internet. Deze man, die noch we- land-heeck/ tenschapper is, noch ook maar iets afweet van 14-02-2008: alternatieve therapieën, heeft een persoonlijke http://forum.skepp.be/viewtopic. jacht geopend op alternatieve therapeuten. Het php?p=19804#p19804 lijkt alsof deze duidelijk geesteszieke man ach- 12-11-2008: tervolgd wordt door het waanidee dat hij zich http://forum.skepp.be/viewtopic. in de tijd van de inquisitie ophoudt, alwaar hij php?p=33813#p33813 zichzelf het recht toe-eigent iedereen die er een http://forum.skepp.be/viewtopic. andere mening dan hemzelf op nahoudt, met php?p=33801#p33801 een sadistisch plezier te belasteren en te ridicu- http://forum.skepp.be/viewtopic. liseren, o.a. op zijn website kloptdatwel.nl. php?p=33915#p33915 K td

december 2011 NT 29 De pseudojournalistiek van Harry Mens, Kackadorisgenomineerde 2009

C.N.M. Renckens

p 4 oktober 2011 werd er op de me- Harry Mens en diapagina van NRC Handelsblad strontdas aandacht besteed aan de makelaar Harry Mens, die meer bekend- Oheid geniet als presentator van het door RTL 7 uitgezonden tv-programma Business Class. Gasten kunnen zich voor plm. 15.000 euro la- ten interviewen door Mens en onbelemmerd reclame maken voor hun zaak. Ook interviewt hij in een Rolls Royce arriveerde: dat wekte Mens beleggingsadviseurs. Een van die advi- vertrouwen, aldus Mens. De voorzitter van de seurs adviseerde dit jaar om te investeren in de Vereniging van Effectenbezitters stelde tegen- firma Quality Investments, een bedrijf dat niet over NRC Handelsblad, dat het feit dat Mens lang daarna met invallen op 27 locaties wereld- reclame maakte voor Quality Investments een wijd werd opgerold, met beslaglegging op vele duidelijke aanwijzing was dat het om een on- miljoenen en met de arrestatie van vier perso- deugdelijk bedrijf ging. nen. In 2004 kwam vastgoedhandelaar Willem Dolkomisch was de uitzending van Business Endstra bij Mens om te getuigen van zijn goede Class op 19 juni 2011, toen Mens in de val liep relaties met Willem Holleeder en zichzelf vrij van een ‘jonge ondernemer’, die in zijn bedrijf te pleiten van banden met de onderwereld. De Caxza textiele producten maakte uit koeien- volgende dag werd hij vermoord. In 2007 trad mest. Je kon Mens zien die aan een trui ruikt de directeur van Palm Invest bij Mens aan en en een stropdas om heeft, gemaakt van koei- diens bedrijf werd door Mens ‘betrouwbaar’ enstront. De truc bevestigde wat iedereen al kon genoemd. Nog datzelfde jaar werden twee me- weten: de redactionele staf, slechts bestaand uit dedirecteuren veroordeeld tot gevangenisstraf- zijn dochter Suze Mens, biedt geen enkele be- fen wegens het verduisteren van twintig miljoen scherming of controle tegen misleiding of leu- euro. In 2008 kwam John Wolbers in Business gens. De ‘jonge ondernemer’ had wel 14.500 Class om zijn frauduleuze fonds Easy Life aan euro betaald, maar had dat gemakkelijk kunnen te prijzen. Mens vertrouwde hem o.m. omdat terugverdienen als hij met een van de 25 inves- K td

30 NT december 2011 teerders, die zich na de uitzending meldden, in de Prescan-arts René Sprangers op 7 novem- zee was gegaan. ber 2010 aan Suze Mens vertelde dat screenen Onwillekeurig vroeg ik mij na lezing van het het best kan beginnen bij 40 jaar en dat er met NRC-artikel af welke (betrouwbare) mensen de MRI in 10 à 15% een belangrijke afwijking uit de medische sector zich wel eens bij Mens wordt gevonden. In de intro werd een patiënt hadden vervoegd. In 2008 was dat Trossèl ge- opgevoerd die met nog drie anderen een Pre- weest, de beruchte Rotterdamse basisarts van scan-APK had ondergaan. Bij maar liefst drie het Preventief Medisch Centrum, die al zo vaak van de vier was ‘iets’ gevonden! Op 5 juni 2011 in opspraak was en die inmiddels in België en en op 2 oktober 2011 voerde Mens vraagge- Engeland zijn beroep niet meer mag uitoefenen. sprekken met Prescan-medewerker Herr Dr. Hij maakte reclame voor chelatietherapie. Het Günther Klaß, die in rustig Duits de total body leidde tot een Kackadorisnominatie voor Mens scan aanbeval. Of er nog meer medici in beeld in 2009. Andere namen zijn in dit verband de zijn geweest, dat is mij – geen trouwe kijker directeur van het Amsterdamse Slotervaartzie- naar dit programma – onbekend. Lezers wor- kenhuis Erdubak, die de ‘integrative medicine’ den verzocht dit te onzer kennis te brengen. Ik als selling point hanteert en … Prescan, dat gok dat er ook wel een paar instellingen voor herhaaldelijk zendtijd kocht. Bij vaste klanten kosmetische chirurgie zijn langs geweest, al of vraagt Mens minder en zo kon het gebeuren dat niet met een Rolls Royce. l

Prescanboys Klass en Van Heel K td

december 2011 NT 31 En nu de praktijk Kwakzalverij in het Groene Hart

C.N.M. Renckens

Onze Vereniging richt haar pijlen heel vaak op kwakzalven- de artsen, op organen als de IGZ, het ministerie van VWS, de ziektekostenverzekeraars, subsidiërende instellingen en zogenaamde. opleidingen in alternatieve geneeswijzen, en dat alles is zinvol en hoogst noodzakelijk. Als je een huis wilt schoonmaken, begin je ook op de bovenste etage en de Augiasstal van de kwakzalverij vraagt een soortgelijke strategie.

odoende dreigt echter de alledaagse Uw Body Detox kwakzalver bij u en mij om de hoek wel Partner eens buiten beeld te blijven en raken wij het zicht erop misschien een beetje Zkwijt. Maar die kwakzalverij op het meest sim- pele niveau vertegenwoordigt in kwantitatieve zin een niet onaanzienlijk deel van de vader- landse kwakzalverij en hoewel ook daar pogin- gen worden gedaan zich zo deftig mogelijk te presenteren – zo opende de RBNG recent een register van alternatieve therapeuten op mbo- niveau – die sector mag niet in de vergetelheid geraken. Juist daar heeft men weinig dekking zou kunnen komen, toen ik van een attent lid en kan de kwakzalverij nog in haar ongepolijste een heel pak folders, visitekaartjes en flyers vorm worden bewonderd. Ongepolijst en gedo- kreeg toegestuurd, die hij had geoogst op een mineerd door verveelde huisvrouwen, zakenlie- propagandabijeenkomst medio oktober 2011 den en New Age-junks. Ik zat juist te bedenken van alternatieve genezers in het leuke dorpje hoe die sector weer eens in ons blad aan bod Langeraar. ‘Dan schrik je toch wel van de dui- delijke combinatie van genezing en handel’, al- dus onze informant, een rustend huisarts. Een bloemlezing uit dat materiaal: - Caroline Groenendijk-Janssen uit Papenveer is ‘Uw Body Detox® partner’ en biedt het Body Detox® elektrolyse voetenbad, dat ‘duizenden gespecialiseerde zweetklieren aan de voetzolen activeert’ en een ‘gemakkelijke uitleiding van deze klieren bewerkt’. De daarop volgende 24- Dorposgezicht Langeraar 48 uur zal via de huid, de nieren, de longen en K td

32 NT december 2011 de darmen een extra uitscheiding van schade- leden stelt en die ook lijke stoffen plaatsvinden. Enkele succesverha- een klacht- en tucht- len van het apparaat volgen, onder meer een rechtprocedure kent, geval van een diep liggend abces achter het oor, tot stand gekomen ‘in dat chirurgisch onbereikbaar was en al tien jaar samenwerking met de bestond en dat reeds na de derde Body Detox® Nederlandse Patiënten voetenbehandeling spontaan in de nacht door- Consumenten Federatie brak. (NPCF)’, een club die - Yvonne van Buijten heeft een praktijk voor dit jaar de Meester Kac- acupunctuur te Langeraar en biedt ook aanvul- kadorisprijs maar nipt lende technieken als Tuina (Chinese massage), ontliep. De praktijk is ooracupunctuur, moxa, cupping en voedings- gevestigd in Gezond- adviezen. Bij de intake wordt de pols gevoeld heidscentrum Ter Aar en de tong geïnspecteerd. Bij vrouwen komt de te Ter Aar. De indicaties menstruatiecyclus ter sprake. Voor de indica- die in de NVKH-folder ties verwijst Yvonne naar een lijst van de WHO. worden genoemd zijn met ruim vijftig aandoeningen waarvan door talrijk, al te talrijk. NVKH-folder die organisatie is vastgesteld dat acupunctuur Ik noem er enkele: werkzaam is. Het tarief voor de eerste behande- verlegenheid, depressies, trauma’s, astma, mens­ ling, die anderhalf uur duurt, bedraagt l60. truatiestoornissen, vermoeidheid, griep, koorts, - Marc Groenendijk, eveneens woonachtig in ontstekingen en acute klachten tijdens de zwan- Papenveer (zelfde adres als onze nummer een) gerschap en bevalling. Bronsgeest biedt ook is vertegenwoordiger voor België en Nederland de CEASE-therapie aan, bedacht door de be- van de Bioenergetische Systeem-Diagnose, zo- ruchte homeopaat wijlen Tinus Smits, die het als die alleen maar door de Puls quick-check ‘post vaccinaal syndroom’ ontdekte en kwalen kan worden gesteld. Met dat uit Duitsland af- als dyslexie, ADHD, autisme , PPD-NOS zag als komstige apparaat is meridiaandiagnostiek wel stapelingsziekten, waarbij vaccinaties een oor- heel gemakkelijk, mits u beschikt over een PC zakelijke rol zouden kunnen spelen. Smits zou met Windows XP, Vista, WIN 7 en een USB-in- tachtig artsen en homeopaten hebben opgeleid terface hebt voor de overdracht van gegevens. in de CEASE-therapie. U krijgt aldus een snel overzicht van actuele - Riek Servaas & Joop Mulder doen in hun en chronische belastingen/ziekten, eventueel Light4Health praktijk te Ter Aar aan Biofotonen therapiecontrole en screening op basis van ki- Coherentie Therapie, Kinesiologie en Coaching. nesiologie, EAV en BFD. ‘Alle organen worden Het menselijk lichaam bestaat eigenlijk uit licht gescreend’ en ‘Het mesenchym en niet de arte- en dat is aangetoond door de quantumfysica. De riële pols word gemeten’. fotonen in onze cellen stralen per seconde onge- veer 100.000 lichtimpulsen uit, aldus de folder- tekst. Regelmatig water drinken is van belang Bioenergetische en ‘voor een adequate behandeling dienen eerst Systeem Diagnose storende littekens en een eventueel aanwezige (energetische) whiplash te worden behandeld met plakkers, zodat de energie, het licht weer kan doorstromen.’ Het indicatiegebied is – de lezer vermoedt het reeds – zeer breed: van ar- tritis, angst, astma, blaasklachten tot en met de ziekte van Lyme, van Pfeiffer, van Menière en zwangerschapsklachten. Het therapeutenduo is aangesloten bij het International Biontology - Caroline Bronsgeest is een van de 650 le- Platform en bij Coherentie Therapeuten. den van de Nederlandse Vereniging van Klas- - De Yogastudie in Alphen aan den Rijn biedt siek Homeopaten, die zich laat voorstaan op de iedere donderdag meditatie, maar noemt geen hoge kwaliteitseisen die deze NVKH aan haar medische claims. K td

december 2011 NT 33 - Kees van der Lely is waarschijnlijk een van Marja Tulp te Zevenhoven. Even googelen starter,want onze informant bracht van hem en dat kunt u vrijelijk kiezen. slechts een visitekaartje mee: Body your Soul, - Bij Irene Malijt, Walnootstraat 46, Ter Aar, alwaar reiki, aura reading en Ayurvedische Mas- zit u goed als u meditatie, healing en reading sage te krijgen is. Kerkpad 6 te Langeraar. graag in één therapeut vereend ziet, want zo - Willemijn Valentijn van Praktijk Energia for iemand is zij wel. Ze is getrouwd, moeder van you te Ter Aar is zelf energetisch therapeut. Zij drie kinderen en ze is ‘in de loop der jaren met maakt sinds 1991 gebruik van verschillende veel kinderen en volwassenen in aanraking ge- healingmethoden, die zij zich in een ongelofelijk komen, ieder met hun eigen geschiedenis’. Na aantal opleidingen en cursussen eigen maakte. de grafologie volgde ongedwongen de oplei- Zij is ook bekend met de Ho’ponopono, een ding Intuïtieve Ontwikkeling in Utrecht (CICO), oud-Hawaiiaans vergevings- en genezingspro- evenals de healingopleiding (1996), waarna ces, maar beperkt zich in de praktijk vooral tot de opleiding bij TranceArt te Den Haag maar quantum touch, reconnectieve healing, théta een kleine stap was, het diploma Aura reading healing en Touch of Matrix. Indicaties: mi- volgde in 2001. Sinds 2002 geeft ze cursussen graine, rugklachten, vermoeidheid, stress, burn meditatie, chakra’s en healing. out, sport blessure, scoliose en eczeem. Welke conclusies vallen hier nu uit te trekken over dit tableau de la troupe van het alterna- tieve Groene Hart? Onwillekeurig vraag je je al- lereerst af wie er gekker: is de patiënt, die zich toevertrouwt aan deze sector of de aanbieder zelf. Op het Skepsiscongres van 22 oktober jl. vertelde professor Iris Sommer (UMCU, Stem- menpoli afd. psychiatrie) dat er in haar patiën- tenpopulatie van mensen die stemmen horen opvallend veel mensen zaten die eerder als pa- Quantum Touch ranormaal therapeut werkzaam waren geweest en later dus echt psychiatrisch werden. Ik zelf - Sonja Erkelens is de drijvende kracht ach- beweerde in mijn veelgelezen Hedendaagse ter Praktijk Revive, ook gevestigd in Gezond- kwakzalverij (1992) reeds dat iemand die denkt heidscentrum Ter Aar. Aangeboden interventies paranormaal begaafd te zijn steeds (ten minste) zijn, kort samengevat, voetreflexzonetherapie, licht psychisch gestoord is en wijlen Tenhaeff lichaamsgerichte therapie, systemisch werk/ beweerde altijd dat er onder de paragnosten familieopstellingen en persoonlijke coaching. maar vijf procent echt begaafden zaten, de rest Sonja was eerder psychiatrisch verpleegkundi- betrof ‘arbeidsschuwe psychopaten’. Die vijf ge en volgde de driejarige opleiding bij Phoenix procent blijft natuurlijk voor zijn rekening. In te Utrecht. Sindsdien is ze ‘erkend NLP-practi- de praktijk blijft het moeilijk uit te maken waar- tioner’ en de 3-jarige hbo-opleiding voetzool- mee wij van doen hebben, met ‘goedgelovige on- reflex werd met goed gevolg doorlopen in het benullen, geslepen zakenlieden of warhoofden Sonnevelt Opleidings instituut te Zaltbommel. en psychisch gestoorden’, zoals Glowatski in Indicatie zijn lichamelijke, emotionele en psy- zijn typologie van wonderdokters eens schreef. chische klachten. Hij merkte reeds op dat er tussen die drie ca- - Achterlijk zijn ze niet, want alternatieve ge- tegorieën vloeiende overgangen bestaan. Niets neeswijzen worden ook aangeboden per web- nieuws onder de zon daar in Hollands Groene winkel: Aysha-De heet de New Age-webwinkel Hart, zo moet dus de slotsom luiden. l K td

34 NT december 2011 Lopende zaken

C.N.M. Renckens

Prescan specialist zou een dergelijke statistiek serieus nemen, maar Prescan had – op advies van het Het College van Beroep van de Reclame Code dure advocatenkantoor Ploum Lodder Princen Commissie bevestigde de uitspraak in eerste – de gegevens voorgelegd aan Newcom, een aanleg in de klacht die door ons werd ingediend marketing bureau voor ‘research en advies’. tegen een brutale advertentie van Prescan, Deze club produceerde een rapport van twaalf het Hengelose bedrijf dat drempelvrij radiolo- pagina’s waaruit zou moeten blijken dat de door gisch en ander screenend onderzoek aanbiedt. Prescan gehanteerde cijfers betrouwbaar zou- De RCC noemde op 30 augustus de gewraakte den zijn geweest. De onderzoekers/auteurs van reclame ‘misleidend’ als bedoeld in artikel 8.2 dit rapport waren drie doctorandussen in resp. van de Nederlandse Reclame Code en ‘oneer- Europese studies, bewegingswetenschappen en lijk’ in de zin van artikel 7 van deze code. Ze sales management. Dit rapport werd vervolgens verbood Prescan op nog op een dergelijke wij- van een imprimatur voorzien door bureau View- ze reclame te maken. Het College van Beroep ture, achter welke ronkende naam de bekende bevestigde op 4 november deze uitspraak, zij opiniepijler drs. Maurice de Hond schuilgaat. het op iets andere gronden. Prescan had kos- Hij verklaarde dat de steekproef van Prescan ten noch moeite gespaard om de uitspraak van representatief was geweest en verklaarde het tafel te krijgen, hoewel onze bezwaren tegen telefonisch interview als een methode die valide de becijfering dat er bij één op de 50 mensen is. Hij blijkt kortom, sociaal geograaf van oplei- een ernstige tumor gevonden werd, berust- ding, meer verstand van verkiezingen te hebben ten op het harde feit dat er geen gepubliceerd dan van oncologie. onderzoek was waarop deze epidemiologische Het College van Beroep onder voorzitterschap uitspraak was gebaseerd. Het getal kwam van van mr. Vrakking, was niet geïmponeerd en een Enschedese co-assistent die in het materi- bevestigde de uitspraak van de RCC, zij het aal van zelfverwijzers die een MRI van de buik op iets andere gronden. Dat laatste had vooral hadden ondergaan naar asymptomatische leve- betrekking op de betrouwbaarheid van de 1 op radenomen had gezocht en en passant ook de 50 kans. Volgens het CvB was die statistiek wel andere afwijkingen had geturfd. De ‘follow up’ betrouwbaar genoeg (ook zonder peer revie- van de mensen die een ernstige tumor zouden wed publicaties), maar had zij betrekking op de hebben gehad bestond uit het nabellen van al Prescanpopulatie, waarvan wel de helft klach- die mensen, waarbij geen objectieve medische ten heeft, terwijl de krantenlezer zal denken dat gegevens werden opgevraagd. Geen kanker- het ook voor hem opgaat, die hoewel klachten- K td

december 2011 NT 35 de opsomming van onzin. Het kwalijke in dit Hennie Kuiper en geval is, dat prof. Smalhout hierbij zijn oude Prescandirecteur academische titels gebruikt.’ De Telegraaf plaatste zijn ingezonden brief niet. Ter opfris- sing van het geheugen: de klagende patiënt, die tijdens zijn periode bij Van der Schaar een zeer ernstig en door Van der Schaar niet her- kend kransvatlijden ontwikkelde, onderging in vrij wel eens een ‘APK’ wil ondergaan. De veel die periode (ongeveer) zestig chelatie-infusen. te ver gaande claim van Hennie Kuiper/Prescan Klager kreeg daarnaast door Van der Schaar da- dat je na de total body scan nu ten minste weet gelijks te gebruiken medicatie/preparaten voor- dat je gezond bent, werd opnieuw als veel te geschreven, te weten vitamine k2, Niacinates, absoluut verboden. Reduquinol, Innerpower, Natokinase, Nidilet en Outox, middelen die de bejaarde basisarts zelf Hoger beroep Van verkocht. De niet door de ziektekostenverzeke- der Schaar raar van klager vergoede kosten hebben onge- veer € 10.000 bedragen. Bij het ter perse gaan van dit nummer is de schriftelijke uitwisseling van het beroepschrift Manhave van Van der Schaars raadsman Moszkowicz en het commentaar erop van klagers gemachtigde Op 30 augustus eiste de raadsman van Ayurve- ons bestuurslid prof. Koene achter de rug en disch arts Manhave, dat onze berichtgeving over zal er een mondelinge behandeling volgen. De zijn schorsing door het regionaal tuchtcollege datum daarvan staat nog niet vast. Of de jaar te Den Haag binnen 24 uur van onze website schorsing die het Eindhovense tuchtcollege de verwijderd zou worden. Bij gebreke ervan zou hoogbejaarde chelatie-arts oplegde gehand- ‘cliënt zich genoodzaakt zien een verbod in kort haafd zal worden moet dus nog afgewacht geding te vorderen en een rectificatie alsmede worden. Enige publicitaire steun kreeg Van schadevergoeding te eisen’. De Vereniging heeft de Schaar van Telegraaf-columnist Smalhout, geen gehoor gegeven aan deze eis en sindsdien die op 15 oktober schreef dat dr. Peter Van der werd van de zijde van Manhave niets meer ver- Schaar in de jaren 70 en 80 een vooraanstaand nomen. Ter opfrissing van het geheugen: Man- hartchirurg was, die het slachtoffer werd van have was een van de alternatieve artsen die in een infame intrige in zijn ziekenhuis. Zo had hij het beruchte NCRV-programma Uitbehandeld!? geen keus meer dan zich ‘in de bekende che- onder leiding van Keppel Hesselink (KH) zijn latietherapie te specialiseren, waarover hij ook kunsten mocht vertonen. Later trad hij actief veel publiceerde’. Aldus Smalhout, die Renckens op in de actie Gavoorcam, waarmee KH het overigens geheel ten onrechte verweet Van der parlement trachtte te overtuigen dat btw voor Schaar ‘voor de Medische Tuchtraad te hebben alternatieve geneeskunde geen goed idee was. gesleept’. En die publikaties, dat viel ook wel Met de IOCOB-club werd Manhave vriendelijk tegen, want De Knegt, MDL-arts aan het Eras- ontvangen door de Vaste Kamercommissie die mus MC, keek dat nog even na en liet De Tele- de petitie in ontvangst nam en met wie er nog graaf weten: ‘Dr. Van der Schaar heeft inder- gezellig werd nagepraat. Manhave moest in daad een aantal publicaties op zijn naam staan, 2008 van de VWA het middel Bowelclear dat maar deze gaan inmiddels ruim 30 jaar terug en een zeer giftig kruid bevatte van de markt ha- hebben betrekking op zijn ‘oude’ vakgebied. Hij len. Hij verspreidde het middel via zijn bedrijf heeft nadien geen enkel stuk van wetenschap- Ayurveda Health, in de gids waarvan hij stelt pelijke waarde gepubliceerd, ook niet op het ge- te zijn gepromoveerd op een onderzoek naar bied van de volgens prof. Smalhout zo bekende Ayurvedische geneeskunde bij onvruchtbaar- chelatie-therapie. Kortom, het is aardig dat prof heid. Hij is nooit gepromoveerd. Het Haagse Smalhout kritiek heeft; maar helaas, hij hanteert Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg heeft op m.i. dezelfde methode van onderbouwing als de 23 augustus 2011 deze Rotterdamse basisarts meeste alternatieve genezers, namelijk die van voor tien maanden, waarvan zes voorwaardelijk, K td

36 NT december 2011 geschorst wegens het onderhouden van een sek- 4. Degene aan wie door een niet in Nederland suele relatie met een patiënte, wegens het niet gevestigde instelling voor hoger onderwijs een doorverwijzen naar een andere arts en wegens graad als bedoeld in artikel 7.22 is verleend en schending van zijn beroepsgeheim tegenover de die gerechtigd is op grond daarvan een graad in echtgenoot van het slachtoffer. Hij praktiseerde het desbetreffende land in de eigen naamsver- in de Ayurveda Kliniek in Rotterdam. Hij demon- melding tot uitdrukking te brengen, is eveneens streerde destijds op tv hoe hij door het voelen gerechtigd die graad in Nederland in de eigen van de pols (de zogenaamde ‘polsdiagnose’ van naamsvermelding tot uitdrukking te brengen op. de Ayurvedische arts) kon vaststellen dat een Op 8 september liet het arrondissementsparket vrouw een buikoperatie had ondergaan en ook van het Openbaar Ministerie Assen ons weten dat interpreteerde hij de tympanie (lucht in de dar- de politie de heer Molina zou horen en een pro- men) in de buik als pathologisch. Gealarmeerd ces-verbaal zou opmaken, waarna de officier zou door deze waanzin verzocht de Vereniging tegen beslissen. Navraag bij het parket op 8 november de Kwakzalverij de Inspectie (IGZ) op 26 augus- bracht aan het licht dat deze in september de tus 2008 om de praktijken van Manhave aan een plaatselijke politie heeft verzocht proces-verbaal nader onderzoek te onderwerpen. De IGZ zag op te maken. Nabellen bij deze instantie op 14 daartoe geen enkele aanleiding en Manhave zal november leverde de informatie op dat men eerst zich gesterkt gevoeld hebben. Zijn zelfvertrou- begin november met het onderzoek was gestart. wen zal ook niet geleden hebben onder het feit Van de dreiging met een kort geding tegen dat ziektekostenverzekering AZIVO bij de behan- onze Vereniging, omdat die zich op de website deling van diabetespatiënten - bij wie Manhave kritisch uitliet over deze verdenking op titel- grote successen pretendeerde te boeken - met fraude, werd sinds de brief uit juli 2011 van hem samenwerkte. Protesten ertegen van de mr. Broekhuijze, namens het register van chi- VtdK werden door AZIVO genegeerd. Manhave ropractoren SNRC en dr. S.I. Molina, niets meer heeft inmiddels hoger beroep aangetekend te- vernomen. De berichtgeving op onze website gen bovenstaande uitspraak. Van zijn advocaat hebben wij niet aangepast. Eerst maar eens kij- werd overigens niets meer vernomen. ken of het OM Assen nu eens ‘doorpakt’.

‘Dr.’ Molina Smalhout

De chiropracter uit Assen, die zich openlijk als De secretaris ontving op 2 september onder- dr. Molina betitelt, een overtreding van de Wet staand schrijven: van 8 oktober 1992, houdende bepalingen met ‘Ede, 1 september 2011. betrekking tot het hoger onderwijs en weten- Geachte heer Renckens, schappelijk onderzoek, waarover wij eind juli Tot mij wendde zich de heer prof. dr. B. Smal- 2011 aangifte deden, bleek zich op 8 november hout met het verzoek de onderhavige aangele- op zijn website nog steeds met die onverdiende genheid ter hand te nemen. titel te presenteren. Artikel 7.23 van die wet be- Cliënt heeft moeten constateren dat uw vereni- vat de volgende twee paragrafen: ging meerdere malen de goede naam van cliënt 3. Onze Minister kan aan degene aan wie op heeft belasterd, alsook op een smadelijke wijze grond van een examen aan een niet in Neder- uitlatingen over zijn persoon heeft gedaan, wel- land gevestigde instelling voor hoger onderwijs ke uitlatingen tot schade hebben geleid. een graad is verleend, die niet in de in het twee- In aflevering 3 in hetNederlands Tijdschrift te- de lid bedoelde ministeriële regeling is opgeno- gen de Kwakzalverij, jaargang 121 van 2010, is men, toestaan in de plaats van die graad in de een artikel verschenen onder de titel ‘Altijd wat eigen naamsvermelding tot uitdrukking te bren- met Smalhout’. In dat artikel is prof. Smalhout gen in Nederland een van de titels, genoemd in ernstig belasterd en worden evidente onjuisthe- artikel 7.20, te voeren, indien de opleiding op den als waarheden weergegeven. Zo wordt on- grond waarvan die andere graad is verleend, der meer gesteld dat cliënt zich bij ‘Pim Fortuijn naar het oordeel van Onze Minister ten minste inlikte in de hoop Minister van VWS te kunnen gelijkwaardig is aan een overeenkomstige Ne- worden.’ Verder is het verbazingwekkend dat u in derlandse opleiding. het artikel spreekt over ‘verboden wapenbezit’. K td

december 2011 NT 37 Voor zover hier überhaupt sprake van zou zijn, is Ik verzoek u, en voor zover rechtens vereist het onbegrijpelijk waarom u dit in uw tijdschrift, sommeer u, binnen 14 dagen na dagtekening dat zich met name richt op medische zaken, ken- dezes aan het voorgaande gehoor te geven, baar maakt en in de openbaarheid brengt. Verder danwel binnen die termijn schriftelijk aan mij is in aflevering 2, jaargang 122 van 2011 zonder kenbaar te maken dat u gehoor zult geven, bij toestemming van cliënt, een stuk tekst afgedrukt gebreke waarvan cliënt mij heeft opgedragen u van de hand van cliënt inzake de procedure te- in rechte te betrekken. gen drs. Sickesz bij het Centraal Medisch Tucht- In afwachting van uw berichten, verblijf ik, college. Cliënt maakt hier nadrukkelijk bezwaar w.g. mr. Ivar Goedings, (advocaat te Ede)’ tegen. Deze tekst was uitsluitend bedoeld voor de voorzitter van het Medisch Tuchtcollege. Cli- De secretaris beantwoordde bovenstaande brief ënt kan niet plaatsen wat de relevantie hiervan als volgt: is. Zou ik u mogen vragen hoe u aan deze in- ‘Geachte heer Goedings, formatie komt, terwijl u toch alles behalve een Naar aanleiding van uw brief van 1 september intimus van mijn cliënt bent. jl. berichten wij u het volgende. Wij zijn van mening dat wij uw cliënt niet heb- ben belasterd of ons op smadelijke wijze over Smalhout uw cliënt hebben uitgelaten. Tevens betwisten wij dat uw cliënt schade heeft geleden. U verwijst in de eerste plaats naar een artikel uit 2010. Ten eerste merken wij op dat uw cliënt wel laat, in feite tardief, op dat artikel reageert. Voorts wordt in voormeld gewraakt artikel de Als enige onjuistheid verwijst u naar de opmer- naam van cliënt in relatie gebracht met de be- king in het artikel over de houding van uw cliënt treurenswaardige schietpartij in Alphen aan de jegens Pim Fortuijn. Een dergelijke opmerking Rijn. Voormelde teksten zijn in optiek van mijn kan moeilijk als smaad of laster worden gekwa- cliënt zodanig geredigeerd dat zij het oogmerk lificeerd, maar valt onder de uitoefening van het hebben de goede naam en eer van mijn cliënt recht op vrije meningsuiting. te beschadigen. Dit klemt dan te meer dat mijn De feiten met betrekking tot het wapenbezit cliënt als collumnist van De Telegraaf een ruime van uw cliënt zijn van algemene bekendheid. U bekendheid heeft. Hij is dan ook door lezers van betwist ook niet met zoveel woorden de juist- dit dagblad op uw defamerende publicaties ge- heid van het artikel op dit punt. Dat wij in een wezen. Voor deze schade houdt prof. Smalhout artikel over uw cliënt, die immers als columnist u respectievelijk uw vereniging aansprakelijk. zelf aan het openbare debat deelneemt en te- Gezien het bovenstaande eist mijn cliënt een vens een bekend verdediger van kwakzalvers is, schadevergoeding te ontvangen. Cliënt begroot melding maken van deze kwestie teneinde een zijn naamschade vooralsnog op een bedrag ad wat vollediger beeld van uw cliënt te schetsen, € 125.000,-. Smalhout verlangt een voorschot staat ons geheel vrij. ad € 10.000,- te ontvangen binnen 14 dagen op Wat betreft het artikel uit 2011: de brief van onderstaand derdengeld rekeningnummer. uw cliënt inzake mevrouw Sickesz kan niet be- Voorts verlangt cliënt een rectificatie geplaatst schouwd worden als ‘uitsluitend bedoeld’ voor in het NTtdK alsook in de uitgave Arts en Auto de voorzitter van het tuchtcollege, maar be- en het Tijdschrift voor de Geneeskunde. De hoort tot de processtukken die uiteraard aan rectificatie dient te luiden als volgt: beide partijen ter beschikking worden gesteld. Rectificatie Hetgeen in het tweede artikel wordt opgemerkt ‘Wij voelen ons gehouden om alhier een recti- over het lidmaatschap van de schietvereniging ficatie te plaatsen. Wij hebben in onze uitgave is eveneens van algemene bekendheid. U be- van september 2010 (jaargang 121/2010/3) en twist de juistheid daarvan ook niet. De stelling juni 2011(jaargang 122/2011/2) ten onrechte dat uw cliënt schade zou hebben geleden wordt onjuiste en zeer kwetsende zaken gesteld met door ons, als zijnde uit de lucht gegrepen, be- betrekking tot prof. B. Smalhout. Wij bieden twist. U onderbouwt die schade overigens ook hiervoor onze oprechte excuses aan.” in het geheel niet. K td

38 NT december 2011 Uit het voorgaande volgt dat wij aan uw som- de geldende professionele standaard’, maar men maties geen gehoor zullen geven. weigerde te kijken naar medici die kweepeer in- Wij voegen hieraan toe dat uw cliënt desge- spuiten of aan de pols kunnen voelen dat iemand wenst een weerwoord kan aanbieden aan het een buikoperatie heeft ondergaan!) De IGZ zeg- Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij. de ons toe voor medio 2011 met een nieuwe for- W.g., Frits van Dam, secretaris’ mulering te zullen komen en ons op de hoogte te houden. Deze toezegging deed IGZ helaas niet Medio november 2011 was van de zijde van gestand. De ombudsman had ons destijds ver- Smalhouts raadsman niets meer vernomen, wel- zocht ons om, indien VWS/IGZ per 21 juni 2011 licht omdat Smalhout zich in de krant en voor nog niets had laten horen, opnieuw met hem in de tv op zijn beurt zeer kritisch zo niet smade- contact te treden. Na een maandje extra geduld lijk over Renckens heeft uitgelaten. te hebben geoefend – die luitjes van de IGZ heb- ben het ook druk – heeft uw voorzitter zich eind Sickesz juli 2011 maar weer tot de ombudsman gewend met het verzoek de minister en haar IGZ tot Van Sickesz werd na de uitspraak van de Hoge enige diligentie te manen. Want kwakzalvende Raad, die onze definitie van kwakzalverij prak- artsen gaan alsmaar vrijuit. tisch overnam en concludeerde dat Sickesz De verantwoordelijke IGZ-medewerker staat daaronder gevat mag worden, civielrechte- voor de lastige taak om artsen die in ernstige lijk niets meer vernomen. Wel verscheen zij mate afwijken van de geldende professionele voor het Haagse tuchtcollege en later voor het standaarden als doelgroep van nader onderzoek Centraal medisch Tuchtcollege, hetgeen resul- te handhaven, maar daarnaast een truc te vin- teerde in een (teleurstellende) voorwaardelijke den waarom alternatieve artsen daar niet onder schorsing. De handen vrij hebbend besloot de zouden vallen. Het woord ‘lastig’ is hier te zacht strijdvaardige Sickesz (1923) de handschoen gekozen: zoiets is natuurlijk onmogelijk, maar weer op te nemen en aldus ontvingen wij van de IGZ heeft nu eenmaal kennelijk geen zin om haar advocaat Eblé bericht dat zij de uitspraak bonafide alternatieve artsen iets in de weg te leg- van de Amsterdamse rechtbank, die ons ook al gen zolang er geen doden vallen of grove oplich- in het gelijk stelde (Sickesz mocht op de Lijst ting in het spel is. Een andere verklaring voor van de Grootste Kwakzalvers van de Twintig- de traagheid van de procedure kon ik niet be- ste Eeuw worden opgenomen) gaat aanvechten denken. Maar er is nader nieuws. Binnen enkele bij het Haagse gerechtshof. Het zal wel 2012 dagen na mijn beklag bij de Nationale ombuds- worden voordat de daadwerkelijke behandeling man ontvingen wij een schrijven van T. Kuijpers, gaat plaatsvinden. Uw bestuur is optimistisch senior adviseur, Bureau Juridische Zaken van omdat het Haagse hof natuurlijk de uitspraak VWS. Deze meldde ons dat er tot aanpassing van de Hoge Raad moet meewegen. Herlees nog van de Leidraad nog niet kon worden overge- eens het rechtbankverslag van Ronald van den gaan als gevolg van nieuwe ontwikkelingen bin- Berg in het vorige NTtdK, getiteld ‘Kromme uit- nen het gezondheidsrecht. De in voorbereiding spraak van het Centraal Tuchtcollege’. zijnde Wet cliëntenrechten zorg (Wcz) zal ook belangrijke bepalingen gaan bevatten voor aan- IGZ bieders van alternatieve behandelwijzen. Deze wet zal aan aanbieders van alternatieve behan- De voorgeschiedenis mag bekend worden ver- delwijzen een afwijkende norm inzake goede ondersteld (NTtdK, sept. 2011, p. 39): als zorg opleggen: zij moeten ervoor zorgen dat zij troostprijs – na onze afgewezen klachten tegen bij het verlenen van zorg, buiten noodzaak geen de kwakzalvende NCRV-dokters – ontvingen wij schade of een aanmerkelijke kans op schade in oktober 2010 van de minister van VWS een aan de gezondheid van de cliënt veroorzaken. schrijven waarin werd toegezegd dat men de Deze nieuwe wet zal ook gevolgen hebben voor ‘toelichting op artikel 6a van de Leidraad nader de werkwijze van de IGZ en ‘de Inspecteur-ge- zou gaan expliciteren c.q. aanpassen’. (Dat ar- neraal beraadt zich nog op het meest passende tikel stelt nu dat IGZ onderzoek in moet stellen moment voor wijziging van de Leidraad, aldus als er sprake is van ‘een ernstige afwijking van Kuijper. Wordt wederom dus vervolgd. l K td

december 2011 NT 39 Ad hominem

C.N.M. Renckens

In memoriam Steve Jobs ‘gunstige vorm’, insulinoma) was gesteld en hij (1955-2011) het advies had gekregen een (zeer grote) Whip- ple operatie te ondergaan – zich gedurende ne- Wie hoort er in het volgende rijtje niet thuis? gen maanden alternatief liet behandelen door Sylvia Millecam, Bob Marley, Ivan Illich, Bobby onder anderen Dean Ornish, een arts die zich Fischer en Steve Jobs. Millecam (1956-2001) ophield in ’integratieve’ kring. Jobs weerstond overleed ten gevolge van een onbehandelde daarbij, al lang enigszins alternatief en boed- borstkanker, Bob Marley (1945-1981) zag af dhistisch angehaucht als hij was, de aandrang van reguliere therapie voor een melanoom op van zijn medewerkers bij Apple en die van zijn zijn voet en overleed aan uitgebreide metastase- familie. Toen na negen maanden de scan werd ring, Ivan Illich (1926-2002) overleed aan een herhaald en de tumor duidelijk in grootte was onbehandeld basaalcelcarcinoom (huidkanker) toegenomen, toen liet Jobs zich opereren. Tij- op zijn gezicht en Bobby Fischer (1943-2009) dens die operatie werden in de lever al drie overleed aan nierfalen omdat hij hemodialyse uitzaaiingen gevonden. Die bevinding leidde weigerde. Al deze vier publieke persoonlijk- tot een levertransplantatie, maar maakte zijn heden zagen bewust af van reguliere, hoogst overlevingskans direct al zeer slecht. Het lijkt waarschijnlijk levensreddende behandeling en zeer waarschijnlijk dat de drie nu gevonden bekochten dat met een premature dood. Der- uitzaaiingen er negen maanden tevoren ook al gelijke verhalen hebben voor het grote publiek geweest zullen zijn, toen nog in de vorm van een grote educatieve waarde, hoewel de meeste onzichtbare ‘micrometastasen’, maar even do- mensen tegenwoordig wel weten dat je aan kan- delijk als toen zij tijdens de ingreep werden ge- ker vroeg of laat dood gaat. De eerste berichten vonden. De kans dat hij door een vroegtijdige over Steve Jobs’ ziektegeschiedenis leken in operatie genezen zou zijn is aanwezig, maar hij dezelfde richting te gaan, maar de feiten lijken lijkt zeer klein. Jobs heeft ongetwijfeld ook ge- toch net iets anders te liggen dan bij de voor- weten dat een Whipple-operatie ook een risico noemde beroemdheden. Uit zijn biografie is op ernstige complicaties en zelfs overlijden met goed op te maken dat Jobs – nadat de diagnose zich meebrengt en bij de relatief goedaardige alvleesklierkanker (een zeldzame en relatief insulinomen is een afwachtend beleid dus niet K td

40 NT december 2011 volkomen absurd. Het gebeurt ook wel bij ge- selecteerde gevallen van prostaatkanker. Jobs Wolffers , a man heeft de pech gehad dat zijn tumor agressief of all seasons was, al vroeg uitzaaide en hij was dus vermoe- delijk niet te redden geweest. Internist Dean Ornish werd op 2 novem- ber 2011 door president Obama benoemd tot lid van Advisory Group on Prevention, Health Promotion, and Integrative and Public Health. Hij is directeur van het Preventive Medicine Wolffers vindt dat kritici van alternatieve ge- Research Institute in Sausalito, Californië en neeswijzen zo’n man in de waan moeten laten schreef vijf bestselliers. Hij was ook lid van de dat hij iets waardevols heeft gedaan en doet mij White House Commission for Complemen- daarom denken aan die filosofen die zelf niet in tary and Alternative Medicine Policy (WHC- god geloven, maar wel vinden dat andere men- CAMP) die in 2002 aanbevelingen formuleerde sen dat moeten doen omdat er dan meer rust en waarmee onze vrienden van de NCAHF het zeer stabiliteit in de samenleving zou bestaan. Neer- oneens waren, maar een echte gek is hij toch buigender kan het haast niet en de betiteling ook niet. door een journalist van Wolffers als alternatief arts is dus zo gek nog niet en dat is natuurlijk Ivan Wolffers bepaald geen compliment. Deze oliedomme Wolffers, die zich steeds nadrukkelijk als arts In zijn column ‘Huis tegen kanker’ (Medisch profileert, heeft al zeker 35 jaar geen patiënt Contact, 23 september 2011; p.2276) schreef meer aangeraakt en dat is natuurlijk maar goed Ivan Wolffers dat hij laatst ten onrechte als ook. Maar dat zo iemand zich voor veel geld alternatief arts werd betiteld en keert hij zich kan laten inhuren via de Speakers Academy en tegen ‘artsen die zich tot een fundamentalisti- dan als expertisegebied o.a. medisch specialis- sche variant van de wetenschappelijke genees- ten en gezondheidseducatie noemt, dat is toch kunde hebben bekeerd en die jagen op ketters wel curieus. In 2005 bepleitte hij in een UWV- en heksen’. Het kan zijn dat hij hierbij doelt op blad nog dat het goed is als mensen met dif- de tuchtcolleges en/of de Inspectie voor de Ge- fuse klachten een etiket als RSI, whiplash etc. zondheidszorg, maar ik denk toch veeleer dat krijgen toegekend. Want anders snappen ze niet hij doelt op die collega’s die hun afwijzing van waar of ze eigenlijk last van hebben, etc. alternatieve geneeswijzen kanaliseren door hun O, ja misschien kan hij nog een keer toelich- lidmaatschap van de Vereniging tegen de Kwak- ten waar hij het vandaan haalt dat kwakzalverij- zalverij. Aanleiding tot Wolffers’ beschouwing bestrijders – in werkelijkheid gemotiveerd door is het volstrekt oninteressante relaas van een de wens de argeloze burger te beschermen en Amerikaanse overlever van teelbalkanker, die te waarschuwen, een drang die elke arts zou daarna iets wil doen en een soort ecologisch moeten voelen – alleen maar bezig zijn met hun antikankerhuis gaat bouwen. ‘Voor de medische ketterjacht om zich zeker te voelen. Hoe zou hij inquisitie moet het hele idee op een duivels plan dat toch te weten zijn gekomen? Onwillekeurig lijken’, aldus de geestige Wolffers. De patiënt dringt zich hier de naam Stapel op, die ook van- kreeg bij zijn zinloze geknutsel overigens advie- uit zijn leunstoel allerlei wetenswaardigheden zen van maar liefst het Ohio State University poneerde. Comprehensive Cancer Center. Tsjonge, ts- jonge: dat zou wat. In vrijwel elk Amerikaans In memoriam prof.dr. B. ziekenhuis – leve de marktwerking in de zorg van Linge (1928-2011) – levert men als aanvulling diverse alternatie- ve geneeswijzen, een verfoeilijk fenomeen dat Op 7 november overleed in Rotterdam ons lid voornamelijk gevolg is van marketingoverwe- prof.dr. Bert van Linge. Hij was emeritus hoog- gingen en dat, anders dan Wolffers beweert, leraar orthopedie in Rotterdam, was ook voor- geen ‘comprehensive care’ wordt genoemd, zitter van de Ned. Orthopedische Vereniging maar meestal ‘integrated medicine’. (1982-1983) en wij maakten kennis met hem K td

december 2011 NT 41 toen hij krachtig in het geweer kwam omdat HBO opleiding moeten worden naar analogie er door falend toezicht een waardeloos proef- van bijvoorbeeld de opleiding tot huidthera- schrift over de orthomanuele geneeskunde peut. Het bureau was ook van mening dat e.e.a. (OMG) van de Sickesz-leerlingen Keizer en goed zou passen bij de trend om physician-as- Albers was doorgelaten aan de Economische sistants en nurse-practitioners te gaan inzetten faculteit. Zij ‘ontdekten’ onder meer dat OMG in de reguliere geneeskunde. De onderzoekers mensen ook gelukkiger maakte en dat zij zich wilden o.a. antwoord op de vraag of TCM een geestelijk beter gingen voelen. De blunder, we volledige en effectieve geneeswijze is en wilden spreken over 1991, leidde tot grote ophef en weten hoe of het ‘beroepenveld’ zich in de loop crisisberaad binnen de leiding van universiteit der jaren ontwikkeld had. En bestond er ’een en medische faculteit. Van Linge stelde tegen- body of knowledge’ en hoe zou de attitude van over de Volkskrant dat mensen in de OMG de maatschappij zijn en natuurlijk vooral hoe bedrogen worden, net zoals op de kermis. ‘Het die van de zorgverzekeraars? Na de medede- is kermisgeneeskunde’. Hij meldde zich in die ling dat wij als gesprekspartners helaas niet periode aan als lid van onze Vereniging en bleef gekend zouden worden in de uitkomst van dit de rechtszaken die wij met Sickesz uitvochten vooronderzoek vertrokken de heren richting ook na zijn pensionering nog met bijzondere Keppel Hesselink, NVA en NAAV. Vermoedelijk aandacht volgen. Hij moest meemaken dat vrij- zullen zij daar heel andere antwoorden hebben wel alle zorgverzekeraars manuele therapie zijn gekregen dan van uw bestuursleden, die de sim- gaan vergoeden en dat zeker als het de ‘metho- pele vragen met twee vingers in de neus en op de-Sickesz’ of de ‘methode-Eindhoven’ betreft. de automatische piloot konden beantwoorden. Het trof Van Linge onaangenaam dat in het Allemaal flauwekul, die Chinese naaldvakken. Centraal Tuchtcollege dat de maatregel tegen Waakzaamheid blijft geboden, hoewel wij met Sickesz afzwakte en de schorsing terugbracht Edith Schippers als minister van VWS voorlopig tot een voorwaardelijke schorsing een ortho- weinig te vrezen hebben. En ook de reputatie pedisch chirurg zat, die bij hem gepromoveerd van de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organi- was. Hij liet ons weten de zaak bij gelegenheid satie NVAO is ijzersterk: op vernietigende wijze eens met deze op te zullen nemen en verzocht werd deze zomer de ‘hbo-opleiding alternatieve ons hem daartoe wat materiaal over Sickesz op geneeskunde’ van de Saxion Hogeschool afge- te sturen. Aldus geschiedde. Of dat gesprek nog serveerd en afgekeurd. Ook met die instantie heeft plaatsgevonden, dat is ons niet bekend. valt niet te spotten. Met Van Linge is een voorbeeldig medicus heen gegaan, een man die het niet licht opnam als Rob van der Wilk, erkend vakgenoten zoals Sickesz het medisch beroep door het UWV door het slijk haalden. Dat hij moge rusten in vrede. Van der Wilk is hypnotherapeut en op zijn web- site staat een overzicht van de spirituele speci- Bosman & Vos alisten die hij zelf ‘voor jou’ geselecteerd heeft. Om verder te stellen: Op 25 augustus vond op hun verzoek in Hoorn ‘Allen helderziend, mediamiek of esoterisch een gesprek plaats tussen de heren Pasman en getalenteerd. Ze maken gebruik van verschil- Waarsenburg, beleidsmedewerkers van organi- lende orakels zoals Tarot-, Lenormand- of En- satieadviesbureau Bosman & Vos uit Rijswijk, gelenkaarten. Sommigen hebben kennis van en de VtdK-bestuursleden Renckens en De astrologie of leggen contact met gene zijde. Jong. Het adviesbureau (‘Gevoel voor mensen, Bij Rob van der Wilk’s Helderziendelijn bel je verstand van organisaties’, zo luidt hun be- helemaal anoniem. De gesprekken worden niet drijfsmotto) had van de Haagse Hogeschool de opgenomen. Je hoeft niet meer op zoek naar opdracht gekregen een vooronderzoek te doen integere Helderziende Mediums, je kunt ze vin- naar de mogelijkheden voor die Hogeschool om den bij mij op de Helderziende Lijn. Ik heb de een erkende en rijksgesubsidieerde opleiding in beste Helderziendes en Mediums speciaal voor Traditional Chinese Medicine (TCM) te gaan jou geselecteerd. oprichten. Het zou een nieuwe internationale Voor een betrouwbaar antwoord op levens- K td

42 NT december 2011 vragen, spiritueel advies of een luisterend oor, van de paragnosten in ons land 60% bedriegers kun je bij deze spirituele specialisten terecht. waren, 30% dacht een gave te hebben, hetgeen Kies voor Jezelf, kies voor de Helderziende Lijn, niet het geval was, en slechts 10% was betrouw- want ik garandeer je de Beste Kwaliteit! Licht baar. Van der Wilk uit Zoetermeer biedt samen en liefde, Rob van der Wilk’. met zijn vrouw Marianne via de stichting Para- Reeds in de jaren ’50 van de vorige eeuw wor- didakt onder andere cursussen aan in hypnose, stelden burgers en politici met de vraag hoe je alfatraining en spiritueel bewustzijn ‘met baan- een betrouwbare paragnost c.q. helderziende garantie’. Zijn betrouwbaarheid zet hij kracht kan herkennen en na een rekest tot de Tweede bij via vermelding van zijn vermelde in het door Kamer van de NWP in 1958 stelde de minister hemzelf opgerichte SRBAG-register. En alsof een Werkgroep Muntendam in, die moest on- dat nog niet overtuigend genoeg is kan hij ook derzoeken of het mogelijk was betrouwbare van bogen op erkenning door het UWV als oplei- onbetrouwbare genezers te onderscheiden. De dingsinstituut, dat mensen weer naar een baan conclusie luidde, dat zulks onmogelijk was. Het begeleidt. De kosten van de studie komen dan probleem was nijpend, want de immers zeer be- in aanmerking voor betaling door het UWV. l trouwbare Gerard Croiset bleek van mening dat

Van der Wilks lief en leed K td

december 2011 NT 43 Correspondentie

Op 30 oktober verzond onze voorzit- kan zijn van te weinig biologisch eten, van zuur- ter onderstaand schrijven naar prof. stofgebrek of van stress, dan kan een negatieve dr. M.J. Kropff, vice-voorzitter RvB spiraal ontstaan, die uiteindelijk tot chronische en rector magnificus van Wageningen ziekten of zelfs kanker kan leiden’. Geachte rec- Universiteit: tor, dit is koeterwaals van het ergste soort! ‘Zeer geachte heer Kropff, Biofysische geneeskunde is helemaal geen Met grote verontrusting heeft de in het brief- geneeskunde. Het is een alternatieve genees- hoofd vermelde Vereniging, waarvan ik het wijze die op pseudowetenschappelijke fanta- voorzitterschap bekleed, kennis genomen van sieën is gebaseerd en die niets te maken heeft de pseudowetenschap die in uw studium gene- met de moderne geneeskunde. De sprekers zijn rale gaat worden gepresenteerd, tenzij u snel alternatieve genezers die graag een universitair ingrijpt. podium gebruiken als medium om hun idiote Op 1 november 2011 wordt in het kader van ideeën te verspreiden. Het is zeer betreurens- Studium Generale Wageningen UR een lezing waardig dat de Universiteit van Wageningen dit gehouden getiteld ‘Biofysische Geneeskunde podium biedt. De bedoeling van het studium deel 1’. De spreker is Nico Westerman, een generale is om studenten en anderen over de natuurgeneeskundig basisarts, die sinds 1998 grenzen van hun vakterrein te laten kijken. Maar uitsluitend alternatief werkzaam is en sindsdien aan een universitaire instelling mag verwacht het spoor bijster is. De door hem geschreven worden dat daar de stand der wetenschap wordt boeken getuigen daarvan op schrijnende wijze, gepresenteerd of desnoods grensverleggende waar hij de lof zingt van de neuraaltherapie, het innovaties of ontdekkingen. Maar de pseudowe- geheugen van water begrijpt en meent de basis tenschap waaraan u de bezoekers van het stu- te hebben gevonden van kwakzalverijen als de dium generale nu dreigt bloot te stellen is een homeopathie en de Chinese acupunctuur. belediging voor hun intelligentie en zou minder Op 8 november spreekt de WUR-hoogleraar kritische geesten nog op een dwaalspoor kun- immunologie Savelkoul, die dit voorjaar de nen brengen ook. spotlust opwekte van de redactie van Medisch Ik neem aan dat de keuze voor het onderwerp Contact omdat hij beweerde de basis te hebben ‘biofysische geneeskunde’ een vergissing is van gevonden voor een absurde antroposofische de commissie die het programma van het Studi- behandeling van hooikoorts, namelijk het toe- um Generale samenstelt. Zij is verschalkt door dienen van onderhuidse injecties in de nekregio deze alternatieve artsen met hun wetenschap- van kweepeer extract! Hij deed dat onderzoek pelijk klinkend jargon! Ik hoop van harte dat u samen met de antroposofische arts Erik Baars. deze misser zult corrigeren, want een dergelijke Alsof dat nog niet erg genoeg is spreekt op lezingencyclus hoort niet thuis op de Wagening- 15 november de alternatieve arts Van Walt van se universiteit en brengt haar reputatie ernstig Praag, die na zijn pensioen ook terecht is geko- in gevaar. l men in alternatief vaarwater en samen met zijn vrouw praktiseert in Venlo. Op zijn website kun- Met vriendelijke groet, nen wij kennisnemen van zijn ideeën. ‘Als onze Catherine de Jong, anesthesioloog cellen te weinig ATP maken, hetgeen gevolg Voorzitter Vereniging tegen de Kwakzalverij’ K td

44 NT december 2011 Inhoud Jaarvergadering 2011 1 Jaarrede 2011 7 De Meester Kackadorisprijs 2011 11 Gebroeders Bruinsma-erepenning 2011 voor prof. dr. W. Betz 14 Symposiumverslag 16 Afscheid van Kees van der Smagt, VtdK-bestuurslid van 1989 tot 2011 21 Ruime media-aandacht voor voorzitterswissel 23 Potentiepillen voor feestneuzen 25 De Holvoetdiagnose 29 De pseudojournalistiek van Harry Mens 30 En nu de praktijk. Kwakzalverij in het Groene Hart 32 Lopende zaken 35 Ad hominem 40 Correspondentie 44