Arkadiusz Piniarski Język Polskiej Debaty Parlamentarnej T2
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Tom II WST ĘP ............................................................................................................................................................. 2 SŁOWNICTWO PROFESJONALNE WYKORZYSTYWANE W POLSKIEJ DEBACIE PARLAMENTARNEJ.....................................................................................................................................6 NAZWY PARTII POLITYCZNYCH ZAREJESTROWANYCH PO 1989 ROKU .............................. 197 1 Wst ęp Szczególn ą rol ę w mojej pracy odegrała leksyka profesjonalna słu żą ca komunikacji politycznej. Poj ęcie profesjolekt polityczny rozumiem bardzo szeroko. Obejmuje on leksyk ę zarówno stricte polityczn ą, jak i ekonomiczn ą, społeczn ą, prawnicz ą, historyczn ą, religijn ą. Zró żnicowanie specjalistyczne słownictwa wynika z podstawowego celu debaty politycznej, jakim jest stanowienie prawa w ró żnych zakresach oraz działalno ść pa ństwotwórcza. Głównym kryterium doboru słownictwa profesjonalnego było jego użycie w debacie parlamentarnej we wskazanym przedziale czasowym od 2005 roku do 2009 roku, potwierdzone w stenogramach z posiedze ń Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. 1 W śród zebranych i obja śnionych leksemów profesjonalnych wyst ępuj ą specjalistyczne poł ączenia wyrazowe, np.: laska => laska marszałkowska. Znaczenie słownictwa ustaliłem na podstawie opracowa ń leksykograficznych: Słownik j ęzyka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego 2 oraz Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod red. Haliny Zgółkowej 3, uwzgl ędniłem tak że znaczenie kontekstowe niezgodne ze znaczeniem leksykalnym. Artykuł hasłowy, ma okre ślonym schemat. Wyrazem hasłowym jest profesjonalizm. Je śli hasło wyst ąpiło w obu opracowaniach leksykograficznych , wtedy definicje podaj ę rozpoczynaj ąc od starszego źródła. Ka żda definicja stanowi osobny akapit. Notuj ę jedynie te definicje, których kontekst zgodny jest z u życiem hasła podczas debaty parlamentarnej, pomijam inne znaczenia leksemów zarejestrowane za wspomnianymi wcze śniej słownikami. Je żeli w materiałach leksykograficznych w obr ębie jednego hasła wyst ępuj ą zdefiniowane poł ączenia wyrazowe, których u życie potwierdzaj ą materiały stenograficzne z posiedze ń Sejmu, umieszczam je zgodnie ze źródłem pod wła ściw ą definicj ą. Je śli pojawia si ę w stenogramach znaczenie inne ni ż 1 W trakcie debaty parlamentarnej było modyfikowane. 2 Słownik j ęzyka polskiego , pod red. W Doroszewski, Warszawa 1958. 3 Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny , red. H. Zgółkowa, Pozna ń 1994-2005. 2 dotychczas zanotowane w słownikach, zamieszczam je poni żej leksykograficznego. wyraz hasłowy definicja notowana za: Słownik j ęzyka polskiego , red. W Doroszewski definicja notowana za: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny , poł ączenia wyrazowe red. H. Zgółkowa konotacja kontekstowa przykład u życia leksemu wraz z adresem pochodzenie leksemu kwalifikator własny Przykłady u żyć potwierdzaj ą jedno ze znacze ń, w których wyst ąpił dany leksem w debacie parlamentarnej. Je śli wyst ąpił w znaczeniu zmodyfikowanym i jest weryfikowany na podstawie kontekstu, wtedy przykład potwierdza znaczenie kontekstowe. Pod przykładem podaj ę jego adres. Podaj ę w nawiasie 3 kwadratowym po przecinku: numer kadencji, numer posiedzenia, numer dnia obrad, dat ę oraz dane dotycz ące przemawiaj ącego. Artykuł hasłowy zamykaj ą kwalifikatory, informuj ące jakich dziedzin nauki dotyczy dany leksem. Kwalifikatory te nie maj ą charakteru kwalifikatorów leksykograficznych, odzwierciedlaj ą one kontekst u życia danego profesjonalizmu w debacie parlamentarnej. Za kwalifikatorem, po przecinku, w nawiasie okr ągłym, podaj ę, z jakiego j ęzyka pochodzi słowo. Zapo życzenia z j ęzyków obcych ustaliłem na podstawie Słownika wyrazów obcych Mirosława Jarosza pod redakcj ą naukow ą Ireny Kami ńskiej-Szmaj 4. Uzupełnie ń pochodzenia wyrazów w ątpliwych dokonałem na podstawie Słownika wyrazów obcych pod redakcj ą Zygmunta Rysiewicza, Jana Safarewicza, Eugeniusza Słuszkiewicza i Edwarda Tryjarskiego 5. Celem ujednolicenia tekstu słownika zast ępuj ę znaczniki, ujmuj ące znaczenia haseł, wykorzystanie w Słowniku j ęzyka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego 6 oraz Praktycznym słowniku współczesnej polszczyzny pod red. Haliny Zgółkowej 7, stosuj ąc do wszystkich definicji apostrof np.: ' żona cara lub władczyni sprawuj ąca rz ądy carskie'. Ponadto u żyte przez autorów słownictwo kwalifikatory zapisuj ę w formie skrótowej w nawiasie okr ągłym np. (ekon.). 4 M. Jarosz, Słownik wyrazów obcych , Wrocław 2001. 5 Słownik wyrazów obcych , pod redakcj ą Z. Rysiewicza, J. Safarewicza, E. Słuszkiewicza, E. Tryjarskiego, Warszawa 1958. 6 Słownik j ęzyka polskiego, pod red. W Doroszewski, Warszawa 1958. 7 Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny , red. H. Zgółkowa, Pozna ń1994-2005. 4 Wykaz skrótów SJP – Słownik j ęzyka polskiego , red. W Doroszewski, Warszawa 1958 PSWP – Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny , red. H. Zgółkowa, Pozna ń 1994-2005 KK – konotacja kontekstowa Kwalifikatory: (admin.) – administracyjny (oficjal.) – oficjalny (architekt.) – architektoniczny (part.) – partyjny (artyst.) – artystyczny (podn.) – podniosły (daw.) – dawny, dawniej (pogard.) – pogardliwy (komuch) (dyplomat.) – dyplomatyczny (polit.) – polityka, polityczny (ekon.) – ekonomia, ekonomiczny (politolog.) – politologiczny (filoz.) – filozoficzny (pot.) – potoczny (finans.) – finansowy (pras.) –prasowy (fraz.) – frazeologiczny (praw.) – prawo, prawniczy, prawny (geogr.) – geografia, geograficzny (przen.) – przeno śnie (gosp.) – gospodarczy (przestarz.) – przestarzały (handl.) – handlowy (relig.) – religijny (hist.) – historia, historyczny (rzad.) – rzadki (iron.) – ironiczny (społ.) – społeczny (ko ściel.) – ko ścielny (socjolog.) – socjologiczny (ksi ąż k.) – ksi ąż kowy (środowisk.) – środowiskowy (ksi ęg.) – ksi ęgowy (teolog.) – teologiczny (kult.) – kultowy (urz ęd.) – urz ędowy (kultur.) – kulturowy (wojsk.) – wojskowo ść , wojskowy (lit.) – literatura (wulg.) – wulgarny (literaturozn.) – literaturoznawczy (żart.) – żartobliwy Pochodzenie: (ang.) – angielski (łac.) – łaci ński (ar.) – arabski (mong.) – mongolski (cel.) – celtycki (niem.) – niemiecki (czes.) – czeski (ros.) – rosyjski (fr.) – francuski (tyb.) – tybeta ński (gr.) – grecki (wł.) – włoski (hiszp.) – hiszpa ński 5 Słownictwo profesjonalne wykorzystywane w polskiej debacie parlamentarnej 6 A abdykacja i w Polsce, i w Europie, i światowej organizacji sporo, s ą (przen.) 'zrzeczenie si ę tronu, rezygnacja z władzy ekspertami gorszej kategorii, i nie wiedz ą, co mówi ą, monarszej' a jedyny, który wie, co mówi, to jest minister finansów? SJP I żongluje hasłem o długo ści życia i umieralno ści 'zrzeczenie si ę władzy przez panuj ącego monarch ę' okołoporodowej noworodków? Jak ka żdy adept zdrowia PSWP publicznego wie, zale ży to od słynnych pól Lalonda, 'rezygnacja z władzy, podanie rz ądu do dymisji lub o których przed chwil ą mówił pan poseł.” [6 kadencja, rozwi ązanie sejmu' 11 posiedzenie, 1 dzie ń, 26.03.2008, Poseł Bolesław KK Grzegorz Piecha] „Ta zmiana nast ąpiła, to, co pa ństwo tutaj polityczny, socjologiczny, (łac.) proponowali ście we wst ępnym zakresie, w 1998 r. zrobił rz ąd AWS-u i Unii Wolno ści - wtedy tam byli administracja samorz ądowcy zwi ązani z tzw. spółdzielni ą, cz ęś ci ą 1. 'zarz ądzanie czym ś' – 'ogól czynno ści wykonywanych AWS, i Uni ą Wolno ści - i ten sam rz ąd t ę ustaw ę zmienił, przez organy pa ństwowe lub samorz ądowe w zakresie dostosowuj ąc do dotychczasowego, czyli dzisiaj władzy wykonawczej' obowi ązującego systemu, w 2001 r., jeszcze przed 2. 'kierowniczy personel jakiej ś instytucji' – 'kierownicze abdykacj ą, że tak powiem.” [6 kadencja, 32 posiedzenie, organy wykonawczej władzy pa ństwowej lub 2 dzie ń, 17.12.2008, Poseł Bolesław Grzegorz Piecha] samorz ądowej' polityczny, (łac.) SJP 1. 'kierowanie, zarz ądzanie czym ś' abolicja 2. 'ogół czynno ści wykonywanych przez organy (praw.) 'akt prawny anuluj ący post ępowanie karne pa ństwowe lub samorz ądowe w zakresie władzy w stosunku do czynu przest ępczego' wykonawczej; organy tej władzy' SJP 3. 'zarz ąd jakiej ś instytucji, zespół kieruj ący czym ś' 1. (praw.) 'zniesienie prawa, ustawy, zarz ądzenia' PSWP 2. (praw.) 'ustawowy nakaz niewszczynania „Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Panie post ępowania karnego za okre ślone przest ępstwa ministrze, przeka że pan moje pytanie, mam nadziej ę, popełnione przed wydaniem ustawy zawieraj ącej z sympatii. Otó ż w programie działania rz ądu pana powy ższy nakaz' premiera Marcinkiewicza ˝Solidarne pa ństwo˝, w dziale: PSWP Administracja, w pkt. 6 jest zapisane: zwi ększenie „Abolicja, któr ą zreszt ą po raz ostatni przeprowadzili śmy kompetencji wojewodów wobec samorz ądu w zakresie w roku 2003, niczego nie rozwi ązuje, lecz raczej nadzoru, wł ącznie z umo żliwieniem powołania zarz ądu przyci ąga nowe fale nielegalnych uchod źców, tak wi ęc komisarycznego w sytuacji aresztowania najwy ższych nie rozwi ązuj ąc tego problemu. My ślę, że tutaj musimy urz ędników samorz ądu terytorialnego.” [5 kadencja, si ę raczej odnie ść i obserwowa ć do świadczenia krajów, 2 posiedzenie, 2 dzie ń, 10.11.2005, Poseł Waldy w których kwestie nielegalnych imigrantów s ą o wiele Dzikowski] bardziej nabrzmiałe.” [5 kadencja, 34 posiedzenie, polityczny, (łac.) 3 dzie ń, 16.02.2007, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewn ętrznych i Administracji Wiesław Tarka] administracyjny prawniczy, (łac.) 'dotyczy administracji, zwi ązany z administracj ą' Kary administracyjne – 'kary wymierzone