© Norwegian Journal of Entomology. 14 May 2008

Noteworthy records of freshwater in

Kjell Magne Olsen

Olsen, K.M.2008. Noteworthy records of freshwater insects in Norway. Norw. J. Entomol. 55, 53–� 71.

For several years the author and colleagues in the foundation Siste Sjanse (BioFokus) have collected freshwater organisms at many localities in Norway. The more interesting of these findings are presented below, focusing mainly on redlisted species and species new to specific geographical regions. Some species are also new to the Norwegian fauna.

Key words: Freshwater insects, Norway, Redlisted species

Kjell Magne Olsen, BioFokus, Gaustadalléen 21, NO-0349 , Norway. E-mail: [email protected]

INTRODUCTION not be the first from that region. This has to some extent been avoided by consulting Rødlistebasen These days there is a huge demand for up-to-date (www.artsdatabanken.no) and by letting several information, with accurate geographical data, on experts on different orders check the manuscript all kinds of organisms, particularly with regard prior to submission (see Acknowledgements). to rare and threatened species. This is necessary The material has been collected over a series of to better manage the biological diversity of the years, but primarily from the years 2002—2007. country or within a certain area. Red lists are due Most of the collecting has been done as part of every five years in Norway, and in order to improve field work in projects ran by the foundation Siste them between each edition, new information must Sjanse. The foundation has recently (autumn be made available. 2006) changed its name to BioFokus. Many of the records have already been published, but only The presentation below intends to publish records in reports to our employers (see Table 1 and the of freshwater insects that meet one or both of the reference list), and therefore rather inaccessible. two following critera: the species is redlisted in at Some of the published records have later proved least one of the two most recent Norwegian redlists to be misidentifications, and any previously (Direktoratet for naturforvaltning 1999, Kålås published records of redlisted species or species et al. 2006), or it is new to the region in which claimed to be new to a region that is not in Table it is found. Species from the former redlist are 1, must be regarded as such. Also, a few of the included because many of the records presented records in Table 1 were initially published as here were part of the basis when preparing the other species. latest. In general, two publications are the basis for determining whether a species is new to a region A large number of freshwater localities (about or not: Aagaard & Dolmen (1996) and Coulianos 750) have been visited over the years (se (1998). Several later publications have been Figure 1), and approximately 8000 entries (i.e. accounted for, but several have also surely been combinations of species/locality/date) have been missed, and therefore some of my records may databased, some 6000 of these being insects. Of

53 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway - - - Olsen 2005b Olsen & Solvang 2006 Bye 2005 - - - - - Olsen & Reiso 2005b - - - - - Olsen & Reiso 2005d - Reference Olsen & Solvang 2006 - - - - Olsen & Solvang 2006 - - Olsen & Reiso 2005a Olsen & Reiso 2005d - - - - Olsen & Reiso 2005b Bye 2005 - - - Olsen & Reiso 2005d - - Olsen & Reiso 2005c - Blindheim & Friis 2006 - - Olsen & Reiso 2005d - - Olsen & Reiso 2005d

EE 2007 ------HO 2003 HO 2003 - - - HO 2004 HO 2004 - - - Rev. - - - - EE 2007 - - EE 2004 ------EE 2007 EE 2007 - - - EE 2007 EE 2007 - - - - -

KMO 2003 KMO 2007 EE 2007 KMO 2006 EE 2007 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2002 KMO 2002 KMO/SR 2005 DD et al. 2003 DD et al. 2003 KMO 2003 KMO 2004 KMO/SR 2004 KMO 2005 SR 2005 Det. EE 2007 KMO 2006 EE 2007 KMO 2007 KMO 2007 KMO 2006 KMO 2004 KMO 2007 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2007 KMO 2006 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2006 EE 2007 EE 2005 KMO 2007 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2007 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005

KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO Leg. KMO KMO KMO KMO/SR KMO et al. KMO et al. KMO/SR KMO/SR KMO/SR SR SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO/SR/ÅØP KMO KMO/SR KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO/OMWK KMO KMO/SR KMO/RS/OMWK KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO/SR KMO 27.VIII.2003 06.IV.2007 30.VII.2003 03.VII.2006 25.I.2005 15.V.1993 16.X.2003 03.VII.2006 Date 26.VII.2005 22.VIII.2002 22.VIII.2002 10.IX.2004 28.VI.2003 28.VI.2003 27.VIII.2003 27.VIII.2003 14.VII.2004 09.IX.2004 05.VII.2003 07.VIII.2006 26.IX.2002 06.IV.2007 14.VIII.2001 03.VII.2006 27.VIII.2003 06.IV.2007 26.VIII.2004 13.VII.2004 09.VII.2002 27.IX.2004 23.VI.2004 07.VIII.2006 03.X.2005 14.VII.2004 25.I.2005 30.IX.2003 17.VIII.2006 17.IV.2004 07.IX.2004 21.VI.2005 16.X.2003 28.VII.2004 06.IV.2007 29.IX.2004 31.VIII.2005 24.III.2007 01.VII.2004 29.VI.2005 27.VIII.2003 13.VII.2004 19 6 71 54 2 28 19 54 EIS 5 18 18 18 6 6 19 19 19 29 36 54 37 6 26 54 19 6 28 28 36 27 65 46 18 18 2 19 12 6 37 20 19 28 6 28 36 28 28 36 19 28

EUREF89 32VNL686894 32VMK54406575 32VNP087777 32VNN944540 32VMK378414 32VNM757321 32VNL746851 32VNN998527 32VMK309920 32VNL171688 32VNL171688 32VNL354653 32VMK825814 32VMK902802 32VNL686894 32VNL701869 32VNL686894 32VPM132495 32VNM734655 32VPN011524 32VPM153830 32VMK54406575 32VMM829371 32VNN998527 32VNL701869 32VMK54406575 32VNM79403418 32VNM806294 32VNM926551 32VNM39410831 33VUJ47711144 32VPN148429 32VNL102831 32VNL354653 32VMK38144347 32VNL767922 32VPL208445 32VMK92337858 32VPM238923 32VPL027854 32VNL750822 32VNM905497 32VMK54406575 32VNM90954455 32VNM89205757 32VNM90954455 32VNM832474 32VNM90745250 32VNL643834 32VNM817320 MGRS SSW Nybrua Damtjern Damtjern Børsesjø Soletjern Ubekiltjenn Storelva 1 Storelva 3 Storelva 1 S Kjeller Sjøvolltangen Storelva 1 Bersebekken N Furuheim Tande Sagbekken Ulvenvann 1 Verpelva Harabakken Tokstadbekken Hæra Bersebekken Hovdestaulen Harabakken Storelva 3 Bersebekken Hukenbekken Gjellumvannet 1 Karussputten II Tofstad SW Blankloken Flagstadelven Gvarvhølen Børsesjø Karusstjern Snekkestad 2 S Kåvika S Brekka 2 N Kommesrud Bjørnøya,Vannsjø 2 Verpelva Bogstadvann Bersebekken 1 Lysakerelven Langlielva 1 Lysakerelven Lomma 2 Sørkedalselva 2 SW Ektvet Bondibekken 2 Locality og Hornnes Nome Nome Arendal Arendal Re Re Re Skedsmo Ringerike Ringsaker Nannestad Tinn Ringsaker Re Asker Asker Oslo Kongsberg Trysil Hamar Sauherad Skien Re Hvaler Eidsvoll Rygge Re Oslo Birkenes Oslo Oslo Oslo Bærum Oslo Re Asker Birkenes Birkenes Arendal Municipality Re Birkenes Dovre Ringsaker Kristiansand Lier Re Ringsaker

*AAI *TEY *TEY ***TEY AAY AAY VE VE VE AK **BØ *HES *AK *AAY *TEI *HES ?*VE *AAY *AK (*)AK (*)Oslo (*)BØ (*)HEN (*)HES (*)TEI (*)TEY *VAY (*)VE (*)Ø (*)AAY *AK *Ø *VE AK **AAY *AK *AK *AK *AK **Oslo *VE ***AK County *VE **AAY *ON *HES **VAY **BØ *VE (*)HES - - - - (R) NT (R) NT EN (E) EN (E) EN (E) (R) (R) ------VU (R) - (R) NT ------R1 (R2) - - (R) ------3 juv. 3 juv. 1 juv. 1 juv. 3 M x ad. (O) x ad. (O) x juv. 1 juv. x M+F 4 juv. 5 M+F 2 juv. 2 juv. 1 juv.F 3 juv. 1 M 1 juv. 2 juv. 4 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 4 juv. 1 juv. 3 juv. 7 juv. 18 juv. 1 juv. 1 juv. 5 juv. 10 juv. 1 F 1 juv. 5 juv. 2 juv. 1 juv. 3 F+juv. 1 juv. 2 juv. 2 M+F 1 juv. 1 juv. 4 MF+juv. 4 MF+juv. 3 juv. 1 juv. 6 juv. 1 juv. 1 F 1 juv. 2 juv. #

List of noteworthy freshwater insects from Norway. The orders are treated in the same sequence as Limnofauna norvegica (Aagaard & Dolmen 1996 ). Explanation of headings. Species [note]: Numbers square brackets: List of noteworthy freshwater insects from Norway.

Ephemeroptera Alainites muticus (Linnaeus, 1758) [1]Baetis fuscatus/scambus Baetis rhodani (Pictet, 1844) Baetis subalpinus Bengtsson, 1917 Baetis vernus Curtis, 1834 Baetis vernus Curtis, 1834 1776) Müller, Centroptilum luteolum (O.F. [2]Centroptilum sp. [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon inscriptum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon praetextum Bengtsson, 1914 [3]Cloeon praetextum? Bengtsson, 1914 Nigrobaetis niger (Linnaeus, 1761) 1839) Caenis lactea (Burmeister, 1839 Caenis luctuosa Burmeister, Caenis rivulorum Eaton, 1884 [4]Serratella ignita f. lactata (Bengtsson, 1909) Serratella mucronata (Bengtsson, 1909) 1764 Ephemera danica Müller, 1764 Ephemera danica Müller, 1764 Ephemera danica Müller, [5]Electrogena affinis (Eaton, 1883) 1776) Müller, Heptagenia sulphurea (O.F. Kageronia fuscogrisea (Retz., 1783) Paraleptophlebia submarginata (Stephenson, 1836) Siphlonurus lacustris Eaton, 1870 Plecoptera Nemoura avicularis Morton, 1894 [6]Nemoura sahlbergi Morton, 1896 (Klapálek, 1909) Isoperla difformis Odonata 1764) Müller, Aeshna cyanea (O.F. 1764) Müller, Aeshna cyanea (O.F. Aeshna grandis (Linnaeus, 1758) Aeshna juncea (Linnaeus, 1758) [7]Aeshna mixta Latreille, 1805 1764) Müller, Brachytron pratense (O.F. 1764) Müller, Brachytron pratense (O.F. Calopteryx splendens (Harris, 1782) Calopteryx splendens (Harris, 1782) Calopteryx splendens (Harris, 1782) 1840) Coenagrion armatum (Charpentier, 1840) Coenagrion armatum (Charpentier, Table 1. Table County: Strand-region, in accordance R 1 (R 2 ): redlist category in Kålås et al. ( 00 6 ) and Direktoratet for naturforvaltning 1999 ), respectively. see notes. #: total number of specimens, and stadia/sexes present. (O)= observation only. see Endrestøl EIS: European Invertebrate Survey, *=new to the Strand-region; **= new county; ***= Norway. county proper. Ak denotes AK is used to denote Oslo/Akershus, whereas with Økland ( 1981 ). Note that Arve Sagvolden, BG=Bo Gullefors, BN=Bernard Nau, DD=Dag Dolmen, EE=Eva Engblom, EMO=Esben Moland Olsen, HO=Hans Olsvik, AE=Anders Endrestøl, BAS=Bjørn and ’Rev.’: ( 2 00 5 ). Initials in the columns ‘Leg.’, ‘Det.’ Krog, PWL=Peter Wiberg-Larsen, RS=Rune Solvang, SB=Sheila Brooke, SL=Sindre Ligaard, SO=Stefan Olberg, SR=Sigve Reiso, Aarvik, OMWK=Ola Martin Wergeland JHS=Jan Henrik Simonsen, KMO=Kjell Magne Olsen, LAa=Leif Blindheim, ØH=Øyvind Håland, ÅØP=Åshild Ønvik Pedersen. TB=Terje Species [note]

54 Norw. J. Entomol. 55, 53–71 Larsen et al. 2003 Solvang 2004a - Solvang 2004a - Olsen & Reiso 2005a Reiso & Olsen 2004a Reiso & Olsen 2004a Reiso 2003b Blindheim et al. 2003 Blindheim et al. 2003 Blindheim et al. 2003 Blindheim et al. 2003 Blindheim et al. 2003 Blindheim et al. 2003 Blindheim et al. 2003 Blindheim et al. 2003 Heggland et al. 2006 Reiso et al. 2005 Reiso 2003a Bye 2005 - Solvang 2004a - - Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Reiso & Olsen 2004a Reiso & Olsen 2004a Reiso & Olsen 2004a Reiso & Olsen 2004a Reiso & Olsen 2004a Reiso 2003b Reiso 2003b Blindheim et al. 2003 Reiso 2003a - - Blindheim et al. 2006 - Olsen & Heggland 2005 - Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2005a - - - - Solvang 2004a - Olsen 2004a Reference

- - HO 2007 - - HO 2004 - - - HO 2003 HO 2003 HO 2003 HO 2003 HO 2003 HO 2003 HO 2003 HO 2003 ------HO 2003 HO 2003 ------HO 2003 ------HO 2003 - - - - - Rev.

KMO 2003 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 SR 2003 KMO 2002 KMO 2002 KMO 2002 KMO 2002 KMO 2002 KMO 2002 KMO 2002 KMO 2002 KMO 2005 SR 2004 SR 2003 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2002 KMO 2002 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 SR 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2003 SR 2003 KMO 2002 SR 2003 DD et al. 2003 DD et al. 2003 KMO 2005 DD et al. 2003 KMO 2005 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2002 DD et al. 2003 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2003 KMO 2003 Det.

KMO KMO KMO KMO KMO KMO SR SR SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR/ÅØP KMO/SR/ÅØP KMO/SR KMO/SR KMO SR SR KMO KMO et al. KMO KMO KMO KMO KMO KMO SR SR SR SR SR KMO/SR SR KMO/SR SR KMO et al. KMO et al. KMO KMO et al. KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO et al. KMO et al. KMO KMO/SR KMO/SR Leg. 18.VII.2003 26.VII.2005 05.VIII.1993 26.VII.2005 28.VI.2003 29.VII.2004 01.VII.2003 14.VII.2003 03.VII.2003 08.VII.2002 08.VII.2002 08.VII.2002 08.VII.2002 09.VII.2002 09.VII.2002 19.VII.2002 19.VII.2002 20.IX.2005 15.VI.2004 10.VII.2003 25.I.2005 29.VI.2003 26.VII.2005 29.VII.2002 22.VIII.2002 15.VI.2004 15.VI.2004 15.VI.2004 20.V.2003 20.V.2003 01.VII.2003 01.VII.2003 14.VII.2003 02.VII.2003 03.VII.2003 08.VII.2002 10.VII.2003 29.VI.2003 29.VI.2003 07.VII.2005 28.VI.2003 03.X.2005 18.IV.2003 30.IX.2004 30.IX.2004 22.VI.2004 30.VII.2002 28.VI.2003 29.VI.2003 26.VII.2005 25.VIII.2003 26.VIII.2003 Date 52 5 160 5 6 28 29 29 37 36 36 36 36 36 36 36 36 28 47 18 2 10 5 18 18 29 29 29 29 29 29 29 29 37 37 36 18 10 10 28 6 18 10 28 28 65 18 6 10 5 29 29 EIS

EUREF89 32VMN913888 32VMK298919 35WNS7964 32VMK315924 32VMK652865 32VNM802339 32VPM114397 32VPM114397 32VPM424651 32VNM995548 32VNM984563 32VNM980569 32VNM993557 32VNM948543 32VNM939548 32VNM973527 32VNM963537 32VNM910496 33VUH640055 32VNL403722 32VMK382419 32VML892021 32VMK304911 32VNL221551 32VNL171688 32VPM437222 32VPM437222 32VPM421199 32VPM114397 32VPM114396 32VPM114397 32VPM114396 32VPM114397 32VPM365570 32VPM424651 32VNM980569 32VNL403722 32VML892021 32VML920169 32VPM076271 32VMK825814 32VNL093849 32VML538008 32VNM99671476 32VPM02451487 33VUJ79390445 32VNL225583 32VMK825814 32VML892021 32VMK295914 32VPM238241 32VPM217258 MGRS

Langetjønn Ødevannet S Knuten Båtsteintjern Asker stadion E Losbyelva 8 Losbyelva 8 Sagstuåa 2 E Haugen SW Holet SW Furumokollen E Steinbråtan Aurtjern E Østre S Lørensætertjern S Nordsæter SE Skjærsjødammen Jegersborgdammen Løvhaugsåa Siljanelva 2 Kvernbekken II Våjebekken N Persste WNW Svarttjern Damtjern Mjerma 1 Mjerma 1 Mjerma 2 Losbyelva 8 Losbyelva 9 Losbyelva 8 Losbyelva 9 Losbyelva 8 Kjensmotjernet E Sagstuåa 2 SW Furumokollen Siljanelva 2 Våjebekken Kviftekilen SE Grønolhovda S Brubråtan 1 Soletjern Kolatangen Jurdalsheitjernet SW Sørås ENE Dyster Østre Storkjøltjørna Stavdal Soletjern Våjebekken Bjoråvika Tangen SW Preståa inner Locality Evje & Hornnes Sør-Varanger Evje & Hornnes Froland Asker Lørenskog Lørenskog Nes1 Oslo Oslo Oslo Oslo Oslo Oslo Oslo Oslo Oslo Grue Siljan Kristiansand Vegårshei Evje & Hornnes Skien Nome Aurskog-Høland Aurskog-Høland Aurskog-Høland Lørenskog Lørenskog Lørenskog Lørenskog Lørenskog Nes1 Nes1 Oslo Siljan Vegårshei Vegårshei Øystre Slidre Ski Arendal Sauherad Froland Ås Ås Trysil Skien Arendal Vegårshei Evje & Hornnes Enebakk Enebakk Municipality

*AAI (*)FØ *AAI AAY AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK HES *TEY VAY AAY *AAI *TEY *TEY AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK **TEY AAY AAY *ON AK AAY *TEI **AAY AK AK *HEN TEY AAY AAY *AAI AK AK County - - - (R) NT (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) - - - EN (E) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) (V) NT (V) NT - VU (R) VU (R) - - EN (V) EN (V) - (R) (R) (R) - (R) (R) R1 (R2) 1 juv. 1 juv. 1 M 1 M 1 M 1 F 1 juv. 1 M 1 F (O) 1 juv. 1 juv. 4 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 3 juv. 3 juv. 2 F+juv. 1 M 1 ad. (O) 1 juv. 1 juv. 1 juv. 1 F 2 juv. 3 juv. 3 juv. 2 juv. 1 juv. 5 juv. 3 juv. 2 juv. 1 M 2 juv. 3 juv. 2 juv. 1 ad. (O) x ad. (O) x ad. (O) 1 M 3 M x ad. (O) 1 juv. 4 juv. 4 juv. 7 juv. 1 ad. (O) 1 M x F (O) 1 juv. 4 M+juv. 2 M+F x ad. (O) # . continued Coenagrion hastulatum (Charpentier, 1825) Coenagrion hastulatum (Charpentier, 1894) Coenagrion johanssoni (Wallengren, 1894) Coenagrion johanssoni (Wallengren, 1840) Coenagrion lunulatum (Charpentier, Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulegaster boltoni (Donovan, 1807) Cordulia aenea (Linnaeus, 1758) Somatochlora arctica (Zetterstedt, 1840) Somatochlora metallica (van der Linden, 1825) Gomphus vulgatissimus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) Onychogomphus forcipatus (Linnaeus, 1758) 1839) Leucorrhinia albifrons (Burmeister, 1839) Leucorrhinia albifrons (Burmeister, Linden, 1825) Leucorrhinia dubia (Vander 1825) Leucorrhinia pectoralis (Charpentier, 1825) Leucorrhinia pectoralis (Charpentier, Leucorrhinia rubicunda (Linnaeus, 1758) Leucorrhinia rubicunda (Linnaeus, 1758) Libellula depressa Linnaeus, 1758 Libellula depressa Linnaeus, 1758 Libellula quadrimaculata Linnaeus, 1758 Orthetrum coerulescens (Fabricius, 1798) Orthetrum coerulescens (Fabricius, 1798) Orthetrum coerulescens (Fabricius, 1798) 1776) Sympetrum danae (Sulzer, Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Table 1 Table Species [note]

55 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway Olsen 2004a - Blindheim et al. 2005 Blindheim & Olsen 2005a Endrestøl et al. 2006 Olsen & Reiso 2005a - Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Reiso & Olsen 2004a Reiso 2003b Blindheim et al. 2006 - Reiso & Olsen 2004a Reiso 2003b Reiso 2003b Reiso 2003b Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 - Reference Olsen & Reiso 2005d Reiso & Olsen 2004a - Olsen & Reiso 2004 - Olsen & Reiso 2005c - Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d - Olsen & Reiso 2004 - - - Olsen & Reiso 2005d Blindheim & Olsen 2006 - Olsen 2004a Olsen & Reiso 2005d Reiso & Olsen 2004a Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005c Olsen & Solvang 2006 ------Olsen & Reiso 2005d

------Rev. - - - - HO 2003 ------HO 2005 ------

KMO 2003 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2004 KMO 2004 SR 2004 KMO/SR 2004 KMO 2005 KMO/SR 2000 KMO 2004 KMO 2003 KMO 2005 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2003 KMO 2003 KMO/SR 2003 KMO 2005 KMO 2005 Det. KMO 2006 KMO 2004 SR 2004 KMO 2004 KMO 1999 KMO 2005 KMO/SR 2004 KMO 2004 SR 2004 KMO 2004 SR 2005 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2003 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO/SR 2004 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2004 KMO/SR KMO/SR KMO KMO KMO KMO SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR Leg. KMO/SR KMO/SR KMO KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO KMO KMO/OMWK KMO KMO/SR KMO/SR KMO SR KMO/SR SR SR KMO SR KMO/OMWK KMO/OMWK KMO/OMWK KMO/SR KMO KMO KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO KMO/SR SR KMO/SR KMO/SR KMO KMO KMO/SR KMO/SR KMO/OMWK KMO/OMWK KMO/OMWK KMO/OMWK KMO 26.VIII.2003 26.VIII.2003 23.IX.2004 08.VIII.2006 26.VIII.2004 16.IX.2004 10.VII.2003 14.VII.2004 15.VII.2004 10.IX.2004 Date 28.VIII.2003 03.IX.2003 06.IX.2005 02.IX.2003 28.VIII.2003 02.IX.2003 02.IX.2003 02.IX.2003 09.IX.2005 09.IX.2005 16.VIII.2006 27.VIII.2004 28.IX.2004 28.VIII.2003 25.VII.1999 09.IX.2004 28.IX.2004 14.VII.2003 01.IX.2003 11.IX.2003 05.VII.2003 15.VIII.2006 15.VIII.2006 17.VIII.2006 06.IX.2004 24.VIII.2004 06.IX.2006 25.VIII.2003 25.VIII.2003 28.IX.2004 28.VIII.2003 12.VII.2005 19.IX.2005 09.IX.2004 28.IX.2004 06.IX.2004 07.VIII.2006 25.VII.2005 27.VIII.2003 27.VIII.2003 15.VIII.2006 15.VIII.2006 16.VIII.2006 17.VIII.2006 27.VIII.2004 29 28 28 28 28 29 EIS 18 18 18 18 28 37 28 37 28 37 37 37 28 28 20 29 29 28 29 29 37 36 36 28 36 20 20 20 28 29 28 29 29 29 28 28 28 29 37 28 46 19 19 19 20 20 12 12 29

EUREF89 32VNL485658 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VPM236276 32VPM22362651 32VPM09754525 32VPM32657235 32VPM03432214 32VPL1208853177 32VPM34176459 32VPM09754525 32VPM32726169 32VPM32166274 32VPM34176459 32VPM07852837 32VPM03193081 32VNM94771472 32VNM93254270 32VNM80313296 32VNM82593286 32VPM190466 32VPM210461 32VPM091463 32VPM112464 32VPM132495 32VPM235509 32VNM986522 32VNM985522 32VPM018395 32VNM734655 32VPL076539 32VPL08055410 32VPL187500 32VNM905497 32VPM397238 32VNM900397 32VPM238241 32VPM241216 32VPM210461 32VPM091463 32VPM095265 32VPM072296 32VPM132495 32VPM235509 32VNM905497 32VPN148429 32VNL54224767 32VNL664923 32VNL670904 32VPL068537 32VPL08055410 32VPL084466 32VPL200453 32VPM190466 MGRS

Torshov W N Bakk S Greverud nordre N Auen N Børsesjø Børsesjø Børsesjø Bergerbekken 4 Varåa Langtjernet S Langtjernet N Fjellhamar st. S E Øvre Finstad Kapelldammen S Kjeller II Tangen SW Ødegården E Kirkeby Abildsøveien W Sjøvolltangen NW Duekasa N Storengen E Stavsengen S Strøm Bogstadvann Bergsjøvannet S Langoddveien Tangen SW Siljåsvika Varåa Langtjernet S Langtjernet N Tveiten SW E Berg S Strøm N Bogebråtan E Snipetjernet Holetjern S Kjeller II Tangen SW Fjøser Bogstadvann Halsentjernet Flagstadelven Paulertjern Revovannet 1 Revovannet 2 Tjuedalen N Sandvika Tangbukta N Kåven Bondivannet gård Vettre Bergerbekken 4 Locality Siljan Skien Skien Skien Enebakk Enebakk Fet Fet Lørenskog Lørenskog Lørenskog Nes1 Ski Skedsmo Sørum Oslo Oslo Oslo Ringerike Hvaler Hvaler Hvaler Hvaler Nes1 Oslo Aurskog-Høland Bærum Enebakk Enebakk Fet Lørenskog Lørenskog Nes1 Nes1 Nes1 Ski Ski Ski Ski Skedsmo Sørum Ås Oslo Oslo Hamar Larvik Re Re Hvaler Hvaler Hvaler Hvaler Asker Asker Fet Municipality

AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK BØ TEY Ø Ø Ø Ø *AK **Oslo AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK **HES TEY TEY TEY VE *VE VE Ø Ø Ø Ø AK AK AK County (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) (R) - - EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) EN (V) VU (R) VU (R) VU (R) R1 (R2) 1 M 1 M (O) 1 M 1 M (O) 3 M+F 1 M 3 M+F 1 M 1 M 1 M 1 M 1 M 2 F 2 M+F 2 F 1 F 1 M (O) 2 M+F 1 M 1 M 1 M 5 M+F 1 M 1 M 6 M+F 1 ad. (O) 1 M 1 M 1 M 1 F 2 M+F x M (O) 3 M+F 2 M 1 M 1 M 3 M 2 M 1 F 2 M 1 M 1 M 1 ad. 5 M+F x ad. (O) 3 juv. 1 M 1 F 1 M 1 M 1 M 1 M 2 M 1 F (O) 1 F # . continued Table 1 Table Species [note] Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) [8]Sympetrum nigrescens Lucas, 1912 [8]Sympetrum nigrescens Lucas, 1912 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. 1764) Müller, Sympetrum sanguineum (O.F. Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758)

56 Norw. J. Entomol. 55, 53–71 Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005c Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2005a Endrestøl et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b - Reiso & Olsen 2004a Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Reiso & Olsen 2004a Reiso 2003b - Reference Olsen & Reiso 2005d - Olsen & Reiso 2005d - - Olsen & Reiso 2005d - Olsen & Reiso 2005d Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005c Endrestøl et al. 2006 - Olsen & Solvang 2006 Olsen & Reiso 2005b ------Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Reiso 2003b Olsen & Reiso 2005d -

------Rev. ------HO 2003 - - - SB/BN 2007 -

SR 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 1999 KMO 2003 KMO 2007 Det. KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO/SR 2004 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2005 KMO 1999 KMO 2003 SR 2005 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2007 KMO/SR KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO/SR KMO/SR Leg. KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO/SR SR KMO/SR KMO/SR KMO SR KMO/RS KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/OMWK KMO/OMWK KMO/OMWK KMO/OMWK KMO KMO KMO KMO/SR SR SR KMO KMO

4.VII.-19.VIII.2004 18.VIII.-06.IX.2004 22.IX.2004 22.IX.2004 22.IX.2004 23.IX.2004 23.IX.2004 23.IX.2004 23.IX.2004 30.IX.2004 08.VIII.2006 19.IX.2005 15.VII.2004 1 10.IX.2004 Date 28.VIII.2003 01.IX.2005 06.IX.2005 06.IX.2005 09.IX.2005 28.VIII.2003 25.VII.1999 02.VII.2003 06.IV.2007 15.VI.2004 12.-13.VII.2006 15.VI.2004 12.-13.VII.2006 28.IX.2004 12.IX.2005 16.IX.2005 16.IX.2005 19.IX.2005 09.IX.2004 28.IX.2004 06.IX.2004 29.IX.2006 05.VII.2003 10.X.2006 14.VII.2004 27.VIII.2003 27.VIII.2003 15.VIII.2006 15.VIII.2006 15.VIII.2006 17.VIII.2006 15.VI.2004 24.VIII.2004 24.VII.1999 02.VII.2003 12.VII.2004 12.VII.2004 12.-13.VII.2006 03.IV.2007 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 EIS 18 18 18 28 28 28 28 28 29 28 37 6 29 11 29 11 29 28 28 28 29 29 37 28 28 28 36 46 18 19 19 20 20 20 12 29 29 29 37 37 37 11 1

EUREF89 32VPM096295 32VNM96351419 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VPM437222 32VPM09754525 32VPM04671912 32VPM03502073 32VPM03432214 32VPM03193081 32VNM96921547 32VNM96741490 32VNM95471437 32VNM94971360 32VNM94771472 32VNM94561478 32VNM98291660 32VNM93254270 32VPM10104545 32VPM09754525 32VPM34225636 32VMK54406575 32VNL370289 32VPM421199 32VNL370289 32VPM210461 32VPM053232 32VPM024246 32VPM019256 32VPM109287 32VPM132495 32VPM235509 32VNM905497 32VNM905497 32VNM956403 32VNM734655 32VPN150426 32VNL664923 32VNL670904 32VPL068552 32VPL076539 32VPL078535 32VPL208445 32VPM416195 32VPM393308 32VPM112464 32VPM365570 32VPM296517 32VPM280530 32VNL354653 32VNL370289 32VLK698382 MGRS

Kråkstadvegen 18 Bindingsvann NE NW Klommestein Smedbølbekken 2 Fjellhamarelva W Børsesjø Børsesjø Børsesjø Mjerma 1 Stråholmen Bersebekken Mjerma 2 Stråholmen Varåa Langtjernet S Eng søndre Kapelldammen E Snipetjernet Dalsbekken 1 Dalsbekken 2 Dalsbekken 3 Bindingsvann S Kjeller II Tangen Rustad III Holstad nordre nordre Vennersgård Skoftestad WNW Kinn SW Fjøser Bogstadvann Bogstadvann Halsentjernet Lindøya, pond Sjøvolltangen W Ridabu Revovannet 1 Revovannet 2 Seiløytangen NW Duekasa Neskilen SE S Kåvika Hølandselva 2 Hølandselva 1 Fjellhamar st. S Langtjernet S Kjensmotjernet E Sloråa Fossåa 2 Fossåa 3 Børsesjø Stråholmen Lomsesanden Locality Skien Skien Skien Aurskog-Høland Kragerø Birkenes Aurskog-Høland Kragerø Fet Lørenskog Ski Ski Ski Ski Ski Ski Ski Ski Ski Skedsmo Sørum Ås Ås Ås Ås Ås Ås Ås Ås Oslo Oslo Oslo Oslo Ringerike Hamar Re Re Hvaler Hvaler Hvaler Hvaler Aurskog-Høland Aurskog-Høland Lørenskog Lørenskog Lørenskog Nes1 Nes1 Sørum Sørum Skien Kragerø Farsund Municipality

AK *TEY AAY AK *TEY AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK BØ HES **TEY TEY TEY TEY VE VE Ø Ø Ø Ø AK AK AK AK AK AK AK AK AK *TEY **VAY County VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) VU (R) (R) NT (R) NT (R) NT (R) NT (R) NT (R) NT (R) NT (R) NT (R) NT - - R1 (R2) - NT (R) NT - NT (V*) NT . NT (R) . NT 8 M+F+juv 3 M+F+juv. 13 ad.+juv. 5 M+F+juv. 14 M+F+juv. 2 M 3 M+F 2 M x M 1 M 2 M xx M+F x M+F x ad. (O) x M x ad. (O) 6 M+F 2 M x ad. (O) 2 M 1 M x ad. (O) 2 M 1 M x ad. (O) 3 M+F 4 M 1 M 1 M 2 M+F 3 F 1 M 1 M 1 M xx M+F 7 M+F 3 M+juv. 1 F 1 M 1 M 1 M 1 M 1 juv. 2 juv. 4 juv. 2 M 1 ad. (O) 1 M 1 M 1 M 4 M+F 1 juv. 1 M #

. continued Table 1 Table Species [note] Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Sympetrum vulgatum (Linnaeus, 1758) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) Hemiptera [9]Aphelocheirus aestivalis (Fabricius, 1794) Arctocorisa carinata (C.R. Sahlberg, 1819) 1848) Callicorixa praeusta (Fieber, 1848) Callicorixa praeusta (Fieber, 1880) Callicorixa producta (Reuter,

57 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway - Blindheim & Olsen 2005a Blindheim & Friis 2006 - Olsen & Reiso 2005a Olsen & Reiso 2004 Olsen & Reiso 2004 - Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Reference Larsen et al. 2003 - Olsen & Heggland 2005 Blindheim & Olsen 2005b - Endrestøl et al. 2006 - Olsen & Solvang 2006 Olsen & Solvang 2006 Olsen & Heggland 2005 - - Olsen & Heggland 2005 - Olsen & Solvang 2006 Olsen & Heggland 2005 Olsen & Solvang 2006 Solvang 2004a Blindheim & Olsen 2006 - - - Heggland & Blindheim 2005 Olsen & Solvang 2006 Olsen & Heggland 2005 Olsen & Solvang 2006 Olsen & Heggland 2005 - Olsen & Heggland 2005 Solvang 2004a Olsen & Reiso 2005d - - - - Olsen & Reiso 2005b - - Solvang 2004a Olsen 2007a Solvang 2004a - Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d

- - - - - JHS 2004 - SB/BN 2007 - - Rev. - - - - SB/BN 2007 ------SB/BN 2007 ------SB/BN 2007 KMO 2005 SB/BN 2007 SB/BN 2007 ------KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2003 KMO 2003 KMO 2003 KMO 2005 KMO 2005 Det. KMO 2003 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2007 KMO 2006 KMO 2007 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2007 KMO 2007 KMO 2007 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2002 KMO 2006 KMO 2006 SB/BN 2007 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2002 KMO 2003 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2003 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO Leg. KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO/RS KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO/RS KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO 21.IX.2004 23.IX.2004 22.IX.2004 23.IX.2004 26.VIII.2004 10.VI.2003 10.VI.2003 Date 03.IX.2003 01.IX.2005 09.IX.2005 18.VII.2003 03.VII.2006 03.X.2005 17.V.2005 12.-13.VII.2006 03.IV.2007 03.X.2005 30.IX.2003 10.X.2006 03.X.2005 03.VII.2006 26.VII.2005 12.IX.2006 03.IV.2007 03.IV.2007 03.IV.2007 26.VIII.2005 03.VII.2006 03.X.2005 10.X.2006 03.X.2005 03.X.2005 23.VI.2004 03.X.2005 26.VII.2005 07.IX.2004 01.X.2003 20.VII.2004 01.X.2002 29.IX.2006 07.VIII.2006 03.VII.2006 23.VI.2004 12.-13.VII.2006 26.VII.2005 14.VII.2004 29.VII.2002 06.VI.2003 26.VII.2005 12.-13.VII.2006 06.VI.2003 29.VII.2002 24.VIII.2004 13.VII.2004 13.VII.2004 28 28 28 28 28 28 28 EIS 37 28 28 52 54 18 6 11 1 18 19 46 18 54 5 28 7 7 7 12 45 18 46 18 18 65 18 5 37 19 37 37 28 46 54 65 11 5 18 18 19 5 11 19 18 29 28 28

EUREF89 32VNM952444 32VNM952444 32VPM29697977 32VNM92704938 32VPM09291537 32VPM03193081 32VNM94771472 32VNM91224722 32VNM94971360 32VNM79623577 32VMN913888 32VNN944540 32VNL102831 32VNL102831 32VNL733881 32VPN150426 32VNL093856 32VNN992534 32VMK304911 32VNM898390 32VPL07374914 32VPN099475 32VNL102831 32VPN150426 32VNL102831 32VNL102831 33VUJ519024 32VNL102831 32VMK295914 32VPM267871 32VNL723797 32VPM161605 32VPM108811 32VNM956403 32VPN148429 32VNN944540 33VUJ474128 32VMK309920 32VNL596397 32VMK298919 32VNL595402 32VPM393308 32VNM806294 32VNM809286 32VMK907796 32VNL370289 32VLK634388 32VLL00701032 32VLL006159 32VLL00081543 32VNL370289 32VNL354653 32VNL230533 32VNL370289 32VNL211527 MGRS

Voksenkollveien30I Øvre Frognerdam Øvre Frognerdam SE Grønolhovda S Nedre Valstad Tande Gvarvhølen Gvarvhølen Myrer østre Søndre Søby W Ridabu Evju Bogsti N Persste Ropernveien E Snipetjernet SW Fjøser N Grinidammen Sauholmen 1 Dæli Gvarvhølen W Ridabu Gvarvhølen Gvarvhølen Ystengene Gvarvhølen Bjoråvika W Jøndal WNW Kinn Heian Sørum Breen Lindøya, pond Flagstadelven Tande Storloken SSW Nybrua Stavern festn. 2 Langetjønn Stavern festn. 4 Hølandselva 1 Gjellumvannet 1 Gjellumvannet 2 Sem bro I N Duevik Stråholmen Kviljo 3 Salteåna W Nygård Ergavatnet Stråholmen Børsesjø W Solheim Stråholmen Igletjern Locality Øystre Slidre Nes1 Oslo Ringsaker Sauherad Sauherad Ski Re Hamar Sauherad Ringsaker Bærum Ski Ås Oslo Oslo Hvaler Ringsaker Sauherad Hamar Sauherad Sauherad Trysil Sauherad Evje og Hornnes Eidsvoll Ås Oslo Re Gjerdrum Nannestad Oslo Hamar Ringsaker Trysil Evje og Hornnes Larvik Evje og Hornnes Larvik Aurskog-Høland Asker Asker Asker Arendal Kragerø Farsund Hå Klepp Klepp Kragerø Skien Skien Kragerø Skien Municipality

**ON *AK **Oslo **HES *TEI AAY **TEY **VAY *TEI *AK *VE **HES *TEI **HES *AAI AK AK *Ak **Oslo AK RY **RY RY Ø **HES *TEI **HES *TEI *TEI *HEN *TEI *AAI AK *Ak **Oslo *VE AK AK AK HES **HES **HEN *TEY *AAI **TEY **TEY *VE *AAI **TEY *VE *TEY AK AK AK AK County - - - - VU ------(V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT ------EN (Ex?) - - - (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) ------(DM) (DM) (DM) (DM) R1 (R2) - 6 M+F+juv. 2 M+F 5 M+F 1 F 4 M+F 1 F 1 juv. 16 M+F 2 M+F 9 M+F 1 F 4 M+F xx M+F 4 juv. 2 M+F 1 F 1 M 1 F 3 F 10 M+F 1 F 2 F 3 M+F 1 M 4 M+F 5 M+F 4 F 1 F 1 F 1 F 3 M+F 1 F 5 M+F 1 M 1 M 9 M+F 3 M+F 1 F 1 M 1 F 1 F 1 M 1 M 3 juv. 2 juv. 1 ad. 1 F 1 M 3 M+juv. 2 M 1 ad. 2 M 2 M 1 ad. 2 M+juv. # . continued Table 1 Table Species [note] [10]Callicorixa wollastoni (Douglas & Scott, 1865) [10]Callicorixa wollastoni (Douglas & Scott, 1865) Thomson, 1869 Corixa dentipes Thomson, 1869 Corixa dentipes 1848 Corixa panzeri Fieber, 1807) Corixa punctata (Illiger, 1807) Corixa punctata (Illiger, Cymatia bonsdorffii (C.R. Sahlberg, 1819) Cymatia bonsdorffii (C.R. Sahlberg, 1819) Hesperocorixa castanea (Thomson, 1869) Hesperocorixa castanea (Thomson, 1869) 1848) Hesperocorixa linnaei (Fieber, 1848) Hesperocorixa linnaei (Fieber, 1848) Hesperocorixa sahlbergi (Fieber, 1848) Hesperocorixa sahlbergi (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Paracorixa concinna (Fieber, 1848) Sigara distincta (Fieber, 1848) Sigara distincta (Fieber, dorsalis/striata [11]Sigara dorsalis/striata [11]Sigara 1848) Sigara falleni (Fieber, Sigara fossarum (Leach, 1817) Sigara fossarum (Leach, 1817) Sigara fossarum (Leach, 1817) [12]Sigara hellensii (C.R. Sahlberg, 1819) Sigara lateralis (Leach, 1817) Sigara lateralis (Leach, 1817) Sigara lateralis (Leach, 1817) 1848) Sigara limitata (Fieber, 1848) Sigara limitata (Fieber, 1848) Sigara limitata (Fieber, 1848) Sigara limitata (Fieber, 1848) Sigara limitata (Fieber, 1848) Sigara nigrolineata (Fieber, 1848) Sigara semistriata (Fieber, 1848) Sigara semistriata (Fieber, Sigara striata (Linnaeus, 1758) Aquarius paludum (Fabricius, 1794) Gerris lateralis Schummel, 1832 Gerris odontogaster (Zetterstedt, 1828) Gerris thoracicus Schummel, 1832 Gerris thoracicus Schummel, 1832 Limnoporus rufoscutellatus (Latreille, 1807) Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899

58 Norw. J. Entomol. 55, 53–71 Olsen & Reiso 2005a Olsen & Reiso 2005d - Solvang 2003a Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b - - - - Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Reference Endrestøl et al. 2006 Solvang 2004a Blindheim et al. 2006 Reiso 2003b Blindheim et al. 2006 Olsen & Reiso 2005b - Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d - - Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Larsen et al. 2004 Blindheim et al. 2006 Blindheim et al. 2006 Olsen & Reiso 2005c Olsen & Reiso 2005c Olsen & Solvang 2006 Olsen & Solvang 2006 Olsen & Heggland 2005 Solvang 2003a - Solvang 2003b Olsen & Reiso 2005b Solvang 2004a Olsen & Heggland 2005 Solvang 2004a Olsen & Heggland 2005 Olsen & Heggland 2005 Solvang 2004a - Olsen 2005b Olsen 2005b -

------Rev. ------

KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2002 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 Det. KMO 2006 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2003 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 SR 2003 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2002 KMO 2004 KMO 2002 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2002 KMO 2003 SO 2005 KMO 2003 KMO 2002 2004 SL KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO Leg. KMO KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO SR KMO KMO KMO/SR KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO 26.VIII.2004 08.VI.2004 23.IX.2004 30.VII.2002 03.VI.2004 14.VII.2004 14.VII.2004 15.VII.2004 19.VIII.2004 31.VIII.2004 13.IX.2004 14.IX.2004 14.IX.2004 Date 06.IX.2005 09.IX.2005 09.VI.2006 26.VII.2005 12.IX.2005 01.VII.2004 07.IX.2004 08.IX.2003 08.IX.2003 05.VII.2004 06.VII.2004 28.IX.2004 28.IX.2004 28.IX.2004 05.IX.2003 03.VII.2003 07.VII.2005 08.IX.2005 19.IX.2005 21.VII.2004 06.IX.2004 10.X.2006 03.VII.2006 03.X.2005 22.VIII.2002 27.VIII.2003 18.VIII.2002 15.VII.2004 26.VII.2005 03.X.2005 26.VII.2005 03.X.2005 03.X.2005 26.VII.2005 18.VIII.2002 29.VII.2003 15.VII.2004 29.VII.2003 22.VIII.2002 05.IX.2003 28 28 28 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 EIS 28 28 28 5 28 28 37 29 29 29 29 29 29 29 46 37 28 28 28 28 28 46 45 18 18 19 6 18 5 18 5 18 18 5 6 71 18 71 18 37

EUREF89 32VNL311610 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL222614 32VNL411586 32VNL39396328 32VNL370677 32VNM80313296 32VPM03432214 32VPM03383034 32VNM97622275 32VNM94561478 32VNM938426 32VMK295914 32VPM053232 32VNM832423 32VPM271877 32VPM201242 32VPM203224 32VPM197270 32VPM208266 32VPM212481 32VPM210461 32VPM268280 32VPN14460027 32VPM417663 32VPM068290 32VPM078262 32VPM072296 32VPM036382 32VNM905497 32VPN145433 32VPN099475 32VNL102831 32VNL664923 32VMK295914 32VNL075853 32VMK295914 32VNL102831 32VNL093856 32VMK315924 32VMK784949 32VNP128706 32VNP128711 32VPM128986 32VNL171688 32VMK784949 32VNL354653 32VNL354653 32VNL171688 MGRS

Pollevannsbekken2 NW Klommestein Bygdø kongsgård Fjærekilen inner Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Marumtjern Ramsåstjønna Skyer nordre Kikuttjern Bjoråvika Dalsbekken 1 Bondivannet Lomma 3 Jøndalsåa 2 Holttjernet Knatterudtjern Børterelva 1 Børterelva 2 S Skårersand Varåa Teigsåa N Åsand Sagstuåa 1 Brusaga Kapelldammen Bondalsåsen Taraldrudhytta Holetjern Skraperudtjern Bogstadvann E Kluke Dæli Gvarvhølen Revovannet 1 Bjoråvika Torshøl Bjoråvika Gvarvhølen Evju S Knuten Jomåstjern Angardtjernet S Angardtjernet N Gjødingelva 2 Damtjern Jomåstjern Børsesjø Børsesjø Damtjern Locality Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Evje og Hornnes Ski Asker Bærum Eidsvoll Enebakk Enebakk Enebakk Enebakk Fet Fet Fet Hurdal Nes1 Ski Ski Ski Ski Ski Ås Ås Oslo Oslo Oslo Hamar Ringsaker Sauherad Re Evje og Hornnes Sauherad Evje og Hornnes Sauherad Sauherad Evje og Hornnes Froland Dovre Dovre Hurdal Nome Froland Skien Skien Nome Municipality

*AAI AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK AK *Ak AK AK AK AK AK AK AK **Oslo AK AK HES **HES TEI *TEY TEY TEY TEY TEY TEY TEY TEY TEY TEY TEY *VE AAY *TEY *AAI *TEI *AAI *TEI *TEI *AAI **AAY **ON **TEY *ON *TEY *Ak County (DM) - (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) (DM) ------R1 (R2)

3 M+F+juv. 3 M+F+juv. 2 ad.+juv. 2 ad. 2 M 2 M+juv. 6 M+F 1 F 1 F 1 juv. 2 M 1 M 1 M 1 F 1 F 1 M x M+F x ad. 1 M 1 F 1 F x ad. (O) 1 juv. 7 M+F 1 F 4 M+F 1 M 1 F 2 F 1 F 4 M+F 1 M 2 M+F 1 F 3 M+juv. x ad. x ad. 1 ad. x ad. 1 F 2 M+juv. 2 F+juv. 1 ad. 1 ad. 2 juv. 1 M 2 F 1 F 3 F 4 ad. 1 ad. 2 M 1 F 2 M+F #

. continued Table 1 Table Species [note] Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 Hydrometra gracilenta Horvath, 1899 1852 Mesovelia furcata Mulsant & Rey, 1852 Mesovelia furcata Mulsant & Rey, Nepa cinerea Linnaeus, 1758 Nepa cinerea Linnaeus, 1758 Notonecta glauca Linnaeus, 1758 1776 Müller, Notonecta lutea O.F. 1776 Müller, Notonecta lutea O.F. 1776 Müller, Notonecta lutea O.F. 1835) Microvelia reticulata (Burmeister, 1835) Microvelia reticulata (Burmeister, Coleoptera Donacia bicolor Zchsach, 1788 Acilius canaliculatus (Nicolai, 1822) Acilius canaliculatus (Nicolai, 1822) [13]Agabus congener (Thunberg, 1794)

59 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway - Blindheim & Olsen 2006 Blindheim & Olsen 2006 Endrestøl et al. 2006 Blindheim & Olsen 2005a Endrestøl et al. 2006 Olsen 2007a Olsen 2007a - Reference - - - - Olsen & Reiso 2005b - Olsen & Heggland 2005 - Heggland & Blindheim 2005 - - Olsen 2005b Olsen 2007a Olsen & Solvang 2006 - - - Olsen & Solvang 2006 - Heggland & Blindheim 2005 - Olsen & Solvang 2006 Olsen & Heggland 2005 Blindheim et al. 2005b Blindheim & Olsen 2006 Blindheim & Olsen 2006 Olsen & Solvang 2006 Heggland & Blindheim 2005 - - - Larsen et al. 2003 - - Olsen & Reiso 2005d - Olsen & Reiso 2005d Solvang 2004a - - Olsen & Heggland 2005 Olsen & Solvang 2006 - Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d

------SL 2004 SL Rev. - - - 2007 SL - - - - - 2004 SL ------2006 SL - KMO 2007 - - - - 2003 SL ------2007 SL - - BAS 2007 - 2006 SL 2007 SL - -

KMO 2005 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2004 Det. SL 2007 SL 2006 SL 2006 SL KMO 2004 KMO 2005 2006 SL KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2002 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2006 KMO 2004 KMO 2003 KMO 2006 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2007 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2007 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2006 2006 SL 2006 SL KMO/SO 2005 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2005 KMO KMO KMO KMO/AE/SO KMO KMO KMO KMO Leg. KMO KMO/RS KMO/SR KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO/TB/OMWK KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO/TB/OMWK KMO/OMWK KMO KMO KMO/OMWK KMO/OMWK KMO/SR KMO KMO KMO KMO/SR KMO/SR KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO et al. KMO KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO/RS KMO KMO 30.VIII.2005 06.IX.2006 12.IX.2006 27.IV.2006 22.IX.2004 08.VIII.2006 12.-13.VII.2006 12.-13.VII.2006 Date 19.VI.2003 26.V.2004 23.VI.2004 11.IV.2004 31.VIII.2004 14.VII.2004 23.VI.2004 08.IV.2004 03.X.2005 24.VIII.2005 24.VI.2003 25.VII.2005 07.VIII.2006 03.X.2005 11.VII.2005 06.IX.2006 12.IX.2006 03.VII.2006 24.VIII.2005 15.VIII.2006 09.X.2002 26.VIII.2005 15.VIII.2006 15.VIII.2006 27.VIII.2003 30.VII.2003 12.-13.VII.2006 18.VII.2003 27.VIII.2003 27.VIII.2003 12.VII.2004 18.V.2007 28.IX.2004 26.VII.2005 18.V.2007 29.VI.2003 03.VII.2006 03.X.2005 27.VIII.2003 03.VII.2006 26.VII.2005 12.VII.2004 20.IX.2005 23.VI.2004 10.X.2006 24.VIII.2004 06.VII.2004 36 28 28 28 28 28 11 11 EIS 37 28 65 10 18 18 65 6 18 12 45 19 54 18 28 28 28 45 12 20 28 12 20 20 19 71 11 52 19 19 37 6 29 5 6 10 54 18 19 45 5 37 36 65 46 29 29

EUREF89 32VNL370289 32VNL370289 32VNM86835482 32VNM90974155 32VPM12459840 32VNM90703901 32VNM93254270 32VNM96351419 32VNM93254270 32VNM725230 33VUJ47711144 33VUJ474128 32VNL093856 32VPL17374175 32VPN07000730 32VNL54224767 32VPN037513 32VNL102831 32VNM905430 32VNM900397 32VNM898390 32VPN099475 32VPL17374175 32VPL077546 32VNM953005 32VPL08434913 32VPL068552 32VPL077546 32VNL712837 32VNP087777 32VMN910886 32VNL643834 32VNL643834 32VPM202798 32VPM268280 32VMK304911 32VML892021 32VNN944540 32VNL075853 32VNL643834 32VPN099475 32VMK295914 32VPM233525 32VNM910506 33VUJ474128 32VPN150426 32VPM397238 32VPM208266 32VML539003 32VNL309721 32VNL354653 32VMK582989 32VNL370289 32VMK910800 32VMK910800 MGRS

Strømstangveien9 I Stråholmen Stråholmen NNE Øvre Lyse Gullaugodden Blankloken Storloken Evju Finneguttens stø Damhytta Paulertjern Skanselva Gvarvhølen Utsiktsveien 3/5 Fornebu v/Telenor S Langoddveien Ropernveien W Lundby 1 Dæli Finneguttens stø Kollholmen E Kolås Halsentjernet Herregårdsdammen Seiløytangen Kollholmen E Storelva 2 N Furuheim Rauddøla 1 SW Ektvet SW Ektvet Risa 1 Teigsåa N Persste Våjebekken Tande Torshøl SW Ektvet Dæli Bjoråvika Rømua 4 SSE Mælum Storloken N Vennersgård Halsentjernet W Ridabu Bergsjøvannet Børterelva 2 Jurdalsheia S Dyrkolltjern Børsesjø Bjønnåstjønn Stråholmen Fislevig Fislevig Locality Kragerø Kragerø Oslo Lier Trysil Trysil Sauherad Hvaler Hurdal Larvik Ringsaker Sauherad Bærum Bærum Bærum Bærum Hurdal Bærum Ringsaker Hvaler Hvaler Vestby Oslo Hvaler Hvaler Hvaler Re Dovre Øystre Slidre Re Re Ullensaker Fet Evje og Hornnes Vegårshei Ringsaker Sauherad Re Ringsaker Evje og Hornnes Sørum Oslo Trysil Ås Oslo Hamar Aurskog-Høland Enebakk Froland Skien Skien Froland Kragerø Arendal Arendal Municipality

**Oslo **BØ **HEN *AAY **TEY *TEY **HEN *AAY *TEI Ø *Ak *VE *HES *TEI AK AK AK AK AK AK HES TEY Ø Ø AK AK TEY Ø Ø Ø *VE **ON **TEY *ON *VE *VE *AK AAY *Ak *AAI AAY **AAY **HES *TEI *VE **HES *AAI *AK **Oslo **HEN AK AK **HES AK AK County ------VU (DC) - VU (V) - - (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) NT (DC) NT (DC) NT (DC) NT (DC) NT (DC) NT ------DD (V*) (DC) NT - (DC) NT ------(DC) NT (DC) NT (DC) NT (DC) (DC) R1 (R2) 2 M+F 1 F 2 M+F 1 M 1 M 1 M 1 F 6 M+F 1 F 3 M+F 2 M+F 1 M 1 M 1 M 1 M 1 M 4 M+F 1 M 1 F 1 M 1 M 1 M 2 M+F 1 M 1 M 1 F 3 M 1 M 2 F 1 M 1 F 3 M 5 ad. 1 juv. 1 ad. 1 ad. 1 juv. 1 F 1 M 3 M+F 5 M+F 1 F 4 M+F 2 F 2 M+F 6 M 1 ad. 1 F 1 F 4 M+F 1 F 1 F 1 F 1 F 1 ad. # . continued Table 1 Table Species [note] [13]Agabus congener (Thunberg, 1794) [13]Agabus congener (Thunberg, 1794) [13]Agabus congener (Thunberg, 1794) [13]Agabus congener (Thunberg, 1794) Ahrens, 1811 Dytiscus circumcinctus 1774) Hydaticus seminiger (De Geer, Thomson, 1856 [14]Hydroporus geniculatus Hydroporus striola (Gyllenhal, 1826) 1783) Hygrotus impressopunctatus (Schaller, Hygrotus parallelogrammus (Ahrens, 1812) 1837) Ilybius picipes (Kirby, Laccophilus poecilus Sharp, 1882 Oreodytes sanmarkii (C.R. Sahlberg, 1826) 1771) Rhantus exsoletus (Forster, Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) Rhantus frontalis (Marsham, 1802) 1825) MacLeay, Rhantus suturalis (W.S. 1825) MacLeay, Rhantus suturalis (W.S. 1825) MacLeay, Rhantus suturalis (W.S. 1825) MacLeay, Rhantus suturalis (W.S. 1825) MacLeay, Rhantus suturalis (W.S. 1825) MacLeay, Rhantus suturalis (W.S. Stictotarsus duodecimpustulatus (Fabricius, 1792) 1774) Stictotarsus griseostriatus (De Geer, Hydroglyphus pusillus (Fabricius, 1781) 1806) Müller, Elmis aenea (P.W.J. 1806) Müller, Elmis aenea (P.W.J. 1793) Limnius volkmari (Panzer, 1806) Oulimnius tuberculatus (Müller, caspius Ménétriés, 1832 Aubé, 1836 Gyrinus distinctus Gyrinus substriatus Stephens, 1829 Scriba, 1855 [15]Gyrinus suffriani 1776) Müller, Orectohilus villosus (O.F. 1875 Haliplus heydeni Wehncke, 1875 Haliplus heydeni Wehncke, 1875 Haliplus heydeni Wehncke, Haliplus immaculatus Gerhardt, 1877 1774) Haliplus ruficollis (De Geer, Haliplus wehnckei Gerhardt, 1877 Haliplus wehnckei Gerhardt, 1877 Haliplus wehnckei Gerhardt, 1877 1792) Enochrus melanocephalus (Olivier, 1792) Enochrus melanocephalus (Olivier, 1792) Enochrus melanocephalus (Olivier, Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801)

60 Norw. J. Entomol. 55, 53–71 Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005c Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2004 Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2004 Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen 2005a Blindheim & Olsen 2006 Solvang 2004a Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b - Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b Reiso & Olsen 2004a - Reference Olsen & Reiso 2005a Olsen & Reiso 2005b - - - Olsen & Reiso 2005d Bye 2005 Olsen & Reiso 2005c - Olsen & Reiso 2005d Olsen & Reiso 2005d Olsen & Heggland 2005 Olsen & Reiso 2005b Heggland & Blindheim 2005 Solvang 2004a - - Olsen 2005a - Olsen & Reiso 2005a Olsen & Reiso 2005d Larsen et al. 2004 - - Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005b

- 2005 PWL - - KMO 2004 KMO 2004 ------Rev. ------2006 SL ------2004 PWL - - - - 2007 PWL - -

SR 2005 KMO 2005 KMO 2005 SR 2005 SR 2004 SR 2004 SR 2005 SR 2005 SO 2005 SO 2005 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 2005 PWL KMO 2004 SR 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 Det. KMO 2006 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 SO 2006 KMO 2005 KMO 2005 2006 SL KMO 2003 2006 SL KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2005 2007 PWL KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 SR 2003 KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO KMO KMO/RS/OMWK KMO/SR KMO KMO/SR KMO/SR KMO KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO Leg. KMO/OMWK KMO KMO/SR SR KMO KMO/SR KMO/SR KMO/TB/OMWK KMO/RS/OMWK KMO KMO KMO KMO KMO KMO/RS KMO KMO/SR KMO KMO/SR KMO SR KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO/SR SR

03.VI.-10.IX.2004 03.VI.-10.IX.2004 30.VI.-14.VII.2003 17.VI.-02.VII.2004 14.VII.-19.VIII.2004 28.VII.-18.VIII.2004 17.VI.-02.VII.2004 15.VII.-19.VIII.2004 14.VII.-19.VIII.2004 14.VII.-01.VIII.2003 29.VIII.2005 06.IX.2006 21.VI.2005 10.IX.2004 13.IX.2004 14.VII.2004 14.VII.2004 19.VIII.2004 14.VII.2004 02.-14.VII.2004 15.VII.2004 10.IX.2004 20.V.2003 Date 16.VIII.2006 29.VII.2004 28.IX.2004 09.IX.2004 03.X.2005 14.VII.2004 14.VII.2004 24.VIII.2005 21.VI.2005 26.VII.2005 18.IV.2003 26.VII.2005 17.IV.2004 03.X.2005 26.V.2004 29.VIII.2005 27.VIII.2003 29.VII.2004 08.IX.2004 25.VI.2003 12.VII.2004 17.IV.2004 25.I.2005 12.VII.2004 15.VII.2004 06.VII.2004 14.VII.2004 23.-29.VI.2002 28 28 20 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 EIS 29 20 28 29 29 18 18 18 12 20 5 10 5 6 18 18 18 28 28 19 28 28 37 37 6 36 28 2 37 18 28 18 36 36

EUREF89 32VPL027854 32VNL354653 32VNL33576797 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VPM11294077 32VPL1208853177 32VNM74623234 32VNM90974155 32VNM802341 32VPM212481 32VPM132495 32VNL093856 32VPL17374175 32VPL02898325 32VMK295914 32VMK296910 32VMK932816 32VNL102831 32VNM725230 32VNM752317 32VNL643834 32VNM801345 32VNM827380 32VPM12119956 32VPM280530 32VMK932816 32VNM994522 32VNM905497 32VMK379438 32VPM202798 32VPM033342 32VNM994522 32VNM997541 32VNL354653 32VNL354653 32VML538008 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 32VNL354653 MGRS

Bjørnøya, Vannsjø Askerbrubakken E Fornebu v/Telenor Losby golfbane 2 Børsesjø Tufte NE Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø S Skårersand S Kjeller Evju Finneguttens stø Storengen SE Vitteberget Bjoråvika Bjoråviktangen Sandåsumpen Gvarvhølen Gullaugodden Grobruelva 4 SW Ektvet E Biterudveien Neselva 1 Gjødingebråten Fossåa 3 Grobruelva 1 Sandåsumpen Nesbukta N2 Bogstadvann Fiskåbekken Risa 1 Gjersrudtjern Nesbukta N2 Dausjøen N Børsesjø Børsesjø Jurdalsheitjernet Børsesjø Børsesjø Børsesjø Børsesjø Locality Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Skien Fet Skedsmo Sauherad Hvaler Hvaler Rygge Råde Evje og Hornnes Evje og Hornnes Arendal Sauherad Lier Lier Re Asker Asker Asker Hurdal Sørum Lier Arendal Oslo Bærum Lørenskog Oslo Kristiansand Ullensaker Oslo Oslo Oslo Skien Skien Froland Skien Skien Skien Skien Municipality

AK AK *TEI **TEY **TEY TEY Ø Ø Ø Ø *AAI *AAY *AAI **AAY *TEI *TEY *TEY **BØ **BØ *VE AK AK AK AK AK **BØ TEY **AAY *AK AK AK TEY TEY TEY TEY TEY ***AK VAY ***AK **TEY **Oslo TEY **TEY TEY TEY TEY TEY TEY TEY *AK *AK County (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) (DC) ------(V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT (V) NT - CR (R) CR (R) CR (R) CR (R) CR (R) CR (R) CR (R) - (R) NT - - CR (DC) CR (DC) CR (DC) CR (DC) CR (DC) CR (DC) CR (DC) CR (DC) CR (DC) CR (DC) (DC) NT R1 (R2) 2 M 2 ad. 2 M+F 1 F 1 M 1 F 2 M+F 4 M+F 1 ad. 1 ad. 1 ad. 1 ad. 1 ad. 5 M+F 2 F x ad. x ad. 5 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 3 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 8 M+F 8 M 3 M 1 M 1 juv. 1 M 1 juv. 1 M 4 M+F 2 juv. 1 juv. 1 M 1 juv. xx M+F M+F 11 1 F xx M+F 1 juv. 6 M+F xx M+F 3 juv. 2 M 14 ad. #

. continued Table 1 Table Species [note] Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Enochrus testaceus (Fabricius, 1801) Laccobius minutus (Linnaeus, 1758) Helophorus brevipalpis Bedel, 1881 Thomson, 1868 Helophorus strigifrons Thomson, 1868 Helophorus strigifrons 1776) Müller, Noterus crassicornis (O.F. 1924 Cyphon kongsbergensis Munster, 1868 Tournier, Cyphon laevipennis Microcara testacea (Linnaeus, 1767) Megaloptera Sialis fuliginosa Pictet, 1836 Sialis fuliginosa Pictet, 1836 Trichoptera Beraeodes minutus (Linnaeus, 1761) Beraeodes minutus (Linnaeus, 1761) Beraeodes minutus (Linnaeus, 1761) Beraeodes minutus (Linnaeus, 1761) Beraeodes minutus (Linnaeus, 1761) Beraeodes minutus (Linnaeus, 1761) Beraeodes minutus (Linnaeus, 1761) Beraeodes minutus (Linnaeus, 1761) 1842) Ecnomus tenellus (Rambur, Agraylea sexmaculata Curtis, 1834 Agraylea sexmaculata Curtis, 1834 Agraylea sexmaculata Curtis, 1834 Agraylea sexmaculata Curtis, 1834 Agraylea sexmaculata Curtis, 1834 Agraylea sexmaculata Curtis, 1834 Agraylea sexmaculata Curtis, 1834 1930 [16]Orthotrichia tragetti Mosely, Adicella reducta (McLachlan, 1865) [17]Ceraclea excisa (Morton, 1904) 1842) Ceraclea fulva (Rambur, [18]Erotesis baltica McLachlan, 1877 [19]Leptocerus tineiformis Curtis, 1834 [19]Leptocerus tineiformis Curtis, 1834 [19]Leptocerus tineiformis Curtis, 1834 [19]Leptocerus tineiformis Curtis, 1834 [19]Leptocerus tineiformis Curtis, 1834 [19]Leptocerus tineiformis Curtis, 1834 [19]Leptocerus tineiformis Curtis, 1834 [19]Leptocerus tineiformis Curtis, 1834 unanimis McLachlan, 1877 [20]Triaenodes 1929) Ylodes simulans (Tjeder,

61 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway Olsen & Reiso 2004 Olsen & Reiso 2005c - - - Olsen & Reiso 2005b Olsen 2005a - Reiso & Olsen 2004a Reiso & Olsen 2004a - - - Reference - Reiso 2005 Bye 2005 ------Rude 2004 Olsen & Reiso 2005b Olsen & Reiso 2005d - Blindheim et al. 2006 - Olsen & Reiso 2005d Olsen 2005a - Olsen & Reiso 2005b - Olsen & Solvang 2006 Olsen & Reiso 2005b - Blindheim et al. 2005b - Olsen & Reiso 2005d - Olsen & Reiso 2004 - - Olsen 2005b - - - - - Larsen et al. 2003

KMO 2004 - - - KMO 2005 - PWL 2007 PWL PWL 2007 PWL - - Rev. ------2007 PWL EE 2005 EE 2005 - - 2007 PWL - KMO 2005 2007 PWL KMO 2005 2007 PWL 2005 PWL KMO 2005 2007 PWL 2007 PWL 2007 PWL 2007 PWL 2007 PWL 2007 PWL LAa 2005 ------ØH 2007 - -

SR 2004 KMO 2005 SR 2003 BG 2007 SR 2003 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2004 Det. KMO 2006 KMO 2006 KMO 2003 KMO 2006 2005 PWL 2007 PWL KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2004 KMO 2005 BG 2007 BG 2007 KMO 2004 BG 2007 SR 2003 KMO 2004 SR 2003 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2003 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2003 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2004 KMO 2006 KMO 2003 KMO/SR KMO/SR KMO/SR KMO KMO/SR KMO/SR KMO KMO SR SR Leg. KMO/OMWK KMO KMO KMO KMO/SR KMO/SR KMO KMO/SR KMO/SR KMO KMO/SR KMO KMO/RS KMO/TB KMO/SR KMO/SR/EMO SR KMO SR KMO/RS KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO SR KMO/RS KMO KMO KMO KMO KMO KMO/SR KMO KMO

12.VIII.-16.IX.2002 14.VII.-01.VIII.2003 18.VIII.-20.IX.2005 12.VIII.-16.IX.2002 28.VII.-18.VIII.2004 17.VI.-02.VII.2004 29.VIII.2005 25.VI.2003 20.V.2003 01.VII.2003 Date 16.VIII.2006 30.X.2006 24.IV.2003 07.VIII.2006 14.VII.2004 01.VII.2004 22.-30.VI.2005 23.VI.2004 01.VII.2004 17.IV.2004 23.VI.2004 25.I.2005 10.X.2006 23.IX.2005 23.VI.2004 01.VI.2004 23.-29.VI.2002 30.IX.2003 23.-29.VI.2002 17.IX.2004 15.VII.2004 12.VII.2004 16.X.2003 16.IX.2005 12.VII.2004 27.VIII.2004 29.VIII.2005 16.X.2003 19.VIII.2004 19.IX.2002 27.V.2003 14.V.2003 10.X.2006 29.VII.2003 03.X.2005 31.VIII.2004 26.VII.2005 03.VII.2006 23.VI.2004 03.VII.2006 18.VII.2003 28 37 29 29 EIS 20 76 19 36 36 46 18 28 28 65 28 6 65 2 46 36 65 28 36 36 19 36 36 19 18 37 28 19 28 37 28 28 19 18 18 37 28 28 46 71 18 18 5 54 65 45 52

EUREF89 32VNL938965 32VPM12119956 32VPM11353960 32VPM11353960 32VPL0918852088 32VNM74813184 32VLQ52153803 32VNM926551 32VNM994522 32VPN148429 32VNL354653 32VNM832474 32VNM861412 33VUJ519024 32VNM832474 32VMK932816 33VUJ47711144 32VMK378417 32VPN150426 32VNM913559 33VUJ47711144 32VNM802340 32VNM906524 32VNM997541 32VNL733881 32VNM997541 32VNM926551 32VNL81074819 32VNL354653 32VPM202798 32VNM905497 32VNL750822 32VPM024246 32VPM273742 32VPM065095 32VNM752317 32VNL757780 32VNL354653 32VNL354653 32VPM171812 32VNM975404 32VNM700393 32VPN150426 32VNP128706 32VNL093856 32VNL189633 32VMK309920 32VNN998527 33VUJ47711144 32VPN099475 32VMN913888 MGRS

Kongshavntj. pond W Karussputten Nesbukta N2 Flagstadelven Børsesjø Lomma 2 Engervann E1 Ystengene Gjødingebråten Lomma 2 Sandåsumpen Blankloken Trollåsen E W Ridabu Finnerud Blankloken Askerelven S Gamlestua Losbyelva 9 Losbyelva 9 Dausjøen N Søndre Søby Dausjøen N Karussputten Grepan SE Veten Børsesjø Risa 1 Bogstadvann 2 Verpelva Dalsbekken 2 Rømua 1 Kråkstadelva 2 Grobruelva 3 Grobruelva 4 3 Verpelva Børsesjø Børsesjø Hvamsaga Bleikøya, pond Skuggebekken W Ridabu Angardtjernet S Evju Raumyr NW SSW Nybrua Harabakken Blankloken Dæli W Merraneset SE Grønolhovda Locality Oslo Oslo Hamar Bærum Bærum Trysil Hurdal Bærum Arendal Trysil Hamar Oslo Trysil Asker Oslo Lørenskog Lørenskog Oslo Re Oslo Oslo Tjøme Hvaler Ullensaker Oslo Re Ski Ullensaker Ås Lier Lier Re Nannestad Oslo Lier Hamar Dovre Sauherad Moss Evje og Hornnes Ringsaker Trysil Ringsaker Øystre Slidre Skien Kristiansand Skien Skien Skien Skien Giske Municipality

AK AK **HES **TEY **AK *AK **HEN *AK *AK **AAY HEN **VAY **HES *AK **HEN *AK *AK AK AK AK *VE *AK AK VE *Ø **TEY *AK *AK *VE AK AK AK BØ BØ VE **TEY **TEY *Ak **Oslo *BØ *HES *ON *TEI *TEY *Ø **AAI *HES *HEN *HES *MRY *ON County NT (DC) NT (DC) NT - - EN (V) - - - - - CR (V) CR (V) - CR - EN (R) - (DC) NT (DC) NT (DC) NT - CR (R) CR (R) CR (R) - - (DC) NT DD CR (DC) NT NT NT NT NT NT - VU (R) ------R1 (R2) 24 ad. 1 M 1 juv. 1 juv. 1 juv. 1 M 2 juv. 3 juv. 1 juv. 2 juv. 5 juv. 1 juv. 2 F 1 F 1 juv. 1 F 1 F 1 juv. 2 juv. 1 F 1 juv. 1 M 3 F 2 juv. 1 juv. 4 juv. 1 juv. 1 M 1 juv. x juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 2 juv. 2 juv. 3 ad. 1 M 2 juv. 10 juv. 5 juv. 2 juv. 3 juv. 6 juv. 1 juv. 4 juv. 4 juv. 1 juv. 9 juv. 14 juv. 9 juv. 6 juv. #

. continued Table 1 Table Species [note] 1929) Ylodes simulans (Tjeder, 1929) Ylodes simulans (Tjeder, Anabolia nervosa (Curtis, 1834) Anabolia nervosa (Curtis, 1834) [21]Chaetopteryx sahlbergi McLachlan, 1876 Colpotaulius incisus (Curtis, 1834) Grammotaulius nigropunctatus (Retzius, 1783) Halesus digitatus (Schrank, 1781) Hydatophylax infumatus (McLachlan, 1865) Limnephilus auricula Curtis, 1834 [22]Limnephilus bipunctatus Curtis, 1834 [22]Limnephilus bipunctatus Curtis, 1834 Limnephilus decipiens (Kolenati, 1848) [23]Limnephilus externus Hagen, 1861 Limnephilus vittatus (Fabricius, 1798) Parachiona picicornis (Pictet, 1834) Potamophylax latipennis (Curtis, 1834) Chimarra marginata (Linnaeus, 1767) Chimarra marginata (Linnaeus, 1767) Chimarra marginata (Linnaeus, 1767) Agrypnia picta Kolenati 1848 Hagenella clathrata (Kolenati, 1848) Hagenella clathrata (Kolenati, 1848) Hagenella clathrata (Kolenati, 1848) Oligotrichia striata (Linnaeus, 1758) Phryganea bipunctata Retzius, 1783 Cyrnus crenaticornis (Kolenati, 1859) 1924 Holocentropus insignis Martynov, reducta (Hagen, 1868) [24]Lype Rhyacophila fasciata Hagen, 1859 Rhyacophila fasciata Hagen, 1859 Rhyacophila fasciata Hagen, 1859 Rhyacophila fasciata Hagen, 1859 Rhyacophila fasciata Hagen, 1859 Rhyacophila fasciata Hagen, 1859 Lepidoptera Cataclysta lemnata (Linnaeus, 1758) Paraponyx stratiotata (Linnaeus, 1758) Diptera 1776) [(25)]Chaoborus crystallinus (De Geer, 1776) Chaoborus crystallinus (De Geer, 1776) Chaoborus crystallinus (De Geer, 1776) Chaoborus crystallinus (De Geer, 1776) Chaoborus crystallinus (De Geer, 1776) Chaoborus crystallinus (De Geer, 1776) Chaoborus crystallinus (De Geer, 1776) Chaoborus crystallinus (De Geer, 1776) Chaoborus crystallinus (De Geer, Chaoborus flavicans (Meigen, 1830) Chaoborus nyblaei (Zetterstedt, 1838) 1859) Chaoborus obscuripes (van der Wulp, 1859) Chaoborus obscuripes (van der Wulp, 1859) Chaoborus obscuripes (van der Wulp,

62 Norw. J. Entomol. 55, 53–71

these, 493 are presented below (Table 1). In a few instances, mainly concerning adult dragonflies, an observation constitute the record (these are marked in Table 1). In many instances, there are several records of the same species from a new Olsen 2005a Blindheim et al. 2006 Reiso & Olsen 2004a - - Reference Olsen & Abel 2003 Olsen & Abel 2003 Olsen & - Olsen & Solvang 2006 - - Solvang 2004a - Olsen & Heggland 2005 - Larsen et al. 2003 - Olsen & Reiso 2005c area, but invariably only one (the first) of these are included in Table 1. Some additional records

are, however, mentioned in the notes. - - - Rev. ØH 2007 - - - - - ØH 2007 ------Parts of the material is in the author’s reference collection, the rest is preserved in the alcohol collection of the Natural History Museum in KMO 2005 KMO 2005 KMO 2003 Det. KMO 2004 KMO 2004 KMO 2003 KMO 2003 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2005 KMO 2006 KMO 2005 KMO 2007 KMO 2005 KMO 2004 KMO 2003 KMO 2006 KMO 2004 Oslo. KMO Leg. KMO KMO/SR KMO KMO KMO KMO KMO/OMWK KMO KMO/TB KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO KMO 29.VIII.2005 Date 09.IX.2005 28.VIII.2003 24.VI.2003 24.VI.2003 24.IV.2003 24.IV.2003 15.VIII.2006 26.VII.2005 26.V.2003 07.VIII.2006 26.VII.2005 04.VIII.2004 03.X.2005 31.VIII.2004 18.VII.2003 12.-13.VII.2006 28.VII.2004 28 EIS 28 28 45 45 19 19 20 5 19 54 5 6 18 18 52 11 28

EUREF89 32VPM07732772 32VNL938965 32VPN07000730 32VNM74333218 32VPN07000730 32VPM09754525 32VNL939965 32VPL08375431 32VMK298919 32VNL963992 32VPN011524 32VMK304911 32VNL093856 32VMN909904 32VNM905497 32VMK892813 32VNL309721 32VNL370289 MGRS Kongshavntj., pond W Kongshavntj.swamp NE Sandberg Langetjønn Koppen Damhytta NE Husjordet Tokstadbekken N Persste Grobruelva 2 Evju Damhytta Lykkjetjednet Langtjernet S Bogstadvann Krøgenespollen Dyrkolltjern Stråholmen Locality Figure 1. Map showing all localities where fresh- water insects have been sampled by the author or his colleagues. A map plotting the records in Hvaler Evje og Hornnes Ski Moss Hurdal Vestby Ringsaker Evje og Hornnes Lier Sauherad Hurdal Øystre Slidre Lørenskog Oslo Moss Arendal Skien Kragerø Municipality

Table 1 would look very similar.

*Ø *AAI *Ak ***Ø *Ak *Ak **HES **AAI *AAY **BØ *TEI **TEY *Ak **ON (*)TEY (*)AK (*)Oslo *Ø County ------R1 (R2) NOTES 7 juv. 7 juv. 8 juv. 1 juv. 3 juv. 1 juv. 6 juv. 12 juv. 3 juv. 4 juv. 4 juv. 1 juv. 1 juv. 1 juv. 2 juv. 4 juv. (O) x juv. (O) x juv. 1 juv. # Ephemeroptera

1. Baetis fuscatus (Linnaeus, 1761)/B. scambus Eaton, 1870. Due to wide variation in Scandinavian material of Baetis fuscatus and B. scambus, it is as of now impossible to separate the two (E. Engblom pers. comm.). Neither of

. continued them are known from the counties of Akershus and/or Oslo previously (Strand-region AK), and Table 1 Table Species [note] 1859) Chaoborus obscuripes (van der Wulp, 1859) Chaoborus obscuripes (van der Wulp, [26]Chaoborus pallidus (Fabricius, 1781) [26]Chaoborus pallidus (Fabricius, 1781) Mochlonyx fuliginosus (Felt, 1905) Mochlonyx velutinus (Ruthe, 1831) [(27)]Dixa nebulosa Meigen, 1830 Dixella aestivalis (Meigen, 1818) Dixella aestivalis (Meigen, 1818) 1776) Dixella amphibia (De Geer, 1776) Dixella amphibia (De Geer, 1776) Dixella amphibia (De Geer, 1849) Dixella obscura (Loew, 1849) Dixella obscura (Loew, [28]Ephydra riparia Fallén, 1813 [29]Hydromyza livens (Fabricius, 1794) [29]Hydromyza livens (Fabricius, 1794) 1919 Tonnoir, Ptychoptera minuta

63 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway one record of the species couple is included here subspecies of the latter is still open to debate. even though the specimen is not determined to Engblom (1996) treated it as a form, but later species. (Engblom 2001) it was treated as a distinct species. Both taxa are known from Norway 2. Centroptilum. Engblom (1996, 2001) includes (an old record of lactata from Stjørdalselva, a second, hitherto unpublished, species of Stjørdal municipality, Nord-Trøndelag county, E. Centroptilum from , called Centroptilum Engblom pers. comm.), but no records have been sp. It is presumably species no. 24a in Engblom published. (2001), and thus has a rather wide distribution in Sweden. Four specimens that agree with this 5. Electrogena affinis (Eaton, 1883). The taxon have been found by the author, all larvae first mention from Norway is in Olsen og and all from two localities in Asker municipality, Reiso (2005d), based on the record in Table 1. Akershus county. One is in Table 1, the other Subsequent records include specimens from record is three specimens from Skitthegga five stations in Askerelven, Asker municipality, (NM800278) on 28.VIII.2006. Both samples have Akershus county in July and August 2004 (Olsen been checked by Engblom. og Reiso 2005a), and from two localities in Ski municipality, also Akershus county: Kråkstadelva 3. Cloëon. According to, amongst others, Brittain (PM062146) on 27.VIII.2004 (part of the project et al. (1996) and Aagaard et al. (2002), the only reported in Olsen & Reiso 2005d, but not verified Norwegian Cloëon species are C. dipterum at that time and not mentioned in the report) (Linnaeus, 1758) and C. simile Eaton, 1870 (even and Dalsbekken (PM024246) on 16.IX.2005 though Brekke (1938) included, in addition to C. (Blindheim et al. 2006). A handful of records are dipterum, both C. inscriptum Bengtsson, 1914 known from Sweden (Engblom 2001, E. Engblom and C. praetextum Bengtsson, 1914). Many pers. comm.). It is not known from or, authors have regarded inscriptum and praetextum surprisingly, , but it is known from Great as synonyms of dipterum and simile, respectively. Britain, and (Blackburn et al. There has even been some, albeit unpublished, 1998, Belfiore et al. 1999). The species may be a doubts about the presence of C. dipterum and late immigrant, possibly due to climatic changes, C. simile in Norway (E. Engblom pers. comm.). presumably having arrived in Sweden in the The author has collected Cloëon-specimens on 1970ies and later spread northwards (E. Engblom approximately 160 occasions in southeastern 2001). As it is now found in localities more than Norway, and of these, about 150 have concerned 30 km apart in Norway, it has clearly been here C. inscriptum. Only a single female has tentatively for some years. been assigned to C. dipterum. Hence, there is little doubt that what is called C. dipterum in recent Plecoptera litterature, including the two above mentioned, either totally or predominantly is C. inscriptum 6. Nemoura sahlbergi Morton, 1896. So far (see Engblom 1996). Nevertheless, all four known only from northern Norway, viz. the species have with certainty been collected in counties of Nordland, Troms and Finnmark Norway in recent years (pers. obs., G. Kjærstad (Solem 1996). A record from Buskerud county is pers. comm.). A thorough revision of this group in thus somewhat surprising, more so as it also in Norway is highly desirable. In Table 1, one record Sweden and Finland is known only from a handful from each Strand-region is presented; further of localities far north (Lillehammer 1988). details will hopefully follow in a separate paper. Odonata 4. Serratella. Whether Serratella lactata (Bengtsson, 1909) is a species separate from 7. Aeshna mixta Latreille, 1805. The first S. ignita (Poda, 1761), or merely a form or a Norwegian record is reported in Olsen og Reiso

64 Norw. J. Entomol. 55, 53–71

(2005b). Later it has been found on several information in Rødlistebasen, stating that the occasions in several counties (H. Olsvik pers. species is confined to deep water, does not apply comm.), including resightings in Børsesjø in to the locality in Birkenes, where specimens were autumn 2006 (F. Haga pers. comm.). A separate caught at depths of 0.2 to 1 metre. paper will be published to summarize the Norwegian records. 10. Callicorixa wollastoni (Douglas & Scott, 1865). In Coulianos (1998) there is a questionmark 8. Sympetrum nigrescens Lucas, 1912. Also for Akershus county, based on records of larvae in this species-group there is some debate as presented in Jastrey (1979). In addition to the to whether nigrescens should be regarded as a records in Table 1, three more localities in taxon separate from S. striolatum or not (see e.g. Akershus county are known to the author. Nielsen 1998, Askew 2004). On the Continent it is usually regarded as an ecological variety, 11. Sigara dorsalis (Leach, 1817)/S. striata typically found in coastal areas of northwestern (Linnaeus, 1758). Females of these two species , including the British Isles. In Britain and can hardly be distinguished (Savage 1989). Neither Scandinavia, where both forms occur, it is more of them were known from Hedmark county or the often regarded as a separate species, or at least a inner parts of Telemark (TEI) previously, and subspecies, although specimens with intermediate records of the species couple are recorded here characters are found. Typical nigrescens are more even though they are not determined to species. common in western and central Norway. If it turns out to be a separate species, Norway will probably 12. Sigara hellensii (C.R. Sahlberg, 1819). Two have a major part of the population, and thus a older records of this species are known from responsibility to conserve the taxon. It is therefore Norway, viz. river Risa in Eidsvoll municipality included in Table1 with one record from each of the two counties Akershus and Oslo, from where it is not previously reported (Olsvik 1999).

Hemiptera

9. Aphelocheirus aestivalis (Fabricius, 1794). This species is stated to be found in three localities in Norway (Rødlistebasen), but upon further investigation the number must be reduced to two, viz. Bersebekken in Birkenes and Nidelva in Froland, both in Aust- county (Warloe 1922, 1925, Sættem 1986). The species was first collected in those localities in 1921 and 1983, respectively. Both localities have later been revisited, but only in the latter specimens were found (D. Dolmen pers. comm.). At the author’s visit to Bersebekken in 2007, several tens of specimens were observed, along the greater part of the rivulet, from its outlet in Flakksvann and up to where the old road crosses, some 200 m upstream. This fits well with Warloe’s (1922) description, presumably based on information from Münster (the collector), with the possible exception that Figure 2. Sigara hellensii (Photo: Karsten Sund, there today is less vegetastion in the rivulet. The Natural History Museum, Oslo).

65 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway on 04.VIII.1918 (one specimen) and at Eidsverk, G. Hagenlund 01.IX.1979 (Hagenlund 1984, Aurskog-Høland municipality in June 1922 (two Holmen 1987, Zoological Museum of Oslo)) specimens), both in Akershus county (Coulianos and one in Vestfold county, Tjøme municipality 1998). It was rediscovered in an eddy by the (leg. S. Ligaard 1993 (Rødlistebasen, F. Ødegaard outlet of river Jøndalsåa in Eidsvoll municipality pers. comm.)). It is assumed to be overlooked on 07.IX.2004 (five specimens preserved, but in Norway, as its preferred habitat is still rather certainly many more were present, see Figure 2) common. (Olsen & Reiso 2005d). The species is generally associated with running water (Damgaard 2005), Trichoptera but the specimens from 2004 were caught among grasses and herbs in the innermost part of the 16. Oxyethira tragetti Mosely, 1930. This species eddy, at depths of 0—20 cm, where the water was was presented as new to Norway in Olsen & Reiso perfectly still. (2005c), based on the four specimens included in Table 1. The larvae of this species is still unknown Coleoptera (P. Wiberg-Larsen pers. comm.), and it is desirable to search for these in the locality. The species is 13. Agabus congener (Thunberg, 1794). This not yet known from Demnark (P. Wiberg-Larsen species is included in the list due to the recent pers. comm), and only from Skåne and Uppsala splitting from A. lapponicus (Thomson, 1867) in Sweden, both far from the Norwegian border (Nilsson 1987, Nilsson et al. 1988). In Ødegaard (www.sef.nu/insektsguiden). et al. (1996), only one record of A. congener from is presented (HOI), whereas the 17. Ceraclea excisa (Morton, 1904). New to species complex congener/lapponicus is known Norway. This specimen has not previously been from most Strand-regions in Norway, including published, but the locality is included in Olsen & all presented in Table 1. Subsequently, Cuppen Reiso (2005d). It is otherwise known from, i.a., & Foster (2005) have published A. congener Sweden (only in a handful of northern counties; from AAI and VAY and A. lapponicus from AAI. B. Gullefors pers. comm.), Finland (widespread; In addition to the records in Table 1, only one J. Salokannel pers. comm.), China and North- additional record from Oslo has been made by the America. author. 18. Erotesis baltica McLachlan, 1877. Only 14. Hydroporus geniculatus Thomson, 1856. one previous record of an adult male in Norway This species is included in the list due to the (Aurskog Høland municipality, Akershus county) recent splitting from H. nigellus (Nilsson 1994). (Andersen et al.1993a, Rødlistebasen). In addition In Ødegaard et al. (1996), only one record of H. to the larva presented in Table 1, an empty case geniculatus from southern or is was found in the same locality. presented (ON), whereas the species complex nigellus/geniculatus is known from most Strand- 19. Leptocerus tineiformis Curtis, 1834. Only regions in this area, including HEN. H. geniculatus one previous record of an adult male in Norway seems to be the more common of the two species (VE) (Andersen 1995, Rødlistebasen). In (F. Ødegaard pers. comm.), and it is probably this Børsesjø it was found on many occasions and species that has previously been recorded from in large numbers during the summer of 2004 (a HEN. A thorough revision of museum material is minimum of 50 specimens preserved, including needed. four larvae).

15. Gyrinus suffriani Scriba, 1855. Known 20. Triaenodes unanimis McLachlan, 1877. previously from two localities in Norway, one Two previous records of females from Norway in Aust-Agder county, Risør municipality (leg. (VE and TEY), both from light traps (Andersen

66 Norw. J. Entomol. 55, 53–71

& Søli 1992, Rødlistebasen). Both localities 23. Limnephilus externus Hagen, 1861. were later revisited, but the species was not Previously, only males have been recorded in three rediscovered. The two males from Table 1 were different localities in the counties of Østfold and caught in a Malaise trap at the northern shore of Vestfold (Andersen 1975, Andersen et al. 1993a, Lake Maridalsvann. Rødlistebasen). The specimen from Finnerud represents the first female. It was caught ina 21. Chaetopteryx sahlbergi McLachlan, 1876. meadow with no immediate connection to water. Only known from Finnmark (Pasvik) previously (Solem & Andersen 1996, Rødlistebasen). In 24. Lype reducta (Hagen, 1868). Only one Waringer & Graf (1997), C. sahlbergi is not previous record of an adult male in Norway (BØ) included in the key, and the present specimen (Andersen et al. 1993b, Rødlistebasen). The keys out as C. major, a species not known from record in Table 1 thus represents the first larva Norway. According to P. Wiberg-Larsen, who has from Norway. determined the specimen, it perfectly matches illustrations of C. sahlbergi in Lepneva (1970). Diptera

22. Limnephilus bipunctatus Curtis, 1834. 25. Chaoboridae. In Sæther (1996) records are Probably, the first mentioning of this species presented on a very coarse scale. Hence, in an from our area is in Wallengren (1884), although attempt to give information sufficient for a more specific finds from Norway are not mentioned elaborate table the next time a similar publication (”although not as common as the previous species is to be published, I here include one record [L. bimaculatus], this species is found over from each Strand-region, taking into account the entire peninsula, even in the most northern the records in Sæther (1967a,b, 1970), Nilssen provinces”, Wallengren writes). Brekke (1946) (1974), Hongve (1975), Håland (2005), Dolmen does not acknowledge the statement, and would et al. (2005), Aagaard & Dolmen (2006) and O.A. not include it in his list until new and more precise Sæther (pers. comm.: C. flavicans(Meigen, 1830) records were made. He is not citing Stainer (1937), and C. obscuripes (van der Wulp, 1859) from and both he and later authors may thus have HOY). The record of C. crystallinus (De Geer, overlooked a record from Lebesby, Finnmark 1776) from Nordland county in Sæther (1996) is county, reported there. By 1975, apparently no probably a confusion with C. obscuripes (O.A. new records were made, and the species is still Sæther pers. comm). The origin of information absent from the Norwegian list (Svensson & about C. nyblaei (Zetterstedt, 1838) from ‘TF’ Tjeder 1975). Next, Aagaard & Hågvar (1987) in Sæther (1996) is Zetterstedt (1840; ‘Lapponia mention records from Oppdal municipality, Sør- Norvegia’). The question marks connected to Trøndelag county, with reference to Solem (1985), regions ‘ØL’ and ‘TR’ are of unknown origin, where, however, the species is not mentioned. but probably based on larvae tentatively assigned Still, in Vitenskapsmuseet, NTNU, there are to this species (but with possibilities of being many specimens of L. bipunctatus from the area C. obscuripes) (O.A. Sæther pers. comm.). It is described in Solem (1985) (T. Andersen in litt.). hereby confirmed from ‘ØL’ (Table 1). Solem & Andersen (1996) also include Hedmark county in their distributional list, but with no 26. Chaoborus pallidus (Fabricius, 1781). This apparent reference. The record from Finnmark species was reported new to Norway in Olsen & was not included, even though it is highlighted Abel (2003), based on finds from two adjacent by Stokkeland (1988). In Sweden, the species is localities on Jeløya, Moss municipality, Østfold found in a large number of counties (län) in the county. One is presented i Table 1, the other is southern part (Gullefors 2002). from Lake Kongshavntjern proper, only some 200 m to the east. Later, it has been found on three occasions: at Koppen (PM07732772)

67 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway and south of Greverud nordre (PM07852837), REFERENCES both in Ski municipality on 09.IX.2005 and at Ropernveien (NM898390), Bærum municipality Aagaard, K. & Dolmen, D. (ed.) 1996. Limnofauna on 12.IX.2006, all in Akershus county (Blindheim norvegica. Katalog over norsk ferskvannsfauna. et al. 2006, Blindheim & Olsen 2006). It is also Tapir. Trondheim. 310 pp. found in Denmark (www.faunaeur.org), Sweden Aagaard, K. & Dolmen, D. 2006. Biologisk mangfold (Liungman 2005) and Finland (Sæther 1997). i dammer i Sør-Trøndelag 2003 og 2004. NTNU Zool. not. 2006-4. 32+13 pp. Aagaard, K., Bækken, T. & Jonsson, B. (ed.) 2002. 27. Dixidae. At the moment, a collection of nine Biologisk mangfold i ferskvann. Regional vurdering samples of dixids have been sent to Dr. R. Wagner av sjeldne dyr og planter. NINA Temahefte 21, in Germany. Tentative results of his investigation NIVA Inr 4590-2002. 48 pp. have been returned, but not the specimens Andersen, T. 1975. Caddis flies (Trichoptera) from themselves. Therefore, in addition to the records Vestfold, south-eastern Norway. Norw. J. Entomol. in Table 1, it shall only be mentioned here that 22, 155–162. three species new to the Norwegian fauna are Andersen, T. 1995. Leptocerus tineiformis Curtis, included in the material, viz. Dixella attica 1834 (Trich., Leptoceridae), a new caddis fly for (Pandazis, 1933), D. serotina (Meigen, 1818) Norway. Fauna norv. Ser. B 42, 63–64. and D. martinii (Peus, 1934). Further details Andersen, T. & Søli, G.E.E. 1992. Triaenodes unanimis McLachlan, 1877 (Trich., Leptoceridae), will eventually be published. Also, Ø. Håland a new caddis fly for Norway. Fauna norv. Ser. B 39, has allowed the mention here of yet another 93–94. species new to Norway, viz. Dixa nubilipennis Andersen, T., Johanson, K.A., Kobro, S. & Ligaard, Curtis, 1832, collected (one male) by a brook S. 1993(a). Faunistical records of caddis flies near Byflaten, Ringsaker municipality, Oppland (Trichoptera) from Østfold and Akershus, SE county on 12.VII.2007 (Ø. Håland in litt.) Norway. Fauna norv. Ser. B 40, 1–12. Andersen, T., Hansen, L.O., Johansen, K.A. & 28. Ephydra riparia Fallén, 1794. Rognes Sagvolden, B.A. 1993(b). Faunistical records of (1996a) present records only on a very coarse caddis flies (Trichoptera) from Buskerud, South scale (‘ØL’ meaning (south)eastern Norway). The Norway. Fauna norv. Ser. B 40, 49–57. record in Table 1 is from within this region, but is Askew, R.R. 2004. The dragonflies of Europe. Harley Books. Essex. 308 pp. included here in order to improve the list in future Belfiore, C., Haybach, A. & Klonowska-Olejnik, publications. M. 1999. and phenetic relationships of Electrogena affinis (Eaton, 1883) (Ephemeroptera : 29. Hydromyza livens (Fabricius, 1794). This Heptageniidae). Ann. Limnol. 35, 245–256. species was not known from Norway at the time Blackburn, J.H., Gunn, R.J.M. & Hammett, M.J. 1998. of Rognes (1996b), but has later been published Electrogena affinis (Eaton, 1885) (Ephemeroptera, by Johanson & Ervik (1997). All records reported Heptageniidae), a mayfly new to Britain. Entomol. here are based on observations of traces from Mon. Mag., London 134, 257–263. larval feeding in leaves of the yellow water-lily Blindheim, T. & Friis, H. 2006. Naturverdier langs Nuphar lutea (Table 1). These gnaws are quite Lysakerelva i Oslo og Bærum kommuner. Siste commonly observed in eastern Norway, and the Sjanse-rapport 2006-9. 62 pp. Blindheim, T. & Olsen, K.M. 2005a. Oppdatering av species is probably not a recent immigrant. naturtypekartet i Ås kommune. Siste Sjanse-notat 2005-7. 9+51 pp. Acknowledgements. Several persons have contributed to this Blindheim, T. & Olsen, K.M. 2005b. Kartlegging av paper, see heading of Table 1. In addition, Trond Andersen, naturtyper. Verdisetting av biologisk mangfold i Dag Dolmen, Øyvind Håland, Gaute Kjærstad, John O. Solem, Gjerdrum kommune. Siste Sjanse-notat 2005-1. Frode Ødegaard and Leif Aarvik have read through parts or 22+18 pp. earlier drafts and given valuable comments. Blindheim, T. & Olsen, K.M. 2006. Status for naturverdier på Fornebu og Snarøya 2006 med

68 Norw. J. Entomol. 55, 53–71

særskilte vurderinger av utbygging nord for A taxonomic handbook. Volume 1. Ephemeroptera - Hundsund. Siste Sjanse-rapport 2006-8. 50+10 pp. Plecoptera - Heteroptera - Neuroptera - Megaloptera Blindheim, T., Bendiksen, E., Olsen, K.M. & Reiso, - Coleoptera - Trichoptera - Lepidoptera. Apollo S. 2003. Kartlegging av naturtyper i Oslo kommune Books. Stenstrup. 274 pp. 2002. Siste Sjanse-notat 2003-2. 63 pp. Engblom, E. 2001. An annotated check-list of Swedish Blindheim, T., Løvdal, I. & Olsen, K.M. 2005. mayflies [Ephemeroptera]. Ephemera 3, 109–116. Naturfaglige registreringer og vurderinger i Hagenlund, G. 1984. Livshistorier og habitatvalg til forbindelse med utbygging av nytt dobbeltspor vannkalver (Coleoptera, Noteridae og Dytiscidae) -Sandvika, Bærum kommune. Siste Sjanse- i seks innsjøer i Risør og Gjerstad kommuner, rapport 2005-1. 55+5 pp. Aust-Agder fylke. Cand.scient-thesis, Biological Blindheim, T., Olsen, K.M., Klepsland, J. & Abel, K. Institute, University of Oslo. 119 pp. 2006. Statusrapport, natur og miljø, Ski kommune Heggland, A. & Blindheim, T. 2005. 2006. Siste Sjanse-rapport 2006-3. 29+40 pp. Konsekvensutredning for Ytre Hvaler nasjonalpark, Brekke, R. 1938. The Norwegian mayflies Østfold. Deltema naturmiljø. Siste Sjanse-rapport (Ephemeroptera). Norsk Ent. Tidsskr. V, 55–73. 2005-8. 101+6 pp. Brittain, J., Nøst, T. & Arnekleiv, J.V. 1996. Heggland, A., Blindheim, T. & Olsen, K.M. 2006. Ephemeroptera. Døgnfluer. Pp. 130-135 in Aagaard, Naturverdier i Sørkedalen. Siste Sjanse-rapport K. & Dolmen, D. (ed.): Limnofauna norvegica. 2006-2. 50+6 pp. Katalog over norsk ferskvannsfauna. Tapir. Holmen, M. 1987. The aquatic Adephaga (Coleoptera) Trondheim. 310 pp. of Fennoscandia and Denmark I. Gyrinidae, Bye, F.N. 2005. Ny riksveg 456 Vågsbygdveien. Haliplidae, Hygrobiidae and Noteridae. Fauna Verdi- og sårbarhetsanalyse for fagtema naturmiljø. Entomol. Scand., Vol. 20. E.J. Brill/Scandinavian Statens Vegvesen Region Sør. 32 pp. Science Press Ltd. Leiden. 168 pp. Coulianos, C.-C. 1998. Annotated catalogue of the Hongve, D. 1975. On the ecology and distribution of Hemiptera-Heteroptera of Norway. Fauna norv. Ser. Chaoborus (Chaoboridae, Diptera) from the Upper B 45, 11–40. Romerike district, south-east Norway. Norw. J. Cuppen, J.G.M. & Foster, G.N. 2005. Aquatic Entomol. 22, 49–57. coleoptera from Vest-Agder and Aust-Agder, Håland, Ø. 2005. New records of Mochlonyx spp. Norway. Norw. J. Entomol. 52, 91–101. (Diptera, Chaoboridae) in Norway. Norw. J. Damgaard, J. 2005. Distribution, phenology and Entomol. 52, 137–138. conservation status of three rare water bugs: Jastrey, J. 1979. Distribution and ecology of Norwegian Aquarius najas (De Geer, 1773), Aphelocheirus water-bugs. Cand. Real. Thesis, University of aestivalis (Fabricius, 1794) and Sigara hellensii Bergen. (non vide) (C.R. Sahlberg, 1819) from lotic waters in Denmark Johanson, K.A. & Ervik, F. 1997. The dung fly (Insecta, Hemiptera-Heteroptera: Nepomorpha & genus Hydromyza (Diptera: Scatophagidae, Gerromorpha). Entomol. Medd. 73, 25–38. Scatophaginae) recorded in Norway. Fauna norv. Direktoratet for naturforvaltning 1999. Nasjonal Ser. B 44, 159–161. rødliste for truete arter i Norge 1998. Norwegian Kålås, J.A., , Å. & Bakken, T. (ed.) 2006. Red List 1998. DN-rapport 1999-3. 161 pp. Norsk Rødliste 2006 – 2006 Norwegian Red List. Dolmen, D., Grenstad, A., Lyngstad, A. & Nilsen L.S. Artsdatabanken, Norway. 415 pp. 2005. Dammer i Nord-Trøndelags kystkommuner; Larsen, B.H., Gaarder, G. & Olsen, K.M. 2003. biomangfoldprosjektet 2003 og 2004. NTNU Zool. Biologisk mangfold i området Beito-Rauddalen, not. 2005-5. 38+17 pp. Øystre Slidre kommune. Miljøfaglig Utredning Endrestøl A. 2005. Ny versjon av EIS-systemet for Rapport 2003-43. 24 pp. Norge. - Fauna, Oslo 58, 92–97. Larsen, B.H., Olsen, K.M., Gaarder, G. & Blindheim, Endrestøl, A., Gammelmo, Ø., Hansen, L.O., Lønnve, T. 2004. Biologisk mangfold i Hurdal kommune. O.J., Olberg, S., Olsen, K.M. & Aarvik, L. 2006. Miljøfaglig Utredning Rapport 2004-69. 46 pp. Registrering og overvåking av utvalgte insektarter, Lepneva, S.G. 1970. Larvae and pupae of Annulipalpia. Oslo kommune II. 2006. Naturhistorisk Museum, Fauna of the USSR, Trichoptera, Vol. II, No 1. Israel Universitetet i Oslo. Rapport 05/20055. 69+25 pp. Prog. Sci. Transl., Jerusalem. 638 pp. (non vide) Engblom, E. 1996. Ephemeroptera, Mayflies. Pp. 13-53 Lillehammer, A. 1988. Stoneflies (Plecoptera) of in Nilsson A. (ed.): Aquatic insects of North Europe. Fennoscandia and Denmark. E.J. Brill/Scandinavian

69 Olsen: Noteworthy records of freshwater insects in Norway

Science Press Ltd.. Leiden. 165 pp. undersøkelser i Oslo kommune 2003. Siste Sjanse- Liungman, M. 2005. Tofsmyggan Chaoborus pallidus notat 2004-9. 13+8 pp. – ny art för Sverige. Entomol. Tidskr. 126, 108. Olsen, K.M. & Reiso, S. 2005a. Biologisk mangfold Nielsen, O.F. 1998. De danske guldsmede. Apollo i Askerelva, Asker kommune. Siste Sjanse-notat Books. Stenstrup. 279 pp. 2005-3. 22+7 pp. Nilssen, J.P. 1974. On the ecology and distribution Olsen, K.M. & Reiso, S. 2005b. Biologisk mangfold of the Norwegian larvae of Chaoborus (Diptera, i Børsesjø, Skien kommune. Siste Sjanse-rapport Chaoboridae). Norsk Ent. Tidsskr. 21, 37–44. 2005-4. 19+11 pp. Nilsson, A.N. 1987. A morphometric study of the two Olsen, K.M. & Reiso, S. 2005c. Biologiske cryptic species Agabus congener (Thunberg) and undersøkelser i innsjøer i Oslo kommune 2004. A. lapponicus (Thomson) (Coleoptera: Dytiscidae). Siste Sjanse-notat 2005-8. 10+9 pp. Entomol. Scand. 18, 67–77. (non vide) Olsen, K.M. & Reiso, S. 2005d. Viktige naturyper og Nilsson, A.N. 1994. Revision of the Hydroporus artsmangfold i ferskvann i Akershus. Siste Sjanse- nigellus complex (Coleoptera: Dytiscidae) including rapport 2005-5. 30+24 pp. multivariate species separation. Entomol. Scand. Olsen, K.M. & Solvang, R 2006. Undersøkelser av 25, 89–104. (non vide) ferskvannsorganismer på utvalgte lokaliteter i Nilsson, A.N., Stille, B. & Douwes, P. 1988. forbindelse med konsekvensutredning Kolomoen- Allozyme variation supports the recognition of Moelv 2006. Asplan Viak-notat. 4 pp. Agabus lapponicus (Thomson) as a distinct species Olsvik, H. 1999. Forslag til fylkesrødlister på (Coleoptera: Dytiscidae). Entomol. Scand. 19, 31– øyenstikkere. Nordisk Odonatologisk Forum, 33. (non vide) Nyhetsbrev 5, 10–11. Ødegaard, F., Hanssen, O. & Dolmen, D. 1996. Reiso, S. 2003a. Ferskvann Siljan - notat fra befaringer Coleoptera. Biller. Pp. 151-167 in Aagaard, K. & 9-10 juli 2003. Note for municipal authorities. 2 Dolmen, D. (ed.): Limnofauna norvegica. Katalog pp. over norsk ferskvannsfauna. Tapir. Trondheim. 310 Reiso, S. 2003b. Kartlegging av naturtyper. Verdisetting pp. av biologisk mangfold i Nes kommune i Akershus. Økland, K.A. 1981. Inndeling av Norge til bruk ved Siste Sjanse-rapport 2003-10. 53+1 pp. biogeografiske oppgaver - et revidert Strand-system. Reiso, S. 2005. Kartlegging og verdivurdering av Fauna, Oslo 34, 167–178. naturtyper og biologisk mangfold i Trysil kommune. Olsen, K.M. 2004. Kartlegging og verdivurdering Siste Sjanse-rapport 2005-2. 36+1 pp. av naturtyper og biologisk mangfold i Enebakk Reiso, S. & Olsen, K.M. 2004. Biologisk mangfold i kommune. Siste Sjanse-rapport 2004-2. 34 pp. ferskvann i Lørenskog kommune. Siste Sjanse-notat Olsen, K.M. 2005a. Biologiske undersøkelser i 2004-5. 22+12 pp. Grobruelva, Lier kommune. Siste Sjanse-notat Reiso, S., Abel, K. & Hofton, T.H. 2005. Verneverdig 2005-15. 18 pp. skog på Vestre Løvhaugen, Grue kommune, Olsen, K.M. 2005b. Biologisk mangfold i utvalgte Hedmark. Siste Sjanse-notat 2005-5. 13 pp. ferskvannslokaliteter i Dovre kommune 2003, samt Rognes, K. 1996a. Ephydridae. Vannfluer. Pp. 271- fellefangster i et sandområde ved Faksfall. Note to 273 in Aagaard, K. & Dolmen, D. (ed.): Limnofauna municipal authorities. 10 pp. norvegica. Katalog over norsk ferskvannsfauna. Olsen, K.M. 2007. Oppdatering av vegetasjonskart over Tapir. Trondheim. 310 pp. Stråholmen landskapsvernområde og Stråholmen Rognes, K. 1996b. Scatophagidae. Åkerfluer. Pp. 277- naturreservat, Kragerø, 2006. BioFokus-rapport 278 in Aagaard, K. & Dolmen, D. (ed.): Limnofauna 2007-2. 23 pp. norvegica. Katalog over norsk ferskvannsfauna. Olsen, K.M. & Abel, K. 2003. Forslag til utvidelse av Tapir. Trondheim. 310 pp. Refsnes naturreservat, samt forslag til opprettelse Rude, E. 2004. Grepan kystpensjonat, av Kongshavntjern og Reierlia naturreservater på konsekvensutredning. Asplan Viak H2004-041. 75 Jeløya, Moss kommune. Siste Sjanse-notat 2003-5. pp+appendix. 8+3 pp. Sæther, O.A. 1967a. Notes on the bottom fauna of two Olsen, K.M. & Heggland, A. 2005. Befaring av Torshol small lakes in northern Norway. Nytt Mag. Zool. og enkelte andre våtmarker i Sauherad, Telemark. 14, 96–124. Siste Sjanse-notat 2005-12. 17 pp. Sæther, O.A. 1967b. Variation within immature stages Olsen, K.M. & Reiso, S. 2004. Ferskvannsbiologiske of Chaoborus flavicans (Meig.) (syn. Chaoborus

70 Norw. J. Entomol. 55, 53–71

alpinus Peus syn. nov.). Int. Rev. Hydrobiol. 52, Waringer, J. & Graf, W. 1997. Atlas der Österreichischen 573–587. Köcherfliegenlarven under Einschluss der Sæther, O.A. 1970. Nearctic and Palearctic Chaoborus angrenzenden Gebiete. Facultas-Universitätsverlag. (Diptera: Chaoboridae). Fish. Res. Board Can. Bull. Wien. 286 pp. 174, 1–57. Zetterstedt, J.W. 1840. Insecta lapponica. Lipsiae. Sæther, O.A. 1996. Chaoboridae. Svevemygg. Pp. 196- 1140 pp. 198 in Aagaard, K. & Dolmen, D. (ed.): Limnofauna norvegica. Katalog over norsk ferskvannsfauna. Received: 14 February 2008 Tapir. Trondheim. 310 pp. Accepted: 4 March 2008 Sæther, O.A. 1997. Diptera Chaoboridae, Phantom midges. Pp. 149–161 in Nilsson, A. (ed.): Aquatic insects of North Europe. A taxonomic handbook. Volume 2. Odonata - Diptera. Apollo Books. Stenstrup. 440 pp. Sættem, L.M. 1986. The life history of Aphelocheirus aestivalis Fabricius (Hemiptera) in Norway. Arch. Hydrobiol. 106, 245–250. Savage, A.A. 1989. Adults of the British aquatic Hemiptera Heteroptera. A key with ecological notes. Freshw. Biol. Assoc. Sci. Publ. 50. 173 pp. Solem, J.O. 1996. Plecoptera. Steinfluer. Pp. 136-138 in Aagaard, K. & Dolmen, D. (ed.): Limnofauna norvegica. Katalog over norsk ferskvannsfauna. Tapir. Trondheim. 310 pp. Solem, J.O. & Andersen, T. 1996. Trichoptera. Vårfluer. Pp. 172–180 in Aagaard, K. & Dolmen, D. (ed.): Limnofauna norvegica. Katalog over norsk ferskvannsfauna. Tapir. Trondheim. 310 pp. Solvang, R. 2003a. Biologisk mangfold i Nome kommune - kartlegging av naturtyper og verdisetting av biologisk mangfold. Asplan Viak-rapport. 72 pp. Solvang, R. 2003b. Kartlegging av naturtyper i Froland kommune 2000–2002. Asplan Viak-rapport. 100 pp. Solvang, R. 2004a. Biologisk mangfold på Fredriksvern verft, Larvik kommune, Vestfold fylke. Forsvarsbygg. BM-rapport nr. 37-2003. 50+5 pp. Solvang, R. 2004b. Biologisk mangfold. Evjemoen skyte- og øvingsfelt, Evje og Hornnes kommune, Aust-Agder. Forsvarsbygg, Eiendomsforvaltning. BM-rapport nr. 76-2004. 46+3 pp. Solvang, R. 2004c. Biologisk mangfold. Rygge hovedflystasjon, Rygge og Råde kommuner, Østfold. Forsvarsbygg Eiendomsforvaltning. BM- rapport nr. 71-2004. 57+3 pp. Stainer, J. 1937. Some observations on a collection of Trichoptera from Lapland, with a note on the synonymy of Asynarchus modestus Hagen. The Entomologist 70, 139–141. Stokkeland, I. 1988. A bibliography of Norwegian caddisfly publications (Insecta: Trichoptera) 1879- 1985. Insecta norv. 3. 34 pp.

71