Jaarverslag 2019 Parnassia Groep

WERKEN AAN HERSTEL

Jaarverslag 2019

De jaarverantwoording van Parnassia Groep De jaarverantwoording van Parnassia Groep bestaat uit: • dit jaarverslag • de jaarrekening • overige gegevens (opgenomen bij de jaarrekening). Op deze onderdelen heeft de controleverklaring van de accountant betrekking. Daarnaast hebben wij kwantitatieve gegevens aangeleverd bij het CIBG via DigiMV.

Begin 2019 hebben wij onze merkenportefeuille aangepast. Enkele zorgbedrijven gingen samen en werken nu onder één naam. We hanteren in dit jaarverslag in vrijwel alle gevallen de nieuwe namen: • Parnassia is de naam waaronder voormalig Dijk en Duin in Noord-Holland en Parnassia in Haaglanden samengingen, als één zorgbedrijf, bestaande uit twee vennootschappen. • Youz is de nieuwe naam voor het voormalige Lucertis, De Jutters en Youz (eerder onderdeel van Antes). Onder de merknaam Youz is dr. Leo Kannerhuis nu het ‘label’ voor zorg aan mensen met autisme. • Antes is het zorgbedrijf waarvan Bavo Europoort vanaf de fusie met Antes in 2017 deel uitmaakte. De merknaam Bavo Europoort werd ook in 2019 nog gevoerd, in afwachting van het moment dat er gewerkt zou kunnen worden met één gezamenlijk EPD. Vanaf 20 april 2020 wordt alleen nog de merknaam Antes gevoerd.

Fivoor wordt meegeteld naar rato van het aandeel van Parnassia Groep daarin, zijnde 57,5%. De andere 42,5% van de aandelen is in handen van Altrecht.

Zie voor nadere informatie over de formele aspecten van de jaarverslaggeving bijlage 2 Uitgangspunten van de verslaggeving (p. 145) en verder in de jaarrekening onder Grondslagen van waardering en resultaatbepaling.

Tegelijk met dit jaarverslag brengt Parnassia Groep een publieksgericht Jaarbeeld 2019 uit. Bij enkele onderwerpen in dit jaarverslag wordt door middel van een vignetje .JB. met hyperlink verwezen naar nadere informatie over betreffend onderwerp in het Jaarbeeld.

2 Inhoud

VOORWOORD ...... 6

Het jaar 2019 - Parnassia Groep in cijfers ...... 8

Deel 1 ONZE VISIE EN AMBITIES...... 10 Onze groepsvisie: deskundig, respectvol, optimistisch ...... 11 De waarde van ons werk ...... 13 Ons bedrijfsplan – Merkbaar beter ...... 14

Deel 2 WERKEN AAN GOEDE ZORG...... 16 Goede zorg:herstelondersteunend, professioneel, veilig...... 18 Herstelondersteunende zorg...... 18 Ervaringsdeskundigheid ...... 18 Familie en naasten ...... 20 Maatschappelijk herstel ...... 21 Professionele zorg ...... 23 Veilige zorg...... 25 Veiligheid patiënten ...... 25 Veiligheid informatie ...... 28 Onze zorg zo vroeg en dichtbij als mogelijk...... 30 Een breed palet aan hulpverlening ...... 30 Eerder starten – korter wachten ...... 31 E-health...... 32 Bereikbaarheid ...... 34 Vier segmenten ...... 36 1. Onze GGZ in en om de huisartsenpraktijk ...... 36 2. Onze wijkgerichte GGZ ...... 40 3. Onze gespecialiseerde programma’s ...... 45 4. Onze topspecialismen ...... 48 Onze zorg zo kort en licht als mogelijk ...... 51 Intensieve zorg blijft altijd nodig ...... 51 Sleutels tot korter en lichter behandelen ...... 51 Herstellen doe je thuis ...... 52 Minder klinisch behandelen – minder bedden ...... 52 Resultaten van en ervaringen met onze zorg ...... 54 De kwaliteit van onze zorg...... 54 Het resultaat van de behandeling...... 54 Patiëntervaringen ...... 56 Klachten ...... 57 Wachttijden en wachtlijsten ...... 59 Kosten per patiënt ...... 60 2020: onze zorgverlening in tijden van corona ...... 62

Deel 3 WERKEN MET COLLEGA’S ...... 64 Ruim 13.500 collega’s ...... 65 Werkklimaat, welzijn en gezondheid ...... 66 Aantrekkelijk en goed werkgeverschap...... 68 Vacatures en arbeidsmarkt ...... 69 Sociaal Plan, reorganisatie en herplaatsing...... 69 Organisatie HR-functie, regelingen en voorzieningen voor collega’s...... 70

3 Deel 4 WERKEN AAN KENNIS ...... 71 Kennis ontwikkelen en kennis delen ...... 72 Parnassia Groep Academie ...... 72 Specialismegroepen ...... 73 Onderzoek...... 74 Scholing ...... 77

Deel 5 WERKEN MET PARTNERS ...... 83 Samenleving en belanghebbenden...... 84 Laten zien wat we doen ...... 84 Vrijwilligers en vrienden...... 85 Maatschappelijk verantwoord ondernemen...... 86 Samenwerkingspartners ...... 86 Collega-aanbieders van zorg en dienstverlening ...... 87 Andere partners in onze zorg voor kwaliteit ...... 87

Deel 6 MIDDELEN EN GELD...... 91 Huisvesting en facilitaire zaken ...... 92 Kwaliteit en kosten huisvesting...... 92 Ontwikkelingen vastgoed 2019...... 92 Veiligheid gebouwen en terreinen ...... 94 Facilitaire zaken ...... 94 Organisatie vastgoed en facilitaire zaken ...... 94 Duurzaamheid en milieu ...... 95 ICT ...... 98 ICT-organisatie...... 96 ICT-missie en -strategie ...... 96 IT Services ...... 96 Informatiemanagement ...... 96 Projecten...... 97 Informatieveiligheid ...... 97 Geld – financiële middelen ...... 98 Werken aan financieel herstel en toekomstperspectief ...... 98 Nadere toelichting resultaat 2019 ...... 106 Administratieve organisatie ...... 111

Deel 7 DE BESTURING VAN ONZE GROEP...... 114 Bestuurlijk samenspel ...... 115 Normen voor goed bestuur ...... 115 Raad van bestuur ...... 116 Raad van commissarissen ...... 118 Stichtingsbestuur ...... 123 Besturing en bedrijfsvoering ...... 124 Sturen op inhoud en bedrijfsvoering...... 124 Managementinformatie en -rapportage ...... 125 Risicobeheersing ...... 126 Kwaliteits- en veiligheidsmanagement...... 127 Medezeggenschap...... 129 Medezeggenschap patiënten – cliëntenraad...... 129 Medezeggenschap personeel – ondernemingsraad ...... 131

Deel 8 DE STRUCTUUR VAN ONZE GROEP ...... 133 Uitgangspunten voor de inrichting van de groep ...... 134 Organisatiestructuur ...... 135 Juridische structuur ...... 137 Medezeggenschapsstructuur ...... 141

BIJLAGEN...... 143 Bijlage 1 Algemene identificatiegegevens ...... 144 Bijlage 2 Uitgangspunten van de verslaggeving ...... 145 Bijlage 3 Kerngegevens: patiënten, capaciteit, personeel en opbrengsten ...... 147 Bijlage 4 Toelatingen ...... 149 Bijlage 5 Werkgebieden ...... 150 Bijlage 6 Externe strategie: voldoen aan de vraag naar zorg ...... 151 Bijlage 7 Geconsolideerde balans en resultatenrekening...... 152 Bijlage 8 Nevenfuncties leden RvB, RvC en AVA in 2019...... 154

VOORWOORD

Het jaar 2019 ligt alweer geruime tijd achter ons. Dit jaarverslag publiceren wij aanzienlijk later dan gewoonlijk. Oorzaken hiervan zijn de coronacrisis, de wens om afrekeningen met financiers zo goed mogelijk af te ronden en het traject met de banken over de financiering. Het (verder) herstellen van alle gevolgen van de pandemie is voor onze samenleving in al haar geledingen een immense opgave. Dat geldt ook voor Parnassia Groep. Het is goed om ons daarbij te laten inspireren door wat we in 2019 tot stand brachten. En om ons te realiseren dat de crisis in 2020 ook ontwikkelingen heeft versneld waarop we willen voortbouwen. ‘Werken aan herstel’ is de kern van ons werk. Ook in 2019 hebben onze ruim 13.500 collega’s zich dagelijks weer volop ingezet om bij elkaar meer dan 185.000 kwetsbare mensen te helpen herstellen. Als professional of in een ondersteunende rol – in loondienst, als vrijwilliger, als stagiair of als aangesloten zelfstandige. En daarbij brachten we ook weer verbeteringen tot stand op allerlei gebied. Dit jaarverslag bevat een groot aantal aansprekende voorbeelden

Al eerder schreven we dat we mooi maar verre van eenvoudig werk doen. Op zichzelf is het bieden van geest elijke gezondheidszorg intensief. We hebben te maken met mensen met complexe problemen die vaak intensieve behandeling nodig hebben. Ondanks alle aandacht voor de veiligheid van patiënten, collega’s en de samenleving deden zich helaas ook in 2019 weer incidenten en calamiteiten voor, met vaak een grote impact. Ons werk wordt er ook niet eenvoudiger op door maatschappelijke omstandigheden als een verhardend publiek klimaat, agressie en stigmatisering. En door aanhoudende druk op tarieven en hoge administratieve en verantwoordingseisen – al is voor dat laatste probleem de afgelopen tijd landelijk wel bredere aandacht ontstaan.

Bij dat alles blijft de krapte op de arbeidsmarkt ook ons parten spelen. Goede patiëntenzorg is alleen maar mogelijk als voldoende collega’s bij Parnassia Groep willen blijven werken en willen komen werken. Elke collega telt! Daarom blijven we, juist in lastige omstandigheden, hoge prioriteit geven aan een goed werkklimaat. Aan een inclusieve organisatie, waarin iedereen kan zijn wie hij of zij is. En daarom blijven we ook investeren in mensen door middel van scholing en opleiding – zie deel 4 van dit jaarverslag Werken aan kennis.

We hebben hard gewerkt om zoveel mogelijk mensen van goede behandelingen te voorzien. In 2019 boden we 2% meer patiënten een behandeling dan in 2018. Helaas zijn de wachtlijsten op veel plaatsen nog te lang gebleven. Allerlei initiatieven zorgen ervoor dat we meer mensen kunnen helpen, zoals meer deels digitale behandelingen, groepsbehandelingen en samenwerking met tal van partners binnen en buiten het zorgdomein. We doen wat we kunnen om ook de mensen op de wachtlijst de hulp te bieden die zij vaak zo hard nodig hebben. We zeggen daarover: “mensen op de wachtlijst zijn ons net zo lief als de mensen die in behandeling zijn”. Maar de schaarste aan regiebehandelaars vormt een belangrijke beperking van onze mogelijkheden.

In 2019 zagen we ons voor een extra opgave gesteld: zorgen voor ons eigen herstel als Parnassia Groep. Herstel van de gevolgen van het zware jaar daarvoor, waarin we voor het eerst rode cijfers schreven. Voor veel collega’s zorgde dat voor extra druk en onzekerheid. Met een gezamenlijke inzet en uiteenlopende acties en maatregelen wisten we de weg omhoog te vinden. Uiteindelijk boekten we in 2019 weer een (nog te gering) positief financieel resultaat.

Betere, meer kostendekkende afspraken met financiers droegen daaraan bij. De gesprekken met hen betreffen deels voorgaande jaren, deels het lopende jaar, en deels toekomstige jaren. Mede daardoor, en doordat er meerdere financiersstelsels zijn, is de materie complex. Vaak kwamen we in redelijkheid tot kostendekkende afspraken; helaas was soms ook een gang naar de rechter, samen met andere instellingen, noodzakelijk. We kunnen niet onder de kostprijs werken, dit geeft te grote financiële risico’s

En dan werden we, begin 2020, geconfronteerd met het coronavirus, dat onze wereld in korte tijd een ander aanzien gaf. Op alle mogelijke manieren hebben we met elkaar de vele uitdagingen als gevolg daarvan het hoofd proberen te bieden. Het waarborgen van de gezondheid en veiligheid van patiënten, bezoekers en collega’s en het zo goed mogelijk leveren van noodzakelijke zorg vergden een enorme inzet van velen. In de klinische en ambulante patiënten- zorg, in de ondersteuning, op locatie of thuis. Gebleken is dat we een vitale en flexibele organisatie vormen en samen

in staat zijn tot enorme prestaties. De talloze collega’s die hiervoor extra inzet hebben geleverd én de vele externen van wie we steun kregen, willen op deze plaats graag bedanken.

Onze investeringen van de afgelopen jaren in de ontwikkeling van e-health en in de hiervoor benodigde technische infrastructuur stelden ons in staat om tijdens de coronacrisis in zeer korte tijd veel grotere aantallen patiënten dan voorheen langs digitale weg te voorzien van noodzakelijke hulp. In 2019 hadden we al een flinke toename gerealiseerd van het volledig online behandelen van patiënten. Ook ontwikkelden we de afgelopen tijd diverse apps die patiënten helpen om zelf de regie te nemen over hun herstel. De kunst voor de komende jaren zal zijn om een optimaal evenwicht te bereiken tussen behandeling ‘face-to-face-’ en online. Voor een groot deel van de patiënten kan zo’n ‘blended’ behandeling een goede manier van behandelen zijn.

De coronacrisis heeft ons indringend herinnerd aan de kwetsbaarheid van mensen, organisaties en onze samenleving. Met volle inzet en vanuit onze kernwaarde optimisme zetten wij met alle collega’s en partners ons ‘werken aan herstel’ voort.

Met trots kijken we terug op wat we in 2019 gedaan en bereikt hebben, en ook op hoe we in 2020 tot nu toe met elkaar alle moeilijkheden het hoofd hebben weten te bieden. Samen met onze collega’s, financiers en vele partners blijven we ons vol energie inzetten om zo goed mogelijk bij te dragen aan de kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten en aan de kwaliteit van de samenleving. Dat is waarom we met vertrouwen naar de toekomst kijken.

Namens de raad van bestuur en de bestuursraad, Stephan Valk voorzitter raad van bestuur

Het jaar 2019 - Parnassia Groep in cijfers

ONZE VISIE EN AMBITIES

-inhoudsopgave

Deel 1 ONZE VISIE EN AMBITIES

Onze groepsvisie: deskundig, respectvol, optimistisch

Het uitgangspunt voor al ons handelen is onze groepsvisie, met als titel onze drie kernwaarden: Deskundig, respectvol & optimistisch.

Onze groepsvisie verwoordt beknopt ons bestaansrecht en onze manier van werken. Begin 2019 introduceerden wij een nieuwe versie van de groepsvisie.

Vervolgens hebben we verder vormgegeven aan de manier waarop wij in Parnassia Groep werken en samenwerken. Wij doen dat zodanig dat al onze teams duurzaam gezond zijn, om samen een duurzaam gezonde organisatie te blijven. Een duurzaam gezond team kenmerkt zich door inhoudelijk goede en doelmatige zorg, door een inspirerend werkklimaat en door een financieel gezond resultaat. Zie Sturen op inhoud en bedrijfsvoering, p. 124 e.v.

Onze groepsvisie hebben we als volgt samengevat onder het motto Samen grenzen verleggen.

Samen grenzen verleggen

Parnassia Groep is er als jij professionele hulp nodig hebt om weer krachtig in het leven te kunnen staan.

Hulp bieden bij psychische problemen, dat is waar alle collega’s van Parnassia Groep zich dagelijks met hart en ziel voor inzetten. We bieden onze hulp kort en dichtbij als dat kan, en intensiever en langer wanneer dat nodig is. We willen een merkbaar beter resultaat voor patiënten bereiken! Drie kernwaarden staan voorop bij al ons werk: deskundig, optimistisch en respectvol.

Parnassia Groep biedt specialistische hulp bij alle psychische problemen. Onze organisatie bestaat uit verschillende zorgmerken die zijn onderverdeeld in kleinschalige teams. We werken intensief samen door onderling kennis te delen, maar ook doordat specialisten van verschillende zorgmerken gezamenlijke teams vormen, denk hierbij aan levenslooppoli’s en wijkteams. Omdat we op deze wijze samenwerken en steeds vernieuwen, betekenen wij meer voor onze patiënten.

We zijn professionals die zich constant inzetten om de kwaliteit en toegankelijkheid van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland vooruit te helpen. Want we vinden dat de behandeling van psychische problemen altijd beter kan. Met wetenschappelijk onderzoek, professionele ontwikkeling via onze eigen academie en de ontwikkeling en innovatie van nieuwe behandelmethoden verleggen we grenzen en ontdek - ken we nieuwe mogelijkheden.

Zo werken we, iedere dag weer, samen met patiënten en tal van partners aan merkbaar betere zorg. Zodat elke patiënt volmondig ja antwoordt op de vraag: raadt u een familielid of andere naaste de hulp van Parnassia Groep aan?

Voor intern gebruik hebben we de inhoud van onze bestaande groepsvisie wat anders gestructureerd. Na stil t e hebben gestaan bij ons bestaansrecht (ons waarom), geven wij uitwerking aan de manier waarop wij werken (ons hoe) op vier terreinen.

 Deel 1 Onze visie en ambities

Ons bestaansrecht

Hulp bieden aan mensen met psychische problemen, dat is waar ons werk om draait.

Een goede gezondheid is voor iedereen van onschatbare waarde. Zowel een goede lichamelijke als een goede geestelijke gezondheid. Psychische klachten kunnen iedereen treffen en ernstig lijden veroorzaken. Voor de patiënt en diens omgeving zijn ze vaak lastiger dan lichamelijke aandoeningen, omdat ze minder zichtbaar zijn.

Er kan veel gedaan worden om psychische problemen te voorkomen. En om ze te overwinnen als ze toch ontstaan zijn. Veel mensen komen er weer helemaal bovenop. Anderen houden soms een (ernstige) psychische beperking of kwetsbaarheid.

Geestelijke gezondheid herwinnen betekent: herstel van wat was aangetast. Verbinding met familie en naasten. Autonomie en gevoel van eigenwaarde. Het vermogen om te werken en deel te nemen aan de samenleving. Zin en betekenis. Kortom: kwaliteit van leven.

Een belangrijke sleutel tot herstel is: de eigen kracht hervinden, benutten, versterken. Steun van familie, vrienden, collega’s, werkgever en andere betrokkenen kan daarbij enorm helpen. En natuurlijk moet er professionele hulp beschikbaar zijn als dat nodig is. Hulp die aansluit bij het dagelijks leven van mensen en het netwerk om hen heen.

Parnassia Groep biedt hulp bij het voorkomen en behandelen van geestelijke problemen. Hulp bij en samen met de huisarts, thuis of in de wijk, in specialistische programma’s. Hulp bij het werken aan de toekomst.

Goede en tijdige hulp bij psychische problemen heeft een positieve invloed op de kwaliteit van leven van patiënten en op hun omgeving. Het verminderen van psychische problemen heeft een brede maatschappelijke waarde en kan arbeidsuitval en ontwrichtende sociale situaties voorkomen. Soms kan ingrijpen bij ernstige psychische problematiek ook leiden tot een veiligere samenleving.

De manier waarop wij werken

I. De manier waarop wij onze zorg aanbieden Samen met de patiënt kijken we welke hulp nodig is voor het herstel van zijn geestelijke gezondheid. We kijken wie die hulp het beste kan bieden en waar deze hulp plaats kan vinden. Parnassia Groep is er voor iedereen. Parnassia Groep heeft zorgonderdelen die gespecialiseerd zijn in hulp aan kinderen, jongeren, volwassenen, gezinnen, ouderen en mensen met een andere culturele achtergrond.

II. De manier waarop wij met onze partners omgaan We vervullen voor de samenleving een cruciale rol door zorg te bieden voor mensen met psychische problemen. Samen met onze maatschappelijke partners vormen we een netwerk voor mensen die het zelf niet redden.

III. De manier waarop wij met elkaar omgaan We stellen hoge eisen aan onszelf en onze collega’s. We gaan uit van onze eigen kracht. We werken vanuit een optimistische instelling en denken in mogelijkheden. Door elkaars deskundigheid in te zetten, zijn we in staat antwoord te geven op de (complexe) problematiek van onze patiënten. Vaak zijn collega’s van meerdere zorgonderdelen betrokken bij de zorg voor een patiënt. We weten elkaar te vinden om onze kennis te bundelen, verder te ontwikkelen en toe te passen in de praktijk.

IV. De manier waarop wij onze organisatie vormgeven Goede bedrijfsvoering is een voorwaarde voor goede hulpverlening. We stellen hoge eisen aan onze organisatie. We willen een innovatieve en krachtige organisatie zijn. Als maatschappelijke onderneming zonder winstoogmerk laten we alle opbrengsten direct of indirect ten goede komen aan (verbetering van) de zorg.

Op diverse plaatsen in dit jaarverslag citeren we uit de nieuwe versie van de groepsvisie. 12

 Deel 1 Onze visie en ambities

De waarde van ons werk Met ruim 13.500 collega’s zetten wij ons elke dag weer in, samen met vele partners, voor het herstel van kwetsbare mensen en daarmee voor een gezondere samenleving.

De waarde van ons werk ligt in de bijdragen die wij dagelijks, elke dag weer, leveren aan de kwaliteit van leven van patiënten en aan de kwaliteit van de samenleving. En ook in het rendement daarvan in economisch opzicht. Hoe wij die waarde leveren, en wat daarvoor nodig is, maakt ons waardecreatiemodel op hoofdlijnen aanschouwe- lijk.

Het model is opgebouwd uit vijf kolommen, die het volgende laten zien: • Wat hebben wij nodig voor ons werk? → voorwaarden • Wat doen we daarmee? → activiteiten - processen • Wat bieden/leveren wij? → diensten • Wat levert dat op voor patiënten en voor de samenleving? → resultaten • Wat draagt dat bij? Wat heeft ‘men’ daaraan? → waarde

Doordat in het waardecreatiemodel onze zeer uiteenlopende partners zijn opgenomen, geeft het ook een beeld van de groep in haar maatschappelijke context.

Het model is in essentie jaar in jaar uit van toepassing, het is dus weinig tijdgebonden. Het helpt ons om met elkaar na te denken over onze strategie en over de concretisering daarvan in verbeterplannen en hierover te communiceren. De diverse elementen van ons waardecreatiemodel komen aan bod in de diverse hoofdstukken van dit jaarverslag.

 Deel 1 Onze visie en ambities

Ons bedrijfsplan – Merkbaar beter In ons bedrijfsplan Merkbaar beter hebben we beschreven hoe wij als Parnassia Groep onze zorg steeds weer verder blijven verbeteren, samen met onze vele partners. Merkbaar beter: voor patiënten, hun naasten, verwijzers en financiers.

We hebben het bedrijfsplan opgebouwd rond vijf speerpunten. Binnen die speerpunten benoemden we een aantal prioriteiten, onderwerpen waar we extra inspanningen op inzetten.

Parnassia Groep biedt hulp aan zeer diverse groepen patiënten. Veel patiënten hebben gedurende een relatief korte periode hulp nodig. Andere patiënten zullen hun hele leven een beroep op onze ondersteuning doen. Maar waar en hoe de hulp ook gegeven wordt, deze moet altijd passend zijn en gericht op de persoonlijke vraag/behoefte van de patiënt en diens omgeving. En altijd vormt onze groepsvisie met de kernwaarden deskundigheid, respect en optimisme ons vertrekpunt.

Ons bedrijfsplan gaat over de vraag: hoe maken wij als groep onze zorg steeds weer merkbaar beter voor onze patiënten, hun naasten, verwijzers en financiers? Welke prioriteiten hebben we daarbij? Hoe werken we daarbij zo doeltreffend mogelijk samen met onze partners?

De doelen die wij ons stellen om onze zorg telkens weer, stap voor stap, merkbaar beter te maken, hebben we samengevat in één hoofddoel:

Beter herstel in minder tijd

Beter herstel – daarmee leggen we het accent op: • het eigen herstelproces van de patiënt • met onze hulp: specialistisch, professioneel, herstelondersteunend • een betere ervaring: meer eigen regie, samen beslissen • een merkbaar beter resultaat: een menswaardig leven, beter functioneren en participeren

Minder tijd – daarmee leggen we het accent op: • zo vroeg mogelijk problemen onderkennen en zo intensief als nodig aanpakken • daardoor voor de patiënt sneller herstel (in minder tijd) • daardoor lichter en/of korter behandelen mogelijk (maar zoveel als nodig) • daardoor per saldo minder behandelinzet (behandeluren) en dus minder kosten

 Deel 1 Onze visie en ambities

Om richting te geven aan onze inzet formuleerden we, in het verlengde van het voorafgaande bedrijfsplan Een andere instelling, een vijftal speerpunten voor de periode 2017-2019. Speerpunt 1: Patiënten die ons van harte aanbevelen Speerpunt 2: Onze hulpverlening eerder, dichterbij en zo mogelijk korter en lichter Speerpunt 3: Extern partnerschap – Parnassia Groep draagt merkbaar bij Speerpunt 4: Interne verbinding – de kracht van de groep benutten Speerpunt 5: Een gezond, positief en uitdagend werkklimaat – elke collega telt

We werken ‘van buiten naar binnen’. We stellen de behoeften van de patiënt en de samenleving, en hoe wij daar samen met anderen in voorzien, voorop. Over onszelf, onze organisatie en collega’s, gaat het pas bij het laatste speerpunt. Last but not least! Immers, zonder enthousiaste en deskundige collega’s geen zorg. Zij zijn ons kapitaal – dat mag als een cliché klinken, maar dat maakt het niet minder waar of minder belangrijk.

WERKEN AAN GOEDE ZORG

-inhoudsopgave

Deel 2 WERKEN AAN GOEDE ZORG

Parnassia Groep biedt specialistische hulp bij alle soorten psychische problemen. Met goede en betaalbare zorg wil zij bijdragen aan de kwaliteit van leven van patiënten en de kwaliteit van de samenleving als geheel.

“De maatschappelijke doelstelling en legitimatie van de zorgorganisatie is het bieden van goede zorg aan cliënten”, zo zegt de Zorgbrede Governancecode.

“De zorgorganisatie biedt zorg van goede kwaliteit, die voldoet aan professionele standaarden en eigentijdse kwaliteits- en veiligheidseisen. De behoeftes, wensen, ervaringen en belangen van de cliënt staan centraal en zijn richtinggevend voor de te bieden zorg. De zorgen dienstverlening komt tot stand in dialoog en samenwerking tussen zorgverlener en cliënt, waar nodig samen met zijn verwanten en/of naasten. Zorgverleners handelen daarbij in overeenstemming met hun professionele verantwoordelijkheid. De zorg vindt plaats binnen de gegeven financiële mogelijkheden.”

Parnassia Groep zet dan ook in op meer en meer werken conform de landelijk vastgestelde kwaliteitsstandaarden (zie p. 73). Zo zorgen we dat er sprake is van ‘gepast gebruik’ van onze zorg. Wij werken ernaartoe dat financiers en andere stakeholders dit ook kunnen vaststellen op basis van horizontaal toezicht (zie p. 112).

De opbouw van dit deel Hieronder beschrijven we eerst onze visie op (de kwaliteit van) zorg. Drie aspecten vormen daar de kern van: herstelgerichtheid, professionaliteit en veiligheid.

Vervolgens laten we zien welke zorg we leveren: een breed pakket aan hulpverlening, waarvan allerlei elementen elkaar versterken. En hoe we die leveren: zo vroeg en dichtbij als mogelijk. Steeds met gebruikmaking van communicatietechnologie (e-health) en met veel aandacht voor onze bereikbaarheid.

We beschrijven hoe we dagelijks onze zorg verlenen, in vier segmenten: GGZ in en om de huisartsenpraktijk, wijkgerichte GGZ, gespecialiseerde programma’s en topspecialismen. We laten zien hoe we onze zorg zo kort en licht als mogelijk en verantwoord laten zijn.

We besluiten dit hoofdstuk met de resultaten die we bereiken met onze zorg: het effect op de gezondheid en het welzijn van de patiënten, en hoe zij onze zorg ervaren en waarderen. En de effecten van onze inzet op het verminderen van de wachttijden en het verder verlagen van de kosten van onze behandelingen.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Goede zorg: herstelondersteunend, professioneel, veilig

In onze visie op kwaliteit van zorg staat centraal: de patiënt die goede en veilige zorg moet ervaren. We onderscheiden drie aspecten van kwaliteit:  herstelondersteunend en op maat professioneel  veilig In de volgende drie paragrafen beschrijven we ons beleid ten aanzien van die drie aspecten, en welke stappen wij hierin de afgelopen periode hebben gezet.

Het in de praktijk waarborgen van de kwaliteit van zorg vraagt kwaliteitsmanagement. Het doel daarvan is het systematisch opsporen en uitvoeren van verbetermogelijkheden in onze processen. Onze collega’s worden hierbij ondersteund door teamadviseurs kwaliteit van zorg. De sturing op kwaliteit en de verbetering daarvan vormen een integraal onderdeel van het besturing & control- proces. Hoe wij dit hebben ingericht, beschrijven wij op p. … e.v.

Herstelondersteunende zorg Een belangrijke sleutel tot herstel is: je eigen kracht hervinden. Weer regie krijgen over je eigen leven en je eigen herstelproces. Steeds meer zetten we apps in die patiënten daarbij helpen. Ook de inzet van ervaringsdeskundigheid, naast specialistische en wetenschappelijke kennis, is van grote waarde voor het verder ontwikkelen en bieden van herstelondersteunende zorg. Wij koppelen onze deskundigheid aan de eigen kracht van mensen. Zo kunnen we de snelste weg vinden naar herstel. Bij het werken daaraan gaan we uit van het concept positieve gezondheid (Machteld Huber).

Ook in 2019 heeft Parnassia Groep veel geïnvesteerd in het borgen en verder ontwikkelen van het herstelgericht werken en zorg verlenen. Dit komt onder andere tot uiting in de deskundigheidsbevordering in diverse vormen vanuit de Parnassia Groep Academie voor alle collega’s. Kennisuitwisseling en beleidsontwikkeling vinden plaats binnen het Herstelplatform: een ontmoetingsplek voor hersteldeskundigen en ervaringswerkers.

Ervaringsdeskundigheid Met name door samenwerkingsverbanden van de Parnassia Groep Academie met andere scholingsinstituten zijn meer mensen opgeleid tot ervaringsdeskundige en officieel als ervaringswerker in dienst getreden. Begin 2020 had Parnassia Groep 96 ervaringswerkers in dienst (52 fte). Een jaar eerder waren dat er 74 (46 fte).

Ervaringsdeskundigen hebben op allerlei gebied een actieve inbreng in de totstandkoming van beleid rondom de zorginhoud. Aan vrijwel al onze specialismegroepen (zie p. 73) nemen ervaringsdeskundigen deel. Dat geldt ook voor de stuurgroep suïcidepreventie. In het Herstelplatform wisselen ervaringsdeskundige leden van specialismegroepen en hersteldeskundigen uit de zorgbedrijven onderling kennis en ervaringen uit, waarmee ze hun positie verder verstevigen.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Scholing • De Parnassia Groep Academie verzorgde in 2019 negenmaal de BEP (Basiscursus Ervaringsdeskundigheid PG): in zowel Rotterdam als Den Haag 3 keer, in Castricum 2 keer en daarnaast werd de BEP voor het eerst ook in de regio Dordrecht gegeven. In totaal waren er 100 deelnemers. • Ook eigen herstelervaringen van onze hulpverleners kunnen als welkome bron van ervaringsdeskundigheid worden ingezet in de behandeling. In 2019 werd de BEP voor Zorgprofessionals gegeven aan 8 hulpverleners die leerden om hun eigen ervaringen professioneel in te zetten. • In samenwerking met De Haagse Hogeschool is een BEP-variant met studenten (HEE Buddy) gestart. 6 studenten Social Work en 6 (ex-)cliënten leerden van elkaar. Via Yucel-trainingen hebben ongeveer 25 hulpverleners geleerd hoe je letterlijk kunt bouwen aan het herstel van mensen door middel van blokken. • In Den Haag werd voor het eerst de cursus WRAP (Wellness Recovery Action Plan) gegeven. Hierbij leerden 8 cliënten welk gereedschap ze kunnen gebruiken om hun herstel te bevorderen. In het najaar zijn 12 ervaringswerkers gestart met een opleidingstraject tot WRAP-facilitator. • Verder is een pilot gestart met workshops over opstellingen. Tijdens 4 workshops hebben in totaal 30 collega’s kunnen ervaren hoe je je herstel kunt bevorderen door elementen die onbewust je herstel belemmeren op te stellen in de ruimte. • Ten slotte werd in 2019 een voorzichtige start gemaakt met het inzetten van familie-ervaringsdeskundigen (zie p. 21).

Herstelondersteunende initiatieven en activiteiten Ervaringsdeskundigen hebben op allerlei gebied een actieve inbreng in herstelondersteunende initiatieven. Een aantal voorbeelden uit 2019:

• Eetstoornissen – Om bij mensen met een eetstoornis de kans op terugval na een GGZ-behandeling te verkleinen (nu 30 tot 50%), zijn PsyQ en Stichting JIJ vorig jaar in Rotterdam een pilot gestart voor betere nazorg en herstel. PsyQ verwijst cliënten sneller door naar een speciaal nazorgtraject bij Stichting JIJ, waar ervaringsdeskundigen een belangrijke rol spelen. Als iemand binnen een half jaar alsnog een terugval krijgt, dan kan de behandeling bij PsyQ direct weer vervolgd worden, zonder nieuwe wachttijd. De eerste resultaten zijn positief.

• Verder herstel na behandeling – Bij PsyQ Zoetermeer is in samenwerking met Reakt en Indigo het herstelpad 'Van zorgen naar morgen’ ontwikkeld. Het is bedoeld voor mensen die reeds een specialistische behandeling gevolgd hebben en nog verder willen werken aan hun maatschappelijke, functionele of persoonlijke herstel. Doel is om de eigen regie van mensen te bevorderen en om de uitstroom bij PsyQ te versnellen. Patiënten kunnen diverse modules volgen bij Reakt, Indigo of bij ervaringsdeskundigen van PsyQ, waarbij ze verder werken aan hun herstel. Voorbeelden zijn: de zelfmanagementmodule PPEP4ALL, de cursus ‘Vrienden maken kun je leren’ of hulp bij het zoeken van vrijwilligerswerk of de aanpak van schulden. In 2020 wordt dit herstelpad uitgerold in andere vestigingen.

• Voorlichting aan jongeren – Youz heeft in samenwerking met het project ExpEx (Experienced Experts) voorlichting over zelfbeschadiging en suïcidaliteit ontwikkeld. Enkele ervaringsdeskundigen van ExpEx hebben deze vormgegeven en op meerdere locaties gepresenteerd, zoals bij het Leger des Heils, het JIT, de GGD, De Haagse Hogeschool en op de Voor de Jeugd Dag op 7 oktober 2019. Er is ook een filmpje over het project gemaakt.

• Roeiteam Antes wint herstelprijs .JB. – Het project ‘Roeien in herstel’ van Antes, waarbij (ex-)verslaafden een roeiteam vormen, won in 2019 de Herstelspecial: een GGZ-prijs voor initiatieven op het gebied van herstel en ervaringsdeskundigheid. In Londen roeiden de mannen over de Thames tijdens de Great River Race. Het team kwam als 41e van de 300 deelnemers over de meet. Belangrijker nog: het project ‘Roeien in herstel’ geeft verslaafden een podium om beter te worden.

• Herstelacademies – Antes opende in samenwerking met ketenpartners Laurens, Middin en PIT 010 twee Herstel- academies, één in Rotterdam-IJsselmonde en één in Dordrecht. De Herstelacademie is een plek voor iedereen die na een levensontwrichtende ervaring met bijvoorbeeld verslaving, psychiatrie en/of dakloosheid in eigen regie en samen met lotgenoten (verder) wil werken aan herstel. De Herstelacademie wordt gerund door ervaringsdeskundigen en biedt trainingen, supportgroepen en andere herstelgerichte activiteiten aan. Antes is in gesprek met de gemeente Rotterdam en andere partijen om meer Herstelacademies te openen.

• Herstelgerichte groepen – Bij Parnassia Noord-Holland dragen ervaringsdeskundigen bij aan uiteenlopende herstelgerichte initiatieven. Nieuw in 2019 waren: de Acceptance and Commitment Therapy (ACT), die op een beschouwelijke manier naar de eigen gedachten laat kijken; de zelfbeeldgroep, waarbij geprobeerd wordt de

 Deel 2 Werken aan goede zorg

waardering van ‘het zelf’ te vergroten; de Narrative Enhanced and Cognitive Therapy (NECT), voor het herstructu- reren van het eigen verhaal, bijvoorbeeld inzake (zelf)stigma.

• Intensieve deeltijdtherapie – Bij PsyQ Bipolaire stoornissen werkt een ervaringswerker mee aan de intensieve deeltijdtherapie Ritme & Balans. Patiënten komen gedurende 16 weken 4 dagen per week naar de therapie om in het kader van hun herstel te stabiliseren en weer een goed ritme te krijgen. Zij kiezen zelf de gespreksonderwer- pen. De inbreng van de ervaringswerker wordt regelmatig als zeer nuttig ervaren; de ervaringswerker wordt gezien als positief rolmodel, waarbij herkenning en erkenning een belangrijke rol spelen.

• Dagelijks contact – Bij Brijder Gouda is een pilot gestart waarbij de ervaringswerker dagelijks (app)contact onderhoudt met cliënten en hen drie vragen laat beantwoorden. De vragen zijn gericht op wat al goed gaat bij de cliënt. Het idee is om zo verbinding met de cliënt te houden met als doel dat de cliënt een commitment aangaat met zichzelf en de behandelaar/ begeleider.

Familie en naasten Voor veel patiënten is de steun van familie en naasten van groot belang voor hun herstel. In onze groepsvisie hebben wij dat als volgt verwoord: We vragen de patiënt actief naar familie en naasten, en betrekken hen graag bij de behandeling. Zo voelen zij zich gehoord en gesteund als partner in het herstel. Ons uiteindelijke doel daarbij is het bevorderen van de kwaliteit van leven van de patiënt en zijn/haar familie/naaste.

Werken aan familiebeleid Leidraad hierbij vormen ons beleidsdocument ‘Uw naaste, onze zorg; visie, richtlijnen en beleid voor familie Parnassia Groep’ en de generieke module ‘Samenwerking en ondersteuning naasten van mensen met psychische problematiek’. Aan de hand hiervan werken de zorgbedrijven van Parnassia Groep aan het versterken van de samenwerking tussen patiënt, professionals en familie, en cultuuraspecten zoals bejegening van de naasten.

Op de sites van onze zorgbedrijven staat wat Parnassia Groep familie te bieden heeft en informatie over het familiebeleid van Parnassia Groep, over ondersteuningsmogelijkheden en over zaken als familieraden en familieklachtrecht. Coördinatoren familiebeleid bij de verschillende zorgbedrijven hebben tweemaandelijks overleg om de voortgang op het gebied van het familiebeleid af te stemmen en verder te stimuleren. Vertegenwoordigingen van de familieraad Rijnmond en de familieraad Haaglanden participeren in dit afstemmingsoverleg. Zo kan de inbreng van familie meegenomen worden bij mogelijke nieuwe initiatieven. Ook Reakt is eind 2019 toegetreden tot het afstemmingsoverleg.

Tevredenheidsonderzoek In 2019 is, als pilot, op een aantal afdelingen gestart met de Quickscan GGZ Werken met familie. Het doel van de pilot is te onderzoeken of we in de hele organisatie met de spiegelversie van de Quickscan kunnen werken. Familie en hulpverleners vullen allemaal dezelfde vragen in. Daarna worden de antwoorden vergeleken: waar hebben hulpverleners en familie dezelfde mening over en waar zou aan gewerkt moeten worden? Het idee is om met elkaar in gesprek te komen over de resultaten en verbetervoorstellen te formuleren.

Ook is een algemeen tevredenheidsonderzoek voor familie ontwikkeld, dat in 2020 in een van de zorgbedrijven getest gaat worden.

Afhankelijk van de resultaten van de pilot zal deze Quickscan, of een andere manier van tevredenheidsmeting, in 2020 breder uitgevoerd worden.

Scholing Een belangrijk onderdeel van ons familiebeleid is dat alle collega’s van Parnassia Groep systemisch werken als ba- sisdeskundigheid hebben. Om het systemisch werken meer nog dan nu ingang te laten vinden zijn scholing en begeleiding ‘on the job’ nodig. Hiertoe zijn gezamenlijke bijeenkomsten georganiseerd met systeemtherapeuten van i-psy, PsyQ en Brijder, en hebben zij een training systemisch werken ontwikkeld. Hoe deze training ingezet gaat worden, wordt verder onderzocht. De benodigde tijdsinvestering van collega’s en de daarmee gemoeide kosten zijn daarbij overwegingen (overwegingen die gelden voor tal van onderdelen van te implementeren kwaliteitsstandaarden).

Om de collega’s te ondersteunen bij de samenwerking met familie en naasten heeft Antes in 2019 een start gemaakt met het organiseren van familiecommunity’s in elke divisie. Een familiecommunity bestaat uit familieambassadeurs van de diverse teams, die viermaal per jaar bijeenkomen voor intervisie en deskundigheidsbevordering.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Familieambassadeurs ondersteunen het eigen team bij het vergroten van de familiedeskundigheid, zodat er op een juiste manier met familieleden wordt samengewerkt in de triade patiënt, familie en zorgverlener.

In samenwerking met de Parnassia Groep Academie wordt een training ontwikkeld voor de aandachtsfunctionarissen/ambassadeurs familiebeleid . Daarnaast wordt een handreiking Familiebeleid ontwikkeld, waarin verschillende thema’s worden uitgewerkt, zoals familie bejegenen, familie ondersteunen, privacywetgeving, familie en suïcidepreventie. Deze handreiking wordt, met informatie over deze thema’s, geplaatst op een pagina op ons portaal die door hulpverleners eenvoudig te raadplegen is.

Familie-ervaringsdeskundigen Er is een voorzichtige start gemaakt met het inzetten van familie-ervaringsdeskundigen. Zo heeft een familie- ervaringsdeskundige haar ervaringen op papier gezet, waarbij zij diverse tips formuleert voor familie en naasten. Daarnaast wordt in de regio Rijnmond gewerkt aan een handreiking Familie-ervaringsdeskundigheid.

De specialismegroep EPA nam het initiatief om een visiedocument te ontwikkelen over de inzet van familie- ervaringsdeskundigheid binnen Parnassia Groep.

Familieraad In onze kernregio’s Haaglanden en Rijnmond heeft Parnassia Groep een regionale familieraad. Voor de kernregio Noord-Holland werd in 2019 de start van een regionale familieraad voorbereid; deze familieraad zal naar verwachting in 2020 geïnstalleerd worden. Zowel in Haaglanden als in Rijnmond wordt een aantal keer per jaar een bijeenkomst georganiseerd met de familieraad en vertegenwoordigers van alle zorgbedrijven van Parnassia Groep in de regio. Zo wordt er vorm gegeven aan de samenwerking en worden de doelstellingen van het beleid besproken en opgepakt. Voorbeelden hiervan zijn: gezamenlijk familieavonden beleggen, familieraad die referaten verzorgt en samenwerken aan de werving van leden voor de familieraad.

De regionale familieraden kunnen over alle zaken met betrekking tot het familiebeleid gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen aan de bestuurder van het regionale ketenzorgbedrijf. De familieraden kunnen de wensen, zorgen en problemen van familie (en patiënten) signaleren en meewerken aan de structurele oplossing daarvan. Belangrijk doel van de familieraden is ook het verbeteren van de betrokkenheid en bejegening van familie bij de behandeling van patiënten.

Familievertrouwenspersonen en klachtenbehandeling In de drie kernregio’s van Parnassia Groep zijn onafhankelijke familievertrouwenspersonen actief via de Landelijke Stichting Familievertrouwenspersonen. Zij ondersteunen en adviseren familieleden en naasten bij vragen over de situatie van hun familielid/patiënt, contact met de hulpverlening en persoonlijke vragen. De familievertrouwenspersonen staan in nauw contact met de familieraden, de aandachtsfunctionarissen/ambassadeurs familiebeleid, collega’s en het bestuur/de directies van de zorgbedrijven. Op basis van het Reglement klachtencommissie patiënten Parnassia Groep hebben familieleden en naasten ook de mogelijkheid om hun eventuele klacht(en) ter beoordeling voor te leggen aan de onafhankelijke klachtencommissie van Parnassia Groep.

Familieorganisaties De directies van de zorgbedrijven onderhouden contacten met de voor hun regio’s en specifieke patiëntengroepen relevante (categorale) patiënten- en familieorganisaties.

Maatschappelijk herstel Sociaal-maatschappelijk participeren is een van de pijlers van positieve gezondheid. Een deel van onze patiënten woont in omstandigheden die hun dagelijks functioneren en herstel ernstig belemmeren, of heeft niet eens een woning. Behoorlijk wonen, een zinvolle dagbesteding, werk, maatschappelijke ondersteuning: wij kunnen dit allemaal niet zelf bieden, maar wel de verantwoordelijkheid nemen om partners in onze kernregio’s Noord-Holland, Haaglanden en Rijnmond te mobiliseren om de maatschappelijke situatie van patiënten te verbeteren.

Zelf zetten we vooral in op het bieden van tal van vormen van activering/begeleiding door Reakt. Ook bieden we diverse vormen van beschermd en begeleid wonen, en werken we hard aan uitbreiding van de mogelijkheden.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Activering/begeleiding Bij Reakt werken cliënten aan hun toekomst. Dat kan op allerlei manieren, bijvoorbeeld door mee te doen aan activiteiten op onze woon-zorgparken of in de wijk, of door onder begeleiding van een van de consulenten aan het werk te gaan. Ook bieden we individuele begeleiding bij sociale contacten, wonen, leren en financiën. Met alles wat we doen, willen we de cliënt helpen bij het vinden van structuur, zelfvertrouwen en voldoening.

Met haar brede palet aan activiteiten bereikte Reakt in 2019 ruim 8.500 patiënten. Het betreft zowel patiënten met een EPA als andere patiënten.

De ordening van het aanbod van Reakt in de Bouwstenen en de communicatie daarover bleken in 2019 succesvol. De Bouwstenen zijn enthousiast ontvangen door gemeentes, samenwerkingspartners en cliënten. Ze blijken een duidelijk beeld te geven van de mogelijkheden van Reakt en daar doorgerichte instroom te bevorderen.

Enkele bijzondere ontwikkelingen in 2019:

• Reakt app .JB. – In oktober 2019 is de Reakt App gelanceerd. Alle activiteiten die Reakt aanbiedt zijn daarin te vinden, per locatie en datum. Cliënten kunnen op hun eigen telefoon of computer precies zien wat er in de buurt te doen is. Maar ook verwijzers bieden we op deze manier gemakkelijk inzicht in de mogelijkheden voor herstel van hun cliënten/patiënten. De activiteiten per locatie zijn duidelijk gekoppeld aan de Bouwstenen. Je kunt in de app zoeken op soort activiteit en op plaats. De verschillende vormen van begeleiding helpen cliënten bij het vinden van structuur, zelfvertrouwen en voldoening.

• Kijk op de Wijk – In dit initiatief krijgt een cliënt een strippenkaart waarmee hij diverse instanties kan bezoeken om zijn horizon te verbreden, nieuwe mensen te leren kennen en kennis op te doen van het aanbod in de wijk. Het doel is het vergroten van het sociale netwerk, het verlagen van drempels en het openen van nieuwe deuren tot dagbesteding en werk. Wanneer de cliënt vijf bezoeken heeft laten afstempelen, kan hij de strippenkaart verzilveren, bijvoorbeeld in de vorm van een gratis maaltijd of rondvaart. Kijk op de W ijk startte in 2018 in Rotter- dam en werd op 18 april 2019 uitgeroepen tot Echt Rotterdams Erfgoed. Inmiddels is het ook geïntroduceerd in de gemeentes Zaandam, Haarlem en Den Haag. Purmerend en andere gemeentes volgen.

• Buurtambassade – In dit project met de gemeente Leidschendam-Voorburg nemen we een aantal mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in dienst voor een periode van één jaar. Zij krijgen een training van Reakt en begeleiding bij hun taak om andere mensen uit hun sociale isolement te halen en toe te leiden naar onder andere locaties van Reakt en Welzijn. In totaal zijn er vijf buurtambassadeurs gestart, die allen zelf ook aan het einde van het traject succesvol zijn uitgestroomd naar een opleiding, een betaalde baan of eigen bedrijf. In 2020 zijn we gestart met een nieuwe groep ambassadeurs.

• Samenwerken – Het lukt steeds beter om, in samenwerking met andere organisaties in het sociaal- maatschappelijk domein, aan de vraag van onze cliënten te voldoen. Als voorbeeld noemen we graag de intensieve samenwerking in Zoetermeer met Piëzo, een sociaal-maatschappelijke organisatie. Door een op elkaar afgestemd aanboden een gezamenlijke intake ontvangt een cliënt precies de begeleiding die hij of zij op dat moment nodig heeft.

• Individuele Plaatsing en Steun (IPS) – Wij geloven dat arbeid een grote bijdrage levert aan het duurzame herstel van onze cliënten. Hiernaast wordt door deelname aan de maatschappij en (gedeeltelijke) uitkeringsonafhankelijk- heid het gevoel van eigenwaarde behoorlijk versterkt. Daarom blijft Reakt onverminderd inzetten op IPS en zijn ook in 2019 weer acht collega’s opgeleid tot gediplomeerd IPS-trajectbegeleider.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

• Penitentiaire inrichting (PI) Zaanstad – In november 2019 zijn wij een samenwerking gestart met de PI in Zaan- stad, waarbij een trajectbegeleider in de PI met cliënten in gesprek gaat die onder de ISD-maatregel (inrichting voor stelselmatige daders) vallen. Binnen die maatregel hebben mensen de mogelijkheid om hun dagstructuur buiten de instelling op te bouwen. De trajectbegeleider bespreekt met hen de mogelijkheden en bemiddelt voor een plaatsing op de dagbestedingslocaties van Reakt. Een maand na de start had de trajectbegeleider tien mensen in begeleiding, waarvan er al zes geplaatst waren op een van onze locaties. Dit alles in het kader van hun resocialisatie, herstel en terugkeer naar de maatschappij.

Wonen In samenwerking met gemeentes, woningcorporaties en collega-aanbieders van beschermd wonen doen wij er alles aan om het aantal marginaal wonende patiënten te verminderen, onder meer door het entameren van verdere uitbreiding van geschikte ambulante woonvormen met verschillende gradaties van begeleiding en/of bescherming.

We bieden in onze kernregio’s diverse vormen van beschermd wonen, momenteel aan zo’n 835 patiënten. Het aantal plaatsen groeide in 3 jaar tijd met ruim 70. De wachtlijsten bij de beschermde woonvormen zijn lang; we streven daarom actief naar verdere uitbreiding van het aantal plaatsen. Daarnaast verblijven ruim 680 patiënten langdurig bij ons op basis van de Wet langdurige zorg (Wlz); in 3 jaar tijd nam het aantal af met ruim 170.

We hebben in de afgelopen jaren al grote stappen gezet in het transformeren van onze voormalige klinische terreinen in Castricum, Den Haag en Rotterdam tot ‘woon-zorgparken’ met zowel koopwoningen als huurappartementen met begeleiding voor patiënten. Zowel op deze terreinen als in de wijken blijven we de komende jaren inzetten op het verbeteren van de woonom- standigheden van kwetsbare patiënten en het ‘scheiden van wonen en zorg’. Samen met genoemde partners willen we een verdere uitbreiding realiseren van geschikte ambulante woonvormen met begeleiding en/of bescherming.

Een voorbeeld van de vruchtbare samenwerking met woningcorporaties in de wijken is die met Havensteder, een van de corporaties waarmee Antes al jaren samenwerkt. JB. 700 woonplekken Een van de locaties waar Antes kwetsbare Rotterdammers onderbrengt is De Baan, in hartje centrum. In het pand, dat wordt gehuurd van Havensteder, wonen momenteel dertig cliënten met verslavingsproblematiek. Eind van het jaar wordt het gebouw gesloopt, omdat het plaats moet maken voor een nieuwe woontoren. Met Havensteder is overeengekomen dat onze 30 patiënten daar een mooie, nieuwe kamer met eigen sanitair en kookgelegenheid in krijgen. In hartje Rotterdam, waar ze letterlijk midden in de samenleving wonen.

Ook zijn nieuwe appartementen voor patiënten in ontwikkeling op onze woon-zorgparken Albardastraat en Monsterseweg (Den Haag) en ons woon-zorgpark in Poortugaal (Rijnmond) (zie p. 23).

Professionele zorg Professionele zorg vereist deskundigheid – niet voor niets een van onze drie kernwaarden. Veel van onze inspanningen zijn erop gericht onze professionaliteit op een hoog niveau te brengen en te houden. Deze inspanningen belichten we op andere plaatsen in dit jaarverslag:

Opleiding en scholing We investeren in de deskundigheid van onze collega’s met initiële opleidingen, vervolgopleidingen, bij- en nascholing. Zie p. 71 e.v.

Specialisatie Door ons te specialiseren kunnen we een hoger niveau van deskundigheid bereiken, en daarmee een hogere kwaliteit van zorg. Onze zorgbedrijven bieden een scala van gespecialiseerde programma’s, onder verschillende merken. Zie p. 45 e.v. We kennen negentien groepsbrede specialismegroepen die zich richten op verschillende groepen stoornissen of specifieke patiëntengroepen, en gezamenlijk op de diagnostiek en behandeling van comorbiditeit, die zo vaak bij patiënten aan de orde is. Zie p. 73 e.v.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Richtlijnen/kwaliteitsstandaarden Professioneel werken veronderstelt onder meer goede kennis van de geldende richtlijnen. Belangrijk in dit verband is de ontwikkeling van de landelijke GGZ-kwaliteitsstandaarden, die gaandeweg beschikbaar komen. Onze specialismegroepen stellen zich als doel om de kennis en het gebruik van de kwaliteitstandaarden bij onze collega’s te vergroten. Zie p. 73 e.v.

Binden en boeien Voor professionals is het aantrekkelijk te werken bij een organisatie die in hun vakgebied tot de top behoort, en die mogelijkheden biedt te participeren in wetenschappelijk onderzoek. Door ons brede aanbod aan beroepsopleidingen zijn we ook aantrekkelijk voor stagiairs en professionals in opleiding, van wie velen vervolgens graag bij ons blijven werken. Zie ook p. 77 e.v.

Beleidsadvisering en -beïnvloeding door professionals Onze professionals vormen de kern van ons bedrijf, en hun deskundige inbreng bij het bepalen van ons beleid is dan ook essentieel. Die inbreng waarborgen wij op verschillende manieren.

Professionals in bestuur en management Het ‘duaal management’ is een belangrijke succesfactor voor Parnassia Groep. Een leidinggevende zorg en een leidinggevende bedrijfsvoering zijn gezamenlijk integraal verantwoordelijk voor en aanspreekbaar op het functioneren en de resultaten van ‘hun’ teams. De leidinggevende zorg is een psychiater of klinisch psycholoog. De leidinggevende bedrijfsvoering heeft in meer dan twee derde van de gevallen een achtergrond als verpleegkundige en heeft daarnaast aanvullende managementopleidingen gevolgd. Deze verdeling geldt ook op het niveau van de directeuren.

Overleg Zorg Het Overleg Zorg vervult een belangrijke rol bij het vormgeven van een samenhangend zorgbeleid in de groep. Over tal van aspecten van zorg met een zorgbedrijfoverstijgend karakter vinden hier afstemming en besluitvorming plaats. Het overleg staat onder voorzitterschap van het lid raad van bestuur met aandachtsgebied zorg. Deelnemers zijn directeuren zorg van de zorgbedrijven, de voorzitter van het Overleg Specialismeleiders, de A-opleiders en de geneesheer-directeur Parnassia Groep. Sinds maart 2019 nemen vertegenwoordigers van de Verpleegkundige Adviesraad deel, en vanaf december 2019 ook vertegenwoordigers van de medische staf. Tweemaal per jaar wordt een gezamenlijke bijeenkomst gehouden van het Overleg Specialismeleiders en het Overleg Zorg.

Verpleegkundige Adviesraad De Verpleegkundige Adviesraad (VAR) vertegenwoordigt alle verpleegkundige en verzorgende beroepsgroepen binnen Parnassia Groep. De VAR is als adviserend partner in de rol betrokken bij de totstandkoming van kwaliteitsbeleid met betrekking tot patiëntenzorg binnen Parnassia Groep. De VAR is actief betrokken bij implementatie, specifiek door advisering gericht op draagvlak, ontwikkeling, deskundigheidsbevordering en borging. Ook in 2019 droeg de VAR weer actief bij aan een groot aantal zorginhoudelijke ontwikkelingen in de groep. De raad organiseerde op 14 mei 2019 het symposium ‘Ons werk, onze trots!’ om de Dag van de Verpleging te vieren. Deze dag stond in 2019 in het teken van het zichtbaar maken van verpleegkundig en agogisch leiderschap. Het 10-jarig bestaan van de VAR werd gevierd met een ‘glossy’ jubileumuitgave Hart voor de GGZ. .JB.

Medische staf Sinds december 2019 neemt de Vereniging Medische Staf (VMS) Parnassia Groep, waarin vertegenwoordigd zijn de regio’s Haaglanden en Rijnmond, deel aan het Overleg Zorg. De VMS heeft zich als doel gesteld om onder gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van haar leden, te weten medisch specialisten (psychiaters, maar onder meer ook artsen voor verstandelijk gehandicapten, internisten, specialisten ouderengeneeskunde, geriaters en verslavings- artsen) werkzaam binnen Parnassia Groep, de medisch-specialistische zorg aan de patiënten te optimaliseren. Dit door het aanmoedigen van cohesie tussen de specialisten onderling, het bevorderen van (somatische) deskundigheid en het verbeteren van de kwaliteit van zorg door actieve deelname aan beleidsmatige besprekingen vanuit een inhoudelijk perspectief. In 2019 zijn de reeds bestaande regionale staven van Haaglanden en Rijnmond een samenwerking aangegaan en werd de vereniging formeel opgericht. Hiermee is een fundament gelegd voor een overkoepelende medische staf voor de hele Parnassia Groep. Het komende jaar zal dit verder worden uitgewerkt. Tevens zullen nu nog bestaande regionale verschillen zoveel mogelijk gelijkgetrokken worden.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Veilige zorg Met onze visie op veiligheid en ons veiligheidsbeleid appelleren we aan het verantwoordelijkheidsbesef van de individuele medewerker, ongeacht zijn of haar functie. In onze visie op veiligheid onderscheiden we een viertal deelgebieden van veiligheid: • Veiligheid patiënten – zie hieronder • Veiligheid informatie – zie p. 28 e.v. • Veiligheid collega’s – zie p. 66 e.v. • Veiligheid gebouwen en terreinen – zie p. 94.

Zie voor nadere informatie over onze methodiek van veiligheidsmanagement en -control p. 127 e.v.

Veiligheid patiënten Op het gebied van veiligheid in de zorgverlening hebben we in 2019 vooral ingezet op drie speerpunten, namelijk suïcidepreventie, de reductie van dwang en drang en medicatieveiligheid. Ondanks al onze inzet en maatregelen, zoals risicotaxaties bij individuele patiënten, doen zich in de patiëntenzorg geregeld incidenten en ook calamiteiten voor. Daar gaan we als eerste op in.

Incidenten Incidenten hebben veelal grote impact op direct betrokken patiënten, familie en naasten, collega’s en soms ook breder in de samenleving.

Ernstig incident In 2019 werden we geconfronteerd met een incident dat ook in de landelijke media aandacht kreeg. Vrijdag 29 november 2019 werden, schijnbaar uit het niets, drie willekeurige voorbijgangers met een mes gestoken. Dit was een ingrijpende gebeurtenis met veel impact op de betrokkenen. De verdachte bleek een patiënt van Parnassia en dit was voor ons aanleiding om een melding te doen bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en om opdracht te geven voor een onafhankelijk onderzoek. De onderzoekscommissie concludeerde dat zorgverleners de zorg hebben geleverd die nodig was bij deze patiënt. Men heeft zorgvuldig en met veel betrokkenheid bij de patiënt gehandeld. De commissie kwam tot de conclusie dat tekortkomingen in de geboden zorg niet van een dusdanige aard zijn geweest dat er een relatie bestaat tussen de geboden zorg en het incident.

Incidentmeldingen Een belangrijke informatiebron voor de verbetering van de veiligheid vormen de meldingen in ons systeem Veilig incidenten melden (VIM). Uit cijfers over incidenten op groepsniveau valt niet zoveel af te leiden. Het gaat om grote gemiddelden, er moet echt een grote verandering plaatsvinden om een trend omhoog of omlaag te krijgen. Op afdelingsniveau zijn meldingen nuttiger. Daar kunnen ze de effecten zichtbaar maken van verbeterinspanningen of verslechteringen, zijn oorzaken te benoemen en ligt meteen ook het aangrijpingspunt voor sturing. Vandaar dat we onverminderd inzetten op het gebruik van het incidentmeldsysteem op lokaal afdelings- en teamniveau. Het systeem is in de kern bedoeld om het structureel verbeteren van de veiligheid op lokaal niveau te ondersteunen.

Antes Antes heeft op dit moment een eigen meldsysteem. De hier getoonde cijfers over 2019 zijn daarom exclusief Antes. In 2020 worden de meldsystemen samengevoegd; met het oog hierop hebben we de meldprocedure bij Antes en de andere zorgbedrijven grondig geëvalueerd. Op basis hiervan stellen we in 2020 één procedure vast die het beste van beide instellingen bevat.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Soorten incidenten De meest voorkomende incidenten betreffen agressie, medicatie en vallen.

Voor de GGZ is een bijzonderheid dat bij een (beperkt) deel van de patiënten de stoornis gepaard kan gaan met vormen van agressie die gevaar opleveren. Voor henzelf, voor medepatiënten en voor onze collega’s, of buiten onze deuren voor hun naasten of anderen. Ondanks onze grote inspanningen op dit gebied blijven de agressiemeldingen de grootste groep meldingen (44% van het totaal). Zij betreffen vooral agressie van patiënten, zowel naar andere patiënten als naar collega’s.

Over de afgelopen vijf jaar is het aantal agressiemeldingen en medicatie-incidenten licht toegenomen, ongeveer in gelijke mate met de groei van het aantal patiënten. Het aantal valincidenten nam af. Mogelijk is de aandacht voor dit onderwerp verslapt doordat dat valcalamiteiten niet meer gemeld hoeven worden bij de IGJ.

Na deze drie categorieën zijn het meest talrijk suïcidepogingen (zie p. 27) en incidenten betreffende informatieveiligheid (zie p. 28 e.v).

Incidenten naar setting Het aantal meldingen in de klinische setting is veel groter dan dat in de ambulante setting. Dit is te verklaren omdat er klinisch meer incidenten plaatsvinden. Maar het aantal patiëntcontacten in de ambulante setting is zoveel groter dat dit verschil veel kleiner zou moeten zijn. De meldingsbereidheid is in de ambulante setting echter veel geringer. Uit onderzoek blijkt ook dat de incidenten die vanuit de ambulante setting gemeld worden gemiddeld ernstiger zijn dan die die vanuit de klinische setting worden gemeld. Oftewel, er moet meer gebeuren voordat er gemeld wordt. Zoals hiervoor beschreven, is in 2019 het incidentmeldsysteem geëvalueerd; een van de aandachtspunten hierbij was hoe we het melden vanuit de ambulante en poliklinische setting kunnen verbeteren. In 2020 wordt een nieuwe, geharmo- niseerde werkwijze Parnassia Groep-breed ingevoerd.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Dwang en drang Het verder terugdringen van dwang en drang in het algemeen en separeren in het bijzonder blijft een belangrijk aandachtspunt. In 2016 zijn we gestart met een meerjarig traject waarbij alle klinieken waar gesepareerd wordt, direct betrokken zijn. Ook de cliëntenraden zijn hierbij betrokken. In 2019 hebben we, in verband met de nieuwe wetgeving (zie hieronder), het traject uitgebreid naar het ambulante veld.

We hebben de rol van de directeuren zorg in het traject versterkt. We merkten dat teams en hun leidinggevenden veel stappen kunnen zetten, maar dat hier een grens aan zit. Met hulp van de directeuren zorg en de raad van bestuur kunnen we nog meer bereiken. Ons motto hebben we gewijzigd van Separeervrij in Wij willen niet separeren. Feitelijk dezelfde boodschap, maar actiever en meer waardevrij geformuleerd.

Scholing: de Safewards-methodiek In de regio Rijnmond werd binnen Antes en Youz/dr. Leo Kannerhuis een pilot ‘Veiligheidstrainingen’ gestart, waarin afdelingen worden getraind in de Safewards-methodiek. Deze methode helpt bij het anders omgaan met oplopende spanning bij patiënten, waardoor het gebruik van dwang en drang kan worden teruggedrongen. De trainingen worden verzorgd door de specialismegroep Acuut. Er wordt aandacht besteed aan het borgen van de toepassing van de methode op de afdelingen door het aanstellen van trainers fysieke vaardigheden en aandachtsfunctionarissen. De eerste reacties op deze pilot zijn positief.

Nieuwe wetgeving gedwongen zorg Per 1 januari 2020 werd de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet BOPZ) vervangen door de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd). In 2019 hebben we veel inspanningen moeten leveren ons zo goed mogelijk voor te bereiden op de invoering van met name de Wvggz.

Door ons bureau Geneesheer-Directeur is hard gewerkt om informatie ter beschikking te krijgen voor iedereen die met de wet te maken krijgt. Onder meer werden handige ‘snelkaarten’ vervaardigd waarop de verschillende disciplines snel informatie kunnen vinden. In alle regio’s werden informatiebijeenkomsten gehouden door onze geneesheren- directeuren (GD-en) en juristen, die goed bezocht werden. Daarnaast kwam er e-learning beschikbaar voor iedereen, en in meer uitgebreide vorm voor onze psychiaters.

De GD-formatie is iets uitgebreid, met het oog op een hogere belasting van de GD als gevolg van de nieuwe wetgeving. Veel zal nog in de praktijk vorm moeten krijgen, deels via jurisprudentie die zal ontstaan. Inmiddels is duidelijk dat de nieuwe wet, zoals al werd gevreesd, leidt tot een onacceptabele toename van administratieve lasten. Psychiaters klagen dat ze niet meer aan patiëntenzorg toekomen. Voor vrijwel alles moet een brief geschreven worden, die naar allerlei betrokkenen (denk aan patiënt, familie, zorgverantwoordelijke, GD, advocaat, OM, etc.) gestuurd moeten worden. Samen met andere zorgbestuurders van grote instellingen en GGZ Nederland hebben wij bij de staatssecretaris aangedrongen op ingrijpen. Deze heeft aangekondigd in 2021 met een aanpassing te komen, maar dat is voor ons te ver weg. Ook sluiten we ons aan bij het pamflet hierover van de NVvP.

Suïcides Tijdens de behandeling van psychiatrische ziekten komt het thema suïcidaliteit geregeld ter sprake. Een belangrijk deel van de mensen die in Nederland suïcide plegen is nog niet in behandeling geweest bij de GGZ. Het aantal suïcides onder patiënten in behandeling bij Parnassia Groep blijkt de afgelopen jaren vrijwel constant rond de 60 te liggen. Het aantal geregistreerde suïcidepogingen nam echter flink toe over de afgelopen jaren, van circa 180 in 2015 tot bijna 300 in 2019. In beperkte mate hangt dit samen met de groei van het aantal patiënten; voor het grootste deel is dit te verklaren door de grote aandacht die we hebben besteed aan het melden van deze pogingen.

Ons beleidsplan Suïcidepreventie, vastgesteld in 2019, bevat onder meer de volgende elementen.

Algemene suïcidepreventietraining Belangrijk onderdeel van het plan is het blijven aanbieden en stimuleren van de suïcidepreventietraining voor teams. Hulpverleners van Parnassia Groep worden samen in het eigen team getraind in de PITSTOP-methode, om signalen bij patiënten te herkennen en bespreekbaar te maken.

CAMS: suïcidepreventie in de behandeling Verder is gestart met de introductie van de CAMS-behandeling (Collaborative Assessment and Management of Suicidality), waarvoor binnen Parnassia Groep een cursus is ontwikkeld. De CAMS-behandeling is als enig behandelprogramma opgenomen in de generieke module diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag en is een van de

 Deel 2 Werken aan goede zorg

weinige internationaal evidente behandelmethoden. De CAMS-procedure is door de specialismeleider Acute psychiatrie van Parnassia Groep vertaald en geïntroduceerd in Nederland. De CAMS is onderdeel van het beleidsplan en wordt ingezet als verdieping van de algemene training.

Landelijk initiatief Supranet Parnassia Groep blijft actief in Supranet GGZ, dat wij samen met twaalf andere grote GGZ-aanbieders onder leiding van 113 Zelfmoordpreventie zijn gestart. Dit is een landelijk netwerk van GGZ-instellingen dat suïcides en suïcide- pogingen bij de instellingen registreert, waarbij ook werkprocessen tegen het licht gehouden worden. De bedoeling is dat instellingen van elkaar kunnen leren en kunnen onderzoeken hoe binnen de GGZ de optimale diagnostiek en behandeling kunnen plaatsvinden om uiteindelijk het aantal suïcides in de GGZ te verminderen.

Betrekken naasten In samenwerking met 113 Zelfmoordpreventie zijn we gestart met een scholing in het betrekken van naasten bij suïcidepreventie. In 2019 volgde een tiental teams deze training.

Medicatieveiligheid Incidenten rond de toepassing van medicatie vormen na grensoverschrijdend gedrag/agressie (44%) de grootste categorie gemelde incidenten (17%).

Geneesmiddelencommissie De Geneesmiddelencommissie (GMC) fungeert als spreekbuis op groepsniveau voor voorschrijvers en apothekers. Gezien de weten regelgeving had zowel Antes als Parnassia Groep een GMC; in 2019 werd vormgegeven aan de bundeling tot één GMC, die begin 2020 haar beslag kreeg. De commissie bevordert rationele farmacotherapie en de doelmatigheid en veiligheid van de toegepaste geneesmiddelen, stelt richtlijnen vast en bewaakt de naleving van het formularium en assortimentsafspraken. De commissie adviseert aan het Overleg Zorg.

Formularium - Alii Parnassia Groep ontwikkelde de applicatie Alii, waarin het formularium is opgenomen. Deze is gevuld voor veertien stoornissen. De app bevat alle geactualiseerde protocollen op het gebied van de behandeling van ziekten en aandoeningen met geneesmiddelen, de zogenoemde farmacotherapie. Dit moderne formularium is tot stand gekomen door een nauwe samenwerking van de specialismeleiders met onze apotheek.

Veiligheid informatie Informatieveiligheid is een steeds belangrijker punt van aandacht geworden. Allereerst moet persoonlijke informatie van elke patiënt bij ons volstrekt in veilige handen zijn. Maar uiteraard geldt dat ook voor die van collega’s en voor bedrijfsinformatie van allerlei aard. Met de komst van steeds meer informatieveiligheidsrisico’s, zoals nieuwe soorten virussen, ransomware en social engineering, maar ook met de toenemende complexiteit van onze informatiesystemen, neemt de aandacht voor dit onderwerp steeds verder toe. Van groot belang voor de informatieveiligheid is de controlerende en sturende rol van de security officer en, met het oog op de bescherming van persoonsgegevens, die van de privacy officer.

Bij een toenemende digitalisering van zorg en bedrijfsvoering neemt het belang van informatiebeveiliging evenredig toe. Met het oog hierop hebben we de security-officer-functie in 2019 versterkt door de bestaande formatie uit te breiden met een Chief Information Security Officer (CISO).

We zetten vol in op het direct in de ontwerpfase van nieuwe trajecten inbedden van security- en privacyaspecten. Achteraf toetsen we stelselmatig de werking van de maatregelen door het uitvoeren van allerlei assessments.

Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) De wijze waarop Parnassia Groep de verplichtingen krachtens de AVG nakomt hebben wij in 2019 nader geëvalueerd en vervolmaakt.

Privacyverklaringen – De privacyverklaringen op alle websites worden meerdere keren per jaar geëvalueerd en waar nodig geactualiseerd. In samenwerking met HRM en na goedkeuring door de Centrale Ondernemingsraad werd een aparte Privacyverklaring Medewerkers vastgesteld.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

AVG-registers – We implementeerden in 2018 reeds de verplichte registers voor de verantwoording die over de AVG aan de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) afgelegd moet worden. In 2019 hebben we onder meer het AVG- verwerkingsregister verder aangevuld en verbeterd. Tevens zijn het proces en het model voor het uitvoeren van verplichte DPIA’s (Data Protection Impact Assessments op verwerkingen van persoonsgegevens) geoptimaliseerd. In 2019 zijn door Parnassia Groep tientallen DPIA’s uitgevoerd. Ook worden alle (potentiële) datalekken die vanuit de meldplicht datalekken worden beoordeeld en gemeld, geadministreerd in een datalekregister. Dit in het kader van de meldplicht van datalekken aan de AP en de analyse daarvan conform de nieuwe wetgeving. De gevraagde tijdsinvestering is zeer aanzienlijk.

Bewustwording AVG – Veel tijd is gestoken in de continue bewustmaking van de medewerkers op het gebied van informatieveiligheid. Er is in 2019 een nieuwe interne AVG-communicatiecampagne geweest en de functionaris gegevensbescherming heeft bij veel zorgteams presentaties over de AVG verzorgd. In oktober 2019 werd een zogeheten phishing-campagne uitgevoerd. Ondanks alle campagnes en voorlichtings- materiaal blijkt dat het bewustzijn rondom informatieveiligheid blijvend aandacht behoeft. Minimaal een keer per jaar voeren we daarom een dergelijke campagne uit.

Datalekken Volgens de AVG hebben organisaties die persoonsgegevens verwerken de verplichting datalekken (inbreuk op de privacy in verband met persoonsgegevens) te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens als het waarschijnlijk is dat de inbreuk een hoog risico inhoudt voor de rechten en vrijheden van natuurlijke personen (‘meldplicht datalekken’).

Binnen Parnassia Groep worden dergelijke incidenten gemeld op drie manieren: • Veilig incidenten melden (VIM Informatieveiligheid). • Security Incidenten via de Servicedesk ICT (verloren of kwijtgeraakte devices met persoonsgegevens). • Meldingen via e-mail bij [email protected].

Onderstaand een overzicht van de in 2018 en 2019 beoordeelde datalekken en de aan de Autoriteit Persoons- gegevens gemelde datalekken.

Datalekken Parnassia Groep 2019 2018 Meldingen informatieveiligheid 381 100% 405 100% (inclusief spam/phishing) Waarvan potentieel datalek 122 32% 114 28% Waarvan gemeld bij AP 30 8% 18 4%

In 2019 is een groter deel van de meldingen als datalek aan de AP gemeld dan in 2018, doordat we bij twijfel datalekken eerder gemeld hebben, mede vanwege de strengere handhaving op het melden van datalekken door de AP in 2019. De meeste datalekken gemeld in 2019 behoorden tot twee categorieën: • Persoonsgegevens verstuurd of afgegeven aan verkeerde ontvanger (46%). • Apparaat, gegevensdrager en/of papier met persoonsgegevens kwijtgeraakt of gestolen (33%).

In juli 2019 gaf de AP ons een formele waarschuwing naar aanleiding van meerdere klachten over mails met persoonsgegevens, onveilig verzonden door medewerkers van Parnassia Groep. Bij een volgende klacht hierover zal de AP een onderzoek instellen met als mogelijk gevolg een sanctie.

Technische informatieveiligheid Autorisatiebeheer – In november 2019 heeft Parnassia Groep het project Autorisatiebeheer opgestart. Doel van dit project is om als organisatie te voldoen aan de huidige weten regelgeving rondom autorisatiebeheer zoals opgenomen in de NEN 7510 en in het project Horizontaal Toezicht. Tevens worden met dit project de adviespunten ICT vanuit de managementletter van onze accountant meegenomen ten aanzien van autorisatiebeheer. Een van de beoogde resultaten van het project is verminderde ‘regeldruk’ voor leidinggevenden.

Segmentering/firewalls – Binnen het programma Bizon (zie p. 97) zijn bij het uitfaseren van de rekencentra de firewalls vervangen door apparatuur die betere bescherming biedt tegen kwaadwillenden (Intrusion Prevention Sys- tem). Vanuit veiligheidsoogpunt is het interne netwerkverkeer beter gesegmenteerd, waardoor er een scheiding is aangebracht tussen diverse datastromen. Deze kunnen elkaar niet meer beïnvloeden of besmetten. De ICT-infrastructuur wordt periodiek gescand op (nieuwe) kwetsbaarheden die kunnen worden misbruikt door kwaadwillenden. Deze scans worden uitgevoerd door een externe partij die gespecialiseerd is in ICT-security.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Cyberpolis – In augustus 2019 heeft Parnassia Groep bij verzekeraar AON een cyberpolis afgesloten. Deze polis verzekert bij digitale risico’s naast de aansprakelijkheid van Parnassia Groep voor door derden geleden schade ook de eigen kosten, waaronder verdedigingskosten, verweerkosten en de kosten voor forensische ICT-onderzoeken. Digitale risico’s kunnen bestaan uit het verloren gaan van gegevens door een cyberincident (hacking) maar ook uit het verlies of diefstal van bijvoorbeeld laptops, tablets of USB-sticks.

Veilig mailen – In oktober 2019 heeft Parnassia Groep besloten om de huidige tool voor veilig mailen MOVEit binnen Parnassia Groep te vervangen door ZorgMail. Dit is een van de veilige-mailoplossingen die (op termijn) voldoen aan de nieuwe norm voor veilig mailen, de NTA 7516.

Beveiligingslek Citrix – Eind december 2019 ontving Parnassia Groep bericht van het Z-Cert, het expertisecentrum voor cybersecurity in de zorg, dat er een zeer ernstige kwetsbaarheid zat in de Citrix Gateway. Hierop zijn direct mitigerende maatregelen getroffen met als doel misbruik te voorkomen. Begin januari 2020 werd op advies van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de Citrix Gateway helemaal uitgezet, met als gevolg dat niemand meer van buitenaf kon werken in onze Citrix omgeving. Omdat op bepaalde locaties er totaal niet gewerkt kon worden, is de Citrix-omgeving deels opgestart en opengesteld voor een zeer beperkte groep onder zeer strikte voorwaarden en beveiliging. Op 20 januari 2020 kwam er een herstelprogramma (patch) voor de apparatuur van Antes en op 24 januari 2020 voor die van Parnassia Groep. Na installatie van deze patches kon de normale bedrijfssituatie weer worden hersteld.

Onze zorg zo vroeg en dichtbij als mogelijk We blijven zoeken naar manieren om eerder ‘erbij te zijn’ en eerder hulp te kunnen bieden. Nieuwe vormen van preventie, snelle behandeling in startgroepen, volledig online behandelen: allemaal ontwikkelingen die bijdragen aan sneller herstel. Meer toegesneden op de behoefte van patiënten, met kortere wachttijden, minder kosten en goed resultaat.

Als het kan, bieden wij hulp dicht in de buurt: bij de huisarts, via internet, in de wijk, op school, in het bedrijf. Als er intensievere en langdurige hulp nodig is, bieden wij ambulante hulp op een van onze locaties of opname in een van onze klinieken. Thuis herstellen heeft altijd de voorkeur.

Een breed palet aan hulpverlening Parnassia Groep kenmerkt zich door de grote verscheidenheid van haar aanbod, waarvan allerlei elementen elkaar versterken. Dit is onder meer van belang omdat veel patiënten niet behoren tot de ‘zuivere doelgroep’ van een specialistisch zorgprogramma. Expertise vanuit andere programma’s kan worden benut om zulke patiënten zoveel mogelijk op maat de zorg te geven die zij nodig hebben.

Onze unieke positie dat alle specialismen in één organisatie aanwezig zijn, is een belangrijke overweging voor patiënten, verwijzers en financiers om voor ons te kiezen. Vele patiënten hebben gelijktijdig dan wel volgtijdelijk behoefte aan diverse vormen van zorg. Onze specialismen versterken elkaar en komen tot een doeltreffende en doelmatige behandeling, waarbij de patiënt zich weet verzekerd van de best mogelijke zorg, ook als hij voor meerdere problemen behandeling nodig heeft.

Ons complete pakket aan kennis en kunde kunnen wij ook aanbieden aan zorgverleners/-aanbieders in andere sectoren: huisartsen, verpleging en verzorging, gehandicaptenzorg, ziekenhuizen en revalidatie.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Wat wij bieden Parnassia Groep kan hulp bieden bij alle mogelijke psychische problematiek. Van preventie, hulp bij en samen met de huisarts, thuis bij de patiënt of in de wijk tot, indien nodig, in een specialistisch programma op een van onze driehonderd locaties. Steeds vaker met behulp van internet (zie E-health, p. 32 e.v).

Ons brede palet aan hulpverlening bij psychische problematiek bestaat uit:

Preventie: • preventie van psychische aandoeningen en verslaving • vroegdetectie en -interventie

Behandeling: • diagnostiek • kortdurende generalistische behandeling • specialistische psychomedische behandeling voor mensen met psychische stoornissen, waaronder verslaving – waar mogelijk ambulant, zo nodig intensief thuis ter voorkoming van opnames, en waar noodzakelijk klinisch • niet door de patiënt gevraagde, maar noodzakelijke hulp om hem en/of de omgeving te behoeden voor ernstige ontregeling en teloorgang (bemoeizorg) en/of voor gevaar (drang en dwang)

Begeleiding: • psychiatrische thuiszorg en verpleeghuiszorg • activiteiten specifiek voor onze doelgroepen, gericht op maatschappelijke (re-)integratie, zoals (woon)begeleiding, reclassering, maatschappelijke dienstverlening, werkbegeleiding en dagbesteding • ondersteuning, waaronder psycho-educatie, voor mantelzorgers en andere naasten

Nazorg en terugvalpreventie • voorkomen van hernieuwde problemen • als deze toch optreden, ze tijdig herkennen en verdere schade beperken

Tot onze verantwoordelijkheden op het gebied van preventie rekenen we ook diverse vormen van maatschappelijke dienstverlening, zoals voorlichting, advisering en gericht opkomen voor onze patiënten (destigmatisering).

Eerder starten – korter wachten Vroeg ‘erbij zijn’ met preventieve activiteiten en als het nodig blijkt snel behandeling inzetten, kan voorkomen dat problemen verergeren en zwaardere zorg nodig wordt. Bij veel van onze afdelingen zijn de wachtlijsten en -tijden nog altijd te lang. Een hardnekkig probleem dat verschilleden oorzaken heeft (zie ook p. 59 e.v.) In 2019 waren er opnieuw allerlei initiatieven om patiënten sneller zorg te kunnen bieden.

Weg van de Wachtlijst Samen met huisartsen, cliënten- en familieorganisaties, andere zorgaanbieders, zorgverzekeraars, gemeenten en sociale wijkteams nam Parnassia Groep in 2019 deel aan het initiatief ‘Weg van de Wachtlijst’ van het ministerie van VWS. Parnassia Groep participeert in de regionale taskforces wachttijden van Haaglanden, Rijnmond, Zaanstreek- Waterland, Midden-Holland en Centraal-Gelderland. De plannen van deze regionale taskforces zijn gepubliceerd op www.wegvandewachtlijst.nl.

Hulp tijdens het wachten Een mooi samenwerkingsproject in dit verband is de wachttijdondersteuning voor mensen met persoonlijkheidsproblematiek van Stichting Kompassie in samenwerking met PsyQ. Vrijwilligers staan hulpbehoevende mensen bij tijdens de wachtperiode. Doel van de begeleiding is de wachtenden te helpen bij het verminderen van schade die tijdens wachttijden kan ontstaan. De vrijwilligers zijn op de eerste plaats

 Deel 2 Werken aan goede zorg

een maatje, zij vervangen niet de professionele hulp of ondersteuning. Maar ze kunnen mensen wel op weg helpen, of dit nu intern gebeurt of bijvoorbeeld door hen te begeleiden naar een schuldhulpverlener of een sociaal raadsman.

Startgroepen Eind 2019 zijn we gestart met een vernieuwde wachtlijstaanpak. Mensen die op de wachtlijst kwamen na een aanmelding voor een behandeling bij een van de zorgbedrijven van Parnassia Groep, konden in een startgroep al aan de slag met hun problemen. De startgroepen .JB. krijgen gedurende twaalf weken wekelijkse groepsbehandelingen. Deelnemers hebben heel verschillende achtergronden. Of het nu gaat om enkelvoudige angstklachten, borderline, alcoholproblemen of depressie, dat maakt voor de groepsbehandeling niet uit. Eenzaamheid, angst en somberheid zijn bijvoorbeeld klachten die je vanuit meerdere diagnoses kan ervaren en heel vaak het leven ernstig negatief beïnvloeden. Daar gaan we mee aan de slag; we zorgen dat mensen handvatten krijgen om die klachten te verminderen. De startgroepen worden gegeven door ervaren behandelaars en ervaringswerkers. Met name bij Antes zijn de startgroepen goed van de grond gekomen. Helaas hebben we door het coronavirus de startgroepen tijdelijk stil moeten leggen, maar we pakken deze in de toekomst zeker weer op!.

Transfertafels In sommige regio’s zien we dat de genoemde regionale taskforces wachttijden ook gebruikt worden om actief te sturen op casuïstiek. Zo is er in Rotterdam gestart met een ‘transfertafel’ waarbij alle aanbieders gezamenlijk kijken hoe de capaciteit in de regio optimaal benut kan worden. Patiënten die wachten bij de ene instelling kunnen in sommige gevallen een aanbod krijgen van een andere zorgaanbieder.

E-health ‘Steeds vaker met behulp van internet’ schreven we hierboven. Communicatie- technologie en digitalisering spelen een steeds grotere rol in de behandeling (e-health). Meer en meer kan de patiënt, behalve door gesprekken met de hulpverlener, ook in de eigen situatie met zijn herstel bezig zijn. De laatste tijd wordt dit steeds aantrekkelijker en gemakkelijker, onder meer door slimme apps.

Ook in 2019 hebben we veel inspanningen geleverd om onze basisinfrastructuur voor het toepassen van e-health te optimaliseren, en om veilige informatie-uitwisseling tussen patiënt en hulpverlener te kunnen garanderen. Zie p. 97.

Online behandelen is volwassen geworden Een start met volledig online behandelen maakten we in 2018 met de ‘digitale poli’s’ van PsyQ, Indigo en Youz. Hiermee bieden we volledige digitale behandeling in de generalistische basis-GGZ (GBGGZ) en de specialistische GGZ (SGGZ). .JB Online behandelen in 2019

Toegenomen aantallen In 2019 nam deze ontwikkeling een flinke vlucht. Voor 2.250 patiënten verzorgden we volledig online behandeling en/of psycho-educatie. Bij PsyQ en i-psy ging het om ruim 500 patiënten die volledig online behandeld werden door 45 behandelaars. Bij Indigo ontvingen 300 patiënten een volledige online behandeling door 15 behandelaars. Youz verzorgde met 11 behandelaars in 2019 volledig online groepsbehandeling en/of psycho-educatie voor bijna 1.750 patiënten. Het aantal volledig digitaal behandelde patiënten nam in 2020 in korte tijd aanmerkelijk toe als gevolg van corona … zie p. 62 e.v.

Voordelen van volledig online voor patiënt en behandelaar Met de mogelijkheden van online behandelen ervaart een patiënt dat een hulplijn heel dichtbij is. Deze nieuwe vorm van zorg verlenen is erop gericht dat een patiënt meer regie krijgt over de stappen die hij zet. In het online behandeltraject kan je bijvoorbeeld afspraken maken dat je iets gaat ondernemen wat spannend is. In de app vul je in welke emotie daarbij komt kijken, en als het puntje bij het paaltje komt, maak je via je telefoon verbinding met de behandelaar die jou in moeilijke situaties kan coachen.

We zien dat meer patiënten openstaan voor een volledige online behandeling. Ook het aantal behandelaren dat enthousiast is over deze werkwijze, groeit gestaag. Naast videobellen kan er ook worden gechat met een behandelaar 32

 Deel 2 Werken aan goede zorg

en kan je (online) oefeningen doen. De diverse contactmomenten zorgen ervoor dat patiënten regelmatig persoonlijke aandacht krijgen, ook tussen de afspraken door.

Patiënten die een online behandeling hebben gevolgd, zijn verrast over de kwaliteit van de behandeling, maar ook over de flexibiliteit ervan. Sommige patiënten zijn bijvoorbeeld gewoon op vakantie als ze een afspraak hebben. Deze vrijheid maakt zorg een stuk toegankelijker dan wanneer je naar een fysieke locatie toe moet.

Per saldo kan het online behandelen de totale tijdsinzet van de behandelaar verminderen, wat een gunstig effect heeft op de kosten per patiënt en op de wachtlijsten. Maar zeker niet voor alle patiënten is volledig online behandeling geschikt. Voor het merendeel van de patiënten zal een ‘blended’ behandeling ‘het nieuwe normaal’ worden, met een mix van ‘face tot face’ en online behandeling.

Aanbod Bij PsyQ online volgen volwassenen met angst- en/of depressieve klachten een 100% online behandeling. De behandeling wordt ondersteund door de app NiceDay. Regionale digitale teams zijn multidisciplinair samengesteld uit basispsychologen, regiebehandelaars, een psychiater en/of een verpleegkundig specialist. Ook bij i-psy is het sinds 2019 mogelijk om de behandeling volledig of deels online te doen. Vaak in de taal waar de voorkeur van de patiënt naar uitgaat. Zij moeten wel voldoende Nederlands spreken om de app te begrijpen.

Bij Indigo online volgen volwassenen met trauma, angst en/of depressieve klachten een 100% online behandeling. Gewerkt wordt, evenals bij 1nP met de app en de online omgeving Karify. De content is op maat gemaakt voor de kortdurende, generalistische en oplossingsgerichte methodiek van Indigo.

Youz biedt online behandeling aan kinderen en jongeren met ADHD, autisme, stemmingsproblemen, trauma en angstproblematiek en hun ouders. Via het Live Online Leren-platform waar Youz gebruik van maakt, volgen deelnemers interactieve (groeps-)behandelingen. Het voordeel hiervan is dat we dankzij een landelijke dekking mensen sneller bij elkaar kunnen brengen. Er wordt tenslotte locatieonafhankelijk gewerkt.

Apps die helpen om zelf de regie te nemen Als professionals proberen wij de zelfregie van patiënten zoveel mogelijk te stimuleren. In 2019 hebben we een aantal mooie apps (verder) ontwikkeld die patiënten kunnen helpen zelf de regie (terug) te pakken. .JB.

Superbrains Een van onze meest opvallende digitale ontwikkelingen van het afgelopen jaar is Super Brains, de app die ADHD’ers helpt de regie over hun leven te houden. De app gaat uit van kleine stapjes die patiënten kunnen helpen om hun gedrag te veranderen. De app werkt op basis van een spelelement. Veel ADHD'ers zijn gevoelig voor de beloningen die het 'spel' geeft. De app kan je waarschuwen als je een afspraak hebt, als je je medicatie moet nemen of als je een moodcheck voor je behandeling moet invullen. Er zit ook een community op waar je met elkaar en met je behandelaar kunt chatten.” De ontwikkeling van de app duurde een aantal jaren, maar de light versie kon in 2019 gaan proefdraaien.

Op basis van de ervaringen hebben we Super Brains verbeterd. Belangrijkste issue was de beveiliging. Deze is in lijn met AVG en privacy-regelgeving gebracht. Begin 2020 is de app getest en goed bevonden. Maart 2020 startten behandelaren en patiënten met hun training. Eind juni 2020 waren inmiddels 30 behandelaren en 1.000 patiënten actief. De eerste ervaringen zijn dat de patiënten tijdens de start dagelijks contact zoeken met behandelaar. Dit is nodig om routine in het gebruik op te bouwen. Het behandelproces wordt hier op aangepast.

TemStem Niet nieuw, maar in 2019 wel opnieuw gebouwd is de app Temstem. Temstem is gecreëerd voor mensen die last hebben van stemmen in hun hoofd en in hun dagelijks leven minder door stemmen gehinderd willen worden.

Na succesvolle introductie van Temstem hebben we tegenslag ervaren. Patiënten en behandelaren gebruiken de app onvoldoende op eigen initiatief. Evaluatie leert dat continue aandacht, promotie, verbeteringen en training nodig zijn. Parnassia Groep is in gesprek met verzekeraars om Temstem onderdeel te maken van de psychosebehandeling. De inzet van deze gesprekken is om de benodigde training, verbeteringen en promotie te financieren vanuit DBC- inkomsten.

Reakt app Ook de Reakt App, die in oktober 2019 feestelijk gelanceerd werd. helpt cliënten bij het vinden van structuur, zelfvertrouwen en voldoening. Zie p. 22. 33

 Deel 2 Werken aan goede zorg

E-health en blended behandeling: grote vlucht door corona Sinds op 27 februari de eerste besmetting met het coronavirus in Nederland werd vastgesteld, hebben we op alle mogelijke manieren met elkaar de vele uitdagingen als gevolg daarvan het hoofd weten te bieden. Onder meer door de toepassing van e-health fors op te schalen.

Onze investeringen in e-health de afgelopen jaren, onder meer in volledig online behandelen, in diverse ondersteunende apps en de voor dit alles benodigde technische infrastructuur, stelden ons in staat om tijdens de coronacrisis in zeer korte tijd veel grotere aantallen patiënten dan voorheen langs digitale weg te voorzien van noodzakelijke hulp via (beeld)bellen en online behandelen. Daarnaast nam ook het aantal telefonische contacten toe.

Dit zorgde ervoor dat collega’s hun werk voor een belangrijk deel vanuit huis konden continueren, zoals dringend geadviseerd door het RIVM en de overheid. Digitaal behandelden bleek in veel gevallen een goed alternatief voor het ontvangen van patiënten op onze ambulante locaties en ook voor het bezoeken van patiënten thuis. We zagen ook een sterke toename van beeldbellen als alternatief voor traditioneel telefonisch contact.

Patiënten voor wie digitale behandeling niet voldoende geschikt of voldoende veilig was bleven we ‘face to face’ zien, thuis of op onze (aangepaste) locaties. Met veel patiënten viel uiteindelijk de keus op een bepaalde combinatie van ‘face to face’ en digitaal.

Onze inzet voor de komende jaren zal zijn om een optimaal evenwicht te bereiken tussen ‘face to face’ en behandeling online en/of via (beeld)bellen. Voor een groot deel van de patiënten kan zo’n ‘blended’ behandeling een goede manier van behandelen zijn. We streven de komende jaren naar een verhouding van 25-30% digitale en telefonische contacten en 75-70% face to face contacten

Bereikbaarheid We willen zorgen dat patiënten, familieleden, verwijzers en andere bij de patiënt betrokken professionals ons zo nodig 7 x 24 uur kunnen bereiken. Iedereen die contact met ons zoekt, moet zo snel mogelijk bij de juiste collega(’s) terechtkomen en een goed antwoord krijgen. We weten dat de bereikbaarheid van behandelaars, behandelteams en andere onderdelen van Parnassia Groep vaak te wensen overlaat, en werken hard aan verbetering daarvan. In 2019 hebben we daar opnieuw belangrijke stappen in gezet.

Telefonie – Team Klantcontact Vanaf 1 januari 2019 zijn onze Centrale Aanmelding en Toeleiding (CAT), Informatie Service, ons Verwijzerspunt en de afdeling telefonie gebundeld tot het Team Klantcontact. Zij vormen gezamenlijk de voordeur voor verwijzers, cliën- ten en andere mensen die contact zoeken. Voor de meeste cliënten en verwijzers verzorgen zij het eerste contact met onze organisatie. Het gehele Team Klantcontact werd gehuisvest aan de President Kennedylaan in Den Haag. Hier zit ook de 24- uursdienst van de samenwerkende huisartsen in de regio, Hadoks. Ook het contactcentrum van Florence (gezondheid en zorg voor ouderen) verhuisde in 2019 hiernaartoe. Hierdoor is op deze locatie in Den Haag een ‘24/7- bereikbaarheidshub’ ontstaan voor de hele regio.

7 x 24-uursbereikbaarheid: FIP Zorgcontact Met Incluzio en Florence in Den Haag werkten we in 2019 verder aan de voorbereidingen voor een z orgcentrale met GGZ als speciaal aandachtsgebied: FIP Zorgcontact. FIP staat voor Florence, Incluzio en Parnassia Groep. Incluzio heeft al een zeer actieve zorgcentrale draaiende. Door samen te werken met Florence wordt schaalvoordeel beoogd, en kunnen we aan innovatieve dienstverlening werken. De gezamenlijk op te zetten nieuwe zorgcentrale heeft meerdere taken. Ten eerste het optimaal uitvoeren van 7 x 24-uursbereikbaarheidsdiensten voor Florence, Incluzio en Parnassia Groep, met name met het oog op de bereikbaarheid buiten kantooruren. Hiervoor worden naast telefonisten ook direct bereikbare hulpverleners ingeschakeld. Ten tweede het ontwikkelen van vernieuwende (digitale) diensten op het snijvlak van GGZ, verpleging en verzorging en welzijn/het gemeentelijk domein.

In 2019 heeft deze zorgcentrale extra dienstverlening geleverd aan onze zorgbedrijven, waaronder het verzorgen van een 24/7-achterwachtdienst voor de Wmo in Haaglanden. In de regio Rijnmond is gestart met een pilot waarbij psychiaters op afstand meekijken bij crisisdienstcontacten.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Voorbereidingen zijn getroffen om de nieuwe triagefunctie vanuit de nieuwe Wet verplichte ggz vorm te geven vanuit FIP Zorgcontact. In de loop van 2020 zal dit zijn beslag krijgen.

De bereikbaarheidsfuncties van Florence werden geheel ingericht via het platform van Incluzio, genaamd Facman. Vanaf begin 2020 wordt ook de bereikbaarheid van Parnassia Groep door dit platform ondersteund. Met Florence en het samenwerkingsverband van huisartsen Hadoks in Haaglanden lopen in 2020 diverse lijnen om de samenwerking in de regio te verbeteren. Voor Parnassia Groep zelf zal de zorgcentrale in 2020 nieuwe diensten uitrollen, vooral gericht op het leveren van online zorg voor de complexere doelgroep.

Regionale serviceteams Wat betreft de ontwikkeling van regionale serviceteams binnen zorgbedrijven, met name de combinatie i-psy, PsyQ en Brijder, constateerden we helaas dat deze stagneerde, door diverse oorzaken. Een pilot bij twee teams van Brijder, waarbij we gebruikmaakten van een integratie van vaste en mobiele telefonie en een koppeling van secretariaten, liet zien dat de functionaliteit nog niet voldoende volwassen was, maar ook dat onze leidinggevenden en teams niet klaar waren om een dergelijke functionaliteit op dit moment te implementeren. In 2020 bezien we opnieuw of we deze volgende stap in bereikbaarheid van onze teams en professionals kunnen zetten.

Verbeterde chatfunctie Bezoekers van onze websites, waaronder patiënten en hun familie en naasten, kunnen via de chat op een snelle, laagdrempelige manier vragen stellen en snel en deskundig antwoord krijgen. Iedereen kan op werkdagen tot 20.00 uur via de chat bij ons terecht met zorginhoudelijke en algemene vragen, die worden beantwoord door een psycholoog of een voorlichter. Wanneer iemand vragen heeft over de eigen behandeling, wordt hij of zij doorverwezen naar de eigen behandelaar. In 2019 werd duidelijk dat het chatpakket niet voldeed aan onze wensen. Begin 2020 is een nieuwe chatfunctie live gegaan. In de loop van het jaar worden alle websites van Parnassia Groep voorzien van deze chatfunctionaliteit.

Inzet kunstmatige intelligentie Parnassia Groep heeft inmiddels ervaring met het gebruik van een artificieel intelligent algoritme, genaamd Tess, dat in staat is responsief te reageren op vragen of signalen die het krijgt. Het gaat om chatbottechnologie die vaak ‘achter’ chat wordt ingezet. In 2020 wordt Tess klaargemaakt om anonieme e-healthmodules voor cliënten te ondersteunen, maar ook om vragen die binnenkomen via de chatfunctie op onze websites op een passende en lerende wijze te beantwoorden. Dit wordt opgepakt samen met New Health Collective en Indigo.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Vier segmenten In onze hulpverlening aan patiënten onderscheiden wij een viertal segmenten. Als het kan, bieden wij de hulp zo dicht bij de patiënt als mogelijk. 1. Onze GGZ in en om de huisartsenpraktijk – zie hieronder 2. Onze wijkgerichte GGZ – zie p. 40 e.v. 3. Onze gespecialiseerde programma’s – zie p. 45 e.v. 4. Onze topspecialismen – zie p. 48 e.v.

Het zoveel mogelijk dicht bij de patiënt bieden van zowel generalistische basis-GGZ als wijkgerichte GGZ draagt aanzienlijk bij aan de toegankelijkheid van zorg, aan grotere effectiviteit en aan kostenreductie.

1. Onze GGZ in en om de huisartsenpraktijk Patiënten met psychische problemen worden in eerste instantie geholpen door de huisarts en zijn praktijk - ondersteuner GGZ (POH-GGZ). Parnassia Groep kan die ondersteuner leveren. Preventie en e-health maken deel uit van het zorgaanbod. We bieden generalistische en relatief kortdurende behandelingen in de generalistische basis-GGZ (GBGGZ). Zo nodig kan worden terugverwezen naar de huisarts/POH-GGZ of doorverwezen naar specialistische GGZ (SGGZ). Ook wanneer een patiënt door de huisarts wordt doorverwezen naar de specialistische GGZ, bekijken we binnen Parnassia Groep eerst of een patiënt toch in de generalistische basis-GGZ behandeld kan worden. Daarmee worden patiënten bij wie dat mogelijk is sneller geholpen en korter behandeld, met goed resultaat.

Wij zetten onze collega’s waar mogelijk in en om de huisartsenpraktijk in. Voor patiënten, maar ook voor de huisarts (en andere verwijzers), levert dit veel meerwaarde op. De basis-GGZ bestaat uit twee onderdelen: • Huisartsenzorg met GGZ-ondersteuning (POH-GGZ en preventie). • Generalistische basis-GGZ (GBGGZ). Wij kunnen de huisarts op deze twee onderdelen in samenhang ondersteunen.

Met Indigo Service Organisatie (landelijke franchise) zijn zorginhoudelijke standaarden voor het behandelen in de basis-GGZ doorontwikkeld.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Alle Indigo-collega’s zijn opgeleid met behulp van het Indigo-handboek Focus in de Basis-GGZ, met daarin beschreven behandeltrajecten voor lichte en matig ernstige stoornissen en vaardigheidstrajecten voor chronische GGZ-patiënten. In 2019 is er een vernieuwde versie van het handboek Kortdurende GGZ uitgebracht.

Praktijkondersteuner GGZ (POH-GGZ) Een belangrijke rol wordt vervuld door de POH-GGZ, die de huisarts ondersteunt en ‘ontzorgt’. Parnassia Groep levert deze ondersteuner in 195 huisartsenpraktijken in de kernregio’s. Het betreft zowel gezondheidscentra als ‘solopraktijken’. Bij elkaar worden ongeveer 600 huisartsen door onze 120 POH’s-GGZ ondersteund.

Na een sterke groei in de afgelopen jaren treedt er een stabilisatie op in het aantal patiënten dat door de POH’s -GGZ van Indigo wordt gezien. In 2019 zijn er door onze POH’s-GGZ 19.386 nieuwe patiënten gezien; nagenoeg hetzelfde aantal als in 2018 (19.244).

Hieronder een overzicht van ons bereik in en om de huisartsenpraktijken in de kernregio’s:

Parnassia Groep in de huisartsenpraktijk Noord- Totaal Haaglanden Rijnmond Holland Huisartsenpraktijken/gezondheidscentra met 195 praktijken 39 74 93 POH-GGZ van Indigo/PG Aantal huisartsen binnen die praktijken plm. 600 plm. 160 plm. 220 plm. 220 Aantal POH-GGZ-collega’s 120 31 35 54 Fte POH’s-GGZ 71,54 fte 14,0 fte 19,85 fte 37,69 fte GBGGZ door Indigo/Parnassia Groep in huisartsenpraktijken/gezondheidscentra of in de 47 praktijken 16 11 20 nabijheid op eigen locaties in de wijken

Preventie Investeren in preventie komt ten goede aan de volksgezondheid, ons welzijn en onze productiviteit, en aan de betaalbaarheid van onze gezondheidszorg. Ook gemeenten en andere organisaties zien in toenemende mate het belang van preventie en zijn bereid daarin extra te investeren.

We werken samen met verschillende ketenpartners en op verschillende niveaus om optimale resultaten te behalen. Dat doen we met universele preventieprogramma’s gericht op destigmatisering, het vergroten van vaardigheden en bewustwording. En verder met vroegsignalering van kinderen en jongeren met (een verhoogd risico op) psychische klachten, gevolgd door het reduceren ervan met geïndiceerde preventieprogramma’s. In contact met ouders, kinderen en jongeren werken wij vanuit een oplossingsgerichte benadering en houden rekening met systeem- en omgevingsfactoren. We maken gebruik van beschikbare interventies, wetenschappelijke kennis en nieuwe digitale middelen.

Een ontwikkeling op het gebied van preventie die een steeds hogere vlucht neemt is de inzet van webinars. Zie p. 77.

GGZ-preventie Onze teams van Indigo Preventie verzorgen een breed scala aan preventieactiviteiten. Naast de teams in Haaglanden en Rijnmond is in 2019 ook in Noord-Holland opnieuw met een preventieteam gestart. In 2019 hebben de teams ruim 22.000 personen bereikt met preventieve interventies.

GGZ-preventie jeugd Indigo en Youz verzorgen ook een breed scala aan preventieactiviteiten voor kinderen en jeugdigen. In de keten van de jeugdzorg vormen de preventieteams een essentieel onderdeel ‘aan de voorkant’. Youz bestrijkt zo het gehele gebied van preventie tot en met de gesloten jeugdzorg. In 2019 hebben we naast alle reguliere jeugdactiviteiten gewerkt aan de verdere implementatie van KOPP/KOV (hulp aan kinderen van ouders met psychische problemen/kinderen van ouders met verslavingsproblemen), in het bijzonder in de BGGZ en SGGZ. De activiteiten konden in 2019 een aanmerkelijke groei doormaken doordat gemeentes er meer middelen voor beschikbaar stelden. In 2019 ontvingen de preventieafdelingen van Indigo en Youz van de gemeenten Den Haag, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg en Pijnacker-Nootdorp ruim € 2,6 miljoen subsidie voor jeugdpreventieactiviteiten, een verdubbeling ten opzichte van 2018.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Ook gemeentes in Rijnmond investeren in het bijzonder in de aanpak van jeugdproblematiek, door het inzetten van interventies op sociaal-emotionele ontwikkeling en KOPP. In Rijnmond was er een groei van € 1,7 miljoen naar € 2,6 miljoen omzet.

Verslavingspreventie In Midden-Holland en Noord-Holland heeft Brijder verslavingspreventie in 2019 ook grote groepen bereikt. Dit betreft zo’n 52.000 mensen – jongeren, ouders, familieleden, professionals uit diverse werkvelden en consumenten. Met vele verschillende soorten interventies wordt voorlichting gegeven en worden mogelijke risico’s en problemen rondom middelengebruik en/of gamen tijdig gesignaleerd.

Daarnaast bereiken we ook nog landelijk vele consumenten via ons online platform www.drugsinfoteam.nl. Het Drugs- infoteam geeft persoonlijk advies aan gebruikers van partydrugs zoals xtc, speed en cannabis. Het richt zich op het verhogen van kennis en het beperken van risico's. Bezoekers van de site kunnen informatie vinden en actief vragen stellen aan het team. Gemiddeld heeft de website rond de 8.500 bezoekers per dag, in het weekend of tijdens feestdagen vaak meer, waarmee het aantal ten opzichte van 2018 ruim verdubbelde. In 2019 heeft dat tot bijna 2.290.000 bezoeken geleid. Er werden ruim 2.880 vragen gesteld via de website, de Facebookpagina en e-mail, en zo’n 1.600 serieuze chatge- sprekken gevoerd. Van de bezoekers komt slechts 15 à 20% uit het werkgebied van Brijder.

Mental Health First Aid (MHFA) Parnassia Groep neemt deel aan een landelijk initiatief van GGZ-instellingen om een cursus ‘eerste hulp bij psychische problemen’ breed aan te bieden. Oorspronkelijk komt deze internationaal erkende cursus uit Australië. Deelnemers krijgen informatie over psychische aandoeningen en leren hoe je het gesprek kunt aangaan met iemand die (beginnende) psychische problemen heeft. Ook leer je hoe je kunt handelen wanneer iemand in een crisis verkeert. Na deze cursus kun je iemand de helpende hand reiken. MHFA draagt bij aan het verkleinen van de sociale afstand tussen mensen met en zonder een psychische kwetsbaarheid, en aan destigmatisering van mensen met psychische problemen.

Het initiatief wordt regionaal door ZonMw gefinancierd. Daarnaast kon gebruikgemaakt worden van een landelijke subsidie van het ministerie van Justitie en Veiligheid, toegekend aan MHFA Nederland, waarmee deelnemers van Veiligheidshuizen getraind konden worden. Licentiekosten konden gedragen worden met behulp van cofinanciering van Parnassia Groep.

Inmiddels hebben we 5 gecertificeerde trainers. In 2019 gaven we 25 cursussen met ruim 270 deelnemers. We kunnen concluderen dat er een groeiende vraag is naar de cursus MHFA en dat deze bijdraagt aan de kennis en kunde van mensen in de omgang met anderen die psychische problematiek ervaren en al dan niet verward gedrag laten zien.

Generalistische basis-GGZ Parnassia Groep biedt GBGGZ aan op ruim 65 locaties verspreid over onze kernregio’s, in huisartsenpraktijken/ gezondheidscentra of in de nabijheid daarvan en op eigen locaties in de wijk.

Een welkome ontwikkeling voor patiënten die zich wat betreft zorgzwaarte bevinden op het grensvlak van BGGZ en SGGZ zijn de in 2019 geïntroduceerde innovatieve financieringsvormen zoals Umami en Eleo. Deze maken een behandeling in de BGGZ met een inzet van 1.300 tot 1.800 minuten mogelijk. Het meest omvangrijke product in de BGGZ tot dusverre (Intensief) ging uit van een gemiddelde behandeltijd van 750 minuten oftewel 11 sessies. Umami en Eleo maken het mogelijk om in de BGGZ een behandeling te bieden die 15 tot 25 sessies duurt. Hiermee wordt gestimuleerd dat het aantal sessies zo veel mogelijk vooraf wordt overeengekomen. We zullen deze producten ook benutten voor behandeltrajecten in de SGGZ die langer dan een jaar duren.

Werden er in 2018 15.100 BGGZ-trajecten geopend, in 2019 is dit aantal gestegen naar 23.481 trajecten. De stijging is met name te zien bij onze specialistische zorgbedrijven, en is een direct gevolg van de introductie van Umami en Eleo. Bij de producten kort, middel en intensief ligt de gemiddelde behandeltijd van Parnassia Groep rond de NZa-rekentijd. Bij het product chronisch ligt de behandeltijd 17% onder de NZa-rekentijd.

Online behandelen GGZ In 2019 groeide het aantal volledig digitale behandelingen voor volwassenen in de GBGGZ, waarmee Indigo in 2018 van start ging. Zie p. 33-34.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Samenwerking en communicatie met verwijzers Goede samenwerking met verwijzers is van groot belang voor de beste zorg voor de patiënt op de juiste plek. De verwijzers hebben steeds de regie over de zorg aan hun patiënten. Samen met hen willen we de best mogelijke zorg leveren. In samenspraak met huisartsen ontwikkelen we nieuwe werkwijzen om onze processen op het vlak van communicatie en toeleiding zo goed mogelijk af te stemmen en soepel te laten verlopen. Inzet is een naadloze aansluiting tussen onze zorg en de zorg van de verwijzer, zodat patiënten optimaal bediend worden.

Niet-patiëntgebonden communicatie verloopt vanuit één centrale afzender, namelijk Parnassia Groep. Dit maakt onze organisatie (met meerdere merken) overzichtelijker voor huisartsen en vergemakkelijkt doeltreffende communicatie. We sturen vier keer per jaar een nieuwsbrief aan verwijzers om hen te informeren over relevante ontwikkelingen.

Consultatie De huisarts heeft behoefte aan overleg over een patiënt. Voor een bekende patiënt is de regiebehandelaar aanspreekpunt voor de huisarts. In het geval van een onbekende patiënt of bij overige vragen geeft een psychiater van de Psychiatrische Consultatielijn Huisartsen (PCH) binnen 24 uur antwoord op een vraag van de huisarts. Via het Parnassia Groep-portaal kan de huisarts direct vanuit zijn HIS digitaal een consultatievraag stellen. We streven ernaar om consultatievragen zoveel mogelijk via het portaal te laten verlopen, met het oog op een zorg- vuldige zorginhoudelijke en administratieve verslaglegging en verwerking en om inzicht te krijgen in de hoeveelheid en het soort vragen. De consultatievragen die digitaal worden gesteld, worden dagelijks direct en veilig via het Parnassia Groep-portaal beantwoord door de PCH, die wordt bemand door psychiaters van Indigo. We streven ernaar de dienstverlening te verstevigen door aan elke huisartsenpraktijk een vaste psychiater te koppelen.

GGZ Adviesraden (huisartsen) In alle drie onze kernregio’s hebben we GGZ Adviesraden ingesteld. Deze bestaan uit zes à acht huisartsen per regio die drie tot vier keer per jaar samenkomen met als doel om te spreken en afspraken te maken over het verbeteren van de GGZ in de regio en over wat Parnassia Groep beter kan doen in het werken met de huisarts (welke knelpunten moeten we oplossen?) De bijeenkomsten worden door de huisartsen zeer gewaardeerd en zijn voor Parnassia Groep van belang voor het continu verbeteren van de zorg.

Verwijzerspunt Huisartsen en andere verwijzers die vragen hebben over de organisatie, (hun) patiënten die in zorg zijn/komen of contact zoeken met een medewerker of afdeling, maken graag gebruik van de mogelijkheid om contact op te nemen met ons Verwijzerspunt. Het Verwijzerspunt zorgt er, samen met het Verwijzersportaal, voor dat verwijzers makkelijker hun weg vinden binnen Parnassia Groep. Onder andere door het aandragen van verbeterpunten draagt het Verwijzerspunt bij aan een optimale samenwerking tussen verwijzers en Parnassia Groep. In 2019 werden 6.594 vragen van verwijzers behandeld.

Parnassia Groep-portaal voor huisartsen Het Parnassia Groep-portaal biedt via het HIS van de huisarts actuele patiënteninformatie uit ons EPD MijnQuarant. Huisartsen en POH’s-GGZ kunnen met het portaal digitaal, transparant en beveiligd: • de status van hun patiënt in zorg bij Parnassia Groep zien (diagnose, medicatie, behandeldata, naam regiebehandelaar en behandelafdeling en telefoonnummer); • een patiënt digitaal verwijzen naar Parnassia Groep; • een consultatievraag stellen aan een Parnassia Groep-psychiater; • patiënten aanmelden voor zelfhulpmodules of preventiecursussen.

In 2019 is het portaal ook beschikbaar gesteld voor huisartsen van de zorgbedrijven Antes en 1nP. Daardoor is het aantal aangesloten huisartsen in 2019 gegroeid van 800 tot ongeveer 1.000.

E-health In totaal zijn er in 2019 via het Parnassia Groep-portaal ongeveer 1.600 zelfhulpmodules uitgezet door POH’s-GGZ in de huisartsenpraktijk. De verwachting is dat dit aantal in 2020 verder zal groeien, gezien de stijgende trend in het gebruik in de laatste maanden van 2019.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

2. Onze wijkgerichte GGZ Een belangrijk deel van onze zorg bieden we in de woonomgeving van de patiënt, georganiseerd op wijkniveau, in nauwe samenwerking met tal van partners. Met hen smeden we zorgketens die zijn toegesneden op de plaatselijke omstandigheden. Gedurende een reeks van jaren hebben we gewerkt aan een sterke ‘ambulantisering’ door het opbouwen van meer ambulante zorg in de wijk en intensieve behandeling thuis, waardoor het aantal klinische bedden kon worden afgebouwd.

We nemen deel in gemeentelijke jeugdteams en hebben gespecialiseerde GGZ-teams voor kinderen en jeugdigen. Voor met name patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA’s) is er in de wijk het GGZ-(FACT-)team. We bieden bemoeizorg voor zorgwekkende patiënten die nog geen zorg ontvangen.

We bieden Intensief Behandelen Thuis (IBT) om klinische opname te voorkomen of te bekorten. Het heeft immers altijd de voorkeur om patiënten in hun eigen, vertrouwde leefomgeving te behandelen. Het IBT-aanbod zijn we verder aan het uitbouwen (zie Herstellen doe je thuis, p. 52).

Hoe beter we erin slagen patiënten in hun eigen omgeving ambulant te behandelen, hoe minder bedden er nodig zijn. We slaagden er de afgelopen jaren in om, in lijn met de landelijke afspraken, het aantal bedden aanzienlijk te reduceren (zie p. 52 e.v.).

GGZ-teams in de wijk voor kinderen en jeugdigen In de drie kernregio’s van Parnassia Groep zijn teams van zorgbedrijf Youz actief voor kinderen, jongeren en gezinnen. Deze teams werken samen met lokale partners om zo goed mogelijk onderling afgestemde hulp te bieden. Zo participeren onze collega’s in gemeentelijke wijkteams en werken samen met onder andere huisartsen, scholen en Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s).

Noord-Holland Youz werkt in de regio Zaanstreek-Waterland-Amsterdam met drie poliklinieken. Daarnaast is er een team Transvisie Zorg (betreft transgenderzorg), zijn we actief in twee jeugdteams in Zaandam en werken we met twee FACT-teams Jeugd, in Purmerend en Zaandam. In 2019 werden circa 1.000 cliënten behandeld en begeleid.

In de regio Velsen-Hoofddorp-Haarlem is de polikliniek Hoofddorp fors gegroeid en begin 2019 is er ook hier gestart met een FACT-team. In genoemde regio’s zijn bij elkaar ruim 1.000 cliënten in behandeling.

In heel het werkgebied van Noord-Holland werken alle teams samen met collega-zorgaanbieders, zoals de forensische hulpverlening, de zorg voor licht verstandelijk beperkten, jeugd- en opvoedhulp, verslavingszorg en trajectbegeleiding en jobcoaching.

Haaglanden In de regio Haaglanden zijn voor circa 25 fte collega’s van Youz werkzaam in de jeugdteams in Den Haag en Rijswijk. Zij participeren in samengestelde teams met collega’s van andere hulpverlenende organisaties als Middin, Extra, Jeugdformaat en Ipse de Bruggen. In de tien CJG’s verzorgen zij consultaties en korte behandeltrajecten. Op detacheringsbasis werken vanuit Youz psychologen, (ortho)pedagogen, maatschappelijk werkers, systeemtherapeuten en ouderbegeleiders in de jeugdteams. Door de CJG’s wordt laagdrempelig hulp geboden in de wijk en de directe leefomgeving van kinderen, jongeren en gezinnen. In de wijk wordt nauw samengewerkt met andere voorzieningen, zoals huisartspraktijken en jeugdgezondheidszorg (consultatiebureaus).

Ook is sprake van een specialistisch team van circa vijftien collega’s die bij verschillende CJG’s werken en zich richten op de doelgroep van 0- tot 6-jarigen (IMH: Infant Mental Health). In dit team wordt ook samengewerkt met collega’s van Ipse de Bruggen (LVB) en Jeugdformaat (jeugdzorg), zodat zo integraal mogelijke zorg kan worden geboden.

Ook werken wij met FACT-teams Jeugd in Den Haag, Zoetermeer en Gouda. FACT staat voor Flexible Assertive Community Treatment. Door onze collega’s in deze teams worden jongeren begeleid met ernstige psychische en psychiatrische problemen, die op meerdere leefgebieden vastlopen. Vanuit een outreachende werkwijze richt onze inzet zich op het verminderen van klachten en symptomen en het leren omgaan met een beperking. Tevens is het

 Deel 2 Werken aan goede zorg

doel jongeren toe te leiden naar passende reguliere behandeling, dan wel andere hulp bij het herstel op het gebied van bijvoorbeeld school, dagactiviteiten et cetera.

Rijnmond In regio Rijnmond participeert Youz in de wijkteams van 12 gemeenten. Deze 12 gemeenten geven op verschillende manieren invulling aan de inzet van onze collega’s in de wijkteams. In alle gevallen ligt de nadruk op het vanuit onze GGZ-expertise ondersteunen van kinderen, jongeren en gezinnen in hun directe leefomgeving. Van de gemeenten krijgen wij terug dat men over het algemeen positief is over onze bijdrage in het hulptraject voor kinderen, jongeren en gezinnen. Dit heeft betrekking op zowel onze preventieve als onze curatieve interventies. Ons werk in de wijkteams in Rijnmond doen wij met 137 collega’s, die daarnaast ook deels in onze poliklinieken werkzaam zijn.

In deze regio zijn 4 FACT-teams Jeugd actief (circa 9 fte per team). In totaal behandelden en begeleidden zij circa 360 cliënten in 2019. Deze teams opereren naast de poliklinieken, het IBT-team (intensieve behandeling thuis) en de spoedpoli. Gekeken wordt of de FACT-teams Jeugd meer in samenhang met de poliklinieken georganiseerd kunnen worden om zo de wederzijdse inzet van expertise te verbeteren.

GGZ-teams in de wijk voor patiënten met een EPA Meerdere zorgbedrijven binnen Parnassia Groep bieden zorg aan mensen met complexe psychiatrische problemen, veelal in combinatie met problemen op meerdere levensgebieden. Het betreft vooral mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA).

In onze drie kernregio’s worden de ambulante zorg en ondersteuning voor deze complexe en kwetsbare doelgroep geboden door onze GGZ-teams in de wijk, in samenwerking met vele lokale partners, waaronder de gemeentelijke sociale wijkteams (ook wel: JMO-teams – Jeugd en Maatschappelijke Ondersteuning). Meer en meer wordt daarbij uitgegaan van participatie van mensen en het versterken van hun eigen kracht en van het sociale netwerk.

In elke wijk/deelgemeente in onze drie kernregio’s hebben wij nu een FACT-gecertificeerd GGZ-team operationeel voor de daar wonende EPA-patiënten. Met deze wijkgerichte benadering wordt klinische behandeling waar mogelijk voorkomen of verkort.

Onze GGZ-teams vervullen meerdere belangrijke rollen. • Zij bieden ambulante behandeling voor en begeleiding aan patiënten die zelfstandig wonen in de wijk. En aan patiënten in beschermende woonvormen – deels die van de groep, maar ook die van collega-aanbieders. • Als ambulante zorg tijdelijk niet volstaat, dan dragen zij zorg voor de nodige intensivering van de zorg: zo mogelijk intensieve behandeling thuis (IBT, zie p. 52), anders een – zo nodig acute – klinische opname in een van onze klinieken, eventueel in deeltijd. • Collega’s van onze GGZ-teams werken actief in of met de sociale wijkteams/JMO-teams van gemeenten samen met verschillende experts uit andere sectoren om gezamenlijk de meest passende hulp te organiseren. • Bij elk GGZ-team is een aantal ‘vaste’ patiënten ingeschreven voor meer of minder intensieve behandeling en/of begeleiding gedurende een langere periode.

Daarnaast vervullen de GGZ-teams in toenemende mate een rol op het gebied van ‘bemoeizorg’ voor die mensen die zorg behoeven, maar nog geen zorg vragen/krijgen. ‘Achter de voordeur komen’ is een cruciale stap om hen deze te kunnen aanbieden. Deze uitbreiding van de rol van de GGZ-teams met een persoonsgerichte aanpak is een belangrijke bijdrage aan een sluitende aanpak voor het verminderen van de problematiek van personen met verward gedrag (zie hieronder op p. 44 e.v.).

De GGZ-teams maken deel uit van onze ketenzorgbedrijven in onze kernregio’s, Parnassia in Noord-Holland en Haaglanden en Antes Zorg/Bavo Europoort in de regio Rijnmond. Samenwerking met andere zorgbedrijven wordt gezocht als het gaat om specifieke zorgprogramma’s, zoals traumabehandeling en behandeling van angststoornissen.

Over de zorg voor de EPA-doelgroep maken we afspraken met zowel gemeentes als zorgverzekeraars. Met hen zetten wij in elke regio in op een zo goed mogelijk onderling afgestemde inzet van middelen voor deze doelgroep. De verzekeraars bekostigen de behandeling (Zvw), de gemeentes zijn verantwoordelijk voor ambulante begeleiding en dagbesteding (Wmo). Wat betreft beschermd wonen hangt het af van de zwaarte van de indicatie wie dit bekostigt. Voor sommige patiënten is er sprake van bekostiging door justitie. Zie wat betreft de gecompliceerde financiering verder op p. 111 e.v.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Net als op het terrein van de jeugd-GGZ geldt ook in dit domein dat financiers steeds meer eisen stellen aan goede samenwerking en afstemming tussen zorgen dienstverleners, veelal op basis van gezamenlijke contracten met een van de aanbieders als hoofdaannemer.

Noord-Holland EPA-patiënten worden ambulant behandeld en begeleid door zes GGZ-teams, die samen het gehele werkgebied van Parnassia Noord-Holland bestrijken. Daarnaast is er het regionale specialismeteam: het Centrum Autisme. Door de aansluiting van het dr. Leo Kannerhuis (LKH) bij Parnassia Groep is een goede samenwerking tot stand gekomen tussen het Centrum Autisme en de poli voor volwassenen (Amsterdam) van het LHK. Het VIP-team (Vroege Interventie bij Psychose) kon niet langer als zelfstandig team blijven bestaan. Cliënten zijn overgedragen aan een van de GGZ-teams van Parnassia Noord-Holland of aan een jeugdteam van Youz.

Haaglanden Er zijn veertien GGZ-teams binnen Den Haag en er is één GGZ-team in Zoetermeer. Daarnaast zijn er ook ambulante specialismeteams die in de wijk werken: het Centrum Eerste Psychose, het Jong Volwassenen Team, het team Verstandelijke Beperkingen & Psychiatrie, het Centrum Autisme Haaglanden, het team Toeleiding Consultatie en Advies, het specialistische team Ouderenpsychiatrie en het Geriatrieteam.

In 2019 zijn de proeftuinen, die eerder met subsidie van de gemeente Den Haag waren gestart vanuit het GGZ-team Moerwijk en het GGZ-team Bohemen-Waldeck, verder uitgerold binnen GGZ-teams Spoorwijk-Laak en Transvaal. Het doel van deze proeftuinen is om zonder schotten tussen wetten en financieringsstromen een verbinding te leggen tussen ons medische domein en het sociale domein van de gemeente. De betreffende GGZ-teams werken nauw samen met de JMO-teams in hun wijk en andere relevante partners. De proeftuinen vormen een vliegwiel om op termijn in alle wijken van Den Haag geïntegreerde zorg aan te kunnen bieden.

Achter de voordeur: GGZ-begeleiding in de wijk In Den Haag is met gemeentelijke subsidie het team Achter de Voordeur, ofwel ‘GGZ-begeleiding in de wijk’, actief sinds 2016. De collega’s, die gekoppeld zijn aan de GGZ-teams, bieden laagdrempelige GGZ-begeleiding en -ondersteuning aan Haagse burgers die niet in behandeling zijn of uit beeld geraakt zijn van de professionele hulpverlening, waarbij sprake is van ernstige psychosociale problemen, en waarbij GGZ-problematiek en/of verslaving vermoed wordt. Wanneer het vermoeden juist is, wordt zorg gedragen voor toeleiding naar passende (GGZ-)zorg, begeleiding, dagbesteding en maatschappelijke deelname. Het systeem van de betrokkene wordt hierbij waar mogelijk actief betrokken. Het aanbod vormt een maatschappelijk vangnet, evenals een netwerk dat verschillende (maatschappelijke) organisaties en instanties met elkaar verbindt. In 2019 werden er via ‘Achter de Voordeur’ bijna 1.200 mensen in zorg genomen – een flinke groei ten opzichte van 2018 (1.020).

Rijnmond Begin 2019 had Bavo Europoort negentien wijkteams actief; daarnaast zijn er nog drie specialismeteams, die meer regionaal werken: Sarr Autisme en de VIP-teams (Vroege Interventie bij Psychose), waarin collega’s van Bavo Europoort en Lucertis nauw samenwerken. Antes Zorg had eveneens negentien wijkteams actief, waaronder enkele specialistische teams, zoals Zwanger & Verslaafd. In de loop van 2019 werden een extra IBT-team, een extra VIP-team en een team Detox Thuis operationeel. Per 1 februari 2020 is het Noord-team opgesplitst in twee teams, Noordoost en Noordwest. Zo is een extra team ontstaan, waardoor we kunnen zorgen voor een betere spreiding in de omgeving. We kunnen hierdoor meer patiënten in de thuissituatie behandelen en ziekenhuisopnames voorkomen. Het team Detox Thuis werkt voor patiënten met verslavingsproblematiek. Het bestaat uit zorgprofessionals met verschillende achtergronden. Zo zijn er leden met veel ervaring in de verslavingszorg. Andere leden hebben vooral ervaring in de psychiatrie en de somatiek. Doordat het team in de leefomgeving van de patiënt werkt kunnen klinische opnames worden voorkomen.

Fusie-integratie In het kader van de fusie-integratie realiseren we in de periode 2019-2020 een geïntegreerd ambulant zorgaanbod. In 2018 en 2019 zijn hiertoe de nodige voorbereidingen getroffen. In mei of juni 2020 zal de feitelijke transitie worden gerealiseerd. De huidige ambulante teams voor volwassenpsychiatrie van Antes en Bavo Europoort gaan verder als wijkgerichte GGZ-teams. Deze teams zullen actief zijn in zeven regio’s.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Naast deze wijkgerichte GGZ-teams wordt een wijkoverstijgend aanbod gerealiseerd, gericht op specifieke diagnostiek, interventies en programma’s die bijvoorbeeld vanwege de lage prevalentie en het efficiënt inzetten van kennis en capaciteit bij voorkeur niet-wijkgericht worden georganiseerd. Ook zullen er expertteams worden gerealiseerd, die werkzaam zijn op het gebied van onder meer neurobiologische ontwikkelingsstoornissen (autisme, ADHD), vroege interventie bij een psychose en verslaving.

In samenhang met de versterking van het ambulante aanbod zullen we in Rijnmond nog 159 Wlz-bedden afbouwen en voor de resterende bedden een ingrijpend vernieuwingsplan uitvoeren (zie p. 93). Bemoeizorg Het Antes Team Bemoeizorg (ATB) is een ambulant team van Antes, werkzaam binnen de gehele gemeente Rotter- dam en in Barendrecht, Ridderkerk en Capelle aan den IJssel, dat wijkoverstijgend te werk gaat, Het team richt zich specifiek op het helpen van burgers die zich in kwetsbare situaties bevinden en complexe problematiek hebben op het gebied van psychiatrie en/of verslaving. Doel van het ATB is om mensen toe te leiden naar de juiste hulp, ondersteuning of zorg. Het team is gespecialiseerd in het toeleiden van zorgwekkende zorgmijders, waarbij de OGGZ-inzet onvoldoende blijkt. Het ATB krijgt de financiering via het Lokaal Zorgnetwerk (Barendrecht, Ridderkerk, Capelle aan den IJssel) of een Wmo-bemoeizorgarrangement van de gemeente Rotterdam. In 2019 kreeg het ATB bijna 160 aanmeldingen, waarbij gemiddeld 20 uur per casus werd besteed.

Personen met verward gedrag Ook in 2019 was er landelijk weer veel aandacht voor de problematiek rond personen met verward gedrag en daarmee samenhangend de versterking van de acute keten en de samenwerking met de politie.

Noord-Holland

Vroegsignalering In de regio Midden-Kennemerland en in de regio Zaanstreek-Waterland zijn er samenwerkingsovereenkomsten gesloten ten behoeve van de vroegsignalering van verwarde personen. In Midden-Kennemerland werken Parnassia Noord-Holland en Brijder hiertoe samen met GGZ inGeest, GGD Haarlem en de politie. In Zaanstreek-Waterland met het Meldpunt Opvang en Bemoeizorg (MOB) van GGD Zaan- streek-Waterland en de politie. Doelstelling is het op basis van meldingen bij de politie van mensen met verward en/of overlast gevend gedrag vroegtijdig oppakken van deze signalen en het inzetten van hulp c.q. toeleiden naar zorg. De werkwijze kenmerkt zich door korte lijnen, snel schakelen en direct contact. In 2019 werd in de regio Zaanstreek-Waterland samen met de GGD de ZonMw-aanvraag voor alternatief vervoer van verwarde personen bij semi-acute meldingen gehonoreerd. De zogeheten meditaxi, een mobiele triage- en vervoers- unit, werd operationeel. Het is een pilot die tot voorjaar 2020 loopt.

Samenwerken in de wijk Onder deze titel wordt met subsidie van ZonMw een project uitgevoerd rond de opvang van mensen met verward gedrag in de wijken Oude Haven en Pelders- en Hoornseveld (Zaanstad) en de wijken Wheermolen en Purmer (Purmerend). Het betreft een gezamenlijk project van GGD Zaanstreek-Waterland en Parnassia, waarbij ook cliënten- organisaties en ervaringsdeskundigen zijn betrokken. Na een moeizame startperiode vanaf 2017 weten de verschillende partijen elkaar nu goed te vinden en elkaars expertise goed in te zetten.

Noodteam De gemeenten Beverwijk, Uitgeest en Heemskerk kennen al een aantal jaren het zogeheten noodteam en het Noodteam Convenant. Samenwerkende partners hier zijn niet alleen zorginstellingen, waaronder Parnassia Noord- Holland, Brijder en RIBW K/AM, maar ook woningcorporaties, MEE en maatschappelijke dienstverlening. De samenwerking wordt jaarlijks geëvalueerd en is verlengd. De verschillende partijen weten elkaar goed te vinden en zijn tevreden over deze werkwijze.

Haaglanden

Opvang Verwarde Personen (OVP) Sinds 2014 is een zorgteam van Parnassia Haaglanden gehuisvest in het hoofdbureau van de politie. Deze voorziening maakt een korte opvang mogelijk voor personen met verward gedrag, die hiernaartoe gebracht worden door de politie. Het unieke concept van de OVP kwam tot stand in samenwerking met de gemeente Den Haag, de politie-eenheid Den Haag, de reclassering en het Openbaar Ministerie. Het concept voorziet in het nemen van een

 Deel 2 Werken aan goede zorg

gezamenlijke verantwoordelijkheid voor acute zorg dan wel strafrechtinterventies bij verwarde personen. Op de opvang zijn 24 uur per dag collega’s van ons aanwezig, die direct bij binnenkomst kunnen beoordelen of iemand met verward gedrag zorg nodig heeft en, zo ja, hoe deze het beste kan worden georganiseerd. Met deze werkwijze wordt voorkomen dat personen met verward gedrag die geen strafrechtelijk feit gepleegd hebben, in een politiecel belanden en zonder hulp weer op straat terechtkomen. Tegelijkertijd krijgen zij sneller zorg en neemt deze werkwijze politieagenten veel werk uit handen. Meerdere randgemeenten hebben zich aangesloten bij de OVP Den Haag. Het betreft Rijswijk, Wassenaar, Leidschendam-Voorburg en Zoetermeer. Daarnaast vervult de OVP Den Haag een ‘overloop- functie’ voor de OVP van GGZ Delfland.

In 2019 kwamen 1.552 personen met verward gedrag bij de OVP binnen, in 2018 waren dat er 1.745. Dat betekent dat de daling die we zagen na de piek in 2015, kort na de start, zich voortzet. Ook het aantal meldingen bij onze crisisdienst vertoont een dalende tendens. Het lijkt erop dat de opbouw van de wijkgerichte GGZ en onze nazorgprogramma’s gaandeweg hun vruchten beginnen af te werpen wat betreft de zorg aan bekende patiënten. Bedacht moet worden dat de helft van de crisismeldingen nieuwe patiënten betreft, die nog geen behandelrelatie met Parnassia Groep hebben.

Haagse Spoed Met behulp van subsidie van ZonMw werd in 2017 gestart met het project Haagse Spoed: een gecombineerde somatische en psychiatrische spoedeisende hulp (SEH) onder het dak van het Haags Medisch Centrum (HMC), locatie Westeinde. Een arts en verpleegkundige van onze crisisdienst zijn hierbij tijdens de piekuren op de SEH aanwezig. Met deze gecombineerde aanpak vond geïntegreerde diagnostiek op één locatie plaats van zowel somatische als psychische oorzaken van acute ‘verwardheid’. Beoogd werd een afname van wachttijden voor psychiatrische beoordeling op de SEH, een verbetering van de doorlooptijden van de SEH en minder stigmatisering van psychiatrische patiënten nu zij op een ‘gewone’ SEH terechtkunnen met hun psychische probleem. De ervaringen werden positief geëvalueerd. Helaas moest het project in 2019 vanwege een verbouwing van de SEH in het HMC worden stopgezet, doordat er geen ruimte meer aanwezig was waar vanuit het crisisdienstkoppel kon werken. De wens om het project weer op te pakken, is er nog steeds.

Triage en passend vervoer Samen met netwerkpartners Regionale Ambulancevoorziening (RAV) Haaglanden, de gemeente Den Haag en de gemeente Delft, de politie, huisartsenpost Smash, GGZ Rivierduinen en GGZ Delfland werd in 2018, met subsidie van ZonMw, gestart met een pilot voor triage en passend vervoer voor personen met verward gedrag in de regio Haag- landen. De Mobiele Interventie en Preventie Unit (MIPU) wordt ingezet na 112-meldingen over personen met verward gedrag. Een gespecialiseerde verpleegkundige bezoekt de persoon als eerste, zo veel mogelijk in de thuissituatie. Is vervoer naar een beoordelingslocatie of GGZ-instelling nodig, dan wordt de betreffende persoon niet langer in een politiewagen vervoerd maar in de MIPU, een onopvallend voertuig. De pilot liep tot eind 2019; evaluatie vindt in 2020 plaats.

Rijnmond

Aanjaagteam In de regio Rotterdam (ingebed in de VeiligheidsAlliantie regio Rotterdam) is sinds 2017 een regionaal aanjaagteam ‘aanpak personen met verward gedrag’ actief. In dit aanjaagteam zijn 32 gemeenten, Veiligheidshuis Rotterdam- Rijnmond, Veiligheidshuis Zuid-Holland Zuid, politie, Openbaar Ministerie en een groot aantal zorgen sociale instellingen uit dit gebied vertegenwoordigd. In 2019 zijn in het kader van het invoeren van de Generieke Module Acute Psychiatrie (GMAP) beoordelingslocaties op onze locaties Poortmolen en Poortugaal ingericht.

Doorontwikkeling Convenant Acute Psychiatrie Het Convenant Acute Psychiatrie regio Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Hollandse Eilanden kent als convenantpartijen: Antes, Yulius kinderen jeugdpsychiatrie GGZ Delfland en Erasmus MC. Het Regioplan Acute Psychiatrie voor de regio Rotterdam-Rijnmond vormt de context voor de specifieke afspraken die in dit convenant zijn opgenomen. De basis wordt gevormd door de Generieke Module Acute Psychiatrie (GMAP).

In het convenant hebben de genoemde instellingen in het verleden afspraken gemaakt over het altijd kunnen plaatsen van acute opnames binnen de regio. In 2019 zijn deze gezien de ontwikkeling van de GMAP-structuur opnieuw bevestigd. Er zijn heldere afspraken gemaakt over de diverse beoordelingslocaties, waaronder die van Antes op de terreinen Poortmolen en Poortugaal.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

3. Onze gespecialiseerde programma’s Begin 2019 brachten wij wijzigingen aan in de merken waaronder wij onze hulp aanbieden. Merken die voor meerdere doelgroepen werkten hebben we onder één merk gebracht. Dit vergroot de duidelijkheid en we besparen er kosten mee. Hieronder geven we per merk een korte typering van de aangeboden programma’s.

Indigo, mentale ondersteuning direct en dichtbij Voorkomen en kortdurend behandelen van lichte tot matige psychische klachten, zoals angst, paniek, depressie of trauma, maar ook behandeling van chronische klachten. Direct en dichtbij, voor jeugd, volwassenen en ouderen. Sprink, onderdeel van Antes Zorg, is begin 2019 overgegaan naar Indigo Rijnmond en werkt voortaan onder die merknaam.

1nP, GGZ persoonlijk en dichtbij 1nP is een landelijk netwerk van GGZ-professionals. Deze professionals helpen mensen met psychiatrische problemen op persoonlijke wijze in hun directe omgeving.

Youz, specialist in kinderen jeugdpsychiatrie Youz behandelt en ondersteunt kinderen en jongeren tot 23 jaar, en begeleidt hun ouders. Youz werkt in diverse gemeentes in wijkteams en heeft specialistische poli's. Lucertis, De Jutters en Youz Verslavingszorg presenteren zich sinds januari 2019 gezamenlijk onder de naam Youz. Het dr. Leo Kannerhuis, behandelen kenniscentrum voor autisme, is organisatorisch onderdeel van het zorgbedrijf Youz. Werkt onder eigen label, onder de merknaam Youz. i-psy, specialist in interculturele psychiatrie i-psy voorkomt en behandelt problemen die samenhangen met migratie en het leven in twee culturen. Heimwee, eenzaamheid en onverwerkt verdriet kunnen veel invloed hebben op het psychisch welzijn.

PsyQ, specialist bij psychische problemen PsyQ biedt specialistische behandelingen bij psychische problemen, zoals angststoornissen, depressie, ADHD bij volwassenen, persoonlijkheidsproblematiek, trauma en PTSS, seksuologie en eetstoornissen.

Brijder, specialist in verslavingszorg Brijder voorkomt en behandelt problemen met alcohol, drugs, medicijnen, gokken, gamen en bijkomende problematiek.

Parnassia, specialist in psychiatrie Parnassia behandelt en begeleidt volwassenen met ernstige psychiatrische aandoeningen en ouderen met psychiatrische problemen of dementie in de regio's Haaglanden en Noord-Holland. Parnassia helpt mensen op een respectvolle en resultaatgerichte manier bij het te boven komen van de gevolgen van hun aandoening. In Noord-Holland heette Parnassia voorheen Dijk en Duin.

Antes, specialist in psychiatrie en verslaving Antes behandelt en begeleidt mensen met ernstige psychiatrische problemen en verslavingsproblemen in de regio Rijnmond. Ook biedt zij zorg en begeleiding aan mensen met niet- aangeboren hersenletsel (NAH) en ouderen met psychiatrische problemen en dementie. Tot 20 april 2020 werd nog voor een deel van Antes de naam Bavo Europoort gevoerd

Reakt, werken aan je toekomst Reakt helpt mensen met psychische problemen of een verslavingsachtergrond op weg in hun dagelijks leven. Bijvoorbeeld bij het vinden en behouden van werk, bij het vergroten van het sociale netwerk of bij het leiden van een gezonder leven.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Fivoor, forensische en intensieve psychiatrische zorg De forensische zorgonderdelen van Parnassia Groep (het voormalige Palier), Altrecht en de Kijvelanden zijn verenigd één organisatie, te weten Fivoor. Het streven van Fivoor is om een sterke keten van behandeling, begeleiding en beveiliging te bieden.

Triora – Specialist in verslavingszorg Intensieve klinische behandeling voor mensen met een verslaving. Triora biedt ook ambulante verslavingszorg in de poliklinieken.

Enkele programma’s bieden we sinds enige jaren ook aan in het buitenland. • Met Fivoor en Sodexo biedt Parnassia Groep in België (Gent en Antwerpen) forensische zorg aan Belgische gedetineerden. In 2020 nemen we deel aan de aanbesteding voor twee forensische behandelcentra in Wallonië. • Triora biedt in Spanje (Alicante en Malaga) verslavingszorg volgens het Minnesotamodel voor (niet- Nederlandse) patiënten. Na evaluatie van de resultaten en de perspectieven na de langdurige coronacrisis hebben we moeten besluiten de kliniek in Alicante te sluiten en die in Malaga over te dragen aan de medeaandeelhouder.

Enkele bijzondere doelgroepen uitgelicht

Gezinnen sterker maken Veel van onze patiënten leven in een gezin. Met een gezin bedoelen we ouder(s) en kind(eren), ongeacht de samenlevingsvorm. Een psychische ziekte legt meestal een groot beslag op alle gezinsleden. Als een gezinslid psychische problemen heeft, dan is, door omgevings- en genetische factoren, de kans relatief groot dat ook andere gezinsleden zulke problemen hebben of krijgen. Daarom streven we naar een integrale gezinsaanpak.

Integrale hulpverlening aan gezinnen in Haaglanden De hulpverlening vanuit jeugdzorg en de zorg voor mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) is nog vaak gescheiden van de hulp vanuit de kinderen jeugdpsychiatrie. Samen met Jeugdformaat en Ipse de Bruggen werkt Youz sinds 2018 in Haaglanden aan een gericht aanbod van integrale hulp voor gezinnen met meervoudige problematiek. In 2019 zijn twee nieuwe integrale teams toegevoegd aan het al bestaande aanbod van InVerbinding Haaglanden e.o., namelijk InVerbinding Zoetermeer en het 0-6 integrale IMH-team in de wijk in Den Haag. De teams InVerbinding richten zich op gezinnen met kinderen tussen de 6 en 18 jaar. Het IMH-team richt zich op de gezinnen met jonge kinderen, en werkt vanuit de Centra voor Jeugd en Gezin in Den Haag. Zij hebben daardoor laagdrempelig aansluiting bij het consultatiebureau en de jeugdverpleegkundige. Alle teams werken vaak outreachend en maken met het gezin een integraal ondersteunings- en behandelplan.

Gedurende 2019 is gebleken dat er bij ongeveer 75% van de gezinnen waar deze teams komen sprake is van gezinsproblematiek, psychiatrische problemen of verslaving bij de ouders of echtscheidingsproblematiek. Dit heeft ertoe geleid dat wij een subsidie van de gemeente hebben ontvangen, met als doel om de volwassenpsychiatrie beter aan te haken bij de hulpverlening aan kinderen. Een speerpunt is dat de kinderen en ouders niet enkel apart worden gezien, maar ook gezamenlijk. En dat er ruimte ontstaat om het met deze ouders ook over het ouderschap te hebben, naast de behandeling van de eigen problematiek. Ook werd subsidie toegekend voor het doen van praktijkonderzoek, waarbij de eerste stap doelgroeponderzoek is. De resultaten hiervan worden in juni 2020 verwacht. Deze teams zullen verder worden gemonitord en effecten van geboden hulp worden in kaart gebracht.

Unieke samenwerking: sociaal gebiedsteam Hellevoetsluis-Westvoorne In 2019 hebben de gemeenten Hellevoetsluis en Westvoorne en acht zorgaanbieders met elkaar een uniek team opgezet: het sociaal gebiedsteam. Het team ondersteunt professionals bij hun vragen over bijvoorbeeld gezins - problematiek of specialistische zorg. In het team werken collega’s vanuit Antes en Youz samen met die van CJG Rijnmond, Enver, Kwadraad, M4Care, MEE Plus, Pameijer en de gemeentes Hellevoetsluis en Westvoorne. Zij zijn de vraagbaak voor professionals in de wijk die te maken krijgen met (complexe) hulp- of zorgvragen van jongeren, volwassenen of gezinnen. De collega’s van het team zorgen ervoor dat de vraag van de professional snel, goed en integraal wordt opgepakt. .JB Team van zorgaanbieders

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Vroegtijdig signaleren: kind- en gezinscheck We willen systematischer nagaan of bij gezinsleden van patiënten sprake is van (een risico op) psychische problemen die ernstige vormen kunnen aannemen als daar niet de goede aandacht aan wordt gegeven. In de volwassenenzorg blijft het consequent bij alle patiënten uitvoeren van de kindcheck die we de afgelopen jaren invoerden doorlopend aandacht vergen. Voor de kinderen jeugd-GGZ hebben we een ‘gezinscheck’ ontwikkeld. Deze hebben we ingebouwd in het Onderzoek Algemeen Jeugd en is vanaf begin 2018 beschikbaar in het EPD. De implementatie ervan is in 2019 steeds beter op gang gekomen. De gezinscheck vindt inmiddels plaats bij gemiddeld bijna 20% van de intakes. Ook is in 2019 gewerkt aan het versterken van en de aandacht vestigen (zowel in- als extern) op ons uitgebreide aanbod aan (vroeg)interventies als het ouder-kindprogramma, het programma Verslaving en Ouderschap en KOPP/ KOV-programma’s. In deze programma’s werken Indigo, Brijder en Youz nauw samen ter ondersteuning van patiënten in de volwassenenzorg. Aandacht voor opvoeding en kinderen komt zo in de hulpverlening aan volwassenen beter op de samenwerkingsagenda van hulpverleners in de volwassenzorg, jeugd-GGZ en preventie.

Melden huiselijk geweld, mishandeling en misbruik We zetten onze inzet voort op het systematischer melden, evenals op een multidisciplinaire aanpak met relevante samenwerkingspartners in de diverse regio’s. In 2018 en 2019 hebben we de aanpassingen in de meldcode doorgevoerd in Parnassia Groep en alle interne documentatie daaraan aangepast. Ook het dr. Leo Kannerhuis en andere recent aangesloten onderdelen van Parnassia Groep zijn daarin meegenomen. Door de ondersteuning van teams door aandachtsfunctionarissen per zorgbedrijf blijkt het onderwerp goed bij de teams op de agenda te komen. Door de gewijzigde meldcode is de samenwerking met Veilig Thuis nog belangrijker geworden. Daarom zijn we in 2019 gestart met casuïstiekoverleggen met Veilig Thuis in Haaglanden, Rijnmond en de Zuid-Hollandse Eilanden. Onze inzet is dit uit te breiden naar andere regio’s in 2020.

Samenwerking met scholen In het kader van de behandeling van kinderen hebben wij oog voor de omgeving van het kind, waaronder de scholen. Wij zoeken actief contact met de school indien dit in het belang is van de behandeling van het kind. Los hiervan zetten wij ons beleid voort om de samenwerking met scholen te zoeken en te verstevigen vanwege de vroegdetectie van psychische problemen bij kinderen. Dit doen wij onder andere door het aanbieden van voorlichting, trainingen en deskundigheidsbevordering, zowel gericht op leerkrachten als op ouders. Vermeldenswaard is de inzet op scholen van RID/RIOzorg (Regionaal Instituut voor Ontwikkelingsproblemen), waarvan Parnassia Groep voor 60% eigenaar is. RIOzorg onderzoekt en behandelt kinderen en jongeren tussen de 4 en 18 jaar oud bij signalen die wijzen op een ontwikkelingsstoornis (bv. ADHD, autisme, gedragsproblemen, angst).

Multiprobleemgezinnen Gezinnen waarin sprake is van psychische/psychiatrische problematiek in combinatie met ernstige sociaal- maatschappelijke problemen, waaronder vaak schulden, kunnen we kenmerken als multiprobleemgezinnen. Wij willen er in onze kernregio’s voor zorgen dat bij een dergelijk gezin onze hulp en die van andere partners integraal en gecoördineerd wordt geboden, op basis van één gezamenlijk gezinsplan. Een voorbeeld is Zoetermeer, waar veel gezinnen met meervoudige problematiek in zorg zijn. Hier zijn we met Jeugdformaat en Ipse de Bruggen in 2018 een project gestart om te komen tot een integraal, ambulant team, dat zorg biedt aan deze gezinnen. De bedoeling is de integrale behandeling in zes tot maximaal negen maanden aan te bieden. Aan het eind van de behandeling dient de stress in het gezin tot op een hanteerbaar niveau gedaald te zijn en een vervolghulpverleningstraject te zijn ingezet, waarbij de betrokkenheid van het integrale team niet meer nodig is. In 2019 hebben wij zestien gezinnen behandeling geboden, waarbij sprake was van de behandeling van negentien kinderen.

Ouderen: integrale benadering van psychische aandoeningen De zorg voor de doelgroep ouderen met psychiatrische en psychogeriatrische problematiek wordt in onze drie kernregio’s geleverd door Antes en Parnassia. In alle drie de regio’s werken we steeds meer samen met regionale ketenpartners, in het bijzonder met de VVT-instellingen (verzorgings- en verpleeghuizen en thuiszorg).

Ouderen met verslavingsproblematiek In de regio Rijnmond zetten wij specifiek sterk in op het verbeteren van de behandeling van ouderen met verslavings - problematiek. In 2019 heeft een inventarisatie plaatsgevonden van het huidige aanbod binnen alle onderdelen van Antes. Dit heeft geresulteerd in een nieuw behandelaanbod, dat we gefaseerd uitrollen. Sinds begin 2020 rollen we fase 1 en 2 uit. Op beide oevers (Noord en Zuid) zijn aandachtsfunctionarissen verslaving aangesteld. Dit zijn verpleegkundig specialisten, werkzaam binnen de divisie ouderen. Zij adviseren de ouderenteams over de juiste vragen tijdens een intake en over zinvolle deeltijdprogramma’s, en zij trainen hen op het gebied van verslavingsproblematiek. Daarnaast vormen zij de verbinding met onze expertiseteams verslaving in de regio. In 2021 volgen fase 3 en 4, waarin een (hernieuwd) deeltijdprogramma wordt uitgerold en alle medewerkers over voldoende

 Deel 2 Werken aan goede zorg

kennis van verslavingsproblematiek zullen beschikken. Hierdoor kunnen wij een optimaal behandelaanbod voor ouderen met een verslaving creëren.

Psychiatrische verpleeghuiszorg In de regio Haaglanden staat de doorontwikkeling van Dorestad als psychiatrisch verpleeghuis hoog op de agenda. Dorestad is een klinische voorziening waar behandeling en zorg worden geboden aan patiënten met ernstige psychiatrische stoornissen in combinatie met forse somatische problematiek. Externe ketenpartners in de ouderenzorg, de RIBW, interne afdelingen binnen de GGZ en de regionale zorgverzekeraar vinden in Dorestad een netwerk- partner voor een doelgroep die gemakkelijk tussen wal en schip valt, of die niet de juiste zorg op niet de juiste plek ontvangt. De zorg aan deze complexe doelgroep vraagt om modernisering van het gebouw en de faciliteiten, en van het verdere uitbouwen van veilige zorg door voldoende en kundige professionals. In het plan van aanpak richten wij ons op werving van collega’s, vastgoed, hygiëne- en infectiepreventie, domeinoverstijgende samenwerking en dito financiering.

Consultatie In alle drie de kernregio’s bouwen wij onze consultatie voor ketenpartners steeds verder uit. Uitgangspunt is dat waar een oudere patiënt zich ook bevindt, hij/zij onze expertise en zorg laagdrempelig kan ontvangen. Vooral vanuit de verpleeghuizen neemt de vraag naar onze kennis steeds verder toe. Wij bieden hen naast consultatie en advies ook coaching on the job en scholing.

Innovatie In de regio Rijnmond wordt momenteel het digitaal behandelen van ouderen ingevoerd. We doen dit met Super Brains. Dit is een app waarin behandelaars en patiënten samenwerken. De behandelaar kan opdrachten klaarzetten, chatten en beeldbellen. De behandelaar kan dagelijks controleren of patiënt opdrachten ook uitvoert. De patiënt schrijft in de app zijn eigen verslag van het contact met de behandelaar. In de regio’s Noord-Holland en Haaglanden is gestart met Video Interventie Ouderenzorg (VIO). VIO leert zorgverleners en mantelzorgers van kwetsbare ouderen via videofeedback om met moeilijk te begrijpen gedrag om te gaan. Oorzaken van het gedrag kunnen bij dementie liggen, maar er kan ook sprake zijn van andere problematiek.

Ontwikkelingen wetgeving Per 1 januari 2020 hebben we te maken met de invoering van nieuwe wetgeving rond gedwongen zorg: de Wet verplichte ggz (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd) (zie p. 27). Binnen de ouderenpsychiatrie is een groep patiënten in zorg die vanwege hun problematiek op het ene moment onder de Wvggz kan vallen en op een ander moment onder de Wzd. Het jaar 2019 heeft dan ook in het teken gestaan van een nauwgezette uitwerking ten aanzien van crisiszorg en overplaatsingen in de samenwerking met andere partners in de regio. De wijze waarop wij dat vanuit Parnassia Groep met de ketenpartners zijn aangegaan en de positieve uitkomsten blijken een goed voorbeeld in Nederland te zijn, waarover wij ook specifiek bevraagd zijn door VWS.

4. Onze topspecialismen We willen de beste zorg voor onze patiënten. Dat is doorgaans zorg conform de GGZ- kwaliteitsstandaarden. Soms echter zijn de klachten van onze patiënten zo complex en moeilijk behandelbaar dat standaarden tekortschieten en hoogspecialistische diagnostiek en behandeling nodig zijn. Dan gaat het om patiënten voor wie in beginsel geen doorverwijzing mogelijk is. De beste zorg vraagt om een afgewogen combinatie van reguliere teams die bekend zijn met de kwaliteitsstandaarden en daarnaar kunnen handelen en een netwerk van experts en hoogspecialistische teams dat als vangnet fungeert en zorg draagt voor de ontwikkeling en verspreiding van kennis. Zo garanderen we dat geen patiënt tussen wal en schip raakt en er goede zorg is voor iedereen. Wij willen deze hoogspecialistische (‘derdelijns’) zorg voor de belangrijkste psychische ziektebeelden kunnen bieden.

In maart 2019 verkregen de afdelingen psychotrauma en EDIT het keurmerk TOPGGz, na een succesvolle visitatie in november 2018. Dat brengt het aantal TOPGGz-afdelingen binnen Parnassia Groep op zeven.

Op de pagina’s hierna geven wij een overzicht van al onze hoogspecialistische afdelingen. Daarvan beschikken er nu dus zeven over het landelijke keurmerk TOPGGz.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Hoogspecialistische afdelingen Parnassia Groep Naam programma – Specialisme Locatie Zorgbedrijf Toelichting Erkenning doelgroep Angst en dw ang Angststoornissen Den Haag PsyQ Centrum voor de ambulante behande- Keurmerk ling van complexe angststoornissen TOPGGz en dw ang. Ontw ikkelen en innovatie nieuw aanbod, w etenschappelijk onderzoek en landelijk opleidingscentrum. Neurobiologische ADHD bij volw assenen Den Haag PsyQ Centrum voor de ambulante behande- Keurmerk ontw ikkelings- en ouderen ling van volw assenen en ouderen met TOPGGz stoornissen een aandachtstekortstoornis. Ontw ikkelen en innovatie nieuw aanbod, w etenschappelijk onderzoek en landelijk opleidingscentrum. Verslaving/ Centrum Dubbele Pro- Den Haag Fivoor Opnamecentrum voor de behandeling Keurmerk psychotische blematiek (CDP) – van patiënten die kampen met TOPGGz stoornissen Verslaving en psychia- ernstige psychiatrische problemen en trie verslaving. Ontw ikkelen en innovatie (nieuw ) aanbod, w etenschappelijk onderzoek en landelijk opleidingscentrum. Stemmingsstoor- Therapieresistente Den Haag PsyQ Centrum voor de ambulante behande- Keurmerk nissen depressie ling van therapieresistente depressie. TOPGGz Ontw ikkelen en innovatie (nieuw ) aanbod, w etenschappelijk onderzoek en landelijk opleidingscentrum. Autismespec- Dr. Leo Kannerhuis – Alle regio’s Youz Ambulante en klinische behandeling Keurmerk trumstoornis ASS van kinderen, jeugdigen en volw as- TOPGGz senen met een stoornis in het autismespectrum Trauma en disso- Psychotrauma Den Haag PsyQ Centrum voor de ambulante behande- Keurmerk ciatie ling van therapieresistente patiënten TOPGGz met klachten door vroegkinderlijke toegekend traumatisering. in maart 2019 Psychotische EDIT – preventie psy- Alle regio's PsyQ Meerdere teams die na screening Keurmerk stoornissen chose patiënten behandelen met een ultra- TOPGGz hoog risico op het ontw ikkelen van toegekend een psychose. in maart 2019 Stemmingsstoor- Bipolair Rijnmond Rotterdam/ PsyQ Centrum voor de ambulante behande- Streeft nissen Den Haag/ ling van patiënten met een bipolaire naar Beverw ijk stoornis. Nauw e samenw erking op keurmerk gebied van zorg programmering en w etenschappelijk onderzoek. Voedings- en Eetstoornissen Den Haag/ PsyQ/Youz/ Ketensamenw erking tussen de Streeft eetstoornissen Rotterdam/ Emergis ambulante programma's van PsyQ en naar Zeeland Youz en de kliniek Emergis voor de keurmerk behandeling van eetstoornissen (anorexia nervosa en boulimie). Neurobiologische De Banjaard – kinderen Den Haag Youz Klinische en ambulant aanbod. Voor- Streeft ontw ikkelings- en jeugdigen met com- namelijk kinderen maar ook voor 18+. naar stoornissen/ binatie van psychische keurmerk kind en jeugd stoornissen en verstandelijke beperking Neurobiologische Sarr Autisme Rotterdam/ Youz en Antes Centrum voor de ambulante behande- Streeft ontw ikkelings- Rotterdam en Den Haag ling van kinderen en jongeren met naar stoornissen/ Centrum Autisme een stoornis in het autismespectrum. keurmerk kind en jeugd Haaglanden Kind en jeugd De Fjord – Kinderen Rotterdam Youz Klinisch aanbod voor kinderen en Oriënteert met psychiatrische jongeren met psychiatrische zich op problemen en gedrags- problematiek, verstandelijke keurmerk problemen beperking en gedragsproblemen. Kind en jeugd De Albatros – Jongeren Den Haag Youz Klinisch en ambulant aanbod. Voor- met angst, depressie, namelijk kinderen, maar ook voor trauma of persoonlijk- 18+. heidsstoornissen

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Kind en jeugd Schakenbosch Den Haag Youz Geïntegreerd zorgaanbod voor Jeugdformaat jongeren met moeilijk gedrag en Ipse de Brug- psychiatrische problemen gen Neurocognitieve Afdeling Niet- Rotterdam Antes Klinisch centrum voor de behandeling stoornissen aangeboren hersenlet- van NAH. Tevens expertisecentrum sel en second opinion. Stemmingsstoor- ECT-centrum Haag- Den Haag PsyQ/ Behandelafdeling voor het geven van nissen landen Parnassia elektroconvulsietherapie (ECT). Trauma en disso- Centrum Intensieve Den Haag Fivoor Gespecialiseerd aanbod, klinisch en ciatie Behandeling – poliklinisch, voor patiënten met Dissociatieve stoornis- dissociatieve stoornissen veroorzaakt sen/Trauma door ernstige langdurige vroegkinderlijke traumatisering. Verslaving Brijder Kliniek Ouder & Den Haag Brijder Gezinskliniek voor de behandeling Kind van verslaafde ouders met kinderen nadat zij zijn ontgift. Voedings- en Regionaal centrum Beverw ijk PsyQ Regionaal programma, ambulant en eetstoornissen Eetstoornissen deeltijd, voor de behandeling van anorexia en boulimia nervosa. Samenw erking met Elizabeth Gast- huis voor opname bij ernstig onder- gew icht. Verstandelijke Klinisch Centrum Nootdorp Parnassia Topzorg aan mensen met een combi- beperking/ Nootdorp Ipse de Brug- natie van een verstandelijke beper- psychiatrische gen king en psychiatrische problematiek problematiek

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Onze zorg zo kort en licht als mogelijk We willen onze hulp zo kort en licht bieden als verantwoord, langer en zwaarder indien nodig. Dat vergt een juiste inzet van hulp bij aanvang van een behandeling, en ook dat we tijdens een lopend traject de behandeling op het juiste moment meer of minder intensief maken.

Hierboven hebben we al laten zien dat we door preventie en het bieden van zorg zo vroeg en dichtbij als mogelijk ervoor willen zorgen dat problemen tijdig worden onderkend en aangepakt, waardoor een goed resultaat kan worden bereikt met relatief lichte en korte zorg.

Intensieve zorg blijft altijd nodig Er zal altijd een groep ernstig zieke psychiatrische patiënten zijn voor wie intensieve klinische en/of ambulante zorg nodig is. Een deel van deze patiënten woont bij ons met intensieve begeleiding. Dat is en blijft een belangrijke kernactiviteit van Parnassia Groep. Wij blijven staan voor en investeren in goede voorzieningen voor deze patiënten en in gemotiveerde, hoog- gespecialiseerde collega’s om hen de zorg te kunnen bieden die zij nodig hebben.

Hieronder staan we stil bij een kwestie die landelijk vanaf eind 2019 veel aandacht kreeg: de problemen rond de hoogcomplexe zorg.

Zie verder ook: • Wijkgerichte GGZ-teams - langdurige begeleiding – zie p. 40 e.v. • Intensieve behandeling thuis – zie p. 52. • Maatschappelijk herstel en wonen – zie p. 21 e.v. • Onze topspecialismen – zie p. 48 e.v.

Hoogcomplexe zorg Bij een beperkte groep mensen is sprake van een behoefte aan ‘hoogcomplexe zorg’. Parnassia Groep is landelijk een van de aanbieders die deze (kunnen) bieden. Eind 2019 werd landelijk de aandacht gevraagd voor het feit dat voor sommige van deze mensen het ondanks hulp van aanbieders en zorgbemiddeling van de zorgverzekeraar niet lukte om een passende plek te vinden. Bijvoorbeeld omdat ze meerdere aandoeningen hebben of verschillende typen zorg nodig hebben. Soms komen daar ook nog problemen bij op het gebied van wonen en werk. Het gaat landelijk naar schatting om 250 tot 300 mensen.

In maart 2020 kwam een plan tot stand, opgesteld door zorgverzekeraars en -aanbieders, om mensen met een hoogcomplexe zorgvraag beter te helpen. Er werd een nieuwe werkwijze afgesproken voor een passende behandeling op maat voor deze groep patiënten, met steun van GGZ Nederland en Zorgverzekeraars Nederland. Vanaf 1 april 2020 werd van start gegaan met een landelijk sluitend netwerk van aanbieders en financiers, in de vorm van regiotafels. De zorgbehoefte van mensen met een hoogcomplexe zorgvraag wordt ingebracht bij een regiotafel als deze niet adequaat via de reguliere route kan worden opgepakt. Parnassia Groep neemt deel aan de regiotafels voor haar drie kernregio’s Noord-Holland, Haaglanden en Rijnmond.

Sleutels tot korter en lichter behandelen Belangrijke sleutels tot korter en lichter behandelen beschreven we elders. • Investeren in preventie – zie p. 36 e.v. • Het bieden van GGZ in en om de huisartsenpraktijk – zie p. 38 e.v. .… • De inzet van e-health – zie p. 32 e.v. • Activiteiten gericht op maatschappelijk herstel – zie p. 21 e.v.

Verder is van belang het ontwikkelen en toepassen van richtlijnen en werkwijzen die gericht zijn op: • direct de juiste intensiteit van zorg (matched care): specialistisch als het moet, generalistisch als het kan • minder intensief behandelen en afronden zodra mogelijk • nazorg en terugvalpreventie Onze specialismegroepen vervullen een sleutelrol in het bepalen op welke wijze we beschikbare kwaliteitsstandaarden hierbij kunnen benutten en waar de tekortkomingen wat betreft de huidige zorg zitten (zie p. 73 e.v.).

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Door de behandeling tijdig minder intensief te maken en af te ronden kunnen we ‘aan de voorkant’ het aantal wachtenden beperken en wachttijden verkorten (zie p. 59), en houden we ook de kosten aanvaardbaar (zie p. 60 e.v.).

Herstellen doe je thuis Klinische opnames willen we zoveel mogelijk voorkomen, en áls ze nodig zijn niet langer laten duren dan noodzakelijk. Zowel vanuit het oogpunt van kwaliteit als dat van kosten verdient thuis herstellen in het algemeen de voorkeur. Dat geldt ook als er sprake is van een crisissituatie.

Het heeft altijd de voorkeur om patiënten in hun eigen, vertrouwde leefomgeving te behandelen. Daarom behandelen we ambulant, tenzij klinische behandeling noodzakelijk is. Hoe beter we erin slagen patiënten in hun eigen omgeving ambulant te behandelen, hoe minder bedden er nodig zijn.

Van ons totale aantal patiënten wordt overigens het overgrote deel uitsluitend ambulant behandeld. Een klein deel van onze patiënten (ongeveer 4%) wordt gedurende een deel van de behandeling klinisch opgenomen; twee derde van het aantal opnames duurt korter dan een maand.

In onze drie kernregio’s hebben we daarom het concept Intensief Behandelen Thuis (IBT) doorgevoerd (elders bekend als IHT). Door patiënten die voor opname worden aangemeld intensief (drie keer per dag gedurende maximaal zes weken) te behandelen en begeleiden, worden opnames voorkomen. Daarnaast kunnen opnames worden verkort door een intensievere begeleiding na opname. We hebben nu IBT-teams actief in alle drie onze kernregio’s.

Behandeling via IBT kan niet als er sprake is van te veel agressie, te veel verslavingsproblemen, het ontbreken van een steunsysteem en huisvesting en dergelijke. De IBT-teams werken in een keten samen met onze spoedzorg, GGZ-teams in de wijk, klinieken enzovoort. In 2020 zal de invoering van de Generieke Module Acute Psychiatrie (GMAP) veel aandacht vergen.

Noord-Holland Er is één IBT-team actief in de regio’s Zaanstreek-Waterland en Midden-Kennemerland. Er werden in 2019 479 pati- enten geholpen. Het IBT-team vormt met de crisisdienst en twee teams voor acute deeltijdbehandeling (ADB) de acute keten. Het IBT- team vervult een belangrijke spin-in-het-webfunctie en wordt steeds meer de poortwachter van de bedden. In dat kader is er ook een intensieve samenwerking met de High & Intensive Care-units (HIC-units) op het terrein in Castricum, die op hun beurt in 2019 tot één gezamenlijk team werden omgevormd.

Haaglanden In de regio Haaglanden zijn 2 IBT-teams actief. Zij hielpen 519 patiënten in 2019. Patiënten die worden aangemeld voor hulp door een IBT-team worden alleen in behandeling genomen als er een indicatie voor opname is. De teams werken dus altijd opnamevoorkomend of opnamebeperkend. Patiënten kunnen in een aantal gevallen eerder naar huis door de inzet van IBT.

Rijnmond Het aantal IBT-teams werd per 1 maart 2019 uitgebreid naar 3. In totaal werden 449 patiënten geholpen in 2019. Een vierde team is in voorbereiding en zal in 2020 starten. In 2019 is ook een team gestart dat zich richt op het voorkomen van klinische detox door patiënten in de eigen omgeving te behandelen. Dit team Detox Thuis is succesvol gestart en uitbereiding van het team is in voorbereiding.

Minder klinisch behandelen – minder bedden Het heeft altijd de voorkeur om patiënten in hun eigen vertrouwde leefomgeving te behandelen. Hoe beter we hierin slagen, hoe minder bedden er nodig zijn.

Het aantal bedden voor klinisch verblijf Zvw 1e jaar was eind 2016 33% lager (748) dan in 2008 (1.111). Dit was exclusief De Jutters, aangesloten in 2016, Antes Zorg en het dr. Leo Kannerhuis, aangesloten in 2017 resp. 2018. Hiermee realiseerde Parnassia Groep de landelijke afspraken uit het bestuurlijk akkoord (juni 2012) om tot 2020 circa 1/3 van de bedden af te bouwen ten opzichte van 2008. Overigens werd daarin geen rekening gehouden met de ontwikkeling van de omvang van de bevolking. In de jaren 2008-2019 bedroeg de bevolkingstoename in onze drie kernregio’s gemiddeld 11%.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Voor de komende 20 jaar wordt voor deze regio’s een bevolkingstoename met nog eens 10 tot 15% voorzien. Zulke gegevens dienen in aanmerking genomen te worden bij de beoordeling van de gerealiseerde en toekomstige ontwikkeling van de klinische capaciteit; deze zou moeten worden uitgedrukt in aantal bedden per 100.000 inwoners/verzekerden.

Het gegeven dat de behoefte aan bedden voor met name de acute (niet-planbare) psychiatrische hulpverlening flinke pieken en daken vertoont, blijft een punt van aandacht in de (verdere) bewegingen die we maken binnen de ambulantisering. In de Generieke Module Acute Psychiatrie (GMAP), de standaard voor de acute GGZ, wordt bij voorkeur ook uitgegaan van outreachende crisisbehandeling. De komende jaren gaan uitwijzen of het werken volgens deze standaard het beroep op klinische capaciteit gaat beïnvloeden.

Ontwikkeling klinische capaciteit Hieronder wordt een overzicht gegeven van de opbouw van onze beddencapaciteit en de ontwikkeling daarvan sinds 2016. De aantallen zijn berekend op basis van de gerealiseerde productie in verpleegdagen. Voor vergelijkingsdoeleinden zijn de bedden van het in oktober 2018 aangesloten dr. Leo Kannerhuis niet meegeteld.

De beddencapaciteit van Parnassia Groep wordt gefinancierd uit diverse stelsels, te weten de Zvw, de Wlz, de Wfz, de Jeugdwet en de Wmo.

Beddencapaciteit Parnassia Groep 2019 2018 2017 2016

Zvw-SGGZ 1.076 1.125 1.139 1.249 Jeugd 89 70 79 84 Subtotaal kortdurende zorg 1.165 1.195 1.218 1.333

Zvw-LGGZ 212 195 193 200 Wlz 683 723 745 854 Wmo beschermd wonen 747 720 693 692 Subtotaal langdurige zorg 1.642 1.638 1.631 1.746

Justitie DBBC 84 88 91 96 Justitie beschermd wonen 88 91 78 72 Subtotaal justitie 171 179 169 168

Overige 35 19 19 15

Parnassia Groep TOTAAL 3.014 3.030 3.037 3.262

Aantallen in alle vier de jaren zijn vanwege de vergelijkbaarheid vanaf 2016: - inclusief De Jutters (onderdeel van de groep per januari 2016) - inclusief Antes (onderdeel van de groep per oktober 2017) - inclusief volledig aantal bedden voormalig Palier, dus exclusief overige onderdelen Fivoor (Aventurijn, Stichting De Kijvelanden) - exclusief de bedden die per augustus 2017 werden overgedragen aan GGZ Delfland i.v.m. remedie fusie Antes - exclusief het dr. Leo Kannerhuis (onderdeel van de groep per oktober 2018); in 2019 betrof dit 131 bedden: 26 Zvw-SGGZ; 51 Jeugd; 38 Wlz; 16 overige - exclusief Klinisch Centrum Nootdorp, waarin Parnassia m.i.v. 1 maart 2019 voor 50% deelneemt (zie p. 139); het betrof in 2019, gerekend naar rato van dit belang, 8 bedden Zvw en 4 bedden Wlz

We zagen in 2019 over het geheel genomen een afname met 16 bedden. • De klinische capaciteit in de Zvw-SGGZ nam af met 49. • In de Zvw-jeugd nam deze toe met 19. • In de LGGZ (langdurige GGZ) was er een toename van 17 bedden, in de Wlz een afname van 40. • Het aantal plaatsen in de Wmo (beschermd wonen) groeide met 27. • Bij Justitie werden 7 plaatsen minder gerealiseerd.

Het uitstel van de toegang van de GGZ tot de Wlz naar 2021 zorgde binnen de Zvw voor een toename van het aantal plaatsen dat in de Zvw benut werd voor de LGGZ. Voor een deel is dit ook de verklaring van de daling van 40 plaatsen in de Zvw-SGGZ). De verwachting is nog steeds dat het aantal LGGZ-plaatsen gaat dalen als de toegang tot de Wlz voor de GGZ in 2021 een feit is.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

In de regio Rotterdam heeft na de fusie met Antes een herijking van de in die regio benodigde klinische capaciteit plaatsgevonden. Dit heeft daar geresulteerd in een afname van capaciteit in de Zvw-SGGZ en de Wlz. Hiertegenover staat een toename van het aantal Wmo-plaatsen. In de andere regio’s waren er in dit verslagjaar geen grote verschuivingen van klinische capaciteit.

Parnassia Groep blijft haar klinische capaciteit in alle financieringsstromen kritisch bezien. Wanneer per 1 januari 2021 de Wlz toegankelijk wordt voor GGZ-patiënten, zullen in iedere regio de invloeden op de benutting van de capaciteit voor langdurige behandeling duidelijk worden. De ontwikkeling van de klinische capaciteit ten gevolge hiervan laat zich nu nog moeilijk voorspellen.

Nog altijd vormt het gebrek aan uitstroommogelijkheden een probleem: de wachtlijsten bij de beschermde woonvormen zijn lang. Naast een voldoende aansluiting van ambulante behandelen begeleidingsmogelijkheden op een (langdurige) klinische opname is beschikbaarheid van voldoende betaalbare woningen een belangrijke randvoorwaarde voor de uitstroom.

Verder zijn de wachtlijsten bij V&V-instellingen ook lang, waardoor cliënten die bij ons zijn uitbehandeld en naar een V&V-instelling kunnen uitstromen, veel langer bij ons moeten verblijven dan noodzakelijk is.

Resultaten van en ervaringen met onze zorg We beschreven in dit deel Werken aan goede zorg hoe wij dag in dag uit zo goed mogelijke zorg leveren aan onze patiënten, hoe we met minder behandelinzet en dus minder kosten een zo goed mogelijk resultaat proberen te bereiken, en hoe wij tal van veranderingen en vernieuwingen hebben gerealiseerd.

Het is lastig om het effect te bepalen van een specifieke verbetering of vernieuwing op bijvoorbeeld de waardering van patiënten of de kosten per patiënt. Wel hebben we aanwijzingen voor de effecten van al onze inspanningen tezamen. De belangrijkste indicatoren daarvoor zijn: • Kwaliteit: effectiviteit van onze zorg en de ervaringen daarmee (de beleefde kwaliteit). • Wachtlijsten/wachttijden. • Kosten per patiënt. Deze drie indicatoren bespreken we hieronder.

Overigens verwachten we dat we in de nabije toekomst gemakkelijker en beter inzicht kunnen krijgen in de effecten van onze inspanningen en de factoren waarmee deze verband houden. Apps en digitale zorgondersteuning die we meer en meer gaan toepassen genereren grote hoeveelheden data. Hieruit proberen we nieuwe inzichten te verkrijgen. Denk aan: waarom voltooien bepaalde groepen patiënten hun behandeling wel en andere niet, wat is de relatie tussen woonsituatie en mentale kwetsbaarheid?

De kwaliteit van onze zorg De twee essentiële indicatoren voor kwaliteit van zorg zijn:  Het behandelresultaat – de effectiviteit van onze zorg.  De beleefde kwaliteit – de ervaringen met en tevredenheid over onze zorg. Ook klachten, complimenten en suggesties zijn een belangrijke bron voor het verbeteren van de kwaliteit van de zorg en de service aan patiënten.

Het resultaat van de behandeling Om de effectiviteit van onze zorg na te gaan, monitoren we de behandeling. Dit doen we met generieke en specifieke lijsten, passend bij de doelgroep, op meerdere momenten tijdens de behandeling.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

ROM (Routine Outcome Monitoring) ondersteunt het individuele behandelproces. De behandelaar en de patiënt krijgen feedback over de ontwikkeling van de gezondheidstoestand van de patiënt en bespreken samen of het resultaat van de behandeling naar wens is. Het samen vergelijken van de informatie verkregen uit de tussenmetingen is een goed uitgangspunt voor tussentijdse evaluatie van de behandeling.

Daarnaast kunnen we via ROM-gegevens informatie krijgen voor kwaliteitsverbetering, onder meer door interne benchmarking en wetenschappelijk onderzoek. Voor gebruik van ROM-gegevens voor interne benchmarking is binnen Parnassia Groep toestemming vereist van de functionaris gegevensbescherming op basis van een Data Protection Impact Assessment (DPIA). Binnen wetenschappelijk onderzoek wordt gewerkt met een informed consent van de cliënt.

Afnamepercentages In een aantal jaren groeide het percentage afgesloten DBC’s voorzien van een voormeting en nameting in onze specialistische GGZ tot 50%, en in de basis-GGZ tot 45%. Sinds 2017 laten de percentages een dalende trend zien. Begin 2017 ontstonden twijfels rond de anonimiteit van de gegevens die aangeleverd werden aan de Stichting Benchmark GGZ (SBG). Op advies van GGZ Nederland zijn we gestopt met de aanlevering aan SBG.

We zijn de ROM-metingen wel blijven doen, maar we zien in de afgelopen jaren een daling van het aantal DBC’s en BGGZ-trajecten met een voor- en nameting. De landelijke beperking in keuze van meetinstrumenten met verplichte meetmomenten/-marges evenals de twijfels rondom privacy hebben daarin een rol gespeeld. Daarnaast vraagt de start van ROM bij onderdelen die in de afgelopen jaren bij de groep aansloten implementatietijd.

Het afgelopen jaar is veel gedaan om het monitoren van de behandeling een nieuwe impuls te geven. Met het Overleg Zorg en alle specialismegroepen zijn, ten behoeve van kwaliteit van de behandeling en gepast gebruik, nieuwe afspraken gemaakt over de keuze van meetinstrumenten, meetmomenten/-marges en privacyregels. De verwachting is dan ook dat het percentage voor- en nametingen in 2020 zal gaan stijgen.

DBC’s en BGGZ met voor- en nameting ROM 2019 2018 2017 2016 2015 Specialistische GGZ 37,6% 39,8% 44,9% 50,4% 47,6% Basis-GGZ 35,3% 41,0% 44,7% 46,1% 38,9% Jeugd 25,9% 18,2%

(Interne) benchmarking Gezien de grootte van onze instelling hebben we veel mogelijkheden om intern te benchmarken. Daarnaast hebben Indigo en PsyQ de mogelijkheid om te benchmarken met partnerorganisaties. Hieronder geven we voorbeelden van benchmarking.

ROM bij PsyQ Bij PsyQ wordt aan ROM een belangrijke plek gegeven in de individuele behandeling en in de kwaliteitsverbetering van de zorg. Er wordt gebruikgemaakt van een generieke klachtgerichte vragenlijst (OQ-45) en stoornisspecifieke lijsten. Drie keer per jaar voert PsyQ een benchmark uit met de drie andere partners in PsyQ Nederland.

Behandelaars gebruiken ROM-gegevens voor de evaluatie van behandelingen en om een gestructureerd gesprek aan te knopen met de patiënt over gebieden die reden van zorg kunnen zijn. Ook voor het bepalen van de ernst van de klachten, het bijstellen van het behandelbeleid en het op tijd stoppen van behandelingen is ROM een nuttig hulpmiddel gebleken.

De interne ROM-benchmark wordt steeds beter ingezet voor het verbeteren van het aanbod binnen afdelingen. Het vergelijken met andere vestigingen en behandelprogramma’s blijkt vaak nuttige informatie op te leveren voor aanpassingen in het beleid, waardoor de kwaliteit van zorg verbeterd kan worden. We stimuleren teams om hun ROM-resultaten (zowel respons als uitkomsten) in het team te bespreken. Leiding- gevenden bespreken de resultaten met de directie. Het doel hiervan is vooral om van de resultaten te leren en onszelf te verbeteren.

ROM bij patiënten met een EPA We zijn gestart met het vergelijken van behandelresultaten van onze drie regionale ketenzorgbedrijven bij volwassenen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA). Deze worden gemeten met de HoNOS, een schaal die het psychosociale functioneren meet. We vergelijken de resultaten van afgeronde zorgtrajecten. Er kan geselecteerd worden op diagnose en behandelduur om meer inzicht in de cijfers te krijgen. Deze cijfers zijn natuurlijk ook per team

 Deel 2 Werken aan goede zorg

beschikbaar. We zien duidelijke verschillen tussen de drie ketenzorgbedrijven en dit geeft aanleiding tot discussie over wat er goed gaat in de behandeling en wat er mogelijk verbeterd zou kunnen worden. Op vergelijkbare wijze vergelijken we de effecten van behandelingen bij jeugdigen en ook bij ouderen, bij wie aangepaste varianten van de HoNOS worden gebruikt.

ROM bij Indigo Voor Indigo is het mogelijk om te benchmarken met de Indigo-afdelingen van andere GGZ-instellingen, via het samenwerkingsverband Indigo Service Organisatie. Dit verzamelt en vergelijkt onder meer resultaten van de verschillende Indigo’s in het land. In onderstaande tabel staan de resultaten van 2019 gemeten met de OQ-45 (delta T). Over het geheel genomen behalen we een relatief hoog behandeleffect. Alleen bij het product Umami scoren we onder het gemiddelde van Indigo landelijk. Bij Umami gaat het nog om kleine aantallen, omdat dit pas vanaf 2019 wordt ingezet.

Behandeleffecten Indigo Kort Middel Intensief Chronisch Umami Totaal Indigo Parnassia Groep 7,9 8,8 9,5 2,5 7,7 8,9 Indigo landelijk 7,9 8,6 8,9 2,2 8,3 7,7

Leren uit onze registraties Doordat wij grote aantallen patiënten behandelen, kunnen we veel leren van het analyseren van de daarbij vast-gelegde informatie. Daarbij zorgen we dat de gebruikte gegevens niet te herleiden zijn tot individuele patiënten. Door gegevens over behandeleffecten bij groepen patiënten (afkomstig uit ROM) te combineren met patiënt- kenmerken en informatie over de in-, door- en uitstroom kunnen we kennis opdoen die we intern gebruiken om zorgprogramma’s te verbeteren. We pasten bijvoorbeeld zulke ‘big data’-analyses toe na de fusie met Antes bij het opzetten van nieuwe klinische paden. In besprekingen met financiers gebruiken we zulke informatie om onderscheid te maken binnen doelgroepen, bijvoorbeeld welke categorieën jongeren na hun behandeling terugkeren in de volwassenenzorg.

De behandeluitkomsten van de meeste lijsten zijn inmiddels opgenomen in het teamdashboard. Daarin kunnen teams bijvoorbeeld de mate van herstel en verbetering zien van de patiënten die door het team behandeld zijn.

Patiëntervaringen De ervaringen van de patiënt en de mate van zijn tevredenheid over onze zorg zijn een belangrijke graadmeter voor de kwaliteit van zorg. We willen graag dat elke patiënt volmondig ja antwoordt op de vraag: raadt u een familielid of andere naaste de hulp van Parnassia Groep aan? We meten de patiëntervaringen – de beleefde kwaliteit – met de CQi GGZ en Verslavingszorg. De huidige versie, in 2017 geïntroduceerd, bestaat uit een beknopte set van vijftien algemene vragen die voor de gehele GGZ-populatie relevant zijn (een generieke ambulante module). Voor klinische patiënten zijn zes aanvullende vragen toegevoegd (klinische module).

Daarnaast hechten we veel waarde aan de waardering en de ervaringen die patiënten rapporteren via Zorgkaart- Nederland. Die worden sinds 2015 op de website van ZorgkaartNederland gemonitord. Patiënten kunnen op zes verschillende punten een cijfer geven aan de instelling en dit resulteert in een gemiddeld rapportcijfer. Wij stimuleren patiënten actief om hun ervaringen op ZorgkaartNederland te melden.

Het geregeld meten van de ervaringen van patiënten geeft ons veel welkome informatie over wat wij verder kunnen verbeteren.

Uitkomsten meting CQi Ambulante patiënten geven de behandeling bij ons een gemiddeld rapportcijfer van een 7,8 in 2019. Bij de verschillende zorgbedrijven varieert dit cijfer van een 6,9 tot een 8,8. Het gemiddelde rapportcijfer is iets lager dan de 8,0 in 2018. Onderstaand enkele specifieke uitkomsten waarbij de schaalscore is omgerekend naar een rapportcijfer: • Ambulante patiënten geven een 9,2 voor de bejegening door hun behandelaar. • Ambulante patiënten geven een 7,9 voor het samen kunnen beslissen over de behandeling. • Ambulante patiënten geven een 8,2 voor de uitvoering van de behandeling.

De tevredenheid onder klinische patiënten werd tot nu toe elk jaar gemeten. In 2019 is echter geen meting gedaan.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

In onze kinderen jeugd-GGZ werd in 2018 gestart met een nieuwe methode voor tevredenheidsmeting, de CEM. De behandelaar vraagt aan het einde van de behandeling aan de patiënt en/of ouder hoe nuttig de geboden hulp was. Er kan geantwoord worden met een rapportcijfer. De patiënten gaven in 2019 een 7,3 en de ouders gemiddeld een 7,5. Dat is een lichte verbetering ten opzichte van 2018, toen de patiënten een 7,1 en de ouders een 7,3 gaven. Voor de jeugd is de nieuwe tevredenheidsvragenlijst toegevoegd aan de behandelmonitor, waarmee we in de toekomst nog beter inzicht krijgen in de tevredenheid van onze jeugdpatiënten.

ZorgkaartNederland Uit de waarderingen van patiënten op de website van ZorgkaartNederland blijkt dat 88% van de patiënten in 2019 Parnassia Groep zou aanbevelen aan anderen. Dit is gelijk aan het percentage in 2018. Ook het gemiddelde rapportcijfer voor Parnassia Groep is met een 8,2 in 2019 gelijk aan dat in 2018.

Teamdashboard Sinds eind 2017 zijn de resultaten van de CQi op teamniveau in het teamdashboard te zien. Op de hoofdpagina is het gemiddelde rapportcijfer te zien, op de teampagina’s is detailinformatie te vinden over alle vragen van de CQi. Dit maakt het voor teams eenvoudiger de resultaten van de metingen actief te benutten bij het verbeteren van hun zorg.

Klachten Voor patiënten of hun familie die een klacht hebben is het van groot belang dat zij zich goed gehoord voelen. Ook voor onszelf zijn klachten belangrijk, als bron van informatie. Elke klacht beschouwen wij als een mogelijkheid om te leren en de kwaliteit van de zorg en onze service te verbeteren. Er bestaan diverse manieren voor patiënten en familie om hun klachten, complimenten of suggesties kenbaar te maken. Dit kan mondeling, schriftelijk of digitaal. Rechtstreeks aan de betrokken hulpverlener of leidinggevende, via onze website of direct aan de onafhankelijke klachtencommissie van Parnassia Groep.

Het beleid is erop gericht klachten zo laag mogelijk in de organisatie af te handelen. Wanneer dat nodig en mogelijk is, wordt gebruikgemaakt van bemiddeling. Het doel daarvan is om, onder voorzitterschap van een neutrale bemiddelaar, partijen (weer) tot elkaar te brengen en de onderlinge relatie te herstellen.

Een groot deel van de klachten wordt dan ook binnen Parnassia Groep naar tevredenheid afgehandeld, maar we zien ook een landelijke trend dat patiënten klachten tegen hulpverleners direct indienen bij een Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg. In 2019 waren er 17 tuchtklachten. Dit betreft het aantal klagers; in een tuchtklacht kunnen meerdere behandelaars worden aangeklaagd. In de 17 klachten werden door klagers 48 behandelaars aangeklaagd, dus gemiddeld bijna 3 per tuchtklacht.

Daarnaast kunnen sinds enkele jaren klachten worden ingediend bij de Geschillencommissie Geestelijke Gezond- heidszorg. Aanvankelijk betrof het slechts enkele gevallen; vanaf 2018 werd meer gebruikgemaakt van deze mogelijkheid. In 2019 gebeurde dit tien keer.

Externe tuchtklachten en geschillen 2019* 2018 2017 2016 Aantal tuchtklachten 17 20 16 20 Aantal zaken bij Geschillencommissie 10 11 2 2

* 2019: inclusief 3 tuchtklachten resp. 2 zaken bij Geschillencommissie bij Antes. Eerdere jaren: exclusief Antes.

Klachten, complimenten en suggesties Feedback van patiënten, familie, verwijzers en collega’s is van harte welkom. Klanten van Parnassia Groep kunnen hun klacht, compliment of suggestie digitaal of schriftelijk melden bij ons meldpunt Klantenreacties. Onze collega’s zorgen ervoor dat alle klantenreacties vlot op de juiste plek terechtkomen. Klantenreacties worden afgehandeld door de teams. In 2019 ontvingen we 1.401 klachten, 26 complimenten en 44 suggesties. De meest voorkomende onderwerpen van de klachten waren facturering van zorgkosten, kwaliteit van behandeling en communicatie. Complimenten hadden betrekking op goede behandeling en attente dienstverlening. De suggesties bevatten waardevolle tips om onze processen te verbeteren.

In het kader van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg beschikt Parnassia Groep ook over een klachtenfunctionaris. In 2019 werd voor de regio’s Haaglanden en Noord-Holland een nieuwe klachtenfunctionaris aangesteld.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

De regio Rijnmond beschikte reeds over een klachtenfunctionaris. Het team Klantenreacties vervult de rol van klach- tenondersteuner en brengt klagers in contact met de klachtenfunctionaris. Patiënten weten de klachtenfunctionaris steeds beter te vinden. Dit heeft geresulteerd in een stijging van het aantal klachten dat door de klachtenfunctionaris is behandeld/begeleid; in 2019 waren dat er 221 (2018: 136).

Klachtencommissie De zorgbedrijven beschikken over een gemeenschappelijke onafhankelijke klachtencommissie. In 2019 hebben we de klachtencommissie van Antes Zorg geïntegreerd in die van Parnassia Groep. Aan de drie regionale kamers van de commissie werd in 2019 een vierde toegevoegd, voor de regio Oost-Nederland, waarmee de klachtencommissie van het dr. Leo Kannerhuis werd geïntegreerd in die van Parnassia Groep. In onze drie kernregio’s is de bestuurder van het ketenzorgbedrijf aanspreekpunt voor algemene zaken met betrekking tot de betreffende kamer; voor de kamer Oost-Nederland is dit de bestuurder van Youz.

Aantal klachten In 2019 was het totale aantal klachten bij de klachtencommissie hoger dan dat in 2018; de toename deed zich vrijwel geheel voor in Rijnmond. In vrijwel alle gevallen werden de klachten afgehandeld binnen de daarvoor gestelde termijn. Wanneer duidelijk werd dat de termijn voor schriftelijke afhandeling niet gehaald werd, dan werden de betrokkenen schriftelijk hierover ingelicht. Altijd was de uitspraak van de klachtencommissie wel telefonisch aan betrokkenen gemeld.

Strekking van de oordelen, adviezen en maatregelen Hierbij moet onderscheid worden gemaakt tussen klachten op grond van de Wet Bopz en klachten op grond van de Wkkgz. De Bopz-gerelateerde klachten van 2019 betroffen opnieuw in vrijwel alle gevallen een klacht tegen een (voorgenomen) beslissing tot dwangbehandeling; het ligt in de rede dat de patiënt die tegen zijn wil wordt behandeld hier- tegen relatief vaak bezwaar aantekent. In het overgrote deel van deze klachten beslist de commissie dat de klacht niet gegrond is. Wanneer dit niet het geval is, heeft dat vaak als grond dat de commissie ter zitting concludeert dat er nog onderhandelingsruimte is om te komen tot instemming met het behandelplan. Uiteraard wordt in deze gevallen het oordeel van de commissie altijd overgenomen.

De klachten op grond van de Wkkgz beslaan een veel ruimer terrein; vaak is er bovendien sprake van meerdere klachtonderdelen. Klachten over informatieverstrekking rond no-show, facturering hiervan en huisvesting kwamen het meest voor. Ook zien we vaker dat ook familieleden van cliënten de weg naar de klachtencommissie gaan bewandelen. In de meeste gevallen zijn de aanbevelingen overgenomen en zijn (of waren al voor de zitting) passende maatregelen getroffen.

Klachten bij klachtencommissie Parnassia Groep Noord- Haag- Rijn- Oost totaal totaal totaal Holland landen mond Neder- 2019 2018 2017 Midden land Aantal klachten ingediend bij de 44 91 198 0 333 254 255 klachtencommissie 1 Aantal hoorzittingen 2 36 46 92 0 174 154 158 Aantal klachten waarover de klachten- 0 4 14 0 15 20 21 commissie aanbevelingen uitbracht Aantal klachten dat gegrond is verklaard 11 9 22 0 42 52 52

1 Eén klachtbrief kan meerdere klachten bevatten. 2 Niet alle klachtbrieven leiden tot een hoorzitting. Soms wordt een klacht opgelost door bemiddeling, wordt deze ingetrokken of is deze niet ontvankelijk.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Wachttijden en wachtlijsten Bij veel van onze afdelingen zijn de wachtlijsten en -tijden nog te lang. Dat is slecht voor de gezondheid en de herstelkansen van mensen die dringend hulp nodig hebben.

Normen voor maximale wachttijden Landelijk wordt uitgegaan van de zogenaamde Treeknormen, die inhouden dat in de specialistische GGZ een patiënt binnen 4 weken na eerste aanmelding beoordeeld moet worden, en dat binnen uiterlijk 14 weken na eerste aanmelding de behandeling feitelijk moet starten. Wij vinden deze tijd te lang; omdat nu meer patiënten in de basis-GGZ behandeld worden dan ten tijde van het vaststellen van de Treeknormen, zijn patiënten die doorverwezen worden voor SGGZ nu gemiddeld ernstiger ziek, waardoor lang wachten schadelijker is. Voorlopig echter komen onze wachttijden voor een deel van onze programma’s helaas nog aanzienlijk boven de Treeknormen uit. Aan Vektis worden maandelijks de wachttijden aangeleverd, uitgesplitst naar BGGZ en SGGZ. Vanaf begin 2019 doen wij dit op het niveau van onze 305 vestigingen.

Wij leggen de focus op de gemiddelde wachttijd. Uiteraard is ook het aantal wachtenden in beeld.

Ontwikkelingen in 2019

Wachttijden op onze websites Al jaren publiceren wij op onze websites de wachttijden van onze vestigingen. Zorgbedrijven vulden daarvoor cijfers in die zij kregen van onze afdeling Bedrijfsinformatie. Om de administratieve lasten van zorgbedrijven te verminderen, organiseren wij dit vanaf eind januari 2019 centraal en eenduidig.

Wachtlijsten (aantal wachtenden) Het aantal wachtenden dat op een wachtlijst staat fluctueert. Het aantal wachtenden (met wachttijden zowel onder als boven de Treeknorm) bleef in 2019 lang ‘schommelen’ rond de 15.000. Echter in het laatste kwartaal zagen we dat aantal toenemen tot rond de 17.000.

Een probleem is dat de aantallen wachtenden ‘vervuild’ zijn door administratieve oorzaken. Mensen zoeken bijvoorbeeld alternatieven, ze schrijven zich in bij meerdere aanbieders, en komen soms niet meer in behandeling bij ons. Een inhoudelijke steekproef halverwege 2019 liet deze ‘vervuiling’ duidelijk zien. In onze interne regionale overleggen en in de regionale taskforces werken we in de verschillende regio’s samen met andere aanbieders aan het hier meer grip op krijgen.

Wachttijden Volgens de Treeknormen mag de totale wachttijd maximaal 14 weken zijn: maximaal 4 weken voor intake en 10 weken behandelwachttijd. Voor al onze afdelingen geldt dat voor 50% van de teams de wachttijd binnen de Treeknormen ligt. Dit is gebaseerd op de cijfers van al onze teams waarover wij wachttijdinformatie aanleveren bij Vektis. We zien wel grote verschillen tussen de diverse doelgroepen en regio’s. Voor de zorg voor ouderen, mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA’s) zoals psychotische stoornissen, maar ook voor de zorg voor mensen met een verslaving liggen de wachttijden redelijk laag en bieden wij zorg dus relatief snel. Voor spoedzorg is altijd directe toegang. Voor een ander deel van de patiënten is de wachttijd helaas boven de norm. Dat geldt onder meer voor patiënten uit de volgende diagnosegroepen: autisme, persoonlijkheidsstoornissen, depressie, ADHD en trauma. Dit beeld zien wij landelijk ook bij andere GGZ-aanbieders.

Aanpak Wij sturen afdelingen op eenduidige wijze aan. Per afdeling bepalen wij waar de focus op moet liggen: op de instroom, doorstroom en/of uitstroom. Een heldere focus blijkt sterk bepalend voor het succes van een team/afdeling bij het terugdringen van de wachttijden en -lijsten. In onze interne regionale overleggen worden de plannen en ervaringen van de teams met betrekking tot wachtlijsten in de regio gedeeld en samengevoegd tot een regionaal plan; dit wordt drie keer per jaar van een update voorzien.

In 2019 zijn er op tal van afdelingen in de verschillende regio’s initiatieven gestart. Zo worden nu patiënten boven de 65 die bij PsyQ op de wachtlijst staan, behandeld door de ouderenteams van Parnassia en Antes.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Een belangrijke ontwikkeling om wachttijden en wachtlijsten terug te brengen zijn onze digitale poli’s (zie p. 32 e.v.).

Regionale taskforces In 2019 is er veel aandacht geweest voor het initiatief van VWS Weg van de Wachtlijst, waarbij gestart is met regionale taskforces. In de 31 regio’s van het land zijn overleggen gestart waarbij alle partijen die een rol spelen in de aanpak van wachttijd voor de GGZ samen aan de slag zijn gegaan om voor de desbetreffende regio een plan van aanpak op te stellen. Vertegenwoordigd zijn onder andere cliënten- en familieorganisaties, huisartsen, zorgaanbieders (zoals GGZ-instellingen en vrijgevestigde psychiaters, psychologen en psychotherapeuten), zorgverzekeraars, gemeenten en sociale wijkteams. Afhankelijk van de regionale situatie worden ook andere belanghebbenden betrokken. Parnassia Groep neemt deel aan de volgende regionale taskforces wachttijden: • Haaglanden • Rijnmond • Zaanstreek-Waterland • Midden-Holland • Centraal-Gelderland

De plannen, met aandacht voor alle goede initiatieven, van deze regionale taskforces zijn gepubliceerd op www.wegvandewachtlijst.nl. Enkele van onze initiatieven werden belicht onder Eerder starten – korter wachten op p. …

Belemmerende factoren Onze inzet op het bieden van lichtere en kortere zorg en het tijdig minder intensief maken en afronden van de behandeling (zie p51 e.v.) moet onder meer bijdragen aan het beperken van wachtlijsten en wachttijden. Duidelijk is dat dit effect vooralsnog over het geheel genomen nog niet voldoende zichtbaar is.

Daarbij bemoeilijkt een aantal factoren het terugdringen van de wachttijden en wachtlijsten aanzienlijk. Met name de volgende zaken spelen ons parten. • Arbeidsmarktproblematiek Dit is landelijk een klemmend probleem. We blijven kampen met grote aantallen moeilijk vervulbare vacatures voor diverse zorgfuncties (zie p. 69). • Uitstroommogelijkheden In de praktijk zijn soms nog onvoldoende mogelijkheden voorhanden en/of afspraken gemaakt om patiënten op verantwoorde wijze te laten doorstromen vanuit een behandelprogramma naar lichtere, minder intensieve vormen van zorg, en zo ruimte te scheppen in het programma voor nieuwe patiënten. Dat bemoeilijkt het eerder genoemde ‘sturen op uitstroom’ soms aanzienlijk. Er is ook sprake van tekorten aan collega’s in de basis-GGZ en soms onvoldoende ruimte bij de POH-GGZ of de huisarts om de patiënt vanuit de SGGZ over te nemen. Ook is dit soms niet goed mogelijk vanwege bijvoorbeeld specifieke medicatie- of gedragsproblemen.

Kosten per patiënt Onze inspanningen om goede en zo effectief mogelijke zorg te bieden, en deze verder te verbeteren, werden in dit hoofdstuk Werken aan goede zorg uitgebreid belicht. We willen onze hulp zo kort en licht mogelijk bieden als verantwoord, en alleen indien nodig langer en zwaarder. Ons streven is om de kosten per patiënt verder te verlagen zonder de kwaliteit van zorg aan te tasten. Ofwel: we willen de kosteneffectiviteit (het ‘effect per euro’) verder vergroten.

We kunnen onze kosten per patiënt beoordelen door enerzijds te kijken hoe deze zich verhouden tot die van collega- instellingen, en anderzijds hoe ze zich in de loop de jaren ontwikkeld hebben.

Vergelijking met andere instellingen Voor wat betreft de Zorgverzekeringswet (Zvw) vergelijken we onszelf met andere instellingen op basis van de landelijke cijfers die jaarlijks door Vektis ter beschikking worden gesteld. Deze cijfers worden door zowel verzekeraars als instellingen aangeleverd en zijn daardoor aan te merken als betrouwbaar.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Uit de Vektis-cijfers blijkt jaar op jaar dat de kosten per Zvw-patiënt bij Parnassia Groep lager liggen dan het gemiddelde van alle aanbieders in het land. Dit is inclusief alle kleine aanbieders die patiënten met relatief eenvoudige problematiek behandelen, en daardoor dus tegen relatief lage kosten per patiënt. Vergeleken wordt op basis van de gedeclareerde zorgkosten van de aanbieders, die geen rekening houden met onder meer budgetplafonds.

In 2018 lagen de door verzekeraars aan ons vergoede kosten per patiënt ruim 6,5% lager dan gemiddeld. Dat is bijna € 25 miljoen minder dan wanneer ons kostenniveau op het landelijk gemiddelde zou liggen.

Overigens was de feitelijke besparing voor verzekeraars nog veel groter doordat zij een deel van de door ons geleverde Zvw-zorg niet hebben betaald – in 2018 ruim € 20 miljoen, in 2019 plm. € 9,5 miljoen.

Uit de Vektis-cijfers komt dus eenzelfde beeld naar voren als uit andere vergelijkingen die we in eerdere jaarverslagen aanhaalden. Zoals de studie van Gupta Strategists (2016) waaruit bleek dat wij in relatie tot andere geïntegreerde instellingen we een relatief groot effect tegen lagere kosten bereikten. Ook in een bedrijfsvergelijking betreffende de Zvw, door GGZ Nederland geïnitieerd (2017), waaraan 25 GGZ- instellingen deelnamen, bleek Parnassia Groep zeer gunstig af te steken wat betreft de gemiddelde prijs van alle soorten behandelingen tezamen. In een onderzoek in opdracht van VWS werd een benchmark uitgevoerd onder instellingen naar de prevalentie en gemiddelde kosten van Bopz-maatregelen.Parnassia Groep liet op betreffende doelgroep van 2013 tot en met 2015 gemiddeld lagere kosten zien.

Ook verzekeraars vergelijken Parnassia Groep met andere aanbieders. Soms in totaliteit, soms voor wat betreft specifieke doelgroepen, zoals mensen met een psychotische stoornis, die vaak zorgintensieve en dus relatief kostba- re behandelingen nodig hebben. Ook uit zulke onderzoeken blijkt dat we relatief kort en met lage kosten deze patiën- ten behandelen.

Vergelijking met voorgaande jaren Onze kosten per patiënt liggen in de Zvw dus over het geheel genomen lager dan gemiddeld. We hebben ze in de loop der jaren aanzienlijk weten terug te brengen. Dat geldt voor alle financieringsstromen tezamen. In de jaren 2007 tot en met 2015, dus in 9 jaar tijd, realiseerden wij een daling van de kosten per patiënt van in totaal 27%. Dit resultaat konden we bereiken doordat we patiënten eerder dan voorheen in behandeling kregen, door zoveel als mogelijk minder intensief en korter te behandelen en door de indirecte kosten terug te brengen. Dit resultaat werd ook herkend door de verzekeraars in door hen uitge- voerde benchmarks.

Daarna werd het echter lastiger om de kosten per patiënt verder terug te brengen. We zien hiervoor drie belangrijke oorzaken. • De in de afgelopen jaren sterk toegenomen registratie- en verantwoordingseisen en de diversiteit hierin, met name binnen de Jeugdwet (zie p. 111 e.v.). Deze zorgen voor een forse toename van administratieve lasten. Die leiden weer tot hogere kosten per patiënt. • Er is een toegenomen aantal kleine aanbieders die patiënten met relatief eenvoudige problematiek behandelen. In toenemende mate dragen wij patiënten na de diagnosefase over aan zulke aanbieders, .wat leidt tot een hogere gemiddelde behandelduur en hogere gemiddelde kosten voor de patiënten die wij zelf behandelen. • De afgelopen jaren hebben wij onze activiteiten op het gebied van hoogbeveiligde zorg uitgebreid. Deze is relatief duur, zodat de gemiddelde kosten per patiënt hierdoor toenemen.

Evenals in 2016 droegen deze factoren in 2019 bij aan een toename van de gemiddelde kosten per patiënt.

Verder speelde uiteraard een rol dat dat wij voor 2019 in veel gevallen meer kostendekkende tarieven met financiers hebben kunnen afspreken (zie p. 99 e.v.).

 Deel 2 Werken aan goede zorg

Uit onderstaand overzicht blijkt dat wij in 2019 over het geheel genomen aan 2,0% meer patiënten zorg verleenden dan in 2018. Dit is het gevolg van pro-actief sturen op het behandelen van meer patiënten.

Na een daling van 3,8% in 2017 respectievelijk 1,9% in 2018 zagen wij in 2019 een toename van de gemiddelde kosten per patiënt van 2,8% Alles bijeen genomen wij van 2006 t/m 2019 de kosten per patiënt met in totaal circa 26,5% kunnen terugbrengen

Ontwikkeling prijs per patiënt Parnassia Groep 2019 2018 2017 2016 Omzet 812.409 739.645 705.509 768.222 (Wlz, Zvw, FZ, Wmo, Jeugdwet, POH) x € 1000 Niet door financiers vergoede zorg (zie p. 101) 14.930 20.700 16.000 0 Totale kosten / gecorrigeerde omzet 827.339 760.345 721.000 768.222 Omzet tegen prijspeil 2019 827.339 788.858 770.049 835.647 (index 2019: 3,75%)

Aantal patiënten in zorg 185.744 182.146 174.478 182.230 waarvan behandeld door de POH 19.386 20.691 20.720 20.342 Prijs per patiënt € 4.454 € 4.331 € 4.413 € 4.586 Prijsstijging/-daling per patiënt € 123 - € 83 - € 172 Prijsstijging/-daling t.o.v. vorig jaar in % 2,8% -1,9% -3,8%

Ter toelichting • Vertrekpunt is het aantal patiënten in zorg, zoals ook verantwoord in DigiMV. Het betreft alle patiënten die in zorg waren op basis van een basis-GGZ-product, DBC, DBBC, ZZP, Wmo of jeugdzorg. Alleen hoofdcliënten worden geteld. • Om de beleidsdoelstelling (verlaging gemiddelde kosten per patiënt) goed te kunnen volgen, tellen wij mee de patiënten geholpen door onze POH’s-GGZ (praktijkondersteuners bij de huisarts). Immers aan de verlaging van kosten per patiënt draagt bij dat wij meer en meer patiënten in en rondom de huisartsenpraktijk behandelen. • Niet meegeteld zijn cliënten preventie en reclassering. • Voor alle jaren geldt: inclusief patiënten en omzet Antes en het dr. Leo Kannerhuis. Exclusief Fivoor. • Op de totale bedrijfsopbrengsten hebben wij in mindering gebracht de baten die geen betrekking hebben op getelde patiënten - categorieën, waaronder: opbrengsten welzijn, reclassering en diensten geleverd aan derden, en incidentele nabetalingen en lasten betrekking hebbend op voorgaande jaren.

2020: onze zorgverlening in tijden van corona Op alle mogelijke manieren hebben we met elkaar de vele uitdagingen als gevolg van corona het hoofd weten te bieden. Het waarborgen van de gezondheid en veiligheid van patiënten, bezoekers en collega’s vergde enorme inzet van velen.

In de klinische en ambulante patiëntenzorg, in de ondersteuning, op locatie of thuis. Gebleken is dat we een vitale en flexibele organisatie vormen en samen in staat zijn tot enorme prestaties. Talloze collega’s hebben hiervoor extra inzet geleverd én van vele externen kregen we steun.

Hier staan we stil bij met name de gevolgen voor de patiëntenzorg en collega’s, in de wetenschap dat er in het najaar 2020 opnieuw een relatief grote uitbraak kan plaatsvinden met alle gevolgen van dien. De financiële gevolgen van corona bespreken we elders (p. 104 e.v.)

Onder moeilijke omstandigheden hebben we onze zorg aan patiënten zo goed mogelijk voortgezet en elkaar gesteund. Daar mogen we trots op zijn. • Waar mogelijk behandelden we patiënten digitaal, via (beeld)bellen en online behandelen. We vroegen alle collega's om zoveel mogelijk thuis te werken. Onze ICT-collega's maakten het allemaal technisch mogelijk; zorgbedrijven stelden hun platforms voor online behandelen beschikbaar voor andere zorgbedrijven. • Onze crisisdiensten en IBT-teams bleven patiënten zien waar dat nodig was. • De klinische zorg hebben we grotendeels weten te continueren; waar dit verantwoord was vond tijdelijk enige afschaling plaats. • Ondanks het grootschalig overgaan op digitaal werken, bleven we ook waar nodig onze patiënten op locatie of thuis face to face zien.

 Deel 2 Werken aan goede zorg

• We stelden richtlijnen op voor veilige zorg in klinieken en woonvormen, voor dagbesteding en voor huisbezoeken, ambulante zorg en crisiszorg. • We moesten soms moeilijke beslissingen nemen, waardoor familie en naasten niet op bezoek konden komen en patiënten niet met verlof konden. • We richtten speciale cohortafdelingen in om patiënten met het coronavirus zo veilig mogelijk te behandelen. Gelukkig hebben we deze afdelingen weer kunnen afbouwen.

• We namen beschermende maatregelen: van handzeep, handschoenen, schorten, spatschermen tot mondkapjes en we maakten ons sterk voor goede testmogelijkheden voor zorgmedewerkers. • Collega's van de pool voor professionele begeleiding en collega-hulpverleners boden zich aan om collega's, professionals van andere organisaties en burgers te ondersteunen met een luisterend oor, coaching en hulpverlening via het drie-gesprekkenmodel. • Bijna 200 collega's die vanwege corona zelf minder werk hadden, boden zich aan om bij te springen in de zorg of ondersteuning; een deel van hen is ingezet als extra paar handen in onze klinieken • Het centrale crisisteam van bestuurders en ondersteuners vergaderde tweemaal per dag via beeldbellen over alle te nemen maatregelen, en zorgde er daarna voor dat iedereen werd geïnformeerd via mails en nieuws, de portaalsite Corona en het Kwaliteitssysteem

Steun van buiten Het was hartverwarmend om te zien dat we van allerlei kanten steun kregen in deze periode. Collega's die al met pensioen waren kwamen een handje helpen. Een oud-collega schonk vanuit haar bedrijf bloemen die verspreid werden over afdelingen, Paul de Leeuw stak de collega's van Reakt een hart onder de riem in een filmpje, er was een drogisterijfiliaal dat handcrèmes kwam brengen, de Vrienden van Parnassia Groep werden overladen met boeken voor patiënten na een oproep op Yammer. Het zijn maar een paar voorbeelden van alle acties waaruit bleek dat velen zich betrokken voelen bij de zorg.

Weinig besmettingen Gelukkig is het aantal bevestigde besmettingen met het coronavirus onder onze collega's en patiënten beperkt gebleven. Uit onze registratie blijkt dat in de maanden maart t/m juli ruim 140 collega's vermoedden dat ze corona hadden. Bij 13 werd inderdaad het virus vastgesteld. Er was slechts één ziekenhuisopname. Besmettingen van patiënten in onze klinieken en woonafdelingen hebben we door gerichte maatregelen verspreiding kunnen voorkomen; bij geen enkele patiënt/bewoner werd het virus vastgesteld (t/m juli). Over betrouwbare cijfers wat betreft onze ambulante patiënten beschikken we niet; deze lijken globaal conform de regionale incidentiecijfers.

Gevolgen voor patiëntencontacten en opnames Met het oog op de veiligheid van patiënten werden opnames bekort of uitgesteld. Ook zijn er klinische afdelingen tijdelijk leeggemaakt om zo nodig te kunnen dienen als cohortafdelingen. Een aantal bedden heeft daarom leeg gestaan. Eind juli waren deze weer bezet.

Ondanks alle vervangende inzet lagen de aantallen patiëntencontacten lager dan normaal. Dit werd voor een groot deel veroorzaakt doordat veel groepsbehandelingen, preventiebijeenkomsten en dagactiviteiten geen doorgang konden vinden of in veel kleinere groepen. Daarnaast zagen we dat in de periode maart tot halverwege mei het aantal aanmeldingen vanuit huisartsen fors terug liep. Daardoor namen de wachtlijsten enigszins af, echter veel minder dan verwacht doordat we ook minder nieuwe patiënten in zorg konden nemen. Na half mei trad geleidelijk herstel in en herstelde het aantal verwijzingen zich geleidelijk naar het gebruikelijke niveau. . We namen zoveel mogelijk ook nieuwe patiënten in zorg, maar dat waren wel lagere aantallen doordat een deel van de patiënten zelf wilde wachten of we tijdelijk minder mogelijkheden hadden.

Vanaf 1 juli hebben we geprobeerd de zorgverlening zo volledig mogelijk te laten plaatsvinden, al dan niet in aangepaste vorm (meer digitaal in plaats van face to face). Maar dat gaat op een aantal plaatsen niet of zeer lastig. Groepsgebonden activiteiten zoals hierboven genoemd moeten plaatsvinden met veel minder deelnemers, als gevolg van de coronarichtlijnen van de overheid.

Dit alles heeft tot gevolg dit dat onze urenproductie in 2020 fors achterblijft vergeleken met voorgaande jaren. Zie ook p. 62 e.v.

Deel 3 WERKEN MET COLLEGA’S

Alleen met enthousiaste, betrokken en deskundige collega’s kunnen we goede zorg bieden. Elke collega telt! Op allerlei manieren werkten we daarom ook in 2019 aan een goed werkklimaat. Zodat professionals graag bij Parnassia Groep komen werken en ook willen blijven werken.

Ruim 13.500 collega’s Tot onze collega’s rekenen wij, naast medewerkers in loondienst, ook vrijwilligers, stagiairs en aangesloten zelfstandige behandelaars.

Eind 2019 telde Parnassia Groep 12.247 collega’s in loondienst (10.053 fte). Dat zijn er 339 (311 fte) meer dan eind 2018.

Medewerkers per 31 december 2019 aantal fte Medewerkers in loondienst (excl. Fivoor, incl. dr. Leo Kannerhuis) 11.276 9.206 Idem Fivoor (57,5% van totaalaantal)1 971 847 Medewerkers in loondienst totaal 12.247 10.053 Aangesloten zelfstandigen (1nP) 468 150 Stagiairs 513 316 Vrijwilligers (inclusief medezeggenschap cliënten) 788 158 Medewerkers totaal per 31 december 2019 14.016 10.676

1 Op basis van aandelenverhouding.

De afgelopen jaren hebben we consequent erop ingezet om het relatieve aandeel van collega’s dat de zorg uitvoert (patiëntgebonden, direct personeel) te vergroten en het aandeel van niet- patiëntgebonden (ondersteunende, indirecte) collega’s en de daarmee gemoeide indirecte kosten te beperken.

Was de verhouding tussen direct en indirect personeel in 2012 68% : 32%, eind 2019 lag deze op 77,6% : 22,4%. Dat betekent dus dat we erin zijn geslaagd om, ondanks de grote toename van de administratieve belasting in de afgelopen jaren, het aandeel indirecte collega’s in 7 jaar tijd met zo’n 30% te verminderen.

 Deel 3 Werken met collega’s

Werkklimaat, welzijn en gezondheid Ondanks alle inzet voor een goed werkklimaat zijn de afgelopen jaren veel collega’s het werk in toenemende mate als belastend gaan ervaren. Vaak door externe oorzaken, zoals administratieve lasten, moeilijk vervulbare vacatures in de teams en verzwaring van de zorg. Maar ook noodzakelijke interne veranderingen worden wel ervaren als bron van onzekerheid en extra belasting. Tegen deze achtergrond zagen we de laatste jaren een relatief hoog ziekteverzuim. We hebben daarom onze acties gericht op een gezond, positief en uitdagend werkklimaat voor alle collega’s verder geïntensiveerd.

Werkbelevingsonderzoek Het werkbelevingsonderzoek (WBO) focust op inzetbaarheid, organisatie van het werk en het functioneren van het team. Op groepsniveau geeft het inzicht in de vitaliteit van de collega’s en hoe deze samenhangt met de verschillende kenmerken van het werk. Daarnaast activeert het collega’s en teams om ook zelf met de resultaten aan de slag te gaan, doordat ook op individueel en op teamniveau rapportages beschikbaar worden gesteld. Voor de individuele collega is, op basis van de ingevoerde gegevens, direct een individuele rapportage beschikbaar met daarin tips en doorverwijzingen naar concrete ondersteuning en coaching binnen Parnassia Groep.

In maart 2019 is het WBO groepsbreed uitgevoerd. Van alle collega’s nam 57% eraan deel. Vanaf april zijn de resultaten gedeeld en zijn op basis daarvan verbetertrajecten opgestart. Sommige trajecten zijn op teamniveau opgepakt en sommige op zorgbedrijf- of concernniveau. Door de gedifferentieerde aanpak, op teamniveau tot op concernniveau, is een veelheid aan kleine en grote verbeterplannen ontstaan. Een aantal van de hoofdonderwerpen waarvoor in die verbeterplannen aandacht is, zijn: • verlaging werkdruk en administratieve lasten • communicatie onderling tussen collega’s en van de organisatie naar de collega’s • financiële druk en verandermoeheid • persoonlijke ontwikkeling

Gezondheid en veiligheid

Veilig werken In 2019 is een Parnassia Groep-breed programma opgezet voor de ondersteuning van collega’s om het werk veiliger te maken. In samenwerking met de zorgbedrijven, de specialismegroep Trauma en dissociatie, de Parnassia Groep Academie en de afdelingen ARBO, HR en Kwaliteit is een programma ontwikkeld dat bestaat uit drie onderdelen: • Beschikbaar stellen van een noodnummer voor 24 x 7 uursopvang en -nazorg van collega’s bij ernstige incidenten. Dit nummer werd in 2019 gerealiseerd en is operationeel. • Begeleiden van een teamdialoog over veiligheid door team, leidinggevenden en bestuur. • Training Peer support: een training waarin teams geleerd wordt hoe collega’s elkaar kunnen opvangen en begeleiden Het programma wordt gefaseerd ingevoerd. Wat betreft de twee laatstgenoemde onderdelen hebben de bestuurders van de zorgbedrijven aangegeven waar zij vinden dat de behoefte het grootst is en waar we dus gaan starten. Site Gezond Werken De interne website Gezond Werken, waarmee we in 2018 een start maakten, heeft als doelstelling het aanbod van Parnassia Groep op het gebied van (het voorkomen van) psychische klachten toegankelijk en inzichtelijk te maken en inzetbaarheid te bevorderen. Op de site is informatie te vinden over de hulp die we aan collega’s bieden bij stress, werkdruk, een (dreigende) burn-out en/of lichamelijke klachten. Ook bieden we inspiratie, tips en ondersteuning om klachten te voorkomen en mentaal en lichamelijk fit te blijven. Tot april 2020 werd de website door 6.500 collega’s bezocht (in totaal ruim 28.000 bezoeken). De reacties op de website van de collega’s zijn positief. Men vindt het fijn alle informatie overzichtelijk op een site te kunnen terugvinden. Op basis van ontwikkelingen en de behoefte van gebruikers wordt de site regelmatig aangepast/aangevuld.

In de individuele rapportages van het eerder genoemde werkbelevingsonderzoek is, waar relevant, gelinkt naar de site, zodat hiermee de bekendheid nog verder vergroot wordt. Collega’s die in de gevarenzone zitten, krijgen zo informatie over onder meer trainingen en mogelijkheden voor hulp en ondersteuning.

Preventie, hulp en ondersteuning Parnassia Groep heeft een contract met inhouse-psychologen die beschikbaar zijn voor kortdurende psychologische ondersteuning van collega’s. Via Indigo bieden we daarnaast aan onze collega’s lifecoaching aan. In 2019 is hier gebruik van gemaakt door 25 collega’s, die gemiddeld 2 gesprekken met een lifecoach hadden. Via de Parnassia Groep Academie zijn meerdere online modules beschikbaar voor zelfhulp en het verbeteren van de persoonlijke effectiviteit.

 Deel 3 Werken met collega’s

Vanuit het individuele rapport van het werkbelevingsonderzoek is er direct de mogelijkheid om via links zulke laagdrempelige hulp in te zetten.

CiEP Het interne CiEP-trainingstraject, met financiële steun vanuit het ESF in 2018 gestart, heeft in 2019 goede voortgang geboekt. Via de Parnassia Groep Academie hebben de intern opgeleide facilitators in 2019 in totaal 5 trainingsseries gegeven waaraan 39 collega’s deelnamen, die zijn getraind in de CiEP-werkmethodiek. Deze methodiek draagt bij aan planmatig werken, een betere organisatie van het werk en het effectiever communiceren over (on)mogelijkheden. Daarmee is CiEP een hulpmiddel dat bijdraagt aan meer werkplezier, het minder ervaren van werkdruk en minder uitval. De deelnemers zijn zeer positief over de hulp en inzichten die zij aangereikt krijgen. Dit programma sluit heel goed aan bij de verschillende verbeterplannen vanuit het eerder genoemde werkbelevingsonderzoek.

Vermindering werkdruk door inzet robots Een ontwikkeling die op verschillende plaatsen de werkdruk kan verlichten is robotisering. Binnen de zorgadministratie maakten we in 2019 gebruik van de diensten van een innovatieve ‘nieuwe collega’. Een robot, technisch genaamd Robotic Process Automation (RPA), nam een aantal administratieve handelingen uit handen van de collega’s op de secretariaten. De robot verstuurde onder andere de zorgberichten voor cliënten automatisch naar de gemeentes, wat de medewerkers een hoop werk scheelde. Ook voerde de robot voor 30.000 patiënten een COV (controle op verzekerings gegevens) uit. De repetitieve handelingen worden uitgevoerd door software, dus niet door een werkelijke robot. Collega’s kunnen zich nu meer richten op de kern van hun functie en specialisme, maar RPA draagt ook bij aan foutloos declareren, factureren en registreren. Al met al een bijzondere technologische ontwikkeling die naadloos aansluit bij het streven naar vermindering van de administratieve lastendruk. JB Werken met een robot

Organisatieklimaat Gedurende 2019 is, in samenwerking met IZZ en met financiële steun van het O&O-fonds, voortgang gegeven aan een in 2018 gestarte pilot om te komen tot een gezond en veilig leefklimaat, waarbij ziekteverzuim en veiligheids - beleving positief beïnvloed worden. De teams hebben in dit traject een cyclus van drie stappen doorlopen: beantwoording van individuele stellingen, een teamdialoog tijdens werkoverleg en een gesprek met de bestuurder. De ervaring wijst uit dat mensen hierna gemakkelijker met elkaar de dialoog over hun eigen gezondheid voeren, collega’s gezonder en veiliger werken en het verzuim significant lager is. Deze ‘aanpak organisatieklimaat’ zal vanaf 2020 onderdeel worden van het reguliere aanbod van de Parnassia Groep Academie.

Trots op werken bij Parnassia Groep We doen mooi en dankbaar werk dat gewaardeerd wordt door onze patiënten. En daar mogen we trots op zijn. Uitspreken dat we trots zijn op elkaar en de organisatie, en elkaar een complimentje geven, dat doen we te weinig. Parnassia Groep blies daarom in 2019 de campagne ‘Trots op’ nieuw leven in. Met een nieuwe reeks posters met ‘Parnassia Groep, dat zijn wij’ als uithangbord en ter inspiratie van de collega’s. .JB. ‘Trots op’-campagne.

Ziekteverzuim en -begeleiding Ondanks dat ook in 2019 ziekteverzuim de volle aandacht in de groep had, en er meerdere gespecialiseerde casemanagers verzuim & re-integratie ingezet zijn, was wederom een stijgend ziekteverzuim te zien (6,5%). Het verzuim bij Parnassia Groep ligt daarmee boven het landelijk gemiddelde van de GGZ (6.2%), wat ook een stijging laat zien. Ook is er sprake van een toenemende meldingsfrequentie (1,29). Er is met name sprake van toenemend langdurig verzuim. In 2020 wordt de aanpak van het ziekteverzuim verder geïntensiveerd, met aanpassingen in het ziekteverzuim- en re-integratiebeleid.

Ontwikkeling ziekteverzuim 2019 2018 2017 2016 2015 Ziekteverzuim 6,50% 6,30% 5,80% 5,10% 5,40% Meldingsfrequentie 1,29 1,23 1,13 1,09 1,09

T/m 2017 exclusief Antes Zorg en Fivoor, inclusief Palier. Vanaf 2018 inclusief Antes Zorg en het dr. Leo Kannerhuis, exclusief Fivoor en Palier.

Casemanagement Medio 2019 is na een grondige evaluatie geconcludeerd dat het in 2018 ingezette verzuimbeleid aangepast diende te worden. De inzet van casemanagers verzuim & re-integratie die, bij een ziekteperiode van langer dan twee weken, de volledige verzuimdossiers oppakken en de verzuimbegeleiding van zieke collega’s uitvoeren, leverde niet het 67

 Deel 3 Werken met collega’s

gewenste effect. Daarop is besloten om ten behoeve van de verzuimbegeleiding op zoek te gaan naar een externe arbodienstverleningspartner. Na een intensief aanbestedingstraject, door een team bestaande uit inkopers, HR- specialisten, managers en medezeggenschap, is begin 2020 een partij gevonden die met inzet van bedrijfsartsen en van POB’ers (praktijkondersteuners bedrijfsartsen) vanaf juli ondersteuning gaat bieden in de verzuimbegeleiding.

Aantrekkelijk en goed werkgeverschap Parnassia Groep biedt hoogwaardige werkgelegenheid aan inmiddels ruim 13.500 collega’s en is daarmee in met name haar kernregio’s een werkgever die een belangrijke rol in de lokale economie vervult.

Ontwikkelingsmogelijkheden Veel collega’s ervaren het als inspirerend om, zij het in klein teamverband, te kunnen werken in juist onze grote organisatie, met haar grote diversiteit aan activiteiten. De veelheid aan ontwikkelingen binnen Parnassia Groep en de mogelijkheden om bij te dragen aan verbeteringen en om jezelf te ontplooien, worden door velen ervaren als belangrijke ‘bronnen van arbeidsvreugde’. Voor professionals is het aantrekkelijk te werken bij een organisatie die in hun vakgebied tot de top behoort, en die mogelijkheden biedt te participeren in wetenschappelijk onderzoek. Door ons brede aanbod aan beroepsopleidingen zijn we ook aantrekkelijk voor stagiairs en professionals in opleiding, van wie velen vervolgens graag bij ons blijven werken. Zie onder Scholing, p. 77 e.v. De ontwikkelingsmogelijkheden bij Parnassia Groep zijn van vitaal belang, zeker in de huidige krappe arbeidsmarkt, om schaarse professionals duurzaam te kunnen ‘binden en boeien’.

Mobiliteit en loopbaanontwikkeling Switch Loopbaanadvies biedt ondersteuning aan alle collega’s van Parnassia Groep en heeft een aanbod voor interne begeleiding van loopbaankandidaten, herplaatsingskandidaten en re-integratiekandidaten. Ook is Switch gesprekspartner voor externe outplacementbureaus en participeert zij in diverse mobiliteitsnetwerken. Het aantal collega’s dat werd begeleid groeide in 2019 verder tot 287 (2018: 259, 2017: 222, 2016: 202). De belangrijkste categorieën:

Dienstverlening Switch in 2019 aantal % Loopbaanbegeleiding 167 60% Persoonlijkheidstest (Birkman) 27 9% DeRotterdamseZorg, project Sterk in je Werk 3 1% CiEP 29 10% Re-integratie na ziekte 40 14% Herplaatsing vanwege reorganisatie 17 6% Totaal 287 100%

Ook professionele begeleiding door coaches van de Parnassia Groep Academie (zie p. 78) kan een belangrijke bijdrage betekenen aan de loopbaanontwikkeling van collega’s.

Social Return on Investment (SROI) Voor zorg betaald uit de Wmo en Jeugdwet wordt door veel gemeenten een Social Return on Investment-verplichting (SROI-verplichting) aan Parnassia Groep opgelegd, al dan niet als inspanningsverplichting. Dit houdt kort gezegd in dat een deel van het aanbestedingsbedrag ingezet moet worden voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit sluit aan bij onze visie dat wij streven naar een samenleving waarin iedereen meedoet, wat zich onder meer vertaalt in de inzet van ervaringsdeskundigen.

Ook in 2019 hebben wij bij grote inkoopcontracten SROI opgenomen in het contract en met de leverancier de diverse mogelijkheden voor invulling hiervan besproken. Op deze manier wordt nadere invulling gegeven aan zowel onze SROI-verplichtingen als aan het uitdragen van onze visie op een inclusieve samenleving. Daarnaast z ijn we binnen Parnassia Groep in 2019 gestart met een Bureau Werkervaringsplaatsen, om ook als organisatie door het beschikbaar stellen van werkervaringsplaatsen zelf meer ruimte te bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het doel daarvan is mensen relevante werkervaring op te laten doen zodat zij hun kans op een reguliere baan vergroten.

Onze inspanningen hebben geleid tot een verdubbeling van het aantal collega’s met een afstand tot de arbeidsmarkt dat Parnassia Groep heeft ingezet. Het waren er in 2019 in totaal 381, onder wie 113 leerlingen en 225 stagiairs. In 2018 waren het er in totaal 182 en in 2017 52.

 Deel 3 Werken met collega’s

Vacatures en arbeidsmarkt Al een aantal jaren achtereen is een toename in het aantal vacatures zichtbaar. Ook in 2019 heeft de stijging onverminderd doorgezet, tot bijna 1.200 vacatures gedurende het jaar. Een groot deel van de patiëntgebonden vacatures is moeilijk vervulbaar. Ruim twee derde daarvan (67,4%) stond eind 2019 langer dan 3 maanden open. Het betreft voor ongeveer de helft (regie-)behandelaarsfuncties, en ongeveer de helft verpleegkundigen en verzorgenden (VOV). Als gevolg van de vele vacatures konden wij minder patiënten behandelen dan bij een volledige bezetting en is onze omzet in 2019 achtergebleven bij de begroting.

Vacatures per 31 december 2019

Aantal Waarvan % moeilijk moeilijk vacatures vervulbaar vervulbaar Patiënt-/cliëntgebonden functies 564 380 67,4% Overige functies 52 4 7,7% Totaal alle functies 616 384 62%

Ook in 2019 moesten wij, om voldoende psychiaters in te kunnen zetten, vaak een beroep doen op psychiaters die als zzp’er actief zijn. Veel psychiaters kiezen niet langer voor een loondienstverhouding. Wij hebben een grote voorkeur voor psychiaters in loondienst, met het oog op een grotere binding met de organisatie en de beduidend lagere kosten. Wij nemen diverse gerichte acties om ons als aantrekkelijke grote werkgever beter naar deze beroepsgroep te profileren. Ook in de klinieken zagen we ons, om met voldoende bezetting te werken en de veiligheid te waarborgen, genoodzaakt veelvuldig een beroep te doen op inhuur van VOV-personeel. Dit heeft een groter beslag gelegd op de kosten dan was begroot.

In 2020 wordt in gezamenlijkheid met andere zorginstellingen die deelnemen aan deRotterdamseZorg een project opgestart om tot regulering en vermindering van de inzet van zzp’ers te komen. De komende jaren zullen wij ons onverminderd inspannen om alle vacatures vervuld te krijgen.

Medio 2019 hebben we besloten om, ondanks de druk op arbeidsmarkt, niet langer met externe headhunters op zoek te gaan naar kandidaten voor onze moeilijk vervulbare vacatures. In plaats daarvan namen we hiervoor zelf iemand dienst. Verder is ons wervingsteam actief bij congressen en seminars en zetten we steeds sterker in op online campagnes op verschillende social media.

Sociaal Plan, reorganisatie en herplaatsing De wijze waarop de geestelijke gezondheidszorg wordt aangeboden is en blijft aan grote veranderingen onderhevig. Dit doet zich voor op alle terreinen: de financiering, de plaats waar wij onze zorg verlenen (meer en meer dicht bij de patiënt) en de inhoud van onze behandelingen.

Door de bezuinigingen die de overheid heeft doorgevoerd, was en blijft er een grote druk om onze behandelingen in prijs te verlagen. Onze inzet is en blijft om dit vooral te realiseren door het verminderen van het aantal indirecte, ondersteunende collega’s, zodat zoveel mogelijk collega’s beschikbaar zijn voor de directe zorgverlening. Hierdoor, en als gevolg van de noodzakelijke aanpassing van onderdelen van de zorgorganisatie aan veranderende patiënten- stromen, moesten we ook in 2019 in beperkte mate reorganisaties doorvoeren.

Sociaal Plan en Addendum In 2019 waren het lopende Sociaal Plan 2016-2020 en een Addendum 2018-2019 van kracht. De nadruk in het Sociaal Plan en het Addendum ligt vooral op het uitgangspunt ‘van werk naar werk’. De in het Addendum opgenomen maatregelen dragen bij aan het vergroten van de herplaatsingsmogelijkheden en ondersteunen, indien noodzakelijk, een goed vertrek van boventallige collega’s. Daarmee zorgt het voor een evenwicht tussen het belang om gezond te blijven als organisatie en de individuele situatie van collega’s. In september 2019 werd na uitvoerig overleg met de vakorganisaties een Addendum 2020-2021 overeengekomen. In dit nieuwe Addendum zijn geen grote veranderingen aangebracht. Het ingezette beleid blijft onverkort van toepassing.

Reorganisaties en herplaatsing Reducties van het personeelsbestand in onderdelen van de organisatie kwamen bijna volledig tot stand door natuurlijk verloop, een vacaturestop en terugdringing van het aantal flexibele contracten. Op beperkte schaal waren reorganisaties in enkele bedrijfsonderdelen nodig. Een deel van deze reorganisaties was gerelateerd aan de uitvoering van de 69

 Deel 3 Werken met collega’s

integratieplannen Antes Zorg - Parnassia Groep en had daarmee vooral betrekking op ondersteunende functies, met name op de afdeling ICT, waar een ingrijpende reorganisatie plaatsvond.

Het lukte nog goed om boventallige collega’s binnen Parnassia Groep te (her)plaatsen, gebruikmakend van aflopende contracten en door de inzet van ons Reorganisatiebijstandsteam, beroepskeuzeadvies, scholing, loopbaantraining, tijdelijke inzet, werkbemiddeling en outplacement, begeleiding en ondersteuning en deelname aan verschillende mobiliteitsnetwerken. Een aantal collega’s kon een nieuwe uitdaging worden geboden buiten de organisatie en/of maakte gebruik van vertrekregelingen.

Organisatie HR-functie, regelingen en voorzieningen voor collega’s

Organisatie HR Na het akkoord van de Centrale Ondernemingsraad op de samenvoeging van HR Antes Zorg en HR Parnassia Groep, nog voortvloeiend uit de fusie met Antes, is in 2019 gestart met de vorming van gezamenlijk georganiseerde HR-teams die nauwer verbonden zijn aan de zorgbedrijven. Na een succesvolle pilot bij zorgbedrijf Antes wordt vanaf eind 2019, en doorlopend in 2020, gewerkt aan de verdere invoering van de nieuwe HR-structuur. Deze zal bestaan uit rond de zorgbedrijven/clusters georganiseerde teams die zich vooral richten op bedrijfsspecifieke ondersteuning aan directies en management, daarnaast regionale overleg- vormen om in te kunnen spelen op de regionale arbeidsmarkten en een centraal gepositioneerd team van HR- specialisten op gebieden als weten regelgeving, arbeidsrecht, verzuim en cao, die concernbrede en onderwerp- specifieke problematiek kunnen omzetten in regelingen en beleid.

Harmonisatie personele regelingen Met ingang van 2019 is voor alle collega’s van Parnassia Groep een en hetzelfde arbeidsvoorwaardenpakket van toepassing. Dit na de harmonisatie personele regelingen vanwege de fusie tussen Antes en Parnassia Groep. Gedurende 2019 zijn, op enige uitbreidingen van de mogelijkheden in het MeerKeuze Arbeidsvoorwaarden-pakket na, geen grote wijzigingen in de personele regelingen doorgevoerd.

Medewerkersvertrouwenspersonen Parnassia Groep kent een ‘netwerk’ van medewerkersvertrouwenspersonen (MVP’en). Bij hen kunnen collega’s in vertrouwen terecht in situaties van (dreigend) ongewenst gedrag. Hieronder vallen onder andere (dreigende) conflicten met collega’s of leidinggevenden, (seksuele) intimidatie, discriminatie en pesten. De MVP’en zijn primair toegewe- zen aan de verschillende zorgbedrijven maar desgewenst kunnen collega’s bij een MVP naar eigen voorkeur terecht.

Het totale aantal meldingen is in 2019 gestegen naar 112. Dit is hoger dan in de afgelopen 4 jaren, waarin het aantal fluctueerde rond de 80. Er is een toename te zien in het aantal meldingen over (dreigende) conflicten met leidinggevenden, waaronder arbeidsconflicten, (seksuele) intimidatie en pesten; deze betreffen meer dan de helft van het totale aantal meldingen.

Klachtencommissie Personeel Collega’s van Parnassia Groep kunnen bij de Klachtencommissie Personeel terecht als zij een klacht of bezwaar hebben tegen gedragingen of besluiten die hen ‘rechtstreeks raken’, als er onenigheid bestaat over de toepassing van het Sociaal Plan en bij bezwaar tegen de functiebeschrijving en/of indeling van de aangeboden functie. Met het oog op deze verschillende kwesties waarvoor men terechtkan bij de commissie, bestaat deze uit een tweetal kamers: de gecombineerde kamer Algemene klachten (AK) en Sociaal Plan (SP) en de kamer Functiewaardering GGZ (FWG). De voorzitters van de kamers zijn niet werkzaam bij Parnassia Groep.

Er is al een aantal jaren sprake van een licht dalende trend in de ingediende en behandelde klachten bij de Klachten- commissie Personeel, gecombineerde kamer AK en SP. In 2019 behandelde de kamer acht algemene klachten, waarvan er twee gegrond werden verklaard, terwijl bij de kamer dit jaar wederom geen klachten Sociaal Plan ingediend zijn.

Bij de kamer FWG is na de dalende trend van de afgelopen jaren, na een piek in het aantal bezwaren in 2015 tot 2016 samenhangend met de invoering van nieuwe functiebeschrijvingen, sprake van een toegenomen aantal ingediende bezwaren. De toename is volledig toe te schrijven aan het samenbrengen van het functiehuis Antes en het functiehuis Parnassia Groep. Op 3 bezwaren na kwamen alle in 2019 ingediende bezwaren vanuit Antes Er werden in totaal 84 bezwaren behandeld, waarvan 45 tegen de functiebeschrijving en 39 tegen de functie-indeling. De bezwaren werden via 8 collectieve en 2 individuele bezwaren ingediend.

Deel 4 WERKEN AAN KENNIS

Deskundigheid is een van onze drie kernwaarden. Wij zijn dan ook specialist in geestelijke gezondheid. Wij investeren voortdurend in het waarborgen en vergroten van de kennis en vaardigheden van onze professionals.

De Parnassia Groep Academie vervult hierbij een centrale rol als opleidings-, onderzoeks- en kennisorganisatie voor al onze collega’s en onze zorgpartners.

Kennis ontwikkelen en kennis delen Parnassia Groep zet op drie manieren erop in om de kennis die binnen onze organisatie aanwezig is verder te ontwikkelen en te delen met alle collega’s, zowel binnen de zorgbedrijven als zorgbedrijfoverstijgend: • We hebben een dekkend netwerk van specialismegroepen ontwikkeld. Zij spelen een belangrijke rol in de verdere ontwikkeling en verspreiding van kennis – zie p. 73 e.v. • Afdelingen worden gestimuleerd om het TOPGGz- keurmerk te verwerven of te behouden. Zij kunnen daarbij rekenen op ondersteuning – zie p. 48 e.v. • Er zijn bijzondere hoogleraren verbonden aan Parnassia Groep, met leeropdrachten op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg – zie p. 75 e.v.

De Parnassia Groep Academie faciliteert het wetenschappelijk onderzoek dat binnen de zorgbedrijven wordt uitgevoerd. De specialismegroepen benutten ons SharePoint-intranet ‘Mijn PG-portaal’ om kennis te verspreiden, te adviseren bij hoogcomplexe zorgvragen en consultatie te geven aan teams die daar behoefte aan hebben. Daarbij wordt ook meer en meer gebruikgemaakt van andere digitale middelen, van Yammer tot online webinars.

Met deze veelzijdige inzet boeken we succes, maar tevreden zijn we nog lang niet. Onze ambitie is om: • De kennis en het gebruik van kwaliteitsstandaarden verder te vergroten – zie p. 73 • De aanwezige expertise beter beschikbaar te maken voor de teams, waar mogelijk met inzet van digitale middelen – zie p. 77-78. • Patiënten die complexe zorg nodig hebben snel te signaleren en door te verwijzen naar hoogspecialistische teams – zie p. 48 e.v. Verdere afstemming en bundeling van krachten van specialismegroepen, hoogspecialistische teams (waaronder TOPGGz-afdelingen) en hoogleraren leveren daar een wezenlijke bijdrage aan.

In 2025 willen we voor elke patiëntgroep een combinatie hebben van een hoogleraar, een specialismegroep en hoogspecialistische zorg. Voor steeds meer groepen geldt dat dit al is gerealiseerd. Zo bereiken we dat innovatie, onderzoek, kennisdisseminatie en hoogspecialistische behandeling in elkaars verlengde komen te liggen.

Parnassia Groep Academie De Parnassia Groep Academie organiseert en faciliteert het proces van leren, kennisdeling en onderzoek doen voor onze collega’s in de zorgbedrijven. Dat zijn noodzakelijke voorwaarden om blijvend goed zorg te kunnen leveren, blijvende ontwikkeling te zien en deskundige collega’s te krijgen en te houden. De Parnassia Groep Academie bedient de hele Parnassia Groep in alle regio’s op het gebied van opleiding, onderzoek en kennis. Daarmee levert de Academie belangrijke bijdragen aan het werven en het behoud van collega’s, aan

 Deel 4 Werken aan kennis

de patiëntenzorg en aan de resultaten van Parnassia Groep. De onder druk staande arbeidsmarkt en de vraag naar verregaande professionalisering van de zorg zijn belangrijke speerpunten voor de dienstverlening van de Academie.

Onze aanpak is erop gericht om alle regio’s te bedienen en aan te sluiten bij de vragen van de zorgbedrijven.

Specialismegroepen Parnassia Groep biedt specialistische hulp voor alle psychische problemen. Negentien specialismegroepen helpen de professionals in onze teams daarbij, door het verbreiden van specialistische kennis, ervaringen en nieuwe inzichten. Ook als het gaat om de diagnostiek en goede behandeling van patiënten die kampen met meerdere psychische problemen. De specialismegroepen ondersteunen de behandelteams van Parnassia Groep met kennis en consultatie, zodat behandelaars hun patiënten steeds betere en passende diagnostiek en behandeling/begeleiding kunnen bieden. In elke specialismegroep zijn ervaringskennis, professionele kennis en wetenschappelijke kennis vertegenwoordigd.

Specialismegroepen en specialismeleiders Parnassia Groep Specialismegroep Specialismeleider(s) dr. R. (Roland) van de Sande en Acuut drs. A.F.R.R. (Aram) van Reijsen Angst en dw ang vacature dr. A.J.J. (Audrey) Mol en Autisme drs. F.L. (Floor) Oosterw ijk Culturele psychiatrie dr. S. (Samrad) Ghane, PhD, MSc Eetstoornissen en voedingsstoornissen drs. M. (Martie) de Jong Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) prof. dr. C.L. (Niels) Mulder Forensische problematiek S.L.M. (Sarah) van IJzendoorn, MSc Kind en Jeugd dr. J.E. (Joëlle) Ratsma Neurobiologische ontw ikkelingsstoornissen dr. J.J.S. (Sandra) Kooij, MD, PhD Neurocognitieve stoornissen drs. H.C. (Henk) Kruithof Ouderen dr. I. (Isis) Groenew eg-Koolhoven Persoonlijkheidsstoornissen drs. E.M.C. (Ellen) Willemsen Psychosen dr. D.P.G. (David) van den Berg Seks en Gender drs. J.A. (Jos) Vroege Somatiek dr. E.J. (Evert Jan) Mookhoek Somatische symptoomstoornissen dr. S.M. (Saskia) van Es dr. Th.M. (Michael) van den Boogaard, MD, PhD en Stemmingsstoornissen drs. E. (Elvira) Boere drs. I.G. (Ingrid) Wigard en Trauma en dissociatie drs. J.P. (Joop) de Jong Verslaving dr. H.O. (Hein) Sigling

In 2019 vonden enkele wisselingen plaats. Er werd een specialismeleider benoemd voor de specialismegroep Forensische problematiek en voor de specialismegroep Acuut een duo van twee specialismeleiders. Ook zijn er twee specialismeleiders aangetrokken voor de specialismegroep Autisme, die per 1 januari 2020 van start is gegaan. De specialismeleider van de specialismegroep Angst en dwang is eind 2019 gestopt, deze positie is nog vacant.

Dagen van de Inhoud In 2019 vond de vierde editie van de ‘Dagen van de Inhoud’ plaats. Deze dagen worden hoog gewaardeerd en het aantal deelnemers eraan neemt elk jaar toe. Dit jaar waren het er in totaal ruim 750. Voor het eerst werd een vierde dag in de regio Zuid georganiseerd, in Den Bosch. Het thema comorbiditeit stond centraal. Er was een grote diversiteit aan bijdragen van specialismeleiders, ervaringsdeskundigen, experts uit de organisatie en de raad van bes tuur in plenaire lezingen en workshops. Op deze dagen is stilgestaan bij wat comorbiditeit nu eigenlijk is en hoe hiermee om te gaan in de behandelkamer.

Kwaliteitsstandaarden In 2019 is aandacht geweest voor de landelijke kwaliteitsstandaarden. De kwaliteitsstandaarden voor de meest voorkomende stoornissen zijn door de specialismegroepen geëvalueerd op hun implementatie in de praktijk. Hun conclusies worden door de raad van bestuur onder meer benut bij de zorginkoopgesprekken met financiers. Naast de

 Deel 4 Werken aan kennis

wenselijkheid uit kwalitatief oogpunt van het voldoen aan de kwaliteitsstandaarden is daarbij ook het kostenaspect een punt van aandacht: zowel de kosten van invoering (o.a. voor scholing) als van toepassing in de praktijk (indien deze extra inzet vergt). Ook is voor de meest voorkomende stoornissen een factsheet over het behandelaanbod gemaakt door de betreffende specialismegroepen.

Er is ook een advies opgeleverd vanuit de specialismegroepen met betrekking tot de verantwoording van Parnassia Groep over het gepast gebruik van zorg: zoveel als nodig, maar niet meer – dus conform de kwaliteitsstandaarden.

Ten slotte is in 2019 gestart met het opstellen van een advies over de basisscholing op het gebied van de kwaliteitsstandaarden. Dit is erop gericht de na- en bijscholing over de standaarden die voor een team van toepassing zijn te waarborgen, als noodzakelijk voorwaarde voor het kunnen werken conform de standaarden.

Resultaten In 2019 hebben de specialismegroepen: • meer dan 3.500 consultatievragen beantwoord; • meer dan 300 teamcontacten gehad; • bijna 200 scholingsactiviteiten georganiseerd; • 8 goed gewaardeerde congressen georganiseerd met in totaal ruim 1.300 deelnemers; • 4 goed gewaardeerde ‘Dagen van de Inhoud’ georganiseerd met 48 workshops en in totaal meer dan 750 deelnemers; • meer dan 180 werkplanpunten onderhanden genomen; bij een kwart daarvan waren meerdere specialismegroepen betrokken.

Enkele ontwikkelingen waar onze specialismegroepen trots op zijn: • Parnassia Groep ontwikkelde de applicatie Alii, waarin het formularium is opgenomen. Deze is gevuld voor veertien stoornissen. Dit moderne formularium is tot stand gekomen door een nauwe samenwerking van de specialismeleiders met onze apotheek. Zie p. 28 medicatieveiligheid. • De specialismegroep Psychosen heeft aan de hand van de resultaten van een enquête het belang van psychologische behandeling van EPA-patiënten bij de GGZ-teams op de kaart gezet. De resultaten uit het promotieonderzoek uit 2017 van David van de Berg worden gebruikt voor het beschikbaar maken van traumabehandeling voor EPA-patiënten. • De specialismegroep Acuut heeft in het kader van kritisch omgaan met drang en dwang en separeervrije zorg training gegeven in het Safewards-model aan teams van Antes en Youz/dr. Leo Kannerhuis. De eerste reacties op deze pilot zijn positief (zie p. 27 dwang en drang). • In de specialismegroep Verslaving is met het toetreden van collega’s van Antes/Bouman een vruchtbare samenwerking ontstaan. • Dankzij de specialismegroep EPA is er bij de ketenzorgbedrijven in toenemende mate aandacht voor de behandeling in de triade, dat wil zeggen met de patiënt, de naaste(n) en de professional. • De specialismegroep Seks en Gender heeft PsyQ Amsterdam ondersteund om de patiëntenstop op het gebied van transgenderzorg goed te kunnen opvangen. Zie ook .JB. Werken aan kennis/specialismegroepen.

Onderzoek Het faciliteren en ondersteunen van wetenschappelijk onderzoek vanuit de Parnassia Groep Academie is onderdeel van de specialisme-ontwikkeling. De specialismegroepen verzamelen kennis, zetten de standaard en dragen zorg voor verspreiding van kennis, zodat alle teams toegang daartoe hebben. Wetenschappelijk onderzoek is belangrijk om de patiëntenzorg te verbeteren. Een goed wetenschappelijk klimaat draagt bij aan een aantrekkelijk werkklimaat voor onze professionals. Bij de diverse opleidingen is het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek een verplicht onderdeel. Voor elke TOP- GGz-afdeling geldt dat er een hoogleraar aan verbonden is, en er onderzoek wordt gedaan gericht op het verbeteren van de zorg aan patiënten in de topklinische doelgroep. Maar ook buiten deze afdelingen loopt wetenschappelijk onderzoek binnen diverse zorgbedrijven, zowel geïnitieerd vanuit de universiteiten waarmee we samenwerken als geïnitieerd vanuit de instelling zelf. Onze hoogleraren zijn betrokken bij verschillende promotieonderzoeken en regelmatig zijn er collega’s die promoveren.

 Deel 4 Werken aan kennis

Organisatie en ondersteuning onderzoek De Parnassia Groep Academie is verantwoordelijk voor overstijgende thema’s, zoals (bijzondere) leerstoelen, ondersteuning (METC, de Research Manager, bibliotheek, statistiek) en nieuwe onderzoeksvormen (bijvoorbeeld big data). Onderzoek kan op de werkvloer, vanuit de specialismegroep of door een hoogleraar geïnitieerd worden. De directie van de Academie zorgt voor het bij elkaar brengen van het wetenschappelijk onderzoek, en zorgt ervoor dat dit in samenhang tot stand komt. Ook de commissie Onderzoek & Innovatie (O&I)van de specialismegroepen vervult hierin in toenemende mate een actieve en verantwoordelijke rol.

Er worden vier zorgbedrijfgebonden commissies wetenschappelijk onderzoek (CWO’s) gevormd. Twee daarvan (An- tes, Youz) gingen in 2019 van start. De startbijeenkomsten van de CWO’s Parnassia en de combinatie i-psy-PsyQ- Brijder vonden begin 2020 plaats. Daarnaast zal de commissie Onderzoek & Innovatie breder van opzet worden. Door vertegenwoordiging in deze commissie van de zorgbedrijfgebonden CWO’s, de specialismegroepen, hoogleraren, zorginnovatie, data-experts en TOPGGz-afdelingen vindt Parnassia Groep-breed verbinding plaats en afstemming over overkoepelende, aan onderzoek gerelateerde, onderwerpen.

In de loop van 2020 zal het gezamenlijk organiseren van de ondersteuning van het onderzoek, op onderdelen nog gepositioneerd binnen zorgbedrijven, worden afgerond.

Training onderzoek Voor Parnassia Groep-onderzoekers is sinds september 2019 een scholingsaanbod beschikbaar voor de module Data Management van het softwareprogramma Research Manager. Via het medewerkersportaal wordt gecommuni- ceerd over de mogelijkheden die het programma onderzoekers biedt en er worden trainingen in deze module gegeven. Aan het inrichten van de module Study Management van Research Manager werd begin 2020 de laatste hand gelegd, deze kwam in februari 2020 beschikbaar. Via het leerportaal van de Academie zijn in 2019 vijftig evaluatielicenties voor een online training Good Clinical Practice GCP (verplicht voor het uitvoeren van onderzoek) aangeschaft. Deze waren eind 2019 allemaal benut.

Route onderzoek In het najaar van 2019 werd een nieuw stroomschema ’Route onderzoek’ vastgesteld. Het bevat de goedkeurings - stappen die genomen moeten worden voordat een onderzoeker mag starten met de uitvoering van patiëntgebonden onderzoek met patiënten/patiëntgegevens van Parnassia Groep. Die stappen komen terug in de eerder genoemde module Study Management van Research Manager.

Bijzondere leerstoelen/hoogleraren Er zijn (medio 2020) twaalf bijzondere leerstoelen ingesteld (mede) vanwege Parnassia Groep, bekleed door elf hoogleraren. Een aantal van hen is betrokken bij een van onze (aspirant-)TOPGGz-afdelingen.

Hoogleraren Parnassia Groep Zie ook hier Prof. dr. H.J.A (Hedw ig) van Bakel Bijzondere leerstoel Infant Mental Health Tilburg University, Tilburg School of Social and Behavioral Sciences Prof. dr. J.D. (Jan Dirk) Blom Bijzondere leerstoel klinische psychopathologie Universiteit Leiden, Faculteit Sociale Wetenschappen, Klinische psychologie Prof. dr. M. (Mark) van der Gaag Bijzondere leerstoel cognitieve gedragstherapie Vrije Universiteit Amsterdam, EMGO bij psychotische stoornissen Instituut, afdeling Klinische Psychologie Prof. dr. C. (Colin) van der Heiden Bijzondere leerstoel klinische psychologie in het Erasmus Universiteit Rotterdam, Eras- bijzonder de geestelijke gezondheidszorg mus School of Social and Behavioral Sciences Prof. dr. V. (Vincent) Hendriks Bijzondere leerstoel verslaving en psychiatrische Leids Universitair Medisch Centrum, comorbiditeit bij jeugdigen afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie Prof. dr. H.W. (Wijbrand) Hoek Bijzondere leerstoel epidemiologie Columbia University New York, Mailman School of Public Health Rijks- Leerstoel psychiatrie universiteit Groningen, UMCG, Universitair Centrum Psychiatrie Prof. dr. J.J.S. (Sandra) Kooij Bijzondere leerstoel ADHD bij volw assenen Amsterdam UMC, afdeling Psychiatrie (per 1 juni 2020) (locatie VUmc) Prof. dr. C.W. (Kees) Korrelboom Bijzondere leerstoel translationele en Tilburg University, Tilburg School of transdiagnostische psychologische interventies Social and Behavioral Sciences in de (geestelijke) gezondheidszorg Prof. dr. B. (Berno) van Meijel Bijzondere leerstoel GGZ-verpleegkunde Amsterdam UMC, afdeling Psychiatrie

 Deel 4 Werken aan kennis

(locatie VUmc) Prof. dr. C.L. (Niels) Mulder Bijzondere leerstoel openbare geestelijke Erasmus Universiteit Rotterdam, gezondheidszorg Erasmus MC, afdeling Psychiatrie Prof. dr. C.W. (Karin) Slotema Bijzonder leerstoel persoonlijkheidsstoornissen Erasmus Universiteit Rotterdam, (per 1 juli 2019) Erasmus School of Social and Behav- ioral Sciences Prof. dr. J. (Jaap) van Weeghel Bijzondere leerstoel rehabilitatie en participatie Tilburg University, Tilburg School of (tot 14 april 2020) van mensen met ernstige psychische Social and Behavioral Sciences aandoeningen

Karin Slotema (psychiater bij PsyQ) werd per 1 juli 2019 benoemd tot bijzonder hoogleraar persoonlijkheidsstoornissen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij was de eerste vrouwelijke hoogleraar op een door Parnassia Groep ingestelde leerstoel.

Sandra Kooij, psychiater bij PsyQ werd per 1 juni 2020 benoemd tot bijzonder hoogleraar ADHD bij volwassenen. De bijzondere leerstoel is namens Parnassia Groep ingesteld aan Amsterdam UMC, afdeling Psychiatrie (locatie VUmc).

Verder zijn wij betrokken bij de volgende leerstoelen; deze leerstoelen zijn niet ingesteld door Parnassia Groep en staan daarom apart vermeld: • Parnassia Groep draagt, via Indigo Service Organisatie, bij aan de financiering van de bijzondere leerstoel Evidence based practice in mental health care aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit. Deze leerstoel wordt bekleed door mw. prof. dr. B.G. (Bea) Tiemens. • Parnassia Groep, LUMC en Curium-LUMC zijn overeengekomen om samen te werken in wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de kinderen jeugdpsychiatrie. Uit dat oogpunt is prof. dr. R.R.J.M. (Robert) Vermeiren, hoogleraar kinderen jeugdpsychiatrie en directeur patiëntenzorg bij Curium-LUMC, voor zes uur per week gedetacheerd bij Youz.

Bijzonder hoogleraar Mark van der Gaag (psycholoog bij Parnassia) werd benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw vanwege zijn enorme betekenis voor het onderzoek naar en de behandeling van psychosen. Dit gebeurde op 10 oktober 2019 na afloop van het congres ‘Goede psychosezorg', gehouden ter gelegenheid van zijn pensionering. De heer Van der Gaag blijft deze leerstoel bekleden voor de resterende termijn, tot 1 augustus 2021.

Bijzonder hoogleraar Jaap van Weeghel ging per 14 april 2020 met pensioen. Per die datum is de betreffende bijzondere leerstoel opgehouden te bestaan.

Data science bij Parnassia Groep Onze behandelaars leggen bij de zorgverlening aan patiënten veel gegevens vast. Denk hierbij aan informatie over de diagnosestelling, de zorgcontacten, de rapportage over de behandeling en het behandelresultaat. Deze data gaan inmiddels jaren terug en bevatten een schat aan bedrijfs- en zorginformatie. Het ontdekken van relevante trends en patronen in deze data is de kernactiviteit van onze data-science-specialisten, onderdeel van ons team Bedrijfs- informatie. De data-science-specialisten voeren inhoudelijke analyses uit in de GGZ. Denk hierbij aan het inzicht geven in patiëntprofielen, het voorkomen van over- en onderbehandeling, vrijwillige vs. gedwongen zorg, het inrichten van effectievere zorgprocessen en het ondersteunen van behandelaars bij het inzetten van de meest effectieve behandeling voor individuele patiënten (precision medicine).

Daarbij wordt rekening gehouden met vragen van technische en ethische aard. • Techniek: Welke data zijn beschikbaar? Wat is de kwaliteit ervan? Welke analysemethoden kunnen er ingezet worden? • Ethiek: Welke data mogen en willen we koppelen? Welke uitspraken kunnen we doen op basis van de beschikbare data? Welke plaats krijgen algoritmes in het behandelproces? Zulke vragen worden beantwoord in nauwe samenwerking met de Medisch Ethische Toetsings Commissie en de functionaris gegevensbescherming.

Parnassia Groep ziet veel mogelijkheden in het toepassen van data science voor een betere behandeling en bedrijfs - voering. Om daadwerkelijke inbedding van data science in het (zorg)proces te kunnen garanderen, zien wij dat een gedegen en robuuste stapsgewijze aanpak van groot belang is.

 Deel 4 Werken aan kennis

Scholing De Parnassia Groep Academie verzorgt een uitgebreid aanbod aan bij- en nascholing, op thema gebundelde leerpaden, het leiderschapsprogramma, (team)coaching en professionele begeleiding en bibliotheekdiensten. Een belangrijk deel van het scholingsaanbod is online te volgen; denk aan online cursussen (e-learning), webinars, virtual classrooms, e-colleges en vlogs. Zowel zorgprofessionals en collega’s in de ondersteuning als collega’s met een leidinggevende functie kunnen bij de Academie terecht voor hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Ook externe partners hebben toegang tot het scholingsaanbod van de Parnassia Groep Academie.

Met het ontwikkelen en aanbieden van scholing is de Parnassia Groep Academie betrokken bij veel ontwikkelingen in de organisatie. In 2019 leverden we onder andere een bijdrage aan: • Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ); • werving en behoud; • duurzame inzetbaarheid; • Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz); • veiligheid.

Bedrijfsscholing In 2019 heeft de afdeling Bedrijfsscholing het zeer diverse aanbod van leerproducten verder uitgebreid. De leerproducten worden aangeboden aan alle collega’s van Parnassia Groep via het leerportaal.

Leerportaal Naast online cursussen, trainingen, gemengde leervormen en congressen zijn wij gestart met het aanbieden van livestreams (die ook achteraf teruggekeken kunnen worden) en online groepstrainingen. Hiermee wordt leren nog meer plaatsen tijdsonafhankelijk voor alle circa 13.500 Parnassia Groep-collega’s.

In 2019 werden 18.852 online cursus deelnames afgerond en er zijn 13.751 inschrijvingen geweest op trainingen die in deze periode hebben plaatsgevonden.

Er wordt hard gewerkt aan het vergroten van de overzichtelijkheid van het scholingsaanbod voor de collega’s en aan het realiseren van rapportagemogelijkheden en de presentatie van ‘verplichte’ leeractiviteiten op het teamdashboard.

Begin 2020 is een groot aantal online cursussen uit het aanbod van de GGZ Ecademy en GoodHabitz aan ons aanbod toegevoegd.

Enkele voorbeelden van actuele ontwikkelingen in het scholingsaanbod: • Met het oog op de invoering van de Wet verplichte ggz (Wvggz) is een scholingspagina op het portaal ingericht. De scholingen voor onze psychiaters, Bopz-administraties en crisisdiensten zijn in 2019 afgerond. In februari 2020 is de online training ‘Wvggz voor leidinggevenden zorg’ live gegaan. • Met Antes en Youz/dr. Leo Kannerhuis is een pilot ‘veiligheidstrainingen’ gestart. De pilotafdelingen werden getraind in het kritisch omgaan met drang en dwang en separeervrije zorg met de Safewards-methodiek (zie p 27 Dwang en drang). • Herstel Ondersteunende Zorg (HOZ): na een pilot in 2018 werd in 2019 een Basistraining Ervarings- deskundigheid Parnassia Groep (BEP) voor zorgprofessionals verzorgd, waarin hulpverleners leren om hun eigen ervaringen professioneel in te zetten. • De Leergang nieuwe medewerkers Antes is aangepast in het kader van de integratie van voormalig Antes Zorg met Bavo Europoort. • Ook wordt hard gewerkt aan een scholingsaanbod om binnen Antes de kennis en kunde op het gebied van verslaving en psychiatrie te verbreiden en te versterken.

Webinars en referaten In totaal hebben we in 2019 met 10 webinars (inclusief 2 verpleegkundige referaten) 3.104 deelnemers bereikt met onze expertise. De webinars werden gemiddeld beoordeeld met een 7,9 en men keek gemiddeld 42 van de 60 minuten. Ook een pilot met het live uitzenden van twee verpleegkundige referaten is succesvol verlopen. De referaten zijn, ook voor online kijkers, geaccrediteerd bij de beroepsverenigingen. JB Kennis delen via webinars.

 Deel 4 Werken aan kennis

Uitgezonden webinars en verpleegkundige referaten 2019 Mijn ouders hebben problemen en wie kijkt er om naar mij? Omgaan met een eetstoornis van je kind In gesprek met mijn kind over gamen en sociale media Het puberbrein Stress in het gezin Wat kan ik doen als mijn kind boos, bang of verdrietig is? Bijscholing over drugs en psychiatrie Hoezo te veel? Voor familie en naasten van iemand met een verslaving Verpleegkundig referaat: Behandeling en begeleiding van mensen met ADHD en bipolaire stoornis Verpleegkundig referaat: Zorg voor gezonde slaap en zorg bij slaapproblemen

Leiderschapsontwikkeling De vraag naar scholing van onze leidinggevenden is onverminderd groot. Parnassia Groep heeft een programma voor leiderschaps- en talentontwikkeling voor de eigen collega’s. Leidinggevenden en (top)management worden voor het grootste deel uit de eigen gelederen gerekruteerd: dat is een bewuste keuze. Zo heeft het talent in onze organisatie volop doorgroeimogelijkheden en werken we samen aan het realiseren van onze visie op leiderschap en professionele ontwikkeling.

Het programma bestaat uit de volgende onderdelen. • Programma Herstelgericht Leidinggeven – voor alle leidinggevenden en gericht op herstelgericht en coachend leidinggeven. Voor de komende twee jaar wordt een nieuw leiderschapsprogramma Sturen op inhoud en bedrijfsvoering ontwikkeld (zie p. 124-125). • Leerroute Herstelgericht Leiderschap – voor collega’s die graag leidinggevende willen worden of startend leidinggevende zijn. • Talent voor Zorg – voor talentvolle verpleegkundigen en agogen die verdieping willen op hun vakgebied en een voortrekkersrol op de afdeling willen vervullen. • Talentenclub Hoger Kader – voor leidinggevenden die de stap naar een directiefunctie willen maken. • Leergang Leiderschap voor Zorgprofessionals – een oriënterende leergang voor zorgprofessionals met de ambitie leidinggevende taken uit te voeren, zoals GZ-psychologen, klinisch psychologen of verpleegkundig specialisten.

Professionele begeleiding De Academie voorziet in de vraag naar begeleiding voor collega’s van Parnassia Groep. Zij behandelt de aanvragen en verzorgt de matching van: • teamcoaching; • individuele coaching; • supervisie; • intervisiebegeleiding; • mediation; • mentorschap (voorheen managementcoaching); • procesbegeleiding (denk aan thema- of teamdagen en veranderingstrajecten).

Professionele begeleiding kan een belangrijke bijdrage betekenen aan de duurzame inzetbaarheid en loopbaanontwikkeling van collega’s (zie p. 68).

Een groep coaches is in 2019 getraind in het geven van mentale weerbaarheidstrainingen, als instrument om verzuim en uitval van collega’s als gevolg van overbelasting en (morele) stress terug te dringen. Coaches leveren ook bijdragen aan het leiderschapsprogramma, door onderdelen te verzorgen in diverse leerlijnen.

We hebben een stroom van nieuwe aanmeldingen gekregen in 2019. Opvallend is de toename van de vragen vanuit onze recente fusiepartners Antes en het dr. Leo Kannerhuis. Ook de vraag naar mediation neemt toe.

Professionele begeleiding in 2019 Aangevraagd Afgesloten Teamcoaching/intervisiebegeleiding 85 60 Individuele coaching/mentorschap 112 20

 Deel 4 Werken aan kennis

Bibliotheek De bibliotheek van de Parnassia Groep Academie speelt een belangrijke rol in de ontsluiting en distributie van kennis. Specialistische en professionele kennisontwikkeling en ondersteuning bieden zijn daarbij speerpunten. Enkele vermeldenswaardige ontwikkelingen uit 2019:

Collectievorming De bibliotheek is een dienstverleningsovereenkomst voor langere tijd aangegaan met Fivoor. Hiertoe zijn de fysieke tijdschriftabonnementen op het gebied van de forensische psychiatrie en jurisprudentie van De Kijvelanden omgezet in digitale abonnementen en toegevoegd aan de collectie. De boekencollectie van Antes is uit Poortugaal over- gebracht naar de bibliotheek in Den Haag. De gezamenlijke tijdschriftencollectie is digitaal toegankelijk voor de gehele organisatie.

Dienstverlening Curaçao Een aantal collega’s (psychiaters, psychologen) van de afdelingen volwassenpsychiatrie en kinderen jeugdpsychiatrie van GGZ Curaçao zijn bij de bibliotheek geregistreerd als collega’s van Parnassia Groep. Zij kunnen via thuistoegang gebruikmaken van de producten en diensten van de bibliotheek.

Opleidingen De Parnassia Groep Academie verzorgt als het opleidingsinstituut van Parnassia Groep initiële opleidingen (beroepsopleidingen) zoals die tot verpleegkundige of agoog. Verder bieden we specialistische opleidingen aan zoals die tot GZ-psycholoog, klinisch psycholoog, psychotherapeut, psychiater (voor volwassenen, kinderen en jeugd en ouderen) en verpleegkundig specialist. Ook organiseert de Academie nascholing in samenwerking met diverse opleidings - instellingen.

Parnassia Groep heeft bij elkaar ruim 880 opleidingsplaatsen. Opleidelingen worden tijdens hun opleiding gesupervi- seerd en begeleid door erkende opleiders. Daarnaast kunnen beroepsopleidingen buiten Parnassia Groep, zoals tot systeemtherapeut of EMDR-practitioner, worden gevolgd.

Om opleidelingen als zorgprofessionals voor Parnassia Groep te behouden, bespreken we vroegtijdig in het laatste opleidingsjaar het loopbaanperspectief met hen en organiseren we zorgbedrijfoverstijgende netwerkbijeenkomsten.

Leerwerktrajecten en stages De Parnassia Groep Academie draagt bij aan het opleiden tot verpleegkundige (mbo, hbo en master) of agogische medewerkers door middel van leerwerktrajecten en stages. Daarnaast bieden wij stageplaatsen voor andere professionals in opleiding, zoals ervaringsdeskundigen en secretariële medewerkers.

Het kennismaken met de GGZ via een stageplaats is een belangrijke manier om jonge mensen voor de GGZ te interesseren. In 2019 zijn er ruim 1.650 stageplaatsen (inclusief werkveldbezoeken en maatschappelijke stages) gerealiseerd.

Ontwikkelingen en mijlpalen in 2019 per regio:

Regio Noord-Holland • Start Flexicurity-project bij Parnassia: HR-studenten van de Hogeschool van Amsterdam onderzoeken de probleemstelling: hoe zorgen (en behouden) we dat we voldoende inzet hebben van verpleegkundigen, gebruikmakend van de flexibele inzet, met beheersbare kosten? • Start buddyproject bij Brijder Verslavingszorg: acht eerstejaarsstudenten Social Work zijn als ‘maatje’ gekoppeld aan een cliënt van Brijder en hebben wekelijks een dagdeel contact met die cliënt. • Start Unity Project bij Brijder Jeugd Preventie: vijf stagiairs zetten zich gedurende dit studiejaar in bij festivals, met als doel de risico’s van het gebruik van uitgaansdrugs zoveel mogelijk te beperken. • Bijeenkomsten voor eerste- en tweedejaars stagiairs verpleegkunde, met als thema ‘bredere kijk op GGZ’. Doel: enthousiasmeren voor volgende stages en om te gaan werken in de GGZ. • Informele bijeenkomsten in samenwerking met de directie van Parnassia voor derde- en vierdejaars verpleegkundige en agogische stagiairs en bijna gediplomeerde leerlingen, met als doel het peilen van de belang- stelling om te werken bij Parnassia Groep en het promoten van Parnassia Groep als toekomstige werkgever.

Regio Rijnmond • Binnen Antes was voorheen geen stagebureau. De stagefunctionarissen hebben zich gericht op het bezoeken van alle locaties in de regio, het kennismaken en het toelichten van de (voor Antes) nieuwe werkwijze. 79

 Deel 4 Werken aan kennis

• Er is een nauwe samenwerking opgestart met de afdeling Recruitment van Antes, om de krachten te bundelen waarbij het erom gaat leerlingen/stagiairs die hun studie afronden en beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt te interesseren voor werken bij Parnassia Groep. • De samenwerking met JINC is hervat in de vorm van bliksemstages voor vmbo-studenten die komen kennismaken met de GGZ. Er is gewerkt aan sollicitatietrainingen voor vmbo-studenten en het project Baas van Morgen, uit te voeren in 2020. • Er wordt nauw samengewerkt met deRotterdamseZorg (zie p. 69).

Regio Haaglanden • Er zijn 55 maatschappelijke stagiairs geplaatst in de regio Haaglanden. • 37 eerstejaars hbo-v-stagiairs van De Haagse Hogeschool zijn op snuffelstage geweest. • Er werden stagedagen gehouden voor 4 groepen politieagenten. • In Haaglanden startten in februari en september opnieuw groepen stagiairs in een ZIC (Zorg Innovatie Centrum) (zie p. 81).

Regio Zuid-Oost • Er werd een start gemaakt met de samenwerking met het dr. Leo Kannerhuis. Afdelingen zijn bezocht en stagemogelijkheden zijn geïnventariseerd. Ook werden contacten gelegd met verschillende onderwijs- instellingen in de regio. Inmiddels zijn de eerste zestig stagiairs met succes geplaatst. • Ook de contacten met Youz en PsyQ in de regio Zuid-Oost zijn geïntensiveerd. Het is mooi om te zien dat het stagebureau ook vanuit deze regio steeds vaker wordt gevonden.

In alle regio’s hebben veel selectiegesprekken plaatsgevonden met studenten van diverse opleidingen, om steeds alle beschikbare stageplaatsen in te vullen. Daarnaast zijn er doorlopend externe activiteiten in de vorm van ‘events’ als stage-/oriëntatiemarkten, beroepen- beurzen en werkveldbezoeken voor verpleegkundigen in opleiding, maar ook voor zij-instromers. • Totale aantal ‘events’ 2019: 29. • Totale aantal werkveldbezoeken in 2019: 544.

Verpleegkundige en agogische opleidingen

Algemeen De werving van nieuwe leerlingen verliep in 2019 voorspoedig, alle bestaande opleidingsplaatsen konden ingevuld worden. Het creëren van extra opleidingsplekken bleek helaas nauwelijks haalbaar, met als oorzaak onvoldoende werkbegeleiders. Het vinden van voldoende geschikte afdelingen als opleidingsplaatsen was daardoor een grotere uitdaging dan het vinden van nieuwe leerlingen. Er zijn slechts enkele tijdelijke extra plaatsen gerealiseerd.

De opleidingen duren meerdere jaren. Vóór 2019 zijn 327 leerlingen gestart met hun opleiding en in dienst genomen, maar deze zijn nog niet allemaal gediplomeerd. Er zijn 129 nieuwe leerlingen aangenomen in 2019. In de regio Noord-Holland zijn extra opleidingsplaatsen gecreëerd voor studenten hbo-v duaal en hbo-v duaal verkort. Deze plaatsen zijn ook voor externe sollicitanten.

Verpleegkundige en agogische opleidingen 2019 Leerlingen in dienst Leerlingen aangenomen Leerlingen gediplomeerd per 1-1-2019 in 2019 in 2019 Noord-Holland 56 25 13 Haaglanden 122 58 20 Rijnmond 149 46 26 Totaal 327 129 59

In het kader van de samenwerkingsovereenkomst tussen Parnassia Groep en SBB (Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) zijn in 2019 drie speerpunten geformuleerd: • Het verbeteren van de registratie van de erkenningen. • Het monitoren van de beroepspraktijkvorming door middel van het uitvoeren van audits. SBB heeft als taak de kwaliteit van het praktijkleren te controleren en zet hiervoor audits met werkbegeleiders in. • Het komen tot één tevredenheidsmeting waarvan zowel SBB als Parnassia Groep profijt heeft, zonder extra administratieve rompslomp.

Enkele ontwikkelingen en mijlpalen in 2019 per regio: 80

 Deel 4 Werken aan kennis

Regio Noord-Holland • Het projectteam Breehorn Innovatie Kliniek (BIK) is gestart. BIK wil mbo- en hbo-studenten verbinden en aankomende professionals enthousiast maken over het werk in de GGZ. BIK biedt ruimte aan tien studenten en negen stagiairs.

Regio Rijnmond • De samenwerking met het Albeda College heeft op alle portefeuilles een doorstart gekregen. Uitbreiding van de Learning Communities is in voorbereiding, waarin ook plaatsen gerealiseerd worden voor hbo’ers vanuit de Hogeschool Rotterdam. • Er is een contactpersoon/opleidingsfunctionaris aangesteld voor deRotterdamseZorg, de organisatie die de personeelsbezetting van zorgen welzijnsorganisaties in Rotterdam-Rijnmond bevordert.

Regio Haaglanden • Een groep enthousiaste studenten en docenten verpleegkunde uit China heeft een bezoek gebracht aan Parnassia Groep. De studenten en docenten waren erg onder de indruk van onze visie en onze omgang met patiënten. • Zowel in februari als in september heeft een groep mbo- en hbo-studenten verpleegkunde deelgenomen aan het bovengenoemde Zorg Innovatie Centrum (ZIC). Beide groepen hebben hun praktijkleerperiode afgerond met een symposium. In de twintig weken daarvoor hebben de studenten onderzoek gedaan en versc hillende afdelingen van Parnassia Groep bezocht. • Naast de al langer bestaande Zorg Innovatie Centra is een soortgelijk traject gestart voor dertien studenten van de opleiding Maatschappelijke zorg van ROC Mondriaan, de GGZ Experience. Deze studenten lopen stage bij Reakt. Tijdens hun stageperiode worden tien bijeenkomsten georganiseerd die in het teken staan van kennis vergroten. Daarnaast bezoeken de studenten verschillende afdelingen binnen en buiten Reakt.

Opleiding verpleegkundig specialist GGZ De praktijkopleiders kijken terug op een jaar waarin de integratie tussen Parnassia Groep en Antes goed is verlopen.

In 2019 is de opleiding gestart met een vernieuwd curriculum. Dit leverde een aantal kinderziektes op. Los hiervan zijn praktijkopleiders, werkbegeleiders en opleidelingen na een jaar enthousiast over de vernieuwing. Uit een evaluatie blijkt dat het nieuwe curriculum beter aansluit bij de beroepspraktijk.

In opleiding in 2019 gediplomeerd Verpleegkundig specialist GGZ 47 10

Opleiding gedragswetenschappen In het kader van het bestuurlijk akkoord 2019-2022 heeft het ministerie van VWS in 2019 extra geld beschikbaar gesteld voor opleidingen die het meeste kunnen bijdragen aan het verkorten van de wachttijden in de GGZ. Een groot deel van dit geld is besteed aan extra plaatsen voor de opleiding tot GZ-psycholoog. Parnassia Groep heeft 79 extra opleidingsplaatsen toegekend gekregen. Deze zijn gerealiseerd in 2019. Wij hebben 9 extra GZ-opleidingsplaatsen aangevraagd voor 2020 van de landelijk 100 extra beschikbaar gekomen plaatsen naar aanleiding van het aangenomen amendement in de Tweede Kamer.

In opleiding in 2019 gediplomeerd GZ-psycholoog 210 53 Klinisch psycholoog 59 12 Klinisch neuropsycholoog 4 - Psychotherapeut 54 15 Totaal 327 80

Medisch-specialistische opleidingen

Opleidingsplaatsen In 2019 waren er in totaal 111 artsen-assistenten in opleiding (aio’s) tot psychiater (PG en Antes samen; inclusief externe aio’s voor een tijdelijke stage), verdeeld over de 3 regio’s, inclusief de erkende stageplaatsen in Amsterdam en Utrecht. Voor de opleiding tot geriater waren er in 2019 6 aio’s in opleiding voor het verplichte onderdeel GGZ/ouderenpsychiatrie. Er is grote behoefte aan vergroting van het aantal plaatsen voor de opleiding tot verslavingsarts (Master in Addiction Medicine, MIAM). Daarvoor zetten wij ons landelijk mee in.

 Deel 4 Werken aan kennis

Instroom De regio Rijnmond heeft in oktober 2019 een succesvolle sollicitatieronde gehouden en de acht instroomplekken voor 2020 ingevuld. De regio Haaglanden had in 2019 tien instroomplekken. De sollicitatieronde was in november 2019; uit veel goede kandidaten zijn negen instroomplekken voor 2020 ingevuld. Eén instroomplek was in combinatie met Rivierduinen; deze samenwerking is goed bevallen en wordt voor 2020 voortgezet. De regio Noord-Holland heeft haar twee instroomplekken ingevuld met interne kandidaten.

Uitstroom In 2019 zijn twaalf aio’s geregistreerd als psychiater. Hiervan zijn er acht als psychiater binnen de organisatie werkzaam gebleven.

Visitatie en opleidingsplan Zowel de opleiding geriatrie als de opleiding psychiatrie heeft in februari 2019 een rapportage aangeleverd naar aanleiding van de externe visitaties in 2016. Beide hebben in mei 2019 positief bericht ontvangen. Voor beide opleidingen werd in december 2019 een nieuw opleidingsplan vastgesteld, ingaande per 1 juli 2020, met een overgangsperiode tot 1 juli 2021.

Opleiders Parnassia Groep Hoofdopleider prof. dr. H.W (Wijbrand) Hoek Plv. opleider prof. dr. J.D. (Jan Dirk) Blom Regio Haaglanden Opleider aandachtsgebied volwassenen prof. dr. J.D. (Jan Dirk) Blom Plv. opleider aandachtsgebied volwassenen dr. C.W. (Karin) Slotema Opleider aandachtsgebied ouderen dr. R.M. (Rob) Kok Opleider aandachtsgebied kind en jeugd dr. M.C. (Marianne) Kasius Regio Rijnmond Opleider aandachtsgebied volwassenen drof. dr. C.L. (Niels) Mulder Opleider aandachtsgebied ouderen dr. I. (Isis) Groeneweg Opleider aandachtsgebied kind en jeugd drs. P. (Pety) So-de Bruin Regio Noord-Holland Opleider aandachtsgebied volwassenen dr. L. (Lineke) Jongenelis Coördinator ouderenpsychiatrie dr. S. (Saskia) van Liempt Opleiders Antes Hoofdopleider dr. J.M. (Nico) van Beveren Plv. opleider dr. R. (Rocco) Hoekstra

De bezetting van de opleiding klinische geriatrie staat al maanden onder hoge druk vanwege uitval van de opleider.

Deel 5 WERKEN MET PARTNERS

Om mensen met psychische problemen zo goed mogelijke zorg te kunnen bieden werkt Parnassia Groep met talloze externe partners samen. Wij hebben anderen veel te bieden, en zij ons. Samen met onze maatschappelijke partners vormen we een netwerk voor mensen die het zelf niet redden.

Parnassia Groep en haar ruim 500 herstelgerichte zorgteams zoeken altijd actief de verbinding, zowel in het informele als het formele netwerk. Zodat de bijdragen van alle partners leiden tot een zo goed mogelijk resultaat. • Hieronder geven we in het eerste onderdeel Samen- leving en belanghebbenden een beeld van hoe Parnas- sia Groep actief verbindingen met de samenleving legt en onderhoudt. • Onder Samenwerkingspartners (p. 86 e.v.) belichten wij de uiteenlopende groepen partners met wie wij samenwerkingen onderhouden.

Samenleving en belanghebbenden We vervullen voor de samenleving een cruciale rol door zorg te bieden voor mensen met psychische problemen. Samen met onze maatschappelijke partners vormen we een netwerk voor mensen die het zelf niet redden. Hieronder geven we een beeld van hoe Parnassia Groep actief verbindingen met de samenleving en belanghebbenden legt en onderhoudt, en haar verantwoordelijkheid neemt als maatschappelijke onderneming.

Laten zien wat we doen Als er één sector in Nederland is die een unieke plek heeft binnen de samenleving en een unieke inkijk in alle aspecten daarvan, dan is het wel de GGZ. De GGZ helpt mensen van elke leeftijd, elk opleidingsniveau en ongeacht hun sekse of herkomst. De GGZ maakt in veel levens het verschil. We komen achter de voordeur, kijken in de ziel van mensen en zien de zorgen en problemen die de samenleving kent. We zien meer leed dan lief, maar het is onze taak om de balans tussen die twee weer terug te brengen.

Dat we daarin veel bereiken, mag ook duidelijk zijn. Jaarlijks maken meer dan een miljoen mensen gebruik van de GGZ. Bijna de helft van de Nederlanders krijgt op enig moment in het leven te maken met een psychische aandoening. De GGZ is van enorme publieke waarde. Zonder de GGZ zou een vitale samenleving niet bestaan. Gelet op het enorme aantal mensen met een psychische aandoening is het verbazingwekkend dat zij tot de meest gestigmatiseerde groepen in de maatschappij behoren.

Het afgelopen jaar is de GGZ als sector regelmatig in het nieuws geweest. Vaak ging het dan over wachtlijsten, administratieve lasten, incidenten of om personen met verward gedrag. Thema’s die direct bijdragen aan het stigma waar velen mee te maken hebben. Veel minder ging het over het wezenlijke belang van een goede en vitale GGZ. Bij 99% van de mensen die onder behandeling zijn in de GGZ doen zich helemaal geen incidenten voor en gelukkig hoeft niet iedereen met psychische problemen in de GGZ behandeld te worden.

Parnassia Groep laat graag zien welke maatschappelijke waarde het heeft om psychische problemen te voorkomen, tijdig en goed te behandelen en hoe dat bijdraagt aan een (ook in economisch opzicht) gezondere samenleving. Dit is het uitgangspunt in onze contacten met journalisten, redacteuren, programma- en documentairemakers, beleidsbepalers, bestuurders en lokale en landelijke politici.

 Deel 5 Werken met partners

In de media In 2019 hebben Parnassia Groep en haar merken bijna 1.000 vermeldingen gehad in journalistieke artikelen, opinie- stukken, documentaires en actualiteitenprogramma’s op zowel radio als televisie of daaraan deelgenomen. Vaak vanuit onze expertise of vanwege innovatieve ontwikkelingen en soms bij calamiteiten. In alle gevallen streven wij naar transparantie en nuance.

Een relatief nieuw medium waarvan wij gebruikmaken is de vlog. Content die wordt gedeeld door vloggende collega’s heeft ruim 5 keer meer bereik dan de content vanuit een webpagina en wordt 24 keer zoveel gedeeld. Parnassia Groep heeft nu 8 vloggers, waarvan er 6 in 2019 zijn gestart. Zij bereikten in 2019 130.000 mensen. De vloggers laten aan een groot publiek zien dat ze een expert zijn op hun vakgebied en vertellen wat bevlogenheid en passie voor je vak hebben écht betekent. .JB 130.000 mensen bereikt met vlogs.

Public affairs Om mee richting te geven aan de ontwikkelingen in de zorg organiseerden we ook in 2019 weer tal van werk - bezoeken en voerden we gesprekken met beleidsbepalers. Wij laten graag het dagelijks werk van onze teams zien, en hoe we in de praktijk werken aan verbeteringen en vernieuwing. Daarbij zetten we in op het opbouwen en versterken van relaties. We willen benadrukken dat we gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het bereikbaar, toegankelijk en betaalbaar houden van kwalitatief goede zorg en ondersteuning. Behalve voor de inhoud van ons werk vragen we ook aandacht voor zaken die ons belemmeren, zoals voor zorg die niet of onvoldoende wordt betaald, administratieve lasten en arbeidsmarktproblematiek.

In 2019 bezocht onder anderen Paul Blokhuis, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de testservice van Youz Verslavingszorg in Rotterdam, en in Den Haag psychiatrisch verpleeghuis Dorestad alsook FACT- en wijkteams. Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Tamara van Ark bezocht ons Centrum Autisme in Den Haag. Joba van den Berg, Tweede Kamerlid voor het CDA, bezocht daar het Klinisch Centrum Acute Psychiatrie en Wim-Jan Renkema, Tweede Kamerlid namens GroenLinks, ons Klinisch Centrum Mangostraat voor ouderen.

Vrijwilligers en vrienden

Vrijwilligers Bijna 800 vrijwilligers (inclusief Antes Zorg) dragen bij aan het werk van Parnassia Groep. Zij ondersteunen bij de begeleiding van activiteiten, hebben een-op-eencontacten met patiënten, zijn gastheer of gastvrouw op een afdeling, begeleiden patiënten naar de kerk of geven voorlichting over bijvoorbeeld drugsgebruik. Daarnaast zijn er veel vrijwilligers actief in de medezeggenschap patiënten. Al deze vrijwilligers zijn van zeer grote waarde voor de wijze waarop wij zorg kunnen leveren.

Blijk van waardering voor vrijwilligers Op het gebied van vrijwilligerswerk werkt Parnassia Groep samen met Johanniter Nederland. Vanuit deze orde stamt de traditie om een Hulpspeld uit te reiken aan vrijwilligers die minimaal één jaar actief zijn. Eind 2019 ontvingen onze vrijwilligers van Antes in Rotterdam deze heldenspeld. .JB. Hulpspeld voor vrijwilligers

Vrienden Parnassia Groep De doelstelling van deze gelieerde stichting is het ondersteunen van de zorg van Parnassia Groep door patiënten extra’s te bieden op het gebied van wonen, werken, studeren en recreëren.

Highlights in 2019 waren: • De vriendenstichting organiseerde in de drie kernregio’s (Haaglanden, Rijnmond en Noord-Holland) een galadiner voor ketenzorgpatiënten en hun mantelzorgers. In Castricum en Den Haag voor de achtste keer, in Rotterdam voor de dertiende keer. Bij al deze galadiners werd er intensief samengewerkt met de gemeente, cateraar Huuskes en zorgbedrijf Parnassia. Het galadiner voor de regio Haaglanden werd vanwege een renovatie van het raadhuis in Wassenaar verhuisd naar het Atrium in het stadhuis van Den Haag. Het concept van de galadiners staat na ruim dertien jaar ‘als een huis’ en de diners worden bijzonder gewaardeerd door patiënten en hun mantelzorgers. • Dit jaar schonken 142 Parnassia Groep-collega’s hun kerstattentie aan de vriendenstichting; hiervan worden in 2020 diverse activiteiten aangeboden. • De financiële middelen voor het Fonds Noodhulp kwamen uit op een totaal van € 55.000. Dit was mede te danken aan Fonds DBL te Rotterdam. Hiermee kon in maar liefst 906 aanvragen van patiënten worden voorzien. • Vanuit het voor de doelgroep kinderen en jeugd geoormerkte budget is ook in 2019 onderzoek gefinancierd, voor een bedrag van € 60.000. 85

 Deel 5 Werken met partners

• In de zomermaanden hebben 12 afdelingen van Youz met in totaal 130 kinderen/jongeren genoten van een zomeractiviteit, zoals een dagje naar een pretpark, bowlen of een muziekworkshop. • Live Music Now organiseerde 10 live concerten op afdelingen voor patiënten die langdurig in zorg zijn. • In de zomermaanden werden aan meer dan 170 gezinnen (patiënten en hun kinderen) dagkaarten voor een dagje uit in de eigen omgeving verstrekt, naar een speeltuin als Drievliet of Linnaeushof. • Tijdens de drukbezochte relatiedag van Parnassia Groep op 29 mei 2019 werd met de goededoelenveiling ruim € 24.000,- opgehaald. Hiervan zijn onder andere de activiteiten van het Annelies Fonds, Sport4Health en het studiefonds gefinancierd. • 22 cliënten kregen een bijdrage in een studie, meer dan 90 cliënten kregen een financiële bijdrage voor de uitoefening van een sport. Kijk ook op vriendenparnassiagroep.nl.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen Parnassia Groep heeft aandacht voor people, profit en planet hoog op de agenda staan. Wij willen maatschappelijk verantwoord ondernemen en goede keuzes maken op het gebied van duurzaamheid op de korte en lange termijn.

People Hoe wij zo verantwoord mogelijk werken voor en met mensen, beschrijven we in Deel 2 Werken aan goede zorg, dat is gewijd aan onze zorgen dienstverlening aan patiënten en de samenleving, Ons sociaal beleid en werkgeverschap worden besproken in Deel 3 Werken met collega’s. Onder (veel) meer komen daar onze inspanningen op het gebied van Social Return on Investment (SROI) aan bod.

Profit Als maatschappelijke onderneming zonder winstoogmerk laten we alle opbrengsten direct of indirect ten goede komen aan (verbetering van) de patiëntenzorg. De economische kant van ons werk bespreken we onder Geld – financiële middelen (p. 86 e.v.).

Planet Onze ambitie is om onze ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te laten zijn. Onze inspanningen daartoe en de geboekte resultaten bespreken we onder Duurzaamheid en milieu (zie p. 95).

Samenwerkingspartners We willen in samenwerking met talloze externe partners optimale zorg aan onze patiënten bieden en de zorg verder verbeteren. Daarbij hebben wij aan anderen veel te bieden, maar zij ook aan ons. Onze groepsvisie zegt hierover: • We vervullen voor de samenleving een cruciale rol door zorg te bieden voor mensen met psychische problemen. Samen met onze maatschappelijke partners vormen we een netwerk voor mensen die het zelf niet redden. • We stellen ons op als partner voor de patiënt en voor iedereen in zijn netwerk die hulp kan bieden, zoals familie, direct betrokkenen, huisartsen, ziekenhuizen en andere instellingen. • We werken samen met werkgevers en maatschappelijke instellingen om de patiënt te steunen bij het (weer) oppakken van zijn maatschappelijke rollen. • We spelen altijd in op de plaatselijke omstandigheden en wensen in de wijk of het werkgebied. • We voelen ons samen met gemeenten, verzekeraars en andere financiers en overheden verantwoordelijk om deze steun zo goed en dichtbij mogelijk te organiseren, met onze lokale partners.

Onze zorgbedrijven en de groep gingen ook in 2019 weer tal van samenwerkingen aan met partners binnen de geestelijke gezondheidszorg, andere zorgsectoren en andere maatschappelijke sectoren. Steeds gaat het om het scheppen van voorwaarden voor verdere verbetering van de zorg voor bepaalde doelgroepen en/of in bepaalde werkgebieden.

Ons streven hierbij is om wederzijds kennis te bundelen en ter beschikking te stellen. Zo proberen we mensen met psychische problemen eerder dan voorheen te bereiken, waardoor ernstigere problemen zo veel als mogelijk worden voorkomen.

Focus op lokale samenwerking Steeds sterker komt de nadruk te liggen op lokale samenwerking in het gemeentelijk domein en in de regio (zie p. 21 Maatschappelijk herstel, p. 40 e.v. Onze wijkgerichte GGZ en p. 87. e.v. Financiers).

 Deel 5 Werken met partners

Daar, en ook op tal van andere plaatsen in dit jaarverslag, wordt duidelijk hoe wij samen met uiteenlopende partners aan allerlei ontwikkelingen werken.

Collega-aanbieders van zorg en dienstverlening

Lokale ketenpartners Een belangrijk deel van onze zorg voeren we uit in nauwe samenwerking met andere organisaties die met ons ‘zorgketens’ vormen. Deze zijn gericht op continuïteit van zorg voor de patiënt in de tijd en/of op afstemming van meerdere vormen van zorg die gelijktijdig nodig zijn. Te denken valt aan instellingen in de verpleging, verzorging en thuiszorg, algemeen maatschappelijk werk, maatschappelijke opvang, jeugdzorg, GGD, politie, algemene ziekenhuizen en niet in de laatste plaats de gezondheidszorg door huisartsen en gezondheidscentra. Door onze activiteiten in en rond de huisartsenpraktijk (zie p. 36 e.v.) en de ontwikkeling van wijkgerichte GGZ (zie p. 40 e.v.) zijn deze samenwerkingen verder geïntensiveerd.

In de eerste plaats onze ketenzorgbedrijven, maar ook onze andere zorgbedrijven, zoeken actief de samenwerking op in lokale netwerken om zorgketens te smeden die zijn toegesneden op de plaatselijke omstandigheden. Daar waar meerdere van onze zorgbedrijven in een plaats of regio actief zijn, vindt uiteraard ook nauwe onderlinge afstemming plaats. In onze drie kernregio’s ligt de regie daarop bij onze ketenzorgbedrijven, respectievelijk Antes in Rijnmond en Parnassia in Noord-Holland en Den Haag.

In alle drie de kernregio’s beschikken wij over regionale crisisdiensten die nauw samenwerken met politie, GGD en andere zorgaanbieders. Wij participeren in de drie kernregio's in het ROAZ (het Regionaal Overleg Acute Zorgketen). Hier wordt in overleg met de somatische ziekenhuizen (de ‘witte kolom’) gekeken of er witte vlekken zijn in de acute keten.

Verwijzers Een groot deel van onze patiënten wordt naar ons verwezen door de huisartsen, maar tot onze verwijzers behoren ook andere GGZ-instellingen, welzijnsorganisaties, Bureau Jeugdzorg, interne behandelaars en politie en justitie. Zij hebben groot belang bij een goede samenwerking met en toegankelijkheid van Parnassia Groep. Een sleutelrol daarbij speelt Zorgservice met de CAT, de centrale aanmelding en toeleiding voor al onze zorgbedrijven.

Een belangrijk deel van de psychische problematiek wordt door de patiënt als eerste aan de huisarts gepresenteerd. Via onze basis-GGZ, die we aanbieden onder het label Indigo, zijn we aanwezig in veel huisartsenpraktijken en gezondheidscentra. Indigo ondersteunt en ‘ontzorgt’ de huisarts door middel van een of meer praktijkondersteuners/hulpverleners, werkzaam in of bij zijn praktijk. Om ook in de toekomst in staat te zijn om voldoende GGZ te leveren en deze zoveel mogelijk dicht bij de patiënt te bieden, zetten we intensief in op het meer organiseren van onze zorg in en om de eerste lijn. Zie p. 36 e.v.

Algemene ziekenhuizen Bij veel patiënten is sprake van een (al dan niet onderkende) combinatie van somatische en psychische problematiek. Om goede en doelmatige zorg te bieden aan deze patiënten is het van groot belang dat de GGZ en de somatische gezondheidszorg/de ziekenhuizen goed met elkaar samenwerken. Met vrijwel alle ziekenhuizen in onze regio’s hebben wij concrete samenwerkingsafspraken over somatische behandeling van onze patiënten.

Andere partners in onze zorg voor kwaliteit

Financiers Parnassia Groep kent vijf financieringsstromen: Zorgverzekeringswet (Zvw), Jeugdwet, Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Wet langdurige zorg (Wlz) en justitie. Zie voor het relatieve aandeel in de omzet p. 107.

Zorgverzekeraars, gemeenten, zorgkantoren en het ministerie van Justitie en Veiligheid geven uitvoering aan de inkoop van deze zorg. Fivoor sluit mede namens Parnassia Groep de contracten met justitie. Antes Zorg behoudt in de komende jaren, op verzoek van het ministerie van Justitie en Veiligheid, haar eigen contract.

In totaal sluit Parnassia Groep jaarlijks ruim 300 contracten af.

 Deel 5 Werken met partners

De contacten met onze financiers zijn intensief. Onze accountmanagers zijn, ondersteund door controllers en inhoudelijke collega’s, erop gericht om deze contacten zo prettig, efficiënt en doeltreffend mogelijk te laten verlopen. Hierbij staat het belang van kwalitatief goede, herstelondersteunende zorg en sluitende ketens van zorg voor patiënten steeds voorop.

Regionale focus De organisatie van zorg, begeleiding, ondersteuning en preventie is regionaal georiënteerd. Parnassia Groep organiseert of sluit aan bij regionale tafels met de verschillende financiers in onze kernregio’s Noord-Holland, Haaglanden en Rijnmond om samen vorm te geven aan sluitende ketens van zorg, en de knelpunten die ontstaan in de uitvoering van de verschillende wetten voor patiënten zoveel mogelijk op te lossen. Samen bereiken we meer!

Meerjarenovereenkomsten Met de verschillende financiers streven we zoveel mogelijk naar meerjarenovereenkomsten. Deze geven ruimte en perspectief aan vernieuwing, waarbij herstelondersteunende zorg en de betaalbaarheid van zorg steeds het uitgangspunt zijn. Met een groot aantal gemeenten zijn inmiddels contracten voor drie jaar of langer afgesloten; met verzekeraars zijn we in gesprek over het afsluiten van meerjarige contracten.

Voorbereiding stelselwijziging Wlz Per 2021 is de directe toegang tot de Wlz voor mensen met een ernstige psychiatrische aandoening geregeld. Waar nu eerst nog de Zorgverzekeringswet (voor drie jaar) of de Wmo-financiering werd ingezet, gaat deze groep mensen per 2021 direct naar de Wlz. In 2019 is in kaart gebracht welke patiënten het betreft en welke wijziging in financiering er verwacht wordt. Samen met het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) wordt in 2020 aan de laatste voorbereiding vormgegeven.

Voorbereiding nieuwe bekostiging Zvw In 2022 wordt er een nieuwe bekostiging voor de GGZ in de Zorgverzekeringswet ingevoerd. In 2019 waren wij samen met GGZ Nederland, zorgverzekeraars, de NZa en beroepsverenigingen betrokken bij het ontwerp van de nieuwe bekostiging. De nieuwe bekostiging is een versimpeling van de huidige DBC-systematiek en gaat naar financiering per kalenderjaar op basis van consulten en prestaties. In de loop van 2020 wordt het definitieve besluit tot invoering verwacht.

Aanbestedingen in het gemeentelijk domein In 2019 heeft Parnassia Groep aan 46 aanbestedingen binnen het gemeentelijk domein meegedaan. Daarvan waren er 33 in het kader van de Jeugdwet en 13 in het kader van de Wmo. Het is verheugend dat wij in staat werden gesteld de betreffende patiëntenzorg te blijven of te gaan leveren, doordat deze aanbestedingen succesvol waren voor Parnassia Groep. Tegelijkertijd hebben, zoals hieronder zal blijken, de aanbestedingen veel impact op het partnerschap wat we zoeken met gemeenten en andere organisaties.

De aanbestedingen voor de jeugd-GGZ voor 2019 en verder waren opnieuw complex en tijdrovend, omdat vanaf 2018 de DBC-financiering is stopgezet en gemeenten andere bekostigingsvarianten hebben gekozen voor de jeugdzorg. De tarieven binnen deze bekostigingsvarianten zijn vaak nog onontgonnen gebied, met alle onzekerheden van dien. Daarnaast staat vaak de harmonisatie van de tarieven voor de jeugd-GGZ, de jeugdzorg en de zorg voor jeugd met een licht verstandelijke beperking centraal. Dat betekent in de meeste gevallen voor de jeugd-GGZ een tarief dat lager is dan de disciplinemix en behandelverantwoordelijkheid vragen.

De heroriëntatie die volgt op de gunningen na aanbesteding, brengt in bepaalde regio’s een arbeidsintensief proces op operationeel en bestuurlijk niveau met zich mee, zowel met de gemeenten als met de nieuwe samenwerkings - partijen. Een positieve ontwikkeling die beoogd wordt maar nog onvoldoende gerealiseerd, is dat door de komst van de nieuwe bekostigingssystematiek in de jeugd enerzijds en een doorontwikkeling van de Wmo anderzijds, de integraliteit van zorg meer centraal wordt gesteld. De opdracht om bewoners integrale zorg te bieden, dus op meerdere levensterreinen onder de verantwoordelijkheid van één aanbieder als hoofdaannemer, is een ontwikkeling die om voortdurende afstemming vraagt en die Parnassia Groep samen met andere aanbieders vorm en inhoud geeft.

De gemeenten in onze kernregio’s hebben hun vertrouwen gesteld in Parnassia Groep, zodat wij collega’s mogen leveren voor de gemeentelijke wijkteams voor zowel jeugdigen als volwassenen (zie p. 40 e.v.). Ook hebben we opnieuw subsidie gekregen in de regio’s Haaglanden en Rijnmond om op basis van signalen van onder andere woningcorporaties en sociale diensten te proberen in contact te treden met (zorg mijdende) burgers, die verborgen blijven voor de hulpverlening en andere instanties, en bij hen ‘achter de voordeur’ te komen (zie p. 42).

 Deel 5 Werken met partners

Training De gemeente als klant en partner De directie van ons zorgbedrijf voor de jeugd Youz biedt per regio alle leidinggevenden een gezamenlijke training aan om optimaal het contact met de gemeenten te leggen en te onderhouden. De aftrap was begin 2018 in de regio Haaglanden. Het programma bood onder meer een ontmoeting en gedachtewisseling met een oud-wethouder uit Den Haag. Deze training is in 2019 verder uitgevoerd in vijf regio’s. Het ministerie van VWS heeft zijn interesse uitgesproken in de werkwijze. Deze brengt gemeente en zorgaanbieder dichter bij elkaar door meer begrip voor elkaars uitgangspositie te kweken.

Collega-GGZ-aanbieders en branchegenoten Op lokaal niveau is in sommige opzichten sprake van een (door overheid en financiers gestimuleerde) concurrentie- verhouding met andere GGZ-aanbieders. Vaak echter is samenwerking met hen in het directe belang van patiënten. In die gevallen zoeken wij die samenwerking dan ook actief op: daar waar onze bijdragen en die van collega’s elkaar aanvullen en zo zorgketens kunnen versterken, daar waar patiënten gebaat zijn bij onderlinge doorverwijzing en in uiteenlopende samenwerkingsverbanden gericht op verbetering en vernieuwing van het aanbod.

Op landelijk niveau vervult Parnassia Groep een actieve rol binnen de brancheorganisatie GGZ Nederland (GGZ-N), om zo in samenwerking met collega-instellingen bij te dragen aan het versterken van de positie en de kwaliteit van de geestelijke gezondheidzorg in Nederland. Wij waren in 2019 vertegenwoordigd in het verenigingsbestuur (dhr. Stephan Valk) en in de regiegroepen Zorg & Financiering (dhr. Stephan Valk, voorzitter, dhr. Marc Blom, lid), Informatiebeleid (dhr. Bas van der Hoorn) en Werkgevers- en Arbeidszaken (mw. Betty Kooijman, vanaf 1 januari 2020 dhr. Aard Zoeteweij). In tal van werk- groepen dragen we ons steentje bij.

Voorts dragen wij bij aan ontwikkelingen in de branche door onder meer bestuurslidmaatschappen van de Stichting Topklinische GGz (dhr. Marc Blom) en de Gebruikersvereniging Psygis Quarant (mw. Betty Kooijman).

Op persoonlijke titel leveren Parnassia Groep-collega’s actieve bijdragen in diverse beroepsverenigingen. Zo trad mw. Carla Hagestein in januari 2019 toe tot het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie.

Patiënten- en familieorganisaties De belangen van onze patiënten worden in de eerste plaats behartigd door onze cliëntenraden per zorgbedrijf en de Concerncliëntenraad. Deze raden onderhouden relaties met diverse regionale cliëntenplatforms en landelijke patiëntenorganisaties. Ook kent Parnassia Groep regionale familieraden (zie p. 155). De directies van onze zorgbedrijven onderhouden daarnaast contacten met de voor hun regio’s en specifieke patiëntengroepen relevante (categorale) patiënten- en familieorganisaties.

Partners in opleiding en onderzoek Parnassia Groep heeft tal van samenwerkingsverbanden op het gebied van (wetenschappelijk) onderzoek en opleiding. Zie deel 4 Werken aan kennis

Externe toezichthouders Op de dienstverlening en het functioneren van Parnassia Groep wordt van overheidswege toezicht gehouden door verschillende instanties. • De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt het staatstoezicht ter handhaving van de kwaliteit en veiligheid van zorg. In het kader van de Wet Bopz hebben de zorgbedrijven een directe verantwoordingsrelatie met de IGJ; voor het overige worden de contacten met de Inspectie namens de raad van bestuur onderhouden door de geneesheer- directeur van de groep. • Parnassia Groep levert ook door het ministerie van Veiligheid en Justitie gefinancierde zorg. Dit betekent dat betreffende afdelingen in de toekomst te maken zullen krijgen met de Inspectie Veiligheid en Justitie. GGZ Reclassering valt reeds onder het toezicht van deze inspectie. • Voorts is er toezicht van de Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie), de Nederlandse Voedsel- en Waren- autoriteit (NVWA) en de provinciale en gemeentelijke milieu-inspecties.

Overheden De contacten met de rijksoverheid (met name het ministerie van VWS en het ministerie van Veiligheid en Justitie) en diverse zelfstandige bestuursorganen (waaronder het College sanering zorginstellingen, de Nederlandse Zorgautori- teit en de Autoriteit Consument & Markt) worden namens de gehele Parnassia Groep onderhouden door de raad van bestuur.

 Deel 5 Werken met partners

Gemeentelijke overheden zijn niet alleen als financiers, maar ook als samenwerkingspartners van groot belang voor ons, gezien hun verantwoordelijkheden op het gebied van de kinderen jeugd-GGZ en begeleidingstaken. Ook hebben gemeenten en gemeentelijke instanties zoals de GGD van oudsher een centrale verantwoordelijkheid op het gebied van de openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ), een gebied waarop meerdere zorgbedrijven samen met vele andere partijen bijdragen leveren. In de grootste gemeenten in onze werkgebieden, Rotterdam en Den Haag, worden de gemeentelijke contacten gecoördineerd door Antes Zorg/Bavo Europoort resp. Parnassia. De andere zorgbedrijven hebben (werk)contacten op hun specifieke terrein. Antes Zorg en Brijder op het gebied van verslavingsproblematiek, de ketenzorgbedrijven rond de OGGZ-problematiek, Youz op het terrein van de jeugdhulp- verlening en Fivoor waar het openbare orde en veiligheid, veelplegersproblematiek en dergelijke betreft. Met het oog op de openbare orde en veiligheid zijn er reguliere contacten met ‘de driehoek’ (burgemeester, politie en Openbaar Ministerie). De geneesheren-directeuren van de zorgbedrijven onderhouden in verband met hun verantwoordelijkheid in het kader van de Wet Bopz contacten met de burgemeesters in hun regio. Op regionaal niveau zijn er via Zorgservice en de geneesheer-directeur contacten in het kader van de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR).

Banken Met het oog op de continuïteit van onze activiteiten vervullen banken een belangrijke rol. Een consortium van drie banken (ING, BNG Bank en Rabobank) financiert een aanzienlijk deel van onze investeringen in de modernisering van het vastgoed en stelt een rekening-courantkrediet beschikbaar. Leningen zijn noodzakelijk om onze klinisch opgenomen patiënten goede huisvesting te kunnen bieden. Antes Zorg beschikt nog over eigen financieringsarrangementen, met ABN AMRO en Rabobank. In 2020 zullen die naar verwachting worden samengevoegd met de kredietarrangementen van Parnassia Groep.

Deel 6 MIDDELEN EN GELD

Huisvesting en facilitaire zaken Voor de kwaliteit van de zorg voor onze patiënten en voor het werk van onze collega’s zijn goede, duurzame en efficiënte huisvesting en facilitaire dienstverlening van groot belang.

Parnassia Groep heeft een grote en diverse vastgoedportefeuille. In 2019 waren er ruim 600 gebouwen in gebruik en/of in bezit, in met name de provincies Noord- en Zuid-Holland, maar ook in Utrecht, Zeeland, Limburg, de regio Arnhem en Noord-Brabant. Eind 2019 hadden wij ongeveer 500.000 m2 in gebruik.

Kwaliteit en kosten huisvesting De centrale opgave in ons huisvestingsbeleid is het bieden van kwalitatief optimale huisvesting voor onze patiënten en collega’s, binnen de financiële ruimte die de tarieven ons bieden. Flexibiliteit en duurzaamheid vormen de sleutel daartoe.

Flexibiliteit is een belangrijk criterium voor de wijze waarop wij bouwen, verbouwen en aanpassen. Huren draagt bij aan flexibiliteit. Van de panden is bijna 60% (gemeten in oppervlak) in eigendom. Bij vrijwel al onze klinieken is hier sprake van. Vervolg- en woonvoorzieningen zijn deels eigendom en worden deels gehuurd. Onze ambulante locaties worden nagenoeg allemaal gehuurd.

Onze inzet op duurzaamheid van onze vastgoedportefeuille (zie p. 95) draagt bij aan de langetermijnwaarde van onze gebouwen en daardoor aan een gunstige kostenontwikkeling. Tevens dragen wij ermee bij aan de kwaliteit van de omgeving.

Casestudy sensoring Om een betere benutting van onze gebouwen te realiseren is in 2019 de pilot sensoring uitgebreid naar meerdere locaties. In spreekkamers zijn sensoren opgehangen, zodat we realtime kunnen zien welke kamers vrij zijn. Het wordt op deze manier makkelijker voor de hulpverleners om een passende kamer te vinden, maar ook om als organisatie efficiënter met kamers om te gaan. Het voorkomt dat er een uitgebreide planning moet worden gemaakt en bijgehouden. Doel is om sensoring standaard op nieuwe locaties toe te passen. Tevens wordt gekeken naar de toepasbaarheid van slimme sensoren die meer meten dan enkel de bezetting van spreekkamers. Te denken valt aan temperatuur, luchtvochtigheid et cetera.

Ontwikkelingen vastgoed 2019 Het jaar 2019 heeft in het teken gestaan van het integreren van de vastgoedportefeuilles van fusiepartners Antes en het dr. Leo Kannerhuis. Ook voor deze portefeuilles werken we hard aan het zo efficiënt mogelijk benutten van de beschikbare vierkante meters en het verder reduceren van de leegstaande vierkante meters.

De vastgoedportefeuille is continu in ontwikkeling. De belangrijkste ontwikkelingen in 2019 en verder:

Regio Haaglanden Hier is nieuwbouw in voorbereiding van 80 sociale zorgappartementen op het woon-zorgpark Bloemendaal en 141 zorgappartementen op het woon-zorgpark Rosenburg, beide in Den Haag. Daarnaast verkopen we een deel van de grond voor de ontwikkeling van 200 vrijesectorwoningen; met de opbrengst daarvan financieren wij de ontwikkelingen ten behoeve van de patiëntenzorg. De plannen, die we samen met Arcade ontwikkelen, zijn in een vergevorderd stadium. De gemeente heeft laten weten onder een aantal voorwaarden haar medewerking te willen verlenen.

 Deel 6 Middelen en geld

Regio Noord-Holland Op onze locatie Castricum is alle verouderde patiëntenhuisvesting inmiddels vervangen door prima nieuwbouw. Daarnaast zijn er 225 nieuwbouwwoningen gerealiseerd. Deze hebben dekking gegeven voor de kosten van de infrastructuur die moest worden aangelegd en om de kosten van de te slopen gebouwen te compenseren. In de periode 2019-2021 ontwikkelen we de resterende kavels. De stikstofproblematiek zorgt daarbij wel voor vertraging. Het betreft de volgende projecten: • Luxe ouderenzorg. • Herstellingsoord. • Zorg voor verstandelijk gehandicapte mensen. • De verkoop van een stuk grond aan woningcorporatie Kennemer Wonen, die 48 sociale huurwoningen gaat realiseren op deze locatie. Dit plan is inmiddels door de gemeenteraad goedgekeurd.

Regio Rijnmond In deze regio is het doel het realiseren van goede huisvesting voor de klinieken en woonvoorzieningen die resteren na de beddenafbouw. We doen dit door: • Vermindering van het aantal klinische locaties (van 15 naar 4). Dit hebben we inmiddels gerealiseerd. • Terugbrengen van het aantal bedden (zie ook p. 52 e.v.). • Het combineren van klinieken; zo komen we tot gespecialiseerde voorzieningen.

Het regionale huisvestingsplan kent de volgende hoofdlijnen. • Een voorziening voor acute psychiatrie en daarnaast verslavingszorg in de Bouman Kliniek aan de Prins Constantijnweg te Rotterdam (Noordoever); een deel van de kliniek zal worden gerenoveerd. • Zorgfuncties voor ouderen worden zoveel mogelijk aangeboden op de Zorgboulevard (Zuidoever). • Op de locatie Poortugaal worden vier zones ingericht voor forensische psychiatrie (met name Fivoor), acute psychiatrie, gesloten vervolgbehandeling en wonen (Wmo enz.) • Daarnaast worden de voorzieningen voor beschermd wonen elders in de regio Rijnmond uitgebreid.

Ontwikkeling terrein Poortugaal In maart 2020 is op het terrein van Antes in Poortugaal de nieuwe kliniek langdurige zorg opgeleverd. Deze is gebouwd voor patiënten die langer dan een jaar psychiatrische zorg nodig hebben. De kliniek is ter vervanging van onder andere de bestaande klinieken aan de Charloisse Lagedijk, in Hellevoetsluis en in Spijkenisse. De oplevering van deze kliniek is een belangrijke stap op weg naar de vernieuwing van het terrein in Poortugaal. Een bijzonderheid is dat het Albeda Zorgcollege, dat al tientallen jaren op het terrein gevestigd is, met tien leslokalen en een leerplein een plek heeft gekregen in de nieuwe kliniek.

De plannen voor het realiseren van woningbouw op een deel van het terrein (woon-zorgpark Hof van Poortugaal) werden in 2019 verder ontwikkeld en zijn in februari gepresenteerd aan de gemeenteraad van de gemeente Albrandswaard. De gemeente heeft besloten tot een vooronderzoek. Dit onderzoek beslaat in deze fase het in kaart brengen van de veiligheid, sociaal-maatschappelijke effecten en verkeerstechnische gevolgen, zowel op het terrein zelf als in het dorp Poortugaal. De gemeente streeft naar een beginseluitspraak over het initiatief van Antes door de gemeenteraad eind 2020.

Ontwikkeling terrein Poortmolen/ toekomstig gebruik Bouman Kliniek Antes en Youz/Lucertis werken samen aan de doorontwikkeling van het terrein Poortmolen. In 2019 werden scenario’s uitgewerkt voor de doorontwikkeling van het terrein en de aanpalende zorgvoorzieningen zoals de Bouman Kliniek, de Evenaar en de Lupinestraat, waarbij ook de belastbaarheid van het gebied werd meegenomen. Aan de betreffende werkgroep namen deel vertegenwoordigers van onder meer het naastgelegen IJsselland Ziekenhuis en de gemeentes Capelle aan den IJssel en Rotterdam.

In januari 2020 werden de plannen gepresenteerd. De kliniek Prins Constantijnweg (Bouman Kliniek) zal worden gerenoveerd en daarna beschikken over maximaal 176 bedden voor volwassenen. De oplevering wordt verwacht medio 2023. In het voorlopige ontwerp zijn op Poortmolen een nieuwbouwkliniek voor ouderen, een nieuwbouwkliniek voor jeugd en de ontwikkeling van woningbouw voorzien. De nieuwbouwkliniek voor ouderen bestaat uit 66 bedden Antes en 32 units voor een instelling voor ouderenzorg – met diverse organisaties zijn wij in gesprek om invulling te geven aan deze 32 units. De oplevering is voorzien eind 2022. De nieuwbouwkliniek voor jeugd, op te leveren op de middellange termijn, zal maximaal 80 bedden tellen.

Overige regio’s In Haarlem en in Leiden hebben we plannen ontwikkeld om alle ambulante voorzieningen van de diverse zorgbedrijven onder één dak te huisvesten. Dit wordt in 2020 gerealiseerd. 93

 Deel 6 Middelen en geld

Veiligheid gebouwen en terreinen De panden van Parnassia Groep voldoen aan de geldende weten regelgeving ten aanzien van brandveiligheid. Vastgoed en het Facilitair Bedrijf zien hierop toe. Onze locaties zijn onderwerp van continue monitoring en audits (klinische locaties worden jaarlijks geaudit en ambulante locaties eens per drie jaar). Hierbij hanteren we onze eigen criteria, die uitgebreider en strenger zijn dan wettelijke normen alleen. Ook in 2019 hebben we kunnen vaststellen dat al onze klinische en ambulante voorzieningen brandveilig zijn, met uitzondering van enkele locaties die door recente fusies tot Parnassia Groep zijn gaan behoren. Daar wordt op dit moment hard aan gewerkt.

De beveiliging van de woon-zorgparken van Parnassia in Castricum en Den Haag wordt in eigen beheer uitgevoerd en is geharmoniseerd. Het woon-zorgpark in Castricum bestaat deels uit zorggebouwen en deels uit een nog steeds groeiende woonwijk. De organisatie van de beveiliging zoals die in Den Haag bleek daarbij beter te passen. De collega’s beveiliging in Noord-Holland en Haaglanden zijn ondergebracht in één organisatieonderdeel.

Facilitaire zaken Het Facilitair Bedrijf verzorgt facilitaire diensten, voornamelijk op het gebied van patiëntenvoeding, beveiliging, linnen- voorziening en schoonmaak. In 2019 ging opnieuw veel aandacht uit naar het eerstgenoemde onderwerp.

Culinaire zorg Het Facilitair Bedrijf regelt de voorwaarden voor goede culinaire zorg, zoals voldoende budget en een leverancier die goede kwaliteit levert en een ruime en verantwoorde keuze aan voeding aanbiedt. In 2019 ging onder meer aandacht uit naar de volgende zaken: • Informatievoorziening – Via de culinaire pagina op het portaal kunnen collega’s informatie vinden over de maaltijden, van het bestellen tot en met het bereiden daarvan, over HACCP en over het melden van storingen. • Scholing – In samenwerking met de Parnassia Groep Academie wordt er via e-learning-modules scholing gegeven aan collega’s die (dagelijks) zijn betrokken bij het eten en drinken van onze patiënten. Voorbeelden van modules zijn: gastvrije en culinaire zorg (een door onszelf ontwikkelde module), voedingsleer, dieetleer en allergenenleer. • Tevredenheidsonderzoeken – In samenwerking met en gefaciliteerd door onze leverancier Huuskes worden er onderzoeken naar cliënttevredenheid uitgevoerd door leden van de cliëntenraden, vrijwilligers teamleden. • Coaching on the job – Deze heeft weer op diverse locaties plaatsgevonden. Onze leverancier Huuskes heeft weer een aantal afdelingen overgezet naar de bestel-app Eten & Zo. Het voordeel van deze manier van bestellen is dat patiënten zo veel beter kunnen meebeslissen over het menu en alle andere verstrekkingen. Deze worden in de app duidelijker zichtbaar en beter toegankelijk gemaakt voor hen. Ook is men veel minder tijd kwijt aan het bestellen.

Organisatie vastgoed en facilitaire zaken In 2019 was er sprake van een aantal organisatorische ontwikkelingen binnen Vastgoed en Facilitair.

Integratie Antes Medio 2019 zijn de collega’s van Antes Vastgoed en Services overgekomen naar Vastgoed en Facilitair. Het onderdeel telt nu plm.125 fte. We zijn gestart met het integreren van processen en dienstverlening en daar waar mogelijk zijn contracten met leveranciers geharmoniseerd. Dit loopt nog door in 2020.

Gezamenlijk organiseren In het kader van het gezamenlijk organiseren zijn alle ondersteunende functies binnen de zorgbedrijven tegen het licht gehouden om te bezien op welke wijze zij onder te brengen zijn bij de (gezamenlijke) ondersteunende diensten. Dit heeft tot gevolg gehad dat er vanuit de diverse zorgbedrijven medewerkers huishoudelijke dienst, locatiebeheerders, huismeester, facilitaire medewerkers et cetera overgekomen zijn naar Vastgoed en Facilitair.

Regieorganisatie Vastgoed en Facilitair Parnassia Groep werkt al deels volgens het regieprincipe. Uitgangspunt daarbij is: slechts die functies worden in eigen beheer uitgevoerd die aantoonbaar toegevoegde waarde hebben voor collega’s en patiënten, juist doordat ze in eigen beheer zijn belegd. Door zo de ondersteunende processen effectiever en efficiënter in te richten dragen we bij aan lagere kosten per patiënt, zodat er meer geld voor de zorg beschikbaar komt.

 Deel 6 Middelen en geld

Vanuit de integratie met Antes is een manager bedrijfsvoering facilitair aangesteld, die zich onder meer bezighoudt met de verdere doorontwikkeling naar een regieorganisatie. Hierop is in 2019 een akkoord gegeven door de Centrale Ondernemingsraad.

Duurzaamheid en milieu Parnassia Groep heeft maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog op de agenda staan (zie p. 86). Wij willen goede keuzes maken op het gebied van duurzaamheid op zowel de korte als de lange termijn. Onze ambitie is om onze ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te laten zijn.

Wij hebben een actief duurzaamheidsbeleid dat zich richt op drie pijlers. • Gebouwen; bouw en energieverbruik • Processen en faciliteiten • Mobiliteit en vervoersmanagement

We zijn aangesloten bij de 2e Green Deal ‘Duurzame Zorg voor een Gezonde Toekomst’, die eind 2018 ondertekend is door 132 partijen. Hierin werken de brancheorganisaties, zorgverenigingen en VWS nauw samen. Ons lid van de raad van bestuur met de portefeuille bedrijfsvoering is ambassadeur namens de GGZ.

Zoveel mogelijk willen wij ’groene’ energie gebruiken, en daarmee de uitstoot van CO2 beperken. Wij voldoen aan de verplichtingen van de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED), aan de Wet milieubeheer, et cetera.

In 2019 hebben we vooral weer stappen gezet wat betreft de eerste pijler.

Gebouwen: bouw en energieverbruik Verduurzaming van de gebouwen, of zij nu in eigendom zijn of worden gehuurd, is binnen Vastgoed een speerpunt. Met een energiebeleidsverklaring als uitgangspunt en een budget van 1,5 miljoen vindt doelgericht verduurzaming van onze gebouwen plaats en voldoen we aan steeds strengere wettelijke regelgeving. Besluitvorming gericht op verduurzaming vindt plaats op basis van een passende terugverdientijd. Doordat zowel interne als externe partners aan realisatie van onze duurzaamheidsambitie werken, wordt onze vastgoedportefeuille toekomstproof. De gebouwen van voormalig fusiepartner Antes werden in 2019 geïntegreerd in de verduurzamingsportefeuille.

Onze inspanningen, voortgang en resultaten in 2019: • Naast renoveren kunnen we ons vastgoed ook met relatief kleine ingrepen (verder) verduurzamen. In samenwerking met een gespecialiseerd extern bureau is de vastgoedportefeuille geïnventariseerd op energie- besparende maatregelen (zoals ledverlichting, hr-ketels, hr++-glas, zonnepanelen, waterbesparende sanitaire voorzieningen etc.) Een en ander wordt op gebouwniveau inzichtelijk gemaakt en gekoppeld aan het onderhoud in het Meerjarenonderhoudsplan (MJOP). • Renovatie vindt plaats op basis van de uitgangspunten die zijn vastgelegd in de ‘Energiebeleidsverklaring Parnassia Groep’. • Dit jaar is een pilot gestart (35 panden) gericht op het bundelen van duurzaamheidsinformatie in een Energie Management Informatie Systeem (EMIS). Hiermee krijgen we op panden portefeuilleniveau zicht op de energie- prestatie van gebouwen. Op basis van deze informatie wordt het duurzaamheidsbeleid uitgevoerd. In 2020 wordt de pilot uitgebreid. • Op basis van een positieve businesscases hebben we in 2019 voor € 1,5 miljoen geïnvesteerd in verduurzaming van het vastgoed. Een groot deel van de investering betreft zonnepanelen, ledverlichting en de verduurzaming van gebouwen tijdens renovatieprojecten. Slecht presterende gebouwen worden afgestoten. • De elektriciteit die Parnassia Groep gebruikt, komt van 100% Europese windenergie. Dankzij subsidies hebben we nu ruim 6.200 zonnepanelen geplaatst op 22 locaties. Deze hebben 960.000 kWh opgewekt. Dat is zo’n 15% van ons totale verbruik. • Mede door de toepassing van ledverlichting op 14 locaties is het energieverbruik, ondanks intensiever gebruik van deze locaties, toch gedaald. • We hebben in 2019 het aantal laadpunten voor het opladen van elektrische auto’s uitgebreid van 14 naar 34.

 Deel 6 Middelen en geld

ICT Informatie- en communicatietechnologie neemt zowel in de zorg als in de bedrijfsvoering een steeds belangrijkere plaats in. De missie van het ICT-team is om te zorgen dat elke gebruiker van de Parnassia Groep-ICT-omgeving tevreden is omdat de juiste ICT-ondersteuning gerealiseerd en beschikbaar is.

ICT-organisatie In 2019 is gestart met de uitvoering van het organisatie-ontwikkelingsplan Samen voorbereid op een merkbaar betere toekoms, op basis van een nieuwe en geactualiseerde visie op de organisatie van de IT-functie. Behalve in de integratie van de IT-organisaties van Parnassia Groep en Antes wordt hiermee voorzien in onder meer het versterken van de regisserende IT-functies binnen de organisatie. Daarnaast zijn de visie en het plan gericht op het verhogen van het adoptievermogen van de organisatie en het samenbrengen van gespecialiseerde kennis en kunde in twee afzonderlijke expertiseclusters: E-health en Bedrijfsinformatie & Data Science.

Ter ondersteuning van het plan is een groot aantal IT-functies opnieuw beschreven en is de ICT-afdeling gereorgani- seerd. De eerder losstaande IT-afdelingen van Antes en Parnassia Groep zijn door middel van deze reorganisatie in 2019 succesvol geïntegreerd.

ICT-missie en -strategie Informatietechnologie is inmiddels in alle haarvaten van de organisatie doorgedrongen en is niet meer weg te denken uit een moderne organisatie die volop inzet op innovatie van zorg en bedrijfsvoering. Dit betekent dat de vanouds ondersteunende rol van ICT plaats dient te maken voor een proactieve, inspirerende rol met oog voor de uitdagingen waarvoor onze zorgcollega’s zich voelen gesteld. Als ICT-organisatie zetten we vol in op het samen ontwikkelen van intuïtieve IT-oplossingen die leiden tot merkbaar betere zorg tegen marktconforme prijzen. Tijd en eenvoud zijn hierin twee onderscheidende factoren

IT Services Deze nieuwe afdeling is een samenvoeging van de afdeling ICT-Operations (Parnassia Groep) en de Functioneel Beheer-teams van zowel Parnassia Groep als Antes. Door de centralisatie van deze beheereenheden beogen we een verdere integratie en professionalisering van de activiteiten. De activiteiten van IT Services bestaan uit het leveren van eerste- en tweedelijns beheeractiviteiten, waaronder het beantwoorden van vragen vanuit de organisatie, het oplossen van verstoringen, het uitvoeren van serviceaanvragen en het beheren van systemen en applicaties.

Klanttevredenheid De ICT-Servicedesk behandelde in 2019 ruim 118.000 vragen en serviceverzoeken, per telefoon, via e-mail en via het serviceportaal. Deze aantallen lagen iets lager dan in 2018, toen er meer verzoeken voortvloeiden uit de fusie met Antes en de integratie van Virenze en het dr. Leo Kannerhuis.

De klanttevredenheid wordt gemeten met de Net Promotor Score-methodiek (NPS). De NPS is het verschil tussen het percentage ‘promotors’ en het percentage ‘çriticasters’. In 2019 blijkt de tevredenheid aanmerkelijk verbeterd ten opzichte van 2018. Was in 2018 de NPS +18 voor de helpdesks van zowel Parnassia Groep als Antes, in 2019 verbeterde deze aanzienlijk tot gemiddeld +30 (Parnassia Groep) resp. + 39 (Antes). Dit ondanks de vele infrastructurele wijzigingen en het aantal verstoringen in de publieke infrastructuur (energie en telecom).

Informatiemanagement De betreffende afdelingen bij Parnassia Groep en Antes zijn in 2019 omgevormd tot één volledig nieuw vormgegeven afdeling. Binnen de nieuwe afdeling zijn twee expertisecentra ingericht, een op het gebied van e-health en een op het gebied van bedrijfsinformatie & data science.

Daarnaast is een start gemaakt met de inrichting van vier klantteams ter ondersteuning van de zorgbedrijven Antes, Parnassia en Youz en de combinatie i-psy-PsyQ-Brijder, en een vijfde team ter ondersteuning van alle ondersteunende diensten.

 Deel 6 Middelen en geld

Projecten In 2019 is er een groot aantal projecten uitgevoerd, waaronder:

ICT-ondersteuning zorgverlening – primair proces

Laboratoriumonderzoeken – In Noord-Holland zijn de laatste laboratoria aangesloten op het e-lab-systeem. Alle behandelaars kunnen nu digitaal hun labonderzoeken aanvragen en uitslagen ontvangen.

Diagnostiek – Met het implementeren van de webversie van het Roermond Score Programma (RSP) zijn de omgevingen van Parnassia Groep en Antes geharmoniseerd. Met RSP kunnen uitkomsten van standaardvragenlijsten voor psychologische testen worden vertaald naar diagnostische conclusies. De nieuwe versie kent diverse functionele verbeteringen en is AVG-proof.

Harmonisatie applicaties – Naast RSP is in 2019 een groot aantal andere applicaties van Parnassia Groep en Antes geharmoniseerd dan wel in uitvoering gebracht. De belangrijkste zijn het medicatievoorschrijfsysteem en het rooster- systeem en de conversie van het EPD voor gebruikers bij Bavo Europoort naar het EPD van Antes. Met de vervanging van het Antes-medicatievoorschrijfsysteem FarMedRx door het Parnassia Groep-systeem Klinicom-Zamicom is er een verdergaande standaardisatie doorgevoerd. De conversie van het EPD van Bavo Europoort naar de Antes-EPD-omgeving werd afgerond in april 2020.

Bereikbaarheid – In samenwerking met Florence en Incluzio is gestart met het implementeren van FIP Zorgcontact. Doel is om een telefonisch meldpunt voor de regio Haaglanden en Noord-Holland te realiseren dat 24/7 beschikbaar is voor aanmeldingen van verwijzers bij de ambulante acute keten van Parnassia Groep.

ICT-ondersteuning – ondersteunende processen

VIPP GGZ – Parnassia Groep heeft subsidie toegekend gekregen in het kader van het VIPP GGZ (Versnellings- programma Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional). De doelstellingen van dit programma zijn: • Betere en gestandaardiseerde informatie-uitwisseling. • Grotere medicatieveiligheid. • Meer gebruik van e-health. De subsidieaanvraag is een resultaatverplichting. In het kader van het VIPP GGZ zijn binnen Parnassia Groep diverse projecten gestart. Eind 2020 wordt via een IT-audit bij zorgbedrijf Antes vastgesteld of Parnassia Groep aan haar verplichtingen heeft voldaan.

Infrastructuur – In 2018 werd een aanvang gemaakt met de vervanging en integratie van de technische infrastructuren van Parnassia Groep en de Antes-omgeving. Deze activiteiten worden uitgevoerd onder het vernieuwingsprogramma Bizon. Nagenoeg de gehele ICT-infrastructuur (waaronder netwerk WAN/LAN/wifi, datacenters, centrale computer- systemen en telefonie) wordt vervangen. Dit heeft in 2019 geleid tot de uitfasering van de vier bestaande (verouderde) datacenters en het in gebruik nemen van twee nieuwe. Het programma Bizon wordt in 2020 afgerond. De nieuwe, betrouwbare, schaalbare en robuuste ICT-infrastructuur voor Parnassia Groep die hiermee wordt bereikt biedt de capaciteit die nodig is voor ontwikkelingen zoals beeldbellen, zorgdomotica en patiëntgebonden omgevingen.

Sensoring – Om een betere benutting van onze gebouwen te realiseren is in 2019 de pilot sensoring uitgebreid naar meerdere locaties (zie p. 92).

Informatieveiligheid Bij een toenemende digitalisering van zorg en bedrijfsvoering neemt het belang aan informatieveiligheid evenredig toe. De ontwikkelingen in Parnassia Groep op dat gebied werden uitvoering besproken in deel 2 Werken aan goede zorg op p. 28 e.v.

 Deel 6 Middelen en geld

Geld – financiële middelen

We openden dit jaarverslag met een samenvatting met daarin een overzicht van de belangrijkste resultaten van Parnassia Groep. Ook gaven we aan welke factoren hebben geleid tot die resultaten en gaven we een vooruitblik op 2020 en verder.

Zoals we beschreven in het voorwoord en door dit jaarverslag heen boekten we in 2019 goede inhoudelijke resultaten door ruim 185.000 patiënten te helpen bij hun herstel en weer tal van verbeteringen en vernieuwingen tot stand te brengen. Tegelijkertijd stond 2019 ook in het teken van financieel herstel van Parnassia Groep.

Hieronder gaan we uitvoerig in op hoe wij in 2019 hebben gewerkt aan financieel herstel en toekomstperspectief en hoe wij in 2020 en verdere jaren daaraan verder werken. Vervolgens geven we een nadere, meer technische toelichting op het resultaat 2019. Ten slotte staan we stil bij aspecten van onze administratieve organisatie.

Werken aan financieel herstel en toekomstperspectief Ook in 2019 hebben onze ruim 13.500 collega’s zich dagelijks weer volop ingezet om kwetsbare mensen te helpen herstellen ‘Werken aan herstel’ is de kern van ons werk. Maar ook zagen we ons voor een extra opgave gesteld: zorgen voor ons eigen herstel als Parnassia Groep. Herstel van de gevolgen van het zware jaar daarvoor, waarin we voor het eerst rode cijfers schreven. Weer duurzaam gezond worden als organisatie, dat was het centrale doel dat we ons stelden. We wisten in 2019 weer de weg omhoog te vinden. We bleven goede zorg leveren en bereikten ook weer verbeteringen op allerlei gebied. Maatregelen die we zelf namen en betere afspraken met financiers droegen bij aan duurzaam herstel voor onze patiënten en collega’s. We kunnen met trots terugkijken op de inhoudelijke, organisatorische en financiële resultaten die we samen hebben bereikt. Hierdoor hebben we ook kunnen voldoen aan de wensen van onze financiers voor hun verzekerden.

Als gevolg van de coronacrisis, die begin 2020 de hele wereld in haar greep nam, staat onze samenleving in al haar geledingen voor de immense opgave om (verder) te herstellen van alle gevolgen. Ook voor Parnassia Groep is het perspectief ingrijpend veranderd.

Hieronder staan we achtereenvolgens stil bij: • Opnieuw doeltreffende en doelmatige zorg in 2019: • Financieel gezonder in 2019 o Resultaat 2019 o Resultaat benodigd voor duurzame gezondheid • Verdere verbetering financiële gezondheid in 2020 e.v. o Afdelingen en zorgbedrijven duurzaam gezond o Zorg die niet of onvoldoende wordt betaald zullen wij niet meer leveren o De financiële gevolgen van corona in 2020 o Perspectief 2021 en verder • Nadere toelichting resultaat 2019 • Administratieve organisatie

Opnieuw doeltreffende en doelmatige zorg in 2019 De zorginhoudelijke de prestaties die we leverden in 2019, op de basis die we in de jaren daarvoor hebben gelegd, vatten we hieronder beknopt samen. Ze worden in deel 2, Werken aan goede zorg, uitvoeriger toegelicht.

 Deel 6 Middelen en geld

Aan het eind van dat deel staan we ook stil bij onze zorgverlening in 2020, waarop corona vanaf het voorjaar een zwaar stempel drukte. Onder moeilijke omstandigheden hebben we onze zorg aan patiënten zo goed mogelijk voortgezet. De financiële gevolgen van corona bespreken we hieronder, zie p. 104.

Onze zorginhoudelijke prestaties in 2019 We hebben in 2019 weer prestaties geleverd waar we trots op zijn. De 13.500 collega’s van Parnassia Groep hebben ruim 185.000 mensen met psychische problemen geholpen bij hun herstel. Daarbij hebben we weer tal van verbeteringen in onze zorg doorgevoerd. In Deel 2 Werken aan goede zorg werd hierop uitvoerig ingegaan. Enkele kernpunten: • Patiënten geven de collega’s van Parnassia Groep gemiddeld een rapportcijfer van een 8 (ambulante zorg) en 88% van de patiënten zou ons aanbevelen bij anderen. • Het effect van onze behandelingen is vergelijkbaar met of beter dan dat van andere GGZ-instellingen. • De duur van onze behandelingen is gemiddeld korter en daarmee ligt de prijs van onze behandelingen onder het landelijk gemiddelde.

Kijken we naar de ontwikkelingen van de afgelopen jaren dan zien we het volgende. • Onze zorg hebben we eerder en dichterbij georganiseerd door onder meer FACT-teams, IBT (intensieve behandeling thuis) en onze inzet op preventie en de kindcheck. Ook werken we zeer actief mee in de gemeentelijke wijkteams. In 2019 ontwikkelden de het jaar daarvoor gestarte digitale poli’s zich sterk. • We hebben, conform de landelijke afspraken, het aantal Zvw-bedden de afgelopen jaren met 33% verminderd en hier een ambulant aanbod voor ontwikkeld. Dit ambulante aanbod breiden we verder uit. In 2019 brachten we het aantal Zvw bedden opnieuw met ruim 40 terug • Extra inzet op veiligheid: samen met partners is er in onze kernregio’s een verbetering van de acute keten gerealiseerd. De eerste extra hoogbeveiligde bedden zijn geopend. We zijn meer directe zorg gaan leveren doordat we het aandeel indirecte collega’s in 9 jaar tijd met zo’n 32% hebben verminderd. We hebben hierdoor meer ruimte voor directe collega’s. • Door onze schaalgrootte kunnen wij als groep extra inzet leveren om onze zorg nog beter te krijgen, onder meer door opleidingen, onderzoek, innovaties en verbeterde huisvesting voor patiënten. • De inhoudelijke doelen die we ons stelden met de fusies van de afgelopen jaren worden meer en meer gerealiseerd.

Fusieresultaten • De afgelopen jaren hebben we diverse fusies gerealiseerd om daarmee zowel inhoudelijke verbeteringen als kostenvoordelen te bereiken. De laatste grote fusie was die met Antes in Rijnmond in 2017. • De resultaten van deze fusie worden stapsgewijs behaald. In april 2020 konden we de elektronische patiënten- dossiers samenvoegen, een belangrijke voorwaarde om de inhoudelijke doelen te behalen. • Met de fusie hebben we toegezegd ten minste € 16 miljoen aan structurele financiële voordelen te behalen door de zorg efficiënter te maken. Dit financiële resultaat hebben we inmiddels behaald. Dit is besproken met de zorgverzekeraars en de gemeenten in Rijnmond.

We vergelijken ons op verschillende manieren en leren van collega GGZ-aanbieders. In vergelijking met andere GGZ-aanbieders leveren we kwalitatief goede zorg tegen gemiddeld lagere prijzen – zie p. 60-61.

Financieel gezonder in 2019 Na het buitengewoon lastige jaar 2018, dat we met rode cijfers afsloten, zijn we er in 2019 in geslaagd de inkomsten en uitgaven in evenwicht te houden. We presenteren hier de hoofdlijnen; detailleringen worden gegeven onder Nadere toelichting resultaat 2019 (p. 106)

Resultaat 2019 Het financiële resultaat 2019 bedroeg per saldo € 21,3 miljoen. Dit is als volgt opgebouwd: • resultaat uit gewone activiteiten (operationeel resultaat) € 13,3 miljoen; • eenmalige baten € 21,7 miljoen; • eenmalige lasten € 13,7 miljoen.

Forse verbetering resultaat uit gewone activiteiten Het operationele resultaat over 2019 bedraagt € 13,3 miljoen. Dit betekent een verbetering van € 44,2 miljoen ten opzichte van het negatieve operationele resultaat over 2018. 99

 Deel 6 Middelen en geld

Deze verbetering is de resultante van interne verbeteringen en beter passende afspraken met financiers.

Ondanks deze verbetering is het resultaat 2019 ruim € 6 miljoen lager dan gewenst en noodzakelijk is. Wij lichten dit toe onder Resultaat benodigd voor duurzame gezondheid, p. …

De aanzienlijke verbetering van het operationele financiële resultaat ad € 44,2 miljoen ten opzichte van 2018 kwam als volgt tot stand: • Een aantal financiers heeft na gesprekken, onderhandelingen en in sommige gevallen helaas noodzakelijke rechtszaken betere contracten met ons afgesloten. Dit droeg bij aan een duurzaam herstel. Nog niet alle problemen wat betreft het niet volledig betalen van geleverde zorg en ontoereikende tarieven zijn overigens opgelost – zie hieronder. • We zijn er over het geheel genomen ook beter dan vorig jaar in geslaagd om de afgesproken resultaten wat betreft aantallen te behandelen patiënten en behandelintensiteit binnen de bij aanvang gemaakte afspraken te realiseren. • We voerden verdere besparingen door op indirecte kosten ten bedrage van € 2 miljoen. Deze besparingen waren relatief beperkt door alle inzet voor de declaraties bij en contractering met onze financiers. Ons huidige niveau van indirecte kosten behoort tot de lagere in de sector. Het is goed dat we onze schaalvoordelen op deze manier kunnen benutten. Verhoudingsgewijs kwam er de afgelopen jaren meer ruimte voor de directe zorgverlening beschikbaar (zie ook p. 65).

Een negatieve invloed op het resultaat hadden de volgende factoren. • Door de vele vacatures en een toename (zoals in de gehele sector) van het ziekteverzuim was een forse inzet van uitzendkrachten nodig, teneinde de noodzakelijke zorg voor burgers en verzekerden doorgang te laten vinden. De extra kosten van deze tijdelijke inzet boven de begroting namen toe met ongeveer € 5 miljoen. De moeilijke omstandigheden op de arbeidsmarkt gelden al langere tijd voor de sector en hebben deels een structureel karakter (zie ook p. 69). • Ook geven de toegenomen veiligheidsrisico’s hogere kosten, die onvoldoende worden gedekt in de tarieven (in 2018 geraamd op ten minste € 3,5 miljoen) en zijn er nog altijd buitensporig hoge administratieve lasten. Deze kosten lijken voor een groot deel een structureel karakter te hebben en moeten duurzaam worden bekostigd.

Eenmalige baten De eenmalige baten bedroegen in 2019 € 21,7 miljoen. De grootste bate vloeide voort uit de verkoop van grond in Noordwijkerhout ad € 18,4 miljoen. Deze opbrengsten zijn nodig voor de financiering van de noodzakelijke nieuwbouw van de opnameklinieken in Rotterdam. Voorts werd een schadevergoeding ontvangen van € 2,6 miljoen voor geleden planschade inzake grond te Lansingerland.

Eenmalige lasten De eenmalige lasten bedroegen in 2019 € 13,7 miljoen. Deze behelsden onder meer de geplande kosten voor de implementatie van de fusie in Rijnmond ad € 4,4 miljoen (waarmee we ten minste € 16 miljoen aan structurele financiële voordelen behalen door de zorg efficiënter te maken, zie p. 99). Daarnaast hebben eenmalige, versnelde afschrijvingen en afwaarderingen plaatsgevonden van in totaal 7,7 miljoen .

Leningen en kredieten banken In 2019 hebben we onze investeringsplannen besproken met de banken. Die plannen betreffen met name de nieuwbouw en renovatie van een aantal klinieken alsmede reguliere instandhoudingsinvesteringen en investeringen in ICT. In het verlengde hiervan is de banken gevraagd onder welke voorwaarden zij bereid zijn om financiering (leningen) te verstrekken. Als uitvoering van de fusie moet het vastgoed van Antes en de bijhorende leningen worden samengevoegd met het vastgoed en leningen van Parnassia Groep. Tot slot is de aandacht van de banken uitgegaan naar ons financieel herstel in 2019 naar aanleiding van ons negatieve resultaat 2018. In 2019 hebben de banken vanwege de complexiteit van deze drie onderwerpen samen bijzonder beheer ingesteld. Parnassia Groep heeft in dit verband een meerjarenplan opgesteld waarin weergegeven is op welke wijze we het herstel van 2019 doorzetten in 2020 en de jaren daarna. In het laatste kwartaal van 2020 zullen we deze plannen met de banken bespreken, zodat zij besluiten kunnen nemen over de bovengenoemde onderwerpen. Ondanks ons goede financiële resultaat 2019 hebben we niet voldaan aan alle bankconvenanten. De banken hebben dit beoordeeld en voor dat verzuim de benodigde waivers afgegeven. Op basis van die waivers heeft de accountant zijn verklaring afgegeven bij de jaarrekening. We verwachten dat we na het samenvoegen van activa van Antes en van Parnassia Groep weer aan de bankconvenanten zullen voldoen.

100

 Deel 6 Middelen en geld

Resultaat benodigd voor duurzame gezondheid De opbrengsten van Parnassia Groep bedroegen in 2019 € 994 miljoen. Het operationeel resultaat is nu € 13,3 miljoen, ofwel 1,35% van de omzet. Ondanks de aanzienlijke verbetering van het resultaat ten opzichte van 2018 ligt dit ruim € 6 miljoen lager dan gewenst en noodzakelijk is om financiering te kunnen krijgen voor nieuwbouw en onderhoud/instandhouding van gebouwen, en om te zorgen voor een duurzaam gezonde organisatie met voldoende weerstandsvermogen om tegenvallers te kunnen opvangen, gezien de financiële risico’s die we lopen in onze sector.

Een resultaat van 2% is minimaal noodzakelijk voor een organisatie met een omvang als die van Parnassia Groep, ofwel bijna € 20 miljoen. De resultaatsdoelstelling van 2% van de omzet hanteren we als basis voor ons financieel beleid in 2021 en verder.

Ondanks betere afspraken met financiers werd in 2019 nog steeds een deel van de door ons geleverde zorg niet vergoed. Dit ondanks onze overtuigend aangetoonde en in de loop der jaren steeds toegenomen doelmatigheid. Als onze financiers alle geleverde zorg volledig hadden betaald, dan had dit een extra vergoeding van € 14,9 miljoen betekend. Hiermee zou het operationele resultaat dus ruim boven de doelstelling van 2% van de omzet zijn gekomen (immers, dit lag ruim € 6 miljoen te laag) en zou Parnassia Groep dus financieel gezond zijn.

Voor 2020 hebben we verdere afspraken gemaakt om tot een meer volledige betaling te komen. Dat blijft een lastige kwestie, omdat de financiers er steeds naar streven hun risico’s te beperken. Zo is er sprake van contractafspraken en contractplafonds per verzekeraar. Op het totaalniveau van de Groep weten we vooraf wat voor en hoeveel zorg we als Parnassia Groep kunnen leveren aan verzekerden. Echter de precieze verdeling tussen de verzekeraars is ieder jaar net anders. Dat varieert ongeveer zo’n 5% per jaar. Dat komt omdat niet jaarlijks van elke verzekeraar dezelfde soorten verzekerden, qua zorgzwaarte en problematiek, worden verwezen. Dat betekent dat de contracten met verzekeraars bij elkaar geteld kloppend zijn; de daadwerkelijk geleverde zorg aan verzekerden per verzekeraar pakt echter jaarlijks verschillend uit. De risico’s voor zulke ‘snijvlakverliezen’ liggen te eenzijdig bij de aanbieder van zorg.

Verdere verbetering financiële gezondheid in 2020 e.v. Het uitgangspunt voor ons financiële meerjarenbeleid is vierledig: • Meer patiënten behandelen bij een gelijkblijvend budget. • Een positief financieel resultaat voor voldoende terugbetalingscapaciteit voor financieringen en weerstandsvermogen. • Voldoende ruimte voor innovatie en ontwikkeling creëren. • De ondersteuning op een andere wijze organiseren met als resultaat minder indirecte kosten.

Ter ondersteuning van de (zorg)bedrijven bij de uitvoering van hun bedrijfsplannen worden door de groep gezamenlijk middelen vrij gemaakt: • Innovatiemiddelen op groepsniveau, ter ondersteuning van vernieuwend beleid. • Managementruimte op groepsniveau, ter ondersteuning van de zorgbedrijven in de reguliere bedrijfsvoering en de uitvoering van hun beleidsspeerpunten.

We werken aan een verdere vergroting van de kostenflexibiliteit door een percentage van de begroting als variabele kosten in te zetten. Mede als gevolg van de doorgevoerde bezuinigingen en administratieve lastenverzwaring als gevolg van onder andere de transitie/transformatie Wmo en Jeugdwet kon in de begrotingen van de afgelopen jaren het nagestreefde percentage voor kostenflexibiliteit nog niet worden gerealiseerd.

Hieronder gaan we achtereenvolgens in op de volgende onderwerpen:

Afdelingen en zorgbedrijven duurzaam gezond In 2019 hebben we onder het motto Sturen op inhoud en bedrijfsvoering verder vormgegeven aan de manier waarop wij in Parnassia Groep werken en samenwerken. Zodanig dat al onze teams duurzaam gezond zijn, en we samen een duurzaam gezonde organisatie blijven (zie p. 124 e.v.). In 2020 en 2021 zetten we daarin verdere stappen.

Zorg die niet of onvoldoende wordt betaald zullen wij niet meer leveren Maar zoals gezegd kunnen we onze voorzieningen alleen openhouden voor burgers en verzekerden en hen goede zorg blijven bieden als we hiervoor reële financieringsafspraken kunnen maken met gemeenten en verzekeraars. Dat

101

 Deel 6 Middelen en geld

wil zeggen: structureel dekkende tarieven (onder meer voor stijgende cao-kosten) en betaling van alle geleverde noodzakelijke zorg.

De financiële gevolgen van corona in 2020 In 2020 werden we ingrijpend geconfronteerd met alle gevolgen van corona – ook in financieel opzicht. Voor een belangrijk deel konden die worden opgevangen door goede afspraken met financiers. Er resteren echter nog diverse issues die bij elkaar genomen een financieel risico vormen en waarvoor hopelijk oplossingen gevonden kunnen worden.

Perspectieven 2021 en verder We besluiten met een aantal ontwikkelingen op langere termijn waarmee Parnassia Groep rekening houdt en waar wij ons op voorbereiden. Die ontwikkelingen brengen uiteraard risico’s en onzekerheden met zich mee, maar ook kansen en nieuwe perspectieven.

Verdere verbetering van onze financiële gezondheid in 2020 en verder is ook van belang om te kunnen voldoen aan de voorwaarden die de banken hebben gesteld in verband met aan ons verstrekte leningen - zie hierboven onder Leningen en kredieten banken.

Afdelingen en zorgbedrijven duurzaam gezond Veel van onze afdelingen doen het goed, bij een aantal zijn noodzakelijke verbeteringen doorgevoerd, op een aantal plaatsen is het aanbod beëindigd. Sommige afdelingen werken stapsgewijs verder aan herstel. Met name bij Youz en i-psy PsyQ Brijder is dit nog noodzakelijk. Maar ook sommige afdelingen van de ketenzorgbedrijven zijn nog niet duurzaam gezond.

Wij blijven ook de komende tijd al onze inzet erop richten om nog meer een duurzaam gezonde organisatie te worden, die goede zorg blijft leveren, financieel op orde is en voor onze collega’s een prettige werkomgeving is. Dat doen we als volgt: • Alle teams blijven zich inzetten om effectieve en doelmatige behandelingen te bieden en beter herstel in minder tijd te bereiken. • Alle teams werken op basis van een haalbaar plan, met zowel zorginhoudelijke als bedrijfsvoeringsdoelen, waaraan de collega’s van deze teams zich enthousiast kunnen verbinden. Vertaald naar afspraken voor uren dienstverlening en aantallen patiënten, op basis van de afspraken met financiers. • We blijven werken aan een zo doelmatig mogelijke inzet van middelen voor indirecte taken. • We blijven werken aan een prettige werkomgeving, waar collega’s graag komen en blijven werken.

Zorg die niet of onvoldoende wordt betaald zullen wij voortaan niet meer leveren De afgelopen jaren hebben we behandelingen geleverd die uiteindelijk niet werden betaald door verzekeraars en gemeenten omdat ze in het contract niet waren voorzien. Ook leverden we zorg waarvoor de betaalde tarieven niet kostendekkend waren. Met name dit was de oorzaak van het grote verlies in 2018.

Met al onze financiers hebben we indringende gesprekken gevoerd om tot kostendekkende tarieven te komen. Dat is met veel financiers gelukt. Helaas waren daar op een aantal plaatsen rechtszaken voor nodig of moesten de aantallen patiënten die we in behandeling konden nemen van die financier fors worden beperkt.

Er was gelukkig bij veel financiers begrip voor de situatie en de bereidheid te komen tot kostendekkende tarieven. Wat daarbij goed hielp, is dat we goed konden laten zien wat wij zelf doen: a) Zorgen voor zo laag mogelijke indirecte kosten (beter dan de benchmark). b) Zorgen voor een lage inzet (en dus prijs per patiënt) met een in ieder geval gelijkblijvend resultaat. c) Doorvoeren van vernieuwingen in de zorg, waardoor de zorg effectiever en efficiënter wordt. Een deel van de risico’s is nog steeds niet evenwichtig verdeeld tussen financiers en Parnassia Groep. We zijn blij dat hier meer aandacht voor is. Bijvoorbeeld door de beweging naar sturen op gepast gebruik in de Zorgverzekeringswet.

Echter ook over het kalenderjaar 2019 is als gezegd voor een bedrag aan geleverde zorg ad € 14,9 miljoen niet betaald.

Wat betreft de verzekeraars zou het wenselijk zijn om niet per verzekeraar maar voor alle verzekeraars samen een afspraak te maken over de klinische capaciteit. We hebben bijvoorbeeld een bepaalde capaciteit aan klinische bedden 102

 Deel 6 Middelen en geld

in een regio. Per jaar behandelen we in totaal niet meer patiënten klinisch, echter per jaar wisselen de aantallen per verzekeraar. Gezien de relatief kleine aantallen is dit nooit goed te voorspellen. We vinden dat deze zorg altijd moet worden betaald, als wij maar niet groeien in capaciteit. Deze capaciteit is in 2019 opnieuw gekrompen met per saldo 16 bedden (Zvw een krimp van 32 bedden). Dit na de reeds gerealiseerde reductie van 33% en dit terwijl de bevolking in onze kernregio’s groeit. Zie ook p. 52 e.v.

Met de verschillende verzekeraars hebben we intensief overleg gevoerd. Met een deel van de verzekeraars zijn we tot goede afspraken gekomen. Met andere lopen de gesprekken over de jaren 2018-2019 en 2020 nog. We geven aan op geen enkele wijze een onevenredig risico te kunnen lopen doordat verzekeraars zelf niet kunnen voorspellen welke van hun verzekerden zware GGZ nodig hebben voor een komend jaar. Ervaringscijfers zijn slecht voorspellend. Ook moeten we op grond van de kwaliteitsstandaarden op sommige plaatsen onze zorg intensiveren. Deze extra uren leiden tot hogere prijzen en moeten worden vergoed. Aan de andere kant streven wij naar preventie, zo kort mogelijke behandeling en brengen we onze klinische voorzieningen verder terug, ondanks de groei van de bevolking. Dit door een sluitend netwerk van ambulante behandelingen, dagbesteding, woonvormen enzovoort.

We voeren met name nog zeer indringende gesprekken met: • Verzekeraar CZ (met name over het verzekeringsjaar 2020). • Verzekeraar Zilveren Kruis (met name over de vergoeding over 2019 en 2020 voor patiënten die zeer hoge zorgkosten vergen vanwege hun psychische toestand). • De gemeenten in Rijnmond (voor wat betreft de geleverde jeugdzorg over 2019).

De gezamenlijke stappen die we zetten met betrekking tot horizontaal toezicht en gepast gebruik versterken het onderlinge vertrouwen. Graag blijven we streven naar meerjarenovereenkomsten met onze financiers. Waarbij we zoveel mogelijk een samenhangend regionaal aanbod hebben van zorg die door verzekeraars, gemeenten en justitie wordt gefinancierd.

Voor de Wet langdurige zorg zijn er contracten gesloten voor 2019 en 2020. Echter de zorgkantoren korten minstens 4% op de kostprijs die door de NZa is vastgesteld. Voor 2021 kunnen we hier niet meer mee akkoord gaan, omdat we met te lage tarieven niet in staat zijn om te zorgen voor een goed behandel-, begeleidings- en woonklimaat.

Met de gemeenten hebben we voor de Wmo over het algemeen redelijke contracten gesloten. Wel beoordelen we steeds of de tarieven nog voldoende kostendekkend zijn.

Met de gemeenten hebben we voor de jeugdzorg over het algemeen betere contracten afgesloten. Soms was hiervoor een rechtszaak noodzakelijk. In een aantal gemeenten met wie wij kleinere contracten hadden hebben we onze activiteiten beëindigd vanwege te lage tarieven. Voor enkele specifieke zware klinische functies hebben we een hoger tarief nodig. De verwachting is dat hier landelijk afspraken over worden gemaakt. Diezelfde afspraken moeten we maken met verzekeraars voor jongeren die ouder dan 18 jaar zijn. De gemeenten in Rijnmond geven een specifieke situatie te zien. Door de aanbestedingsresultaten groeien we wat betreft klinische voorzieningen, maar moeten we krimpen in ambulante zorg. Dit ondanks de veel te lange wachtlijsten in de regio. Gezien onze financiële situatie hebben we besloten ons ambulante aanbod in Rijnmond te beperken tot het niveau van de contractering. Hier is overleg over met de betrokken gemeenten. Met de andere zorgaanbieders hebben we een rechtszaak tegen de regio Haaglanden moeten voeren, omdat de tarieven ons inziens onder de kostprijs werden vastgesteld. De rechter heeft ons in het gelijk gesteld. De tarieven zijn aangepast. In goed overleg met de gemeenten in Haaglanden proberen we de zorg de komende periode nog doel- matiger aan te bieden door onder meer de inzet van e-health, preventieprogramma’s enzovoort. Een algemeen probleem is dat, gezien de administratieve belasting door de complexe verantwoording en facturatie, de dekking in de gemeentelijke tarieven hiervoor echt ontoereikend is.

Met het ministerie van Justitie hebben we samen met andere instellingen een rechtszaak aangespannen tegen de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Dit omdat de tarieven onder de kostprijs werden vastgesteld en er onterecht een maximumdagprijs werd gehanteerd die redelijkerwijs niet kan worden beïnvloed. De rechter heeft ons in het gelijk gesteld. De tarieven voor deze zware zorgvormen zijn voor 2019 en 2020 nu kostendekkend. Wel zullen we natuurlijk samen met DJI streven naar een zo efficiënt mogelijk aanbod.

Per 1 juni 2019 werd de nieuwe CAO GGZ van kracht. Deze heeft een looptijd tot 1 december 2021. In deze cao is een stijging van de schaalbedragen opgenomen (1 oktober 2019 3%, 1 augustus 2020 3%, 1 juni 2021 2,1%). Deze stijging is lager dan in andere sectoren van de gezondheidszorg. Echter de tarieven worden door de NZa met een nog lager bedrag verhoogd. Hierdoor kunnen we de cao-kosten niet volledig betalen. Niet alle financiers willen de loonontwikkeling compenseren, met name in de uitvoering van de Zvw, Wmo en forensische zorg. We zijn hierover in

103

 Deel 6 Middelen en geld

gesprek met die financiers. Zonder deze compensatie zien we ons genoodzaakt de behandelingen/begeleiding te verkorten (of desnoods te staken) om zo kostendekkend te kunnen blijven werken.

De financiële gevolgen van corona in 2020 De uitbraak van het coronavirus heeft grote gevolgen voor het werk van aanbieders van GGZ. Niet alle behandelingen konden plaatsvinden door de 1,5 metermaatregelen. Zorginstellingen hebben binnen de mogelijkheden veilig de zorg geboden die nodig was. Waar mogelijk werd zorg digitaal aangeboden; de digitalisering nam daarmee een vlucht.

Zoals uiteengezet op p. 62 lagen ondanks alle vervangende inzet de aantallen patiëntencontacten lager dan normaal. Door de daar geschetste factoren blijft onze urenproductie in 2020 fors achter vergeleken met voorgaande jaren.

Wij hebben geprobeerd gedurende de crisis zoveel mogelijk onze kosten te verminderen. Dit was echter slechts in beperkte mate mogelijk, slechts een beperkt deel van de indirecte kosten is variabel en op korte termijn te reduceren.

Met nagenoeg alle financiers zijn er generieke regelingen getroffen waardoor een deel van de kosten die zijn gemaakt wordt vergoed, ook als er geen diensten zijn geleverd. Zorginstellingen konden geen gebruikmaken van de regelingen voor bedrijven, die bijvoorbeeld een groot deel van hun personeelskosten kregen vergoed.

Wij hebben ons samen met de Nederlandse ggz hard gemaakt om als een publieke organisatie te worden beschouwd, net als de gemeenten of de verzekeraars die hun eigen personeel ook voor 100% doorbetalen en dit vergoed krijgen. Daar wilden de financiers niet aan.

Het is nu nog zeer lastig in te schatten welke schade we uiteindelijk ondervinden door corona, omdat een aantal regelingen een hardheidsclausule kennen waardoor we later mogelijk nog aanspraak kunnen maken op aanvullende vergoedingen, en omdat vanaf het najaar 2020 sprake is van een tweede golf aan coronagevallen waarvan de uiteindelijke impact nog niet te voorspellen valt.

Perspectief 2021 en verder Hieronder benoemen we beknopt een aantal ontwikkelingen op langere termijn waarmee Parnassia Groep rekening houdt en waarop wij ons op voorbereiden. Die ontwikkelingen brengen uiteraard (financiële) risico’s en onzekerheden met zich mee, maar ook kansen en nieuwe perspectieven.

De geestelijke gezondheidszorg zal de komende jaren sterk in beweging blijven. De personeelstekorten zullen blijven bestaan, de vraag naar zorg neemt toe, er zijn en komen nieuwe wetten en een nieuw financieringsstelsel en technologische trends zullende de GGZ stap voor stap veranderen.

Het RIVM berekende dat de zorguitgaven bij ongewijzigd beleid tot 2060 zullen blijven stijgen met ongeveer 2,8% per jaar. In totaal komen de geschatte kosten op 291 miljard euro uit in 2060. De GGZ lijkt daarin het meest te groeien. Dat is echter geheel onjuist, omdat in deze groei ook met name die voor de extra zorg voor mensen met dementie wordt geraamd. Deze zorg wordt voor het allergrootste deel door de verpleeghuizen en thuiszorg geleverd en niet door de GGZ-instellingen. De GGZ voor jeugdigen, volwassenen en ouderen (zonder dementie) groeit alleen trendmatig.

Gelukkig wordt door het stapsgewijs verdwijnen van het stigma op psychische aandoeningen de GGZ toegankelijker. Maar ook wordt de maatschappij steeds individualistischer. Mensen ervaren meer en meer psychische druk vanwege de hoge eisen die de maatschappij aan hen stelt. Als antwoord hierop zullen we meer preventieve en digitale interventies moeten inzetten. Een meer adequate financiering van met name preventieve activiteiten is daarvoor noodzakelijk.

Uit een publicatie van de SER komt naar voren dat de personeelstekorten de komende jaren nog groter worden en dat daarmee de beschikbaarheid en toegankelijkheid van geestelijke gezondheidszorg verder onder druk komt te staan.

De afgelopen jaren heeft Parnassia Groep samen met de opleidingsinstituten en de overheid stevig ingezet om de instroom en uitstroom van de GGZ-opleidingen fors te verhogen. De eerste resultaten van die inspanningen zijn goed zichtbaar. De instroom bij de opleidingen voor GGZ-beroepen (en andere zorgberoepen) is toegenomen.

104

 Deel 6 Middelen en geld

We verwachten echter niet dat dit voldoende zal zijn om het personeelstekort (in combinatie met stijgende vraag) te compenseren. Daarom blijven we de komende jaren actief investeren in een vitale organisatie en het zoveel mogelijk behouden van onze collega’s. • We faciliteren een aantrekkelijke werkomgeving (op locatie en thuis) • We hebben expliciet aandacht voor de oorzaken achter verzuim en stellen collega’s in staat om preventief te handelen om verzuim te voorkomen • We helpen teams om meer regie en autonomie te verkrijgen in het uitvoeren van hun werkzaamheden. • We blijven ons actief inzetten om regeldruk te voorkomen en administratieve lasten terug te dringen

Het deel van de geestelijke gezondheidszorg dan vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) wordt gefinancierd, krijgt per 1 januari 2022 een nieuwe bekostiging. Hiermee worden we verlost van de te complexe verantwoordingseisen. Het verschil tussen schadelastjaren en boekjaren zal dan niet meer bestaan. Dit zal leiden tot een enorme vereenvoudiging van onze verantwoording. We verwachten dat er voor onze professionals meer aandacht kan uitgaan naar de behandeling van patiënten en minder naar de registratie en administratie. Daarnaast is de doelstelling van de nieuwe bekostiging dat Parnassia Groep reële vergoedingen ontvangt voor het behandelen van patiënten met een complexe zorgvraag. Op dit moment zijn deze vergoedingen vaak niet kostendekkend. Samen met haar partners (onder anderen leveranciers) bereidt Parnassia Groep zich in 2020 en 2021 voor op deze nieuwe bekostiging die in 2022 wordt ingevoerd.

Met ingang van 1 januari 2021 is er nog een belangrijke wijziging. Mensen die hun leven lang intensieve geestelijke gezondheidszorg nodig hebben, kunnen vanaf die datum toegang krijgen tot de Wet langdurige zorg (Wlz). Op dit moment ontvangen mensen met een psychische stoornis zorg en ondersteuning van de gemeente op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Door in de indicatiestelling ook psychische problematiek mee te nemen, komt de mens als geheel in beeld. Directe toegang tot de Wlz geeft kwetsbare mensen voor een langere periode zekerheid over de zorg die zij nodig hebben. Ze hoeven dan niet steeds opnieuw aan te tonen dat zij intensieve geestelijke gezondheidszorg nodig hebben. Wel zijn er passende financieringsafspraken nodig, zodat we geïndiceerde zorg waarop mensen recht hebben ook in voldoende mate en kwalitatief goed kunnen leveren.

Mede door bovenvermelde ontwikkelingen zal de druk op de kosten per patiënt onverminderd hoog blijven de komende jaren. We continueren onze inspanningen en maatregelen om met hetzelfde budget steeds meer mensen beter te helpen.

Indien we niets zouden doen is de zorg onvoldoende toegerust om de groeiende zorgvraag op te vangen, waardoor wachttijden en wachtlijsten nog verder zullen toenemen. De sector kan de bestaande vraag niet aan en de vraag zal alleen maar groeien als we niets doen.

Daarom willen we doorgaan met het vernieuwen van de geestelijke gezondheidzorg, zodanig dat we mensen met een hulpvraag tijdiger en sneller kunnen helpen. Tijdens de coronacrisis hebben we gezien (zie p. 62 e.v.) dat we in staat zijn op meer flexibele wijze intensieve en passende zorg te (blijven) leveren. Maar vooral ook dat het op grote schaal anders kan met de inzet van technologie en e-health-toepassingen. Om de zorg te kunnen blijven bieden werden creatieve oplossingen gezocht en werd er in minder mate vanuit medisch perspectief naar zorgvragen gekeken.

Op hoofdlijnen werken we de komende jaren aan: 1. Meer focus op gezondheid. Naast een goede behandeling is dit een randvoorwaarde voor herstel. Nog sterker dan nu denken in termen van gezondheid en welzijn zien we als belangrijk speerpunt als het gaat om (vroeg)tijdige en snelle hulp. 2. Verdere versterking van de reeds ingezette ontwikkeling van regionale samenwerking. Regionaal zien we dat er ook door beleidsmakers steeds meer wordt uitgegaan van het functioneren van mensen en hun omgeving en de focus verschuift naar gedrag, preventie en vroegsignalering. Landelijk zijn we actief met Redesigning Psychiatry, waar wordt gewerkt aan een nieuwe, toekomstigbestendige ggz. 3. Versnellen van de digitale transformatie, waarbij digitaal aanbod in de zorg worden geïntegreerd, met voldoende aandacht voor benodigde randvoorwaarden. In 2021 realiseren we een verdere groei van onze (deels) digitale behandelingen en een verbeterde informatie-uitwisseling tussen cliënt en professional via ons cliëntportaal en een zogenoemde persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO). Samen met onze partners ontwikkelen we en implementeren we methoden voor het effectief en efficiënt benutten van slimme technologieën, zoals kunstmatige intelligentie en big data.

Een punt van grote zorg is de beperkte financiële weerbaarheid van de GGZ sector. Door de aanhoudende druk op de tarieven zijn de financiële marges flinterdun. Dat resulteert in (te) lage investeringen in vernieuwing en innovatie. Dit geldt ook voor Parnassia Groep, die door zijn omvang tot op zekere hoogte in staat is om onderzoek te financieren om

105

 Deel 6 Middelen en geld

te innoveren. Maar in relatieve zin zijn die investeringen volstrekt onvoldoende. De financiële druk zorgt derhalve voor onvoldoende veranderkracht, die we nu juist zo hard nodig hebben om de groeiende uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. Dat is een zeer groot risico, dat door overheid en zorgverzekeraars onderkend zal moeten worden.

Nadere toelichting resultaat 2019 Hieronder geven wij een nadere analyse van en toelichting op de in 2019 behaalde resultaten en beschrijven wij de wijze waarop wij het hierboven omschreven beleid en de doelstellingen hebben verwerkt in de begroting 2020.

Verkorte resultatenrekening en begroting De resultatenrekening geeft het onderstaande beeld. Ter vergelijking hebben we de begrotingscijfers toegevoegd.

Begroting Jaarrekening bedragen x € 1.000 2020 2019 2019 2018 Baten Zorgverzekeringswet 612.201 568.592 586.685 527.031 Wlz 75.262 78.264 76.045 73.787 Justitie 84.654 86.329 59.524 57.581 Jeugdwet 115.915 105.350 112.207 90.941 Wmo 98.527 97.171 99.338 92.901 Subsidies en overige zorgprestaties 36.757 45.147 65.695 62.145 Overig 24.306 9.657 38.440 17.064 Uitbesteed aan onderaannemers buiten de groep - - -43.974 -27.805 Totaal baten 1.047.622 990.510 993.960 893.645

Lasten Personeel 781.566 737.328 763.321 722.529 Afschrijvingen 34.593 34.844 35.789 33.529 Overige bedrijfskosten 198.381 183.948 163.867 159.932 Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa - - 1.367 896 Gerealiseerde herwaardering - - - -1.509 Financiële baten en lasten 7.104 7.520 7.209 8.141 Managementruimte¹ 12.278 16.570 - - Vennootschapsbelasting - - 214 99 Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen - - 832 -901 Minderheidsbelang derden - - 77 114 Totaal lasten 1.033.922 980.210 972.676 922.830

Resultaat 13.700 10.300 21.284 -29.185

Resultaatratio² 1,3% 1,0% 2,1% -3,3%

¹ Managementruimte wordt begroot; in de jaarrekening worden de gemaakte kosten verantwoord onder de betreffende kostengroep. ² De resultaatratio is berekend over het geconsolideerde resultaat als percentage van de totale baten.

Zoals gebruikelijk is in de begroting 2020 een afdracht door de zorgbedrijven, opgenomen van 5% over hun omzet, in totaal € 43,5 miljoen. Hiervan wordt € 13,7 miljoen gereserveerd voor de versterking van het eigen vermogen. Voor het project Bizon (vervanging verouderde ICT-infrastructuur) is een bedrag van € 5,2 miljoen gereserveerd. Voor innovatieprogramma’s en projecten is een bedrag gereserveerd van € 4,2 miljoen. Een bedrag van € 1,2 miljoen is door de zorgbedrijven afgedragen ter compensatie van de kostenverhogingen van de ondersteunende bedrijven, als gevolg van groei van de organisatie. Het resterende bedrag (€ 19,2 miljoen) is bestemd om eventuele incidentele knelpunten bij de zorgbedrijven op te vangen en om verbeterplannen van de individuele zorgbedrijven te realiseren. 106

 Deel 6 Middelen en geld

Baten De omzet bedroeg in 2019 € 994 miljoen. Dat is € 100 miljoen hoger dan de omzet in 2018. Met name de opbrengsten Zvw en Jeugd zijn toegenomen.

In de overige opbrengsten zijn eenmalige baten als gevolg van verkoop terreinen en schadevergoeding opgenomen. Hiermee is een bedrag van circa € 22 miljoen gemoeid. Daarnaast is sprake van indexatie en ophoging van tarieven van circa € 30 miljoen. Resteert een autonome groei van circa € 48 miljoen.

De omzet in de Zvw nam toe ten opzichte van 2018 met € 60 miljoen. Deze toename is bij alle zorgbedrijven zichtbaar. De toename wordt deels veroorzaakt door een tariefstijging, een toename van het aantal patiënten met circa. 2% en een vrijval reservering voor productierisico uit oude jaren.

Voor productierisico over de schadelastjaren 2018 en 2019 was een reservering opgenomen, welke gedeeltelijk is komen vervallen

Bij de Wlz-opbrengsten was er een toename van € 2,3 miljoen (3,1%) in 2019 ten opzichte van 2018 Dit ondanks de afname van het aantal bedden in Rijnmond. De toename werd veroorzaakt door tariefstijgingen,.

De toename in de opbrengsten Jeugdwet ten opzichte van 2018 bedraagt € 21,3 miljoen. Dit wordt voornamelijk verklaard door verbeterde tarieven. Daarnaast is meer werk verzet.

De justitieopbrengsten zijn in 2019 met € 1,9 miljoen toegenomen ten opzichte van 2018; deze toename wordt verklaard door indexatie van tarieven. De subsidies en overige zorgprestaties namen toe met € 3,6 miljoen ten opzichte van 2018. In 2018 was sprake van een toename in het aantal opleidingsplaatsen.

Lasten De personeelskosten namen ten opzichte van 2018 toe met € 40,8 miljoen. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de toename van het aantal personeelsleden (zowel direct personeel als indirect personeel). De uitbreidingen bij alle zorgbedrijven zijn een direct gevolg van het aantrekken van meer regiebehandelaars om aan de verantwoordings - eisen van onder andere de verzekeraars te voldoen.

Binnen de personeelskosten zien we met name ook een toename van de kosten voor personeel niet in loondienst. Deze nemen ten opzichte van 2018 toe met € 5,1 miljoen, als gevolg van krapte op de arbeidsmarkt onder met name medisch specialisten en VOV-personeel. Daar- naast heeft de cao-stijging ook een effect op de toename van de personeelskosten. In 2017 en 2018 gestarte reorganisaties bij de zorgbedrijven lopen zijn bijna afgerond. In 2019 werd gestart met de reorganisatie bij de afdeling ICT. Hiervoor waren voorzieningen opgenomen.

De overige bedrijfskosten zijn in 2019 ten opzichte van 2018 beperkt toegenomen met € 3,9 miljoen. Er is actief door de besturen van de zorgbedrijven en Raad van Bestuur gestuurd op het beheersen van de kosten.

107

 Deel 6 Middelen en geld

Resultaat Voor 2019 werd aanvankelijk een resultaat begroot van € 10,3 miljoen. Het financieel resultaat 2019 bedroeg per saldo € 21,3 miljoen. Dit is als volgt opgebouwd: • resultaat uit gewone activiteiten (operationeel resultaat): € 13,3 miljoen • eenmalige baten € 21,7 miljoen • eenmalige lasten € 13,7 miljoen.

Ten opzichte van het 2018 verbeterde het resultaat uit gewone activiteiten fors, met € 44,2 miljoen. De factoren die hieraan bijdroegen werden toegelicht op p. … Ook werd daar een toelichting gegeven op de eenmalige baten en lasten.

Begroting 2020 Voor 2020 is Parnassia Groep uitgegaan van een geringe groei in de Zvw; deze betreft met name een prijsstijging op basis van de CAO. Bij de Jeugdwet wordt in de begroting 2020 gerekend met een indexatie van krap 5% ten opzichte van de begroting 2019. Door de zorgbedrijven zijn voor 2020 sluitende begrotingen opgesteld. Op basis van de ingediende begrotingen zal de personeelsbezetting, met name binnen de formatie van het ondersteunende personeel, verder krimpen. Net als in 2019 is in de begroting 2020 Fivoor voor 57,5% geconsolideerd opgenomen.

De totale personeelskosten nemen in 2020 ten opzichte van de gerealiseerde personeelskosten 2019 met € 19 miljoen. Over de eerste maanden van 2020 zien we een kostenoverschrijding (met name bij Youz en i-psy PsyQ Brijder) en achterblijvende opbrengsten. Vervolgens is de coronacrisis over ons allen heen gekomen met een groot verwacht financieel effect op Parnassia Groep. Zie ook p. 104 De financiële gevolgen van corona in 2020

Investeringen De investeringen zijn gebaseerd op de meerjarige bouwen renovatieplannen. De bouwprojecten betreffen alle vervangende nieuwbouw en renovaties en passen binnen de kaders van het bestuurlijk akkoord die zich richten op een daling van de klinische capaciteit tot 2020 met 33%. De ICT-investeringen zijn gebaseerd op het meerjaren-ICT- beleid. De investeringen zijn verdeeld conform onderstaande tabel

Investeringen in immateriële en materiële vaste activa bedragen x € 1.000 Begroting Jaarrekening 2020 2019 2019 2018 Bedrijfsgebouwen en -terreinen 44.700 22.792 60.205 13.799 Andere vaste bedrijfsmiddelen, technische en 14.950 16.383 6.086 17.726 administratieve uitrusting Subtotaal materiële vaste activa 59.650 39.175 66.291 31.525 Immateriële vaste activa - 1.000 1.321 1.693 Kosten goodwill van derden verkregen - - 90 1.830 Subtotaal immateriële vaste activa - 1.000 1.411 3.523 Totaal materiële en immateriële vaste activa 59.650 40.175 67.855 35.048

Het investeringsniveau was in 2019 € 32,9 miljoen hoger dan in 2018. De investeringen in 2019 betreffen enerzijds de nieuwe kliniek in Poortugaal (nog niet gereed ultimo 2019) en bestedingen aan projecten die in 2019 gereedgekomen zijn. In 2019 is er voor een bedrag van € 19,7 miljoen aan projecten gereedgekomen. Investeringen in 2019 in huisvesting hangen onder meer samen met diverse projecten ten aanzien van verbouwingen van diverse panden. Daarnaast namen investeringen in ICT toe als gevolg van de vervanging van de verouderde infrastructuur (zie p. 97). Dit loopt door naar 2020.

De kosten goodwill van derden verkregen in 2019 ad € 0,1 miljoen hebben betrekking op betaalde goodwill voor het verkrijgen van alle aandelen van New Health Group BV. Na uitvoering van een impairmentanalyse is besloten om voor eerder betaalde goodwill voor New Health Group € 1,0 miljoen als bijzondere waardevermindering te verwerken. 108

 Deel 6 Middelen en geld

De meerjaren-investeringsbegroting laat voor 2020 wat betreft de investeringen in duurzame roerende en onroerende zaken een hogere omvang zien dan begroot voor 2019. Dit heeft onder andere betrekking op de nieuwbouw Poortugaal.

Eigen vermogen en solvabiliteit Weerstandsvermogen is van belang gezien de toenemende risico’s voor zorginstellingen en de steeds hogere eisen die banken en financiers stellen aan de financiële positie van zorginstellingen.

Na toevoeging van het postieve resultaat 2019 ad € 21,3 miljoen aan het eigen vermogen bedroeg dit ultimo 2019 afgerond € 204 miljoen. Het weerstandsvermogen als percentage van de omzet nam echter af doordat de opbrengsten in grotere mate zijn toegenomen dan het resultaat. Het weerstandsvermogen nam af van 24,7% naar 20,5%.

De solvabiliteit, het eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen, is 31,5% (2018: 27,9%).

Onze bedrijven dragen uit hun resultaat bij aan het groepsvermogen; het staat hen vrij om daarnaast indien mogelijk een eigen vermogen aan te leggen, om dit in latere jaren weer te kunnen inzetten voor onder andere innovatie.

Liquiditeit en financieringsbehoefte De liquiditeit op basis van de quick ratio (vlottende activa incl. liquide middelen en excl. voorraden versus kortlopende schulden) is in 2019 ten opzichte van 2018 afgenomen van 1,50 naar 1,44.

Liquiditeitsrisico Parnassia Groep bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opeenvolgende liquiditeitsbegrotingen en -prognoses. Het management ziet erop toe dat steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen van Parnassia Groep te kunnen voldoen en tevens dat er voldoende financiële ruimte beschikbaar blijft.

Parnassia Groep ziet erop toe dat er voldoende opvraagbare tegoeden zijn om de verwachte operationele kosten te dekken, inclusief het voldoen aan de financiële verplichtingen. Hierin is geen rekening gehouden met het eventuele effect van extreme omstandigheden die redelijkerwijs niet kunnen worden voorspeld. Tevens is geen rekening gehouden met de voortijdige afwikkeling van basisrenteleningen. Daarnaast beschikt Parnassia Groep over de bij het onderdeel kredietovereenkomst beschreven kredietruimte.

Parnassia Groep heeft ultimo 2019 geen derivaten en loopt hierop derhalve geen risico's.

Reële waarde De reële waarde van in de balans opgenomen financiële instrumenten verantwoord onder kasmiddelen, kortlopende vorderingen en schulden en dergelijke benadert de boekwaarde daarvan. Parnassia Groep heeft het beleid om langlopende leningen tot het einde van de looptijd aan te houden. De reële waarde van de langlopende leningen is bij een gehanteerde risico-opslag van 2,0% gering (3,8%) hoger dan de boekwaarde eind 2019.

Obligoverplichting In verband met de deelname aan het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) heeft Parnassia Groep een niet in de balans opgenomen obligoverplichting. Deze verplichting houdt in dat, wanneer het WFZ op zijn garantieverplichtingen wordt aangesproken en zijn vermogen zou onvoldoende blijken om aan deze verplichtingen te voldoen, Parnassia Groep een renteloze lening van maximaal 3% (€ 3,39 miljoen) van de geborgde leningen aan het WFZ moet verstrekken (2018: € 3,72 miljoen). De afname ten opzichte van 2018 is te verklaren door aflossingen van geborgde leningen op basis van het reguliere aflosschema. 109

 Deel 6 Middelen en geld

Kredietovereenkomst In december 2014 heeft Parnassia Groep met een consortium van banken een overeenkomst afgesloten voor de langlopende financiering van vastgoedinvesteringen en de financiering van het werkkapitaal.

De totale financiering bedraagt € 180 miljoen (€ 120 miljoen lang en € 60 miljoen kort) en is als volgt opgebouwd: • Langlopende leningen van in totaal € 30 miljoen. voor investeringen uitgevoerd in de jaren 2014 en 2015 • Langlopende leningen van € 60 miljoen voor investeringen uitgevoerd in de jaren 2010 t/m 2013. • Langlopende leningen van € 30 miljoen voor investeringen uitgevoerd in de jaren 2015 t/m 2017 waarvan € 12,25 mln. niet wordt opgenomen. • Een werkkapitaalfaciliteit van € 60 miljoen.

De nieuwe faciliteiten zijn met ingang van 2015 ter beschikking gesteld.

De verstrekte zekerheden luiden als volgt: • 1e gedeelde hypotheek ten gunste van het bankenconsortium en het Waarborgfonds (WFZ) op alle onroerend goed behoudens het onroerende goed dat is of wordt betrokken in projectontwikkeling (Nieuw Koningsduin en Noordwijkerhout). • Positieve/negatieve hypotheekverklaring op het onroerend goed van Nieuw Koningsduin en in Noordwijkerhout. • Aan het bankenconsortium en WFZ: 1e gedeelde pandrecht op alle bedrijfsinventaris, overige bedrijfsmiddelen, alle vorderingen op handelsdebiteuren, zorgverzekeraars en zorgkantoren, op alle voorraden, verzekeringen en alle intercompany-vorderingen.

Op 31 december 2019 had Parnassia Groep de beschikking over de volgende kredietfaciliteiten: • ING Bank, ten behoeve van de exploitatie: € 30 miljoen. • Rabobank, ten behoeve van de exploitatie: € 30 miljoen.

Uit hoofde van deze faciliteiten waren per 31 december 2019 de volgende voorwaarden nog van kracht:

Aan ING Bank verstrekte zekerheden: • Negatieve pledge: de vennootschap verklaart geen van de activa te zullen bezwaren ten behoeve van derden zonder voorafgaande toestemming van ING Bank. • Pari-passu-verklaring: de vennootschap verbindt zich voorwaardelijk aan het stellen van zekerheden aan ING Bank, namelijk indien en zodra de vennootschap zekerheden zou gaan stellen ten behoeve van andere geldgevers. • Cross-default-verklaring: leningen zijn opeisbaar indien de vennootschap de rente en aflossingsverplichting aan andere geldgevers niet nakomt.

Aan Rabobank verstrekte zekerheden: • Negatieve pledge: de vennootschap verklaart geen van de activa te zullen bezwaren ten behoeve van derden zonder voorafgaande toestemming van Rabobank. • Pari-passu-verklaring: de vennootschap verbindt zich voorwaardelijk aan het stellen van zekerheden aan Rabo- bank, namelijk indien en zodra de vennootschap zekerheden zou gaan stellen ten behoeve van andere geldgevers. • Cross-default-verklaring: leningen zijn opeisbaar indien de vennootschap de rente en aflossingsverplichting aan andere geldgevers niet nakomt.

Aan Rabobank en ING Bank gezamenlijk verstrekte zekerheden: • Verhaalsregeling gezamenlijke zekerheden Rabobank en ING Bank (crediteurenregeling). • Compte joint (gezamenlijke rekening) en mede-aansprakelijkheidsovereenkomst.

Voor Antes Zorg zijn in het verleden separate (bilaterale) financieringen aangetrokken met ABN Amro Bank, ING Bank en Rabobank. De verstrekte zekerheden betreffen met name hypotheekverklaringen op diverse percelen en panden. Voor de drie financiers geldt een cross-default bepaling: leningen en rente zijn opeisbaar indien Antes Zorg de rente en aflossingsverplichting aan één van deze drie financiers niet nakomt.

Antes Zorg heeft ultimo 2019 een rekening-courantfaciliteit van € 5 miljoen. Per 1 januari 2020 is deze faciliteit opgeheven.

110

 Deel 6 Middelen en geld

Administratieve organisatie In ons kwaliteitssysteem en dus onze administratieve organisatie (AO) willen we alleen die ‘spelregels’ opnemen die echt nodig zijn voor het goed functioneren van teams, zorgbedrijven of van de groep als geheel, en die zaken zo slim en gebruiksvriendelijk mogelijk organiseren en inrichten. Tegelijkertijd moeten we onze AO, en daarmee de inrichting van onze systemen, afstemmen op uiteenlopende externe eisen, die jaarlijks worden uitgebreid. Het feit dat wij vier financieringsstromen kennen (zie hieronder) is daarbij een complicerende factor.

De afgelopen jaren hebben wij veel geïnvesteerd in het verbeteren van de ondersteunende systemen en de administratieve organisatie. Niettemin blijkt uit onze tevredenheidsmetingen dat in de beleving van medewerkers zij nog te weinig efficiënt en ‘geruisloos’ door de systemen worden ondersteund. Dit blijkt een zaak van lange adem en vereist verder investeren in het verbeteren van ICT en de performance ervan.

Maar uit de analyse blijkt ook dat een groot deel van de problemen die medewerkers ondervinden te maken hebben met alle externe regels, die de zorg niet beter maken maar wel te veel tijd kosten. Er is begrip voor dat zorginstellingen zich moeten verantwoorden, maar de veelheid, diversiteit, dubbelingen en veranderende vraagstellingen maken dat onze medewerkers dit ervaren als overmatige bureaucratie, die in sommige gevallen helaas ook niet voor patiënten onopgemerkt blijft. We zullen dus met volle energie blijven pleiten, samen met vele anderen, voor forse vermindering van de externe bureaucratie.

Vier financieringsstromen In 2019 vroeg de splitsing van de activiteiten naar meerdere financieringsstromen opnieuw veel aandacht. Er is sprake van inkoop van zorg door verzekeraars (Zorgverzekeringswet) via specialistische DBC’s, basis-GGZ-prestaties en ZZP’s (LGGZ), door justitie via DBBC’s, ZZP’s en extramurale producten en reclassering, door de zorgkantoren voor de langdurige klinische zorg via ZZP’s (Wlz v/h AWBZ) en door de gemeenten in het kader van de zorg voor jeugdigen, beschermd wonen en extramurale begeleiding alsmede de subsidieprojecten.

Zvw: DBC’s, basis-GGZ-prestaties en ZZP-B’s De zorg binnen de Zvw wordt per verzekeraar ingekocht. Naast de landelijke regelgeving worden per verzekeraar specifieke afspraken gemaakt over onder meer de gemiddelde kosten van een behandeling en de duur van de klinische opname. Sinds 2016 maken het 2e en het 3e jaar verblijf onderdeel uit van de Zvw onder de noemer LGGZ. Deze zorg kent een eigen registratie.

Sinds 2014 worden de contracten per verzekeraar per onderdeel (SGGZ, BGGZ, LGGZ) gemonitord. Aangezien de contracten met de verzekeraar hun weerslag hebben over meerdere jaren, houdt dit in dat in een kalenderjaar de contractrealisatie van meerdere schadejaren wordt gevolgd. De AO en IB (interne beheersing) zijn aangepast aan de monitoring van deze contracten. Daarnaast is het zo dat het aantal registratie- en declaratieregels sinds 2014 is toegenomen. Het bovenstaande kent een aantal complexe elementen: • Met de afrekening op DBC’s is ook het schadelastbegrip geïntroduceerd. Met de verzekeraars is een afspraak gemaakt voor het schadelastjaar 2019. Dit betreft de waarde van de DBC’s en BGGZ-prestaties die zijn geopend in 2019. De betreffende DBC’s en BGGZ-prestaties zijn voor een (beperkt) deel gesloten in 2019, het merendeel zal pas in 2020 worden gesloten en gefactureerd. De contractwaarde respectievelijk de waarde van de DBC’s en BGGZ-prestaties moet toegerekend worden aan twee boekjaren, voor deze toerekening zijn aanvullende analyses noodzakelijk. • In navolging van het bovenstaande wordt ook de zorg verleend op de in 2018 geopende DBC’s deels verantwoord in het kalenderjaar 2018, deels in 2019. Verder is de finale afwikkeling van het schadejaar 2017 nog onderhanden in het kalenderjaar 2019. Dit impliceert dat ook de contracten van 2017 zijn gemonitord. • Substitutie tussen contracten van verschillende verzekeraars is niet mogelijk. Dit houdt in dat de overproductie bij de ene verzekeraar niet gecompenseerd kan worden met de onderproductie bij een andere verzekeraar, het zogenaamde snijvlakverlies. De contractafspraken wisselen per verzekeraar, dit maakt dat de AO en de IB hierop moeten worden afgestemd. Volgend op de contractafspraken toetst de verzekeraar de verleende zorg op steeds meer aspecten. Deze toetsing is verwoord in een controleplan, dat de GGZ-aanbieder zelf uitvoert en waarover de GGZ-aanbieder zelf rapporteert.

111

 Deel 6 Middelen en geld

Zelfonderzoeken Parnassia Groep heeft de zelfonderzoeken inzake de schadejaren 2016 en 2017 uitgevoerd conform de daarvoor geldende Controleplannen Zelfonderzoek cGGZ (inclusief de functionele ontwerpen per controlepunt) voor de aansluitnummers Parnassia Groep, Antes Zorg B.V. en Stichting dr. Leo Kannerhuis. Voor de schadejaren 2016 en 2017 heeft de accountant, per aansluitnummer, een rapport van feitelijke bevindingen opgesteld, De werkzaamheden van de representerende verzekeraar zijn inmiddels afgerond en de conclusiebrieven ontvangen. De bij de zelfonderzoeken geconstateerde issues waren reeds verwerkt in de betreffende jaarrekeningen. Voor de schadejaren 2018 en 2019 is de omzet onderzocht in lijn met het schadejaar 2017, waarbij rekening is gehouden met de wijzigingen in de regelgeving, hetgeen inhoudt dat de majeure risico’s ten aanzien van de verwijzing, het hoofdbehandelaarschap en de verblijfsregistratie zijn onderzocht. In de jaarrekening 2019 is een reservering opgenomen voor terug te betalen omzet naar aanleiding van dit onderzoek.

Horizontaal toezicht In 2019 heeft Parnassia Groep de wens uitgesproken om per 2021 horizontaal toezicht te hebben ingevoerd ten aanzien van de rechtmatigheid van zorgkosten, volgens landelijk vastgestelde richtlijnen. Hiertoe is een intentieverkla- ring ondertekend met de verzekeraars CZ en Zilveren Kruis. Dit betreft enerzijds het correct registreren en declareren en anderzijds het gepast gebruik van zorg. Dit moet leiden tot een andere wijze van verantwoording, waarbij een verschuiving plaatsvindt van achteraf controles naar beheersing van de registratie- en declaratieprocessen. Parnassia Groep heeft inmiddels de verkenningsfase (fase A) en de inventarisatiefase (fase B) doorlopen en is gestart met de verbeterfase (fase C). In dit verband zal Parnassia Groep gebruikmaken van de regeling GGZ 2018. Deze voorziet in de mogelijkheid het zelfonderzoek 2018 en 2019 in één keer uit te voeren in 2021. Dit biedt Parnassia Groep de mogelijkheid zich te focussen op de werkzaamheden betrekking hebbende op de invoering van horizontaal toezicht en voorkomt een dubbele belasting.

Regeldruk in de GGZ In 2019 hebben zorgverzekeraars en GGZ-aanbieders, samen met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Nederlandse Zorgautoriteit, afspraken gemaakt om de regeldruk in de GGZ terug te dringen. Partijen hebben vijf punten benoemd waarop het aantal regels in de GGZ moet gaan afnemen. Zo moeten zorgprofessionals tot en met 2019 kiezen uit een lijst van 183 codes om hun tijd te verantwoorden. Per 1 januari 2020 is dit teruggebracht naar 22 codes. Zo wordt de kans dat er een registratiefout wordt gemaakt kleiner. Zorgverzekeraars zijn erbij gebaat dat op een eenduidige wijze wordt geregistreerd. Ook de verwijzing naar de GGZ is verbeterd. De regels die hiervoor gelden zijn eenduidiger en duidelijker omschreven en sluiten nu beter aan op hoe een (door)verwijzing in de praktijk werkt. De overbodige regels zijn geschrapt.

Parnassia Groep heeft een stuurgroep ingericht om intern de (administratieve) regeldruk die de teams en de zorgadministratie ervaren waar dat kan te verminderen. We willen hier verdere stappen in zetten, temeer omdat de regeldruk sterk samenhangt met het werkplezier en de werkbeleving van de collega’s.

De overgang naar een nieuwe bekostigingswijze van de GGZ en de forensische zorg wordt momenteel door partijen (VWS, NZa, brancheorganisaties van aanbieders (waaronder GGZ Nederland) en verzekeraars (ZN)) voorbereid. Het voornemen is om in 2022 over te gaan op het zorgprestatiemodel. Het streven is de registratie en verantwoording van de zorg te vereenvoudigen.

Wmo: ZZP-C, extramurale zorg, dagbesteding, jeugd-DBC’s en wijkteams Sinds 2015 wordt de zorg van ZZP-C’s, dagbesteding, de extramurale zorg, de jeugd en de wijkteams gecontracteerd door gemeenten. Door de separate contractering is de registratielast sterk toegenomen. Waar in het verleden contracten werden afgesloten met verzekeraars en zorgkantoren, worden de contracten nu afgesloten met meer dan tweehonderd gemeenten in Nederland. Al deze contracten kennen eigen afspraken met eigen tarieven en separate verantwoordings- en facturatieafspraken. Dit legt een groot beslag op onze capaciteit, zowel in het account- management richting gemeenten als in de backoffice ten aanzien van registratie en verantwoording. Een bijzonderheid zijn hoofd- en onderaannemerconstructies. Hierbij is Parnassia Groep de hoofdaannemer, met een contract met de gemeente, die delen van de zorg regelt met andere aanbieders, respectievelijk onderaannemer die, op verzoek van een andere aanbieder, zorg verleent aan een inwoner. Zowel voor onze organisatie als onze registratie en administratie zijn dit complexe constructies. Hierdoor zijn de personele inzet en de administratieve lasten verder toegenomen.

Wlz: ZZP-B Het werken met de zogenaamde zorgzwaartepakketten (ZZP’s) in de Wlz is volledig geïmplementeerd. Parnassia Groep heeft meerdere contracten ten aanzien van Wlz-zorg met de zorgkantoren. De externe verantwoording aan de zorgkantoren heeft in 2019 plaatsgehad op patiëntniveau via de zogenaamde AW319, het geautomatiseerde declara- 112

 Deel 6 Middelen en geld

tieverkeer tussen zorgkantoor en zorginstelling. Deze rapportage op patiëntniveau is leidend in de externe productie- verantwoording. Deze rapportage vereist een grote nauwkeurigheid, zowel bij de zorgkantoren als bij ons als zorginstelling, en is hierdoor arbeidsintensief.

Justitie: DBBC’s, ZZP’s en extramurale producten Het ministerie van Veiligheid en Justitie is sinds 2008 financieel verantwoordelijk voor de inkoop van forensische zorg in strafrechtelijk kader en de plaatsing van patiënten (volwassenen) die naar aanleiding van een rechterlijke uitspraak psychiatrische zorg en/of verslavingszorg nodig hebben. In 2019 vond inkoop plaats van DBBC's, ZZP’s en extramurale producten, deels rechtstreeks als Parnassia Groep en deels als onderaannemer van Fivoor B.V. Aan het totale proces van inkoop, indiceren en plaatsen is ook in 2019 veel aandacht besteed.

113

114

Deel 7 DE BESTURING VAN ONZE GROEP

Bestuurlijk samenspel Het besturen van een maatschappelijke organisatie als Parnassia Groep vergt een goed samenspel tussen bestuurlijke organen, een uitgebalanceerd stelsel van werkwijzen en een consequente toepassing daarvan. Als eerste bespreken we in dit deel hoe, op basis van algemene normen voor goed bestuur, Parnassia Groep het samenspel heeft ingericht tussen raad van bestuur, raad van commissarissen en het bestuur van de Stichting Parnassia, en hoe dit in 2019 heeft gefunctioneerd.

Vervolgens beschrijven we de inrichting en toepassing van onze werkwijzen op het gebied van besturing & control, en meer specifiek onze risicobeheersing en het kwaliteits- en veiligheidsmanagement.

Cruciaal voor een goede uitoefening van de zeggenschap door het bestuur is de medezeggenschap van patiënten en van collega’s. Daarmee besluiten we dit deel.

Normen voor goed bestuur Parnassia Groep beschikt over een Reglement Corporate Governance. Dit voldoet aan de landelijk geldende Governancecode Zorg. Het Reglement Corporate Governance is van toepassing op de raad van commissarissen, de raad van bestuur en de leden van het bestuur van de Stichting Parnassia.

Enig aandeelhouder van Parnassia Groep BV is de Stichting Parnassia. Het bestuur van de stichting vertegenwoordigt de aandeelhouder in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (hierna AVA). Voor deze stichting is een apart bestuursreglement opgesteld dat onderdeel is van het Reglement Corporate Governance.

De toepassing van belangrijke elementen van het Reglement Corporate Governance komt hierna aan de orde in de onderdelen Raad van bestuur en Raad van commissarissen; van elementen van het bestuursreglement onder Bestuur Stichting Parnassia/AVA.

Evaluatie werking governancestructuur Jaarlijks wordt de werking van de governancestructuur geëvalueerd in een vergadering van de AVA. Op 23 mei 2019 bespraken de AVA, de raad van commissarissen en de raad van bestuur de werking van de governancestructuur, het samenspel tussen de drie organen en nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van goed bestuur en toezicht in de zorg. Dit mede tegen de achtergrond van de per 1 januari 2017 van kracht geworden Governancecode Zorg 2017 (hierna de Code), die de Zorgbrede Governancecode 2010 heeft vervangen.

Er werd stilgestaan bij het samenspel tussen AVA, raad van commissarissen en raad van bestuur en bij aspecten daarvan in het licht van de zeven principes van de nieuwe Code. Ter voorbereiding van de evaluatie van de werking van de governance hebben de raad van commissarissen en de raad van bestuur hun (zelf)evaluatie met behulp van externe ondersteuning door het Instituut voor Governance & Leiderschap gedaan. De bevindingen uit de evaluatie werden besproken in de gemeenschappelijke vergadering. De conclusie was dat de governance op een adequate manier heeft gewerkt. Vastgesteld is welke onderwerpen verder verdiept c.q. uitgewerkt moeten worden, waaronder de wijze waarop de raad van bestuur informatie verstrekt per zorgbedrijf aan de raad van commissarissen. Op voorstel van de raad van commissarissen werd een afspraak gemaakt om de verdieping met elkaar te zoeken op een aantal thema’s in de vorm van een strategiebijeenkomst. Tevens werd een aantal technische aanpassingen in het reglement vastgesteld.

 Deel 7 De besturing van onze groep

Klokkenluidersregeling Parnassia Groep heeft een klokkenluidersregeling, opgesteld op basis van het model van de Brancheorganisaties Zorg (BoZ). De regeling wordt vermeld in onze gedragscode en de toelichting daarop. De regeling voorziet in een onafhankelijke externe ‘adviseur klokkenluider’. In 2019 is er geen melding geweest.

Raad van bestuur De raad van bestuur, die het statutair bestuur vormt van Parnassia Groep, bestuurt de groepin samenspraak met de bestuurders van de daartoe behorende zorgbedrijven. Gezamenlijk vormen zij de Bestuursraad. Bestuursstructuur en samenstelling Op basis van de statuten stelt de raad van commissarissen het aantal posities binnen de raad van bestuur vast en benoemt de bestuurders.

In het verslagjaar bestond de raad van bestuur uit de heer Stephan Valk (voorzitter), de heer Marc Blom (bestuurder zorg), mevrouw Betty Kooijman (bestuurder bedrijfsvoering en financiën). Per 1 oktober 2019 trad de heer Sjoerd van Breda toe tot de raad van bestuur als opvolger van mevrouw Kooijman. Na een overdrachtsperiode trad mevrouw Kooijman per 1 juni 2020 af.

Het navolgende overzicht geeft de samenstelling van de raad van bestuur weer gedurende het verslagjaar, met de verdeling van de aandachtsgebieden van de bestuurders.

Samenstelling raad van bestuur Naam/bestuursfunctie Aandachtsgebieden Stephan Valk RA Governance; strategisch groepsbeleid en portfolio; marketing en communicatie; voorzitter RvB verkoop

dr. Marc B.J. Blom Zorg; opleiding en onderzoek; veiligheidsmanagement; lid RvB bestuurder Concerncliëntenraad

drs. Betty D. Kooijman Bedrijfsvoering, incl. financiën, besturing & control, HRM en ICT; lid RvB bestuurder Centrale Ondernemingsraad drs. Sjoerd W.G. van Breda Bedrijfsvoering, incl. financiën, besturing & control, HRM en ICT; lid RvB (vanaf 1 oktober 2019) bestuurder Centrale Ondernemingsraad

Binnen Parnassia Groep functioneert ook een bestuursraad, de vergadering van de bestuurders van de zorgbedrijven en de leden van de raad van bestuur. We betrekken de samenstelling van de bestuursraad bij de verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen in het bestuur van de groep. De bestuursraad bestaat gemiddeld uit 14 personen waarvan 6 vrouwen en 8 mannen. Met deze samenstelling voldeden wij aan de normen van artikel 276 van Boek 2 BW (ten minste 30% van de zetels wordt bezet door vrouwen en ten minste 30% door mannen).

Op basis van het beleid op het gebied van management development stelde de raad van commissarissen in 2019 de uitgangspunten voor de opvolgingsplanning voor de raad van bestuur vast, alsmede die voor de werving en selectie van nieuwe leden. De raad van bestuur deed dit voor de bestuurders en directeuren.

Nevenfuncties Bij de benoeming en gedurende de arbeidsovereenkomst beziet de raad de nevenfunctie(s) van de kandidaat op mogelijke belangenverstrengeling/verenigbaarheid met de bestuursfunctie. Hiervoor moet voorafgaand schriftelijk toestemming zijn gegeven door de voorzitter van de raad van bestuur respectievelijk, voor laatstgenoemde, de voorzitter van de raad van commissarissen. Hier zijn geen bijzonderheden uit voortgekomen. Zie voor een overzicht van nevenfuncties van leden van de raad van bestuur bijlage 8.

116

 Deel 7 De besturing van onze groep

Reglement De relatie tussen de raad van bestuur en het toezicht is beschreven in het Reglement Corporate Governance Parnassia Groep; de verdeling van bevoegdheden binnen de raad van bestuur en tussen de raad van bestuur en de bestuurders van de zorgbedrijven is beschreven in een bestuursreglement.

Vergaderingen De raad van bestuur vergadert tweewekelijks. Daarnaast zijn er enkele malen per jaar beleidsdagen. De bestuursraad vergadert ook tweewekelijks.

Bezoldiging raad van bestuur De leden van de raad van bestuur werden bezoldigd binnen de kaders van de beloningscode voor bestuurders in de zorg (BBZ).

Vanaf 2013 is de Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) van kracht. De bezoldiging van de leden van de raad van bestuur past binnen de Wet en bijbehorende regelgeving. Dit is getoetst en vastgesteld door de RvC.

De vertrekregeling van de bestuurders is mede gebaseerd op de rechten die voortvloeien uit de lengte van hun dienstverband bij Parnassia Groep.

Beoordeling functioneren raad van bestuur De raad van commissarissen beoordeelt het functioneren van de raad van bestuur op basis van een beoordelings - methode die voorziet in (groepen van) criteria. Bij onvoldoende functioneren volgt er een formeel beoordelingsgesprek met het desbetreffende lid dan wel met de voltallige raad van bestuur.

Medio 2019 heeft de raad van commissarissen het functioneren van de raad van bestuur in zijn geheel besproken. De raad van bestuur was niet bij de bespreking aanwezig. Het functioneren van de individuele leden van de raad van bestuur is op basis van individuele functioneringsgesprek- ken besproken door de voorzitter, de vicevoorzitter en een derde lid.

De raad van commissarissen heeft gezien alle resultaten van de voorafgaande jaren, zowel operationeel als in het realiseren van het bedrijfsplan, de fusies en overnames en de rol in het landelijk netwerk het functioneren van de raad van bestuur in zijn geheel als goed beoordeeld.

117

 Deel 7 De besturing van onze groep

1 Raad van commissarissen De raad van commissarissen wil, alvorens een beschrijving te geven van zijn werkwijzen en hoe hij zijn taken heeft vervuld, stilstaan bij het goede werk dat in 2019, ondanks de vele moeilijkheden die zich voordeden, is verricht in Parnassia Groep. Tijdens het schrijven van dit verslag bevonden we ons midden in de coronacrisis. De inzet en creativiteit van alle collega’s van Parnassia Groep om in deze ongekende omstandigheden de patiëntenzorg zo goed mogelijk doorgang te laten vinden, om bij te dragen aan het tegengaan van de verspreiding van de ziekte en om de organisatie te laten functioneren, zijn indrukwekkend.

De raad realiseert zich dat alle ontwikkelingen in 2019 en alle resultaten niet mogelijk zouden zijn geweest zonder de inspanningen van al onze collega’s, die zich enorm hebben ingespannen om elke dag weer, direct en indirect, de kwaliteit van leven van onze patiënten te verbeteren. Dit in nauwe samenwerking met tal van anderen binnen en buiten de organisatie.

Hierdoor is Parnassia Groep in staat geweest weer goede prestaties te leveren op het gebied van de kwaliteit van de patiëntenzorg. Het jaar 2019 stond in het teken van herstel na het in financieel opzicht uitzonderlijk slechte jaar 2018. Dit herstel is nog niet voltooid en loopt door in 2020.

Dit vergde grote inspanningen, zeker in combinatie met de acties voor het behouden van een inspirerende werkomgeving en voor het, ondanks tekorten aan collega’s, zo veel mogelijk bekorten van de wachtlijsten.

Daarnaast is het werk in de GGZ op zichzelf vaak al zwaar en belastend en worden collega’s (te) vaak geconfronteerd met agressief gedrag, zowel verbaal als fysiek. De raad constateert dat hier veel aandacht voor is en onderstreept het belang van een veilig en prettig werkklimaat voor iedereen.

Het bestuur heeft in deze lastige omstandigheden Parnassia Groep optimistisch, betrokken en koersvast geleid. De collega’s van Parnassia Groep hebben door hun gezamenlijke inzet vele mooie resultaten tot stand gebracht, waar dit jaarverslag vol mee staat. De raad wil daarvoor zijn grote waardering uitspreken.

Perspectief bij het vervullen van de toezichtstaken Uitgangspunt bij de taakvervulling door de raad is de statutaire doelstelling van Parnassia Groep BV en de nadere uitwerking in haar groepsvisie (zie p. 11-12). Deze vat de bijzondere opdracht samen die Parnassia Groep zich als maatschappelijke onderneming stelt, namelijk zo goed mogelijke hulp bieden aan mensen die psychisch lijden. De concretisering hiervan in ons bedrijfsplan met de te behalen resultaten alsmede de toedeling van middelen hiervoor in de begroting bieden concrete criteria voor het toezicht en voor de beoordeling van de raad van bestuur. Daarbij zijn uiteraard de kwaliteit van zorg, de veiligheid, de soliditeit van de bedrijfsvoering en als onderdeel daarvan de beheersing van risico’s in brede zin de centrale aandachtspunten.

Onafhankelijkheid van de raad Het Reglement Corporate Governance van Parnassia Groep bevat de uitgangspunten die bij (her)benoeming van leden van de raad in aanmerking worden genomen. Enkele daarvan beogen hun onafhankelijkheid te waarborgen. Zo is in de raad geen plaats voor een voormalig bestuurder van Parnassia Groep, heeft een lid van de raad geen (directe) familie werken bij Parnassia Groep, ontvangt hij buiten de vergoeding in verband met het toezichthouder- schap/commissariaat geen enkele financiële vergoeding van Parnassia Groep, en mag de betrokkenheid van de raad van bestuur bij de invulling van een vacature in de raad niet zodanig zijn dat de raad van bestuur een beslissende invloed kan uitoefenen. De hoofd- en nevenfuncties van leden van de raad mogen hun onafhankelijk functioneren niet in de weg staan. Zie voor een overzicht van deze hoofd- en nevenfuncties bijlage 8.

Deskundigheid en aandachtsgebieden binnen de raad en commissies Het Reglement Corporate Governance beschrijft het profiel waaraan elk lid van de raad moet voldoen. Elk lid moet onder meer beschikken over een combinatie van eigenschappen, waaronder: een ‘helikopterview’; kennis van en

1 Dit onderdeel is vastgesteld door de raad van commissarissen. De overige inhoud van dit Jaarverslag 2019 is vastgesteld door de raad van bestuur van Parnassia Groep BV en goedgekeurd door de raad van commissarissen. Aandeelhouder van Parnassia Groep BV is de Stichting Parnassia. Een verslag van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, zijnde het stichtingsbestuur, is opgenomen na dit verslag van de raad van commissarissen.

118

 Deel 7 De besturing van onze groep

ervaring met bestuurlijke besluitvormingsprocessen en strategische afwegingsprocessen; een actieve maatschappelijke oriëntatie en meer in het bijzonder op de (geestelijke) gezondheidszorg; kennis om de zorg, de bedrijfsvoering en de financiën te kunnen beoordelen; het vermogen om een goed evenwicht te zoeken tussen de toezichthoudende rol van de raad en de uitvoerende rol van de raad van bestuur. De kennisontwikkeling van de leden van de raad wordt jaarlijks geïnventariseerd, waarna er in de gezamenlijke evaluatie wordt bezien of extra deskundigheidsbevordering noodzakelijk is.

Het Reglement Corporate Governance beschrijft ook de functie van voorzitter en tevens de specifieke aandachtsgebieden binnen de raad. In de raad van commissarissen zijn de volgende aandachtsgebieden vertegenwoordigd: voorzitter, financiën, medisch-inhoudelijk, veiligheid, bedrijfsvoering, maatschappelijk veld en vastgoed. Het reglement beschrijft voor elk aandachtsgebied een hierop toegesneden profiel, met daarin de benodigde specifieke deskundigheid/ervaring.

Informatiebronnen van de raad Gezien hun profiel (zie hierboven) beschikken de leden van de raad over de brede maatschappelijke oriëntatie en de deskundigheid op specifieke gebieden die vereist zijn om zich een oordeel te kunnen vormen over het functioneren van de organisatie. De wijze waarop zij hierover worden geïnformeerd, wordt beschreven in het Reglement Corporate Governance, alsmede in een jaarlijks overzicht van informatiedocumenten. Het reglement bepaalt onder meer dat de voorzitter van de raad, samen met de voorzitter van de raad van bestuur, ervoor zorgt dat de leden van de raad tijdig alle relevante informatie ontvangen, zodat zij hun taak goed kunnen uitoefenen. Voorts voorziet het reglement in bepalingen over de frequentie van de overleggen tussen de beide raden en van bilaterale overleggen van de voorzitter van de raad met de voorzitter en de leden van de raad van bestuur. Het reglement geeft een overzicht van de onderwerpen die in elke vergadering standaard worden geagendeerd, alsmede van onderwerpen die op vastgestelde momenten in het jaar aan de orde komen. De raad laat zich over de stand van zaken en de voortgang in Parnassia Groep informeren door de raad van bestuur, mede aan de hand van geregeld terugkerende rapportages en notities over specifieke onderwerpen.

Aan de hand van de besturing & control-cyclus is vastgesteld welke periodieke informatie de raad ontvangt. Een belangrijk element in de informatievoorziening is het risicoregister. Hiermee houdt de raad van bestuur, behalve op de strategische risico’s, ook toezicht op de interne risicobeheersing op essentiële gebieden als veiligheid, AO/IC, financiering, vastgoed en ICT, en rapporteert hij daarover aan de raad van commissarissen.

Een belangrijke informatiebron is voorts de accountant; in het bijzonder door middel van diens managementletter en het accountantsverslag. Dit geldt ook voor rapportages van externe toezichthouders, die met de raad worden gedeeld.

Ook aan het contact met de medezeggenschap ontleent de raad informatie over de organisatie. In 2019 is de commissaris met het profiel maatschappelijk veld twee keer bij een overlegvergadering met de Concerncliëntenraad (CCR) aanwezig geweest. Het lid dat contact onderhoudt met de Centrale Ondernemingsraad (COR) nam eenmaal deel aan de overlegvergadering van de COR met de raad van bestuur.

Om de raad ook vanuit de zorgbedrijven te informeren, worden de vergaderingen geregeld besloten met een presentatie door bestuurder en directie van een van de (zorg)bedrijven.

Ook is er een jaarlijkse ontmoeting van de raad met de bestuurders en directeuren van de zorgen ondersteunende bedrijven van de groep. Op 21 maart 2019 vond deze bijeenkomst plaats. Voorts legden commissarissen in 2019 enkele werkbezoeken af aan zorgbedrijven, waarbij zij zich lieten informeren door directie en/of andere collega’s. De bevindingen uit deze bezoeken werden besproken in een vergadering van de raad.

Werving en selectie nieuwe leden van de raad Conform het Reglement Corporate Governance van Parnassia Groep worden leden van de raad van commissarissen benoemd en herbenoemd door de AVA van Parnassia Groep BV, zijnde het bestuur van de Stichting Parnassia, op voordracht van de raad van commissarissen. De werving en selectie vinden plaats aan de hand van een door de raad van commissarissen vastgestelde profielschets die wordt besproken met de raad van bestuur en de AVA.

Belangrijke selectiecriteria zijn het algemene profiel, de aandachts-/deskundigheidsgebieden die vertegenwoordigd moeten zijn en het hierop toegesneden profiel. Zie hierboven bij Deskundigheid en aandachtsgebieden binnen de

119

 Deel 7 De besturing van onze groep

raad en commissies. Voor de leden met de aandachtsgebieden maatschappelijk veld en bedrijfsvoering hebben de Concerncliëntenraad respectievelijk de Centrale Ondernemingsraad een versterkt aanbevelingsrecht.

Benoeming en benoemingstermijn De AVA (het bestuur van de Stichting Parnassia) benoemt de commissarissen, op voordracht van de raad van commissarissen. De AVA, de raad van bestuur en de (centrale) medezeggenschap kunnen aan de raad van commissarissen personen voor benoeming tot commissaris aanbevelen (dit is een algemeen aanbevelingsrecht). Conform de Governancecode Zorg staat in de statuten beschreven dat een lid van de raad van commissarissen voor een periode van vier jaar wordt benoemd, met de mogelijkheid tot herbenoeming voor nog eens vier jaar.

Samenstelling van de raad De personele samenstelling van de raad is zodanig dat alle deskundigheids- en aandachtsgebieden vertegenwoordigd zijn. In het verslagjaar bestond de raad uit de volgende leden.

Samenstelling raad van commissarissen Eerste benoeming / Aantal Aandachtsgebied/functie in raad van Naam en geboortejaar einde termijn of bijgewoonde commissarissen moment aftreden vergaderingen

mw . drs. M.I. (Marjolein) Verstappen Voorzitter 1 november 2014 / 7 / 7 (1955) Contact Centrale Ondernemingsraad oktober 2022

dhr. J. (Coos) Rijsdijk Vicevoorzitter 2 oktober 2017 / 5 / 7 (1947) Algemeen – integratie fusie Antes Zorg december 2020 Financiën dhr. G.R. (Guy) Fransen 2 oktober 2017 / Integratie fusie met Antes Zorg oktober 2021 4 / 7 (1968) Lid auditcommissie mw . J.C. (Tineke) Huizinga-Heringa Forensisch 1 januari 2015 / 6 / 7 (1960) Politieke relaties december 2020 1 januari 2018 / mw . prof. dr. P.L. (Pauline) Meurs Maatschappelijk veld januari 2022 3 / 7 (1953) Contact Concerncliëntenraad (herbenoembaar) mw . prof. dr. F.E. (Floor) Scheepers Medisch-inhoudelijk 2 oktober 2017 / 5 / 7 (1969) Patiëntveiligheid november 2022 Governance dhr. mr. J. (Hans) van der Vlist 1 januari 2016 / Bedrijfsvoering november 2023 5 / 7 (1952) Lid auditcommissie

Met deze samenstelling voldeden wij aan de normen van artikel 276 van Boek 2 BW (ten minste 30% van de zetels wordt bezet door vrouwen en ten minste 30% door mannen).

Conform het rooster van herbenoeming en aftreden is de heer Van der Vlist voor een periode van 4 jaar herbenoemd als lid van de raad van commissarissen. Zie voor de hoofd- en nevenfuncties van de leden van raad van commissarissen bijlage 8.

Commissies

Auditcommissie De leden met als aandachtsgebied financiën resp. bedrijfsvoering vormen tezamen de auditcommissie. In deze commissie participeren de financieel bestuurder en (met regelmaat) de externe accountant. De commissie verzorgt de voorbereiding van de bespreking in de raad van: • de (financiële) informatieverschaffing, waaronder de begroting en de jaarrekening; • de opvolging van de aanbevelingen van de externe accountant; • de naleving van de relevante weten regelgeving; • de financiering (treasury); • de administratieve organisatie en de daaraan ten grondslag liggende informatiesystemen; • het functioneren van de externe accountant; • de werking van het interne risicobeheersingssysteem. De auditcommissie bestond uit de heren Fransen en Van der Vlist, onder voorzitterschap van eerstgenoemde.

120

 Deel 7 De besturing van onze groep

Alle onderwerpen worden ook in de raad zelf geagendeerd en besproken vanwege de gezamenlijke verantwoordelijkheid. In de commissie wordt op deelaspecten dieper op de materie ingedaan. De commissie doet hierover verslag aan de raad.

Kwaliteitscommissie De bestuurder zorg overlegt tweemaal per jaar met de leden van de raad van commissarissen die specifiek toezicht houden op de zorginhoudelijke aspecten (de kwaliteitscommissie). De commissie bestond uit de dames Meurs en Scheepers. Alle onderwerpen worden ook in de raad zelf geagendeerd vanwege de gezamenlijke verantwoordelijkheid. In de bijeenkomst met genoemde leden wordt op deelaspecten dieper op de materie ingedaan. Zij doen hier verslag over aan de raad.

Remuneratie De raad kent geen formele remuneratiecommissie, aangezien in- en externe kaders in acht te nemen bij het bepalen van het salaris en de regeling van de overige arbeidsvoorwaarden van de leden van de raad van bestuur voldoende helder zijn en deze in de gehele raad worden besproken. Wel worden door de voorzitter en de vicevoorzitter de beoordelingsgesprekken met de leden van de raad van bestuur gevoerd. Ook buigen zij zich over het beleid inzake management development en meer in het bijzonder de opvolgingsplanning. In de praktijk vervullen zij de taken van een remuneratiecommissie. Zie ook onder Bezoldiging van de leden van de raad en Beoordeling functioneren raad van bestuur (p. 117).

Commissie fusie-integratie Naar aanleiding van afspraken die gemaakt zijn ten aanzien van de fusie met Stichting Antes kent de raad vanaf oktober 2017 een commissie die specifiek toezicht houdt op het integratieproject Antes Zorg-Parnassia Groep. De commissie bestaat uit twee leden uit de voormalige raad van toezicht van Antes (de heren Rijsdijk en Fransen) en twee leden uit de raad van commissarissen van Parnassia Groep (mw. Verstappen en dhr. Van der Vlist). Mw. Verstappen is voorzitter van deze commissie. De commissie vergadert met de voorzitter van de raad van bestuur alsmede met de voorzitter en vicevoorzitter van het bestuur van Antes Holding (Antes Zorg en Bavo Europoort gezamenlijk). De commissie heeft haar toezichthoudende taak eind 2019 beëindigd gelet op de voortgang van de integratie en het behalen van de gestelde fusieresultaten.

Bezoldiging van de leden van de raad De eisen die aan toezichthouders in de gezondheidszorg worden gesteld worden steeds hoger. Dat betekent dat elke toezichthouder voldoende tijd moet vrijmaken om zijn/haar functie goed in te kunnen vullen. Daarnaast zijn de leden van de raad hoofdelijk aansprakelijk.

De beloning dient passend te zijn voor een organisatie met de complexiteit en omvang van Parnassia Groep. Deze is conform de statuten vastgesteld door de AVA. De bezoldiging wordt jaarlijks getoetst aan normen gesteld door de WNT (Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector). Deze geeft normen voor de vergoeding van toezichthouders. Voor de voorzitter is de vergoeding vastgesteld op € 16.878 en voor de leden op € 11.614. Deze bedragen vallen ruim binnen de kaders van de WNT.

Zelfevaluatie door de raad Conform het Reglement Corporate Governance bespreekt de raad jaarlijks het eigen functioneren. Voorts bevat het reglement bepalingen over tussentijds aftreden bij onvoldoende functioneren. In 2019 vond deze jaarlijkse evaluatie plaats in het kader van de bespreking van de werking van de governance in de AVA van 23 mei (zie p. 115). Voorafgaand daaraan heeft de raad van commissarissen bij het evalueren van het eigen functioneren gebruikgemaakt van externe ondersteuning door het Instituut voor Governance & Leiderschap. Na elke vergadering wordt structureel kort stilgestaan bij de wijze waarop de vergadering is verlopen.

Overleg tussen accountant en de raad De auditcommissie sprak in 2019 tweemaal met de accountant, in mei naar aanleiding van de jaarverslaggeving en het accountantsverslag en in december naar aanleiding van de managementletter, en bracht hierover verslag uit in vergaderingen van de raad. De raad sprak eenmaal met de accountant, in zijn mei-vergadering, naar aanleiding van het jaarverslag en het accountantsverslag en de bevindingen van de auditcommissie.

De aanbevelingen van de accountant worden conform de besturing & control-cyclus opgenomen in het risicoregister van de groep, van acties voorzien en over de resultaten wordt verantwoording afgelegd via dit register.

121

 Deel 7 De besturing van onze groep

Vergaderingen De raad vergadert in tegenwoordigheid van de raad van bestuur, behoudens de bespreking van het eigen functioneren van de raad, zijn relatie tot de raad van bestuur en het functioneren van de raad van bestuur en zijn leden. In 2019 kwam de raad zevenmaal bijeen, waarvan de bijeenkomst in december een zogenaamde strategiebijeenkomst was waarin een aantal thema’s werd besproken (o.a. de digitale transformatie, preventie van GGZ en de vitaliteit van de organisatie). . De auditcommissie vergaderde in 2019 tweemaal, in aanwezigheid van de bestuurder bedrijfsvoering en financiën van de raad van bestuur. Naast hun reguliere vergaderingen hielden zowel de voltallige raad als de auditcommissie telefonische conference calls over de nasleep van de EPD-crisis in 2018 en naar aanleiding het waiver-traject met de banken. De kwaliteitscommissie vergaderde in 2019 tweemaal, in aanwezigheid van de bestuurder zorg van de raad van bestuur en de geneesheer-directeur. De commissie fusie-integratie kwam in 2019 tweemaal bijeen, en werd voorts geïnformeerd door tussentijdse rapportages over de voortgang van de fusie-integratie. De voorzitter van de raad heeft maandelijks een overleg met de voorzitter van de raad van bestuur.

Besluiten en besproken onderwerpen De raad wordt door de raad van bestuur systematisch op de hoogte gehouden door middel van geregelde voortgangs - rapportages en daarnaast door specifieke mededelingen over gebeurtenissen en ontwikkelingen.

Naast vele volgens plan verlopende zaken en gunstige ontwikkelingen kregen vooral ook minder gunstige ontwikkelingen en kwetsbaarheden de aandacht. In de gedachtewisseling over deze en andere kwesties kon de raad van bestuur de raad er steeds van overtuigen deze ontwikkelingen goed te overzien en adequaat tegemoet te treden.

Door de raad werden in elke vergadering besproken: • De Management Informatieset (zowel de zorginformatie, waaronder veiligheid, als personele en financiële informatie etc.) • Belangrijke ontwikkelingen binnen de organisatie en in de externe omgeving. Met ingang van november 2018 gebeurt dit op basis van een integrale rapportage ingedeeld conform de speerpunten van het bedrijfsplan. • Stand van zaken/bijzonderheden ten aanzien van de afzonderlijke zorgen ondersteunende bedrijven.

Voorts werden meerdere malen besproken: • ICT-/EPD-ontwikkeling. • Gezond werken – ontwikkeling ziekteverzuim. • De ontwikkelingen rond de wachtlijsten. • Begroting 2019, resultaatprognose en acties richting duurzaam herstel. • Gemeentelijke aanbestedingen en contractering met de verzekeraars. • Voortgang fusie- en integratietraject met Antes. • Aspecten kwaliteitsbeleid primair proces. • Diverse samenwerkingen met externe partners. • Risicomanagement/bedrijfsrisico’s. • Verdere ontwikkeling van Fivoor (forensische zorg).

Ook kwamen onder meer aan de orde: • Evaluatie Herstelgericht Organiseren. • Incident- en calamiteitmeldingen. • Management-developmentprogramma. • Ontwikkelingen vastgoed (met name in Rijnmond). • E-health-ontwikkelingen. • Ontwikkelingen buitenlandbeleid.

Besluiten van de raad in 2019: • Goedkeuring begroting 2019 (24/1). • Goedkeuring voordracht tot herbenoeming lid stichtingsbestuur (21/3) • Goedkeuring overname Stichting dr. Leo Kannerhuis (1/2). • Goedkeuring klasse-indeling en maximale bezoldiging leden raad van bestuur (16/5). • Goedkeuring jaarverslag 2018 (16/5). • Goedkeuring voorstel verlenging contract accountantsdienst KPMG (12/9). • Goedkeuring verwerving onroerend goed Poortugaal (23/9). • Benoeming lid raad van bestuur (1/10). 122

 Deel 7 De besturing van onze groep

• Goedkeuring voordracht vierde lid stichtingsbestuur (14/11). • Goedkeuring verzoek opheffen Stichting Prioriteitsaandeel Antes (14/11). • Goedkeuring evaluatie activiteiten in het buitenland/verkoop Triora International (14/11)

Drie van de vergaderingen van de raad werden besloten met een presentatie door de bestuurder en directie van een van de (zorg)bedrijven (of combinatie van zorgbedrijven) en een gedachtewisseling naar aanleiding daarvan: in januari i-psy PsyQ Brijder, in september het Service Centrum en in november Antes. Ook werd de jaarlijkse bijeenkomst met de bestuurders en directeuren belegd (21 maart 2019), waar de algemene gang van zaken in de groep en de sector werd besproken.

Jaarverslag en jaarrekening

De jaarverslaggeving 2018 werd op 13 mei 2019 besproken door de auditcommissie, in aanwezigheid van de accountant. De raad keurde op 16 mei 2019, na bespreking met de accountant van het accountantsverslag en mede op basis van de bevindingen van de auditcommissie, het jaarverslag 2018 goed en voorzag de jaarrekening 2018 van zijn goedkeurend advies aan de AVA.

Stichtingsbestuur De Stichting Parnassia houdt alle aandelen van Parnassia Groep BV, waarin alle activiteiten van de groep zijn ondergebracht (zie p. 137). Het bestuur van de stichting vormt derhalve de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA). De statuten van de stichting bevatten een aantal bepalingen die hun uitwerking hebben gekregen in een Bestuurs- reglement Stichting Parnassia.

Perspectief bij het vervullen van de bestuurstaken De stichting heeft als belangrijkste taak het bewaken van het profiel van de groep, zodat de zorg aan de verschillende doelgroepen van GGZ-patiënten ook op de lange termijn wordt gerealiseerd. Het gaat om continuïteit en duurzaamheid van de organisatie. Daarvoor heeft de stichting als aandeelhouder een aantal wettelijke bevoegdheden. De stichting heeft vooral een scope gericht op de lange termijn en op de ontwikkelingen in de algemeen maatschappelijke context.

Bevoegdheden bestuur Het bestuur is als AVA bevoegd tot: • het vaststellen van de jaarrekening; • het benoemen van de leden van de raad van commissarissen; • het vaststellen van de meerjarenvisie van Parnassia Groep; • het besluiten tot statutenwijziging, tot fusie, (af)splitsing en ontbinding van de vennootschap (na gezamenlijke goedkeuring van de raad van bestuur en raad van commissarissen); • het benoemen van de registeraccountant (op voordracht van de raad van bestuur en raad van commissarissen). Het bestuur ziet ook toe op de werking van de governancecode.

Het bestuur, in zijn hoedanigheid als AVA, heeft ingevolge de statuten géén beschikking over de winst die Parnassia Groep BV in een boekjaar behaalt. Een eventueel exploitatieoverschot wordt gereserveerd ten behoeve van de exploitatie van de vennootschap.

Samenstelling, onafhankelijkheid en benoeming bestuur Het bestuur bestond in 2019 uit drie leden. De leden dienen over een zeer brede, maatschappelijk relevante achtergrond te beschikken om daarmee de missie en doelstelling van Parnassia Groep te ondersteunen. Zij mogen geen andere functies uitoefenen die hiermee conflicteren. Hun onafhankelijkheid is en wordt getoetst op basis van criteria analoog aan die voor de leden van de raad van commissarissen.

De leden van het bestuur worden benoemd voor een periode van vier jaar. Het bestuur van de stichting verzoekt bij een vacature de raad van bestuur en raad van commissarissen om een gezamenlijke voordracht voor de benoeming door het bestuur. De centrale medezeggenschapsorganen hebben recht van advies op een voorgenomen benoeming.

123

 Deel 7 De besturing van onze groep

Het bestuur heeft de mogelijkheid van herbenoeming voor nog eens vier jaar. Deze behoeft de instemming van de raad van commissarissen en raad van bestuur.

Het stichtingsbestuur bestond gedurende het verslagjaar uit drie leden, te weten mevrouw M. (Monika) Milz, de heer prof. dr. E (Erik) Hoencamp en de heer (Kees) H.J. Rutten, waarbij laatstgenoemde het voorzitterschap vervulde. Per 1 januari 2020 is mevrouw Marjet van Zuijlen benoemd tot (vierde) lid van het stichtingsbestuur.

Bezoldiging leden bestuur De bezoldiging van de bestuursleden is vastgesteld op de helft van die voor de leden van de raad van commissarissen. Daarmee bedroeg de vergoeding in 2018 voor de voorzitter € 8.439 en die voor de leden € 5.807.

Vergaderingen, besproken onderwerpen en besluiten Er wordt ten minste tweemaal per jaar een AVA uitgeschreven. De vergadering vindt plaats in aanwezigheid van de raad van bestuur en de raad van commissarissen. De raad van commissarissen en de raad van bestuur hebben een raadgevende stem.

De raad van bestuur en de raad van commissarissen leggen verantwoording af aan de AVA over het door de raad van bestuur gevoerde beleid respectievelijk het door de raad van commissarissen uitgeoefende toezicht. In 2019 kwam de AVA tweemaal in vergadering bijeen (23 mei en 12 december).

In haar vergadering van 23 mei 2019 nam de AVA kennis van het jaarverslag 2018, het verslag van de accountant, het goedkeurend advies van de raad van commissarissen bij de jaarrekening en het besluit van de raad van bestuur tot resultaatbestemming. De AVA stelde de jaarrekening 2018 vast onder enkele voorwaarden, waaronder de afgifte door de accountant van zijn controleverklaring. Zij verleende de leden van de raad van bestuur decharge voor het in 2018 gevoerde beleid en de commissarissen voor het door hen uitgeoefende toezicht. Definitieve vaststelling van de jaarrekening vond plaats in een schriftelijke vergadering begin juli 2019. In genoemde vergadering werd eveneens de werking van de governance geëvalueerd met de raad van commissarissen en de raad van bestuur. Zie voor de conclusies p. 115. Tevens werd, op voordracht van de raad van bestuur en raad van commissarissen, mevrouw Milz herbenoemd als lid van het stichtingsbestuur voor een periode van drie jaar.

In haar vergadering van 12 december 2019 besprak de AVA met de raad van commissarissen en de raad van bestuur de langetermijnvisie en -ontwikkelingen van de groep o.a. aan de hand van een drietal thema’s: regionalisering van de zorg, de maatschappelijke en economische waarde van de groep/de GGZ en de eigendomsverhouding van de groep ten aanzien van financiers, bewoners en medewerkers e.d. (wie is eigenaar van de groep).

Tevens nam de AVA in een schriftelijke vergadering (september 2019) het besluit, op voorstel van de raad van bestuur en raad van commissarissen, om het contract met de accountantsdienst KPMG te verlengen tot en met de controle van het verslagjaar 2020.

Besturing en bedrijfsvoering Sturen op inhoud en bedrijfsvoering In 2019 hebben we onder dit motto verder vormgegeven aan de manier waarop wij in Parnassia Groep werken en samenwerken. Zodanig dat al onze teams duurzaam gezond zijn, en we samen een duurzaam gezonde organisatie blijven. Een duurzaam gezond team kenmerkt zich door inhoudelijk goede en doelmatige zorg, door een inspirerend werkklimaat en door een financieel gezond resultaat. Aan de manier om hieraan consequent met elkaar te werken gaven we vorm in het verlengde van de eerdere beweging naar Herstelgericht Organiseren (HGO), die we hebben ingezet in 2015. In het document Sturen op inhoud en bedrijfsvoering in Parnassia Groep hebben we onder meer op basis van geleerde lessen uit onze evaluaties van HGO de principes van onze besturing & control-cyclus opnieuw beschreven en op onderdelen anders vormgegeven.

Binnen algemene kaders die op het niveau van de groep en het zorgbedrijf zijn afgesproken, maken zorgteams hun eigen keuzes en stellen zij hun eigen prioriteiten. Zij geven ook aan welke zaken zij niet zelf kunnen oplossen en waarvoor dus voorwaarden geschapen moeten worden op het niveau van de groep of op een tussenliggend niveau. Het dashboard is opnieuw ontworpen om deze wijze van resultaatgerichte sturing optimaal te ondersteunen. 124

 Deel 7 De besturing van onze groep

Sturingsprincipes Bij het sturen op inhoud en bedrijfsvoering laten we ons leiden door een paar eenvoudige principes. Die hebben we in genoemde notitie als volgt beschreven:

• We laten ons leiden door onze drie kernwaarden: deskundig, respectvol en optimistisch. • Ons werk moet aantoonbaar leiden tot goede zorg. Bij alles wat we doen moeten we ons afvragen: “wat heeft de patiënt hier aan?” Dit betreft ook de groep patiënten die nog niet in zorg is, maar op de wachtlijst staat. • We zijn een betrouwbare partner voor elkaar en voor de buitenwereld. Afspraak is afspraak. • We zijn onsbewust dat de context waarin hulp gegeven wordt binnen Parnassia Groep kan verschillen. Daarom zoeken we altijd naar oplossingen die passend zijn binnen de context waarin we werken. • We voelen ons eigenaar van een probleem. Als we het zelf niet kunnen oplossen, dan leggen we het daar neer waar het wel op gelost kan worden. Wij zorgen voor een warme overdracht van het probleem.

De kernvragen bij het sturen, op elk niveau, luiden:

In de wijze waarop we sturen maken we een onderscheid tussen • ambities – ‘dit willen wij’ • eisen – 'zo moet het’ • spelregels – ‘zo doen wij het’ • suggesties – ‘zo kan het’

Onze ambities en de (externe) eisen en (interne) spelregels geven duidelijkheid over WAT we willen, maar ook over welke verwachtingen we daarbij hebben. Dit is nodig om teams ruimte te geven, maar ook om duidelijk te zijn waarop bijvoorbeeld onze financiers of de inspectie ons beoordelen. HOE teams invulling geven aan de ambities en speerpunten van de groep hangt af van hun situatie/context.

Belangrijke instrumenten voor de dagelijkse sturing die ter beschikking staan van elke collega in een (behandel)team en van leidinggevenden zijn het Teamplan, de Registratiemonitor en het Teamdashboard.

Stap voor stap en consequent voeren wij de principes van Sturen op inhoud en bedrijfsvoering de komende tijd verder door in de werkwijzen en instrumenten waarmee wij sturing geven op alle niveaus, van het individuele team tot de groep als geheel.

Managementinformatie en -rapportage Een Management Informatie Set (MIS) op groepsniveau is maandelijks beschikbaar. Deze omvat informatie zowel betreffende het zorgproces (Zorg-MIS) als bedrijfsvoeringsparameters en wordt besproken in de bestuursraad en de maandelijkse overleggen op groepsniveau met directies.

De informatie uit de dashboards van de teams is geaggregeerd beschikbaar als managementinformatie op alle bovenliggende niveaus – van de hoofdonderdelen van de zorgbedrijven (sector, regio), de zorgen ondersteunende bedrijven als geheel tot het niveau van de gehele groep.

Elke vier maanden schrijft de bestuurder/directie mede aan de hand van deze managementinformatie een rapportage over de eigen resultaten op het gebied van de reguliere zorg en bedrijfsvoering, risico’s en afgesproken resultaten. De rapportage wordt door controllers beoordeeld en vervolgens besproken in een overleg tussen de raad van bestuur (in zijn hoedanigheid van AVA van betreffend bedrijf) en bestuurder/directie.

125

 Deel 7 De besturing van onze groep

Risicobeheersing De raad van bestuur en de bestuurders van de (zorg)bedrijven sturen actief op de risico’s die van invloed zijn op de realisatie van de ondernemingsdoelstellingen.

Een belangrijk instrument in het kader van besturing & control is het integraal overzicht van de risico’s per (zorg)bedrijf. Zo’n overzicht is er ook op groepsniveau, inclusief risico’s van de (zorg)bedrijven die dusdanig groot zijn dat ze de groep als geheel kunnen beïnvloeden. Driemaal per jaar worden de risico’s geïnventariseerd, geclassificeerd op kans en impact, en worden de acties om deze risico’s te minimaliseren gemonitord. Op deze wijze wordt systematisch gewerkt aan het bereiken van de doelstellingen en het zoveel mogelijk beperken en beheersen van risico’s. Groepscontrol is belast met de coördinatie en controle van het groepsbrede risicomanagement.

De risico’s worden conform ons risicoregister onderscheiden in een drietal hoofdgroepen: • Externe en strategische risico’s. • Veiligheidsrisico’s. • Andere operationele risico’s.

Externe en strategische risico’s

Contracten – regelgeving en financiering Deze risico’s ontstaan onder meer door wijzigingen in wetgeving, maatregelen en eisen van overheid en financiers van de zorg ten aanzien van de bekostiging, de financiering (en de hoogte daarvan) en de verantwoording van de zorg.

De GGZ wordt versnipperd gefinancierd vanuit de vier financieringsstelsels Zvw, Wlz, Jeugdwet en Wmo, die op hun beurt weer versnipperd zijn over een aantal verzekeraars, een twintigtal zorgkantoorregio’s, een vijftiental jeugdregio’s en ruim 350 gemeenten.Dan is er nog de forensische zorg gefinancierd door justitie. De Zvw is verder versnipperd over de specialistische GGZ, generalistische basis-GGZ en langdurige GGZ, met soms aparte omzetplafonds en afspraken over gemiddelde kosten per unieke cliënt en andere prestatie-indicatoren. De samenhang, integraliteit en praktische uitvoerbaarheid van de zorg staan door deze versnippering onder druk.

De instroom van nieuwe cliënten per financier is onvoorspelbaar en dat geldt deels ook voor de behandelduur. De totale behandelkosten per financier komen daardoor soms hoger uit dan het omzetplafond, terwijl snijvlakverliezen door over- en onderproductie tussen verzekeraars, zorgkantoren, jeugdregio’s en gemeenten niet onderling verrekend kunnen worden.

De afrekeningen met zorgverzekeraars zijn steeds ingewikkelder geworden; deze vinden namelijk niet per boekjaar plaats maar per schadelastjaar. Bij de langlopende behandeltrajecten zijn de uiteindelijke totale schadelasten moeilijk voorspelbaar en kan in volgende boekjaren blijken dat sprake is van budgetoverschrijdingen. Dit is een fenomeen dat de laatste drie jaar ook daadwerkelijk optreedt; de gemiddelde behandelduur loopt op en dat brengt hogere schadelasten met zich mee, die voor een belangrijk deel ten laste van de exploitatie van Parnassia Groep komen.

Door al deze factoren zijn de zorg en bedrijfsvoering steeds complexer geworden en zijn de onzekerheden en financiële risico’s fors toegenomen. Het mitigeren van deze risico’s en het voldoen aan alle externe eisen die betrekking hebben op de rechtmatigheid, de kwaliteit, de verantwoording, de prijs en het totale beschikbare budget van de zorg, is een uitermate ingewikkeld en tijdrovend proces, waar inzet van veel mankracht voor nodig is. Dit alles leidt ook tot buitensporig hoge administratieve lasten en gaat dus ten koste van de doelmatigheid van de zorg die binnen de GGZ zo wordt nagestreefd. In 2019 ging opnieuw veel aandacht uit naar het voldoen aan de eisen van het regiebehandelaarschap en het beperken van de schadelasten.

Tekort aan professionals In de GGZ is een toenemend personeelstekort en in het bijzonder een tekort aan regiebehandelaars en verpleegkundigen. Ook Parnassia Groep ondervindt hier grote hinder van. Het leidt ertoe dat een deel van de zorg niet kan worden geleverd en/of een deel van geleverde zorg niet wordt betaald, omdat er geen regiebehandelaar bij die zorg is betrokken. Op verschillende manieren trachten we tekorten aan personeel te voorkomen. Zie p. 69.

126

 Deel 7 De besturing van onze groep

Veiligheidsrisico’s De tweede hoofdgroep betreft risico’s met betrekking tot de veiligheid (van patiënten, medewerkers, gebouwen en informatie). Risico’s op dit gebied worden gemonitord aan de hand van de rapportages uit periodieke en incidentele externe en interne audits op de onderscheiden veiligheidsgebieden.

In 2019 hebben we aanzienlijke verbeteringen in gang gezet in het systeem van interne audits. Inhoudelijk lag opnieuw de focus op de onderwerpen dwang en drang, suïcide (veiligheid patiënten) en informatieveiligheid. Deze onderwerpen worden nader belicht op andere plaatsen: Zie p. 127 e.v. voor informatie over veiligheidsmanagement en -control. Zie voor inhoudelijke ontwikkelingen op de deelgebieden van veiligheid: • Veiligheid patiënten: p. 25 e.v. • Veiligheid informatie: p. 28 e.v. • Veiligheid collega’s: p. 66 e.v. • Veiligheid gebouwen en terreinen: p. 94

Andere operationele risico’s De derde hoofdgroep bestaat uit andere operationele risico’s, die veelal voortkomen uit de reguliere interne bedrijfs - processen bij de (zorg)bedrijven. Zij worden door de bedrijven zelf geïnventariseerd en gemonitord, en daarover wordt via de reguliere besturing & control-cyclus gerapporteerd aan de raad van bestuur. Hierbij worden ook de risico’s betrokken die zijn gerapporteerd in de managementletter van de externe accountant.

In 2019 lag de focus in belangrijke mate op het realiseren van de financiële doelstellingen en het blijvend voldoen aan de vele criteria die door financiers worden gesteld. De nadruk lag hierbij vooral op het beperken van de met verzekeraars afgesproken schadelasten.

Risico’s in registratie- en declaratieproces Onjuist- of onvolledigheden in de administratieve vastleggingen in de zorgverlening kunnen ertoe leiden dat de hiermee gemoeide inzet niet vergoed wordt door de financiers. Veel inzet hebben we ook in 2019 gepleegd om de complexe administratieve processen goed in te regelen en correct te doen uitvoeren. Zie p. 111 e.v.

Frauderisico Beheersing van het risico op fraude vindt plaats door een duidelijke bevoegdhedenstructuur, controletechnische functiescheidingen en tal van organisatorische en interne controlemaatregelen. Voor collega’s is er een gedragscode die is bedoeld als handreiking bij de eigen gedragsbepaling van de medewerker in voorkomende situaties. In 2019 werd geen fraude geconstateerd.

Kwaliteits- en veiligheidsmanagement Kwaliteitsmanagement is het in de praktijk waarborgen van de kwaliteit van zorg. Het doel van het kwaliteitsmanagementsysteem is het systematisch opsporen en uitvoeren van verbetermogelijkheden in onze processen. De sturing op kwaliteit en de verbetering daarvan vormen een integraal onderdeel van het besturing & control-proces.

Uitgangspunten voor de inrichting van het kwaliteitsmanagementsysteem zijn vertrouwen en gedeeld eigenaarschap. Dit komt tot uiting in hoe wij kijken naar beheersing van kwaliteit. De beheersing gebeurt op de volgende manieren: • Zelfmonitoring – 95% van de borging van de kwaliteit doet het team zelf, in het dagelijkse proces van uitvoeren en continu verbeteren. Individueel en als team monitoren de professionals: doen we het goed? In het teamhandboek kwaliteit van zorg zijn de minimale eisen opgenomen. Op deze eisen wordt bij de interne audits getoetst. • Rapportage/verantwoording – Het team rapporteert afwijkingen op kritische indicatoren uit het kwaliteitskader en zaken waarvan het team vindt dat de leidinggevende hierover geïnformeerd behoort te zijn. • Control – In uitzonderlijke gevallen, als er de noodzaak is tot het managen van afwijkingen en bijzondere risico’s, krijgt het team specifieke ondersteuning.

Interne audits Een belangrijk instrument in het kwaliteitsmanagementsysteem is het interne auditsysteem. Een auditteam bestaat uit deskundigen op elk kwaliteits-/veiligheidsgebied waar een team mee te maken heeft. Een klinische Bopz-afdeling wordt bijvoorbeeld bezocht door een auditteam bestaande uit een geneesheer-directeur, een apotheker, een brand- veiligheidsdeskundige, een specialist somatiek, een deskundige infectiepreventie en een kwaliteitsdeskundige. De auditrapportage biedt teams een samenhangend overzicht van alle significante risico’s en verbetermogelijkheden.

127

 Deel 7 De besturing van onze groep

In 2019 hebben we een nieuwe wijze van auditing geïntroduceerd: de patient tracer audit. Op basis van het dossier en verhaal van een patiënt wordt gesproken met de patiënt en het behandelteam. De audit wordt uitgevoerd door een procesbegeleider van de afdeling Kwaliteit en een peer, een collega-professional uit een geheel andere zorgsetting – bijvoorbeeld een kinderen jeugdpsychiater bij de audit bij Wonen volwassenen. Zowel inhoudelijk als wat betreft enthousiasme bij collega’s, (peer-)auditoren én patiënten kunnen we deze manier van auditen een enorm groot succes noemen.

Certificatie Parnassia Groep beschikt sinds 2007 over een HKZ-certificaat, dat jaarlijks door externe, onafhankelijke auditors wordt getoetst. Parnassia Groep ziet de externe audits als waardevolle aanvulling op de eigen instrumenten – waaronder interne audits – om de kwaliteit en veiligheid continu te verbeteren.

Veiligheidsmanagement en -control Veiligheid is een van de drie pijlers van onze visie op kwaliteit van zorg. Met onze visie op veiligheid en ons veiligheidsbeleid appelleren we aan het verantwoordelijkheidsbesef van de individuele medewerker, ongeacht zijn of haar functie. Conform de visie van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) streven we naar een situatie waarin collega’s zich maximaal verantwoordelijk voelen voor de veiligheid en waarin zij elkaar aanspreken (horizontaal aanspreken). Dit gaat gepaard met duidelijke afspraken en regels met betrekking tot control (verticaal toezicht).

Het doel van het veiligheidsmanagement is beschreven in onze visie op veiligheid: Teams zijn steeds op zoek naar manieren om de veiligheid te verbeteren. Periodiek wordt vastgesteld of het eigen team (nog) voldoet aan de veiligheidsvoorschriften en waar nodig worden verbeteracties in gang gezet.

De onderdelen van ons veiligheidsmanagementsysteem: • Prospectieve risicoanalyse. Binnen alle teams wordt jaarlijks gezamenlijk de veiligheidsscan ingevuld. De veiligheidsscan bevat de veiligheidsnormen waaraan voldaan moet worden. De scan biedt een gestructureerd instrument om risico’s op te sporen en op te lossen. • Veilig incidenten melden (VIM). Zie p. 25 voor informatie over dit onderwerp. • Retrospectieve incidentanalyse. We verwachten van teams dat ze ten minste eens per jaar een incidentanalyse uitvoeren. Acties worden opgenomen in het verbeterregister. • Verbeterregister. Ten behoeve van een eenduidige registratie van de verbeterplannen op het gebied van kwaliteit en veiligheid hanteren alle teams een eenduidig verbeterregister. • Het teamhandboek kwaliteit van zorg. Het kwaliteitssysteem is ons digitale documentbeheersysteem met alle informatie en richtlijnen op kwaliteits- en veiligheidsgebied; dit wordt gebundeld gepresenteerd in het teamhandboek kwaliteit van zorg.

We onderscheiden op het gebied van veiligheid tien deelgebieden. Elk deelgebied kent een eigenaar op directie- niveau die verantwoordelijk is voor het vertalen van externe eisen naar regels voor de teams. Naast de eigenaren kent elk deelgebied inhoudsdeskundigen met control-taken. Zij zijn aangesteld om control uit te voeren op hun eigen deelgebied (bijvoorbeeld in de vorm van een interne audit). Als een inhoudsdeskundige een afwijking constateert, zal deze in eerste instantie gerapporteerd worden aan het betreffende team als verbeterinformatie. Veiligheidscontrol is altijd gericht op de ondersteuning van het team, niet op het aanwijzen van schuldigen. Grotere afwijkingen die het team niet zelf op kan lossen, worden gerapporteerd aan de directie. In het geval dat de directie de afwijking niet kan oplossen of wanneer er sprake is van een acute bedreiging voor de veiligheid van patiënten of collega’s, zal de inhoudsdeskundige rechtstreeks aan de raad van bestuur rapporteren. Binnen de raad van bestuur is de bestuurder zorg aangewezen als portefeuillehouder kwaliteit van zorg.

Eens per vier maanden maken de veiligheidsdeskundigen per deelgebied de balans op en schrijven een rapportage aan de geneesheer-directeur van Parnassia Groep. De geneesheer-directeur is proceseigenaar van veiligheidscontrol. De geneesheer-directeur bundelt de informatie en bespreekt deze indien nodig met de directies en bestuurders van de bedrijven. Op basis hiervan stelt de geneesheer-directeur een overkoepelende rapportage op, gericht aan de raad van bestuur, met de staat van het veiligheidsbeleid van Parnassia Groep.

Scholing op het gebied van veiligheid De Parnassia Groep Academie biedt scholing voor alle collega’s van Parnassia Groep gericht op veiligheid in de patiëntenzorg, zoals de trainingen Conflicthantering en vroegsignalering, Omgaan met crisissituaties en PITSTOP voor suïcidepreventie (zie p. 27-28). Voor teams die al geschoold zijn in de-escalerend werken bestaat een Opfristraining Veiligheid. Behalve dat ze tools aangereikt krijgen om de veiligheid op de afdeling te vergroten, leren collega’s hoe ze daarbij onze kernwaarden deskundigheid, respect en optimisme inhoud kunnen geven in de begeleiding van patiënten.

128

 Deel 7 De besturing van onze groep

De trainingen sluiten aan bij projecten als ‘Gastvrije zorg’ en ‘Terugdringen van dwang en drang’ en volgen de richtlijnen die GGZ Nederland hanteert met betrekking tot fysiek ingrijpen.

Crisisbeheersing Alle directieleden en bestuurders zijn getraind om te kunnen handelen indien een ernstig incident ten aanzien van de patiëntenzorg een crisissituatie veroorzaakt. Indien de crisis dit vraagt, neemt de raad van bestuur de leiding bij het beheersen van de (gevolgen van) de crisis.

Helaas deed zich in november 2019 een ernstig veiligheidsincident in de patiëntenzorg voor, naar aanleiding waarvan een crisisteam onder leiding van de raad van bestuur werd ingesteld (zie p. 25). In januari 2020 werd een crisisteam gevormd in verband met de (wereldwijde) hiaten in de beveiliging van Citrix, en in maart 2020 uiteraard in verband met de coronapandemie.

Medezeggenschap

Medezeggenschap patiënten – cliëntenraad Parnassia Groep wil haar patiënten de best mogelijke geestelijke gezondheidszorg bieden. Daartoe zijn participatie en feedback van onze (potentiële) patiënten nodig. Hun wensen en inzicht in hun beleving van de kwaliteit van onze dienstverlening zijn essentieel. Op het niveau van de individuele patiënt betekent dit dat (mede)zeggenschap in de eigen behandeling nodig is. Het is van belang dat goede informatie wordt verstrekt over de behandelmogelijkheden en over te verwachten resultaten, dat afspraken worden vastgelegd in een behandelplan en dat deze geregeld met de patiënt worden geëvalueerd.

Op collectief niveau is het van belang de wensen van patiënten te betrekken bij het ontwikkelen en verbeteren van onze zorg en bij beleidsontwikkelingen die voor patiënten belangrijk zijn. Alle zorgbedrijven beschikken hiertoe over cliëntenraden zoals bedoeld in de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen.

Structuur en facilitering De medezeggenschap van onze patiënten is geregeld in de ‘Raamregeling medezeggenschap cliënten Parnassia Groep’. Het zwaartepunt van de medezeggenschap ligt bij de zorgbedrijven, die eigen cliëntenraden hebben. Daar- naast is er een Concerncliëntenraad, waarin de cliëntenraad van elk zorgbedrijf een vertegenwoordiging heeft. Deze is de gesprekspartner van de raad van bestuur voor groepsaangelegenheden.

Ter ondersteuning van de werkzaamheden van de medezeggenschap is in goed overleg tussen de Concerncliënten- raad en de raad van bestuur een regeling getroffen voor de vergoeding van gemaakte (on)kosten door de leden. Deze geldt voor alle leden van de medezeggenschap. Ook zijn er door de zorgbedrijven met de eigen cliëntenraden afspraken gemaakt over de ter beschikking staande faciliteiten, waaronder het materiële budget en de ambtelijke ondersteuning. De raad van bestuur heeft die afspraken op groepsniveau gemaakt met de Concerncliëntenraad. Parnassia Groep is aangesloten bij de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden. Deze commissie bemiddelt bij geschillen tussen zorgaanbieder en cliëntenraad.

Zie voor de ontwikkeling van de medezeggenschapsstructuur p. 141.

Uitgebrachte adviezen, besproken beleidsissues en invloed op het beleid in 2019. De Concerncliëntenraad en de raad van bestuur zijn acht keer in (overleg)vergadering bijeengekomen, waarbij twee keer een lid van de raad van commissarissen aanwezig was. Ook heeft de raad vijf keer met de voorzitter van de raad van bestuur gesproken, over onder andere de financiële ontwikkeling, de jaarrekening 2018 en de verbeterplannen voor 2019. Daarnaast kwam de raad vijf keer bijeen met de bestuurder Vastgoed om de huisvesting van patiënten te bespreken. Ten slotte is de raad vijf keer met de bestuurder van Indigo in vergadering bijeengekomen om de ontwikkelingen van dat zorgbedrijf te bespreken.

Per 1 januari 2020 werd de heer Martin Nieuwstad door de raad van bestuur benoemd tot voorzitter van de Concern- cliëntenraad als opvolger van de heer Simon Buijsman, die sinds 1 mei 2012 het voorzitterschap vervulde.

Leden van de Concerncliëntenraad hebben ook in dit verslagjaar een actieve bijdrage geleverd aan de diverse specialismegroepen, die de zorgteams helpen met informatie, advies en consultatie over de beste behandeling voor hun patiënten.

129

 Deel 7 De besturing van onze groep

Adviesaanvragen In het verslagjaar 2019 heeft de Concerncliëntenraad de volgende veertien adviesaanvragen in het kader van artikel 3 Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen behandeld: • Samenvoeging Antes College - Parnassia Academie • Samenvoeging afdelingen marketing en communicatie Antes - Parnassia Groep • Samenvoeging ICT-organisaties Antes - Parnassia Groep • Reglement cameratoezicht • Samenwerkingsovereenkomst Florence - Incluzio - Parnassia Groep • Aanpassing Klachtenregeling Wkkgz patiënten • Begroting 2019 • Benoeming lid raad van bestuur • Uitbreiding Triora België • Samenwerking NewHealth Group - Stichting mirro • Nieuwe Gedragscode Parnassia Groep • Benoeming lid stichtingsbestuur • Overdracht activiteiten Triora International • Beleidsplan Wet verplichte ggz

Daarnaast heeft de Concerncliëntenraad in 2019 op drie adviesaanvragen die in 2018 werden aangeboden, een positief advies gegeven. Dat betreft de volgende aanvragen: • Integratie vastgoed/facilitair Antes - Parnassia Groep • Uitbreiding topstructuur (tijdelijk toegevoegde bestuurder) • Gezamenlijk organiseren ondersteunende diensten/functies

De door de raad uitgebrachte adviezen zijn van wezenlijke invloed geweest op de te nemen besluiten.

Behalve op de adviesaanvraag beleidsplan Wet verplichte ggz en de verschillende adviesaanvragen in het kader van de integratie Antes - Parnassia Groep heeft de Concerncliëntenraad op alle aanvragen positief geadviseerd.

Beleidsplan Wet verplichte ggz Ten aanzien van dit beleidsplan overwoog de raad dat het nog te vroeg was om de werking van de nieuwe wet in de praktijk en de gevolgen daarvan voor patiënten en afdelingen goed te kunnen beoordelen. De nieuwe Wet verplichte ggz is op 1 januari 2020 in werking getreden. De raad heeft daarom een voorlopig positief advies gegeven vooruit- lopend op zijn evaluatie later in 2020.

Integratietrajecten Antes - Parnassia Groep De integratie van Antes en Parnassia Groep is tijdens diverse overlegvergaderingen aan de orde geweest. De Concerncliëntenraad heeft diverse adviesaanvragen in dat kader behandeld (integratie ICT, Antes College - Parnassia Academie, marketing en communicatie). De raad heeft zich bij de drie genoemde aanvragen uiteindelijk van advies onthouden, omdat hij tot de conclusie kwam dat de onderwerpen weliswaar van belang zijn voor de organisatie Parnassia Groep, maar dat er geen directe patiëntenbelangen mee waren gemoeid. En dat hij met het positief advies op de fusie in feite ook positief advies op de drie voorgenomen integraties had gegeven.

Samenwerking met Florence en Incluzio De Concerncliëntenraad kon zich goed vinden in de voorgenomen samenwerking die tot doel heeft de bereikbaarheid van de instellingen voor patiënten te verbeteren, en mogelijkerwijs zal leiden tot het opzetten van een gezamenlijk medisch contactcentrum in de regio Haaglanden. Hij overwoog daarbij dat persoonlijk contact met de behandelaar weliswaar belangrijk is voor de patiënt, maar dat de moderne (digitale) hulpmiddelen veel aanvullende mogelijkheden voor de behandeling bieden. Hij voorziet dat dit in de nabije toekomst alleen maar toe zal nemen en oordeelde het verstandig om daar goed op voorbereid te zijn. De samenwerking is volgens de raad een stap in de goede richting.

Andere belangrijke bespreekpunten met de raad van bestuur gedurende het verslagjaar waren: • De ontwikkeling van de wachtlijsten, met name bij jeugd. • De financiering van de zorg en de onderhandelingen daarover met gemeenten en zorgverzekeraars. • De uitdaging met betrekking tot de personele bezetting, als gevolg van het tekort van personeel en de inzet van zzp’ers of ander personeel niet in loondienst. • Woningnood binnen de sociale huisvesting, waardoor ook de doorstroom van patiënten stagneert. • Evaluatie Herstelgericht Organiseren (HGO). • Het rookbeleid binnen Parnassia Groep. De Concerncliëntenraad heeft een enquête ingezet om de mening van de achterban hierover te peilen. De uitslag daarvan wordt in 2020 bekend.

130

 Deel 7 De besturing van onze groep

Medezeggenschap personeel – ondernemingsraad Medezeggenschap van collega’s is van direct belang voor de kwaliteit van de besluitvorming en daarmee het functioneren van de organisatie op alle niveaus. De medezeggenschap van collega’s vergroot de kwaliteit en effectiviteit van het beleid en het draagvlak daarvoor. Meedenken over en mee vormgeven aan het eigen werk is doorslaggevend voor slim werken en samenwerken, en daarmee voor voldoening in en tevredenheid met het werk. Zulke participatie moet zo dicht mogelijk bij de werkvloer gestalte krijgen. Het werkoverleg op de afdeling is daarvoor bij uitstek de plek.

Daarnaast en aanvullend daarop is er de formele medezeggenschap door middel van de ondernemingsraden in de (zorg)bedrijven en de centrale ondernemingsraad (COR) op groepsniveau. De medezeggenschap is voor directies en raad van bestuur van groot belang om de inbreng vanuit medewerkers in de plannen die gevolgen voor collega’s hebben te borgen, en signalen te ontvangen over zaken die vanuit het perspectief van collega’s van belang zijn.

Zie voor de ontwikkeling van de medezeggenschapsstructuur p. 141.

Uitgebrachte adviezen, besproken beleidsissues en invloed op het beleid De COR en de raad van bestuur zijn negen keer bijeengekomen. De overlegvergadering werd eenmaal bijgewoond door een lid van de raad van commissarissen. De ontwikkeling van de financiële situatie van Parnassia Groep heeft daarbij als onderwerp continu op de agenda gestaan.

Instemmingsaanvragen In 2019 heeft de raad van bestuur twaalf onderwerpen in het kader van artikel 27 Wet op de ondernemingsraden ter instemming aan de COR aangeboden, te weten: • Actualisatie van de Gedragscode Parnassia Groep Respect voor grenzen • Aanpassing regelingen opleidelingen • Privacyverklaring voor collega’s en sollicitanten Parnassia Groep • Reglement cameratoezicht • Aanpassing vergoedingspakket werkkostenregeling 2019/2020 en sportregeling • Aanpassing klachtenregeling Wkkgz patiënten • Aanpassing regeling eigen bijdrage opleidelingen • Aanpassing regeling VOG • Reglement Klachtencommissie Personeel/samenvoeging klachtencommissies Antes - Parnassia Groep • Richtlijnen inzet sensorsystemen • Nieuwe Gedragscode Parnassia Groep • Verlenging arbodienstverlening

Behalve op de instemmingsaanvraag reglement (digitaal) cameratoezicht heeft de COR op alle aanvragen positief gereageerd. De instemming met het nieuwe reglement van de Klachtencommissie Personeel en de inzet van sensorsystemen in gebouwen werd begin 2020 verleend.

Instemming inzake het reglement cameratoezicht werd niet verleend omdat er nog (analoge) camerasystemen zijn op locaties van de Parnassia Groep waar het oude reglement voor blijft gelden. Beide reglementen zullen in één reglement geharmoniseerd in 2020 aan de COR ter instemming worden aangeboden.

In januari 2019 werd de geactualiseerde gedragscode aangeboden. De gedragscode attendeert de collega’s van Parnassia Groep op een aantal 'grenzen aan gedrag' die van belang zijn bij het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag. Vanwege de fusie met Antes was er behoefte aan een eenduidige regeling. De COR verleende instemming onder de voorwaarde dat er uiterlijk in november een nieuwe gedragscode zou zijn. Hij was van mening dat de geactualiseerde gedragscode verder gemoderniseerd diende te worden. De COR heeft geparticipeerd in de werkgroep die de nieuwe gedragscode heeft geformuleerd; in november is de nieuwe gemoderniseerde gedragscode van kracht geworden.

Adviesaanvragen In 2019 heeft de COR de volgende twaalf adviesaanvragen in het kader van artikel 25 Wet op de ondernemingsraden behandeld: • Samenvoeging Parnassia Academie - Antes College • Samenvoeging afdelingen marketing en communicatie Antes - Parnassia Groep • Samenvoeging ICT-organisaties Antes - Parnassia Groep • Samenwerkingsovereenkomst Florence - Incluzio - Parnassia Groep

131

 Deel 7 De besturing van onze groep

• Integratie afdelingen verkoop Antes - Parnassia Groep • Investeringsbegroting 2019 • Benoeming lid raad van bestuur • Uitbreiding Triora België (hernieuwde adviesaanvraag) • Integratie HR-afdelingen Antes - Parnassia Groep • Samenwerking NewHealth Group - Stichting mirro • Benoeming lid stichtingsbestuur • Overdracht activiteiten Triora International

Daarnaast heeft de COR in 2019 op vijf adviesaanvragen die in 2018 werden aangeboden een positief advies gegeven. Dat betreft de volgende aanvragen: • Integratie vastgoed/facilitair Antes - Parnassia Groep • Uitbreiding topstructuur • Gezamenlijk organiseren • Samenvoeging Sprink Antes - Indigo Parnassia Groep • Integratie control Antes - Parnassia Groep

De door de COR uitgebrachte adviezen zijn van wezenlijke invloed geweest op de te nemen besluiten.

Antes Een aantal adviesaanvragen vloeit voort uit de fusieafspraken tussen Antes en Parnassia Groep. In 2019 heeft de COR de verdere uitwerking van de fusie tussen Antes en Parnassia Groep middels verschillende adviesaanvragen ter advisering aangeboden gekregen. Deze aanvragen werden door een commissie bestaande uit leden van de COR en de ondernemingsraden van Antes, de Zorgholding en Indigo (ingeval van de adviesaanvraag Sprink - Indigo) behandeld. Doordat deze commissie naast de COR-vergaderingen een eigen vergaderplanning hanteerde, werden de adviestrajecten efficiënt en zorgvuldig doorlopen. Bij de behandeling van de adviesaanvraag samenvoeging ICT-organisaties is de COR bijgestaan door een externe adviseur vanwege de complexiteit van de aanvraag. De COR adviseerde om met de voorgenomen integratie verder te gaan en de medewerkers meer te betrekken bij het te doorlopen veranderproces. Dat advies werd door de raad van bestuur overgenomen en resulteerde in een aanpassing van de uitvoering van het voornemen.

Triora In 2018 had de COR geadviseerd het voorgenomen besluit, om te investeren in uitbreiding van Triora in België, niet ten uitvoer te brengen. Hier werd in 2019 een hernieuwde aanvraag voor ingediend, waar de COR positief op adviseerde. De voorgenomen overdracht van de buitenlandse activiteiten van Triora was eind 2019 nog niet afgerond. Een deel van de adviesaanvraag betreffende een overname van Spaanse activiteiten werd via een spoedprocedure behandeld.

Overige onderwerpen In 2019 heeft de COR in samenspraak met de raad van bestuur een poll onder de collega’s doen uitgaan om te peilen of er behoefte was aan een structureel verplichte vrije dag na Hemelvaartsdag. Bijna 5.000 collega’s gaven hun mening. 40% van de collega’s wilde de regeling behouden om de vrijdag na Hemelvaartsdag verplicht vrij te nemen, 60% van de collega’s was tegen. Om die reden is de verplichte vrije dag ingetrokken. Andere belangrijke onderwerpen van gesprek tussen de COR en raad van bestuur waren de faciliteitenregeling voor de medezeggenschap, het al of niet invoeren van een generatiepact en het management-development-programma in relatie tot de opvolgingsplanning van de raad van bestuur.

132

133

Deel 8 DE STRUCTUUR VAN ONZE GROEP

Uitgangspunten voor de inrichting van de groep Parnassia Groep wil haar zorg zo dicht mogelijk bij patiënten bieden. Wij werken in kleinschalige teams van professionals, samenwerkend met vele lokale partners. We bieden onze zorg zo mogelijk in de directe omgeving, zo nodig thuis. Een deel van de collega’s werkt in en om huisartsenpraktijken of in wijkteams. De teams zijn gebundeld in zorgbedrijven en worden ondersteund door gezamenlijk georganiseerde diensten.

Taken van de organisatie In onze organisatie zijn vier taken te vervullen.

De taak van behandelaars en hun teams is, in drie woorden samengevat: • Herstelondersteunende zorg bieden Zodanig dat de patiënten die zij behandelen en begeleiden ons van harte aanbevelen.

De groep ondersteunt hen daarbij door het optimaal uitvoeren van de volgende taken: • Ondersteuning en ontwikkeling met betrekking tot kwaliteit van zorg Door specialismegroepen en met werkwijzen en hulpmiddelen die de kwaliteit van zorg ondersteunen. • Ondersteuning en ontwikkeling met betrekking tot bedrijfsvoering Door gemeenschappelijk georganiseerde dienstverlening aan teams, uitgaande van hun behoeften. • Verkoop en besturing Door extern met financiers afspraken te maken over onze patiëntenzorg, inclusief registratie en declaratie. En door intern de samenhang, doeltreffendheid en doelmatigheid te bevorderen.

De organisatiestructuur moet deze vier taken zoveel mogelijk ondersteunen.

Besluitvorming De zorgbedrijven verschillen onderling sterk van elkaar: hun doelgroepen zijn verschillend, dus ook het soort gespecialiseerde zorg dat zij leveren, en zij hebben verschillende werkgebieden. Zij moeten om hun werk goed te kunnen doen een grote mate van zelfstandigheid hebben en zelf beslissingen kunnen nemen.

Op groepsniveau worden die beslissingen genomen en die afspraken gemaakt die ervoor zorgen dat Parnassia Groep werkelijk toegevoegde waarde heeft voor de zorgbedrijven, waardoor zij beter kunnen presteren dan wanneer ze zelfstandig zouden zijn. Door op groepsniveau alleen besluiten te nemen die noodzakelijk zijn in het kader van de gezamenlijke strategie, blijven de lijnen kort en kunnen de zorgbedrijven hun patiënten snel en goed bedienen. De bestuursraad, zijnde de vergadering van de raad van bestuur en bestuurders van de zorgbedrijven, heeft tot taak zorg te dragen voor een samenhangend groepsbeleid.

Ook dragen bestuurders en directeuren voor de gehele groep beleidsverantwoordelijkheid voor een of meer specifieke beleidsonderwerpen en/of groepsbrede projecten.

Tevens zijn er overleggen op het gebied van zorg en bedrijfsvoering waar overstijgende onderwerpen worden gedeeld. Om de beleidsvoorbereiding gezamenlijk te doen en collega’s daarbij te betrekken, worden er beleidsdagen georganiseerd met alle directeuren/bestuurders en een jaarlijkse dag voor de leidinggevenden.

 Bijlagen

Omdat we vaak regionaal werken is er door samenwerkende zorgbedrijven in een regio een kalender opgesteld met de onderwerpen die in die regio in het belang van een goede patiëntenzorg gezamenlijk worden uitgevoerd

Organisatiestructuur De patiënt en zijn omgeving staan voor onze organisatie centraal. De patiënt wordt behandeld en bij zijn herstel geholpen door onze gespecialiseerde doelgroepgerichte zorgbedrijven, ondersteund door ondersteunende bedrijven.

Zorgbedrijven Voor de structurering van onze (zorg)organisatie is het bieden van specialistische zorg voor omschreven doelgroepen het vertrekpunt. Parnassia Groep kent zorgbedrijven die onder eigen merken opereren. In deze zorgbedrijven bundelen wij specialistische teams die gezien hun methode en/of doelgroep aan elkaar verwant zijn, samenhang vereisen en elkaar in de ontwikkeling en uitvoering van de zorg kunnen versterken.

Bij aanvang van 2019 was sprake van combinaties van zorgbedrijven met een gezamenlijke directie: de combinatie i-psy, PsyQ en Brijder, en de combinatie Parnassia Noord-Holland (voorheen Dijk en Duin) en Parnassia Haaglanden. Ook functioneerden Antes Zorg en Bavo Europoort als twee zorgbedrijven onder een gezamenlijk bestuur. Met de eerdere vorming van deze directiecombinaties werd met name beoogd de samenhang/synergie te versterken en daardoor verdere inhoudelijke kwaliteitswinst mogelijk te maken. Ook konden (met name besturings)kosten erdoor worden teruggebracht.

Begin 2019 werden vervolgstappen gezet door middel van juridische samenvoegingen van zorgbedrijven (zie p. 138). De combinaties werden omgevormd tot één zorgbedrijf, met herziene organisatiestructuren en verdeling van directie- portefeuilles. Dat leidde tot de volgende indeling van de zorgorganisatie.

• Indigo (basis-GGZ) Per 1 januari 2019 is Sprink (voorheen onderdeel Antes) samengegaan met Indigo Rijnmond.

• 1nP (ambulante GGZ door zelfstandige behandelaars samenwerkend in resultaatverantwoordelijke eenheden)

135

 Bijlagen

• Youz (kinderen jeugdpsychiatrie) Dit is sinds januari 2019 de naam van het zorgbedrijf waarin samengingen de voormalige zorgbedrijven Lucertis en De Jutters, alsmede het dr. Leo Kannerhuis. Deze zorgbedrijf- en merknamen zijn verdwenen met uitzondering van Dr. Leo Kannerhuis. Deze naam blijft gehandhaafd als ‘label’ onder de merknaam Youz voor alle afdelingen die gespecialiseerd zijn in autisme. De organisatorische hoofdstructuur van Youz kenmerkt zich door een indeling in een zestal regio’s (Noord- Holland/Utrecht, Haaglanden, Rijnmond, Gelderland/Twente, Noord-Brabant/Nijmegen en Limburg).

i-psy PsyQ Brijder Dit is sinds januari 2019 de naam van het zorgbedrijf waarin samengingen de voormalige zorgbedrijven: o i-psy (interculturele psychiatrie) o PsyQ (gespecialiseerde behandeling van psychische klachten) o Brijder (verslavingszorg) Deze namen duiden geen organisatie-eenheden meer aan, zij fungeren alleen nog als merknaam. Het werkgebied van het zorgbedrijf is ingedeeld in vier regio’s: Haaglanden, Rijnmond, Noord-Holland en Overige regio’s.

• Parnassia (ketenzorg regio’s Noord-Holland en Haaglanden) Dit is sinds januari 2019 de naam van het zorgbedrijf waarin samengingen de voormalige zorgbedrijven: o Dijk en Duin (Noord-Holland) o Parnassia (Haaglanden) De merknaam Dijk en Duin is verdwenen. De organisatorische hoofdstructuur van Parnassia kent drie onderdelen: Volwassenenpsychiatrie Noord-Holland, Volwassenenpsychiatrie Haaglanden en Ouderenpsychiatrie (beide regio’s).

• Antes (ketenzorg en verslavingszorg regio Rijnmond) Dit is de naam van het zorgbedrijf waarin in 2017 samengingen de voormalige zorgbedrijven: o Antes Zorg o Bavo Europoort Per 1 januari 2019 is Antes overgegaan op een nieuwe divisiestructuur, met een hoofdindeling naar typen zorg (klinisch en ambulant). De onderdelen van de moederbedrijven bewegen zich naar volledige integratie. Ten gevolge van die integratie is de merknaam Bavo Europoort in maart 2020 verdwenen.

Een bijzondere positie heeft onze joint venture met Altrecht: • Fivoor (forensische en intensieve zorg). Gezien de langjarige problematiek van de meeste forensische patiënten werkt Fivoor intensief samen met andere onderdelen van de groep, met name de ketenzorgbedrijven.

Naast deze zorgbedrijven maken deel uit van Parnassia Groep: • Triora (verslavingszorg). • Reakt (maatschappelijke opvang, dagbesteding, activering en participatie, en re-integratie).

Naast de activiteiten van genoemde onderdelen participeren wij in diverse zorgen andere activiteiten met partners door middel van PG Participaties. Zie p. 140. Aansturing zorgbedrijven De zorgbedrijven staan onder leiding van directies onder voorzitterschap van een bestuur/bestuurder, die samen met de directeuren verantwoording aflegt aan de raad van bestuur. De bestuurders zijn eindverantwoordelijk voor het functioneren van hun bedrijf. Ook dragen zij medeverantwoordelijk- heid voor het functioneren van de groep als geheel, onder meer door te participeren in de bestuursraad.

Ondersteuning De ondersteunende functies/bedrijven zijn als volgt georganiseerd.

• De Parnassia Groep Academie vervult ondersteunende taken en verleent diensten op het gebied van opleiding en onderzoek en verzorgt de ondersteuning van de specialismegroepen (zie p. 73 e.v.). De Parnassia Groep Academie kwam voort uit de samenvoeging van het Antes College en de Parnassia Academie, die begin 2019 plaatsvond.

136

 Bijlagen

• De teams Marketing en communicatie, Verkoop, Groepscontrol en de Groepsstaf ondersteunen het bestuur van de groep. In 2019 werden verdere voorbereidingen getroffen om de bestuursondersteuning te versterken door middel van bundeling van generalistische stafcapaciteit, die nu nog deels in groepsstaf, deels in de zorgbedrijven en deels in de ondersteunende bedrijven is gepositioneerd. Dit zal in 2020 zijn definitieve beslag krijgen door de vorming van het Bureau Bestuursondersteuning. • De geneesheer-directeur Parnassia Groep met zijn bureau is onderdeel van de groepsstaf. Ook de regionaal voor de zorgbedrijven werkende geneesheren-directeuren zijn hier gepositioneerd. • Het Service Centrum vervult een breed scala aan ondersteunende taken. In 2018 werd een herstructurering doorgevoerd, waarbij vijf clusters werden gevormd, te weten Collega’s, Patiën- ten, Financiers, ICT en Financiën. Deze ondersteunende functies maken deel uit van PG Zorgholding BV.

• Het Facilitair Bedrijf verzorgt facilitaire diensten, met name op het gebied van patiënten voeding, beveiliging en goederenlogistiek. De dienstverlening is regionaal georganiseerd. • Vastgoed vervult voor de zorgen ondersteunende bedrijven de rol van verhuurder van het vastgoed. Vastgoed Beheer PG BV vervult de externe huurders- en interne verhuurdersfunctie en draagt zorg voor ruimtebeheer, projectontwikkeling en vastgoedmanagement (zie ook p. 92 e.v. Huisvesting en facilitaire zaken). Deze twee onderdelen werken onder één directie Vastgoed en Facilitair Bedrijf.

Integratie ondersteunende afdelingen naar aanleiding van aansluitingen Diverse aansluitingen van collega-zorgaanbieders bij Parnassia Groep werden in de eerste plaats ingegeven door zorginhoudelijke overwegingen (kwaliteitswinst, synergie). Daarnaast zijn er synergievoordelen op ondersteunende processen te realiseren, met zowel kwaliteits- als efficiencyvoordelen. Zo werden in het Fusiedocument Antes - Parnassia Groep de resultaten vastgelegd die de fusie tussen 2017 en 2020 moet opleveren, waaronder (resultaat 7) “Synergievoordelen op secundaire processen (vastgoed, inkoop, ondersteunende functies) behalen door een gezamenlijke aanpak. (…) Dit willen wij onder andere bereiken door het gezamenlijk organiseren van alle gezamenlijke (centrale) en regionale (lokale) ondersteunende diensten.”

In 2019 werd veel inzet gepleegd om die beoogde voordelen stapsgewijs te behalen. Zo werd in 2019 de integratie gerealiseerd voor onder meer verkoop, marketing en communicatie, de ICT-organisatie(s), control, facilitair en vastgoed.

Vóór de aansluitingen werd al onderkend dat we bij de samenvoegingen vaak lastigheden te overwinnen hebben, en soms ook investeringen gedaan moeten worden om de beoogde verbeteringen en besparingen ten volle te realiseren. Gaat het om investeringen in systemen, dan laten we deze zoveel als mogelijk samenvallen met verbeteringen/ vernieuwingen waartoe de noodzaak toch al aanwezig was.

Juridische structuur Parnassia Groep heeft haar activiteiten ondergebracht in diverse rechtspersonen (besloten vennootschappen) binnen een groep met een holdingstructuur. Vergeleken met de traditionele stichtingsstructuur biedt dit betere mogelijkheden tot: • heldere samenwerkingsvormen met/participatie in activiteiten van andere organisaties; • heldere positionering naar doelgroepen; • kleinschalig organiseren binnen een groep van relatief grote omvang; • transparantie in financierings- en geldstromen ten aanzien van zorgactiviteiten en vastgoed; • participatie door partners in onze activiteiten; • de nodige checks and balances in het systeem van bestuur en toezicht (governance); • risicospreiding en -reductie. Door op een aantal thema’s samen te werken binnen het grotere verband van de groep behalen de onderdelen kwaliteits- en kostenvoordelen voor patiënten (zoals een breed zorgaanbod, synergie bij investeringen in verbetering en vernieuwing) en voor collega’s (zoals een grote interne arbeidsmarkt met een gemeenschappelijk sociaal plan).

Bij aanvang van het verslagjaar hield de Stichting Parnassia alle aandelen van PG Zorgholding BV, drie vastgoed-bv’s en PG Participaties BV.

Parnassia Groep is ingericht op basis van het structuurregime voor vennootschappen. 137

 Bijlagen

• Aan het hoofd van de groep staat Parnassia Groep BV. Deze bv is een structuurvennootschap met twee bestuurlijke organen: een raad van commissarissen en een raad van bestuur. De raad van commissarissen heeft een actieve rol als toezichthouder. Parnassia Groep BV houdt de aandelen van PG Zorgholding BV, de vastgoed-bv’s en PG Participaties BV. • De Stichting Parnassia houdt alle aandelen van de groep. De stichting heeft als belangrijkste taak het bewaken van het profiel van de groep zodat de zorg aan de verschillende doelgroepen van GGZ-patiënten ook op de lange termijn wordt gerealiseerd. Het gaat om continuïteit en duurzaamheid van de organisatie. Daarvoor heeft de stichting als aandeelhouder een aantal wettelijke bevoegdheden. De stichting heeft vooral een scope gericht op de lange termijn en op de ontwikkelingen in de algemeen maatschappelijke context.

Zo ligt het primaire toezicht conform de relevante regelgeving in de zorg bij de raad van commissarissen en heeft de stichting als AVA een controlerende functie ten aanzien van de wijze waarop de governance daadwerkelijk wordt vormgegeven. De verdeling van toezichtstaken kan als volgt worden samengevat: enerzijds een toezicht op continuïteit en visie en missie door het stichtingsbestuur (waar sta je voor?) en anderzijds een meer direct toezicht op het bestuur van de groep door de raad van commissarissen (waar gaan we voor?)

In de statuten van Parnassia Groep BV is bepaald dat eventuele exploitatieoverschotten worden gereserveerd voor de exploitatie; in bijzondere gevallen kan worden besloten deze gedeeltelijk aan te wenden ten behoeve van de Neder- landse gezondheidszorg in het algemeen. Zo kunnen er door de groep geen uitkeringen worden gedaan aan derden met andere, commerciële doelstellingen.

Vereenvoudiging juridische hoofdstructuur De juridische hoofdstructuur van Parnassia Groep onderging in januari 2019 wijzigingen.

Er vond een fusie plaats van dochtervennootschappen van PG Zorgholding BV, die tezamen een combinatie van zorgbedrijven onder één bestuur/directie vormden: • De Jutters BV, Lucertis BV en het dr. Leo Kannerhuis BV fuseerden tot Youz BV. • i-psy BV, PsyQ BV en Brijder Verslavingszorg BV fuseerden tot i-psy PsyQ Brijder BV.

Voorts werd per 2 januari 2019 de naam van Dijk en Duin BV gewijzigd in Parnassia Noord-Holland BV, en de naam van Parnassia BV in Parnassia Haaglanden BV.

Dit leidde tot de volgende vereenvoudigde structuur. Deze bleef ongewijzigd tot 31 december 2019.

Een volledig overzicht van groepsmaatschappijen van Parnassia Groep per 31 december is opgenomen als toelichting bij de Jaarrekening 2019.

138

 Bijlagen

Fivoor Samen met Stichting FPC De Kijvelanden en Aventurijn hebben wij Fivoor opgericht. In het verslagjaar hield PG Zorgholding 57,5% van de aandelen en Altrecht 42,5%. De Stichting Prioriteit Fivoor houdt vooralsnog een prioriteitsaandeel voor een beperkt aantal (juridische) onderwerpen. Zie voor de implicaties die de deelname in Fivoor heeft voor de jaarverslaggeving bijlage 2 Uitgangspunten van de verslaglegging.

Parnassia Groep BV exploiteert samen met Fivoor BV en Sodexo België de Forensisch Psychiatrische Centra Gent NV (naar Belgisch recht). Deze NV heeft twee vestigingen, in Gent en Antwerpen. Parnassia Groep BV houdt samen met de Stichting FPC De Kijvelanden 60% van de aandelen van deze NV (35% Stichting FPC De Kijvelanden, 25% Parnassia Groep).

PG Zorgholding BV PG Zorgholding BV houdt de aandelen van de bv’s waarin de zorgbedrijven zijn ondergebracht. Zij voeren de zorgverlening uit.

Als volgt is gewaarborgd dat Parnassia Groep BV, als beheerder van de toelating, haar verantwoordelijkheid voor de geleverde zorg kan nakomen. Parnassia Groep BV is de contractpartner voor de inkoop van zorg in het kader van de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wmo (in een aantal gevallen), en de Wlz. Voor justitie contracteert Fivoor; onderdelen van Parnassia Groep zijn onderaannemer. Alleen Antes Zorg contracteert zelfstandig met het ministerie van Justitie en Veiligheid tot en met ten minste 2020. Parnassia Groep BV besteedt door middel van een ‘overeenkomst tot uitbesteding van zorg’ de uitvoering van de zorg uit aan PG Zorgholding BV, die op haar beurt zulke overeenkomsten sluit met de zorgbedrijven.

Deelnemingen van zorgbedrijven: • Youz BV: o neemt samen met Stichting Emergis deel in Emergis-Lucertis kinderen jeugdpsychiatrie BV; o houdt aandelen in Schakenbosch Zorg voor Jeugdigen BV, samen met Stichting Jeugdformaat en Stichting Ipse de Bruggen, ieder voor 33,3%; o nam samen met Stichting Yulius deel in Yulius-Lucertis Combinatie BV (elk voor 50%). Omdat de beoogde samenwerking niet tot stand kwam, werd deze vennootschap ontbonden op 26 februari 2019; o houdt 100% van de aandelen van het dr. Leo Kannerhuis Nederland BV, een samenwerkingsverband van (GGZ-)instellingen. Per 1 januari 2018 heeft de vennootschap de activiteiten in het door haar onderhouden franchiseconstruct afgerond. De vennootschap wordt in 2020 ontbonden. • i-psy BV kende een holdingstructuur met regionale i-psy-BV’s. Deze zijn in januari 2019 overgenomen door de moeder-i-psy-BV, voorafgaand aan de fusie per 23 januari 2019 van i-psy BV, PsyQ BV en Brijder Verslavings- zorg BV tot i-psy PsyQ Brijder BV. • Antes Zorg BV hield 100% van de aandelen van Sprink BV, die korte behandelingen bood voor mensen met lichte psychische aandoeningen en/of verslavingsproblemen. De activiteiten van Sprink BV zijn begin 2019 overgegaan naar Indigo Rijnmond en werden voorgezet onder die merknaam. De vennootschap is op 23 juli 2019 door fusie met de moeder verdwenen. • Antes Zorg BV hield 100% van de aandelen van Antes Werkmaatschappij BV, die werd opgericht om er personeel en activiteiten in het kader van de Wmo en gemeentelijke subsidies in onder te brengen. Vanwege niet bij de oprichting voorziene ontwikkelingen had de vennootschap geen functie meer en is die op 23 juli 2019 door fusie met de moeder verdwenen. • Parnassia Haaglanden BV houdt sinds 28 februari 2019 50% van de aandelen in Klinisch Centrum Nootdorp BV. Dit is een samenwerking met Ipse de Bruggen. In het Klinisch Centrum worden volwassen cliënten met een verstandelijke beperking en een psychiatrische aandoening behandeld. Het doel van deze samenwerking is het verbeteren van de zorg voor deze doelgroep.

Tot PG Zorgholding BV behoren de organisatieonderdelen Parnassia Groep Academie, Service Centrum, Verkoop, Marcom, Groepscontrol en de groepsstaf. Deze onderdelen hebben geen (eigen) rechtspersoonlijkheid.

Het bestuur van PG Zorgholding BV bestaat uit Parnassia Groep BV en is een personele unie met de raad van bestuur van de groep.

Vastgoed-bv’s Het vastgoed van Parnassia Groep is ondergebracht in twee bv’s, waardoor er transparantie is ten aanzien van het WTZi-gefinancierde en het niet-WTZi-gefinancierde vastgoed. In WTZi-Vastgoed PG BV en Vastgoed PG BV is al het WTZi- respectievelijk niet-WTZi-gefinancierde vastgoed van de groep ondergebracht.

139

 Bijlagen

In Vastgoed Beheer PG BV zijn de beheersen ontwikkelingstaken ondergebracht. Ook verzorgt Vastgoed Beheer de directievoering en het bestuur van genoemde vastgoed-bv’s alsmede van Nieuw Koningsduin BV.

Het bestuur van Vastgoed Beheer PG BV en de daarmee verbonden vastgoed-bv’s is in handen van een bestuurder (0,3 fte).

PG Participaties BV Deelnemingen van Parnassia Groep in rechtspersonen die geen deel uitmaken van de werkorganisatie van de groep worden gehouden door PG Participaties BV. Hierin zijn ondergebracht ondernemingen waarin Parnassia Groep een (aandelen)belang heeft genomen. Het gaat om organisaties die onze missie rechtstreeks ondersteunen en waarvan wij menen dat het belangrijk is om ze, weliswaar op afstand, mede aan te sturen. Na enige tijd zal er dan een besluit genomen worden om het belang in zo een organisatie verder uit te breiden, structureel in de groep onder te brengen dan wel te verkopen.

PG Participaties is er om de zorgbedrijven en de zorgholding te ondersteunen, zodat zij hun missie kunnen realiseren. Dit doet PG Participaties door: • het beheer van deelnemingen; • participatie in innovatieve bedrijven buiten de groep; • het bieden van een infrastructuur voor fusie of samenwerking met andere zorginstellingen; • het stimuleren van intern ondernemerschap binnen de groep.

Het bestuur van PG Participaties bestaat uit de raad van bestuur van de groep.

Deelnemingen PG Participaties BV per 31 december 2019 Zorg: organisaties die zorg bieden aan patiënten Belang Sinds Parnassia International Holding BV Houdstermaatschappij voor internationale 100% mei 2013 zorgactiviteiten Reakt BV Maatschappelijke opvang, dagbesteding, 100% januari 2014 activering & participatie en re-integratie Regionaal Instituut voor Dyslexie BV Dyslexiezorg 60% mei 2018 E-health: organisaties voor innovaties op het gebied van e-health New Health Group BV E-health-platform en -modules 100% september 2013 Sense Health BV E-health-modules 33% november 2014 Super Brains BV E-Mental Health Platform ADHD 51% mei 2016 Franchiseorganisaties PsyQ Nederland BV Specialistische GGZ 42% april 2006 Indigo Service Organisatie BV Generalistische basis-GGZ 12,5% april 2008 Leveranciers van ondersteunende diensten Carew ay BV ICT-applicaties 51% december 2007 SBA Interholding BV Bouw advies en -management 33% januari 2007 Study2Go E-learning-platform 60% december 2017

In januari 2020 werd besloten tot een voorgenomen samenwerking tussen PG Participaties en ORTEC BV, waarbij laatstgenoemde partij een aandelenbelang krijgt in NewHealth Group BV van 55% en het belang van PG Participaties BV zal teruggaan van 100% naar 45%.

Parnassia International Holding BV houdt 100% van de aandelen van een verslavingskliniek in Alicante (Spanje). Deze richt zich op Spaanse patiënten en patiënten van elders uit Europa (niet Nederland). Tevens houdt zij 60% van de aandelen in een tweede kliniek voor verslavingszorg in Malaga, die zich richt op dezelfde doelgroepen. In maart 2020 werd besloten, na evaluatie van de resultaten en gezien de perspectieven na de langdurige coronacrisis, dat Parnassia International Holding BV de kliniek in Alicante zal sluiten en die in Malaga over zal dragen aan de medeaandeelhouder.

Naast bovenstaande deelnemingen heeft PB Participaties BV ook de zeggenschap over: • Stichting 1nP en haar dochterbedrijf DataMedicare BV, middels de benoeming van de leden van de raad van toezicht. 1nP levert ambulante GGZ aan volwassenen, ouderen, jeugdigen en kinderen door middel van een landelijk dekkend netwerk van plusminus 550 aangesloten zelfstandige behandelaars.

140

 Bijlagen

• Stichting ActiefTalent. Deze stichting zorgde voor sociale activering, arbeidsactivering, dagbesteding en arbeids - re-integratie van verslaafde mensen in het werkgebied van Brijder. Per 23 januari 2019 is ActiefTalent gefuseerd met Reakt BV, en daarbij verdwenen.

De genoemde rechtspersonen zijn, voor zover het meerderheidsbelangen betreft, in de jaarrekening van Parnassia Groep BV meegeconsolideerd en daar vermeld in de bijlage Overige deelnemingen.

Aan de groep gelieerde rechtspersonen Voorts is sprake van een aantal gelieerde stichtingen. Deze stichtingen ondersteunen in beperkte mate de activiteiten van Parnassia Groep. Deze stichtingen zijn niet in de consolidatie opgenomen, aangezien Parnassia Groep er geen overwegende zeggenschap in heeft. Wel is zij vertegenwoordigd in de meeste van hun besturen. Het betreft: • Stichting Vrienden van de Parnassia Groep. De doelstelling van deze stichting is het ondersteunen van de zorg van Parnassia Groep door extra activiteiten en faciliteiten te bieden voor patiënten op het gebied van wonen, werken, studeren en recreëren. Zie ook p. 85. Twee bestuurders worden benoemd door de raad van bestuur van Parnassia Groep. • Stichting Fonds Noodhulp. Patiënten die in ernstige financiële nood zitten, kunnen een gift krijgen voor voedsel, kleding, inrichtingskosten en vervoersmiddelen uit het Fonds Noodhulp. De voorzitter van het bestuur wordt door de raad van bestuur van Parnassia Groep benoemd. • Stichting Buurt m/v. Deze werd in 2011 door Bouman GGZ opgezet als steuntje in de rug voor kwetsbare mensen die in een sociaal isolement terecht zijn gekomen. Als uitvloeisel van de invoering van de Wmo stopte de subsidie in Rotterdam in 2016, en door het aantrekken van de economie verminderde de in- en doorstroom. Het bestuur heeft moeten besluiten Buurt m/v te beëindigen. Deze Stichting is op 17 december 2019 ontbonden. • Stichting Wonen PG. De Stichting Wonen PG heeft als doel het verhuren van onzelfstandige en zelfstandige woonruimte aan (ex-)cliënten van Parnassia Groep. De bestuurder van de stichting is Vastgoed Beheer PG BV.

Medezeggenschapsstructuur

Medezeggenschap patiënten De medezeggenschap patiënten kende eind 2019 vijftien cliëntenraden. Daarnaast is er een Concerncliëntenraad, waarin vertegenwoordigd zijn de cliëntenraden van de zorgbedrijven Youz (zowel een jongerenraad als een cliënten- raad), i-psy, PsyQ, Brijder, Antes Zorg, Bavo Europoort, Parnassia Noord-Holland en Parnassia Haaglanden, Reakt en Fivoor. Ook de Stichting 1nP en Triora hebben cliëntenraden, die afstemming onderhouden met de Concern- cliëntenraad. De raden van Antes Zorg en Bavo Europoort respectievelijk i-psy, PsyQ en Brijder hebben ook tijdelijke (centrale) cliëntenraden gevormd. In 2020 zullen verdere stappen worden gezet naar de samenvoeging van die raden.

De Concerncliëntenraad is de gesprekspartner van de raad van bestuur voor zaken die de groep als geheel betreffen en vertegenwoordigt ook de belangen van de cliënten van Indigo.

Eind 2019 heeft een brede commissie bestaande uit leden van de Concerncliëntenraad haar opdracht om met een voorstel te komen voor de inrichting van de medezeggenschapsstructuur op groepsniveau, afgerond. Het voorstel van de commissie is door de raad van bestuur en Concerncliëntenraad overgenomen. Het voorstel zal in 2020 nader worden uitgewerkt in een regeling waarin de medezeggenschap van Parnassia Groep wordt beschreven en de bevoegdheden van de raden op de verschillende niveaus van de groep worden vastgelegd.

Op p. … beschrijven wij de ontwikkeling van de medezeggenschap in 2019, de door de Concerncliëntenraad uitgebrachte adviezen en de met hem besproken beleidsvoornemens.

Medezeggenschap personeel Parnassia Groep kende eind 2019 acht ondernemingsraden en een Centrale Ondernemingsraad. Alle zorgbedrijven en PG Zorgholding BV hebben een eigen ondernemingsraad. Alle ondernemingsraden hebben een vertegenwoordiging in de Centrale Ondernemingsraad, die 15 zetels heeft. Deze is de gesprekspartner van de raad van bestuur voor zaken die de groep als geheel betreffen.

Het samengaan van de drie ondernemingsraden van Lucertis, De Jutters en het dr. Leo Kannerhuis tot één ondernemingsraad voor Youz is in 2019 gerealiseerd. Zo ook het samengaan van de ondernemingsraden van Antes Zorg

141

 Bijlagen

en Bavo Europoort tot één ondernemingsraad voor Antes. Beide ondernemingsraden (Antes en Youz) werken met onderdeelscommissies die zelfstandige bevoegdheden hebben.

Op p. 131 e.v. beschrijven wij de ontwikkeling van de medezeggenschap in 2019, de door de Centrale Ondernemings- raad uitgebrachte adviezen en de met hem besproken beleidsvoornemens.

142

143

BIJLAGEN

Bijlage 1 Algemene identificatiegegevens

Naam verslagleggende rechtspersoon Parnassia Groep BV Adres Monsterseweg 93 Postcode 2553 RJ Plaats Den Haag Telefoonnummer 088 - 357 16 22 Nummer Kamer van Koophandel 24417607 E-mailadres [email protected] Internetpagina www.parnassiagroep.nl

 Bijlagen

Bijlage 2 Uitgangspunten van de verslaggeving De jaarverantwoording van Parnassia Groep bestaat uit:  dit jaarverslag de jaarrekening  overige gegevens (opgenomen bij de jaarrekening). Op bovengenoemde onderdelen heeft de controleverklaring van de accountant betrekking. Daarnaast hebben wij kwantitatieve gegevens aangeleverd bij het CIBG via DigiMV.

Van dit jaarverslag maken deel uit het verslag van de raad van commissarissen (zie p. 118 e.v.) en het verslag van het bestuur van de Stichting Parnassia (AVA) (zie p. 123 e.v.).

Zie voor nadere informatie over de formele aspecten van de jaarverslaggeving ook in de jaarrekening onder Grondslagen van waardering en resultaatbepaling.

Parnassia Groep heeft de zorg aan haar patiënten kleinschalig georganiseerd in afdelingen/behandelteams. Deze maken deel uit van zorgbedrijven. Zie Juridische structuur, p. 137 e.v. Deze onderdelen hebben rechtspersoonlijkheid (besloten vennootschap). Zij publiceren een eigen jaarverslaggeving conform de voorschriften uit het Burgerlijk Wetboek.

Dit geldt ook voor de tot de groep behorende vastgoedbedrijven en voor Parnassia Groep Participaties en daarin ondergebrachte onderdelen, waaronder Reakt BV.

Zoals vermeld onder Juridische structuur houdt Parnassia Groep 57,5% van Fivoor BV. Parnassia Groep past een proportionele consolidatie toe van de balansposten en verlies- en winstposten van Fivoor BV in haar jaarrekening, aangezien er sprake van een joint venture waarin op grond van de aandeelhouders- overeenkomst op belangrijke onderwerpen gezamenlijk wordt besloten door beide aandeelhouders, Altrecht en Parnassia Groep. In dit jaarverslag wordt Fivoor derhalve proportioneel meegeteld voor in elk geval de belangrijke indicatoren met een financiële component/impact, zoals zojuist genoemd, met dezelfde restrictie.

De jaarverslaggeving van alle genoemde onderdelen wordt geconsolideerd in de jaarverslaggeving van Parnassia Groep. Dit geldt ook voor die van de Stichting 1nP, die zich bij de groep aansloot in 2015; Stichting 1nP voldoet uit hoofde van haar toelating daarnaast aan de verplichting tot (beperkte) verantwoording via DigiMV

Verantwoordelijkheid voor de verslaggeving Het verslag van de raad van commissarissen (p. 118 e.v.) is door de raad van commissarissen zelf vastgesteld. De overige inhoud van dit jaarverslag is vastgesteld door de raad van bestuur en goedgekeurd door de raad van commissarissen. De jaarrekening is, voorzien van advies van de raad van commissarissen, vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) van Parnassia Groep BV, zijnde het bestuur van de Stichting Parnassia. De raad van bestuur is verantwoordelijk voor de kwantitatieve gegevens, aangeleverd bij het CIBG via DigiMV.

Niveau van verantwoording De verslaggeving heeft betrekking op Parnassia Groep als geheel. Uitgangspunt bij de verslaggeving is verantwoording op het niveau van de groep.

In de via DigiMV aangeleverde verplichte bijlagen verantwoorden wij Parnassia Groep als één organisatorische eenheid. Met de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd zijn nog geen andere afspraken over het verantwoordingsni- veau gemaakt.

Uitsplitsing naar onderliggende zorgen ondersteunende bedrijven De financiële en niet-financiële informatie in ons jaarverslag wordt op een aantal onderdelen uitgesplitst c.q. verbijzonderd naar onze diverse zorgen ondersteunende bedrijven. Deze informatie sluit aan op de afzonderlijke jaarverslagen die onze zorgen ondersteunende bedrijven met eigen rechtspersoonlijkheid (bv’s) publiceren conform de wettelijke voorschriften.

145

 Bijlagen

Gebeurtenissen na het verslagjaar Belangrijke gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden na 31 december 2019 tot aan de vaststelling van dit jaarverslag zijn in dit jaarverslag vermeld voor zover deze verband houden met/in het verlengde liggen van beschreven ontwikkelingen in 2019.

146

 Bijlagen

Bijlage 3 Kerngegevens: patiënten, capaciteit, personeel en opbrengsten De tabel op de volgende pagina bevat de kerngegevens met betrekking tot bovenstaande onderwerpen, uitgesplitst naar onze (zorg)bedrijven. Zie voor meer informatie over de betreffende onderwerpen: • Aantal patiënten/cliënten: p. 62. • Capaciteit: p. 52 e.v. • Personeel: p. 64 e.v. • Opbrengsten: p. 107.

147

 Bijlagen

Kerngegevens Parnassia Groep 2019 Parnassia i-psy PsyQ Parnassia Parnassia Antes Fivoor Parnassia Indigo Youz Groep Brijder Noord- Haag- Holding BV Groep BV BV totaal BV Holland BV landen BV BV (57,5%) overig1

Patiënten/cliënten2 Aantal in zorg op 1 januari van verslagjaar (a) 10.3419 4.731 16.737 37.537 4.497 6.574 22.772 2.616 9.811 Aantal nieuw ingeschreven in verslagjaar (b) 67.205 7.462 12.011 25.986 2.839 5.643 12.362 1.650 9.495 Totaal aantal patiënten/cliënten (c) 170.624 12.193 28.748 63.523 7.336 12.217 35.134 4.266 19.306 Waarin niet inbegrepen: cliënten POH 19.386 19.386 Totaal aantal patiënten/cliënten inclusief cliënten POH 190.010 31.579 Aantal uitgeschreven in verslagjaar (d) 66.921 7.346 11.408 26.464 2.904 4.843 12.508 2.969 8.720 Aantal patiënten/cliënten in zorg/behandeling op 31-12 van 103.703 4.847 17.340 37.059 4.432 7.374 1.297 10.586 verslagjaar (e = c - d) 22.626 Waarvan zorgzwaartepakket-patiënten/-cliënten 1.634 12 7 279 601 84 651

Capaciteit Aantal gerealiseerde bedden/plaatsen opnames/verblijf 3 3.309 230 186 330 654 1.585 292 32

Personeel Aantal personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar 12.247 337 1.847 2.068 653 1.246 3.043 971 2.083 Waarvan patiëntgebonden 9.571 286 1.563 1.677 552 1.041 2.594 759 1.099 Waarvan niet-patiëntgebonden 2.676 51 284 391 101 205 449 212 984 Aantal fte personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar 10.053 266 1.408 1.695 466 958 2.598 847 1.814 Waarvan patiëntgebonden 7.779 223 1.193 1.366 400 784 2.216 659 938 Waarvan niet-patiëntgebonden 4 2.274 43 215 329 66 174 382 188 877 Bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfsopbrengsten in verslagjaar (x € 1000) 993.959 22.593 126.882 190.843 59.749 117.554 280.294 88.919 107.125

1 Deze kolom bevat het totaal van de overige onderdelen van Parnassia Groep: Triora, 1nP en Reakt, PG Participaties, en de ondersteunende bedrijven (excl. onderaannemers). 2 Aantallen patiënten/cliënten per zorgbedrijf liggen opgeteld hoger dan voor Parnassia Groep totaal, doordat sommige patiënten/cliënten bij meerdere zorgbedrijven behandeling ontvingen. Fivoor is excl. Stichting De Kijvelanden en Aventurijn. 3 Conform definitie Monitor Intramurale GGZ van het Trimbos-instituut (aantal gerealiseerde verpleegdagen gedeeld door aantal dagen in het jaar). Bedden dr. Leo Kannerhuis zijn meegeteld onder Youz (anders dan op p. …, waar deze om reden van vergelijkbaarheid niet werden meegeteld). Aantal bedden Fivoor betreft het voorma lige Palier, dus exclusief overige onderdelen Fivoor (Aventurijn, Stichting De Kijvelanden). 4 Inclusief medewerkers 1nP in loondienst.

148

 Bijlagen Bijlage 4 Toelatingen Parnassia Groep heeft WTZi-toelatingen voor de volgende zorgfuncties: behandeling, begeleiding, verblijf, verpleging en persoonlijke verzorging. De toelatingen worden beheerd door Parnassia Groep BV. Op basis van de toelatingen voeren onze zorgbedrijven de zorg uit. Hieraan ten grondslag liggen overeenkomsten tot uitbesteding van zorg, tussen de beheerder van de toelating en PG Zorgholding BV en vervolgens tussen PG Zorgholding BV en elk zorgbedrijf. Door deze systematisch getrapte uitbestedingsovereenkomsten is gewaarborgd dat de beheerder van de toelating zijn verantwoordelijkheden voor de geleverde zorg kan nakomen.

De WTZi-toelatingen van Antes, in 2017 aangesloten bij Parnassia Groep, zijn voorlopig in Antes Zorg BV gebleven. De Zvw-activiteiten worden sinds 1 januari 2018 uitgevoerd via het contract van Parnassia Groep.

Ook Youz en Stichting 1nP hebben nog een eigen toelating op grond van de WTZi. Ook zij voeren de zorg uit als onderaannemer van de groep.

149

 Bijlagen Bijlage 5 Werkgebieden De werkgebieden van onze zorgmerken ultimo 2019 geven wij hieronder weer op basis van de GHOR- regio-indeling.

Werkgebieden Parnassia Groep Nr. GHOR-regio Indigo Youz i-psy PsyQ Brijder Parnassia Antes Fivoor 4 IJsselland x x 5 Tw ente x x 6 Noord- en Oost-Gelderland x 7 Gelderland-Midden x x 8 Gelderland-Zuid x x x 9 Utrecht x x x x 10 Noord-Holland-Noord x x x x x 11 Amsterdam-Amstelland x x x x 12 Kennemerland x x x x x x x 13 Zaanstreek-Waterland x x x x x x x 15 Haaglanden x x x x x x x 16 Hollands-Midden x x x x x x 17 Rotterdam-Rijnmond x x x x x x 18 Zuid-Holland-Zuid x x x x x 19 Zeeland x x 20 Midden- en West-Brabant x x x 21 Brabant-Noord x 22 Brabant-Zuidoost x x x x 23 Noord-Limburg x 24 Zuid-Limburg x 25 Flevoland x x x

150

 Bijlagen

Bijlage 6 Externe strategie: voldoen aan de vraag naar zorg Kleinschalig zorg organiseren om optimaal te voldoen aan de vraag naar zorg, dat is de kern van de externe strategie die wij als grote organisatie al lange tijd uitvoeren. Onze groepsvisie zegt: • We werken in kleinschalige teams van professionals. • We spelen altijd in op de plaatselijke omstandigheden en wensen in de wijk of het werkgebied. • We voelen ons samen met gemeenten, verzekeraars en andere financiers en overheden verantwoordelijk om deze steun zo goed en dichtbij mogelijk te organiseren, met onze lokale partners.

Om op kleinschalige wijze de beste specialistische zorg te kunnen realiseren, is voldoende schaalgrootte nodig. Deze hebben we de afgelopen jaren voor de meeste doelgroepen kunnen realiseren.

Groei was altijd ingegeven door zorginhoudelijke overwegingen en heeft voor de patiënt geleid tot een breder en completer aanbod. Schaalvergroting heeft het ook mogelijk gemaakt betere condities te scheppen voor deskundigheidsbevordering, wetenschappelijk onderzoek en aantrekkelijk werkgeverschap. Tegelijkertijd was deze schaalvergroting erop gericht de financiële risico’s te spreiden en beter te kunnen opvangen en ook om schaalvoordelen te behalen bij de ondersteunende functies.

Onder het motto ‘schoenmaker, blijf bij je leest’ zijn we ons blijven concentreren op onze kernactiviteit: het verlenen van gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg. Wel zien we door de overhevelingen naar de gemeentes nieuwe samenwerkingen ontstaan met andere partners dan voorheen, zoals de jeugdzorg. Onze externe strategie in de door ons onderscheiden regio’s is de afgelopen jaren onveranderd gebleven:

1. Kernregio’s In drie regio’s zijn wij actief in de ketenzorg: Rijnmond, Den Haag en Noord-Holland. Deze beschouwen we als onze kernregio’s. Hier zijn wij in staat om voor elke GGZ-patiënt in beginsel passende zorg te bieden. Wij willen garanderen dat er in deze regio’s geen GGZ-patiënten tussen wal en schip vallen. Deze garantie kan gegeven worden als we in deze regio’s naast de regionale ketenzorg ook onze andere specialismen kunnen aanbieden. Hetzij door sluitende afspraken met collega-aanbieders, hetzij door deze zelf te verzorgen. Onze ketenzorgbedrijven in de kernregio’s (resp. Antes in Rijnmond, Parnassia in Haaglanden en in Noord- Holland) zijn onze spelverdelers bij het voorbereiden en implementeren van onze marktstrategie in deze regio’s en het opereren van onze andere zorgbedrijven aldaar. In de kernregio’s willen wij de nog bestaande lacunes in het GGZ-aanbod aanvullen om tot een volledig en sluitend aanbod te komen.

2. Aangrenzende regio´s Dit zijn de regio’s die aan onze kernregio’s grenzen. Hier zijn we met een deel van het aanbod actief. De afstemming met andere GGZ-instellingen, waaronder de daar aanwezige ketenzorg, staat hier meer op de voorgrond. We onderscheiden de volgende aangrenzende regio’s: • het noorden van Noord-Holland • het zuiden van Noord-Holland • het noorden van Zuid-Holland • Haaglanden (buiten de stad Den Haag) • het gebied tussen Haaglanden en Rotterdam • de Zuid-Hollandse Eilanden Per regio is één zorgbedrijf de spelverdeler bij het opereren van onze andere zorgbedrijven aldaar. In de aangrenzende regio’s willen wij met onze specialistische GGZ-programma’s zoveel mogelijk bijdragen aan een volledig en sluitend aanbod.

3. In andere regio’s zijn we aanwezig met een beperkt deel van ons aanbod van onze niet-ketenzorgbedrijven (m.n. de merken PsyQ, i-psy, Youz en soms Brijder; ook zijn in vrijwel alle regio’s bij de groep aangesloten behandelaars van 1nP actief). We voorzien daarmee in de behoefte door het (keten)zorgaanbod van andere aanbieders aan te vullen met onze diverse gespecialiseerde programma’s. Op deze wijze dragen wij zo mogelijk ook in deze regio’s verder bij aan een volledig en sluitend GGZ-aanbod. Tegelijkertijd kunnen wij hierdoor de inhoudelijke en bedrijfsmatige basis van betreffende zorgprogramma’s versterken.

4. Niet regionaal gebonden is een aantal van onze functies. Deze bieden we bovenregionaal/landelijk aan. Met name onze internetbehandelingen, die voor het hele Nederlandse taalgebied toegankelijk zijn. Ook ontwikkelen wij op beperkte schaal activiteiten buiten de landsgrenzen. Zie p. 46. 151

 Bijlagen

Bijlage 7 Geconsolideerde balans en resultatenrekening De jaarrekening 2019 is als afzonderlijk document te raadplegen op jaarverantwoordingzorg.nl en op parnassiagroep.nl.

Geconsolideerde balans per 31 december 2019 (voor resultaatsbestemming)

31-12-2019 31-12-2018

ACTIVA

Vaste activa Immateriële vaste activa 2.347.210 3.305.515 Materiële vaste activa 329.633.357 302.739.092 Financiële vaste activa 8.616.550 11.353.391 Totaal vaste activa 340.597.117 317.397.998

Vlottende activa Voorraden 681.899 446.969 Onderhanden werk uit hoofde van DBC’s 85.699.239 73.481.913 Vorderingen uit hoofde van financieringstekort 1.622.139 1.527.247 Debiteuren en overige vorderingen 193.225.073 221.129.121 Liquide middelen 23.278.970 45.023.293 Totaal vlottende activa 304.507.320 341.608.543

Totaal activa 645.104.437 659.006.541

PASSIVA

Groepsvermogen Eigen vermogen 204.043.664 182.469.103 Aandeel derden 83.478 -66.928 Totaal groepsvermogen 204.127.142 182.402.175

Voorzieningen 18.087.887 16.145.518

Langlopende schulden 200.078.681 220.363.786

Negatieve goodwill 11.804.535 12.504.152

Kortlopende schulden (ten hoogste 1 jaar) 211.006.192 227.590.910

Totaal passiva 645.104.437 659.006.541

152

 Bijlagen

Geconsolideerde resultatenrekening 2019

2019 2018

BEDRIJFSOPBRENGSTEN Opbrengsten zorgprestaties en maatschappelijke 914.523.860 839.017.477 ondersteuning Subsidies (exclusief Wmo en jeugdzorg) 40.996.282 37.563.485 Overige bedrijfsopbrengsten 38.439.697 17.063.697 Som der bedrijfsopbrengsten 993.959.839 893.644.659

BEDRIJFSLASTEN Personeelskosten 763.320.831 722.528.450 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa 35.789.304 33.528.993 Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa 1.366.739 896.021 Waardeveranderingen vastgoedbeleggingen 0 -1.508.788 Overige bedrijfskosten 163.866.869 159.931.698 Som der bedrijfslasten 964.343.743 915.376.374

BEDRIJFSRESULTAAT 29.616.096 -21.731.715

Financiële baten en lasten -7.209.152 -8.141.348

RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING 22.406.944 -29.873.063

Vennootschapsbelasting -214.442 -99.256 Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt -831.508 901.110 deelgenomen

RESULTAAT NA BELASTINGEN 21.360.994 -29.071.209

Minderheidsbelang derden -76.946 -114.080

RESULTAAT BOEKJAAR 21.284.048 -29.185.289

153

 Bijlagen

Bijlage 8 Nevenfuncties leden RvB, RvC en AVA in 2019

Nevenfuncties leden raad van bestuur Stephan Valk RA (voorzitter) • Lid bestuur GGZ Nederland • Voorzitter regiegroep Zorg & Financiering GGZ Nederland • Voorzitter bestuur Stichting Kwaliteit in Basis GGZ (tot 21 november 2019) • Lid ING Adviesraad Gezondheidszorg • Lid ledenraad Vereniging Achmea

Drs. Betty D. Kooijman • Voorzitter bestuur Gebruikersvereniging Psygis Quarant • Lid raad van advies MVO Nederland (Netwerk Zorg) • Lid raad van toezicht Heliomare • Lid raad van toezicht Lucas Onderwijs • Lid commissie Werkgevers- en Arbeidszaken GGZ Nederland

Marc B.J. Blom • Lid bestuur Stichting TOPGGz • Lid commissie regiegroep Zorg & Financiering GGZ Nederland • Lid kamer psychiatrie van de Stichting BOLS • Lid commissie Zorgvraagtypering NZa • Lid Stuurgroep Convenant Werken aan wat werkt (namens GGZ Nederland) • Voorzitter Opleidings- en Onderwijsregio Zuidwest Nederland • Voorzitter Opleidings- en Onderwijsregio Den Haag/Leiden • Ambassadeur GGZ Nederland voor IPS-trajecten in Nederland

Sjoerd W.G. van Breda • Bestuurslid deRotterdamseZorg (tot 31-12-2019)

Nevenfuncties leden raad van commissarissen De hoofdfunctie is cursief weergegeven.

Dhr. G.R. (Guy) Fransen • CEO Andes Capital BV • CFO The Idea Factory BV • Lid bestuur Stichting Prioriteitsaandeel Antes • Lid expertgroep Trade Finance INSEAD-Singapore • Voorzitter bestuur Office22 PTE Ltd

Mw. J.C. (Tineke) Huizinga-Heringa • Voorzitter Stichting Aandeelhouderschap De Kijvelanden • Voorzitter raad van toezicht Dunamare Onderwijsgroep • Voorzitter raad van commissarissen Movares (vanaf 1 juni 2018) • Voorzitter stuurgroep Dynamic Tidal Power • Lid dagelijks bestuur van de Stichting Christelijke Pers (vanaf 1 februari 2018)

Mw. prof. dr. P.L. (Pauline) Meurs • Hoogleraar bestuur van de gezondheidszorg, EUR • Voorzitter Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) (tot 1 juni 2019) • Lid raad van toezicht Amsterdam UMC • Lid raad van toezicht UvA, Universiteit van Amsterdam • Lid raad van toezicht ArtEZ, hogeschool voor de kunsten • Lid van het algemeen bestuur van Vereniging Aegon • Voorzitter Prins Bernard Cultuurfonds (vanaf 1 januari 2019)

154

 Bijlagen

Dhr. J. (Coos) Rijsdijk • Lid bestuur Stichting Prioriteitsaandeel Antes

Mw. prof. dr. F.E. (Floor) Scheepers • Medisch afdelingshoofd afdeling psychiatrie, hoogleraar innovatie, plaatsvervangend opleider, (KJ) psychiater UMC Utrecht, hersencentrum • Voorzitter raad van toezicht Fritz Redlschool, cluster IV onderwijs • Lid stuurgroep Utrecht geestelijk gezond • Lid kwaliteitsraad Zorginstituut Nederland • Lid wetenschappelijke raad Institute for Positive Health • Lid programmacommissie van het FNO-programma GeestKracht • Lid stuurgroep PHT (personal health train) community

Mw. drs. M.I. (Marjolein) Verstappen • Directeur Achmea Foundation • Lid raad van toezicht Amstelland Ziekenhuis • Lid raad van toezicht Isala Ziekenhuis • Voorzitter auditcommissie bestuur ZonMW • Lid adviesraad Fair Medicine • Voorzitter Landelijke Stuurgroep Kwaliteit Forensische Zorg

Dhr. mr. J. (Hans) Van der Vlist • TOPConsultant bij het Rijk • Voorzitter raad van commissarissen Woonbron (t/m 31 december 2019) • Voorzitter auditcommissie Nationale Politie • Voorzitter raad van advies Politie-academie • Voorzitter auditadviescommissie UWV (m.i.v. 1 september 2019)

Nevenfuncties leden bestuur Stichting Parnassia (AVA) De hoofdfunctie is cursief weergegeven.

Dhr. dr. E. (Erik) Hoencamp • Emeritus hoogleraar klinische psychologie Universiteit Leiden • Lid wetenschappelijke adviesraad Zorginstituut Nederland • Voorzitter commissie medicatiebeleid Nederlands Vereniging voor Psychiatrie

Mw. M.R. (Monika) Milz MBA • Partner Governance Support • DGA Rosaria BV • Lid raad van commissarissen bij de Volksbank NV • Lid raad van commissarissen Handelsveem Beheer BV • Lid bestuur Stichting Arbo Unie Nederland (voorzitter vanaf 2 december 2019) • Lid raad van commissarissen Bureau Zuidema (tot december 2019)

Dhr. mr. H.J. (Kees) Rutten (voorzitter) • Lid raad van toezicht Hogeschool Utrecht • Voorzitter raad van toezicht ziekenhuis Tergooi

Mw. M. (Marjet) van Zuijlen • Consultant, executive coach, commissaris • Voorzitter raad van toezicht The Hague & Partners • Voorzitter selectie- en remuneratiecommissie PO-Raad • Lid raad van commissarissen Holland Casino • Lid raad van commissarissen Chassé • Lid raad van toezicht Het Nationale Theater • Lid toetsingscommissie STIVA • Lid raad van toezicht Rijksdienst Wegverkeer

155