NAAR AANLEIDING VAN De Zijper (gemeentelijke) monumenten afl.2: vier ‘rentenierswoningen’ in Schagerbrug (ZHB 2004, afl.3) L.F. (Frank) van Loo Gelukkig leidde dit artikel tot een paar reacties van Op de gedenksteen staat ook de naam van D. Kant ‘insiders’. Uw auteur is import in de Zijpe en dat Kz – een zoon van Klaas Kant, wiens vader volgens wreekt zich af en toe. Hij zou geboren worden in de heer Brak woonde op Avendorp, “in die schuin ge- Eenigenburg (waar zijn moeder Aagje Dekker – bouwde boerderij op de terp rechts (westelijk, LFvL) jongste dochter van timmerman/aannemer Cornelis van de verkeersweg iets buiten Schagen (richting Alk- Dekker – vandaan komt en waar zijn ouders het maar).” Klaas Kant zelf boerde met zijn vrouw Marie laatste oorlogsjaar als evacuées uit Den Helder de Graaf aan de westzijde van de Groote Sloot – vanaf doorbrachten). Maar het werd toch Den Helder, waar Schagerbrug in de laatste boerderij nog een heel stukje hij opgroeide; in Eenigenburg bracht hij nog menige voor de bocht richting St. Maartensbrug. De heer zomervakantie door (bij zijn ‘tante’ Dieuw Schuit, Brak: “Klaas Kant had naar ik meen bestuurlijk nogal huishoudster bij boer Abraham Borst) en werkte hij wat te doen”. op het land en in de schuur van Jan en Marie De heer W. Broens uit Schagerbrug vertelde me dat Berkhout. Vervolgens woonde hij in Amsterdam Grote Sloot 377 ook bewoond geweest is door een (1964-1970), Oss (N.Br. 1970-1976), Schagen (1976- Rampen, een boer in ruste. Dat blijkt een Jan Rampen 1986) en sinds 1986 in Schagerbrug. Maar dit terzijde. geweest te zijn, een oom van mevrouw N. Bruin- Blom, die er ook gewoond heeft. Wat later huisde er Grote Sloot 325 P.J. (Piet) Ott en zijn gezin. Piet Ott was de leider van Mevrouw De Waard-Dekker uit Schagerbrug belde het verzet in deze streken tijdens de Tweede Wereld- met de mededeling dat in haar jeugd de ongehuwde oorlog (zie de eervorige aflevering van de ZHB, in het zusters Maartje en Yda Blaauboer, bijgenaamd De bijzonder p. 54-56). Vervolgens woonde er het echt- Duifjes, het pand Grote Sloot 325 bewoonden. We paar K. Blom. hebben het dan over de jaren voor 1940. Grote Sloot 318 Grote Sloot 377 De heer W. Broens uit Schagerbrug wees me er ook Van de heer Arie Brak, thans woonachtig te Bergen, op dat melkhandelaar Jaap Boot, die later in café maar lange jaren Schagerbruggger en later nog een Kromhout aan de Schagerweg zat, ook nog bewoner poos ‘Schagenees’, ontving ik uitvoerige documentatie geweest is van dit pand over de familie De Graaf, waarvan D(irk). de Graaf Dz. opdrachtgever was voor de bouw van dit pand. Ik Monumentenzorg schreef in het genoemde artikel D. de Graaf Hz., maar De monumentenzorg in ons land dateert van 1873. het moet dus Dz. zijn. Op de gedenksteen staan D. de Aanvankelijk waren het steeds enkelingen die de over- Graaf Hz en D. Kant Kz – dat zijn naar Dirk de Graaf heid uiteindelijk zover wisten te krijgen dat sloop van Dz genoemde kleinzoons. een bijzonder pand voorkomen werd of dat een mooie De heer Brak schrijft voorts dat Dirk de Graaf en zijn gracht toch niet gedempt werd. In 1961 kwam de vrouw Grietje Smit zijn overgrootvader en –moeder Monumentenwet tot stand en de Rijksdienst voor de zijn. Zijn moeder, dochter van Hendrik de Graaf Monumentenzorg ging aan het werk om een lijst aan en Cornelia Wit, was de oudste kleindochter van te kunnen leggen met die gebouwen die zij het waard dit echtpaar. Zij hebben geboerd op ‘Bouwlust’, de vond om vanwege het Rijk beschermd te worden. Dat boerderij die in 1948 (toen schoonzoon P. Vries er op werd de Rijkmonumentenlijst, die uiteindelijk 44.383 boerde) is afgebrand als gevolg van hooibroei. objecten omvatte, merendeels gebouwen/objecten Dirk de Graaf en Grietje Smit hadden niet vijf, maar van voor 1850. Zijpe telde er 20, later nog 18 (de tien zes kinderen. Dirk overleed in 1923, Grietje Smit in Zijper molens, drie hervormde kerken (Callantsoog, januari 1929. De heer Brak weet niet meer hoe lang de St. Maartensbrug en Burgerbrug), drie boerderijen weduwe (Grietje) na het overlijden van haar man in (Groenland Korte Belkmerweg 16, Vroegop Grote het betreffende pand (Grote Sloot 377) is blijven wo- Sloot 25 en Korte Belkmerweg 38); voorts de ‘Com- nen. Wel herinnert hij zich dat ze ook een tijd bij haar mandeurswoning’ uit 1601 op de hoek van de Grote zoon Hendrik en diens vrouw Cornelia Wit over huis Sloot en de St. Maartensweg en tenslotte het fraaie is geweest, maar het is hem niet bekend hoe lang. 19e eeuwse notabelenwoonhuis Grote Sloot 367). In Toen Arie Brak 8, 9 of 10 jaar oud was (1926-1928) 1990 werd begonnen met de selectie van de gebouwen ging hij met zijn opa (Hendrik de Graaf) naar Oom uit de periode van 1850 tot 1940. De Rijksmonumen- Bram Jongerling, die toen in het pand Grote Sloot tenlijst werd uitgebreid met 8.342 stuks tot 50.821. In 377 woonde. Deze A. Jongerling, oom Bram, was Zijpe kwamen er twaalf bij: Abbestede 1, Dorpsplein getrouwd met Trijntje Wit, een zuster van Opoe de 33 (beide in C’oog), het Rietveld-zomerhuis in het Graaf (Cornelia Wit). Hij was de grootvader van Krijn Korfwater, het voormalige gemeentehuis (Grote Sloot Jongerling, die nog niet zo lang geleden overleden is 336), stolp Gr. Sloot 125, voormalige keuterboerde- en woonde in het pand ernaast, Grote Sloot 379. rij Grote Sloot 209, Brandwijck Grote Sloot 239, de 16. voormalige pastorie Grote Sloot 173, het weeshuis- Driekwart van de Noord-Hollandse gemeenten heeft complex (Huize Van Strijen) Grote Sloot 252, 254 en ook een monumentenlijst, de gemeentelijke. Zo ook 256 en stolp ‘Bouwlust’ (Korte Belkmerweg 8). Zijpe met zo’n 50 objecten. Noord-Holland kent voorts maar liefst 105 histori- Provincie en gemeenten sche verenigingen; de meeste daarvan houden zich Onze provincie heeft ook een monumentenlijst met ook druk bezig met het beschermen van de gebouwde zo’n 500 objecten, waarvan 18 in Zijpe: de kerk van omgeving. Schagerbrug, het Groote Sluys-complex in Oudesluis, de vlot-/pontonbruggen in het NH-kanaal in Bur- Belvédère gervlotbrug, St. Maartensvlotbrug en ’t Zand, de In 1999 verscheen de Belvedere-nota van de Rijks- boerderij Grote Sloot 20, de voormalige timmermans- overheid. Daarin wordt gepleit om niet uitsluitend werkplaats Grote Sloot 176, boerderij Grote Sloot objectgericht (alleen het gebouw), maar vooral ook 73, werkmanshuisje Grote Sloot 156, boerderij hoek gebiedsgericht te beschermen. Het object in zijn Grote Sloot/Sint Maartensweg, boerderij Grote Sloot context: niet alleen een gemaal, maar ook dijken en 220, De Koepel/’t Wapen van Zijpe, boerderij Grote waterlopen; niet alleen een boerderij maar ook de Sloot 359, boerderij Grote Sloot 400, boerderij Grote ‘hof’ eromheen en de bijgebouwen. Voorts bescher- Sloot 413, voormalige molenaarswoning Grote Sloot ming voor zaken met een duidelijke archeologische 417, boerderij Grote Sloot 486,voormalige landarbei- waarde die onder het maaiveld zitten. [bron: J. van der derswoning Schoolstraat 4 C’oog, boerderij Rijksweg Veen, directeur van de stichting Steunpunt Cultureel 40, boerderij Ruigeweg 1, boerderij Korte Bosweg 44 Erfgoed Noord-Holland in het Noord-Hollands (inmiddels verleden tijd). Dagblad van 15 maart 2005] Het weeshuiscomplex (vier onderdelen) in de Zijpe. Foto’s George Stoekenbroek. 17..