Beheerplan Duinen Den Helder-Callantsoog | Provincie Noord-Holland | 2
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Natura 2000 Beheerplan Duinen Den Helder- Callantsoog 2018-2024 (Foto: www.egmond.nl) N2000 Natura 2000 beheerplan Duinen Den Helder-Callantsoog | Provincie Noord-Holland | 2 4 1 Samenvatting en leeswijzer 7 2 Inleiding 7 2.1 Achtergrond en aanleiding voor het beheerplan voor het INHOUD Natura 2000-gebied Den Helder-Callantsoog 8 2.2 Doel van het beheerplan 8 2.3 Uitgangspunten 8 2.4 Wat wordt beschermd vanuit Natura 2000: het aanwijzingsbesluit 9 2.5 Vigerend beleid 9 2.6 Beschermde natuurmonumenten 10 2.7 Juridische status en vaststelling 10 2.8 Proces van totstandkoming 11 3 Gebiedsbeschrijving 11 3.1 Inleiding 11 3.2 Begrenzing en algemene kenschets 13 3.3 Gebiedskenmerken 13 3.3.1 Ontstaansgeschiedenis en landschap 14 3.3.2 Bodem en geomorfologie 15 3.3.3 Hydrologie 16 3.3.4 Historisch gebruik 17 3.4 Natuurwaarden 20 4 Uitwerking doelen 20 4.1 Uitwerking van de Natura 2000-doelen 23 4.2 Oude doelen: beschermde natuurmonumenten 24 4.3 Waar willen we naar toe met het Natura 2000 gebied Duinen Den Helder-Callantsoog? 24 4.3.1 Algemeen 24 4.3.2 Ruimtelijk streefbeeld 25 4.3.3 Streefbeeld per landschapszone 27 5 Analyse van ecologische knelpunten en maatregelen 27 5.1 Werkwijze 27 5.1.1 Hoe zijn de ecologische knelpunten in beeld gebracht? 28 5.1.2 Hoe zijn de maatregelen in beeld gebracht? 30 5.2 Ecologische knelpunten en maatregelen per habitattype 30 5.2.1 Habitattype witte duinen (H2120) 32 5.2.2 Habitattype kalkarme grijze duinen (H2130B) 34 5.2.3 Habitattype heischrale grijze duinen (H2130C) 34 5.2.4 Habitattype droge duinheiden met kraaiheide (H2140B) 36 5.2.5 Habitattype duindoornstruwelen (H2160) 37 5.2.6 Habitattype Kruipwilgstruwelen (H2170) 38 5.2.7 Habitattype droge duinbossen (H2180A) 39 5.2.8 Habitattype binnenduinrandbossen (H2180C) 40 5.2.9 Habitattype vochtige duinvalleien, open water (H2190A) 41 5.2.10 Kalkarme vochtige duinvalleien (H2190C) 42 5.2.11 Vochtige duinvalleien met hoge moerasplanten (H2190D) 43 5.2.12 Blauwgraslanden (H6410) 45 5.3 Overige habitattypen 45 5.3.1 Knelpunten- en maatregelenanalyse 46 5.4 Oude doelen Beschermd Natuurmonument Duinen Den Helder-Callantsoog 46 5.4.1 Knelpunten- en maatregelenanalyse oude doelen Natura 2000 beheerplan Duinen Den Helder-Callantsoog | Provincie Noord-Holland | 3 48 6 Toetsing huidig gebruik en kader vergunningverlening 50 6.1 Toetsing huidig gebruik 51 6.2 Kader Vergunningverlening INHOUD 53 7 Sociaal economische gevolgen 53 7.1 Gevolgen van maatregelen 53 7.2 Gevolgen voor huidige gebruik 53 7.3 Gevolgen voor nieuwe activiteiten 53 7.4 Schadevergoeding en compensatie inkomstenderving 54 8 Kader voor vergunningverlening en handhaving 54 8.1 Inleiding 54 8.2 Vergunningverlening 55 8.3 Handhavingsuitgangspunten provincie 55 8.4 Sancties 56 9 Monitoring 56 9.1 Inleiding 56 9.2 Monitorings- en evaluatiecyclus en verantwoordelijkheden 57 9.3 Monitoring van natuurwaarden & effect getroffen maatregelen 57 9.4 Monitoring van PAS-maatregelen 58 9.5 Monitoring van gebruik en vergunningverlening 58 9.6 Overzicht monitoringsactiviteiten in Duinen Den Helder-Callantsoog 58 9.7 Monitoringsplan 60 10 Kosten, maatregelen en financiering 60 10.1 Kosten maatregelen 61 10.2 Financiering 62 10.3 Uitvoering 62 10.4 Maatregelen voor de tapuit: het Tapuitenconvenant 63 11 Literatuur 64 Geraadpleegde websites 66 Bijlage 1 Verklarende woordenlijst 73 Bijlage 2 Betrokken partijen 74 Bijlage 3 PAS gebiedsanalyse 144 Bijlage 4 Oude Doelen 146 Bijlage 5 Toetsing huidig gebruik 156 Bijlage 6 Inventarisatie huidig gebruik 160 Bijlage 7 Soortbescherming Tapuit 162 Bijlage 8 Voortoets en nadere effectanalyse zandsuppletie Natura 2000 beheerplan Duinen Den Helder-Callantsoog | Provincie Noord-Holland | 4 SAMENVATTING Nederland telt ruim 160 Natura 2000-gebieden. Ze maken deel uit van een samenhangend netwerk van natuurgebieden binnen de Europese Unie. Dit netwerk is bedoeld om de ach-teruitgang van de biodiversiteit in Europa te stoppen. De duinen Den Helder-Callantsoog is een van de aangewezen Natura 2000-gebieden. Daarmee is het gebied beschermd op grond van de Natuurbeschermingswet 1998 (nu Wet natuurbescherming; Wnb): er mogen in beginsel geen activiteiten plaatsvinden die de Natura 2000-doelen voor het gebied in gevaar brengen. Deze doelen heeft het Rijk vastgesteld in een aanwijzingsbesluit. De Natura 2000-doelen zijn geformuleerd inzogenoemde instandhoudingsdoelstellingen voor habitattypen en (leef-gebieden van) diersoorten. Den Helder-Callantsoog wordt beschermd als Natura 2000-gebied vanwege de bijzondere natuur van de duinen. Naast de natuurfunctie zijn ook re-creatie en de zeewering belangrijke functies van het gebied. Het doel van dit Natura 2000-beheerplan is tweeledig: • Het bevat een uitwerking van de Natura 2000-doelen in omvang, ruimte en tijd, en beschrijft de maatregelen die genomen moeten worden om die doelen daadwerkelijk te bereiken. • Het geeft aan in hoeverre bestaande of nieuwe activiteiten in en om het gebied kunnen (blijven) plaatsvinden zonder dat de Natura 2000-doelen in gevaar komen. Met andere woorden: het beheerplan maakt voor gebruikers duidelijk aan welke voorwaarden ze zich moeten houden om hun activiteiten te kunnen uitvoeren zonder dat ze een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 nodig hebben. Het beheerplan vormt daardoor ook een kader voor vergunningverlening voor nieuwe activiteiten, en voor handhaving. In deze samenvatting zijn de hoofdpunten van het beheerplan opgenomen. Per onderdeel wordt verwezen naar de betreffende hoofdstukken. Deze samenvatting is hiermee tevens een leeswijzer. Hoofdstuk 1 geeft een inleiding op het beheerplan en het vigerende beleid in het gebied, hoofdstuk 2 een beschrijving van het gebied. Natura 2000-doelen en knelpunten Hoofdstuk 3 geeft een uitwerking van de doelen en het streefbeeld van het gebied. In hoofdstuk 4 is een analyse gemaakt van de knelpunten en maatregelen die in de eerste beheerplanperiode (zes jaar) nodig zijn om de doelen te halen. Een beschrijving van de doelen en maatregelen staat in respectievelijk hoofdstuk 9 en de PAS Gebiedsanalyse (bijlage 3). Voor Den Helder-Callantsoog gelden op grond van de aanwijzing als Habitatrichtlijngebied doelen voor behoud of uitbreiding van de volgende habitattypen: • Witte duinen (Wandelende duinen op de strandwal met Ammophila arenaria (H2120)) • Grijze duinen (Vastgelegde kustduinen met kruidvegetatie (H2130))*, subtypen • Kalkarme grijze duinen (H2130B)* • Heischrale grijze duinen (H2130C)* • Duinheiden met kraaihei (vastgelegde ontkalkte duinen met Empetrum nigrum (H2140))*, subtype droge duinheiden met kraaihei (H2140B)* • Duindoornstruwelen (Duinen met Hippophaë rhamnoides (H2160)) • Kruipwilgstruwelen (Duinen met Salix repens ssp. argentea (Salicion arenari-ae)(H2170) • Duinbossen (Beboste duinen van het Atlantische, continentale en boreale gebied) (H2180)), subtypen • Droge duinbossen (H2180A) • Binnenduinrand bossen (H210C) Natura 2000 beheerplan Duinen Den Helder-Callantsoog | Provincie Noord-Holland | 5 • Vochtige duinvalleien (H2190), subtypen: • Vochtige duinvalleien, open water (H2190A) • Ontkalkte vochtige duinvalleien (H2190C) • Vochtige duinvalleien met hoge moerasplanten (H2190D) • Blauwgraslanden (H6410)(Grasland met Molinia op kalkhoudende, venige, of lemige kleibodem (Molinion caeruleae) De belangrijkste knelpunten om de doelstellingen voor behoud en verbetering in de open duinen te realiseren, zijn de hoge stikstofneerslag, die leidt tot vermesting en versnelde ontkalking, en het gebrek aan dynamiek/verstuiving vanuit de zeereep door vastlegging. Deze zorgen ervoor dat de karakteristieke open duinen dichtgroeien en vergrassen, waardoor de plantensoorten die van lichte en voedselarme omstandigheden houden, verdwijnen. Daarmee verdwijnen ook de insecten en andere dieren die van deze planten afhankelijk zijn. De processen van verstarring en dichtgroeien van het open duin worden versterkt door de lage konijnenstand. Duinbossen hebben te lijden van te hoge stikstofneerslag waardoor de samenstelling van de ondergroei verandert. Vochtige duinvalleien worden te voedselrijk door de stikstofneerslag en ontkalken door het gebrek aan overstuiving met kalkrijk zand. In alle delen van het gebied vormen zogenoemde invasieve en gebiedsvreemde soorten, zoals de rimpelroos, een probleem. Maatregelen en uitvoering In de afgelopen jaren heeft de terreinbeherende organisatie (Landschap Noord-Holland) al natuurherstelmaatregelen uitgevoerd om de knelpunten aan te pakken. Voor duurzaam behoud zijn ook in de komende jaren nog maatregelen nodig. Voor alle habitattypen, behalve Kruipwilgstruwelen, zijn ten opzichte van het reguliere be-heer aanvullende maatregelen nodig. Het gaat om beheer- en inrichtingsmaatregelen zoals het maken van stuifplekken, plaggen, opslag verwijderen, invasieve soorten bestrijden, drukbegrazing en (extra) maaien. Deze maatregelen zijn voor een deel nodig vanwege de te hoge stikstofneerslag op het gebied. Ze zijn bedoeld om de negatieve effecten van stikstof tegen te gaan en zijn overgenomen uit de ‘gebiedsanalyse’ die in het kader van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) is opgesteld voor de Duinen Den Helder-Callantsoog. In het kader van het PAS worden op landelijk niveau ook brongerichte maatregelen genomen – om de neerslag van stikstof te verminderen. In hoofdstuk 9 worden de kosten en de financiering van de natuurbeheermaatregelen benoemd. Toetsing huidig gebruik en kader vergunningverlening Er mogen in het gebied geen activiteiten plaatsvinden die de Natura 2000-doelen voor het gebied in gevaar brengen. Daarom is