24 piłka nożna i polityka

Gdy Lechia Gdańsk grała Kraszewski PAP/Stefan Fot. z Juventusem Turyn Jacek Słoma

Lechia Gdańsk, zdobywca Solidarności!”, „Solidarność – Lechia z Gdańska wracali autokarami przez piłkarskiego Pucharu Polski Gdańsk”. Można więc powiedzieć, że Łódź, wykrzykując antytotalitarne ha- gdański stadion przy ulicy Traugutta był sła. Wzbudziło to najpierw zdziwienie, w 1983 roku, w całej Polsce swoistym punktem oporu społecznego. a potem entuzjazm przechodniów. była identyfikowana Ciekawy przebieg miał finałowy z NSZZ „Solidarność”. mecz o Puchar Polski między Lechią Z papieskim błogosławieństwem Gdańsk a Piastem Gliwice, rozegrany Zdobycie Pucharu Polski otworzyło Największe sukcesy sportowe 22 czerwca 1983 roku w Piotrkowie gdańszczanom drogę do rozgrywek tej drużyny przypadły Trybunalskim. Już podczas odśpiewy- w Pucharze Zdobywców Pucharów. na szczególny okres walki wania Mazurka Dąbrowskiego przed W I rundzie przeciwnikiem Lechii rozpoczęciem gry kibice Lechii wznie- Gdańsk został Juventus Turyn – trium- z systemem totalitarnym, śli ręce do góry w geście „Victorii”. fator Pucharu Włoch. Trzon tego ze- której najważniejszym Podczas całego meczu skandowali zaś społu stanowili zawodnicy reprezenta- ośrodkiem był wówczas Gdańsk. antykomunistyczne i solidarnościowe cji Włoch, która zdobyła mistrzostwo hasła, nic sobie nie robiąc z obecno- świata w roku 1982. Byli to: Antonio ści na stadionie przedstawicieli władz Cabrini, , , erzy Jastrzębowski, ówczes- państwowych i Polskiego Związku , i Dino ny trener Lechii, wspomina: Piłki Nożnej. Ksiądz Jarosław Wąso- Zoff. Drużynę uzupełniały dwie zagra- „Byliśmy bardzo sympatycz- wicz, zaangażowany kibic Lechii i au- niczne gwiazdy: , uzna- nie przyjmowani w innych tor książki Biało-Zielona Solidarność. wany wówczas za najlepszego piłkarza Jmiastach. Zawsze był taki moment O fenomenie politycznym kibiców gdań- Europy, i . podczas meczów, gdy nasi kibice skan- skiej Lechii 1981–1989, opisuje, jak po W ramach przygotowań do zbliżają- dowali antykomunistyczne hasła”. Do zwycięskim finalew Piotrkowie kibice cej się rywalizacji Lechia odbyła swo- łagodniejszych należały: „MO – gesta- J  po”, „Precz z komuną!”, „Nienawidzę W rywalizacji ze słynnym Juventusem Turyn Lechia Gdańsk miała niewielkie szanse; ZOMO,o,o,o,o”, „Nie ma wolności bez Zbigniew Boniek strzela zwycięskiego gola dla włoskiej drużynyy piłka nożna i polityka 25

iste tournée po Półwyspie Apenińskim, ców okazją do zademonstrowania nie- rzyszyło ich Juventusowi aż trzydziestu grając kontrolne mecze z czterema dru- zadowolenia z sytuacji w kraju. Woje- siedmiu. Włoskie media interesowały żynami. Działaczom klubu z Wybrzeża wódzki Urząd Spraw Wewnętrznych się nie tylko rywalizacją sportową, ale udało się również uzyskać zaproszenie (WUSW) miał sygnały, że na stadio- i sytuacją polityczną w Polsce. Dzien- na prywatną audiencję u papieża Jana nie pojawi się Lech Wałęsa, lider zde- nik „La Gazzetta dello Sport” opubli- Pawła II, który przyjął kilkudziesięcio- legalizowanego NSZZ „Solidarność”. kował nawet wywiad z Wałęsą. osobową grupę gdańszczan w Castel Ponieważ spodziewano się antyrządo- W WUSW zadbano o „poprawny” Gandolfo. Wizytę poprzedziła spowiedź wych wystąpień, gdańscy esbecy pod- charakter transmisji telewizyjnej. Re- i msza święta, co wywołało sprzeciw jęli przygotowania do „operacyjnego daktor naczelny Gdańskiego Ośrodka towarzyszącego delegacji przedstawi- zabezpieczenia” meczu. Telewizji został zobligowany do tego, ciela Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Służba Bezpieczeństwa miała mię- aby na antenę nie dostały się ujęcia Aż czterdziestu z 94 polskich kibiców, dzy innymi bacznie obserwować pobyt „z wrogich wystąpień grup związa- którzy wyjechali z Lechią do Włoch, po- w Polsce włoskich dziennikarzy. Towa- nych z podziemiem politycznym oraz  prosiło na miejscu o azyl. W samolocie powrotnym do Gdańska-Rębiechowa było wiele pustych miejsc. Pierwszy mecz Lechii z Juventusem odbył się 14 września 1983 roku w Tury- nie. Gdańszczanie przegrali aż 0:7. Gole dla gospodarzy strzelili: Domenico Penzo (4), Michel Platini (2) i Paolo Rossi (1).

Zabezpieczyć mecz Wynik nie pozostawiał złudzeń co do dalszych losów rywalizacji. Nie to jednak było istotne. Zaplanowany na 28 września rewanż w Gdańsku, roz- grywany krótko po zniesieniu w Polsce stanu wojennego, mógł być dla kibi-

ÐÐNa trybunach pojawił się Lech Wałęsa; gdańscy kibice zgotowali mu entuzjastyczne powitanie Fot. AIPN Fot. 26 piłka nożna ipolityka miała rejestrować wszelkie nieprzy wszelkie rejestrować miała wodyrów w przebywającym prewencyjnym, łom agentury” należało wskazanie oddzia -filmowy. Do tej swoistej „stadionowej ale za to wyposażonych funkcjonariuszy które wspierała dwustuosobowa grupa kompanie, trzy rozstawiono stadionie Na ludzi. 240 do osiemdziesięciu od milicji, oddziały posażone rych rozmieszczono odpowiednio wy- podzielono na siedem sektorów, zdelegalizowanej Solidarności. Miasto Lenina im. Stoczni 2 nr my Stoczniowców,bra- Poległych mnika cji antyrządowych, uznano okolice Po- manifesta- do dojść mogło meczu po newralgiczne, miejsca Za mobilizacja Wielka Solidarność”. „Solidarność, w skandowane usłyszeć mogła Polska cała transmisji bo zdało, się le niewie na Toakurat treści”. wrogiej okrzyków antenę na przekazania nia mikrofony cych nawet podjęcie „działań zabezpieczają napisy. Zalecano transparentach na ne mentować ich zachowanie kibiców, doku gesty władzom chylne jedna Ponadto osób znanych stadionie na pobyt potwierdzające Ð Ð Radość kibiców pogoludlaL danym sektorze, ewentualnych pro- z i antyrządowych wystąpień”. wystąpień”. antyrządowych osób zakłócających porzą- przerwie meczu słowa:meczu przerwie w z w w ekip telewizyjnych telewizyjnych ekip trakcie telewizyjnej telewizyjnej trakcie celu uniemożliwie celu cywilu, bez broni, bez cywilu, w i sprzęt foto- umieszczo w w i siedziby każdym których echii w któ------towia, medyczno-sanitarny,nel pogo- karetki tu karnego Jerzego Kruszczyńskiego Jerzego karnego tu strzale Po Kowalczyk. Marek był więźniarek pięć wodnych, samochody BRDM 2, dziesięć armatek porterów opancerzonych BTR-60, dwa trans- ośmiokołowych dziesięć też no stu trzystu zomowców funkcjonariuszy, 1512 żowano bezpieczać miał pluton dzielnicowych. ty antyrządowe. Trybunę honorową za- kretnych osób oraz usuwać transparen- w pomagać radiowo-telewizyjny, sprzęt ochraniać także Mieli partyjnym. pewnieniu bezpieczeństwa działaczom porządkowym służbom pomóc wraz – również mieli funkcjonariusze Owi dek. niż wał płk Andrzej Stojekz flektor. Całym przedsięwzięciem kiero- Do remisu doprowadził remisu Do W stan gotowości postawiono perso- Mecz ustaleniu danych personalnych kon- z w w Elbląga 18. minucie . Turynie. Pierwszą bramkę zdo- bramkę Pierwszą Turynie. a w nawet sądy.zaanga- nawet sumie W Gdańsku przebiegał inaczej przebiegał Gdańsku i Olsztyna. WykorzystaOlsztyna. - z Warszawy oraz po z w ormowcami – ormowcami WUSW. 51. minucie 51. i w jeden re jeden cywilu w z w za- w rzu- tym - stały tak medialnego wydarzenia jak wydarzenia medialnego tak stały wykorzy- nie „podziemia” dowiska śro- dlaczego pytanie: zadać Można Zmęczone społeczeństwo większą skalę. jednak się przerodziły ki „Precz z w darność, Solidarność”. Po meczu doszło „Soli- skandowano minut kilka przez się okrzyki „Lechu, Lechu”, się, że jest wśród nich Wałęsa. Rozległy przegrała zJuventusem2:3. w Roberto Tavola, Lechia. objęła prowadzenie Wyrównał i ArchiwizacjiDokumentów IPN Jacek Słoma–pracownik Biura Udostępniania gutta pozostałbastionemopozycji. z meczu Wałęsęna powitali zjastycznie entu- kibice Gdańscy rezultatu. jednak przyniosła nie Solidarności lizowanej wymierzona pania skompromitować Lecha Wałęsę. Kam- film emitowała Lechii Ruchu MłodejPolski. działacza Samsonowicza, Jana roku samego tego czerwca 30 mordowali za- sprawcy” „nieznani że pomnieć, obchodów 1 1983 dem było chociażby stłumienie czynania „podziemia”, czego przykła- po- paraliżujące działania skuteczne Tym bardziej że władze podejmowały (1980–81). Solidarności” „karnawału już tak dużym poparciem jak i piero co zniesionego stanu wojennego do- restrykcjami zmęczone było stwo społeczeń- że teza, jest słuszna może Być starcia? do przygotowani dobrze sce? Czy tylko dlatego, że esbecy byli dowolenia z nieza- zamanifestowały nie wyraźnie Lechii mecz wszelkie manifestacje nie cieszyły się Juventusem. Stadion przy ulicy Trau- ZOMO, którym towarzyszyły okrzy- W przerwie meczu kibice dowiedzieli W przeddzień meczu rewanżowego meczu przeddzień W 83. minucie Zbigniew Boniek. Lechia kilku miejscach do drobnych starć drobnych do miejscach kilku w z Gdańsku Juventusem polska telewizja polska Juventusem z komuną” itp. Incydenty nie i sytuacji panującej z 3 Maja. Należy też przy - Juventusem? Dlaczego Juventusem? Pieniądze a i wynik meczu ustalił meczu wynik Gdyni niezależnych w symbol zdelega- symbol w zamieszki na zamieszki , który miał który , a w okresie następnie w w w roku roku Pol-

Fot. AIPN