M HKA 2014 Jaarverslag Inhoud P 3 M HKA Jaarverslag 2014 Inhoud 3.4 3.3 3.2 3.1 3 2.4 2.3 2.2 2.1 2 AFDELINGSNIEUWS 1 4.4 4.3 4.2 4.1 4 3.5 INLEIDING

ABCD ONDERSTEUNING PUBLIEKSWERKING Kunstenaars

Personeel

Werkingskosten PRESENTATIE Groei subsidies toelagen en (uitgavenOmzet versus inkomsten) SOCIAAL-ECONOMISCH VERSLAG Bruiklenen 2014 Bruiklenen Werken in bruikleen het M HKA aan 2014 Schenkingen Aankopen 2014 VERWERVINGEN 2.3.2 2.3.1 2.2.4 2.2.3 2.2.2 2.2.1 2.1.3 2.1.2 2.1.1 4.4.2 4.4.1 2.4.7 2.4.6 2.4.5 2.4.4 2.4.3 2.4.2 2.4.1 2.3.5 2.3.4 2.3.3

Productie-stagiaires

Bibliotheek Communicatiestrategie Collectiebeheer

Bemiddeling

HKA EnsemblesM HKA 2.2.3.7 2.2.3.6 2.2.3.5 2.2.3.4 2.2.3.3 2.2.3.2 2.2.3.1 2.2.2.2 2.2.2.1 Zuid Cinema Langdurige bruiklenen van BestuurRaad Algemene en Vergadering Veiligheid welzijn en hetop werk CyclusM HKA Infrastructuur Evaluatie Zuid –Panamarenkohuis HKA –Cinema M Gebouw Organisatie beleid en Financiën HR-beleid en Opstart visuele identiteit M HKA Digitale Communicatie M Archiefwerking Tijdelijke bruiklenen Tijdelijke Programmering HKAZINE

Kunstafdeling Filmafdeling Objectregistratie

- Restauratie/conservatie Panamarenkohuis in Biekorfstraat de VrielynckDe collectie conservering Preventieve Bruikleenverkeer Nieuwe aanwinsten 2014 RILNN 2014 BRUIKLENEN

- Website 56 14 50 8 5 BEZOEKERSAANTALLEN 2012-2013-2014 74 5.1 Bezoekerscijfers – overzicht 2012-2013-2014 5.2 Bezoekerscijfers – extra muros projecten 2014 5.3 Overzicht bezoekerscijfers per tentoonstelling 2014 5.4 Bezoekerscijfers – zaalverhuur zonder bezoek aan tentoonstelling

6 M HKA TENTOONSTELLINGEN 80 6.1 El Hotel Eléctrico – Kamers Beschikbaar 6.2 Don’t You Know Who I Am? Kunst na Identiteitspolitiek 6.3 Panamarenko Universum

7 M HKA COLLECTIEPRESENTATIES 90 7.1 Collectiepresentatie 35: Narcisse Tordoir. De Roze Spion 7.2 Collectiepresentatie 36: Olga Chernysheva: Blik vasthouden

8 LONELY AT THE TOP 96 8.1 Dialoog 8.1.1 Dialoog #1 Anne-Mie Van Kerckhoven – Andrea Pichl 8.1.2 Dialoog #2: Luc Tuymans – Vanessa Van Obberghen 8.1.3 Dialoog #3: Ria Pacquée – Filip Gilissen 8.1.4 Dialoog #4: David Claerbout – John Gerrard

9 INBOX - surprises op de vijfde verdieping 100 9.1 Zeefdrukken van Kris Fierens 9.2 A4 Multiple (4) van Lode Geens 9.3 Boekpresentatie Hugo Puttaert ‘Think in Colour’ 9.4 Jan Cox - Hoe de herinnering van een kunstenaar hedendaags houden? 9.5 INBOX Party – Ter ere van de tiende verjaardag van Museumnacht 9.6 LINES, laureaat van Kunstbende 9.7 Christophe Terlinden 9.8 Ilse D’Hollander. Works on paper 9.9 Ann Eysermans. P-Trains (Astrin Phosphora) 9.10 Wout Vercammen – A well-considered idea of an exhibition in 3 parts

10 KUNSTWERK VAN DE MAAND IN HET M HKAFE 108

11 EXTRA MUROS 112 11.1 M HKA in het Paleis op de Meir 11.2 Visite

12 EVENEMENTEN 118 12.1 Structurele evenementen 12.1.1 Art’s Birthday 12.1.2 Time Canvas 2014 – LOVE SONG 12.1.3 A ris t Talk s 12.2 Occasionele evenementen 12.2.1 INSIDE OUT – te gast in Antwerpen 12.2.2 Circulus Maximus 12.2.3 Reis naar het morgenland 12.2.4 The Olfactory 12.2.5 Yes – Carly Wijs en Marijke van Warmerdam P 5 M HKA Jaarverslag 2014 Inhoud 12.3 16 15.13 15.12 15.11 15.10 15.9 15.8 15.7 15.6 15.5 15.4 15.3 15.2 15.1 15 14 13.2 13.1 13 18.3 Vrijwilligers 18.2 18.1 18 17 ORGANOGRAM 16.4 16.3 16.2 16.1

PUBLICATIES utnade werkopdrachten Buitenlandse Jobstudenten

Matinees Reeksen Re-Run Off-Stream PWA-medewerkers Filmhistories

Samenwerkingen Persaandacht EVENEMENTEN BEMIDDELINGEVENEMENTEN EXTERNE WAARDERING Bemiddelings- communicatieinstrumenten en Het filmeducatief van aanbod Cinema Zuid van Cinema zomer De Zuid Te Gast Zazie Zondag op publicatiesAndere publicatiesFlankerende SEMI-VASTE MEDEWERKERS M HKA Opleidingen leermogelijkheden en binnenbuitenen de instelling Bezoek toonaangevende kunstmanifestaties aan instelling de Vragen aan medewerkers en 13.2.3 13.2.2 13.2.1 13.1.6 Vercammen Wout 13.1.5 13.1.4 13.1.3 13.1.2 Narcisse Tordoir 13.1.1 12.3.8 12.3.7 Kunstendag voor kinderen 12.3.6 Big The Draw 12.3.5 voor Museumnocturne het onderwijs 12.3.4 Museumnacht 12.3.3 Erfgoeddag 12.3.2 12.3.1 en tentoonstellingenen in binnen- buitenland en C Evenementen ARTtube inema

AFTERALL E-flux M Krokuskriebels

0123456789 Terlinden –Christophe Don’t Art you after Iam? who know identity politics. EL HOTEL ELÉCTRICO voorPanamarenkobrunch verantwoordelijken groepsuitstappen MEET ME @M HKA Panamarenko Z

KAzine A HK uid 140

– – The PinkThe Spy Kamers BeschikbaarKamers 152 132 136 166 162 19 VRIENDEN VAN HET M HKA 174

20 BEDRIJVENCLUB 184 20.1 Activiteiten 20.2 Ledenaantal 20.3 Leden 20.4 Specifieke sponsoring

21 NOCTURNES EN VERHUUR ACCOMMODATIE 196

22 FOTOCREDITSJAARREKENING 202

23 FOTOCREDITS 236 1 1 Inleiding P 9 M HKA Jaarverslag 2014 1 Inleiding low budget low zuinige een verder voor op daarom deze de legislatuur koers blijven zal van Het M HKA jarenvoorafgen vastgelegd — die worden worden kan waargemaakt. —niet toptentoonstellin reizende de internationale opstapde situatie huidige naar dat in leert publieke aan middelen ervaring Deze te garanderen. startbasis voldoende een tijdig hetom daarnaast slaagde in maar er niet komsten gaan, en bezoekersin nemen risico en voor zeergroot een sponsoring substantiële zelf wilde Het M HKA Europa 2015 start. in in die overzichtstentoonstelling handelen 2016 om venue de in vierde dergelijke doorvan brede optie een te publiekstentoonstellingen onder- mag noemen. nu Panamarenko-expertisecentrum een werden en ontsloten verduurzaamd Ensembles.org,zich in zodat het M HKA en de uit foto-archieven) het Panamarenkohuis de in schetsen van die analyse en de inventarisering het van Morrens-archief, de inhoud de happenings, onderzoekslijnendiverse rond (onder het oeuvre film, van andere het belang met gepaard ging Dit initiatief beheert. dat het M HKA het Morrens-archief en uit het van Panamarenkohuis de uit gestieve archiefbasis themaclusters topwerken,enerzijds clustersvan en anderzijds verdieping een met sug werd helder een hetomgezet van oeuvre in beeld metgedegen analyse Een brede toegankelijkheid. om in diepgravende te vertalen inzichten volwaardige communicatiecampagne. stond op toe te met om zetten gebalanceerde goed een tentoonstelling euro Een budget 500.000 meer dan van de stadAntwerpen. van euro 200.000 van steun de eenmalige dankzij volwaardige brede publiekstentoonstelling een in vertalen rond onderzoekstraject kon deze zijn kunstenaar jarenlange Panamarenko de Panamarenkotentoonstelling aan Universum 116.552. mate grote Dat te danken in was ooit de uit instellingsgeschiedenis: bezoekers met het hoogste voor aantal jaar goed een was het2014 M HKA, van het topos ‘de van aanleiding kocht naar Oosterling’. stad Antwerpen De over ‘ontregelde’ een vragen deexistentiële in mens wereld, de hoofdrol met in Tordoir Tiepolo evoceerde en werk vrienden-kunstenaars. Giambattista van van etsen Sharjah, Foundation in Art de Barjeel van en die hetvan M HKA zijn van eigen met werk, de de collectie inzet tot samenspel, fascinerend een om voor collectie-interventie een uitnodiging een de Benelux, in kunstscène wereldwijd een geworden. succesverhaal Franke is dat met Anselm -project het van Animism met de opstart eerder inzette het die M HKA vraag een en animatie, beeldende door de verhouding van de kunst tussen vraag manier op zette fijnzinnige een tentoonstelling De Carels. raatsonderzoek Edwin van het van docto deel uitmaakten integraal tentoonstellingen waarbij reeks een Gent, in met onderzoekstraject het KASK het van jarenlange tentoonstelling de was eind Beschikbaar –Kamers El Hotel Eléctrico vorm en inzet. eigenzinnige telde en wereldwijd actoren. verbonden culturele gewor lokaal - groep een tussen uitwisseling en horizontale verschillen van Europese Uses “The project een de of Art”, van het deel van programma uit maakte openvoorstellenopstellen, en ententoonstelling die Deze toegankelijke doen. hun publiek aan gelijkwaardig zich die op, met kunstenaars zon kunst van metomgaan identiteitsvragen. Het leverde genereuze een mogelijkheidshori wereld, deze nu, hyperdiverse in hoe was kunstenaars uitgangsvraag De gen. uitgenodigd om de polsslag te voelen de meest van recente kunstontwikkelin over van en Navde Kreuger heleAnders wereld Haq 27 jonge kunstenaars Identiteitspolitiek na –Kunst IAm? Who Know Don’t hoofdtentoonstelling deEen tweede was zomertentoonstelling You jaarprogramma. op gewaardeerd breed een de kroon enkel was Panamarenko teiten

opzoekt. voortzetting een veel in energie investeerde daarnaast Het M HKA articuleren kon het zijn tentoonstellingsopzet in inzet Het M HKA Tordoir, Narcisse boog Spion Roze De In de tenoren van een de van presentatieprojecten andere grote haddenOok de2014 drie een in

museumconfederatie inhoudelijke opportuni die tentoonstellingswerking

L’Internationale te worden Bourgeois- voor de Louise werden. Hiervoor door curatoren gebaseerd op is die de waarde . Het M HKA -

- - -

- - - deze tentoonstelling een belangrijk werk van Narcisse Tordoir. De Russische kunstenares Olga Chernysheva, wellicht de laatste in de succesvolle M HKA- programmalijn van collectie-interventies, combineerde een overzicht van haar eigen werk met krachtige kernwerken uit de M HKA-collectie die daarbij aansloten. Het was de gelegenheid om het sleutelwerk van haar te tonen dat door de V–A–C Foundation voor het M HKA werd aangekocht.

Het M HKA ontleende veel vreugde aan de blijvend succesvolle programmering van Cinema Zuid. De filmwerking van het M HKA moest door de nieuwe over- eenkomst met het FoMu een deel van zijn eigen profilering (de eigen ingang) opgeven, maar kreeg wel weer een helder kader, en vierde met een feestweek de herprofilering vijf jaar geleden van M HKA-Media naar Cinema Zuid. Het M HKA slaagde erin om de evenementen in het museum zelf dichter bij de jive van Cinema Zuid te brengen, dankzij onder andere een gesmaakte inzet op kunstenaarsgesprekken. Ook kleinere presentatieprojecten kregen meer aandacht, zowel binnen, als buiten de organisatie. De reeks Visite-projecten, waarbij de collectie van het M HKA — de collectie van de Vlaamse Gemeenschap — in gemeenten en steden wordt ingezet, leidde tot bijzondere projecten in Bornem, Genk en Diest. In de Lonely At The Top-zaaltjes op de zesde verdieping wordt nu in reeksen geprogrammeerd, waarbij in 2014 aan ‘bekende’ kunstenaars werd gevraagd om een minder bekende collega uit te nodigen, wat leidde tot vier scherpe, bloedmooie presentaties. Het kleine zaaltje boven het M HKAFE op de vijfde verdieping werd onder het label INBOX een onthaalplaats voor kortlopende presentaties die een grotere museale aandacht mogelijk maken voor receptieve activiteiten zoals boekvoor- stellingen. Het hoogtepunt afgelopen jaar was een reeks van drie tentoonstellingen, met keuzes van achtereenvolgens Koen van den Broek, Vaast Colson en Philippe Pirotte, uit de schenking van een vijftigtal werken van Jan Cox.

De werking blijft zich vooral presentatiegedreven ontwikkelen. Het is immers wel wenselijk om een toekomst op lange termijn uit te denken — daar gaan musea over — maar binnen de beperkte capaciteit van het M HKA is het noodzakelijk om ook steeds onmiddellijk effect te ressorteren. De brede beweging naar een nog performanter communicatiebeleid werd in 2014 ingezet met een herrijking van de presentatiegedreven communicatie, om vanuit die basis in 2015 de grondslagen van de huisstijl, de website en de look and feel van het museumonthaal te kunnen aanpakken. De publieksbemiddeling werd in 2014 vanuit dit opzet eveneens in een dubbel korte termijn- en lange termijnperspectief opgezet, waarbij bemiddeling de publieksgerichte kant van het duurzame kwalitatieve content management in Ensembles.org op zich neemt en er zich op baseert. Het M HKA kan daardoor in de museumzalen een aangenaam bezoek bieden dat op elk moment de mogelijkheid geeft om op een toegankelijke wijze te surfen naar bredere achtergrond. Deze capaciteit groeit met de jaren steeds verder op een permanent internetplatform. Ensembles.org heeft nu maandelijks 4.500 unieke bezoekers met 55.000 paginaweergaves. In 2014 werd zowel op contentontwikkeling en -verdieping, als op software-innovatie ingezet, en werd een belangrijke volgende softwarestap gepland voor 2015. Ook de collectiewerking voegt energie toe aan de presentatiewerking en omgekeerd, zelfs al bevindt de klassieke collectiepresentatie zich in een overgangsmoment. Het verwervingsbeleid bestaat bijvoorbeeld uit een minimale aankoopcapaciteit om elk jaar een handvol museale sleutelwerken aan de collectie toe te voegen — met in 2014 als hoogtepunten de monumentale houtsnede van Kerry James Marshall en een klassiek Passtück van Franz West — maar zeker even belangrijk zijn werken die in het verlengde van de presentaties als schenking worden verworven (van de kunstenaar, van een stichting zoals de V–A–C Foundation of van de Vrienden van het M HKA). Voor de werking van de collectiepresentaties werd intern een visie voorbereid over de mogelijkheid om een embryonale vaste collectie te tonen, nadat in 2013 met het tweede collectieboek het collectiebeeld was scherpgezet en daarmee P 11 M HKA Jaarverslag 2014 1 Inleiding versies. en Portugese Franstalige Engelstalige, 2015 gepubliceerd in publicatie in realiseerde, lijvige een hierrond Gelder die gebeurde, en op het het bijzondere M HKA in werk prof. Van van dr. Hilde eerder reeds die verdercel bouwen kan op het onderzoek en de digitalisering Deze rond het het ensemble M HKA. in Sekula er zo onderzoekscel een Allan doctoraat een curatorship namelijk in uitzet, FWO wordt —voor een nieuwe —onderzoekslijn het land dit eerstein een die copromotor doorM HKA het en erkend. hiermee FWO is doctoraat Dit tweede het toegewezen, onderzoekstraject waarvan tweede een daarnaast heeft en het Fonds voor Wetenschappelijkproject Sekula, van Onderzoek (FWO) Universiteit Leuven loopt momenteel eerste doctoraatsonderzoek een over dit met maatschappelijke thema’s. samenhang de fotografie van in Aan gebruik voor project deze hetgrote wereldwijde van artistiek referentiekunstenaar kunstwerken tentoonstelling de binnen de de dokwerker stelt. van horizon van Het centraal startte aspecten en beelden die voorwerpen onspectaculaire metseum tweeduizendtal een kunstenaarsmu een Dit is hem verwerven. van Museum het Dockers’ volledige 2013 uitmonden. In zal kon er opnieuw in het als M HKA tentoonstellingen, dat zowel traject een Dit in voortkomt past uit Sekula. Allan Ship van of Fools Academie. de Antwerpse voor en publicatiepunt Panamarenko de nam tentoonstelling Laboratorium uitgangs ze Theysals die door bestudeerd Hans diepgaand Panamarenkohuis Posters Panamarenko de tentoonstelling in het overzicht postersgethematiseerd van werd gebundeld en gekoppeld (bijvoorbeeldeerdere M HKA-archiefmateriaal en het er werden geïnventariseerd, 286Panamarenko, boeken en catalogi over 687 van persknipsels en beschrijving door dehet digitalisering archief in luik heter werd op van bibliografische de ingezet toekomstige ontsluiting en buitenland, binnen- in tentoonstellingen 333 monografische aan gelinkt 150 en meer dan 499 multiples tekeningen gekoppeldkunstobjecten, of items opgesteld met onder 3.200 van anderebeschreven 696 oeuvrecatalogus foto’s 2.200 van en geïdentificeerd, er werd aanzet een werden gedigitaliseerd er gebeurde En nog meer: betrokken. actief en werden experts diverse projectmedewerker en ontsloten, aangeworven werd 0,5 een VTE hiervoor werden gedigitaliseerd het uit meteen Morrens-archief geïnventariseerd, valia onderzoek archi verweven werd unieke De met het tentoonstellingsproject. spreken. dat kan mengroot over onderzoeks- een of documentatiecentrum wordt de onderzoekscapaciteit Bij beide kunstenaars errond verwierf. zo zelf complementeert foto’s de reeks dat het Museum eerder museum en het Dockers’ Sekula Allan en van Ship of Fools de Panamarenko-werking van sluitstuk een is fiets plaatje: dit mooiwerden passen Zwitserse in verworven, en door sleutelwerkendecreet het topstukken- het van M HKA aansturen Ensembles.org en in onderzoek. Tweeaangegeven, sleutelwerken op die het 2012-2016 beleidsplan in zoals ligt, de collectiewerking van Het speerpunt en Barcelona. Amsterdam nu naar weer ging, op2014 reis in die Novels Artist’s de deelcollectie en aan kunstenaarsboeken de collectie aan dezelfde gerichte wijze wordt de meer bibliotheek gegeven steeds aandacht in en behoudsmaatregelenwordt zijn. restauratie- en dat Op er punctuele gedaan capaciteit betekent voor dat volume jaarlijks een werken conditienulmeting een wat gezien de beperkte wordt en verder gefaseerd geoptimaliseerd, systematisch Het collectiebeheer en lokale tentoonstellingen. door internationale bevraagd en publieke ze wordt in en/of semi-publieke bruiklenen instellingen, langdurige wordt voor collectie De ingezet ook actief collectie-interventies. van de reeks in 2015 —hopelijk gerealiseerd —de in vaste tentoonstellingen collectie laatste de van implementatie van embryo een van Tegelijkertijd werden afwachting in eindpunt gekomen. tot collectiepresentaties was logisch een reeks de lange het van ensemble verwerving geldt voor de gelijkaardigs Iets seminale dit waarop de manier we verwezen naar eerder al Bij Panamarenko 2009)., M HKA, Verder het uit tekeningen werden 100-tal een

van

2010 dubbelster een en is in A Ship met of Fools het ensemble

Ship of Fools laatste vormen. Samen beide het magistrale volgende. De komt zes jaar Panamarenko van

, in -

Algemeen kan worden gezegd dat de inzet op onderzoek in het M HKA op kruissnelheid komt, waarbij expliciet wordt gestreefd naar samenwerking met derde (academische) partijen. De reflectieve inzet die het M HKA eerder al toonde door zijn mede-uitgeverschap van het Angelsaksische Afterall – A Journal of Art wordt steeds verder geabsorbeerd in de interne werking, met zichtbaar wordende best cases zoals hoger beschreven, maar ook met een permanente inzet in het museum en een steeds professioneler apparaat om dit te dragen, van Ensembles.org over projectmatige inventariseringscapaciteit tot de broadcast- kwaliteit video-registratie die zichtbaar wordt op het video-platform ARTtube.

Wat de zakelijke kant van het M HKA betreft, was 2014 een gemengd jaar. Het M HKA eindigde met een positief saldo door een aantal eenmalige meevallers: returns van het Kerry James Marshall-project, sponsoring die genereuzer was dan aangekondigd en de hoge bezoekersaantallen voor Panamarenko. Tegelijkertijd werd de pijnlijke en moeizame operatie doorgevoerd van bezuinigingen op personeelskosten om het percentage daarvan in het geheel van de begroting beheersbaar te houden. Dit percentage dreigde onevenredig hoog te worden door een combinatie van meerkosten door een nieuwe CAO, de structurele meerkost van de huur voor Cinema Zuid en verminderde subsidiëring. Deze operatie vertraagde de inzet tot optimalise- ring van de interne werkprocessen. Het M HKA blijft desondanks verder zijn pad bergopwaarts bewandelen. 2 2 Afdelingsnieuws P 15 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws selecteerden. collectiewerken die wel het werk maar de kunstenaars van echter centraal, niet beide projecten In stonden collectietentoonstellingen. detwee collectiewerken ook 2014 in toonde tentoonstellingen grote Naast deze M HKA ambitieuze opteerden en hiervoor we voor goedkopere, een softcover-versie. druk tweede december ook open voormaandag. op schoolgroepen de sluitingsdag de vele voorvan aanvragen geleide bezoeken stelden we het vanaf museum succesgrote verlengd werd de2015 tentoonstelling en tot omwille 29 maart op het aanwezigheid dewat Gezien duizenden bezoekers. fysieke trots van worden, we maar waren belangrijker alsmaar bezoekers hoewelEn virtuele publiek verhelderende een op kijk de Panamarenko. leef- van en denkwereld het bood de werken van de museumzalen, weerspiegeld in de opstelling in nieuwe De benadering, 1965 maakte. en 2005 tussen Panamarenko die tuigen de toestellen veelheid en van in aan structuur en chronologische thematische zeven clustersbrachtoeuvre?’ in voor Door hij opdeling het een eerst Panamarenko’s van vormen dewerken ruggengraat en samenhang welke ‘welke vanuit de vraag vertrok Curator Willemse het Hans neusje de zalm. van Panamarenko derdeDe tentoonstelling grote Universum de websitedownloaden via het van project. geente papieren wel versie, publicatie gratis gerealiseerd, maar drietalige een Zuid. Bij werd Cinema de expo in werd symposium een uitgediept tijdens tiek’ de Permeke‘identiteitspoli Gupta en hetdoor in bibliotheek, thema Shilpa rond ‘identiteitspolitiek’. Een interessant off-site project werd gerealiseerd met omgaan generatie kwesties envandaag hoe die opkomende kunstenaars nieuwe een beeld van goed een creëerde achtergronden. tentoonstelling De met uiteenlopende internationale vatte meerdere werken 27 kunstenaars van project en ambitieuze om Navvan Kreuger. Haq en Anders Dit grootschalige ‘L’Internationale’museumnetwerk vorm onder enhet kreeg duo-curatorschap eerste verdieping. ‘The Uses Zekaderde in of project een het Art’, van Europese Identiteitspolitiek na Don’t Iam ?Kunst tentoonstelling grote You Who tweede De Know Luc van Tuymans. tijdelijke muurschildering vooral monumentale, een hier doorlatie de The was Brothers blikvanger Quay instal voor ontworpen de tentoonstelling Naast speciaal een kantjes. duistere Dit met onderzoek intrigerende monddetentoonstelling speelse een in uit de beeldende in kunst. ‘animatie’ het begrip werd naar gepeild kunstenaars met werk 23 tentoonstelling en internationale van nationale deze thematische het zijn kader van in doctoraatsonderzoek. In Carels samengesteld door Edwin (zie Beschikbaar –Kamers 6.1) hoofdstuk deEl Hotel Eléctrico rij Eerste in werd 2.1 presenteerden 2014 In we drie triggerde. vijand bijzonder een resulteerden dat jong in en en oud, aanbod vriend gevarieerd en surprises, symposia evenementen, kunstenaarsgesprekken, stellingen, collectietentoon exposities, kleinere zowel formats, van als grote mix De publieksvriendelijkheid. met huwelijk ideaal een research aanging waarin de Panamarenko-show hoofdvogel De resultaat. bezoekerscijfers werd als hierbij afgeschoten door met stijgendedenderende georganiseerd en activiteiten tentoonstellingen op was zo’n wereldvlak2014 niet echter denderend werden wel M HKA jaar. In Programmering 2.1.1 Het begeleidende en Ludion, kende uitgegeven door boek, een M HKA (P PRESENTATIE (zie 6.2) hoofdstuk en op te was bezichtigen de gelijkvloerse

, P rogrammering grote

tentoonstellingen roductie . (zie 6.3) hoofdstuk was , C inema Z inema - uid - - - ) Het collectie-opzet met Narcisse Tordoir – The Pink Spy (zie hoofdstuk 7.1) startte kleinschalig maar evolueerde tot een complexe gelaagde presentatie met vijf onderscheiden, maar verweven secties, namelijk de M HKA-collectie, de etsen van Giambattista Tiepolo, de Barjeel Art Foundation, werken van jonge kunstenaars en oud en nieuw werk van Tordoir zelf. Deze artistiek gevarieerde en boeiende tentoonstelling werd uitermate gesmaakt door het publiek — op de vernissage was er een record opkomst van 1.500 personen — en heeft bijgedragen aan het verbreden van het draagvlak van M HKA. Bovendien kocht de stad Antwerpen het werk ‘The Pink Spy 2’ aan dat in langdurige bruikleen werd gegeven aan het museum. In 2015 wordt deze tentoonstelling in een gewijzigde vorm geprogrammeerd in Museum Het Valkhof in Nijmegen.

Met Olga Chernysheva: Blik Vasthouden (zie hoofdstuk 7.2) komt er een eind aan de reeks waarbij hedendaagse kunstenaars werden uitgenodigd om een presentatie te maken met werken uit de M HKA-collectie in confrontatie met eigen werk. Olga Cherysheva’s multi-mediale werk (foto’s, tekeningen, video- installaties) is gebaseerd op een nauwkeurige observatie van de werkelijkheid die haar omringt. Ze confronteerde dit werk met werken uit de M HKA- verzameling waarbij het geheel kon beschouwd worden als een commentaar op de verschillende noties van ‘visie’. De V-A-C Foundation in Moskou verwierf een recente video-installatie van de kunstenares en schonk deze aan het museum. Een mooi moment dus om een reeks af te sluiten!

In 2014 werd er beslist om de bovenste verdiepingen van het M HKA op te delen. Waar vroeger de drie Lonely At The Top/LATT-zaaltjes telkens voor één project ingezet werden, worden vanaf 2014 de twee bovenzaaltjes voorbehouden voor ‘Dialoog’ (zie hoofdstuk 8). Hier werd in vier afleveringen een dialoog gevoerd tussen werk van een gevestigd kunstenaar en van een minder bekende collega. Anne-Mie Van Kerckhoven, Luc Tuymans, Ria Pacquée en David Claerbout nodigden respectievelijk Andrea Pichl, Vanessa Van Obberghen, Filip Gilissen en John Gerrard uit. Dit resulteerde in vier kleine, verrassende presentaties die telkens voorafgegaan werden door een gesprek tussen beide kunstenaars.

Het derde zaaltje, naast M HKAFE, werd onder de titel INBOX (zie hoofdstuk 9) gelanceerd voor diverse, verrassende mini-expo’s, éénmalig of in reeks, en met een duur variërend van één tot maximaal vier weken. Deze kleine presentaties waren meestal gekoppeld aan al of niet reflectieve momenten zoals een doctoraatsverdediging, debatten, voorstellingen van publicaties of multipels, gesprekken met betrokken kunstenaars, … Met deze presentaties, twaalf in 2014 — met tussendoor ook een aantal voorstellingen van videower- ken uit de M HKA-collectie — konden we kort op de bal spelen en spraken we ook nieuwe bezoekers aan gezien de aard van de activiteiten zowel gericht was op een breed als op een nichepubliek. Ook samenwerkingsverbanden met externe partners werden via deze activiteiten of opgestart of gecontinueerd. En dit ook met spelers buiten het klassieke domein van de beeldende kunst als filosofen, muzikanten, sociologen, wetenschappers, schrijvers, … Dit nieuwe INBOX-format bleek op meer dan één vlak verrijkend voor M HKA. Niet alleen was, en is, het een stimulans voor schenkingen — we denken hierbij aan de minireeksen m.b.t. Jan Cox en Wout Vercammen waarbij we meer inzicht kregen in de geschiedenis van de Antwerpse kunstscène — maar in bepaalde gevallen leidden INBOX-activiteiten ook tot uitgave van boeken, affiches en uitnodigingen door de externe partners, wat zeer welkom was gezien M HKA door budgetbeperkingen hiervoor geen eigen middelen kon inzetten. Bovendien genereerden we met deze activiteiten extra persaandacht wat resulteerde in extra publiek. Kortom met dit nieuwe initiatief met minimale inzet behaalden we hier een maximaal resultaat. P 17 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws 20 de uit kunstenaars belangrijke zijn waarop creëerde vrienden drieluik Van de Velde Rinus de monumentaal een kunstenaar het kader waarvan in (zie manifestaties punctuele 12.1) hoofdstuk Birthday het succesvolle zoals Art’s stonden 2014 ookAnno heel wat kunstenaars. met werk werken onze jonge dialoog van Vlaamse in gingen Daar Diest. van de citadel de het deel een collectie van najaar bezette en in inwoners Genk van proces —succesvol werd door participatief een gecureerd —in de expo waar C-Mine, Tijdens het Genkse de in Buitenland. zomer op visite de was collectie getoond en opde Hingene uitzonderlijke verzameling Bornem, locaties in Visite hetvan kunstproject het kader eveneens in voortgezet: 2014 werd in het van M HKA-team, expertise zowel project JR Out van het Inside kaderden 2014 hierin In theatervoorstelling. een als korte tentoonstellingen voordrachten, omvatten activiteiten Deze zowel installaties, performances, beide —of creatie van —ingelast. momenten artistieke of van reflectie van voor het podium M HKAFE was 2014 Ook in werden nog diverse Daarnaast voor en bewezen geen dode ons we aan eer letter dat is. gastvrijheid Huis’ alle deden galeries we motto ons ‘Open met Antwerpse samenwerkingsverband konden rekenen. op Met volle een eens geproefde wedit zaal toch meer dan de spreker/kunstenaar van de faam van moderator. of meer afhankelijk Min auditorium en op dit donderdagavonden met Johan Pas en telkens als het door in kunstenaarsgesprekken twaalf gingen galerieën Antwerpse Talks de Artist waren initiatief Een nieuw de voor beeldende van deze de in laatste selectie kunstenaars. stond d’Action door Champ geïnitieerd M HKA, in project, en met opstart de ‘love aan gewijd song’.om geluidsinstallatie een Voor langetermijn dit Canvas vondEr Time plaats van ook opnieuw aflevering een jaar.het ganse MorgenDe sierde en HUMO, de gedurende ‘Scheldegevel’ het van M HKA De presentaties. geëigende de wereld, en in voor twaalf M HKA op in het en zeilen reilen (zie 10). hoofdstuk Backer De Leen verzorgde hier, inspelend Collectie-collega Christophe Terlinden. co-uitgever de eerste monografie van over Christophe M HKA was Wout ISELP, Vercammen uitgegeven i.s.m. het INBOX, en eveneens kader van in Ronny Van de Velde het over boek werdde kader INBOX-reeks van in lijvig een bij Spy Pink The Tordoir Narcisse – tentoonstelling; begeleidend bij de flipboekje gelijknamige publicaties (zie 13.1): hoofdstuk beschikbaar –Kamers El Hotel Eléctrico Panamarenko ‘The Olfactory’ Venlet Ook Richard e.a. ‘The Vermeersch, Pieter Lafontaine, Marie-Jo Luc Deleu, de van ronde met interventies M HKA-zalen Goossens Wim van ject ook was weerrijk aan 2014 jaar een Van Marijke van Warmerdam film een de ronde Yes in zaal Wijs Carly en theatermaakster deur.onze Actrice aan welkom waren en kampeerden optocht door Antwerpen, sculpturale een en Cupere de Peter geurkunstenaar van stellingsconcept ste

Don’t You Know Who I am? Art after Identity Politics Identity after Don’t Iam? Art You Who Know muros extra van o.m. dat heel Dit wat kreeg paneel, persaandacht eeuw belichamen. E-book een en beknopter een boekje uitgave, een Hannibal; van ook uitgever of co-uitgever volgende M HKA van was boek de van als de met M HKA-collectie van zowel-politiek, inzet met doorlopende eendaagse , een installatievoorstelling en kenmerken van gebruik naar Hendrickx en Arnaud (zie 11. 2) hoofdstuk werden de lente in werken uit occasionele evenementen Circulus Maximus Circulus als publicaties als

begeleiding. met samenwerking zestal een . In

evenementen de Maand van Kunstwerk Naast op het programma. vermelde. Naast het reeds presenteerde beurt op haar met samenwerking . In tentoon reizend , een

onderzoekspro, een Reis naar Morgenland Reis (zie 12.2), hoofdstuk het , deze keer ging , een

- - - , , Ook het engagement met het Engelstalige internationaal kunsttijdschrift Afterall — A Journal of Art, Context and Enquiry (zie hoofdstuk 13.2.1) waarvan M HKA co-uitgever en M HKA-curator Anders Kreuger één van de redacteurs is, werd voortgezet. In 2014 werd o.m. aandacht besteed aan M HKA-gerelateerde kunstenaars Olga Chernysheva, aan Panamarenko en aan Otobong Nkanga die in 2015 in M HKA zal exposeren.

Daarnaast publiceerden we ook vier nummers (#18-21) van M HKAzine, ons huistijdschrift dat niet alleen in woord en beeld verhaalt over het reilen en zeilen in het museum, maar ook een platform is voor kunstenaars en projecten die we graag in de kijker stellen. De coverontwerpen waren dit jaar van de hand van Anne-Mie Van Kerckhoven en voor de persoonlijke kijk op onze collectie zorgde schrijfster Saskia De Coster.

Het collectieve video-platform ARTtube (zie hoofdstuk 14), gelanceerd in 2012, kreeg een vervolg en kent een groeiend succes. In 2014 werden door M HKA negen filmpjes geproduceerd, meestal gelinkt aan tentoonstellingen en activiteiten in het museum o.m. over Narcisse Tordoir, Jan Cox, Vanessa Van Obberghen, Augustas Serapinas, Panamarenko, …

Op personeelsvlak valt er minder goed nieuws te melden. In augustus vloeide er een productiemedewerkster af die niet vervangen werd. Meer werk met minder mensen dus. Gelukkig werd het invallen van haar taken goed opge- vangen door presentatiemedewerkster Sabine Herrygers.

Om te besluiten met een positieve noot: 2014 was een jaar vol dynamische projecten en activiteiten die voor goede vibes en energie zorgden in het museum en bovendien een record aantal bezoekers opleverde. Wordt vervolgd…

2.1.2 Productie - stagiaires in 2014 Sinds een zestal jaar stelt de productiecel op regelmatige basis stagiaires te werk bij de voorbereiding en uitvoering van de ‘grote tentoonstellingen’. Deze stagiaires komen zowel uit binnen- als (overwegend) buitenland en zijn meestal studenten. Als museum vinden wij het belangrijk om studenten de mogelijkheid te geven om praktische ervaring op te doen op de werkvloer. En wij kijken erop toe dat ze het maximale uit deze stage kunnen halen. Om deze reden worden ze ook zeer nauw bij de werking betrokken en geven we ze relatief veel verantwoordelijkheid. Hierdoor leren de stagiaires om verantwoordelijkheid te nemen, zelfstandig te werken, en leren ze het belang van accuraat te werken. Er wordt zeer sterk de nadruk gelegd op opvolging, elke dag opnieuw, zelfs van de kleinste taken. Onze ervaring leert dat de stagiairs doorgaans zeer tevreden hun stage beëindigen en merken dat ze veel praktische ervaring hebben opgedaan. Het belangrijkste is dat ze hun stage eindigen met een positief gevoel, zowel over het leerproces, als over het M HKA als instelling, en dat ze er op een positieve manier op terugblikken en er positief over praten.

Giulia Bellinetti (1987), Udine, Italië Master degree in Cultural Management (2009 – 2012), Ca Foscari Universiteit Venetië. Master AICCRE in Europroject Management (2013), Universiteit Venetië. Giulia had al enkele jaren ervaring, o.a. met de werving van fondsen voor de Biënnale van Venetië. Ze wou een stage combineren met een halftijdse job (waarnaar ze nog op zoek was). Uiteindelijk koos ze ervoor om gedurende drie maanden voltijds stage te lopen in het M HKA. Ze werkte mee aan de voorbereidingen en het zoeken naar fondsen voor de tentoonstelling: ‘Don’t You know Who I am? Kunst na Identiteitspolitiek’. Stageperiode: december 2013 — eind maart 2014 P 19 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws organiseert 2016 in ‘80’ jaren voor ‘De deed opzoekingswerk de tentoonstelling dat M HKA BonaccoltoMarco Olga werd bij van Chernysheva, ingezet de tentoonstelling Formazione’ UNISER. and Abroad promoted het ‘Mobility kaderStage van in by Fondazione Ater (2003-2008), painting Bachelor in degree Bologna. Academy of Arts Fine t.e.m.september 2014. 2014 juni Erasmusstudente ze stage van liep Als of (2010-2014) Faculty StageThe Design Academy of Arts Fine Warschau. in ingeleid en gecontextualiseerd. de films Filmhistories vertoond in filmklassiekers tot juni en donderdag worden volgorde dinsdag chronologische Op in september van formats: bestaande continueerde Zuid de Cinema betreft, Wat programmering de reguliere relatieve een stagnatie. plaats van zou zijn, in terugval grote ook dat er een dan was oper deze wat formule. sleet verwachting De kwam publiek een overlappenddie deels genereert Zuid. met Cinema Cartoon’s Cinema en van vooral Antwerpen met degroei heropening in grote opeenvolgende te verwonderen niet Ditbezoekers. hoeft drie na van jaren 32.407 naar 34.666 de Zuid bezoekcijfersvan daalden licht Cinema 2014 van In gecomponeerd filmconcert. Dans zaterdag 27 september de Dans succesvolle gaf cultgroep Pelican &The met Company en deop recentste Peter Goltzius Greenaway film, Zuid begeleide S live een Cinema reeks Cimino’s meesterwerkMichael Heaven’sGate te vullen. in manier Reeksen werd geopteerd Filmhistories namelijk om formats, de bestaande Er september Zuid feestweek. in een Cinema organiseerde te dit vieren Om Zuid. Cinema naar geleden M HKA-Media plaats van vond de transformatie Voorts betekende Zuid voor ook 2014 jubeljaar. Cinema een 5jaar Precies enpubliek wordt ingeburgerd volledig positiefervaren. het als bij de nieuwe Zuid- is situatie hetuiteindelijk onterecht Cinema en inmiddels identiteit om te bleek boeten, hierdoor stuk een in vrees De de Waalse Kaai. te opteren voor met gemeenschappelijke een het FotoMuseum ingang aan en opnieuw de Lakenstraat de eigen aan van CZ-ingang hetwas afschaffen protocol nieuw een voorjaar ondertekend. verandering meest De ingrijpende het hetwerd FotoMuseum in Zuid/ tussen enM HKA derhandelingen Cinema on moeizame jaar. Na jarenlange Zuid voor was belangrijk een 2014 Cinema Zuid Cinema 2.1.3 … kunstenaars, voor van het onthaal instaan transporten, accommodatie regelen en van projectvergaderingen, verslagen van maken opvolgen fondsen/sponsors, externe projectbudgetten, van naar op zoekgaan mee plannen, opvragen offertes bij kunsttransportfirma’s, kunstinstellingen, en contacten leggenmet kunstenaars en kunstwerken, over kunstenaars omvatten verzamelen onder de stagiaires van andere informatie taken De decemberStageperiode: —eind 2014 oktober 2014 opentmei die 2015. in Welvaartsstaat’ ‘De de tentoonstelling BonaccoltoMarco (1984), Italië Bologna, Dorota Pabel (1990), Warschau, Polen We stopten ‘Toneelhuis@TheMovies’ reeks met de maandelijkse omdat op Zazie Zondag. week in De werd afgesloten met kinderfilmconcert een format werd Re-Run De voor vertoning de gelegenheid Pre-Run een werd met feestweek van De ingezet de gerestaureerde cut’ ‘directors en ReRun Zondag op , Zazie in het kader van het project wel op aparte een maar , te respecteren lapstick Double Acts Double lapstick ‘The Uses en verder programmeerde worden basis regelmatige . Op of Art’ en . deed speciaal een , Off-Stream research voor - ,

Stille films worden in de meeste gevallen voorzien van live pianobegeleiding. Voor Filmhistories wordt er nauw samengewerkt met de UA, het KASK en Sint Lucas in Antwerpen.

Off-Stream op woensdag blijft de vaste afspraakdag voor de liefhebbers van het buitengewone. Op die dag exploreert Cinema Zuid het trash genre, experimentele films, de betere animatiefilm, kunsten video art, enzovoort. Voorbeelden zijn Best off Norman McLaren naar aanleiding van zijn 100ste geboortejaar, de recentste documentaire van veteraan Frederick Wiseman over de National Gallery, een avond met animatiefilms van Maria Lassnig of het bijzondere hopperiaanse Shirley – Visions of Reality. Drie opeenvolgende woensdagen was schrijver Bart Moeyaert te gast In Off-Stream en leidde hij als writer in residence van Permeke een prachtige reeks door hemzelf geselecteerde films in.

Donderdag blijft gereserveerd voor de Matineevoorstellingen. Laagdrempelige en toch kwaliteitsvolle films vinden hun weg naar een steeds ruimer publiek.

Op vrijdag- en zondagavond vertoont Cinema Zuid nog steeds de Reeksen. Hierin wordt een reeks films rond één regisseur, acteur of actrice geprogrammeerd naar aanleiding van een actuele gebeurtenis als een geboortejaar of een plots overlijden, een lustrumjaar of andere aanleiding. Zo was er in 2014 een intensieve retrospectieve te zien van films met Charlotte Rampling, Marcello Mastroianni en Peter O’Toole. Een thematische insteek is eveneens mogelijk voor de reeksen. Naar aanleiding van ’30 jaar Behoud de Begeerte’ werd er bijvoorbeeld een serie films vertoond die belangrijk waren voor het ontstaan van deze literaire organisatie.

Om de drie weken zijn er met Zazie op Zondag in de twee zalen parallelle vertoningen voor de allerkleinsten en hun ouders in de ene zaal, en voor de al wat grotere broers en zussen in de andere zaal. Voorafgaand aan deze evenementiele voorstellingen (snoep, ge- schenkjes, omkadering, …) wordt in samenwerking met het Museumcafé de mogelijkheid tot een filmontbijt aangeboden.

ReRun, de format die voorbehouden is voor zogenaamde Indie-films, arthouse prenten of recent uitgebrachte maar te kortlopende speelfilms, werd in 2014 meermaals ingevuld met films die in geen enkele andere Antwerpse bioscoop te zien waren. Het bekendste en meest succesvolle voorbeeld (liefst drie haast volledig uitverkochte voorstellingen) is het bejubelde debuut, Violet van Bas Devos. Pas weken na de succesvolle vertoningen in Cinema Zuid werd Violet dan toch opgepikt door Cinema Cartoon’s.

Aanvullend bij de dagelijkse reguliere programmering werkt Cinema Zuid ook evenementen uit met andere culturele actoren als deSingel, Amuz, Toneelhuis, Eye on Palestine, deBuren, de Vlaamse Opera, het MoMu, e.a. Het doel is om vooral op het vlak van communicatie een ander publiek te genereren, en ook meer zichtbaar te worden in het lokale culturele landschap. Bijkomend effect is dat dergelijke samenwerkingen een grotere kans maken op persaandacht.

In de zomermaanden schakelt Cinema Zuid een versnelling lager en wordt er gezocht naar thema’s die al dan niet op een associatieve manier met de zomer te maken hebben. In 2014 werd er een filmreeks vertoond met hét filmicoon van de vorige eeuw, Marlon Brando die precies 10 jaar geleden overleed. Maar ook een jong publiek kwam aan zijn trekken met Screenskaters en documentaires over rock & popmuziek in Sound/Track/. P 21 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws België. in voor de kunst ervan mate bijdragen en het zijn belang van oeuvre, tot genuanceerd een begrip grote in creëerde,en zal zijn oeuvre Panamarenko de context waarbinnen meer een helder zal beeld geven van archivalia deze unieke van en ontsluiting volgende logische een is stap. Onderzoek Panamarenko documentatiecentrum een uitbouw De het van concordant topstuk. archief dit het van klassieke op Panamarenko’s denk- gunt en werkwijze. Zovormt bevoorrechteeen blik sleutelwerk Car’, ‘Prova dat bijkomend ensemble archiefmateriaal uniek een het na M HKA verwerft Gemeenschap, de Vlaamse van topstukkenfonds het via 2014, In reconstrueerde. op zeergeslaagde een manier de kunstenaar het de leefwereld van restaureerde, en waarin dat het intussen pand M HKA zijn aan en atelier huis met inboedel volledige Panamarenko schonk 2007 In Archiefwerking 2.2.1 2.2 verliepen. rimpelloos die veranderingen met was cruciale enkele jaar dat we het vaststellen afgelopen spannend een jaar te sluiten, af kunnen Om steeds Verheugendbereiken. nieuwe om scholen dat teer vast naast stellenis ook blijven nagenoeg een schoolvoorstellingen De volume constant publiek aan Jazz@TheMovies in films enkele Middelheim — — — — — — — In Ensembles ren en te ontsluiten M HKA via digitalise mee te inventariseren, medewerker om de aangeworven archivalia

2014:

werd project voor 0,5 een jaar vte een deze aanwinst van navolging In ABCD Zuid Jazz tijdens Cinema gewoonte jaarlijkse Naar programmeert Wijsmuller. dozen – Janssen en zuurvrije kasten opslag depot: aankoop in Zuurvrije be/events/panamarenko-universum-panamarenko-universe ens tijd gedestilleerd Vanuit werd uitgebreide een materiaal dit tentoonstellingsapplicatie Panamarenko); van archivaris en voormalig Collectief en (Panamarenko Paul Morrens Ronny Van Velde De (Antwerpen), Antwerpen) Decker(WWS, De Anny Antwerpen),Theys (KASK Jo Otegem), Coucke Gallery, (Deweer Art identificatieproces: dit tijdens werden Hans betrokken experten Diverse Laboratorium en publicatie Panamarenko vormende tentoonstelling uitgangspunt van 2009)2015 werden het in die tekeningen bestudeerd M HKA, en 100-tal een het overzicht posters (cfr. van Posters, Panamarenko tentoonstelling werd gebundeld en gekoppeld bijvoorbeeld aan M HKA-archiefmateriaal werd toegevoegd; inventarisnummer nieuw overlappingen van werd en een gemaakt melding waar theekinventaris het papierdepot;in met de biblio er werd gemaakt ook koppeling een plaats een en kregen werden286 boeken engeïnventariseerd catalogi zijn objecten beschreven, enPanamarenko, tentoonstellingen over tot zijn op het vandaag er archief; 687 in persknipsels luik het werd opEr van bibliografische de ingezet toekomstige ontsluiting en buitenland; binnen- in lingen 150 tentoonstel 333 monografische multiples aan gekoppeld/gelinkt en meer dan 499 tekeningen kunstobjecten, beschreven 696 meer: items opgesteld met onder 3.200 van werdEr oeuvrecatalogus een HKA Ensembles, Panamarenko Archive Ensembles, M HKA in beschreven foto’s2.200 geïdentificeerd, toegevoegd en werden gedigitaliseerd, vaker

scholen Theys; en Hans opgezet door KASK Antwerpen , KASK,

terugkeren.

‘ Panamarenko Universum’ . . : http://ensembles.mhka. ; ;

- - - -

In 2015 zal gefocust worden de op digitalisering en inventarisatie van het administratieve luik van het archief van de kunstenaar met onder meer documenten omtrent bruiklenen, aankopen, publicaties, de oprichting van het collectief en tentoonstellingsdossiers, verdere identificatie en structure- ring van de diverse digitale inhouden.

In 2013 kon het M HKA het volledige The Dockers’ Museum van Allan Sekula verwerven. Een kunstenaarsmuseum met een tweeduizendtal onspectaculaire voorwerpen en beelden die aspecten van de horizon van de dokwerker centraal stelt, dat reeds getoond werd in de tentoonstelling ‘A Ship of Fools’ in 2010, en waar het museum sinds 2011 al gedeeltelijk eigenaar van was. The Dockers’ Museum is een goed voorbeeld van Sekula’s ’samen-denken’; objecten, beelden en documenten, gecombineerd met zijn kritische teksten contextualiseert het Sekula’s beeldend werk, met Ship of Fools waaronder de fotoreeks Crew, pilot, and Russian girlfriend (Novorossisk). Aan de Universiteit Leuven loopt er momenteel een eerste doctoraatsonderzoek over dit project van Sekula, en het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek heeft reeds een tweede onderzoekstraject toegewezen. De volgende zes jaar komt er een onderzoekscel Allan Sekula. Dit project onderzoekt hoe Ship of Fools / The Dockers’ Museum wil ingaan “tegen de stroom” ( cfr. Sekula, 1984). Er is nog geen substantiële wetenschappelijke analyse van Sekula’s uiteindelijke artistieke onderneming van Ship of Fools / The Dockers’ Museum, die zowel een dramatisch ‘nee’ is tegen de “steeds donkerdere toekomst van ons cultureel erfgoed”, als een actieve bijdrage aan het bedenken van een radicaal andere samenleving. Het project start met de inventarisatie en ontsluiting van de enorme hoeveelheid voorwerpen die deel uitmaken van Ship of Fools / The Dockers’ Museum, in samenwerking met het M HKA collectie- en bibliotheek- team. De objecten zullen niet alleen worden geïdentificeerd en geanalyseerd, maar ook ontsloten via het registratiesysteem in de online Ensemblebank, vrij toegankelijk voor het publiek. Deze database zal een belangrijke bron zijn voor het schrijven van een oeuvrecatalogus van Ship of Fools / The Dockers’ Museum, met een gedetailleerde analyse van elk object. Dit zeer praktische niveau van onderzoek impliceert een aanzienlijke hoeveelheid iconografische analyse en identificatie van de voorwerpen, en zal dienen als solide basis voor de rest van het onderzoekstraject, dat verdeeld is in twee parallelle sporen die nauw met elkaar verbonden zijn. Het theoretisch onderzoek is in de eerste plaats bedoeld om te zorgen voor een grondige theoretische analyse van Ship of Fools / The Dockers’ Museum als kunstwerk op zich. In de tweede plaats wordt ernaar gestreefd om de precieze positie van dit werk binnen de grotere, modulaire constellatie van het multimediale oeuvre van Sekula te situeren, als een knooppunt in Sekula’s oeuvre, met vermelding van hoe zijn laatste werk kan worden gezien als een belangrijke bijdrage aan het centrale thema van zijn gehele oeuvre: het verbeelden van mogelijke vormen van menselijke solidariteit in een geglobaliseerde economie die steeds meer geconfronteerd wordt met zijn eigen beperkingen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door een PhD-student kunstgeschiedenis. Een parallel onderzoekstraject is het curato- rieel onderzoek dat via een aantal tussenstappen zal leiden tot een afsluitende tentoonstelling. Dit onderzoek zal zich richten op Sekula’s innovatieve manieren om tentoonstellingen te maken als een vorm van installatiekunst en antwoorden trachten te geven met betrekking tot de manier waarop het zeer heterogene ‘werk’ Ship of Fools / The Dockers’ Museum van invloed is op de bestaande museale praktijken op het vlak van collectievorming, conservatie, tentoonstellingen en bemiddeling. Partners bij dit onderzoek zijn de KU Leuven, Lieven Gevaert Research Centre for Photography, M HKA, The Estate of Allan Sekula, MAUMAUS, Escola de Artes Visuais, University College London, KU Leuven, Illuminare, KU Leuven, Institute for Culture Studies. P 23 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws (zie wijzigingen ingrijpende verder). ondergaat 2014 bibliotheekmedewerkers. In personeelsbestand dit 2 halftijdse om de rechtende de verantwoordelijkheid gebruiker te van klaren. Het of is USBkopie, zijn e-mail gratis. voor naar €0,20 kleurkopie. een Scans en voorresearch. en telefonische geschreven aanvraag informatieservice een &Sinebase. Adlib via en film. hedendaagse beeldende aan gewijd documentatiemappen, kunst en duizenden materiaal audiovisueel tijdschriften, catalogi, boeken, 41.000 Bibliotheek uitgebreide een bevat meer dan vandaag van collectie M HKA De Bibliotheek 2.2.2 — bibliotheekcollectie: omvang zaken en van verwerking Stand ten bij Adlib. en gegevensinvoer klassement in (zieboekengedeelte het verder). Panamarenko-archief binnen de tussenwerken, van bij het assistentie van de ontsluiting en beschrijving registratie het het inventarisatie, kader van bruikleenverkeer, in taken tieve administra ABCD: de afdeling verder binnen 2014 kers ookondersteuning in loopt die opzegtermijn gelet tot op midden haar 2016. werd ontslagen. deze Zij afdeling van bleef evenwel dehet actief, rest van jaar dientbliotheek gemeld de deeltijdse dat 2014 medio bibliotheekmedewerker of kunstbi de kunstafdeling binnen Voor organisatie de interne wat betreft Kunstafdeling 2.2.2.1

1voltijds uit: Het bestaat personeelsbestand coördinator, 2voltijdse en Fotokopiëren €0,05voor zwart-wit een kost De mogelijk. bedraagt is wifi. gratis is Er voor toegankelijk iedereen. Zebiedt bovendien gratis bibliotheekDe is ter plaatse opgezocht en geraadpleegd kunnen materialen worden Alle Evolutie de ‘ deelcollecties van de titelbeschrijvingen. van het vervolledigen aan gegevens). wordt Er voortdurend met terugwerkendegewerkt kracht (titel gedeelte met enkel basisbeschrijving kleiner een en technische met titelbeschrijving, volledige een Het overgrote geregistreerd deel is Adlib. opgenomen hetboeken registratieprogramma zijn in allemaal Boeken 127 2014 in bedroeg voor bezoekers de kunstbibliotheek Het aantal blijven àrato week, per dag inzet halve zich een van Vier vrijwilligers boden de medewer- de bibliotheekwerking binnen Naast de kerntaken e.d., boeken. affiches ook 286-tal een drukwerk, persmateriaal, Dit bezit. bijzonderin foto’s, bevat naast rijk archief briefwisseling, Paul van Morrens het Panamarenko-archief het M HKA kreeg 2014 In Lovers 5.0). Contemporani de Barcelona (The Novel of the Preparation –Book tot Fabra 18 5septemberen van juli naar d’Art iCoats –Centre (Book –Pop-up Lovers 4.0 Bookstore) Amsterdam Centre, Appel, Arts De naar tot novels 28 2februari januari van reisdende artist 2014 In voortgezet. Zielinska curatoren David Maroto en Joanna buitenland…) met de samenwerking de werd 2014 buitenlandse ook in het presentaties in lezingen, novels organisatie (keuze aankopen, voorzien voorVoor aankoop. het algemene beleid omtrent deze budget wordt het 2014 aparte aan dat sinds te danken is aangroei novels telt 264 2014 einde items. substantiële Deze artist collectie De komst met kunstenaar). (cfr. de kunstenaar van licentieovereen toestemming mits enkel kan scannen/fotokopiërenmet en is handschoenen verboden. Fotograferen papier, gebeurenraadplegingen zuurvrij in publications gekaft artist het behoud kader In van en beheer worden magazines. deze al 3 artist inserts, 10 artist catalogues, 331 artist books, artist 1.098 volgt: deeld als opge en de is boekencollectie binnen gegroeid door de jarenorganisch is items. collectie Deze publications telt 1.442 artist deelcollectie De boeken 33.938. het Deze aantal bedraagt 2014 Einde : Boeken: artist

publications novels’:’ en ‘artist . - - - - - Deze boeken werden door het bibliotheekpersoneel ontsloten en geregistreerd, zowel in de ensemblebank, als in Adlib (zie verder). Najaar 2014 werd er ook gestart met een audit van bibliotheekinhouden. Er werd in een eerste fase prioriteit gegeven aan de monografieën en individuele tentoonstellingscatalogi van de 200 M HKA-kernkunstenaars. Vanaf 1 december werden er dagelijks verschillende kunstenaars onder de loep genomen : afprinten lijsten, uithalen boeken, selecteren, aanduiding lijsten, terugplaatsen boeken. Het betreft een omvangrijk werk dat in 2015 wordt voortgezet en die het aankoopbeleid verder zal beïnvloeden; hiaten zullen worden aangevuld. — Tijdschriften: Alle aanwezige tijdschriftentitels van de belangrijkste binnen-en buitenlandse kunsttijdschriften zijn met technische gegevens geregistreerd in Adlib. Het betreft een 990 titels, waarvan een 25-tal abonnementen. Het is de bedoeling dat het volledige tijdschriftenbestand op artikel geëxerpeerd wordt. Gelet evenwel op het bijzonder uitgebreide en arbeidsintensieve karakter van dit werk, komen in eerste instantie de meest belangrijke tijdschriften aan bod. Ondertussen zijn de jaargangen van de tijdschriften Artefactum en Kunst & Museumjournaal (bestaan niet meer) volledig afgewerkt. De tijdschriften Artforum, Kunstbeeld, Metropolis M en art worden momenteel verwerkt. Ook de andere tijdschriften zullen in de toekomst met terugwerkende kracht ontsloten worden op artikel. — Audiovisuele materialen: De aantallen, geregistreerd en beschreven in Adlib bedragen : 395 videotapes, 53 audio-CD’s, 68 mini DV-tapes, 279 CD-R, 393 DVD, 51 audiocassettes, 11 LP, 2 Singles, 10.745 dia’s. — Documentatie (kunstenaarsmappen en mappen op thema): ongeveer een 200 lopende meter. Deze mappen worden dagelijks aangevuld. Met het uitzuiveren van de mappen is ondertussen de letter R bereikt. — Tussenwerken: voor de inhoudelijke beschrijving en wijze van verwerking van deze collectie verwijzen we naar het Jaarverslag 2013. Ondertussen omvat deze collectie een 50-tal items. — M HKA-persknipsels: In 2013 werd gestart met nazicht, opschoning en registratie in Adlib van de persknipsels van de periode 1985-2012. De periode 1985-2004 werd volledig afgewerkt. In 2014 was er geen tijd om dit werk voort te zetten. De bedoeling is om deze draad terug op te pikken in 2015.

2.2.2.2 Filmafdeling De filmafdeling of Cinema Zuid Bibliotheek biedt toegang tot een internationale collectie van documentatie en informatie over film, video, televisie en andere visuele media. Het is een handbibliotheek wat betekent dat alle materialen moeten geraadpleegd worden in de leeszaal en niet geleend kunnen worden. De naslag- werken en de laatste nummers van tijdschriften zijn ter beschikking in de leeszaal. Alle andere werken moeten worden opgevraagd. Het aantal werken dat kan worden aangevraagd is niet gelimiteerd. De catalogus is ter beschikking in de leeszaal, niet online. De collectie bestaat uit 7.796 boeken en catalogi, ontsloten in FilemakerPro, circa 900 tijdschriftentitels en 42 lopende abonnementen op tijdschriften. Artikels en recensies hieruit zijn eveneens ontsloten in de database. Verder zijn er duizenden knipsels (circa 60 lopende meter documentatiemappen) afkomstig uit een scala van de Belgische nationale pers en andere publicaties. Documentatiemappen worden dagelijks aangevuld en zijn gerangschikt op regisseur of personaliteit, gebeurtenis, land of onderwerp. De thematische mappen zijn ontsloten, de andere alfabetisch gerangschikt op naam. Fotomappen: filmfoto’s, diapositieven en negatieven (circa 12 lopende meter). De bibliotheek levert ook het fotomateriaal voor de programmabrochures van Cinema Zuid. P 25 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws ‘art-handler’. collectiemedewerkers en 1halftijdse 4 halftijdse 1voltijds en uit: Het bestaat personeelsbestand afdelingsverantwoordelijke 2.2.3 522 van boeken. met de aankoop kon worden collectie De geactualiseerd wordt voorinformatie hen klaargelegd. en de film of specifieke een regisseur een dansfilm…, voice-overzoals film, in over documentatie thema een naar hun vraag of mailen bellen bezoekers De MADFAC,Gent… studenten SKI UA, van UGENT, KUL, geraadpleegd, bezoekers bibliotheek 90 De werd door voornamelijk circa en helpen bij het boeken invoeren van vrijwilligers Drie documentatiemappen. de van met het zijn digitaliseren gestart Twee vrijwilligers vrijwilligers. van foto’s,De met de hulp diapositieven en negatieven werden gedigitaliseerd worden. Vaast Ook het ensemble de Colson jonge van werd kunstenaar verfijnd de Universiteit Technische van Eindhoven anderzijds,aangevuld bruikleen enerzijds, en langdurige een de Stad van Antwerpen bruikleen langdurige een The Pink Spy Pink The de tentoonstelling van aanleiding kon naar collectie behoorlijkebouwd. reeds Tordoir De museale representatie Narcisse van de in de daaropvolgendein op deze periode avant-garde hebben voortge traditie die meer recente van verworven kunstenaars werden 2014 ookIn kunstwerken gestoffeerd is. het waardoor ensemble beter kunstenaars, Italiaanse van grafieken enkele ensemble rondkleine concrete werd uitgebreid poëzie jaar dit en visuele met ensemble Het verder uitgebreide het reeds aan. en Panamarenko vult sis, de voor lokale referentieba versterkt de wat collectie betreft Panamarenko engagement. Heten sleutelwerk maatschappijkritisch de Fietsvan Zwitserse op performativiteit en zeventig de met zestig jaren nadruk in regio onze uit avant-garde de internationale van kende versterking 2014 een In de collectie Tordoir bruikleen. langdurige in Narcisse 2van het het museum Spy werk Pink kreeg The de Stad Antwerpen Walter Van Dujourie. zoals Swennen, Guy Mees en Lili kernkunstenaars van met samen 10 andere werken werden het gegeven M HKA, aan bewaring fiets Zwitserse de sleutelwerken 2014 in verwierf Gemeenschap de Vlaamse van stukkenfonds Het top bewaring. werken 12 langdurige in kreeg Hetaangekocht. M HKA en multiples edities met eigen budgeter werden kunstwerken, 35 kleinere en 63 Gemeenschap, werken de Vlaamse 10 uit schenkingen, via 11 aankopen werken. 2.402 waren Er met 121 2014 naar steeg in omvangDe de collectie van — — — volgt worden als samengevat: kunnen vingsbeleid bij het die zijn hanteert museum - algemene verwer principes belangrijkste De 2014 Nieuwe aanwinsten 2.2.3.1

tijdschriften.

Collectiebeheer werkingskosten voor werken. de te verwerven genomen, waaronder vooral toekomstige aanmerking vereisten in Tenslotte technische ook aantal een wordt het verwervingsbeleid er in engagement mogelijk zo groot maken; het dit van publiek impact domein de via duurzame en willen kapitaal ook symbolisch ze betreffen bewerkstelligen; hefboomeffect maximaal een zullen Verwervingen volledigheid gestreefd. encyclopedische items;gerichte referenties betekenisvolle er wordt en van naar niet door van het verwerven verschaft inzicht Het publiek wordt maximaal kader dit worden in beoordeeld; zullen bruiklenen en langdurige ook het schenkingen uiteengezet collectiebeleidsplan; in zoals museum het van bij inhoudelijk dragen tot deVerwervingen collectievisie in die Sekula, Allan en Shipvan of Fools Panamarenko van , en dankzij -

met een aantal werken, kleinere edities en multiples. Zo verwierf het museum tijdens het project Radikaal & Radikaler, een samenwerking tussen Colson en Dennis Tyfus, bij verloting het schilderij ‘Het middelpunt van de belangstelling’. Bijkomend verwierf het museum het werk CONTAINERS & ACOUSTICS. We’re in it together, you’re in it alone (John) dat onderdeel is van een grotere installatie die Colson maakte dankzij een beurs van de Günther-Peill-Stiftung en in 2014 tentoongesteld werd in het Leopold Hoesch Museum in Düren.

De voorbije jaren versterkte M HKA het fluxus-gerelateerde collectiedeel met edities en multiples van Robert Filliou en vooral met een aantal recentere en internationale kunstenaars die dit kunnen contextualiseren. In 2014 hebben we een belangrijk werk, een klassiek ‘Passtück’, van Franz West kunnen toevoegen en hebben nu een behoorlijk museale representatie van deze kunstenaar.

De collectie voor de kunst die na de neo-avantgardetijd in Vlaanderen overgaat in een gesofisticeerde beeldproblematisering werd wat betreft de kernfiguren, als voor recentere ontwikkelingen, verder versterkt. Van Tuymans werd het ensemble edities vervolledigd. Ook werd er ingezet op andere beeldtradities. Adriaan Raemdonck schonk een deel van de kern van zijn verzameling Jan Cox. De schenking bevat voornamelijk werken uit Cox’ latere oeuvre die men als ‘bronwerken’ of ‘pilootwerken’ zou kunnen omschrijven. Het zijn werken waarin de kunstenaar zelf op avontuur gaat, scherpe werken die ook vandaag nog heel fris blijven. Er zijn schilderijen bij, maar ook een groot aantal sculpturen die Jan Cox op het einde van zijn leven maakte, samen met bijzondere tekeningen en archiefmateriaal. De selectie werd in samenspraak met 2 hedendaagse kunstenaars gemaakt, schilder Koen van den Broek en performancekunstenaar Vaast Colson.

Maar ook aan de internationale dimensie van de collectie werden referenties toegevoegd. Naar aanleiding van diens tentoonstelling Painting and Other Stuff kon het museum een belangrijk werk van de internationaal toonaangevende Kerry James Marshall verwerven. Untitled is een twaalfdelige houtsnede en is 15 meter breed. Marshall hanteert in dit werk een quasi cinematografisch aanpak. Het werk ontspint zicht van links naar rechts, als een verhaal en gefilmd beeld. Niet alleen omwille van zijn omvang, maar ook van zijn ingetogen naturalisme, is dit een zeer krachtig beeld.

Van de recent overleden kunstenaar Allan Sekula verwierf het museum in 2013 de bijzondere installatie The Dockers’ Museum, dat reeds getoond werd in de tentoonstelling A Ship of Fools in 2010, en waar het museum sinds 2011 al gedeeltelijk eigenaar van was. Deze installatie is een seminale verzameling van door Sekula samengestelde kleine voorwerpen die inzichten bieden in de fundamentele positie van zeelui en havenwerkers. Deze verzamelde ‘voorwerpen’ worden niet opgevat als kunstwerken, maar ze contextualiseren Sekula’s fotografie, terwijl deze op hun beurt Sekula’s voortdurende activiteit van het verzamelen thematiseren. Dit bijzondere ensemble werd in 2014 vervolledigd met de verwerving van de resterende kunstwerken van de tentoonstelling Ship of Fools; een ensemble van foto’s en diawerken dat gebaseerd is op de rondreis in de wereld van een omgebouwd cargoschip, dat binnen het kader van een tentoonstelling de problematiek van de ontvlagging van schepen om economische redenen, als start van de globalisering, bewust wilde maken. De reeksen foto’s getuigen van de zee, het samenleven aan boord en de havens die worden aangedaan. Door deze verwerving beheert M HKA samen met de objecten uit het The Dockers’ Museum, de enige volledige reeks van Ship of Fools, en tevens Sekula’s laatste sleutelproject. P 27 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws gemeenschappelijke de lobby, in plaats een toegewezen en die geeft kregen vergaderzalen en het bruikleen werken museum waar in de uit collectie &Overy kantoor Allen en Luc Rajan Tuymans. Pistoletto, C.K. Michelangelo Dewaele, Graham, Vaast Daniel Tyfus, Rodney Colson &Dennis (toenmalige)van tonen. werk was Er te zien van hedendaagse kunstenaars werk ervan: de oorspronkelijke functie aan zo hedendaagse een gaf invulling het Blauwe in Salon toonde gedurendenieuwe aanwinsten jaar een M HKA bij Het Herita. werd 1jaar na stopgezetjammerlijk wegens herstructureringen die maar beheert, Meir de het op die Paleis erfgoedorganisatie de Vlaamse (M HKA) Hedendaagse hetAntwerpen en Kunst Herita, van Museum tussen het het van BlauweSalon het M HKA palmde Tijdensen Diest. de Cultuurmarkt hetkader van project Visite Grotere delen werdententoonstellingen. de uit het collectie uitgeleend in en 130 tentoonstellingen, werken 17 21 internationale lokale in in ingezet werden Er werken 34 de uit M HKA-collectie of semi-publieke instellingen. 16 publieke aan en/ bruiklenen langdurige werken in 149 de collectie van zondercollectiepresentaties, M HKA evenwel gaf 2014 In deze te hinderen. complementair de aan door beleid een collectie-inzet van te maximaliseren de zichtbaarheid is de collectie van het van bruikleenverkeer doelstelling De 2.2.3.2 4.1. zie hoofdstuk Voor overzicht volledig een nieuwe kunstenaars. aanwinsten, van diverse van werken, en multiples het edities kleinere enkele museum verwierf Daarnaast voor het getoond eerst Noorwegen. de Assembly in tijdens eersteBergen Zeven deze werden schermen 2013 van —op het flatscreens. ware in essays, als even met combineert korte al teksten —mini- korte filmfragmenten die reeks naals de twaalf-ka verwerven, werk nieuw Olga groot een van Chernysheva kunnen ondersteunt, het heeft M HKA hedendaagse kunst Russische 2009 sinds die met Foundation samenwerking de Moskou, uit V–A–C structurele een Dankzij versterken. kunnen hebben 2014 in we deze kunstscène collectie de Russische tot Met betrekking perspectief. Euraziatisch een worden binnen kan ingezet Sovjet-Unie, op zingevend de uit die voormalige kunst collectie substantiële bouwde een engagementen doorM HKA voortijdige bewegingen diverse in Zuid-Afrika. uit Litouwen Kukama en Donna uit Serapinas Augustas Portugal, uit Barateiro Pedro zoals kunstenaars, het werken enkele museum jonge van verwierf buitenlandse Politics Identity After Art Don’t IAm. de tentoonstelling van You Who Know aanleiding Naar de academie. Reinwardt van aire zijn opgenomen. Dit onderzoek werd Visser, uitgevoerd stagi door Suzanne te behandelen objecten alle bondigeen overzicht waarin en urgentierapport de afgerondvorm van het 2014 in werd dit voorjaar in behandelingsurgentie, conditierapporten, en de conditieregistratie, van inventarisatie tematiseerde en depotbeheer. ‘art handling’ steund voor door wat medewerker één specifiek betreft het techniek van team onder en deels Vanaf- het najaar 2013 structureel wordt de collectiewerking Preventieve 2.2.3.3 overzichtvolledig 4.4. het zie hoofdstuk van bruikleenverkeer, om te werken en/of rond thema’s, bepaalde concepten. kunstenaars Voor een overleg onderling in Bij tecollectie vernieuwen. wordt de selectie er gestreefd de jaarlijks en minstens te organiseren, dynamisch omgestreefd de bruikleen

samenwerking permanente een van Het de was start in. Meir de op Paleis

Bruikleenverkeer video-installatie Een ander bijzonder met projectde samenwerking het betrof advocaten 2013 voorIn gesys een werd opgestart voor traject een de kerncollectie

conservering ruimtes

Screens , dat achtereenvolgens plaatsvond Genk te Bornem, in (2013), voortdurende een van dat deel uitmaakt de kantoren te Brussel en Antwerpen. Er wordt , en -

- - -

Van de plus minus 1.000 objecten die bekeken werden, is slechts 4 procent urgent te behandelen. Dit lage aantal is deels te verklaren doordat het meest ingezette, en dus meest onderhouden deel van de collectie eerst gecontroleerd werd.

Grafiek Materiële urgentie

1% 2% 1%

96% Urgentie 1 Urgentie 2 Urgentie 3 Geen urgentie

Het zwarte gebied – zeer urgent 2 procent bijvoorbeeld om een sterk vervuild oppervlak Het percentage van werken uit de collectie die waarop schimmel zou kunnen ontstaan lijden aan actieve achteruitgang, behandeling is of dreigende vervorming. zeer noodzakelijk. Het donkergrijze gebied – niet leesbaar 1 procent Het groene gebied – urgent 1 procent Het percentage van de collectie dat niet Het percentage van de collectie waarbij achter- of slecht toegankelijk is. uitgang van de conditie dreigt. Hier gaat het

In 2014 werd de conditienulmeting stapsgewijs voortgezet.

2.2.3.4 Restauratie/conservatie — In 2014 werkte Michel Huisman de restauratie af van zijn eigen werk. De installatie Zonder titel (nº 64) (BK7008_M184) werd in 2008 uitgeleend, en is tijdens deze tentoonstelling zwaar beschadigd geraakt. De kunstenaar heeft er toen voor gekozen het werk in eigen atelier, en volgens eigen inzichten terug te restaureren, dit steeds in samenspraak met de dienst collectie. Begin 2014 werd deze restauratie eindelijk afgerond en kwam het werk terug naar het M HKA. — Twee paarden uit de installatie In Flanders Fields (BK7276_M235 ) van Berlinde De Bruyckere werden in Genk, ter gelegenheid van Visite Genk, gerestaureerd door Studio Berlinde De Bruyckere toen er na nazicht enkele kleine beschadigingen aan de huid en hoeven werden vastgesteld. — Speedy Take it Easy (BK7518_M357) van Gert Robijns werd voor eerste maal na de restauratie opgesteld, en er bleken nog enkele kleine problemen in het functioneren die nu verholpen zijn. — Tijdens een bruikleen aan het Frans Hals Museum in Haarlem geraakt het kleine poppetje van de installatie Gat in de wolk (BK5774_M89) van John Körmeling beschadigd door een onvoorzichtige bezoeker. De kunstenaar is dit zelf komen restaureren in onze technische ateliers, op kosten van de bruikleennemer. — Het werk When was modernism (BK7703_M453), kwam na een lange bruikleenperiode terug naar het M HKA, en toonde verschillende lacunes, barsten en loszittende onderdelen bij verschillende sculpturen. Een offerte werd opgemaakt en goedgekeurd voor restauratie, deze wordt opgestart begin 2015. — Offertes werden opgemaakt en toegewezen voor: Teresa Burga – Autorretrato. Estructura. Informe, 9.6.1972 (BK 7804/M508) Michelangelo Pistoletto – Divisione e moltiplicazione dello specchio (BK5538/M53) P 29 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws

D. C. B. A. en tijdelijke bruiklenen. langdurige en tentoonstellingen, en externe interne object standplaatswijzigingen, van per uitgebreid is met de registratie basisregistratie De voortgezet. 2014 ook in werden de museumcollectie van de basisregistratie Verbeteringen inzake 2.2.3.5 software-innovatie op werd 2014 er zowel –en verdieping als In op content-ontwikkeling 8 minuten. paginaweergaves met gemiddeld een 55.000 van bezoek in wat resulteert wordt geconsulteerd ensembles.org bezoekers unieke door 4.500 meer dan Maandelijks wordt de databank opgevolgd van Analytics. metgebruik Google 2.135 events, 637 items. Het ensembles, uploaded 25.968 stream assets en 214.267 of items, 12.036 2.589 actors, kunstenaars 2.000 meer dan van kunstwerken 7.000 meer dan gegevens van moment dit databank Op bevat de multimediale en inzichten. informatie beheer van digitaal —gerichtop duurzaam ganisatie door de hele web-tool een Ensembles is or- —gebruikt delen. M HKA kennis verzamelde haar en wil op nieuwe de media zet mogelijkhedenvan in M HKA Ensembles M HKA 2.2.4 Panamarenko de tentoonstelling van functie enerzijds, en in Universum het de van M HKA de uitbouw van ensemblebank van functie gebeurde in documenten en foto’s verwerking De het werden pand in die aangetroffen. de vele van de werd inventarisering voortgewerkt aan vlak inhoudelijk Op 8personen. voorvan euro groep een 1000 gement bedraagt voor bedrijven breder segment geïnteresseerden worden. aangesproken Het kan luxe-arran toch een opterwijl te vangen, het het beheer financieel van pand M HKA het tracht deze manier Op Panamarenko-catalogi. cava, twee enpersoon per met ontvangst rondleiding, gegidste een uit bestaat Het pakket bedrijven. voor luxe-arrangement een Het te op bieden, betreft vrijdag. telkens aan werd bezoekersmogelijkheid beslotennele tweede een 2014 organisaties, om in en voorprofessio bedrijven het ook van pand, de belangstelling grote Gezien persoon. per 20 euro bedraagt toegang De verlopen de uur. website reservaties De via anderhalf het van M HKA. gaans door bookshop- duurt om er te tijd Een rondleiding bezoeken. deis kleine Cava de en aangeboden glas een bezoekers krijgen de rondleiding afloop van Na gids. deskundige een onder van en telkens begeleiding opsteeds dinsdag, week, worden per Er 1bezoekersgroep van geleide bezoeken georganiseerd de2013. Biekorfstraat 2vond in januari plaats in hetvan Panamarenkohuis 2013 werd in ontsloten. volledig Het Panamarenkohuis officiële De opening deBiekorfstraat in Panamarenkohuis 2.2.3.7 depothet het externe te van museum Kallo. verhuisd en ondergebrachtopgeslagen de het depots van Filmmuseum in in objecten grote tijdelijkwerden stopgezet. 2014 en projectorenlectie alle In rond de deze werking is deelcol Vrielynck, de Collectie van en ontsluiting de collectiemedewerker van voor instond die Door het het beheer wegvallen collectie Vrielynck De 2.2.3.6

Objectregistratie Die Welt (BK6854/M145) allemande, de tableaux neuf –Série en langue Broodthaers Marcel Braco –Untitled(BK5669/M73)Dimitrijevic websiteOnderzoek mogelijkhedenintegratie (ensembles.org CMS) als – Multitenancy E.A.A.S. Onderzoek en opstart applicatie voor desktop –gebruikers Ontwikkeling Continuïteit (zie applicaties tentoonstellingen diverse verder)

ingezet: . - - - A. Continuïteit applicaties diverse tentoonstellingen Inhoudelijk stond het voorbije jaar in het teken van ‘contextualiseren van lopende presentaties’ (in samenwerking met curatoren, Bemiddeling en Productie/Presentatie) naast natuurlijk de uitbouw van het Panamarenko Archief. Dit beslaat de verdere uitbouw van relevante ensembles of betekenis- clusters. Hiervoor worden bestaande collectieteksten, essays, documentatie- inhouden verder geformatteerd tot leesklare teksten voor diverse applicaties. Er wordt zo veel mogelijk gewerkt met materiaal ‘vrij van rechten’ of materiaal dat bestaat onder ‘creative commons’. In andere gevallen worden de rechten geklaard voor verdere ontsluiting.

Naar volgende ensembles is onderzoek verricht, een structuur ontwikkeld en kennis gedeeld: — The Book Lovers http://ensembles.mhka.be/ensembles/the-book-lovers — Dialoog #1: Anne-Mie Van Kerckhove & Andrea Pichl http://ensembles.mhka.be/events/dialoog-1-anne-mie-van-kerckhove- andrea-pichl — Dialoog #2: Luc Tuymans & Vanessa van Obberghen http://ensembles.mhka.be/events/dialoog-2-luc-tuymans-vanessa-van- obberghen — Dialoog #3: Ria Pacquée & Filip Gilissen http://ensembles.mhka.be/events/dialoog-3-ria-pacquee-filip-gilissen — Dialoog #4: David Claerbout & John Gerrard http://ensembles.mhka.be/events/dialoog-4-david-claerbout-john- gerrard — El Hotel Eléctrico – Kamers beschikbaar http://ensembles.mhka.be/events/el-hotel-electrico-kamers-beschikbaar-el-hotel-electrico-rooms-available — Narcisse Tordoir – De Roze Spion http://ensembles.mhka.be/events/narcisse-tordoir-de-roze-spion-the- pink-spy — INBOX / Jan Cox: hoe de herinnering van een kunstenaar hedendaags houden? http://ensembles.mhka.be/events/inbox-jan-cox-1, http://ensembles. mhka.be/events/inbox-jan-cox-2, http://ensembles.mhka.be/events/ inbox-jan-cox-3 — EXTRA MUROS: Visite Bornem http://ensembles.mhka.be/events/visite-bornem-gedeelde-ruimte — DON’T YOU KNOW WHO I AM? Kunst na Identiteitspolitiek http://ensembles.mhka.be/events/don-t-you-know-who-i-am-art-afteridentity-politics-don-t-you-know-who-i-am-kunst-na-identiteitspolitiek + micro-website: http://afteridentity.muhka.be/ — EXTRA MUROS: Visite Genk http://ensembles.mhka.be/events/genkenaren-kiezen-kunst-m-hka-op- visite-in-c-mine-genk — PANAMARENKO UNIVERSUM http://ensembles.mhka.be/events/panamarenko-universum-panamarenko-universe — OLGA CHERNYSHEVA Blik vasthouden http://ensembles.mhka.be/events/olga-chernysheva-keeping-sight — EXTRA MUROS: Visite Diest http://ensembles.mhka.be/events/citadel-arte — INBOX Wout Vercammen: A well-considered idea of an exhibition in 3 parts http://ensembles.mhka.be/events/wout-vercammen-a-well-considered- idea-of-an-exhibition-in-3-parts-1950-1970 — http://ensembles.mhka.be/ensembles/a-o-brussel http://ensembles.mhka.be/ensembles/a-o-antwerpen--3 P 31 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws — — — — V2.0: naar V1.2 van Volgende brachten de functionaliteiten applicatie voor desktop –gebruikers onderhoud de databank. van en de software-modificaties voor het in dagelijkse Zij staan te faciliteren. technisch de verder ontwikkeling omNa de aangeduid audit 2013, 10to1, bedrijf uitgevoerd dit in door is de firma uitgever?’.word data ik werd onderzocht. 2015 In wordt project dit opgevolgd door het project ‘Hoe op persistente de de doorzoekbaarheid URI’s van identificatiegegevens van het van gebruik de impact de Demonstrator —m.n. —waarin gecreëerd ving te tonen aan werd verbetering die testomge een Om te maken. doorzoekbaar om de te identificatiegegevens verrijken en beter werden URI’s Deze gebruikt etc.). VIAF, bron externe een uit (AAT, persistente URI’s bestaande RKDartist, geïdentificeerd met en de bewaarinstelling) de datering de objectnaam, toegekend. persistente URI de uit zeven deelnemende musea kunstwerken een alle en aan kunstwerken vastgelegd voor van persistente URI’s projectdit werd standaardsyntaxis een de mogelijkheid om ensembles.org te laten In URI met communiceren Adlib. VKC e.a.), biedenplatformen (tussen –Partners, M HKA van geval CAHF in web- en diverse worden collectieregistratie-systemen tussen gemaakt (via API) mogelijk URL’s of persistentie data-uitwisseling van integratie kan nen (2013-2014). het project ‘Persistente Identifiërs/URI’ de Via implementatie bin ook samengewerkt met CAHF M HKA heeft werking digitale van vlak Op Antwerpen. en KASK met UGent, KULeuven voortgezet en uitgebreid samenwerkingen naar Sekula en Allan Panamarenko wordt Wout van het het onderzoekDaarnaast oeuvre naar Vercammen, (najaar) Alptekin en Huseyin verder en contextualiseren. te beschrijven mances), Lohaus (focus Bernd op ongepubliceerd werk, voorjaar) en uniek JanFabre van en oeuvre (focus om maken het archief gebruik op de perfor- de tentoonstellingskalender, waarbij de we komende van samenwerkingen mate volgen belangrijke we in en ensemblestructuur archief digitaal een van Voor de 2015 prioriteiten lijnen voor grote liggen vast: het in ontwikkelen Bemiddeling. en de dienst Communicatie bundelen de we afdeling krachten met onze ARTtube, de hiervan productie Verdere Voor extern. montage zowel als filmmakers. gebeurt intern externe als en zowel interne MHKA-publicaties, allerlei in in bredere publiekswerking, ensembles.org, de website, (Twitter media op de social en Facebook), de in en Bob Van voorGoots wordt Mol. Het aangeleverde gebruikt beeldmateriaal met opdrachten voor Addiers, Bram Jurgen aangevuld Clinckx, Christine lopende hoofdzakelijk presentaties door gebeurt fotografe en fotoarchivaris metcombinatie bewegend en de Het beeld. de documenteren collectie van ontsloten. het Frans. in Veel (tekstmateriaal) informatie ook beschikbaar is Bovengenoemde ensembles het werden Nederlands en het in steeds Engels

externe de desktopversie in schermen ‘Assets’ maken en zichtbaar integratie de verschillende binnen de desktopversie in schermen ‘Actors’ maken en zichtbaar integratie de verschillende binnen de desktop-versie in schermen (naast de ‘Items’ er nu staan) die al de ‘Ensembles’ verschillende maken en zichtbaar binnen integratie de desktop-versie in schermen de verschillende binnen pad/breadcrumbs/navigation trail maken en zichtbaar integratie applicatie voor desktop –gebruikers Ontwikkeling B. werden de ‘core’Daarnaast (m.n. identificatiegegevens de kunstenaar, wordt op eveneensVoor beroepgedaan en videoregistraties interviews deze applicaties het in aandeel is fotomateriaal in Een belangrijk

rapporteringen. - - — overstap van plain tekst binnen de categorie ‘Assets/description fields’ naar rich text format — integratie eigen errorlogging; Errbit (=gratis open source service) — integratie ‘Slideshow’ (homepagina ensembles.org) — integratie ‘Code Google Analytics’ (elke pagina) — integratie ‘Advanced Search’ — integratie & zichtbaar maken ‘Material’ binnen de verschillende schermen in de desktop-versie — integratie & zichtbaar maken van de linked events (in ensembles)

C. Onderzoek/Opstart E.A.A.S. – Multitenancy M HKA wil M HKA Ensembles extern aanbieden om het gestructureerd multi-disciplinair onderzoek in netwerkverband te stimuleren. Het kunstwerk ‘tot leven doen komen’ door te verbinden en te contextualiseren heeft pas zin wanneer je over de grenzen van de instellingen werkt. Met M HKA Ensembles wil M HKA zich zo breed en internationaal mogelijk opstellen in het veld.

In eerste instantie werd de web-applicatie ontwikkeld voor contextualisering en ontsluiting vanuit M HKA. Op middellange termijn ambiëren we om deze diensten beschikbaar te stellen aan externe kleine en middelgrote organisaties in binnen- en buitenland (‘Ensembles As A Service’).

Multitenancy verwijst naar een beginsel in de software- architectuur, waarbij één enkel exemplaar van de software draait op een server, maar met meerdere gebruikers/applicaties. Een multi-tenant architectuur, is een softwareapplicatie die is ontworpen om elke gebruiker een apart deel van de datastructuur met identieke configuratie, beheer functionaliteiten en eigenschappen te bieden.

De manier waarop de applicatie momenteel is opgebouwd, maakt het moeilijk om het multitenancy-gedeelte er bovenop te bouwen. Een aantal zaken in de applicatie kunnen verbeterd worden.

Noden: — Het refactoren van de databank zodat ‘vertalingen’ uit de code worden gehaald, en de schermen die niet (meer) gebruikt worden, verwijderd kunnen worden. Zo verkrijgt men een kleinere, beter onderhoudbare code-base. Een perfecte start voor verdere ontwikkeling. — Een upgrade van Rails en Ruby: Nu wordt de applicatie ondersteund door Rails 3.1.1 en Ruby 1.9.3. De meeste recente versie is Rails 4.2.0, nu in beta. Daartussen zitten nog versie 3.2, 4.0 en 4.1. Ruby heeft nu ondertussen een versie 2.1.2. Upgraden is aangewezen omwille van beveiligingsredenen en performantie (het wordt alleen maar beter), maar zeker ook voor de onderhoudbaarheid van de software en het bouwen van nieuwe functionaliteiten. — De verdere ontwikkeling en uitbouw van API (= application program- ming interface, een verzameling definities op basis waarvan een compu- terprogramma kan communiceren met een ander programma).

D. Integratie website (ensembles.org als CMS) Bij de tentoonstelling ‘Don’t You Know Who I Am – Kunst na Identiteitspolitiek’ werd er geopteerd om een micro-website te bouwen als communicatie-instrument voor het gehele project met de daarbij horende evenementen en publieke gesprekken. De website had in de eerste plaats tot doel de bovenvermelde informatie over het project beschikbaar te maken voor een breed publiek, daarnaast vormde het de ideale gelegenheid om na te gaan in hoeverre content uit M HKA Ensembles kan opgehaald en ontsloten worden via een externe website. Dit als voorstudie of onderzoek om te zien hoe dit zou kunnen verlopen en ingezet worden bij de ontwikkeling van de nieuwe website muhka.be in 2015. P 33 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws Van voor. Anne-Mie bekende minder kunstenaar hier een kunstscène Belgische stelde de uit afleveringen gevestigde een plekeen naam vier voor In dialoog. Lonely At The Top 2014 werd in (LATT) op de zesdeM HKA verdieping van op respons een te ontwikkelen. te onderzoekenChernysheva werd en er uitgenodigdom de M HKA-collectie interventies Collectie- van Olga de van Chernysheva reeks aan einde een Blik vasthouden rondmet de ‘identiteitspolitiek’. tentoonstelling kwesties kwam 2014 In met omgaan vandaag hoe opkomende beeld een van creëerde kunstenaars tentoonstelling De opwereld de toekomstige generatie blik een kunstenaars. hoeken de van alle uit afkomstig 27 jonge van de hand teerde kunstenaars aan project een L’Internationale, hetArt’, van Europese museumnetwerk presen Identiteitspolitiek na Kunst Don’t IAm? zomertentoonstelling You ambitieuze De Who Know stonden voor aantrekkingskracht. grote een garant die kunstenaars voorThe en Brothers Lucstuk Quay Stuk Tuymans. met werk onder van Breer, anderen Robert David Claerbout, McCall, Anthony en heimelijk kader en macaber,vrolijk magisch monochroom en felgekleurd, essay, afwisselend Heteen visueel een bood verkenning. ruimtegebonden een werd bedacht als El hotel Eléctrico gedaantes. zijn vroegste in hetvan medium daarbij en vertrok hetmogelijkheden van fenomeen bredere zin, in ‘animatie’ de vele op zoeknaar —ging Approach AMedia-Archaeological Animation: onderdeel zijn als van Beyond doctoraatsonderzoek Carels Animation Edwin beschikbaar—samengesteld door –Kamers El hotel Eléctrico tentoonstelling De speleronale waarmaakte. en internati voortrekker rol als haar het en M HKA projecten waarmee lingen gehouden door meerDeze balans ‘lokale’ tentoonstel in werd focus perfect en de bezoekersaantallen. voor de instelling zowel media-aandacht, als voor de uitvoerige tentoonstellingen, in vertalen bijzonder een positiefliet zich creëerde die faam met internationale dynamiek op lokale focus De kunstenaars waarmaken. meer te dan creëren Vlaanderen in voor hedendaagse kunst enom mogelijk breed zo een groot draagvlak opdracht haar kon het maar M HKA gemaximaliseerd, het lokale draagvlak Tordoir werd alleen Narcisse niet zoals en Panamarenko Met kunstenaars 2014. van en werking de programmatie in sterk tot kwamen uiting aspecten verbonden’ ‘lokaalen internationaal verankerd zijn. Beide wil Het M HKA 2.3 uitgebouwde goed een via API. even veld welk te tonen andere een structuur in geleerd ons dat heeft het mogelijk gelijk content welke oefening is De om uit het voor open huis kunstenaars als en werd het het van M HKA credo kunstenaars en HART, voor garant feest een voor Klara de van steun en door dankzij stond voorgaande edities Net bezoekers. ook als Birthday, deze Art’s talrijke ook bij maar haar het van M HKA, de werking binnen alleen niet waarden, zijn tot en Museumnacht uitgegroeid Evenementen vaste Birthday Art’s zoals georganiseerd. beide kunstenaars tussen kunstenaarsgesprek een de donderdagavond Op naam. nieuwe een Dialoog van de preview van kozen de of één presentatie meerdere in telkens werken de gevestigde van op hun beurt bekende zijn. minder kunstenaars De belang van kunstenaars te geven om andere welke aan zelf kunstenaars beter dan want niemand uit,

Kerckhoven A fdeling fdeling Olga gerenommeerde kunstenares Russische internationaal . De het ‘The Uses kader van in of door M HKA , georganiseerd , Luc Tuymans P ubliekswerking Pacquée en David Claerbout, Ria nodigden werd

- alle eer aangedaan. Voor deze succesvolle zesde editie konden we rekenen op de medewerking van onder anderen Rinus Van de Velde, Hans Op de Beeck en Claude Blondeel. Met onze jaarlijkse medewerking aan Museumnacht gooien we de deuren wagenwijd open voor het brede publiek. Ook dit jaar stond M HKA bovenaan het lijstje van heel wat nieuwsgierigen. Voor de tiende editie zetten we de feestelijke werken uit onze collectie op een nieuwe manier in de kijker, gecombineerd met tal van andere bijzondere activiteiten. Dit soort feestelijke en laagdrempelige evenementen blijven een absolute meerwaarde en brengen telkens zowel vertrouwde als nieuwe bezoekers richting het M HKA.

Naast het tentoonstellingsprogramma en de events probeerde het M HKA ook de vinger aan de pols te houden van wat er rondom ons gebeurde. In 2014 werd gestart met Artist Talks, georganiseerd door het M HKA in samenwerking met verscheidene toonaangevende Antwerpse galerieën en kunstruimtes. Het M HKA wil op die manier een platform geven aan zowel de galeries als hun kunstenaars door het hosten van een kunstenaarsgesprek dat peilt naar het leven naar een leven in de kunst. Deze gesprekken vinden steeds plaats op donderdagavond wanneer het museum langer geopend is en toegang slechts één euro bedraagt. Vrij snel werden deze gesprekken opgepikt door de lokale kunstscène in Antwerpen en groeiden ze uit tot een vaste waarde. Eind 2014 was de belangstelling vanuit de galeriewereld zo groot dat een tweede jaargang in 2015 was gegarandeerd.

Tot slot ging het M HKA in 2014 niet voorbij aan haar brede maatschappelijke rol. In kader hiervan gingen we de samenwerking aan met externe organisaties die in het M HKA de geschikte partner en/of spreekbuis zagen.

In maart 2014 werd het M HKA, samen met het GZA Ziekenhuizen campus Sint-Vincentius, aangezocht door INSIDE OUT voor het project Clean Air for Flanders. Sinds 2011 verovert de Franse kunstenaar JR de wereld met INSIDE OUT. Op 2 maart 2011 gaf JR, tijdens het aanvaarden van de TED-prijs, het startschot voor het INSIDE OUT-project: “Ik wens dat jullie gaan staan voor hetgeen waar jullie om geven, door te participeren in een wereldwijd kunstproject. Samen gaan we de wereld BINNENSTE BUITEN keren.” Met INSIDE OUT wil JR een wereldwijd kunstproject creëren dat iedereen de kans geeft om zijn of haar portret te delen en zo een verbondenheid met een bepaald thema uit te drukken. INSIDE OUT wil een globaal platform zijn dat persoonlijke verhalen wereldwijd transformeert tot ‘public art’. Het M HKA leende haar gevel uit als tijdelijke expositieruimte voor portretten van inwoners uit Antwerpen die hun bezorgdheid over de luchtkwaliteit in Vlaanderen uitdrukten. Het M HKA — niet alleen als museum, maar ook als plaats voor ontmoeting — wilde als gastheer voor het INSIDE OUT-project een artistieke interventie steunen van een kunstenaar die maatschappelijke signalen oppikt. Het Antwerpse INSIDE OUT-project werd gerealiseerd door ‘artists united’ For A Better World vzw. Sophie Rata, de vaste fotografe van het For A Better World-netwerk, levert de sprekende portretten.

Naar aanleiding van de Vlaamse en Europese verkiezingen in juni 2014 verleende het M HKA haar steun aan Ik kies voor kunst, een sensibiliserings- actie van de brede culturele sector. Kunst is zoals de frisse lucht en het water uit de kraan. Gedurende de duur van de actie prijkte op de M HKA-gevel het campagnebeeld van ‘ik kies voor kunst’ waarmee het M HKA expliciet haar steun verleende aan deze actie. P 35 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws buzz echteen digitale voorvanuit hun eigen accounts deze waardoor en activiteiten wisselwerking ondersteunden campagne media en versterkten social onze kunstenaars Verschillende mediacampagne. leende voor ideaal zich social intense een ling de tentoonstelHet van toekomstgericht actuele, en jonge uitermate karakter totale project onder de te aandacht brengen. om het instrumenten te downloaden belangrijke en e-boek de waren microsite om project dit veel meer Het te latententoonstelling. gratis een enkel zijn dan het en was mogelijkPermeke Bibliotheek het —de verwevenheid van M HKA (Contemporary HeritageFlanders) Art en het off-site met samenwerking CAHF in sieve —waaronder activiteiten symposium een - ook de discur maar Antwerpen, residence’ met in samenwerking AIR in tists waaronder ‘ar onderstreepteNaast de de- tentoonstelling randprogrammatie, 2014 musea dus eveneens de van anno relevantie wil toekomst. tentoonstelling De bieden uitsprekenzich over eveneens op hetblik een de verleden, zij kunnen die instellingen rol musea vandaag. Musea van de van zijn dag alleen niet over ook uitspraken de deed op manier te die bieden. tentoonstelling De op de toekomst door de jonge (nog) platform een gevestigde niet kunstenaars resoluut richten het speler. de M HKA blik Metwilde internationale deze expo Identiteitspolitiek na Kunst Don’t IAm? van You Who Het karakter uitgesprokenKnow internationaal de M HKA-shop. in Breer beschikbaar ten te koop werden Tot aangeboden. slot ermultiples enkele Robert waren van - postkaar werken van waarvan gemaakt selectie een beide tentoonstellingen werd Spion en er Roze verkochtwerd De Het affiche uit van campagnebeeld als voor creëerden tentoonstellingsgebonden de museumshop. aanbod specifiek we verder 2013 gingen op van het 2014 maar elan waarbij weIn beperkt een blogs en fora. op talrijke opgepikt tentoonstelling werd de mediacampagne doorgedreven een sociale van de hand Aan bereiken. te —en filmliefhebbers —innovatie animatie devan doelgroep hotel Eléctrico bezoekers). pers, ten, op zorgde Nederland focus (studen voor extra een Amsterdam Rijksakademie en het feit Tordoir datAmsterdam Narcisse verbonden docent de als aan is met samenwerking het De bij Rijksmuseum doelgroepen. diverse lingen gerichte advertenties werd de tentoonstel gerichtop aandacht de specifieke opent. Via dathet ener nieuwe deeen tentoonstelling straatbeeld boodschap op lag de voornamelijk in M HKA-aanwezigheid bijFocus affichecampagne konden verdeeld over project zodat ze de beideelk eigenheid van tentoonstellingen (affiches,kanalen communicatie) gevelpaneel, advertenties, digitale werden promotie verschillende De communicatie. diffuse een in kon vervallen niet het helder een van nieuwe jaar en met beeld neerzetten de start wilde M HKA project en de complementariteit voldoende voor ogen worden gehouden. over worden de elk eigenheid gewaakt van persaanpak in als communicatie, het Toch mogelijk om genoegmaakten te differentiëren. moest zowel de in en opzet inhoud voldoende en naar waren tentoonstellingen verschillend werd sneltentoonstelling gevolgd Spion Roze De van door de opening deze van start De 2014. in de was eerstetentoonstelling El Hotel Eléctrico Communicatiestrategie 2.3.1

aantonen. El El weer kader het van om dan ideale in waren medium media Sociale en marketing Promotie

uitlichten. als de eersteplaats de versterkte rolhet in van M HKA

zorgde. de project Antwerpse in . Beide - - - - Ook het feit dat deze tentoonsteling werd mogelijk gemaakt in het kader van ‘The Uses of Art’, een project van het Europese museumnetwerk L’Internationale, gaf extra troeven om de tentoonstelling te promten bij de internationale pers. Het sterk internationale karakter van de tentoonstelling en de mogelijkheid die ze bood om kennis te maken met een nieuwe generatie kunstenaars wereldwijd was een sterke troef om tijdens de zomermaanden ook de toeristen in Antwerpen warm te maken voor het M HKA.

Het moet gezegd dat het grootste deel van 2014 in teken stond van de voorbereidingen van de expo Panamarenko Universum. Gezien het belang van de kunstenaar Panamarenko voor het M HKA, de massale interesse bij zowel publiek, pers als art professionals en de schaalgrote van dit project was het mogelijk om alle registers open te trekken. De budgettaire ruimte liet nieuwe formats toe, zowel op vlak van promotie, als mediasamenwerkingen, die resulteerden in een maximale zichtbaarheid voor de tentoonstelling en het M HKA. Naast de structurele samenwerking met Klara tekenden we mee in op de Museummaand-actie van de krant De Standaard. Hierdoor konden we, in ruil voor gratis ticktes voor de De Standaardlezer, gedurende de maand oktober rekenen op maxiamele aanwezigheid in de vorm van advertenties. De tentoonstelling maakte eveneens deel uit van het museumpro- gramma van het WO I-herdenkingsjaar (organisatie door het Vredescentrum) en kon op die manier rekenen op een samenwerking met ATV. Deze mediar- uilovereenkomsten resulteerden in een ongeziene M HKA-aanwezigheid op radio (Klara), TV (ATV) en print (De Standaard), plus digitaal (kanalen van Het Mediahuis).

Reeds van in het voorjaar werd met de cultuurcel van de VRT gekeken naar mogelijkheden om iets te doen rond de tentoonstelling en de figuur Panamarenko. Vanuit de VRT werd gezocht om iets te doen met het talrijke archiefmateriaal waarover zij beschikten. Het uiteindelijke format werd een exclusief interview in de stijl van Ten huize van doorspekt met beeldmateriaal uit het VRT-archief. Het interview werd uitgezonden op Canvas, op zondagavond volgend op de opening van de tentoonstelling. Fragmenten uit het interview werden gebruikt voor andere VRT-kanalen zoals in Het Journaal en op de cultuurwebsite Cobra.be. Het iconische campagnebeeld werd gebruikt voor de affichescampag- nes in Gent, Brussel en Antwerpen, en was gedurende de ganse duur van de tentoonstelling te zien in de Belgische stations in kader van B-dagtrip. Om de aanwezigheid van Panamarenko in de stad te maximaliseren, werden de affiches aangevuld met een kernachtige campagne, kort na de opening, in de Antwerpse Stadsfeestzaal in de vorm van 2 reuzebanners. Met de stad Antwerpen werd intensief samengewerkt en dit resulteerde in een Panamarenko-special in A-blad en promotie via de kanalen van de A-kaart (wedstrijd, mailings voor A-kaarthouders en promotiecampagne op de A-kaartterminals). Dankzij de samenwerking met het Vredescentrum naar aanleiding van het herdenkingsjaar rond WO I werd de tentoonstelling ook meegenomen in alle (nationale en internationale) kanalen van Toerisme Vlaanderen en Toerisme Antwerpen naar aanleiding van het museumpro- gramma als onderdeel van het herdenkingsjaar.

Tot slot werden in de museumshop het campagnebeeld en Panamarenko- totebags te koop aangeboden.

Openingen De openingen van onze projecten blijven voor het M HKA in het algemeen en de afdeling Publiekswerking in het bijzonder belangrijke momenten. Het openstellen van een nieuwe tentoonstelling is telkens weer opnieuw een bijzonder moment voor zowel de betrokken kunstenaars als iedereen die een bijdrage leverde tot het resultaat. Een moment waarop niet alleen de P 37 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws praten, samen de onderling; bezoekers en denken dromen ook tussen maar bij bezoekers, en bezoekers, jongindividuele en oud). kunst tussen Dialoog (zowel centraal dialoog staat bij Hierin bij als publiek groepen en de kunst. het tussen slaan brug een het M HKA of educatie wil deVia bemiddeling 2.3.2 de zeker zichtbaarheidde ten media goede in kwam. vonden, wat het de M HKA weg naar makkelijker steeds journalisten nationale werd, korte vasteen een dat tijd waarde (inter)persverantwoordelijke in zorgde dat voor de ervoor M HKA- en mediavragen, pers- de organisatie binnen ondernomen. aanspreekpunt aanwezigheid De permanent een van perscontacten zijn de beheren internationale het van de eerstestappen zelf werd succesvol de persdatabank stellen van afgerond en ook op van het vlak tête àla op Het opportuniteiten du inspelend op client. punt benadering, voor meer een persoonlijke ook ruimte bredeeen en proactieve persaanpak verder 2014 werd geconsolideerd strategie Deze in met naast persstrategie. communicatie time full een komstDe van open huis. als het M HKA in vinden elkaar en geïnteresseerden professionals, politici studenten, vrienden, kunstenaars, bijgewoondenend druk tot avonden, in brede publiek. Dit resulteert waarop we rekenen steeds het opprojecten interesse grote van kunstmin een kunnen nieuwe elke van de preview van aanleiding naar de kunstenaarsgesprekken lijn liggen gevolgd dezelfde receptie. In Maire, door Julien kleine een kunstenaar de Franse werd gekozen van voor metEl hotel Eléctrico performance een vooropening een receptie. Voor of kleine een boekpresentaties performances, de tentoonstelling voor het project waarbij wordt zoals omkadering de perfecte gezochtvuld naar projecten worden kleinere van meer het op maatvan project inge Openingen de verdergezet het speeches van M HKAFE. in werd feestelijke De afloop na opening uitstraalde. sfeer de die tentoonstelling (decoratie,omkadering omkadering) stond teken de van in muzikale catering, de vonden speeches als plaats voor volledige hetDe vip-gebeuren museum. voor Leuvenstraat De het werd museum en zowel afgezet open getrokken. het tentoonstelling bezoekersaantallen. van termen in succesvolle openingen tot uit de Tordoir meer van één Narcisse van kunstscène met de Antwerpse mondde Spion Roze De van gezien de bekendheidopening en verwevenheid Identiteitspolitiek na en Kunst Don’t Spion IAm? Roze De van You Who openingen De Know afgesloten het M HKAFE. in te duiden.avond De en tentoonstelling wordt feestelijkde telkens kunstenaar hoek met dewordt vraag ook spreker een vanuit steeds artistieke aangezocht het bijzonder. in het en algemeen het in M HKA Daarnaast de rolkunst van en te uit zich spreken met uit de over vraag kunst, politicus de van relevantie Vanuitgastsprekers. maatschappelijke onze opdracht we nodigen een steeds doen we beroepop de steeds twee tentoonstelling van en introductie opening de genodigden exclusieve een met preview rondleiding. Voor de officiële we voor Voorafgaand organiseren de officiële aan opening stramien. vast of verlopen meer volgens tentoonstellingen grote een van min openingen De facetten. haar het al presenteertpubliek zich aan in hetwaarop M HKA ongedwongen feestelijke sfeer genodigden. de Een op avond diverse maatvan een in ook de ontmoeting maar het staat, van project centraal voorstelling

Bemiddeling Pers Voor zowel de kleinschaligere de als meer officiëlere openingen interesse de voor Uitgaand devan massale en het van belang grote

Dialoog gingen. dialoog in beide protagonisten met elkaar waarin was

registers werd alle voor dezePanamarenko Universum opening De opening. grote een van volgden stramien het klassieke de aanzet 2013-persverantwoordelijke het team in binnen voor een doorgedreven en permanente media- - en

- over kunst en wat dat allemaal kan betekenen. In contact met kunst kan het publiek reflecteren over hedendaagse kunst en breder over de maatschappij. Inhoud, context en beleving moeten op verschillende manieren aangereikt of getoond worden, vanuit verschillende invalshoeken van waaruit het publiek kan participeren. In 2014 heeft het team bemiddeling diverse nieuwe acties ondernomen om als museum en als open huis meer publiek te worden en op die manier het maatschappelijk draagvlak te vergroten. Er werd verder ingezet op publieksverbreding via specifieke acties opgezet voor de individuele bezoekers, het onderwijs (focus op Franstalige scholen) en vrije tijdsgroepen. Daarnaast kreeg ook de toegankelijkheid extra aandacht binnen het Meet Me @ MHKA-project; rondleidingen voor mensen met beginnende dementie en hun mantelzorgers. Hierbij werd gestreefd naar een verdere ontwikkeling van de methodiek met interactief rondleiden waarbij wordt uitgegaan van inclusie (voor elke bezoeker toepasbaar), maar met aandachtspunten van verbreding en toegankelijkheid. Extra aandacht ging ook naar blinden en slechtzienden. Het M HKA speelt in op de specifieke noden om op die manier effectief élke bezoeker een optimale kunstervaring te kunnen bieden. Algemeen werden drie aspecten werden verder uitgewerkt met elk een eigen kader aan uitdagingen en doelen: gebruik van klare taal of bewust inzetten van laagdrempelig taalgebruik, visuele beschrijvingen en Meet Me @ MHKA. Daarnaast werd bekeken hoe de integratie en de realisatie van digitale bemiddeling verder kon doorgevoerd worden; twee maanden voor elke tentoonstelling, in samenloop met de opmaak van een breed gedragen bemiddelingsplan, werd een overleg en brainstorm tussen bemiddeling en ensemblebank ingepland, werden de mogelijkheden voor illustratief bewegend beeld (naast tekst) afgetoetst in functie van de verschillende publieksniveaus (kinderen, jongeren, kenners, enzovoort).

In 2014 heeft het team bemiddeling diverse nieuwe acties ondernomen om als museum en als open huis meer publiek te worden en op die manier het maatschappelijk draagvlak te vergroten. Er werd verder ingezet op publieksverbreding via specifieke acties opgezet voor de individuele bezoekers, het onderwijs (focus op Franstalige scholen) en vrije tijdsgroepen. In januari 2014 startte het M HKA met het organiseren van yogalessen in het museum. Eén donderdagavond per maand vormt het museum de inspirerende locatie voor een yogasessie onder professionele begeleiding. Doorwinterde yogi zetten zo een eerste stap in het museum, terwijl nieuwsgierige bezoekers in aanraking komen met vernieuwende activiteiten. Op deze manier tracht het M HKA nauwer en directer in dialoog te treden met het publiek.

Naar aanleiding van de aanwervingen bij bemiddeling werd nagedacht over de werking en de plaats van bemiddeling. Bij de vervanging van Leen Thielemans werd een bemiddelingsmedewerker aangeworven met een ‘digitaal’ profiel, ingevuld op 01/12/2014 door Kaat Vannieuwenhuyse. Daarnaast werd een tweede functie bemiddeling open verklaard ter vervanging van Sofie Vermeiren, ingevuld op 01/10/2014 door Piet Van Hecke. De dienst bemiddeling bestaat nu uit 3 medewerkers (Lot, Piet & Kaat) om zo de werking te versterken met een bredere inzet op experimentgedreven digitale bemiddeling, waar we met M HKA Ensembles en diverse applicaties het verschil kunnen maken. Verder komt de coördinatie bij Evi Bert, tevens coördinator Bibliotheek & Documentatie. De afdelingshoofden Jan De Vree (ABCD) en Els Verhaegen (Communicatie & Marketing) fungeren als klankbord en reiken expertise aan. Voor 2015 voorziet het M HKA de ontwikkeling van innovatieve, experimentgedreven bemiddeling met het oog op doorgedreven interactie en samenwerking. P 39 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws — en curatoren. kunstenaars met samen de dialoog en in werkte constructief Het bemiddelingsteam doorheen en presentatieformats. tentoonstellingen de diverse bemiddeling van voor opnieuw bredeWe 2014 spreken inzet expliciet een van kunnen — — N Tentoonstellingen zonderbezoekers, dat de complexiteit verloren ervan gaat. voor presentatie toegankelijk alle De is hettijdens museumbezoek. en zorgen voor meerwaarde een devoor bemiddelingsinstrumenten in onderlingethema’s De komen duidelijkthematisch. en inspiraties naar het werken Midden-Oosten en de Tiepolo. klassieke van is dialoog De uit metTordoir werk jonge dialoog van kunstenaars in collectie en onze te latenHet met het doel maken de is publiek werken kennis Narcisse van rondslag te gaan thema’s filosofie en de roltoeschouwer. zoals van jongerenworden en hun (groot)ouders kinderen, de om uitgedaagd aan het Salon In over is. org, waar te ieder vinden werk meer informatie Titelbordjes bij QR-code een deensembles. werken naar via verwijzen eerstehand. uit meer deinformatie en titel geeft verklaart hij ling, over de tentoonstel zelf van het samenstellen de kunstenaars spreekt Tordoir Hierin deNarcisse tentoonstelling. aanwezig in centraal is met sfeer: de toeschouwers. we juiste zijnin allen Een video-interview de bezoeker brengt meteen Schröder Allard van de hand van muurtekst De is. beschikbaar degratis worden brochuredie kort geduidin elk samengestelde verhalen deintuïtief uit vijf Deze MENASA-regio. naars jonge en werk kunste tiental een van Rijksmuseum, het Amsterdamse Tiepolo uit Giambattista van schetsen series specifieke twee collectie, werken keuze een van de uit M HKA- Sharjah, Foundation in Art Tordoir Narcisse de uit Barjeel van selectie een Spy zelf, Pink project The bevat het tentoonstelling De functioneren. met elkaar juxtapositie onderdelen, in verschillende vijf die uit bestaat tentoonstelling De —25.05.2014 14.03 P het hen en denken. zetten zo aan vraag zij stellenhet publiekaangesproken door een de jonge kunstenaars, iedere bezoeker. meteen wordt video een Wie het Salon via bezoekt, aan en inzicht uitdaging en persoonlijkheidstest een kingsopdracht - zintuigen-verwer een het SalonIn bieden tegenstellingenspel, een werken en over de kunstenaars bezoeker meer informatie kan dentity.muhka.be Zowel op het platform ensembles.org, op de micro-website als afteri de bibliotheek verspreid in wordt. als folder zowel die het M HKA, in Gupta getoondShilpa wordt, wordt door een middel van bekend gemaakt muros-evenement werk de PermekeEen extra waar van in Bibliotheek, duidt ‘identiteitspolitiek’. hetmuurtekst thema verwelkomende De of collectief. bijbeeld en uitleg iedere kunstenaar middelen identiteit van en identificatie.Een uitgebreide brochurebiedt en de manieren naar bevraging grootschalige een identiteitspolitiek, is naar jonge kunstenaars gebaseerd op het onderzoek dertigtal een van verdeeld groepstentoonstelling, over grote Deze verdiepingen en twee —5.10.2014 13.06 D wordt. toegankelijk het oeuvre waarin de ensemblebank van bovenlaag voor de in staat Bemiddeling tentoonstelling. toegankelijke optimaal om te komen en theorieën, tot de happenings en beeld van een tekst in mee bij het tot komen stand de ‘wolken’ van heldere en van formulering Voor Panamarenko de tentoonstelling Universum —29.03.2015 03.10 anamarenko arcisse T arcisse on ’ t Y

vinden. ou K ordoir –D ordoir now W U niversum ho IA e R oze S m ? –K pion unst na I unst bemiddeling denkt dentiteitspolitiek

- -

Een helder — en ook duurzaam — basisbeeld van Panamarenko, dat een evenwichtig overzicht biedt van de diversiteit van zijn oeuvre wordt in een duidelijke brochure naar voren gebracht. Een specifiek aanbod voor lager en secundair onderwijs, waarin de focus wordt gelegd op werken, daden en denken werd ontwikkeld. De gidsen krijgen een specifieke ‘opleiding’ in de tentoonstelling rond deze facetten en met aandacht voor de fragi- liteit van de tentoongestelde werken. Bijvoorbeeld door opdrachten te linken aan en te beperken tot bepaalde zalen.

— Olga Chernysheva – Blik vasthouden 24.10.2014 — 18.01.2015 Het werk van Olga Chernysheva gaat in dialoog met vijf werken uit de M HKA-collectie. De tentoonstelling als een geheel verhaalt over observatie en realiteit, over sociaal realisme en narrativiteit. Olga Chernysheva spreekt de bezoekers persoonlijk aan via een video- interview dat op de eerste verdieping, meteen naast een titelmuur, getoond word. Acht korte, inleidende tekstjes worden in de vorm van een reeks postkaarten gratis aan bezoekers aangeboden. Via QR-codes op de titelbordjes kan meer informatie per werk gevonden worden. Gezinnen kunnen met een spelkoffer door de zalen gaan. Twee filosofische verwerkingsopdrachten in verband met observatie en kunst kunnen zowel binnen, als buiten het museum gebruikt worden.

Rondleidingen In 2014 vonden 630 rondleidingen en 1230 gidsbeurten plaats. Dit is een opmerkelijke stijging ten opzichte van vorige jaren (stabiel rond de 450 rondleidingen). De stijging is het gevolg van het enorme succes van de tentoonstelling Panamarenko Universum. Om zo veel mogelijk scholen de kans te geven de tentoonstelling te bezoeken werd ervoor gekozen om geen LABO’s (van 2,5 uur) te laten doorgaan. Daarnaast werden vanaf december ook maandagen opengesteld voor scholen. Net zoals bij de vroege opening konden scholen op de sluitingsdag een rondleiding boeken en dat in één van de drie tijdsloten. In november werden drie extra gidsen aangeworven om in de tentoonstelling Panamarenko Universum rond te leiden. Ze kregen een verkorte opleiding specifiek gericht op Panamarenko. Voor de tentoonstelling Panamrenko Universum werd een specifiek aanbod voor lager en secundair onderwijs uitgewerkt, waarin de focus werd gelegd op werken, daden en denken. Leerkrachten lager onderwijs konden kiezen uit drie thema’s: Ontdekkingsreis, Proeven van Materiaal of Dromen en Denken. Leraren secundair onderwijs hadden de keuze uit Expeditie, Techniek en Creativiteit en Wetenschap en Utopie. Op die manier spraken we ook leerlingen en leerkrachten van meer wetenschappelijke of technische opleidingen aan, naast de vakken (geschiedenis en esthetica) die traditioneel aan een museumbezoek worden gelinkt.

Het Panamarenkohuis ontving in 2014 496 bezoekers. Vier van onze gidsen werden specifiek opgeleid om in de Biekorfstraat rondleidingen te geven. De gidsen gaven aan dat de rol van de vrijwilliger tijdens deze rondleidingen zeer belangrijk is. De vrijwilliger ontvangt mee de bezoekers, zorgt ervoor dat er niemand alleen achterblijf en schenkt op het einde van de rondleiding een glaasje in. Zonder vrijwilliger zou het voor de gids bijna onmogelijk zijn om de groep voldoende in het oog te houden. Meer groepen boekten hun bezoek via digitale reservatie. Toch is de mogelijkheid om via het reservatieformulier online te reserveren nog niet algemeen bekend. Dit moeten we zeker in alle communicatie blijven opnemen. Groepen die via mail of telefoon reserveren, werden doorverwezen naar het digitale reservatieformulier. Op die manier stroomden alle gegevens makkelijker door. P 41 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws — — Antwerpen KDG, —

— — — — 3 — opgestart. neer op te schrijven de collectie CosterDe interpretatie om persoonlijke een Van Kerckhove voor de covers en werd met de samenwerking auteur Saskia met de samenwerking Anne-Mie startte 2014 In belichten. graag M HKA en projecten we die als bescheiden een ook platform voor als kunstenaars het M HKAZINE fungeert met te communiceren publiek. Daarnaast ons naal ka meer een duurzaam om via het blijft belangrijk wint, terrein en meer aan meer het media feit dat digitale Ondanks achter het de van M HKA. schermen én het bredere publiek op debrengen wat hoogte van envoor erzeilt reilt en bezoekers onze we graag willen manier aantrekkelijke een Op het M HKA. voor communicatie-instrument bleef belangrijk een ook jaar dit M HKAZINE M HKAZINE 2.3.3 2 Star Mijke voor filosofiesessie kinderen. + zelf organiseren gesprekstechnieken kader van in rondleidingen van observeren Project: Nederland (februari –mei 2014) 2014 ISVW beroepsopleiding en filosoferen jongeren, met kinderen Daems Ilse begeleiden bij activiteiten van Krokuskriebels. bijdocument met voor tips verjaardagsfeestjes kleuters; uitwerken en El Hotel Eléctrico in kleuters geven rondleiding aan bemiddeling; team van werking dagelijkse kinderen; rondleidingen observeren Project: (3 observatiestage weken)Project: (datum, wat?). 3 Weyler Dorien El Hotel Eléctrico en rondleiden observatie volwassenen van Project: en jongeren in (februari –mei 2014) 2014 KULeuven SLO Kunstwetenschappen Nele Druyts op de publieksteksten voor de eindredactie bezoekersgids; publieksteksten schrijven over en de deelnemende de expo kunstenaars; tentoonstelling bij en ondersteuning de werking dagelijkse in meedraaien Project: 2014) –februari 2014 Gent(januari KASK TEBEAC, Noppen Winke voor El spelmodule Hotelgeven; Eléctrico uitwerken van en ateliers rondleidingen en zelf rondleidingen van observeren Project: (november Hogelschool AP lerarenopleiding beeldende kunsten, Grupping Liesbet en Erfgoeddag. Krokuskriebels tijdens jongeren; meedraaien en rondleiden observatie volwassenen, en van Project: kinderen (november CVO,gidsenopleiding Antwerpen 2013 –mei 2014) Schildermans Ingrid STAGES Shana Van Wallendael (datum, observatiestage dag eén Microstage, wat?).Project: Nederland Rotterdam, Academie de in Kooning Willem e e e 2014) (februari –maart 2014 Antwerpen KDG, kleuteronderwijs, jaar Kunstvakken, –Project Opvoeding opleiding Plastische jaar opleiding docent jaar en vormgeving beeldende kunst

2013

–mei El Hotel Eléctrico .

2014) verzamelen ; inhoudelijke informatie - ; 2.3.4 Digitale communicatie Het afgelopen jaar won het aandeel van sociale media (Facebook en Twitter) verder terrein. Er werd consequent verdergewerkt op de lijn die reeds in 2013 werd ingezet. Sociale media werken aanvullend op het gebied van promotie en het aankondigen van activiteiten. Ze communiceren over het M HKA op een dagdagelijkse basis en werken zo perfect aanvullend op de website en nieuwsbrieven. Facebook biedt bij uitstek de mogelijkheid om de M HKA-beleving meer centraal te zetten. Aan de hand van foto’s en filmmateriaal geven we onze volgers een inkijk in de werking van het museum. Een blik in ons depot, achter de schermen tijdens de opbouw, sfeerbeelden van evenementen en openingen, … dragen allemaal bij tot de versterking van het beeld van het M HKA als inspirerende en vibrerende plek. Via de Twitter-account proberen we contact te houden met een meer professioneel publiek van journalisten, art professionals en studenten. Ervaring leert dat de tweets vaak een prima aandachtstrekker zijn voor pers en het uitbreiden van het professioneel en vaak internationaal netwerk. Tijdens de tentoonstelling Panamarenko Universum werkt een speciale Flickr- account gestart waar beelden uit het Panamarenko-archief werden ontsloten. Dagelijks werden, gedurende de duur van de tentoonstelling, archiefbeelden op de Flickr-account geplaatst. De laagdrempelige toegang tot dit uniek materiaal zorgde voor een instant succes. Dit voorbeeld toont aan dat sociale media ook perfect kunnen worden gehanteerd als bemiddelingsinstrument en hun louter communicatiefunctie overstijgen.

De redactionele wijziging inzake nieuwsbrieven naar een grotere openheid bleef behouden en aangescherpt. Het M HKA blijft informeren aan de hand van een tweewekelijkse nieuwsbrief. Het huidige programma laat echter niet toe om meer doelgroepgericht te communiceren en de nieuwsbrief uit te splitsen per doelgroep. Daarnaast wordt systematisch gebruik gemaakt van het nieuwsbriefsjabloon om steeds ook digitale uitnodigingen voor openingen, evenementen en Artist Talks te voorzien en te verspreiden. We blijven ons publiek op regelmatige basis bevragen over de manier waarop ze willen op de hoogte worden gehouden. Daar waar het kan en is gewenst wordt de omscha- keling naar digitale communicatie doorgevoerd.

2.3.5 Opstart visuele identiteit M HKA | website De vraag naar een vernieuwde M HKA-website initieerde reeds in 2013 de vraag naar het opfrissen van de huisstijl van het M HKA. Na analyse van de bestaande huisstijl bleek dat deze niet meer voldeed aan de noden van vandaag. De huisstijl is te beperkt en is met name op vlak van digitale communicatie niet toereikend. Daarnaast werd ook vastgesteld dat, als gevolg van een eenzijdige communicatiefocus op tentoonstellingen, het M HKA als museum nog steeds onvoldoende bekend en zichtbaar was. Een geactualiseerde en uitgebreide grafische vormentaal in de vorm van een volwaardige visuele identiteit drong zich op. Deze nieuwe visuele identiteit moet een corporate communicatie mogelijk maken en de nodige grafische bouwstenen voor een nieuwe website kunnen aanleveren. Begin 2014 werd gestart met het traject van de visuele identiteit en in de tweede helft van 2014 werd parallel het traject voor een nieuwe website opgestart. Hierbij werd gefocust op het duidelijk in kaart brengen van de noden van de instelling en haar bezoekers en het zoeken naar een geschikte partner die, in samenwerking met M HKA, de nieuwe website kan realiseren in de loop van 2015. P 43 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws Naar projectsubsidie een toekende 188.000 euro. het van M HKA aan die Antwerpen Universum’ geopend en met dit de de Stad van steun ‘Panamarenko stelling 2november Op werden ticketverkoop stegen 2014 de substantieel. tentoon catering, eventwerking, via en de eigen inkomsten projectsponsoring De ren. te wakke aan subsidiecircuit buiten het reguliere om financiering de externe geleverd inspanningen werden de inkomstenzijde beperken. belangrijke Aan door de uitgaven heel nauwlettend mogelijk te te monitoren waar en daar objectief vooropgesteldeenzelfde Dit werd hoofdzakelijk en behaald. bereikt 2013In 17.615,69 werd van overschot een gerealiseerd Voor euro. werd 2014 en HR-beleid Financiën 2.4.1 2.4 en werd geopteerd om te werken balie. met gezamenlijke één te annuleren de Lakenstraat Zuideengekomen in Cinema van om de ingang het FoMu. aan huur een Tevens betaalt maandelijks werd over contractueel - werd Er afgesproken beide dat het organisaties. M HKA tussen samenwerking het Zuid FoMu in Cinema van en deFotoMuseum de betreffende huisvesting werd en het 2014 nieuwe een overeenkomstIn afgesloten het M HKA tussen beide gebouwenIn werden preventieve enkel onderhoudswerken uitgevoerd. Zuid Cinema Panamarenkohuis, Gebouw M HKA, 2.4.3 euro. met 100.000 name 2013, niveau van Het behouden aankoopbudget 2014 bleef in op het minimale en verfijnd. verder werden 2014 ontwikkeld in instrumenten Deze opgemaakt. werdenrijke Hiervoor actiepunten. projectfiches en projectbegrotingen opgezet voor belang enkele 2013In werd projectmanagementstructuur een ensemblebank) (internationale beleidsthema en website, huisstijl om specifiek werking, een te uit het breiden van managementteam gelde de samenstelling tijdstippen en werd er geopteerd verderomhet op managementteam gere ontwikkeld overleguitgevoerd van werd in 2014 de werking metIn het managementteam. entaken beleidsmatige organisatorische worden aantal een Daarnaast nicatie. commu de interne alsook de diensten, van en de werking de organisatie van de de kwaliteit werking, de in eenheid luatie. bewaakt Het managementteam en de beleidseva bij deafdelingen beleidsvoorbereiding, de beleidsuitvoering ondersteunt deHet verschillende managementteam van de coördinatie en de afdelingsverantwoordelijken. de directeur zakelijk directeur, algemeen 2013In werd voor de uit opgericht het bestaande managementteam een eerst en beleid Organisatie 2.4.2 door te voeren personeelsleden. en evaluatiecyclus voor alle functionerings- hoofden Voorbereidingen en de directeur. zakelijk werden om getroffen de wat 360°-evaluatie een resulteerde in 2014, de afdelings in van opgestart implementatieDe competentiegerichte een werd van evaluatiemethodiek functies. aantal een en het van schrappen en vertrekkers pensioneringen van vervanging de beperkte het landingsbanen, invoeren van deten groepsverzekering, van (cao-dagen), arbeidsprestaties van de vrijstelling van toepassing de modalitei inwerken op zon- de van personeelskosten: de en feestdagwerk, de herziening werden uitgewerkt die maatregelen diverse het herstructureringsplan In deze personeelskosten de komende jarenonder controle worden gehouden. te uit werken moet dat zorgen ervoor dat om herstructureringsplan een beslist het gevolg zijn, (28 werd hiervan doordie bestuur de raad van 2014) januari comité nr.329.01) 2013 27 (paritair juni van en de stijgende personeelskosten

aanleiding A fdeling fdeling

van

bespreken. Ondersteuning

implementatie

van

collectieve

arbeidsovereenkomst ------

2.4.4 Evaluatie Infrastructuur De building en facility manager verliet het M HKA in de loop van 2014. Deze vacature werd in 2014 niet ingevuld. De Building en Facility Manager is betrokken bij het evaluatieproces van de infrastructuur (cfr. beheersovereenkomst 2012-2016) en coördineert twee teams: Art Handling en Facility. De infrastructurele taken en de aan- sturing van het facility team werden voorlopig overgenomen door de zakelijk directeur. De coördinatie van het Art Handling Team werd overgenomen door de coördinator productie.

Het Art Handling Team bestaat uit vier medewerkers die ingezet worden voor de verschillende afdelingen van het M HKA. Het overgrote deel van hun tijd besteden ze aan opdrachten voor de afdeling Presentatie tijdens de open afbouw van tentoonstellingsprojecten. De rest van de tijd wordt verdeeld tussen Facility en Collectie, waarbij de focus vanaf 2013 meer kwam te liggen op ‘art handling’ en ondersteuning van de collectie, en waarbij ervoor gekozen werd om een van de medewerkers volledig in te zetten bij de afdeling Collectie. De eerste resultaten van deze verschuiving waren in 2013 reeds zichtbaar voor Collectie. Er kon meer ingezet worden op een nauwkeurig beheer van de depots, op conditiecontroles en de inventarisatie, en het beheer van de bruiklenen. De facility-opdrachten die het Art Handling Team uitvoert, behelzen voornamelijk grotere schilderwerken en schrijnwerkerij.

Het Facility Team bestaat uit twee vaste voltijdse schoonmakers, aangevuld met een deeltijdse schoonmaker die onder het WEP-plus-statuut werkt. Het insourcen van de schoonmaak is met succes ingevoerd in december 2012. Er kan sneller aangestuurd of bijgestuurd worden wat de kwaliteit van de schoonmaak ten goede komt. Er wordt ook een beroep gedaan op dit team voor wat betreft het klaarzetten van het auditorium, en voor opdrachten tijdens de af- en opbouwperiodes van tentoonstellingen, wat uiteraard een directe besparing oplevert op het budget ‘externe technici’ voor Productie. Het Facility Team neemt ook klusjes over van het Art Handling Team waardoor de technici zich nog meer kunnen toeleggen op het ondersteunen van de collectiewerking.

2.4.5 M HKA Cyclus

In 2014 werd ingestapt in het Green Track-traject voor de stad Antwerpen. Na het vertrek van de facility manager werden deze taken voorlopig overgenomen door de ICT-verantwoordelijke. De acties in het kader van duurzaam beheer en fair trade werden verdergezet in 2014.

2.4.6 Veiligheid en Welzijn op het Werk Op het gebied van veiligheid wordt de ingeslagen weg voortgezet. Stelselmatig wordt gezocht naar nieuwe manieren om veiliger te werken. Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) komt een keer per maand samen. Sinds enkele jaren wordt er jaarlijks een evacuatieoefening gehouden. De adviserend geneesheer bracht zoals elk jaar verslag uit van zijn bezoek aan het M HKA. Jaarlijks worden ook verschillende werknemers onderworpen aan een medisch onderzoek. De nijverheidshelpers volgden in 2013 een opfrissings- cursus en een opleiding voor het gebruik van het aangekochte AED-toestel. P 45 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws de komende jarenonder controle werden te houden, afgewogen. tegen elkaar men, en lagen de op om zachte die tafel de maatregelen loonkosten en harde voor rond personeelskosten deoefening maatstaf onder de loep werd geno overleg en het Auditcomité plaats met de leden HRM-comité waarbij de van de voorbereidende vondIn er gezamenlijk een het van reorganisatieplan fase HR-gerelateerde bevoegd en andere voor is personeelskwesties Het HRM-comité het bijzonder de loonkostenbeheersing. contractbeheer), met in de de opvolging besparingsmaatregelen van alsook subsidie- en fondsenwervende het van de projectbegrotingen, acties, lisering project management office (het budget- de operationa en boekhoudsysteem, het het van museumcafetaria, de management, werking tiebeleid, het facilitair het van restaura dekosten evaluatie de het huur van van kunstwerkendepot, Het auditcomité bijzondere 2014 in schonk de de opvolging van aan aandacht monitoren controlesystemen. de de interne van efficiëntie van en hetcontrole en de het jaarrekening, eventueel bijstellen de begroting, van de op enkwartaalbasis, hetvan toezicht verslaggeving op de financiële het van auditcomité werkzaamheden De omvatten onder andere het aansturen ontslagnemend werd is vervangen. nog niet maar bestuurders maatschappelijk). (publiek, is privaat, actief het de M HKA Een van waarin samengesteld breed is en weerspiegelt bestuur raadDe van de gebieden zetelen 18 bestuur de stemgerechtigde raad van In en 2niet-stemgerechtigde leden: vergadering. de voltallige in frequent over en beslissingen hun werking en rapporteren eigen, duidelijk werken afgebakende taken, transparant, opgerichte comités Bestuur hebben en werkgroepen doorDe van de Raad hetvan M HKA. mate bij belangrijke tot enin dragen het algemene beleid betrokkenheid grote tonen een het van M HKA Bestuur voorzitterDe van en leden de Raad van en Vergadering Algemene Bestuur van Raad 2.4.7 Wouterwaarnemers: Ploey, De Dieter Vankeirsbilck VanPhilippe Hecke (extern lid) Ivo Van Vaerenbergh (voorzitter), Pohlmann, Koen T’Sijen, Joachim HRM-comité Wouterwaarnemers: Ploey, De Dieter Vankeirsbilck (voorzitter), de Beeck Jan Op Maes, Toon Erik Benijts, Wassenberg Frank Auditcomité comités en werkgroepen en werking Samenstelling en Begroting. Financiën bevoegd voor minister de Vlaamse van Maes, afgevaardigde Erik voor Cultuur. bevoegd minister de Vlaamse van Houthuys, afgevaardigde Kristina regeringsafgevaardigden: 2 Quaghebeur, Vanvaeck, Rolf Mark ToonPohlmann, Wassenberg Ivo Stef Van VanBraak, Vaerenbergh, Bellingen, Naeye, Nadine Joachim ter Alexander de Beeck, JanOp Liska, Heylen, Vivian Thérèse Legierse, Smet, De Philip Daem, Chantal Hilde Avontroodt, Benijts, Frank Wouter Ploey De (voorzitter), Koen T’Sijen (ondervoorzitter), Yolande bestuurders: 18 bestuur: raad van Samenstelling

aangelegenheden.

- - - Werkgroep Artistiek Beleid: Thérèse Legierse (voorzitter), Vivian Liska, Rolf Quaghebeur, Alexander ter Braak, Stef Van Bellingen, Luc Wauters (extern lid)

In de Werkgroep Artistiek Beleid werd er uitvoerig gedebatteerd over de artistieke inzet wat betreft de missie van het M HKA als instelling van de Vlaamse Gemeenschap, de verdere uitbouw van de museale kerntaken, de presentatie-gedreven artistieke werking, alsook de verdere modellering van de identiteit van het museum. De vraag van overheden naar grote publieksgerichte tentoonstellingen, alsook de verwachtingen m.b.t. het genereren van extra eigen werkingsmiddelen werden hierbij niet uit het oog verloren. Dit resulteerde in een voorstel tot herstructurering van de tentoonstellings-programmatie 2015 en een ambitietekst waarin de prioriteiten voor de toekomst werden vastgelegd.

Werkgroep Publieke Profilering: Chantal De Smet (voorzitter), Yolande Avontroodt, Hilde Daem, Kristina Houthuys, Nadine Naeye, Mark Vanvaeck

De werkgroep monitort de werking van de afdeling Bemiddeling en Communicatie. In het voorjaar 2014 lag de focus op het traject visuele identiteit/website en een proactieve persaanpak.

Fundraising comité Yolande Avontroodt, Wouter De Ploey, Ernest Van Buynder (voorzitter Vrienden van het M HKA), Ivo Van Vaerenbergh Afdeling Ondersteuning: Dieter Vankeirsbilck, Katrien Batens

In 2014 werd mevr. Yolande Avontroodt voorzitter van de werkgroep voor fondsenwerving. Het M HKA wil hierbij de fondsenwerving een nieuw elan geven. De werkgroep stelde zich tot doel om de totale baten uit eigen fundraising te verdub- belen. De focus werd gelegd op de tentoonstellingen die de draagkracht en visibiliteit van het museum vergroten, alsook op de verwerving van museale werken voor de collectie via de steun van een netwerk van structurele partners. In 2014 vond de lancering plaats van de M HKA Art Circle (lees meer in hoofdstuk 20). Via de schenking van kunstwerken dragen de Vrienden van het M HKA reeds structureel bij tot de museumwerking. Het intern draagvlak werd versterkt, en mede dankzij een proactieve inzet en betrokkenheid van de M HKA-werknemers werden nieuwe externe middelen aangetrokken.

Vergadertijdstippen: De vergaderingen van de Raad van Bestuur en het auditcomité worden jaarlijks op voorhand vastgelegd (minimaal 5 keer per jaar). De werkgroepen worden ad hoc samengeroepen wanneer de noodwendigheid dit vereist.

Vergaderdata 2014 — Raad van Bestuur: 28 januari, 25 maart, 19 juni, 21 augustus, 16 september, 16 december, telkens van 17u tot 18u30 — Auditcomité: 26 februari, 17 juni, 10 september, 12 december — HR-comité: 17 juni, 26 november — Werkgroep Artistieke Beleid: 11 februari, 11 maart, 16 december — Werkgroep Publieke Profilering: 12 maart, 16 december

De gemiddelde aanwezigheidsgraad bedroeg 63%. P 47 M HKA Jaarverslag 2014 2 Afdelingsnieuws Dhr. Van Marcel Poma Jole Karel zijn en dhr. overleden 2014. in Asselberghs. Herman en dhr. het en aanvaardde statutenwijziging, ontslag mevr. Manon de van Boer rond voorstel een van beslissing een nam algemeneDe vergadering en 16 december.25 maart het van komende dejaar. vonden begroting vergaderingen van De plaats op het najaar keer (december) in en tweede een revisor, voor de goedkeuring te en verlenen commissaris- de bestuurders aan het afgelopen en kwijting jaar (maart) voorjaar van en de rekeningen het van jaarverslag voor goedkeuring het in de eenmaal te samen algemeneroepen: jaar per vergadering maal twee om minstens Bestuur het ‘good van kaderIn van de governance’ Raad besliste Vergadering Algemene 2.4.8 — — — — — — — — — — — — — — — — — — over 2014 beraadslaagde volgende in Bestuur van agendapunten: Raad De Planning gelijkvloers Traject herinrichting 2015 en resultaten 2014 Begroting Politieke contacten en proces Circle Art M HKA Lancering en contacten Regering Regeerakkoord met de nieuwe Vlaamse beleidsvoorbereidende onderzoekAen 51N47E Labo Rebel van bij het en Bouwmeester toelichting Traject Vlaams voorde Vergunningsbetwistingen Raad voor de vernietigingsprocedure in tot tussenkomst Beslissing Ambitietekst en schenkingen Aankopen 2015 tentoonstellingsprogramma Herstructurering en planning Comités rapportering en werkgroepen: Reorganisatieplan Office Project 2013 jaarrekening resultatenrekening, Jaarevaluatie, Voorbereiding de volgende van legislatuur comité 329.01) (paritair de de sector cultuurspreiding van de loonvoorwaarden van in 2013CAO 27 ter juni vastlegging van Collectiewerking

bestuursvergaderingen

2015

3 3 Sociaal-economisch verslag van de werking P 51 M HKA Jaarverslag 2014 3 Sociaal-economisch verslag van de werking 2012 2011 2013 2014 duur onbepaalde contracten waarvan 2014 2013 3.2 3.1 over het jaar. op en 31/12/2014, bedragen dem.a.w. aantallen Het betreft geen gemiddelde gegevens cijfermatige hieronderDe vermeld, zijn ‘momentopname’. een — — — — 31/12/2014 31/12/2013 31/12/2012 31/12/2011 2012 2011 uitgaven Totaal de loonkosten totaleAandeel uitgaven in P Uitgaven Omzet Type Ontwikkelingen 63.019,84 2014: in Gemiddelde loonkost VTE per 2013: in 60.338,25Gemiddelde loonkost VTE per 2012: 55.622,50 in Gemiddelde loonkost VTE per 2011: 52.551,10 in Gemiddelde loonkost VTE per ersoneel Totale uitgaven 6.586.992,00 5.740.963,00 5.984.123,00 6.159.021,00 6.586.992,00

5.984.123,00 contracten 6.159.021,00 5.740.963,31

WEP+ Gesco DAC versus inkomsten Totaal

inkomsten

personeelsbezetting 6.697.805,00 6.022.780,00 6.001.739,00 5.734.586,00 3.607.886,00 3.376.286,00 3.587.109,00 3.150.438,61 Loonkost %inkomsten Groei 60,70 59,45 59,95 57,25 VTE 2012 64 2 5 1 10,50 -0,35 -1,50 5,03 -inv. subsidies uitgaven % tav boekjaar het van Resultaat 2013 63 aantal 2 5 1

medewerkers -136.241,00 110.813,00 -6.377,00 17.616,00 54,8% 66,00 54,9% 59,9% 72,00 55,1% 71,00 71,00 2014 58 2 5 1 Gemiddelde arbeidstijd per afdeling in voltijdsequivalenten

VTE 31/12/2011 VTE 31/12/2012 VTE 31/12/2013 VTE 31/12/2014 Directie 2,00 2,00 3,00 3,00 Programmering 12,60 12,90 12,90 15,90 ABCD 9,40 9,20 7,90 11,90 publiekswerking + zaalpersoneel 19,75 18,85 20,15 16,95 Ondersteuning 16,20 17,70 15,50 9,50 Totaal 59,95 60,65 59,45 57,25

3.3 Werkingskosten

Presentatie

Totale Uitgaven Presentatie % totale uitgaven 2011 5.687.724,00 643.769,00 11,32% 2012 6.159.021,00 887.262,00 14,41% 2013 5.984.123,00 683.461,00 11,42% 2014 6.544.419,00 968.469,00 14,80%

ABCD

Totale Uitgaven ABCD % totale uitgaven 2011 5.687.724,00 232.141,00 4,08% 2012 6.159.021,00 221.695,00 3,60% 2013 5.984.123,00 229.240,00 3,83% 2014 6.544.419,00 266.254,00 4,07%

Publiekswerking

Totale Uitgaven Publiekswerking % totale uitgaven 2011 5.687.724,00 449.079,00 7,90% 2012 6.159.021,00 546.476,00 8,87% 2013 5.984.123,00 434.896,00 7,27% 2014 6.544.419,00 488.787,00 7,47%

Infrastructuur

Huisvesting en onroerende infrastructuur Qua afschrijving 2011 393.624,00 192.563,00 2012 348.000,00 194.068,00 2013 207.569,00 195.202,00 2014 287.822,00 218.574,00 P 53 M HKA Jaarverslag 2014 3 Sociaal-economisch verslag van de werking 3.4 Passief 2 1 kunstenaars met Werking 3.5 Totaal Actief 2011 jaar 2012 2014 2013

2 G K filmen videoprojecties… en film- kunstwerken, interactie: zonder ophangen werken de van presentatie louter kunstenaarsgesprekken, concerten… nieuw werk, lezingen, van symposia, voordrachten, aanpassingen en productie- 4.599.000,00 4.645.000,00 roei subsidies en toelagen en roei subsidies unstenaars 4.726.000,00 4.727.000,00 Gem. Vl. % groei 0,00% 0,02% 1,00% 1,74% provincie 50.000,00 0,00 0,00 0,00 2011 590 918 328 -100,00% % groei 0,00% 2012 770 641 129 224.298,00 118.348,00 68.400,00 68.349,00 stad 2013 806 644 162 % groei -42,25% 228,17% 73,02% 0,00% 2014 1162 997 165

4 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 P 57 M HKA Jaarverslag 2014 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 Prijs: colors 2013 those to my dreams, All Chen en de werelddoor, draait 2014 — — Prijs: Persiana, — 3.025 Prijs: Untitled(Meisje met baby), 2014 — 5.000 Prijs: Curfew, 2013 — euro 4.000 Prijs: Ode, (editie 2001 1of 5) — Prijs: Surrender, — 3.180 Prijs: — 1976 Into Life, Gets Poetry — Persiana, — Surrender, — colors 2013 those to my dreams, All Chen en de werelddoor, draait 2014 — — — Untitled(Meisje met baby), 2014 — Curfew, 2013 — 18.966,04 Prijs: Ode, (editie 2001 1of 5) 1999 Untitled, — — 1999 Untitled, euro 14.500 Prijs: — — euro — 41.000 Prijs: Untitled — EXTRAGRAMMBALL, — Multiple (4) A4 — 2014 Nail, — One Beep, 2014 — Averall, Joe, 2014 — — 2014 Goya yGoya, — 150 Prijs: euro Averall, Joe, 2014 — — 10 Prijs: euro 2014 Goya yGoya, — 4.1 Danny Arocha Carla Lauré Jan De Barateiro Pedro Zhunin &Marian Victor Alimpiev Luc Tuymans you’re it alone in (John) &ACOUSTICS. We’reCONTAINERS it together, in Vaast Colson Arocha Carla Luc Tuymans Danny you’re it alone in (John) &ACOUSTICS. We’reCONTAINERS it together, in Vaast Colson Lauré Jan De Barateiro Pedro Zhunin &Marian Victor Alimpiev James Marshall Kerry James Marshall Kerry 2010,Sorrento. 2010 April Antonino, Sant’ Piazza Monica, of Santa 2010,Sorrento. 2010The Arciconfraternity April Antonino, Sant’ Piazza Monica, of Santa TheCraigie Arciconfraternity Craigie Franz 2014 –M HKA GEMEENSCHAP VLAAMSE AANKOPEN Eugenio Christophe Geens Lode Claude Closky Christophe Sophie Nys Strik Elly E Sophie Nys Strik Elly E A 2014 M HKA igen aankopen 2014 M HKA igen aankopen ankopen ankopen

2.650 1.028,50 6.050

West

Matthys Matthys

Horsfield Horsfield 2014 2014

Miccini 1983/1989

2014 2014

euro

euro euro 2014 2014 euro

Terlinden Terlinden

euro 2014

euro

2014 LucianoChristophe Ori Terlinden — Diiii,One Beep, 1975 2014 Prijs: 150 euro Vittorio Gelmetti — Claude Zonder Closkytitel, 1975 — Nail, 2014 Prijs:Lamberto 150 euro Pignotti — Journal, 1975 Lode Geens — A4Vaast Multiple Colson (4) & Dennis Tyfus — Prijs:Radikaal 250 euro& Radikaler, 2014

ChristopheGuy Rombouts Terlinden — EXTRAGRAMMBALL,Un chats dans les nuages, 2014 2012 Prijs: 150 euro Mathias Goyvaerts — Eugenio A Viewmaster Miccini Multiple, 2013 — Poetry Gets Into Life, 1976 Prijs:Jean-Marie 125 euro Bytebier — Zonder titel, 2013 Luciano Ori — Diiii,Ayman 1975 Ramadam — Prijs:The Situation 125 euro Is Fluid, 2012

VittorioRicardo BreyGelmetti — ZonderBirthplace, titel, 2014 1975 Prijs: 125 euro Vaast Colson & Dennis Tyfus — Lamberto Het middelpunt Pignotti van de belangstelling, 2014 — Journal, 1975 Prijs:Cory Arcangel125 euro — NR (), 2014 Vaast Colson & Dennis Tyfus — RadikaalMichel François & Radikaler, 2014 — Prijs:Plié, 2014 5 euro

GuyKarl RomboutsHolmqvist — UnFamily chats Day dans At Theles nuages, Factory; 2012 Gay Kid Visits His Father’s Workplace, Prijs:1972, 20145 euro

MathiasFrançois GoyvaertsCurlet — ABELGE Viewmaster 39738 Multiple, 2013 Prijs: 5 euro Yann Sérandour — Jean-Marie Cactus for the Bytebier amateur – Cacti for the amateur, 2014 — Zonder titel, 2013 Prijs:Nel Aerts 75 euro — Het Lusthof – De Toverfluit, 2014 Ayman Ramadam — TheMichiel Situation Ceulers Is Fluid, 2012 — Prijs:Night 2.000 Writing euro (Polybius checkerboard), 2014

RicardoMichael BreyVan den Abeele — Birthplace,Lapsus Wallpaper, 2014 2014 Prijs: 75 euro Walid Raad — Vaast Translator’s Colson Introduction, & Dennis Tyfus 2014 — Het middelpunt van de belangstelling, 2014 Prijs: 1.000 euro P 59 M HKA Jaarverslag 2014 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 500 euro Prijs: Element, White 2014 — 750 Prijs: euro 2014 8Elvisen, — 50 Prijs: euro 2015 AMoon Calendar — 75 euro Prijs: Alfaversum, — 50 Prijs: euro 2014 Happy here again, days are — 50 Prijs: euro 2014 Untitled, — 50 Prijs: euro Translator’s 2014 Introduction, — 150 Prijs: euro Wallpaper, Lapsus 2014 — 150 Prijs: euro (Polybius Night Writing checkerboard), 2014 — 150 Prijs: euro Het Toverfluit, –De Lusthof 2014 — 150 Prijs: euro for amateur, 2014 the -Cacti for amateur the Cactus — 150 Prijs: euro BELGE 39738 — : 50 euro Prijs — 50 Prijs: euro Plié, 2014 — Element, White 2014 — 2014 8Elvisen, — 2015 AMoon Calendar — Alfaversum, — 2014 Happy here again, days are — 50 Prijs: euro (), 2014 Untitled, NR 2014 — Papageno, 1976, litho Monastatos, 1976, tekening — Monastatos, 1974, tekening — Zonder 1974, titel, tekening — Zonder 1974, titel, zeefdruk — Het volk jubelt, ets Boston, 1973, — Het hoofd Holofernes, van ets Boston, 1973, — Zonder tekening 1973, titel, — Oh! Those Voices, Boston, 1972, schilderij — Flower, tekening 1969, — The Dancers (2),— 1962, tekening voor Studie de Maenaden, Boston, 1960, tekening — Zonder 1957, titel, lino — Happy New Year, 1957, houtsnede— 1957, Out, houtsnede Reaching — L’homme s’écrit, qui 1957,— houtsnede 1957, TheMaine, Fog in schildering — litho Zonder 1954, titel, — 1952, litho Surprise, — Vriendelijke 1952, litho takjes, — Verhuizing ’s avonds (Brussel),— 1952, litho 1950, litho Jeune matuaire, masque — de jeune Visage femme, 1950, litho — du nouveau fou Le rire 1950, riche, litho — du nouveau fou Le rire 1950, riche, litho — du nouveau fou Le rire 1950, riche, litho — Zonder 1949, litho titel, — — 4.2 5Years More, 2014 — de berg, 1990 van transformatie De — Multiple, 2014 ‘Sorry’ — Thys en Harald Jos Gruyter De Vaast Colson Jason Dodge Renaat Ramon Thomas Thea Djordjadze Walid Raad VanMichael den Abeele Michiel Nel Aerts Yann François 1972, 2014 Day Father’s AtFamily The His Factory;Gay Visits Kid Workplace, Karl Guillaume Thys en Harald Jos Gruyter De Vaast Colson Jason Dodge Renaat Ramon Michel Thomas Arcangel TheaCory Djordjadze Jan Cox SCHENKINGEN Various Artists Luc Tuymans

Holmqvist

Sérandour

François

Ceulers

Bayrle Bayrle Curlet

Bijl

2014 2014

2014 — Guillaume Zonder titel, Bijl 1976, tekening — Papageno,‘Sorry’ Multiple, 1976, tekening 2014 — Papageno,Prijs: 500 euro 1976, lino — De weelde van vrouwen en paarden voor Rubens, Antwerpen 1977, 1977,Luc Tuymans zeefdruk — Studie De transformatie voor de vernieling van de berg, van Troje;1990 muurschildering station Herrmann-Debroux Prijs: 500 euro (Brussel), 1977, collage — Golgotha, 1978, sculptuur — ZonderVarious titel,Artists 1978, mixed media — Zonder5 Years More,titel, 1978, 2014 mixed media — MarlenePrijs: 300 (Wallin), euro 1978, ets — Marlene (Wallin), 1978, ets — Marlene (Wallin), 1978, ets — Marlene (Wallin), 1978, ets — 4.2 MarleneSCHENKINGEN (Wallin), 20141978, ets — Zonder titel, 1979, schilderij — ZonderJan Cox titel, 1979, schilderij — Orpheus,Zonder titel, 1979, 1949, schilderij litho — PetrifiedLe fou rire Wood, du nouveau 1979, schilderij riche, 1950, litho — GnoothiLe fou rire Se du Auton, nouveau 1980, riche, mixed 1950, media litho — HerinneringenLe fou rire du nouveau aan mijn riche, kinderjaren, 1950, litho 1980, schilderij — StudieVisage vande jeune kleuren, femme, vormen, 1950, objecten, litho materialen, tekening — VerkrachteJeune masque vrouw matuaire, bleek niet 1950, dood, litho collage — ZonderVerhuizing titel, ’s collage avonds (Brussel), 1952, litho — ZonderVriendelijke titel, takjes,tekening 1952, litho — ZonderSurprise, titel, 1952, tekening litho — Zonder titel, tekening1954, litho — SchenkingThe Fog in Maine,van Adriaan 1957, schildering Raemdonck — L’homme qui s’écrit, 1957, houtsnede — Edson Reaching Chagas Out, 1957, houtsnede — FoundHappy notNew Taken, Year, 1957,2014 houtsnede — SchenkingZonder titel, van 1957, Liliane lino De Wachter — Studie voor de Maenaden, Boston, 1960, tekening — Jan The HenderikseDancers (2), 1962, tekening — NUL,Flower, 2014 1969, tekening — SchenkingOh! Those Voices,van De Boston,Vrienden 1972, van schilderij het M HKA — Zonder titel, 1973, tekening — Vanessa Het hoofd Van van Obberghen Holofernes, Boston, 1973, ets — TracingHet volk Cheikh jubelt, Boston,Anta Diop, 1973, 2014 ets — SchenkingZonder titel, van 1974, De zeefdruk Vrienden van het M HKA — Zonder titel, 1974, tekening — George Monastatos, Smits 1974, tekening — IsomopolisMonastatos, 1976, tekening — SchenkingPapageno, 1976,van de litho Estate George Smits — Zonder titel, 1976, tekening — Donna Papageno, Kukama 1976, tekening — NotPapageno, Yet (and 1976, No linoOne Knows Why), 2009 — SchenkingDe weelde vanvan vrouwende kunstenaar en paarden voor Rubens, Antwerpen 1977, 1977, zeefdruk — AugustasStudie voor Serapinas de vernieling van Troje; muurschildering station — Georges,Herrmann-Debroux 2014 (Brussel), 1977, collage — SchenkingGolgotha, 1978, van desculptuur kunstenaar — Zonder titel, 1978, mixed media — Jan Zonder Vercruysse titel, 1978, mixed media — SchöneMarlene Sentimenten, (Wallin), 1978, 1988 ets — SchenkingMarlene (Wallin), van Nadine 1978, Malfaiteets — Marlene (Wallin), 1978, ets — Luc Marlene Deleu (Wallin), 1978, ets — UneMarlene démonstration (Wallin), 1978, d’échelle-perspective, ets 1981 Schenking van Nadine Malfaite P 61 M HKA Jaarverslag 2014 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 4.3 V.A.C. van Foundation, Moskou Schenking Screens, — Baere De Bart van Schenking Object/Subject, — Ronny Van Galerie van de Velde Schenking Ronny Van Galerie van de Velde Schenking Waarde: euro 5.000 — Malfaite Nadine van Schenking Waarde: euro 3.000 Une démonstration d’échelle-perspective, 1981 — Malfaite Nadine van Schenking Waarde: euro 800 Schöne 1988 Sentimenten, — de kunstenaar van Schenking Waarde: euro 800 Georges, — de kunstenaar van Schenking Waarde: euro 200 Not Yet (and No One KnowsWhy), 2009 — de Smits Estate van George Schenking Waarde: 500 euro Isomopolis — Vrienden De van het van MHKA Schenking Waarde: euro 4.000 Diop, Anta 2014 Tracing Cheikh — Vrienden De van het van MHKA Schenking Waarde: 1.500 euro 2014 NUL, — Wachter De Liliane van Schenking Waarde: 25 euro Found not Taken, 2014 — Raemdonck Adriaan van Schenking Waarde:150.000 euro Zonder tekening titel, Zonder tekening titel, — Zonder tekening titel, — Zonder collage titel, — Verkrachte bleek collage dood, vrouw niet — tekening vormen, objecten, materialen, kleuren, van Studie — 1980, schilderij kinderjaren, mijn aan Herinneringen — Auton, Se media Gnoothi 1980, mixed — Wood, 1979, Petrified schilderij — 1979, schilderij Orpheus, — Zonder 1979, schilderij titel, — Zonder 1979, schilderij titel, — — BK6925_M164 1995, Zelfportret, Visch, Henk Luc Shore, Tuymans, BK7645_M410 2005, — Peter 1998, Untitled, BK7035_M194 Rogiers, — of Silence, Pacquée, 1998, BK7260_M230 Ria Curtain — BK7043_M202 1999, des anges, limite Mouffe, Michel La — Eddy Vos, De Revolution, BK6925_M164 Mexican 1995, — Bytebier, Jean-Marie 1997, Untitled, BK6944_M171 — — 2014 bruiklenen Langdurige 4.4.1 4.4 Not Yet Naagtzaam, Marc (The Titled Unmade), 2014 Not Yet Naagtzaam, 2014 Marc Titled, — — Tordoir, narcisse One Victory, 1997 — Tordoir, Spy narcisse 2013 2, The Pink — 1967, fiets, Zwitserse BKS020 Panamarenko, BKS019 of Ship Fools, 2014, Sekula, Allan — Zonder Dujourie, Titel, 1980, BK7191 Lili — 1979, BK7606 Roman, Dujourie, Lili — Guy Mees, Verloren 1988, BK6928 ruimte, — Walter Swennen, Atoom,BK7184 2000, — BK7065 Walter Bart, Swennen, heilige De — Walter Swennen, Mesmeric Revelation, BK5604 — — M HKA HET AAN BRUIKLEEN IN WERKEN Olga de Antwerpen Stad van Werken bruikleen langdurige in Gemeenschap de Vlaamse van Werken bruikleen langdurige in Danny 1/7 to Museum Scale I&II Portfolio Middelburg voor Beeldende Stichting Kunst Werken bruikleen langdurige in Eindhoven de TechnischeUniversiteit van Werken bruikleen langdurige in 1/7 to Museum Scale I&II Portfolio Luc Jan Vercruysse Augustas Kukama Donna Smits George Vanessa Van Obberghen Jan Edson Chagas 7, Brussel 1000 Arenbergstraat Bourgeois, Dhr. Geert Rand. Toerisme en Vlaamse Inburgering, Bestuur, Binnenlands Bestuurszaken, van minister en Vlaams Regering de Vlaamse Overheid van Viceminister-president – Kabinet van Vlaamse BRUIKLENEN

Henderikse Deleu

Chernysheva

Matthys

2013

2014

Serapinas

2014 1975 KabinetDanny Matthys van de Vice-eersteminister en de Minister van Buitenlandse — Object/Subject,Zaken Institutionele 1975 hervormingen, FOD Buitenlandse Zaken, Waarde:Buitenlandse 1.500 Handeleuro en Ontwikkelingssamenwerking P&O Gebouwen Schenkingbuitenland vanRoerend Bart De Patrimonium Baere - Kunst & Antiek, Karmelietenstraat 15, 1000 Brussel (24.08.2010) — Olga Bert De Chernysheva Beul, Zonder titel, 1992, BK6921_M160B — Screens,Bert De Beul, 2013 Zonder titel, 1992, BK6124_M124 — Waarde:Paul De Vree, 50.000 Happenin(kt), euro 1967-2002, S0330_05 — SchenkingPaul De Vree, van My V.A.C. word Foundation, is my sword, Moskou 1969-2002, S0330_17 — Paul De Vree, Conscience, 1975-2002, S0330_46 — Paul De Vree, Qui suis-je?, 1976-2002, S0330_52 — Fik Van Gestel, Toscana II, 1995, BK6967_M176 4.3 — WERKEN Michael Francois, IN BRUIKLEEN twee affiches AAN HET M HKA — Belinde De Bruyckere, Zonder Titel, 1994, BK6867/A — BelindeWerken Dein langdurigeBruyckere, Zonder bruikleen Titel, van 1994, de BK6867/FVlaamse Gemeenschap — Belinde De Bruyckere, Zonder Titel, 1994, BK6867/H — Patrick Walter Swennen,Van Caeckenbergh, Mesmeric TekeningRevelation, van BK5604 Oude Bomen, — winter Walter 2010-2011,Swennen, BK7799_M503_1De heilige Bart, BK7065 — Patrick Walter Swennen,Van Caeckenbergh, Atoom, 2000, Tekening BK7184 van Oude Bomen, — winter Guy Mees, 2010-2011, Verloren BK7799_M503_3 ruimte, 1988, BK6928 — Patrick Lili Dujourie, Van Caeckenbergh, Roman, 1979, TekeningBK7606 van Oude Bomen, — winter Lili Dujourie, 2010-2011, Zonder BK7799_M503_2 Titel, 1980, BK7191 — Allan Sekula, Ship of Fools, 2014, BKS019 — Europese Panamarenko, Commissie Zwitserse – Kabinet fiets, 1967, Europees BKS020 Commissaris voor Handel Karel De Gucht, Wetstraat 200, 1049 Brussel (13.09.2010) — BertWerken De Beul, in langdurige Zonder titel, bruikleen 1994, BK6921_M160C van de Stad Antwerpen — Charifnarcisse Benhalima, Tordoir, The Nest, Pink 2005, Spy collectie2, 2013 M HKA — Charif Benhalima, Park, 2005, collectie M HKA — CharifWerken Benhalima, in langdurige Playtime, bruikleen 2005, vancollectie de Technische M HKA Universiteit — CharifEindhoven Benhalima, Garbage, 2005, collectie M HKA — narcisse Tordoir, One Victory, 1997 Kabinet Ingrid Lieten Viceminister-presidentWerken in langdurige bruikleenvan de Vlaamse Stichting Regering voor enBeeldende Vlaams ministerKunst vanMiddelburg Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding, — Martelaarsplein Marc Naagtzaam, 7, Not1000 Yet Brussel Titled, (16.12.2010) 2014 — BerlindeMarc Naagtzaam, De Bruyckere, Not Yet Zonder Titled titel, (The 1994, Unmade), BK6867/G 2014 — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/M — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/O — Thierry De Cordier, Le discours Alpin, 1987, BK 5610_A — 4.4 BracoBRUIKLENEN Dimitrijevic, 2014 Zonder titel, 1989, BK5669_M73 — Fabrice Gygi, Sans titre, 1994, BK7326_M250 — 4.4.1 MichelangeloLangdurige bruiklenen Pistoletto, Cittadellarte, 2014 2003, UFO02003_022 — Michelangelo Pistoletto, Zonder titel, 2004, M00036a — MarinVlaamse Kasimir, Overheid Laborand – Kabinet Artifex, van Viceminister-president 1989, BK7030_M190 van — Paulde Vlaamse Van Biervliet, Regering Industriegebouw, en Vlaams minister 1998, van BRPVB01 Bestuurszaken, — PaulBinnenlands Van Biervliet, Bestuur, Silo Inburgering, in Idaho, 1998, Toerisme BRPVB02 en Vlaamse Rand. — JacquesDhr. Geert Charlier Bourgeois, – Dessins Arenbergstraat Humoristique 7, 1000 (Dan Brussel Graham), — 1976, Jean-Marie BK5221_M34 Bytebier, Untitled, 1997, BK6944_M171 — Eddy De Vos, Mexican Revolution, 1995, BK6925_M164 — Vlaamse Michel Mouffe, Overheid La limite– Kabinet des anges,van minister-president 1999, BK7043_M202 van de Vlaamse — Regering. Ria Pacquée, Dhr. Curtain Kris Peeters, of Silence, Martelaerenplein 1998, BK7260_M230 19, 1000 Brussel — BertPeter De Rogiers, Beul, Zonder Untitled, titel 1998, (vrouwenknieën), BK7035_M194 1994, BK6124_M124 — BertLuc Tuymans, De Beul, ZonderShore, 2005, titel (huis), BK7645_M410 1993, BK6921_M160A — BerlindeHenk Visch, De Bruyckere,Zelfportret, Zonder 1995, BK6925_M164 titel, 1994, BK6867/B — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/E — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867/K — Denmark, Dode Letters (Six Days a Week), 1974 – 1977, BK7201_M216 — Ivan Kozaric, Angel, 1993, S0279 — Raoul De Keyser, Zonder titel, 1988, BK5634_M66 P 63 M HKA Jaarverslag 2014 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 Cylcus, 1988, S0139 G. Filips, T. Van Zwart-wit-zwart, Bergen, 1979, S0225 — S0219 1973, Winipeg, D. Sprankenis, — 1974, J. Smets, Mens, S0217 — 1986, S0136 Jack J.C. Farhi, Jill, and — Boero, Renata blue nr.7, legno 1985, di S0088 — 96/126, 1985, S0029 Painting Zouni, Opy — Bruyckere, De Zonder BK6867_E Berlinde 1994, titel, — Bruyckere, De Zonder BK6867_D Berlinde 1994, titel, — Zonder (testbeeld), titel Laurent Cruyt, s.d., S0103 — pinceau Maille, petit Pagès, petite Doré, Bernard — pinceau petite Pagès, Maille moyenne, Doré, Bernard — pinceau Pagès, Maille, petite Grand Doré, Bernard — Pagès, Maille Crayon Moyen Bernard — Maille Pagès, Grande Crayon, Bernard — Pagès, Maille Petite Crayon Bernard — S0108 Hugo 1973, Clercq, De Mandala, — 1976, S0118 Rithe, Gaston Mey, De Structuur — Zonder 1985, S0086 titel, Bilquin, Jean — — Koen Broucke, BK7196_M211A-J 1998-1999, Menskunde, — Keyser, De Raoul Zonder 1988, titel, BK5634_M66 1993, S0279 Kozaric, Ivan Angel, — (Six Dode Letters Days Denmark, aWeek), 1974— –1977, BK7201_M216 Bruyckere, De Zonder BK6867/K Berlinde 1994, titel, — Bruyckere, De Zonder BK6867/E Berlinde 1994, titel, — Bruyckere, De Zonder BK6867/B Berlinde 1994, titel, — Zonder Beul, De (huis), titel Bert 1993, BK6921_M160A — Zonder Beul, De (vrouwenknieën), titel Bert BK6124_M124 1994, — — Paul Idaho, 1998, Van BRPVB02 in Silo Biervliet, — Paul Van Industriegebouw, 1998, BRPVB01 Biervliet, — 1989, BK7030_M190 Artifex, Laborand Kasimir, Marin — Pistoletto, Michelangelo M00036a Zonder 2004, titel, — UFO02003_022 2003, Pistoletto, Michelangelo Cittadellarte, — BK7326_M250 1994, titre, Fabrice Sans Gygi, — Zonder 1989, BK5669_M73 titel, Braco Dimitrijevic, — 1987, 5610_A Alpin, BK Cordier, De discours Le Thierry — Bruyckere, De Zonder BK6867/O Berlinde 1994, titel, — Bruyckere, De Zonder BK6867/M Berlinde 1994, titel, — Bruyckere, De Zonder BK6867/G Berlinde 1994, titel, — — Johan Tahon, s.d. Untitled, UFO2003_022 Pistoletto, Michelangelo 8posterscittadellarte, — BK6923_M162 Luc DieZeit, Tuymans, 1994, — BK6922_M161 1994, Luc Firewood, Tuymans, — MHKA collectie Garbage, 2005, Benhalima, Trouble Charif Luc Editie Tuymans, 1999 Spot Painting, — MHKA collectie 2005, Playtime, Benhalima, Charif Walter Swennen, Zonder (mijn titel — — gedacht), BK7442_M298 2003, MHKA collectie 2005, Park, Benhalima, 1997, BK7414_M272 Geluk, Charif Luc Ons Tuymans, — — MHKA collectie Nest, 2005, Benhalima, Charif Luc Shore, Tuymans, BK7645_M410 2005, — — Zonder BK6921_M160C 1994, Beul, De titel, Bert — — — huiskamer, 1991, in BK6121_M121 Zelfportret Bervoets, Fred — — Forever Menlibayeva, 2010, S0441_03 Umai, Almagul — The Menlibayeva, Observer, 2010, S0441_04 Almagul — — Steppen Menlibayeva, Police, 2010, S0441_01 Almagul — Bruyckere, De Zonder BK6867/H Belinde Titel, 1994, — — Bruyckere, De Zonder BK6867/F Belinde Titel, 1994, — Bruyckere, De Zonder BK6867/A Belinde Paul Titel, Vree, De 1994, nog op spel BRDV_02 hetzelfde de Altijd wagen, 1973, — affiches Francois, twee Michael Paul Vree, De 1972, BRDV_05 Kissinger, — — Van Fik Paul Vree, De Toscana BK6967_M176 Gestel, 1995, Rose, S0330_23 1971, II, — — Paul Paul suis-je?, Vree, Vree, De De Qui Uilenspiegel–(H)Owl, M00160_4 1969, 1976-2002, S0330_52 — — Paul Vree, De London,Conscience, 1969 1975-2002, S0330_46 — — Paul Vree, De HomageMy word my S0330_14 to1969, is sword, Duchamp, 1969-2002, S0330_17 — Paul Vree, De et Terre, Cime Happenin(kt), 1968, S0330_13 1967-2002, S0330_05 — Zonder 1992, Beul, De titel, BK6124_M124 PaulBert Vree, De Toute 1966, predication, BK7286_M238_01 — Zonder 1992, Beul, De titel, BK6921_M160B PaulBert Vree, De Revolutie 1972, BK3966 II, — Paul Vree, De Revolutie, 1968, M00160_1 — Paul Vree, De 1966, Petite Histoire, S0330_06 — Paul Vree, De r, Fuga in 1967, S0330_04 — — Hof Van Antwerpen 2000 Beroep,35A, Waalsekaai Brussel Peeters, 19, 1000 Martelaerenplein Dhr. Kris Regering. de Vlaamse Overheid van minister-president – Kabinet van Vlaamse 1976, BK5221_M34 (Dan Humoristique Graham),Jacques –Dessins Charlier Antwerpen, Voka, –Waasland, Koophandel van Zetel Kamer Antwerpen (16.12.2010) 7, Brussel 1000 Martelaarsplein en Armoedebestrijding, Media Overheidsinvesteringen, Innovatie, van minister en Vlaams Regering de Vlaamse van Viceminister-president Lieten Kabinet Ingrid Wetstraat 2/ Bruxelles Brussel/1000 Rue 1000 de 2, Loi la Gucht, De WetstraatKarel Mevr. J. Milquet 1049 (13.09.2010) 200, Brussel en gelijke Zaken kansenbeleid voor Handel Binnenlandse van –Kabinet Europees Commissaris Minister EuropeseKabinet Commissie van winter VanPatrick 1972-1982, Tekening Oude Caeckenbergh, Bomen, van (floating Revisited winter Luc University Deleu, Mobile U.I.A.), Medium VanPatrick Tekening Oude Caeckenbergh, Bomen, van winter VanPatrick Tekening Oude Caeckenbergh, Bomen, van Kabinet Turtelboom,FOD justitie, Waterloolaan Brussel 115, 1000 (24.08.2010) Brussel 1000 15, Karmelietenstraat &Antiek, -Kunst Roerend Patrimonium buitenland P&O Gebouwen Handel en Ontwikkelingssamenwerking Buitenlandse 1049 Brussel logistics, and Zaken, FOD Buitenlandse hervormingen, Institutionele Office forZaken infrastructure Buitenlandse van en de Minister deEU-BerlaymontKabinet Vice-eersteminister van Commsion, –European

2010-2011, 2010-2011, 2010-2011,

S0114

Markgravestraat

BK7799_M503_2 BK7799_M503_3 BK7799_M503_1 , M00160_2

12,

2000 , 1974, S0022 , 1974, S0021 , 1974, S0020

Antwerpen , 1974, S0019 , 1974, S0017 , 1974, S0018 — EU-Berlaymont J.P. Pincemin, Zonder – European Titel, s.d.,Commsion, S0024 — Office L. Van forMalderen, infrastructure Mégalithes and 54logistics, + 122 + 1049 124, 1979,Brussel S0230 — PaulL. Gerdes, De Vree, Schwarzes Fuga in Bild r, 1967, VI, S0330_041987, S0011 — PaulL. Gerdes, De Vree, Schwarzes Petite Histoire, Bild VII, 1966, 1987, S0330_06S0012 — PaulWilly De Van Vree, Sompel, Revolutie, Ondergaand 1968, M00160_1 in het Westen, 1983, BK5762_M87 — PaulJ. de Guimarães,De Vree, Revolutie Ange Blue, II, 1972, 1983, BK3966 S0005 — Paul De Vree, Toute predication, 1966, BK7286_M238_01 — PaulUZA, De Universitair Vree, Cime Ziekenhuis et Terre, 1968, Antwerpen, S0330_13 Wilrijkstraat 10, 2610 Wilrijk — PaulKorrie De Besems, Vree, Homage Away, Away, to Duchamp, Away, 1988, 1969, BK5973 S0330_14 — PaulEduard De Bal,Vree, Zonder London, titel, 1969 1975,, M00160_2 S0076 — PaulEduard De Bal,Vree, Zonder Uilenspiegel titel, 1975, – (H)Owl, S0073 1969, M00160_4 — PaulGilbert De de Vree, Bontridder, Rose, 1971, Tweeluik S0330_23 S77F, 1977-1979, S0073 — PaulGery DeDe Vree,Smet, Kissinger, Van Goeden 1972, Huize, BRDV_05 1995, BK7290_M242A — PaulDominique De Vree, Stroobant, Altijd nog H2/95, hetzelfde 1978, spel S0221 op de wagen, 1973, BRDV_02 — Hugo Duchateau, Project voor grote zaal – rust na de eerste laag, FOD1977, S0133justitie, Kabinet Turtelboom, Waterloolaan 115, 1000 Brussel — Almagul Menlibayeva, Steppen Police, 2010, S0441_01 — AlmagulUIA, Universiteit Menlibayeva, Antwerpen, The Observer, Universiteitsplein 2010, S0441_04 2610 Wilrijk — AlmagulPol Mara, Menlibayeva, Niche de ma pouleForever aux Umai, diamants, 2010, S0441_03 1980, S0183 — Luc Eddy Deleu, Nolf, MobileZonder Mediumtitel, 1978, University S0195 Revisited (floating U.I.A.), — 1972-1982, Hugo Declercq, S0114 Mandala, 1973, S0109 — FredCel Overberghe, Bervoets, Zelfportret Zonder titel, in huiskamer, 1958, S0200 1991, BK6121_M121 — Yves De Smet, Hammering, snowing, eating & pouring, 1973, S0123 — Kabinet Philippe van Vandenberg, Minister van Zonder Binnenlandse titel, 1981, ZakenS0227 en gelijke kansenbeleid Mevr. J. Milquet WetstraatAllen and Overy2/ Rue LLP,de la Antwerpen, Loi 2, 1000 Brussel/1000 België Bruxelles — LucJan enTuymans, Paul Schietekat, Shore, 2005, Herinnering BK7645_M410 aan een reis, 1987, BK5575_M57 — LucJan Cox,Tuymans, Monastatos, Ons Geluk, 1974, 1997, S0491_29 BK7414_M272 — WalterNadia Naveau, Swennen, Nicholas Zonder Heracles, titel (mijn 2012, gedacht), S0472 2003, BK7442_M298 — LucKoen Tuymans, van den Broek,Editie Trouble190 #1, 2004, Spot Painting,BK7658_M419 1999 — LucJan Vercruysse,Tuymans, Firewood, LABYRINTH 1994, & BK6922_M161 Pleasure Gardens, 1994 – 2001, — LucBK7433_M290 Tuymans, Die Zeit, 1994, BK6923_M162 — MichelangeloLaurent Cruyt, Pistoletto, Poetry of the8 posters Book, cittadellarte,1990, S0102_01 UFO2003_022 — JohanPanamarenko, Tahon, Untitled, copyright s.d. Panamarenko, 2005, S0340 — Gert Robijns, Untitled (replica Frize), 2003, BK7521_M360 — Voka, Bernard Kamer Frize, van Ouverture Koophandel (Overture), Antwerpen 1998, – BK7521_M360 Waasland, Zetel — Antwerpen, Pieter Laurens Markgravestraat Mol, Specific Impulse, 12, 2000 s.d.,Antwerpen BK5759_M84 — Koen Broucke, Menskunde, 1998-1999, BK7196_M211A-J Allen and Overy LLP, Brussel, België — Hof Peter Van Rogiers, Beroep, Degas Waalsekaai Piece, 1995, 35A, BK6848 2000 Antwerpen — JeanGert Bilquin,Verhoeven, Zonder Auto titel, Mio, 1985, 1998, S0086 BK7175 — GastonFik Van DeGestel, Mey, Toscana Structuur II, 1995,Rithe, BK6967_M176 1976, S0118 — HugoHenny De Schrijver, Clercq, Mandala,Innerlandscape 1973, S0108 Early Day, 1986, VH0155 — BernardHenny Schrijver, Pagès, Crayon Innerlandscape, Petite Maille Late, 1974, at Night,S0022 1986, VH0154 — BernardLuc Deleu, Pagès, Voorstel Crayon, tot totaleGrande afschaffing Maille, 1974, van S0020 het verkeersreglement in — BernardAntwerpen, Pagès, s.d., Crayon M00187 Maille Moyen, 1974, S0021 — BernardLuc Deleu, Pagès, SATURNUS Doré, Grand V. Voorstel Maille, petitede bestaande pinceau, raketten1974, S0017 te gebruiken — Bernardom (nucleair) Pagès, afval Doré, naar Maille de zonmoyenne, te schieten, petite pinceau1975, S0112, 1974, S0018 — BernardLuc Deleu, Pagès, MONTREAL Doré, petite STADIUM Maille, petit (MODEL) pinceau Voorstel, 1974, S0019 voor naakte — LaurentOlympische Cruyt, spelen, Zonder 1976, titel S0113 (testbeeld), s.d., S0103 — BerlindeLuc Deleu, De Le Bruyckere, PAQUEBOT Zonder “FRANCE”. titel, 1994, Voorstel BK6867_D tot recycling van de SS — Berlinde«France» doorDe Bruyckere, ombouw Zondertot ideeëntransportschip titel, 1994, BK6867_E na de installatie aldaar — Opyvan de Zouni, Europa Painting Medium 96/126, Universiteit, 1985, S0029 1970, S0111 — RenataWalter Swennen,Boero, blue Zonder di legno titel nr. (God’s 7, 1985, voet), S0088 1985, BK5123_M1 — J.C.Jean-Marie Farhi, Jack Bytebier, and Jill, Boom, 1986, 1999, S0136 BK7044_M203 — J.Sergey Smets, Bratkov, Mens, 1974,Portrait S0217 of the Lawyer and his wife, 2000, BK7491_M343 — D.Walter Sprankenis, Swennen, Winipeg, Untitled, 1973, 1982, S0219 BK5124_M2 — T.Koen Van van Bergen, den Broek, Zwart-wit-zwart, 190#2, 2004, 1979, S0390 S0225 — G.Marina Filips, Abramovic, Cylcus, 1988, Rest S0139 Energy, 1981, BK5731_M79 — J.P.Jan Pincemin,Cox, Papageno, Zonder 1976, Titel, S0491_32 s.d., S0024 P 65 M HKA Jaarverslag 2014 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 om en van bij de Selectie boeken 200 — Ode, Alimpiev, UFO063 2001, Viktor The 1998, Pitch, BK7336_M259 Lewis, Mark — Boy, Good Nauman, Bruce Bad Boy, 1982, BK5953_M111 — — L’Osservatore Ferrari, Léon Romano, 2001-2007, S0432 — BK7732_M481 2009, Beast, of the Nature the Macuga, On Goshka — Jan Cox, Papaeno, 1976, S0491_33 JanCox, Papageno, 1976, S0491_32 — Rest Abramovic, Energy, 1981, BK5731_M79 Marina — S0390 Koen den 190#2, Broek, van 2004, — Walter Swennen, 1982, Untitled, BK5124_M2 — BK7491_M343 2000, wife, Bratkov, Sergey his and Lawyer of the Portrait — Bytebier, Jean-Marie BK7044_M203 1999, Boom, — Walter Swennen, Zonder (God’s titel — voet), 1985, BK5123_M1 — — — — Late at Night, 1986, Innerlandscape, Henny Schrijver, VH0154 — Day, Early Innerlandscape Henny Schrijver, 1986, VH0155 — Van Fik Toscana BK6967_M176 Gestel, 1995, II, — Verhoeven, Gert Auto Mio, 1998, BK7175 — BK6848 PeterPiece,1995, Degas Rogiers, — — s.d., BK5759_M84 Impulse, Mol, Specific Pieter Laurens (Overture), Ouverture Frize, 1998, BK7521_M360 Bernard — Robijns, Untitled(replica Gert Frize), BK7521_M360 2003, — S0340 2005, Panamarenko, copyright Panamarenko, — Yerbossin 1990, S0102_01 Meldibekov, Book, of the Poetry BK7725_M474 Mutation, 2009, — Laurent Cruyt, — BK6939_M169A 1995, Emmanuel, Jaar,pictures/ Real Alfredo — — BK6939_M169C 1995, Rubavu, Jaar,pictures/ Real Alfredo — BK6939_M169B 1995, Jaar,pictures/Ntarama, Real Alfredo — Koen BK7658_M419 den 190 #1, Broek, van 2004, — Luc BK6871 IJzertoren, Tuymans, 1995, — Nadia Naveau, Nicholas Heracles, S0472 2012, — — JanCox, Monastatos, 1974, S0491_29 — 1987, reis, een aan BK5575_M57 Herinnering Janen Paul Schietekat, — — Vandenberg, Philippe Zonder 1981, titel, S0227 Tijdelijke bruiklenen S0123 1973, &pouring, eating snowing, Yves Smet, De Hammering, — 4.4.2 Dewaele, Zonder Cel Daniel Overberghe, Wat 1958, titel, S0200 Uhet ICC?, zegt S0333 — 1980. ‘Untitled’, collages reeks uit Selectie Rajan, 1992. S0109 BK7653_M416 Hugo C.K. 1973, Declercq, Mandala, — — M00036a Pistoletto, Eddy Michelangelo 2004. Zonder Untitled, Nolf, 1978, titel, S0195 — — 2007. BK7642_M407 Dancing, 1980, S0183 Pol Luc Ballroom Niche Tuymans, diamants, Mara, deaux poule ma — — — — — H2/95, 1978, Stroobant, S0221 Dominique — — Smet, De Van BK7290_M242A 1995, Huize, Gery Goeden — de Bontridder, Ghekiere, Zonder Tweeluik Gilbert Joris Titel, 7712/M461 BK S77F, 2008, S0073 1977-1979, — Zonder6846/M148 BK S0073 1975, Bal, Muñoz, 1994, titel, Eduard Juan Conversation astick, piece with — — Zonder S0076 1975, Bal, titel, Eduard — — Away, Besems, Korrie Away, Away,— 1988, BK5973 — Zonder Zandvliet, Titel, Robert BK7042_M201 1999, Waterschute Blue, Ange Gillen, 1983, J. Tina de Guimarães, S0005 BK7060_M206 1999, I, — Van het Westen, in Ondergaand Willy Sompel, 1983, BK5762_M87 — — 1987, S0012 VII, Bild Schwarzes Gerdes, L. — 1987, VI, S0011 Bild Schwarzes Gerdes, JanFabre,L. BK7683_C 1995, Roschacht, — 1979, S0230 Van +122 +124, 54 JanCox,L. Mégalithes Papaeno, Malderen, 1976, S0491_33 — — 28.01.2014 –Pop-up‘Book Lovers 4.0 Bookstore’ Nederlands Appel, Amsterdam, De 06.01.2014 ‘Method’ Turkije Ankara, and SALT, Instanbul 31.01.2014 ‘Sorcière’ d’art centre Frankrijk contemporain Quartier, Quimper, Le de Quimper, 06.03.2014 ‘Post-Picasso’ Barcelona,Museo Spanje Picasso, Universiteit, de Europavan Medium 1970, S0111 «France» Luc PAQUEBOT Deleu, Le Voorstel de SS van “FRANCE”. tot recycling 1976, spelen, S0113 Olympische (MODEL) STADIUM VoorstelLuc Deleu, MONTREAL voor naakte om (nucleair) de zon S0112 1975, te naar schieten, afval V.Luc Deleu, Voorstel SATURNUS te gebruiken raketten de bestaande s.d., M00187 Antwerpen, Luc Deleu, Voorstelhet van verkeersreglement in tot totale afschaffing LLP, België Overy and Brussel, Allen 2002, 11, April Peru, When Lima, Faith Moves Alÿs, Mountains, Francis BK7433_M290 1994 –2001, Gardens, &Pleasure Jan Vercruysse, LABYRINTH 25.04.2014 ‘WAK-expo’ CC België LLP, Overy and Antwerpen, Allen Universiteitsplein Universiteit 2610 Wilrijk Antwerpen, UIA, 2014. Vaast Het Tyfus, middelpunt de belangstelling, van Colson &Dennis 1977,Sled M00027 of Another, S0133 into 2000. that Continuous Transformation of Form of aChild’s the de Graham, na eerstelaag,HugoRodney –rust Duchateau, voor Project zaal grote 27, Antwerpen vzw,Herita Oude Beurs 2000 Madrid Huis Vlaams Buitenland, – Vlaanderen Overheid –Departement internationaal Vlaamse 10, 2610 Wilrijk Wilrijkstraat Antwerpen, Ziekenhuis Universitair UZA, BK5222_M35 (AndréJacques Humoristiques Cadéré), Dessins Charlier, 1975,

Zwanenberg,

M00212 2002, door

—

— — —

BK7510

18.05.2014

02.02.2014

1.06.2014 5.05.2014 29.06.2014 ombouw

Heist-op-den-berg, tot ideeëntransportschip

België na de installatie aldaar

— The Jan Fabre,Solomon Roschacht, R. Guggenheim 1995, BK7683_C Foundation, New York, VSA — ‘ZERO:Jacques CountdownCharlier, Dessins to Tomorrow, Humoristiques 1950s – (André60s’ Cadéré), 1975, 10.10.2014BK5222_M35 — 7.01.2015 — DieterTina Gillen, Roth, WaterschuteUntitled, ca. I,1959, 1999, reproduction BK7060_M206 2012, S0467 — Jef Robert Verheyen, Zandvliet, Paul ZonderDe Vree, Titel, Jan Bruyndonckx1999, BK7042_M201 and Jos Pustjens, Essential (Essentieel), 1964 Vlaamse Overheid – Departement internationaal Vlaanderen – DeBuitenland, Wattenfabriek, Vlaams Herzele, Huis Madrid België — Cultuurweken Juan Muñoz, Conversation piece with a stick, 1994, BK 6846/M148 — 13.03.2014 Joris Ghekiere, — 04.04.2014 Zonder Titel, 2008, BK 7712/M461 — Wim Delvoye, Twee Delfste Butaangasflessen, 1988, BK5588 Herita vzw, Oude Beurs 27, 2000 Antwerpen — PhilipRodney Feldman Graham, Gallery Continuous at PNCA, Transformation Oregon, VSA of the Form of a Child’s LucSled Tuymans into that –of Graphic Another, Works 2000. M00027 — 06.03.2014Vaast Colson — 14.06.2014& Dennis Tyfus, Het middelpunt van de belangstelling, — Luc2014. Tuymans, M00212 Le Verdict, 1995, BK7327_M251 — Luc Tuymans, Ballroom Dancing, 2007. BK7642_M407 — Neue Michelangelo Gesellschaft Pistoletto, für Bildende Untitled, Kunst, 2004. Berlijn, M00036a Duitsland — Tagore C.K. Rajan, Museum Selectie collages uit reeks ‘Untitled’, 1992. BK7653_M416 — 29.03.2014 Daniel Dewaele, — 01.06.2014 Wat zegt U het ICC?, 1980. S0333 — Goshka Macuga, When was modernism?, 2008, BK7703 4.4.2 Tijdelijke bruiklenen Rijksmuseum Twenthe, Enschede, Nederland ‘JanCC Zwanenberg, Fabre. Insektentekeningen Heist-op-den-berg, en instectensculpturen België 1975 – 1979’ 16.03.2014‘WAK-expo’ — 31.08.2014 — Jan25.04.2014 Fabre, —Feast 5.05.2014 of Little Friends, 1977, BK6982_M183B — JanLuc Fabre,Tuymans, De Heilige IJzertoren, Pillendraaier, 1995, BK6871 1978 – 1979, BK6948_M173C — JanAlfredo Fabre, Jaar, Metamorphoses, Real pictures/Ntarama, 1979, BK6948_M173A 1995, BK6939_M169B — JanAlfredo Fabre, Jaar, Insectensculpturen Real pictures/ Rubavu, & ervaringen, 1995, BK6939_M169C 1979, BK6982_M183A — Jan Alfredo Fabre, Jaar, Fantasie- Real pictures/ insecten- Emmanuel, sculpturen 1995, (3 vitrines), BK6939_M169A 1979, — BK6982_M183E Yerbossin Meldibekov, en BK6982_M183D Mutation, 2009, BK7725_M474 — JanFrancis Fabre, Alÿs, Neushoornmestkevers, When Faith Moves Mountains, 1977, BK6982_M183C Lima, Peru, April 11, — Jan2002, Fabre, 2002, Project BK7510 voor nachtelijk grondgebied, 1979, BK6948_M173B

FransMuseo Hals Picasso, Museum Barcelona, | De Hallen Spanje Haarlem, Haarlem, Nederland ‘IN‘Post-Picasso’ DE WOLKEN – De lucht in de Nederlandse Kunst’ 21.06.201406.03.2014 — — 07.09.2014 29.06.2014 — GoshkaJohn Körmeling, Macuga, GatOn thein de Nature wolk, of1989, the BK5774_M89Beast, 2009, BK7732_M481

LeMART, Quartier, Museo centre di arte d’art moderna contemporain e contemporanea de Quimper, Quimper, Frankrijk ‘Sorcière’di Trento e Rovereto, Rovereto, Italië 31.01.2014‘La Guerra — che 18.05.2014 verrà non è la prima — Léon(The warFerrari, which L’Osservatore is coming is Romano, not the first 2001-2007, one)’ S0432 3.10.2014 — 20.09.2015 — SALT, Berlinde Instanbul De Bruyckere, and Ankara, In Flanders Turkije Fields, 2000, BK7276_M235 ‘Method’ 06.01.2014Centre culturel — 1.06.2014 de Marchin, Marchin, België — Bruce‘Il y a des Nauman, mondes, Good des Boy,espaces Bad et Boy, des 1982, temps BK5953_M111 pour tous les êtres vivants’ — Mark27.04.2014 Lewis, — The 18.05.2014 Pitch, 1998, BK7336_M259 — ViktorThierry Alimpiev, De Cordier, Ode, Le 2001,Discours UFO063 Alpin, 1987, BK5610_A

DeLLS Appel, 387, Ruimte Amsterdam, voor Actuele Nederlands Kunst, Antwerpen, België ‘Book‘La Morte Lovers Addosso. 4.0 – Pop-up De (anonieme)kunstproductie Bookstore’ van Alessandro en 28.01.2014Schède (1966 — 02.02.2014– 1980)’ — Selectie02.05.2014 van — om 29.06.2014 en bij de 200 boeken — Selectie van documenten (uitnodigingen, krantenknipsels, etc), dia’s en zwart-wit foto’s uit de bibliotheek van M HKA. P 67 M HKA Jaarverslag 2014 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 — — — — (x4), Stilleven Dujourie, 1976, BK7190_1-4 Lili — West, BK7605_M379 2005, Franz Uncle-Chair, — Herstelde Pieter Engels, S0449 stoel, 1964, — Robijns, Take Speedy Gert it Easy, BK7518_M357 — Fabrice Hyber, 1986, Barrage, BK6891_M152 — — — Coloration Project Dock Nicolas Bonaparte Uriburu, — Guy Mees, Water te water, 1970, S0278 — — Weiner, Lawrence Shored, 1970, ACity BK6123_M123 — nowhere the (2), Exercising de Beeck, Op Hans BK7217 2000, — Box n°4 Optimistic Filliou, Robert 1968 5, –1981, and M00018 — Box n°1, Optimistic 1968, M00006 Filliou, Robert — n°2 Boîte optimiste Filliou, M00007 1969, Robert Mariage, -Vive La — Box n°3, Optimistic M00008 1969, Filliou, Robert — BK6887_M148 Munoz, 1994, Juan Conversation astick, piece with — Gouden en Copers, stoel, 1979 strop Leo –1986, BK5203_M16— Van 1991, Patrick BK5860_M100 Luipaard, Caeckenbergh, — Honoré D’O, You 1995 BK7271_M233_02 May –2001, my— use picture, Washuis, Visic, Loreta BK7289_M241 2000, — S0423 2009, Kozaric, Ivan Found Sculpture, — Kozaric, Ivan Untitled(Angel), S0279 1973, — Bijl, 1987, Mon Chalet, Guillaume BK6054_M114 — 1992, BK6069_M119 Duplex Rehearsal, Pitz, Herman — — 1972, S0468 Chambre, La Akerman, Chantal — — Zonder 1981, titel, Rene Heyvaert, S0393 — Untitled(to 1b, Flavin, Dan 1978, Hill) Dan BK5966_M113 real the — Wolfgang 1987, Tapijt Laib, BK5585_M62 hazelaarpollen, van — Keyser, De Raoul BK6961_E 1995, Penetrant, — Francois Curlet, l’Enfer, Chanter 2010, BK7731_M480 — — JanFabre, voor Project nachtelijk grondgebied, 1979, BK6948_M173B JanFabre, 1977, BK6982_M183C Neushoornmestkevers, — — 1979, BK6982_M183A &ervaringen, JanFabre, Insectensculpturen — JanFabre, Metamorphoses, 1979, BK6948_M173A — 1978 –1979, BK6948_M173C JanFabre, Pillendraaier, Heilige De — JanFabre, 1977, Friends, BK6982_M183B Feast of Little — — Macuga, When modernism?, was Goshka BK7703 2008, — Luc Verdict, Le Tuymans, BK7327_M251 1995, — Delvoye, Wim Twee 1988, Butaangasflessen, Delfste BK5588 — — Murderer Shoes, BK7671_M426 1975, The Intellectual Byars, James Lee — BK7670_M425 The 1975, Giant, Byars, James Lee — PH, S0389_02 1975, TO IN FI TH Byars, James Lee — 1959, The ca. Untitled, Perfect Philosophy, Byars, JamesDieterreproduction S0467 Lee Roth, 2012, S0389_01 1975, — — — 1987, Alpin, BK5610_A Cordier, De Discours Le Thierry — BK7276_M235 Fields, Flanders 2000, Bruyckere, De In Berlinde — 1989, BK5774_M89 de Gat wolk, Körmeling, John in — M00184 idee voor Antwerpen, Luc te jets Deurne… Deleu, Orbanisch Geen M00185 idee voor Antwerpen, Orbanisch Luc Deleu, Voorstel de publieke van verlichting. tot onbruik totaal mediumstad, Luc Deleu, Voorstel Antwerpen van tot totale decentralisatie s.d., M00187 Antwerpen, in Luc Deleu, Voorstelhet van verkeersreglement tot totale afschaffing M00188 Luc Deleu, Voorstel s.d., de wegverharding, van tot verwaarlozing (Red –Love Chairs) Sea Difference (x 4), S0455_a-d Love Difference Rosso –Sedie Pistoletto,Michelangelo Mar 1978-1979, BK5538_M53 emoltiplicazione Pistolleto,Michelangelo Divisione specchio, dello Weiner,Lawrence 1970, BK6122_M122 Dragged, A City BK6886_M147 erstes Obergeschoss, 1992 –1994, Fridericianum Pitz, Herman S0408_07 Zonder (selectie titel Rene Heyvaert, 3tekeningen), van 1974 –1981, 21.06.2014 DE lucht –De WOLKEN de‘IN Nederlandse Kunst’ in Nederland Haarlem, Haarlem, Hallen |De Museum Hals Frans BK6982_M183E (3Jan Fabre, vitrines), sculpturen Fantasie-1979, insecten- 16.03.2014 1975 –1979’ ‘Jan Fabre. en instectensculpturen Insektentekeningen Twenthe,Rijksmuseum Nederland Enschede, 29.03.2014 Tagore Museum Bildende Duitsland Berlijn, Kunst, für Neue Gesellschaft 06.03.2014 Luc Tuymans –Graphic Works VSA at Oregon, PNCA, Gallery Feldman Philip 1976, U_0099 (shadow man), Terrestrial Extra Byars, 13.03.2014 James terrestrial Lee extra of an Cultuurweken1976, S0096 (shadow man), Terrestrial Extra Byars, Wattenfabriek,De James terrestrial Lee Herzele, extra of België an (Essentieel),Essential 1964 Jef Verheyen, Jos and Pustjens, Paul Vree, De JanBruyndonckx 03.05.2014 10.10.2014 Bornem’ ‘VISITE ‘ZERO: Countdown to Tomorrow, 1950s –60s’ België Bornem, Ter Dilft, Cultuurcentrum The Foundation, New Solomon York, Guggenheim R. VSA dia’s foto’s en zwart-wit MHKA. de uit bibliotheek van etc), documenten (uitnodigingen, van krantenknipsels, Selectie 02.05.2014 Schède (1966 –1980)’ Morte Addosso.‘La (anonieme)kunstproductie De en Alessandro van België 387, Antwerpen, voorLLS Kunst, Ruimte Actuele 27.04.2014 yades mondes,‘Il des espaces et des temps tous vivants’ pour les êtres België Marchin, de Marchin, culturel Centre 3.10.2014 one)’ not first is the coming (The is which war non che Guerra verrà prima èla ‘La Trentodi eRovereto, Rovereto, Italië econtemporanea moderna arte Museo di MART,

—

, S0408_14

—

— — —

— — — —

20.09.2015

7.01.2015

04.04.2014

31.08.2014 07.09.2014 18.05.2014

31.05.2014 01.06.2014 29.06.2014 , U_0102 14.06.2014

M00186 en BK6982_M183D , S0408_13 , U_0097 , U_0100 , U_0098 , U_0101 — CultuurcentrumLuc Deleu, SATURNUS Ter Dilft, V. Voorstel Bornem, de België bestaande raketten te gebruiken ‘VISITEom (nucleair) Bornem’ afval naar de zon te schieten/Proposal to use existing 03.05.2014rockets for — shooting 31.05.2014 (nuclear) refuse to the sun, S0112 — JamesLuc Deleu, Lee Byars, MONTREAL The Perfect STADIUM Philosophy, (MODEL). 1975, S0389_01Voorstel voor naakte — JamesOlympische Lee Byars, spelen, TH 1976FI TO te IN Montreal/ PH, 1975, Proposition S0389_02 for naked Olympic — Jamesgames, Lee 1976 Byars, in Montreal, The Giant, S0113 1975, BK7670_M425 — JamesLuc Deleu, Lee Byars, Le PAQUEBOT The Intellectual “FRANCE”. Murderer Voorstel Shoes, tot 1975,recycling BK7671_M426 van de SS — James“France” Lee door Byars, ombouw Extra Terrestrial tot ideeëntransportschip (shadow of an extra na de terrestrial installatie man), aldaar 1976,van de S0096 Europa Medium Universiteit/ Proposition for récycling of the SS — James“France” Lee by Byars, transformation Extra Terrestrial into idea (shadow carrier of after an extra installation terrestrial on man), this 1976,vessel U_0099 of the Europe, U_0102 Medium, U_0097 University,, U_0100, U_0098 S0111 , U_0101 — Francois Curlet, Chanter l’Enfer, 2010, BK7731_M480 — RaoulClub Solo, De Keyser, Breda, Penetrant,Nederland 1995, BK6961_E — Wolfgang‘Kunstvlaai’ Laib, Tapijt van hazelaarpollen, 1987, BK5585_M62 — Dan21.05.2014 Flavin, — Untitled 25.05.2014 (to the real Dan Hill) 1b, 1978, BK5966_M113 — ReneDirk Braeckman,Heyvaert, Zonder CPS-100-2002, titel, 1981, 2002, S0393 BK7285_M237 — Rene Minnette Heyvaert, Vàri, AlienZonder and titel Alien (selectie Texted van version, 3 tekeningen), 1998, BK7214_M221 1974 – 1981, S0408_07, S0408_14, S0408_13 — ChantalC-Mine, Akerman,Genk, België La Chambre, 1972, S0468 — Herman‘VISITE Genk’ Pitz, Fridericianum erstes Obergeschoss, 1992 – 1994, BK6886_M14702.07.2014 — 07.09.2014 — HermanHicham Benohoud,Pitz, Duplex Version Rehearsal, Soft, 1992, 2003, BK6069_M119 BK7622_M390 — GuillaumeHicham Benohoud, Bijl, Mon Salle Chalet, de classe 1987, BK6054_M114(serie 2, 2000-2002), 2007, BK7624_M392 — IvanBerlinde Kozaric, De Bruyckere, Untitled (Angel), In Flanders 1973, Fields, S0279 2000, BK7276_M235 — IvanWim Kozaric, Delvoye, Found Betonmolen, Sculpture, 1993, 2009, BK6155_M135 S0423 — LoretaMarlene Visic, Dumas, Washuis, Slight 2000, Delight, BK7289_M241 1996, BK6911_M157E — HonoréMarlene D’O, Dumas, You Sailor’sMay use Dream, my picture, 1996, 1995BK6911_M157D – 2001, BK7271_M233_02 — PatrickMarlene Van Dumas, Caeckenbergh, Blind Joy, 1996,Luipaard, BK6911_M157A 1991, BK5860_M100 — LeoMarlene Copers, Dumas, Gouden Mis-Cast, strop en1996, stoel, BK6911_M157C 1979 – 1986, BK5203_M16 — JuanMarlene Munoz, Dumas, Conversation Indian Summer; piece with 1996, a stick,BK6911_M157B 1994, BK6887_M148 — RobertAdo Hamelryck, Filliou, Optimistic Zonder Titel, Box 1988, n°3, 1969, BK6970_M179 M00008 — RobertAnn Veronica Filliou, Jansenss, Boîte optimiste Zonder n°2 Titel, - Vive 1997, La BK6972_M181 Mariage, 1969, M00007 — RobertAnish Kapoor, Filliou, Untitled,Optimistic 1991, Box BK5931_M108 n°1, 1968, M00006 — RobertJob Koelewijn, Filliou, BoysOptimistic & Girls, Box 2006, n°4 S0420_16and 5, 1968 – 1981, M00018 — HansPieter Op Laurens de Beeck, Mol, Exercising Specific Impulse, the nowhere 1985, BK5759_M84 (2), 2000, BK7217 — LawrenceJuan Munoz, Weiner, Conversation A City Shored, piece with 1970, a BK6123_M123 stick, 1994, BK6887_M148 — Lawrence Hans Op de Weiner, Beeck, A Location City Dragged, (I), 1998, 1970, BK7216 BK6122_M122 — GuyMichelangelo Mees, Water Pistoletto, te water, Divisione 1970, S0278 e moltiplicazione dello specchio, — Nicolas1978, BK5538_M53 Uriburu, Project Coloration Bonaparte Dock — Michelangelo Pistolleto,Pistoletto, DivisioneMar Rosso, e Sediemoltiplicazione Love Difference, dello specchio, 2005, 1978-1979,S0455_a-d BK5538_M53 — Michelangelo Luc Tuymans, Antichambre,Pistoletto, Mar 1985, Rosso BK5777_M92 – Sedie Love Difference — (Red Luc Tuymans, Sea – Love Vlaams Difference Dorp, Chairs) 1995, BK6883 (x 4), S0455_a-d — FabriceAnne-Mie Hyber, Van Barrage,Kerckhoven, 1986, Attributen BK6891_M152 en substantie, 1995, BK6894 — GertAnne-Mie Robijns, Van Speedy Kerckhoven, Take it NursingEasy, BK7518_M357 Activities, direct (verpulveren), — Pieter1995 – Engels,1998, BK7039_M198 Herstelde stoel, 1964, S0449 — FranzPatrick West, Van Caeckenbergh,Uncle-Chair, 2005, De Oogst,BK7605_M379 1994, BK6857_M146 — LiliKoen Dujourie, van den StillevenBroek, Madonna, (x4), 1976, 2010, BK7190_1-4 BK7803_M507 — Luc Jan VanDeleu, Oost, Voorstel Untitled, tot verwaarlozing1993, BK6138 van de wegverharding, s.d., M00188 — LucStudio Deleu, Pieter Voorstel Stockmans, tot totale Genk-Winterslag, afschaffing van België het verkeersreglement in‘Dialogen’ Antwerpen, s.d., M00187 — Luc06.11.2014 Deleu, — Voorstel 21.12.2014 tot totale decentralisatie van Antwerpen — mediumstad, Koen van den M00186Broek, Orange Border, 2001, BK7658_M420 — Luc Raoul Deleu, De Keyser, Voorstel Zonder tot totaal Titel, onbruik 1988, BK5634_M66 van de publieke verlichting. — Orbanisch Hugo Duchateau, idee voor Kringloop, Antwerpen, 1979 M00185 – 1989, S0030 — Luc Tony Deleu, Cragg, Geen Spiral, jets 1983, te Deurne… BK5127_M5 Orbanisch idee voor Antwerpen, — M00184 Lilianne Vertessen, Enjoy, 1975, BK5797_M95 — Ria Pacquée, The girl who was never asked to marry, 1988, BK5618 — Fred Eerdekens, Extase, succes, 1990, BK5755 P 69 M HKA Jaarverslag 2014 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 — BK7043_M202_1-2 1999, des anges, limite Mouffe, Michel La 1988, tekening, BK5892 Driedimensionele Ado Hamelryck, — model, 1988, BK5527 Guy Bleus, Curriculum=Heuristic — — 1987, Gallery, Stephan Portrait BK5636 Sack, — Joseph The Kosuth, World Ifound as it, 1989, S0040 — — Bruyckere, De Spreken, BK7198_M213 1999, Berlinde — — 1996, Sailor’s BK6911_M157D Dream, Marlene Dumas, — succes, 1990, BK5755 Eerdekens, Fred Extase, Pacquée, who 1988, never was Ria The BK5618 asked girl to marry, — Vertessen, Enjoy, Lilianne BK5797_M95 1975, — Tony 1983, Cragg, Spiral, BK5127_M5 — Hugo 1979 Duchateau, –1989, S0030 Kringloop, — Keyser, De Raoul Zonder Titel, 1988, BK5634_M66 — Border, Koen den Orange Broek, van BK7658_M420 2001, — — JanVan 1993, Untitled, BK6138 Oost, Koen 2010, den Madonna, Broek, BK7803_M507 van — BK6857_M146 Van 1994, Patrick Oogst, De Caeckenbergh, — 1995 –1998, BK7039_M198 — (verpulveren), direct Van Activities, Kerckhoven, Anne-Mie Nursing Van BK6894 1995, en substantie, Kerckhoven, Anne-Mie Attributen — BK6883 1995, Dorp, Luc Vlaams Tuymans, — 1985, BK5777_M92 Luc Antichambre, Tuymans, — — — (I), Location de Beeck, Op Hans 1998, BK7216 — BK6887_M148 Munoz, 1994, Juan Conversation astick, piece with — 1985, BK5759_M84 Impulse, Mol, Specific Pieter Laurens — Job S0420_16 2006, Koelewijn, Boys &Girls, — Kapoor, 1991, Untitled, Anish BK5931_M108 — Veronica Zonder Ann Jansenss, Titel, 1997, BK6972_M181 — Zonder Titel, 1988, Ado BK6970_M179 Hamelryck, — 1996, BK6911_M157B Summer; Indian Marlene Dumas, — 1996, BK6911_M157C Mis-Cast, Marlene Dumas, — Joy, Blind Marlene 1996, BK6911_M157A Dumas, — 1996, Sailor’s BK6911_M157D Dream, Marlene Dumas, — 1996, BK6911_M157E Slight Delight, Marlene Dumas, — Delvoye, Wim Betonmolen, 1993, BK6155_M135 — BK7276_M235 Fields, Flanders 2000, Bruyckere, De In Berlinde — Benohoud,(serie de classe Hicham Salle 2000-2002), 2, 2007, BK7624_M392 — Benohoud, Hicham Version BK7622_M390 2003, Soft, — — Texted Alien and version, 1998, BK7214_M221 Alien Vàri, Minnette 2002, BK7285_M237 CPS-100-2002, Braeckman, Dirk — — M HKA collectie uit kunstenaarsboeken van Selectie — en ICC archief documenten bibliotheek uit M HKA van Selectie ART, s.d., U2013_035 Schwind, Jean — S0213 Foundation, 1971, Schwind Schwind, Jean — — BK7611_M382 2003, Vaast Colson, Kalpetran, — BK7631_M399 2006, Playing, Ruben Kindermans, Rubble, with James 1997, Casebere, Cell BK6933_M165 — — — Bruyckere, De Spreken, BK7198_M213 1999, Berlinde — 21.05.2014 ‘Kunstvlaai’ Club Solo, Nederland Breda, University,vessel S0111 Europe Medium of the on this installation after into idea“France”18.07.2014 carrier by transformation Universiteit/ SS de of Europavan the ‘The Book Medium Lovers’ Propositionfor récycling aldaar de na installatie “France”Spanje door ombouw tot ideeëntransportschip of Barcelona, Fabra ofLucCentre Art Contemporary PAQUEBOT Deleu, ICoats,Barcelona, Le Voorstel de SS van “FRANCE”. tot recycling S0113 Montreal, 1976games, in 1976 spelen, te PropositionforOlympische Montreal/ Olympic naked (MODEL). STADIUM Luc Voorstel Deleu, MONTREAL voor naakte for (nuclear)rockets shooting S0112 sun, to the refuse om (nucleair) to existing use de zon te naar schieten/Proposal afval V.Luc Deleu, Voorstel SATURNUS te gebruiken raketten de bestaande 18.07.2014 ‘Text-île’ België Brussel, Zaken, FOD Buitenlandse 12.10.2014 ‘Gemengde Gemeentemuseum Helmond, Helmond, Nederland monitoren, 1989, M00031 Theys, voor Oratorium player geprepareerdeFrank video en acht 21.10.2014 ‘Master Mould Copy and Room’ België Group, Vrije Research Universiteit Brussel, –Wintergarten Brussel 06.11.2014 ‘Dialogen’ Genk-Winterslag, Pieter Stockmans, België Studio S0455_a-d Love Rosso, 2005, Pistoletto,Michelangelo Difference, Sedie Mar 1978, BK5538_M53 emoltiplicazione Pistoletto,Michelangelo Divisione specchio, dello 02.07.2014 Genk’ ‘VISITE België Genk, C-Mine, 06.09.2014 ‘Marlene Stedelijk Amsterdam Museum 12.09.2014 ‘Schwind Stedelijk België Gent, voor Museum Kunst, Actuele S.M.A.K. 15.09.2014 Jij‘Ik Wij. identiteit Over met en de interactie ander.’ België Antwerpen, mensen, en speelse voor –Kunst kinderen vzw Rasa 18.10.2014 ‘Donkere België Gent, Dr.Museum Guislain, 40°25S 176°17° (Weber), 1993, BK6974_B son antipode, par en 80jours Luc –Madrid Deleu, Madrid 23.10.2014 –salut Zee d’honneur‘De JanHoet’ Oostende Zee De vzw, Oostende, België

Dumas’

—

— —

— — Kamers’ Foundation’

— — — — — —

—

Gevoelens’

23.11.2014

12.01.2015 31.06.2015

21.12.2014 19.04.2015

25.05.2014 31.08.2014 21.09.2014 30.06.2016 11.01.2015 07.09.2014

04.01.2015 — Leopold Joseph Kosuth, Hoesch The Museum World en as PapiermuseumI found it, 1989, Düren,S0040 Duitsland — ‘Lili Stephan Dujourie’ Sack, Portrait Gallery, 1987, BK5636 — 07.09.2014 Guy Bleus, — Curriculum=Heuristic 23.11.2014 model, 1988, BK5527 — LiliAdo Dujourie, Hamelryck, Roman, Driedimensionele 1979, BK7606 tekening, 1988, BK5892 — Michel Mouffe, La limite des anges, 1999, BK7043_M202_1-2 Kunsthal KAdE, Amersfoort, Nederland ‘DeCentre Vierkantigste of Contemporary Rechthoek. Art of Tom Barcelona, Barman Fabra ziet alle I Coats, hoeken Barcelona, van een eeuwSpanje Belgische kunst’ 28.09.2014‘The Book Lovers’— 04.01.2015 — Guy18.07.2014 Mees, — Verloren 31.08.2014 Ruimte, 1991, BK5971 — Selectie van kunstenaarsboeken uit collectie M HKA Maagdenhuismuseum, Antwerpen, België ‘OntheemdStedelijk Museum – 150 jaar Amsterdam sociale fotografie 12.12.2014‘Marlene Dumas’— 28.06.2015 — Roland06.09.2014 Fischer, — 04.01.2015 Zonder titel (reeks Los Angeles Portraits), 1989, — BK5940_M109 Marlene Dumas, Sailor’s Dream, 1996, BK6911_M157D

ClubVrije Solo,Universiteit Breda, BrusselNederland – Wintergarten Research Group, Brussel, ‘AntoniettaBelgië Peeters’ 24.08.2014‘Master Mould — 07.09.2014 and Copy Room’ — Guy21.10.2014 Mees, — Imaginair 23.11.2014 Ballet, 1998, BK7206 — GuyFrank Mees, Theys, Paravent, Oratorium 2002, voor BK7332_M256 geprepareerde video player en acht — Guymonitoren, Mees, Verloren 1989, M00031 Ruimte, 1991, BK5971

KunsthalleGemeentemuseum Wien, Wenen, Helmond, Oostenrijk Helmond, Nederland ‘Blue‘Gemengde Times’ Gevoelens’ 30.09.201412.10.2014 — — 12.01.2015 11.01.2015 — GoshkaBerlinde Macuga, De Bruyckere, On the Spreken, nature of 1999, the beast,BK7198_M213 2009, BK7732_M481

LUCAFOD Buitenlandse School of Arts, Zaken, Brussel, Brussel, België België ‘The‘Text-île’ Divided Body’ 14.11.201418.07.2014 — — 7.12.2014 21.09.2014 — AnaBerlinde Torfs, De Du Bruyckere, Mentir – Spreken,Faux, 2000, 1999, BK7509 BK7198_M213

MuseumDe Zee Oostende Beelden vzw,aan Zee,Oostende, Den Haag, België Nederland ‘Krystyna‘De Zee – salutZiach. d’honneur Space of Imagination’ Jan Hoet’ 31.10.201423.10.2014 —— 8.2.201419.04.2015 — KrystynaLuc Deleu, Ziach, Madrid The – FountainMadrid en of 80 Time, jours 1996, par sonS0336 antipode, 40°25S 176°17° (Weber), 1993, BK6974_B Lokaal 01, Antwerpen, België ‘ArtistsMuseum by Dr. night’ Guislain, Gent, België 10.10.2014‘Donkere —Kamers’ 19.10.2014 — Guy18.10.2014 Mees, — Zonder 31.06.2015 titel (trap), 1970, UFO2008_008 — GuyJames Mees, Casebere, Zonder Cell titel with (trap), Rubble, 1970, 1997, UFO2008_008 BK6933_M165 — GuyRuben Mees, Kindermans, Water te water, Playing, 1970, 2006, S0278 BK7631_M399

StadRasa Diest,vzw – BelgiëKunst voor kinderen en speelse mensen, Antwerpen, België Citta‘Ik Jij Del’ArteWij. Over identiteit en interactie met de ander.’ 27.11.201415.09.2014 — — 21.12.2014 30.06.2016 — BarbaraVaast Colson, Kruger, Kalpetran, We are not 2003, what BK7611_M382 we seem, 1988, BK5859_M99 — Lili Dujourie, Effen Spiegel van een stille stroom, 1976, BK6160 — LiliS.M.A.K. Dujourie, Stedelijk Koraal, Museum 1978, BK6158 voor Actuele Kunst, Gent, België — Jimmie‘Schwind Durham, Foundation’ A Dead Deer, 1986, BK6913_M159C — Jimmie12.09.2014 Durham, — 11.01.2015 Tower, 2009, BK7723_M472 — JanJean Fabre, Schwind, Ik, aan Schwind het dromen Foundation, (spijkerman), 1971, S0213 1979, BK6962 — JanJean Fabre, Schwind, Contactstoornissen, ART, s.d., U2013_035 1980-1982, S0354_16 — JanSelectie Fabre, van Gestraft?, documenten 1980-1982, uit bibliotheek S0354_14 M HKA en ICC archief — Jan Fabre, Vechtpartij, 1980-1982, S0354_2 — Marie Jo Lafontaine, History is againt forgiveness, 1992 – 1996, BK6908_M154 P 71 M HKA Jaarverslag 2014 4 Verwervingen – Bruiklenen 2014 JanFabre, 1980-1982, Vechtpartij, S0354_2 JanFabre, Gestraft?, 1980-1982, S0354_14 — JanFabre, 1980-1982, S0354_16 Contactstoornissen, — het JanFabre, dromen (spijkerman), aan Ik, — 1979, BK6962 Tower, Durham, BK7723_M472 Jimmie 2009, — ADead Deer, 1986, BK6913_M159C Durham, Jimmie — Koraal, 1978, Dujourie, BK6158 Lili — 1976, BK6160 stroom, Spiegel Effen Dujourie, stille een van Lili — We Kruger, not Barbara are what we1988, seem, BK5859_M99 — — Guy Mees, Water te water, 1970, S0278 Guy Mees, Zonder (trap), titel — 1970, UFO2008_008 Guy Mees, Zonder (trap), titel — 1970, UFO2008_008 — of 1996, Time, S0336 The Ziach, Fountain Krystyna — Torfs, BK7509 –Faux, 2000, Mentir Ana Du — BK7732_M481 2009, beast, of the nature the Macuga, On Goshka — Guy Mees, Verloren 1991, Ruimte, BK5971 Guy Mees, Paravent, 2002, BK7332_M256 — 1998, BK7206 Ballet, Guy Mees, Imaginair — — — Verloren Ruimte Guy Mees, Verloren — 1979, BK7606 Roman, Dujourie, Lili — The 2010, Dockers’ BRAS_08 Museum, Sekula, Allan uit Selectie — M HKA collectie uit kunstenaarsboeken van Selectie — Untitled(to 1b, Flavin, Dan 1978, Hill) Dan BK5966_M113 real the Neue Heck, Freunde (Hot Kati Hot Spatzi), 2011,— BK7797_M501 Non Stop (Amsterdam), Killaars, Fransje VH0249 2000, — BK7640_M406 2006, Screen, Arocha, Carla — 1997, Ien II, BK7009_M185B Silhouette Schaerf, Eran — — Revolution, Hafez, BK7621_M389 2006, Khaled — 2007, Iraq, Moon BK7729_M478 K, Calendar Hiwa — Bruyckere, De ZonderBK6867 Berlinde 1994, titel, — Bruyckere, De ZonderBK6867 Berlinde 1994, titel, — Bruyckere, De ZonderBK6867 Berlinde 1994, titel, — Bratkov, Sergey BK7493_M345 2000, Fighters rules, without — Bratkov, Sergey Stewardesses, BK7497_M349 and 2003, Pilots — d’abord, Vivre Matthys, Danny 1979, BK7573_M368 — — 27.11.2014 Del’ArteCitta België Stad Diest, 10.10.2014 by night’ ‘Artists België 01, Antwerpen, Lokaal 31.10.2014 Space Ziach. of Imagination’ ‘Krystyna Zee, Den Haag, Beelden NederlandMuseum aan 14.11.2014 Body’ ‘The Divided België Brussel, LUCA School of Arts, 30.09.2014 ‘Blue Wien,Wenen, Oostenrijk Kunsthalle 24.08.2014 ‘Antonietta Club Solo, Nederland Breda, BK5940_M109 Roland Fischer, Zonder (reeks titel Portraits), Angeles Los 1989, 12.12.2014 ‘Ontheemd fotografie –150 sociale jaar Maagdenhuismuseum, 28.09.2014 kunst’ eeuw Belgische hoeken een Tom van ziet alle Rechthoek. Vierkantigste ‘De Barman Nederland Amersfoort, KAdE, Kunsthal 07.09.2014 ‘Lili Duitsland Leopold Hoesch en Papiermuseum Museum Düren, 09.12.2014 byBock) Jürgen curated Sekula, ‘The Dockers’ (By Museum Allan Jacobs Zwitserland Johann Zurich, Museum, 12.12.2014 ‘Book Lovers’ Krakow, of Tadeuz Art of For the Kantor, Documentation Centre Cricoteka, the BK7804_M508 9.6.1972, 1972, Informe, Autorretrato.Theresa Burga, Estructura.

Dujourie’

Times’

Polen

— —

— — — —

—

— — — —

Peeters’

21.12.2014 7.12.2014

8.2.2014 28.06.2015 30.03.2015 19.10.2014

03.03.2015

23.11.2014 11.01.2015 07.09.2014 04.01.2015

Antwerpen, , 1991, BK5971

België — Marie Jo Lafontaine, History is againt forgiveness, 1992 – 1996, BK6908_M154 — Danny Matthys, Vivre d’abord, 1979, BK7573_M368 — Sergey Bratkov, Pilots and Stewardesses, 2003, BK7497_M349 — Sergey Bratkov, Fighters without rules, 2000, BK7493_M345 — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867 — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867 — Berlinde De Bruyckere, Zonder titel, 1994, BK6867 — Hiwa K, Moon Calendar Iraq, 2007, BK7729_M478 — Khaled Hafez, Revolution, 2006, BK7621_M389 — Theresa Burga, Autorretrato. Estructura. Informe, 9.6.1972, 1972, BK7804_M508 — Eran Schaerf, Silhouette I en II, 1997, BK7009_M185B — Carla Arocha, Screen, 2006, BK7640_M406 — Fransje Killaars, Non Stop (Amsterdam), 2000, VH0249 — Kati Heck, Neue Freunde (Hot Hot Spatzi), 2011, BK7797_M501 — Dan Flavin, Untitled (to the real Dan Hill) 1b, 1978, BK5966_M113

Cricoteka, Centre For the Documentation of the Art of Tadeuz Kantor, Krakow, Polen ‘Book Lovers’ 12.12.2014 — 30.03.2015 — Selectie van kunstenaarsboeken uit collectie M HKA

Johann Jacobs Museum, Zurich, Zwitserland ‘The Dockers’ Museum (By Allan Sekula, curated by Jürgen Bock) 09.12.2014 — 03.03.2015 — Selectie uit Allan Sekula, The Dockers’ Museum, 2010, BRAS_08 5 5 Bezoekersaantallen 2012-2013-2014 P 75 M HKA Jaarverslag 2014 5 Bezoekersaantallen 2012-2013-2014 2 1 1 en onderwijstijd, workshop voor voor kinderen. workshop onderwijstijd, en tijd rondleidingen wandelgesprek, in vrije museumbrunch, bemiddelingsactiviteit: een voor hebben die gereserveerd Deelnemers 16.02van 03.06.2012. tot Jeff in FotoMuseum, het and of Mutt collectie #2, Beloff Zoe Infernal –The Dream alsook 12.901 de Vrielynck- de van bezoekers inbegrepen, zijn Museumnacht en evenementen) de van uitmaakte tentoonstellingen onderdeel de aan (voor bezoek zover een sevenementen zoals bedrijf evenementen aan Deelnemers zijn inbegrepen. inbegrepen. zijn Museumnacht en evenementen) de van uitmaakte tentoonstellingen de onderdeel aan bezoek (voor zover een evenementen aan Deelnemers augustus Totaal oktober november september juli juni juli maart februari december november september augustus mei januari oktober december mei april maart februari januari 2012 aantal 2013 aantal juni Totaal april 5.1

bezoekers bezoekers

OVERZICHT

Bezoekers Individuele M HKA Bezoekers Individuele M HKA 59.513

41.157 2.896 6.209 3.866 2.904 6.936 2012-2013-2014 4.566 2.058 3.629 3.264 5.226 2.295 2.243 6.734 3.832 1.607 6.013 2.812 5.104 5.214 2.774 8.114 2.141 3.119 7.114

1 1

activiteiten bemiddelings deelnemers M HKA activiteiten bemiddelings deelnemers M HKA - 9.428 9.893 1.667 1.652 1.330 1.277 1.314

1.311 2

2 769 586 599 656 883 977 545 655 350 166 587 797 225 871 533 716 138 717 - - 4 3 2 Bezoekers Individuele Zuid Cinema Bezoekers Individuele Zuid Cinema de individuele bezoekers. individuele de bij maar bemiddelingsbezoekers de bij in tegenstelling 2011, tot NIET verrekend werd, Museumnacht Opgepast: kinderen. en filmvoorstellingen lezingen onderwijs, publiekswerking:door filmvoorstellingen activiteiten van geprogrammeerd Deelnemers privévoorstellingen.gereserveerde alsook inbegrepen, zijn Museumnacht zoals evenementen aan Deelnemers aan Panamarenkohuis. Panamarenkohuis. aan bezoek en voor kinderen workshop onderwijstijd, en tijd rondleidingen wandelgesprek, in vrije museumbrunch, bemiddelingsactiviteit: een voor hebben die gereserveerd Deelnemers 20.555 27.251 2.404 2.438 1.886 3.985 2.652 3.789 1.940 1.892 1.870 1.883 2.744 1.205 1.236 1.625 1.818 3.165 1.637 1.758 1.573 1.553 1.574 1.761 826 592

3 3

activiteiten bemiddelings deelnemers Zuid Cinema activiteiten bemiddelings deelnemers Zuid Cinema 6.798 2.204 7.415 1.289 1.030 1.705 1.557 1.314

989 4

369 970 667 4 382 272 227 210 737 150 132 9 0 0 0 0 0 0 - - 96.759 Totaal Totaal 10.866 85.251 10.476 10.891 10.364 11.662 10.615 8.684 6.944 8.482 9.360 5.439 6.262 6.207 9.875 4.922 9.565 3.936 4.033 4.329 4.225 9.129 3.563 4.651 7.530

3 Deelnemers aan evenementen zoals Museumnacht 4 Deelnemers van activiteiten geprogrammeerd en het Jeugdfilmfestival zijn inbegrepen, door publiekswerking: filmvoorstellingen alsook gereserveerde privévoorstellingen. onderwijs, lezingen en filmvoorstellingen kinderen.

aantal bezoekers M HKA M HKA Cinema Zuid Cinema Zuid Totaal 2014 Individuele deelnemers Individuele deelnemers Bezoekers 1 bemiddelings- Bezoekers 3 bemiddelings- activiteiten 2 activiteiten 4 januari 5.718 695 2.523 1.339 10.275 februari 3.121 739 2.405 1.188 7.453 maart 4.788 603 1.984 1.031 8.406 april 3.619 554 1.796 428 6.397 mei 2.831 700 1.734 491 5.756 juni 2.194 106 967 222 3.489 juli 2.098 136 788 0 3.022 augustus 5.988 74 3.874 0 9.936 september 2.214 577 1.704 139 4.634 oktober 17.964 820 2.247 1.084 22.115 november 13.634 1.344 2.350 1.769 19.097 december 12.745 883 1.780 564 15.972 Totaal 76.914 7.231 24.152 8.255 116.552

1 Deelnemers aan evenementen (voor zover een 3 Deelnemers aan evenementen zoals Museumnacht bezoek aan de tentoonstellingen onderdeel zijn inbegrepen, alsook gereserveerde uitmaakte van de evenementen) en Museumnacht privévoorstellingen. zijn inbegrepen. 4 Deelnemers van activiteiten geprogrammeerd 2 Deelnemers die gereserveerd hebben voor door publiekswerking: filmvoorstellingen een bemiddelingsactiviteit: museumbrunch, onderwijs, lezingen en filmvoorstellingen wandelgesprek, rondleidingen in vrije tijd kinderen. en onderwijstijd, ateliers en workshop voor kinderen en bezoek aan Panamarenkohuis.

5.2 BEZOEKERSCIJFERS – EXTRA MUROS PROJECTEN 2014

— Visite Bornem 03.05 — 31.05.2014 Totaal aantal bezoekers: 550

— Visite Genk 02.07 — 31.08.2014 Totaal aantal bezoekers: 4.915

— Visite Diest 27.11 — 21.12.2014 Totaal aantal bezoekers: 7.892 P 77 M HKA Jaarverslag 2014 5 Bezoekersaantallen 2012-2013-2014 1 totaalsom te bekomen. te totaalsom bijgevolg zijn te op niet een cijfers om tellen tentoonstellingsperiodes De overlappen -deze — — 5.3 — — — — — bezoekers: 4.403 buitenlandse waarvan bezoekers: 30.895 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 35.298 aantal 24.10 — 31.12.2014 Olga bezoekers: 6.187 buitenlandse waarvan bezoekers: 41.447 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 47.634 aantal 03.10 — 31.12.2014 Panamarenko bezoekers: 4.828 buitenlandse waarvan bezoekers: 12.445 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 17.273 aantal 13.06 — 05.10.2014 2014 PER TENTOONSTELLING BEZOEKCIJFERS OVERZICHT Don’t You Know Who Identiteitspolitiek IAm? na Kunst bezoekers: 3.080 buitenlandse waarvan bezoekers: 8.525 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 11.605 aantal 14.03 — 25.05.2014 Tordoir,Narcisse Roze De Spion bezoekers: 3.856 buitenlandse waarvan bezoekers: 8.826 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 12.682 aantal 21.02 — 11.05.2014 Beschikbaar Kamers HotelEl Eléctrico, bezoekers: 2.868 buitenlandse waarvan bezoekers: 5.910 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 8.778 aantal 01.01 — 16.02.2014 Points 7. en honderdduizend TienduizendMeeting listen trucs bezoekers: 2.295 buitenlandse waarvan bezoekers: 4.818 Belgische waarvan bezoekers:Totaal 7.113 aantal 01.01 — 02.02.2014 en zo Schilderijen James Marshall, Kerry

Chernysheva

Universum 2 dit evenement valt.dit evenement tentoonstellingen de waarin van cijfers augustus), in de vertaalt zich merkbaar (jaarlijks in Museumnacht van succes Het 2 1 5.4 BEZOEKCIJFERS ZAALVERHUUR ZONDER BEZOEK AAN TENTOONSTELLINGEN 2014

— De Olifant, nieuwjaarsfeest en viering 20-jarig bestaan 24.01.2014 Totaal aantal bezoekers: 206

— Accent Event, huwelijksfeest met receptie, walking diner en dansfeest 08.02.2014 Totaal aantal bezoekers: 530

— Hugo Puttaert, boekvoorstelling “Think in Colour” 27.03.2014 Totaal aantal bezoekers: 150

— Odette-en-Ville, fotoshoot voor de nieuwe collectie van het kledingmerk “Odette-en-Ville” 15.04.2014 Totaal aantal bezoekers: 9

— Café Corsari, feestje voor de productie met hapjes, drankjes en DJ 07.05.2014 Totaal aantal bezoekers: 120

— Matthias Mallentjer – Production Office, verjaardagsfeest met diner in beperkte groep, live optredens, receptie, drankjes, middernachtsnacks en DJ-set 07.06.2014 Totaal aantal bezoekers: 250

— Karel de Grote Hogeschool – Sint Lucas, proclamatie masters en afgestudeerden januari met speeches vooraf en gevolgd door receptie 27.06.014 Totaal aantal bezoekers: 200

— Karel de Grote Hogeschool – Sint Lucas, proclamatie bachelors en masters tweede zit met speeches vooraf en gevolgd door receptie 12.09.2014 Totaal aantal bezoekers: 200

— Riviera Bridge Club, bridgenamiddag met wisselende groepen 13.09.2014 Totaal aantal bezoekers: 224

— Café Corsari, feestje voor de productie met hapjes, drankjes en DJ 11.12.2014 Totaal aantal bezoekers: 120 6 6 M HKA Tentoonstellingen P 81 M HKA Jaarverslag 2014 6 M HKA Tentoonstellingen 9. 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1.

Michaël Borremans-retrospectieve in BOZAR, Michaël Borremans-retrospectieve grote ongelukkig de het samenvallen met aan Eléctrico Hotel El van nele karakter eigenzinnige onconventio en eerder het Door PERSAANDACHT receptie en VIP-rondleidingen kunstenaarsetentje, met Opening (60 in ex.) Antwerpen studentennetwerk het (150Gent ex.) in via Indoorkaders A2 en Agrafa (200 ex.),in Antwerpen Brussel (100 ex.) en (100 ex.) via A.C. Billboards, Outdoorkaders A2 A0Billboards in Antwerpen Postercampagne: Uitnodigingen (6.700 ex.) (10.000Jaarbrochure ex.) (5.000M HKAzine ex.) Twitter en Facebook website M HKA op Banner nieuwsbrief Elektronische REKTO:VERSO Club Voordelengids Knack en H ART, Agenda, Brussel Week Deze Metropolis M(NL) nationale de en magazines in internationaleAdvertenties het magazine COMMUNICATIE zie 13.1.1Flipboek, Publicaties Flankerende Norway enGroene De Droom. for dooren werd Art OCA-Office Contemporary mee mogelijk gemaakt en HoGent/KASK M HKA tussen samenwerking een was tentoonstelling De Carels Curator: Edwin Tommy Javier Snow, Téllez, Michael Luc Strand, Simoens, Tuymans. Claire The Yann Brothers, Quay Sérandour, Prinsen, Bart Parreno, Parker, Philippe Newcombe, Honoré Philip Cornelia δ’O, Ondák, Mullican, Roman Matt Morell, Lars McCall, Anthony Maire, Julien Kamrau, Huyghe, Katrin Pierre Foucault, der Léon Breer, Heide, van Sara Devriendt, David Claerbout, Robert en heimelijk kader voor enwerk magisch Robert en felgekleurd, van chroom El Hoteldromen Eléctrico ‘kamer’ zorgde van elke contrasten voor in speelse werken en waken slapen, en tussen en objecten, tussen gepersonaliseerde en interieurs neutrale publiek en privé, tussen tussen spanning De te is. gast tijdelijk bezoeker hotel,maar een plek een museum elke een net is zoals waar overbruggen het beelden en van objecten ‘geregisseerde’ museumzalen, in manipuleren het krachtveld: een van het betreden als werd begrepen hier Animatie essay, visueel een ervaring. ruimtegebonden een bedacht als was Eléctrico tot exploreren. El Hotel het aanspoort plaats een die creëert maar ervaring, biedt museum, een het louter een in de langer bezoeker niet visuele opduikt de werd door beperkt methode nog niet de conventies envan artistieke de clichés toen deze gedaantes, zijn vroegste in het van medium daarbij en vertrok zin, de vele hetop zoeknaar mogelijkhedenvan fenomeen bredere in ‘animatie’ ging Beschikbaar –Kamers El Hotel Eléctrico tentoonstelling De manifesteert? andere ruimtes verlaat, ofen in zich het tv-scherm het de filmzaal wanneer beeldendeWanneer Wat kunst? wordt animatie er blijft over animatie van 6.1

filmindustrie. Publicatie en macaber, vrolijk mono afwisselend een bood El Hotel Eléctrico Want en andere een ruimte. tijd in je in checkte El Hotel Eléctrico In het verlaat afgemeten het kader en van filmdoek Wanneer animatie Antwerpen M HKA, 21.02 — 11.05.2014 K E l H amers B amers otel E otel

van

intervallen. eschikbaar l é ctrico | Gelijkvloers , gekoppeld

- —

verdieping, integratie in salon. het Tafel met eerste de op documentatieruimte Extra ensemblebank. iPAD link een de ook met en naar kunstenaars, deelnemende de catalogi van en boeken daarop zitbanken, met centrale ruimte: twee Verhoog documentatieruimten2 V BEMIDDELING poëtische zeggingskracht.’een de vele mooiekunstwerken compositie krijgen in uitgekiende de aanvaarden; te curator de spel conceptuele van het om loont moeite de het positiever Witte was De Raaf steldeOok en ‘dat sfeer.’ ‘de bevreemdende prees daarentegen be ‘plotloos, beeldrijk’omschreef.Cobra. maar recensie, lange dieeen tentoonstelling de als publiceerde Metro. HART en Trends welKnack, (korte)van agenda-expo’s andere in onder Eléctrico Hotel El aan aandacht besteedden printmedia Voornamelijk beperkt.eerder tentoonstelling de voor persaandacht de was olwassenen , meestal onder de vorm vorm de onder , meestal - . desktop: ensemblebank, algemene boeken rond — Mobiele applicatie animatie, presentatie films op Smart TV Digitale bemiddeling: ontsluiting via ensemble- — Muurtekst bank. Per werk is er een tekst in het NL en EN, Introtekst (korte introductie) in drie talen met linken naar (historische) gebeurtenissen (NL, FR, EN) + titel, op gelijkvloers, en personen. aan de shop — Audiovisuele bemiddeling — Folders In het Salon komen vier schermen met filmpjes, heldere toelichting bij de tentoonstelling / zowel voor volwassen als kinderen / compilatie. per kunstenaar Boekjes liggen aan de balie en worden Gezinnen en kinderen uitgedeeld aan de bezoekers. — Gezinsspellen voor 5–7 jaar en voor 8-12 jaar Vorm: flipboekje in 3 talen: NL, FR, EN Modules voor gezinnen in het Salon met — Titelbordjes verwerkingsopdrachten Bij elkaar geplaatst per zaal op een deurpaneel: geïntegreerd in de documentatieruimte en in de titel, jaar, courtesy en QR code of nummer zalen, in koffers met verwijzing naar applicatie, aanduiding van materiaal in drie talen, nummer dat verwijst Gidsen naar de brochure — Curatorenrondleiding door Edwin Carels — Gidsenmap

6.2 Don’t You Know Who I Am? Art After Identity Politics. KUNST NA IDENTITEITSPOLITIEK 13.06.2014 — 05.10.2014 13.06 — 14.09.2014 | M HKA, Antwerpen | Gelijkvloers 13.06 — 05.10.2014 | M HKA, Antwerpen | 2e verdieping

Don’t You Know Who I Am? – Kunst na Identiteitspolitiek bracht opkomende kunstenaars uit heel Europa en de wereld bij elkaar. De tentoonstelling onderzocht wat ‘identiteitspolitiek’ vandaag betekent, en of het begrip ook nu nog steeds zinvol is. De tentoonstelling ondernam een ambitieuze poging om een overzicht te bieden, gepresenteerd op twee verdiepingen in het museum. Een dertigtal kunstenaars werden uitgenodigd om zowel bestaande werken, als werken die speciaal voor deze gelegenheid werden gemaakt te tonen.

‘Don’t You Know Who I Am?’ is een uitdrukking die we zouden kunnen horen wanneer beroemdheden toegang tot een discotheek worden geweigerd, daarbij verwijzend naar ‘wie ze zijn’. In dit geval verwees het ook naar het feit dat vele van de kunstenaars in de tentoonstelling nog steeds onbekend zijn bij het brede publiek. Zij onderzochten wat er na de identiteitspolitiek komt. Hoe kunnen we komen tot een subtiel begrip van wat identiteit betekent voor zowel individuen en hun gevoel van eigenwaarde, als voor de samenleving als geheel? En hoe kan onze interesse in subjectiviteit en identiteit ons helpen om ons op de toekomst voor te bereiden?

De tentoonstelling werd georganiseerd door het M HKA in het kader van “The Uses of Art”, een project van het Europese museumnetwerk L’Internationale. L’Internationale organiseert een ruimte voor kunst binnen een non-hiërarchisch en gedecentraliseerd internationalisme, gebaseerd op de waarde van verschillen en horizontale uitwisseling tussen een groep lokaal gewortelde en wereldwijd verbonden culturele agenten. De organisatie omvat zes grote Europese musea: Moderna Galerija (MG, Ljubljana, Slovenië); Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (MNCARS, Madrid, Spanje); Museu d’Art Contemporani de Barcelona (MACBA, Barcelona, Spanje); Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA, Antwerpen, België); SALT (Istanbul en Ankara, Turkije) en Van Abbemuseum (VAM, Eindhoven, Nederland) en andere verwante organisaties uit academische en artistieke domeinen. P 83 M HKA Jaarverslag 2014 6 M HKA Tentoonstellingen nieuwe project voor ‘A deze tentoonstelling. class’, ontwikkeld bastard speciaal M HKA metsamenwerking het het deze kader van in Antwerpen AIR verbleef in maand één Murillo Oscar — en de infrastructuur. de ruimte deopenbare van rand periferie, de in en bevinden zich werden gebruikt nooit tentoonstellingsruimte als werden verborgen het plaatsen M HKA ontsloten, in tentoonstelling nog die Ook de tijdens het publiek ervan. op dete brengen hoogte het van bestaan deze plaatsen opzoekt enze te tracht ontsluiten voor publiek, een of alleszins rioolpijp, dubbele Serapinas plafonds. of tussen wanden Augustas en valse verstopte in semi-publieke hoeken, in een ruimtes: en interventies installaties verhoudt met werktvoornamelijk Serapinas projecten. tot Augustas vroegere nieuwe dit project van en hoe zich dit gesprek dit de was ontwikkeling van Kreuger. curator Anders Het onderwerp en M HKA Serapinas Augustas 21 woensdag mei tussen Op vond de sasmeesterwoning gesprek een plaats in — werd tentoongesteld. het M HKA in 2014 juni 12 werksite-specifiek dat vanaf zij nieuw, een Tijdens de ontwikkelden deze sasmeesterwoning. periode in werden maanden uitgenodigdvoor en één drie residentie een Murillo tussen en Oscar Serapinas Augustas Laakkonen, Matias Pekka Juha kunstenaars: beeldende Drie met samen M HKA. Antwerpen werkte politics’ AIR identity ‘Don’t after het de kaderIn groepstentoonstelling van you Art who know Iam. 13.1.3zie hoofdstuk Publicaties Flankerende Londen. in Gallery en Wilkinson Lissabon in Lissabon Kraupa-Tuskany Milaan, Zero in Kunsthalle Berlijn, Zeidler in Galleria HeritageFlanders),Art Gent en CAC in Vilnius. HISK (Contemporary CAHF Antwerpen, Conscience in Hendrik Erfgoedbibliotheek Vilnius. in en de Litouwse Cultuurraad Amsterdam in Mondriaanfonds het Helsinki, in Finland Art Visual Frame Brussel, in Portugal van Ambassade de Lissabon, Foundation in de Calouste Gulbenkian Antwerpen, in de Europese de van Unie, Evens en van Cultuur Stichting het Programma Curators: Nav Kreuger. Haq en Anders Yang. Haegue Xiao, Guan Wu Tsang, Taniguchi, Oleg Ustinov, Maria Serapinas, Augustas Safronova, Maria Mosquito, Nástio Qureshi, Katja Novitskova,Laakkonen, Imran Toran, &Noam Matias Kular Pekka Juha Onkar Kukama, Donna Kifleyesus, Ermias Eloise Hawser, Issa, Houben, Hamilton, Iman Hedwig Gupta, Anthea Shilpa Nadezhda Grishina, Grimaldi, Massimo Doms, Liesbeth Massimo, Di Argentato, Barateiro,Patrizio Pedro Pennacchio Abu Hamdan, Lawrence Woensdag O Woensdag A MADE TAILOR AIR Publicatie Verscheidene zijn werken coproductie een de tentoonstelling met in Bibliotheek Permeke en Antwerpen, met AIR partnerschap In met de van: steun werd gerealiseerd tentoonstelling De Deelnemende over zijn gesprek met curator in Murillo Nav Haq ging . M HKA ugustas ugustas scar M scar urillo 18.06.2014 21.05.2015 S

erapinas kunstenaars: — Just Who Do You Think You Are? Zaterdag 14.06.2014 Cinema Zuid

Een dagvullend programma van performances en gesprekken met verschillende kunstenaar die deelnamen aan de tentoonstelling, en andere uitgenodigde sprekers. Het programma keek naar de verschuivingen die blijkbaar plaatsvin- den in de hedendaagse cultuur, zoals ze worden aangevoeld door kunstenaars en geobserveerd door intellectuelen. De bijdragen voerden een onderzoek naar begrippen gaande van ‘universaliteit’ en ‘populisme’, tot ‘individualiteit’, ‘normaliteit’ en ‘verschil’, allemaal in relatie tot het ‘I-woord’, in de ondertitel van de tentoonstelling.

Programma — 10u30: lezing-performance door Donna Kukama — 11u: ‘keynote’ door Timotheus Vermeulen (assistent-professor aan de Radboud University Nijmegen) — 11u30: panelgesprek met Donna Kukama, Timotheus Vermeulen en Nav Haq — 14u: performance Hedwig Houben: The Hand, the Eye and It, 2013 — 14u30: Travis Jeppesen: ‘Reading’ van ’16 Sculptures’ — 15u: ‘Screening’ Pedro Barateiro: We Belong to Other People When We’re Outside, 2013 — 16u: ‘keynote’ Merijn Oudenampsen, socioloog en politicoloog aan de Universiteit van Tilburg — 16u30: performance Lawrence Abu Hamdan: Contra-Diction: Speech against Itself — 17u: panelgesprek met Lawrence Abu Hamdan, Merijn Oudenampsen, Iman Issa (artist) en Victor Wang (curator en researcher) — 17u30: performance Nástio Mosquito Dit event werd georganiseerd door M HKA en CAHF (Contemporary Art Heritage Flanders). De voertaal was Engels.

COMMUNICATIE Een minpunt in de persaandacht was de te 1. Advertenties in de internationale magazines sterke focus op printmedia (met sterke namen Artforum (VS), Kaleidoscope (I), De Groene zoals Il Sole 24, The Glass Magazine en Sleek), Amsterdammer (NL) en het nationale magazine te verklaren door het sterke anderstalige H ART karakter van de tentoonstelling — nog steeds 2. E-flux een struikelblok voor Nederlandstalige 3. Elektronische nieuwsbrief audiovisuele media. 4. Banner op website M HKA Door een goede spreiding van de media-aandacht 5. Facebook en Twitter door reminders en (voornamelijk)viral buzz, 6. M HKAzine (5.000 ex.) bleef de tentoonstelling vier maanden lang op de 7. Jaarbrochure (10.000 ex.) radar staan van pers en publiek. In combinatie 8. Uitnodigingen (6.750 ex.) met communicatieve steun van L’Internationale 9. Postercampagne: A0 Billboards in Antwerpen en de grote virale aandacht — al dan niet (200 ex.) via A.C. Billboards gestuurd door de kunstenaars zelf — scoorde 10. Opening met VIP-rondleidingen en receptie Don’t You Know Who I Am? breed in de pers.

PERSAANDACHT BEMIDDELING Ondanks de ambitieuze en brede aanpak van het Volwassenen project, keken binnen- en buitenlandse media — Documentatieruimte al ruim op voorhand uit naar de tentoonstel- in het Salon wordt een video getoond ling. De maandenlange inspanningen om de — Muurtekst: Introtekst tentoonstelling (inter)nationaal te pitchen, Verklaring tentoonstellingsopzet en term gekoppeld aan een intensieve virale communica- ‘identiteitspolitiek’, in NL, EN, FR tie, resulteerde in veel persaandacht uit bin- Op gelijkvloers, aan de shop nen- en buitenland. Nog voor de opening werd de — Muurtekst: Titel tentoonstelling al getipt als absolute must see In NL, EN, FR, met datum, op de tweede door onder andere Knack en De Standaard. verdieping De reacties — van zowel (inter)nationale — Folder kunstpers, als (inter)nationale broad media Introductie per kunstenaar: — waren lovend wat betrof de ambitie van het 250 woorden en 1 beeld M HKA om de volgende generatie kunstenaars te Brochure: 72 pagina’s, in twee kleuren, tonen. Ook de avontuurlijke presentatie werd in NL, EN, FR. geprezen. Een wederkerend punt van kritiek was echter ‘dat de tentoonstelling meer vragen oproept dan beantwoordt’.

P 85 M HKA Jaarverslag 2014 6 M HKA Tentoonstellingen — — — — — bijhorende doe-opdracht bijhorende en 9 tegenstellingen kunstwerk een leiden naar Gezinsspel allerkleinsten de voor (5–7 jaar) I G publiek het die tentoonstellen elk aan vraag één kunstenaars jonge videoloop de In een vragen afteridentity.muhka.be website tentoonstelling de Voor deze werd naar ensembles.org via titelbordje QR-code surfen op te of door werk ieder en informatie kunstenaar over Meer M titel,Naam, courtesy datum, A T balie de EN,en aan in bibliotheek en de Permeke-bibliotheek (werk Shilpa Gupta), in NL inleidingKorte in de project muros extra F de Panamarenko’s in van werkplaats de renovatie en herinrichting decennium: het project het meest het in uit zich ambitieuze van museum voorbijeuitte voor het M HKA Panamarenko van positie centrale De was. en internationaal vanuit de avant-garde de 1960, jaren vertrekt van waarbij het lokale ook open Dat beeld het van M HKA. het kunstbeeld in centraal staat Panamarenko Panamarenko. van het oeuvre aan zichtstentoonstelling over unieke een - wijdde het M HKA Brussel, in het KMSK in retrospectieve Panamarenko Panamarenko Universum 6.3 rijke objecten, sleutelwerken, maquettes met en edities. tekeningen, aangevuld Car Prova de legendarische Pahama de duikboot avant-garde. zoals Naast topstukken tot uitgroeide gestaag de icoon een zestig jaren de na-oorlogse van Europese Panamarenko liet manier Universum facetten: werken, die daden Op belangrijke en denken. lag op focus drie De proces. op kijk met het intieme een artistieke universum, heen mentaal een oeuvre. Panamarenko’s indrukwekkende Panamarenko Universum zette manier die Op 1965 maakte. en 2005 tussen toestellen Panamarenko die en tuigen aangebracht de veelheid aan in structuur en chronologische kondenPanamarenko’s oeuvre vormen. Voor het werd eerst thematische een voor ruggengraat een werken welke wel zich samenhang welke af in vroeg tonen het kan —maar dan ook méér materiaal hoe dan heeft M HKA Universum Panamarenko retrospectieve De sculpturen. met magische kwiet’ ‘rare een scheppen zingevendbeeld een rond vooral van was Hij Panamarenko’s oeuvre. het aan energie weinig besteedde de kunstscène kunstenaars vele Vlaamse met Panamarenkohet M HKA Universum focuste de oeuvre, dit complexiteitBiekorfstraat lagvan in de periferie van het tot Waar in stad. die publiek een demonument uitdaging de van maken uit voor museum sleutelkunstenaar een engagementzame Antwerps een van tentoonstelling De Paul van Morrens. ook het Panamarenko-archief het M HKA verwierf S n het itelbordjes older ezinnen udiovisuele obiele Biekorfstraat,

applicatie alon en Antwerpen M HKA, 03.10.2014 — 22.02.2015 –verlengd 29.03.2015 t.e.m. P presenteerde door- Het overzicht dit ontdekkingstocht een M HKA als anamarenko anamarenko kinderen : bemiddeling

wou zo veel niet mogelijk werken verzamelen —het of materiaal

Bijnade na jaar tien zijn geboortestad Antwerpen. naar

Panamarenko Universum in ontwikkeld.

de legendarische van terugkeer de en was eenmalige grote helder een beeld neer van en tegelijk gevarieerd | U belang veertig ruim de, bevatte tentoonstelling Gelijkvloers niversum vanaf zien Panamarenko hoe en waarom Antwerpse volgende een was dat duur- stap in Gidsenmap — Gidsenmap — — — — — — — — bij Net zo zoals nu op ervan. de kern

Maak een kunstwerk en camoufleer het in een print het een in camoufleer en kunstwerk een Maak camouflagecollage Module: uit tentoonstelling de kunstwerken de van hand de aan verhaal Vertel een Kamishibai Module: achter tekening of woord één in wolk de Laat muur de op Module: woordwolk Nav Haq Nav en Kreuger Anders door Curatorenrondleiding GIDSEN je eigen compositieTeken uit lichaam van een Module: compositie passen te aan je eigen portret door jezelfLeer kennen beter Module: je portret met vertel het horen jou bij welkeweten kunstwerken je te kom beantwoorden te enkeleDoor vragen alle voor Interessetest leeftijden zintuigen met in verband 10 opdrachten (8–12Gezinsspel groteren jaar) de voor stadswijk

, de Donderwolk Seefhoek.

Sindsdien en -

Daarnaast was er ook aandacht voor Panamarenko’s happenings uit de jaren zestig, zijn natuurwetenschappelijke inzichten en zijn artistieke statements. De museale presentatie — op de volledige gelijkvloerse verdieping van het M HKA — was opgebouwd rond zeven thematische clusters. Het concept en de scenografie waren in overleg met een stuurgroep uitgewerkt door M HKA- medewerker Hans Willemse, in samenspraak met Panamarenko. De indeling van het oeuvre bracht tuigen en objecten samen die mentaal met elkaar verbonden zijn. Na de Happenings ging het om Panamarenko’s Silent Objects uit de jaren zestig, de Fixed-Wings & Zeppelins uit de jaren zeventig, de gemotoriseerde toestellen onder de noemer Revolutions per Minute, de ruimtetuigen in de cluster Lift the Machine, de watertuigen met de titel Engineered to go to Sea, en ten slotte de robots en wandelende kippen, Servo-Robotica. Elke cluster bevatte de meest representatieve toestellen en tekeningen binnen het genre, waardoor er een samenhangend maar tegelijk verscheiden geheel ontstond.

Parallel aan de tentoonstelling werkte het M HKA ook voort aan de digitale ontsluiting van Panamarenko’s oeuvre. Dit online platform, ondergebracht op ensembles.org, bevat nu 1.750 Panamarenko-gerelateerde items, en wordt nog steeds aangevuld en uitgebreid. De bezoeker kan het universum van Panamarenko verkennen aan de hand van werken, titels, theorieën, inspiratiebronnen, foto’s, films, documenten en correspondentie. Uiteraard is ook de volledige inventaris van het gerestaureerde Panamarenkohuis in de Biekorfstraat digitaal beschikbaar. Als ‘environment’ of ‘totaalkunstwerk’ behoort dit authentieke pand, samen met de ProvaCar, tot de absolute topstukken van het M HKA. Met de tentoonstelling Panamarenko Universum eerde het M HKA zijn belangrijkste referentiekunstenaar voor Antwerpen. Vanaf zijn eerste artistieke interventies in de vroege jaren zestig heeft Panamarenko, als boegbeeld van de avant-garde, de stad Antwerpen mee op de artistieke kaart gezet. Zijn oeuvre was de motor van een opgemerkte artistieke vernieuwing, waardoor Antwerpen de referentie werd voor de avant-garde in Noord-Europa. Het M HKA is diep geworteld in deze traditie, die tot vandaag de stad, haar bewoners en haar bezoekers weet te inspireren en te enthousiasmeren. In de aanloop naar de tentoonstelling Panamarenko Universum ontsloten we iedere dag een stukje van het enorme Panamarenko-archief. Elke dag, ook tijdens de duur van de tentoonstelling, voegden we vijf foto’s toe aan deze Flickr-pagina, unieke beelden uit het magische universum van Panamarenko.

Curator: Hans Willemse. Stuurgroep: Bart De Baere, Evi Bert, Jo Coucke, Liliane Dewachter, Hans Willemse.

De tentoonstelling Panamarenko Universum was een coproductie met de stad Antwerpen en werd georganiseerd in het kader van Antwerpen ‘14-‘18, het herdenkingsproject rond de Eerste Wereldoorlog.

Publicatie zie hoofdstuk 13.1.4 Flankerende Publicaties

PANAMARENKO LABORATORIUM 16.01 — 27.02.2015 in Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen – De Lange Zaal

De tentoonstelling Panamarenko Laboratorium, samengesteld door Hans Theys in samenwerking met M HKA, stelt de tekening centraal. Een groot aantal nooit eerder getoonde schetsen en berekeningen en studies waarvan een groot gedeelte al dateert uit de jaren zestig en zeventig, afkomstig uit het Panamarenkohuis, vormen de kern van deze tentoonstelling. P 87 M HKA Jaarverslag 2014 6 M HKA Tentoonstellingen 9.

8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1.

Universum Panamarenko aan ruim aandacht besteedden Knack Libre of Tijd De Belgique, Standaard, De zoals niet breed; La alleen waarden vaste zeer was in printmedia de aandacht de Ook archiefmateriaal).uitgebreid aanbod onlineen (deredactie.be cobra.be, en een met Matin) du radio (Het Bar Nieuws, Ochtend, De Vakantieland),(Het Journaal, Vlaanderen tentoonstelling de alle op aan media: televisie besteed VRT ruim de aandacht door werd aanpak Panamarenko universum Het van Canvas-documentaire de de VRT met tot leidde contacten persoonlijke televisie-interview, middel van door wat persopportuniteiten herleid tot een enkel de werden kunstenaar de met In samenspraak buurlanden. omliggende snel de nadien uitbreidde naar enkel het aanvankelijk binnenland,er in maar was Die aandacht enorm. persaandacht de was Panamarenko-retrospectieve ging presenteren, een M HKA het dat bekendmaking de vanaf Reeds PERSAANDACHT VIP-rondleidingen met Opening receptie en Stadsfeestzaal in Belgische stations viaBanners en ClearChannel onder andere Contemporary Art Daily, Art Contemporary Artforum, andere onder CAHF.door twintigtal De journalisten van internationaleeen persreis, georganiseerd dankzij er kwam golf tweede persaandacht Een Belga. vermeldingzoals —de door steeds — was in tentoonstelling. rug de de duwtje Een Elle, Feeling of Libelle lovend over schreven ties, zoals Trends, L’Echo, Artsenkrant, De (150 ex. X2golven) via Agrafa, 1m golven), Brussel (200 ex. X2golven) Gent en (200 ex. in Antwerpen X2 Outdoorkaders A2 (100 ex. X3golven) via A.C. Billboards, A0Billboards in Antwerpen Postercampagne: Uitnodigingen (6.900 ex.) (10.000Jaarbrochure ex.) (5.000M HKAzine ex.) Twitter en Facebook website M HKA op Banner nieuwsbrief Elektronische Beleef &Ontdek brochure Club Voordelengids Knack NMBS- en Agenda, HART,nationale Brussel magazines Week Deze (NL), (NL)de en Museumtijdschrift Amsterdammer Kaleidoscope (I), Metropolis M(NL), Groene De in internationaleAdvertenties de magazines COMMUNICATIE docent en KASKA) Collectief), T.O.P.-office), (content Bert sprekers Evi met als M HKA), manager Luc Deleu (architect plaats, onderzoeker zaterdag Panamarenko als Op 07.02.2015 de studiedag vindt 192 pp. Auteurs:Theys en Panamarenko, Hans Antwerpen. Kunsten van Laboratorium’ uitgegeven door ‘Panamarenko boek de Academie voor Schone –aula Dieperik Antwerpen KASK Zaterdag ONDERZOEKER ALS PANAMARENKO SYMPOSIUM Theys het gelijknamige Hans realiseerde deze expo van aanleiding Naar , maar ook minder evidente publica evidente minder ook , maar . Als gevolg intense deze van

Johan

Charles

07.02.2015

Pas Stefan

docent Theys KASKA), (curator, Hans (kunsthistoricus, Hirsch 2

Borden in Borden Wouters (natuurwetenschapper, Panamarenko lid -

kunsthistoricusonderzoeker). — — — — — — Gidsenmap — —

— — —

— —

Vorming over specifiek aanbod specifiek over Vorming Willemse Hans door Curatorenrondleiding G Participatie 2060 bewoners Teambuilding volwassenen voor DOELGROEPEN documentatieruimte in in Salon, de het geïntegreerd opdrachten verwerkings modules met Gezinsspel aparte en G (2) –onderzoekers curatoren (2)wetenschappers tijdgenoten/kunstenaars (2) A EN in NL en is het tekst werk Per een er bemiddeling) (digitale Ontsluiting via ensemblebank M in materiaal van drie talenaanduiding applicatie, naar verwijzing met of nummer werken:de titel,Bij code en QR jaar, courtesy T werken,duiding de bij ting bij Wolken / clusters ruimte: inleidingPer toelich onderwerp, van Heldere toelichtingtentoonstellingde bij F cluster citaat per Een C in drie talen: NL, FR, EN M met Panamarenko kijken, interview te in om Tafel boeken ensemblebank, desktop: met verdieping, integratie in Salon. het eerste de op documentatieruimte Extra D V BEMIDDELING geschoven. Willemse voren Hans curator naar en Baere De Bart M HKA-directeur —werden rekenen wel kon begrip op maar wekte, verwondering zelfwat — kunstenaar de aan gebrek Bij bezoekers. en aandacht aan boost derde een voor zorgde en gretig overgenomen werd bericht Dat tentoonstelling gecommuniceerd. de werd verlenging de van toen er golf derde De kwam bezoekers. en internationale aan aandacht boost een voor zorgden lovend en unaniem reageerden Frieze, della Corriere Spiegel Der en Sera lusterteksten itelbordjes olwassenen olders ezinnen idsen udiovisuele ocumentatieruimte uurteksten obiele applicatie en kinderen : introtekst : bemiddeling en titel - -

7 7 M HKA Collectiepresentaties P 91 M HKA Jaarverslag 2013 7 M HKA Collectiepresentaties 2015 was. te bezichtigen tot juni 14 1 februari Tiepolo’ het door Het Nijmegen museum Valkhof naar in (NL) ze van waar gewijzigde onder dezeIn vorm reisde expositie de ‘Tordoir titel verkent 13.1.2 publicatieszie hoofdstuk Flankerende Wouter VriendendeBuren; het van M HKA; Ploey. De Huis Vlaams-Nederlands Stad Antwerpen; Foundation, Sharjah; Art Barjeel Jos Van den Bergh. Dewachter,Curatoren: Baere, De Tordoir Liliane Narcisse Bart i.s.m. Uglow, Venlet, Vermeiren, Didier Werk. Reindeer Richard Koné, en Alan Brehima JamesDavid Tretiakoff, Bâ, Beckett Alioune Arocha, Tiepolo, Tordoir, Narcisse Tordoir Narcisse met samenwerking Carla in Walter Soi, Saadé, Stéphanie Praneet Ruscha, Ed Swennen, Giambattista Rechmaoui, Marwan Ramadan, Ayman Pitz, Hermann Monastyrski, Andrei Guy Mees, Mandayam, Aditya Lohaus, Tala Bernd Madani, Kjartansson, Ann-Veronica Ragnar Geiger, René Janssens, Heyvaert, Bella Anna Fatmi, Mounir Eloyan, Armen de Rooij, Kanbouhi, El Willem Niels Donckers, Hamid Vaast Cherkaoui, Benohoud, Hicham Ahmed Colson, Cel Crabeels, Solh, Al Mounira Shami, Walid Said, Al Al Issam Kaabi, Al Saadi Azzawi, Al Dia worden. gestigmatiseerd het debat politieke met in samen die de vandaag migrant van dichter filosoof, en wetenschapper, metafooreen voor de kunstenaar, figuren Voorcollectie. Tordoir Narcisse zijn ‘de is onvatbare in gedaantes Oosterling’ vooral de is auteur de werken van maar de uit Barjeel- jonge kunstenaars, 7.1 Tordoir, verschijnt hij op het toneelfunctie: bij het op werk Tiepolo, in van duikt staat. centraal sterk uiteenlopende tussen de culturen confrontatie waar Rijksakademie, de samenwerkte Amsterdamse hij aan waarmee kunstenaars modellen om te buigen tot authentieke een beeldtaal. Arabische accentueerde wordt Tordoir zichtbaar de drang om Westerse werk waarin (Verenigde Sharjah Foundation in Emiraten). Arabische Art Met deze keuze gedachten. in ‘taal’ met de factoren werken ‘mens’,selectie de uit M HKA-collectie, ‘wereld’ en Tordoir koos Narcisse Janssens het derde in onderdeel voor eigenzinnige een werden gepresenteerd.ling de deel tentoonstel het van tweede in die Rijksmuseum, hetuit Amsterdamse Tiepolo Giambattista de Venetiaanse van rococoschilder etsen reeksen twee monumentale werken Tordoir van door getoond. geïnspireerd zelf Zewaren werden de nieuwe, eerstesectie In functioneerden. met elkaar juxtapositie ‘ontregelde’een wereld, door de hoofdrol ‘de te geven aan Oosterling’. verhalen over en associërende in manier mens de existentiële intuïtieve een Tordoir Narcisse op vertelde Spion Roze De kunstenaar de tentoonstelling In

Muros: Extra Publicatie met de van: steun werd gerealiseerd tentoonstelling De Kunstenaars C Narcisse Tordoir had ‘de Spion Narcisse Roze –De verbindende een In Oosterling’ Voor het deel laatste selecteerde Tordoir werken jonge van aantal een de uit Barjeel schilderijen het deel presenteerde vierde In de kunstenaar Met Veronica werk onder van Lohaus en anderen Ann Guy Mees, Bernd onderdelen, bestond Spion Roze De in verschillende vijf die uit N Antwerpen M HKA, 14.03 — 25.05.2014 fungeert ollectiepresentatie 35: ollectiepresentatie arcisse T arcisse als ordoir denkbeeld | 2 e

verdieping . T over he P he identiteit py /D Spy ink

in het e R werk oze Spion van de verschillende -

COMMUNICATIE — Folder 1. Advertenties in het internationale magazine Boekje in A5-formaat, inleiding op de tentoon- De Groene Amsterdammer (NL) en het nationale stelling (250 woorden) + inleiding 6 thema’s magazine H ART ( Narcisse Tordoir, Tiepolo, M HKA-collectie, 2. Elektronische nieuwsbrief Barjeel Foundation, jonge kunstenaars, extra), 3. Banner op website M HKA in NL, EN, FR 4. Facebook en Twitter — Titelbordjes 5. M HKAzine (5.000 ex.) Naam, titel, datum, courtesy 6. Jaarbrochure (10.000 ex.) QR-code naar ensemblebank 7. Uitnodigingen (6.400 ex.) Arcering om 5 thema’s van de tentoonstelling 8. Opening met VIP-rondleidingen en receptie aan te duiden — Mobiele applicatie PERSAANDACHT Meer informatie over kunstenaar en ieder werk Ondanks het feit dat Narcisse Tordoir zijn via QR-code op titelbordje of door te surfen oeuvre de laatste jaren voornamelijk via naar ensembles.org galeriepresentaties toonde, stond deze — Audiovisuele bemiddeling tentoonstelling al weken voor de opening op Video-interview met Narcisse Tordoir over het de radar van pers en publiek. Knack en De hoe en wat van de tentoonstelling, Standaard tipten de tentoonstelling als de In NL, ondertiteld in EN en FR (centrale zaal must see van het voorjaar. op tweede verdieping) Alle belangrijke Belgische print- en onlinemedia waren lovend over de tentoonstelling en prezen GEZINNEN EN KINDEREN de inzet en de visuele uitwerking. De Roze In het Salon Spion kreeg ook aandacht op Klara; Narcisse — Gezinsspel voor kleintjes (4–10 jaar) Tordoir werd uitgenodigd voor een gesprek in 9 zoekopdrachten met filosofische verwerking Pompidou. Het VRT-nieuws kwam de tentoonstel- — Gezinsspel voor jongeren (10–16 jaar) ling bekijken naar aanleiding van de eerste 11 stellingen die aanzetten tot nadenken over Meet Me @ M HKA-rondleiding. kunst en originaliteit — Module in het salon (alle leeftijden) BEMIDDELING Collage-opdracht geïnspireerd door de werken VOLWASSENEN van ‘The Pink Spy’ — Muurtekst: titel en introtekst, in NL, EN, FR GIDSEN Fragment van tekst van Allard Schröder — Curatorenrondleiding door Narcisse Tordoir — Gidsenmap

7.2 Collectiepresentatie 36: Olga Chernysheva: Keeping Sight (Blik vasthouden) 24.10.2014 — 18.01.2015 M HKA, Antwerpen | 2e verdieping

Het M HKA beëindigde met deze expositie de reeks Collectie-interventies, waarbij hedendaagse kunstenaars werden uitgenodigd om een tentoonstelling te maken op basis van werken uit de M HKA-collectie, aangevuld met eigen werk. De voorbije jaren is o.m. samengewerkt met de Engelse kunstenares Emily Wardill (2011) en de Vlaamse kunstenaar Maarten Vanden Eynde (2012).

De internationaal gerenommeerde Russische kunstenares Olga Chernysheva (°1962, woont in Moskou) werd uitgenodigd om de M HKA-collectie te onderzoeken en er een respons op te ontwikkelen. Chernysheva behoort tot de in de jaren 90 opkomende Moskouse generatie, die opgang maakte tijdens een periode van grote politieke en culturele veranderingen, die echter ook werden bepaald door de moeilijke hervormingen van het Sovjetsysteem en de economische problemen die een groot deel van de bevolking troffen. Haar werk in verschillende media — waaronder ook zeer korte essays die ze combineert met stilstaande of bewegende beelden — is gebaseerd op een nauwkeurige observatie van de werkelijkheid om haar heen. Dankzij de samenwerking met de V–A–C Foundation in Moskou heeft het M HKA een nieuw werk van Chernysheva kunnen verwerven, de video-installatie Screens (2013). Het werk werd opgenomen in de tentoonstelling, samen met haar recente audiovisuele installaties, foto’s en tekeningen. Chernysheva selecteerde ook werken uit de M HKA-collectie van Francis Alÿs, Hans Eijkelboom, Antoni Muntadas en Hermann Pitz. Het geheel kon worden beschouwd als een commentaar op de verschillende noties van ‘visie’: iets dat zowel fysiek en mentaal is, als geïndividualiseerd en sociaal geëngageerd. P 93 M HKA Jaarverslag 2014 7 M HKA Collectiepresentaties 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1.

en bezoekers. bezoekers. en internationale aan aandacht boost een voor zorgden en enthousiast reageerden Frieze, della Corriere Spiegel Der en Sera Daily, Art Contemporary Artforum, andere onder CAHF. door seerd twintigtal De journalisten van een internationale persreis, georgani dankzij er kwam golf grotere persaandacht tweede, Een in recensie HART. een en in Knack aankondiging een tot nationaal beperkt persaandacht de was Universum Panamarenko voor Sight Keeping kleinschalige(re) het Door van karakter PERSAANDACHT receptie met Opening (10.000Jaarbrochure ex.) (5.000M HKAzine ex.) Twitter en Facebook website M HKA op Banner nieuwsbrief Elektronische HART in nationaleAdvertentie het magazine COMMUNICATIE het het auditorium in van M HKA. Kreuger plaats met Olga Chernysheva Anders gemodereerd door M HKA-curator vond de de tentoonstelling openingsavondOp van er kunstenaarsgesprek een Moskou. Foundation in V–A–C Projectsponsor: Curatoren: Olga Chernysheva Kreuger. &Anders uit de 6 zoals groepstentoonstellingen, internationale verschillende (2011)Utrecht en Compossibilities BAK, in of Things Middle solotentoonstellingen In the waren talrijke haar van Enkele werk zowel Haar is voort. formeel humoristisch. subtiel verfijnd, als en medelevend de Sovjet-Unie), narratief, van kritisch soort een als kunst en van doctrine de officiële artistieke realisme, (zeer het van socialistisch verschillend DIEHL vertegenwoordigde Venetië op van Rusland de Biënnale 2001. in 2010 enBerlijn Ostalgia in

Dmitry realisme sociaal van Olga Chernysheva traditie Russische zet de lange toonde tentoonstelling De ook werk en uitgeleend door de kunstenares

Gallery , en de overweldigende aandacht overweldigende aandacht de , en

Aksenovs werken Berlijn, in Irina uit twee weken ervoor, weken twee Moskou in en Wenen. collectie New het York New in in Museum 2011. Chernysheva in 2013. deel aan in Zenam Erfurt Kunsthalle in - Gidsenmap — Gidsenmap — — — — — — — — VOLWASSENEN

Curatorenrondleiding door Anders Kreuger GIDSEN alle voor leeftijden Meeneemopdracht telkens niveaus met twee in tentoonstelling, de Drie zoekopdrachten (5–12 jaar) kinderen met gezinnen voor Museumspel I GEZINNEN KINDEREN EN In Engels, Frans vertaald in en Nederlands Video-interview Olga met Chernysheva Audiovisuele bemiddeling naar ensembles.org via titelbordje QR-code surfen op te of door werk ieder en informatie kunstenaar over Meer M ensemblebank naar QR-code verwijst titel,Naam, courtesy datum, T inleidende met teksten Postkaartenreeks F Titel in verdieping drie eerste talen +datum, M BEMIDDELING en Riga Vitols’ in collectie en Maris S n het itelbordjes older uurtekst obiele applicatie alon en

T itel e van Biënnale

8 8 LATT - Dialoog

P 97 M HKA Jaarverslag 2014 8 LATT-Dialoog Curator: Backer. De Leen Show Me The Magic. zondagOp 5oktober plaats met vond om 18u de finissage de performance succes en en de naar waardering. zoektocht illusies wijze (events,diale dromen, onze hij en installaties) analyseert performances consumptiemaatschappij. levertopmultime mentaar de Op geglobaliseerde com manier op ironische een en mediataal marketing- reclame-, van hand de aan die voor, kunstenaar Pacquée Brusselse een Gilissen steldeRia Filip Curator: Jos Van den Bergh. om creëren enzijnvooroordelente tijd stellen. of vraag haar ker ruimte in Obberghen van voor de bezoe werk Met wil haar en integratie. over migratie de ‘ander’, overvan wijze reflecteert de beeldvorming opdie multimediale Luc Tuymans stelde Vanessa Obberghen kunstenares van voor, Antwerpse een Dewachter.Curator: Liliane meer voorbeelden. op zoeknaar zegereisd, veel heeft waarvoor onderzoek, haar van focus vormen de primaire architectuur socialistische worden beschouwd. vele De van gedaanten ‘officieel’die mislukking een als worden gegevens,en door overbrugd, verwaarloosde door elementen vaak tussenruimtes waarop door manier de vreemde architectuur, socialistische wordt de in door geïnspireerd en inconsistenties tegenstrijdigheden die Van voor, kunstenares Anne-Mie Kerckhoven Pichl steldeDuitse een Andrea gesprek. in telkens beide kunstenaars de donderdagavond Op naam. nieuwe een Dialoog van de preview van kozen de of één presentatie meerdere in telkens werken de gevestigde van op hun beurt bekende zijn. minder kunstenaars De belang van kunstenaars te geven om andere welke aan zelf kunstenaars beter dan want niemand Van Pacquée Kerckhoven, Luc en David Ria Tuymans, Claerbout inviteerden, bekende minder collega een voor uit telkens presentatie. een naar Anne-Mie nodigde gerenommeerde een kunste afleveringen plek vier voor In dialoog. Lonely At The Top een 2014 in was (LATT) op de zesdeM HKA verdieping van 6 gemodereerd door Dessislava op Dimova donderdag 26.06.2014 —19u gold, GOLD art FAKE politics REAL met kunstenaarsgesprek Preview 27.06 — 05.10.2014 R D L D 6 op donderdag 03.04.2014 met kunstenaarsgesprek Preview —19u 04.04 — 15.06.2014 6 op donderdag —19u 23 met kunstenaarsgesprek januari Preview 24.01 — 23.03.2014 A D uc T e e e ia P ia ialoog #3 ialoog ialoog #2 ialoog ialoog #1 ialoog nne verdieping verdieping verdieping acqu uymans –V uymans -M ie V ie é an K an e –F ilip G ilip erckhoven –A erckhoven anessa V anessa ilissen an O an bberghen ndrea P ndrea ichl

gingen - - - -

Dialoog #4 David Claerbout – John Gerrard 24.10 — 18.01.2015 Preview met kunstenaarsgesprek op donderdag 23.10.2014 — 20u 6 e verdieping

Voor de vierde en laatste aflevering nodigt David Claerbout de in Dublin werkende kunstenaar John Gerrard uit. Beiden werken met digitaal gegene- reerde, technisch complexe beelden, maar hun focus ligt op visuele precisie. Voor deze tentoonstelling tonen ze beiden werk gebaseerd op bestaande fotografische beelden. David Claerbout toont Oil workers (from the Shell company of Nigeria) returning home from work, caught in torrential rain (2013, eenkanaals-videopro- jectie, HD-animatie, kleur, zonder geluid, zonder einde). Courtesy: de kunstenaar, Galerie Micheline Szwajcer, Brussel, en Sean Kelly Gallery, New York. John Gerrard toont Dust Storm (Dalhart, Texas) (2007, simulatie, varia- bele afmetingen). Courtesy: de kunstenaar, Thomas Dane Gallery, Londen, en Simon Preston Gallery, New York

Curator: Anders Kreuger.

COMMUNICATIE BEMIDDELING 1. Advertenties in het nationale magazine H ART — Muurtekst 2. Elektronische nieuwsbrief Algemene muurtekst verduidelijkt het dialoog- 3. Banner op website M HKA concept en kondigt de 4 edities aan, in 4. Facebook en Twitter vinylletters, op muur 5de verdieping 5. M HKAzine (5.000 ex.) — Fiche 6. Jaarbrochure (10.000 ex.) Herbruikbare infofiches in NL, per editie 7. Preview met receptie — Titelbordjes Naam, titel, datum, courtesy PERSAANDACHT QR-code verwijst naar meer informatie op de LATT-presentaties hebben door hun kleinscha- ensemblebank lige karakter altijd minder aandacht gekregen, — Mobiele applicatie maar de Dialoog-reeks kon toch rekenen op Meer informatie over kunstenaar en ieder werk belangstelling voor de vier delen. Feeling, via QR-code op titelbordje of door te surfen Zone 03, De Morgen en H ART besteedden er aan- naar ensembles.org dacht aan, en vooral H ART ging met interviews of recensies dieper in op de presentaties. 9 9 INBOX P 101 M HKA Jaarverslag 2014 9 Inbox werden getoond —voor pop-up en intieme verrassende interventies jonge van kunstenaars bijzondere aantal een Hessenhuisproject installaties de het tijdens vijfde verdieping —waar het reserveerde M HKA 2014 In 9.1 voor aandacht videokunst. collectiewerken, met onze speciale van selectie events tonenworden de verschillende we gesteld.een tussen de periodes In het museum aan vaak die de vragen van voor aantal een ruimte M HKA het bevlogen en doeners. van denkers Met INBOX creëert het universum in gunt blik eneen ons en verrast, INBOX wordt inspireert zo plaats een die presentaties. Academie ondersteundzich voor door de de Koninklijke studentenraad van het hij werkwie apprecieerde. Voor hij wist onderneming deze ambitieuze van met multiples medestudenten kunstenaars van jonge, en van Antwerpse uitgave tot betaalbare een het hij initiatief nam en kunstenaarsmultiples, met de A4 publicatie van (°1980) Geens Lode verbaasde de 2007 jongeIn kunststudent en vijand vriend tentoongesteld werden, gemaakt naar werden werken ookde zeefdrukken de originele waar Noiret-Thomé, Koen den Broek van en Walter Swennen. met Samen de map Xavier Werner Lepeleire, De Damien Mannaers, Bosmans, Kasper Bervoets, oplage beperkte een verschijnen. in die kunstwerken pels, voor project dit passie een uit voor het multi initiatief nam verschijnt. Geens exemplaren oplage een vijftig met in van die op zeven A4-formaat multipels van de volgende met Geens INBOX, de Lode Fierenswas presentatie in gast Na Kris 9.2 onderzoeken. tot willen relatie beeldende in grafiek kunsten de of de van die positie en lithografie, zeefdruk hoogdruk, met diepdruk, werken willen die en critici biedt enkunstenaars residentie werkplaats een aan Centrum Masereel Het Frans Durt. Ivan meesterdrukker van der begeleiding Kasterlee, in on zeseen weken Centrum Masereel durende Frans residentie in zijn en vrijblijvendheid. vrijheid werk tot tussen evenwichtsoefening een om verplicht Dat toe te te eigenen, matigen. maakt omzichzelf aan iets zich slagen, het aan om te Volgens kunnen verplichting. vorm van kunst, Fierensis nooit vrijblijvend zijn, letterlijk ‘niet-toegewijd’kunstenaar of zonder enige weer subtiele en verfijnde werken, nooit de die te herhalen zijn. toch wil En ‘een schoonheid resulteren van telkens beweging’. Hieruit en de dynamische de zeefdrukken. van de27 afmetingen x36 cm, van gepresenteerd onderverdeeld compartimenten in tafels, op lange drukken Centrum. Masereel het residentie een tijdens Frans in maakte exemplarenvijf hij die op voor, stelde er 48 zijn zeefdrukken 16 hij met februari boek zeefdrukken Van INBOX. de Fierenswas in eerstegast tot 18 januari Kris Kunstenaar

A4 Multiple (4) Multiple A4 surprises op de vijfde verdieping op de vijfde surprises Z A4 Multiple (4) Multiple A4 op donderdagPreview 13.03.2014 14.03 —25.03.2014 M A4 voor deze bijzondere de zeefdrukken tijdens editie Fierensmaakte Kris vitaliteit Fierensvanuit de krachtige Kris Voor vertrekt zijn zeefdrukken delicate INBOX werden het kader zeef van intieme In de kleurrijke, 17.01 —16.02.2014 eefdrukken van K eefdrukken

ultiple (4)ultiple van L

INBOX. . Voor keer de op A4 vierde stelde rij Geens Fred van met editiemap zeefdrukken een is parafernalia vintage van verzamelaar verwoed . Als ris F ris ode G ierens eens map een samen,

- -

- Schone Kunsten Antwerpen. Nononse A4 getiteld (het formaat waarbinnen de kunstenaarsbijdragen zich zouden situeren), verscheen als eerste editie in mei 2007 met een oplage van 50 exemplaren. Ze werd onder ruime belangstelling voorgesteld in de nieuwe Antwerpse ruimte Gallery 85. In het beige archiefmapje trof men, naast een tegendraadse inleiding door Hans Theys, een Cake Box Edition van Vaast Colson aan, een flashy ijskaststicker van Dennis Tyfus, een kleurenfoto van Leon Vranken, een zeefdruk van Tomas Boiy, een kleurendia van Celine Felga, een DIY sculptuur van Timothy Segers en een collage van Geens zelf. Omdat de reacties bijzonder positief waren, zette Geens zich meteen aan een opvolger. Amper een jaar later werd A 4(2) voorgesteld in het M HKA. Opnieuw ingeleid door Hans Theys, en deze keer in een stevige kartonnen opbergdoos met een opgekleefd werk van Dennis Tyfus, bevatte de editie speciaal gemaakte bijdragen op 50 exemplaren van Philippe Van Wolputte (een tekstprint), Timothy Segers (een kleurenfoto), Guy Rombouts (een knip- sel), Kati Heck (een manueel gekleurde zeefdruk), Danny Devos (een manifest in een zakje met aarde) en Lode Geens (een brief met cd). Ook de derde editie werd het jaar daarop (2009) in het M HKA gepresenteerd, vergezeld van een live tekenperformance van Rinus Van De Velde. Deze keer verscholen de 7 gesigneerde kunstwerken zich in een aluminium doos die associaties opriep met Caran d’Ache kleurpotloden. In zijn begeleidende tekst schetst Hans Theys hoe archeologen van de toekomst zich het hoofd braken over de vondst van deze ‘blikken doos’ met vreemde inhoud. Damien de Lepeleire voorzag een originele collage, Paul Casaer een bedrukte glasplaat, Benjamin Verdonck een ironische sticker, Freek Wambacq een zeefdruk, Walter Swennen een kleurenfotokopie, Rinus Van De Velde een serigrafie en Ria Pacquée een kleurenfotoprint. Toen werd het plots stil rond A4. Lode Geens zette zich volledig in voor het kunstenaarsinitiatief NICC en stelde er diverse tentoonstellingen samen, waaronder een over multiples. Tot hij, aangesproken door de compromisloze schilderkunst die hij rondom zich zag, opnieuw de behoefte kreeg deze in een betaalbare editie te bundelen. De vierde editie van A4 (opnieuw op 50 exemplaren) week door zijn focus op de schilderkunst enigszins af van de vorige. Vergezeld van een tentoonstelling in het M HKA met schilderijen van Walter Swennen, Fred Bervoets, Damien de Lepeleire, Koen Van Den Broek, Werner Mannaers, Kasper Bosmans en Xavier Noiret-Thomé, nam ze de vorm aan van een klassiek ogend boek. De ‘reproducties’ van de getoonde schilderijen zijn echter losbladige zeefdrukken, door de kunstenaars gesigneerd en in bepaalde gevallen zelfs van een manuele ‘retouche’ voorzien. Het plezier van het schilderen en het feest van de kleur spatten je vanop elke bladzijde tegemoet. A4 4 vormde daardoor zowel een draagbare tentoonstelling als een explosief picturaal prentenboek.

9.3 Boekpresentatie Hugo Puttaert ‘Think in Colour’ 28.03 — 02.04.2014 Preview op donderdag 27.03.2014

Think in Colour is een uitzonderlijke catalogus met meer dan 380 pagina’s gewijd aan het kleurrijke oeuvre van grafisch ontwerper Hugo Puttaert (°1960). Think in Colour is een visuele trip doorheen het jarenlange werk van de Brusselse ontwerper, tevens docent aan Sint-Lucas Brussel, creatief directeur en hoofdredacteur van Addmagazine. Puttaerts designstudio Visionandfactory wordt door heel wat Belgische en internationale bedrijven gesmaakt voor haar frisse no-nonsense-aanpak van grafische vormgeving. Eerder dan een volledig overzicht, biedt Think in Colour een selectie, een caleidoscopisch beeld op de veelvormige output van studio Visionandfactory. P 103 M HKA Jaarverslag 2014 9 Inbox statement over publieke van het instellingen. belang doet Hij als dit JanCox het M HKA. geschonken zijn aan van verzameling Raemdonck ZwartePanter. Panter De de deel een kern van van heeft Adriaan Zwarte De galerie de Antwerpse van bij de start spilfiguur de internationale Cobra, en Cox, aan de Belge, verwant mede-oprichter de Jeune van Peinture ensemble rijker: Jan artistiek belangrijk een is Gemeenschap Vlaamse De 9.4 uiteengezet. denken en hetontwerp artistieke op grafisch Poynor visie en Steven gastauteurs Rick van Cleeren werd Puttaerts opiniestukken en scherpe wordt met Samen kritische het gekleurd. volledig Wanneer het het opwarmt, koud boek wanneer wordt is, en afkoelt. het zwart; opwarmt het module afwisselend die boek soort een installatie: ontworpen INBOX werdIn het gepresenteerd boek speciaal door een Janen Randoald in Kunsthalle. MER.Paper Het werd van. uitgegeven door ook illustratie treffende een daar boek dit is en honderden kleurenpagina’s, irisdruk in colour’ en in met kaft een ‘think het is credo daarin Cruciaal op door hetde Hugo ontwerpvak visie Puttaert. en deen over processen de verschaffen studio van de geschiedenis inzicht Het geselecteerde werk wordt een teksten die van de hand gekaderd aan Hugo de Boston. academie van toen aan aan Claus was Cox decaan schreef de brieven hij die zoals zijn er bijzondere en archiefmateriaal, tekeningen JanCox die op zijn hetDaarnaast van einde leven sculpturen maakte. aantal ook bij, groot een blijven. zijn Er maar schilderijen nogook heel vandaag fris op werken avontuur zelf scherpe gaat, die de kunstenaar zijn werken waarin ‘bronwerken’ men die als vre Het of omschrijven. ‘pilootwerken’ zou kunnen Cox publiek blijven? zou domein best in bewaard ensembleJan welk van kijken de watwas vraag: Hier de is. beste invalshoek om te samen maar om te zo veel halen, mogelijk werken het M HKA naar om niet Vaast er immers Colson. Het ging Broek en performancekunstenaar Koen teden nemen: van schilder beslissing Raemdonck de finale Adriaan om uit met samen het en museum kunstenaars nodigden wete twee maken, Raemdonck. vindt tempel er is, die belangrijkste de werden ze dus publiek immers HetMet bezit. is zijnmuseum schenking het werken M HKA. die aan van hij plaatseen konden kern schonk De vinden. hoe ze op manier de juiste koesterde omdat afvroeg zich hij de plaats daarvan werken in Cox nooitverzamelde hij van aantal een maar die te koop aanbood, en ook Raemdonck verzamelaar. vriend, zijn Galerist, testamentuitvoerder. de Zwarte Panter. van verhaal 1980, werd Na in Raemdonck zijn zelfmoord Cox het de uit terugkeerde jonge Verenigde in Staten, werd de spilfiguur hij waarde belicht.” weinig nog te artistieke Want zijn we vinden blijft. die hedendaags kunstenaar een Cox als invalshoek: derde een voor kiest M HKA Het deed. jaar geleden vijf in Antwerpen Museum Koninklijk het zoals voortzet, die canon de van schilderkunst de kunstenaar een als zien ook Maar Belge. hem je kunt Peinture van Jeune de mede-oprichter als waarde vaste hij een is gezien “Kunsthistorisch het van M HKA. Baere, directeur H “ over JanCox; Pirotte met moderator. Vree JanDe als Philippe op zondag 06.04.2014:Preview Koen den Broek gesprek van en tussen —29.06.201406.04 houden hedendaags J werken bevat uiteindelijkeDe voornamelijk selectie Cox’ uit latere oeu Raemdonck keuzes de juiste Adriaan van het uit Om genereuze aanbod met JanCox. Toen geschiedenis Raemdonck lange een heeft Adriaan an C an Jan Cox kun je vanuit verschillende invalshoeken benaderen invalshoeken je vanuitJan Coxkun verschillende oe de herinnering van kunstenaar een oe de herinnering ox ?

De ,” Bart zegt - In het voorjaar van 2014 toonde het M HKA in INBOX gedurende telkens een maand de selectie van Koen van den Broek, Vaast Colson en Philippe Pirotte. Op een later tijdstip wordt het hele ensemble getoond. Het M HKA redigeerde ook een aantal van de ongepubliceerde teksten van Jan Cox, die opgenomen zijn in het digitaal platform rond de kunstenaar. Later dit jaar zal de stichting De Vlaamse Gids de artikels die Cox voor het gelijknamige tijdschrift schreef, bundelen in een boek, samen met enkele belangrijke interviews. Met deze aanwinst voegt het M HKA opnieuw een stukje toe aan het verhaal van de internationaliteit van de Antwerpse beeldende kunstscène.

— Aflevering 1: 06.04 — 04.05.2014 De keuze van Koen van den Broek — Aflevering 2: 06.05 — 01.06.2014 De keuze van Vaast Colson — Aflevering 3: 03.06 — 29.06.2014 De keuze van Philippe Pirotte

9.5 Party 02.08 — 24.08.2014

Ter ere van de tiende verjaardag van Museumnacht presenteerden we INBOX Party. De meest feestelijke kunstwerken uit de M HKA-collectie werden van onder het stof gehaald en opgeblonken voor deze verjaardagseditie. De 5e verdieping van het M HKA werd omgetoverd tot een forum voor de meest uitgelaten werken uit de collectie: — Vaast Colson & Dennis Tyfus: Het middelpunt van de belangstelling, 2014; — Luc Tuymans: Feu d’ artifice, 1982; — Ria Pacquée: The girl who was never asked to marry, 1988; — Kerim Ragimov, Human Project Portrait n°16, 1994-2003. — Alain Arias-Misson: video van de performance The Public Linguistic Poem, 2013

9.6 LINES, laureaat van Kunstbende 28.08 — 04.09.2014

Kunstbende, dé competitie voor kunstzinnige jongeren van 13 tot 19 jaar, bestaat vijftien jaar. Voor die feesteditie werd cultuurcentrum De Warande in Turnhout ingepalmd door jong geweld van over het hele land. In verschillende categorieën werden de besten naast elkaar geplaatst. LINES, beter bekend als Linus Bonduelle, kaapte de hoofdprijs in de categorie Beeldend Nationaal weg: een week lang expositieruimte in INBOX. Van 28 augustus tot 4 september zal het werk van deze 18-jarige jongeman uit Leefdaal getoond werd op de vijfde verdieping van het M HKA. LINES’ frisse en diverse oeuvre bestaat uit grafische experimenten met fotomateriaal, verschillende illustratieve observaties — al dan niet opgetekend in een schriftje — en het werk waarmee hij Kunstbende won: What I See When I Close My Eyes. Het kunstwerk kwam tot stand na enkele experimenten met pen en drager. Uiteindelijk koos Linus Bonduelle ervoor om een witte MDF-plaat te gebruiken als ondergrond. Met zwarte stift en vaste hand begon hij te tekenen, startend in de linkerbovenhoek. Langzaam werd de plaat gevuld met beelden die spontaan in hem opkwamen, vaak geïnspireerd door vrienden en het dagelijkse leven. Allerlei figuren en objecten zwermen in een cartooneske stijl door elkaar, maar door het gebruik van een enkele kleur en medium oogt het geheel toch enigszins sober. Toch wil Bonduelle niet dat P 105 M HKA Jaarverslag 2014 9 Inbox zijn van vader,werd ook de boekhandel gevormd door in wat aantrof hij volgderevolutie de beeldende in op de kunst andere. jonge De kunstenaar en Ronny Van de Hendrickx Velde. Frank Jef Lambrecht, curatoren: en werd heeft samengesteldinvalshoek verschillende door drie over tentoonstelling Woutdriedelige deel Vercammen, eigen een waarbij elk presenteerde een het 3parts M HKA in well-considered idea exhibition of an het er najaar bijzondereIn was voor aandacht Wout Vercammen. Met A 9.9 Martens. en Hans met Rinckhout sprekers Eric dat op 6november uitgegeven werd voorgesteld, door boek, Hannibal, namige INBOX werd vergezeld in paper on door Works het tentoonstelling gelijkDe oud een medium. binnen vernieuwingen of naar schilderkunst, de van herpositionering een op Zegaat zoeknaar niet centraal. schilderen het ook Voor van geen titel. schilderijen de staat handeling haar haar kregen werken, bij en uitleg haar geen verklarende de kunstenares gaf Zelf vatten. woorden in werk gemakkelijk Haar laatniet zich het schilderen. in investeert zijn handelend een waarbij ze haar persoon, als D’Hollander schildert Ilse 9.8 Flankerende (zie en ISELP het Baere, 13.1.5De M HKA coproductie een is hoofdstuk tussen Bart met Hetbijdrage een M HKA-directeur boek, over van de kunstenaar. 0123456789 van Terlinden, aanleiding Christophe naar INBOX presenteerde met oud tentoonstelling een werk en nieuw van 9.7 experimenteren. blijven steeds meerdere beheerst hij stijlen enedit werken wil hem definieert; 9.10 het het auditorium van M HKA. vond plaats doctoraatsverdediging opDe donderdag 27 november om 16:00 in fluistert. totties, geheel, één dat luidop en davert minzaam en contradic parallellen bewegingen, klanken, composities,in vertellingen, werelden samenkomen die verschillende uit bestaat audiovisuele voorstelling en fosforescentie.mee door op reis een wereld een treinen van intieme Deze Kondon Frank en zijn nemen hond fysicus de eenzame Hund ons Eysermans, P-TrainsIn Phosphora) (Astrin Wout van tijd De Vercammen (°1938) de ene waarin periode een was 11.12.2014 —15.03.2015 P-T Ann 06.11 —16.11.2014 W I op 09.10.2014Preview –19u 10.10 —02.11.2014 C A well W 20.11 —07.12.2014 lse lse hristophe hristophe orks on paperorks out V out rains (A rains ollander D’H

E Publicaties). ysermans - considered idea of an exhibition in 3parts in exhibition of an idea considered ercammen strin P strin T erlinden

doctoraatsonderzoek Ann van intermediaal , een

hosphora

) , de eerstemonografie

- - gespecialiseerd in kunst en politiek. Tijdens zijn opleiding tot typograaf bracht een van zijn leraren, John Trouillard, hem in contact met de recente stromingen binnen de hedendaagse kunst. Vanaf de jaren 50 stelde Vercammen tentoon in Antwerpse galerieën, maar ook in Duitsland, Zwitserland en Italië. In de jaren 60 verlegde Vercammen zijn actieterrein naar de happenings, samen met Panamarenko, Hugo Heyrman, Bernd Lohaus en Jacques Charlier. Eind jaren 60 vond de beeldtaal van Wout Vercammen haar definitieve en onmiskenbaar eigen vorm: rudimentaire gegevens zoals zijn Belgische identiteit, een ‘toevalligheid’ die Vercammen verhief tot readymade. In dezelfde lijn lag zijn keuze voor de vierkante meter als standaardafmeting. Aan het einde van de jaren 70 nam Wout Vercammen met zijn compromisloze opstelling een aparte positie in op de Antwerpse kunstscène. Hij was een outsider en werd een artist’s artist. Meer door zijn houding dan door zijn werk, dat weinig bekend was, werd hij een referentie voor nieuwe generaties kunstenaars, een levende legende die zelden exposeerde. Met A well-considered idea of an exhibition in 3 parts brengt het M HKA hulde aan een flamboyante kunstenaar, een losbol en een vakman.

Ter gelegenheid van deze tentoonstellingsreeks verscheen op initiatief van Ronny Van de Velde het boek‘Wout Vercammen’ (zie hoofdstuk 13.1.6 Flankerende Publicaties).

— Aflevering 1: 1950-1970 – Curator: Jef Lambrecht 11.12.2014 — 11.01.2015 Preview met boekvoorstelling Wout Vercammen en gesprek tussen curatoren Jef Lambrecht, Frank Hendrickx en Ronny Van de Velde op donderdag 11 december om 19u in het auditorium van het M HKA. — Aflevering 2: Belgische werken en woordschilderijen – Curator: Frank Hendrickx 15.01.2015 — 15.02.2015 Preview op donderdag 15 januari vanaf 19u in het M HKAFE — Aflevering 3: Postdadaïstisch en ander werk dat niet past in Aflevering 2 tot heden – Curator: Ronny Van de Velde 19.02.2015 — 15.03.2015 Preview op donderdag 19 februari vanaf 19u in het M HKAFE

Tussendoor opstelling collectiewerken (projecties) van 18 februari tot 9 maart : De Gruyter, Jos & Thys, Harald – Parallellogram, 2000 – video 01.07 — 30.07.2014 : videowerk van Ria Pacquée: Inch’Allah 06.09 — 05.10.2014: videowerk an Ria Pacquée: Inch’Allah

COMMUNICATIE BEMIDDELING 1. Elektronische nieuwsbrief — Muurtekst 2. Banner op website M HKA Vinylletters op muur, korte toelichting 3. Facebook en Twitter tentoonstelling 4. Kris Fierens werd mee opgenomen op uitnodi- — Titelbordjes gingskaart van Art’s Birthday Naam, titel, datum, courtesy QR-code met link naar ensemblebank PERSAANDACHT — Mobiele applicatie De presentaties van Jan Cox en Wout Vercammen Meer informatie over kunstenaar en ieder werk konden op ruime aandacht rekenen. Gazet van via QR-code op titelbordje of door te surfen Antwerpen, De Standaard en Het Laatste Nieuws naar ensembles.org publiceerden interviews met Adriaan Raemdonck — Audiovisuele bemiddeling (naar aanleiding van Jan Cox), en H ART bracht Video/ARTtube een diepgaand stuk over leven en werk van Wout Vercammen. 10 10 Kunstwerk van de maand in het M HKAFE P 109 M HKA Jaarverslag 2014 10 Kunstwerk van de maand in het M Hkafe Zonder (Sinterklaasraket), titel Bruyn, De Goele December: 1994 Zonder (Sinterklaasraket), titel November: Bruyn, De Goele 1994 — Cordier, Alpin,1987 De Discours Thierry Oktober: — Cordier, Alpin,1987 De Discours september: Thierry — ,C’est Corillon Patrick peut-être icique…, Augustus: 1989 — Kozaric, Ivan Untitled(Angel), Juli: 1973 — JanCox (in Juni: het inbox kader van — Mei: JanCox (in het I kader van — JanCox (in April: het I kader van — Pentel 3DX 120 A315 -0,5mm (series of 3works) — (winter Van Patrick Caeckenbergh,Tekeningen maart: oude van Bomen ‘Luc Deleu’, gestempeld met ‘03 1974’. datum juli op mat papier.— Zeefdruk Een exemplaar getekend blauwe in inkt promotion, 1974 Luc architecture Deleu, Mobile medium Februari: 2013, Blimp, collage Panamarenko, Januari: — —

2010-2011) nbox nbox ) ) )

11 11 Extra Muros P 113 M HKA Jaarverslag 2014 11 Extra Muros consulteren platform te multimediale dit phone is desktop thuis ofook via tablet. Maar extra’s raadplegen en multimediale op hun smart kunstenaars kunstwerken, over de informatie QR-codes bij meertalige bezoekers de werken kunnen de Via verlengstuk. ook digitaal een heeft Meir de op Paleis in het M HKA en Luc Rajan Tuymans. Pistoletto, C.K. Michelangelo Dewaele, Graham, Daniel Tyfus, Rodney Colson &Dennis (toenmalige) tonen. werk is Er Vaast te zien van hedendaagse kunstenaars werk van ervan: de oorspronkelijke functie aan hedendaagseeen invulling het Blauwe in zo en geeft Salon, nieuwe aanwinsten dan toont vanaf M HKA (M HKA) Het Hedendaagsehet Antwerpen en Kunst Herita. van Museum tussen samenwerking permanente een van Het de was start op in. de Meir het Blauwe het het M HKA Salon palmde van Paleis Tijdens de Cultuurmarkt het gegroeid. is waaruit wortels met de historische het opnieuw museum aangaan band een kan —door deze er werk manier Op te tonenkunst de uit M HKA-collectie. te herstellen salon —een voor hedendaagse de oorspronkelijke functie in Zaal ook stelde voor om het de M HKA Blauwehet Daarnaast nu museum beheert. het uit ICC-archief dat materiaal documentair te presenteren, van de hand aan het het van baanbrekend Paleis ICC in permanent geschiedenis om stukje een bijzonder waren Beide partijen over enthousiast en debeslisten samenwerking de ICC-tijd ook voor de basis de M HKA-collectie. Bovendien werden legde opgenomen ervan heten de M HKA. videotheek in de bibliotheek het van ICC, omdatde het erfgenaam documentatiecentrum, Het 1982 werd museum bij in ook de formeel het oprichting van M HKA. per voor kunst(enaars) voorlo de onmiddellijke en publiek. Het ICC daarmee was ontmoetingsplek Flor tot Bex dynamische een toekomstig M HKA-directeur onder zich van leiding en ontwikkelde Vlaanderen, in hedendaagse kunst voor Nederlandse Cultuur. Hetvan ICC de was eerstepublieke instelling (ICC), het Centrum van Ministerie Cultureel 1970 opgericht op in initiatief onder van andere Vaastrecentere Colson, Koen collectiestukken den Broek. van Dewaele, Vautier, Ben ook met maar Byars, en James Lee Gordon Matta-Clark de uit ICC-tijd Daniel van kunstwerken metBlauwe verschillende in Zaal op Paleis de Meir, het nu Herita. bezit van in Koninklijk hetvan voormalig de te geven kamers aan omonder uit creatieve een invulling andere het M HKA nodigde model worden. ontsloten erfgoedorganisatie De kunnen dynamisch waarbij voor sites erfgoed, metook ander een beleid een en meer te ontwikkelen tracht Herita Maar erfgoedactiviteiten. diverse dienstverlener als en organiseert erfgoedsites verschillende beheert vzw Herita erfgoedorganisatie Vlaamse De Hogeschool en M HKA Artesis i.s.m. FoMu en AmuseeVous, ,meubelrestauratie strOhm, Zellien Anne AMUZ, Avond Contour, met Herita partners: Toneelhuis Van en Tim Steenbergen, 11.1 verleden. haar naar ook terug het M HKA keert deze manier Op het op Paleis de in Meir –M HKA 30—31.08.2014 het Internationaal nl. Het vroeger op Paleis huisvestte de Meir de historische en richtte op deze uitnodiging in graag ging Het M HKA het op Paleis de naar Meir terug beetje een –Het M HKA 31.01.2014 P het in M HKA

via

www.ensembles.org. aleis op de M aleis

eir

11.2 VISITE

M HKA verzamelt al meer dan 25 jaar een uitgebreide collectie nationale en internationale hedendaagse kunst. Door voortdurend de vinger aan de pols te houden en met een open blik naar de mondiale kunstwereld te kijken, wil het museum bezoekers aansporen tot reflectie. Maar het M HKA wil ook de muren van het museum openbreken en een dialoog aanmoedigen door de collectie buiten het museum te tonen. Het M HKA vond een partner in LOCUS, het steunpunt voor bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra en lokaal cultuurbeleid in Vlaanderen. Het resultaat van deze samenwerking is Visite.

Gemeentebesturen, cultuur- of gemeenschapscentra en bibliotheken kunnen tijdelijk werken uit de M HKA-collectie ontlenen. Toch is Visite veel meer dan louter bruiklenen. Het wil cultuurwerkers en lokale besturen ondersteunen en adviseren in (de ontwikkeling van) een beleid rond hedendaagse beeldende kunst. Tijdens een tentoonstelling in het kader van Visite treden de kunstwerken uit de M HKA-collectie buiten de muren van het museum. Ze nodigen uit tot reflectie, en zetten aan tot projecten in samenwerking met de lokale partners.

Bornem: 03 — 31.05.2014 Kunstwerken uit de collectie van het M HKA op uitzonderlijke locaties in Hingene en Buitenland. Chantal Akerman, Guillaume Bijl, James Lee Byars, Leo Copers, François Curlet, Raoul de Keyser, Luc Deleu, Lili Dujourie, Honoré δ’O, Jimmie Durham, Pieter Engels, Robert Filliou, Dan Flavin, René Heyvaert, Fabrice Hyber, Ivan Kožarić, Wolfgang Laib, Guy Mees, Juan Muñoz, Hans Op de Beeck, Michelangelo Pistoletto, Hermann Pitz, Gert Robijns, Nicolás Uriburi, Patrick Van Caeckenbergh, Loreta Visic, Lawrence Weiner en Franz West. Opening op zaterdag 3 mei om 14u in Kasteel d’Ursel, Hingene

Genk: 02.07 — 31.08.2014 Tijdens de zomermaanden was de M HKA-collectie op visite in C-Mine in Genk. Bijzonder aan deze editie was dat alle Genkenaren door het cultuurcentrum werden uitgenodigd om curator te zijn van de tentoonstelling. Veertig inwoners met totaal verschillende achtergronden en interesses stelden zich kandidaat. In een participatief proces, dat over meerdere maanden liep, vervulden deze veertig deelnemers zowat alle taken gerelateerd aan de realisatie van een tentoonstelling. Het resultaat was een zeer boeiende en frisse tentoonstelling, waarbij het publiek en de beleving centraal stond. Visite in Genk toonde werk van onder anderen Berlinde De Bruyckere, Wim Delvoye, Marlene Dumas, Ann Veronica Janssens, Anish Kapoor, Juan Muñoz en Luc Tuymans.

Diest: 27.11 — 21.12.2014 In het najaar ging de M HKA-collectie naar de citadel van Diest. De voormalige legerkazerne staat sinds twee jaar leeg, waardoor veel mogelijkheden zich aanbieden om op zoek te gaan naar nieuwe functies voor deze bijzondere plek. De stad Diest onderzoekt hoe ze de ruimtes als tentoonstellingslocatie kan inzetten, maar ook via kunst welke andere functies de site in de toekomst kan hebben. De werken uit de collectie van het M HKA werden getoond naast kunstwerken van jonge Vlaamse kunstenaars, waarvan enkelen nieuw werk hebben gemaakt voor het project. De impact van de ruimte heeft, net zoals de keuze van de werken, deze tentoonstelling naar een bijzonder niveau getild. Visite Diest toonde werk van o.a. Berlinde De Bruyckere, Lili Dujourie, Jimmie Durham, Jan Fabre en Marie-Jo Lafontaine. P 115 M HKA Jaarverslag 2014 11 Extra Muros 3. 2. 1.

Facebook en Twitter en Facebook website M HKA op Banner nieuwsbrief Elektronische COMMUNICATIE De De voornamelijk dankzij de medewerking van C-Mine.medewerking de dankzij voornamelijk gebracht, aandacht de ruim onder in Genk Limburg). project vooral Voor2014 het werd Nieuwsblad) als televisie (ATV, RTV, TV Limburg, Belang van Antwerpen, van (Gazet in regionale de media, zowel print aandacht PERSAANDACHT Visite -projecten kunnen steeds rekenen op op rekenen steeds kunnen -projecten

12 12 Evenementen P 119 M HKA Jaarverslag 2014 12 Evenementen 8. 7. 6. 5. 4. 3. 2. 1.

Evenement met receptie en gratis en receptie met cava Evenement Uitnodigingen (2.000 ex.) (10.000Jaarbrochure ex.) (5.000M HKAzine ex.) Twitter en Facebook website M HKA op Banner nieuwsbrief Elektronische WeekUp en HART in nationaleAdvertenties de magazines COMMUNICATIE enzijn impact? betekenis Wat love een is song? Tot en voor zich, hij richt wie leidtpopulariteit tot nog zijn over iets enorme er blijft dan verspreiding, van de love van het universele song deAls sleutel tot is zijn en die populariteit, &M HKA. ChampdAction van Festival Canvas Time de het tijdens 11de van jaarlijkse editie geluidsinstallatie als Van 20 tot M HKA, opnames 21 400 in te september beluisteren er reeds waren bijkomende anderen konden aan ze toesturen. op die toestelletjes, hun beurt hun ‘love song’, ze ook paar een kregen het apparaatje en terug. stuurden Elk opname een compact posteen van per daarop opnameapparaatje. Zij maakten hen de uit van hele elk wereld, en schrijvers en stuurden muzikanten nisten, compo kunstenaars, 300-tal een selecteerden elk organisaties Vier Belgische het M HKA. met in langetermijnproject een de is officiële Song opstart Love concept een Naar Verstockt. Serge van M HKA. Exhibtions, Objectif deBuren, :ChampdAction, Co-productie artiesten met opnames internationale buttons op van 3000 Installatieproject 12.1.2 door Pack Duo opluistering Doorlopend &Roll Muzikale 23:00: tombola Gratis 22:15: The Valerie Optreden Solanas — de Beeck Op 22:00: door Hans Verjaardagstaart — Fierens Kris boekpresentatie 21:30: Preview — door Claude 21:00: Blondeel State Arts of the — 20:30: — Van gevelpaneel de Velde Rinus 19:30: Inhuldiging — — eeuw incarneren. twintigste de uit de Velde fotograferen kunstenaars die met zijn zichzelf vrienden, liet meter Van op drie. twaalf van zwart-wit in drieluik een maakte kunstenaar Van de Velde. Rinus aan het was de 2014 beurt de sieren. gevelIn jonge De zal de tot dat lang, volgende heel paneel een een jaar aan stenaar Birthday, Art’s kun een maakt het van M HKA vraag Op degevelpaneel Cockerillkaai. aan het van nieuwe de hoogtepunten deEén van avond van de was inhuldiging voor feest een de ter kunst. ere van elkaar de handenin de zesde maal voor slaan en M HKA HART wereldwijd. Birthday-feesten Klara, Art’s diverse de ‘kunst’. van geboortedag Dittot uit statement groeide bar Parijse een in tot zijnuit verjaardag de officiële Filliou Robert 1963In Fluxus-kunstenaar riep 12.1.1 12.1 zaal –ronde Gelijkvloers 20Za en zo 21.09.2014 11 van tot 18u SONG –LOVE 2014 CANVAS TIME Programma 17.01.2014 ART’ S tructurele evenementen tructurele s s

Verwelkoming BIRTHDAY

dit keer van ClaudeBlondeel.dit van keer State de publiceerde opnieuw of HART Arts the inspiratiebronnen. jaarlijksegewoonte Naar zijn over preview vertelde sneak en meer een krant de gaf Velde:Rinus de Van kunstenaar de aanleiding gevelpaneel nieuwe van het van artikel mooi een naar bracht Morgen De PERSAANDACHT - - , wie is hij bedoeld? Voor het beantwoorden, of tenminste het ervaren van die vragen, biedt de uniformiteit van het toestelletje een egalitair productieap- paraat dat een collectieve verscheidenheid aan interpretaties toelaat. De diversiteit vergroot nog door de gedecentraliseerde selectieprocedure die verschillende netwerken verbindt en exponentieel vergroot. En dit alles binnen een opmerkelijke economie: de goedkope apparaatjes functioneren dubbel, zowel opname als weergave. Plaats en tijd zijn geen obstakel, vermits er enkel gewerkt werd via posttrajecten en adresboeken. LOVE SONG werd gerealiseerd mede dank zij de steun van de Vlaamse Gemeenschap en de Stad Antwerpen.

COMMUNICATIE 1. Elektronische nieuwsbrief 2. Banner op website M HKA 3. Facebook en Twitter

12.1.3 ARTIST TALKS Auditorium

Van februari tot juni 2014 organiseerde het M HKA in samenwerking met drie toonaangevende Antwerpse galerieën Artist Talks met telkens Johan Pas als moderator.

— donderdag 06.02.2014 – 19u30: Peter Rogiers – Tim Van Laere Gallery — donderdag 20.03.2014 – 19u30: Dirk Braeckman – Zeno X Gallery — vrijdag 28.03.2014 – 16u30: Adrian Ghenie – Tim Van Laere Gallery — donderdag 08.05.2014 – 19u30: Mark Manders – Zeno X Gallery — donderdag 22.05.2014 – 19u30: Kati Heck – Tim Van Laere Gallery — vrijdag 06.06.2014 – 19u30: Anton Corbijn – Zeno X Gallery (in Cinema Zuid) — donderdag 19.06.2014 – 19u30: Angel Vergara – Axel Vervoordt Gallery — donderdag 04.09.2014 – 19u: Anne-Mie Van Kerckhoven – Zeno X Gallery — donderdag 25.09.2014 – 19u: Nadia Naveau – Base Alpha Gallery — donderdag 09.10.2014 – 19u: Maryam Najd – Galerie Van De Weghe (in het Engels en gemodereerd door Klara-nethoofd Chantal Pattyn) — donderdag 13.11.2014 – 19u: Henk Visch – Tim Van Laere Gallery — donderdag 04.12.2014 – 19u: Michael Wolf – GALLERY FIFITY ONE

COMMUNICATIE PERSAANDACHT 1. Elektronische nieuwsbrief De Artist Talks kregen aankondigende stukken 2. Banner op website M HKA in H ART en Knack Focus. Vooral de Talk met 3. Facebook en Twitter Anton Corbijn kon op heel wat aandacht rekenen.

12.2 OCCASIONELE EVENEMENTEN

12.2.1 INSIDE OUT te gast in Antwerpen 13.03 — 13.04.2014 Gevel ronde zaal

In maart veroverde het INSIDE OUT-project Antwerpen. Het M HKA en GZA Ziekenhuizen campus Sint-Vincentius leenden hun gevels uit als tijdelijke expositieruimte voor portretten van inwoners uit Antwerpen die hun bezorgdheid over de luchtkwaliteit in Vlaanderen uitdrukken. Het initiatief was een lokaal INSIDE OUT-project: een mondiaal kunstproject van de Franse kunstenaar en TED-winnaar JR die van de straat de grootste kunstgalerie ter wereld wil maken. P 121 M HKA Jaarverslag 2014 12 Evenementen 3. 2. 1.

Facebook en Twitter en Facebook Website M HKA nieuwsbrief Elektronische COMMUNICATIE manifesteren, tentoonstellingsruimte. identiteit cilindrische de dwingende van de de installatie bevroeg structuur Als benedenverdieping het van M HKA. Maximus Circulus 12.2.2 www.forabetterworld.net. via Meer info sprekende portretten. World de vaste fotografe hetSophie Rata, van For ABetter World vzw A Better united’ OUT-project INSIDE door ‘artists Het werd Antwerpse gerealiseerd dat bestaan. bijna heeft jaar 1000 bestemd bouwwerk Romeins een voor publiek vermaak Maximus, het Circus het het project bijzonder. in Maximus Circulus naam De het en met algemeen, resonerenin inhoudelijk die metinterventies de ruimte werd het toneel voor events deinstallatie en De ronde in zaal. stellingsvloer Maximus tentoonstelden. Circulus Maar Venlet, Pieter Vermeersch Richard ener anderen die Vangrunderbeek, het en refererenciteren werk Vandevelde, Ludwig aan van, van Dimitri het geheugen deze geleid plekken van heeft en onbewust tot het bewust Het van bestuderen tentoonstellen de beide in ronde het van M HKA. zalen 1:1. op schaal omgeving betreedbare sieve, en mentaal fysiek - immer een was installatie De opeen associaties. hol van geslagen carrousel opende.mogelijke interpretaties tol, Een werd omgekeerd verstilde een dak geheel een zich waardoor nieuwe wereld van bevreemding, gevoeleen van zorgde voor de constructie van oneigenlijke De opstelling tuurvocabularium. en componenten architec materialen het alledaagse ontleend aan die waren werd intensiteit. Architectuur schaduw waardoor werddelicht ontstond. stilte. gevangen, vulde Geluid Het museale vloer en werden plafond de de deel zaal installatie. van van nodigde het de scenario bezoeker tot uit (inter)actie. ruimtelijk als En Wand, intensiteiten van te installeren. verkennen, en architectuur een te om en de de kenmerken ruimte een betekenis van mechanisme een keld als meten wordt waarbij het interventies poëtisch ingescha reeks een de eerstein is en Kunsten (OPAK). voorOnderzoeksplatform Architectuur Maximus Circulus Leuven door en werd de het KU gefinancierd van het Departement Architectuur Maximus Circulus en architectuur. kunst tussen op het raakvlak ontwikkelt zich die praktijk Beidenen hebben zijn onderzoekende opgeleid een architect Hendrickx. als kon de zaal mogelijke in zich die de cirkel grootst van materialisatie Als zaal –ronde Gelijkvloers 20.05 —01.06.2014 CIRCULUS Circulus Maximus Circulus Maximus Circulus Maximus Circulus

verbeeldde aan affect het onderzoek een ruimtelijk kaderde naar binnen de ronde op in de zaal installatie ruimtevullende een was

. MAXIMUS en Arnaud Goossens project een Wim was van jaar verleden een in twintig ingebed van was opgebouwd sculptuur, uit betreedbare een was

Circulus Maximus Circulus ook nieuwe een tentoon definieerde

gemaximaliseerd. Roze De Spion van opening de koppelen te aan lancering de Door bericht. erover ATV) en hebben Dag Zevende De (Radio televisie en 2Antwerpen) (VRT-nieuws, radio ook en aan, aandacht er besteedden media als nationale de pers. Alleprint belangrijke regionale,de zowel bij rekenen aandacht ruime Sint-Vincentiusziekenhuis kon INSIDE OUT op het met samenwerking de Door PERSAANDACHT de ruimte. maatvan poëtische een naar daarom verwees -netwerk, leverde de , werd de aandacht aandacht de , werd

For For

- -

Programma — Circulus Maximus – FRONT/BACK Michael Van den Abeele en Nav Haq schreven met dubbele tong rond Circulus Maximus. — Van dinsdag 20.05 tot en met zondag 25.05: Circulus Maximus I Luc Deleu, Marie-Jo Lafontaine & Ludwig Vandevelde actualiseerden hun werk en de specifieke opstellingen die ze in het verleden in deze ruimte realiseerden in relatie tot de nieuwe tentoonstellingsomgeving van Circulus Maximus. — Donderdag 22.05 van 19:00 – 20:00: Circulus Maximus – Schijfdoop Hilde d’Haeyere en Bára Sigfúsdóttir gingen een fysieke en associatieve dialoog aan met Circulus Maximus ter verkenning van de ruimtelijke structuur. Aansluitend was er gelegenheid voor nababbel en een drankje in het M HKAFE. — Zondag 25.05 van 11:00 – 12:00: Circulus Maximus I – Artist Talk Hans Theys sprak over de ronde zaal van het M HKA aan de hand van Circulus Maximus en de actualisaties van een aantal werken die in deze ruimte tentoon werden gesteld: Academical Upgrade (opgesteld in 2004) van Luc Deleu, Jeder Engel Ist Schreklich (opgesteld in 1994) van Marie-Jo Lafontaine en Elément Cosmologique (opgesteld in 1994 in combinatie met Image du Monde) van Ludwig Vandevelde. — Van dinsdag 27.05 tot en met zondag 01.06: Circulus Maximus II Dimitri Vangrunderbeek, Richard Venlet & Pieter Vermeersch bevroe- gen de bijzondere kenmerken en tentoonstellingscondities van de ronde ruimte en Circulus Maximus door een site specifieke interventie. — Zondag 01.06 van 11:00 – 12:00: Circulus Maximus II – Artist Talk Een gesprek tussen Dimitri Vangrunderbeek, Richard Venlet en Pieter Vermeersch over de ronde zaal van het M HKA aan de hand van hun eerdere interventies in deze tentoonstellingsruimte en hun bijdrage aan Circulus Maximus.

COMMUNICATIE 1. Elektronische nieuwsbrief 2. Website M HKA 3. Facebook en Twitter

12.2.3 REIS NAAR HET MORGENLAND 28.08.2014 aan de hoofdingang van het M HKA in de Leuvenstraat

Een sculpturale doortocht door Antwerpen van 25 tot 30 augustus 2014; bedacht en uitgevoerd door FASE (een collectief gevormd door vijf jonge artiesten die rond dezelfde periode aan de beeldhouwrichting van het KASK te Gent studeerden).

Het volledige traject: — Maandag 25 augustus: vertrek aan de Herbouvillekaai (SCHELD’APEN hangar) naar de WELVAERT WELTON aan de Nieuwpoortkaai. — Dinsdag 26 augsustus: vertrek van de Nieuwpoortkaai naar het PLANTIN en MORETUSMUSEUM op de Vrijdagsmarkt. — Woensdag 27 augustus: vertrek van de Vrijdagsmarkt naar het TONEELHUIS aan de Graanmarkt. P 123 M HKA Jaarverslag 2014 12 Evenementen 3. 2. 1.

Facebook en Twitter en Facebook Website M HKA nieuwsbrief Elektronische COMMUNICATIE Gent(7-23.11.2014). de Zebrastraat in naar daarna (28-30.10.2014) de verder VUB The reisde Olfactory naar Na het M HKA en het het was. eersteuur smeltengetoond; het van lichaam waarvan geur. Het werk de eerbetoon een vrouwelijkheid. vagina is aan professioneeleen labo. Meerdere werden geuren gemengd tot universele een door werd geur ontwikkeld vaginale De blijven er lichte een geur hangen. zal aanwezig op te lang de nemen. blijft huis huid, geur ook De het na wassen naar besnuffelen de of geurstof om beroeren even zo mee de met geur hun vinger konden Bezoekers waarneembaar. licht achteraf dichtbij van dedan geur hetmengt geurconcentraat met zich de geur het is water. gewijd de ruimte In geur. Wanneer te smelten,opwindende het vaginale Madonnabeeld begint concentraat een zich een bevindt van lichaam het uur.een haar midden In van werk Peter van risch de Cupere. olfacto nieuw een ‘DEFLOWERING’; perfumance nl. en 1perfumance, lingen Van getoond. 23 oktober tot het M HKA en met aan 26 oktober werd ‘The Olfactory’ dat er plaats vindt. interactie wordt volgens maar week per vast, aangepast de ligt toonstellingsprogramma wordtdenis toegelicht. doorheen de geschie waarbij zijn geurgebruik er tentoonstellingen Daarnaast om uit werk te tonen. ook andere kunstenaars keren nodigt eigen werk, maar beeldend werknieuw en olfactief getoond. Peter Cupere De toont hierbij vele Space’, de wordt container In om de dag om zelfs soms de twee, geurruimte. een’Scent alleen meer dan is met ‘The Olfactory’ geur. Maar kunstwerken aan betekent men de‘Olfactory’ die ‘sense geeft de term of is smell’. Art Olfactory met gehouden. meerderecontainer geur tentoonstellingen Peter de Cupere. Vanaf midden september werden verplaatsbare een in tentoonstellingsconcept reizend een beeldend is van kunstenaar Olfactory The en Middelheimmuseum. Welton, M HKA en Moretusmuseum, Plantin demet Theatermaker, van steun Toneelhuis, metvan medewerking Welvaert BOS en FASE HET van productie een was MORGENLAND HET NAAR REIS — 12.2.4 — — — Het werk werd op donderdag enkel en 18u30 17u 23 oktober tussen water gewijd smelt bevroren van gedurende Een Madonnabeeld gemaakt Peter Cupere De voorzag voor deze dagen tentoonstel 2interactieve concept. en interactief Het experimenteel een ten is ‘The Olfactory’ in Leuvenstraat de hoofdingang de Aan van M HKA het 23—26.10.2014 ‘s Avonds werd de tocht afgesloten BOS. met HET feest een in THE het tot aan het van MIDDELHEIMPARK de poort van Zaterdag 30 augustus het MIDDELHEIMPARK. naar de Leuvenstraat in Vrijdag de in het M HKA naar de Graanmarkt van Donderdag vertrek 28 augustus:

Leuvenstraat.

MIDDELHEIMMUSEUM.

OLFACTORY 29 augustus vertrokken de wagens op sleeptouw van het

M HKA -

COMMUNICATIE persaandacht 1. Elektronische nieuwsbrief De aandacht voor The Olfactory was eerder 2. Website M HKA beperkt, en spitste zich vooral toe op het 3. Facebook en Twitter smeltende Mariabeeld, met artikels in Het 4. Preview Laatste Nieuws en P-Magazine.

12.2.5 YES - Carly Wijs en Marijke van Warmerdam 14.12.2014 2e verdieping – ronde zaal doorlopend van 11 tot 18u

Op zondag 14 december presenteerde Monty in samenwerking met M HKA en Caravan Productions Yes, een doorlopende installatie-voorstelling van theatermaakster Carly Wijs en beeldend kunstenares Marijke van Warmerdam. Yes is een bewerking van James Joyce’s theatertekst Exiles, in een combinatie van theater, tekst, video, geluid en installatie.

Begeleid door de film Monologue Intérieur van de Nederlandse kunstenares Marijke van Warmerdam speelden de drie acteurs Carly Wijs, Jerry Killick en Rasmus Ölme in een constante herhaling. Het verhaal heeft geen helder plot, maar kan alle kanten uitgaan, naar analogie met James Joyce’s stream of consciousness en de grillige, ononderbroken stroom van het menselijke denken.

Onderworpen aan de dwang van het spelen, zijn de drie personages letterlijk gevangen in een museumruimte, waar hun theatrale loop begint als het museum de deuren opent en ophoudt als het museum sluit. Zowel het spel, de videofilm als het geluidwerk waren doorlopend te zien.

COMMUNICATIE 1. Elektronische nieuwsbrief 2. Website M HKA 3. Facebook en Twitter

12.3 EVENEMENTEN BEMIDDELING

12.3.1 KROKUSKRIEBELS 01 — 09.03.2014

Krokuskriebels is het tweejaarlijks cultuurproject van de Gezinsbond. Tijdens Krokuskriebels, dat om de twee jaar tijdens de krokusvakantie wordt georganiseerd, zetten musea in Brussel en Vlaanderen de deuren wagenwijd open voor gezinnen. De deelnemende musea programmeren dan een bijzonder aanbod waar (groot)ouders en (klein)kinderen samen aan kunnen deelnemen. Met dit evenement wil de Gezinsbond enerzijds het museumbezoek promoten als een zinvolle vrijetijdsbesteding voor gezinnen met jonge kinderen (tot 12 jaar). Anderzijds stimuleert het evenement de musea om in hun publiekswerking meer aandacht te besteden aan een gezinsgerichte aanpak. Krokuskriebels vond plaats tijdens ‘El Hotel Electrico’. Het is een initiatief van de Gezinsbond in samenwerking met de provincies en Faro. P 125 M HKA Jaarverslag 2014 12 Evenementen 3. 2. 1.

Facebook en Twitter en Facebook Website M HKA nieuwsbrief Elektronische COMMUNICATIE — zondag Op 5en 9maart 2, — te maken. ook de slagzelf kunstwerk om eigen een grenzeloos ren werden om en gingen uitgedaagd verder is, hun neus lang te kijken dan opgeheven grenzen werden. kinde De waarin mee op ontdekkingstocht een hen nam Een gids aan. en workshop not limit’ rondleiding een is the ‘The Sky voor de slag hen op aan boden we Erfgoeddag.Speciaal gingen Ook kinderen zijn oude in glorie hersteldmaal is. James werk een Turrell, van en dat hele letterlijk buiten treedt zijn grenzen Behoud het de toe restauratie van werk ende Beheer lichtte afdeling ‘Skyspace’ Voor er ook was uitzonderlijke een tour. de liefhebbers Een medewerker van geven bij de werken. Tordoir-The te om Een host korte Spy’ bekijken. toelichting stond klaar Pink konden de museumzalen In Hotel de ‘El en bezoekers ‘Narcisse Eléctrico’ hebben.ze nodig zorg en extra welke is daarvan wat de meerwaarde plaats staan, specifieke die werdEr letterlijk en op achterhaald deze wandel gegaan waarom werken op dezetocht collectiewerken. langs de bezoeker mee op gids een ontdekkings een Tijdens nam rondleiding een buiten het de murenonder van museum hetvan M HKA de loep te nemen. om de hedendaagse kunstcollectie werd Het gebruikt thema ruimte. openbare de in rondleidingen deelnemen aan Erfgoeddag tijdens kunnen Bezoekers tot ons het programma. inspireerden beïnvloeden en hedendaagse kunstenaars en het leven, ons grenzeloze kunst ‘Grenzeloos’. grenzen waarop thema dit was 2014 manieren In thema. een Alle wordt evenement, rond bovenlokaal een is ingevuld Erfgoeddag dat jaarlijks 12.3.2 M HKA of gastheer door gastvrouw Ontvangst zoekopdrachtenKunstige en creatieve activiteiten Voor (3 jaar) kinderen –12 de tijdens krokusvakantie en gezinnen Doorlopend – 16u 14 van Salon en beweging camera’s,Met iPads, klank beeld, bij de improviseren kunstwerken. endeelnemers de gids M HKA’, de en beelden waarmee verspreid films door het staan museum Voor 6tot en (groot)ouders: van jaar 12 kinderen Hotel in ‘Magie en bewegen’ volgen. ‘Stilstaan Kleuters (3 –5jaar) met samen hun (groot)ouders kunnen de workshop Workshops Koffers en Museumspel kamers Hotel M HKA: 6tot (11u-12u30, van jaar 12 voor kinderen 14u-15u30) – en workshop not limit’ Themarondleiding is the ‘The sky (14u-15u, te en kom weten alles over werk dit het de van van M HKA, restauratie Space “Grenzeloos”: Sky Special het bezoek kunstwerk (11:00, 15:00 12:00, 14:00, en 16:00) Wandelgesprekken de ruimte openbare in Zondag 27.04.2014 ERFGOEDDAG

15u-16u)

, op het dakterras - - - Het salon en mobiel salon (doorlopend van 11u-17u, drop-in drop-out activiteiten voor kinderen van 4-12 jaar) Kinderen en (groot)ouders konden heel de dag terecht in het Salon. In deze ge- zinsruimte stond een gastvrouw klaar met kunstige zoekopdrachten, creatieve activiteiten, passend bij het thema ‘Grenzeloos’. Het Salon kreeg ook wieltjes, dit wil zeggen dat we met het Salon in de zalen gingen en bij de kunstwerken creëerden en fantaseerden. Alle activiteiten in het salon waren drop-in, drop-out; de bezoeker kon op elk moment inpikken of vertrekken.

COMMUNICATIE 1. Elektronische nieuwsbrief 2. Banner op website M HKA 3. Facebook en Twitter 4. M HKAzine (5.000 ex.)

12.3.3 PANAMARENKOBRUNCH VOOR VERANTWOORDELIJKEN VOOR GROEPSUITSTAPPEN

Deze brunch werd georganiseerd om verantwoordelijken van groepsuitstappen kennis te laten maken met het groepsaanbod van de tentoonstelling ‘Panamarenko Universum’, de highlight van het jaar.

Er werd een kersvers aanbod voor groepen voorgesteld: interactieve rondleidingen binnen en buiten de museummuren.

In het M HKA is iedere rondleiding op maat van de groep. Met zorg organiseerden we rondleidingen voor mensen met beginnende dementie, blinden en slechtzienden, en mensen met een beperkt taalniveau.

Na een informatieve sessie, waarin het jaarprogramma en het groepsaanbod verduidelijkt werd, volgde de brunch en een exclusieve preview in de tentoonstelling ‘Panamarenko Universum’. Als afsluiter was er een kennismakende rondleiding in de tentoonstelling, waar de gids ‘El Hotel Eléctrico’ en ‘De Roze Spion’ op een interactieve manier in de kijker zette.

Ondanks het slechte weer telden we 62 aanwezigen.

12.3.4 MUSEUMNACHT 02.08.2014

De museumnacht was een grote publiekstrekker: 2.668 bezoekers vonden de weg naar het M HKA, waar een gevarieerd aanbod aan activiteiten het museum, van benedenverdieping tot dakterras, bezette.

— Don’t You Know Who I Am? – Kunst na Identiteitspolitiek Tentoonstelling 1e en 2e verdieping — DIALOOG #3 Ria Pacquée & Filip Gilissen Tentoonstelling 6e verdieping — INBOX Party Tentoonstelling 5e verdieping Museumnacht bestaat 10 jaar en dat vierden we in INBOX! — Rondleiding met gids Een gids nam de bezoekers drie kwartier lang mee door het museum. — A Horse Called Turkey Muziek/performance

P 127 M HKA Jaarverslag 2014 12 Evenementen 3. 2. 1. 4. 3. 2. 1.

Facebook en Twitter en Facebook website M HKA op Banner nieuwsbrief Elektronische COMMUNICATIE (5.000M HKAzine ex.) Twitter en Facebook website M HKA op Banner nieuwsbrief Elektronische COMMUNICATIE het M HKAFE. in met hapje een en drankje een werd afgesloteneigen vakgebied met andere ogennocturne De te bekijken. om hun kans de unieke een leraren bood en technologie. Het M HKA techniek wetenschap, ze ook naar uitstappen maakten maar Panamarenko, van oeuvre het van waarde op de evidente in dieper artistieke alleen ze niet gingen en gaven en labo’s. rondleidingen over henling uitleg de verschillende Hierbij de doorheen leraren hen hetZe lieten proeven museum. de tentoonstel van het van M HKA gidsen loodsten de deskundige Tijdens de museumnocturne de met deelnemers en van garandeerdede hun klas. focus terugkeer bod. en hogeravonden aan onderwijs kleuter- en lager, kwamen secundair gedurende edities: drie opgedeeld drie in werd museumnocturne de klassieke laten het maken onderwijsaanbod, te kunnen meer leraren opOm maatkennis 12.3.5 Voor het verder zoeken. iets wie weg wilde Genk cultuurcentrum C-mine in Expo kon — bezoeker De werd gefotografeerd door AmuseeVous en Pacquée’s Doe-het-zelf de Ria huid van –in ‘Madame’, me Frame @M HKA James Turrell. van ‘Skyspace’ het zonsondergang kunstwerk in — Tegelijk kon de de bezoeker wolkenhemel genieten van en heerlijke serveerde hapjes en drankjes. Het M HKAFE/Bar Eten en drinken (6 voor Activiteit kinderen jaar) –12 — — voeren. bedacht 4tekenopdrachten en rond M HKA om in het te uit museum gaan. op. het Vijf om tekenen werden aan dagen lang aangemoedigd bezoekers te Antwerpen ‘The Big in Draw’ partners met Antwerpse samenwerking enkele in 2013, KUNSTWERKT zette Gent in Na succesvolle een in eersteeditie 12.3.6 Universum’ vormde de ‘Panamarenko geopende pas De tentoonstelling 158, &16.10.2014 VOOR ONDERWIJS HET MUSEUMNOCTURNE Genk in op VISITE M HKA M HKAFE/Bar Salonnacht 22 —26.10.2014 BIG DRAWTHE

musea aan Antwerpse bezoek jaar langeen gratis

tiende editie. tiende Nieuwsblad succesvolle de op vooral focusten Het en Antwerpen Belga, van Morgen, De Gazet Weekblad, terwijl De Standaard punchlijst van plaats een in de kreeg M HKA-programma Het belangstelling ruime op in pers. de rekenen weer Museumnacht kon jaarlijksegewoonte Naar PERSAANDACHT winnen.

— SALON – Vind een uitvinding uit De deelnemers aan ‘The Big Draw’ lieten zich inspireren door de tekeningen van Panamarenko en zetten hun eigen uitvinding op papier. De materialen in het Salon hielpen hen op weg. — M HKAFE – Eat, drink, draw — Gevelontwerpen De deelnemers konden in de kleinste kamertjes de nieuwste ontwerpen voor de gigantisch grote M HKA-gevel vinden. Eigen ideeën werden toegevoegd aan deze unieke tentoonstelling in een aparte setting. — Meeneemopdracht Aan de balie konden deelnemers een opdracht meenemen waar ze thuis creatief verder aan de slag konden gaan. Het Panamarenkohuis was de inspiratiebron.

12.3.7 KUNSTENDAG VOOR KINDEREN 16.11.2014

Kinderen zijn alle dagen van het jaar welkom in het M HKA. Voor de kunstendag voor kinderen, die als doel heeft om iedereen tot 12 jaar de gelegenheid te geven om kennis te maken met allerlei soorten kunst, werkten we een aantrek- kelijk aanbod uit. Kinderen konden zoals steeds het museum gratis bezoeken, voor volwassenen was de toegang die dag uitzonderlijk 4 euro.

— Wandelgesprek voor jong en oud Op het programma stond een wandelgesprek voor jong en oud in de tentoonstelling ‘Panamarenko Universum’. Tijdens het wandelgesprek wa er de tijd en de ruimte om na te denken en te discussiëren. — Salonspelen Zoals iedere week doopt M HKA zondag om tot familiedag. In het Salon stonden tijdens de kunstendag voor kinderen uitdagende opdrachten te wachten. Samen met een zeer lieve gastvrouw of -heer leerden kinderen kunst nog beter kennen. — Workshops nieuwe media Kunstenares Olga Chernysheva maakt kunst vanuit observatie. In haar tentoonstelling Blik vasthouden keken we door haar ogen en ontdekten we haar (nieuwe) wereld. Door de nieuwste technieken en materialen te gebruiken, kwamen de deelnemers zelf tot het maken van kunst. Stop-motion movies, soundscapes, fotografie, iPads, … — Pannenkoeken in het M HKAFE

12.3.8 MEET ME @ M HKA

In 2014 ging het project Meet Me @ M HKA van start, een bezoekerspro- gramma voor personen met beginnende dementie en hun mantelzorgers. Meet Me @ M HKA werd ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit Antwerpen en is geïnspireerd op het succesvolle Meet Me at MoMA dat al sinds 2006 loopt.

Het M HKA is het eerste museum in België dat rondleidingen voor mensen met beginnende dementie organiseert. Op 14 maart 2014 organiseerden UAntwerpen en het M HKA het symposium ‘UAntwerpen ontmoet MHKA: over wetenschap, kunst en dementie.’ Het symposium werd geopend door Prof. Dr. Alain Verschoren, rector UAntwerpen, en dhr. Bart De Baere, directeur M HKA. Prof. dr. Sebastiaan P 129 M HKA Jaarverslag 2014

besteedden ruim aandacht aan het initiatief. het aan ruim aandacht besteedden ATV VRT-Nieuws en Leven. Radio 2Antwerpen, Ook & Kerk en Artsenkrant de Antwerpen, van Gazet Knack, andere in onder stukken diepgravende alle online- verschenen printmedia. Later en in media-aandacht maximale inresulteerde een Belga, door wat overgenomen persconferentie de tijdens werd @M HKA Me Meet van lancering De PERSAANDACHT zorgsector) voor te stellen. Meet Me @MHKA om op (zowel uiteenlopende de studiedagen binnen als de culturele-, binnen werd gevraagd het zeerbredeEn een M HKA media-aandacht. project kreeg door en voor bezoekers werden Het individuele er 18 geboekt. rondleidingen er 8rondleidingen moment gingen 2014 Van boeken. rondleiding een April af op door een hen gekozen zorginstellingen kunnen duele Daarnaast bezoekers. plaats voor er rondleiding een indivi vindt eerstezaterdag de maand van Elke door M HKA-gidsen. krijgen Tijdens de demonstratie een pauzes konden het symposium aan deelnemers hedendaagse kunst.’ Van op ‘wetenschap en het panelgesprek een Eeghem tijdens in thema dieper Van Broeckhoven en Kurt dr. Christine Prof. afsluiter gingen Als @ M HKA. New York. en Amsterdam respectievelijk in (MoMA) op hun ervaringen in dieper gingen voor. (Stedelijk Metsemakers Stefanie Amsterdam) Museum Humble en Laurel (UAntwerpen)Niemantsverdriet stelden de het resultaten van pilootproject Stefan Van drs. Ellis Engelborghs, derSoetewey Femke Mussele, en drs. drs. VanPiet Hecke (M HKA) en schetste verloop het ontstaan Meet Me van -

13 13 Publicaties P 133 M HKA Jaarverslag 2014 13 Publicaties 13.1.3 13.1.1 13.1 gesteld. werd beschikking ter gratis de bezoekers die brochure beknopter een ook M HKA publiceerde Daarnaast Kreuger. Nav Anders en Haq tentoonstelling de van de co-curatoren en Jeppesen, Travis en Ghouse Nida auteurs van teksten nieuwe met samen kunstenaars, deelnemende over alle teksten korte bevat e-boek Het bezoekers. de voor Gratis werken. de geëxposeerde en kunstenaars over de deelnemende informatie achtergrond met uitgegeven flipboekje een M HKA door werd tentoonstelling Bij deze (afteridentity.muhka.be). de microsite via gedownload worden gratis kan Het Frans. en Nederlands Engels, het in gepubliceerd e-boek omvangrijk een stelling - tentoon deze van aanleiding naar werd Er ambitieuze deze van overzicht weelderig een biedt Spy Pink –The Tordoir Narcisse catalogus De 13.1.2 zwart-wit illustraties. zwart-wit pp.176; 27 ×23,5 cm; kleur en Engels /Nederlands. Publishing. Hannibal door Uitgegeven Allard Schröder, Lisa Gerven. van Meskens, Gaston Baere, De Bart door Teksten Vlegelaer, Nav Haq. en Wens Lot Kreuger, De Bert Anders door Teksten Nederlandse, Engelse versie. Franse en 64 pp.; 25×17,5 cm; kleur illustraties; Nederlandse, Engelse, Franseversie. 72 pp.; 16 ×11,5 cm; kleurillustraties; Vermeiren. Sofie en Piet Hecke Van Carels, Edwin door Teksten Winke Noppen, Kamers POLITICS. IDENTITY AFTER ART I AM? YOUDON’T KNOW WHO EL HOTEL EL PUBLICATIES FLANKERENDE Spy The Pink TordoirNarcisse –

tentoonstelling.

Beschikbaar É

– CTRICO

- 13.1.5 Engels. en Nederlands in beschikbaar rug, linnen met hardcover als uitgegeven werd en pagina’s 200 bevat catalogus De Willemse. Hans van zijn tot oeuvre het de inleiding en de lemma’s concept, het Morrens, Paul en Wouters Stefan door geschreven zijn penings over de hap teksten De Missiano. Viktor criticus de Russisch-Italiaanse en Kreuger Anders M HKA-curator de Zweeds-Litouwse van Panamarenko van over oeuvre het essays twee en Baere, De Bart M HKA-directeur van voorzet een Antwerpen, de stad van cultuur voor schepen Heylen, Philip door inleiding een bevat boek Het documenten. foto’s en bijhorende schetsen, van de hand aan gedocumenteerd en onderschriften kernachtige met toegelicht worden werken afgebeelde Alle de tentoonstelling. als Universum Panamarenko catalogus gelijknamige de Ludion bij uitgeverij verscheen de tentoonstelling van Ter gelegenheid 13.1.4 M HKA. het en Van Ronny de Velde Galerie door uitgegeven werd en 15.03.2015 totmet en 11.12.2014 van (INBOX) M HKA het in tentoonstellingsreeks de van gelegenheid ter verscheen boek Dit 13.1.6 Christophe over de kunstenaar monografie Eerste illustraties. pp. 223; 30,5 ×23,5 cm; kleur zwart-wit en illustratie; Nederlands, hardcover. pp. 454; 30 ×30 cm; kleur zwart-wit en Baere. De Bart door Vooraf Woord en JefLambrecht Tekst door Nederlands/Frans/Engels. pp. 134; 26 ×20 cm; kleurillustraties; ISELP. en M HKA het tussen is coproductie boek een Het Parys. Van Yoann en Lambrecht Luk Henao, Anne-Esther François Curlet, door Teksten Baere, De Bart Christophe 0123456789 – PANAMARENKO WOUT VERCAMMEN hanteert indeling dezelfde , die

Terlinden.

Terlinden - 13.2 TIJDSCHRIFTEN Autumn/Winter 2014 (#37) Contextuele Essays: 13.2.1 AFTERALL — From Narcissism to the Dialogic: Identity in Art after the Internet Sinds 2007 is het M HKA mede-uitgever — The Way Ahead: The Association for the van het viermaandelijkse internationale Advancement of Creative Musicians and kunsttijdschrift Afterall. ‘A Journal of Art, Chicago’s Black Arts Revolution Context and Enquiry’ luidt de handzame Kunstenaars: omschrijving, en het daarin weerklinkende — Juan Downey, Otobong Nkanga, enthousiasme voor onderzoek en bevraging Janice Kerbel, Boris Charmatz sluit naadloos aan bij de kritische kunstvisie Events, Werken, Tentoonstellingen: die het M HKA sinds lange tijd aankleeft. — Five Images of an Image: The Museum De ruggengraat van elk Afterall-nummer of African Art in Belgrade zijn telkens de monografische essays - twee teksten gewijd aan het werk van vier kunstenaars per nummer. Maar elke uitgave van 13.2.2 E-flux Afterall bevat ook twee lijvige essays en een drietal specifiek kunsten cultuurhistorische e-flux is één van de bekendste digitale beschouwingen die het nodige tegenwicht informatiekanalen binnen de hedendaagse bieden voor die monografische focus – de kunst. Opgericht in New York in 1999 bereikt individuele artistieke praktijk als het centrale het netwerk met zijn e-mail nieuwsbrieven, principe van het hedendaagse kunstland- website en projecten zowat dagelijks zo’n schap. In deze essays, die een breed gamma 50.000 mensen. Sinds eind 2008 geeft aan onderwerpen bestrijken, schept Afterall e-flux bovendien het e-flux journal uit, ruimte voor een reflexieve benadering van de een maandelijkse publicatie met essays en hedendaagse beeldcultuur in het algemeen. andere bijdrages van ‘de meest geëngageerde kunstenaars, schrijvers en denkers van dit Spring 2014 (#35) moment’, zoals e-flux het zelf beschrijft. Contextuele Essays: Sinds de zomer van 2010 kan elk nummer ook — Occupy 21st Street! Helen Frankenthaler gedownload worden. at Gagosian E-flux werkte immers al van in het begin aan Kunstenaars: een print-op-vraag-systeem, waarbij verschil- — Tony Chakar, Teatro da Vertigem, lende musea en andere kunstinstellingen, Olga Chernysheva al dan niet tegen een kleine vergoeding, een Events, Werken, Tentoonstellingen: exemplaar van de publicatie zouden kunnen — Circus Architecture: Ângela Ferreira’s voorzien – en dat systeem is sinds 2010 in wer- ‘Zip Zap Circus School’ king. Het M HKA is één van de instellingen — Less Sauvages than Others: Rosemarie waar je op vraag een print van de nummers Trockel’s ‘A Cosmos’ van e-flux journal kunt krijgen. — Compulsion to Repeat: Max Ophüls’s ‘Lola Montès’ In 2014 verschenen de nummers 51-52-53-54- — Responding to the Relations and 55-56-57-58-59-60 Conditions of Exhibitions: The ‘Services’ Working-Group Discussion Forum 13.2.3 M HKAzine Summer 2014 (#36) Contextuele Essays: Van het huistijdschrift M HKAzine versche- — Brothers in Arms: Laboratoire AGIT’art nen er in 2014 vier nummers (#18-21). and Tenq in Dakar in the 1990s Het tijdschrift bood een overzicht van wat — The Artist as Double Agent reilde en zeilde in het M HKA en Cinema Kunstenaars: Zuid en bij uitbreiding in Antwerpen. — K.P. Krishnakumar, Aan de hand van woord en beeld, zoals o.m. Nilbar Güres, Panamarenko verhelderende interviews met uitgenodigde Events, Werken, Tentoonstellingen: kunstenaars of uitzonderlijke foto’s van — Gendered Transformations: Carla events of zaalzichten werd de interesse Zaccagnini’s ‘Elements of Beauty’ gewekt voor onze activiteiten. — Not Quite Shame: Embarrassment and Nummer 18 was het laatste — in een reeks Andrea Büttner’s ‘Engel der Geschichte’ van vijf — waarvan de cover ontworpen werd door kunstenares Aglaia Konrad en waarin werken uit de collectie becommentarieerd werden door muzikant Mauro Pawlowski. De covers van de drie daaropvolgende nummers werden ontworpen door Anne-Mie Van Kerckhoven en schrijfster Saskia De Coster zorgde voor de eigenzinnige collectieteksten. 14 14 ARTtube P 137 M HKA Jaarverslag 2014 14 ARTtube Hotel El 621 Eléctrico: Peter We Verhelst: Art Live 755 — enzo: 1125 Schilderijen James Marshall Kerry — workstation 899 Biekorfstraat: Panamarenko — 1806 Universum: Panamarenko — — Peter We Verhelst. Art: Live Het wonder de verhevigde van werkelijkheid Don’t You Serapinas Know Who –Augustas — Panamarenko — — — Vanessa Dialoog: Van Obberghen — Tordoir Spy Narcisse –The Pink — Maire Julien –met Hotelperformance El Eléctrico — JanCox INBOX: –Vaast Colson, Koen Pirotte Van Philippe DenBroeck, — MUHKADEMIE — — collectie. van locatie als nieuwe de inhoudelijke verbanden musea, zowel tussen op het gebied van de mogelijkheid biedt om naar neergezet de op die partnermusea zoekte gaan videoprogramma online onder gezamenlijk een de noemer We Art Love 2013 in werd Er eveneens vorm. gemeenschappelijke kreeg videoproducties, over filmpje een de Collectie. Vrielynck en James Marshall Kerry van Thys, de &Harald tentoonstelling Jos Gruyter De over Optimundus filmpjes de al tentoonstelling M HKA 2013In realiseerde Birthday. Art’s manifestatie jaar 25 M HKA 5ensembles, XXXI COLLECTIE in de de Biekorfstraat; aanwezigheid in Orlan huis van hetvan Panamarenko Corbijn over Anton Anton Corbijn,de Out, documentaire Inside van première het de Belgische museum; aan Spoerri Daniel het van bezoek Weiner of en Dependency Lawrence ASyntax Gillick Liam tussen werking gebeurtenissen: en tentoonstellingen gerichtop recentewerd enkele de blik spraakmakende zijn Nederlandse collega’s verder filmpjes te uit eerstereeks een bouwen. In verheugd om de hetvideoplatform komende collectieve met jarensamen en remixfilms. animatie- bijzondere aantal een en in TV Boijmans bijvoorbeeldbod, de televisiereeks in conservatoren komen komen het woord aan aan en experiment en ook fictie curatoren en kunstwerken; en de van restauratie tentoonstellingen van achter of kijkje een de bij en schermen ontwerpers de opbouw kunstenaars over gaan Dat bijzondere met kan toonaangevendesamenhangen. interviews en werking met mogelijke die hun programma filmpjes alle ceren op ARTtube Nederland musea De en België. publi in en design voorvideoplatform kunst collectief een ARTtube, met samen het M HKA Rotterdam in Beuningen Gemeentemuseum Van Boijmans DenHaag, en Museum Pont De Tilburg in de zomerSinds 2012beheren Het van Stedelijk Amsterdam, Museum bekeken top video’s 5vaakst 2014: M HKA in nieuwe werken situ in (PermekeM HKA bibliotheek), Air, 2residenties in 3maanden van Werken buiten het nationaliteiten. verschillende van –30 kunstenaars Identity After 2014: in voor ARTtube Onderwerpen M HKA de vorm van wensomDe in stap een te op vlak zetten inhoudelijk het project binnen en is partner Belgische de enige is M HKA

Too samen de Far,unieke Too Akerman; Close Chantal van

terugkerende; de jaarlijks ; de renovatie ; - van -

15 15 Cinema Zuid P 141 M HKA Jaarverslag 2014 15 Cinema Zuid 15.1 *** ** * de op krijgen wil vat wie voor instap de ideale dus is en sleutelfilms en klassiekers uit hoofdzaak in bestaat reeks Deze Scenes uit een Huwelijk; Ingmar Bergman uit Huwelijk; een Scenes Ingmar ACause;Rebel Nicholas Without Ray → Sissako Abderrahmane Heremakono; → Kashyap D;Dev Anurag Kar-Wai Express; Wong Chungking Panchali;Pather Satyajit Ray Vier der Jahreszeiten; R.W. Händler Der Fassbinder Ho;Kal Naa Nikhil Ho Advani Terra Transe; em Rocha Glauber Gomorra; Matteo Garrone Mikhail Cuba; Soy Kalatazov Pier Paolo Roma; PasoliniMamma Vidas Nelson Secas; Pereira Santos Dos D; Vittorio SicaUmberto De Wild Peckinpah The Sam Bunch; Madeliefjes;De Vera Chytilova Collectionneuse;La Eric Rohmer Delvaux kort lietknippen;haar André die zijn Man De Persona; Bergman Ingmar Dreyer Carl Theodor Gertrud; Luis Bunuel Chambre; de d’une Journal Le Femme APart; Godard Jean-Luc Bande Polanski in Water; Mes Roman het Het Tarkovski Ivan; van Andrej Jeugd De Olmi Il Posto; Ermanno Antwerpen. Universiteit en Grote-Hogeschool de Karel de Kunsten-DKO, Schone Koninklijke voor Academie i.s.m. afdeling de de van video- filmkunst en Pickpocket; Robert Bresson Pickpocket; Robert is House Black;The Farrokhzad Forugh Kiarostamii Taste of Cherry; Abbas → LifeThe Aquatic with Steve Zissou; Anderson Wes Alien; Ridley Scott Blood Simple; Joel Coen Nashville; Altman Robert Bogdanovich Peter Show; Picture Last The → Metin Erksan Summer; Dry Hal Ashby Maude; Harold and

filmgeschiedenis. in het kader van 5 jaar Cinema Zuid Cinema 5jaar van in kader het live in Zuid Cinema Hilde en Nash Wim Lauwert Motmans, Jacques Zuid:pianisten Cinema van Andriessen, Ronn stillebegeleid de vaste werden door films postdoctoraal onderzoeker UA onderzoeker postdoctoraal ingeleidkort Groof, Matthias De door Filmstudies Visuele en hoofddocent Cultuur UA ingeleidkort Paolo door Favero, en Visueleen Cultuur UA Filmstudies mandaatassistent ingeleidkort Roggen, Sam door UA onderzoeker postdoctoraal ingeleidkort Kevin Smets, door en donderdagenDinsdag- FILMHISTORIES Maart Februari Januari April → — — — — — — — * — — — — *** *** Cookie; Billy Fortune The Wilder Models;Artists and Tashlin Frank Charles Barton Costello and Frankenstein;Abbott Meet Hellzapoppin; H.C. Potter Wife;Our W. Horne James W. West; Horne Way Out James Z. Business; McLeod Monkey Norman McCarey Soup; Leo Duck Happiness; Todd Solondz BigThe Lebowski; Joel Coen Clerks; Kevin Smith Campion Piano;The Jane Day; Harold Ramis Groundhog Unforgiven; Clint Eastwood DoubleLa Vie Véronique; Kieslowski de Krzysztof niet, Verrijs; en Sterf Beweeg VitaliKanevski Greenaway Two Peter Noughts; and –AZed Zoo in Mist; de Angelopoulos Theo Landschap Fly;The David Cronenberg Lorenzo;Paolo di San Notte &VittorioLa Taviani Mai Morire; Rivero Enrique L’Heure d’été; Olivier Assayas Oto; No MikioYama Naruse Techine SaisonMa Préférée; André Lieutenant’s French Reisz Karel The Woman; * → * * → * * → * * * * Rits Vesalius en College (VUB) atelier film-en videokunst (KASKA-DKO), Hessels,Wouter filmgeschiedenis, docent les introductie door en door voorafgegaan Griffith D.W. Alley; of Pig Musketeers /The Operator Lonedale The by Rover; CecilRescued Hepworth Fiend;Rarebit S. Edwin Porter of a Train Dream Great /The The Robbery Méliès ladans Lune; Georges Voyage /Le L’Homme àla Caoutchouc en Tête BigThe Swallow /Fire!; Williamson James Glass; G.A. Smith KissThe Tunnel in the /Grandma’s Reading &Louis Temps; Lumière Gros Auguste Par Mer /En la Arrosé et Ciotat /Arroseur /L’Arrivée Bébé de Repas Train du de Garde en / Usines Sortie des Ouvriers La Lumière des Cinema Vroege *Big W. Business; Horne James Willies;Wandering Del Lord ‘Fatty’ Roscoe Garage; The Arbuckle Charles Rounders; ChaplinThe Slapstick Double Special Acts Heaven’sGate; Michael Cimino Vsevolod Poedovkin Einde Sint-Petersburg;Het van ingeleid Rasson Luc door Wings; William Wellman G.W. Pandora; der Die Büchse Pabst (2014) Oorlog witte doek het op Groote De Beeld, het van Kracht de van Auteur ingeleid UA, hoogleraar Rasson, Luc door BigThe King Parade; Vidor Tol’able David; King Henry Hessels Wouter door les introductie en door voorafgegaan World; of the Hearts D.W. Griffith Cheat; CecilThe B. Demille Cabiria; Giovanni Pastrone PerilsThe of Pauline; Louis J. Gasnier September Juni Mei Oktober November 15.2 REEKSEN

* Der Letzte Mann; F.W. Murnau Vrijdag en zondagen → voorafgegaan door les en introductie In haar reeksen belicht Cinema Zuid het werk door Wouter Hessels van een regisseur of andere filmpersonaliteit, * The Docks of New York; Josef Von Sternberg een genre, stijl, of de productie van een land, All Quiet on the Western Front; Lewis Milestone → ingeleid door Luc Rasson of haakt in op een actueel thema. The Public Enemy; William Wellman Pantserkruiser Potemkin; Serge J.M. Eisenstein Januari / Februari → voorafgegaan door les en introductie door Wouter Hessels JOSEPH LOSEY (1) (1909-1984) Remorques; Jean Gremillon M A Farewell to Arms; Frank Borzage The Prowler → ingeleid door Luc Rasson Time Without Pity Blind Date December The Criminal The Damned M – Eine Stadt Sucht Einen Mörder; Fritz Lang The Servant → voorafgegaan door les en introductie King and Country door Wouter Hessels Sergeant York; Howard Hawks PATRICE CHEREAU (1944-2013) → ingeleid door Luc Rasson L’H o m m e Ble s s é La Reine Margot 09.12.2014: Lezing: The Dark Galleries Intimacy → door Steven Jacobs & Lisa Colpaert Son Frère + Scarlet Street; Fritz Lang DEREK JARMAN + Sebastiane The Dark Galleries; Nicolas Provost Caravaggio Edward II The 39 Steps; Alfred Hitchcock The Last of England La Grande Illusion; Jean Renoir → voorafgegaan door les en introductie SHAKESPEARE/WELLES door Wouter Hessels Othello I Bambini Ci Guardano; Vittorio De Sica Macbeth Chimes at Midnight Free Cinema: — O Dreamland; Lindsay Anderson Maart / April — Every Day Except Christmas; Lindsay Anderson — We Are the Lambeth Boys; Karel Reisz JOSEPH LOSEY (2) (1909-1984) Paths of Glory; Stanley Kubrick Modesty Blaise → ingeleid door Luc Rasson Accident The Go-Between The Romantic Englishwoman M r. Klein Don Giovanni

SHAKESPEARE/KOZINTSEV Hamlet; Grigori Kozintsev King Lear; Grigori Kozintsev

SHAKESPEARE/OLIVIER Henry V; Laurence Olivier Hamlet; Laurence Olivier Richard III; Laurence Olivier

SAMOERAIFILMS De Samoerai-Trilogie I: Musashi Miyamoto; Hiroshi Inagaki De Samoerai-Trilogie II: Duel bij de Ichijoji-tempel; Hiroshi Inagaki De Samoerai-Trilogie III: Duel op het eiland Ganryu; Hiroshi Inagaki De Zeven Samoerai; Akira Kurosawa Harakiri; Masaki Kobayashi Drie Samoerai-Outlaws; Hideo Gosha P 143 M HKA Jaarverslag 2014 15 Cinema Zuid

Family Plot; Alfred Hitchcock Rafelson King Bob The Gardens; of Marvin Silent Running; Trumbull Douglas DERN BRUCE Venus; Michell Roger Rush Richard Man; Stunt The Becket; Glenville Peter of Arabia; David Lean Lawrence O’TOOLEPETER Cantet Vers le Sud; Laurent Pool;Swimming François Ozon leSous Sable; François Ozon Oshima Nagisa Amour; Mon Max, Farewell, Lovely; My Dick Richards Night Liliana Porter; The Cavani RAMPLING CHARLOTTE To Voice; My Come Hüseyin Karabey Nobody’s Deniz Akcay Home; Him; Not I Am Tayfun Pirselimoglu BEST OF INSTANBUL FILM FESTIVAL The Postman Always Rings Twice; Postman The Rafelson Bob Sisters; her Allen and Woody Hannah Altman Cuts; Robert Short Natural; Honigmann O Amor Heddy DE BEGEERTE BEHOUD JAAR 30 TailorThe of Panama General The Beyond Rangoon Glory and Hope Forest Emerald The Excalibur Exorcist II: Heretic The Zardoz Last The Leo Deliverance Hell Pacific in the Blank Point BOORMAN JOHN Trois Vies Seule une et Mort; Raul Ruiz TuttiStanno Tornatore Bene; Giuseppe Splendor; Scola Ettore Ciornie;Oci Mikhalkov Nikota O Melissokomos Barkeeper); (The Angelopoulos Theo Giornata Particolare;Una Scola Ettore Bouffe;La Grande Ferreri Marco Matrimonio All’Italiana; Vittorio Sica de Mario MonicelliI Compagni; EMezzo; FedericoFelliniOtto Divorzio All’Italiana; Pietro Germi Notte;La Michelangelo Antonioni L’Assassino; Elio Petri Il Bell’Antonio; Bolognini Mauro DolceLa Vita; FedericoFellini NottiLe Bianche; Visconti Luchino MARCELLO MASTROIANNI /Juni Mei /December November /Oktober September → Salinger; Salerno Shane → Charlotte Rampling: Look; Angelina The Maccarone → Daniel Young isPaul Door Bowles: Always Cage Open; The D Hélène Cattet, Bruno Forzani Cattet,Hélène Bruno L’Etrange Ton de Corps; Couleur Larmes des Jukyard; Hisko Hulsing Hisko Jukyard; — — — — — — — — –Internationaal Animatiefilmfestival: of Anima Best of Jarman England; Last Derek The Haskin Mars; Byron on Robinson Crusoë → ** → ** Sidney Earth; on Salkow, Man Last UbaldoThe Ragona → ** Cowperthwaite Gabriela Blackfish; avond film. prikkelende een weer altijd voor waarborg een is zich op label Het randje. behoorlijk een met films en curiositeiten cultklassiekers, films, experimentele en avant-garde animatiefilms, spraakmakende met programma eigenzinnig een voor ruimte Off-stream we in maken woensdagavond Op 15.3 D City World; Chesanek Brent World; of the End Expedition the to Daniel Dencik → Melies, Georges Chomon De Emile Cohl &Segundo ChelseaThe Girls; Warhol Andy * Eléctrico Beschikbaar: – Kamers tentoonstelling de van ElHotel kader In het Upload Downtown #8 Mr. Amazing Bickford;The Bickford Bruce World’sThe Sinner; Greatest Timothy Carey 200 Motels; Tony Palmer, Zappa Frank Don’tWhy You Play in Hell?; Sion Sono MissingThe Picture, Rithy Panh e e keuze van B

F ingeleid door Bart Moeyaert en Freek Vielen Freek en ingeleid Moeyaert Bart door Patrick en Conrad ingeleid Moeyaert Bart door ingeleid door Bart Moeyaert Dotmov-Filmfestival Le Banquet de la Wei de Concubine; Hefang Banquet Le Sheep!;Oh Gottfried Mentor ClapinPalmipedarium; Jérémy Îles; e.a.Deux Eric Lambé of Flying;Fear Finnegan Conor Willy;Oh Roels Swaef, De James Marc Emma Pripad Case); (The Martin Zivocky Betty’s Blues; Vandenitte Rémi ingeleid Gerrit Messiaen door Gerrit Messiaen Malgré Lui;Lucien Hervé, Photographe Artist Digital Visual ingeleid Mortelmans, Hans door ingeleid Mieke Daneels door Mieke Daneels Gesmoord; de tentoonstellingde ingeleidkort Carels, Edwin door van Curator Callosum;Corpus Michael Snow ilms OFF-STREAM Februari Januari Mei April Maart M art

documentaires, oeyaert C voor inema Z

bijzondere uid :

Juni 15.4 RE-RUN

9999; Ellen Vermeulen Op vrijdag, zaterdag en zondag vertonen we → ingeleid door Ellen Vermeulen films die net wat meer aandacht verdienen dan ze gewoonlijk krijgen in het reguliere HET BESTE VAN NORMAN MCLAREN circuit. The Brig; Jonas & Adolfas Mekas Song from the Forest; Michale Obert Januari

September Behind the Candelabra; Steven Soderbergh Omar; Hany Abu-Assad Ne me quitte pas; Sabine Lubbe Bakker, A Touch of Sin; Jia Zhangke Niels Van Koevorden 82 Days in April; Bart Van den Bempt Batman – The Movie; Leslie Martinson Like Father Like Son; Hirokazu Koreeda Desert Haze; Sofie Benoot → ingeleid door Sophie Benoot *** Trashbin Treasures; compilatiekeuze Februari door Michael Helmerhorst Venus in Fur; Roman Polanski The Lunchbox; Ritesh Batra Oktober The Selfish Giant; Clio Barnard Inside Llewyn Davis; Ethan & Joel Coen On the Bowery; Lionel Rogosin Animatiefilms van Maria Lassnig: — Baroque Statues / Iris / Chairs / Maart Selfportrait / Shapes / Couples / Palmistry / Inside Llewyn Davis; Ethan & Joel Coen Art Education / Maria Lassnig Kantate In the Name of; Malgorzata Szumowska Three Sisters (San Zimei); Wang Bing Short Term 12; Destin Cretton Shirley – Visions of Reality; Gustav Deutsch Child’s Pose; Calin Peter Netzer Til Madness Do Us Part (Feng Ai); Wang Bing Suzanne; Katell Quillévéré → ingeleid door Wang Bing

November April Nebraska; Alexander Payne Caricaturistes, Fantassins de la Democratie; Ony Lovers Left Alive; Jim Jarmusch Stephanie Valloatto, Radu Mihaileanu Gloria; Sebastian Lelio Her; Spike Jonze BEST OF BRITISH ANIMATION AWARDS 2014 — Baa Title Sequence: Blue Zoo Animation — Brave New Old; Adam Wells Mei — Sandy; Joseph Mann — Apodemy; Katerina Athanasopoulou Ida; Pawel Pawlikowski — A Black Cow Film; Cat Bruce Camile Claudel 1915; Bruno Dumont — The Shirley Temple; Daniela Sherer Blue Ruin; Jeremy Saulnier — Everything I Can See; Sam Taylor & Eastern Boys; Robin Campillo Bjorn-Erik Aschim We Are the Best; Lukas Moodysson — Marilyn Myller; Mikey Please — Benjamin Scheuer: The Lion; Peter Baynton Juni — I Am Tom Moody; Ainslie Henderson — Wildebeest; Ant Blades Shell; Scott Graham — Buy Buy Baby; Gervais Merryweather Tom à la Ferme; Xavier Dolan — Carpark; Ant Blades Night Moves; Kelly Reichardt — Head over Heels; Tim Reckart After the Night; Basil Da Cunha

UPLOAD DOWNTOWN #9 September

Come Back Afrikca; Lionel Rogosin Deux Jours, Une Nuit; Jean-Pierre & Luc Dardenne Anni Felici; Daniele Luchetti December Maps to the Stars; David Cronenberg *** Goltzius and the Pelican Company; The Masque of The Red Death; Roger Corman Peter Greenaway DOTMOV (digital filmfestival georganiseer door *** Filmconcert met Dans Dans & Philippe Werkers het Japanse online-magazine Shift) Animal Farm; Joy Batchelor, John Halas Oktober National Gallery; Frederick Wiseman Winter Sleep; Nuri Bilge Ceylan Boyhood; Richard Linklater My Sweet Pepper Land; Hiner Saleem The Rover; David Michôd Violet; Bas Devos → ingeleid door Bas Devos

November

Violet; Bas Devos Reunion; Ana Odell Locke; Steven Knight Les Combattants; Thomas Cailley A Most Wanted Man; Anton Corbijn P 145 M HKA Jaarverslag 2014 15 Cinema Zuid

15.5 Dietrich Brüggemann Kreuzweg; Claire Theis Samuel Burger; Girl;Party Amachoukeli-Barsacq; Marie Zvyagintsev Leviathan; Andrey Jacquot 3 Coeurs; Benoît En Cas de Malheur; de ClaudeAutant-Lara Cas En All in aNight’s Anthony Work; Joseph Girl Taurog Crazy; Norman Michael Greek; Cacoyannis The Zorba SinginThe Koster Nun; Henry Vadim Roger Femme; La Et Dieu Crea… Billy Apartment; The Wilder Taurog Boys Town; Norman Battle Bulge; of the Annakin Ken Pillow Talk; Michael Gordon Charles Parade; WaltersEaster Hamilton Guy Goldfinger; Le Chat; Pierre Granier-Deferre Teacher’s Seaton Pet; George Wind; the Written on Sirk Douglas Huston John Iguana; Night of the The Clan Siciliens;Le des Verneuil Henri Too Alfred Much; Knew Who Hitchcock Man The Calamity Jane; David Butler The Big Sleep; Hawks Howard Hawks To Have Not; Have Howard and Piège; Delannoy un Jean Maigret tend Kiss Me, Stupid; Billy Wilder Marnie; Alfred Hitchcock TraverseeLa Paris; de ClaudeAutant-Lara Michael Greek; Cacoyannis The Zorba I.s.m. Radio Minerva Elke Hello, Dolly!; Gene Kelly Gene Dolly!; Hello, Charity;Sweet Fosse Bob StanleyArabesque; Donen Vérité;La Clouzot Henri-Georges I Girasoli; Vittorio Sica De Saint-Tropez; de Girault Gendarme Le Jean laIrma Billy Douce; Wilder Viva Vegas!; Las Sidney George films. vergeten onrechte nu ten maar populaire, ooit met afgewisseld

donderdagnamiddag M December Oktober September April Maart Februari Januari December November atinees

worden

klassiekers

Otto is een Neushoorn; Kenneth Kainz Kenneth is Neushoorn; Otto een — — — — — — — Beestjeskortfilmcompilatie: Bijzondere Inuk; Mike Magidson Anina; Alfredo Soderguit Pelle Politiewagen; de en A. Sivertsen Rasmus — — — — — of TerTer Zee-Kortfilmcompilatie: Land Jean-Pierre Jeunet Prodigious Mr. and Young The Spivet; Capelito; van Avonturen Nieuwe RodolfoDe Pastor 15.6 Mary Poppins; Stevenson Mary Robert Janis Riduze Cimermanis; Dace Beestenboel; NilsKnettergekke Skapans; 16.11.2014: KINDERKUNSTENDAG Toft Verenkoning; Esben De Jacobsen Krekel;De Miler Zdenek Vácz &Hert; Péter Haas Fiep van tekening op Westendorp gebaseerd Avontuur; Gioia Grote Pim Het &Pom: Smid/ ***

De Duizendpoot en de Oude Pad; Anna Khmelevskaya Pad;Anna Oude de en Duizendpoot De Lente; Udo Prinsen Lente; Udo Papiroflexia;Baldwin Joaquin Opa;Dina Gekke VelikovskayanMijn Miriam’s Tenusaar Andres Keukenrobot; Zak; inKat Nils een Skapans Alleen Thuis; Tsuneo Goda Kadykova zee; de mol en Anna De Macropolis; Joel Simon Hopkikker; Leonid Shmelkov Egels in Stad; de Evalds Lacis zeeschildpad; de van Shultz Kathy verhaal Het Joris Caluwaerts met Tip Kinderfilmconcert Toe Topic & (kinderprogrammatie) OP ZONDAGZAZIE April Maart Februari Januari December November Oktober September 15.7 TE GAST kennis te laten maken met opkomende en gevestigde Palestijnse, Israëlische en internationale TONEELHUIS@THEMOVIES regisseurs. Een tweede reeks van boeiende gesprekken met When I Saw You; Annemarie Jacir topacteurs en makers van het Toneelhuis over de Massaker; Monika Borgmann & Lokman Slim relatie tussen toneel en film, de eigen wetten van het vak, de vertaalslag van het live performen NIEUWE ANTWERPSE FILMMAKERS (NAF) naar het grote doek. 9, 10 & 11 mei 2014 14.01.2014 Ontdek tijdens het driedaagse filmfestival ‘Nieuwe Gesprek met Marc Van Eeghen die nadien Ragtime Antwerpse Filmmakers’ tientallen films en docu- van Milos Forman inleidde. mentaires, gemaakt of gekozen door een nieuwe 18.02.2014 lichting filmmakers met diversiteit als grootste, Gesprek met Marie Vinck die nadien Naked bindende factor. Cinema Zuid presenteert een van Mike Leigh inleidde. nieuwe generatie filmmakers die klaarstaat om de 11.03.2014 wereld te veroveren. Laat u verrassen door hun Gesprek met Tom Dewispelaere die nadien hoogstpersoonlijke filmselectie, hun beste werk en Submarino van Thomas Vinterberg inleidde. boeiende gesprekken. 22.04.2014 09.05.2014 Gesprek met Benjamin Verdonck die nadien Mauvais Filmmaker in Focus: 3x Bülent Öztürk Sang van Leos Carvax inleidde. — Zaman Zaman, Talking Stones of Bakacik — Beklemek Cinema Zuiden deBuren presenteren: — Houses with Small Windows IDFA on Tour! Bülent Öztürk kiest: Sürü van Yilmaz Güney & 29.03.2014 Zeki Ökten Jaarlijks vindt in Amsterdam het International → gevolgd door gesprek met Bülent Öztürk Documentary Festival Amsterdam (IDFA) plaats. 10.05.2014 Uit dit grote interessante aanbod worden elk NAF-Kortfilmcompilatie 1: jaar enkel prachtige documentaires geselecteerd Vacances; Mustapha Souadi die nadien op toer gaan vnml. door Nederland, Wolfsmelk; Hans Vercauter maar ook bij ons in Cinema Zuid zijn ze al een paar La Realidad; Andres Lubbert jaar te gast! Dit jaar bestond de selectie uit Fertilize; Senne Dehandschutter 4 documentaires: Rotkop; Jan & Raf Roosens Return to Homs; Talal Derki Shattered Past; Boris Sverlow Our Curse; Tomasz Sliwinski NAF-Kortfilmcompilatie 2: Letter to Nelson Mandela; Khalo Matabane Het Bijzondere Leven van Rocky De Vlaeminck; Twin Sisters; Mona Friis Bertheussen Kevin Meul Net zoals in 2013 leidde VRT anchor William Van Lucide; Uwamungu Cornelis Laeken, zelf jarenlang documentairemaker en pre- Injury Time; Robin Pront sentator voor Panorama, alles in goede banen en ‘Now/Here’; David Williamson modereerde gesprekken met specialisten ter zake; Like a Virginneecati; Bozkurt & Sajad Omidi nl. Ludo De Brabander, vredesactivist, woordvoerder van vzw. Vrede en mede-oprichter van 11.05.2014: het filmen kunstenfestival ‘Eye on Palestine’ en Raf Reyntjens kiest: The Return van Andrei Stefaan Anrys, voor kort MO*journalist. Zvyagintsev → gevolgd door gesprek met Raf Reyntjens Dag van de Amateurcineast Filmmaker in Focus: 3 x Bilall Fallah & Adil El Arbi 19.04.2014 — Coupe Ghoroto Ook in 2014 organiseerde het Centrum voor — Astaghfiro Beeldexpressie een editie van de Dag van de — Broeders Amateurcineast. Met dit jaar als thema ‘Groen’. Volgende lezingen en workshops stonden op het OPEN SCREENING biedt een vrij scherm voor alle programma: filmmakers in Antwerpen, zowel beginners als meer — Lezing Paul Klaver ervaren makers, die hun kortfilm aan het publiek — Cameraman ‘De Nieuwe Wildernis’, een willen voorstellen. Nederlandse natuurdocumentaire met Workshop Scenarioschrijven voor Beginners door internationale allure. Bilall & Adilm i.s.m. de scenaristengilde. — Lezing ‘Hoe zelf een natuurdocumentaire Best of Bergica maken?’ (humoristische sketchshow bedacht door Bilall, — Lezing: Het castingproces en hoe omgaan met Adil en de Griekse Antwerpenaar Dimitri acteurs? Sakelaropoulus) — Feedbackmoment voor cineasten. Bilall Fallah & Adil El Arbi kiezen: — Wanneer krijgt jouw film ‘groen licht’? La Haine van Mathieu Kassovitz — Greenkey: Wat is greenkey en hoe werkt het? → gevolgd door gesprek met Bilall & Adil — Rondleiding achter de schermen van Cinema Zuid. — Vertoning ‘De Nieuwe Wildernis’ Slotfeest in Zuiderpershuis i.s.m. district Antwerpen EYE ON PALESTINE 6-7 mei 2014 ZIE MENU IN DE CINEMA Is een festival in België dat Palestina en de Provincie Antwerpen start een filmcyclus over Israëlische bezetting in de kijker wil zetten. personen met dementie. Om de drie maand wordt in Het festival wil een platform zijn voor een andere een ander arrondissement een film vertoond waarin beeldvorming over Palestina, de Palestijnen en het dementie het centrale thema is. Al de films tonen conflict waarin ze verwikkeld zijn. Daarnaast wil een genuanceerd beeld van de aandoening. het een impuls geven aan de culturele sector in België met kritisch en belangrijk werk dat zelden 16.05.2014: Feel My Love; Griet Teck te zien is in commerciële circuits. Het festival brengt Palestina naar België door het publiek P 147 M HKA Jaarverslag 2014 15 Cinema Zuid Pride. holebi’s voor sport&ontspanning Antwerp en Zuid, Cinema tussen actieve Active Company: Eurovision Singalong Eurovisie het geschiedenisde van Songfestival. uit songs beste de selecteerde ActiveDe Company E 28.03.2014 I&II; Part Von Trier Lars Nymphomaniac 22.03.2014 Reitz Edgar van Chronik einer Sehnsucht’ Exclusieve – Heimat ‘Die van Andere vertoning 18.01.2014 Filmonderzoekster ingeleid Hilde door D’Haeyere, en Fotografe Vlaanderen. in Opera de Moessorgski Modest van Khovansjtsjina van productie de n.a.v.Metropolis; vertoond >wordt Fritz Lang N → Opera. Vlaamse de David in van Strauss regie inBösch Richard een n.a.v. vertoond wordt Elektra van productie de To Need TalkWe Kevin; > About Ramsay Lynne S Mundruczó. Kornél van regie in Béla een van Bartók Burcht n.a.v.vertoond Blauwbaards van opvoering de >wordt Project Frankenstein –The Son Tender M Sjostakovitsj Dmitri van Mtsensk in District het Macbeth Lady van opvoering de n.a.v.Hamlet; vertoond Grigori Kozintsev >wordt M Opera. Vlaamse Otello productie de Rossini Giacomo van in de Othello; n.a.v. Welles Orson vertoond >wordt F Opera. de Vlaamse van opera-produkties met verband visueel of thematisch een hebben films meerde geprogram De Opera. de Vlaamse met samenwerking in programma een is Opera+ OPERA+ 15.8 → Bellezza; Grande La Paolo Sorrentino 15.11.2014 Cynthia Beatt Invisible +The Konopka Bartek Frame; Mauerhause; 014 17.12.2 Die Stille mSchuss; De Volker Nach Schlöndorff 19.11.2014 GeteilteDer HImmel; Wolf Konrad 15.10.2014 DASKULTURFORUM eptember ebruari urovision ei ovember aart ingeleid door David Bösch David door ingeleid kostuumontwerpster van de film de van kostuumontwerpster Daniela met gesprek Ciancio,vooraf kort EVENEMENTEN S

en ingalong

01.02.2014 is een samenwerking is samenwerking een - Jan Vogel Jan Youth; & Papadimitropoulos Argyris Wasted This Ain’t California; Persiel Marten of TimZombie: Resurrection The Zom; Billy Pols Z-Boys; and PeraltaDogtown Stacy Kids; Clark Larry Donderdagavonden in juli SCREENSKATERS Water; Hideo Nakata Dark Eye; &Oxide Pang The Danny Alejandro Others; Amenabar /The Otros Los Shining;The Stanley Kubrick Don’t Now; Nicolag Look Roeg Kobayashi Kwaidan; Masaki Wise Haunting; Robert The Clayton Jack Innocents; The in juli augustus en Zaterdagavonden STORIES /GHOST SPOOKVERHALEN L’Ultimo aParigi; Tango Bertolucci Bernardo Francis Godfather; Coppola Ford The GoldenReflections in a Eye;Huston John Penn Chase; Arthur The One-Eyed Jacks; Marlon Brando Waterfront;Elia The On Kazan WildThe One; Laszlo Benedek Viva Zapata!; Elia Kazan Desire; Elia named Kazan A Streetcar in juli augustus en Woensdagavonden BRANDO MARLON 15.9 Dark Galleries Dark The nieuw verhaal. geheel een Met die met op manier elkaar maakte en ze achter Nicolas isoleerde Provost monteerde filmscènes, zwerfhonden. roedel hoofdrol een zien. inte de met Apocalyptische beeldenstorm MSR indrukwekkende het WimVan was Catrysse filmscherm. grote het op videokunstwerken Zuid drie Cinema vertoonde Museumnacht de Tijdens 20142 augustus in –doorlopend loop MUSEUMNACHT Marlon Dennis Scholl, Johnson, Tingle Chad City:Deep Sound; Miami Birth of the The Fleiss Mike Trip Strange Long, Weir; One: The of Bob Other The Trump Musicwood; Maxine VinylOur Weighs aTon; Jeff Broadway in 8Bits;Europe Javier Polo Austin; to FortinRoad Gary forMistaken Strangers; Tom Berninger CalledA Band Death; Jeff C. Howlett &Mark Covino Ol’Freda;Good White Ryan in juliaugustus en Vrijdagavonden (recentste rockumentaries) SOUND/TRACK/ 77 Basie BigCount Band Basie:Count Swingin’The Blues; Seig Matthew Jewison Night; of the Heat Norman In The America; JeffChanged Kaufman Savoy Music King: That The &The Webb Check Midnight;Round Tavernier Bertrand Donderdagavonden in augustus JAZZ@THEMOVIES

DE ZOMER VAN ZUID CINEMA

Sea of Tranquility van Hans Op de Beeck kwamen we 15.11 BEMIDDELINGS- EN in geheel ander vaarwater terecht. Hier was het COMMUNICATIE- de toeslaande verveling op een luxe-cruiseschip dat cinematografisch in beeld wordt gebracht. INSTRUMENTEN

BEMIDDELING Individuele bezoekers — magneetborden 15.10 Het Filmeducatief (filmprogramma, foto’s, persartikels) aanbod van — inhoudelijke contextualisering: website, Cinema Zuid nieuwsbrieven, inleidingen, debat, interviews (Q&A) en lezingen Voor het Lager Onderwijs Groepen — gezinnen: aangepaste filmprogrammering op Rondleiding ‘Achter de schermen van de bioscoop’ maat van het gezin met educatieve omkadering e e (1 t.e.m. 6 leerjaar) (inleidingen) en uitgekiend onthaal Duur: 1 uur (speelse decoratie, verjaardagsfeestjes) — scholen: onderwijsnocturne, Workshop ‘Word Filmarcheoloog!’ rondleiding achter de schermen, workshop e e (1 t.e.m. 6 leerjaar) filmarcheologie,deelname aan de Week van Duur: 2 uur de Franse en de Duitse Film, lesmappen, filmbegeleiders, inleidingen en filmadvies, Workshop ‘Word Foto- en Filmarcheoloog!’ filmeducatie voor leerkrachten (Oog op Film) e e (1 t.e.m. 3 leerjaar) — kunstonderwijs: aangepast filmaanbod met Duur: 2,5 uur gespecialiseerde lesmappen en inleidingen — deelname aan student events (Cultoer) Kinderfilms ‘A la carte’ — filmhistories op dinsdag- en donderdagavond legt een traject af doorheen meer dan Voor het Secundair Onderwijs 100 jaar filmgeschiedenis, i.s.m. de afdeling Video&Filmkunst van KASK Antwerpen, de Rondleiding ‘Achter de schermen Karel de Grote-Hogeschool en Universiteit van de bioscoop’ Antwerpen Filmstudies en Theater-, Film- en (1e t.e.m. 4e middelbaar) Literatuurwetenschappen (TFL).Deze worden Duur: 1 uur voorafgegaan door lessen gegeven door o.a. Wouter Hessels. 18e editie van de WEEK VAN DE FRANSE FILM — Upload Downtown, tweemaal per schooljaar een Schooljaar 2014-2015 anderhalf uur durende montage van kortfilms Nascholingsnamiddag en filmfragmenten met kunstzinnige inslag 10.09.2014 — 14-18u (wars van wat hip of hot is, cult-klassiekers, Projectie van de film ‘La Marche’ confronterende interviews, grensverleggende van Nadil Ben Yadir animatie en postmodern Youtube geweld) i.s.m. Met nadien een dialoog tussen deze regisseur Sint-Lucas Antwerpen, de Karel de Grote- en het publiek. Hogeschool. — opleiden en coaching van filminleiders. Rondleiding voor leraars + voorstelling educatief — matinees: filmklassiekers met inleiding/live aanbod: kennismaking/nascholing piano op donderdagnamiddag voor senioren- 09.10.2014 verenigingen, cursistengroepen, actieve 60plussers. 9 Franse films — Zomerfilmcollege i.s.m. Cinematek en Vlaamse Belle et Sébastien; Nicolas Vanier Dienst voor Filmcultuur: tweejaarlijks een Angélique; Ariel Zeitoun 20-tal lezingen door binnen- en buitenlandse En solitaire; Christophe Offenstein sprekers en een 35-tal films uit de collectie 9 mois fermé; Albert Dupontel van Cinematek voor studenten, docenten, L’Ecume des jours; Michel Gondry individuele bezoekers en cursistengroepen. Les Garçons et Guillaume, à table; Guillaume Gallienne COMMUNICATIE La Marche; Nadil Ben Yadir Drukwerk Suzanne; Katell Quillévéré — tweemaandelijkse programmabrochure: infor- Le Passé; Asghar Farhadi meren filmgeïnteresseerd publiek, via direct mailing en via aanvullende vrijwilligerstoeren 9 Duitse Films — tweemaandelijkse programmafolder: informeren filmgeïnteresseerd publiek, spreiding via Filmklassiekers WEEKUP, via direct mailing Blue Velvet — seizoensbrochure voor Matinees: informeren Les 400 Coups specifiek publiek (senioren) en filmpubliek, Singing in the Rain spreiding via aparte distributielijst gericht Night of the Hunter op senioren, per post en via vrijwilligerstoer The General — seizoensbrochure voor Zazie: informeren M-Eine Stadt sucht einen Mörder specifiek publiek (gezinnen en kinderen), spreiding via scholen en via aparte distribu- Workshop tielijst door vrijwilligerstoer en jobstudenten Oog op Film — flyers en affiches voor evenementen via vrijwil- Initiatief van de Vlaamse Dienst voor Filmcultuur ligersroutes, via aparte distributielijst of via externe partner P 149 M HKA Jaarverslag 2014 15 Cinema Zuid — — — — 15.12 — — — — — M — — — — — — — D — zazie-nieuwsbrief filmsector: 20 Permeke-bibliotheek Amateurcineasten, van Silen’n Festival, Sound Vereniging Kunstbende, (Opera+),Opera DeSingel (Zappa), Toneelhuis, Book, Instituto Italiano di Cultura, Vlaamse Jeugdfilmfestival, the Mind Kinderkunstendag, Eye Palestine, on Europalia.India, FoMu Beeldexpressie, voor (IDFA), deBuren Centrum Convention (Hellraiser),Antwerp M HKA, Club, Jazz culturele Antwerpse partners: Cultoer, Osterreichisches kulturforum. Gent, Universiteit Hogeschool de van en Gent de Duits van in Belgien Vakgroep de en als Deutsch von Fremdsprache Förderung Stiftung de zur Deutschlehrerverband, Brüssel, und Belgischer de Germanisten- Goethe-Institut het Kortrijk, Campus Kulturforum, Cinemagie,Das KULeuven- vzw., Instituut, Goethe Gemeenschap Belgische Frans, Vlaamse Vereniging Leraren Filmcultuur, Dienst voor Vlaamse Cinematek, (TFL), Sint-Lucas Artesis, Antwerpen, Theater-, Film- en Literatuurwetenschappen Universiteit Filmstudies en Antwerpen Grote-Hogeschool, de Karel de Antwerpen, KASK Video&Filmkunsteducatieve partners: van (Museumnacht) publieksacties brede relevante nieuwsbrievenen in cultureleaanwezigheid agenda’s o.a. Uit in Vlaanderen persberichten, ticketacties, Klara (oa. CZ) 5jaar radiospots (Radio Minerva (matinee), ivm (Screenskaters) Wood advertenties Up) (Week kalender vd website. homepagina de op downloadbaar digitaal beschikking ter stellen vd brochures: nieuwsbrief educatieve senioren, Zazie, Matinees, …) publieken (pers, studenten, informeren en specifieke e-flash:emailadressengroeperen twitter en facebook e-nieuwsbrief algemene tweewekelijkse Zuidwebsite Cinema (kunst)studenten en krachten leer informeren provinciede Antwerpen, in en avondonderwijs kunst– naar en onderwijs basis en secundair naar nieuwsbrief) gebracht digitaal (mailing,educatief aanbod Visualantics, Visualantics, (Offstream), in Remain Light, Victory Films, Zéro, O’Brother,Numéro Festival Offscreen vzw. (Zazie, Offstream), Filemon (Zazie), Lumière, Jekino (Zazie),Oberhausen, Fonk Kortfilmfestival Internationaal Imagine, Filemon,BAM, Cinéart, E-one entertainment, idea, ABC-distriubutie,of an A-film,Anima, igitaal edia SAMENWERKINGEN th Centyry Fox, Another Dimension Dimension Fox, Centyry Another - — — — — — — — — — — — 15.13 ‘NAF: Nieuwe Antwerpse Filmmakers’ kreeg veel Filmmakers’‘NAF: kreeg Antwerpse Nieuwe festival het Ook in Morgen. De Vandemaele Toneelhuis-reeks laatste de Over Kurt schreef H Art. en Antwerpen van in Gazet Knack, Focus IDFA media-aandacht Tour on kreeg evenement www.apen.be.HetNieuws, en H Art, Knack Focus Laatste Het in gegeven ruimte werd keuzefilms Moeyaerts dSWeekblad. Bart en Staalkaart Aan in Rifraf, Knack, Focus Zappa-reeks onze belangstellingpers,de zoals bij opwekken Extra voorstellingen/reeksen plezier rond. met publiceerde daar videokunst, dus we H Art toonden museumnacht de Tijdens Knack. Focus week’ van in ‘Focus de de op opgenomen werden films dS Weekblad. en jazz Focus de Ook Knack in bod aan ‘Spookverhalen’Knack. kwamen in spotlight de werd in Brando gezet Focus Marlon rond reeks de ook films.onze Maar artikel van groot publiceerde één over een (verschillendeKnack films),DM.city, Morgen De GvA, bij Vertigo artikel),(uitgebreid Focus info we artikels en konden daarover vinden en editie tweede toe zijn aan was Sound/Track/ H Art.Metro, dSWeekblad, en Knack Focus ‘Screenskaters’, je lezen kon in daarover skateprogramma het er vooral en was Eerst rekenen. kon dit ook veel op aandacht waardoor anders, In zomer de H Vertigo, Libelle, dSWeekblad, Knack, Focus (o.a. Antwerpen Van Citta Gazet ook de ), Zuid Cinema natuurlijk ‘5 was jaar evenement grote Het langage’, alsook Abel over Ferrara’s Pasolini. ‘Adieuplaatste artikel een au Godards over Polanski. over schreef Standaard Magazine De in Libelleaandacht Plus Artsenkrant. de en in April’ ‘82 dagen pers voor prent zorgde in Vertigo. Knack, Focus Belgische de Ook sprake ter we die voortvloeide daaruit kwamen die Devos’ Bas ‘Violet’ spelen zou heisa de en Antwerpen). Als in Antwerpen cinema enigste Pepperland’, Term 12’ ‘Short van (Gazet Re-run vertoningen. Off-Stream enkele over nog Metro en Knack Focus ook Nothing’. ‘I,en IKnow of whom schreef Verder Vertigo liet vallenoog Haze’ zijn op ‘Desert in H Art, Filmmagie,gebracht dSWeekblad. beeldin breed filmwerden gerelateerde animatie fotografie en ook Maar Knack. Focus in aankondiging een link kunst beeldende met de film de H Art. Ook ‘Black vanwege Sun’ kreeg ‘Shirley; Visions of Reality’ in DM.city en Off-stream Femma. alsook matinees de over ook berichtten laatste Deze respectievelijkGvA, Focus.Knack Vertigoen in persaandacht Loseykregen Joseph en Fellini, aandacht. Jarman Derek rond Pasolini Vertigoweb. In reeks de Inch-cultuur kreeg en Knack Metro, Focus Antwerpen, Van Gazet de gepubliceerd door werd Boorman-reeks John de rond veel op rekenen, bijval ook konden week’. ‘Focus de op in Knack Focus reeksen De in vertigoweb.be zoals en aanbod altijd kwamen Verschillende films uit onze Filmhistories van Antwerpen. van in inkom Gazet nieuwe de de door pers de ook haalden We antwerpenstreetstyle.com. als o.a. bioscoop op aangeraden werden We pers.gedrukte zowel digitaal als in persaandacht de ruime een CZ weer dit kreeg Ook jaar Art. PERSAANDACHT haalde de pers met films als met Sweet pers ‘My haalde de haalde vooral veel pers met haalde vooral veel met pers ligt programma ons ’, publiceerden Metro, daarrond konden ook veel ook konden altijd iets -

bijval van de pers o.a. in Het Nieuwsblad, de — Zowel in ‘de nieuwe Antwerpenaar’ als in Gazet van Antwerpen, Focus Knack, dS Weekblad Antwerp Today wordt Cinema Zuid op zichzelf en digitaal op www.apen.be en deredactie.be. nog eens in de kijker gezet. — Verder werd er ook aandacht gegeven aan onze — Het filmprogramma is elke maand te vinden op opera & filmvoorstellingen, (GvA) WO I-reeks de websites van Cinebel, Cinenews, Le Soir, (o. a. voorstelling van het boek van Luc The Bulletin, Week Up, Uit in Vlaanderen, Rasson) (Filmmagie), CinéPublic (bamart.be) Metro. en uitgebreid aan Jans Verheyen nieuw boek in — Ons filmaanbod duikt op in de filmagenda’s van Blik, Het Nieuwsblad, Knack, Belga, Metro, Het de geschreven/gedrukte pers: De Standaard, Laatste Nieuws, skynet.be De Morgen, Weekup, Gazet van Antwerpen, de — Ons educatieve luiken zoals Oog op Film en de Nieuwe Antwerpenaar (vnml de matinees, veel Franse film konden rekeken op publiciteit in persaandacht voor 5 jaar Cinema Zuid). Klasse en Filmmagie. — Een selectie en/of speciale evenementen — Zowel de reguliere als de kinderpers berich- worden digitaal verspreid door BAM (audiovi- ten over de maandelijkse avant-premières suele nieuwsbrief), VAF (Vlaamse nieuwsbrief) van de kinderfilmreeks Zazie‘ op zondag’ of en KASK. zetten leuke ticketacties op touw: bv. Ketnet & Metro. Alle Zazies komen als tip op de homepage van UiTmetVlieg. 16 16 Externe Waardering P 153 M HKA Jaarverslag 2014 16 Externe Waardering 16.1 Ži Darius over de kunstenaars Lezing april: Kreuger Anders Haag Den Stroom, spreker Rennes d’art contemporain Biennale spreker Fair Art Milan spreker Kopenhagen Kunsthall, Charlottenborg Marshall’, James ‘Kerry opening spreker Madrid Fair, Art ARCO spreker Nav Haq (inleiding) Diest ‘Visite’ opening 27/11: spreker Cox’ Jan ‘INBOX 06/04: publieksmoment moderator Me’, Antwerpen ‘Meet Universiteit project het van kader het in studiedag moderator 14/03: Vree De Jan Koophandel Voka- van Kamer Prominenten, der de Galerij in Fabre n.a.v. Jan opname zijn 10/09: laudatio Genk C-Mine, LOCUS, met samenwerking in de M HKA-collectie, uit sleutelwerken met ‘Visite’ opening 02/07: gastspreker Antwerpen de stad van marketingstrategie externe de nieuwe van kader het in Connect2Antwerp van workshop interactieve een aan 23/05 7/11: en deelname Antwerpen Middelheim, Campus Fabre, Jan Aula Fabre, in Jan kunstenaar en Broeckhoven van Christine Dr. Prof. Engelborghs, Sebastiaan Dr. Prof. waaronder dementie en kunst wetenschap, over M HKA: ontmoet UAntwerpen symposium opening 14/03: Baere De Bart … lezing, opening, workshop, rondetafelgesprek, seminarie, colloquium, symposium, bijeenkomst, opeen Spreker/moderator Rusland Sint-Petersburg, Museum, Photography Russian het in Richards James over de kunstenaar lezing december: Minsk in Studies for European Centre het van op uitnodiging Wit-Rusland, Vitebsk, en Minsk Brest, in identiteitspolitiek’ na Kunst ‘Don’t en You IAm? Who Know karakter’ een als Collectie ‘De M HKA-tentoonstellingen over de lezingen reeks Een november: Londen ICA, oeuvre, over haar Chernysheva Olga kunstenaar For Whom);and de Russische met gesprek How (What, WHW curatorencollectief het van op uitnodiging Kroatië, Zagreb, Novain Galerija in identiteitspolitiek’ na You‘Dont Kunst IAm? Who Know over de tentoonstelling lezing september: Belgrado Art, of African Museum landen, niet-gebonden van de beweging Sladojevi Ana kunsthistorica de Servische met gesprek juli: Antwerpen, AIR n.a.v. werkin hun Serapinas Augustas kunstenaar de Litouwse en Laakkonen Matias Pekka Juha kunstenaar de Finse met gesprek Litouwen; in Vilnius in gevestigd Rupert, ū Art and ra en medewerkers de instelling V (inter)nationale, met sprekers, ragen aan ragen

Antwerpen Antwerpen-Waasland en kolonisatie ć over kunst, ū de residentie in Raila ras

- Brussel Jubilee, kunstenaarsplatform bestuur van raad Lid Nav Haq Brussel Lukasarchief, St. bestuur van raad lid Hogeschool de Grote Karel Antwerpen, Lucas Sint de raad van ondervoorzitter Antwerpen Kunsten Schone voor Academie Koninklijke of Arts, de School van bestuur van raad lid vzw. Kunst actuele voor 387, Ruimte LLS bestuur van raad lid Dewachter Liliane Raveel Nut Roger Openbaar van Stichting bestuur van raad lid Rotterdam de With, Witte bestuur van raad lid Antwerpen Universiteit Raad Hoge lid Baere De Bart bestuursraad een in Mandaat Antwerpen Lucas Sint lecturer visiting (2x)Academie Van de Jan Eyck aan lecturer visiting Nav Haq for Curators’ Thinking ‘Visual de cursus van kader het in Art, forAcademy Visual International Salzburg gastdocent, juli: Kreuger Anders Gastdocentschap groepsuitstappen voor Panamarenko-brunch van 26/4: gelegenheid ter spreker op educatie focus Museum, Art Helsinki medewerkers van werkbezoek van gelegenheid 2/10: ter spreker /M HKA’ op ‘het Salon focus Friesland, Dr8888, Museum medewerkers van werkbezoek van gelegenheid ter 12/9: spreker Wens Lot DKO Mol Panamarenko, over werkvan het 26/11: lezing Waasmunster ‘Erfgoedontmoeting op 08/11: keynote-spreker Londen CJSM, departement het van uitnodiging op conferentie, Art Live 16/10: Long spreker Zwijndrecht Regenboog’, De –WZC balans in Mantelzorg Liga: Alzheimer de Vlaamse van Dementie op ‘Werelddag 20/09: spreker Antwerpen /CM, Auxilia op aanpak’, op ‘Inkijk 19/09: spreker Academie-Noord, Marshall, K.J. over werkvan het 23/03: lezing ruimte’, de publieke in ‘Kunst 22/03: tijdens spreker Antwerpen dementie’, en UAntwerpen, kunst schap, - weten Over M HKA: ontmoet ‘UAntwerpen op symposium moderator en spreker 14/03: Brussel 2014’, BOZAR, Cultuureducatie Van op de ‘Dag 04/02: de spreker VanPiet Hecke

Bornem

Brasschaat

Waasland’,

voor

verantwoordelijken

Jos Van den Bergh INBOX / M HKA lid van Escautville, organisatie ter Het museum als onthaalplek, in ondersteuning van de audiovisuele ‘Privéverzamelaars – De behoeders van ons kunsten Antwerpen erfgoed’. Deze publicatie werd uitgegeven naar aanleiding van de 60ste verjaardag van Mandaat in een advies- of de BRAFA kunstbeurs. beoordelingscommissie Kanteljaar? Zo eenvoudig is het niet, zes Belgische museum- en kunsthalleiders over Bart De Baere ‘kunstjaar’ 2014, verschenen in het magazine lid van de aankoopcommissie van B.P.S. 22, H ART (18 december 2014) ruimte voor hedendaagse kunst, provincie The Cell and Its Momentum , boek bij de Henegouwen tentoonstelling ‘Louise Bourgeois, Structures of Existence: The Cells’, Haus der Kunst, Jos Van den Bergh München lid beoordelingscommissie VAF (Vlaams René Magritte is certainly a factor too, in Audiovisueel Fonds), Fictie 2 (Speelfilms) ‘Ricardo Brey – Qué le importa al tigre una commissielid VAF Breda raya más – The Futility of Good Intentions’, ISBN 978 94 9177 535 2 Mandaat in jury The Potentials of Plurality: A Discussion with the Directors of L’Internationale, neerslag van Bart De Baere het rondetafelgesprek met de directeuren jurylid ‘The Udarnik Contemporary Art van L’Internationale op 4 april 2014 in Gent Museum Competition’, Avesta Group, met Nathalie Zonnenberg als moderator, Moskou verschenen in Afterall 38 pg. 63 jurylid Luxemburgse inzending voor The Failure of the Network Ideology, politics de Biënnale van Venetië 2015, MUDAM, vs cultural institutions (Het failliet van de Luxembourg netwerkideologie, politiek versus culturele instellingen), verschenen in de conferentie- Liliane Dewachter bundel n.a.v. het symposium ‘ENCUENTRO jurylid Art’contest, jaarlijkse hedendaagse ADACE. El museo en futuro. Cruces y desvíos’ kunstwedstrijd ter promotie van jonge dat plaatsvond in Madrid op 7 november 2013 Belgische kunstenaars Bert De Vlegelaer Nav Haq bijdrage over Helena Sculpture van Vaast jurylid Prijs Jonge Belgische Schilderkunst, Colson voor de publicatie VAAST COLSON Koninklijke Academie voor Schone Kunsten 10/04, op vraag van Maes & Matthys Gallery Antwerpen jurylid de Lucas Prijs, Sint Lucas Antwerpen Jan De Vree inleiding, in: Out of the Box. Bringing art out of Anders Kreuger the museum, Allen & Overy, 2014 lid van het selectiecomité voor de ‘Innovation Art Prize’, georganiseerd door de National Nav Haq Centre for Contemporary Art in Moskou, Interview met Ellen Harvey, voor Rusland (februari-april) Groeningemuseum, Brugge (tentoonstel- evaluator bij de kandidaatstelling van Emily lingscatalogus) Interview met Ibraaz Online Wardill als Associate Professor aan de kun- platform stacademie in Malmö, Zweden (september) Interview met Jos de Gruyter, & Harald Thys, Metropolis M Jelle Maréchal Interview met Guan Xiao, Mousse Magazine lid van de algemene externe eindejaarsjury van de Academie voor Beeldende Kunsten in Anders Kreuger Mol, Antwerpen (12/06) Woord vooraf, in Afterall n°35 , lente 2014 lid van de externe jury voor de Masters Essay, in Afterall n°36, ‘Five Images of an Beeldende Kunst, afstudeerrichting grafisch Image: The Museum of African Art in ontwerp, Sint Lucas Antwerpen, University Belgrade’ College of Art and Design (20-21/06) Essay, in Afterall n°37, ‘Things Together and Apart: James Richards’ Jos Van den Bergh Catalogustekst voor de tentoonstelling jurylid Belgische inzending voor de Oscar Darius Žiūra (CAC, Vilnius), ‘SWIM: Some voor Beste Niet-Engelstalige film Interesting Problems’ ‘Conversation between Vytautas Teksten Michelkevičius and Anders Kreuger’ in de publicatie The Lithuanian Art Scene in the 1990s, gepubliceerd door de Lithuanian Bart De Baere Interdisciplinary Artists’ Association, Vilnius Niet rationeel te verklaren: het werk van Narcisse Tordoir, in’The Pink Spy / De roze Jelle Maréchal spion – Narcisse Tordoir’, ISBN 978 94 9137 683 2 tekstuele bijdrage aan het ABCEDARIUM The Failure of the Network Ideology – politics vs van het boek ‘Skip The Intro’. Het boek toont cultural institutions, ADACE, Madrid werk van alumni van Sint Lucas Antwerpen de kunstenaar en de ruimte, een vertelling, ver- (december 2014) schenen in het kunstenaarsboek ‘Christophe Terlinden – U en het beeld’, in het kader van P 155 M HKA Jaarverslag 2014 16 Externe Waardering zichzelf terug even dementie met mensen laat M HKA het in 28/05: “Rondleiding Kerk leven: en 21 de voor iconografie een als docuphonie De promotor, onderzoeksproject: als Huvenne de UA Paul met aan mediacultuur en kunst visuele in doctoraat zijn van kader het in Bossier Wilfried met 20/01: gesprek Identity after ‘Don’t You Art IAm? ling Who Know n.a.v. de tentoonstel Bailey Stephanie door interview Baere, De Bart with A conversation Baere De Bart Interview Rotterdam Academie de Kooning Willem vormgeving, en kunst Beeldende docent 2Opleiding Star, Mijke 21/10: microstage Antwerpen KDG, Kunstvakken, Project Opvoeding- Plastische 3PBSO Wallendael, Van Shana 21 –30/10: observatiestage Wens Lot Stageopdracht M HKA’s INBOX. in eigen gelanceerd werd boek Dit Kunsthalle. Paper MER. door uitgegeven Hugo Puttaert, van Colour’ In ‘Think boek het in getoond werden Maréchal Jelle van ontwerpen 27/03: Enkele Maréchal Jelle Vormgevingsopdracht Hoet’ Jan luchtkunstenaar ‘De boek zijn van kader het in Haerynck Jan met gesprekken Diverse 2014 23 december mensen helpt HKA “M Nieuws: 08/04: Laatste Het journaal 05/04: VRT museum” ons aan bezoek een na beter zich voelen dementie met “Mensen Antwerpenaar: Nieuwe De 2014: april dementie” tegen helpt “Kunst Antwerpen: van 15 16/03/2014: en Gazet GvA Cartoon, Morgen, De Nieuws, Laatste Het Standaard, De 2, Radio nieuws, ATV 14/03: beginnende bij apathie tegen wetenschap en “Kunst Liga: Alzheimer Vlaamse maandblad 2014: januari VanPiet Hecke ‘Visite’ over project het ARTtube voor 10/11: interview Vree De Jan Tilburg van de Universiteit en Academie Reinwardt de Amsterdamse i.s.m. Tilburg in cultuur en kunst voor kenniscentrum brabants het vanuit kunstenaars beeldend hedendaagse van nalatenschappen van beheer en behoud het naar onderzoek een van kader het in Veldhuizen Bas met gesprek maart: M HKA. in over HRM thesis en praktijkproject haar van kader het in cultuurmanagement, student Lambregs, 28/03: Nana met gesprek e eeuw.

met zijn” Politics’ :

dementie” dementie” , OCULA

conversation , - hun voor respect met profileert, internationaal en confronteert elkaar met verbindt, de partnermusea van de collecties dat kennisplatform een als zich CAHF ontplooit partnermusea, zijn van de werking vanuit steeds en ambitie inhoudelijke uitgesproken een Met Vlaanderen. in kunstmusea daagse - heden de 4belangrijkste S.M.A.K., en Mu.ZEE M HKA, Middelheimmuseum, het van samenwerkingsverband Een (CAHF) Flanders Heritage Art Contemporary samenwerkingsverbanden nationale van hetkader in Opdracht (september) WHW door georganiseerd Kroatië, Zagreb, in studiobezoeken en Musea- Kreuger Anders Rennes/Bretagne de Janeiro, Rio Federatie), Paulo, Sao Wallonië, (Russische Ossetia North (Biennial), ken), Liverpool (2 bezoe Istanboel Aken, Bonn, Düsseldorf, Keulen, in studiobezoek en Musea- Nav Haq hetM HKA buiten onderzoek Curatoriaal Ži Darius naar (Someone Not Me) Is Who de kunste door ‘SWIM’ tentoonstelling Gastcurator Kreuger Anders 2015. Biënnale de Moskou voor curator als aangesteld Baere De Bart werd 2014 november In Baere De Bart (Gast)curator sponsoring & marketing hoofd Stovring, Hanne met Overlegvergadering Kopenhagen. for Kunst, Museum Statens aan 27/02/204: werkbezoek Els op doen. te ideeën en volgen te shops work ontwerpen, te York intensief om er New naar weken twee Maréchal Jelle ging de samenwerking van startschot Als Bakker. Kees ontwerper Nederlands-Amerikaanse de met wordtsamengewerkt er M HKA, het voor huisstijl nieuwe een van ontwikkeling de van kader het 23/03 In –05/04/2014: Maréchal Jelle Wallonië. en Vlaanderen tussen akkoord cultureel een van kader het in Filipsfonds, Prins het voor rol mogelijke over de bevraagd werden gemeenschap de Franse en de Vlaamse uit actoren culturele wereld culturele de in bouwen bruggen duurzame Filipsfonds: Prins projectoproep / bevraging aan deelname mei-juni: Baere De Bart Adviserend wetenschap” en dementie kunst, tussen ontmoeting een me @M HKA: “Meet 15/09: Neuron:

Verhaegen eigenheid.

gesprek ū

: (april-mei) CAC Vilnius in ra

, tien - - - Aanwezig op diverse bijeenkomsten 16.2 BUITENLANDSE (directeurenoverleg of collega-groep): WERKOPDRACHTEN Bart De Baere, Dieter Vankeirsbilck, Els Verhaegen, Bert De Vlegelaer, Jan Opdrachten in het kader van internationale De Vree, Evi Bert (03/06, collega-groep, samenwerkingsverbanden Middelheimmuseum, Antwerpen) L’INTERNATIONALE Overleg Instellingen Vlaamse Gemeenschap Onder de projectnaam ‘The Uses of Art – The (OIV) legacy of 1848 and 1989’ verbinden zes toon- Aanwezigen M HKA op diverse samenkom- aangevende Europese musea voor moderne sten: Bart De Baere, Dieter Vankeirsbilck en hedendaagse kunst zich ertoe om vijf jaar samen te werken aan een nieuwe culturele FARO, Vlaams Instituut voor Cultureel kaart van/voor Europa. Naast het M HKA zet- Erfgoed vzw. ten ook het Museo Nacional Centro de Arte 20/01, 19/05, 17/11: Evi Bert, gebruikersgroep Reina Sofía (MNCARS, Madrid, Spanje), de cultureel erfgoed en auteursrecht, FARO, Moderna Galerija (MG, Ljubljana, Slovenië), Brussel het Van Abbemuseum (VAM, Eindhoven, 09/05: Jan De Vree, overlegvergadering, Nederland), het Museu d’Art Contemporani Platform ‘Landelijk Erkende Musea’ de Barcelona (MACBA, Barcelona, Spanje) 25/08: Evi Bert, collega-groep digitale en SALT (Istanbul en Ankara, Turkije) publieksbemiddeling, FARO, Brussel hun schouders onder deze vernieuwende 11/12: Dieter Vankeirsbilck, brainstormdag, manier van samenwerken. L’Internationale Platform ‘Overleg Vlaamse Musea’ kiest hierbij nadrukkelijk voor de term ‘museumconfederatie’. Dit impliceert dat BAM elk museum zijn eigenheid bewaart, maar Juni: Ontvangst buitenlandse curatoren in langdurig samenwerkt met elkaar. Op deze het kader van het uitwisselingsprogramma manier ontstaat een nieuw, internationaal voor curatoren uit Frankrijk en België, een en duurzaam samenwerkingsmodel, dat initiatief van BAM, georganiseerd samen met een breuk vormt met de centralistische en d.c.a., Platform en C-E-A. kortstondige museumnetwerken uit het verleden. BAM – Flanders Arts Institute Visual Arts De confederatie garandeert autonomie Arts Flanders is een communicatieplatform en bewaakt de eigen scherpte, maar de van de steunpunten, fondsen en koepelorga- bestaande praktijkervaring wordt verder nisaties gericht op internationale promotie uitgediept en verankerd op het gebied van van kunsten en erfgoed uit Vlaanderen. artistieke, zakelijke en communicatieve Collega-groep: communicatieverantwoorde- samenwerking. lijken, publiekswerkers Andere externe partners: Grizedale Arts Aanwezig op deze bijeenkomsten: (Coniston, GB), Liverpool John Moores Els Verhaegen University (Liverpool, GB), Stiftung Universität Hildesheim (Duitsland), KASK URI – PACKED / Expertisecentrum Digitaal (Gent). Erfgoed 3-5/04: Project Team Meeting, KASK, Gent 27/02: Jan De Vree, Evi Bert, vergadering Deelnemers M HKA: Bart De Baere (lid Board stuurgroep, S.M.A.K., Gent of Directors), Dieter Vankeirsbilck (lid Project 27/10: Evi Bert, vergadering stuurgroep, URI – Projects), Nav Haq (tentoonstellingscurator, PACKED / CAHF, Boudewijngebouw, Brussel lid Editorial Board), Anders Kreuger (tentoonstellingscurator, permanent narrator Samenwerking met het Vlaams Instituut voor Glossary of Common Knowledge), Jan De Vree Archivering (VIAA) om de collectie niet ge- (lid taskforce Collection and Archive), Evi Bert digitaliseerde materialen, en gedigitaliseerde (lid taskforce Access and Use, Els Verhaegen of digitaal geboren bestanden duurzaam te (lid taskforce communication), Bert De bewaren, te beschrijven en beschikbaar te Vlegelaer (perswoordvoerder M HKA) maken voor doelgroepen zoals onderwijs, 23-24/06: Editorial Meeting, M HKA, bibliotheken en onderzoek. Antwerpen Vergadering in het kader van L’Internationale Projectgebonden samenwerkingen: Online Platform lees meer in de hoofdstukken 6 t.e.m.15 Deelnemers M HKA: Nav Haq, Anders Kreuger Anders Kreuger is ‘permanent narrator’ voor het project ‘Glossary of Common Knowledge’ van L’Internationale, georganiseerd door Moderna Galerija in Ljubljana (Slovenië), en nam in het kader hiervan deel aan twee vergaderingen (mei, december). P 157 M HKA Jaarverslag 2014 16 Externe Waardering Vree De Jan M HKA: verantwoordelijke 22/01: overlegvergadering, Eindhoven. in Vanhet Abbemuseum door ondersteund wordt mede initiatief Dit kunstenaars. regionale werkvan recent en nieuw met dialoog in beleven kunnen te topmusea internationale verschillende van lectiewerken om col omstreken, brede en Breda van bijzonder het de inwoners in en partijen, betrokken alle voor bijzondere bijdrage een levert samenwerking van vorm nieuwe Deze Breda. 01 Lokaal gesloten recent het van opvolging ter lanceren te project nieuw een toekomst de in hen met en Solo’ tot samenwerking ‘Club kunstenaarsinitiatief jonge het van op de vraag ingegaan M HKA het is 2014 In Solo Club 14 hoofdstuk in ARTtube over meer Lees Academy ARTtube en ring redactievergade Rotterdam, 5/09: ARTtube, coördinator nieuwe een van de aanwerving voor sprekken sollicitatiege Rotterdam, 13/01: ARTtube, ARTtube videokanaal Online 2014 aanwinsten nieuwe 2: hoofdstuk in V-A-C met samenwerking de over meer Lees uit. verder Sovjet-Unie de voormalige uit kunstwerken ensemble zijn M HKA het bouwt steunt, onder kunst hedendaagse Russische 2009 sinds die Moskou, in de V-A-C Foundation met samenwerking structurele een Dankzij V-A-C Foundation Antwerpen november) 1in en (januari, Londen in ringen 3redactievergade aan deel 2014 in nam Hij tijdschrift. gevestigde Londen in dit van de redactieraad van lid is Kreuger Anders 13.2.1). M HKA-curator hoofdstuk (zie Enquiry and Context of Art, Journal –A Afterall kunsttijdschrift internationaal Engelstalige het van co-uitgever is M HKA AFTERALL 6.2 hoofdstuk meer Lees Kreuger. Nav Anders en Haq van duo-curatorschap onder het vorm kreeg en of Art’ Uses ‘The in kaderde Identiteitspolitiek na am? Kunst I Who Don’t You Know tentoonstelling De Wens Lot Van Piet Hecke, M HKA: Deelnemers Van Piet Hecke door M HKA @ Me Meet –presentatie L’Internationale Mediation seminarie aan Deelname Liverpool JMU, Education, tasforce 10-12/12: Brazilië Paulo, Sao BIENAL 31. tijdens Directors, of Board vergadering 10-11/10: Verhaegen Els deelnemer: Spanje, Madrid, MNCARS, Sofía, Reina de Arte Centro Nacional 18-20/03 26-28/11: en Museo Communication taskforce werkgroepvergaderingen L’Internationale

(juni). : - - - - - Middelheim Wereldoorlog I, Herdenkingsjaar museumaanbod lancering Perspreview Havana Artes, Bellas de Brey, Museo Ricardo Tentoonstelling Brussel Brussels, Art April Brussel 2, Part Poem Linguistic Public The Arias-Misson, Alain NYC Museum, New Neighbors, The Pawel Althamer: NYC Art, American of Museum Whitney Biennial, Whitney S.M.A.K. aPain, Painting Ain’t Jackson, Richard Maart Brussel Walther, WIELS, Erhard Franz Brussel WIELS, Day at Ten, This Zaatari: Akram Portugal Lissabon, Kunsthalle in Massimo Di Patrizio tentoonstelling Opening Broletto –Palazzo Pavia Neoavanguardie, delle l’Avanguardia Poetry, Visual Visconto –Castello Pavia Neoavanguardie, delle l’Avanguardia Poetry, Visual Brussel BOZAR, it Gets, as Sweet As Borremans: Michaël Up!, Rijsel Art Kopenhagen Charlottenborg, Kunsthal Stuff’, Other and Painting Marshall: James ‘Kerry tentoonstelling Opening Kopenhagen SMK, Rebel, Restless Jorn: Asger Wenen Wien, Kunsthalle Thys’, &Harald de Gruyter Jos Lebens: des Wunder ‘Das tentoonstelling Opening Februari Antwerpen Void, the Gallery, Vervoordt into Leap (28/01)Amsterdam de Appel, Lovers, Book The Madrid Sofia Reina Strik, Elly S.M.A.K. de collectie, uit ‘Schilderkunst’ Painted. RE: Januari bezochten: ze die kunstenaarsateliers en de tentoonstellingen uit greep Een kunstenveld. het uit actoren andere en kunstenaars met plaats ontmoetingen van vonden tal …)Keulen, hiervan kader het In Rennes, Paulo, Sao Petersburg, St. Paulo, São Napels, Liverpool, Bishkek, Almaty, Cuba, Lissabon, Kopenhagen, Düsseldorf, Amsterdam, Petersburg, St. Shanghai, Minsk, Rome, Wenen, Aken, München, Parijs, Berlijn, Vilnius, Moskou, Londen, in onder meer buitenland, en binnen- in tentoonstellingen en kunstbeurzen, musea, diverse bezochten en kunstmanifestaties, op verschillende aanwezig waren medewerkers Verschillende 16.3 KUNSTMANIFESTATIES TOONAANGEVENDE BUITENLAND EN BINNEN- TENTOONSTELLINGEN BEZOEK Barcelona,

(30/01)

Antwerpen

AAN New York,

Zürich,

Praag, IN

Gauguin: Metamorphoses, Museum of 16.4 OPLEIDINGEN EN Modern Art, NYC LEERMOGELIJKHEDEN Ravage, M, Leuven BINNEN EN BUITEN Mei DE INSTELLING Thomas Ruff, Lichten, S.M.A.K. Alain Arias-Misson, The Public Linguistic Opleidingen Poem Part 2, Brussel (27/03), Art Brussels (24/04) Visite Bornem (03/05) Team Baliemedewerkers Club Solo, Kunstvlaai, Amsterdam (21/05) 25-26 juni en 6-7 augustus: opleiding Opening 8th Berlin Biennial, Berlijn, etalagetechnieken, via Syntra Duitsland (mei) Motor of Modernity, MACBA, Barcelona Suppoost (werkervaringsklant) en poetsman The Listening Eye, Eugeni Bonet: Screens, (Wepplus) Projections, Writings, MACBA, Barcelona Tussen 9/09 en 25/11: individuele lessen Invocable Reality, MACBA, Barcelona Nederlands, via Happy Mondays

Juni Suppoost en baliemedewerker: Wilfredo Prieto: Speaking badly about Tussen 5/11 en 17/12: individuele lessen Frans, stones, S.M.A.K. via Happy Mondays 24/06: Atelierbezoek Ricardo Brey, Gent Ellen Cottyn, medewerker communicatie Juli Schooljaar 2013–2014: Postgraduaat Business Atelierbezoek Elly Strik, Brussel Event Management, Arteveldehogeschool, Summer of Photography, BOZAR, Brussel Gent ‘WOMAN, The Feminist Avant-Garde of the 1970s’, BOZAR, Brussel Deelname aan studiedagen, workshops, ‘WHERE WE’RE AT! Other voices on gender’, seminaries, symposia & colloquia BOZAR, Brussel Visite Genk Medewerkers balieploeg Tekst-île, Egmontpaleis 24/02: Studiedag Museumshops (Miat – Gent) Frac Pas de Calais 15/10: EHBO vervolgopleiding, M HKA Studiobezoeken in Kazakhstan en Oezbekistan Eerste interventieploeg Liverpool Biennial 2014 28/11: Brandblustechnieken

September Ellen Cottyn Collectieonderzoek II: Kunst in Europa na 5/9: ARTtube Academie, Boijmans Van ’68, S.M.A.K., Gent Beuningen, Rotterdam Lili Dujourie, Leopold-Hoesch-Museum, Düren Bert De Vlegelaer Vaast Colson, ‘Containers and Acoustics. 28/01: symposium Erfgoed & Media, georgani- We’re in it together, you’re in it alone’, seerd door FARO Leopold-Hoesch-Museum, Düren Jean Schwind, S.M.A.K., Gent Jan De Vree Opening tentoonstelling Marlène Dumas, 04/04: Conferentie ‘L’Internationale’, Gent Stedelijk Museum Amsterdam 14/06: Conferentie ‘Just who do you think you are?’, organisatoren M HKA/CAHF, in Oktober Cinema Zuid, Antwerpen Berlinde De Bruyckere, S.M.A.K. 18/09: Lancering Online Platform ZERO: Countdown to Tomorrow, L’Internationale, KASK, Gent Guggenheim Museum, New York (09/10) 27/09: Boekvoorstelling Renaat Ramon, Vorm Preview De Zee, MuZee, Oostende en Visie, Poëziecentrum, Gent São Paulo Biennial, São Paulo, Brazilië Manifesta 10, St. Petersburg Liliane Dewachter TRIPOSTAL & Musée des Beaux-Arts, Lille 10/04: Lezing ‘Faces of Power’ door John C. Welchman, Universidad de La Habana November 14/04: Lezing ‘The Uncanny’ door John Confessions, Van Abbemuseum, Eindhoven C. Welchman, Wifredo Lam Center for Visite Diest Contemporary Art, Havana Opening 10th Shanghai Biennial in Shanghai, China (november) Anders Kreuger Press Launch Antwerp Art Weekend, Extra Maart: Conferentie L’Internationale over City, Antwerpen ‘activism and art’ in Museo Nacional Centro Jimmie Durham, Napels de Arte Reina Sofía in Madrid, Spanje

December Jelle Maréchal Allan Sekula Dockers’ Museum, Johann 03/04: kennisuitwisseling met het marketing, Jacobs Museum, Zurich, Switzerland design en communicatie team van MoMA in New York P 159 M HKA Jaarverslag 2014 16 Externe Waardering Universiteit me @M HKA, Meet Symposium 14/03: Brussel Verlies, BOZAR, thema: de cultuureducatie, 4/02: Dag van Leuven Zet aan Publiek 27/1: studiedag Wens Lot Tongeren Museum, Gallo-Romeins Century, 21th the in 01/12: Museums Brussel BOZAR, 2014, 04/02: Dag Van de Cutuureducatie 27/01: VanPiet Hecke Antwerpen Universiteit Exhibitions?’, and Programs Management, on Museum Matter? Users Reflections 18/11: Museum ‘Do Antwerpen Amuz, Kunststeden, Vlaamse door ‘Onthaalfuncties’ 23/05: Rondetafel Antwerpen UA, Cultuurmanagement Tanguay, UA Pierre door Seminar 08/05: Research Vokavzw, Brussel de Woordvoerder,28/04: Kortom Nacht van Leuven M, Museum 23/04: Cultuurforum, Antwerpen Universiteit participatie?, duurzame tot een bijdragen de beleveniseconomie Kan ven. Cultuur=bele Cultuurmanagement: voor Fonds Bilsen het van Colloquium 24/03: Els 11/12: MAS het AmuseeVous Tour On in Tongeren Museum, Gallo-Romeins het in experience’, museum the re-thinking Century: 21st the in ‘Museums 1/12: FARO symposium Vannieuwenhuyse Kaat Leuven Schouwburg, cultuur, van de waarde thema: 2020, 23/04: Cultuurforum

Verhaegen

Publiek aan zet aan Publiek

Antwerpen Leuven M, , Museum M, , Museum Gent Kunsten, Schone voor Museum Amuseevous, organisatie: on tour, 9/12 Amuseevous Tongeren Museum FARO, Gallo-Romeins organisatie: experience’, museum the 1/12: ‘Re-thinking Antwerpen Kinepolis, Atlas, en Antwerpen Stad organisatie 2014, 25/10 Ikvrijwilligbeurs Antwerpen Bell, Den Antwerpen, Stad organisatie: Museumapp, Voorstelling 24/09: Media Sport Jeugd Cultuur Antwerpen, Stad Musica, C, Vitamine zicht, in Kunst organisatie: Berchem, Cultuurcentrum de allerkleinsten, voor kunst 9/09: Studiedag Mechelen FARO, Speelgoedmuseum tie: - organisa Krokuskriebels, Terugkomdag 4/09: huis in +stemcoaching, gidsen 25/08: Startdag BOZAR aan bezoek en 10/07: Brey, Gent Ricardo Studiobezoek 24/06: LKCA en University Metropolitan Leeds organisatie: Utrecht, arts’, the in engagement and on participation tives perspec ‘International 20/6 -21/6: Congres Antwerpen Zet aan Publiek 2/06: Studienamiddag DEMOS organisatie: Oostende, Kansengroepen, van Participatie 27/05: Studiedag FARO en Antwerpen Stad organisatie: Antwerpen, Stadhuis Superdiversiteit, 26/05: Lezing Antwerpen Toneelhuis 18/05: Topstukkendebat, Antwerpen Middelheimmuseum, het in rondleiding en workshop 9/05: Gidsenuitstap: UA, Antwerpen museumprojecten, sche participatori in marketing online en media sociale van gebruik het thema: Methodology, Research Museum 8/05: Seminarie

Teamuitstap

naar Brussel, atelierbezoek , KDG, - -

17 17 Organogram P 163 M HKA Jaarverslag 2014 17 Organogram Totaal

39 38

36 35 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 24

23 22 21 presentatie Totaal

20 19 18 17 16 15 14 13

12 11 10 9 8 7 6 5 4 –directiesecretariaat directie Totaal 3 2 gedurende 2014. dienst het continu niet Het werkelijk in is 31 december 2014. aantal foto een overzicht een geeft het als tabel op van personeelsbestand Onderstaande 1 VanPiet Hecke Wens Lot Cottyn Ellen Maréchal Jelle Weyers Ina Yolande Thielemans Leen Caals Myriam Casariego Cecilia Krols Renild Van Treeck Kris Van Broeck den Chris Rombouts Staf Peeters Joost Kestens Joris Lecock Ben Beyns Maya Van Renterghem Lutgard Van Paemele Gerda Martine Sofie Nine Vlegelaer De Bert Els Tamara Mien Hughe Bosch Leen Raoul Jürgen Nav Haq Kreuger Anders Weyers Ina Lozic Maya Nico VanJos Bergh den Herrygers Sabine Haro Laurent Uittenhout Georges VanRoel Nunen Ghislaine Van Kinderen der Frank Dewachter Liliane Ceulemans Ann Dieter de Baere Bart

publiekswerking

Verhaegen

Koppe

Vermeiren Verschueren Kuppens

Amelinckx

Vankeirsbilck Addiers Lanoote

Jordan

Wintmolders Delzenne

Peeters duur onbepaalde duur bepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde gesco duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde gesco duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde WEP+ WEP+ duur onbepaalde duur onbepaalde gesco gesco duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde duur onbepaalde 20,15 2013 0,75 12,4 0,8 0,8 0,8 0,8 0,4 0,8 0,8 0,8 0,8 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0 0 0 0 0 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 16,95 2014 0,75 15,9 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0 0 0 0 0 0 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Verschil -0,8 -0,4 -0,5 -3,2 3,5

-1 -1 -1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 40 Leen De Backer onbepaalde duur 0,5 0,5 0 41 Jan De Vree onbepaalde duur 1 1 0 42 Christine Clinckx onbepaalde duur 0,5 0,5 0 43 Els Brans onbepaalde duur 1 0,8 -0,2 44 Ria Hermans dac 0,8 0,8 0 45 Viviane Liekens onbepaalde duur 1 1 0 46 Carine Bocklandt onbepaalde duur 0,6 0,6 0 47 Christine Lambrechts onbepaalde duur 0,5 0,5 0 48 Lisa Van Gerven bepaalde duur 0,5 0,5 0 49 Hans Willemse onbepaalde duur 0,5 0,5 0 50 Evi Bert onbepaalde duur 1 1 0 51 Lot Wens bepaalde duur 0 1 1 52 Piet Van Hecke onbepaalde duur 0 1 1 53 Kaat Vannieuwenhuyse onbepaalde duur 0 1 1 Joris Kestens onbepaalde duur 0 0,2 0,2 54 Yves Vanpevenaege bepaalde duur 0 1 1 Totaal ABCD 7,9 11,9 4 Hanne De Roeck onbepaalde duur 1 0 -1 55 Katrien Batens onbepaalde duur 1 1 0 56 Tom Ceelen gesco 1 1 0 57 Celina Claeys onbepaalde duur 0,5 0,5 0 58 Rita Scheppers onbepaalde duur 0,8 0 -0,8 59 Aicha Rafik onbepaalde duur 0,5 0,5 0 60 Ria Van de Broeck onbepaalde duur 0,5 0,5 0 Jürgen Addiers gesco 1 0 -1 Raoul Amelinckx gesco 1 0 -1 Joris Kestens onbepaalde duur 0,2 0 -0,2 Leen Bosch onbepaalde duur 1 0 -1 Hughe Lanoote onbepaalde duur 1 0 -1 61 Ingeborg Coeck onbepaalde duur 1 1 0 Annelies Van de Vyver onbepaalde duur 1 0 -1 62 Gabriëla Rib onbepaalde duur 1 1 0 63 Ann De Beukelaer onbepaalde duur 0 1 1 64 Abdel Ziani onbepaalde duur 0 1 1 Ramin Mammadov WEP+ 1 0 -1 65 Abdel Hasnaoui onbepaalde duur 1 1 0 66 Fadil Ayoujil activa 1 1 0 Totaal ondersteuning 15,5 9,5 -6 Totaal 58,95 57,25 -1,7

2013 2014 Verschil Totaal directie 3 3 0 Totaal presentatie 12,4 15,9 3,5 Totaal ABCD 7,9 11,9 4 Totaal publiekswerking 20,15 16,95 -3,2 Totaal ondersteuning 15,5 9,5 -6 Totaal 58,95 57,25 -1,7 18 18 Semi-vaste Medewerkers M HKA P 167 M HKA Jaarverslag 2014 18 Semi-vaste Medewerkers bediende functie Totaal M HKA balie bediende bediende bediende bediende bediende M HKA

ABCD administratie host cafetaria Zuid Cinema balie 548,50 239,00 125,50 135,50 48,50 jan 378,80 60,80 24,00 121,75 82,50 51,00 38,75 feb 653,30 186,00 maart 219,50 60,80 50,00 111,50 25,50 — — 18.2 18.1 — — 365,00 714,25 148,75 84,00 76,00 40,50 april 2014 Totaal december november oktober september augustus juli juni mei april maart februari januari maand 2014 in werkuren/maand/functie Aantal administratieve en occasioneel Hosten/suppoosten, cafetaria balie, hosting, Jobstudenten worden voor ingezet : volgende functies contracten: 960 Aantal 96 Jobstudenten 2014 Aantal in PWAAantal maand per uren PWA suppoost. van wordt voor de ingeschakeld functie toegekend voor werkuren, september t.e.m. 600 oktober 2015 2014 Werkuren/jaar toegekend door PWA: PWA-medewerkersAantal 2014 in JOBSTUDENTEN PWA-

402,80 medewerkers 122,00 60,80 78,00 91,00 51,00

mei 735,40 206,50 212,00 173,25 68,40 75,25 juni

functies 922,50 293,00 481,00 141,00 7,50 juli 1.021,75 286,50 187,50 513,50 34,25 aug 560,25 333,00 158,75 14,00 54,50 sep 1.335,75 558,50 182,50 515,75 79,00 okt 1.348,45 518,00 592,50 192,25 45,70 nov 1.623,00 696,50 638,00 206,75 81,75 dec uren/maand uren 669 10.244,75 3.698,00 103 uren 3.828,50 uren 96 85 uren 93 uren uren 43 uren 27 uren 33 uren 75 16 uren 61 uren 31 uren 1.775,75 6 uren 326,80 566,20 49,50

jaar — Aantal dagen/jaar/functie in 2014

functie arbeidsdagen bediende ABCD 43 bediende administratie 6 bediende balie M HKA 260 bediende balie Cinema Zuid 115 bediende cafetaria 486 bediende host 590 Totaal 1.500

18.3 VRIJWILLIGERS

— Aantal vrijwilligers in 2014: 6 3 Frequentie inzet vrijwilligers: Vrijwilligers zetten zich minimum 2 keer per maand in voor het M HKA of Cinema Zuid, variërend van enkele uren, een halve tot een hele dag.

— Vrijwilligerstaken: Vrijwilligers worden op diverse terreinen ingezet in de werking van het M HKA en Cinema Zuid. Voor de volgende taken werden vrijwilligers op regelmatige basis geëngageerd:

1. Ticket- en zaalcontrole In Cinema Zuid: 1 vrijwilliger per avond ondersteunt de vaste baliemedewerker. De vrijwilligers staan in voor de ticketcontrole, ontvangst van bezoekers, controle zaal, … — Frequentie activiteit: dagelijks (niet op maandag). — Frequentie inzet vrijwilliger: per persoon 2 tot 4 avonden per maand. — Aantal uur: ongeveer 4 uur per dag of avond. — Gemiddeld aantal vrijwilligers per maand: 15 (x 2 avonden).

2. Inleiding Matinees Cinema Zuid Het voorbereiden en verzorgen van de inleiding bij de middagvoorstellingen in Cinema Zuid. — Frequentie: 1 keer per week. — Frequentie inzet vrijwilliger: 2 keer per maand. — Aantal uur: 2 uur per Matinee. — Gemiddeld aantal vrijwilligers per maand: 2.

3. Promotieteam a. Folderverdeling Het verdelen van de Cinema Zuid programmafolder, het drukwerk van het M HKA en ander promotiemateriaal in Antwerpen. Er zijn een viertal vaste routes die door vrijwilligers 1 tot 2 keer per maand werden uitgevoerd. Bovendien werden er — indien nodig — andere themaroutes uitgewerkt. De verspreiding van de folders en bijhorende bijlagen werd uitsluitend door het vrijwilligersteam uitgevoerd. — Frequentie activiteit: 1 keer per 2 maanden. — Frequentie inzet vrijwilliger: per persoon 1 tot 2 keer per maand. — Aantal uur: 2 uur per route. — Gemiddeld aantal vrijwilligers: 2. P 169 M HKA Jaarverslag 2014 18 Semi-vaste Medewerkers M HKA 4. 5. vrijwilligers: Aantal vrijwilliger. per 4uur uur: Aantal — 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet — Frequentie: 1keer jaar. per — — e. 2. vrijwilligers: Aantal vrijwilliger. per 5uur uur: Aantal — 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet — Frequentie: 1keer jaar. per — — d. 6. vrijwilligers: Aantal 4tot vrijwilliger. per uur: 8uur Aantal — 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet — Frequentie: 1keer jaar. per — — c. 2personenop Zazie zondag. per vrijwilligers: Aantal op Zazie zondag. per 3uur uur: Aantal — 8keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet — Frequentie: jaar. per 1tot7maanden 2keer maand, per — — b. 6. vrijwilligers: Aantal 5uur. uur: Aantal — 1keer jaar. per vrijwilliger: Frequentie inzet — Frequentie: 1keer jaar. per — — 5. personen actie. 4-6 per vrijwilligers: aantal Gemiddeld 6tot uur: 10 uur. Aantal — 1tot 2keer jaar. per — — — b. 8–10 actie. per vrijwilligers: aantal Gemiddeld 7tot uur. uur: 14 Aantal — maanden. gemiddeld 1keer drie per vrijwilliger: Frequentie inzet — Frequentie: ongeveer driemaandelijks. — — a. uitsluitend door gebeurt vrijwilligers. uitvoering wordt door gecoördineerd vaste een medewerker, Zuid. mailing De Cinema de en het van M HKA folders, van maken bijlagen, drukwerk Het verzendklaar a. wisselend met ingezet een werden 2014 voorIn evenementen diverse vrijwilligers 6. 8. week: per vrijwilligers aantal Gemiddeld 3tot uur: 7uur. Aantal — 1tot 2keer week. per vrijwilliger: Frequentie inzet — Frequentie: keer week. 12 per — — meer wegde uit bibliotheekwerking. te is denken Ditdat niet wordt door team, het en vast een trouw van archief. gedaan nisatie de computer, datagegevens in van inputten reorga artikels, van Het klasseren Verzending Bibliotheek Evenementen Opening ‘Don’tOpening you who know Iam’ Museumnacht Zuid opZazie zondagCinema in schoolbrochures, jaarbrochure. Matineefolders, groepsbrochure, Canvascollectie, Pakketten mailings: Andere mailing. per ongeveer stuks 6.000 … interventies, tentoonstellingen, voor openingen Uitnodigingen Art’s

takenpakket.

Birthday

‘Panamarenko’

drukwerk : - f. Opening ‘Olga Chernysheva’ — Frequentie: 1 keer per jaar. — Frequentie inzet vrijwilliger: 1 keer per jaar. — Aantal uur: 4 uur per vrijwilliger. — Aantal vrijwilligers: 3.

7. Overige activiteiten a. Rondleidingen in het Panamarenkohuis — Frequentie: 4-5 keer per maand — Frequentie inzet vrijwilliger: 2 keer per maand — Aantal uur: 3 uur per rondleiding — Aantal vrijwilligers: 1 vrijwilliger per rondleiding. P 171 M HKA Jaarverslag 2014 18 Semi-vaste Medewerkers M HKA activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som TOTAAL activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som NOVEMBER activiteiten Aantal van Som werkuren Aantal van Som DECEMBER activiteiten Aantal van Som activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som MAART vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som FEBRUARI activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som JANUARI vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som MEI activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som APRIL activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som OKTOBER activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som SEPTEMBER Maand werkuren Aantal van Som JUNI activiteiten Aantal van Som activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som AUGUSTUS activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som werkuren Aantal van Som JULI activiteiten Aantal van Som vrijwilligers Aantal van Som Bibliotheek 2.200 200 209 550 202 194 192 176 176 176 176 187 187 193 132 48 48 49 44 44 44 44 50 47 47 52 33 18 16 16 18 18 16 16 19 12 17 17 17

Folderronde — 66 24 16 19 16 10 6 6 6 4 2 2 2 2 5 3 3 3 3 3 1

Panamarenko taak per /werkuren /vrijwilligers activiteiten Aantal Host

33 111 27 33 14 31 51 15 11 11 6 7

Panamarenkohuis Host 189 63 63 24 27 18 12 12 12 12 12 21 15 15 8 8 9 6 6 9 9 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 3 3 7 7

Mailing 128 40 32 32 72 10 10 18 18 8 8 2 2 2 2

Productie 48 48 12 12 12 12

Ticketcontrole 869 417 413 104 90 68 66 94 40 46 40 46 82 38 38 42 42 76 36 36 36 38 78 39 43 63 34 34 33 33 74 18 18 37 37 19 19 31 31

Matinee 34 74 35 10 16 8 8 8 8 8 8 6 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5

Eindtotaal 3.685 1.161 260 801 309 348 226 292 287 293 305 106 376 105 319 319 351 101 119 88 99 111 68 66 66 94 94 64 62 42 67 97 39 93 77 77 77 75 75

19 19 Vrienden van het M HKA vzw P 175 M HKA Jaarverslag 2014 19 Vrienden van het M HKA vzw

was “ de tentoonstelling in rondleiding De beschikbaar. Kamers El Hotel Eléctrico; in tentoonstelling de Rondleiding waaronder ook heel wat galeriehoudersinteressante en mix, verzamelaars. en 20 leden de Bedrijvenclub. van Het goede een en was gezelschap M HKA ook veel 162 aanwezigen, namelijk personen. We Vrienden telden het 142 van werd jaar del de en cava wijn Sol. elk gesponsord doorZoals Puerta het voor. van museum 2014 stelde korte een het tijdens toespraak programma het van M HKA, Dhr. Dieter gaf. Van directeur zakelijk introductie Keirsbilck, voorgesteldBedrijvenclub door Dhr. Luc Wauters, goede een inhoudelijke die en leden de van en ARTPromotors voor de ARTLovers Jan Henderikse aanwezigen verwelkomde. “NUL”alle Daarbij van werd 2014 ook de editie Dhr. Van waarop Ernest Nieuwjaarsreceptie, detijdens jaarlijkse Buynder geheven het glas op het nieuwe jaar het werd M HKAFE in Daarna trucs. Points 7. en honderdduizend Tienduizend Meeting listen Collectiepresentatie de in rondleiding met gesmaakte een aan ving Nieuwjaarsactiviteit De toespraak. een en van2014 editie de voorstelling de met M HKAFE in het Nieuwjaarsreceptie de door gevolgd trucs, honderdduizend en listen 7. Tienduizend POINTS MEETING aan Collectiepresentatie de Nieuwjaarsbezoek ook uitgenodigd. hetde van M HKA Bedrijvenclub het Op merendeel de werden activiteiten van ten de georganiseerd. leden van Voor de ledenwerden de Vrienden van de volgende het van M HKA activitei heerDe Van Marcel Jole en Poma de heer Karel zijn overleden 2014. in of ontslagen. geen benoemingen 2014 de Algemene Vergadering erIn in waren de Vrienden van het van M HKA sfeer.werden door gekenmerkt constructieve een Algemene VergaderingDe vond plaats op 27 .Deze mei 2014 28 vonden vergaderingen Deze 5keer bij 2014 elkaar. plaats op in M HKA de Vrienden van het van Bestuur van de Raad kwam vlak, organisatorisch en op financieel het te treffen Om beleid te uit stippelen en beslissingen tentoonstelling. zeerveel achteraf positieve waren Er reacties op deze schitterende het M HKA. er 4leden de waren en Bedrijvenclub 100Vrienden van succes. van Daarvan “ de tentoonstelling in rondleiding De Tordoir. Narcisse in tentoonstelling Spion. de Roze De Rondleiding de 82 van reacties deelnemers. 27 mei, 30 september en 25 november 25 maart, 2013. januari, een R Zondag 2 maart 2014 om 11u15 om 2014 2maart Zondag verlopen. en waren prettig Er aangenaam is Nieuwjaaractiviteit De 11u15 om 2014 januari 26 Zondag A Zondag 30 maart 2014 om 11u15 om 2014 maart 30 Zondag ctiviteiten aad van B aad succes. De activiteit estuur en A en estuur is uitstekend lgemene V lgemene El Hotel Eléctrico; Kamers beschikbaar. Kamers El Hotel Eléctrico; Narcisse Tordoir.Narcisse Spion Roze De verlopen. ergadering Later volgden

vergaderingen veel een ” was positieve ”

- Donderdag 3 april 2014 om 19u Derde bezoek aan toonaangevende galeries in Vlaanderen:Antwerpen-Borgerhout.

De Vrienden bezoeken vanaf 2012 één keer per jaar de galeries en laten de galeriehouders zelf aan het woord. Deze derde editie ging door in Borgerhout, met een bezoek aan Ingrid Deuss Gallery, Still Gallery en Base-Alpha Gallery. De gastvrije galeriehouders gaven elk een toelichting over hun programma, interessepunten en kunstenaars. Luc Wauters gaf in de eerste galerie een inleiding. In Base-Alpha Gallery werden de gasten verwelkomd op een buffetje en een glas. Het bezoek aan de galeries is uitstekend verlopen. De activiteit telde een 27 Vrienden van het MKA.. De deelnemers waren enthousiast en de galeriehouders lieten weten dat ze tevreden waren over de avond

Donderdag 17 april 2014 om 19u Uitwisseling met de Vrienden van het Modemuseum. Borrel in het M HKAFE gevolgd door een voorstelling van de film ‘A Single Man’ met inleiding door Mevr. Katleen Derijcke van het Modemuseum.

De Vrienden van het M HKA en de Vrienden van het Modemuseum zijn een uitwisseling aangegaan, waarbij beide Vriendenverenigingen twee gezamenlijke activiteiten per jaar organiseren, één in het Modemuseum en één in het M HKA. De Vrienden van het M HKA nodigden de Vrienden van het Modemuseum uit voor een borrel in het M HKAFE. Minister Annemie Turtelboom, Voorzitter van de Vrienden van het MoMu, was aanwezig op deze activiteit. Van daaruit ging de groep naar Cinema Zuid voor de vertoning van de voor de kostumering gelauwerde film ‘A Single Man’. Jos Van den Bergh gaf een inleiding over de film en mevr. Katleen Derijcke gaf een inleiding over de schitterende kostuums en de architectuur in de film. De activiteit is vlot verloren en de deelnemers van beide vriendenverenigingen waren vol lof over de film, de receptie en de prima inleiding. We telden een mooie opkomst met een 40-tal deelnemers van de Vrienden van het M HKA en een 20-tal deelnemers vanuit de Vrienden van het MoMu.

Zaterdag 26 april 2014 om 14u00 Atelierbezoek bij de kunstenaar Robert Fortgens.

Het jaarlijkse atelierbezoek vond deze keer plaats in het atelier van de Nederlandse beeldende kunstenaar Robert Fortgens. Het atelierbezoek was een boeiende en unieke ervaring. De ontvangst in het atelier werd door Ernest Van Buynder ingezet en daarna volgde een dialooggesprek tussen de galeriehouder en de kunstenaar. Achteraf werd het bezoek afgerond met heerlijke hapjes en drankjes. Na de activiteit sprak Dhr. Luc Wauters een dankwoordje uit en hij gaf de kunstenaar een presentje.

Zaterdag 10 mei 2014 om 14u30 Bezoek Privé-verzameling Mia Van Hool-Vuylsteke te Koningshooikt.

Dit bezoek aan de uitzonderlijke privé-verzameling van Mia Van Hool in Koningshooikt vertoonde een schitterende verzameling. Luc Wauters organiseerde dit bezoek. Er werd een schitterende, vakkundige rondleiding gegeven door kunstenaar Peter Morrens. De gastvrouw werd vergezeld door haar dochter en bood na de rondleiding een schitterende receptie aan. Iedereen was dik tevreden over dit bezoek. Er waren 31 leden van de Vrienden van het M HKA ingeschreven voor dit evenement. P 177 M HKA Jaarverslag 2014 19 Vrienden van het M HKA vzw de instelling. van rondgeleid door directeur Teirlinck, mevrouw en begroet werden het FRAC vrienden De in enpen iedereen enthousiast. was het van gebouw. prachtig verlo is op daguitstap De de architectuur in dieper ook ging maar toonde het rondleiding Deze van FRAC degidsen. collectie voorzien ook met rondleiding een was waar FRAC het richting ging lunch het Na beeldenpark. de via large’ grand het ‘La restaurant naar wandeling er een was gepland. en er Daarna met werd gidsen rondleiding een LAAC het in was (Frankrijk). start De Duinkerke door jaar dit in ging uitstap De FRAC. en LAAC naar het naar Duinkerke Daguitstap de aanwezigen. aan bij aanwezig zijn was en verstrekte werk toelichting exposerende kunstenaars, de van één Vrienden Kifleysus, 73 en ook 4 leden de Bedrijvenclub. van Ermias opons de toekomst voor te bereiden? en subjectiviteit identiteitgeheel? interesse in onze hoe helpen En kan ons om als zowel en voor hun gevoeleigenwaarde, van de individuen als samenleving we wat komen van identiteit totHoe kunnen begrip subtiel een betekent voor bij het brede publiek. Zij onderzoeken wat de er na identiteitspolitiek komt. nog onbekend steeds de tentoonstelling zijn in dat vele de kunstenaars van ze zijn’. ‘wie het naar het verwijzend feitdaarbij ook verwijst naar geval dit In worden tot beroemdheden toegang horen discotheek een wanneer geweigerd, tonen. voor dezete werken werken, gelegenheid werden speciaal als die gemaakt worden uitgenodigdom zowel bestaande kunstenaars Een dertigtal museum. om overzicht een tepoging bieden, gepresenteerd het verdiepingen in op twee onderneemtnu nog zinvoltentoonstelling De ambitieuze een steeds is. betekent,onderzoekt ook wat vandaag en ‘identiteitspolitiek’ of het begrip heel uit Europa en de wereld tentoonstelling De bij elkaar. kunstenaars opkomende brengt Identiteitspolitiek na Don’t –Kunst IAm? You Who Know politics”. Identity after ?Art who IAm “Don’t know you in tentoonstelling Rondleiding en 2leden de Bedrijvenclub. van M HKA 40 de aanwezigen Vrienden totaal van met het in van publieke belangstelling, geslaagde avond, afgesloten met goede een ook receptie. was ruime een Er avond werd afgesloten receptie. met gezellige een of Salomon“Leven theater”. Charlotte van en haar De kunstgeschiedenis over de de receptie en Zijn ging plaats in lezing Amsterdam. in Museum het Historisch van Joods Dhr. directeur algemeen van Joël Cahen, lezing volgdeverwelkomende de aanwezigen. Daarna de interessante, Engelstalige en bij Israël. was België musea in betrokken actief die filantroop, en zakenman mecenas, moderne en hedendaagse van kunst, verzamelaar en jodendom. Tob Dit wijlen ter Herman ere van kunst (1936-2011), groot Tob-lezing terugkerende een Herman van rondde vorm aannemen moderne Vanaf voor Studies. met Joodse 2013 het de Instituut samenwerking zal M HKA de Vrienden van samenwerking het de kaderde jaarlijkse van lezing in Deze Amsterdam. Museum, Historisch –Joods Cahen JoëlJ. in kunstgeschiedenis. de plaats en receptie of Theater”, “Leven Salomon, Charlotte receptie. een door gevolgd Antwerpen, van Universiteit de Studies Joodse voor Instituut het met Tweede Toblezing in samenwerking Herman we die zouden kunnen uitdrukking een is IAm?’ ‘Don’t You Who Know aanwezig. 52 Vrienden totaal het in van M HKA waren Er 08u45 om 2014 13 september Zaterdag uitstekendDe verlopen had zeermooie een rondleiding opkomst: een 11u15 om juni 22 2014 Zondag metHet zeergoede uitstekende een lezing was spreker en een voor Studies, Joodse het van Instituut directeur Liska, dr. Vivian Prof. 20u00 om 2014 15 mei Donderdag - Donderdag 2 mei 2013 om 18u00 Receptie op het dakterras van het M HKAFE gevolgd door de filmvoorstelling in Cinema Zuid van “Nono het Zigzagkind” met een interview met actrice Jessica Zeylmaker door Jos Van den Bergh.

De Vrienden van het M HKA organiseerden de speciale filmvoorstelling van ‘Nono het Zigzagkind’ met vooraf een hapje en een drankje op het dakterras van het M HKA. Vervolgens ging de groep naar Cinema Zuid, waar Jessica Zeylmaker, actrice van de schitterende film, werd geïnterviewd door Jos Van den Bergh, Coördinator van Cinema Zuid en filmkenner. Het was een uniek en boeiend gesprek. “Nono het Zigzagkind” was de openingsfilm in 2012 op het Nederlands filmfestival. De film is gebaseerd op een boek van David Grossman en geregisseerd door Vincent Bal. “Nono het Zigzagkind” is het verhaal van de 13-jarige Nono. Zijn moeder is overleden toen hij één jaar was. Zijn vader, inspecteur Feierberg, is ‘de beste politie-inspecteur ter wereld’. Nono doet zijn best om op hem te lijken, maar raakt steeds in de problemen. Daarom stuurt zijn vader hem twee dagen voor zijn bar mitswa naar zijn oom Sjmoel om volwassen te worden. In de trein treft Nono een mysterieuze opdracht: het is zijn laatste kans om zich te bewijzen. Samen met meestercrimineel Felix Glick trekt hij naar de Franse Rivièra, op zoek naar de waarheid over zijn moeder. Zal hij achterhalen wat haar geheim is voor zijn vader hem opgespoord heeft? Jesscia Zeylmaker speelt de vriendin van zijn vader. De avond is uitstekend verlopen. Het was een smakelijke en gezellige receptie, gevolgd door een interessant en levendig interview. De aanwezigen waren ook erg onder de indruk van de pakkende filmen van Jessica Zeylmaker. Er werden in totaal 64 tickets verkocht. De bedoeling van deze avond was om een extra inkomen te hebben voor de Vrienden, wat gelukt is.

Dinsdag 7 oktober 2015 om 20u00 Lezing over het werk van Jef Geys door dr. Liesbeth Decan ten huize Ivo Van Vaerenbergh – Zoersel.

De heer Ivo Van Vaerenbergh nodigde de ArtLovers en Raad van Beheer van de Vrienden uit in zijn huis voor een lezing over Jef Geys door dr. Liesbeth Decan. Na een inleiding voor Ivo Van Vaerenbergh volgde een geïllustreerde, uitstekende lezing door Dr. Liesbeth Decan. Het slotwoord werd uitgesproken door Ernest Van Buynder, mede namens de Vrienden van het M HKA. Dr. Lorry Swerts situeerde kort KODEC, stichting. Na de rondleiding bood Ivo Van Vaerenbergh het glas van de vriendschap aan met lekkere toastjes. Door de Vrienden werd ‘Grondplan M HKA Douven’ aangekocht die zal geschonken worden aan het M HKA. Er waren 64 inschrijvingen, waaronder de directeurs van het SMAK te Gent, Middelheimmuseum te Antwerpen en het Roger Raveelmuseum te Machelen (Zulte) alsmede de secretaris-generaal Cultuur.

Zondag 12 oktober 2014 om 11u15 Rondleiding in de tentoonstelling ‘Panamarenko Universum’.

De rondleiding in de deze tentoonstelling was uiteraard erg boeiend. M HKA presenteert deze Panamarenko-retrospectieve als een ontdekkingstocht doorheen het mentale universum van de kunstenaar, met een intieme kijk op zijn artistieke proces. Naast topwerken is er ook aandacht voor Panamarenko’s happenings uit de jaren 60, zijn natuurwetenschappelijke inzichten en zijn artistieke statements. Voor het eerst wordt ook dieper ingezoomd op de inspiratiebronnen van de kunstenaar. Panamarenko Universum belicht tegelijk zowel de veelzijdigheid, als de diepgang van het oeuvre van een bevlogen kunstenaar-tovenaar. De rondleiding is goed verlopen en was ook inhoudelijk uitstekend. Er was een mooie opkomst P 179 M HKA Jaarverslag 2014 19 Vrienden van het M HKA vzw het collectiebeleid komen NU. MOMU voor duidelijk in naar schap, concepten gedurfde en deze avant-garde elementen Al vormentaal. van vakman zijn rigoureus van staaltjes die en koopt aan hen silhouetten van ontwerpers, op hedendaagse voornamelijk Belgische kleding historische naast Het MoMu verzamelbeleid focust bruiklenen. en langdurige schenkingen zo’n jaren vijf aankopen, items van zijn 7000 bijgekomen aanleiding naar de laatste en accessoires, waarvan zo’n objecten, kleding voornamelijk 25.000 de uit MoMuhedendaagse silhouetten MoMu De uit bestaat collectie. collectie van de uit recentste aanwinsten toont topstukken NU selectie een ‘MOMU ‘MoMude tentoonstelling nu. Hedendaagse mode de uit MoMu collectie. voor in rondleiding een ontmoettenelkaar Beide vriendenverenigingen drankje. een door uit MoMu mode de gevolgd collectie’, Hedendaagse nu. ‘MoMU aan tentoonstelling de Bezoek van ModeMuseum. het Vrienden de met Uitwisseling en vlekkeloosverliep.over vlot, die gezellig de activiteit, aanwezigen ook enthousiast Bovendien erg alle waren aan. lidmaatschap een immers gingen deelnemers wat Alle uitstekend een is. resultaat het M HKA, de Vrienden van 18 15 Dit gasten. resulteerde nieuwe van lidmaatschappen in de Vrienden van en Bestuur van 26 aanwezig:8 leden deelnemers de Raad van totaal in waren Er bij aangaan. de Vrienden lidmaatschap een het van M HKA Tijdens dezehapje receptie konden en drankje. de onmiddellijk deelnemers voorstelde gezellig een informeel Buynder de tijdens Vrienden het van M HKA Dhr. Van Ernest waar het M HKAFE, naar de groep ging werd. Daarna de toe. deelnemers Ditinteressante een aan was gesmaakt formule erg die Universum’ hun favoriete ‘Panamarenko werkenM HKA de tentoonstelling in konden de Vrienden van kennen en ter plekke lid het worden. van M HKA leerden de die vereniging nodigden uit, deelnemers Vrienden het van M HKA de van door. Bestuur Vrienden van de leden de het Enkel Raad van van M HKA de Bring-A-Friend van de van Voor miniversie een keer ging de tweede HKAFE. hapjeM in het en drankje een en van M HKA het Vrienden van Universum’, de voorstelling de ‘Panamarenko in tentoonstelling rondleiding een met van M HKA het van van Vrienden de van Bestuur Raad de Bring-A-Friend de de curator tentoonstelling. van Willemse, toegelicht door Hans ontzettendeen succes. werd verwelkomd werd en groep de De rondleiding en 25 leden de Bedrijvenclub. van We spreken mogen natuurlijk van hier telden 136 totaal van we leden.In 121 leden de Vrienden van het van M HKA succesformule We werd mogen een zeergesmaakt. deze van tentoonstelling in rondleiding en de zeergoed was ontvangst De vertrokken. de zeertevreden deelnemers waarna borrel, geserveerde en sympathiek een rondleiding grondige een genoot werd ontvangen, zeergoed groep De 69 Vrienden het van M HKA. Vrienden het van MoMu. Verder er 4 leden de waren en Bedrijvenclub van Dior. voor Simons modehuis Christian het Franse Raf andere van het (MoMu+Friends) museum onder verworven, silhouetten belangrijke enkele Tot silhouetten. we selectie een slot van de werden nieuwe vriendenwerking via tonen Ook daarvan privé-personen en -verzamelingen. Antwerpse iconische van bruiklenen langdurige evenals relaties, internationale Helmut Lang) dankzij modehuizen (o.a. buitenlandse grote van ookjaren Balenciaga, schenkingen MoMu de laatste ontving Wijnants en Peter Daarnaast komen bod. Pilotto aan Vandevorst Demeulemeester, ook jongere Christian en Ann maar talenten als WalterAckermann, Van Veronique Beirendonck, AF Branquinho, Haider Simons, Sterke modescène Raf de uit Belgische namen zoals 10u00 om 2013 november 22 Zaterdag de Vrienden van het van Bestuur van de leden de lichtten Eerst Raad van 11u15 om november 16 Zondag Het interessante magsucces een bezoek genoemd worden en telde 10

spreken

hier.

Zaterdag 20 december 2014 om 15u00 Samenwerking met ARGUS. Lezing ‘Nick Ervink’ in het kader van The Third Paradise – Rebirth Day en gevolgd door een receptie in het M HKAFE.

Ledenaantal

Het ledenaantal is tegenover vorig jaar licht gestegen. Met 421 leden telt de vereniging het hoogste ledenaantal sinds 2007. Opvallend is de stijging van het aantal ARTSeniors (€25) en ARTFamily (€50). De totale stijging van de lidmaatschappen, vooral bij de ARTLovers zorgt voor een eindresultaat van € 25.685. De stijging in inkomsten zijn ook in licht stijgende lijn. Al bij al een goed resultaat.

LEDENAANTAL 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 GRATIS 2 1 2 1 1 1 1 € 20 - senior/junior t.e.m. 2006 5 3 € 25 - individueel › senior/junior 2007 73 76 67 71 89 67 81 95 € 30 - individueel vanaf 2007 157 107 107 110 97 116 114 110 € 35 - gezinsformule Stevens & Cie 17 € 40 € 45 - gezinsformule t.e.m. 2006 2 € 50 - gezinsformule vanaf 2007 112 107 109 105 131 145 134 160 € 135 - opwaardering lidmaatschap 3 1 1 € 155 - opwaardering lidmaatschap 2 1 € 160 - opwaardering lidmaatschap 1 € 175 - steunend lid t.e.m. 2006 1 € 185 - steunend lid vanaf 2007 48 42 53 37 40 43 49 50 € 200 € 620 - promotor t.e.m. 2006 0 € 650 - promotor vanaf 2007 3 3 4 5 3 2 6 4 TOTAAL LEDEN 403 338 341 330 379 375 385 421 TOTAAL OPBRENGSTEN 23.300 20.240 23.455 20.420 21.765 21.815 25.195 25.685 P 181 M HKA Jaarverslag 2014 19 Vrienden van het M HKA vzw — — — — kochten voor €3.500. ze aan Dit kunstwerk Diop”,Anta Vanessa van 2014 Van het Obberghen M HKA. aan Cheikh “Tracing schonken kunstwerk een VriendenDe het van MHKA M HKA. VriendenDe Tordoir steunden Narcisse de het tentoonstelling in de Universiteit Antwerpen. gekoppeld en van is onderzoekstraject een uit, hun mantelzorgers aan en Dit Alzheimerpatiënten projectop maatvan rondleiding werkteen VriendenDe ‘Meet ondersteunden Me @M HKA. het Alzheimerproject geschonken. Vrienden het M HKA aan Schoots+Vanmet Galerie werd 1door steeds nummer de Zoals Duysse. tot gekomen is stand nauwe editie Deze in samenwerking Henderikse. Jan de kunstenaar ‘Nul’ van voor de was editie 2014 editie De O pmerkingen

20 20 Bedrijvenclub P 185 M HKA Jaarverslag 2014 20 Bedrijvenclub de conventies de filmindustrie. envan de clichés werd door beperkt methode nog niet toen deze gedaantes, artistieke vroegste zijn in het van medium daarbij en vertrok fenomeen bredere zin, in ‘animatie’ succes. een was Beschikbaar” –Kamers Hotel “El Elèctrico de tentoonstelling in rondleiding De Beschikbaar”. –Kamers Hotel Elèctrico “El in tentoonstelling de Rondleiding ook heel wat galeriehouders en verzamelaars. waaronder Bedrijvenclub. Het goede een en was interessante gezelschap mix, veel 152 aanwezigen, namelijk personen. Daaronder telden leden de we van 14 del en cavawijn Sol. gesponsord door Puerta werd het jaar voor. de van museum 2014 elk Zoals hettoespraak programma stelde korte een tijdens het van M HKA, Directeur Zakelijk Vankeirsbilck, Dhr. Luc Wauters, Dhr. Dieter gaf. goede een inhoudelijke introductie die voor de leden de JanHenderikse voorgesteld Bedrijvenclub van van door aanwezigen verwelkomde.Buynder alle Daarbij “NUL” werd 2014 ook de editie Dhr. Van waarop Ernest Nieuwjaarsreceptie, de tijdens jaarlijkse nieuwe jaar geheven het glas op het het werdderdduizend M HKAFE in trucs”. Daarna en hon 7— Tienduizend listen POINTS “MEETING Collectiepresentatie de in rondleiding met gesmaakte een aan ving Nieuwjaarsactiviteit De toespraak. een en in 2014 M HKA van het van programma het van voorstelling de kunstenaar, de in aanwezigheid van Jan Henderikse “NUL” van2014 editie de voorstelling de met M HKAFE in het Nieuwjaarsreceptie de door gevolgd trucs”, honderdduizend en listen Tienduizend 7– POINTS “MEETING in Collectiepresentatie Nieuwjaarsrondleiding samen. vaak en de Vrienden het de van M HKA vielen Bedrijvenclub van activiteiten De en deoptimaliseren. activeren Bedrijvenclub van de werking wil groep hetvan M HKA) en medewerkster een het van M de Vrienden het van M HKA), Dhr. Dieter Vankeirsbilck (Zakelijk Directeur M HKA), Dhr. Van Ernest Buynder(Voorzitter van Bestuur van de Raad van het M HKA), Dhr. Ivo Van het Vaerenbergh van Bestuur van (Lid de Raad van het M HKA), Mevr. Yolande van Avontroodt Bestuur van de Raad van (lid Dhr. uit Wouterbestaande Ploey De (Voorzitter van Bestuur van de Raad van met collega’stot de uit zakenwereld. kennismaking en forum een ontmoetingsplaats een en verwondering, inspiratie verbeelding, bron een van tot en toegang de hedendaagse kunst, bevoorrechteeen inkijk is. stimulans een komen, waarbij kan het artistieke en dynamiek tot dialoog een zakenmensen de bedrijfsleider, zijn met contacten collega- via met de hedendaagse kunst, omdat worden. geschikt de formule De aangescherpt is Bedrijvenclub van kan en dat gerichtebestaat deze, manifestaties, van door het organiseren contact te in brengen. methet elkaar anderzijds museum gemakkelijker en enerzijds deen de bedrijfsleiders en kunstenaars managers de betrachting werd de jaren1993-1994 opgericht in het van M HKA vanuit Bedrijvenclub De de vele het op zoeknaar mogelijkhedenvan ging tentoonstelling De 11u15 om 2014 2maart Zondag verlopen. ook enwaren prettig Er aangenaam is Nieuwjaaractiviteit De 11u15 om 2014 januari 26 Zondag A verzekerd door wordt het groep een M HKA werking De binnen biedt en sponsors de Bedrijvenclub de leden, ereleden, partners Aan wederzijdse van belangstelling dat werdEr er basis een vanuit gegaan ctiviteiten _ Batens. Deze Katrien HKA, - Net zoals een hotel, is een museum een plek waar elke bezoeker per definitie maar tijdelijk te gast is. De spanning tussen publiek en privé, tussen neutrale interieurs en persoonlijke objecten, tussen waken en slapen, tussen werken en dromen, zorgde voor een speels contrast in het ontwerpen van elke zone of ‘kamer’ van de expositie. Wanneer animatie het afgemeten kader van het filmdoek verlaat en opduikt in een museum, biedt het de bezoeker niet langer een louter visuele ervaring, maar creëert het een plaats die aanspoort tot exploreren. De tentoonstelling was bedacht als een visueel essay, een ruimte-gebonden ervaring. Animatie werd hier begrepen als het betreden van een krachtveld: het manipuleren van beelden en objecten in ‘geregisseerde’ museumzalen, het overbruggen van intervallen. De activiteit is uitstekend verlopen. Later volgden veel positieve reacties van de 82 deelnemers, waarvan 3 leden van de Bedrijvenclub.

Zondag 30 maart 2014 om 11u15 Rondleiding in de Collectiepresentatie “NARCISSE TORDOIR. De Roze Spion”.

In de tentoonstelling “NARCISSE TORDOIR. De Roze Spion” vertelt de kunstenaar op een intuïtieve en associërende manier verhalen over de existentiële mens in een ‘ontregelde’ wereld, door de hoofdrol te geven aan ‘de Oosterling’. Narcisse Tordoir was zelf op de rondleiding aanwezig en gaf de groep een korte inleiding omtrent de tentoonstelling, wat absoluut een meerwaarde voor het bezoek was. De rondleiding is ook uitstekend verlopen en was volgens de deelnemers bijzonder boeiend. De activiteit was een succes met 114 aanwezigen, waaronder 8 leden van de Bedrijvenclub.

Donderdag 3 april 2014 om 19u00 Derde bezoek aan toonaangevende galeries in Vlaanderen: Antwerpen-Borgerhout.

De Vrienden en de Bedrijvenclub van het M HKA bezoeken vanaf 2012 één keer per jaar de galeries en laten de galeriehouders zelf aan het woord. Deze derde editie ging door in Borgerhout, met een bezoek aan Ingrid Deuss Gallery, Still Gallery en Base-Alpha Gallery. De gastvrije galeriehouders gaven elk een toelichting over hun programma, interessepunten en kunstenaars. Luc Wauters gaf in de eerste galerie een inleiding. In Base-Alpha Gallery werden de gasten verwelkomd met een buffetje en een glas. Het bezoek aan de galeries is uitstekend verlopen. De activiteit telde een 27-tal aanwezigen. De deelnemers waren enthousiast en de galeriehouders lieten weten tevreden te zijn over de avond.

Donderdag 17 april 2014 om 19u00 Uitwisseling met de Vrienden van het MoMu: Borrel in het M HKAFE, gevolgd door een vertoning met inleiding van de film “A Single Man” in Cinema Zuid.

De aanwezigen genoten eerst van een gezellige borrel in het M HKAFE. Daarna werd koers gezet naar Cinema Zuid, waar de groep ontvangen werd door Dhr. Jos Van den Bergh, die een korte introductie gaf over de cinemato- grafie. Vervolgens sprak Mevr. Katleen Derijcke van het ModeMuseum over Tom Ford en de kostumering in de film. Voor A Single Man in een regie van Tom Ford kruipt Colin Firth in de huid van George Falconer, een 52-jarige homoseksuele Professor Literatuur, die er in het Amerika van de sixties maar niet in slaagt de dood van zijn minnaar te verwerken. Moegestreden besluit hij er zelf een eind aan te maken, na nog één laatste dag al het mooie van deze wereld in zich opgenomen te hebben. Firths acteerprestatie leverde hem van alle kanten lof op. De vertoning van deze prachtige film, met een borrel vooraf én boeiende inleidingen, is vlekkeloos verlopen. Er volgden flink wat tevreden reacties van de aanwezigen. Er waren een 60-tal personen present, waaronder 4 leden van de Bedrijvenclub. P 187 M HKA Jaarverslag 2014 20 Bedrijvenclub de onder Bedrijvenclub van de aanwezigen. Vrienden met en ook 20-tal een 2leden publieke belangstelling, ook ruime een spreker. geslaagde De avond werd afgesloten receptie. was Er met gezellige een de rug. in met de dreigende vernietiging deken tijdens bezetting, geschreven ook met andere dagboe maar Goldin, Nan dat van zoals dagboeken, visuele met andere vergelijkingen Amsterdam, in Museum het Historisch Joods of “Leven Theater”. Gesamtkunstwerk haar maakte: leven dagboek tekende haar die visueel een terugkijkend, en onder dreiging, en bij Israël. was België musea in betrokken actief die en filantroop, zakenman mecenas, hedendaagse kunst, Tob wijlen Herman ere van (1936-2011), moderne en van verzamelaar groot een Tob-lezing en jodendom.terugkerende Herman rond Dit ter moderne kunst Vanaf een Studies. van Joodse 2013 de deze vorm aan samenwerking nam voor met samenwerking het de Instituut kaderde jaarlijkse lezing in Deze in kunstgeschiedenis”. de plaats en of Theater, receptie Leven Salomon, “Carlotte in Amsterdam: Museum Historisch van Joods het Directeur Algemeen Prof. dr. receptie. Cahen, een JoëlJ. door gevolgd Antwerpen, van Universiteit de Studies Joodse voor Instituut het met in samenwerking Tweede Tob-lezing Herman geboeid en tevreden. 31 De aanwezigen bijzonder heerlijke een waren rondleiding receptie aan. werd vergezeld dochter doorde na gastvrouw enrondleiding. De bood haar Peter vakkundige een deze gaf Kunstenaar verzamelaarster. van Morrens nemen democht uitzonderlijke kijkje een in enprivéverzameling schitterende VanMevr. Mia Hool-Vuylsteke. en ontvangen werd en hartelijk goed groep De door jaar dit bij ging private een collectie Het aan bezoek traditionele Koningshooikt. van Van Mia Mevr. te Hool-Vuylsteke aan privéverzameling de Bezoek atelierbezoek Veleontvangen. de weten lieten deelnemers van over enthousiast erg het Bedrijvenclub. presentje. een kunstenaar Toten drankjes. slot Dhr. sprak Luc Wauters de hij en uit gaf dankwoordje een men. het Na atelier, het aan bezoek volgde met nog heerlijke borrel een hapjes kwa bod aan aspecten, zijn van invalshoeken werk, en vooral de technische galeriehouder, en diens Fortgens Robbert waarbij aantal een de kunstenaar volgde tussen dialooggesprek Daarna een toelichtte. werk de kunstenaar van Dhr. Van Ernest Buynder, Voorzitter het die de Vrienden van het van M HKA, het atelier in werd door ingezet ontvangst De bestemming. culturele een in omgetoverd kan stadsweefsel een worden in pand hoe oud een industrieel voorbeeld Het schitterend een atelier van is boeiendeeen ervaring. en unieke Het was bezoek Fortgens. Robbert de Nederlandse beeldende kunstenaar atelierbezoekHet vond jaarlijkse het deze keerprachtige plaats in atelier van Fortgens. Robbert kunstenaar beeldende Nederlandse bij de Atelierbezoek Het bijzonder een was boeiende gegeven lezing, door uitstekende een van Directeur Algemeen dr. JoëlTijdens Prof. J. Cahen, trok de lezing SalomonCharlotte (Berlijn 1917 1943) – Auschwitz kunstenares een is 20u00 om 2014 15 mei Donderdag 14u30 om 2014 mei 10 Zaterdag verlopen prima en deHet aanwezigen is bezoek werden gastvrij Het atelierbezoek telde mooie een opkomst, waaronder 2leden de van 15u00 om 2014 april 26 Zaterdag

zijn. - - Zondag 22 juni 2014 om 11u15 Rondleiding in de tentoonstelling “Don’t You Know Who I Am? Kunst na Identiteitspolitiek”.

De tentoonstelling bracht opkomende kunstenaars uit heel Europa en de wereld bij elkaar. In de expositie werd onderzocht wat ‘identiteitspolitiek’ vandaag betekent en of het begrip ook nu nog steeds zinvol is. “Don’t You Know Who I Am? Kunst na Identiteitspolitiek” ondernam een ambitieuze poging om een overzicht te bieden, gepresenteerd op twee verdiepingen in het museum. Een dertigtal kunstenaars toonden zowel bestaande werken, als werken die speciaal voor deze gelegenheid werden gemaakt. Vele van de kunstenaars in de tentoonstelling zijn nog steeds onbekend bij het brede publiek. Een van de jonge kunstenaars, Ermias Kifleyesus was aanwezig en gaf een toelichting van zijn eigen werk, wat door de deelnemers erg werd gesmaakt. De uitstekend verlopen rondleiding had een mooie opkomst. Er waren 77 deelnemers, waaronder 4 leden van de Bedrijvenclub.

Zaterdag 13 september 2014 om 08u30 Daguitstap naar Duinkerke, met onder andere een bezoek aan het LAAC en het FRAC.

De herfstuitstap ging naar Duinkerke in Frankrijk, waar werd gestart met een boeiend bezoek aan het Lieu d’Art et Action Contemporaine (LAAC). Dit prachtige museum ligt midden in een beeldentuin met waterpartijen en bezit een bijzondere collectie van meer dan 1.500 kunstwerken uit 1940-1980, van onder meer Karel Appel, Andy Warhol, Ben en César. De expositie “Een avontuur vol passie” belichtte het levensverhaal van Gilbert Delaine, die in de jaren 1970 de uitdaging aanging om een museum voor hedendaagse kunst in Duinkerke op te richten en vlot een collectie van bijna 1.000 werken verzamelde. De rondleiding in de vaste collectie én tentoonstelling verliep aangenaam en was erg boeiend. Via het beeldenpark wandelde de groep naar het restaurant “Le Grand Large”, voor een uitstekende lunch. Na de middag volgde er een geleid bezoek aan het FRAC, Fonds régional d’art contemporain. De groep werd gastvrij ontvangen én rondgeleid door Mevrouw Hilde Teerlinck, de directrice van de instelling. De rondleidingen focusten op de collectie, maar gingen ook dieper in op de architectuur van het gebouw. Het FRAC bouwt een internationale collectie hedendaagse kunst uit — die ondertussen meer dan 1.500 werken uit de Arte Povera, Minimal Art, Conceptuele Kunst, Nieuw Realisme, Pop Art en Fluxus telt — en stelt deze voor een breed publiek beschikbaar. Ook de architectuur is bijzonder. Het gebouw, ook wel “de kathedraal” genoemd, stamt uit 1945 en domineert de kunstlijn. Gelegen op de scheepswerven van Duinkerke is het een historische site, een geografisch landmark met een grote invloed op de sociale geschiedenis van de regio. Gedurende bijna 40 jaar werden er stoomboten, olietankers en oorlogsschepen gemaakt. Nu is het één van de weinige bewaarde industriële scheepswerfstructuren. De daguitstap is schitterend verlopen, onder een stralende zon. Achteraf volgden er veel enthousiaste reacties van de deelnemers. De bus zat vol, met 52 aanwezigen.

Donderdag 25 september 2014 om 18u30 Receptie in het M HKAFE, gevolgd door de filmvoorstelling van “Nono, het Zigzag Kind” in Cinema Zuid met een interview van actrice Jessica Zeylmaker door Jos Van den Bergh.

De Bedrijvenclub van het M HKA was uitgenodigd op deze speciale filmvoorstelling van “Nono, het Zigzag Kind”, met vooraf een hapje en een drankje in het M HKAFE. Vervolgens ging de groep naar Cinema Zuid, waar actrice Jessica Zeylmaker werd geïnterviewd door Jos Van den Bergh, Coördinator van Cinema Zuid en filmkenner. Het was een uniek en boeiend gesprek. P 189 M HKA Jaarverslag 2014 20 Bedrijvenclub werken, facetten zijn uit omvangrijke drie oeuvre: van de hand beeld aan canonisch nu leggenvoor de basis internationaal een het M HKA Universum” wil stelde. de Biekorfstraat veilig in Met “Panamarenko zijn kunstenaarshuis dat daarom voor het M HKA, referentiekunstenaar een is en hij Antwerpen verbonden altijd zal Zijn de blijven stad naam aan garde: Panamarenko. de uit naoorlogse Europese avant- topkunstenaars de weinige van één de aanwezigen. enthousiasme van groot toe, tot grondig ook de lichtte expositie de Hij de curator tentoonstelling. van succesvol Willemse, verwelkomd door verlopen. werd Hans hartelijk groep De boeiend erg en is de nieuwe tentoonstelling in rondleiding traditionele De Universum”. “Panamarenko in tentoonstelling de Rondleiding Bedrijvenclub. door de film. gecharmeerd waren receptie, gevolgd door interessant een en levendig aanwezigen De interview. Rossellini. de hoofdrollen met in onderVincent Bal, en Isabella andere Jessica Zeylmaker door werd geregisseerd film De beroemdste Israëls schrijvers. van één en zijn overleden moeder, en dat zet hem tot is. nadenkeneigenlijk over hij wie Tussen avonturenaan. door ontdekt alle Nono zijn van vader verhaal het ware achter de politie zich en krijgen misdaden ze enkele begaan Samen ontmoet. de elegante hij loopt meesteroplichter op wanneer de uit de hand trein Felix dit zijn Maar van vader hij Voor verrassingsreisje. een krijgt zijn mitswa bar deNono problemen. in steeds doet zijn best om op raakt hem te lijken, maar Zijn Feierberg, ter ‘de wereld’. vader, is inspecteur beste politie-inspecteur de 13-jarige van verhaal Nono. Zijn moederoverleden is was. jaar toenéén hij en vertelt het op het Nederlands filmfestival 2012de openingsfilm in was en accessoires, waarvan zo’nuit objecten, kleding voornamelijk 25.000 bestaat de uit MoMu hedendaagse silhouetten collectie van De collectie. Hedendaagse mode de uit MoMu collectie”. “MoMuhet de ModeMuseum Nu. tentoonstelling voor in rondleiding een engast dat keer één jaar. per We verder de met zetten traditie aan bezoek een te huis elkaars in om beurt Daarbijgeïntroduceerd. zijn beide instellingen metHet samenwerking ideeeen de Vrienden van het 2012 werd van MoMU in drankje. een door uit MoMu mode de gevolgd collectie”, Hedendaagse Nu. “MoMu aan tentoonstelling de Bezoek van ModeMuseum. het Vrienden de met Uitwisseling mag worden. enorm een succes zekerde geklasseerd activiteit als Bedrijvenclub. Achteraf mochten noteren, we reacties veel waardoor tevreden enorme een was opkomstEr 136 van personen, waaronder 25 leden de van bevlogen een kunstenaar-tovenaar. van oeuvre Universum” tegelijk belicht het zowel van de diepgang de veelzijdigheid, als “Panamarenko de kunstenaar. van ingezoomd opdieper de inspiratiebronnen statements. Voorschappelijke en zijn inzichten artistieke het werd eerst ook de uit vooraandacht ‘60, jaren zijn Panamarenko’s natuurweten happenings proces. Naast topwerken op kijk met zijn intieme een artistieke er ook was de kunstenaar, van doorheenontdekkingstocht het mentale universum over Universum” levendige een was retrospectieve “Panamarenko 11u15 om 2014 oktober 12 Zondag 64 leden de aanwezigen, totaal waaronder van 4-tal een in waren Er avondDe uitstekend is verlopen. Het smakelijkeen een gezellige was “Nono, gebaseerd David Grossman, op is van boek heteen Kind” Zigzag Vervolgens “Nono, vertoond. werd het film De de Kind” Zigzag film de uit recentste aanwinsten toonde topstukken expositie De selectie een 10u00 om 2014 november 22 Zaterdag verlopen goed is rondleiding De ook enuitstekend. was inhoudelijk een als presenteerdeHet deze M HKA Panamarenko-retrospectieve

daden

denken. - de laatste vijf jaar zo’n 7.000 items zijn bijgekomen naar aanleiding van aankopen, schenkingen en langdurige bruiklenen. Het MoMu verzamelbeleid focust, naast historische kleding, voornamelijk op hedendaagse Belgische ontwerpers, en koopt van hen silhouetten aan die staaltjes zijn van rigoureus vakmanschap, gedurfde concepten en avant-garde vormentaal. Al deze elementen van het collectiebeleid kwamen duidelijk naar voor in “MoMU Nu. Hedendaagse mode uit de MoMu collectie”. Sterke namen uit de Belgische modescène, zoals Raf Simons, Haider Ackermann, Walter Van Beirendonck, Veronique Branquinho, AF Vandevorst en Ann Demeulemeester, maar ook jongere talenten als Christian Wijnants en Peter Pilotto kwamen aan bod. Daarnaast ontving het MoMu de laatste jaren ook schenkingen van grote buitenlandse modehuizen (o.a. Balenciaga, Helmut Lang), evenals langdurige bruiklenen van iconische Antwerpse privépersonen en -verzamelingen. Tot slot werden via de vriendenwerking van het museum enkele belangrijke silhouetten verworven, onder andere van Raf Simons voor het Franse modehuis Christian Dior. Na de rondleiding werd er door de Vrienden van het ModeMuseum een gezellig glas van de Vriendschap geschonken. Het interessante bezoek mag een succes genoemd worden en telde 83 deelnemers, waaronder 10 Vrienden van het MoMu. Verder waren er 4 leden van de Bedrijvenclub en 69 Vrienden van het M HKA aanwezig. De groep werd zeer goed ontvangen, genoot van een grondige rondleiding en een sympathiek geserveerde borrel. Daarna vertrokken de deelnemers zeer tevreden.

Zaterdag 20 december 2014 om 15u00 Samenwerking met ARGUS. Lezing door Nick Ervinck omtrent zijn 3D constructies met een besluit door Prof. dr. Gustaaf Van Tendeloo in het kader van The Third Paradise – Rebirth Day, gevolgd door een receptie in het M HKAFE.

Deze lezing werd ook dit jaar weer ingepland op aangeven van Michelangelo Pistoletto en dit op The Third Paradise – Rebirth Day. 21 december 2012 werd immers door Pistoletto uitgeroepen tot Third Paradise Day. Het is de dag waarop volgens de voorspelling van de Maya’s de wereld zou vergaan. De kunstenaar heeft hieromtrent een programma uitgewerkt met verschillende revoluties. Hij deed een oproep om deze dag over de hele wereld te vieren, ook in de volgende jaren, en daar sloten wij ons met deze lezing graag bij aan. Er werd een samenwerking aangegaan met ARGUS, stichting voor leefmilieu van KBC. Biologe Helga Van der Veken, directeur van ARGUS, verwelkomde de groep, gaf een gesmaakt voorwoord en lichtte het thema toe, ook vanuit milieutechnisch oogpunt. De inleiding werd gegeven door Dhr. Ernest Van Buynder, Voorzitter van de Vrienden van het M HKA, die de jonge dynamische kunstenaar Nick Ervinck voorstelde. Ervink gaf vervolgens een gesmaakte uiteenzetting van zijn werk omtrent 3D creaties en 3D printing. De kunstenaar schept surrealistische ruimtes door een bevreemdende combinatie van vormen en een spel van volumes, proporties en kleuren. Er werd ook aandacht besteed aan de medische toepassingen van 3D printing. Prof. dr. Gustaaf Van Tendeloo (Universiteit Antwerpen), die vorig jaar sprak over de relatie tussen nanotechnologie, beeldende kunst en leefmilieu, trok de conclusies na de lezing. Het was een geslaagde en heldere voordracht. De activiteit werd afgesloten met een geslaagde receptie met vegetari- sche hapjes in het M HKAFE. De mensen van ARGUS hadden voor pralines met het symbool van The Third Paradise gezorgd. Er waren in totaal 66 aanwezigen via de Bedrijvenclub, de Vrienden van het M HKA, de Universiteit Antwerpen en ARGUS. Van de Bedrijvenclub waren er 4 leden present. Het auditorium zat goed vol, met een zeer divers publiek. De middag is vlekkeloos, schitterend, succesvol en inspirerend verlopen. P 191 M HKA Jaarverslag 2014 20 Bedrijvenclub (€ 625) Leden (€ 1.250) Ereleden (€ 2.500) Sponsors (€ 3.500) sponsor Project- € 5.500) nocturne (n.a.v. sponsor Evenement- (€ 12.500) Sponsor Structurele (€ 24.750) sponsor Media- Totaal Totaal

Cash 47 37 6 2004 3 1 Natura 58 10 3 3 3 1 Cash 43 51 2005 2 5 1 Natura 65 12 6 4 2 Cash UBS 55 45 2006 6 2 1 1 Natura 66 11 4 3 3 1 Cash 48 40 2 Aantal: — €24.750 — tegenover stabiel is gebleven het de van M HKA Bedrijvenclub van Het ledenaantal

20 Aantal: €625 4 Aantal: — €1.250 — 6 Aantal: €2.500 Antwerpen Degussa Evonik 1 Aantal — €3.500 0 Aantal: €12.500 — 2007 4 3 1 Natura 60 12 6 Structurele Klara Cobra.be, Media L L Antwerpen-Waasland, Groep Willemen Worx,‘ SD Rem.B, Mercator Verzekeringen N.V., België, van Nationale Bank Methis, NV, ING F. België, Mensura, Interbuild, Van Bankiers Lanschot Ethias, Belgium, DSV Data Clean, Belfius, BASF Antwerpen, Belgium, Havenbedrijf, AXA &Van Antwerps Ackermans Haaren, Leden Michielsens Allift Ereleden &Company, McKinsey Inc., Vooruitzicht Group, Prem Groep Van N.V., Roey Moortgat, Duvel HiscoxVerzekeringen, Sponsor Projectsponsor 2 3 1 eden edenaantal Cash 46

37 2012. 2008 4 3 1 1 Natura

Sponsor 55 9 4 2 1 1 1

Cash Sponsor 29 37 2009 3 3 1 1 Natura Estates VZW, Retail Antwerpen Lessius , KBC, t Fornuis 44 7 2 3 1 1 Cash 34 26 2010 4 3 1 Koophandel, VOKA van –Kamer Natura 42 8 2 2 3 1 Cash 24 32 4 3 2011 1 Natura 39 7 2 2 1 1 1 Cash 28 20 2012 4 3 1 Natura 34 6 2 2 1 1 Cash 28 20 4 2013 3 1 Natura 34 6 2 2 1 1 Cash 27 19 2014 4 3 1 Natura 33 6 2 2 1 1 In 2014 telde de Bedrijvenclub 33 leden, waaronder 6 naturasponsors: Allift Michielsens (hoogtewerker); Cobra.be (publiciteit); Duvel Moortgat (drank); Klara (radiospots); Prem Group (ruilovereenkomst hotelkamers); ’t Fornuis (diner).

Het aantal leden van de Bedrijvenclub wordt regelmatig aangepast. Er komen nieuwe leden bij, er vallen er af, maar de meeste leden blijven normaliter hun lidmaatschap hernieuwen.

In 2014 viel er één lid van de Bedrijvenclub af, namelijk Deplo Schoonmaak. Er werden jammer genoeg geen nieuwe lidmaatschappen genoteerd.

SPECIFIEKE SPONSORING

In 2014 waren er ook bedrijven die specifieke tentoonstellingen of projecten steunden, waarbij de relatie met de Bedrijvenclub van het M HKA op een secundaire plaats kwam.

Sponsoring Bank Degroof Bank Degroof ondersteunde het M HKA voor het tweede jaar op rij met een bedrag van € 30.000.

Allen & Overy LLP In 2014 ging het M HKA een duurzame samenwerking met Allen & Overy LLP aan en dit voor minstens drie jaar. Het bedrijf ondersteunt het M HKA met € 10.000 per jaar, in ruil voor een returnpakket gebaseerd op bruikleen en evenementen.

De Olifant In 2014 werd een samenwerkingsovereenkomst met De Olifant afgesloten, die de nieuwe verfsponsor / naturasponsor van het M HKA worden.

De Groene Droom De bloemen- en plantenzaak “De Groene Droom” ondersteunde de tentoonstelling “El Hotel Elèctrico – Kamers Beschikbaar” deels met een naturaspon- soring. Ze voorzagen de bloemenarrangementen voor het kunstwerk “DIY” van Joe Scanlan tijdens de hele looptijd van de tentoonstelling.

M HKArt Circle

De M HKArt Circle werd in 2014 opgestart, vanuit de bedoeling om verzamelaars en kunstliefhebbers in één groep samen te brengen.

De M HKArt Circle is een besloten gezelschap van kunstliefhebbers en kunstverzamelaars. Het lidmaatschap is enkel op persoonlijke uitnodiging. Drie maal per jaar wordt voor de leden een exclusief kunstevenement georganiseerd, waaronder steeds een buitenlandse reis. Unieke kunstontmoe- tingen staan centraal en de leden komen in nauw contact met de hedendaagse kunst en de kunstenaars. Dankzij het participatief karakter worden de activiteiten op aangeven van de leden ingepland. Tijdens de activiteiten in binnen- en buitenland worden uitzonderlijke contacten gelegd met inspirerende mensen op prestigieuze locaties. Het is een unieke gelegenheid om een passie voor kunst te delen, bijzondere collecties te ontdekken, ideeën uit te wisselen, een netwerk uit te breiden, potentiële samenwerkingen vorm te geven of contacten te leggen. De M HKArt Circle richt zich op een beperkt gezelschap van een tiental duo’s, die een jaarpremie van € 2.500 per duo betalen. P 193 M HKA Jaarverslag 2014 20 Bedrijvenclub gaat. start van volledig ook het activiteitenprogramma 2015, wanneer door in 8duo’s. nieuwe leden van Circle loopt telde werving De 2014 deEind M HKArt startevenement. 41 personen aanwezig totaal op het in afloop. na waren Er tevreden erg was d’Anvers”.verzorgd door de “le cateraar cuisinier Iedereen, ook de kunstenaar, werd het op wijze schitterende van diner catering De zelf. Panamarenko van over enthousiast erg én aanwezigheid over de tentoonstelling de gesmaakte konden en overleggen maken over de toekomstige activiteiten. en de kunstenaar de met voorzien, aspirant-leden waarop elkaar diner kennis Vervolgens zelf. er een was aanwezigheid de énkunstenaar in van opening avant-première in dagen voortentoonstelling te twee de bezoeken, publieke de Universum”. kans de unieke Zekregen “Panamarenko de tentoonstelling oeuvre. Panamarenko’svan indrukwekkende Universum” helder een beeld neerzetten en tegelijk gevarieerd “Panamarenko wou manier die Op 1965 maakte. en 2005 tussen toestellen Panamarenko die en tuigen de veelheid aan in aan structuur en chronologische thematische bracht overzichtstentoonstelling unieke het Deze voor museum. het een eerst van referentiekunstenaars Universum”, de belangrijkste van één ode een aan “Panamarenko retrospectieve met de grootschalige Panamarenko van stond het teken in Het hetvolledig najaar van M HKA de kunstenaar. van aanwezigheid op in 1oktober woensdag 2014 exclusief Panamarenko-event we een organiseerden Circle lanceringsevenement voor de M HKArt Als champagnediner. een door van gevolgd kunstenaar, de in aanwezigheid Universum” “Panamarenko van tentoonstelling de preview exclusieve Startevenement: en optimaliseren. activeren Circle de M HKArt van de werking wil M HKA) en medewerkster een het van M hetvan M HKA), Dhr. het Dieter van Vankeirsbilck (Zakelijk Directeur Dhr. Van Ernest de Vrienden Buynder(Voorzitter van Bestuur van de Raad van Mevr. Yolande het van M HKA), Avontroodt Bestuur van de Raad van (lid Dhr. Wouter Ploey De het (Voorzitter van M HKA), Bestuur van de Raad van verzekerd uit bestaande door wordt het groep een M HKA werking De binnen verder te ontsluiten, etc.tiecentrum (bv. doelgroepen patiënten)specifieke Alzheimer op het te documenta zetten, bijzondere te restaureren, optimaal voor trajecten kunstwerken fragiele onderzoekstrajecten op te zetten, te realiseren, bijzondere kunstaankopen hetom educatieve van museum, de projecten werking aan te uit bouwen, bijdrage substantiële leverteen uitbouwen. verder museum groep De kan als L Het uitstekend lanceringsevenement is verlopen. aanwezigen De waren Tijdens eventde dit aspirant-leden kregen exclusieve een in rondleiding 18u00 om 2014 Woensdag 1oktober A zijn missie dat het ervoor moreleM HKA Deze zorgt steun en financiële eden ctiviteiten

_ Batens. groep Deze Katrien HKA, -

21 21 Nocturnes en verhuur accommodatie P 197 21 Nocturnes en verhuur Datum 1/30/2014 2/8/2014 1/30/2014 1/5/2014 1/16/2014 1/24/2014 1/24/2014 2/11/2014 accommodatie Wie Degroof Bank Accent Waasland - Antwerpen Koophandel Van Kamer - VOKA Willemsfonds Verhaert Olifant De bvba CookingCorner -CC Olifant De Degroof Bank

Events Wat personeel het voor Rondleiding dansfeest en dinner walking receptie, met Huwelijksfeest speech met receptie en rondleiding een met Bijeenkomst Algemene brunch en rondleiding personeel het voor receptie en Rondleiding bestaan 20-jarig viering en Nieuwjaarsfeest cateraar door suiker en melk koffie, verbruik bestaan: 20-jarig viering en Nieuwjaarsfeest borrel een en rondleiding een met Panamarenkohuis het aan Bezoek

Vergadering,

Locatie zalen Tentoonstellings- puntzaal en zaal Dubbele zalen tentoonstellings- en M HKAFE gelijkvloers zalen tentoonstellings- en M HKAFE zalen tentoonstellings- en M HKAFE M HKAFE M HKAFE huis Panamarenko- Eventzoals Guide. Manager brochures, engespecialiseerde het advertenties plaatsen van in stellingen met evenementenfolders tentoon het populaire kader van in mailings direct Dit gecombineerd met het feit dat we promotie voor evenementen via maken Panamarenko tentoonstelling mond de aantrekkelijke reclame, Universum en vormt bijna de voorgaande resultaten van jaren. van verdubbeling een tegenover 2013, wat het ook is beste topjaar een ooit 2014 Het van was. resultaat tegenover metstijging de is bijna omzet De voorgaande jaren. 25% gestegen €82.202,77 het van verhuur omzet De de accommodatie van vertoont €66.582,29 aanzienlijke een Verhuur 2014: accommodatie in Verhuur accommodatie 2013: — — 01 € 44.955,84 Verhuur € 20.629,30 Verhuur accommodatie 2011: — €3.118,00 (Sluiting M HKA). Verhuur accommodatie 2010: — €40.054,06 Verhuur accommodatie 2009: — € 31,005,14 Verhuur accommodatie 2008: — €33.629,05 Verhuur accommodatie 2007: — € 17.836,80 Verhuur accommodatie 2006: — €8.837,80 Verhuur accommodatie 2005: — Verhuur accommodatie 2004: — — afgesloten. dergelijk een geval in zijn de niet-afgehuurde bijdergelijke. nocturnes dan museumruimtes Anders en workshops, colloquia van brainstormmomenten, personeelsdagen, niseren receptie een en/ofaanbieden van catering. de genodigden van voor en mogelijkheid tot ontvangst en balie inkomhal het van museum. openingsuren normale om (private) evenementen nocturnes, en workshops te buiten richten, de in Het Het M HKA M HKA

mond-aan- aan de huurders van te danken volgensDit is bevraging een Bovendien worden meer steeds programma’s op maat uitgewerkt. worden afgehuurd voor het kunnen orga museumruimtes Beschikbare omvat (geleid) een Een nocturne de van met museumbezoek gebruik

biedt biedt

€ 10.329,94

€ 2.445,00 € 3.365,88 accommodatie € 702,00 € 354,00 Bedrag € 75,00 € 17,00 de de — € mogelijkheid mogelijkheid sponsoring Return McKinsey / Wouter Ploey De door Aangeboden Detail cateraar suiker en melk koffie, Verbruik sponsoring Return

02 € 2012: aan aan bedrijven, bedrijven, rondleiding

45.629,29 M HKA met organisaties organisaties 70 27 33 15

rondleiding M HKA zonder 206 530 0 en en Cinema particulieren particulieren Zuid

marenko . Pana- huis - 10 - M HKA M HKA Pana- met zonder Cinema marenko Datum Wie Wat Locatie Bedrag Detail rondleiding rondleiding Zuid huis 3/27/2014 Hugo Puttaert Boekvoorstelling M HKAFE 302,50 € Social Warehouse, 150 Think in Colour en Inbox enkel personeelskost 3/28/2014 ZNA Pensioneringsfeest Tentoonstellings- — € Geannuleerd 0 Middelheim zalen 4/1/2014 Bank Degroof Bezoek aan het Panamarenkohuis. — € Return 10 Panamarenkohuis met sponsoring een rondleiding en een borrel 4/15/2014 Odette-en-Ville Fotoshoot voor de Tentoonstellings- 363,00 € 9 nieuwe collectie van het zalen kledingmerk “Odette- en-Ville” 4/24/2014 Vrije Vernissage van hun M HKAFE, — € Geannuleerd 0 Basisschool kunstproject met auditorium en Natan Jan Hoet eventueel Inbox 5/7/2014 Café Corsari - Feestje voor de M HKAFE 4.539,80 € 120 VRT productie met hapjes, en dakterras drankjes en DJ Scheldekant 5/16/2014 Nachtzorg Feest voor 10-jarig Dakterras 2.924,30 € 85 Antwerpen bestaan: receptie met Scheldekant, speeches en typerond- M HKAFE en leiding van het Meet tentoonstellings- Me@M HKA-project zalen 6/3/2014 Bank Degroof Bezoek aan het Panamarenkohuis — € Return sponsoring 10 Panamarenkohuis met een rondleiding en een borrel 6/7/2014 Matthias Verjaardagsfeest met M HKAFE 6.381,06 € 250 Mallentjer - P dinertje in beperkte en dakterrassen roduction groep, live optredens, Office receptie, drankjes, middernachtsnacks en DJ-set 6/10/2014 Bank Degroof Bezoek aan het Panamarenkohuis// 500,20 € Return sponsoring 10 10 Panamarenkohuis met M HKA met een rondleiding en een M HKAFE, borrel, lunch in het dakterras en M HKA, gevolgd door tentoonstellings- een rondleiding in de zalen lopende tentoonstellingen 6/11/2014 Bank Degroof Cocktail: previewrond- M HKAFE, 1.623,00 € Return sponsoring 35 leiding in Don’t You dakterrassen en Know Who I Am – Kunst tentoonstellings- na Identiteitspolitiek, zalen gevolgd door een receptie 6/18/2014 Euromelanoma Projectie van huidvlek- Op de buitengevel — € Social Warehouse én 0 ken en informatie in van het museum visibiliteit in de pers het kader van “de week tegen huidkanker” 6/27/2014 Karel de Grote Proclamatie Masters M HKAFE, 4.987,00 € 200 Hogeschool - en afgestudeerden dakterrassen en Sint Lucas januari van Sint-Lucas tentoonstellings- met speeches vooraf zalen en gevolgd door een receptie 8/12/2014 I.N.I.T.I.A.L.S. Fotoshoot boek Tentoonstellings- 121,00 € 12 L.A. “Kinderdromen” voor zalen uitgeverij Lannoo 9/12/2014 Karel de Grote Proclamatie Bachelors M HKAFE, 4.089,20 € 200 Hogeschool - en Masters tweede dakterrassen en Sint Lucas zit van Sint-Lucas tentoonstellings- met speeches vooraf zalen en gevolgd door een receptie 9/13/2014 Rivièra Bridge Bridgenamiddag met M HKAFE 553,30 € 224 Club wisselende groepen 9/23/2014 Bank Degroof Bezoek aan het Panamarenko- — € Return sponsoring – 0 Panamarenkohuis met huis Geannuleerd een rondleiding en een borrel P 199 11/14/2014 10/30/2014 11/2/2014 11/13/2014 11/27/2014 12/2/2014 Datum 10/23/2014 10/10/2014 10/24/2014 11/9/2014 11/6/2014 11/27/2014 12/3/2014 10/6/2014 10/7/2014 12/4/2014 Degroof Bank Hogeschool Grote De Karel Geronimo Company & McKinsey Locus foundation Support Art Private en Kunstkamer - Waasland - Antwerpen Koophandel Van Kamer - VOKA Wie Flanders Heritage Art Contemporary - CAHF AbbeMuseum Van het van Vrienden Kunstwerkt ATV Ritmo Events Balthazar Group Prem Verheyen Jan - Nieuws Laatste Het Degroof Bank Services Industrial GE / Events Jada

Interim

dinner walking en speeches rondleiding, met Universum Panamarenko Nocturne drankje een en hapje een door gevolgd opdrachten, Groenplaats: Campus poetsploeg de voor Teambuildingsactiviteit receptie een en speeches met Doctors Flying docureeks Première borrel een door gevolgd Universum, Panamarenko tentoonstelling de in Rondleiding rondleiding en lunch sessie, inhoudelijke onthaalkoffie, met Netwerkmoment receptie afsluitende PASf een en het van voorstelling en speeches Universum, Panamarenko ling tentoonstel de in rondleiding drankje, een met Onthaal Wat Gerrard John en Claerbout David - LATT van opening de van kader het in ten, journalis voor Etentje lunch een door gevolgd Universum, Panamarenko in Rondleiding Draw Big The van instellingen deelnemende de langs wandeling de voor startmoment en Koffie borrel een door gevolgd Universum, Panamarenko tentoonstelling de in Rondleiding Universum Panamarenko tentoonstelling de in Rondleiding dinner walking en speeches Rondleiding, receptie en rondleiding onthaal, met Universum Panamarenko Nocturne Weg moet Alles van filmvoorstelling en Gatz Sven door speech en tie recep een Verheyen met Jan Boekvoorstelling dinner walking en speeches rondleiding, met Universum Panamarenko Nocturne drankje afsluitend en leiding rond diner, presentatie, receptie, onthaal, met Klantenevenement

- - -

dakterrassen en M HKAFE zalen, Tentoontellings- M HKAFE en zalen tentoonstellings- Salon, Het Zuid Cinema 2van Zaal M HKAFE en zalen Tentoonstellings- zalen tentoonstellings- en M HKAFE Auditorium, M HKAFE en zalen Tentoonstellings- Locatie M HKAFE M HKAFE en zalen Tentoonstellings- M HKAFE M HKAFE en zalen Tentoonstellings- zalen Tentoonstellings- dakterras eventueel en zalen Tentoonstellings- M HKAFE en zalen Tentoonstellings- UFO Café 2en Zaal Zuid, Cinema en M HKAFE zalen, Tentoonstellings- zalen Tentoonstellings-

dakterrassen

€ 3.200,40 € 1.478,40 € 1.082,50 € 1.295,50 € 1.278,50 € 3.531,50 € 487,20 837,93 € € 581,25 Bedrag € 97,00 € 25,00 — € — € — € — € — € sponsoring Return Geannuleerd – sponsoring Return M HKA door Aangeboden – Partner Geannuleerd Draw” Big “The Partner sponsoring Return Geannuleerd sponsoring Return Detail sponsoring Return sponsoring Return

rondleiding M HKA met 700 250 120 60 66 48 62 33 19 0 0

rondleiding M HKA zonder 43 13 0 Cinema Zuid 140 147

marenko Pana- huis M HKA M HKA Pana- met zonder Cinema marenko Datum Wie Wat Locatie Bedrag Detail rondleiding rondleiding Zuid huis 12/9/2014 Bank Degroof Lunch in het M HKA Panamarenkohuis// — € Geannuleerd 0 gevolgd door een rond- M HKA met leiding in de tentoon- M HKAFE en stelling Panamarenko tentoonstellings- Universum zalen 12/10/2014 Jada Events/Ten Jubileum ingenieurs- Tentoonstellings- 7.672,00 € 200 bureau Ten: rondleiding, zalen speeches, achtergrond- muziek, walking dinner 12/11/2014 Café Corsari - Feestje voor de M HKAFE 4.635,26 € 120 VRT productie met hapjes, drankjes en DJ 12/12/2014 The Oval Office VIP-pakket Panamarenko- 4.385,00 € 14 12 - BMW 7 Club Panamarenko: onthaal huis, M HKAFE met hapjes en drankjes en tentoonstel- in het M HKA, lingszalen VIP-bezoek aan het Panamarenkohuis, driegangendiner in het M HKA en rondleiding in Panamarenko Universum 12/13/2014 De Nationale Nocturne met onthaal, M HKAFE en 6.324,70 € 46 Loterij rondleiding en walking tentoonstellings- dinner zalen 12/16/2014 SD Worx Klantenseminarie Auditorium, 75,00 € Uitgesteld naar 0 met onthaal, inhoude- M HKAFE en 19/2/2015 wegens lijke sessie, lunch en tentoonstellings- ziekte 60% van de rondleiding zalen deelnemers 12/19/2014 Stedelijk Voorstelling GIP- Auditorium en 36,00 € Korting voor scholen 10 Lyceum Cadix opdracht en bezoek tentoonstellings- aan de tentoonstelling zalen Panamarenko Universum 2014 Amarant Lessen in 2014 Auditorium 1.506,45 € 2083 TOTAAL 82.202,77 € 1912 4158 287 52 22 2 2 Jaarrekening

P 205 M HKA Jaarverslag 2014

P 207 M HKA Jaarverslag 2014

P 209 M HKA Jaarverslag 2014

P 211 M HKA Jaarverslag 2014

P 213 M HKA Jaarverslag 2014

P 215 M HKA Jaarverslag 2014

P 217 M HKA Jaarverslag 2014

P 219 M HKA Jaarverslag 2014

P 221 M HKA Jaarverslag 2014

P 223 M HKA Jaarverslag 2014

P 225 M HKA Jaarverslag 2014

P 227 M HKA Jaarverslag 2014

P 229 M HKA Jaarverslag 2014

P 231 M HKA Jaarverslag 2014

23 23 Fotocredits P 237 M HKA Jaarverslag 2014 23 Fotocredits 24 23 22 21 Opbouw Don’t IAm? You Who Know 20 19 18 17 screenshot 2014 ARTtube, 16 15 14 13 12 11 10 9 8 foto Goots Bram 2014, Museumnacht 7 6 5 4 foto M HKA 2014, Musea Brussel, betogen in Vlaamse 3 2 1 Foto’s Reis naar het morgenland naar het Reis in Antwerpen gast te OUT morgenland naar het Reis INSIDE Don’t IAm? You Who Know Bedrijvenclub foto M HKA 2014, van M HKA het Vrienden Panamarenko Universum: Panamarenko Universum: Opbouw Panamarenko Madrid 2011-2012 Green Black, Red, Stuff -Painting JamesMarshall and Other Kerry Corbijn Talks -Johan Pas -Anton Artist fotouitgever Ludion, M HKA 2014, Panamarenko Universum: Panamarenko foto Goots Bram Called Turkey AHorse performance, 2014, Museumnacht foto M HKA 2014, Vlaanderen, het op Paleis de in Meir, Cultuurmarkt M HKA foto M HKA Untitled James Marshall, Kerry Verwerving Wout2014, Vercammen, foto M HKA in 3parts ideaof an exhibition Wout Vercammen: Awell-considered INBOX foto M HKA James Van four times, myself Kerckhoven,Anne-Mie Contorted Pichl Andrea en Van Kerckhoven #1 -Anne-Mie DIALOOG ‘Domestication’ Series Chernysheva Olga XI Branching X, Tricolore Don’t IAm? You Who Know Tordoir, 2 Narcisse Spy Pink The El Hotel Eléctrico Photonotes 2014 -collectiepresentatie Chernysheva Olga Panamarenko Universum: Panamarenko foto M HKA foto M HKA

2014 Approximation XIV, XVI and XVII , and XVII XVI XIV, Katja and Novitskova, Approximation , 1992, foto M HKA foto Goots Bram 2014, Universum Panamarenko , opening foto M HKA , 2014, foto, Luc M HKA 2014, Tuymans, Musée du Louvre-Lens, naar , daguitstap sculpturen op doortocht in Antwerpen doortocht op , sculpturen in Antwerpen doortocht op , sculpturen Sofía, Reina , Museo Nacional de Centro Arte foto Goots Bram 2014, M HKA , opening Yang,, Haegue Blind Behind -Flesh Curtain foto M HKA , 2013, M HKA, collection foto M HKA , 2014, foto M HKA , 2014, foto M HKA Zuid, 2014, , Cinema , publicatie M HKA, foto M HKA , 2014, foto M HKA , 2014, , workshop Eijckelboom, Hans M HKA, collection , 1999, James Marshall, , Kerry foto M HKA , 2014, , , 2014, , 2013, , 2014, , 2014, ,