Edito Édito

Inhoud Contenu

EDITO P. 2 ÉDITO RETROSPECTIEVE P. 4 RÉtrospective

The Art Society 2002-2012: 10 jaar, 100 evenementen The Art Society 2002-2012: 10 ans, 100 activités Onze Partners Nos Partenaires oktober P. 17 octobre

Alfredo Jaar. Let There Be Light Alfredo Jaar. Let There Be Light Gesprek met Patricia De Peuter Entretien avec Patricia De Peuter december P. 30 décembre

SONS: Shoes Or No Shoes? SONS: Shoes Or No Shoes?

Atelierbezoeken: Johan Tahon, Visite d'ateliers: Johan Tahon,

Patrick Van Caeckenbergh en Matthieu Ronsse Patrick Van Caeckenbergh et Matthieu Ronsse JANUARI P. 44 JANVIER

Stedelijk Museum: Mike Kelley Stedelijk Museum: Mike Kelley

In gesprek met ... P. 48 A batons rompus...

Galila Barzilai Hollander, verzamelen om te leven Galila Barzilai Hollander, collectionner pour vivre

adviezen P. 54 conseils Twee in één: bespaar op successierechten door Deux en un: réduisez les droits de succession een goed doel te betrekken bij uw planning en favorisant une bonne œuvre

SEIZOEN 2012 – 2013 P. 58 SAISON 2012 – 2013 BIe¨NNALES, KUNSTBEURZEN & P. 60 BIENNALES, FOIRES & TENTOONSTELLINGEN EXPOSITIONS

1 Edito Édito

Photo: © Nancy Coste

Beste vrienden, Chers amis,

Nu 2013 op kruissnelheid is gekomen, en de lente 2013 a définitivement trouvé sa vitesse de croisière, voorzichtig komt piepen, bevinden Art Basel Miami, le printemps pointe timidement le bout du nez, Arco (Madrid) of zelfs het meer klassieke Tefaf Art Basel Miami, Arco (Madrid) ou même la plus (Maastricht) zich achter ons … De tijd is dus gekomen classique Tefaf (Maastricht) sont en effet derrière om zich voor te bereiden op de toekomst! En die nous… Le temps est donc venu de préparer l’avenir ! nadert met rasse schreden … Art Brussels staat voor Et celui-ci arrive à grands pas… Art Brussels est à de deur! Een beurs, dat vraagt om voorbereiding … nos portes ! Une foire, cela se prépare… Choisissez Kies zo snel mogelijk de meest comfortabele au plus vite les chaussures confortables que vous schoenen uit om de kilometerslange gangen van mettrez pour parcourir les kilomètres d’allées de beurs - herdacht door de alom bekende d’une foire entièrement repensée par notre amie Katerina Gregos - te doorkruisen! Uiteraard is dit niets Katerina Gregos ! Mais cela n’est rien par rapport à la vergeleken met het vervolg van uw suite de votre programme printanier… voorjaarsprogramma … Nog maar net hersteld van À peine aurez-vous récupéré de Bruxelles qu’il Brussel, of u moet al terug opstijgen richting Basel en vous faudra décoller pour Bâle et Venise ! Venetië! Tentoonstellingen van gevestigde waarden, Expositions d’artistes confirmés, recherches de jeunes speurwerk naar onwaarschijnlijk jong talent; het zal u talents improbables y feront votre joie (et allemaal bekoren … Het leven van een verzamelaar is le malheur de vos pieds)… Faite de passion, la vie geen sinecure, al was het maar door de passie die d’un collectionneur n’est pas une sinécure. ons allen drijft. Oordeel zelf met het prachtige Jugez-en plutôt avec la très belle interview de Galila interview van Galila Barzilai Hollander, die ons het Barzilai Hollander qui nous dévoile avec sa gentillesse ongelofelijke verhaal van de geboorte van een habituelle l’incroyable histoire de la naissance verzameling onthult, die zonder een vleugje toeval d’une collection qui, sans le hasard de la vie, nooit het leven zou hebben gezien. n’aurait jamais vu le jour.

De verjaardag van The Art Society is vanzelfsprekend L’anniversaire de The Art Society est bien de gelegenheid om samen met u tien jaar lang aan évidemment l’occasion pour nous de parcourir activiteiten door te nemen, activiteiten gebaseerd en votre compagnie dix ans d’activités basées sur op een gedeeld verlangen naar ontdekkingen, un désir commun de découvertes, de partages et uitwisselingen en verdieping van onze kennis. In het d’approfondissement de nos connaissances. Au gré bijzonder ben ik verheugd omdat ik gedurende deze de ces dix années, je suis particulièrement heureuse tien jaar en doorheen de vele ontmoetingen een d’avoir vu se construire au fil des rencontres une echte verstandhouding heb zien ontstaan tussen onze véritable entente entre des membres ayant parfois verschillende leden: de amateur, de beginnende en des profils bien différents : l’amateur éclairé,

2 Edito Édito

de doorwinterde verzamelaar, of zelfs de scepticus; le grand collectionneur, le débutant et même ze maken elk deel uit van een groep die openstaat le sceptique participant chacun à un espace voor ontmoetingen en uitwisselingsmomenten die de rencontre et à des moments d’échanges qui ongetwijfeld onze activiteiten verrijken, hoe prestigieus viennent indubitablement enrichir nos activités, aussi en interessant ze ook mogen zijn. prestigieuses et intéressantes soient-elles.

Art’Icle gaat verder met een reeks artikels verwijzend Art’icle se poursuivra par une suite d’articles relatant naar de sterke momenten van onze laatste activiteiten, les moments forts de nos dernières activités telles zoals de ontmoeting met Alfredo Jaar en het bezoek que la rencontre avec Alfredo Jaar et la visite de son aan zijn tentoonstelling bij ING in Brussel. Vervolgens exposition chez ING à Bruxelles. Nous détaillerons belichten we ons bezoek aan drie buitengewone ensuite notre visite en décembre 2012 de trois kunstenaarsateliers die ergens verloren liggen in formidables ateliers d’artistes perdus au cœur des de Vlaamse Ardennen. Afsluiten doen we met de Ardennes flamandes et terminerons par l’exposition Amsterdamse tentoonstelling gewijd aan het oeuvre amstellodamoise de Mike Kelley qui ne laissa van Mike Kelley, die niemand onverschillig zou laten. personne indifférent.

Trouw aan haar reputatie, stelt Art’Icle u eveneens Fidèle à sa réputation, votre Art’icle vous propose haar rubriek met adviezen voor. We verduidelijken également sa rubrique de conseils. Nous vous voor u hoe u onbaatzuchtig kan handelen zonder uw expliquerons comment être altruiste tout en eigen belangen volledig uit het oog te verliezen … pensant à vous-même… N’est-ce pas magique ? Als dat niet geweldig is? Het onverzoenbare verzoenen Marier l’inconciliable est peut-être aussi une des is misschien ook één van de geheime ingrediënten recettes de l’Art Contemporain… ne pensez-vous van de Hedendaagse Kunst … Denkt u niet? Het is in pas ? C’est en tout cas sur cette question ieder geval met deze ‘existentiële’ vraag dat ik deze « existentielle » que je clôture cet édito et vous edito afsluit en u veel leesgenot wens met dit nieuwe souhaite bonne lecture de ce nouveau numéro. nummer. Tot zeer binnekort! À très bientôt !

Séverine Delen Séverine Delen

3 Retrospectieve Rétrospective

ForwArt. A choice, launch of The Art Society, September 2002

4 Retrospectieve Rétrospective

The Art Society The Art Society 2002-2012: 10 jaar, 2002-2012: 10 ans, 100 evenementen 100 activités

In september 2002 zag de vereniging The Art En septembre 2002, The Art Society voyait Society officieel het daglicht. Tien jaar later, in officiellement le jour. Dix ans plus tard, en 2012, le 2012, viert ze trots haar tienjarig jubileum! club célèbre avec fierté son dixième anniversaire!

The Art Society werd opgericht in de vorm van een The Art Society est une initiative d'ING Private vzw met aan het hoofd een jonge, ambitieuze vrouw Banking. Elle a été constituée en asbl et confiée à van nauwelijks dertig met een sterke interesse in une jeune femme dynamique âgée d'à peine trente hedendaagse kunst. Séverine Delen startte The Art ans passionnée par l'art contemporain: Séverine Society op vraag van ING Private Banking: het is Delen. Club d'amateurs et de collectionneurs d'art, een vereniging voor kunstkenners en -verzamelaars, The Art Society se veut une plateforme d'échanges een uitwisselingsplatform voor ontmoetingen en permettant rencontres et discussions. Dès le départ, discussies. Hedendaagse beeldende kunst staat sinds l'art contemporain y occupe une place centrale. Le de aanvang centraal. De leden zijn actieve spelers club compte deux cents membres enthousiastes et op het veld van de actuele kunst. De club kent een convaincus, qui jouent un rôle actif dans le domaine tweehonderdtal enthousiaste en toegewijde leden, de l'art actuel. Ce nombre ne peut être dépassé si een aantal dat omwille van redenen van kwaliteit niet l'on veut garantir la qualité de l'offre. The Art Society overschreden wordt. Om te beantwoorden aan hun propose à ses membres des activités exclusives et des noden, biedt The Art Society hen de meest exclusieve rencontres aussi exceptionnelles que passionnantes. evenementen en meest inspirerende ontmoetingen Les activités mensuelles et le magazine désormais aan. De maandelijkse evenementen en het nu semestriel en constituent les pierres angulaires. Il halfjaarlijkse tijdschrift zijn dan ook belangrijke faut remarquer que cette initiative – la création, hoekstenen van The Art Society. Opmerkelijk is dat à l'instigation d'une banque, d'un groupe de dit initiatief – het samenbrengen van een groep collectionneurs d'art contemporain – est jusqu'à hedendaagse kunstverzamelaars (vanuit een ce jour unique en Belgique! Outre ING Private bank) – tot op vandaag de dag uniek is in België! Banking, initiateur du projet, The Art Society bénéficie Naast ING Private Banking, die initiatiefnemer is van aujourd'hui du soutien de trois autres éminents The Art Society, krijgt de vzw vandaag steun van partenaires: Hiscox (compagnie d'assurances drie andere prestigieuze partners: Hiscox (Britse anglaise spécialisée dans l'assurance des objets verzekeringsmaatschappij gespecialiseerd in het de valeur), Sotheby's (société américaine de vente verzekeren van waardevolle voorwerpen), Sotheby’s aux enchères) et PwC (cabinet d'audit, d'expertise (Amerikaans veilinghuis) en PwC (audit, consulting comptable et de conseil fiscal et juridique). Ces en fiscale diensten). Dankzij deze ondersteuning partenaires sont les garants de l'existence de The Art heeft The Art Society bestaansrecht en hebben de Society et permettent à ses membres de bénéficier leden toegang tot verscheidene diensten en een de toute une gamme de services grâce à un vaste breed netwerk aan experten in diverse domeinen: réseau d'experts dans des domaines très variés: fiscaal, juridisch en verzekeringsadvies, vermogens- conseils en matière légale et fiscale et en assurance, en erfplanning, waardebepaling en expertise van planning patrimonial et successoral, valorisation et kunstwerken … expertise d'œuvres d'art…

5 Retrospectieve Rétrospective

Anish Kapoor, Melancholia exhibition, MAC's, 2004

Maandelijks (tienmaal per jaar) wordt er een Chaque mois (dix fois par an), le club organise une evenement georganiseerd dat uitsluitend toegankelijk activité exclusivement réservée à ses membres: is voor leden: op de eerste plaats zijn er de bezoeken aux visites d'ateliers d'artistes et de collections aan kunstenaarsateliers en privéverzamelingen, maar privées s'ajoute un voyage annuel de plusieurs jours zeker ook de jaarlijkse meerdaagse buitenlandse (Chatsworth, Istanbul, Turin, Porto …), de fréquentes reis (Chatsworth, Istanbul, Turijn, Porto …), frequente excursions d'un jour à l'étranger (Paris, Londres, buitenlandse daguitstappen (Parijs, Londen, Amsterdam …), des visites de galeries d'art, de grands Amsterdam …), bezoeken aan kunstgaleries, grote musées, des avant-premières, des conférences, etc. buitenlandse musea, speciale previews, conferenties, Evoquons ensemble quelques temps forts, anecdotes etc. Enkele hoogtepunten, herinneringen en et autres souvenirs des dix années écoulées. anekdotes: Le coup d'envoi eut lieu en septembre 2002. Le tout September 2002. Een mooi startschot. Het allereerste premier événement organisé par The Art Society evenement dat The Art Society organiseert, is het fut la visite de ForwArt. A choice, une biennale bezoek aan ForwArt. A choice. De tweede editie van bruxelloise d'art contemporain organisée à l'initiative deze biënnale van hedendaagse kunst werd in Brussel de l'ancienne BBL (la première édition avait eu lieu georganiseerd op initiatief van de toenmalige BBL en 2000). On pouvait y découvrir les œuvres de (eerste editie in 2000). Zes curatoren brengen hier six artistes, sélectionnés par six commissaires: des zes kunstenaars samen: toen nog relatief onbekende noms relativement inconnus à l'époque, mais qui namen die nu tot de gevestigde waarden van de comptent désormais parmi les valeurs sûres de la hedendaagse kunstscène behoren. Chris Dercon scène artistique contemporaine. C'est Chris Dercon verzorgt de officiële opening voor The Art Society, qui guida les participants, qui étaient près de 300 à die zowat 300 deelnemers mag verwelkomen op dit avoir répondu à l'invitation de The Art Society. Premier eerste evenement! événement, premier succès!

De eerste twee tot drie seizoenen worden er veel De nombreuses conférences ont été organisées voordrachten georganiseerd, zoals de voordracht pendant les deux ou trois premières saisons, comme gegeven door Flavie Mouraux Durand-Ruel (directrice celle de Flavie Mouraux Durand-Ruel (directrice chez

6 Retrospectieve Rétrospective

bij Sotheby’s in Parijs) en die door Robert Hiscox, Sotheby’s à Paris) en 2004 et celle de Robert Hiscox, allebei in 2004. Verder wordt er zich de goede la même année. Nous avons ensuite pris la bonne gewoonte aangemeten om jaarlijks verschillende habitude d'organiser chaque année différentes binnen- en buitenlandse dag- of meerdaagse excursions d'un ou plusieurs jours en Belgique et uitstappen op touw te zetten. Ook de eerste à l'étranger. Les premières collections privées sont privéverzamelingen staan op het programma. Het venues s'ajouter au programme. La deuxième saison tweede seizoen wordt in mei 2004 afgesloten met s'est clôturée en mai 2004 par la visite du musée en een bezoek aan het openluchtmuseum van Insel plein air d'Insel Hombroich (près de Düsseldorf): Hombroich (bij het Duitse Düsseldorf), letterlijk een une véritable balade sensorielle! L'architecture, zintuiglijke wandeling. De architectuur, tuin en le jardin et les y sont à couper le souffle. beeldhouwwerken zijn adembenemend. Het is een Tout l'aménagement de ce lieu propice aux plaats voor artistieke creaties en ontmoetingen. Alles créations et aux rencontres artistiques est parti de vindt zijn oorsprong bij de idee dat kunst en natuur l'idée que l'art et la nature poursuivent des chemins parallel lopen. parallèles.

In het derde seizoen worden aanverwante disciplines Pour la troisième saison, le programme s'est élargi aan het programma toegevoegd, zoals design, à d'autres disciplines artistiques comme le design architectuur en dans, met bijvoorbeeld een ou l'architecture et nous avons même assisté à un dansspektakel in het Concertgebouw in Brugge. spectacle de danse au Concertgebouw de Bruges. Nog voor de officiële preview, bezichtigen we in En octobre 2004, nous avons pu découvrir, oktober 2004 ook de monografische tentoonstelling avant même le vernissage officiel, l'exposition Melancholia, gewijd aan plastisch kunstenaar monographique Melancholia consacrée à l'artiste Anish Kapoor. Dit doen we tijdens een uitzonderlijke plasticien Anish Kapoor. Et cela, lors d'une nocturne nocturne in het MAC’s (Le Grand-Hornu), in exceptionnelle au MAC’s (Le Grand-Hornu), en aanwezigheid van museumdirecteur Laurent Busine présence de l'artiste et du directeur de musée en van de kunstenaar zelf. In april 2005 bezoeken we Laurent Busine. En avril 2005, nous visitions la Maison in Parijs het Maison Rouge – Fondation Antoine de Rouge ou Fondation Antoine de Galbert à Paris, Galbert. We worden er verwelkomd door Antoine de où nous étions accueillis par Antoine de Galbert Galbert zelf, een actief verzamelaar die zijn eigen lui-même, un collectionneur très actif qui a créé sa stichting heeft opgericht. Later op de dag volgt nog propre fondation. Un autre collectionneur parisien een bezoek bij de Parijse privéverzamelaar Jean nous a ensuite ouvert les portes de son antre: le très Chatelus, een begenadigd collectioneur. Het bezoek brillant Jean Chatelus. Cette visite fut inoubliable à was om uiteenlopende redenen onvergetelijk; de plus d'un titre. Les membres présents se souviennent aanwezigen zullen zich waarschijnlijk nog steeds het sans doute encore de cet appartement parisien ietwat chaotische Parijse appartement voor de geest quelque peu encombré. Et le souvenir semble kunnen halen. En die herinnering blijkt wederzijds. In réciproque. Dans le livre Collectionneurs, Jean het boek Collectionneurs beschrijft Jean Chatelus het Chatelus évoque la visite de notre groupe, lequel, bezoek van onze groep, iets wat hem – in tegenstelling contrairement aux nombreux autres collectionneurs tot de ontmoetingen met vele andere verzamelaars – qu'il a rencontrés, lui a manifestement laissé un très duidelijk op een uiterst positieve manier is bijgebleven … bon souvenir …

«J’ ai reçu chez moi des groupes de collectionneurs, «J’ ai reçu chez moi des groupes de collectionneurs, j’ai donc pu comparer les Français et les Belges. Les j’ai donc pu comparer les Français et les Belges. Les membres du Projet d’art contemporain de Beaubourg membres du Projet d’art contemporain de Beaubourg étaient incapables de reconnaître que cette photo étaient incapables de reconnaître que cette photo était de Cindy Sherman alors que les Belges de l’Art était de Cindy Sherman alors que les Belges de l’Art Society m’ont donné sur mes œuvres des précisions Society m’ont donné sur mes œuvres des précisions que je n’imaginais même pas. D’une érudition, d’une que je n’imaginais même pas. D’une érudition, d’une compétence… ils savent tout.» (Collectionneurs, compétence… ils savent tout.» (Collectionneurs, par Anne-Marie Fugier, éd. Actes-Sud, p. 135.) par Anne-Marie Fugier, éd. Actes-Sud, p. 135.)

7 Retrospectieve Rétrospective

Stilaan sluipt er in ons programma een constante: Peu à peu, une constante est apparue dans notre het bezoek aan kunstenaarsateliers en privécollecties, programme: les visites d'ateliers d'artistes et de die om vertrouwelijke redenen niet bij naam collections privées, dont les propriétaires ne seront kunnen genoemd worden, met uitzondering van pas cités pour des raisons de confidentialité, à bovenstaande verzamelaar. l'exception du collectionneur mentionné ci-dessus.

Ondertussen is The Art Society goed op dreef. En mars 2006, The Art Society, désormais bien lancée, In maart 2006 zijn we uitgenodigd op het Ludwig emmenait ses membres au Ludwig Forum à Forum in Aachen en worden we verwelkomd door de Aix-la-Chapelle, où ils étaient accueillis par le directeur Harald Kunde, gevolgd door een rondleiding directeur Harald Kunde pour une visite guidée van de tentoonstelling van Matthias Weischer. de l'exposition Matthias Weischer. Le même jour, Verder bezichtigen we met de groep de tuinen en notre groupe admirait les jardins et la collection hedendaagse kunstcollectie van het Kasteel van d'art contemporain du Château de Wijlre (près Wijlre (in Nederland, vlakbij Valkenburg) en is er een de Valkenburg aux Pays-Bas) et en rencontrait les ontmoeting met de verzamelaars, het koppel Eijck, propriétaires et collectionneurs, le couple Eijck. gepland. Het zogenaamde Hedge House is een Une partie de leur collection est installée dans la verstild paviljoen met respect voor zowel natuur als 'Hedge House', un pavillon à l'architecture discrète kunst. Een maand later beleven we letterlijk en figuurlijk qui respecte à la fois la nature et l'art. Un mois plus nog een hoogtepunt tijdens de conferentie in het tard nous attendait une autre rencontre au sommet, Atomium. Er wordt een paneldiscussie georganiseerd au sens propre comme au sens figuré: la conférence met verzamelaars Harald Falckenberg en Cédric à l'Atomium. Une table ronde y avait été organisée Liénart de Jeude. Achteraf wordt er een uitnodiging avec les collectionneurs Harald Falckenberg et Cédric voor de preview van Art Brussels aangeboden, Liénart de Jeude. Le même jour, nos membres étaient hetgeen de volgende jaren naar goede gewoonte conviés à une avant-première de la foire Art Brussels, aangehouden zal worden. In mei gaan we uitwaaien un rendez-vous qui deviendra habituel au fil des ans. aan zee met de ‘highlights’ van Beaufort 2006 tussen En mai, nous avons pris un grand bol d'air marin en De Panne en Oostende. arpentant le littoral entre La Panne et Ostende au gré des œuvres phares de Beaufort 2006. Het seizoen 2006-2007 openen we met twee exclusieve bezoeken, meer bepaald die aan Atelier La saison 2006-2007 s'est ouverte avec deux Van Lieshout en de Caldic Collectie. We hebben exclusivités: la visite de l'Atelier Van Lieshout et celle het geluk in Rotterdam ontvangen te worden door de la Caldic Collectie. A Rotterdam, nous avons eu Joep Van Lieshout zelf en in Wassenaar bij Joop Van la chance d'être accueillis par Joep Van Lieshout Caldenborgh (eigenaar Caldic) thuis, waar hij een en personne, et à Wassenaar, c'est Joop Van prachtige collectie en grote beeldentuin heeft. Ook Caldenborgh (propriétaire de la société Caldic) de bezoeken aan de ateliers van de internationaal qui nous a reçus à son domicile, où il possède une vermaarde kunstenaars Dirk Braeckman en belle collection et un grand jardin de sculptures. La Wim Delvoye in datzelfde seizoen spreken tot de saison s'est poursuivie par des visites d'ateliers tout verbeelding. aussi passionnantes: ceux de Dirk Braeckman et de Wim Delvoye, des artistes de renommée internationale. Tijdens een daguitstap bij onze noorderburen in september 2007 brengen we een bezoek aan de Lors d'une excursion d'un jour chez nos voisins du stichting De Appel (Amsterdam) waar we worden nord en septembre 2007, nous avons découvert la ontvangen door directrice Ann Demeester om de Fondation De Appel (Amsterdam), dont la directrice, tentoonstelling Veldwerk van Michaël Borremans Ann Demeester, nous a guidés dans l'exposition te bezoeken. Tot slot staat die dag nog ‘De Ateliers’ Veldwerk de Michaël Borremans. Au programme de – een onafhankelijk kunstenaarsinstituut, geleid cette même journée figurait aussi ‘De Ateliers’ – door beeldende kunstenaars – op het programma. un institut indépendant pour artistes, dirigé par des Dit seizoen wordt voor het eerst een meerdaagse artistes plasticiens. C'est au cours de cette saison buitenlandse uitstap georganiseerd; die brengt qu'a eu lieu notre première excursion de plusieurs

8 Retrospectieve Rétrospective

ons naar Engeland. We bezoeken het kasteel en de jours à l'étranger et plus précisément en Angleterre, klassieke collecties van het kasteel van Chatsworth. où nous avons visité le château de Chatsworth et Nadien volgt een bezoek aan de tuinen en aan de ses collections d'art classique. Nous avons ensuite tentoonstelling Beyond Limits (rondgeleid door experts déambulé dans les jardins et dans l'exposition van Sotheby’s). In Chatsworth worden we tevens Beyond Limits, guidés par des experts de Sotheby’s. uitgenodigd voor een ‘Dinner with the Duke’ in de Toujours à Chatsworth, nous avons été conviés à un Burlington Room. De volgende dag wordt een bezoek ‘Dinner with the Duke’ dans la Burlington Room. gebracht aan Initial Access in Wolverhampton (The Le lendemain, nous visitions Initial Access (The Frank Frank Cohen Collection), waar we onthaald worden Cohen Collection) à Wolverhampton, où nous attendait door Chief Curator David Thorp voor een bezoek aan une visite de l'exposition inaugurale Unholy Truths en de openingstentoonstelling Unholy Truths. compagnie du Chief Curator David Thorp.

We sluiten dit toch zeer internationale seizoen af met Cette saison somme toute très internationale s'est nog een topper: een uitstap naar Frankrijk. We worden clôturée par un autre temps fort: notre escapade verwacht in de Fondation d’art contemporain Daniel en France. Première étape: Les Mesnuls, près de et Florence Guerlain, collectioneurs die hun passie Paris, où nous avons découvert la Fondation d’art voornamelijk hebben toegespitst op tekenkunst. Ook contemporain Daniel et Florence Guerlain, des bij hen thuis – het familiedomein van de beroemde collectionneurs dont la passion a pour principal objet parfumeur is gelegen in Les Mesnuls – worden we le dessin. Le couple nous a aussi chaleureusement hartelijk ontvangen. Vervolgens bezoeken we Traces accueillis dans sa propre demeure (le domaine du Sacré in het Centre Pompidou in Parijs en worden familial du célèbre parfumeur se trouve dans la même er verwelkomd door Jean de Loisy, curator van de commune que sa Fondation). Nous avons ensuite visité tentoonstelling. Traces du Sacré au Centre Pompidou, en compagnie de Jean de Loisy, commissaire de l'exposition. Design September 2008 zal onder de aanwezigen ook niet snel vergeten worden. Hier denken we niet Ceux qui ont participé au festival Design September alleen aan de in Brussel bezochte tentoonstellingen 2008 s'en souviendront longtemps. Nous ne faisons en ateliers, maar eveneens aan een kleine anekdote. pas seulement allusion aux expositions et ateliers

Dale Chihuly, Sunset Boat, Chatsworth, 2006 Jean Dubuffet, Arbre Biplan, Chatsworth, 2006

9 Retrospectieve Rétrospective

Toen onze buschauffeur – gehinderd door een fout visités à Bruxelles, mais aussi à une petite anecdote. geparkeerde auto – niet kon manoeuvreren, hebben Alors qu'une voiture mal garée gênait les manœuvres enkele sportieve gentlemen het vehikel in kwestie de notre bus, quelques gentlemen sportifs ont entrepris met veel enthousiasme hand­matig verplaatst, een de déplacer l'automobile gênante à la seule force de actie die bij de toekijkende dames in de bus zonder leurs bras (un acte qui n'a pas manqué d'être applaudi twijfel op bijval kon rekenen. Voorts mogen we dit par nos dames assises dans le bus). Cette saison nous a seizoen eveneens de langverwachte opening van aussi permis de vivre l'ouverture longuement attendue het Magritte Museum meemaken. We worden er du Musée Magritte, où nous avons été accueillis et verwelkomd en rondgeleid door Michel Draguet, guidés par Michel Draguet, directeur-général des directeur-generaal van de Koninklijke Musea voor Musées royaux des Beaux-Arts de Bruxelles et figure Schone Kunsten van Brussel en bekend figuur van de bien connue de la scène artistique belge. Belgische kunstscène. Le véritable climax de la huitième saison fut sans Het absolute hoogtepunt van het achtste seizoen aucun doute le voyage à Istanbul en octobre 2009. is beslist de reis naar Istanbul (oktober 2009), La visite de la 11e Biennale d'Istanbul – qu'on peut met het bezoek aan de 11e Biënnale van Istanbul considérer comme une des plus prestigieuses – – die beschouwd kan worden als één van de et celles de diverses collections privées nous ont meest prestigieuze biënnales – en aan diverse permis d'enfin découvrir le marché de l'art turc qui, privéverzamelingen. Ondanks de late doorbraak malgré une percée tardive au niveau international, op internationaal niveau, ontdekken we eindelijk est aujourd'hui très florissant. Istanbul fut d'ailleurs de bloeiende markt voor Turkse kunst. Overigens is capitale européenne de la culture en 2010. Istanbul in 2010 Culturele Hoofdstad van Europa. Grâce à un programme très dense, nous avons De agenda was zeker goed gevuld, hetgeen ertoe pu profiter au maximum de cette ville mythique! geleid heeft dat we optimaal hebben kunnen En janvier 2010, nos pas nous ont conduits à Gand, genieten van deze mythische stad! In januari 2010 jusqu'à l'atelier de Sofie Muller. Mais nous ne nous spenderen we een dag in Gent en profiteren ervan sommes pas arrêtés en si bon chemin. Un mois plus om het atelier van Sofie Muller aan te doen. En alsof tard, en effet, nous étions accueillis, à Londres, dat nog niet genoeg is, worden we een maand later dans l'atelier d'Anthony Gormley. Il va sans dire que al ontvangen in het atelier van kunstenaar Anthony toutes ces visites ont eu lieu en présence des artistes. Gormley in Londen. Uiteraard gebeuren de bezoeken telkens in aanwezigheid van de kunstenaars. En 2010-2011, les visites de collections privées ont fait l'objet d'une innovation: nous avons sélectionné In 2010-2011 wordt een nieuwe formule uitgetest voor dix collections privées de Belgique et chaque de bezoeken aan privéverzamelingen. Er worden membre a pu choisir quelle collection il/elle désirait tien privécollecties in België geselecteerd en elk lid découvrir. L'essai fut concluant et la nouvelle heeft de keuze welke collectie hij/zij wil bezichtigen. formule a été définitivement adoptée. Le grand De volgende seizoenen zal deze succesvolle formule moment qui reste inscrit dans toutes les mémoires worden herhaald. Een nog steeds veelbesproken fut l'excursion au château de Versailles. Nous avions topevenement is ook de uitstap naar het kasteel choisi un lundi, jour de fermeture, de sorte que c'est van Versailles. Tijdens de sluitingsdag op maandag en toute tranquillité que nous avons pu admirer kunnen we in alle kalmte de prachtinstallaties van les magnifiques installations de l'artiste japonais de wereldvermaarde Japanse kunstenaar Takashi mondialement connu Takashi Murakami, dont un Murakami bewonderen. Een groot aantal van de grand nombre avaient été spécialement conçues installaties zijn speciaal voor de tentoonstelling pour cette exposition. Murakami s'inspire de l'art in Versailles geconcipieerd. Bij Murakami zien we japonais traditionnel et du Pop art, et son art est invloeden van traditionele Japanse kunst en Pop art, souvent le résultat d'une fusion entre 'culture haute' en treedt er vaak een vermenging van hoge en lage et 'culture basse'. C'est Laurent Le Bon, commissaire cultuur op. We worden er rondgeleid door Laurent Le de l'exposition, qui nous a guidés. Nous avons Bon, curator van de tentoonstelling. Nadien ontvangt ensuite mis le cap sur Paris, où Jean-Michel Othoniel Jean-Michel Othoniel ons in zijn atelier. nous a reçus dans son atelier.

10 Retrospectieve Rétrospective

In november 2010 staat de reis naar Turijn op het En novembre 2010, nous étions à Turin. Au programme: programma. We bezoeken de kunstbeurs Artissima la foire internationale Artissima en avant-première in preview en de belangrijkste instellingen voor et les plus grandes institutions consacrées à l'art hedendaagse kunst, zoals het Castello di Rivoli, de contemporain: le Castello di Rivoli, la Galleria Tucci Galleria Tucci Russo en de boeiende privécollectie Russo et la fascinante collection privée Collezione Collezione La Gaia. Niet alleen op artistiek maar La Gaia. Ce voyage aura satisfait les plus exigeants, ook op culinair vlak beleven we een kwalitatief tant sur le plan artistique que sur le plan culinaire. hoogstaande reis. Denk maar aan de lunch in het Je songe à notre déjeuner dans le restaurant étoilé sterrenrestaurant Combal Zero en aan de overdaad Combal Zero et à la profusion de truffes qui nous a aan truffels die ons de dag erna zal worden été servie le lendemain. En janvier 2011 c'est Angel voorgeschoteld. In januari 2011 staat verder nog Vergara qui nous a fait les honneurs de son atelier, het atelier van Angel Vergara gepland, die kort lui qui, quelques mois plus tard, allait représenter la nadien België op de 54ste Biënnale van Venetië zal Belgique à la 54e Biennale de Venise. En mai, Paris vertegenwoordigen. Gedurende dit seizoen reizen we nous tendait à nouveau les bras pour une visite de nogmaals naar Parijs voor een bezoek aan het atelier l'atelier du célèbre artiste Wang Du et la découverte, van de bekende kunstenaar Wang Du en Monumenta dans la nef du Grand Palais, de l'œuvre réalisée par 2 011, gewijd aan Anish Kapoor in het Grand Palais. Anish Kapoor pour Monumenta 2011. Wang Du, né Wang Du is geboren in China en in 1990 verhuisd en Chine, s'est installé à Paris en 1990. La critique des naar Parijs. Kritiek op de massamedia is slechts één médias n'est qu'un des nombreux thèmes de son van de vele thema’s in zijn werk. De monumentale œuvre. Les sculptures monumentales dans lesquelles sculpturen, waarin hij uiting geeft aan zijn visie op de il exprime sa vision de la réalité sont absolument werkelijkheid, zijn zonder meer indrukwekkend. saisissantes.

View of The Château de Versailles, September 2010

11 Retrospectieve Rétrospective

En herinnert u zich nog enkele evenementen van het Nous voici déjà arrivés à la saison 2011-2012. Vous afgelopen seizoen 2011-2012? Denk aan het bezoek avez certainement encore en mémoire le parcours aan Kunst & Zwalm, de uitstap naar Chatsworth artistique Kunst & Zwalm, notre escapade à (Engeland), het privébezoek aan Koekoekschmuck Chatsworth (Angleterre), l'exposition Koekoekschmuck in het Miljoenenkwartier in Gent of nog het bezoek à Gand ou encore la visite de l'atelier de Tony Cragg. aan het atelier van Tony Cragg. Het zijn één voor Dans le Miljoenenkwartier de Gand, plusieurs belles één gedenkwaardige gebeurtenissen. In Gent, résidences de l'entre-deux-guerres nous ont ouvert in de architecturaal belangrijke woonwijk uit het leurs portes et permis de découvrir les créations de Interbellum, bijvoorbeeld, zagen we creaties van l'artiste hollandais Ted Noten. En mars 2012, de Nederlandse kunstenaar Ted Noten. In maart The Art Society a invité ses membres à une rencontre 2012 nodigt The Art Society haar leden uit voor een avec Tony Cragg à Wuppertal, où le sculpteur anglais ontmoeting met Tony Cragg in Wuppertal. Sinds 1977 s'est établi en 1977. Il y a non seulement installé ses is de Engelse beeldhouwer er definitief gehuisvest; ateliers, mais aussi une fondation, logée dans un hij vestigde er niet alleen zijn ateliers, maar ook zijn magnifique parc de sculptures. Nous avons eu la stichting, ondergebracht in een prachtig gelegen chance rare de rencontrer ce grand artiste à l'endroit sculpturenpark. We krijgen de zeldzame kans deze grote où son œuvre prend forme. Dans son atelier, un kunstenaar te ontmoeten op de plaats waar zijn werk ancien kiosque rénové, on peut effectivement voir tot stand komt. Het atelier, een gerenoveerde loods, is de véritables professionnels à l'œuvre. Les sculptures de plaats waar je echte vakmensen aan het werk kan sont presque entièrement faites 'à la main', quoique zien. De sculpturen worden nagenoeg volledig ‘met de avec l'aide physique de quelques assistants. Cragg hand’ gemaakt, weliswaar met de fysieke hulp van de utilise divers médiums, mais jamais par hasard. Le assistenten. Cragg wendt diverse mediums aan, zij het Skultpurenpark Waldfrieden permet à l'artiste de nooit toevallig. In het Skultpurenpark Waldfrieden komt concrétiser un rêve, celui de pouvoir exposer ses als het ware een droom tot stand, want de kunstenaar sculptures en plein air dès leur achèvement. Elles y kan er zijn sculpturen rechtstreeks exposeren in de sont parfaitement mises en valeur, pour le plus grand open lucht. Ze komen er ten volle tot hun recht, wat een plaisir du visiteur. Celui-ci est invité à en faire le tour, waar genot is voor de bezoeker. De werken nodigen je à s'en approcher et à les observer sous tous les immers uit eromheen te wandelen, ze te benaderen en angles. vanuit alle invalshoeken te observeren. Nous en arrivons à 2012-2013, la saison en cours! En nu … op naar het elfde seizoen: 2012-2013! Onze Notre dernier voyage annuel, en 2012, a eu pour laatste jaarlijkse reis gaat in 2012 richting Porto, met destination Porto. Nous y avons visité le centre een bezoek aan de historische binnenstad van Porto historique (patrimoine mondial de l'UNESCO), (UNESCO werelderfgoed), een architecturaal bezoek découvert l'architecture de la Casa da Música (avec van de Casa da Música (met concert van Jean-Efflam un concert de Jean-Efflam Bavouzet), visité la Galeria Bavouzet), de Mario Sequeira Gallery in Braga, de Mário Sequeira à Braga, fait le tour des meilleures wereldberoemde Serralves Foundation en de beste galeries d'art contemporain de Porto, sans oublier la hedendaagse kunstgalerijen in Porto zelf. In Serralves mondialement célèbre Fundação de Serralves (dont bezoeken we ook de tuinen en de historische Art Déco nous avons aussi visité les jardins ainsi que la Casa de Casa de Serralves. Serralves, bel exemple du style Art Déco).

In oktober geeft Alfredo Jaar ons een lezing die En octobre, nous avons eu droit à un exposé d'Alfredo aansluit bij zijn solotentoonstelling Alfredo Jaar. Jaar à l'occasion de son exposition personnelle Let There Be Light in Brussel en in november gaan Let There Be Light à Bruxelles. En novembre, nous we naar Parijs. Dit voor de beurs Paris Photo in het nous sommes rendus à Paris. Au programme: Grand Palais – de eerste beurs ter wereld die gewijd la foire Paris Photo au Grand Palais – la première is aan historische en hedendaagse fotografie – foire au monde dédiée à la photographie historique en voor het Palais de Tokyo, met een uitgebreide et contemporaine – et le Palais de Tokyo, où nous tentoonstellingscyclus die meteen een mooie avons fait un tour des nombreuses expositions tout gelegenheid biedt om het museum te herontdekken en découvrant les dernières métamorphoses de ce

12 Retrospectieve Rétrospective

Studio Tony Cragg, Wuppertal, March 2012

Skulpturenpark Walfrieden, March 2012 Skulpturenpark Walfrieden, March 2012

13 Retrospectieve Rétrospective

Group picture, Porto, October 2012 Visit of the Mário Sequeira Gallery, Porto (Braga), October 2012

na een grondige metamorfose. Op een zondag in musée. Par un beau dimanche de décembre, notre december trekken we naar de Vlaamse Ardennen groupe a pris la direction des Ardennes flamandes en bezoeken we drie ateliers aan de kanten van pour visiter trois ateliers situés autour d'Audenarde, Oudenaarde, namelijk die van Johan Tahon, ceux de Johan Tahon, de Patrick Van Caeckenbergh Patrick Van Caeckenbergh en Matthieu Ronsse. et de Matthieu Ronsse. Notre excursion s'est terminée Afsluiten doen we in Shoes Or No Shoes? (SONS) te par la visite de Shoes Or No Shoes? (SONS) à Kruishoutem, waar ons in een prachtig vormgegeven Kruishoutem, une histoire de souliers qui sort de gebouw een echte schoenenbelevenis te l'ordinaire! Une superbe construction y abrite une wachten staat, met een collectie hedendaagse collection de chaussures léguées par des artistes kunstenaarsschoenen, een etnografische collectie contemporains, une collection ethnographique (de grootste ter wereld) en een designer collectie. (la plus grande du monde) et une collection de Zijn het schoenen of zijn het kunstwerken? Aan u de créations de designers. S'agit-il de chaussures ou keuze. Het is algemeen geweten dat als het om de d'œuvres d'art? A vous d'en décider. Comme vous le (her)opening van een museum gaat, The Art Society savez, lorsqu'un musée (r)ouvre ses portes, vaak van de partij is. Het is dan ook logisch dat een The Art Society est souvent de la partie. La visite du bezoek aan het Stedelijk Museum in Amsterdam Stedelijk Museum à Amsterdam ne pouvait donc niet op ons lijstje mocht ontbreken. Ook dit museum manquer à notre programme. Ce musée a lui heeft jarenlange gigantische vernieuwings- en aussi connu de gigantesques et longs travaux de verruimingswerken gekend. Architectenbureau rénovation et d'agrandissement, qui ont été confiés Benthem Crouwel is verantwoordelijk voor de renovatie au bureau d'architectes Benthem Crouwel. En raison en de nieuwbouw; deze laatste is in de volksmond door de son étonnante silhouette, le nouveau bâtiment a haar in het oog springende vormgeving beter bekend reçu le surnom familier de 'Badkuip' (la baignoire). als de ‘Badkuip’. Een belangrijke retrospectieve gewijd L'importante rétrospective que cette mecque de l'art aan Mike Kelley in dit Mekka van de hedendaagse contemporain a consacrée à Mike Kelley kunst is een uitgekiende gelegenheid om ons richting n'était-elle pas l'occasion idéale de prendre la Amsterdam te begeven! direction d'Amsterdam?

14 Retrospectieve Rétrospective

Art'Icle Art'Icle Ook de newsletter is belangrijk voor de samenhang. La cohésion de notre club repose aussi sur notre Art’Icle (tweemaal per jaar uitgegeven) is het newsletter, un magazine semestriel baptisé Art’Icle. tijdschrift voor de leden van The Art Society, met Les membres de The Art Society s'y voient proposer een waaier aan artikels en beeldmateriaal over divers articles illustrés relatifs aux activités passées voorbije en toekomstige evenementen, fundamentele et à venir, des textes leur prodiguant des conseils adviesteksten, enz. In januari 2003 verscheen het avisés, etc. Le premier numéro de ce magazine (édité eerste nummer van het gloednieuwe magazine séparément en néerlandais et en français) est sorti de (apart beschikbaar in twee talen: Nederlands en presse en janvier 2003. La formule a fait ses preuves et Frans). Deze succesvolle formule houdt lang stand, est restée inchangée jusqu'en septembre 2011, date tot in september 2011 wanneer het tijdschrift na een à laquelle le magazine a été profondément remanié. grondige update tweetalig wordt aangeboden en Doté d'une nouvelle mise en page et d’un nouveau qua vormgeving in een nieuw kleedje wordt gestoken. look, il est désormais proposé dans une version Na de eerste editie is het onderhavige nummer het bilingue. Le livret que vous avez entre les mains est le tweede boekje in dit vernieuwde formaat. second exemple de cette nouvelle mouture.

Ook in de pers is The Art Society niet onbesproken The Art Society a aussi eu droit aux honneurs de la gebleven. Zo kwam er weerklank in kranten als De Tijd presse. Des articles lui ont en effet été consacrés dans en L’Echo en in klassevolle magazines als Collect Arts des quotidiens comme De Tijd et L’Echo et dans des Antiques Auctions. magazines spécialisés comme Collect Arts Antiques Auctions. Galadiner Om het heugelijke gebeuren – de tiende verjaardag Dîner de Gala van The Art Society – te vieren, hadden we het Afin de fêter dignement son dixième anniversaire, genoegen onze leden uit te nodigen op een The Art Society a convié ses membres à un dîner de galadiner op het Koningsplein in Brussel. We maakten gala qui a eu lieu Place Royale à Bruxelles. À cette van de gelegenheid gebruik om de tentoonstelling occassion, nous avons également visité la magnifique Yves Saint Laurent. Visionair te bezoeken. Hier kregen exposition Yves Saint Laurent. Visionnaire, où nous we een uitzonderlijke verzameling ontwerpen te attendait un exceptionnel ensemble de créations, zien, waarvan de meeste stukken voor het eerst dont la majeure partie n'avait jamais été exposée tentoongesteld werden. auparavant.

Bovendien werd er bewust voor gekozen met deze Cette soirée de gala fût en outre organisée au profit gala-avond een goed doel te steunen. Le Pont des de l'œuvre caritative Le Pont des Arts. Cette asbl, arts is een vzw, die 13 jaar geleden gesticht werd, en qui propose diverses activités artistiques dans les die artistieke activiteiten verschaft op pediatrische services pédiatriques de différents hôpitaux belges, diensten in Belgische ziekenhuizen. Doorheen fût fondée il y a maintenant 13 ans. À travers le dessin, schilderkunst, dans, muziek, verhalen, poëzie en la peinture, la dance, la musique, le conte, la poésie toverkunst, bieden de artiesten verbonden aan deze ou encore la magie, les artistes de cette organisation organisatie een plaats voor creatie en een moment offrent aux enfants malades un espace de création van ontspanning aan deze zieke kinderen aan. We et un moment de détente. Nous nous réjouissons zijn verheugd om hun inspanningen te kunnen de pouvoir supporter leur action et remercions nos ondersteunen en danken onze leden voor hun gulle membres de leurs dons généreux. La soirée fût giften. Het was een boeiende avond en we danken u magnifique, grâce à votre nombreuse présence !! voor uw talrijke aanwezigheid!

15 Retrospectieve Rétrospective

From left to right: Jan Muyldermans (PwC), Séverine Delen (The Art Society), Monique Bréhier (Sotheby's), Philippe Wallez (ING Private Banking) and Peter Stevens (Hiscox)

Thanks to our Partners !

Philippe Wallez (ING Private Banking): "Ten years ago the Art Society was founded at the instigation of ING Private Banking and it is still a unique initiative on the Belgian art scene today. Our commitment to The Art Society is justified not only by ING’s deep roots in contemporary art but even more by the utmost interest of our wealthy clients to support expert art initiatives."

Peter Stevens (Hiscox): "The Hiscox love of art infuses everything we do. Not only do we insure art, we collect and promote it. Our understanding of the diversity and complexity of the contemporary art world means we are able to provide a level of expertise which effectively helps protect The Art Society members’ collections. Therefore we are proud to be a loyal partner of this extraordinary art collectors club since its start up ten years ago. The club's eagerness to deliver core added value propositions for its members is genuine and perfectly matches Hiscox's own ambitions."

Monique Bréhier (Sotheby's): "Our partnership with The Art Society is based on our strong commitment to support collectors build their collections. The Art Society is a very proactive organisation and a fantastic way to encourage new collectors to enter this highly selective world of contemporary art."

Jan Muyldermans (PwC): "Crossing the line between analysis and a point of view. That is what is interesting about contemporary art. That is what the PwC Transactions Group stands for. That is why we are proud to be partner of The Art Society."

16 oktober octobre

Alfredo Jaar. Alfredo Jaar. Let There Be Light Let There Be Light

Het bezoek op zaterdag 13 oktober 2012 aan La visite, le samedi 13 octobre 2012, de de solotentoonstelling Let There Be Light van l'exposition personnelle Let There Be Light kunstenaar Alfredo Jaar werd voorafgegaan dédiée à Alfredo Jaar fut précédée d'une très door een intense lezing die velen van jullie niet enrichissante conférence donée par l'artiste, onbewogen heeft gelaten en ongetwijfeld heeft qui a marqué bon nombre d'entre vous et a bijgedragen tot een beter begrip van zijn werk. sans aucun doute contribué à une meilleure Ondanks het feit dat de naam Alfredo Jaar compréhension de son œuvre. Même si le nom misschien niet noodzakelijk ogenblikkelijk een d'Alfredo Jaar ne vous était peut-être pas très belletje deed rinkelen, kregen we de kans kennis familier, cette visite vous a permis de faire la te maken met een belangrijk artiest. connaissance d'un artiste de premier plan.

Alfredo Jaar (° 1956, Santiago) is een Alfredo Jaar (né à Santiago en 1956) est un artiste internationaal erkende, van oorsprong Chileense et architecte d'origine chilienne et de renommée kunstenaar en architect, die sinds 1982 in New-York internationale qui vit à New York depuis 1982. En woont. In 2013 zal Alfredo Jaar Chili representeren 2013, il représentera le Chili à la Biennale de Venise. op de Biënnale van Venetië. Jaar wil zich niet Jaar refuse de se limiter à un médium. Toutefois beperken tot één medium, maar installatiekunst les installations et la photographie font partie de en fotografie behoren steevast tot zijn geliefkoosde ses formes d'expression favorites. En outre, il est, kunstvormen. Verder is hij naar eigen zeggen een comme il le dit lui-même, un ‘fou d'actualité’ et ‘newsfreak’ die constant inspeelt op de actualiteit. réagit constamment à l'actualité. Son art est souvent Zijn kunst is niet zelden politiek getint, en oorlog, politiquement engagé, et les thèmes les plus slachtoffers, lijden en geweld zijn veelvoorkomende fréquemment abordés sont la guerre, les victimes, thema’s. la douleur et la violence.

De solotentoonstelling Let There Be Light, een beperkte L'exposition personnelle Let There Be Light, limitée à foto- en videotentoonstelling, focust op het Afrikaanse la présentation de photos et de vidéos, se focalise continent en meer bepaald op het zes jaar durende sur le continent africain et plus particulièrement sur The Rwanda Project (1994-2000), over de Rwandese The Rwanda Project (1994-2000), un projet de 6 ans genocide (1994), een burgeroorlog die leidde tot de consacré au génocide rwandais (1994), une guerre dood van naar schatting 500.000 tot 1 miljoen Tutsi's civile qui a entraîné la mort de 500.000 à 1 million de en Hutu's. Tutsis et d'Hutus.

Mensenrechten en de rol van de media in het voeden Les droits de l'homme et le rôle des médias dans van clichébeelden – alsook de representatie van het l'entretien des clichés – ainsi que la représentation du conflict en het probleem van de afbeelding (van conflit et le problème des images (des massacres) – massamoord) – staan centraal in het oeuvre van Jaar. occupent une place centrale dans l'œuvre de Jaar. Jaar biedt een kritische reflectie op de manier waarop Il nous propose une réflexion critique sur la manière de massamedia omgaan met dergelijke conflicten, dont les médias gèrent ce type de conflits, et sur le inclusief het aandeel van de fotografie hierin. rôle joué par la photographie.

17 oktober octobre

De kunstenaar deelt zijn lezing omtrent The Rwanda L'artiste a divisé son exposé sur le Rwanda Project en Project graag op in drie chronologische periodes: trois parties: 1. Le travail pré-Rwanda, 2. Le travail au 1. Werk vóór Rwanda, 2. Werk in Rwanda (The Rwanda Rwanda (The Rwanda Project) et 3. Le travail post- Project) en 3. Werk na Rwanda. Deze afbakening is Rwanda. Ce classement chronologique est un peu enigszins artificieel, maar hoe dan ook belangrijk om de artificiel mais néanmoins utile si nous voulons bien evolutie in Jaar’s werk ten volle te kunnen appreciëren. comprendre l'évolution qui s'est opérée dans le travail Daarom blikken we in wat volgt terug op enkele van de de l'artiste. Revenons donc sur quelques œuvres et besproken kunstwerken en –projecten die in verband projets artistiques abordés lors de la conférence et qui kunnen gebracht worden met The Rwanda Project. peuvent être mis en rapport avec le Rwanda Project.

Eerste periode: werk vóór Rwanda Première periode: le travail pre-Rwanda In New York voelt Alfredo Jaar zich belemmerd A New York, Alfredo Jaar se sent gêné par le monde door een kunstwereld die, althans volgens hem, de l'art qui, selon lui en tous cas, repose sur la gekenmerkt wordt door een "Art for art's sake". Tijdens notion d'"Art pour l'Art". Dès cette première période, deze eerste periode wordt al snel duidelijk dat Jaar il est clair que Jaar n'est pas un artiste qui travaille geen kunstenaar is die louter vanuit zijn studio werkt. uniquement à partir de son atelier. Lorsqu'il aborde Wanneer hij voor de reeks Gold in the Morning (1985) le sujet de l'extraction de l'or dans les mines du Brésil de goudwinning in de mijnen in Brazilië aankaart, pour la série Gold in the Morning (1985), il effectue gaat hij dan ook als antropoloog aan de slag door d'abord un travail d'anthropologue en se livrant à ter plaatse veldwerk te verrichten. Dit is meteen een une enquête sur le terrain. Cette œuvre montre aussi voorbeeld van een ander project dat hem – naast de que le génocide rwandais n'est pas le seul projet genocide in Rwanda – bezighoudt. In 1986 maakt hij qui l'occupe. En 1986, en plein cœur de Manhattan, een statement door in de New Yorkse metro downtown il confronte les usagers du métro newyorkais, en Manhattan de metrogebruikers, overwegend brokers, majorité des courtiers en bourse, avec la vie dans te confronteren met het leven in de mijnen, een les mines dans une intervention intitulée Spring Street ingreep getiteld Spring Street Subway Station. In dit Subway Station. A cette occasion, Jaar tapisse la werk bezet Jaar de metro met plakkaten die naast station de métro d'affiches montrant des photos de foto’s van mijnwerkers in Brazilië de goudprijzen op mineurs brésiliens tout en indiquant le cours de l'or de voornaamste beursmarkten ter wereld (telkens in sur les principales places boursières du monde (et de lokale munt) vermelden. Een ander werk, Spheres dans la devise locale). Une autre œuvre, Spheres of of Influence (1990), maakt gebruik van langwerpige, Influence (1990), se compose d'enseignes lumineuses atypisch gepositioneerde, lichtreclamepanelen die hij oblongues contenant chacune le portrait d'un mineur voorziet van portretten van mijnwerkers die zich nooit et disposées de manière atypique de façon à ce que op ooghoogte bevinden. les portraits ne soient jamais à hauteur des yeux.

Tweede periode: werk in Rwanda Deuxième periode: le travail au Rwanda (The Rwanda Project) (The Rwanda Project) Vanaf het begin van de genocide in Rwanda (6 A partir du 6 avril 1994, date du début du génocide april 1994) volgt Jaar de, soms triviale, covers van au Rwanda, Jaar surveille les couvertures, parfois Amerikaanse tijdschriften zoals Newsweek, en stelt triviales, des magazines américains. Dans le cas de hij vast dat de volkerenmoord in datzelfde tijdschrift Newsweek, il constate que le génocide n’est pour quasi doodgezwegen wordt – tot op 1 augustus 1994 ainsi dire pas mentionné dans le périodique wanneer de crisis in Rwanda voor het eerst op de jusqu'au 1er août 1994 date à laquelle il fait enfin la voorpagina verschijnt. Zo verwijst Jaar ook naar de une. Jaar nous montre aussi le discours prononcé toespraak van Bill Clinton (vier jaar na het gebeuren) par Bill Clinton quatre ans après les faits, dans die zich officieel verontschuldigt en zijn medeleven lequel le président des EU présente officiellement uit tegenover de slachtoffers van de Rwandese ses excuses et ses condoléances adressées aux genocide. Ondanks het feit dat Clinton afwist van de victimes du génocide. Clinton était donc au volkerenmoord in Rwanda, ondernam hij geen actie courant mais n'a entrepris aucune action pour om de gruwel een halt toe te roepen. mettre fin aux atrocités.

18 oktober octobre

Alfredo Jaar, Gold in the Morning, 1985, © Alfredo Jaar Alfredo Jaar, Spheres of Influence, 1990, © Alfredo Jaar

Alfredo Jaar, Spring Street Subway Station, 1986, © Alfredo Jaar

19 oktober octobre

Het gevoel van collectieve verantwoordelijkheid is Ces œuvres induisent un fort sentiment de hier sterk aanwezig. Door de vloedgolf aan beelden responsabilité collective. Soumis quotidiennement waarmee we dagelijks overspoeld worden, ontstaat à un véritable déferlement d'images, nous finissons er bij ieder van ons een soort passieve consumptie par les consommer passivement dans une sorte en ongewilde onverschilligheid. Een fenomeen dat d'indifférence involontaire. Un phénomène qui est eveneens geïllustreerd wordt in Searching for Africa in également illustré par Searching for Africa in LIFE LIFE (1996) dat de stereotiepe voorstelling van Afrika (1996), qui montre que les médias occidentaux offrent (denk aan: onaangeroerde landschappen en wilde une représentation stéréotypée de l'Afrique (paysages dieren) in de westerse media weergeeft, maar weinig intacts et animaux sauvages), mais accordent peu aandacht besteedt aan de echte problematieken in d'intérêt aux vrais problèmes de ce continent. Afrika. Une autre idée de Jaar fut d'envoyer à ses amis Tijdens het project verstuurt Jaar ook Rwandese éparpillés aux quatre coins du monde coins toeristische postkaarten vanuit het aangrenzende du monde des cartes postales touristiques en Uganda naar vrienden elders ter wereld, met daarop provenance du Rwanda, au départ de l'Ouganda de namen van Rwandezen die hij ontmoet: "Jyamiya voisin. Chacune des cartes postales faisait référence Muhawenimawa is still alive!", "Caritas Namazuru à un Rwandais survivant, que Jaar avait rencontré. On is still alive!", "Canisius Nzayisenga is still alive!" etc. pouvait y lire: "Jyamiya Muhawenimawa is still alive!", En dit naar analogie met On Kawara’s beroemde "Caritas Namazuru is still alive!", "Canisius Nzayisenga is postkaarten met als opschrift “I am Still Alive”. still alive!" etc., une allusion aux célèbres cartes postales d'On Kawara portant l'inscription “I am still alive”. In 1994 wordt Alfredo Jaar uitgenodigd om in Zweden deel te nemen aan een publiek kunstproject en krijgt En 1994, Alfredo Jaar est invité à participer à un projet hij vijftig reclameborden ter beschikking. Op dat artistique public en Suède, pour lequel cinquante moment is hij nog niet klaar om beelden te tonen en panneaux publicitaires sont mis à sa disposition. kiest hij ervoor om op elk bord in een breed lettertype A l'époque, il n'est pas encore prêt à montrer des achtmaal het woord RWANDA te herhalen als een images et choisit d'écrire huit fois le mot RWANDA en

Alfredo Jaar, RWANDA, 1994, © Alfredo Jaar Alfredo Jaar, Real Pictures, 1995, © Alfredo Jaar

20 oktober octobre

Alfredo Jaar, The Eyes of Gutete Emerita, 1996, © Alfredo Jaar Alfredo Jaar, The silence of Nduwayezu, 1997, © Alfredo Jaar

woedekreet. Een jaar nadien gebruikt Jaar wel echte gros caractères sur chaque panneau, représentant afbeeldingen met Real Pictures (1995), maar begraaft un cri de colère. Un an plus tard, Jaar utilise de vraies hij deze in zwarte dozen. Op elk van de dozen staat images avec Real Pictures (1995), en les enterrant er in witte letters een beschrijving vermeld van de dans des boîtes noires. Sur chacune d'elles figure une afbeelding binnenin de doos. De kunstenaar worstelt description sous forme de lettres blanches de l'image dus nog steeds met het tonen van de ellende in Rwanda. qui s'y trouve. L'artiste ne se résout toujours pas à montrer des photos de la tragédie du Rwanda. Met The Eyes of Gutete Emerita (1996) toont Jaar de verschrikking van het zien van een bloedbad in de Avec The Eyes of Gutete Emerita (1996), Jaar montre ogen van Gutete Emerita, die haar familie en 400 l'épouvante ressentie à la vue d'un bain de sang vu à andere Tutsi’s met machetes zag vermoord worden travers les yeux de Gutete Emerita, qui a vu mourir sa in een kerk. The silence of Nduwayezu (1997), een famille et 400 autres Tutsis, massacrés à la machette architecturaal gesculpteerde berg met één miljoen dans une église. Reprenant l'idée de The silence of identieke dia’s met Emerita’s ogen, is hier een vervolg Nduwayezu (1997), Jaar a constitué une montagne à op. Eén miljoen dia’s voor een miljoen doden. Jaar l'aide d'un million de diapositives identiques montrant vertelt ons de anekdote dat zijn verzekeraar hem op les yeux d'Emerita. Un million de diadiapositives een dag opbelt met het probleem dat de bezoekers équivaut un million de morts. Jaar nous raconte zich op regelmatige basis dia’s toe-eigenen. Ondanks l'anecdote selon laquelle un jour son assureur de onverwachte wending die het kunstwerk krijgt, l'appelle pour lui dire que les visiteurs emportent verzoent de kunstenaar zich hiermee en hoopt dat régulièrement des dias en souvenir. Face à cette de mensen eindelijk – na jarenlang blind te zijn altération imprévue de l'œuvre, l'artiste se résigne. geweest voor wat er plaatsvond – de gevolgen van de Et si c'était la preuve qu'après être restés longtemps Rwandese burgeroorlog aanschouwen. aveugles par rapport à ce qui s'est passé, les gens prennent enfin conscience des conséquences de la Het respect waarmee deze kunstenaar zijn guerre civile au Rwanda? onderwerpen benadert, is opmerkelijk. Het al dan niet tonen van beelden is bij Jaar een bewuste Le respect avec lequel Jaar aborde ses sujets est keuze. Er heerst een paradox tussen afwezigheid remarquable. La présence ou l’absence de certaines en aanwezigheid. Of hoe de curator van de images est un choix délibéré. En d'autres mots, et tentoonstelling, Katerina Gregos, het formuleert: comme l'explique Katerina Gregos, commissaire “Hoe kunnen we ‘het niet-representeerbare de l'exposition, il se demande "comment montrer representeren’?” l'inmontrable”.

21 oktober octobre

Derde periode: werk na Rwanda Troisième periode: le travail post-Rwanda In de derde en laatste periode komt tot uiting hoe dit La troisième et dernière période atteste l'influence alles zijn werk als fotograaf en kunstenaar beïnvloed de l'expérience rwandaise sur son travail de heeft. Veel van zijn latere kunstwerken tonen een photographe et d'artiste. Dans beaucoup d'œuvres spel met licht, waarbij de toeschouwer de ene keer plus tardives, Jaar joue avec la lumière: le spectateur het gevoel van de duisternis ervaart en dan weer fait d'abord l'expérience de l'obscurité avant d'être geconfronteerd wordt met de lichtintensiteit van confronté à l'intensité d'une lumière blanche verblindend wit licht, zoals in The Sound of Silence aveuglante. C'est le cas dans The Sound of Silence (2006) of Lament of the Images (2002) waar Jaar met (2006) ou Lament of the Images (2002), pour lesquels lichttafels en lichtpanelen werkt. Het is een werkwijze il a recours à des tables et des panneaux lumineux. Le die zijn boodschap kracht moet bijzetten, net als de procédé sert à accentuer son message, à l'instar des tekstuele en bijna poëtische elementen die terug te éléments textuels et presque poétiques présents dans vinden zijn in veel van zijn werken. un grand nombre de ses œuvres.

Een duidelijke invloed van het project rond de L'influence du projet dédié au génocide rwandais Rwandese genocide is terug te vinden in Montréal: est également manifeste dans Montréal: Lights in Lights in the city (1999). In Montréal (Canada), één the city (1999). À Montréal, une des villes les plus van de rijkste steden van Noord-Amerika, stuit Jaar riches d'Amérique du Nord, Jaar s'est arrêté dans op verschillende afgelegen opvangtehuizen voor trois maisons d'accueil pour SDF. Dans le hall d'entrée daklozen. In de gang van elk van deze tehuizen de chacune d'elle, il a installé un bouton-poussoir installeert hij een drukknop die direct in verbinding directement relié au Bonsecours, célèbre bâtiment staat met de Cuppola van de Marché Bonsecours, historique de la ville. Chaque fois qu'un sans-abri een vermaard historisch gebouw. Telkens een dakloze voulait lancer un cri de détresse, il poussait sur le een noodkreet wil lanceren, drukt hij op de knop bouton et une lumière rouge embrasait la coupole en gaat er in het epicentrum van de stad een rood de cet édifice situé au cœur de la ville. Cette initiative licht branden. Het is een initiatief om deze vergeten a permis aux oubliés de se faire entendre. Fidèle à mensen een stem te geven. Opnieuw worden foto’s of sa logique, Jaar a écarté ici aussi toute photo ou afbeeldingen consequent geweerd. De betekenis die représentation des sans-abris, l'illumination de la Jaar toekent aan fotografie bestaat erin de daklozen coupole permettant de les rendre visibles sans les zichtbaar te maken zonder hen te tonen. montrer.

Alfredo Jaar, The Sound of Silence, 2006, Alfredo Jaar, Lament of the Images, 2002, © Alfredo Jaar © Alfredo Jaar

22 oktober octobre

Alfredo Jaar, Lights in the city, 1999, © Alfredo Jaar

De bedoeling van Jaar met de tentoonstelling L'objectif de Jaar, à travers l'exposition Let There Be Let There Be Light is om de toeschouwer te laten Light était de susciter chez le spectateur une réflexion stilstaan en dieper te laten reflecteren omtrent approfondie sur ces crimes intolérables, ainsi que dergelijke wantoestanden en conflicten en de sur leur représentation dans les médias et representatie ervan in de media en fotografie, een la photographie. Un but qui a manifestement été opzet waarin hij alvast is geslaagd. atteint.

Als aandenken ontvingen jullie, zoals elke bezoeker, Comme chaque visiteur, vous avez reçu en souvenir een catalogus en een poster, deze laatste (ditmaal un catalogue et une affiche, à la différence près que speciaal voor ons) ter plekke gesigneerd. De poster votre affiche a été dédicacée par l’artiste sur place. is een still uit het videokunstwerk Embrace (1995) dat Il s'agit d'une image tirée de la vidéo Embrace (1995) gerealiseerd werd tijdens The Rwanda Project. We réalisée au cours du Rwanda Project. Elle représente kijken aan tegen de rug van twee zwarte jongens deux jeunes Rwandais vus de dos se tenant par le die elkaar omarmen, en die op hun beurt aankijken bras et observant une foule floue. Une fois de plus, tegen een wazige menigte. Opnieuw gaat het hier rien n'est montré du drame qui s'est produit et des over verborgen gebleven verhalen van lijden en pijn. traumatismes qu'il entraîne. Espérons que cette photo, Laten we hopen dat dit beeld, net als de vele andere tout comme les nombreuses autres images produites beelden die Jaar toont, op ons netvlies gebrand blijft par Jaar, restera imprimée dans notre esprit pour en ons verder mag inspireren. nous maintenir en éveil.

23 oktober octobre

Alfredo Jaar, Angel, 2007, © Alfredo Jaar

Who is Alfredo Jaar?

Biography Alfredo Jaar is an artist, architect, and filmmaker. He was born in 1956 in Santiago de Chile, and lives and works in New York (since 1982). Medium: architecture, photography, video/film,

»»Grants and fellowships: Premio Extremadura a la Creación, Spain (2006), Mac Arthur Fellow (2000), Guggenheim Fellowship (1985) »»Participated to several Venice Biennials (1986, 2007, 2009), São Paulo Biennials (1987, 1989, 2010) and the 's in (1987, 2002). »»Individual exhibitions: Museum of Contemporary Art of Rome (2005), Fundación Telefónica, Santiago (2006), Musée des Beaux Arts, Lausanne (2007), and the South London Gallery (2008). »»Retrospective: The way it is. An Aesthetics of Resistance (Berlinische Galerie, Neue Gesellschaft für bildende Kunst e.V. and the Alte Nationalgalerie, Berlin, 2012). »»Two important public commissions: The Geometry of Conscience (Santiago de Chile) and Park of the Laments (Indianapolis) (both 2012). »»More than sixty public interventions around the world. »»More than fifty monographic publications.

More information on www.alfredojaar.net

Galleries

Berlin: Galerie Thomas Schulte - www.galeriethomasschulte.de Tokyo: Kenji Taki Gallery - www.kenjitaki.com Milan: Galleria Lia Rumma - www.liarumma.it New York: Gallery LeLong - www.galerie-lelong.com Paris: Galerie Kamel Mennour - www.kamelmennour.com

24 oktober octobre

Gesprek met Patricia De Peuter, Entretien avec Patricia De Peuter, Director Art Management ING Belgium Director Art Management ING Belgium

De tentoonstelling Alfredo Jaar. Let There Be Light L’exposition Alfredo Jaar. Let There Be Light, visible in het ING Cultuurcentrum, die getoond werd du 10 octobre au 10 décembre 2012 à l’Espace van 10 oktober tot 10 december 2012, was een culturel ING, était un projet satellite de Newtopia: satelliettentoonstelling van de internationale the State of Human Rights, une exposition de groepstentoonstelling Newtopia: de Staat van de groupe internationale organisée à Malines et dont Mensenrechten (Mechelen). Katerina Gregos was la commissaire était Katerina Gregos. Patricia De curator van de tentoonstelling. Patricia De Peuter Peuter (Director Art Management ING Belgium) nous (Director Art Management ING Belgium) vertelt ons explique pourquoi ING a opté pour Alfredo Jaar et a waarom ING voor de kunstenaar Alfredo Jaar en choisi de lui consacrer une exposition particulière. voor deze solotentoonstelling gekozen heeft.

Par Charlotte SWENTERS, The Art Society Door Charlotte SWENTERS, The Art Society Pourquoi était-ce important pour ING d’être partenaire Waarom was het voor ING belangrijk om principal de Newtopia? hoofdsponsor te zijn van Newtopia? Nous avons été contactés plusieurs fois l’été dernier We zijn afgelopen zomer verscheidene malen pour soutenir des projets, souvent internationaux. gecontacteerd voor sponsoring, met veel Le projet de Newtopia nous tenait particulièrement internationale projecten, maar het project van à cœur parce qu’il aborde des problèmes sociaux Newtopia lag ons nauw aan het hart, omdat het actuels et parce qu’il reflète une image positive d’une essentieel ingaat op actuele maatschappelijke société que nous sommes appelés à reconstruire tous problemen en omdat het een positief beeld geeft ensemble. Newtopia est une ‘nouvelle utopie’, un van een maatschappij die wij allemaal terug moeten nouveau monde auquel nous aspirons tous et auquel opbouwen. Newtopia is een ‘nieuwe utopie’, een nous voulons tous contribuer, et dans lequel les nieuwe wereld waar wij allemaal naar verlangen droits de l’homme, la reconnaissance de la diversité en aan willen bijdragen, waar de mensenrechten et d’autres problèmes sociaux occupent une place van vandaag, erkenning van diversiteit, sociale importante. problematieken, enz. belangrijk zijn. Les droits de l’homme ne sont pas une notion statique, De mensenrechten zijn geen statisch gegeven, ze ils sont toujours à conquérir puisque le débat ne cesse zijn integendeel altijd in wording als resultante van d’évoluer (après le droit à la liberté et à l’égalité, il een voortdurend evoluerend debat (bvb. het recht a fallu défendre le droit de vote des femmes puis le op vrijheid, gelijkwaardigheid, stemrecht van de droit à l’eau, à la nourriture, à l’enseignement…). vrouw tot recht op water, voedsel, onderwijs…). Aan Cette évolution, ING peut y contribuer de manière dit evolutief gebeuren kan ING als bank en als motor constructive en tant que banque et en tant que in de maatschappij constructief meewerken, zeker moteur de la société, en s’interrogeant bien sûr sur met de in vraagstelling van het bankwezen naar le rôle que peut jouer le système bancaire face à la aanleiding van de financiële en economische crisis. crise économique et financière. Nous sommes Het is een uitdaging om het anders te doen: we staan appelés à trouver des alternatives. C’est un défi niet angstig tegenover deze ‘challenge’ die wij in het que nous désirons intégrer dans le discours de la discours van de bank willen inbouwen. banque.

Newtopia komt op voor waarden die de basis Newtopia défend les valeurs qui sont à la base de vormen van onze democratische samenleving. Maar notre société démocratique. Mais le sponsoring n’a sponsoring heeft pas werkelijk zin als je er als partner vraiment de sens que si les partenaires y croient à 100% in gelooft en erachter staat zodat je met het 100% et s’engagent à fond dans le projet afin de project gemeenschappelijke acties kan uitwerken. mener à bien des actions communes.

25 oktober octobre

Op welke manier is de solotentoonstelling Let There Partant de là, comment l›exposition personnelle Let Be Light over het werk van Alfredo Jaar hieruit There Be Light consacrée à l’œuvre d’Alfredo Jaar a-t- gegroeid? elle pris forme? De tentoonstelling is opgevat als een soort ‘excursie L’exposition a été conçue comme une sorte rond één emblematische figuur’ als een soort ‘focus d’excursion autour d’une figure emblématique. on one artist’ die zijn hele artistieke carrière en Elle se concentre sur un seul artiste, qui consacre leven aan deze thematiek van de mensenrechten sa vie et sa carrière artistique à la thématique des wijdt: de Chileen Alfredo Jaar. Het moest beslist een droits de l’homme: le Chilien Alfredo Jaar. Et ce satelliettentoonstelling van Newtopia worden. projet s’inscrivait tout naturellement dans l’orbite de Newtopia. Wanneer we Alfredo Jaar vroegen of hij wou meedoen, heeft hij de bank eerst laten screenen door Quand nous avons demandé à Alfredo Jaar de Human Rights Watch en pas na die screening heeft prendre part à l’aventure, il n’a donné son accord hij toegezegd. Dat is tekenend voor zijn integriteit en qu’après avoir soumis la banque à un audit du voor zijn coherente persoonlijkheid. De kunstenaar zou Human Rights Watch, ce qui prouve son intégrité et la nooit op ons voorstel zijn ingegaan als er niet op één cohérence de sa démarche. L’artiste n’aurait jamais of andere manier een raakvlak was waar hij iets kon prêté attention à notre proposition s’il n’y avait pas toe bijdragen. eu des points de convergence entre son action et la nôtre.

Hoe sluit de tentoonstelling van Alfredo Jaar aan bij L’exposition d’Alfredo Jaar correspond-elle aux de waarden van ING? valeurs d’ING? De tentoonstelling van Alfredo Jaar sluit aan bij de Oui, elle répond aux principes d’entreprise d’ING business principles van ING. Deze omvatten: integrity, qui sont l’intégrité, l’ouverture et la transparence, le open & clear, respect en responsible. Het is een respect et la responsabilité. Elle nous invite à chercher uitnodiging om zich af te vragen hoe deze waarden comment ces valeurs peuvent être mises en pratique in de maatschappij van vandaag ingevuld kunnen dans la société d’aujourd’hui. worden. ING a accueilli Alfredo Jaar en toute confiance et ING heeft Alfredo Jaar in alle openheid met z’n avec la totalité de son message, non seulement parce hele boodschap ontvangen, niet alleen omdat hij que c’est un artiste reconnu pour la qualité de son een erkend kunstenaar is die goed werk maakt, travail, mais aussi parce que le contexte a évolué et maar ook omdat het ‘terrein’ daar klaar voor is en qu'il s’y prête bien, et parce que sa pensée jouit d’une zijn gedachtegoed erkenning vindt. Eén van de grande estime. Une des toutes premières questions allereerste vragen die Alfredo mij gesteld heeft, qu’Alfredo m’a posées était: “Que faites-vous pour luidde: “Wat doen jullie voor Afrika?” Het fijne was l’Afrique?” Nous n’avons eu aucune peine à répondre dat ons antwoord daar ook was. We doen voor puisque nous participons depuis plusieurs années Unicef al jaren Chances for Children, en dragen à Chances for Children avec l’Unicef, un projet par met ons project bij aan de opleiding, opvoeding en lequel nous contribuons à la scolarisation des enfants, ontwikkeling van kinderen o.a. in Afrika. Er werden en Afrique et ailleurs, tout en améliorant leur accès ook acties ondernomen om samen te werken met à l’eau et aux soins de santé. Nous avons également Mo Magazine, Advocaten zonder Grenzen etc. lancé des actions en collaboration avec le magazine MO (Mondiaal Nieuws), Avocats sans frontières etc.

Waarom hebt u specifiek voor Alfredo Jaar gekozen Pourquoi avez-vous choisi Alfredo Jaar pour cette met de solotentoonstelling? exposition personnelle? Persoonlijk zou ik bijna durven zeggen: “eens Alfredo En ce qui me concerne, j’aurais presque envie de Jaar, altijd Alfredo Jaar”. Lang geleden heb ik een dire: “Alfredo Jaar: l’essayer, c’est l’adopter”. J’ai paar werken van hem gezien (in de jaren ’80 op vu quelques-unes de ses œuvres il y a longtemps Documenta’s) die een sterke indruk op mij maakten. déjà (dans les années 80 aux ) qui

26 oktober octobre

Voordien vroeg men mij nochtans in de bank om m’ont fort impressionnée. Au début, la direction ‘politically clean’, of liever, ‘neutraal’ te blijven, me recommandait de rester ‘politiquement niet teveel boodschap te brengen, enz. Maar irréprochable’ ou plutôt neutre, de ne pas trop gaandeweg heeft de kunst ons ingehaald. En chercher à transmettre de message... Mais peu à dat is het mooie van de kunstwereld, omdat de peu, l’art a fini par nous rattraper. C’est ce qui me kunstenaars eerlijk en oprecht reageren op de plaît dans le monde de l’art: les artistes réagissent de noden en uitdagingen van hun tijd. Wij kunnen hun manière franche et honnête aux besoins et aux défis kunstwerken niet ontlopen, zelfs al zouden we het de leur époque. Il n’y a pas moyen de se dérober, willen. We zijn gaandeweg meer geëngageerde kunst d’échapper à leurs œuvres, qu’on le veuille ou non. gaan kopen (Sebastião Salgado, Mona Hatoum, Peu à peu nous nous sommes tournés vers un art plus Sven T’Jolle, Philip Aguirre …). Het werk van Christian engagé: Sebastião Salgado, Mona Hatoum, Sven Boltanski, bijvoorbeeld, Sans souci (1991), is werk dat T’Jolle, Philip Aguirre … Prenons par exemple l’œuvre we voorheen alleen nog maar hebben durven tonen de Christian Boltanski intitulée Sans souci (1991): op tentoonstellingen. Maar nu is de tijd rijp om het ook auparavant, nous n’aurions pas osé la montrer ailleurs in de bank te tonen. que dans une exposition. Mais les temps ont changé et nous pouvons désormais l’exposer aussi dans les locaux de la banque. Met ING hebben we destijds een werk van Alfredo Jaar gekocht, Walking (2002), dat ook in de ING a acquis il y a quelques années une œuvre tentoonstelling gehangen heeft. Dit kunstwerk gaat d’Alfredo Jaar intitulée Walking (2002), que nous nadrukkelijk over de vluchtelingenproblematiek. Het avons inclue dans l’exposition. Elle aborde très is een foto waarbij je eerst wordt aangegrepen door clairement la problématique des réfugiés. Il s’agit de schoonheid van het beeld. Het werk zet aan tot d’une photo, qui frappe d’abord par la beauté de reflectie. Het beeld is ‘flou’, op een manier dat de l’image. Mais elle incite aussi à la réflexion. En effet, toeschouwer zich afvraagt wat er te gebeuren staat. comme elle est ‘floue’, le spectateur se demande de Nochtans geeft Jaar niet onmiddellijk de informatie quoi il retourne. Mais la réponse ne suit pas. L’artiste prijs, het beeld is wazig en daardoor intrigerend; de veut que le spectateur participe, qu’il aille chercher kunstenaar wenst dat je zelf naar informatie gaat lui-même l’information dans les faits et les événements zoeken over de feiten en de politieke gebeurtenissen politiques. Et le spectateur finit par s’apercevoir que en wenst als dusdanig een eerlijke betrokkenheid c’est sa propre vision qui manque de netteté, et qu’il a van de toeschouwer op te wekken. We beseffen beaucoup de mal à imaginer ce que cela signifie que plots hoe we zelf ‘out of focus’ zijn, hoe we nauwelijks d’être un des 2,5 millions de réfugiés que le génocide kunnen inschatten wat het betekent om één van de rwandais a jetés sur les routes. 2,5 miljoen vluchtelingen te zijn als gevolg van de genocide. L’art est-il selon vous un moyen approprié pour Is kunst volgens u een geschikt middel om de aborder la problématique des droits de l’homme? problematiek van de mensenrechten aan te kaarten? Ce qu’il y a de passionnant chez les artistes Het boeiende aan hedendaagse kunstenaars is, contemporains, c’est qu’ils ont toujours le premier et dat ze altijd het eerste en het laatste woord hebben. le dernier mot. Ils sont souvent les premiers à exprimer Zij zijn vaak de eersten om heel duidelijk plastisch très clairement ce qu’ils ressentent par des moyens uitdrukking te geven aan hun aanvoelen, dat pas plastiques, avant même que la société ne saisisse nadien maatschappelijk relevant wordt. Tegelijkertijd l’importance du problème soulevé. Mais ils ont aussi le hebben ze het laatste woord in die zin dat zij ons dernier mot dans le sens qu’ils nous poussent toujours altijd iets verder brengen, omdat onze persoonlijke un peu plus loin, nous aident à dépasser notre vision visie vaak ver af staat van de, soms harde, realiteit. personnelle, qui est souvent très éloignée de la (dure) Kunstenaars schudden ons op tijd en stond wakker. réalité. Les artistes nous réveillent en tirant la sonnette In die mate is kunst absoluut een geschikt middel om d’alarme chaque fois que c’est nécessaire. Dans ces o.a. de mensenrechten ter sprake te brengen. conditions, l’art est un moyen tout à fait approprié d’aborder le thème des droits de l’homme.

27 oktober octobre

En voor Alfredo Jaar zijn oprechtheid, eerlijkheid Quant à Alfredo Jaar, il a toujours eu pour principes en transparantie altijd al een leidraad geweest. d’action l’intégrité, l’honnêteté et la transparence. Volgens hem is er niets zo onecht als dat te Pour lui il n’y a rien de plus factice que de fuir la réalité mijden en te vluchten in een ‘L’Art pour l’Art’, een en se lançant à corps perdu dans ‘L’Art pour l’Art’, esthetisme, investering in kunst, in allerlei soorten dans l’esthétisme, les placements artistiques, et tous ‘ontsnappingsmogelijkheden’ die de essentie van ces ‘moyens d’évasion’ qui n’atteignent pas l’essence Kunst niet raken. Wanneer het politiek en/of het de l’art. A une époque où le discours politique et/ou sociaal discours aan de orde van de dag zijn, dan is social est à l’ordre du jour, il serait inconcevable de ne het ondenkbaar om ernaast te lopen. pas s’engager dans cette voie.

Kan kunst werkelijk zaken oplossen? Neen, maar L’art peut-il vraiment résoudre les problèmes? Non, niemand vraagt aan kunstenaars om oplossingen te mais personne ne demande aux artistes de trouver vinden; dat is hun taak niet. Wij moeten het allemaal des remèdes; ce n’est pas leur rôle. C’est tous samen oplossen. Je kunt met kunst wel grenzen ensemble que nous devons trouver des solutions. L’art verleggen, je standpunt herzien, een boodschap permet de repousser les frontières, de revoir son point uitbrengen, maar ook een boodschap krijgen. de vue, de faire passer des messages, mais aussi Kunstenaars hebben ons zo ontzettend veel te d’en recevoir. Les artistes ont énormément de choses bieden en die dialoog vind ik het meest boeiende in à nous offrir et ce dialogue est ce qu’il y a de plus mijn job. passionnant dans mon travail.

Doordat ING al zo lang en zo coherent volhoudt om ING s’intéresse activement à l’art contemporain zich actief te interesseren in hedendaagse kunst, depuis si longtemps et de façon si cohérente que wordt dit stilaan een deeltje van onze identiteit. cette mission est peu à peu devenue partie intégrante Maar het zijn niet alleen de kunstwerken die ons de notre identité. Mais ce ne sont pas seulement interesseren, het is meer dan dat: het gaat om de les œuvres d’art qui nous intéressent, c’est toute la reflectie rond de kunst, het engagement, het hele réflexion sur l’art, l’engagement, l’évolution de la geestesverhaal, het patrimonium van gedachten pensée humaine, toute l’histoire des idées en fin uiteindelijk. Belangrijk om te melden is dat men mij de compte. Je tiens à souligner qu’au sein d’ING intern bij ING nooit vraagt – en dat vind ik altijd een personne ne me demande jamais ce que vaut une heel goed teken – “wat is de waarde van dit of dat œuvre – et je trouve que c’est un très bon signe – kunstwerk”, maar dat men wel dikwijls vraagt wat mais on me demande souvent, par contre, ce qu’elle het betekent. Die enge aspecten van ‘investeren’ en signifie. Les considérations strictement économiques ‘commerciële successen’ zijn bij ING allesbehalve de “bon placement” et de “plus-value” sont tout sauf prioritair als het om kunst gaat. Het is de eerlijke prioritaires chez ING lorsqu’il est question d’art. Ce beleving die telt. qui compte, c’est ce que chacun ressent face à une œuvre. Wat wou u met deze tentoonstelling over de mensenrechten teweegbrengen bij het publiek? Que vouliez-vous susciter chez le public avec cette De tentoonstelling is niet alleen opgevat als een exposition sur les droits de l’homme? uitnodiging naar het brede publiek, maar eigenlijk L’exposition n’est pas seulement destinée au grand ook naar de bewoners – veel Rwandezen – uit de public. Elle s’adressait aussi aux habitants du quartier Brusselse Matonge wijk, naar die mensen voor wie bruxellois de Matonge - qui compte de nombreux praten over hun gevoelens nog altijd pijnlijk is. Het is Rwandais - à ceux qui ont encore trop de peine ook een oproep naar onszelf om na te denken over à évoquer leurs souvenirs ou leurs sentiments. onze relatie met Rwanda. L’exposition est aussi une invitation à réfléchir à nos liens avec le Rwanda. Er zijn trouwens heel wat Rwandezen naar de tentoonstelling gekomen. Het meest aangrijpende Il y a d’ailleurs beaucoup de Rwandais qui ont fait le bericht dat ik gelezen heb in het gastenboek, is: déplacement. Le message le plus poignant que j’ai lu

28 oktober octobre

“Je suis venu plein de désespoir et je suis sorti plein dans le livre d’or est: “Je suis venu plein de désespoir d’espoir pour l’Afrique”. Al was het maar een kleine et je suis sorti plein d’espoir pour l’Afrique”. Même si opening, dan is het al de moeite. Er was geen ce n’est là qu’une petite ouverture, cela justifie déjà stormloop, maar de mensen die geweest zijn waren nos efforts. Cela n’a peut-être pas été un succès de onder de indruk. ING beseft – en dat vind ik ook heel foule mais les visiteurs qui ont franchi nos portes ont krachtig – dat ze niet alleen bezoekers moet tellen, tous été impressionnés. ING se rend compte – et je maar bezoekers ook kan sensibiliseren, dat ze een trouve cela formidable – qu’elle ne doit pas seulement maatschappelijke taak heeft als bank om verder compter le nombre de visiteurs, mais qu’elle peut te gaan dan gewoon maar ‘decoratieve’ kunst te aussi les sensibiliser, qu’en tant que banque elle a tonen. Verder hebben we samen met Alfredo Jaar une tâche sociale qui est de ne pas se limiter aux een poster en een boekje gemaakt. Die poster – expositions traditionnelles ne donnant à voir qu’un met de jongetjes uit de video Embrace – is trouwens art ‘décoratif’. Nous avons aussi réalisé une affiche duidelijk in het straatbeeld van Brussel verschenen. et un petit livre en collaboration avec Alfredo Jaar. We kregen goede pers en veel reacties in het L’affiche – qui montre les jeunes protagonistes de la gastenboek. Elke bezoeker kreeg ook een kleine vidéo Embrace – a d’ailleurs fleuri dans les rues de catalogus mee, als sleutel naar een beter begrip van Bruxelles. La réception médiatique a été très positive de werken. et le livre d’or a recueilli de nombreuses réactions. Chaque visiteur s’est vu remettre un petit catalogue pour l’aider à mieux comprendre les œuvres. Was de tentoonstelling van Alfredo Jaar niet atypisch, vergeleken met het gebruikelijke aanbod? L’exposition d’Alfredo Jaar n’était-elle pas atypique De tentoonstelling kwam in ieder geval op een juist comparée à ce que vous proposez habituellement? moment. We hebben duidelijk gekozen voor een L’exposition venait en tout cas au bon moment. Nous koersverandering, terug naar meer moderne en meer avons en effet clairement opté pour un changement hedendaagse onderwerpen waarin er gestreefd d’orientation, un retour vers des thèmes plus wordt om een nieuwe publiek te sensibiliseren, modernes et plus contemporains par lesquels nous niet alleen het grote publiek, maar ook het jonge nous efforçons de sensibiliser de nouveaux publics, publiek, het publiek dat gevoelig is voor kwalitatieve non seulement le grand public, mais aussi le jeune hedendaagse kunst. Maar je kunt natuurlijk ook public et tout public réceptif à un art contemporain zeggen, neen, dat deden we al jaren met Art Brussels, de qualité. Mais on pourrait aussi répondre: ‘Non, met onze steun aan de Prijs voor de Jonge Belgische nous ne faisons que poursuivre ce que nous faisons Schilderkunst … We hebben ook tentoonstellingen depuis des années avec Art Brussels ou en soutenant gehad over Pistoletto, Baselitz, Minimal Art en zovele le Prix de la Jeune Peinture Belge …’ Nous avons andere hedendaagse kunstenaars. Om eerlijk te aussi exposé Pistoletto, Baselitz, des représentants zijn, het laatste decennium werd er veel aandacht du minimalisme et beaucoup d’autres artistes gehecht aan exposities voor het brede publiek, die contemporains. Mais il faut avouer qu’au cours des ‘gemakkelijk’ toegankelijk zijn voor de grote massa. dix dernières années, nous avons porté une grande Vandaag durft ING resoluut voor andere uitdagingen attention aux expositions grand public, d’un accès te kiezen en positioneert ze zich als maatschappelijk ‘facile’ à tous. Aujourd’hui ING ose résolument se betrokken. tourner vers d’autres défis et se positionne comme un groupe socialement engagé. We hebben in 25 jaar een enorme weg afgelegd, maar het is nooit gewonnen, je moet altijd opnieuw Nous avons parcouru énormément de chemin en beginnen, omdat er altijd nieuwe generaties komen. 25 ans, mais rien n’est jamais acquis, il faut toujours Je moet altijd opnieuw die investering doen en recommencer, parce qu’il y a toujours de nouvelles sensibiliseren voor een onbevangen, onvoorbereid générations. Il faut sans cesse se réinvestir pour publiek, maar tegelijkertijd ook een zeer receptief sensibiliser un nouveau public, un public vierge et non publiek. préparé, mais en même temps très réceptif.

29 DECember Decembre

The building of Shoes Or No Shoes? (by architect Johan Ketele and designer Lode Uyterschaut), © SONS

30 DECember Decembre

SONS: Shoes SONS: Shoes Or No Shoes? Or No Shoes?

Shoes Or No Shoes? in Kruishoutem is geen Shoes Or No Shoes? à Kruishoutem n'est pas un museum in de strikte zin van het woord, het musée au sens strict du terme, mais une façon is een schoenbelevenis diep in de Vlaamse tout à fait inédite d'aborder la chaussure au cœur Ardennen. des Ardennes flamandes.

SONS is in de eerste plaats het visitekaartje van SONS est aussi la carte de visite du groupe Cortina de groep Cortina Shoes, één van de grootste Shoes, un des plus gros producteurs de chaussures schoenproducenten ter wereld. Dirk Vanderschueren au monde. Son propriétaire, Dirk Vanderschueren, is eigenaar van Cortina en mecenas van est le mécène de ce projet artistique. Le bâtiment het kunstenproject. Het gebouw van SONS in de SONS abrite trois collections exceptionnelles Kruishoutem herbergt drie uitzonderlijke collecties nées de trois projets bien distincts: une collection van verschillende verzamelaars met elk hun eigen de souliers d'artistes contemporains, une collection project: een collectie schoenen van hedendaagse ethnographique et une collection de chaussures kunstenaars, een etnografische collectie en een de designers, auxquelles s'ajoute - en complément designercollectie, alsook een collectie striptekeningen des souliers d'artistes - une collection de dessins en gedichten rond ‘de schoen’ (complementair aan humoristiques et de textes ayant la chaussure de kunstenaarsschoenen). Regelmatig vinden er ook pour thème. En outre, SONS accueille tijdelijke tentoonstellingen plaats, in de polyvalente régulièrement des expositions temporaires, soit ruimte of zelfs buiten rondom het gebouw. dans l'espace polyvalent soit en plein air, autour du bâtiment. In het gebouw was oorspronkelijk de voormalige Stichting Veranneman – centrum voor beeldende Cette construction unique, qui abritait à l'origine kunst – gehuisvest. Dit unieke gebouw werd in 1973 l'ancienne fondation Veranneman - un centre d'arts gerealiseerd door architect Christiaan Vander plastiques - a été réalisée en 1973 par l'architecte Plaetse in samenspraak met Emile Veranneman. Christiaan Vander Plaetse en collaboration avec Emile Het prachtig architecturaal staaltje werd in 2009 Veranneman. En 2009, elle fut remaniée à l'occasion aangescherpt toen het een andere bestemming de son changement d'affectation. L'architecte Johan kreeg. Architect Johan Ketele zorgde ervoor dat de Ketele habilla de plomb toutes les surfaces extérieures gevels van het gebouw volledig met lood werden tandis que Lode Uyterschaut redessinait les espaces bekleed; interieurarchitect Lode Uyterschaut gaf het intérieurs et les vitrines d'expositions dans un style interieur een industriële vormgeving met typerende industriel. vitrinekasten. Grâce à Cortina et à Dirk Vanderschueren, Dankzij Cortina en Dirk Vanderschueren hebben les deux collections principales (la collection de beide voorname collecties (de etnografische ethnographique et les chaussures d'artistes) sont collectie en de kunstenaarsschoenen) een visibles en un même lieu, où elles peuvent interagir gemeenschappelijke plaats gekregen, waar ze met et s'enrichir mutuellement. Cette initiative unique elkaar kunnen interageren en elkaar verrijken. Het is et passionnante bénéficie aujourd'hui d'une een boeiend en uniek initiatief geworden met brede reconnaissance internationale d'autant plus grande internationale erkenning. Deze collectie kent geen qu'on ne lui connaît pas d'équivalent. Seul The Bata gelijke; enkel The Bata Shoe Museum in Toronto Shoe Museum à Toronto peut tenter de soutenir la

31 DECember Decembre

kan enigszins concurreren, zij het enkel met de comparaison, mais uniquement avec la collection etnografische collectie van SONS, die overigens de ethnographique de SONS, qui est d'ailleurs la plus grootste ter wereld is. riche au monde.

De collectie schoenen van hedendaagse kunstenaars La collection de chaussures d'artistes comporte omvat meer dan 1200 objecten van hedendaagse plus de 1200 objets ayant appartenu à des artistes kunstenaars. Veerle Swenters en Pierre Bogaerts, contemporains. Il y a une vingtaine d'années que een Antwerps schoenmakerskoppel, startten een Veerle Swenters et Pierre Bogaerts, un couple de twintigtal jaar geleden met het verzamelen van fabricants de chaussures anversois, ont commencé à kunstenaarsschoenen. Voorheen bezaten ze nog collectionner les chaussures d'artistes. Ils possédaient het bedrijf Shoe-Art Swenters dat onder andere autrefois la société Shoe-Art Swenters, qui a conçu in samenwerking met Jan Fabre schoenen heeft – en collaboration avec Jan Fabre – les chaussures bekleed voor de opvoering van Silent Screams, utilisées dans la représentation de Silent Screams, Difficult Dreams (1992) tijdens de Documenta IX te Kassel. Difficult Dreams (1992) à la documenta IX de Cassel.

De verzamelwoede op het gebied van Leur manie de collectionner les chaussures d'artistes kunstenaarsschoenen is een nooit eindigend s'est muée en un projet sans fin. Plus récemment, en project geworden. Recenter zijn Pierre en Veerle complément de cette collection, Pierre et Veerle se ook begonnen met het verzamelen van auteurs- sont aussi mis à rassembler des textes d'écrivains et en cartooncollecties ter aanvulling van de des dessins. Chaque fois qu'un artiste lui offre une schoenencollectie. Voor de kunstenaarsschoenen paire de souliers, le couple lui demande d'y apporter permitteerde het koppel zich om steeds een une touche personnelle. Un appel à la créativité qui kleine toevoeging van de kunstenaars te vragen. change tout et soulève la question suivante: s'agit- Creativiteit is hier een belangrijke troef! Bij de il encore de simples chaussures ou sommes-nous kunstenaarscollectie luidt de vraag dan ook: face à de véritables œuvres d'art? En plaçant sur un zijn het louter schoenen of zijn het daadwerkelijk piédestal (au sens figuré) les chaussures d'artistes kunstwerken? Door de gesigneerde en bewerkte signées et transformées, Pierre et Veerle posent même

The contemporary artists' shoes collection (by Veerle Swenters and Pierre Bogaerts), © SONS

32 DECember Decembre

kunstenaarsschoenen op een (figuurlijke) sokkel te une question plus générale: les chaussures sont-elles plaatsen, stellen Pierre en Veerle de kritische vraag of oui ou non de l'art? (Pensez à l'urinoir que Marcel de schoenen al dan niet kunst zijn. (Denk aan Marcel Duchamp transforma en œuvre d'art en 1917, en Duchamp die in 1917 een urinoir signeerde en hem y apposant sa signature et en le baptisant Fontaine.) omdoopte tot het kunstwerk Fountain.) La collection contient les noms des artistes les plus De collectie bevat namen van de bekendste connus de la planète et est très représentative de artiesten ter wereld en is enorm representatief voor la scène artistique contemporaine. Arman, Baselitz, de hedendaagse kunstscène. Arman, Baselitz, Fabre, Long, Panamarenko, Pistoletto, Richter, Fabre, Long, Panamarenko, Pistoletto, Richter, Wesselman, Uecker etc. ont tous offert une paire de Wesselman, Uecker enz. hebben allemaal een paar chaussures usagées à notre duo. On se demande gebruikte schoenen afgestaan aan het duo. Men parfois comment Pierre et Veerle sont arrivés à vraagt zich wel eens af hoe Pierre en Veerle dit voor leurs fins. La première étape, en 1991, a consisté à elkaar hebben gekregen. In de eerste fase (1991) rassembler les coordonnées des artistes. Ce n'est verzamelden ze ter voorbereiding gegevens van qu'après l'envoi de plus d'un millier de lettres que de kunstenaars. Na het versturen van duizenden leurs efforts ont commencé à porter des fruits. Leur brieven kwam er eindelijk resultaat. Het enthousiasme enthousiasme s'est rapidement propagé (grâce aux groeide snel (onder meer na de vele bezoeken nombreuses visites rendues aux artistes dans leurs aan kunstenaars in hun galerie of atelier of tijdens galeries ou leurs ateliers et aux innombrables voyages de talrijke rondreizen onderweg naar beurzen en à destination de foires et de biennales), et c'est biënnales) en vele kunstenaars transformeerden bijna presque spontanément que les artistes se sont mis à spontaan hun schoenen in waardevolle kunstwerken. transformer leurs chaussures en précieuses œuvres Vandaag de dag is het succes zo groot dat enkel d'art. A l'heure actuelle, le succès est tel que seuls de allerbelangrijkste namen nog aanvaard kunnen les plus grands noms peuvent encore faire des dons worden – wil men dat het (reeds omvattende) project – si on ne veut pas que la collection, déjà très vaste, niet uit zijn voegen barst. explose hors de son cadre.

33 DECember Decembre

De etnografische collectie behelst meer dan 2700 La collection ethnographique contient plus de 2700 paar schoenen van meer dan 155 landen en regio’s. paires de chaussures provenant de plus de 155 De Nederlandse verzamelaar William (Boy) pays et régions. Le collectionneur néerlandais Habraken reist sinds lang de wereld rond om deze William (Boy) Habraken parcourt le monde depuis schoenen bij elkaar te brengen, een levenswerk 44 ans pour rassembler ces chaussures, et ce travail van 44 jaar dat nog steeds voortgezet wordt. Alles de toute une vie n'est pas près de se terminer. Tout is begonnen met een cadeau van een Franse a commencé par un cadeau reçu d'une relation zakenrelatie: een paar leren schoenen met d'affaires française: une paire de chaussures de cuir spijkers om sap uit druiven te persen voor de à semelles cloutées utilisées par les vignerons pour wijnproductie. fouler le raisin.

Het schoeisel dat Habraken verzamelt, is schoeisel Les souliers que collectionne Habraken font partie dat gedragen wordt bij traditionele inheemse de costumes indigènes traditionnels. Selon klederdrachten. De etnografische collectie is door le Guinness World Records, la collection Guinness World Records uitgeroepen tot grootste ethnographique de SONS est la plus grande verzameling van stam- en volkerenkundig schoeisel collection de chaussures tribales et ethnographiques ter wereld! Dit project representeert de verschillende au monde ! La plupart des peuples de la planète culturen van elk continent op aarde. William Habraken sont représentés, mais les pièces les plus bracht de meest interessante exemplaren bijeen: intéressantes appartiennent aux ensembles culturels van Noord Amerikaanse Indianen, Eskimo’s uit de suivants: Indiens d'Amérique du Nord, Esquimaux Noordpool gebieden, Afrikaanse stammen, Berbers, des régions arctiques, ethnies africaines, Berbères, Bedoeïenen, Mongolen, het Ottomaanse en bédouins, Mongols, empire ottoman et civilisations voor-Inca rijk. De collectie is quasi exhaustief. pré-inca.

Habraken is ook de persoon die verantwoordelijk C'est aussi à Habraken que l'on doit la collection is voor de designercollectie. De (iets beperktere) des designers. Celle-ci, un peu plus limitée, contient designercollectie bevat unieke stukken van ’s werelds des pièces uniques conçues par les créateurs de meest bekende schoenenontwerpers (vanaf de chaussures les plus connus au monde (XXe et XXIe twintigste eeuw), zoals Christian Louboutin, André siècles), tels Christian Louboutin, André Perugia, Perugia, Salvatore Ferragamo, Jimmy Choo of Salvatore Ferragamo, Jimmy Choo ou Vivienne Vivienne Westwood. Hier wordt al snel duidelijk dat Westwood. Le visiteur se rend très vite compte que ontwerpers almaar teruggrijpen naar culturele ces créateurs ne cessent de faire des emprunts à des kenmerken van volkeren uit lang vervlogen tijden in peuples parfois très éloignés, aussi bien dans le temps ver afgelegen gebieden. que dans l'espace.

Shoes Or No Shoes? Een vraag waarop ieder van u Shoes Or No Shoes? Une question à laquelle chacun zelf een antwoord mag verzinnen, na een d'entre vous peut apporter sa propre réponse, après ongetwijfeld begeesterende kennismaking met een cette découverte, sans nul doute passionnante, ongezien schoenenconcept: SONS in d'une conception inédite de la chaussure: SONS à Kruishoutem. Kruishoutem.

34 DECember Decembre

Group pictures during the cocktail at Shoes Or No Shoes?, December 2012

35 DECember Decembre

Atelierbezoeken Visite d'ateliers

In december 2012 bezochten we niet alleen Au mois de décembre dernier, nous avons eu le Shoes Or No Shoes?, maar ook enkele belangrijke plaisir de visiter Shoes Or No Shoes?, mais kunstenaarsateliers. We kregen de kans binnen également quelques beaux ateliers d’artistes. te kijken bij en in dialoog te treden met volgende Nous avons ainsi pu entamer le dialogue avec vooraanstaande kunstenaars: Johan Tahon, Johan Tahon, Patrick Van Caeckenbergh et Patrick Van Caeckenbergh en Matthieu Ronsse. Matthieu Ronsse et découvrir leurs univers respectifs.

Johan Tahon (Munkzwalm) Johan Tahon (Munkzwalm)

Johan Tahon, in 1965 geboren te Menen, woont Johan Tahon est né à Menin en 1965. Il vit et travaille en werkt in Zwalm. Hij beschikt ook over een groter à Zwalm et possède aussi un atelier plus vaste à atelier in Oudenaarde en één in Istanboel (Turkije). Audenarde et un autre à Istanbul. Dans le plus petit Het minder grote atelier in Zwalm doet dienst voor de atelier situé à Zwalm, l'artiste élabore les œuvres keramische werken en kleinere studies, het uitgestrekte en céramique et les études de petit format, le atelier voor de écht monumentale werken. Nadat grand atelier étant réservé aux œuvres vraiment Tahon wordt gevormd aan de plaatselijke academie monumentales. Après son passage par l'académie van Menen, studeert hij verder beeldhouwkunst aan de Menin, Tahon a poursuivi sa formation de sculpteur de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te à l'Académie royale des Beaux-Arts de Gand. En Gent. Sinds 1994 krijgt Tahon als kunstenaar erkenning 1994, la renommée de l'artiste a dépassé les frontières in binnen- en buitenland en stelt hij er tentoon. In 1996 de la Belgique et il expose désormais aussi bien à wordt hij opgemerkt door curator en kunstkenner Jan l'étranger que dans notre pays. Depuis 1996, époque Hoet. Vanaf dat moment krijgt hij de kans om samen où il est remarqué par , spécialiste de l'art te werken en te interageren met diverse andere contemporain, directeur du SMAK et commissaire gerenommeerde kunstenaars. Zijn werk is vandaag de nombreuses expositions, Tahon a la chance de de dag opgenomen in vooraanstaande publieke collaborer et d'interagir avec divers artistes de renom. en private collecties. Verscheidene reusachtige Certaines de ses œuvres appartiennent aujourd'hui à sculpturen werden geconcipieerd voor de openbare des collections publiques et privées de premier plan. ruimte, zoals het beeld Universus in Oudenaarde en Parmi ses créations figurent aussi plusieurs sculptures New Seismo in Den Haag. Tahon’s werk vindt haar gigantesques conçues pour l'espace public, comme inspiratie in werk van kunstenaars als Rodin, Brancusi, Universus à Audenarde et New Seismo à La Haye. Giacometti, Lehmbruck, Bacon en Beuys. Enkele L'œuvre de Tahon s'inspire de celle d'artistes comme jaren geleden werd Johan Tahon gevolgd door een Rodin, Brancusi, Giacometti, Lehmbruck, Bacon ou cameraploeg om een docufilm te maken van zijn werk Beuys. Il y a quelques années, Johan Tahon a été (Sven Verhaeghe, 2010). suivi par une équipe de tournage qui a réalisé un documentaire sur son œuvre (Sven Verhaeghe, 2010). Als we Tahon zeggen, denken we in eerste instantie aan de kenmerkende witte gipsen mensachtige À l'évocation de son nom, on pense d'abord à figuren die soms metershoog of –lang zijn. Maar naast ses figures anthropomorphes en plâtre blanc très gips, behoren ook de gigantische bronzen en de caractéristiques mesurant parfois plusieurs mètres beperktere werken in keramiek, vaak met daarover de haut ou de long. Mais le plâtre n'est pas la seule een witte glazuurlaag, tot Tahon’s geliefkoosde matière de prédilection de l'artiste, comme l'attestent kunstvormen. Sommige van de beelden hebben ses gigantesques bronzes et ses œuvres en céramique enerzijds iets van de ruwheid van een boomstronk, de taille plus modeste, souvent recouvertes d'une en anderzijds doen ze haast monsterachtig aan. glaçure blanche. Les sculptures évoquent tantôt la

36 DECember Decembre

Het emotionele aspect staat steeds centraal. rugosité d'un tronc d'arbre, tantôt des êtres presque Belangrijk om weten is dat aan elk van de verstilde, monstrueux, mais suscitent toujours une grande rotsachtige sculpturen een ingewikkelde queeste émotion. Il faut savoir que chacune de ces œuvres is voorafgegaan. Niet zelden hebben er tijdens muettes à l'aspect minéral est le résultat d'une dit proces meerdere destructieve handelingen laborieuse quête. Il n'est pas rare qu'elles aient subi plaatsgevonden. Tahon is niet voor niets een plusieurs traitements destructifs en cours d'exécution. getormenteerd kunstenaar. Met de objecten die Tahon mérite en effet l'appellation d'artiste tourmenté. hij maakt, wil hij een bepaalde leegte vullen en z’n La fabrication de ces objets lui permet de combler eenzaamheid bestrijden, in een roep naar un certain vide, de combattre sa solitude et s'inscrit erkenning. Een groot deel van zijn beeldhouwwerken dans une quête de reconnaissance. Certaines de ses zijn ontstaan vanuit pijnlijke en traumatische sculptures sont nées d'expériences douloureuses et ervaringen. Tahon is als kunstenaar geboren, en traumatiques. Tahon est né pour être artiste et l'art est kunst is voor hem dan ook van onmisbaar belang donc indispensable à sa survie. Et sur ce point, il n'a om te kunnen overleven. En juist hiermee maakt pas choisi la voie la plus facile. “Je veux être le meilleur hij het zichzelf niet gemakkelijk. Hij neemt zijn dans la plus compliquée des disciplines artistiques”, kunstenaarschap als een ware plicht op, want zoals nous dit-il. Voilà qui explique pourquoi sa vocation hij zelf zegt: “Ik wil de beste zijn in de moeilijkste n'a rien d'une sinécure. Au cœur de son atelier, kunstvorm”. Vanuit zijn atelier wroet hij aan de il s'acharne sur ses créations jusqu'à ce qu'elles sculpturen totdat ze ‘terugpraten’ en duidelijk wordt ‘répondent’ et qu'il acquière la conviction qu'elles dat ze ‘af’ zijn. De witte beelden dragen dan ook sont vraiment terminées. Une fois qu'elles quittent één voor één de eigenheid van hun biotoop mee l'atelier, les sculptures blanches emportent ainsi l'une eens ze het atelier verlaten, en Tahon zich kwetsbaar après l'autre les traces du milieu qui les a vu naître, ce opstelt om een dialoog aan te gaan met de qui, pour l'artiste, équivaut à une sorte de mise à nu au toeschouwer. moment où se noue le dialogue avec le spectateur.

Studio Johan Tahon, Munkzwalm, December 2012 Studio Johan Tahon, Munkzwalm, December 2012

37 DECember Decembre

MAJOR EXHBITIONS

2013 »»White Archè, The Özlüce Cultural House, Nilüfer, Bursa, Turkey, 2013

2012 »»Almond, Galerie Van De Weghe, Antwerp, 2012-2013 »»Barbarossa, Consulate General of Belgium, Istanbul, Turkey, 2012

2011 »»White Seeders, Akbank Art Center, Istanbul, Turkey, 2011 »»Waq Waq, Galeri ArtIst, Berlin, Germany, 2011

2010 »»Johan Tahon - The Liminal Act, de Nederlandsche Bank, Amsterdam, The Netherlands, 2010 »»Der Traum des Bildhauers: Johan Tahon, Gerhard Marcks Haus - Das Bildhauermuseum im Norden, Bremen, Germany, 2010 »»Hemisphere, Hagia Irene (Topkapi Paleis), Istanbul, Turkey, 2010 »»NY Lamb, Envoy Gallery, New York, United States, 2010 »»Confinium, Kunstverein Schwerte, Schwerte, Germany, 2010

2009 »»Gods and Men, Galeri ArtIst, Ankara, Turkey, 2009 »»Rode reuzen en Witte dwergen, SCHUNCK - Het Glaspaleis, Heerlen, The Netherlands, 2009 »»The Transhuman Face, Galerie Van de Weghe, Antwerp, Belgium, 2009 »»Nicaea Starmap, Galeri ArtIst, Ankara, Turkey, 2009 »»New Seismo, Galerie Maurits van de Laar, Den Haag, The Netherlands, 2009 »»Perseus / Perseiden, C-Mine site, Winterslag, Genk, Belgium, 2009

2008 »»Salt White Apollo, Galeri ArtIst, Berlin, Germany, 2008 »»In der Welt sein, Galerie Het Zwart Huis, Knokke, Belgium, 2008 »»White Heat, Galerie Maurits van de Laar, Den Haag, The Netherlands, 2008 »»Leoniden 8, Kasteel Ter Dolen, Helchteren, Belgium, 2008 »»Big Bang. Whirling Atrium Observatory (1999-2008), Atrium, Stadhuis, Den Haag, The Netherlands, 2008 »»Land, Men and Gods, Galeri ArtIst, Istanbul, Turkey, 2008

GALLERIES

Antwerp: Galerie Van de Weghe - www.galerievandeweghe.be Amsterdam: Galerie Gerhard Hofland - www.gerhardhofland.com Istanbul: Galeri Artist - www.galeriartist.com New York: Envoy Gallery - www.envoyenterprises.com Paris: Galerie Dukan Hourdequin - www.dukanhourdequin.com

38 DECember Decembre

Patrick Van Caeckenbergh Patrick Van Caeckenbergh (Sint-Kornelis-Horebeke) (Sint-Kornelis-Horebeke)

Kunstenaar Patrick Van Caeckenbergh werd L'artiste Patrick Van Caeckenbergh est né à Alost in 1960 geboren te Aalst. Patrick volgde eerst en 1960. Après avoir suivi les cours de et beeldhouwkunst en keramiek aan de Academie de céramique de l'Académie d'Alost, il poursuit sa van Aalst en ging nadien naar de Koninklijke formation à l'Académie royale des Beaux-Arts de Academie voor Schone Kunsten te Gent. Sinds de Gand. Depuis les années 1990, il vit et travaille dans jaren 1990 leeft en werkt hij in het landelijke dorp le village campagnard de Sint-Kornelis-Horebeke. Sint-Kornelis-Horebeke. Van Caeckenbergh zondert Van Caeckenbergh ne vit pas en ermite. Il a choisi zich niet af, maar neemt integendeel bewust de participer activement à la vie de sa communauté, deel aan het gemeenschapsleven. Hij is enorm un engagement qui explique les liens indéfectibles geëngageerd voor het dorp en er ontstaat een qui se sont noués entre lui et son village. Les années onvoorwaardelijke wederzijdse band. In de jaren 90 1990 sont aussi une période de consécration pour krijgt Van Caeckenbergh ook veel erkenning en mag Van Caeckenbergh, qui reçoit en 1996 le Prix de la hij de Cultuurprijs van de Vlaamse Gemeenschap culture de la Communauté flamande. Son œuvre ontvangen (1996). Eveneens in het buitenland – met est également appréciée à l'étranger, surtout en de nadruk op Frankrijk, waar hij onder andere een France, où il décroche entre autres une exposition tentoonstelling in de Carré d’Art te Nîmes krijgt – wordt au Carré d’Art à Nîmes. En 2012, enfin, le M Museum zijn werk geapprecieerd. Tot slot, wijdt het Museum M (Louvain) consacre à l'œuvre de Van Caeckenbergh te Leuven in 2012 een solotentoonstelling aan Van une exposition intitulée La ruine fructueuse. À Caeckenberghs werk, getiteld La ruine fructueuse. l'époque, l'artiste n'avait plus exposé dans un Op dat moment is het sinds 1996 geleden dat de musée belge depuis 1996, si on fait abstraction des kunstenaar tentoongesteld werd in een Belgisch expositions de 2000 et 2006 dans sa galerie Zeno X à museum, los van de tentoonstellingen in zijn galerie Anvers. Zeno X (Antwerpen) in 2000 en 2006. À travers son œuvre – principalement composée Met zijn oeuvre – hoofdzakelijk bestaande uit de collages et de sculptures – Van Caeckenbergh collages en sculpturen – poogt Van Caeckenbergh cherche à livrer un regard personnel sur le monde een eigen kijk op de wereld en/of de werkelijkheid et/ou la réalité. Ses collages sont le plus souvent te geven. De collages zijn doorgaans denkbeeldig imaginaires et irréels et ses sculptures (ou plutôt ses en onwerkelijk en de sculpturen (of eerder: assemblages) fantastiques et étranges. Il n'est pas assemblages) fabelachtig en bevreemdend. Het rare que ses œuvres s'apparentent à des ready- gaat hier niet zelden om readymades. De kunstenaar made. L'artiste est un bricoleur qui détourne des is een ‘doe-het-zelver’ die alledaagse, huiselijke objets domestiques quotidiens et les transforme en objecten een nieuwe bestemming geeft door ze des entités bizarres. L'œuvre de Van Caeckenbergh om te vormen tot bizarre entiteiten. Het oeuvre van est comme une encyclopédie qui sonderait les Van Caeckenbergh is als een encyclopedie die limites de la mémoire humaine. L'obsession pour de grenzen van het menselijk geheugen aftast. De la classification du savoir et des données y est obsessie met het classificeren van kennis en gegevens omniprésente. Ce besoin irrépressible de connaître is alomtegenwoordig. Eenzelfde drang tot weten en et d'ordonner se retrouve aussi dans ses minutieux ordenen herkennen we ook in de minutieuze tekeningen dessins de vieux arbres (généalogiques) aux van oude (stam)bomen met eindeloze vertakkingen. innombrables ramifications. La science et l'art se Wetenschap en kunst fuseren tot een harmonisch fondent en un harmonieux duo, tout comme l'art et duo, net als kunst en leven onafscheidelijk zijn la vie, inséparables chez Van Caeckenbergh. L'artiste bij Van Caeckenbergh. De kunstenaar zegt zelf: déclare même: “Je viens du monde de la science et “Ik kom uit de wetenschapswereld, niet uit de non du monde de l'art”. L' 'atelier' (Patrick ne prétend kunstwereld”. Het 'atelier' (Patrick meent zelf niet over pas posséder d'atelier) de Van Caeckenbergh peut een atelier te beschikken) van Van Caeckenbergh d'ailleurs être considéré comme une œuvre d'art kan overigens worden opgevat als een kunstwerk en soi. Il s'agit d'une gigantesque boîte à 'cigares'

39 DECember Decembre

op zich. Het is een gigantische 'sigarenkist' – met qui a été récemment reconstituée au M Museum tegen de wanden 'boekenrekken' opgebouwd uit dans le cadre de son exposition rétrospective. Les hout van sigarendozen, op hun beurt gevuld met murs de l' 'atelier' sont couverts d' 'étagères' dont sigarenkistjes die dan weer allemaal gevuld zijn met les planches proviennent de boîtes à cigares et kleine verzamelingen. Zijn bescheiden universum qui contiennent à leur tour d'autres petites boîtes werd recentelijk nagebouwd in het M Museum in het à cigares abritant chacune une petite collection. kader van zijn overzichtstentoonstelling. Patrick Van Patrick Van Caeckenbergh se considère comme un Caeckenbergh ziet zichzelf als een conceptueel artiste conceptuel, parce que la maturation d'une kunstenaar, omdat het overdenken van een idee veel idée lui demande beaucoup plus de temps (et meer tijd (en fantasie) vergt dan de uitvoering ervan. d'imagination) que sa réalisation. Pour illustrer son Om dit te illustreren gebruikt hij de metafoor van het propos, il utilise la métaphore du cube de bouillon: il bouillonblokje: hij laat zijn ideeën langzaam uitkoken laisse lentement réduire ses idées jusqu'à ce qu'il n'en totdat er uiteindelijk één geconcentreerd eindproduct reste plus qu'un produit final très concentré. Mais ce overblijft. Voor de toeschouwer doet zijn werk op het qui frappe le spectateur au premier regard, ce n'est eerste zicht niet zozeer conceptueel aan, maar kan pas tant l'aspect conceptuel de son œuvre que les het eerder surrealistische en soms zelfs barokke allures surréalistes et parfois même baroques qu'elle trekken vertonen. revêt.

MAJOR EXHIBITIONS

2012 »»La ruine fructeuse, M - Museum Leuven, Leuven, 2012

2010 »»The Bare Thought, Nyehaus Gallery, New York, 2010

2009 »»Le Brouhaha (1999-2009), In Situ, Paris, 2009

2007 »»Les bicoques, La Maison Rouge/Fondation Antoine de Galbert, Paris, 2007

2006 »»Maquettes 1998-2006, Zeno X Gallery, Antwerp, 2006

2005 »»Les Adoratoires, In Situ, Paris, 2005 »»Atlas des idéations Les jardins clos, Musée d'Art Contemporain, Nîmes, 2005 »»La peau est ce qu’il y a de plus profond, Musée des Beaux Arts, Valenciennes, 2005

2003 »»Les Jardins Clos Les histoires naturelles, FRAC Provence-Alpes-Côte d'Azur, Marseille, 2003

2002 »»Stil Geluk. Een keuze uit het werk 1980-2001, , Maastricht, 2002

GALLERY

Antwerp: Galerie Zeno X - www.zeno-x.com

40 DECember Decembre

Studio (or: 'the cigar box') Patrick Van Caeckenbergh, Sint-Kornelis-Horebeke, December 2012

Curator Eva Wittocx explaining the work of Patrick Van Caeckenbergh to some of our members

41 DECember Decembre

Matthieu Ronsse (Mullem) Matthieu Ronsse (Mullem)

Matthieu Ronsse werd in 1981 geboren te Kortrijk. Matthieu Ronsse est né à Courtrai en 1981. Il vit et Hij leeft en werkt vandaag in Mullem. Zijn opleiding travaille aujourd'hui à Mullem. Peu de temps après (1999-2003) heeft hij genoten aan de Koninklijke avoir achevé sa formation à l'Académie royale des Academie voor Schone Kunsten te Gent. Vlak nadat Beaux-Arts de Gand (1999-2003), il entame une hij afstudeerde ging hij een samenwerking aan collaboration avec la Galerie Hoet Bekaert (dans met Galerie Hoet Bekaert (waar hij ook meteen laquelle il expose également). Lors de son premier tentoonstelde) – met een expositie die een uur na vernissage, toutes ses œuvres sont vendues en moins de vernissage al uitverkocht was. Matthieu Ronsse d'une heure. Matthieu Ronsse devient aussitôt un werd meteen één van de meest veelbelovende des artistes les plus prometteurs de sa génération. kunstenaars van zijn generatie. In 2006 stelde hij En 2006, il expose au Museum Dhondt Dhaenens. tentoon in het Museum Dhondt Dhaenens. The Spirit The Spirit Moves Me (2010) au Kunstverein de Bonn Moves Me (2010) in het Kunstverein Bonn is zijn eerste est sa première exposition personnelle dans une institutionele solotentoonstelling in het buitenland. institution étrangère. Ronsse n'est pas uniquement Ronsse is actief als beeldend kunstenaar, maar ook un artiste plasticien: il est aussi musicien et acteur. als muzikant en performer. Zijn tentoonstellingen Ses expositions ne comportent pas seulement des bevatten naast schilderijen ook (soms architecturale) tableaux. On y découvre également des installations installaties, alledaagse objecten, assemblages en (parfois architecturales), des objets quotidiens, des sculpturen. Sinds 2010 woont de kunstenaar, samen assemblages et des sculptures. Depuis 2010, l'artiste met juweelontwerpster Louisa Maria Ponseele, in een vit à Mullem dans une habitation aux allures de woning met kasteelallures in Mullem. Bij Ronsse zijn château, qu'il partage avec la créatrice de bijoux atelier en privéhuis niet strikt van elkaar gescheiden, Louisa Maria Ponseele. À Ronsse, son atelier et sa maar lopen ze harmonieus in elkaar over. maison privée ne sont pas strictement séparés mais s'interpénètrent harmonieusement. Matthieu Ronsse is niet alleen een enorm kwaliteitsvolle schilder op puur technisch vlak, hij Matthieu Ronsse n'est pas seulement un peintre beschikt ook over een grondige kennis van de extrêmement doué sur le plan purement technique, kunstgeschiedenis. De kunstenaar is gefascineerd il possède aussi une connaissance approfondie de door oude meesters en zijn oeuvre refereert aan de l'histoire de l'art. Il est fasciné par les maîtres du passé Renaissance en de Barok. Inspiratie ontleent hij onder et son œuvre contient souvent des références à la meer aan de Gouden Eeuw en aan kunstenaars Renaissance et à l'âge baroque. Parmi ses sources als Rembrandt, Manet, Velazquez, Goya, enzovoort. d'inspiration figurent entre autres le Siècle d'Or et Het resultaat van zijn schilderkunst kan variëren van des artistes comme Rembrandt, Manet, Velázquez, extreem figuratief tot compleet abstract: portretten, Goya, etc. Sa production picturale peut aller de naakten, stillevens, landschappen, monochromen la figuration la plus pure à l'abstraction la plus en andere abstracte werken. Het oeuvre van Ronsse complète: portraits, nus, natures mortes, paysages, is op z’n minst eclectisch te noemen. Vaak krijgen monochromes et autres œuvres abstraites composent we een amalgaam van oud en nieuw, hoge en une œuvre pour le moins éclectique. Ronsse nous lage cultuur, populair en klassiek. Het schilderij als offre un mélange d'ancien et de nouveau, de haute object wordt tevens gedesacraliseerd. Er is sprake et de basse culture, d'art populaire et d'art classique. van destructie en vandalisme (à la Fontana, die met Son œuvre témoigne en outre d'une désacralisation zijn Concetto spaziale één van de eersten was om in de la peinture en tant qu'objet. Il y est question de linnen doeken te snijden). De canvassen die we bij destruction et de vandalisme (comme chez Fontana, Ronsse te zien krijgen, zijn gedeconstrueerd, beplakt, qui, pour son Concetto spaziale, fut un des premiers beschadigd, … Ook de muren van een gebouw of à inciser et transpercer des toiles de lin). Les toiles

42 DECember Decembre

zelfs kartonnen dozen kunnen als ondergrond dienen que nous propose Ronsse sont déconstruites, collées, voor een schilderwerk. Ronsse gebruikt een brede endommagées… Même les murs d'un bâtiment ou diversiteit aan (schilders)materialen: van olieverf tot des boîtes en carton peuvent servir de support à son afvalresten. De kunstenaar toont zich met andere œuvre picturale. Ronsse utilise une grande diversité woorden niet schuw tegenover organische en/of de matériaux: de la peinture à l'huile aux déchets les vergankelijke materialen, die hij overigens op een plus divers. En d'autres mots, il n'hésite pas à recourir onorthodoxe manier aanwendt. Naast de brede à des matériaux organiques et/ou éphémères, qu'il diversiteit aan materialen, treedt er ook een variëteit exploite d'ailleurs d'une manière peu orthodoxe. A aan formaten op. Matthieu Ronsse speelt een spel la grande diversité des matériaux s'ajoute la variété met de traditionele indeling van de ruimte. Zijn des formats. Matthieu Ronsse se joue de la division werken hebben een ‘complexe innerlijke structuur’ en traditionnelle de l'espace. Ses œuvres possèdent une verhouden zich op een meerduidige wijze tot elkaar. ‘structure interne complexe’ et entretiennent entre Tijdens het creatieve proces draait alles rond het elles des liens ambigus. L'intuition, les associations intuïtieve, associatieve, kortom het toevalselement. d'idées, en un mot le hasard, jouent un rôle central au Zijn kunst is allerminst conceptueel, maar integendeel cours du processus créatif. Son art n'est en aucun cas hyperindividueel ingegeven. conceptuel, il est au contraire 'hyper-individuel'.

MAJOR EXHIBITIONS

2012 »»Cheap imitations, Almine Rech Gallery, Paris, 2011-2012

2011 »»Towerplace, Almine Rech Gallery, Brussels, 2011 »»Rise and fall, Galerie Luis Campaña, Berlin, 2011 »»Cosy fear, Galerie Luis Campaña, Berlin, 2010-2011

2010 »»The Spirit Moves Me, Bonner Kunstverein, Bonn, 2010 »»La ferme suisse au loin, en arrivant au château, Almine Rech Gallery, Brussels, 2010 »»Summerproject GUSTAV, Hoet Bekaert Gallery, Knokke, 2010

2009 »»Guinguette de l’entrée du petit bois admirable, Galerie Almine Rech, Paris, 2009

2006 »»Picture this! - Women and fluids, Museum Dhondt Dhaenens, Deurle, 2006 »»THE END, Galerie Luis Campaña, Cologne, 2006 »»Struggle of the Bourgeoisie, Hoet Bekaert Gallery, Ghent, 2006

GALLERIES & CONTACT

Brussels/Paris: Almine Rech Gallery - www.alminerech.com Berlin: Gallery Luis Campaña - www.luiscampana.de

43 JANUARI JANVIER Stedelijk Museum: Stedelijk Museum: Mike Kelley Mike Kelley

Het Stedelijk Museum te Amsterdam werd opgericht Le Stedelijk Museum Amsterdam, créé en 1874, jouit in 1874. Het is een internationaal instituut met een aujourd'hui d'un rayonnement international. Sa collectie die vaak aanzien wordt als één van de collection d'art moderne, d'art contemporain et de belangrijkste van moderne en hedendaagse kunst design est en effet considérée comme une des plus en vormgeving ter wereld. Vanaf de jaren 1870 tot op importantes au monde. Elle contient pas moins de heden omvat de verzameling ruim 90.000 werken, 90.000 œuvres, dont les plus anciennes remontent waaronder diverse topstukken, uit verschillende aux années 1870 et les plus récentes viennent à disciplines: schilderkunst, beeldhouwkunst, peine de voir le jour. On y découvre des chefs- fotografie, film- en videokunst, installaties, werken op d'œuvre relevant des disciplines les plus diverses: papier, kunstenaarsboeken, toegepaste kunst en peinture, sculpture, photographie, films et vidéos, industriële en grafische vormgeving. installations, œuvres sur papier, livres d'artistes, arts appliqués et design industriel et graphique. Architectuur Ann Goldstein, directeur van het Stedelijk Museum, liet Architecture de feestelijke heropening van het Stedelijk plaatsvinden Ann Goldstein, directrice du Stedelijk Museum, a op 22 september 2012. De verbouwing en renovatie présidé la cérémonie de réouverture du musée le van het Stedelijk Museum Amsterdam gingen van start 22 septembre 2012. Les travaux de rénovation et de in 2003/2004. Na lang wachten ten gevolge van de construction avaient débuté en 2003/2004. Après opgelopen bouwvertraging (er werd eerst gedacht une longue attente due à divers retards et contretemps aan een heropening in 2007!), is het museum vandaag (la réouverture avait initialement été prévue pour eindelijk weer open voor het publiek, zij het in een 2007!), le musée a enfin rouvert ses portes au public, compleet andere gedaante. mais sous une forme complètement différente.

View of the interior of the Stedelijk Museum (transition between the old and A group of The Art Society members contemplating a work of art by Mike Kelley, new building), January 2013 January 2013

44 JANUARI JANVIER

Enerzijds is er het oude gebouw. Het historische Commençons par l'ancien bâtiment. Le bâtiment gebouw van het Stedelijk Museum uit 1895 historique du Stedelijk Museum datant de 1895 et (ontworpen door A.W. Weissman) werd volledig conçu par A.W. Weissman a été complètement gerenoveerd om te kunnen blijven beantwoorden rénové afin de répondre aux nouvelles normes aan de huidige internationale standaarden en om internationales et de disposer d'un nombre voldoende tentoonstellingszalen te kunnen voorzien suffisant de salles d'exposition pour la présentation voor de presentatie van de collectie. Het is dan ook de la collection. L'objectif était en effet que les de bedoeling de vooraanstaande werken uit de œuvres majeures de la collection soient visibles en collectie op permanente basis te tonen. De vaste permanence. La collection, très vaste, est divisée collectie is opgesplitst in twee delen. Het eerste deel en deux parties. La première – qui va des années – vanaf de jaren 1870 tot de jaren 1960 – neemt de 1870 aux années 1960 – occupe la moitié du rez-de- helft van de begane grond van het historisch gebouw chaussée du bâtiment d'origine (dont un espace a in. (Er is eveneens plaats voorbehouden voor de même été prévu pour la présentation de la collection presentatie van de collectie vormgeving.) Het tweede de design). La seconde partie – qui va des années deel – vanaf de jaren 1960 tot nu – is ondergebracht 1960 à nos jours – est logée au deuxième étage de op de tweede verdieping van het oude gebouw. In de l'ancien bâtiment. Dans cette nouvelle présentation collectiepresentatie bevinden zich meerdere nieuwe figurent plusieurs acquisitions récentes, comme par aanwinsten, zoals bijvoorbeeld de meest recente: exemple H.M. (2012) de Luc Tuymans, dernière venue H.M. (2012) van Luc Tuymans. dans la collection.

Anderzijds is er de nieuwbouw. Aangrenzend aan Quant au nouveau bâtiment, il est véritablement het oude Stedelijk werd er een nieuw gebouw accolé au vieux Stedelijk. Pourvu de trois niveaux gezet met twee verdiepingen boven de grond en dont un sous-sol, il est destiné à accueillir één ondergronds voor nieuwe expositieruimtes les expositions temporaires et contient divers voor tijdelijke tentoonstellingen en tal van aménagements destinés au public. Le nouveau publieksvoorzieningen. De nieuwbouw is in de bâtiment est familièrement appelé 'de Badkuip' volksmond door het in het oog springende witte (la baignoire) en raison de sa forme très particulière et bouwvolume beter bekend als 'de Badkuip'. de sa couleur blanche. Ce gigantesque projet Dankzij dit gigantische bouwproject krijgt het de construction a permis au Stedelijk Museum Stedelijk Museum er 8.000 vierkante meter aan de gagner 8.000 mètres carré de surface tentoonstellingsoppervlakte bij. d'exposition.

Architectenbureau Benthem Crouwel, in 2004 gekozen C'est le bureau d'architectes Benthem Crouwel, door een jury, is verantwoordelijk voor de renovatie sélectionné par un jury en 2004, qui a été chargé en nieuwbouw. Het ontwerp vormt trouwens een de la rénovation et de la construction du nouveau belangrijke bijdrage aan het design in Nederland. Het bâtiment. Le projet représente d'ailleurs une Stedelijk Museum ten tijde van voormalig directeur importante contribution au design néerlandais. Willem Sandberg vormde het uitgangspunt voor La conception architecturale de ce nouvel édifice de architecturale vormgeving van de nieuwbouw. s'inspire du Stedelijk Museum à l'époque de l'ancien Hiermee wordt verwezen naar het wit schilderen (en directeur Willem Sandberg: espaces intérieurs peints het ontdoen van decoratie) van de binnenruimtes en blanc et suppression de toute décoration de façon zodat men een neutrale achtergrond bekomt in het à obtenir un fond neutre dans l'intérêt de l'art. Et c'est belang van de kunst. Hetzelfde wit van Sandberg le même blanc, cher à Sandberg, qui a été utilisé werd gebruikt voor de buitenkant van het gebouw. De pour l'enveloppe extérieure de l'édifice: un imposant imposante en naadloze luifel vormt een architecturaal auvent monobloc et lisse qui constitue un tour de hoogstandje. force architectural.

Ondanks het ogenschijnlijke contrast aan de Si, extérieurement, le contraste entre les deux buitenkant, zijn de twee gebouwen binnenin volledig bâtiments est frappant, à l'intérieur ils sont geïntegreerd en vloeien ze harmonisch in elkaar parfaitement intégrés et s'interpénètrent

45 JANUARI JANVIER

over. Overigens werd de hoofdingang verplaatst en harmonieusement. L'entrée principale a d'ailleurs georiënteerd richting het Museumplein, zodanig dat été déplacée et orientée vers la Place du Musée het Stedelijk meer dan ooit in dialoog treedt met haar (Museumplein), ce qui renforce plus que jamais le buren: het Rijksmuseum, het Van Gogh Museum en dialogue entre le Stedelijk et ses voisins le Rijksmuseum, het Concertgebouw. le Van Gogh Museum et le Concertgebouw.

Tentoonstellingen Expositions De openingstentoonstelling Beyond Imagination L'exposition inaugurale Beyond Imagination (september – half november 2012) nam de gehele (septembre – mi-novembre 2012) occupait tout bovenverdieping van de nieuwbouw in. Het was l'étage supérieur du nouveau bâtiment. Elle était à la een eerbetoon aan de Amsterdamse hedendaagse fois un hommage au monde de l'art contemporain kunstwereld die eveneens de artistieke vernieuwing in amstellodamois et un témoignage du renouveau Nederland in het daglicht stelde. Voor de gelegenheid artistique néerlandais. Vingt artistes actifs aux Pays- werd er aan twintig kunstenaars werkzaam in Nederland Bas ont été sélectionnés pour exposer leurs œuvres, gevraagd deel te nemen aan het project. Dit resulteerde dont quinze ont été spécialement conçues pour onder meer in vijftien nieuwe kunstwerken speciaal l'occasion. Une autre exposition temporaire intitulée geconcipieerd voor de tentoonstelling. In een andere Works in Place (23 sept.- 4 nov. 2012) présentait des tijdelijke tentoonstelling getiteld Works in Place (tot installations et des œuvres de grande dimension begin november) werden grootschalige werken en appartenant à la collection du Stedelijk. L'objectif installaties uit de collectie van het Stedelijk opgenomen. était de monter la façon dont les artistes De vraag die er werd gesteld is hoe kunstenaars gèrent l'espace pour la présentation de leurs omgaan met ruimte en de presentatie van hun werk. œuvres.

Nu loopt de langverwachte overzichtstentoonstelling Le Stedelijk Museum accueille pour le moment une gewijd aan het oeuvre van de Amerikaanse exposition rétrospective attendue de longue date kunstenaar Mike Kelley. Nog een belangrijke reden consacrée au travail de l'artiste américain Mike Kelley, om het Stedelijk Museum te bezoeken. Op 15 ce qui constitue une autre bonne raison de visiter december 2012 ging de première van deze eerste ce musée. Elle s'est ouverte le 15 décembre 2012 grote en internationale tentoonstelling door in het et constitue la 'première' d'une grande exposition Stedelijk, om nadien door te reizen naar verscheidene internationale qui fera ensuite le tour de plusieurs prominente musea (Centre Pompidou in Parijs, MoMA musées prestigieux (le Centre Pompidou à Paris, le PS1 in New York en Museum of Contemporary Art in MoMA PS1 à New York et le Museum of Contemporary Los Angeles); de tentoonstelling in het Stedelijk liep Art à Los Angeles); elle était visible au Stedelijk nog tot 1 april 2013. Het werk in de retrospectieve jusqu'au 1er avril 2013. Les œuvres de cette exposition tentoonstelling Mike Kelley biedt een overzicht van zijn rétrospective Mike Kelley offrent une vue d'ensemble oeuvre vanaf het midden van de jaren 70 tot kort voor de son travail depuis le milieu des années 1970 zijn vroegtijdig en tragisch overlijden begin 2012. Het jusque peu avant sa mort prématurée et tragique Stedelijk komt met een primeur door meer dan 200 début 2012. Elles sont au nombre de deux cents, ce werken bij elkaar te brengen – het grootste overzicht qui représente à ce jour la plus grande rétrospective van Kelley’s werk tot nu toe. Curator van dit eerste en consacrée à cet artiste. La commissaire de cette forse tentoonstellingsproject is Eva Meyer-Hermann. première grande exposition est Eva Meyer-Hermann. Zij draagt de zware verantwoordelijkheid het project, Le projet, qui avait débuté en collaboration avec dat eerst in samenwerking met de kunstenaar l'artiste, a ensuite reposé sur ses seules épaules verliep, voort te zetten. Het opzet werd enigszins et a subi quelques modifications, passant d'une gewijzigd: van een meer thematische naar een quasi présentation essentiellement thématique à une chronologische presentatie. De tentoonstelling omvat présentation quasi chronologique. L'exposition schilderijen, beeldhouwwerken, objecten, werken présente des peintures, des sculptures, des objets, op papier, video’s en performance en multimedia des œuvres sur papier, des vidéos, des performances installaties. De totale oppervlakte van de nieuwbouw et des installations multimédia. Elle occupe tout wordt hierdoor in beslag genomen. l'espace de la nouvelle extension.

46 JANUARI JANVIER

Mike Kelley (1954-2012) was – en is dat nog steeds – Mike Kelley (1954-2012) était – et est encore – un des één van de meest invloedrijke kunstenaars van artistes les plus marquants de sa génération. Né à zijn generatie. Hij werd geboren in Detroit en studeerde Detroit, il a étudié à l'University of Michigan puis au aan het California Institute of the Arts en aan the California Institute of the Arts. Kelley avait plusieurs University of Michigan. Kelley heeft meerdere grandes expositions personnelles à son palmarès et belangrijke solotentoonstellingen op zijn palmares travaillait aussi avec d'éminentes galeries comme staan en werkte met voorname galeries zoals de celles de Larry Gagosian. Auprès du grand public, il Gagosian Gallery. Onder het brede publiek is est surtout connu pour ses œuvres mettant en scène Mike Kelley vooral bekend om zijn werk met les animaux en peluche de notre enfance dans samengebonden knuffels, ontsproten uit des situations parfois scabreuses. Mais on lui doit jeugdherinneringen. Maar in de eerste plaats bracht également d'avoir fait entrer le postmoderne dans hij het postmoderne in de hedendaagse kunst. De l'art contemporain. Il avait une manière très critique manier waarop hij met de eigentijdse beeldcultuur en d'aborder la culture visuelle et la production artistique kunstproductie omging, was zeer kritisch. Zijn interesse actuelles. Animé d'un intérêt presque viscéral pour in de zgn. ‘low culture’ was diep geworteld en hij ce qu'on appelle la ‘low culture’, il cherchait sans speelde dan ook met het doorbreken van de grenzen cesse à abolir les limites entre "art d'en haut" et "art tussen hoge en lage kunst. De overzichtstentoonstelling d'en bas". La rétrospective donne un aperçu assez die we te zien kregen geeft een vrij volledig beeld van complet des diverses tendances et revendications al deze tendensen en intenties die doorheen de jaren que l’on retrouve à travers l’œuvre de Mike Kelley au in Kelley’s werk te vinden zijn. fil des années.

Naast het bezoek aan het Stedelijk Museum stonden Outre le Stedelijk Museum, cette journée à er diezelfde dag in Amsterdam nog enkele andere Amsterdam fût riche de quelques autres belles unieke bezoeken op het programma. Zo werden we visites également; nous avons ainsi été reçus dans ontvangen bij Annet Gelink Gallery, Grimm Gallery en les galeries Annet Gelink et Grimm, et avons été exclusief bij kunstenaar Ger van Elk thuis (over het IJ). accueillis par l’artiste Ger van Elk chez lui, dans ’s Middags kregen we de gelegenheid om even uit te sa maison (face au IJ). À midi, une pause bien blazen en genoten we van een heerlijke lunch in het méritée et un déjeuner mémorable dans le cadre prachtige restaurant van het Conservatorium Hotel. enchanteur du Conservatorium Hotel.

Group pictures during our visit at Amsterdam, January 2013

47 in gesprek met ... A BAtons rompus...

Galila Barzilai Galila Barzilai Hollander, Hollander, verzamelen om collectionner te leven pour vivre

Door Constance BARRÈRE DANGLETERRE, Par Constance BARRÈRE DANGLETERRE, onafhankelijk curator en directeur van de commissaire indépendante et Directrice de la galerie MOTinternational in Brussel galerie MOTinternational à Bruxelles

Hoe kan men uw benadering tot kunst definiëren? Comment définir votre approche de l’art ? Galila Barzilai Hollander: Ik beleef de kunst als Galila Barzilai Hollander : Je la vis comme une maladie, een ziekte, als een alcoholverslaafde. Ik ben een comme une alcoolique. Je suis une “artcoolique” et ‘artcoholiste’ en een dokter zou me ongetwijfeld goed j’aurais sans doute plutôt besoin d’un docteur pour van pas komen om te genezen … me soigner…

Een plezier of een lijdensweg? Plaisir ou souffrance ? Galila Barzilai Hollander: Ik hou van deze werkwijze Galila Barzilai Hollander : Cette approche me plait en de manier waarop ze me voedt en me in het dans la mesure où elle me nourrit, en me mettant dagelijkse leven voortdurend dwingt om mijn innerlijke en permanence dans un processus de quête et de creativiteit op te zoeken en aan te wakkeren. Het is stimulation de ma créativité intérieure appliquée au een pingpongspel tussen de kunstenaars en mij. quotidien. C’est un jeu de ping-pong entre les artistes Ook al zijn ze er niet fysiek, ik heb de indruk dat er et moi. Même s’ils ne sont pas là physiquement, j’ai zich een dialoog tussen ons ontspint, waardoor er l’impression qu’un dialogue s’instaure entre nous, een uitwisseling ontstaat die ik graag tot uiting zou provoquant un échange que j’aurais aimé exprimer brengen, zonder te weten hoe. Het is alsof wanneer je sans savoir comment le faire. L'impression peut être een boek leest en de zinnen van de auteur zo precies à comparer à celle que l'on a lorsqu’on lit un livre et geformuleerd zijn dat je denkt: “Dit had ík kunnen que les phrases de l’auteur sont si justes que l'on se schrijven, dat is precies wat ik denk.” Mijn relatie tot dit : “j’aurais pu l'écrire, c’est exactement ce que je het kunstwerk wekt de diepste gevoelens in mij op en pense”. Ma relation à l’œuvre révèle les sentiments doet ze vanzelfsprekend lijken. enfouis en moi et les fait ressortir comme une évidence.

Een van de interessante aspecten van het verzamelen Un des aspects intéressants dans le fait de van kunst is het mentale schema dat inherent is aan collectionner c’est le schéma mental inhérent à elke collectie. Bij u gaat het om een thema. chaque collection. Chez vous, il s’agit du thème. Galila Barzilai Hollander: Inderdaad, ik verzamel Galila Barzilai Hollander : Oui, je ne collectionne pas geen grote namen, en ook al zitten er enkele in mijn des Noms, et même s’il y en a quelques uns dans ma collectie, dan nog wist ik zelf niet dat het grote namen collection, je ne savais pas que c’en étaient. Tout ce waren. Alles wat ik kocht, riep ofwel iets op bij mezelf, que j’ai acheté doit soit évoquer quelque chose pour of trad in dialoog met andere werken, waardoor moi, soit entrer en dialogue avec d’autres œuvres, er families ontstonden binnen de verzameling. Het créant ainsi des familles. L’esthétique est toujours très esthetische is altijd heel belangrijk voor mij, ook al importante pour moi même si beaucoup de gens zeggen vele mensen uit de hedendaagse kunstwereld dans le milieu de l’art contemporain me disent dat esthetiek er vandaag niet meer zo toe doet. que l’esthétique n’importe plus aujourd’hui.

48 in gesprek met ... a BAtons rompus...

David Gerstein, X- ray, date not known

Ik stel dus esthetische families samen aan de hand Je compose donc des familles esthétiques avec des van werken van verschillende kunstenaars: eieren, œuvres de différents artistes : les œufs, les chaises, stoelen, erotiek, ogen, geld … l’érotisme, les yeux, l’argent…

Door op die manier kunstwerken samen te brengen, À travers ce geste d’assemblage, vous devenez wordt u zelf schepper. créatrice. Galila Barzilai Hollander: Ik beschouw me als een Galila Barzilai Hollander : Je me sens comme un regisseur: ik kies mijn acteurs, ik stel ze samen op, ik metteur en scène : je choisis mes acteurs, je les leg geen dialogen op, maar ik moedig ze aan … positionne, je les confronte, je n’impose pas les Ik schep de mogelijkheid. Het is een methode dialogues mais je les encourage… Je suis une die ik cultiveer, maar het is ook een vorm van facilitatrice. C’est ce que je cultive en ce moment, zelfbescherming, want het zou een ramp zijn mocht ik mais j’avoue que c’est aussi un garde-fou car si je alles kopen wat ik graag zie: ik hou van te veel dingen. devais acheter tout ce que j’aime, ce serait une Het laat me toe te zeggen: “Oké, ik koop pas iets catastrophe : j’aime beaucoup trop de choses. Cela wanneer het past binnen een van mijn families.” me permet de me dire “ok, je n’achète que quand je trouve des œuvres qui rentrent dans mes familles”. De dialoog die de werken uit uw collectie met elkaar houden, is er een van harmonie. Ze zijn met Dans votre collection, quand les œuvres dialoguent, elkaar verbonden door hun gelijkenissen, nooit door c’est dans l’harmonie. Elles se lient par leurs antagonismen of tegenstellingen. similarités, jamais par antagonisme ou opposition. Galila Barzilai Hollander: Ja, dat klopt helemaal en Galila Barzilai Hollander : Oui, c’est tout à fait juste misschien stemt dat overeen met mijn persoonlijkheid. et cela correspond peut-être à ma personnalité. À Buiten zult u misschien de tekstballon gezien hebben l’image du phylactère de bande dessinée qui se waarin geschreven staat ‘Tell me who I am’. Ik trouve dehors et sur lequel il est écrit ‘Tell me who I verzamel in harmonie omdat ik in mijn binnenste am’, je construis dans l’harmonie parce qu'au fond misschien iemand ben die het conflict niet verdraagt. de moi, je suis quelqu’un qui ne supporte pas le De harmonie is zo belangrijk voor mijn evenwicht dat conflit. L’harmonie est tellement importante pour mon ik daarom die dimensie benadruk. équilibre que j’accentue cette dimension.

49 in gesprek met ... A BAtons rompus...

Als ik nu nog verder zou gaan, wat ik niet van plan Si on allait au bout des choses, ce que je ne ferai pas, ben, zouden we dit interview gerust een ‘striptease’ on pourrait appeler cette interview ‘strip-tease’ [rires] kunnen noemen [gelach], want dan zou ik me echt parce qu’il s’agirait effectivement de me déshabiller. moeten blootgeven. Binnen in dit huis ben ik naakt, À l’intérieur de cette maison, au cœur de ma transparant. collection, je suis nue, je suis transparente.

Een collectie spreekt altijd over het innerlijke van de Une collection parle toujours du for intérieur samensteller ervan, maar uw drang om een perfect de celui qui la constitue, mais votre volonté de harmonieuze wereld te scheppen die niets te maken composer un monde parfaitement harmonieux, heeft met de klassieke accrochages, maakt van u loin des accrochages classiques, fait de vous une een wel heel subjectieve regisseur. scénographe très subjective. Galila Barzilai Hollander: Absoluut, het is een Galila Barzilai Hollander : Tout à fait, c’est une subjectieve collectie, en ze heeft geen enkele collection très subjective, elle n’a aucune autre pretentie; het is mijn universum. Ik heb de prétention que de représenter mon univers. Je n’ai kunstenaars niet gekozen in de verwachting dat ze pas choisi ces artistes en espérant qu’ils écrivent kunstgeschiedenis met een grote K zouden schrijven. l’histoire de l’art avec un grand H. Je ne sais pas ce Ik weet niet wat er zal worden van 90% van de que vont devenir 90 % des artistes dont je possède kunstenaars van wie ik werken bezit. Wie weet komen des œuvres. Peut-être vont-ils se retrouver dans les ze in de vuilnisbakken van de kunstgeschiedenis poubelles de l’histoire de l’art… terecht … Cela vous importerait-t-il ? Zou u dat erg vinden? Galila Barzilai Hollander : Pas le moins du monde. Galila Barzilai Hollander: Het kan me niets schelen, om Ils m’ont donné du plaisir, là réside le principal. de simpele reden dat ze mij plezier verschaffen. Ik leef Je suis dans mon petit monde à moi : je n’ai pas de in mijn kleine wereld: ik heb geen referenties en ik volg références et je ne suis pas les tendances. Ce qui geen tendensen. Wat voor mij belangrijk is, is dat ik m’importe c’est de me prouver à moi-même que j’ai mezelf kan bewijzen dat ik er een oog voor heb. un œil.

Ik kan me dan ook inbeelden dat u nooit overweegt J’imagine donc que, dans ces familles que vous êtes om leden van die families die u hebt gecreëerd van crées, vous n’envisagez pas de vous défaire d’un de de hand te doen. ses membres. Galila Barzilai Hollander: Ik zal pas overwegen te Galila Barzilai Hollander : Je n’envisage de vendre que verkopen als ik echt in geldnood zit. Het maakt me si j’ai vraiment besoin d’argent. Cela m’est égal qu’un niets uit dat een kunstenaar die ik verzamel uit de artiste que je collectionne disparaisse du monde de kunstwereld verdwijnt. Het is als met een gehandicapt l’art. C’est comme avoir un enfant handicapé, tu ne kind. Die handicap zal er u niet van weerhouden van vas pas arrêter de l’aimer. [sourires] het kind te houden. [glimlach] Non, c’est vrai. Il n’y a donc pas d’œuvres que vous Inderdaad. Zijn er dan geen werken waarvan u spijt regrettez d’avoir achetées ? hebt dat u ze hebt gekocht? Galila Barzilai Hollander : Sans doute, mais elles sont Galila Barzilai Hollander: Heel weinig, slechts vier of peu nombreuses, seulement 4 ou 5, et elles ont toutes vijf en ze hebben allemaal een ding gemeen: ik un dénominateur commun : d'avoir été un achat had ze namelijk gekocht onder invloed van iemand poussé ou influencé par quelqu’un. C’est pour cela anders. Daarom probeer ik vandaag een heel qu’aujourd’hui, j’essaie d’établir un dialogue très open en ongebonden dialoog aan te gaan met franc avec les galeristes, un dialogue désintéressé, galeriehouders. Ik ben immers iemand die pas koopt mais il est clair que je suis une personne qui n’achète wanneer ik het voel. que si elle le sent.

50 in gesprek met ... a BAtons rompus...

U krijgt liever geen advies van hen? Vous ne souhaitez donc pas recevoir leurs conseils ? Galila Barzilai Hollander: Dat klopt, maar niet door Galila Barzilai Hollander : Exactement, mais pas par snobisme of omdat ik denk dat ik meer afweet van snobisme ou parce que je pense mieux connaître kunst dan zij. Zodra men advies krijgt, bevindt men zich l’art qu’eux. Dès que l’on est conseillé, on se situe sur op een ander niveau, dat volgens mij te intellectueel, un autre plan qui est, selon moi, trop intellectuel, trop te doordacht en ergens ook te berekend is. réfléchi et, quelque part, calculateur.

Verzamelt u dan enkel vanuit een gevoel? Vous ne collectionnez que d’un point de vue émotionnel ? Galila Barzilai Hollander: Ik verzamel dat wat mijn hart Galila Barzilai Hollander : Je collectionne ce qui me sneller doet slaan. Mijn collectie is gebaseerd op fait vibrer. Ma collection est fondée sur l’émotion, emotie en dat komt misschien omdat mijn dagelijkse peut-être parce que ma vie de tous les jours est leven te cerebraal is. Ik ben schizofreen: enerzijds leid trop cérébrale. Je suis schizophrène : d’un coté, j’ai ik het leven van een ‘zakenvrouw’ – al geef ik dat niet une vie – même si je n’aime pas le dire – de 'femme graag toe – en anderzijds leid ik dankzij mijn collectie d’affaires', de l'autre, ma collection me permet een leven waarin ik mijn gevoelens en gevoeligheid d'exprimer mes sentiments et ma sensibilité. C’est kan uitdrukken. Beide levens zijn complementair. donc complémentaire.

Wanneer bent u beginnen te verzamelen? Quand avez-vous commencé à collectionner ? Galila Barzilai Hollander: Het moment waarop ik Galila Barzilai Hollander : Le fait de commencer à ben beginnen te verzamelen vormt een mijlpaal collectionner marque un moment crucial de ma vie. in mijn leven. Ik beleefde het als een revelatie, Je l’ai vécu comme une révélation, presque comme haast als een wedergeboorte. Mijn inwijding in de une renaissance. Mon entrée dans l’art contemporain hedendaagse kunst berust op een misverstand. Mijn est basée sur un malentendu. Mon mari est décédé man is overleden in 2004. Zijn verjaardag en onze en 2004. En mars 2005, c’était son anniversaire et huwelijksverjaardag vielen allebei in maart en in aussi notre anniversaire de mariage, et j’allais donc 2005 zou ik die gebeurtenissen dus voor de eerste être seule pendant ces événements pour la première keer alleen moeten meemaken. Omdat ik niet in fois. Ne voulant pas rester en Belgique, je me suis België wilde blijven, vroeg ik me af waar ik me goed demandée où je pourrais me sentir bien et j’ai choisi zou voelen en dus koos ik voor New York. Daar zag ik New-York. Là, j’ai vu une publicité pour une exposition een aankondiging van een tentoonstelling onder de appelée ‘Armory Show’ et j’ai pensé qu’on pouvait y naam ‘Armory Show’ en ik verwachtte er harnassen voir des armures. [rires] Comme je collectionnais de te zien. [gelach] Omdat ik samen met mijn man oude l’art ancien avec mon mari, je me suis dit : “bon, je kunst had verzameld, dacht ik: “Daar ga ik heen.” vais aller voir”. Et c’est en visitant cette foire que j’ai Op de beurs ging er een schok door me heen en eu un choc et que j’ai acheté ma première œuvre nauwelijks was ik er binnen of ik had al mijn eerste d’art contemporain, tout de suite en rentrant dans hedendaagse kunstwerk gekocht. Het was een werk l’enceinte de la foire. C’est une œuvre qui était dat overeenstemde met mijn gemoedsgesteldheid, en adéquation avec mon état psychologique de want er stond 14.000 keer in potlood het woord ‘why’ l'époque car il y est marqué plus de 14.000 fois au met een vraagteken op. Ik vervolgde mijn bezoek en crayon ‘why’ avec un point d’interrogation. Puis j’ai ik voelde me er helemaal in mijn element; ik continué ma visite et je me suis sentie complètement voelde me meteen thuis in die nieuwe omgeving. dans mon élément, comme instantanément à l’aise Ik heb er mezelf gevonden, maar ook herontdekt. dans ce nouveau milieu. Je me suis trouvée mais Kunst verzamelen was geen beslissing, maar een aussi découverte. Finalement, collectionner n’a pas reddingsboei die me toegeworpen werd. Is dit nu été une décision, c’est venu à moi comme une bouée mijn psychoanalyse? Ik weet het niet. Misschien had de sauvetage. Est-ce-que c’est ma psychanalyse ? ik moeten opteren voor een psychiater aan huis Je ne sais pas. J’aurais peut-être mieux fait d’avoir un gedurende twintig jaar, het had me in elk geval psychiatre à demeure pendant 20 ans, cela m’aurait minder gekost! [gelach] couté moins cher ! [rires]

51 in gesprek met ... A BAtons rompus...

Ram Katzir, Suitcase in a Bottle, 2007

Maar dat zou ook minder leuk en kleurrijk geweest Mais cela aurait été moins amusant et moins zijn. coloré. Galila Barzilai Hollander: Inderdaad, en kunst Galila Barzilai Hollander : Oui et collectionner me verzamelen laat me toe problemen met humor te lijf permet d’aborder avec dérision mes ressentis… te gaan … En fait, votre approche de l’art est fortement teintée Uw benadering tot kunst is eigenlijk doordrenkt met d’humour. humor. Galila Barzilai Hollander : L’humour et la dérision sont Galila Barzilai Hollander: Humor en spot zijn heel des éléments très importants et qui, je pense, se belangrijk en zijn, denk ik, regelmatig aanwezig in retrouvent régulièrement dans mes choix artistiques. mijn artistieke keuzes. Het is ook een eigenschap die ik C’est aussi une dimension que j’ai découverte en in mezelf heb ontdekt dankzij de hedendaagse kunst, moi grâce à l’art contemporain car avant j’étais une want vroeger was ik een heel ernstige en niet bepaald femme très sérieuse, pas vraiment rigolote. uitbundige vrouw. J’imagine que vous avez envie de transmettre Ik kan me inbeelden dat u deze sterke ervaring en et de partager cette expérience forte, cette uw bijzondere relatie met de hedendaagse kunst wil relation particulière que vous entretenez avec overbrengen en delen via uw collectie? l’art contemporain à travers votre collection ? Galila Barzilai Hollander: Het project dat ik zou willen Galila Barzilai Hollander : J'ai un projet. Je realiseren zal geen ‘white cube’ zijn, een plaats souhaiterais réaliser un lieu qui ne soit pas un ‘white waar een keer per jaar een andere accrochage cube’, où l’on change l’accrochage une fois par an, plaatsvindt. Ik zou eerder de sfeer die hier aanwezig mais une transposition de l’atmosphère présente ici, is willen overbrengen, waarbij de collectie ter où ma collection soit mise à disposition de jeunes beschikking zou worden gesteld van jonge curateurs ou d’étudiants, pour qu’ils puissent réaliser curatoren of studenten voor wie het een oefening in leurs exercices de ‘curatorial’. Dans ce lieu, ils ‘curatorschap’ zou kunnen zijn. Het zou een plek zijn pourraient pratiquer, toucher, voir, manipuler… waar ze kunnen oefenen en de kunstwerken kunnen Je voudrais mettre à disposition mon ‘stock’,

52 in gesprek met ... a BAtons rompus...

zien, aanraken en manipuleren … Ik zou hen mijn où tout est informatisé, laisser libre accès à ma volledig gedigitaliseerde ‘stock’ ter beschikking willen bibliothèque et aux œuvres afin de leur permettre stellen en hen willen toelaten tot mijn bibliotheek d’apprendre sans être jugé. Cela, je crois que je en tot de werken zodat ze al doende leren zonder peux l’offrir. beoordeeld te worden. Dat kan ik hen, denk ik, bieden. C’est vraiment une belle idée, où vous laissez une véritable place à l’expérimentation et à l’interaction Het is een heel mooi idee waarin u ruimte laat au sein de votre collection. Peut-être cherchez-vous voor experiment en interactie binnen uw collectie. à être surprise par ce projet ? Misschien wilt u zelf verrast worden door dit project? Galila Barzilai Hollander : Oui, c’est possible qu’un Galila Barzilai Hollander: Ja, het is absoluut mogelijk jeune curateur me fasse voir, comprendre ou dat een jonge curator mij nieuwe inzichten découvrir des clés de lecture différentes autour des bijbrengt of doet ontdekken rond de werken uit mijn œuvres qui constituent ma collection. Cette possibilité verzameling. En het zou me bevallen. me plait beaucoup.

U staat duidelijk open voor creatieve vormen van Il est évident que vous êtes ouverte aux formes kunstinrichting, of het nu uw eigen aanpak is of créatives d’agencement de l’art, qu’elles viennent die van anderen. Ik denk bijvoorbeeld aan de VIP des autres ou que ce soient les vôtres : je pense à la Projection Lounge. VIP Projection Lounge. Galila Barzilai Hollander: Ja, die heb ik zelf bedacht. Galila Barzilai Hollander : Oui, je l’ai conçue moi-même. De lounge staat me toe video’s van kunstenaars te Elle me permet de regarder des vidéos d’artistes bekijken in een speciaal daartoe ontworpen ruimte. dans un espace confiné et aménagé pour cela. Les De voorste zetels werden uit de auto gehaald om sièges avant de la voiture ont été retirés pour laisser plaats te ruimen voor een vlak scherm en in de koffer place à un écran plat et le coffre contient un bar. Un werd een bar geïnstalleerd. Een vinylpatchwork van patchwork en vinyle de mes cartes VIP de différentes mijn vipkaarten van verschillende beurzen bedekt foires recouvre la voiture et il y a une prise électrique de auto en er is een stopcontact om een klein pour brancher une chaufferette ou autre chose. verwarmingstoestel op aan te sluiten. Misschien dat Peut-être que personne ne la verra jamais mais j’ai niemand het merkt, maar ik heb behoefte om mijn besoin d’accoucher de mes idées, de les faire exister. ideeën gestalte te geven. En ik broed nog op andere Et j'ai encore d’autres petits projets similaires en gelijkaardige kleine projecten. gestation...

Tot binnenkort dan … en bedankt voor de ontvangst. Alors à bientôt… et merci de votre accueil. Galila Barzilai Hollander: Het was mij een plezier. Galila Barzilai Hollander : C’était avec plaisir.

53 adviezen Conseils Twee in één: Deux en un: bespaar op réduisez successierechten door een les droits de succession goed doel te en favorisant betrekken bij uw planning une bonne œuvre

Steeds vaker wordt bij successieplanning De plus en plus souvent, dans un contexte de vraag gesteld naar begeleiding bij een de planification de succession, se pose la filantropische activiteit. Daaronder kan worden question d’un éventuel soutien à une activité verstaan: de ondersteuning van een goed philanthropique. On entend par là aussi bien doel, het veiligstellen – na overlijden – van le soutien à une bonne cause, la sauvegarde een kunstverzameling, het exploiteren van d’une collection d’art après le décès de son een landgoed, de verzorging verzekeren propriétaire, l’exploitation d’un domaine ou van een persoon met een handicap … ING le fait d’assurer le bien-être d’une personne Private Banking stelt in dit kader een nieuwe handicapée… Dans ce contexte, ING Private dienstverlening voor. Banking propose un nouveau service.

Door Joke VAN HOYE, fiscaal jurist en Par Joke VAN HOYE, juriste fiscaliste et Head of Corporate Social Responsibilty Head of Corporate Social Responsibility

Filantropie in opmars La philanthropie a la cote ‘De wereld zoals we haar kennen, gaat ten onder’, “Le monde tel que nous le connaissons est en train stond geschreven in de Wall Street Journal. We de sombrer” a proclamé le Wall Street Journal. Nous worden overspoeld door allerhande crisissen: avons été submergés par toutes sortes de crises : la de bankencrisis, terrorismecrisis, schuldencrisis, crise des banques, la crise du terrorisme, la crise de natuurlijke of door de mens teweeggebrachte la dette, les crises écologiques, naturelles ou induites ecologische crisissen … Het westerse economische par l’homme… Le modèle de croissance économique groeimodel tast zijn grenzen af. occidental a atteint ses limites.

Maar eigen aan crisis is ook dat het uitdaagt tot Mais une période de crise provoque aussi, justement, reflectie en dat er opening komt voor hoop en la réflexion, et peut être porteuse d’espoir, de vernieuwing. Het nodigt uit om naar de diepere lagen renouveau. Cela nous invite à plonger dans le van de ziel te gaan en stil te staan bij wat nu echt tréfonds de notre âme et à nous recentrer sur ce qui belangrijk is. nous importe vraiment.

En dan komen we algauw uit bij de ander, aldus de Et nous en arrivons bientôt à l’autre, dit le philosophe filosoof Levinas. In het gelaat van de ander weerklinkt Levinas. Dans le visage de l’autre retentit un appel een ethische oproep om zich zijn lot aan te trekken. éthique à nous intéresser à son sort. La pratique De recente praktijk bevestigt dat deze oproep steeds actuelle confirme que cet appel est de plus en plus luider wordt gehoord. Er is een tendens om ‘iets entendu. Il y a en effet une tendance à “vouloir faire nuttigs te willen doen met zijn geld’. Vaak weet men quelque chose d’utile avec son argent”. Souvent, echter niet goed waar te beginnen en vreest men on ne sait pas trop par où commencer, et on a peur dat een groot stuk van het gegeven geld onderweg qu’une grande partie de l’argent donné “se perde en ‘ergens zal blijven hangen’. Goed geven blijkt in de chemin”. En pratique, bien donner semble ne pas être praktijk niet altijd eenvoudig. si simple.

54 adviezen Conseils

Fonds op naam Fonds nominatifs De manier waarop gegeven wordt, is de laatste jaren La manière de donner a beaucoup évolué ces in sterke evolutie, in die zin dat de schenker vandaag dernières années, en ce sens qu’aujourd’hui, le de dag betrokken wil blijven voor, tijdens en na de donateur souhaite rester concerné avant, pendant et schenking. après la donation.

De oprichting van een fonds op naam bij de Koning La création d’un fonds nominatif à la Fondation Roi Boudewijnstichting kan beantwoorden aan deze Baudouin peut répondre à cette nouvelle manière de nieuwe manier van schenken. Het is niet tijdrovend, donner. Cela ne prend pas beaucoup de temps, la zeer gemakkelijk van structuur en het laat toe om structure est très facile et cela permet de garder les de touwtjes in handen te houden. Een fonds op rennes en main. Un fonds nominatif signifie qu’une naam houdt in dat er een deel van het vermogen bij partie du patrimoine est séparée par don ou par schenking of via testament wordt afgezonderd om te testament afin d’être utilisée pour une œuvre choisie worden gebruikt voor een persoonlijk gekozen doel. personnellement. Il peut s’agir de recherche médicale Dat kan bestaan uit medisch of wetenschappelijk ou scientifique, d’environnement, d’animaux, onderzoek, milieu, dieren, onderwijs, bepaalde d’enseignement, de formes artistiques, et bien kunstvormen en zoveel meer. d’autres choses.

Elk fonds op naam heeft een raad van bestuur Chaque fonds nominatif a un Conseil d’Administration die bestaat uit drie leden: een vertegenwoordiger qui consiste en trois membres : un représentant de la van de Koning Boudewijnstichting, een expert in de Fondation Roi Baudouin, un expert dans le domaine materie van het gekozen doel en de schenker zelf of zijn concerné par l’œuvre choisie et le donateur lui-même vertegenwoordiger. Deze raad van bestuur beslist dan ou son représentant. Ce Conseil d’Administration jaarlijks waartoe een gedeelte van het fonds zal worden décide chaque année à quoi sera utilisée une partie gebruikt. Het fonds kan worden opgericht vanaf 75.000 du fonds. Le fonds peut être établi à partir de 75.000 € EUR en de naam ervan kan vrij worden gekozen. et son nom choisi librement.

Een ander interessant aspect van een fonds op naam Un autre aspect intéressant du fonds nominatif est is dat er bijkomende specifieke lasten kunnen worden que des engagements spécifiques supplémentaires opgelegd, zo kan men bijvoorbeeld overeenkomen peuvent être imposés. On peut par exemple met de Koning Boudewijnstichting dat er aan een s’accorder avec la Fondation Roi Baudouin pour que persoon levenslang bepaalde zorgen zullen worden certains soins soient fournis à une personne toute verstrekt, dat er een bestemming voor een huisdier sa vie, pour qu’un lieu d’accueil soit trouvé pour tel zal worden gezocht, dat er een begrafenis zal worden animal domestique ou pour qu’un enterrement soit georganiseerd … organisé…

Een fonds op naam voor een Fonds nominatif pour collection d’art kunstverzameling La préservation du patrimoine culturel est l’un des Het behoud van het cultureel erfgoed is een van de grands piliers de la Fondation Roi Baudouin. Leur grote pijlers van de Koning Boudewijnstichting. Haar expertise et leur réseau dans ce domaine sont expertise en netwerk op dit terrein zijn uitmuntend. excellents. Une application spécifique du fonds Een specifieke toepassing van het fonds op naam nominatif peut donc consister à mettre à l’abri kan dan ook bestaan in het onderbrengen van een une collection d’art. En effet, après le décès, le kunstverzameling. Na een overlijden is de verdeling partage des œuvres entre les héritiers n’est pas van de werken onder de erfgenamen immers toujours la solution préférable pour l’amateur niet altijd de meest gewenste oplossing voor de d’art. La fragmentation peut nuire à la vitalité de kunstliefhebber. De versnippering zou afbreuk kunnen l’ensemble et les héritiers ne partagent en outre pas doen aan de bezieling van het geheel en bovendien nécessairement la même passion pour l’art. heeft niet elke erfgenaam dezelfde passie voor kunst.

55 adviezen Conseils

De oprichting van een fonds op naam zorgt er dan La création d’un fonds nominatif permet donc de voor dat de verzameling steeds één geheel blijft. conserver la collection comme un ensemble. Il Door de raad van bestuur wordt toegezien op het appartient au Conseil d’Administration de superviser eventuele onderhoud en zij draagt de restauratie van l’éventuel entretien et de confier les travaux de de werken op aan experts. Verder kan met de Koning restauration aux experts. Il peut ensuite par exemple Boudewijnstichting bijvoorbeeld worden besproken être discuté avec la Fondation Roi Baudouin de la of de kunstverzameling na het overlijden van de possibilité ou non d’exposer la collection après le schenker kan worden tentoongesteld. Ook zou men décès du donateur. On peut également envisager onder andere kunnen denken aan een uitreiking van l’attribution d’un prix par le fonds pour encourager een prijs door het fonds om creatieve expressie van l’expression créative de nouveaux artistes… nieuwe kunstenaars aan te moedigen … Legs en duo Duolegaat La Fondation Roi Baudouin a remarqué que la De Koning Boudewijnstichting merkt op dat de sterkste plus forte augmentation de fonds nominatifs a été stijging van fondsen op naam wordt opgetekend bij enregistrée chez des personnes sans héritiers directs. personen zonder directe erfgenamen. Waarschijnlijk Les droits de succession élevés (de 65 % à 80 %) en zijn de hoge successierechten (van 65% tot 80%) bij cas d’héritage de membres éloignés de la famille vererving tussen verdere familieleden of derden daar ou de tierces personnes n’y sont probablement pas niet vreemd aan. Deze tarieven leiden vaak tot het étrangers. Ces taux mènent souvent à l’utilisation gebruik van het duolegaat. Het duolegaat bestaat d’un legs en duo. Le legs en duo consiste à ce que erin dat het familielid of de derde aan wie men wilt le membre de la famille ou la tierce personne à qui schenken, een gelijkaardige of zelfs een grotere som l’on veut donner reçoive une somme similaire ou krijgt juist omdat er een deel van het vermogen aan plus importante justement parce qu’une partie du een goed doel wordt besteed. Elke partij heeft er dus patrimoine est dépensée pour un bonne cause. Bref, een voordeel bij! tout le monde y gagne.

Concreet betekent de combinatie van dit duolegaat Concrètement, la combinaison d’un legs en duo met de oprichting van een fonds op naam dan dat avec la création d’un fonds nominatif signifie que l’on men zijn vermogen bij testament nalaat aan de lègue son patrimoine par testament à la Fondation Koning Boudewijnstichting, maar dat onder een last. Roi Baudouin, tout en la chargeant de reverser une De last houdt in dat de Koning Boudewijnstichting somme déterminée libre de droits de succession een bepaalde som vrij van successierechten aan au membre de la famille ou tierce personne. Le een familielid of een derde uitbetaalt. Het bedrag montant subsistant après ce versement est bloqué dat na deze uitbetaling overblijft, wordt in een fonds sur le fonds nominatif du donateur et servira au but op naam van de schenker gestopt. Dat geld zal dan choisi par celui-ci. Les droits de succession sont donc worden gebruikt voor het door de schenker gekozen entièrement supportés par la Fondation Roi Baudouin. doel. De successierechten worden dus in hun geheel Cette économie sur les droits de succession est gedragen door de Koning Boudewijnstichting. De possible parce que la Fondation paie un taux moins besparing van successierechten is mogelijk omdat zij élevé qu’un particulier. een lager tarief moet betalen dan een particulier.

We verduidelijken dat in de tabel met een Illustrons cela par quelques chiffres* : un habitant cijfervoorbeeld*: een inwoner van het Brusselse de la Région de Bruxelles-Capitale veut léguer tous Hoofdstedelijk Gewest wil zijn gehele nalatenschap ses biens, d’une valeur de 1.000.000 €, à son neveu. van 1.000.000 EUR toebedelen aan zijn neef. De neef Le neveu paie là-dessus 665.000 € de droits de betaalt daarop 665.000 EUR successierechten en succession et conserve donc 335.000 €. Or on peut, houdt aldus 335.000 EUR over. Door gebruik te maken par le biais du legs en duo, léguer exactement la van het duolegaat kan men precies dezelfde som même somme au neveu, mais en plus doter un fonds doen toekomen aan de neef, maar daarnaast ook auprès de la Fondation Roi Baudouin d’une somme een fonds bij de Koning Boudewijnstichting begiftigen de 421.610 €. voor een bedrag van 421.610 EUR.

56 adviezen Conseils

In de laatste kolom wordt aangetoond dat men La dernière colonne indique que ces chiffres peuvent deze cijfers ook op maat kan toepassen. Zo kan également être adaptés sur mesure. On peut donc men de neef zelfs een groter bedrag geven dan même donner au neveu une somme supérieure à de som die hij zou krijgen als er geen goed doel celle à laquelle il pourrait prétendre en l’absence bij de successieplanning werd betrokken. Zo kan d’implication d’une bonne œuvre à la planification men bepalen dat de Koning Boudewijnstichting bv. successorale. Ainsi, on peut par exemple charger 500.000 EUR aan de neef dient uit te betalen, dan la Fondation Roi Baudouin de reverser 500.000 € blijft er dan 152.000 EUR over voor het Fonds op au neveu; il resterait alors 152.000 € pour le fonds naam. nominatif.

Nalatenschap / Situatie zonder tussenkomst Situatie met tussenkomst Situatie met tussenkomst Héritage Koning Boudewijnstichting / Koning Boudewijnstichting / Koning Boudewijnstichting / 1.000.000 EUR Situation sans l’intervention Situation avec l’intervention Situation avec l’intervention de la Fondation Roi Baudouin de la Fondation Roi Baudouin de la Fondation Roi Baudouin

Legaat neef / Legs neveu 1.000.000 EUR 0 EUR 0 EUR

Legaat Koning 1.000.000 EUR met last om 335.000 1.000.000 EUR met last om 500.000

Boudewijnstichting / EUR netto uit te betalen aan neef / EUR netto uit te betalen aan neef /

Legs Fondation Roi Baudouin 1.000.000 € avec engagement de 1.000.000 € avec engagement de

reverser 335.000 € nets au neveu reverser 500.000 € nets au neveu

Successierechten te betalen 665.000 EUR 0 EUR 0 EUR door neef / Droits de succession à payer par le neveu

Successierechten te 243.390 EUR 348.000 EUR betalen door Koning Boudewijnstichting / Droits de succession à payer par la Fondation Roi Baudouin

Totaal successierechten / 665.000 EUR 243.390 EUR 348.000 EUR Total des droits de succession

Nettolegaat neef + 335.000 EUR 335.000 EUR 500.000 EUR Nettolegaat Koning + + Boudewijnstichting / 421.610 EUR 152.000 EUR Legs neveu net + Legs Fondation Roi Baudouin net

Voor meer concrete berekeningen voor deze Pour plus d’informations ou des calculs plus précis, gewesten of verdere informatie kunt u rechtstreeks n’hésitez pas à prendre contact directement avec contact opnemen met [email protected]. [email protected].

* Voorbeeld gebaseerd op de tarieven voor het Brusselse * Exemple basé sur les taux en vigueur pour la Région de Hoofdstedelijk Gewest. In het Vlaamse Gewest en het Waalse Bruxelles-Capitale, les chiffres en Région wallonne et en Région gewest gelden gelijkaardige cijfers. flamande étant similaires.

57 Seizoen saison

Seizoen 2012 – 2013

The Art Society biedt u een programma waarin het accent steeds vaker ligt op exclusieve bezoeken aan schitterende collecties, die moeilijk of zelfs helemaal niet toegankelijk zijn voor het grote publiek, op previews en op kunstenaarsateliers. Ziehier een overzicht van de evenementen …

April 2013 Activiteiten rond Art Brussels 2013 • Woensdag 17 april Bezoek in preview aan Art Brussels. • Donderdag 18 april Bezoek in preview aan Slick art fair. • Zaterdag 20 april Conferentie “How to collect and exhibit Performance Art?” (met Roselee Goldberg, Marc & Josée Gensollen, Guillaume Désanges, Nathalie Guiot en Chantal Pontbriand). • Zondag 28 april “Muse” tentoonstelling (Privébezoek aan de tentoonstelling in de prachtige woonst van Nathalie Guiot, een huis naar ontwerp van architect Corbiau).

Mei 2013 Bezoek aan privéverzamelingen in België. Net zoals de vorige jaren krijgt u de keuze tussen een tiental collecties, waarvan u er eentje kiest.

Juni 2013 Uitstap naar Keulen. Binnenkort meer details.

Data en programma onder voorbehoud en vatbaar voor wijzigingen.

58 Seizoen saison

Saison 2012 – 2013

The Art Society vous propose un programme mettant toujours davantage l’accent sur des visites exclusives de superbes collections difficilement accessibles au grand public, des avant-premières et des visites d’ateliers d’artistes. Voici un aperçu des événements qui jalonneront cette nouvelle saison…

Avril 2013 Activités autour de la foire d'Art Brussels 2013 • Mercredi 17 avril Visite d’Art Brussels, en preview. • Jeudi 18 avril Visite du Slick art fair, en preview. • Samedi 20 avril Conférence “How to collect and exhibit Performance Art?” (par Roselee Goldberg, Marc & Josée Gensollen, Guillaume Désanges, Nathalie Guiot et Chantal Pontbriand). • Dimanche 28 avril “Muse” exposition (Visite privée de l'exposition dans la maison exceptionelle de Nathalie Guiot, par l'architecte Corbiau).

Mai 2013 Visite de collections privées en Belgique. Cette année encore, il vous sera proposé de choisir une collection, parmi une dizaine proposées.

Juin 2013 Escapade à Cologne. Plus de détails très prochainement.

Dates et programme sous réserve de modifications.

59 tentoonstellingen expositions

Biennials Art fairs

Contour 2013 (Mechelen) Art Brussels 6th Biennial of Moving Image from 18 to 21 April 2013 from August 24 to November 3rd 2013 www.artbrussels.be Theme: Leisure, Discipline and Punishment Curator: Jacob Fabricius Art Cologne www.contourmechelen.be from 19 to 22 April 2013 www.artcologne.de 55th Venice Biennale from June 1st to November 24 2013 MIA Fair (Milan) Artistic director: Massimiliano Gioni from 9 to 12 May 2013 www.labiennale.org www.miafair.it

13th Istanbul Biennial Frieze New York from September to November 2013 from 10 to 13 May 2013 Curator: Fulya Erdemci www.friezenewyork.com www.iksv.org KunstRai (Amsterdam) 12th Lyon Biennial from 15 to 20 May 2013 from September 12 to December 29 2013 www.kunstrai.nl Artistic director: Thierry Raspail Curator: Gunnar Kvaran Art Basel www.biennale-de-lyon.org from 13 to 16 June 2013 www.artbasel.com

60 tentoonstellingen expositions

Exhibitions

Belgium

ARGOS, Brussels (www.argosarts.org): Bon Travail, LE BOTANIQUE, Brussels (www.botanique.be): Babel, from from 03/03 to 07/04/2013 • Danny Matthys - Fiction = 01/03 to 21/04/2013. Fixation, from 03/03 to 07/04/2013 • Ursula Biemann - Egyptian Chemistry, from 15/09 to 27/10/2013. MUSEE D’IXELLES, Ixelles (www.museedixelles.irisnet.be): Alberto Magnelli. Pioneer of abstraction, from 21/02 to LA CENTRALE ÉLECTRIQUE, Brussels (www. 26/05/2013 • Vincent Solheid. Public confessions, from lacentraleelectrique.be): The Causes of Things, from 21/02 to 26/05/2013 • Vincent Chenut. Archeology, 07/03 to 09/06/2013. from 14/03 to 14/04/2013 • Pauline M'Barek. Like but unlike, from 25/04 to 26/05/2013. WIELS, Brussels (www.wiels.org): Thomas Bayrle, from 09/02 to 05/05/2013 • Tauba Auerbach: Tetrachromat, M HKA, Antwerp (www.muhka.be): Collectie XXXII from 30/03 to 02/06/2013. (collection presentation), from 07/12/2012 to 21/04/2013 • Optimundus. Jos De Gruyter & Harald ROYAL MUSEUMS OF FINE ARTS, Brussels (www.fine- Thys, from 08/02 to 12/05/2013 • Lonely at the Top. arts-museum.be): Jan Fabre. Chapters I-XVIII. Waxes & Moments on Moments, from 22/02 to 12/05/2013 Bronzes, from 12/10/2012 to 15/05/2013 • De keuze • Kerry James Marshall. Painting and other stuff, from van de conservatoren: Frits Van den Berghe, Constant 11/10/2013 to 02/02/2014. Permeke, Gustave De Smet. Expressionisme en uitdrukking, from 11/09/2012 until summer 2013 MIDDELHEIMMUSEUM, Antwerp (www. • Kandinsky & Russia, from 08/03 to 30/06/2013. middelheimmuseum.be): De Sokkel # 4 André Romão - Notes on the history of violence, from 07/10/2012 to BOZAR, Brussels (www.bozar.be): Neo Rauch: The 21/04/2013 • Antony Gormley. Firmament and other Obsession of the Demiurge. Selected Works 1993- forms, from 24/02 to 05/05/2013. 2012, from 20/02 to 19/05/2013 • Changing States: Contemprary Irish Art & the Francis Bacon Studio, from MSK, Ghent (www.mskgent.be): Modernisme, from 02/03 to 28/02 to 19/05/2013 • Valérie Mannaerts, from 31/05 to 30/06/2013 • KMSKA te gast, from 01/07/2012 to 01/07/2017. 22/09/2013 • Young Belgian Painters Award 2013, from 27/06 to 15/09/2013. S.M.A.K., Ghent (www.smak.be): Ensemblematic. Joseph Beuys, Michaël Borremans, Marcel Broodthaers, Leo Copers, Thierry De Cordier, Wim Delvoye, Jan Fabre,...,

Neo Rauch, Rauch, 2005, private collection, courtesy Galerie Eigen+art und David Zwirner, photo Uwe Walter Antony Gormley, Firmament III, Xavier Hufkens, Brussel

Jos de Gruyter & Harald Thys, Les énigmes de Saarlouis, 2012, video still

Thomas Bayrle, All in One, no date Vincent Solheid, Descente de croix, 2010, © Jean Jacques Serol 2011

61 tentoonstellingen expositions

Linder Sterling, Oh Grateful Colours, Bright Looks VI, 2009, © Linder

Jan Fabre, Het Uur Blauw (view of Ensemblematic), 2012, S.M.A.K.

My Joburg, 2013 Ron Mueck, Mask II, 2001, different materials, © Ron Mueck, photo courtesy Anthony d’Offay

Keith Haring (collaboration with LA II), Statue of Helmut Stallaerts, The Tower (detail), 2011, courtesy Liberty, 1982, Rubell Family of the artist & Galerie Albert Baronian collection (Miami), © Keith Haring Foundation

from 15/09/2012 to 02/06/2013 • Koen Theys, from France 30/03 to 18/08/2013 • Jordan Wolfson, from 22/06 to 22/09/2013 • Massimo Bartolini, from 22/06 to CENTRE POMPIDOU, Paris (www.centrepompidou.fr): 22/09/2013. Musée national d’art moderne: Collections contemporaines (des années 1960 à nos jours), from NETWERK, Aalst (www.netwerk-art.be): Gábor Osz, from 06/04 17/10/2012 to 02/11/2013 to 16/06/2013 • Leen Voet, from 06/04 to 16/06/2013. FONDATION CARTIER, Paris (http://fondation.cartier.com): MAC’S, Grand-Hornu (www.mac-s.be): I Love You Ron Mueck, from 16/04 to 29/09/2013. Mummy I Hate You by Maria Marshall, from 10/03 to 02/06/2013 • Bernd Lohaus, from 10/03 to 09/06/2013 LA MAISON ROUGE, Paris (www.lamaisonrouge.org): • Tony Oursler, from 17/11/2013 to 23/02/2014. Under influences, from 15/02 to 19/05/2013 • My Joburg, from 21/06 to 22/09/2013. LE CENTRE DE LA GRAVURE ET DE L’IMAGE IMPRIMEE, La Louvière (www.centredelagravure.be): David Lynch, LE PLATEAU, FRAC, Paris (www.fracidf-leplateau.com): Circle of Dream - estampes et courts-métrages, Paint it Black, from 14/03 to 12/05/2013. from 23/02 to 19/05/2013 • Hélio… gravures, from 07/06 to 08/09/2013 • Nalini Malani, Beyond Print - MUSÉE D’ART MODERNE, Paris (http://mam.paris.fr): Memory, Transference, Montage, from 28/09/2013 to Linder Femme / Objet, from 01/02/2013 to 21/04/2013 • 05/01/2014. Keith Haring, from 19/04/2013 to 18/08/2013 • Dahn Vo Everything Must Go, from 31/05/2013 to 28/08/2013. MUSEUM DHONDT-DHAENENS, Deurle (www. museumdd.be): Oscar Jespers. Sculptures, from 27/01 MAC LYON, Lyon (www.mac-lyon.com): Latifa Echakhch, to 07/04/2013 • Ein vages Gefühl des Unbehagens. Huang Yong Ping, Gustav Metzger, from 22/02/2013 to Thomas Helbig – Victor Man – Helmut Stallaerts, from 14/04/2013. 27/01 to 07/0 4/2 013.

62 tentoonstellingen expositions

Rosemarie Trockel, Prime-Age, 2012, digital print, © Rosemarie Trockel, VG Artificial Amsterdam, photo Gerardo Bild-Kunst, courtesy Sprüth Magers Mosquera

David Maljkovic, After The Fair, 2009, © the artist

Katharina Grosse, Two Younger Women Come In And Pull Out A Table, no date

Roy Lichtenstein, Whaam!, 1963, acrylic and oil on canvas support, 173 x 406 cm, © Estate of Roy Lichtenstein

United Kingdom The Netherlands

TATE MODERN, London (www.tate.org.uk): Lichtenstein: DE APPEL, Amsterdam (www.deappel.nl): A Retrospective, from 21/02 to 27/05/2013 • Ellen Bourgeois Leftovers, from 20/04 to 16/06/2013 Gallagher, from 01/05 to 01/09/2013 • Ibrahim El- • Artificial Amsterdam, from 29/06 to 13/10/2013. Salahi: A Visionary Modernist, from 03/07 to 22/09/2013 • Saloua Raouda Choucair, from 17/04 to 20/10/2013. STEDELIJK MUSEUM, Amsterdam (www.stedelijk.nl): Guido van der Werve, from 25/01 to 28/04/2013 • Lucy WHITECHAPEL ART GALLERY, London (www.whitechapel. Mckenzie, from 20/04 to 22/09/2013 • Aernout Mik: org): The Bloomberg Commission: Giuseppe Penone: Communitas, from 03/05 to 25/08/2013. Spazio di Luce, from 04/11/2012 to 11/08/2013. BONNEFANTENMUSEUM, Maastricht (www.bonnefanten. BARBICAN ART GALLERY, London (www.barbican.org. nl): Storage Telling I: Extra-Ordinary. Fotografie en uk): The Bride and the Bachelors: Duchamp with Cage, nieuwe media uit de collectie, from 15/12/2012 to Cunningham, Rauschenberg and Johns, from 14/02 20/05/2013. to 09/06/2013. MUSEUM DE PONT, Tilburg (www.depont.nl): Katharina SERPENTINE GALLERY, London (www.serpentinegallery. Grosse. Two Younger Women Come In And Pull Out A org): Rosemarie Trockel: A Cosmos, from 13/02 to Table, from 16/02 to 09/06/2013. 07/0 4/2 013 • Ultra-red Re:Assembly, from 18/04 to 22/04/2013. VAN ABBEMUSEUM, Eindhoven (www.vanabbemuseum. nl): Lissitzky – Kabakov. Utopie en werkelijkheid, from BALTIC, Newcastle (www.balticmill.com): David Maljkovic, 01/12/2012 to 28/04/2013 • Jewyo Rhii. Walls to Talk to, from 15/03 to 30/06/2013 • Thomas Scheibitz, from from 26/01/2013 to 28/04/2013 • Sheela Gowda. Open 26/07 to 03/11/2013. Eye Policy, from 23/02 to 26/05/2013.

63 tentoonstellingen expositions

GEMEENTEMUSEUM, Den Haag (www.gemeentemuseum. Germany nl): Gustave Caillebotte, expected from 02/02/2013 • Herkomst: Ivo Bouwman, expected from 16/02/2013. BERLINISCHE GALERIE, Berlin (www.berlinischegalerie.de): Tue Greenfort Gasag Art Prize 2012, from 02/11/2012 to COBRA MUSEUM, Amstelveen (www.cobra-museum.nl): 08/04/2013 • K. H. Hödicke, from 22/02 to 27/05/2013 Michael Tedja – Snake, from 02/02 to 26/05/2013 • Sergej Jensen (Fred Thieler Prize for Painting 2013), • Armando vs Armando, from 10/03 to 02/06/2013. from 18/03 to 29/09/2013 • Katja Strunz (Vattenfall Contemporary 2013), from 26/04 to 02/09/2013 BOIJMANS VAN BEUNINGEN, Rotterdam (www.boijmans. • Vienna Berlin. Art of two Urban Centers (From Schiele nl): Pushwagner: Soft City, from 23/02 to 26/05/2013 to Grosz), from 26/10/2013 to 27/01/2014. • Hand Made - Lang leve het ambacht, from 09/03 to 20/05/2013 • Interventie #22 Tanja Smeets - Domestic DAIMLER CONTEMPORARY, Berlin (www.collection. strangers, from 09/02 to 11/07/2013 • Christophe daimler.com): Novecento Mai Visto, from 08/03 to Coppens, from 09/03 to 02/06/2013 • Kokoschka - 30/06/2013. Mensen en dieren, from 21/09/2013 to 09/02/2014 • Baroque Egg van Jeff Koons, to 28/02/2015 LUDWIG MUSEUM, Cologne (www.museum-ludwig.de): • Venetiaans Rood - Muurschildering door Johan van Modernist Masterpieces. The Haubrich Collection at Oord, to 30/06/2013. Museum Ludwig, from 04/08/2012 to 31/08/2013.

KROLLER-MULLER, Otterlo (www.kmm.nl): The riches of KUNST- UND AUSSTELLUNGSHALLE, Bonn Arte Povera. Italian avant-garde from the 1970s, from (www.bundeskunsthalle.de): Nur hier. Sammlung 15/12/2012 to 07/04/2013 • 10 Masterpieces – 1001 zeitgenössischer Kunst der Bundesrepublik Stories, from 15/03 to 01/09/2013 • Vincent is back part Deutschland. Ankäufe von 2007 bis 2011, from 18/01 II: Land of light, from 06/04 to 22/11/2013 • Ensemble. to 14/04/2013. Ad Dekkers, Gerhard von Graevenitz, Ellsworth Kelly, François Morellet, Jan Schoonhoven and Jesús Rafael KUNSTVEREIN, Hannover (www.kunstverein-hannover.de): Soto, from 20/04 to 30/06/2013 • Top 75, from 13/06 to Brian Jungen, from 20/04 to 16/06/2013 • Vom Hier 17/11/2 013. und Jetzt, from 28/06 to 25/08/2013.

KUNSTMUSEUM, Wolfsburg (www.kunstmuseum-wolfsburg.

Gustave Caillebotte, Les raboteurs de de): Steve McCurry - Im Fluss der Zeit. Fotografien aus parquet, 1875 Asien 1980 – 2011, from 19/01 to 20/05/2013 • Christian Boltanski, from 02/03 to 21/07/2013 • Slapstick - Charlie Chaplin, Buster Keaton, Laurel & Hardy etc. „meet“ Bruce Nauman, John Bock, Francis Alÿs etc., from 22/06 to 03/11/2013.

True Greenfort Exhibition view Modernist Michelangelo Pistoletto, Venus of Masterpieces, 2012-2013 the Rags, 1967 Jeff Koons, Baroque Egg with Bow (Orange/ Magenta), 1994-2008, collection Bert Kreuk. photo Femke Hoogland 64 tentoonstellingen expositions

Switzerland Spain

KUNSTMUSEUM, Basel (www.kunstmuseumbasel.ch): MUSEO REINA SOFIA, Madrid (www.museoreinasofia. The Picassos Have Arrived! A Retrospective from Basel es): Heimo Zobernig, from 09/11/2012 to 15/04/2013 Collections, from 17/03 to 21/07/2013 • Ed Ruscha – • Robert Adams: The Place We Live, A Retrospective Los Angeles Apartments, from 08/06 to 29/11/2013 Selection of Photographs, from 16/01 to 20/05/2013 • Piet Mondrian – Barnett Newman – Dan Flavin, from • Concrete Invention. Colección Patricia Phelps de 08/11/2013 to 19/01/2014. Cisneros, from 23/01 to 16/09/2013 • Dalí, from 24/04 to 02/09/2013. MUSEUM FÜR GEGENWARTSKUNST, Basel (www. mgkbasel.ch): Tell It To My Heart: Collected by Julie Ault, MUSEO THYSSEN-BORNEMISZA, Madrid (www. from 02/02 to 12/05/2013 • Some End of Things, 25/05 museothyssen.org): Impressionism and Open-air to 15/11/2013 • The Memento mori in Contemporary Painting. From Corot to Van Gogh, from 05/02 to Art, from 28/11/2013 to 09/02/2014. 12/05/2013 • Hyperrealism 1967-2012, from 08/04 to 30/06/2013 • Surrealism and the Dream, from FONDATION BEYELER, Basel (www.beyeler.com): 08/10/2013 to 12/01/2014 • Pissarro, from 04/06 to Ferdinand Hodler, from 27/01 to 26/05/2013. 15/09/2013.

SCHAULAGER, Basel (www.schaulager.org): GUGGENHEIM MUSEUM, Bilbao (www.guggenheim- Steve McQueen, from 01/03 to 07/07/2013. bilbao.es): Inhabited Architecture, from 19/09/2012 to 19/05/2013 • Selections from the Collection of the KUNSTMUSEUM, Bern (www.kunstmuseumbern.ch): Guggenheim Museum Bilbao III, from 20/11/2012 to AC-Stipendium Präsentation, from 24/04 to 02/06/2013 27/10/2 013. • Myths and Mysteries. Symbolism and Swiss artists, from 26/04 to 18/08/2013.

FONDATION PIERRE GIANADDA, Martigny (www. Austria gianadda.ch): Sam Szafran, from 08/03 to 16/06/2013 • Modigliani et l'Ecole de Paris, from 21/06 to KUNSTHALLE, Wien (www.kunsthallewien.com): Daniel 24/11/2013 • Picasso, Chagall, Giacometti..., from Knorr. Explosion, from 30/03 to 31/05/2013. 29/11/2013 to 09/02/2014. BELVEDERE, Wien (www.belvedere.at): Hundertwasser, Japan und die Avantgarde, from 06/03 to 30/06/2013 • Gironcoli, from 11/07 to 27/10/2013.

Friedensreich Hundertwasser; 1961

Piet Mondriaan

Heimo Zobernig, Untitled, 1998. photo Archivo HZ, courtesy of the artist Christian Boltanski, Menschlich, Sam Szafran 1994

65

The Art Society is een vereniging voor verzamelaars van The Art Society est un club de collectionneurs hedendaagse kunst, een uitwisselingsplatform voor d’art contemporain, une plate-forme d’échanges ontmoetingen en discussies. Ze organiseert voor haar permettant rencontres et discussions. Il propose à ses leden een reeks exclusieve evenementen (bezoeken membres une série d’activités exclusives (visites de aan privé- en bedrijfscollecties, kunstenaarsateliers, collections privées et d’entreprise, d’ateliers d’artistes, conferenties, ontmoetingen met museumdirecteurs, de conférences, rencontres avec des directeurs de curatoren, kunstenaars en andere opinieleiders…) en musées, des commissaires, des artistes et autres leaders biedt hen tevens een breed gamma van diensten aan d’opinion...), ainsi que l’accès privilégié à une large (fiscaal, juridisch en verzekeringsadvies, vermogensen gamme de services (conseils en matière légale et erfenisplanning, waardebepaling en expertise van fiscale, planning patrimonial et successoral, kunstwerken). The Art Society vzw is een partnership van valorisation et expertise d’oeuvres d’art, conseils en ING Private Banking, Hiscox, Sotheby’s en PwC. assurance). The Art Society asbl est un partenariat d’ING Private Banking, Sotheby’s, Hiscox et PwC.

TOETREDING TOT THE ART SOCIETY CONDITIONS D’ADHÉSION À THE ART SOCIETY

The Art Society telt 200 leden. Om de kwaliteit en de exclusiviteit The Art Society compte 200 membres. Afin de continuer à assurer van de evenementen te garanderen, zal dit aantal niet la qualité et l’exclusivité des événements, ce nombre ne pourra overschreden worden. The Art Society hecht er belang aan être dépassé. The Art Society attache de l’importance à ce que dat haar leden een uitgesproken interesse hebben voor ses membres aient un intérêt confirmé pour l’art contemporain. hedendaagse kunst. La procédure d’adhésion est la suivante: De toetredingsprocedure is de volgende: > Le nombre de membres est limité à 200 personnes. > Het aantal leden is beperkt tot een maximum van 200 personen. > L’adhésion à The Art Society s’élève à 550 € pour une personne > Het lidmaatschap van The Art Society bedraagt 550 € voor een seule et à 900 € pour un couple. single en 900 € voor een koppel. > L’adhésion est réservée aux particuliers, collectionneurs et/ou > Het lidmaatschap is voorbehouden voor particuliere verzame­­- grands amateurs d’art contemporain. l­aars en/of verwoede liefhebbers van hedendaagse kunst. > Les candidats à l’adhésion ne peuvent pas être galeriste, > Kandidaat-leden mogen geen galeriehouder, kunsthandelaar marchand ou conseiller en art, ni artiste. of kunstadviseur zijn, noch kunstenaar. Ils ne peuvent pas non plus travailler auprès d’un concurrent Zij mogen evenmin werkzaam zijn bij de concurrenten van de l’un des Partenaires de The Art Society (ING Private Banking, de Partners van The Art Society (ING Private Banking, Hiscox, Hiscox, Sotheby’s et PwC). Un candidat qui a été galeriste, Sotheby’s of PwC). Een kandidaat die als galeriehouder, marchand ou conseiller en art doit avoir cessé cette activité kunsthandelaar of kunstadviseur werkzaam is geweest, moet depuis trois ans au moins avant que sa candidature ne puisse deze activiteit sinds drie jaar stopgezet hebben alvorens in être prise en considération. aanmerking te kunnen komen. > Les candidats devront être présentés par au moins un Parrain qui > Kandidaat-leden moeten voorgedragen worden door devra être un Partenaire (ING Private Banking, Hiscox, Sotheby’s minstens één Peter, die een Partner moet zijn (ING Private ou PwC) ou un membre du Comité d’Honneur (Geert Behaegel, Banking, Hiscox, Sotheby’s of PwC) of lid is van het Erecomité. Lieven Declerck, Michel Delfosse, Mimi Dusselier, Sophie (Geert Behaegel, Lieven Declerck, Michel Delfosse, Mimi Lammerant, Cédric Liénart de Jeude, Hélène Mairlot, Emmy Tob). Dusselier, Sophie Lammerant, Cédric Liénart de Jeude, Hélène > Toute demande d’adhésion se fait sur base de présentation Mairlot, Emmy Tob). d’un dossier – un «Application Form» est disponible via notre site > De toetredingsaanvraag wordt ingediend op basis van een web ou sur simple demande. dossier – de "Application Form" is verkrijgbaar via de website of > Les Partenaires et le Comité d’Honneur se réunissent deux fois op gewone aanvraag. par an ; les Parrains présenteront leurs candidatures lors de > Tweemaal per jaar komen de Partners en het Erecomité samen. ces réunions et il y sera décidé de l’acceptation ou non des De Peters zullen hun kandidaturen op deze vergaderingen candidats. voordragen. > Si le nombre maximal de 200 personnes est atteint, les nouveaux > Indien het maximum aantal van 200 leden is bereikt, worden candidats seront mis en liste d’attente jusqu’à ce qu’une place de nieuwe leden op een wachtlijst gezet tot een plaats vrijkomt. se libère.

Indien u lid wenst te worden van The Art Society, vragen wij u Si vous souhaitez devenir membre de The Art Society, n’hésitez contact op te nemen met een van de leden van het Erecomité pas à prendre contact avec l’un des membres du Comité of een van de Partners opdat zij u als Peter zouden kunnen d’Honneur ou l’un des Partenaires afin qu’il puisse vous accorder steunen. son Parrainage.

Indien vragen, kan u steeds contact nemen met Séverine Delen Pour tout renseignement supplémentaire, n'hésitez pas à (02 547 3390 – [email protected]) of met Charlotte Swenters contacter Séverine Delen (02 547 3390 - [email protected]) ou (02 547 3195 - [email protected]). Charlotte Swenters (02 547 3195 - [email protected]). Redactiecomite / Comité de rédaction : Séverine Delen, Charlotte Swenters • Hebben meegewerkt aan dit nummer / Ont collaboré à ce numéro : Galila Barzilai Hollander, Constance Barrère Dangleterre, Patricia De Peuter, Joke Van Hoye • Vertalingen / Traductions : Dominique Bauthier, Nathalie Capart, Hans Devisscher • Copywriting / Copywriting : Mireille Staelens • Design en lay-out / Design et lay-out : Charlotte Swenters, Isabelle Van Brussel • Beeldmateriaal: Beeldmateriaal bestemd voor promotioneel gebruik door de pers. The ArtSociety heeft geprobeerd haar verplichtingen t.o.v. alle rechthebbenden te vervullen. De rechthebbenden die menen dat hun rechten desalniettemin onvoldoende zijn verdedigd, worden verzocht contact op te nemen met The Art Society. / Illustrations : Matériel visuel destiné à usage promotionnel par la presse. The Art Society s’est efforcée de remplir ses obligations envers tous les ayants droit. Les ayants droit jugeant néanmoins leurs intérêts insuffisamment défendus, sont priés de contacter The Art Society.

Verantwoordelijk uitgever / Éditeur responsable : Philippe Wallez, Marnixlaan 24 Avenue Marnix, 1000 Brussel / Bruxelles

Directrice / Directrice : Séverine Delen, 02 547 3390, [email protected] • Assistente / Assistante : Charlotte Swenters, 02 547 3195, [email protected] • Beheerraad / Conseil d’administration : Philippe Wallez, Vik Vandamme • Erecomité / Comité d’honneur : Geert Behaegel, Lieven Declerck, Michel Delfosse, Mimi Dusselier, Sophie Lammerant, Hélène Mairlot, Cédric Liénart de Jeude, Emmy Tob

Contactadres / Adresse de contact : Marnixlaan 24 Avenue Marnix, 1000 Brussel / Bruxelles, www.theartsociety.be