2007-04: Het Ontslag Van Willem Mol of De Plaats Van De Eerste
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
HET ONTSLAG VAN WILLEM MOL OF DE PLAATS VAN DE EERSTE VERMANING VAN DE DOOPSGEZINDE GEMEENTE IN DE ZUID-ZIJPE, Deel 2 K.C. (Karel) Numan en P. (Piet) Dekker. In het eerste gedeelte van dit artikel (zie Zijper laten zien of die plek ten westen of ten oosten van de Historie Bladen, jaargang 25, nummer 3) hebt u Ooster-Egalementsloot lag. Hij stond bij deze kunnen lezen sinds wanneer de eerste vermaning aan Ooster-Egalementsloot, dat werd duidelijk. In dit de Burgervlotbrug in gebruik was. Ook werd tweede deel blijkt waar het gebouw precies stond. aangetoond waar hij stond, zonder dat we konden ‘Een kort verhaal, van het Noordhollandsch Kanaal bijeengebracht voor het nageslacht door Simon Jansen Grin (doopsgezind predikant) Als men nieuw anno schreef, van achttienhonderd jaren En twee en twintig* mee, zal ik U gaan verklaren Doe zag men omstreeks, veel swoegen en veel draven Terwijl hier door de Zijpe wier een kanaal gegraven. Dog na verloop van tijd, van omstreeks twee jaren Dat daar de grote schepen door kwamen varen. ’t Was in de Decembermaand, dat op den 24sten dag Daar men ’t Majesteits fregat, hier door trekken zag. (met 12 paarden) ’t Was [Bolona] genaamd, gebouwd met kanon Van vier en veertig stiks, waarmee ’t thans begon ‘Noord-Hollndse kanaal te openen als een vaart Dat veel verwondering, en ook veel opzicht baart. Des anderen daags zag men hier komen uit Batavia Een driemastschip, gevoerd door Kaptein Zeilstra, ’t Was genaamd Christina – Barbera, als met Oostindies waren Maar heeft bij ongeluk, dees brug stuk gevaren. ’t Eerste was bestemd, en dat na Willemsoord Om daar een mast en tuig, zooals ’t schip behoort In ’t Nieuwediep te ontvangen, mast en zeil en touwen Om zoo in staat te zijn, de zee te gaan bebouwen. ’t Tweede was bestemd, en dat na Amsterdam Die met een lading uit de Oost, gezegend binnen kwam. Ik heb dit kort verhaal, in dit bestek gebracht Tot dienst voor ’t geheugd, en later nageslacht. Daarom nakomeling, neem dit nu eens ter hand Bewaar ’t voor Uzelf, ook als een dierbaar pand Of schrijf ’t zelve over, tot een gedachtenis Dan kunt gij zelf weten, de eerste gebeurtenis. Dit heb ik nagelaten, om goed te bewaren Terwijl ik nu al tel ruim zes en zestig jaren, Te ontvangen uit mijn hand, dan is hier ook mijn begin, De rekening van mijn naam is Simon Jansen Grin. Leeraar bij de Doopsgezinde Gemeente in de Zuid-Zijpe 24 december 1822*; overgeschreven 12 maart 1911 door Jn. Bos Kz. oud 77 jaar. * De heer Bos heeft tweemaal een vier voor een twee aangezien; het kanaal werd geopend in december 1824. 12. Het bewijs vonden we in stukken betreffende de aanleg van het Noord-Hollands Kanaal. Tenslotte laten we u zien was er met het gebouw is gebeurd en wanneer de oude vermaning is vervangen door de vermaning die tot 1975 heeft gediend als kerkgebouw voor de doopsgezinden in de Zuid-Zijpe. De gevolgen van het graven van het Noord-Hollands Kanaal De aanleg van dit kanaal, van 1819 tot 1824, bracht tussen Amsterdam en Den Helder met zich mee, dat er gronden en huizen aangekocht en onteigend moesten worden. Daarvan bestaan uitvoerige lijsten en er is uiteraard even uit- voerig gecorrespondeerd tussen alle betrokkenen van laag tot hoog en terug. Zowel de correspondentie als de lijsten bevatten ook informatie met betrekking tot de gebouwen van de doopsge- zinde gemeente Zuid-Zijpe. In het Rijksarchief Noord-Holland te Haarlem vonden we over de situatie betreffende het bezit van de doopsgezinde gemeente Zuid-Zijpe aan de Burgervlotbrug de volgende aantekening in een ‘Memo- rie van berekening’ 19: 16 Menn(oniete) Gem(eente) Zijpe 12 roeden Erf of Tuijn af 5 ƒ 60:-- Stellen van een hek tot afscheiding van de Rijksgrond leggen van een dam etc: voor alles ƒ 190:-- ---------- ƒ 250:-- en een klein Stukje grond aan het Rijk behorende gelegen tusschen de Menn: Kerk en pastorij op zich zelfs van geen waarde tevens aan de Menn: Gemeente af te staan. 13. Tekening van het Noord-Hollands Kanaal bij Burgervlotbrug naar het kadaster, d.d. 1902-1904, bijgewerkt 1908 (de secties F en G); de vermaning en de pastorie zijn duidelijk zichtbaar, evenals het dubbele woonhuis, dat pas verkocht zou worden op 25 april 1909. In het RAA troffen we in het ‘Secretariearchief’ van Oost: de aantekening ‘eindelijke afsnijding van de de Zijpe 20, onder inventarisnummer 1045 een werk- westzijde, Ooster Egalement’ lijst aan, waarop iemand aantekeningen had gemaakt nummer 28 (294 roeden) van Cornelis Oost, aante- in potlood. Alle betrokken percelen tussen Zijper- kening: ‘ad idem’ sluis en en de Zijper Dijk bij de kolksluis (’t Zand) nummer 29 (407 roeden) van de doopsgezinden van kregen een nummer. We vonden het volgende: de Gemeente de Zijp, aantekening: ‘ad idem’ nummer 30 (3435 roeden) van Jan Oost, aanteke- Bij nummer 25 (grootte 63 roeden, betreffende het ning: ‘ad idem oostzijde’. erf van ‘Huijs ter Lap’) van Theunis Timmerman, staat: Gehecht aan een brief d.d. 19 maart 1827 van de ‘is het erff van de bazen’ (dus hier waren de aanne- Staatsraad Gouverneur van Noord Holland aan de mers en de opzichters van het kanaal gehuisvest, zie Burgemeester van Zijpe troffen we op een los vel de ook verderop) volgende aantekening aan: Bij nummer 26 (grootte 12 roeden) van de doopsge- ‘Staat van aan te koopen gronden en gebouwen be- zinden van de ‘Gem de Zijp’ staat: nevens opgaaf van te maken schikkingen noodig voor ‘mennoniete gemeente - - - - - - - -‘ en daaronder: den aanleg des schulpwegs langs het Noord Hollands ‘Kan na het inzien van de Commissie niet blijven Kanaal tusschen de stad Alkmaar en het Nieuwe staan’ Diep zullende uitmaken een gedeelte des grooten Daaronder, nummer 27 (1142 roeden) van Cornelis wegs der 1e klasse N - 4: Opgave der in bezit te nemen Grootte en omschrijving- Namen der gronden en gebouwen van ieder perceel en Eigenaren (waaronder:) ieder perceel en te maken schikkingen Een stuk van het erf voor de ongeveer 40 Doopsgezinde wooning van den predikant van vierkante ellen Gemeente van de de Doopsgezinde Gemeente van en omtrent de Zuid Zijpe’ de Zuid Zijpe, de sloot 6 ellen aan verplaatsing van het te trillen, het bruggetje en 17 el rasterwerk de noodige rasterwerk te verplaatsen schikkingen te maken 14. Deze aantekening vloeit voort map betreffende kerkelijke uit een Koninklijk Besluit van aangelegenheden 21. koning Willem I, gedateerd 20 februari 1828 20, waarin Vierde conclusie verordonneerd wordt dat Al deze aantekeningen en de doopsgezinde gemeente de brief laten zien dat de tweemaal f. 1500,- krijgt vermaning niet gesloopt toebedeeld om de predi- of verplaatst hoefde te kantwoning af te breken worden. Het gaat om de en elders op te bouwen, in beide andere gebouwen, verband met de aan te leggen die tussen de Ooster- schulpweg, die ‘daardoor een Egalementsloot en het veel minder bogtige rigting Noord-Hollands Kanaal zoude bekomen’. stonden. De pastorie, de Dit besluit is geënt op ‘ons zijnde van de twee de meest rescript van 23 augustus oostelijke en het dichtstbij 1827, no 141’. het kanaal staand, wordt Het begin van het Besluit verplaatst van de oostkant luidt: van de Ooster-Egalement- ‘Op de requeste van Dia- sloot naar de westkant kenen der Doopsgezinde en wel westelijk naast de Gemeente in de Zuid-Zijpe vermaning (in de kadas- (Noord Holland), houdende tergegevens van 1826/1830 het verzoek om subsidie tot het nummer 451a, zie ook het bouwen eener nieuwe kaart 1 blz 14, 2, HB 25e woning voor haren Leeraar, jrg. nr 3). en zulks op grond der on- De pastorie stond in de gunstige ligging, waar in de De ‘Figuratieve Kaart van de Hondsbossche Zeewering, Petten, de weg, zowel als het ging tegenwoordige predikants- Hazepolder en de Zuid-Zijpe en een gedeelte van het Groot Kanaal om de stort (de grond die behorende bij een Plan van Uitwaterring en Zee-Haven bij Petten; -Waar woning, ten gevolge van de op de peilingen in Zee en de grondboringen daar toe behorende aangewezen uit het kanaal kwam moest werken van het groot Noord- zijn’, getekend door C. Langerveld Jzn. in 1825. De panden zoals ze zijn ernaast een plek vinden, Hollands Kanaal, reeds is ingetekend bij de Burgervlotbrug verschillen van de overige kadastrale de stort, in de volksmond gebragt en door den, over de opnemingen uit die tijd. Westelijk van het Kanaal staan twee in plaats altijd het stort, geheten) als van drie huizen en oostelijk staan er drie in plaats van een. Mikte dat erve van dien woning, aan te voor Langerveld minder nauwkeurig, of beschikte hij niet over de juiste om de aanleg van de schulp- leggen schulpweg, nog verder gegevens? weg (schelpweg) langs het gebragt zal worden. kanaal. Gezien het rapport van onzen Staatsraad Directeur Generaal voor de zaken der hervormde Eeredienst van Het dubbele woonhuis tussen de pastorie en de verma- 28 Julij 1827 no 11, benevens het daarbij overgelegd ning, waarvan het achterste deel toen werd bewoond berigt van onzen Staatsraad, Gouverneur van Noord- door Lammert Munter, de timmerman/wagenmaker, Holland. en het voorste deel nog Gezien het rapport van Duidelijk is te zien hoe het Kanaal precies tussen Huijs ter Lap en de pastorie door gaat. steeds armenhuis was van onzen Minister van Bin- Op deze kaart liggen de pastorie en het dubbele woonhuis, waarvan de voorkant het de mennoniete gemeente, nenlandse Zaken van armenhuis van de doopsgezinden is, tussen de Ooster-Egalementsloot en het Noord- kon blijven staan. Hollands Kanaal ingeklemd en de vermaning staat net ten westen van de Ooster- 20 augustus daaraan- Egalementsloot. De stukjes grond waar- volgende no 180 nopens van sprake is in de diverse de wenselijkheid om taxatierapporten vinden in plaats van de voor- we terug op de kadastrale genomen gedeeltelijke kaart van 1826/1830 on- onteigening van het der nummer 453, het erf erf van voornoemde van Lammert Munter.