Dziedzictwo Kulinarne Warmia, Mazury
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Dziedzictwo kulinarne Warmia Mazury Powiśle Warmia Mazury Powiśle Województwo warmińsko-mazurskie – czwarte co do The Warmińsko-Mazurskie Voivodeship - the powierzchni w Polsce – leży w północno-wschodniej czę- fourth largest in Poland - is located in the ści kraju, obejmuje obszar historycznych krain Warmii north-eastern part of the country, covers the area of the Mazur i Powiśla i zajmuje ponad 24 tys. km². Podzie- historical lands of Warmia-Mazury and Powiśle and cov- lone jest na 19 powiatów ziemskich, skupiających łącz- ers over 24,000 km². It is divided into 19 districts with a Wydawca: nie 116 gmin, oraz 2 powiaty grodzkie. Liczba ludności total of 116 communes, and 2 cities with district rights. przekracza 1,4 mln osób. Średnia gęstość zaludnienia The population exceeds 1.4 million people. The average (59 osób na km²) należy do najniższych w kraju. Stoli- population density (59 people per km²) is one of the low- cą województwa jest liczący ok. 170 tysięcy mieszkań- est in the country. The capital of the voivodeship is Olsz- ców Olsztyn. Innymi ważnymi ośrodkami miejskimi są tyn, with a population of approximately 170,000 people. też Elbląg i Ełk – miasta o znaczeniu subregionalnym. Other important urban centers are Elbląg and Ełk - cities Województwo Warmińsko-Mazurskie obejmuje swoim of subregional importance. The Warmińsko-Mazurskie URZĄD MARSZAŁKOWSKI zasięgiem – poza Warmią i Mazurami – część Żuław Voivodeship covers - apart from Warmia and Mazury WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO i Powiśla, a nawet jedną gminę kurpiowską (gmina lands - part of Żuławy and Powiśle region, and even one Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa Rozogi), i posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu. Kurpie Commune (Rozogi Commune), and has a very ul. E. Plater 1 Przeważają ciągi wzgórz morenowych, jednak można też varied topography. Routes of moraine hills predominate, 10-562 Olsztyn spotkać krajobrazy równinne. but there are also plain landscapes. T: +48 89 52 19 250 Powszechnie używana nazwa – „kraina tysiąca jezior” The commonly used name - „the land of a thousand F: +48 89 52 19 259 – jest niezbyt ścisła, bowiem w rzeczywistości jezior lakes” - is not very strict, because in fact there are over E: [email protected] jest ponad 3 tysiące, z czego ok. 1800 ma powierzchnię 3,000 lakes, of which approx. 1,800 are over 1 hectare www: www.warmia.mazury.pl powyżej 1 hektara. Do największych zaliczane są: in size. The largest are: Śniardwy, Mamry, Jeziorak, Śniardwy, Mamry, Jeziorak, Niegocin i Nidzkie. Tworzą Niegocin and Nidzkie Lake. Lakes form clear clusters Zdjęcia: one wyraźne skupiska, ciągnące się od zachodu na stretching from the west to the east of the region - these Archiwum Urzędu Marszałkowskiego wschód regionu – są to pojezierza Iławskie, Olsztyńskie, are the Iława, Olsztyn, Mrągowo Lakelands, the Land of Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Mrągowskie, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich the Great Masurian Lakes and the Ełk Lakeland. Many i Pojezierze Ełckie. Wiele jezior, spiętych rzekami lakes, connected by rivers and canals, create many Skład i druk: i kanałami, tworzy wielokilometrowe szlaki wodne. kilometers of waterways. R2 Print Płock Drugim charakterystycznym aspektem kojarzącym Forests are the second characteristic aspect associated się z regionem są lasy. Lasy pokrywają blisko 30% with the region. Forests cover nearly 30% of the powierzchni województwa. Największe kompleksy to voivodeship’s area. The largest complexes are Piska ISBN: 978-83-65670-14-4 2 3 Puszcza Piska i Puszcza Borecka. Wewnątrz nich żyje Forest and Borecka Forest. Many animal sprzymierzone wojska polsko-litewskie rozbiły potęgę the allied Polish-Lithuanian army broke up wiele gatunków zwierząt, m.in. jelenie, sarny, dziki, wilki, species live inside them, including deer, roe krzyżacką. W kolejne rocznice tego wydarzenia the Teutonic Order’s power. On the following borsuki, wydry, bobry, łosie, żubry oraz liczne gatunki deer, wild boar, wolves, badgers, otters, beavers, elks, odbywają się tu pokazy przybliżające ducha tamtych lat anniversaries of this event, shows are held here, which ptactwa. W przyrodzie Warmii i Mazur występują też wisents and numerous species of birds. In the nature of i rycerską kulturę. Dużym zainteresowaniem cieszą się bring closer the spirit of those years and knightly culture. gatunki gdzie indziej ginące lub zanikające. Dla ich Warmia and Mazury lands there are also species that ruiny dawnej kwatery Hitlera w Gierłoży k. Kętrzyna, The ruins of Hitler’s former headquarters in Gierłoż near ochrony utworzono 8 parków krajobrazowych, a także are endangered or disappearing elsewhere. To protect a także Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku. Kętrzyn, as well as the Museum of Folk Architecture in ponad sto rezerwatów przyrody. Największe kompleksy them, 8 landscape parks and over a hundred nature Dzisiejsze Warmia, Mazury i Powiśle to swoisty produkt Olsztynek are of great interest. Today’s Warmia, Mazury leśne to Puszcza Piska i Borecka. Te uwarunkowania reserves have been created. The largest forest complexes setek lat burzliwej historii tych ziem. Wielokulturowość, Powisle is a specific product of hundreds of years of sprawiają, że w regionie posiadającym tak znakomite are Piska and Borecka Forests. These conditions make wielowyznaniowość, wielonarodowość znalazły swoje stormy history of these lands. Multiculturalism, multi- warunki krajobrazowe i przyrodnicze, intensywnie tourism and agritourism develop intensively in the region odbicie również w bogatej i różnorodnej tradycji religious and multinationalism are also reflected in the rozwijają się turystyka oraz agroturystyka. Województwo with such excellent landscape and natural conditions. kulinarnej. Kiedy zatem mówimy o kulinarnej tradycji rich and varied culinary tradition. Therefore, when we warmińsko – mazurskie od lat znajduje się w czołówce The Warmińsko-Mazurskie Voivodeship has been at Warmii Mazur i Powiśla, mówimy jednocześnie talk about the culinary tradition of Warmia Mazury and regionów najliczniej odwiedzanych przez turystów. the forefront of the most frequently visited regions by o kuchniach i tradycjach kulinarnych wszystkich kultur, Powiśle regions, we are talking at the same time about Odpoczynek na Warmii i Mazurach to ucieczka od tourists for many years. Rest in Warmia and Mazury is które tworzą dzisiejszy obraz tego regionu. Dlatego the cuisine and culinary traditions of all cultures that codziennego pośpiechu i stresu. an escape from everyday rush and stress. region ten jest tak niepowtarzalny, unikalny. create today’s image of this region. That is why this Region posiada doskonałe warunki do uprawiania The region has excellent conditions for active tourism, Dziedzictwo kulinarne to ważny element dziedzictwa region is so unique. turystyki aktywnej, szczególnie rowerowej i wodnej. especially cycling and water activities. For years it has kulturowego. Odgrywa ono ogromną rolę w promocji Culinary heritage is an important element of cultural Od lat znajduje się w czołówce pod względem liczby been at the forefront in terms of the number of tourists każdego regionu, właśnie ze względu na różnorodność heritage. It plays an enormous role in the promotion odwiedzających go turystów. Największe centra żeglarskie visiting it. The largest sailing centers are Mikołajki, i na specyfikę typowych dla każdego regionu produktów of each region, precisely because of the diversity and to Mikołajki, Giżycko, Ruciane-Nida, Węgorzewo. Giżycko, Ruciane-Nida and Węgorzewo. The Mrągowo żywnościowych i potraw. Kiedy dodamy do tego także specificity of food products and dishes typical for each Równie atrakcyjne są pojezierza Mrągowskie i Iławskie, and Iława Lakelands, where a network of water centers tradycyjną oprawę spożywania posiłków i obchodzenia region. When we add to this the traditional dining and na których w ostatnich latach powstała sieć ośrodków have been established in recent years, are equally świąt, budujemy niepowtarzalny klimat, który w różne celebrations, we build a unique atmosphere which attracts wodniackich. Często jeziora okalają szlaki rowerowe. Na attractive. Often the lakes are surrounded by bicycle regiony świata przyciąga rzesze turystów. crowds of tourists to various regions of the world. Warmii i Mazurach dobrze rozwija się także turystyka routes. Winter tourism is also developing well in Warmia zimowa. Miłośnicy „białego szaleństwa” mogą szusować and Mazury. Lovers of „white madness” can ski on po sztucznie naśnieżanych stokach w wielu miejscach artificially snowed slopes in many places in the region. regionu. Świadectwem dawnych lat są licznie zachowane The evidence of the past are numerous historic buildings zabytkowe budowle – gotyckie kościoły i zamki oraz that have been preserved - gothic churches and castles, miejskie założenia architektoniczne i parki. Unikatem as well as urban architecture and parks. The Ostróda- na skalę światową jest zbudowany w XIX wieku Kanał Elbląg Canal, built in the 19th century, is unique on a Ostródzko-Elbląski. Jego pięć pochylni statki pokonują global scale. Its five slipways are crossed by ships on na szynach „po trawie” dzięki zabytkowym, czynnym do rails „on the grass” thanks to the antique hydrotechnical dziś urządzeniom hydrotechnicznym. Rzesze turystów equipment which is still in use today. Crowds of tourists przyciągają Pola Grunwaldzkie, na których w 1410 r. are attracted by the Grunwald Fields, where in 1410 4 5 Gustaw Marek Brzezin Marszałek Województwa Warmińsko- Mazurskiego