Moje Dziecko Uczy Się Języka Obcego : Najczęściej Zadawane Pytania
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Joanna Rokiła-Jaśkow moje dziecko uczy się języka obcego najczęściej zadawane pytania Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego Kraków lïloje dziecko uczy się języka obceyo Uniwersytet Peadagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Prace Monograficzne nr 563 Joanna Rokita-Jaśkoui moje dziecko uczy się języka obcego najczęściej zadauiane pytania UJyüaiunictujo naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego Krakom 2010 Recenzent prof. zw. dr hob. Hanno Komorowska © Copyright by Joanna Rokita-Jaśkow & Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2010 redaktor Marta Łukaszczyk projekt okładki Maciej Kwiatkowski rysunki Paulina Poczęta ISSN 0239-6025 ISBN 978-83-7271-609-5 Redakcja/Dział Promocji Wydawnictwo Naukowe UP 30-084 Kraków, ul. Podchorążych 2 tel./fax (012) 6 6 2 -63-83, tel. 66 2 -6 7 -5 6 e-mail: [email protected] Zapraszamy na stronę internetową: http://www.wydawnictwoup.pl łamanie Jadwiga Czyżowska druk i oprawa Zespól Poligraficzny UP, zam. 42/10 jfJow v rodzico/rv Kilka stów wstępu, czyli... dlaczego uczymy dzieci języków obcych? Obecnie nauczanie języków obcych dzieci jest bardzo powszech nym zjawiskiem, a posyłanie ich na zajęcia językowe od przedszkola, a nawet żłobka staje się niemal modą. Ponadto rozmaite instytucje prywatne (szkoły językowe, przedszkola itp.) bazując na kilku dowolnie interpretowanych wynikach badań naukowych wskazują na koniecz ność rozpoczynania nauki w bardzo wczesnym wieku (istnieją nawet kursy językowe dla 3-miesięcznych niemowląt!!!), gdyż tylko to gwaran tuje późniejsze jego płynne opanowanie. Dlatego bardzo ważne jest, by rodzic decydując się na wczesne nauczanie języka obcego swojego dziecka był świadomy powodów, dla których to czyni, aby zapobiec ewentualnym rozczarowaniom w przy szłości. Najczęściej rodzice podają następujące przyczyny rozpoczęcia nauki języków obcych przez swoje dzieci: - 'Im wcześniej moje dziecko zacznie się uczyć języków obcych, tym lepiej'. - 'Wczesna nauka na pewno mu nie zaszkodzi, a być może po może w nauce w przyszłości'. - 'Wszystkie dzieci w przedszkolu uczęszczają na język angielski, a więc i moje dziecko nie może być gorsze'. - 'Dzieci uczą się łatwiej i szybciej języka obcego niż dorośli'. - 'Dzieci uczą się języka obcego tak samo łatwo, jak języka pierw szego'. - 'Chcę, by moje dziecko było w przyszłości dwujęzyczne'. - 'Ufam, że dana instytucja/metoda zrobi to skutecznie'. Jest to kilka najbardziej typowych przyczyn posyłania dziecka na rozmaite kursy języka obcego. Większość z nich podkreśla tzw. języ- kowe/lingwistyczne zalety wczesnego rozpoczynania nauki języków obcych. Oznacza to, że poprzez tzw. wczesny start w nauce języka obcego chcemy zagwarantować swojemu dziecku osiągnięcie kom petencji równej niemal rodzimym użytkownikom języka obcego (tzw. native speaker) lub osobom naturalnie dwujęzycznym. Oczekiwanie, że tylko rozpoczęcie nauki we wczesnym wieku może zagwarantować suk ces w nauce języka obcego jest złudne. Wiele spośród osób, które roz poczęły naukę w dzieciństwie uczy się go przez wiele lat nie osiągając biegłości, o czym świadczą rzesze uczestników kursów języków obcych dla młodzieży i dorosłych. Również duży jest odsetek dzieci rezygnują cych z nauki na podobnych kursach, a podejmujących ją ponownie po kilku latach. Przyczyn niepowodzeń nauki języka obcego we wczesnym wieku, ale i nie tylko, należy szukać w źle prowadzonych zajęciach, zbyt małej ich intensywności i stąd małym postępie w nauce, nieodpowied nim nauczycielu, metodzie itp. Czynniki te prowadzą do zaniku moty wacji do nauki języka obcego i często do jej przerwania. Ponadto wiele osób uzależnia swoje wyniki jedynie od działań nauczycieli, nie zdając sobie sprawy, że sukces zawdzięcza się głównie temu, co się robi poza zajęciami, czy czyta się lektury w języku obcym, poszukuje kontaktów z rodzimymi użytkownikami języka, korzysta ze słowników itp. Ważne jest w jakim stopniu uczeń jest autonomiczny, czyli niezależny od na uczyciela. Wiele czynników wpływa na ostateczne opanowanie języka, a sam wczesny wiek rozpoczynania nauki nie gwarantuje sukcesu. Celem autorki niniejszej książki jest obalenie powyższych mitów na temat przyczyn rozpoczynania wczesnej nauki języków obcych (wypo wiedzi rodziców). Zamierzam pokazać skąd się one biorą, jakie czynni ki należy wziąć pod uwagę chcąc zagwarantować jak najlepsze efekty wczesnej nauki języka obcego, czego można realistycznie oczekiwać od dziecka uczącego się języka obcego, a także, jakie płyną zagrożenia z tzw. wczesnego startu. Pragnę zaznaczyć, że książka ta jest pisana z myślą o dzieciach w wieku od roku do 10 lat, w związku z tym wszel kie przykłady technik, rozważania na temat pamięci i przyswajania języków obcych opisują stan rzeczy w tej grupie wiekowej. Poszczególne rozdziały są skonstruowane w formie pytań i odpo wiedzi. Formuła taka pozwoli czytelnikowi, mam nadzieję, lepiej po znać temat i zgłębić problem. Zamierzeniem moim było przedstawie nie większości pytań, jakie mogą nurtować osoby (rodziców, pedago gów, psychologów, przyszłych i obecnych nauczycieli języków obcych dzieci) zaangażowane w nauczanie języków obcych dzieci. Zakładam przy tym, że nie sq one językoznawcami ani ekspertami w nauczaniu języków obcych. Z tego względu starałam się, aby książka ta była po zbawiona naukowego stylu. Skupiam się przede wszystkim na celach i osiągnięciach językowych, gdyż takie wydaje się być zapotrzebowanie czytelników. Nie należy jednak zapominać i o innych zaletach wczesnej nauki języka obcego, o czym więcej w rozdziale trzecim. Podkreślając głównie afektywne i kognitywne zalety rozpoczyna nia nauki języków obcych, a minimalizując zalety lingwistyczne, eks perci zaznaczają, że nie jest istotne, jakiego języka obcego dziecko zacznie się uczyć. Nie jest konieczne, aby to był język angielski, czego chce większość rodziców, ale mógłby to być niemiecki, francuski, wło ski, czy choćby modny ostatnio hiszpański. Z tego też względu, mam nadzieję, że książka ta będzie pożyteczna dla osób zainteresowanych nauczaniem dzieci wszystkich języków obcych. Rozdział I: Jak się uczymy języka ojczystego i jaki ma to wpływ na naukę drugiego? Zanim rozpoczniemy poszukiwania najlepszej metody uczenia się języka drugiego, warto się dowiedzieć, w jaki sposób dziecko uczy się języka pierwszego, gdyż szczególnie w przypadku bardzo małych dzie ci, gdy ekspozycja na drugi język będzie miała miejsce przed 3 rokiem życia, odgrywać mogą rolę te same mechanizmy, co w przyswajaniu języka pierwszego. W zasadzie możemy mówić wtedy o dwujęzycznym przyswajaniu języka ojczystego (por. rozdz. V). Również dzieci w nieco starszym wieku uczące się języka drugiego w warunkach naturalnych przynajmniej w początkowej fazie nauki przechodzą przez podobne stadia rozwoju co dzieci uczące się języka pierwszego, jak pokazały badania Ervin-Tripp z 1974 roku. Różnica polega jedynie na tym, że starsze dzieci przechodzą przez te same etapy szybciej. Szybszy rozwój można uzasadnić faktem, że starsze dzieci wytworzyły już sobie pewien system pojęć, dla którego w większości opanowały słownictwo w języku pierwszym i pozostaje im nauczyć się tylko nowych nazw dla istnieją cych pojęć. Bardzo małe dzieci, przed 3 rokiem życia, muszą przyswo ić sobie nie tylko nowe słowa, ale przede wszystkim pojęcia, które są przez nie opisywane, o czym szerzej piszemy poniżej. Jak dzieci uczq się języka ojczystego? Nie ulega wątpliwości, że każde dziecko (z wyjątkiem bardzo nie licznych patologicznych lub chorobowych przypadków) opanowuje język ojczysty. Oczywiście umiejętność mówienia jest uzależniona od środowiska, w jakim dziecko wzrasta, rodzaju kontaktu z opiekunem, wykształcenia rodziców, innymi słowy od ilości i jakości otrzymywanych danych językowych (ang. input). Niemniej jednak każde dziecko opa nowuje język w stopniu ułatwiającym mu swobodną komunikację. Istnieje wiele teorii na temat tego, w jaki sposób dziecko przyswaja nowe dźwięki, słowa i reguły gramatyczne. Żadna z nich nie udziela kompletnych wyjaśnień na temat źródeł tego procesu, a raczej uzupeł niają się. Nie zagłębiając się jednak bardziej w terminologię języko znawczą, można stwierdzić, że języka ojczystego dzieci uczą się mię dzy innymi przez naśladowanie dorosłych i powtarzanie za nimi słów i zdań, które potrafiły one wyodrębnić z kontekstu. Typowym przykła dem takiego przyswajania języka jest wielokrotne nazywanie przez ro dzica pewnych znajomych obiektów, np. na spacerze pokazuje prze jeżdżający samochód i nazywa go, mówiąc: 'Patrz, auto'. Jeśli takie zdarzenie ma miejsce wielokrotnie, dziecko uczy się kojarzyć obiekt samochodu z jego nazwą i na początku pokazuje jedynie zrozumienie tej nazwy (np. poproszone wskaże jakiś samochód), a następnie samo próbuje je wypowiedzieć. Początkowo wymowa słowa jest niedosko nała (np. dziecko wymawia 'atou' zamiast ' auto'), jednak z czasem ulega ona poprawie. Podobnie dziecko przyswaja nazwy utartych wy rażeń, których znaczenie łatwo jest wydedukować z sytuacji, jak np. słowa 'pa, pa', są jednymi z pierwszych słów o funkcji pragmatycz nej: wyrażające pożegnanie kogoś. Łatwo jest zrozumieć znaczenie tych słów poprzez skojarzenie ich z gestem machania ręką i sytuacją, w której ktoś opuszcza pomieszczenie. Oprócz naśladowania wypowiedzi dorosłych dzieci na pewno po siadają również zdolność dedukcji reguł języka z tych zdań, które słyszą wokół siebie. Według części językoznawców, zwolenników tzw. teorii natywistycznej, znajomość tych reguł jest wrodzona. Według innych tzw. kognitywistów wrodzone są jedynie zdolności analitycznej obser wacji, logicznego