L’ À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas

Grands itinéraires LA VÉLOROUTE RHIN - EUROVELO 15 Hauptradwege EV Der Rhein Radweg - EuroVelo 15 Major Cycle trails 15 The cycle route - EuroVelo 15 lange tochten 200 km - 134 m alsaceavelo.fr Rijnfietsroute - EuroVelo 15

Nach führt der Weg De à größtenteils durch die Natur und ROTTERDAM (NL) - L’EuroVelo 15 côtoie le canal du verbindet die Entdeckung von PFALZ MAINZ (D) Rhône au Rhin, la Réserve de la Petite angenehmen Orten entlang des Camargue Alsacienne, traverse la Rheins oder des Kanals mit der forêt de la Hardt, passe à proximité Fahrt unter schattigen Bäumen – Lauterbourg d’ et de sa célèbre man kann aber auch den großen église romane puis à , elsässischen Städten, wie patrie de Victor Schoelcher, pour oder einen Besuch abstatten, rejoindre Neuf-Brisach, la citadelle denn sie sind auf Verbingungswegen 124 km de Vauban classée au titre du gut zu erreichen. S. 2 - 6 Patrimoine Mondial par l’UNESCO, Nach führt die StrasbourgBAS-RHIN et se poursuit jusqu’à Artzenheim. EuroVelo 15 am Rhein Rhone Kanal Il s’agit d’un itinéraire « nature » qui 2 BADEN entlang. Bis nach , der p. S. 7 - 13 allie la découverte de sites agréables Hauptstadt Europas, kommt man SCHWARZWALD (D) tantôt le long du Rhin ou du canal, an etwa 20 Schleusen vorbei und tantôt à l’orée du bois tout en LORRAINE an charakteristischen Kirchen, wie Marckolsheim offrant au cyclotouriste la possibilité in Neunkirch, oder in de visiter les grandes villes haut- Eschau. Oberhalb Straßburg auf Colmar rhinoises telles Mulhouse ou Colmar dem Hochwasserdamm erreicht Artzenheim situées à proximité de la Véloroute et man . In accessibles par des aménagements trifft man auf die großen Schleusen Fribourg (DE) cyclables. p. 2-6 und ihre Fischtreppe, die den Radler 76 km A partir de Marckolsheim, l’EuroVelo den Ufern des Rheines nahebringt. 15 emprunte le chemin de halage Mulhouse Nach dem durch Goethe bekannten 1 HAUT-RHIN du canal du Rhône au Rhin. Jusqu’à endet der Rheinkanal p. S. 2- 6 Strasbourg, capitale européenne, in . Weiter auf dem Huningue la randonnée est rythmée par une Damm, vorbei an Rheinauewäldern vingtaine d’écluses et une succession und Naturschutzgebieten wie d’églises de caractère comme à in Munchhausen erreicht man (CH) Neunkirch, à Plobsheim ou encore Lauterbourg, das ebenfalls von ANDERMATT (CH) à Eschau. Au-delà de Strasbourg, Vauban besfestigt wurde und letzte elle chemine sur la digue des hautes elsässische Station auf der Veloroute eaux jusqu’à La Wantzenau, pour ist. S. 7-13 rejoindre plus tard les bords du fleuve au niveau du site des grandes the ride takes you past about 20 ontdekken van mooie plekjes langs écluses et de la passe à poissons de From Huningue to Lauterbourg locks. And the fascinating churches de Rijn, het kanaal en de bosrand Gambsheim. Après Sessenheim où - The EuroVelo 15 passes through you espy, for example in Neunkirch, combineert met bezoeken aan Goethe séjourna, le Rhin canalisé Huningue, runs along the Rhône- Plobsheim and Eschau, are all open Colmar en Mulhouse, de beroemde prend fin à Beinheim. Sur la digue Rhine canal and the Alsace Little invitations to explore. Once past steden van de zuidelijke Elzas die op des hautes eaux, en traversant forêts Camargue Reserve, cuts through Strasbourg, the capital of Europe korte afstand van de tocht liggen rhénanes et réserves naturelles Hardt forest, passes close to with many exciting places to visit, en via fietspaden te bereiken zijn. comme à Munchhausen, l’itinéraire Ottmarsheim and its famous the cycle route takes you through biz. 2-6 rallie Lauterbourg, ancienne place Romanesque church and then on the market garden town of La Vanaf Marckolsheim fietst u over fortifiée par Vauban, ultime étape to Fessenheim, hometown of Victor Robertsau and by Pourtalès Chateau het jaagpad van het Rhône- alsacienne. p. 7-13 Schoelcher, to meet up with Neuf- and then follows the highwater Rijnkanaal. Tot de Europese Brisach, the citadel built by Vauban, dike to La Wantzenau. From here, hoofdstad Straatsburg rijdt u listed as a World Heritage site by you can explore a whole series of langs een twintigtal sluizen en een Von Huningue nach UNESCO, and then continues to Lauterbourg- Die EuroVelo 15 folgt charming villages with traditional. aantal fraaie kerken zoals die van Artzenheim. It is a “Nature” route p. 7-13 Neunkirch, Plobsheim en Eschau. dem Rhein-Rhone-Kanal, streift das which combines discovering Naturschutzgebiet der elsässischen Na Straatsburg fietst u over de pleasant sites along the Rhine, the hoge dijk tot aan La Wantzenau, om „Petite Camargue“, führt durch Van Huningue naar canal and the forest edge, while even verderop bij de sluizen en de den Hardt-Wald und kommt in Lauterbourg - De Rijnfietsroute gaat offering the cycling tourist the vistrap van Gambsheim bij de Rijn die Nähe von Ottmarsheim, mit langs het Rhône-Rijnkanaal, door het opportunity to visit the great Haut- te belanden. Na Sessenheim, waar seiner berühmten romanischen natuurreservaat La Petite Camargue Rhin towns of Mulhouse and Colmar, Goethe verbleef, is de Rijn vanaf Kirche dann nach Fessenheim, dem Alsacienne en het bos van de Hardt, lying close by the cycle route and Beinheim niet meer gekanaliseerd. Heimatort von Victor Schoelcher. In en via Ottmarsheim (beroemde which can be accessed via cycle De fietsroute gaat over de hoge dijk ebenem Gelände gelangt der Radler romaanse kerk) naar Fessenheim tracks. p. 2-6 door bossen en natuurreservaten in in die ehemalige Festungsstadt (geboorteplaats van Victor From Marckolsheim, the EuroVelo het Rijndal, zoals bij Munchhausen, Neuf-Brisach von der UNESCO zum Schoelcher), door het vestingdorp 15 passes through several villages tot aan Lauterbourg, voormalig Weltkulturerbe ernannt, wo man Neuf-Brisach (vestingdorp van typical of the Ried plain, before vestingdorp van Vauban en tevens einige kulturelle Abstecher machen Vauban, werelderfgoed van de joining up with the Rhone-Rhine het laatste traject in de Elzas. kann, so zB. in das Vauban-Museum. UNESCO) naar Artzenheim. Het Canal. Cycling towards Strasbourg, biz. 7-13 is een "natuurijke" tocht die het

www.velorouterhin.eu - www.rheinradweg.eu - www.rhinecycleroute.eu - www.rijnfietsroute.eu

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 1/13 L’ALSACE À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas

Grands itinéraires Hauptradwege EV EUROVELO 15 Major Cycle trails 15 Huningue -> Marckolsheim lange tochten 1 76 km - 74 m alsaceavelo.fr

ROTTERDAM (NL) PFALZ MAINZ (D) Lauterbourg

StrasbourgBAS-RHIN

BADEN SCHWARZWALD (D) LORRAINE Marckolsheim Colmar Artzenheim

Fribourg (DE)

Mulhouse 1 HAUT-RHIN Huningue BASEL (CH) ANDERMATT

Sens du circuit / Richtung der Tour / Direction of trail / Rijrichting Route / Straße / Road / Verharde weg Voie à circulation restreinte/ Straße mit eingeschränktem Verkehr / Restricted access road / Weg met beperkt verkeer Parcours cyclables en site propre/ Radweg im Gelände / Separate cycle track /Fietspad

JANVIER 2014 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 2/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Huningue -> Marckolsheim Cycling in ALsace 15 76 km - 74 m Fietsen in de Elzas 1

LE PARCOURS / DER WEG / THE ROUTE / DE ROUTE

Partiel Total Localités Teilabschnitt Gesamt Orte - Towns - Gemeentes Partial Total Andermatt 0 km 0 km Basel / Huningue 440 km 440 km

Huningue PC 0 km 0 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Saint-Louis PC 0,8 km 0,8 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Village-Neuf PC 1,7 km 2,5 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Rosenau PC 4,6 km 7,1 km ◆ ◆ ◆ ◆ PC 6 km 13,1 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ C 3,2 km 16,3 km Petit C 2,4 km 18,7 km C 4 km 22,7 km Ottmarsheim PC 3,1 km 25,8 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ C/BC 4,5 km 30,3 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Rumersheim-le-haut PC 2,9 km 33,2 km ◆ ◆ ◆ PC 4,1 km 37,3 km ◆ Fessenheim PC 3,3 km 40,6 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Baglau PC 1,7 km 42,3 km ◆ ◆ Heitern PC/D468 5 km 47,3 km ◆ ◆ ◆ PC 2,9 km 50,2 km ◆ PC 2,3 km 52,5 km ◆ ◆ Neuf-Brisach C 3,7 km 56,2 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ D29 2,5 km 58,7 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Kunkeim C 4,2 km 62,9 km ◆ ◆ ◆ C 2,4 km 65,3 km Artzenheim C 2,7 km 68 km ◆ ◆

Marckolsheim PC 8 km 76 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆

LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE

Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Station Camping (*,**,***,****=classement, T=tourisme, L=loisirs, période • Hôtel-restaurant avec garage à bicyclette (H=hôtel, H/R=hôtel-restaurant, d’ouverture) / Campingplätze (*,**,***,**** =Einstufung, T=Tourismus, *,**,***,****=class. officiel, ch=nbre de chambres) / Hotel-Restaurant mit L=Freizeit, Öffnungszeiten) / Campsite (*,**,***,****=classif, T=tourism, Office de Tourisme / Verkehrsbüro / Tourist office / VVV Fahrradgarage (H: Hotel, H/R: Hotel-Restaurant, *,**,***,****=offizielle L=leisure, opening season) / Camping Klassifizierung, ch=Zimmeranzahl / Hotel-restaurant with bicycle shed Hébergement utilisant les énergies renouvelables / Alsatian accommodation (h=hotel, h/r=hotel-restaurant, *,**,***,**** =official classif., ch=no. of rooms) Location de bicyclettes (route, VTC) / Fahrrad-Vermietung / using renewable energy sources / Elsässische Tourismus-Unterkünfte die Bicycle hire (town & country bike) / Fietsenverhuur / Hotel-restaurant met fietsenstalling erneuerbare Energien benützen / Accommodatie met duurzame energie Piscine / Schwimmbad / Swimming pool / Buitenbad Réparation de bicyclettes / Fahrrad-Reparatur / Bicycle repairs / Piscine couverte / Hallenbad / Indoor swimming pool / Binnenbad Restaurant Fietsenmaker Petit déjeuner buffet* / Frühstücksbuffet* / Buffet breakfast* / Ontbijtbuffet* Bistrot-café / Bistro-Cafe / Bistro-café / Café Panier repas pour le déjeuner* / Lunchpaket zum Mitnehmen* / Take-away dinner* / Lunchpakket* Nature de la voirie / Art der Straßen / Alimentation / Lebensmittel / Food shop (Ep : épicerie/Lebensmittel- Outils pour petites réparations/ Werkzeuge für kleine Reparaturen / Types of tracks / Wegsoorten : geschäft/grocer's/Kruidenier - Be : boulangerie/Bäcker/baker's/ Bakker Tools for small repairs / Reparatiekit - Bo : boucherie/Metzgerei/butcher's/Slager) PC Parcours cyclable / Radweg / Cycle track / Fietspad Transport des bagages à l’étape suivante* / Gepäcktransfer zur nächsten Pharmacie / Apotheke / Pharmacy / Apotheek BC Bande cyclable / Radweg auf der Straße / Cycle lane / Fietsstrook Etappe* / Transportation of luggage to next stop* / Bagagevervoer* IC Itinéraire cyclable local / Fahrrad-Strecke / Local cycle trail / *Sur demande préalable / *auf vorige Anfrage / *on prior demand / *op aanvraag Plaatselijke fietstocht Bureau de poste / Post / Post office / Postkantoor RF Route forestière / Waldweg / Forest road / Bosweg Chambre d’hôtes / Gästezimmer / Bed and breakfast / B&B C Route communale / Gemeindestraße / Local road / Gemeenteweg Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Cash dispenser / Geldautomaat D Route départementale / Landstraße / "B" road / Departementale weg 100 Hébergement collectif (auberge de jeunesse, gîte d’étape, etc.) / Beherbergungs­vereine (Jugendherbergen, Etappenunterkünfte usw.) Baignade / Bademöglichkeit / Bathing / Zwemmen toegestaan N  / Schnellstraße / "A" road / Provinciale weg (lits=Bettenanzahl) / Hostel-type accomodation (youth hostel, hikers' hostels, etc.) (lits=no. of beds) / Groepsaccommodatie

JANVIER 2014 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 3/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Huningue -> Marckolsheim Cycling in ALsace 15 76 km - 74 m Fietsen in de Elzas 1

Comment s’y rendre ■■BANTZENHEIM (68490) Hôtel*****- Restaurant Maison ■■VILLAGE-NEUF Wie erreicht man des Têtes How to get there Hôtel***- Restaurant de la Poste SAB 2 Roues (Vélo et Oxygène) Bereikbaarheid +33 (0)3 89 83 34 34 +33 (0)3 89 24 43 43 54, rue du Maréchal Foch Que visiter www.maisondestetes.com Besichtigungen www.hotelrestaurantdelaposte.com + 33 (0)3 89 69 16 04 Visits SNCF 36 35 (0,40 € / minute) ■■FESSENHEIM (68740) Hôtel****Mercure Colmar ■■KEMBS Te zien www.sncf.fr Champ de Mars Aire mixte pour camping-car (aire www.voyages-sncf.com +33 (0)3 89 21 59 59 VéloTOP ■ de services + aire de stationne- ■HUNINGUE (68330) www.mercure.com 38, rue du Maréchal Foch ment) / Gemischter Stellplatz +33 (0)3 89 62 98 26 Accès ligne ferroviaire Hôtel****Best Western Grand Anreise Eisenbahnlinie / Access by für Camping/Cars (Service- und www.velotop.fr Parkplatz) / Mixed campsite for Hôtel Bristol Musée Historique et Militaire de train / Per trein: A 16 km de l’itinéraire : campers-dormobiles (services + +33 (0)3 89 23 59 59 Huningue Strasbourg -Sélestat-Colmar- www.grand-hotel-bristol.com ■ Historisches und militarisches Mulhouse– Basel parking area) / Camperplaats (ser- ■MULHOUSE vice en parkeren) Hôtel****Mercure Colmar Museum von Huningue / The Gares historical and military museum of ■■NEUF-BRISACH (68600) Centre Unterlinden Bahnhöfe / stations / Stations : +33 (0)3 89 41 71 71 Hilterbrand Kohler Huningue / Historisch en Militair Strasbourg – – Sélestat – Hôtel***- Restaurant Aux deux www.mercure.com 50, rue de Museum van Huningue Colmar – Mulhouse - St-Louis- Basel Roses +33 (0)3 89 52 66 79 + 33 (0)3 89 89 33 94 +33 (0)3 89 72 56 03 Hôtel****Quatorze www.histoire-huningue.eu Mulhouse – Saint-Louis – Basel : +33 (0)3 89 20 45 20 Cycles Beha www.alsace2roses.fr Parc des Eaux Vives Gares www.hotelquatorze.com 18 place de la Concorde Wildwasser Park / Park of living Bahnhöfe / stations / Stations : Camping Vauban** +33 (0)3 89 45 13 46 +33 (0)3 89 72 54 25 Hôtel*** Ibis Colmar Centre Waters / Wildwaterpark Mulhouse - - - +33 (0)3 89 41 30 14 - - Saint-Louis www.camping-vauban.fr + 33 (0)3 89 89 70 20 www.ibishotel.com Où louer une bicyclette www.ville-huningue.fr la Chaussée - Saint-Louis – Basel BIESHEIM (68600) Fahrrad-Vermietung Hôtel***- Restaurant Le Rapp Navette Aéroport - gare SNCF Hôtel***- Restaurant Aux deux Where to rent a bicycle Randonnées canoës sur le Vieux clefs +33 (0)3 89 41 62 10 Fietsverhuur Rhin de Saint-Louis www.rapp-hotel.com Zubringerbus ab Bahnhof von +33 (0)3 89 30 30 60 Rheinfahrten im Kanu / Trips and excursions on the Rhine / Saint-Louis / Shuttle from railway www.deux-clefs.com Hôtel***- Restaurant ■■ROSENAU Beauséjour Kanotochten op de oude Rijn – to airport station of Saint-Louis Hôtel***La clé des champs Rhin et Découverte Centre d’activités de plein air / Shuttle vliegveld - treinstation +33 (0)3 89 72 08 18 +33 (0)3 89 20 66 66 Grand Canal d’Alsace www.beausejour.fr + 33 (0)3 89 69 05 25 SNCF van Saint-Louis : www.la-cle-deschamps.com + 33 (0)6 87 10 71 19 www.cadpa.org Hôtel*** Le Colombier www.rhinetdecouverte.fr Distribus Camping de l’Ile du Rhin**** Passerelle pédestre et cyclable + 33 (0)3 89 69 73 65 (Village Center) +33 (0)3 89 23 96 00 A 16 km de l’itinéraire : www.hotel-le-colombier.fr des Trois Pays (entre Huningue www.distribus.com +33 (0)3 89 72 57 95 ■■MULHOUSE et ) www.campingiledurhin.com Hôtel***All Seasons Fußgänger- und Radbrücke im Où se loger ■■MULHOUSE (68100) +33 (0)3 89 23 26 25 Dreiländereck (zwischen Huningue Unterkünfte www.all-seasons-hotels.com Where to stay Médiacycles und Weil am Rhein) The Trois Pays Accommodatie à 16 km par l’Eurovélo 6 / Hôtel**Motel Azur 16bis, avenue du Général Leclerc foot and bike path (between 16 km vom «Eurovélo 6» (euro- +33 (0)3 89 41 32 15 +33 (0)3 89 45 25 98 Huningue and Weil am Rhein) hence ■■HUNINGUE (68330) päischen Radweg 6) entfernt / www.motel-azur.com named due to its location around Vélocité - 40 stations dispo- 3 different countries! / Wandel- en 16 km away by the Eurovélo 6 / Hôtel**Le Colbert nibles dans la ville 16 km via de Eurovélo 6 +33 (0)3 89 41 31 05 fietsbrug van de drie landen (tussen 40 Stationen in der Stadt / Huningue en Weil am Rhein) Hôtel***- Restaurant du Tivoli www.hotel-colbert.net 40 stations available in the city / +33 (0)3 89 69 73 05 Chambres d’hôtes Clévacances op 40 plaatsen in de stad Promenades à pied ou à vélo sur www.tivoli.fr Hôtel****- Restaurant Mercure 2 Clés – Mme Claudine + 33(0)8 00 11 17 11 le Chemin des planètes au bord Mulhouse Centre STEFANUTO www.velocite.mulhouse.fr du Canal de Huningue Camping** « Au petit Port » Fuß- oder Radwanderungen w+33 (0)3 89 70 01 71 +33 (0)3 89 36 29 39 +33 (0)3 89 79 43 42 A 13 km de l’itinéraire : www.mercure.com www.clevacances.com auf dem «Chemin des planètes» www.campinghuningue.fr ■■COLMAR (Planetenweg) entlang des Kanals ■■SAINT-LOUIS (68300) Hôtel***- Restaurant Ibis Chambres d’hôtes Gîtes de von Huningue/ Strolls on foot or by Mulhouse Centre - Filature City-Break Luxury – bike along the Chemin des Planètes +33 (0)3 89 56 09 56 Mme Florence FABRET (Planets’ Way) along the Huningue Colmarvélo www.ibishotel.com +33 (0)6 99 04 55 23 Canal / Wandel- en fietstochten op Hôtel***Berlioz Place Lacarre www.gites-de-france-alsace.com « Chemin des planetes » langs het +33 (0)3 89 69 74 44 Résidence de +33 (0)3 89 29 31 72 kanaal van Huningue www.hotelberlioz.com tourisme***Résidhotel Auberge de jeunesse et Gare Mulhouse Centre Mittelharth Escalade Hôtel***- Restaurant Ibis + 33 (0)3 89 41 37 90 +33 (0)3 89 45 21 14 + 33 (0)3 89 80 57 39 Erklettern / Climbing /Klimsport Mulhouse Bâle Aéroport www.residhotel.com +33 (0)3 89 69 06 58 Centre d’Animation et de Loisirs Offices de Tourisme Marchés hebdomadaires : ven- www.ibishotel.com Hôtel**de Bâle – Maison des Jeunes et de la Verkehrsämter dredi matin +33 (0)3 89 46 19 87 Culture Tourist Offices Wochenmärkte : Fr. Vormittag/ VVV ■■KEMBS (68680) www.hoteldebale.fr + 33 (0)3 89 41 26 87 Weekly Markets : Fri. Morning / Chambres d’hôtes Gites de ■■COLMAR (68000) www.mjc-colmar.asso.frO Wekelijkse markt : vrijdagochtend ■■VILLAGE-NEUF (68128) France 3 Epis ■■SAINT-LOUIS (68300) M. WIDMER Gilbert Où réparer une bicyclette Office de Tourisme du Pays de à 13 km par piste cyclable + 33 (0)3 89 48 33 98 Fahrrad-Reparturen Saint-Louis - Huningue www.gites-de-france-alsace.com en site propre le long du canal Where to get a bicycle fixed Fietsreparatie +33 (0)3 89 70 04 49 de Colmar/ 13 km entfernt, www.alsace-cotesud.com La Petite Camargue Alsacienne Chambres d’hôtes Clévacances per angelegtem Radweg, am 2 Clés Office de Tourisme du Pays de Centre d’initiation à la Nature et Colmarer Kanal entlang / 13 km ■ à l’Environnement M. GIRARD Cyril ■SAINT-LOUIS Brisach away on a bike track along the Kleine Elsässische Camargue / +33 (0)3 89 48 17 94 Scoot’y land +33 (0)3 89 72 56 66 Colmar Canal / 13 km over het Little Alsatian Camargue / La www.clevacances.com 32, rue du Général de Gaulle www.tourisme-paysdebrisach.com fietspad langs het kanaal van + 33 (0)3 89 67 21 10 Petite Camargue Alsacienne ■■OTTMARSHEIM (68490) Colmar - Documentatiecentrum voor Hôtel***- Restaurant Als’Hôtel natuur en milieu +33 (0)3 89 26 06 07 + 33 (0)3 89 89 78 50 www.alshotel.com www.petitecamarguealsacienne.com

JANVIER 2014 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 4/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Huningue -> Marckolsheim Cycling in ALsace 15 76 km - 74 m Fietsen in de Elzas 1

L’Espace d’art contemporain sind / The Istein ridge – a rocky Union Regio Ruderclub mardi, jeudi et samedi matin Maison des Energies EDF Fernet Branca barrier in the Rhine bed, to be seen Rudern im Sommer / Rowing in Di., Do., Sa Vormittag/ Tue, Thu. Haus der Stromenergie / Electrical Ausstellungsraum für zeitgenös- from a panoramic viewpoint / een summer / Roeien in de zomer and Sat. morning / Di., do. en za. energy center / Energiehuis EDF sische Kunst Fernet Branca / Fernet rotspartij in de bedding van de Rijn, +33 (0)6 08 27 51 10 ochtend + 33 (0)3 89 83 51 23 Branca Contemporary Art Centre / te zien vanaf een uitzichtpost www.unionregio.eu - : mardi après-midi www.jds.fr/fessenheim/musee/ Fernet Brance - Galerie voor heden- Piscine ■■OTTMARSHEIM (68490) Di. Nachmittag / Tue. Afternoon / maison-des-energies-fessenheim- daagse kunst Schwimmbad / swimming pool / Di. middag 253_L + 33 (0)3 89 69 10 77 Eglise abbatiale octogonale Zwembad e Via Energia : www.museefernetbranca.fr de style roman (XI siècle) sur - Rue de : samedi matin +33 (0)3 89 67 13 41 la Route Romane d’Alsace. Sa. Vormittag / Sat. morning / Za. www.via-energia.de Eglise Saint-Louis www.mairie-village-neuf.fr Copie de la chapelle palatine de ochtend Centrale nucléaire de Kirche / Church / Kerk Saint-Louis Parcours de santé Charlemagne à Aix la Chapelle, - Place de la Réunion : mardi, Fessenheim Temple protestant Vitaparcours / Fitness trail / fresque du XVème siècle vendredi et samedi Kernkraftwerk Fessenheim / Kirche / Church / Protestantse kerk Trimbaan Oktogonale Abteikirche im Di., Fr. und Sa. / Tue., Fri., Sat. / Di., Fessenheim nuclear power plant / Synagogue Escalade / Erklettern / Climbing / romanischen Stil (11 Jh.) auf der vrij. en za. De kerncentrale van Fessenheim Klimmen Romanische Strasse. Die Kirche Kirche / Church / Synagoge - Place de la Concorde : marché Centrale hydroélectrique de Marchés hebdomadaires : ist eine Kopie der Karlskapelle in Fessenheim Piscine Pierre de Coubertin : ; Wandmalereien (15. Jh.) bio - mercredi matin ouverte de mai à septembre vendredi matin Biomarkt - Mi. Vormittag / Biological Wasserkraftwerk Fessenheim / Wochenmärkte: Fr. Vormittag / / Octogonal Romanesque abbey- Fessenheim hydropower sta- Schwimmbad : geöffnet von Mai church (11th c.) on the Romanesque market – Wed. Morning / Biomarkt bis September / swimming pool Weekly Markets : Fr. morning / – Wo. ochtend tion / Waterkrachtcentrale van Wekelijkse markt : vrijdagochtend Road. This church is a copy of the Fessenheim : open from mai to september Palatine Chapel of Charlemagne in - Place de la paix : mardi, jeudi et / Zwembad: open van mei tot ■■KEMBS (68680) Aix la Chapelle; 15th c. frescoes. / De samedi matin Pont cyclable september L’ancien pont levant achthoekige romaanse abdijkerk Di., Do. und Sa. Vormittag / Tue., Radfahrerbrücke / Cycle bridge / +33 (0)3 89 67 11 21 alte Hubbrücke / old lift bridge / De (11e eeuw) op de Romaanse route Thu., and Sat. Morning / Di. do. en Fietsbrug www.saint-louis.fr oude hefbrug van de Elzas. Een kopie van de za. ochtend ■■ (68600) Marchés hebdomadaires : mardi, Le belvédère de la grande écluse kapel van Karel de Grote van Aken, - Nordfeld : mardi, jeudi et e jeudi et samedi matin de Kembs-Niffer met muurschilderingen uit de 15 samedi matin Wochenmärkte : Di.,Do., Aussichtsturm der großen Schleuse eeuw. Di., Do. Und Sa. Vormittag / Tue., Passe à poissons Sa.Vormittag / Weekly Markets von Kembs-Niffer / The Kembs- Cloître Sainte-Anne Thu., and Sat. Morning / Di., do. en Fischtreppe / Fishway / Vispassage : Tue., Thu. and Sat. morning / Niffer lookout point of the great Kloster St-Anne / The Cloisters of za. ochtend Wekelijkse markt : dinsdag, donder- Via Energia - Centrale hydroélec- lock / De uitzichttoren van de grote Sainte-Anne / Klooster Saint-Anne ■■CHALAMPÉ (68490) trique de Vogelgrun dag, zaterdagochtend sluis van Kembs-Niffer Maisons à colombages / L’île du Rhin, sa faune et sa flore Wasserkraftwerk Vogelgrun / ■■VILLAGE-NEUF (68128) Le port de plaisance et son pont Fachwerkhäuser / Half-timbered Vogelgrun hydropower station / Via Base nautique des trois frontières Die Rheininsel, ihre Fauna und ihre à bascule houses / Vakwerkhuizen Flora / Rhine Island, its fauna and Energia - Waterkrachtcentrale van Wassersports / Water sports / Yachthafen mit Zugbrücke / The Vogelgrun Watersportcentrum van de drie Route Romane flora / Het Rijneiland, flora en fauna marina and its drawbridge / De Romanische Strasse / Romanesque www.via-energia.de grenzen jachthaven en ophaalbrug Les bords du Vieux Rhin + 33 (0)3 89 67 37 76 road / Romaanse route Die Altrhein-Arme / The banks of Base nautique https://sites.google.com/site/ Bateaux promenade Piscine the Vieux Rhin / De oever van de Wassersports / Water sports / wwwbn3f: Ausflugsboote / Excursion boats / Schwimmbad / Swimmingpool / oude Rijn Watersportcentrum Boottocht : Les sentiers de découverte à Zwembad Golf Piscine Alsace Plaisance +33 (0)3 89 26 08 60 Schwimmbad / Swimming-pool / pied ou à vélo le long du canal +33 (0)3 89 62 99 85 Golfplatz / Golf courses / Golfbaan de Huningue, du canal de drai- Naturisme + 33 (0)3 89 83 28 32 Zwembad www.alsace-plaisance.com + 33 (0)3 89 72 55 65 nage et du grand canal d’Alsace (location) Freikörperkultur / Nudist / www.golfdurhin.com Entdeckungspfade zu Fuß Naturisme – Club Nature Solaris ■■BLODELSHEIM (68740) Parcours de santé oder mit dem Rad entlang Est Croisières + 33 (0)3 89 26 25 08 Vitaparcours / Fitness trail / des Kanals von Huningue, des +33 (0)3 89 62 99 85 Maisons à colombages Trimbaan www.est-croisieres.com (croisières) Piscine de l‘Illberg Fachwerkhäuser / Half-timbered Entwässerungskanals und des +33 (0)3 69 77 66 88 ■■NEUF-BRISACH (68600) Großen Elsässischen Kanals / En mai : fête du printemps houses / Vakwerkhuizen Piscine Pierre et Marie Curie La Citadelle Vauban, patrimoine Discovery trails on foot or by bike Frühlingsmarkt im Mai / Spring +33 (0)3 89 32 69 00 Eglise Saint-Blaise avec Orgue along the Hunigue Canal, from market in May / In mei: Lentefeest Silbermann mondial de l’UNESCO Patinoire Vauban-Zitadelle, Weltkulturerbe the drainage canal to the Alsace Nombreux sentiers pédestres le Kirche Saint-Blaise mit Canal / Ontdekkingsroutes te voet Eisbahn / Ice Ring / Schaatsbaan / Silbermannorgel / Church with der UNESCO / The Vauban Citadel, long du Rhin : la Barre d’Istein et Kunstijsbaan classed as UNESCO world heritage of per fiets langs het kanaal van l’Ile du Rhin Silbermann organ / Kerk Saint- Huningue, het afwateringskanaal + 33 (0)3 69 77 67 68 Blaise met Silbermann orgel site / Citadel van Vauban, wereld- Zahlreiche Wanderwege entlang www.mulhouse.fr erfgoed van de UNESCO en het grote kanaal van de Elzas des Rheins / Numerous walking Pêche Le barrage vers Märkt (D) avec sa paths along the Rhin / Talloze wan- Marchés hebdomadaires Fischen / Fishing / Vissen Musée Vauban passerelle sur le Rhin, accessible delroutes langs de Rijn Wochenmärkte / Weekly Markets / Vauban Museum / Vauban Wekelijkse markten: Ferme Marie et Patrick THUET museum / Vaubanmuseum aux piétons et cyclistes et son ■■NIFFER (68680) – Production de volaille et de échelle à poissons - Canal Couvert : mardi, jeudi et +33 (0)3 89 72 03 93 Le bief de Niffer et sa nouvelle lapins fermiers www.musees-alsace.org Der Staudamm in Richtung Märkt samedi Geflügel und Kaninchenproduktion (D) mit Brücke über den Rhein écluse du Canal du Rhône au Di., Do., Sa. / Tue, Thu. and Sat. / Di., Roue scénique Rhin vom Bauernhof / Production of und Fischstufe, zugänglich für do. en za. poultry and rabbits / productie van Radbühne / Scenic Wheel / Fußgänger und Radfahrer/ The Stauhaltung Niffer und ihre neue Draaitoneel – Place de la Porte de Schleuse des «Canal du Rhône au - Bel air : mercredi matin scharrelkippen en -konijnen dam towards Märkt (D) with its Mi. Vormittag / We. Morning / Wo. +33 (0)3 89 48 61 90 Colmar walkway over the Rhine, accessible Rhin» (Rhein-Rhone-Kanals) / The Niffer reach and its new lock from ochtend ■■FESSENHEIM (68740) La place forte de Neuf-Brisach to pedestrians and cyclists and its die Festung Neuf-Brisach / the fish pass / De dam naar Märkt (D) the Canal du Rhône au Rhin (Rhône - Quartier Vauban : mardi, jeudi Musée de la Hardt – Maison Marc Canal to the Rhine) / Het kanaalvak et samedi matin stronghold of Neuf-Brisach / met een loopbrug over de Rijn voor et Victor SCHOELCHER Vestingdorp Neuf-Brisach : wandelaars en fietsers, vistrap tussen Niffer en de nieuwe sluis van Di., Do., Sa. Vormittag / Tue., Thu. Hardt-Museum, Schoelcher Haus het Rhône-Rijnkanaal and Sat. morning / Di., do. en za. / the « Hardt » Museum and Barre d’Istein - barre rocheuse ochtend Neuf Brisach, place forte dans le lit du Rhin, à voir depuis L’écluse de Le Corbusier de 1960 Schoelcher House / Hardtmuseum construite par Vauban sur ordre un belvédère aménagé Schleuse von Le Corbusier 1960 / - : vendredi matin - Huis van Marc en Victor de Louis XIV en 1699, ne connaît Isteiner Schnellen – Stromschnellen Lock built by Le Corbusier in 1960 / Fr. Vormittag / Fri. morning / Vrij. SCHOELCHER son premier siège qu’en 1870. C’est im Bett des Rheins, die von einer De sluis van Le Corbusier van 1960 ochtend + 33 (0)3 89 48 60 99 après la défaite de Froeschwiller Besucherplattform aus zu sehen Aviron en été : Société d’aviron - Drouot, rue de : http://www.musees-alsace.org que la place forte de Neuf Brisach

JANVIER 2014 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 5/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Huningue -> Marckolsheim Cycling in ALsace 15 76 km - 74 m Fietsen in de Elzas 1 fut mise en état de défense et la huizen in de stad stonden er slechts Stoffdruckmuseum / Printed Textile www.mulhouse.fr Touristen-Kleinbahn / Guided garnison renforcée. Commandée 15 overeind. De Duitsers verloren 87 Museum / Stoffendrukmuseum Stade nautique – ouvert de fin of Colmar in a little tourist train / par le lieutenant-colonel de Kerhor, man en de Fransen 96. +33 (0)3 89 46 83 00 mai à début septembre Rondleiding in toeristisch treintje - la place forte est investie dès le Marché du terroir : samedi matin www.musee-impression.com Geöffnet von Ende Mai bis Anfang SARL TRAIN’S 6 octobre 1870 ; elle subira de Markt mit regionalen Produkten : Musée EDF Electropolis – l’aven- September / Open from late May to +33 (0)3 89 24 19 82 violents tirs d’artillerie du 2 au 10 Sa. Vormittag / Regional produce ture de l’électricité early September / Open van eind www.colmarentrain.fr novembre avant de capituler le market : Sat. Morning / Streekmarkt: EDF Electropolis Museum – das mei tot begin september SARL SAAT 11 novembre. Au moment de la za. ochtend Abenteuer der Elektrizität / EDF +33 (0)3 69 77 66 66 +33 (0)3 89 73 74 24 capitulation, après 33 jours d’inves- www.petit-train-colmar.fr ■■BIESHEIM (68600) Electropolis Museum – the adven- ■■ COLMAR (68000) tissement et 9 jours de bombarde- ture of electricity / Museum EDF Port de plaisance de Colmar ment, la ville présentait une image Musée Gallo-Romain Electropolis - het avontuur van Yachthafen von Colmar / Colmar de désolation. Sur 280 maisons Gallo-römisches Museum / elektriciteit à 13 km par piste cyclable Marina / Jachthaven van Colmar que comptait la ville, seulement Gallo-Roman site museum / Gallo- en site propre le long du canal de + 33 (0)3 89 32 48 50 Festival international de 15 étaient restées intactes. Du côté Romeins museum www.edf.electropolis.mulhouse. Colmar/ per Radweg 13 km vom +33 (0)3 89 72 01 58 Musique de Colmar allemand les pertes en hommes museum eigentlichen Ort entfernt, am re s’élevèrent à 87 tués et du côté www.biesheim.fr Colmarer Kanal entlang / 13 km 1 quinzaine de juillet Musée des Beaux Arts Internationales Musikfestival von français à 96. Musée de l’Optique away on a bike path on a clean Museum der schönen Künste site along the Colmar Canal / 13 Colmar : Erste Julihälfte/ International Museum für optische Geräte / / Museum of Fine Arts / Music Festival of Colmar : 1st fortnight Die im Auftrag von Ludwig XIV. Optical instrumentation museum / km over het fietspad langs het im Jahr 1699 von Vauban erbaute Kunstmuseum kanaal van Colmar of July / Internationale muziekfestifal Optisch museum +33 (0)3 89 33 78 11 van Colmar: de eerste twee weken Festung Neuf Brisach wird erst 1870 +33 (0)3 89 72 01 59 zum ersten Mal belagert. Nach www.musees-mulhouse.fr/musees/ van juli www.biesheim.fr musee-des-beaux-arts-collections.html +33 (0)3 89 20 68 97 der Niederlage von Froeschwiller Office de Tourisme wurde die Festung Neuf Brisach zur Port fluvial Musée Historique www.festival-colmar.com Flußhafen / Inland waterway port / +33 (0)3 89 20 68 92 Verteidigung instandgesetzt und Historisches Museum / Historical www.ot-colmar.fr Festival de Jazz : die Garnison ausgebaut. Unter der Jachthaven Museum / Historisch museum début septembre Führung von Leutnant Oberst Kerhor Parcours de santé +33 (0)3 89 33 78 17 Eglises Jazz Festival : Anfang September / Jazz wird die Festung am 6. Oktober 1870 Vitaparcours / Fitness trail / www.musees-mulhouse.fr/musees/ Kirchen / Churches / Kerken : Festival : beginning of September / umzingelt und ist vom 2. bis 10. Trimbaan musee-historique-collections.html Collégiale Saint-Martin – Eglise des Jazzfestival : begin september Dominicains – Saint Matthieu November heftigem Artilleriefeuer ■■MULHOUSE (68100) La Kunsthalle : 700m² d’espace +33 (0)3 89 20 68 68 ausgesetzt, bis sie am 11. November d’exposition dédiés à la création Musée d‘Unterlinden www.ville-colmar.fr kapituliert. Zum Zeitpunkt der Unterlinden Museum / Unterlinden à 16 km par l’Eurovélo 6 / artistique émergente La Foire aux vins d’Alsace Kapitulation bietet die Stadt nach Die Kunsthalle : 700 qm Museum / Museum Unterlinden Elsässische Weinmesse / The Foire 33 Tagen Umzingelung und 9 Tagen 16 km vom «Eurovélo 6» (euro- + 33(0)3 89 20 15 50 päischen Radweg 6) entfernt / 16 Ausstellungsfläche für gegenwär- aux Vins d’Alsace (Alsace Wine Fair) / Beschuss ein Bild des Jammers. Von tige Kunst / The Kunsthalle : www.musee-unterlinden.com De wijnbeurs van de Elzas den ursprünglich 280 Häusern der km away by the Eurovélo 6 / 16 km via de Eurovélo 6 Contemporary Art Centre / La Musée Bartholdi + 33 (0)3 90 50 50 50 Stadt sind nur 15 unversehrt. Auf Kunsthalle: 700 m² expositieruimte Bartholdi Museum /Bartholdi www.foire-colmar.com deutscher Seite sind 87 und auf fran- voor hedendaagse kunstwerken Museum / Museum Bartholdi zösischer Seite 96 Tote zu beklagen. Piscine Aqualia + 33 (0)3 69 77 66 47 +33 (0)3 89 41 90 60 Schwimmbad Aqualia / swimming Office de Tourisme de Mulhouse www.kunsthallemulhouse.com www.musee-bartholdi.com Neuf Brisach, a stronghold built et sa Région pool Aqualia / Zwembad Aqualia : by Vauban by order of Louis XIV in + 33 (0)3 89 35 48 48 Verrières du Temple Saint- Musée Animé du Jouet et des +33 (0)3 89 24 66 00 1699, did not experience its first www.tourisme-mulhouse.com Etienne Petits Trains www.colmar.fr siege until 1870. It was after the Kirchenfenster der Saint-Etienne- Das belebte Museum der Patinoire Cité de l’Automobile - Musée Kirche / Stained glass windows of Spielsachen und kleinen defeat in Froeschwiller that the National – Collection Schlumpf Eisbahn / Ice ring / Kunstijsbaan : stronghold of Neuf Brisach was put the Sait-Etienne Church / Ramen Züge / Museum of toys and +33 (0)3 89 80 09 05 Cité de l’Automobile – National van de kerk Saint-Etienne little trains / Speelgoed- en on the defensive and the garnis- Museum – Schlumpf-Sammlung www.patinoirecolmar.fr son was reinforced. Commanded Parc Zoologique et Botanique / Miniatuurtreinenmuseum / Cité de l’Automobile – National Tierpark und botanischer Garten / + 33 (0)3 89 41 93 10 Parcours de santé by Lieutenant Colonel de Kerhor, Musem – Schlumpf Collection / Vitaparcours / Fitness trail / Trimbaan the stronghold was occupied on Zoological and botanical garden / www.museejouet.com Automuseum - Nationaal museum Dierenpark en botanische tuin Marchés hebdomadaires October 6, 1870, and experienced - Schlumpfcollectie Musée d’Histoire Naturelle et violent artillery fire from November +33 (0)3 69 77 65 65 d’Ethnographie Wochenmärkte / Weekly Markets / +33 (0)3 89 33 23 23 www.zoo-mulhouse.com Wekelijkse markten: 2 through 10, before capitulating www.collection-schlumpf.com Natur-historisches- une on November 11th. At the time Carnaval International : fin Ethnographie - Museum / Natural - place de la Cathédrale et of capitulation, after 33 days of Le plus grand musée automobile février - début mars History and Ethnography Museum place des Dominicains : jeudi et occupation and 9 days of bombing, du monde, le plus moderne ! Internationaler Karneval : / Museum van natuurhistorie en samedi the city was a desolate sight. Out das grösste und modernste Ende Februar- Anfang März / volksbeschrijving Do. und Sa. / Thu. and Sat. / Do. en za. Automobil-Museum der Welt ! / of the 280 houses in the city, only International Carnival : End of + 33 (0)3 89 23 84 15 - place de l’Ancienne Douane, 15 remained intact. On the German the largest and most important February - beginning of March www.museumcolmar.org automobile museum world-wide ! rue des Tanneurs, Montagne side, the death toll was 87, and on / Internationaal carnaval : eind Musée des Usines Municipales Verte : jeudi matin the French side it was 96. / Het grootste en modernste auto- februari begin maart museum ter wereld de Colmar Do. Vormittag / Thu. Morning / Do. www.carnaval-mulhouse.com Museum der Städtischen Werke ochtend Het vestingdorp Neuf-Brisach Cité du Train – Musée Français du Festival automobile : juillet von Colmar/ Museum of Municipal werd in opdracht van Lodewijk XIV Chemin de Fer - place Saint-Joseph, marché du in 1699 door Vauban gebouwd. Het Automobilfestival : Im Juli / Utilities of Colmar terroir : samedi matin Cité du Train – Französisches Automobile Festival : July / Fabrieksmuseum van Colmar dorp beleefde zijn eerste beleg echter Eisenbahn Museum / Cité du Markt mit regionalen Produkten: pas in 1870. Na de nederlaag van Autoshow: juli +33 (0)3 89 24 60 07 Sa. Vormittag / Regional pro- Train –French Railway Museum / www.tourisme-mulhouse.fr www.musee-umc.fr Froeschwiller werd het vestingdorp Treinmuseum - Franse spoorweg- duce market : Sat. Morning / klaargemaakt voor verdediging en museum Festival de Jazz : août Promenades en barques à fond Streekmarkt: za. ochtend het garnizoen versterkt. Het onder +33 (0)3 89 42 83 33 Jazz Festival : August / Jazz Festival : plat sur la Lauch - quartier Ouest, avenue de het bevel van luitenant-kolonel De www.citedutrain.com August / Jazzfestival: augustus Kahnfahrten auf der Lauch / Tours , marché du terroir : mer- Kerhor staande Neuf-Brisach werd www.jazz-mulhouse.org on flat-bottomed boats on the credi matin belegerd vanaf 6 oktober 1870. Van La saga vivante du train Lauch / Boottocht in platbodem die lebendige Geschichte der Parcours de santé Markt mit regionalen Produkten: 2 tot 10 november stond het stadje Vitaparcours / Fitness trail / op de Lauch Mi. Vormittag / Regional pro- onder zwaar artillerievuur en capitu- Eisenbahn / the exciting history of Trimbaan +33 (0)3 89 41 01 94 duce market :Wed. Morning / leerde uiteindelijk op 11 november. the train / De spannende legende www.sweetnarcisse.com van de trein Piscine Streekmarkt: wo. Neuf-Brisach zag er na een belegering Visites commentées en petit train van 33 dagen en 9 dagen bombar- Schwimmbad ■■MARCKOLSHEIM Musée de l’Impression sur Besichtigung von Colmar in der dementen ontredderd uit: van de 280 Etoffes Swimmingpool / Zwembad voir / siehe / see / p. S. 8 - 15

JANVIER 2014 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 6/13 L’ALSACE À VÉLO Radwandern im Elsass Cycling in Alsace Fietsen in de Elzas

Grands itinéraires Hauptradwege EV EUROVELO 15 Major Cycle trails 15 Marckolsheim -> Lauterbourg lange tochten 2 124 km - 60 m alsaceavelo.fr Rotterdam (NL) MOSELLE Mainz (D) Lauterbourg Seebach

A35 EV Mothern 15 Niederbronn-les-Bains Soultz-sous-Forêts Munchhausen

Reichshoffen Hatten Le Rhin Plittersdorf (D) Sauer 1 Beinheim D87 D468 D1062 D136 D1063 Roeschwoog 1 Moder Pfaffenhoffen Soufflenheim D468 Schweighouse- Rountzenheim Auenheim sur-Moder Sessenheim er D737 d D1340 Mo A35 Dahlunden

A4 1 Gries Hochfelden D468 Greffern (D) n or Z Gambsheim D29 Canal D94 Écluses de 1 Gambsheim D263 A35 D468 ROTTERDAM (NL) La Wantzenau PFALZ MAINZ (D) A4 Lauterbourg

Marlenheim Robertsau Château de Pourtalès BAS-RHIN D1004 Strasbourg A351 2 BADEN STRASBOURG SCHWARZWALD (D) Place de l’Étoile LORRAINE 1 Ill Marckolsheim Bru Écluse n°85 ch e Le Rhin Colmar Artzenheim

5 A35 Illkirch- Graffenstaden Mulhouse A352 HAUT-RHIN Griesheim- Huningue près-Molsheim Eschau BASEL (CH) A35 Plobsheim ANDERMATT ALLEMAGNE Écluse n°81 la Thumenau

D1083 Krafft lau nd Erstein

A n Sucrerie i h

R

Osthouse u

a

e n Sand ô h

Stotzheim Kertzfzeld R

Benfeld u d A35 al

n Epfig a

C D1083

D1422 D203 Friesenheim l Il Neunkirch Ebersheim Kappel (D) Zelsheim Départ du circuit / Start der Tour / Start of trail / Vertrekpunt D1083 D82 Sens du circuit / Richtung der Tour / Sélestat Direction of trail / Rijrichting Route / Straße / Road / Verharde weg Voie à circulation restreinte/ Straße mit eingeschränktem Verkehr / D705 Restricted access road / Weg met beperkt verkeer D205 Parcours cyclables en site propre/ Le Rhin Radweg im Gelände / Separate cycle track / Fietspad D424 Bandes cyclables / Radweg auf der Straße / Marckolsheim Cycle lanes / Fietsstrook Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Treinstation Autres tours / Andere Touren / Other trails / Andere tochten HAUT-RHIN 0 2,5 5 km Bac gratuit / Kostenlose Rheinfähre / Légendes Cartographie Free ferry / Gratis pont Neuf-Brisach (68) Basel (CH) Andermatt (CH)

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 7/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Marckolsheim -> Lauterbourg Cycling in ALsace 15 124 km - 60 m Fietsen in de Elzas 2

LE PARCOURS / DER WEG / THE ROUTE / DE ROUTE

Partiel Total 100 Localités Teilabschnitt Gesamt Orte - Towns - Gemeentes Partial Total Artzenheim - 0 km 0 km Marckolsheim PC 8 km 8 km

Marckolsheim PC 3 0 km 0 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Ecluse n°68 (Marckolsheim) PC 3 3,5 km 3,5 km Be RD205 () PC 3 1,7 km 5,2 km RD209 (Schwobsheim) PC 3 3 km 8,2 km Sundhouse PC 3 2,9 km 11,1 km ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ Bindernheim PC 3 3,7 km 14,8 km Be RD803 (Neunkirch) PC 3 3,1 km 17,9 km ◆ ◆ RD203 (Friesenheim) PC 3 1,7 km 19,6 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ RD5 (Boofzheim) PC 3 2,2 km 21,8 km ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ RD214 (Obenheim) PC 3 2,6 km 24,4 km ◆ ◆ Ep-Be ◆ RD924 (Gerstheim) PC 3 1,9 km 26,3 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Sucrerie d'Erstein • PC 3 3,7 km 30 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Krafft PC 3 2,1 km 32,1 km ◆ ◆ D788 (Nordhouse) PC 3 1,8 km 33,9 km ◆ ◆ Ep-Be ◆ Écluse n°81 - La Thumenau PC 3 1,2 km 35,1 km RD222 (Plobsheim) PC 3 2,2 km 37,3 km ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ Eschau PC 3 2 km 39,3 km ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ Illkirch-Graffenstaden PC 3 4,6 km 43,9 km ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ (Pont Lixenbuhl - tram) Strasbourg - écluse n°85 PC 4,8 km 48,7 km ◆ ◆ Strasbourg • PC 2,2 km 50,9 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ (Place de l'Étoile) Robertsau est PC 6,3 km 57,2 km ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ (Château de Pourtalès) La Wantzenau PC 7,3 km 6,45 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ Kilstett • D468(BC) 1 4,4 km 68,9 km ◆ ◆ Be-Bo ◆ Gambsheim • D468(BC) 1 3,4 km 72,3 km ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Écluses de Gambsheim D94/D2(BC) 1 2,1 km 74,4 km ◆ ◆ Offendorf D2(BC)/D29 1 4,1 km 78,5 km ◆ ◆ Ep-Be ◆ ◆ Herrlisheim • D29 1 2,5 km 81 km ◆ ◆ ◆ Ep-Be ◆ ◆ ◆ Drusenheim • D468 (PC) 1 5,4 km 86,4 km ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Dahlunden D429/D737 1 4,4 km 90,8 km ◆ ◆ Ep-Be Sessenheim • D737/D468 1 2,5 km 93,3 km ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be ◆ ◆ Stattmatten D468 1 0,5 km 93,8 km ◆ ◆ Be-Bo Auenheim D468 1 2,1 km 95,9 km ◆ ◆ Ep-Bo Roeschwoog • PC 1 2,7 km 98,6 km ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Roppenheim • PC 1 2,3 km 100,9 km ◆ ◆ Be-Bo Beinheim PC 1 3,2 km 104,1km ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Bac Seltz/ • D87/PC 5 km 109,1 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆ Plittersdorf Munchhausen • PC 1 4,5 km 113,6 km ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ Ep-Be D89 (Mothern) • PC 1 2,6 km 116,2 km ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ Lauterbourg • PC/D3(BC)/D248 7,8 km 124 km ◆ ◆ ◆ Ep-Be-Bo ◆ ◆ ◆ ◆

Lauterbourg - 0 km 0 km

Rotterdam (NL) - 666 km 666 km

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 8/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Marckolsheim -> Lauterbourg Cycling in ALsace 15 124 km - 60 m Fietsen in de Elzas 2

LES SERVICES PAR COMMUNE / SERVICEANGEBOTE DER GEMEINDEN / SERVICES IN EACH TOWN / DIENSTEN PER GEMEENTE

Gare SNCF / Bahnhof / Railway station / Station Camping (*,**,***,****=classement, T=tourisme, L=loisirs, période • Hôtel-restaurant avec garage à bicyclette (H=hôtel, H/R=hôtel-restaurant, d’ouverture) / Campingplätze (*,**,***,**** =Einstufung, T=Tourismus, *,**,***,****=class. officiel, ch=nbre de chambres) / Hotel-Restaurant mit L=Freizeit, Öffnungszeiten) / Campsite (*,**,***,****=classif, T=tourism, Office de Tourisme / Verkehrsbüro / Tourist office / VVV Fahrradgarage (H: Hotel, H/R: Hotel-Restaurant, *,**,***,****=offizielle L=leisure, opening season) / Camping Klassifizierung, ch=Zimmeranzahl / Hotel-restaurant with bicycle shed Hébergement utilisant les énergies renouvelables / Alsatian accommodation (h=hotel, h/r=hotel-restaurant, *,**,***,**** =official classif., ch=no. of rooms) Location de bicyclettes (route, VTC) / Fahrrad-Vermietung / using renewable energy sources / Elsässische Tourismus-Unterkünfte die Bicycle hire (town & country bike) / Fietsenverhuur / Hotel-restaurant met fietsenstalling erneuerbare Energien benützen /Accommodatie met duurzame energie Piscine / Schwimmbad / Swimming pool / Binnenbad Réparation de bicyclettes / Fahrrad-Reparatur / Bicycle repairs / Piscine couverte / Hallenbad / Indoor swimming pool / Buitenbad Restaurant Fietsenmaker Petit déjeuner buffet* / Frühstücksbuffet* / Buffet breakfast* / Ontbijtbuffet* Bistrot-café / Bistro-Cafe / Bistro-café / Bistro Panier repas pour le déjeuner* / Lunchpaket zum Mitnehmen* / Take-away dinner* / Luchpakket* Nature de la voirie / Art der Straßen / Alimentation / Lebensmittel / Food shop (Ep : épicerie/Lebensmittel- Outils pour petites réparations/ Werkzeuge für kleine Reparaturen / Types of tracks / Wegsoorten : geschäft/grocer's/Kruidenier - Be : boulangerie/Bäcker/baker's/ Bakker Tools for small repairs / Reparatiekit - Bo : boucherie/Metzgerei/butcher's/Slager) PC Parcours cyclable / Radweg / Cycle track / Fietspad Transport des bagages à l’étape suivante* / Gepäcktransfer zur nächsten Pharmacie / Apotheke / Pharmacy / Apotheek BC Bande cyclable / Radweg auf der Straße / Cycle lane / Fietsstrook Etappe* / Transportation of luggage to next stop* / Bagagevervoer* IC Itinéraire cyclable local / Fahrrad-Strecke / Local cycle trail / *Sur demande préalable / *auf vorige Anfrage / *on prior demand / *op aanvraag Plaatselijke fietstocht Bureau de poste / Post / Post office / Postkantoor RF Route forestière / Waldweg / Forest road / Bosweg Chambre d’hôtes / Gästezimmer / Bed and breakfast / B&B C Route communale / Gemeindestraße / Local road / Gemeenteweg Guichet automatique bancaire / Geldautomat / Cash dispenser / Geldautomaat D Route départementale / Landstraße / "B" road / Departementale weg 100 Hébergement collectif (auberge de jeunesse, gîte d’étape, etc.) / Beherbergungs­vereine (Jugendherbergen, Etappenunterkünfte usw.) Baignade / Bademöglichkeit / Bathing / Zwemmen toegestaan N Route nationale / Schnellstraße / "A" road / Provinciale weg (lits=Bettenanzahl) / Hostel-type accomodation (youth hostel, hikers' hostels, etc.) (lits=no. of beds) / Groepsaccommodatie

ADRESSES UTILES / NÜTZLICHE ADRESSEN / USEFUL ADDRESSES / NUTTIGE ADRESSEN

Comment s’y rendre Où se loger ■■FRIESENHEIM-ZELSHEIM ■■ERSTEIN (67150) ■■ILLKIRCH- Wie erreicht man Unterkünfte How to get there Where to stay (67680) Crystal *** H/R 71 ch. GRAFFENSTADEN (67400) Bereikbaarheid Accommodatie À proximité, à 03 88 64 81 00 Adagio Access ** 102 ch. RHINAU (67860) www.hotelcrystal.fr 03 88 67 72 00 SNCF 36 35 (0,40 € / minute) ■ ■MARCKOLSHEIM (67390) Camping «Ferme des Tuileries» Bords de l’Ill H/R 32 ch. www.citea.com www.sncf.fr 1 chambre d’hôtes 2 épis *** T 03 88 98 03 70 1 chambre d’hôtes 3 clés Ligne/Linie/Line/Lijn chez Mme Anne ALLONAS (1/4 -> 30/9) www.hotel-bordsill.com chez Annick REIFFSTECK Strasbourg-Sélestat-Colmar- 03 88 92 55 62 03 88 74 60 45 Camping municipal ** L 03 88 66 25 64 Mulhouse 1 chambre d’hôtes 2 épis www.fermedestuileries.com du Wagelrott http:// chambrehotes.aucanal. • Erstein-Gare chez M. Jean Paul JAEGER ■■BOOFZHEIM (67860) (1/4 -> 1/10) pagesperso-orange.fr/ Ligne/Linie/Line /Lijn 03 88 92 55 50 http://sites.estvideo.net/jaegerjp Camping du Ried *** T 03 88 98 09 88 ■■STRASBOURG (67000) Strasbourg-Lauterbourg (1/4 -> 30/9) 03 88 64 66 60 • La Wantzenau 3 chambres d’hôtes 2 épis 03 88 74 68 27 Régent Petite France ***** • Kilstett chez M Roger JAEGER www.camping-ried.com À proximité, à H/R 72 ch. • Gambsheim 03 88 92 50 08 À proximité, à (67150) 5, rue des Moulins • Herrlisheim http://sites.estvideo.net/ SAND (67230) 03 88 76 43 43 • Drusenheim roger.angele À la Couronne ** H/R 11 ch. www.regent-petite-france.com La Charrue *** H/R 23 ch. 03 88 98 02 48 • Sessenheim ■ Le Bouclier d’Or **** H 22 ch. ■ARTOLSHEIM (67390) 03 88 74 42 66 • Rountzenheim ■■ESCHAU (67114) 1, rue du Bouclier 2 chambres d’hôtes 3 épis • Roeschwoog Au Cygne ** H/R 25 ch. 03 88 13 73 55 chez Brigitte et Edmond DOLT www.lacharrue.com • Roppenheim 03 88 64 04 79 www.lebouclierdor.com • Seltz 03 69 33 45 28 ■■GERSTHEIM (67150) www.cygne-eschau.com • Munchhausen ■ Villa Novarina ***** H 15 ch. ■BINDERNHEIM 5 chambres d’hôtes 3 épis • Mothern À proximité, à 2 chambres d’hôtes 2 épis 11, rue Westercamp • Lauterbourg chez Mme Danièle ALBERTUS chez Mme Suzanne GRUSS 03 90 41 18 28 (67230) 03 88 98 37 20 03 88 64 31 56 www.villanovarina.com 4 chambres d’hôtes 4 épis www.giterural-albertus.com ■■HIPSHEIM (67150) Best Western L’Europe **** chez Mme Pierrette KIENY Camping «Au Clair Ruisseau»** 3 chambres d’hôtes 4 épis H 60 ch. 03 88 74 84 85 (1/4 -> 30/9) www.ambiance-jardin.com chez Mme Frédérique KINTZ 38, rue du Fossé des Tanneurs 03 88 98 30 04 03 88 32 17 88 2 gîtes d’étape 03 88 64 94 28 www.clairruisseau.com (12 lits +27 lits) 1 épi www.lamoutonneraiefleurie.com www.hotel-europe.com chez M. Albert DECOCK ■■LIPSHEIM (67640) 03 88 74 80 59 Les Alizés*** H 53ch. Best Western Monopole http://gitediebolsheim.free.fr 03 88 59 02 00 Metropole *** H 86 ch. www.hotel-les-alizes.com 16, rue Kuhn 03 88 14 39 14 3 chambres d’hôtes 3 épis www.bw-monopole.com chez Mme Corinne HORNY 03 88 64 29 45 http://melodiesdalsace.monsite. orange.fr

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 9/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Marckolsheim -> Lauterbourg Cycling in ALsace 15 124 km - 60 m Fietsen in de Elzas 2

Cathédrale *** H 47 ch. ■■ROESCHWOOG (67480) 03 88 98 13 13 ■■DRUSENHEIM ■■LAUTERBOURG * 12-13, place de la Cathédrale Camping «Staedly» *** L ■■ILLKIRCH-GRAFFENSTADEN Cycles KLINGLER et Cie 03 88 05 59 79 03 88 22 12 12 (1/4 -> 31/10) Sport 2000 03 88 53 30 78 www.tourisme-pays-seltz- www.hotel-cathedrale.fr 03 88 86 42 18 03 88 66 19 10 ■■ROESCHWOOG lauterbourg.fr Château de Pourtales *** www.cc-uffried.fr ■■STRASBOURG CENTRE Station Cycles 25 ch. ■■BEINHEIM (67930) (67000) 03 88 06 92 26 Que visiter 161, rue Mélanie 06 88 68 34 94 Besichtigungen 3 chambres d'hôtes 3 clés Cycles BLONDIN Visits 03 88 45 84 64 ■ Te zien www.chateau-pourtales.eu Côté Lucie 5, rue de la Brigade d’Alsace ■SELTZ 03 88 80 77 84 Lorraine Cycles WURTZ Couvent du Franciscain *** ■■MARCKOLSHEIM 03 88 36 22 15 03 88 86 88 57O H 43 ch. ■■SELTZ (67470) Cycles Charly GROSSKOST 18, rue du Faubourg de Pierre Des Bois ** H 15 ch. Où louer une bicyclette 03 88 32 93 93 03 88 05 56 10 56, rue du Faubourg National Fahrrad-Vermietung Mémorial - Musée de la www.hotel-franciscain.com http://hoteldesbois.free.fr 03 88 22 13 73 Where to rent a bicycle Ligne Maginot / Memorial Fietsverhuur Le Dragon *** H 32 ch. Camping municipal Cycles MOREL der Maginot-Linie am Rhein 2, rue de l’Ecarlate «Les Bords du Rhin» 33, Avenue des Vosges ■ –Kasematte / Memorial 03 88 36 20 33 ■MARCKOLSHEIM museum of the 03 88 35 79 80 (1/4 -> 30/9) Office de Tourisme www.dragon.fr 06 20 03 84 51 CityZen Bike along the Rhine - Pillbox 03 88 92 56 98 / Herdenkingsmuseum Ibis Petite France *** H 98 ch. www.campings-seltz.fr 4, rue du Faubourg de ■■RHINAU Maginotlinie 18 rue du Faubourg National 03 88 75 01 53 À proximité, à Office de Tourisme 03 88 92 57 79 03 88 75 10 10 NIEDERROEDERN (67470) Cycl’ Ollier 03 88 74 68 96 www.grandried.fr www.ibishotel.com 6, rue de l’Yser Au Cheval Noir** H/R 7 ch. ■■ERSTEIN Une esplanade entoure la Esplanade ** H 50 ch. 03 88 34 36 55 03 88 86 52 91 Office de Tourisme casemate 35/3 défendue par 30 1, Boulevard Leblois www.au-cheval-noir.fr Espace Cycles 03 88 98 14 33 hommes qui arrêtèrent l’ennemi 03 88 61 38 95 ■■MUNCHHAUSEN (67470) 17, rue de la Brigade d’Alsace pendant 3 jours le 15 juin 1940. http://perso.orange.fr/hotel. Lorraine ■■STRASBOURG Exposition d’armes, de souvenirs esplanade Gîte de séjour (46 lits) 1 épi 03 88 35 33 81 VELHOP de guerre, d’engins militaires (char, Comfort Hôtel Montagne-Verte chez Famille BAUMANN • Place de la Gare half-track canon, etc.). 03 88 86 11 99 Esprit CYCLES ** H/R 66 ch. 18, rue Jacques Peirotes • 3, rue d’Or 30 Männer zählte die Besatzung 03 88 29 06 06 http:// gite.rhenan.pagesperso. • 23 Boulevard de la Victoire der Kasemate 35/3, die im Juni orange.fr/ 03 88 36 18 41 www.comfort-strasbourg.com 77, avenue de la Forêt Noire 09 69 39 36 67 1940 den Feind während 3 Tagen Camping 09 81 37 13 31 www.velhop.strasbourg.eu in Schach hielt. Ausstellung von 5 chambres d’hôtes Premium Waffen, Kriegserinnerungen, chez Clémentine KAPP «Au Rhin et à la Sauer»* 47, Faubourg de Pierre Esprit CYCLES (1/4 -> 30/9) 03 88 38 49 75 18, rue Jacques Peirotes Militärgeräten (Panzer, Half-track- 03 88 39 11 53 Kanone, usw.). www.villa-urban.fr 03 88 86 11 80 www.espritcycles.com 03 88 36 18 41 www.munchhausen.eu An esplanade surrounds the GO SPORT www.espritcycles.com Auberge de Jeunesse des 2 ■ bunker 35/3 which was defended Rives (266 lits) ■MOTHERN (67470) 24, place des Halles ■■SELTZ (67470) against ennemy attacks by 30 men 03 88 45 54 20 A l’Ancre ** H/R 18 ch. 03 88 22 23 98 Cycles WURTZ for 3 days in June 1940. Exhibition www.fuaj.org 03 88 94 81 99 Rustine et Burette 03 88 86 88 57 of guns, war relics, military engines 1, rue des Sœurs C.I.A.R.U.S. (295 lits) www.ancremothern.com ■■MUNCHHAUSEN (tank, half-track cannon, etc…). 03 88 24 42 87 03 88 15 27 88 ■■LAUTERBOURG (67630) Gîte d’accueil Pays Rhénan Militaire voertuigen (tank, www.rustineetburette.fr half-track, afweergeschut) op de www.ciarus.com Camping «Les Mouettes» *** T 03 88 86 11 99 Tendance Cycles esplanade van bunker 35-3 van Chalet des Amis de la Nature (15/3 -> 15/11) 7, avenue d’Alsace de Maginotlinie, verdedigd door (17 lits) 03 88 54 68 60 Offices de Tourisme 03 88 36 18 18 30 mannen die op 15 juni 1940 de www.camping-lauterbourg.fr.st Verkehrsämter 03 88 96 90 40 Tourist Offices vijand gedurende 3 dagen wisten www.an67.org Strasbike VVV 17, rue de la 1ère Armée te weren. Binnen: wapens en voor- Camping «Montagne Verte» Où réparer une bicyclette werpen uit de oorlog. **** T Fahrrad-Reparaturen 09 53 10 83 24 ■■MARCKOLSHEIM 03 88 30 19 96 Where to get a bicycle fixed www.strasbike.com 03 88 92 56 98 Centrale hydroélectrique Fietsreparatie et écluses / Wasserkraftwerk www.camping-indigo.com ■ www.grandried.fr ■STRASBOURG NORD und Schleusen / Hydroelectric ■■LA WANTZENAU (67610) ■■MARCKOLSHEIM Cycles TEDONE ■■RHINAU plant and locks / Moulin de La Wantzenau *** Garage WEYH 158, rue Boecklin 03 88 74 68 96 Waterkrachtcentrale en sluizen H 20 ch. 03 88 92 50 32 03 88 31 56 17 www.grandried.fr Marckolsheim était alimentée 03 88 59 22 22 Multi-cycles ■■STRASBOURG OUEST ■■ERSTEIN en electricite des 1911, grace a www.moulin-wantzenau.com 03 88 58 75 43 (67200) 03 88 98 14 33 une usine a charbon installée à proximité du canal du Rhône À proximité, à www.grandried.fr ■■WITTISHEIM Décathlon Hautepierre au Rhin. Depuis 1962, ce rôle est HOERDT (67720) Garage MALDONADO rue du Cerf Berr ■■STRASBOURG **** assure par la centrale hydroélec- Au Cygne** H/R 9 ch. 03 88 85 83 13 03 90 20 47 20 03 88 52 28 28 trique installée sur le Grand Canal 03 88 69 23 33 ■■FRIESENHEIM Intersport www.otstrasbourg.fr d’Alsace. Elle produit annuellement www.au-cygne.com Garage KLUMB 32, rue Charles Péguy ■■GAMBSHEIM en moyenne 928 millions de kWh. ■■GAMBSHEIM (67480) 03 88 74 61 19 03 90 20 45 26 03 88 96 44 08 Sa construction, accompagnée de 7 deux écluses et d’un barrage sur Camping municipal ■■RHINAU TOUR CYCLO ■■SELTZ RV Motoculture ■ le Rhin, a fortement bouleverse le (1/5 -> 30/9) ■LA WANTZENAU 03 88 05 59 79 paysage local. Une passerelle d’ob- 03 69 33 45 03 03 88 96 42 59 Garage CLAUSS www.tourisme-pays-seltz- servation permet de voir l’éclusage www.mairie-gambsheim.fr ■■GERSTHEIM 03 88 96 20 37 lauterbourg.fr des bateaux. Garage MULLER-BRONN ■■GAMBSHEIM ■■MOTHERN Seit 1911 an wurde 03 88 98 36 45 FELDIS Bruno 03 88 05 59 79 Marckolsheim dank eines ■■WITTISHEIM 03 88 96 41 10 www.tourisme-pays-seltz- Kohlekraftwerks nahe des Rhein- Garage MALDONADO ■■HERRLISHEIM lauterbourg.fr Rhône-Kanals mit Strom versorgt. 03 88 85 83 13 Cyclo-Jet Seit 1962 wird die Stromversorgung 03 88 96 78 98 durch das Wasserkraftwerk ■■ERSTEIN am Rheinseitenkanal sicherge- Cycles Scoot 67

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 10/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Marckolsheim -> Lauterbourg Cycling in ALsace 15 124 km - 60 m Fietsen in de Elzas 2

stellt. Jährlich produziert es im batteries at the Jardins de Gaïa Tea vond en negen keer meenam, Waterkrachtcentrale en Fremdenverkehrsamt befindet sich Durchschnitt 928 Millionen kWh. Der Room and enjoy delicious organic maar het keerde steeds terug naar sluizen, loopbrug met zicht op de dort. Bau diese Kraftwerks sowie zweier and fairtrade teas. Come on a de plaats waar het gevonden was machinekamer. The building is a former Schleusen und eines Damms am faraway voyage... (vandaar volgens sommigen de ■■GERSTHEIM military station and now houses Rhein hat die Landschaft der Gegend De Tuinen van Gaïa zijn 5 naam ‘Neun’kirch). Ondanks plun- the Country Museum, offering a stark verändert. Über einen kleinen Japanse zen-tuinen met in het deringen werd het beeldje steeds display of the rich local archaeo- Beobachtungssteg kann man die midden een theehuis, waar heer- teruggevonden en teruggebracht logical, ethnological and natural Funktionsweise der Schleuse beo- lijke bio- en fair trade theesoorten naar Neunkirch. ■■ heritage. On the ground floor, the bachten. geschonken worden. Een ware ■■ Château Zorn de Bülach cultural display area hosts a variety From 1911 onwards, the elec- wereldreis... +33 (0)3 88 98 14 33 of art exhibitions. Poney Ranch Centre de Loisirs tricity of the town of Marckolsheim A proximité à / In der Nähe in / Magnifique château de plaine De Etappenstall, voormalige was generated by a coal plant de Herbsheim / Freizeit- und du 16ème s. dont les douves pleisterplaats, is een gebouw met Nearby in / Vlakbij : Tierpark / Animal and Leisure situated next to the Rhone-Rhine sont en eau. Visites guidées du een uitgesproken architectuur met canal. Since 1962, this role has Park / Dieren- en recreatiepark parc et des douves en saison sur duidelijke linken naar het verleden been carried out by the hydro- Maison de la Nature du Ried et +33 (0)3 88 74 46 79 demande. en het heden. De naam is een electric plant set up on the Grand de l’Alsace Centrale Le parc animalier présente des Wasserburg Zorn von Bülach : heus symbool en verwijst naar de Canal of Alsace. On average, the 03 88 85 11 30 daims, cerfs, sangliers, chèvres wunderbare Burg vom 16. Jh. deren oorspronkelijke functie van mili- plant produces 928 million kWh www.maisonnaturemutt.org naines, ânes, cigognes, cygnes, Gräben immer unter Wasser sind. taire pleisterplaats voor de konink- per year. The construction of this Le Batelier du Ried oies bernaches, canards, moufl ons Geführte Besichtigungen des Garten lijke troepen vanaf de 17e eeuw. plant, along with two locks and a 03 88 85 13 11 à manchettes. Le parc de loisirs und der Gräben im Sommer auf Het gebouw is gemoderniseerd, dam of the river Rhine, completely www.batelier-ried.com propose des manèges et des jeux Anfrage. in ere hersteld en sinds 2002 een changed the local landscape. You Promenades en barques à fond pour enfants. Restaurant. Castle Zorn von Bülach: beauti- belangrijke culturele trekpleister in can watch boats passing through plat. Flachkahntouren. Tochten in Im Tierpark leben Damhirsche, ful castle 16th c. surrounded by a Erstein. Behalve de organisatie van the lock from the observation platbodems. Hirsche, Wildschweine, Zwergziegen, fl ooded moat. Guided visits of the culturele evenementen huisvest bridge. Esel, Störche, Schwäne, Ringelgänse, ■■DIEBOLSHEIM garden and of the moat in sum- het gebouw het Erfgoedmuseum, Marckolsheim had in 1911 Enten und Muff el. Der Freizeitpark een ruimte voor tijdelijke exposi- elektriciteit dankzij de steenkolen- mer on prior demand. bietet Karusselle und Spiele für Kasteel van Zorn von Bülach: ties, een kunstgalerij en de VVV. fabriek aan het Rhône-Rijnkanaal. Kinder. Restaurant. Sinds 1962 voorziet de water- ■ fraai woonkasteel uit de 16e eeuw, Marchés du terroir : ■FRIESENHEIM In the park live fallow-deers, omringd door een volle slotgracht. krachtcentrale aan het Grand deers, wild boars, donkeys, storks, jeudi et samedi matin Canal d’Alsace het stadje van Notre-Dame de Neunkirch In het hoogseizoen rondleidingen http://www.grandried.fr/culture/ swans, bernache geese, ducks, door het park en langs de gracht Märkte mit reginalen stroom. De centrale produceert moufflons. The leisure park has Produkten : jaarlijks gemiddeld 928 miljoen patrimoine-religieux-en-alsace- op aanvraag. grand-ried.htm carrousels and playing fi elds for Donnerstag und Samstag kWh. De aanleg van de twee slui- children. Restaurant. ■■KRAFFT Vormittag zen en de dam in de Rijn heeft het Pèlerinage marial depuis le 15e s. : la découverte d’une Dierenpark met damherten, A proximité à / In der Nähe in / Regional produce market : plaatselijke landschap ingrijpend herten, everzwijnen, dwerggeiten, gewijzigd. Het schutten is vanaf statuette de la Vierge Marie est à Nearby in / Vlakbij : Thursday and Saturday morning ezels, ooievaars, zwanen, rot- een kijkbrug te volgen. l’origine du pèlerinage. La légende ERSTEIN Streekmarkt: raconte qu’elle aurait été trouvée ganzen, eenden, manenschapen. Marché du terroir : zaterdagochtend par un pâtre et emmenée neuf Het recreatiepark heeft draaimo- le jeudi à 16h 4e week-end d’août : fête du fois, mais qu’elle serait toujours lens en speeltoestellen voor kin- Etappenstall, musée-expo Markt der einheimische revenue à son emplacement pre- deren. Restaurant. sucre / 4. Wochenende im 03 90 29 93 55 August : Zuckerfest / 4th Week- Produkte : mier (d’où le nom de Neunkirch A proximité, à www.ville-erstein.fr Donnerstag 16 Uhr. pour certains). Malgré les pillages, RHINAU end of August : Sugar festival Le relais d’Etape ou / 4e weekend van augustus: Market of local produces : la statuette a toujours été retrou- Etappenstall, est un bâtiment à Suikerfeest Thursdays at 4 p.m. vée et rapportée à Neunkirch. forte identité architecturale aux ■ Streekmarkt: Pilgerort von Neunkirch seit dem Association Rhinau-Rhin-Ried références explicites entre passé ■PLOBSHEIM Donderdagmiddag om 4 uur 15. Jh. : Am Ursprung der Wallfahrt 03 88 74 68 96 et présent. Son nom est tout un Le Jardin de Marguerite / ist die Entdeckung einer Muttergottes symbole et renvoie à sa fonction ■■BOESENBIESEN Réserves naturelles de l’Ile Garten / Garden / Statuette. Die Legende erzählt, ein de Rhinau et du Taubergisessen. originelle de relais militaire pour landschapstuin Schäfer habe sie gefunden, habe sie Promenades en barques à fond les troupes royales à partir du 2, rue du Verger neunmal mitgenommen, aber sie sei plat. 17ème s. Réhabilité, modernisé, 03 88 98 70 28 e 3 week-end d’août : immer wieder an ihren Platz zurück- Naturschutzgebiete Insel Rhinau l’ancien relais d’étape est, depuis 06 70 65 16 31 fête de la tarte flambée gekehrt, (daher vielleicht der Name und Taubergiessen. Pädagogsische 2002, un des maillons phares de [email protected] 3. Wochenende im August : Neunkirch). Trotz der Plünderungen Rundfahrten im Flachboot. l’équipement culturel à Erstein. Ce jardin d’inspiration anglaise, Flammenkuchenfest wurde die Statuette immer wie- Natural reserves of the Island Créateur d’évènement et fédéra- harmonieux et empreint de poé- rd 3 Week-end of August : dergefunden und nach Neunkirch of Rhinau and of Taubergiessen. teur de la vie culturelle locale, il sie, semble très ancien avec ses „Tarte Flambée“ festival zurückgebracht. Educational trips on a flat-bottom abrite la maison du patrimoine, un éléments en grès et en bois qui le 3e weekend van augustus: Pilgrimage Our Lady of espace modulable pour exposi- fonde dans cet environnement de th boat. Flammkuechenfeest Neunkirch 15 c.: the discovery of Natuurreservaten van het eiland tions, une galerie ainsi que l’Office campagne. Différentes ambiances ■■WITTISHEIM a statuette of the Blessed Virgin van Rhinau en Taubergiessen. de Tourisme. s’y succèdent et constituent un Mary is at the origin of the place of Der Etappenstall ist ein Gebäude lieu idyllique : le cœur verdoyant, Les jardins de Gaia Tochten in platbodems. pilgrimage Our Lady of Neunkirch. mit starker archtektonischer l’allée des roses, le jardin de cou- Au coeur de 5 jardins japonais A legend says that it was found by Prägung, welche die Vergangenheit Zen, venez vous ressourcer à la Centrale hydroélectrique et leurs, le bassin avec son chemin a herdsman and carried away nine écluses, passerelle avec vue sur la mit der Gegenwart verbindet. Sein d’eau, la vallée de brume, le coin Maison de Thé des Jardins de Gaïa times, but it always came back Name ist symbolträchtig, da er auf et déguster de délicieux thés bio salle des machines. d’ombre et de lumière, le potager… to its first place (hence the name Wasserkraftwerke und seine ursprüngliche Funktion als Der im englischen Stil ange- et équitables. Une invitation au Neunkirch = nine-church, in the Etappe für die königliche Armee voyage… Schleusen. Mit freiem Zugang, von legte Garten steht für Harmonie opinion of some people). Despite verweist (ab dem 17. Jh.). Der Tanken Sie inmitten fünf japa- einer Brücke aus, Aussicht auf den und Poesie. Die Idylle des Ortes all kinds of plundering, the statu- ehemalige Etappenstall wurde nischer Zen-Gärten im Teehaus Maschinenraum. geht einher mit unterschiedlichen ette was always found again and restauriert, modernisiert und gehört Jardins de Gaïa neue Kraft und Hydroelectric power plants Gestaltungsgarten. returned to Neunkirch. seit 2002 zur kulturellen Ausstattung Garden of English inspiration, probieren Sie köstliche Bio-Tees aus e and locks. Free entry, you can Mariaverering sinds de 15 von Erstein. Dort werden lokale, kul- fairem Handel. Eine Einladung zu observe the machine room from harmonious and poetic, in which a eeuw. De ontdekking van een turelle Veranstaltungen organisiert, einer Reise... an observation deck. succession of different ambiences Mariabeeldje leidde tot de ein modularer Ausstellungsraum combine to create an idyllic haven. At the heart of 5 Japanese Zen bedevaarten. Het verhaal gaat de gardens, come and recharge your bietet Ausstellungen, dort gibt Landschapstuin in Engelse ronde dat een herder het beeldje es eine Galerie und auch das

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 11/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Marckolsheim -> Lauterbourg Cycling in ALsace 15 124 km - 60 m Fietsen in de Elzas 2

stijl, harmonieus en poëtisch. ■■STRASBOURG Planétarium / Planetarium / ■■LA WANTZENAU underwater room enables you Verschillende sferen volgen elkaar Planetarium / Planetarium to observe the fish swimming op en vormen een idyllische plek. 03 88 21 20 40 up and down the river through 3 Marché du terroir : Eglises / Kirchen / Churches / http://planetarium.u-strasbg.fr MMPark France bay windows that open onto the vendredi matin Kerken : Cathédrale - St Pierre le Le Vaisseau / Wissenschafts 4 Rue Georges Cuvier fish tanks. A permanent on-site Jeune - St Thomas - und Technikzentrum / 03 88 59 25 43 exhibition provides visitors with Markt mit regionalen information at different levels on Produkten : Terrasse panoramique Science and technology disco- http://mmpark.fr very centre / Wetenschaps- en Espace muséal et interactif discovering biodiversity and fish Freitag Vormittag du Barrage Vauban / migration in the Rhine, the impact Aussichtsterrasse des Techniekcentrum autour de la Seconde Guerre mon- Regional produce market: +33 (03) 88 44 44 00 diale. (ouverture début 2016) of Rhine development projects Friday morning Vaubandams / Panoramic ter- and the utility and functioning of race of the Vauban dam / Terras www.levaisseau.com Ein dem Zweiten Weltkrieg Streekmarkt: gewidmeter interaktiver fish passes on the Rhine. met uitzicht op de Dam van Jardin Botanique / Der bota- Informatieborden over het Vrijdagochtend Vauban nische Garten / The botanical Museumsbereich. (Eröffnung Anfangs 2016) functioneren van de waterkracht- ■■ESCHAU Centre de l’Illustration Tomi garden / Botanische Tuin An interactive museum space centrale, de sluizen - de grootste Ungerer - 03 88 35 83 67 dedicated to the Second World van het binnenvaartnetwerk 03 88 52 50 04 Visites en bâteaux / War. (opening scheduled for the in Frankrijk - en de dam. In de www.musees-strasbourg.org Eglise Saint-Trophime - Jardin Schiffsrundfahrten / Visits beginning of 2016) bezoekersruimte van de vistrap monastique / Kirche Saint- Musée Alsacien / Elsässisches of Strasbourg by boat / Een interactieve museumruimte is een onderwaterzaal ingericht Trophime – Klostergarten Museum / Alsatian Museum / Rondvaarten over de Tweede Wereldoorlog. (ope- vanwaar via drie ramen met uit- / Saint-Trophime Church - Elzasmuseum 03 88 84 13 13 ning gepland begin 2016) zicht op de bekkens van de vistrap Monastery garden / Romaanse het klimmen van de vissen te zien 03 88 52 50 04 Visites en mini-train / Die ■ kerk St-Trophime - Kloostertuin www.musees-strasbourg.org ■GAMBSHEIM is. Ter plekke, een permanente re Altstadt mit dem Mini-Zug / Rue de la 1 Division Blindée The old town by minitrain / PASSAGE 309 expositie over: de biodiversiteit en 03 88 64 03 76 Musée Historique / Historisches Museum / Museum of History / Stadsrondleidingen in treintje PAVILLON DE TOURISME de trek van de vissen in de Rijn, de [email protected] 03 88 77 70 03 Barrage, écluses et passe à gevolgen van de kanalisatie van de L’abbatiale offre un bel Historisch Museum 03 88 52 50 04 poissons / Stauwerk, Schleusen Rijn, het nut en het functioneren exemple du 1er art roman alsacien Marchés hebdomadaires : van de vistrappen in de Rijn. e www.musees-strasbourg.org - boulevard de la Marne : Mardi, und Fischtreppe / Dam, locks et de son héritage ottonien (fin X and fish pass /Dam, sluizen en ■■OFFENDORF s.). Elle est construite sur un plan Musée de l’Œuvre Notre Dame Samedi matin / Œuvre Notre-Dame Museum / - place Broglie : Mercredi, Vendredi vistrap basilical à trois nefs, un transept 03 88 96 44 08 bas et une abside semi-circulaire Œuvre Notre-Dame museum / toute la journée e Museum Oeuvre Notre Dame - place du marché aux poissons : www.passage309.eu Musée de la Batellerie voûtée en “cul de four” (X s.). Panneaux d’information décri- Jardin monastique de plantes 03 88 52 50 04 marché paysan le samedi matin / Schifffahrtsmuseum / www.musees-strasbourg.org - place du marché neuf : marché vant le fonctionnement de l’usine Museum of boat activity / médicinales près de l’église aux hydroélectrique, des écluses - les caractéristiques médiévales. Musée des Arts Décoratifs / de la montagne le samedi toute Binnenvaartmuseum la journée plus grandes construites sur le 03 88 96 74 92 Die ehemalige Klosterkirche ist Museum für Kunstgewerbe réseau navigable intérieur de Wochenmärkte : www.offendorf.fr ein Musterbeispiel für die roma- / Decorative Arts Museum / France - et du barrage. Dans les - boulevard de la Marne : Dienstag, Sur une péniche de type nische Kunst im Elsaß und das otto- Sierkunstmuseum espaces visiteurs de la passe à Samstag Vormittag Freycinet, sauvée du déchirage, nische Kulturgut (Ende 10. Jh.). Die 03 88 52 50 04 poissons une salle subaquatique - place Broglie : Mittwoch, Freitag restaurée et rebaptisée «CABRO», Bauweise entspricht den Basiliken www.musees-strasbourg.org de visualisation permet d’obser- den ganzen Tag une exposition retrace l’évolution mit drei Kirchenschiffen, einem Musée des Beaux-Arts / ver la remontée des poissons au - place du marché aux pois- de la batellerie en Alsace et plus Querschiff und einer halbrunden Kunstmuseum / Fine Arts travers de 3 baies vitrées ouvertes sons : Bauernmarkt am Samstag particulièrement à Offendorf, le gewölbten Apsis in Form einer Museum / Museum voor Schone sur des bassins de la passe. Sur Halbkuppel (10. Jh.). Klostergarten Vormittag plus grand village de mariniers Kunsten place, une exposition permanente e - place du marché neuf : de l’est de la France au XX s. Les mit mittelalterlichem Charakter. 03 88 52 50 04 permet de s’informer sur : la biodi- Bergprodukte Markt am Samstag principaux thèmes développés The church is a fine example www.musees-strasbourg.org versité et les migrations piscicoles of the first Romanesque art in den ganzen Tag sont la vie sur l’eau, la profession Musée Archéologique / du Rhin, les conséquences de de batelier et marinier en Alsace, le Alsace and its Ottonian herit- Weekly Markets : th Archäologisches Museum l’aménagement du Rhin, l’utilité quotidien à bord (croyances, tradi- age (end 10 c.). It was built on - boulevard de la Marne : Tuesday et le fonctionnement des passes à the plan of a basilica with three / Archeological Museum / tions, organisation de l’habitat…), Archeologisch Museum and Saturday morning poissons sur le Rhin. la vie à terre. naves, low transept and a domed - place Broglie : Wednesday and Informationstafel mit semicircular apse (10th c.). Typical, 03 88 52 50 04 Nach Rettung vor der www.musees-strasbourg.org Friday Beschreibung des Betriebs des Verschrottung und liebevoller Mediaeval monastery garden near - place du marché aux poissons : Wasserkraftwerks, der Schleusen the church. Musée d’Art Moderne et Renovierung wurde die Freycinet- Country market on Saturday - größte Schleusenanlage Schute CABRO getauft. Eine Romaanse kerk St-Trophime - Contemporain / Museum der morning Frankreichs - und Stauwerke Kloostertuin Modernen Kunst / Museum of Ausstellung zeigt die Geschichte - place du marché neuf : Mountain am Rhein. Im Besucherzentrum der Binnenschiffer im Elsaß und De abdijkerk is een fraai voor- modern and contemporary art products’ market on Saturday all des Fischpasses ermöglicht ein beeld van de eerste romaanse / Museum voor Moderne en besonders in Offendorf, dem größten day long unter dem Wasserniveau liegen- Binnenschifferort Ostfrankreichs. kunst in de Elzas met Ottonische Hedendaagse Kunst der Saal das Beobachten der invloeden (eind 10e eeuw). 03 88 23 31 31 Wekelijkse markten: Die Thematik beinhaltet das - boulevard de la Marne : Fische beim Aufsteigen mittels 3 Leben auf dem Wasser, den Beruf Gebouwd in basiliekvorm met drie www.musees-strasbourg.org Beobachtungsfenstern in die Becken middenbeuken, een lage dwars- di. en za. ochtend des Binnenschiffers im Elsaß, das Musée Zoologique / - place Broglie : wo., vr. hele dag des Passes. In einer Ausstellung Alltagsleben an Bord (Aberglauben, beuk en een gewelfde halfronde Zoologisches Museum wird über: die Artenvielfalt koornis met half koepelgewelf - place du marché aux poissons : Traditionen, Bewohnung…), und / Zoological Museum / boerenmarkt op za. ochtend und die Fischwanderung im den Landgang. (10e eeuw). Kloostertuin met Zoölogisch Museum - place du marché neuf : markt met Rhein, die Konsequenzen The Freycinet type barge saved geneeskrachtige kruiden bij de 03 88 35 85 35 producten uit de bergen, hele za. der Rheinbegradigung, die from destruction and now restored middeleeuws aandoende kerk. www.musees-strasbourg.org Notwendigkeit und Funktionsweise and renamed the “CABRO”, houses ■■ILLKIRCH- Musée de Sismologie et der Fischtreppen am Rhein berichtet. an exhibition which recounts the GRAFFENSTADEN Magnétisme / Museum für Information panels describing development of inland water Seismologie und Erdanziehung operations at the hydroelectric transport in Alsace and more / Museum of Seismology and plant, locks - largest lock built on specifically in Offendorf, the larg- Mini-Golf Geomagnetism / Seismologie- an inland transport waterway in est bargeman’s village in the east 03 88 65 10 54 en Aardmagnetismemuseum France - and dam on the Rhine. of France in the 20th century. The In the Fish Pass Visitor Centre, an main themes focus on life on the

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 12/13 L’ ALSACE À VÉLO EUROVELO 15 Radwandern im Elsass EV Marckolsheim -> Lauterbourg Cycling in ALsace 15 124 km - 60 m Fietsen in de Elzas 2 waterways, the bargeman’s trade ■■SESSENHEIM Auberge «Au Boeuf» / Gasthaus sol d’une ancienne maison bour- grootste natuurreservaat van de in Alsace, everyday life on board Mémorial Goethe / Goethe «Zum Ochsen» / «The Bull» inn / geoise qui abrite en son sein une vlakte van de Elzas: het natuur- (beliefs, traditions, organising the Gedenkstätte / Goethe / Auberge ‘Au Boeuf’ bibliothèque et médiathèque. reservaat van Seltz-Munchhausen. living space etc.) and life on land. Mémorial Goethe 1, rue de l’Église Das zum Pamina Rheinpark Kennismaking met de flora en Het museum is ingericht in de Goethe, étudiant en droit à 03 88 86 97 14 gehörende Museum zeigt den fauna in elk seizoen, natuurwan- van de sloop geredde, gerestau- Strasbourg (1770-1771) est tombé www.auberge-au-boeuf.com historischen Aspekt der Zeit der delingen... De voorgestelde acti- reerde spits ‘CABRO’. De expositie amoureux de la fille du pasteur de Intéressante exposition perma- Kelten, Römer und des Mittelalters. viteiten beslaan het noorden van gaat over de ontwikkeling van Sessenheim, Frédérique Brion. Objets nente comprenant de nombreux Es befindet sich im Untergeschoß het departement Bas-Rhin (van de binnenvaart in de Elzas, in het et reproductions de documents documents de valeur sur Goethe, eines ehemaligen Bürgerhauses, das Straatsburg tot ) en bijzonder in Offendorf, het groot- évoquant le séjour de Goethe en Frédérique Brion et Sessenheim. auch eine Bibliothek und Mediathek de Duitse oever van de Rijn. ste binnenvaartschippersdorp Alsace et ses rapports avec la culture Interessante Dauerausstellung beherbergt. ■■MOTHERN in het oosten van Frankrijk in de mit wertvollen Dokumenten über The museum is part of the française. Musée de la Maison de la Wacht twintigste eeuw. De hoofdthema’s Als Goethe Jura in Straßburg studier- Goethe, Frédérique Brion und Pamina Rhine Park. It is particularly zijn het leven op het water, het Sessenheim. notable for its strong historical / Museum / Museum / Museum te (1770-1771), hat er sich in die Tochter Maison de la Wacht beroep binnenvaartschipper in des Pastors von Sessenheim, Frédérique Interesting exhibition of docu- bent, recounting the Celtic, Roman de Elzas, het dagelijks leven aan Brion, verliebt. Andenken und ments about Goethe, Frédérique and Mediaeval eras. It is located 03 88 94 86 67 boord (geloof, tradities, organisatie Dokumente, die an Goethes Aufenthalt Brion and Sessenheim. in the basement of a former bour- www.mothern-tourisme.fr van het huishouden), het leven im Elsass und seine Beziehungen mit Interessante permanente geois house which houses a library Exposition permanente «Il était aan wal. der französischen Kultur erinnern. expositie met veel waardevolle and media centre. une fois le Rhin» ; elle raconte le ■■DRUSENHEIM Goethe who was a law student documenten met betrekking Het museum valt onder het Rhin à travers les imaginaires liés in Strasbourg (1770-1771) fell in tot Goethe, Frédérique Brion en Rijngebied Pamina. Het is de enige au fleuve. love with Frédérique Brion, the Sessenheim. plek waar de historische aspecten Ausstellung „Il était une fois le A proximité à / In der Nähe in / van de Keltische, Romeinse en Rhin“ (es war einmal der Rhein) mit Musée Paso minister’s daughter of Sessenheim. Documents and reminiscences Nearby in / Vlakbij: middeleeuwse tijdperken uit- Geschichten über den Fluß. www.paso.fr gebreid aan de orde komen. Het “Once upon a time on the www.pasoarts.de relating to Goethe’s stay in Alsace and his relations to French culture. Poteries /Töpfereien / Potteries/ museum is gevestigd in de kelder Rhine”, a permanent exhibition tell- Le musée PASO fait partie van een voormalig herenhuis, ing the story of the Rhine through intégrante du Pôle Culturel de Goethe, ooit rechtenstudent in Pottenbakkerijen Straatsburg (1770-1771), werd ver- waar zich ook de bibliotheek en de the imagination of the ages. Drusenheim. Il abrite une donation Marché du terroir : mediatheek bevinden. Permanente expositie ‘Er was exceptionnelle de 700 oeuvres liefd op de dochter van de domi- mercredi matin nee van Sessenheim, Frédérique ■■MUNCHHAUSEN eens... de Rijn’: over de Rijn, via que cet artiste a faite à sa com- Markt mit regionalen legendes die aan deze rivier ver- mune natale en juillet 2012, afin Brion. Voorwerpen en reproducties Maison de la Nature du Delta van documenten over het verblijf Produkten : bonden zijn. de pérenniser et faire vivre son art. Mittwoch Vormittag de la Sauer / Haus der Natur PASO désire partager la culture et van Goethe in de Elzas en zijn ver- des Sauerdeltas / Nature House Dimanche avant Mardi-Gras : faire découvrir l’art contemporain houding tot de Franse cultuur. Regional produce market : of the Sauer Delta/ Natuurhuis Cortège carnavalesque / au plus grand nombre. Il souhaite Eglise Protestante / Wednesday morning Delta van de Sauer Sonntag vor Fastnacht : voir le musée PASO devenir “un Protestantische Kirche / Streekmarkt: + 33 (0)3 88 86 51 67 Faschingsumzug / Sun. lieu de vie, d’échanges et de Protestant Church / Protestante Woensdagochtend www.nature-munchhausen.com before Shrove Tuesday : création”. kerk Située à 100 mètres du Rhin, Carnival parade / Zondag voor Week-end avant Pâques : Salon Vastenavond: carnavalsoptocht Das PASO-Museum ist Teil des 03 88 86 97 25 de Pâques sur le delta de la Sauer, la Maison Kulturzentrums (Pôle culturel) von de la Nature marque l’entrée de ■■LAUTERBOURG Presbytère / Pfarrhaus / Wochenende vor Ostern : Drusenheim. Es verfügt über 700 Ostermarkt la plus grande réserve naturelle Presbytery, Pasteur / Pastor / Werke (400 auf Leinwand und 300 Week-end before Easter : Eastern de plaine d’Alsace, la réserve de Pastor / Pastorie auf Papier), die der Künstler der market Seltz Munchhausen. Découverte e Banc pastoral, autel et chaire 2 dimanche avant Mardi-Gras : Stadt Drusenheim im Juli 2012 Weekend voor Pasen: Paasmarkt de la flore et de la faune en Cortège carnavalesque als Schenkung überlieβ, damit en place à l’époque de l’idylle 1er dimanche de septembre (année fonction des saisons, randonnées sein Schaffen auch in Zukunft der amoureuse entre Goethe et impaire) : Fête de la poterie naturalistes... Les animations 2. Sonntag vor Fastnacht : Öffentlichkeit zugängig ist und dis- Frédérique Brion. À l’extérieur de 1. Sonntag im September (unge- proposées concernent tout le Faschingsumzug kutiert werden kann. Darüber hinaus l’église se trouvent les pierres tom- rades Jahr) : Töpferfest nord du Bas-Rhin, de Strasbourg 2nd Sun. before Shrove Tuesday : hofft und wünscht sich der Künstler, bales des parents de Frédérique 1st Sunday of September (uneven à Wissembourg, ainsi que la rive Carnival parade Brion, ainsi que la grange derrière dass das PASO-Museum, über die year) : Pottery festival allemande du Rhin. 2e zondag voor Vastenavond : le presbytère. e Präsentation seiner Werke hinaus, zu 1 zondag van september (oneven Nur 100 Meter vom Rhein carnavalsoptocht einem lebendigen Ort der kreativen Pfarrstuhl, Kanzel und Altar aus jaar): Pottenbakkersfeest entfernt steht das Naturhaus im Begegnung und zu einem Treffpunkt der Zeit der Idylle zwischen Goethe Sauerdelta. Hier finden Sie Eingang und Frédérique Brion. Um die Kirche A proximité à / In der Nähe in / und Austausch von Kunst und künst- Nearby in / Vlakbij : in das größte Naturschutzgebiet lerischen Konzeptionen wird. befinden sich die Grabsteine des des elsässischen Rheintals : Seltz Pfarrers Brion und seiner Gattin, FORT LOUIS Het PASO-museum maakt deel Fort Vauban / Festung / Fortress/ Fort Munchausen. Entdeckung der Flora uit van het Cultureel Centrum van sowie die Scheune hinter dem und Fauna im Lauf der Jahreszeiten, Drusenheim. Het museum huisvest Pfarrhaus. ■■BEINHEIM Wanderungen durch die Natur und een uitzonderlijke schenking van 700 Pew, pulpit and altar dating Veranstalungen im Norden des werken die de kunstenaar in juli 2012 back to the time of the idylle Departements Bas-Rhin, zwischen in zijn geboorteplaats maakte om between Goethe and Frédérique ■■SELTZ Strasbourg und Wissembourg, sowie Brion. Around the church are to be zijn kunst te doen voortleven. PASO Centre historique et culturel de am deutschen Ufer des Rheins. wil de cultuur en de hedendaagse found the tombstones of minister Located just 100 metres from Brion and his wife, as well as the la ville de Seltz / Historisches kunst zo breed mogelijk verspreiden. Kulturzentrum Seltz / Historical the Rhine on the Sauer Delta, the Hij zou graag het PASO-museum barn situated behind the rectory. Nature House marks the gateway Domineesbank, altaar en preek- and cultural centre of the town willen zien als 'een leefplek, een plek of Seltz / Historisch en cultureel to the largest nature reserve in voor uitwisseling en schepping'. stoel zoals ten tijde van de relatie the plain of Alsace – the Seltz tussen Goethe en Frédérique centrum van Seltz Mini-Golf 2, avenue du Général Schneider Munchhausen reserve. Nature Brion. Buiten de kerk staan de rambles and discovery of the flora 03 88 53 30 60 grafzerken van de ouders van 03 88 05 59 79 (Auberge au Gourmet) www.ot-seltz.fr and fauna according to the season. Frédérique Brion en de authen- The activities offered concern the Marché du terroir : vendredi tieke schuur achter de pastorie. Le musée fait partie du Parc Rhénan Pamina. C’est notamment north of Alsace, from Strasbourg après-midi / Markt mit regio- to Wissembourg, and the German nalen Produkten : Freitag le seul à présenter un aspect fortement historique retraçant bank of the Rhine. Nachmittag / Regional produce Het natuurhuis ligt in de delta market : Friday afternoon / les époques celtique, romaine et médiévale. Il est situé dans le sous- van de Sauer op 100 meter afstand Streekmarkt: vrijdagmiddag van de Rijn, aan de rand van het

JANVIER 2016 - www.alsaceavelo.fr / www.radfahrenimelsass.de / www.cyclinginalsace.com 13/13