Een overzicht van burgerslachtoffers, gesneuvelde en vermiste militairen van de Gemeente Middelburg in èn na de Tweede Wereldoorlog.

2013

2

Oorlogsslachtoffers herdacht

Een overzicht van burgerslachtoffers,

gesneuvelde en vermiste militairen

van de

Gemeente Middelburg

in èn na de

Tweede Wereldoorlog

© Uitgave Gemeente Middelburg, 24 april 2013 (versie 2). Gemeente Middelburg, Postbus 6000, 4330 LA Middelburg. Telefoon 0118-675 000. Website: www.middelburg.nl. E-mail: [email protected] Telefoon consul: 0118-675 597 of e-mail: [email protected]

3

INHOUDSOPGAVE Voorwoord burgemeester ...... 6 Inleiding ...... 7 DEEL I. ALGEMEEN ...... 9 Hoofdstuk 1. Gemeenten in oorlogstijd...... 9 DEEL II. BURGERSLACHTOFFERS ...... 11 Hoofdstuk 2. Burgerslachtoffers van bombardementen, beschietingen van vliegtuigen, artilleriebeschietingen e.d...... 11 a.Arnemuiden ...... 11 b.Middelburg ...... 16 c.Nieuw- en Sint Joosland ...... 26 d.Sint Laurens ...... 29 Hoofdstuk 3. Verzetsslachtoffers ...... 31 a.Arnemuiden ...... 31 b.Middelburg ...... 31 c. Nieuw- en Sint Joosland ...... 35 d.Sint Laurens ...... 35 Hoofdstuk 4. Omgekomen dwangarbeiders...... 37 a.Arnemuiden: ...... 37 b.Middelburg:...... 37 c.Nieuw- en Sint Joosland: ...... 38 d.Sint Laurens: ...... 38 Hoofdstuk 5. Joodse slachtoffers ...... 39 a. Arnemuiden ...... 40 b.Middelburg ...... 40 c.Nieuw- en Sint Joosland ...... 43 d.Sint Laurens ...... 43 DEEL III. MILITAIRE SLACHTOFFERS ...... 45 Hoofdstuk 6. Gesneuvelde en vermiste militairen ...... 45 a.Arnemuiden ...... 45 b.Middelburg ...... 54 c.Nieuw- en Sint Joosland ...... 64 d.Sint Laurens ...... 68 Hoofdstuk 7. Gesneuvelde soldaten in de oorlog in Nederlands-Indië 1945-1962 ...... 69 a.Arnemuiden ...... 69 b.Middelburg ...... 69 c. Nieuw- en Sint Joosland ...... 69 d. Sint Laurens ...... 70 Hoofdstuk 8. Gesneuvelde soldaten in de Korea-oorlog 1950-1953 ...... 73 DEEL IV. BLIJVEND HERINNEREN ...... 74 Hoofdstuk 9. Begraafplaatsen ...... 74 a.Begraafplaatsen in gemeente Middelburg...... 74 b. Oorlogsslachtoffers begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg ...... 75 c. Erkende oorlogsslachtoffers begraven in de Gemeente Middelburg ...... 80 d. Begraafplaatsen voor burgers en militairen buiten Middelburg ...... 82 Hoofdstuk 10. Oorlogsmonumenten...... 84

4

a.Arnemuiden ...... 84 b.Middelburg ...... 89 c.Nieuw- en Sint Joosland ...... 93 d.Sint Laurens ...... 94 Hoofdstuk 11. Straatnamen ...... 95 BIJLAGEN ...... 104 Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg ...... 105 Bijlage 2.Joodse slachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg ...... 113 Bijlage 3. Gesneuvelde en vermiste Nederlandse militairen Gemeente Middelburg ...... 115 Bijlage 4. Aantallen omgekomen burgers per woonplaats ...... 118 Bijlage 5. Omgekomen burgers wel of niet erkend door de OGS ...... 118 Bijlage 6. Aantallen gesneuvelde en vermiste militairen per woonplaats ...... 118 Personenindex ...... 119 Afkortingen ...... 126 Bronnen...... 129 Fotoverantwoording ...... 131

5

Voorwoord burgemeester Namens het college van burgemeester en wethouders wil ik mijn steun en waardering uitspreken over het project “Oorlogsslachtoffers herdacht". Het is van belang dat we als gemeente de oorlogsslachtoffers blijven herdenken. We moeten ons blijven inzetten om op scholen deze verschrikkelijke tijd in onze vaderlandse geschiedenis en met name onze gemeenschap door te geven aan nieuwe generaties. Deze vorm van erkenning biedt families hopelijk de gelegenheid het verlies van nabestaanden alsnog een plaats te geven.

Mr. H.M. Bergmann

6

Inleiding

Algemeen In februari 2009 ontving de gemeente Middelburg een brief van de Oorlogsgravenstichting (OGS) waarin aan de gemeente werd verzocht een opgave te verstrekken van slachtoffers van beschietingen en bombardementen in de Tweede Wereldoorlog. Dit in verband met de mogelijke aanpassing van de statuten. Het is de bedoeling dat het begrip “oorlogsslachtoffer” wordt uitgebreid met een nieuwe categorie oorlogsslachtoffers. Het gaat om mensen die dodelijk zijn getroffen als gevolg van bombardementen en beschietingen. Tot op heden is het begrip “oorlogsslachtoffer” bewust beperkt gehouden, waardoor uitsluitend gesneuvelde militairen, omgekomen burgers in concentratiekampen, verzetsslachtoffers, e.d. onder dit begrip vallen. Hun graven worden opgericht en onderhouden door de OGS. Per 1 januari 2012 zijn er in de gemeente Middelburg 22 erkende oorlogsslachtoffers.

Er zijn steeds meer stemmen opgegaan om de nieuwe categorie beschietingsslachtoffers te gaan erkennen als oorlogsslachtoffers volgens de statuten van de OGS. Hierdoor zou het aantal erkende oorlogsslachtoffers fors kunnen toenemen. De graven worden dan beschouwd als een civiel particulier graf en de namen worden opgenomen in het slachtofferregister (zie: www.ogs.nl). Hierbij dient wel te worden aangetekend dat het grafonderhoud en de kosten bij de nabestaanden blijft.

Nadat ik per 1 januari 2012 als consul (“vertegenwoordiger”) van de OGS in Middelburg werd benoemd door de burgemeester, was mijn eerste taak om de slachtoffers van beschietingen te inventariseren. Dit onderzoek werd uitgebreid om ook gegevens van alle andere oorlogsslachtoffers (bijv. verzetsslachtoffers) in de gemeente te verzamelen, zodat een compleet overzicht beschikbaar zou komen. Het college van Burgemeester en Wethouders ging akkoord met dit uitgebreider onderzoek. Begin 2012 ben ik daarom een inventarisatie gestart van alle oorlogsslachtoffers zowel burger als militair. In mei dit jaar werd de bevolking opgeroepen om informatie over slachtoffers te geven. Hierop zijn tientallen reacties gekomen. Aan de hand van aanwezig bronmateriaal zoals uit het archief van de Algemene Begraafplaats te Middelburg, documenten uit het Zeeuws Archief en de door burgers geleverde gegevens, heb ik een eerste versie samengesteld van slachtoffers in de Tweede Wereldoorlog. Deze eerste uitgave verscheen in september 2012.

De tweede versie is nu aangevuld met allerlei gegevens zoals documenten, foto’s enz. In de bijlagen zijn overzichten toegevoegd en is een personenindex opgenomen. Deze versie betekent echter niet dat nu een volledig en compleet beeld van alle slachtoffers is gemaakt. Zo ontbreken er nog persoonsgegevens zoals het verhaal of details achter het slachtoffer, soms de geboorteplaats en zijn -helaas- tot nu toe weinig foto’s van de slachtoffers toegevoegd. Het zou fijn zijn dat er afbeeldingen bijkomen, zodat het gezicht van het slachtoffer bekend wordt en kan worden bewaard voor het nageslacht.

Toelichting De kern van het boek wordt gevormd door twee delen, t.w. de burgerslachtoffers en de militaire slachtoffers. Ten eerste worden de burgerslachtoffers van de beschietingen chronologisch vermeld, waarbij kort wordt weergegeven wat er op een bepaalde dag is gebeurd. Daarna volgen de verzetsslachtoffers, de slachtoffers van dwangarbeid en Joodse slachtoffers in alfabetische volgorde. In het tweede deel zijn de namen van de geallieerde en Duitse militairen in chronologische volgorde vermeld die zijn gesneuveld of nog steeds zijn vermist. Tot slot volgen de gesneuvelde militairen in Nederlands-Indië die omkwamen in de periode 1945-1950.

In het boek wordt er vanuit gegaan dat in onze gemeente vier woonplaatsen (Middelburg en drie voormalige gemeenten) bestaan, t.w. Arnemuiden, Middelburg, Nieuw- en Sint Joosland en Sint Laurens. Voorafgaand aan het hoofdstuk over de slachtoffers is informatie over de woonplaatsen en het gemeentebestuur opgenomen. Bij elke woonplaats worden de omgekomen inwoners en burgers vermeld. Daarnaast zijn de bewoners opgenomen die elders zijn omgekomen.

De officiële naam voor de begraafplaats te Middelburg is sedert eind jaren ’90 Gemeentelijke Begraafplaats Middelburg. Hiervoor werd de naam Algemene Begraafplaats Middelburg gebruikt. De vroegere naam is in dit document gehandhaafd omwille van de authenciteit.

Criteria In dit boek zijn omgekomen burgers en gesneuvelde en vermiste militairen vermeld. Er zijn enkele richtlijnen opgesteld of iemand wordt opgenomen of niet.

Burgers Voor het opnemen in dit overzicht geldt een aantal criteria waardoor een burger een oorlogsslachtoffer is: indien hij of zij is overleden als gevolg van oorlogsgeweld in ruime zin. Dit betekent dat niet alleen burgers die zijn overleden a.g.v. oorlogsgeweld [gedood na gevechten tegen de vijand, vervolging door de bezetter, beschietingen enz.] worden opgenomen in dit overzicht, maar ook burgers die zijn omgekomen door explosies van mijnen, getroffen zijn door ongelukken met legervoertuigen of wapens e.d., ziek zijn geworden na beschietingen en daarna zijn overleden, enz. In dit overzicht geldt verder dat een oorlogsslachtoffer wordt opgenomen indien deze persoon a) woonachtig was in één van de woonplaatsen en alhier is getroffen; of b) woonachtig was in één van de woonplaatsen en elders -en dus buiten de woonplaats- is getroffen; of c) elders woonachtig was en in één van de woonplaatsen is getroffen; of d) een relatie heeft met de woonplaats (bijv. geboren of gedurende lange tijd hier woonachtig is geweest e.d.) en in die woonplaats of elders is getroffen.

Militairen De namen van militairen worden ongeacht de nationaliteit vermeld die op ‘t grondgebied van een van de vier woonplaatsen omkwamen of vermist raakten of hier werden begraven gedurende de Tweede Wereldoorlog. Nederlandse militairen die sneuvelden of vermist raakten bij een later gewapend conflict worden eveneens opgenomen mits zij woonachtig of geboren zijn in een van de vier woonplaatsen.

Dankbetuiging Hierbij spreek ik mijn dank uit aan allen die bij de totstandkoming van dit boek hun medewerking hebben verleend. Allereerst de mensen die op de oproep hebben gereageerd en informatie leverden van hun geliefden, bekenden e.d. Voorts dank ik de collega’s van de Algemene Begraafplaats Middelburg (Martin Jilleba, Johan Antheunisse en Mieke Uilenbroek) voor de rondleiding en de levering van informatie. Dank aan collega’s van de Gemeente Middelburg Angelina Geluk, Huib Heijt en Leo Ton voor de hulp met de opmaak en levering van digitale bestanden. Natuurlijk dank ik ook de collega’s van het Zeeuws Archief (speciale dank aan Kees de Ridder)voor de hulp bij het doorzoeken van de archiefstukken. In bijzonderheid dank aan Leen Schouls die me hielp met het opzoeken en verstrekken van documentatie en fotomateriaal. Verder een speciale dank aan drs. P.W. (Peter) Sijnke en Anneke van Waarden-Koets die het concept doornamen en deze van opmerkingen voorzagen. Ook dank aan de burgemeester, het college van Burgemeester en Wethouders omdat zij mij in deze opdracht hebben ondersteund.

7

Oproep en doel Indien u informatie heeft, neemt u dan contact met mij op, zodat het boek verder kan worden aangevuld of verbeterd. Het doel is niet alleen de beschietingsslachtoffers te gaan erkennen bij de Oorlogsgravenstichting, maar -nog belangrijker- om de slachtoffers die in de Tweede Wereldoorlog omkwamen door oorlogsgeweld een naam c.q. gezicht te geven, “opdat ze niet vergeten worden”, zoals de titel van dit boek benadrukt.

René Hoebeke Consul van de Oorlogsgravenstichting van de Gemeente Middelburg

8

DEEL I. ALGEMEEN

Hoofdstuk 1. Gemeenten in oorlogstijd.

Bezet en bevrijd Nadat midden Zeeland op 17 mei 1940 was bezet door de Duitsers brak er een moeilijke periode aan voor de bevolking. In elk dorp waren onder de bevolking slachtoffers gevallen en was vooral de binnenstad Middelburg zwaar getroffen. Daarnaast was men hun vrijheid kwijt en kwamen de gemeentebesturen onder toezicht te staan van de Duitse bezetter. Vanaf 1 september 1941 werden de gemeenteraden afgeschaft. De colleges van burgemeester en wethouders bleven als dagelijks bestuur wel actief, maar waren streng gebonden aan de regels van hogerhand. Het kwam er in feite op neer dat het bestuur in handen kwam van de Duitsers. Verder mocht de burgemeester aanblijven, maar hij functioneerde meer als een soort marionet. De wethouders bleven ook in functie, maar waren geen bestuurders meer en speelden een ondergeschikte rol. Het ambtenarenapparaat inclusief de gemeentesecretaris bleef op het gemeentehuis actief, welk veelvuldig de Duitsers bijstond in het uitvoeren van allerlei taken. De gemeente had bijzondere taken op het gebied van de bescherming van de bevolking tegen luchtaanvallen. Vanaf 1936 had elke gemeente een Luchtbeschermingsdienst die bestond uit hulpkrachten die als zodanig werden gevorderd en bij bominslagen en dergelijke moesten opkomen. De organisatie werkte vooral preventief door tijdig de plaatselijke bevolking te waarschuwen voor dreigend gevaar vanuit de lucht. Daarnaast functioneerde als hulpdienst de brandweer en beschikte Middelburg over een ziekenhuis. De naam van dit ziekenhuis was ‘t Gasthuis gelegen aan het Noordpoortplein en waren op enkele plaatsen in de stad hulpposten ingericht. Daarnaast waren er artsen in Middelburg en in de dorpen aanwezig die voor de eerste opvang zorgden en zonodig de patiënt doorstuurden voor verdere behandeling. Als bijzonderheid kan nog worden vermeld dat Arnemuiden vanaf juni 1944 tot begin november 1944 werd aangewezen als Rode Kruisdorp met een speciale beschermende status waarbinnen een aangewezen gebied zich geen militairen en/of wapens, munitie e.d. mochten bevinden. Begin september 1944 waren de geallieerden de provincie Zeeland dicht genaderd en leek het erop dat de bevrijding aanstaande was. De Duitsers gaven zich echter niet zonder slag of stoot over. Het werd een bittere strijd die enorm veel burgerslachtoffers eiste. Ook sneuvelden veel militairen bij de hevige gevechten. Op 5 november 1944 werd Arnemuiden en Nieuw- en Sint Joosland bevrijd. Een dag later was Middelburg en ook Sint Laurens bevrijd. Op 8 november 1944 was geheel Walcheren vrij.

Gegevens over de gemeenten Om een beeld te krijgen wie er in de gemeenten actief waren volgt hierna een overzicht van de gemeenten in de oorlogsjaren. De volgende personen waren in de oorlogsperiode als burgemeester c.q. gemeentesecretaris actief:

Arnemuiden Burgemeesters 16.02.1922 - 22.01.1944 H.G. Horninge 23.01.1944 - 04.09.1944 A.J. van Sprundel 05.09.1944 - 14.09.1944 J.J. Huijssen (waarnemend) 15.09.1944 - 10.11.1944 B. Franse (waarnemend) 11.11.1944 - 31.12.1951 J. Langebeeke

Gemeentesecretaris 01.01.1919 - 31.03.1952 J.J. Huijssen

Burg. Horninge

Middelburg Burgemeesters 01.06.1939-15.10.1942 mr.dr. J. van Walré de Bordes 15.10.1942-21.10.1944 mr. A. Meerkamp van Embden 21.10.1944-25.10.1944 25.10.1944-07.11.1944 J.Ph. Koene (waarnemend) 07.11.1944-04.08.1946 mr. A.J. van der Weel 04.08.1946-01.11.1946 J.W. Kögeler (waarnemend) 01-11-1946- Jhr. Mr. W.C. Sandberg tot Essenburg

Gemeentesecretaris: .....ca.1940-24.03.1944 mr. M.W.G. van der Veur 24.03.1944-01.08.1945 J.Ph. Koene (waarnemend) 01.08.1945- J.Ph. Koene

Burg. Van Walré de Bordes

9

Nieuw- en Sint Joosland Burgemeesters 01.07.1934 - 31.01.1940 G.A. Harff 01.02.1940 - 30.04.1940 J. Verlare (waarnemend) 01.05.1940 - 30.06.1966 mr. F.S.K.J. graaf van Randwijck

Gemeentesecretaris 1.4.1901 - 01.07.1940 P. Baurdoux

Burg. Graaf van Randwijck

Sint Laurens Burgemeesters: 19.5.1930 - ca.1.8.1944 J.W. van ‘t Hoff (hij vervulde tevens de functie van gemeentesecretaris) 2.8.1944 - ca. nov.1944 F. Kwekkeboom ca. nov. 1944 - 1.11.1951 J.W. van ‘t Hoff

Burg. J.W. van ‘t Hoff

Aantal inwoners

Gemeente 1.1.1939 1.1.1940 1.1.1941 1.1.1942 1.1.1943 1.1.1944 1.1.1945 1.1.1946

Arnemuiden 2.450 2.456 2.564 2.654 2.707 2.741 3.827 3.079 Middelburg 18.215 20.062 20.525 20.357 19.166 20.573 Nieuw- en Sint Joosland 1.231 1.231 1.255 1.292 1.320 1.249 1.312 1.844 Sint Laurens 1.471 1.424

10

DEEL II. BURGERSLACHTOFFERS

Hoofdstuk 2. Burgerslachtoffers van bombardementen, beschietingen van vliegtuigen, artilleriebeschietingen e.d.1 a.Arnemuiden

Donderdag 7 oktober 1943 Op deze dag werd tussen 07.32 en 07.47 uur een luchtaanval uitgevoerd door acht Hurricanes van No. 137 Sqdn RAF, geëscorteerd door zeven Typhoons, ten noordwesten van de Sloedam. Dit was een aanval op lage hoogte op kustschepen. Hierbij werd het visserschip de Arnemuiden 11 (ARM11) geraakt. Twee vissers verloren hun leven. Twee vissers, Robbert van Belzen en Gillis van Belzen, raakten gewond. Ze werden getroffen “In de Goudmiene”, een plaats voor Kamperland in het Veerse Gat.

Belzen, Aart van (...; 18.9.1909-7.10.1943) 33 jaar. Echtgenoot van Johanna Theune

Woonplaats: Arnemuiden In het midden staat A. van Belzen. Belzen, Willem van (...; 13.2.1898-7.10.1943) 44 jaar. Echtgenoot van Adriana Dingemanse Woonplaats: Arnemuiden

Maandag 30 oktober tot en met zaterdag 4 november 1944 In deze periode voorafgaande aan de bevrijding kwam Arnemuiden onder hevige artilleriebeschietingen te liggen. De geallieerden namen Arnemuiden (dit was aangewezen als Rode Kruisdorp) en omgeving intensief onder vuur vanwege de zware tegenstand bij de Sloedam. Vanaf 31 oktober 23.30 uur tot 2 november rond 12.00 uur was er zelfs een granaatbeschieting welke met vuurpauzes meegeteld 36 uur duurde. Er vielen 49 slachtoffers onder de bevolking en de evacués.

Slachtoffers beschietingen Arnemuiden eind 1944 Totaal Bewoners Evacués Datum Aantal Aantal Aantal 31 oktober 1944 2 1 1 1 november 1944 33 10 23 2 november 1944 6 2 4 3 november 1944 4 1 3 Latere datum 4 1 3

Totaal 49 15 34

Aarnoutse-Meijers, Cornelia (Arnemuiden; 21.12.1879-1.11.1944) 64 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Schorretje. Echtgenote van Leunis Aarnoutse. Belzen, Cornelis van (...;26.4.1885-1.11.1944) 59 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Vlissingen. Evacué. Locatie getroffen: Arnemuiden, Westdijkstraat. Echtgenoot van Crina Marijs. Belzen, Cornelis van (...;22.5.1886-1.11.1944) 58 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Noordstraat. Echtgenoot van Jannetje van Belzen. Besuijen-de Bree, Jacoba (Arnemuiden; 5.9.1902-2.11.1944) 42 jaar. Begraven te Kleverskerke. Woonplaats: Kleverskerke. Locatie getroffen: Noordstraat Bliek, Gerard [jr.] (Nieuw- en Sint Joosland; 30.8.1930-1.11.1944) 14 jaar. Evacué. Begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Locatie getroffen: Langstraat Bliek, Gerard [sr.] (...13.1.1878-4.1.1945) 66 jaar. Evacué. Hij overleed later aan zijn verwondingen in Middelburg. Begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Locatie getroffen: Langstraat Bos-Marijs, Geertje Clasina (Vlissingen; 14.9.1919-31.10.1944) 25 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: Appelstraat. Brackx, Hendricus Johannes (Vlissingen; 11.6.1901-2.11.1944) 43 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: onbekend Caljouw, Marinus (Arnemuiden;10.10.1887-1.11.1944) 57 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Molenweg Dalen, Pieter van (Arnemuiden; 4.3.1929-1.11.1944) 15 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Locatie getroffen: Zuidwal Dekker, Lein (Arnemuiden; 19.9.1929-2.11.1944) 15 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Molenweg Doense, Pieter Adrianus (Vlissingen; 26.1.1886-1.11.1944) 58 jaar. Evacué. Begraven te Vlissingen. Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: Langstraat Doense-Barten, Hendrika (Vlissingen; 18.1.1889-1.11.1944) 55 jaar. Evacué. Begraven te Vlissingen. Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: Langstraat Geense, Krina (Arnemuiden; 18.11.1928-1.11.1944) 15 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Langstraat Goedhart, Adriaan Willem (Arnemuiden; 19.5.1903-1.11.1944) 41 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: Schorretje Groot, Pieter de (Ritthem; 22.8.1914-10.11.1944) 30 jaar. Evacué. Hij overleed aan zijn verwondingen ruim een week na de beschietingen op Arnemuiden. Woonplaats: Ritthem. Hij is begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Kaland, Gerhardus Jan Constantijn (Westkapelle; 31.10.1873-1.11.1944) 71 jaar. Evacué. Echtgenoot van L. Westerbeke. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Rookstraat D 91,Westkapelle. Locatie getroffen: Westdijkstraat

1 Hierbij worden ook meegeteld de slachtoffers van mijnexplosies, personen getroffen door kogel(s) enz. of degenen die na opgelopen verwondingen zijn overleden, of nadat ze door het oorlogsgeweld zijn getroffen ziek zijn geworden en alsnog zijn overleden etc.).

11

Kaland, Pieter (Westkapelle; 4.2.1920-1.11.1944) 24 jaar. Zoon van G.J.C.Kaland en L. Westerbeke. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Rookstraat D 91, Westkapelle. Locatie getroffen: Westdijkstraat Kraker, Hendrik Levinus de (Nieuw- en Sint Joosland; 5.12.1932-1.11.1944) 13 jaar. Evacué. Begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Locatie getroffen: Langstraat Kraker, Johannes de (Middelburg; 18.2.1918-1.11.1944) 26 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Schorretje Kraker, Levinus de (Nieuw- en Sint Joosland; 28.11.1865-1.11.1944) 78 jaar. Evacué. Begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Locatie getroffen: Langstraat Marijs, Jacobus (Arnemuiden; 8.2.1859-1.11.1944) 85 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Nieuwstraat Meerman, Jacoba Adriana (Vlissingen; 25.4.1909-1.11.1944) 45 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Oost- en West-Souburg. Locatie getroffen: Zuidwal Meerman-Toussaint, Tannetje (Arnemuiden; 28.8.1887-1.11.1944) 57 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Oost- en West-Souburg. Locatie getroffen: Zuidwal Minnaard, Johannis (Kattendijke; 11.11.1916-1.11.1944) 27 jaar. Woonplaats: Kruiningen. Locatie getroffen: onbekend Mulder, Joos (Arnemuiden; 27.11.1887-1.11.1944) 56 jaar. Evacué. Hij was gehuwd met G. de Nooijer. Begraven te Vlissingen.Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: onbekend Nooijer, Adriaan de (Arnemuiden; 28.2.1931-31.10.1944) 9 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Arnemuiden. Nieuwstraat Nooijer-Meerman, Dora de (Arnemuiden; 29.12.1882-1.11.1944) 61 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Zuidwal Nooijer-Meulmeester, Wilhelmina de (...; 24.4.1905-5.12.1944) 39 jaar. Ruim een maand na de beschietingen te Middelburg overleden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Nieuwstraat. Pagter, Pieter de (Ritthem; 15.6.1891-1.11.1944) 53 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: Zuidwal Pagter-Gillissen, Margaretha Wilhelmina de (Arnemuiden; 29.12.1891-2.11.1944) 52 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: Zuidwal Poortvliet, Paulus (Arnemuiden; 14.11.1908-3.11.1944) 35 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Singel Rijke, Johannes de (Westkapelle; 1.10.1940-1.11.1944) 4 jaar. Zoon van P. De Rijke en J. Kaland. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Koudorp C 49, Westkapelle. Locatie getroffen: Westdijkstraat Rijke, Pieter de (Vlissingen; 1.11.1926-1.11.1944) 18 jaar. Zoon van P. De Rijke en J. Kaland. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Koudorp C 49, Westkapelle. Locatie getroffen: Westdijkstraat Rijke-Kaland, Johanna de (Westkapelle; 7.8.1904-1.11.1944) 40 jaar. Echtgenote van P. de Rijke. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Koudorp C 49, Westkapelle. Locatie getroffen: Westdijkstraat Scheele, Jacobus (Arnemuiden; 17.10.1920-1.11.1944) 24 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Langstraat Scheele, Levinus (Hoek; 12.9.1894-1.11.1944) 50 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Arnemuiden. Locatie getroffen: Langstraat Schroevers, Maarten (Vlissingen; 19.4.1926-2.11.1944) 18 jaar. Begraven te Vlissingen. Woonplaats: Vlissingen. Locatie getroffen: Tuindorp Sturm, Jan (Serooskerke; 25.3.1895-1.11.1944) 49 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Oost- en West-Souburg. Locatie getroffen: Schorretje Sturm, Jozias (Oost- en West-Souburg;15.4.1932-1.11.1944) 12 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Oost- en West-Souburg. Locatie getroffen: Schorretje Voogd, Cornelia de (Oost- en West-Souburg; 9.10.1939-2.11.1944) 5 jaar. Evacué. Begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Oost- en West-Souburg. Locatie getroffen: onbekend Waarde, Adriana van (Nieuw- en Sint Joosland; 11.7.1936-1.11.1944) 8 jaar. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Locatie getroffen: Schuttershof Waarde, Jannetje Catharina van (Nieuw- en Sint Joosland; 22.3.1942-13.11.1944) 2 jaar. Evacué. Tijdens de artilleriebeschietingen op Arnemuiden ziek geworden en later overleden. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Waarde, Jozina van (Nieuw- en Sint Joosland; 6.11.1943-1.11.1944) bijna 1 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Locatie getroffen: Schuttershof Waarde, Pieternella van (Nieuw- en Sint Joosland; 15.4.1932-1.11.1944) 14 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Locatie getroffen: Schuttershof Wijngaarden, Jan van (Kopenhagen [Denemarken]; 1.1.1917-3.11.1944) 27 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Sliedrecht. Woonplaats: Zwijndrecht. Locatie getroffen: Zuidwal Wijngaarden-de Boer, Huiberdina Heiltje “Dien” van (10.12.1922-3.11.1944) 21 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Sliedrecht. Woonplaats: Zwijndrecht. Locatie getroffen: Zuidwal Wijngaarden, Hendrika Klaziena Adriaantje “Henny”van (Hardinxveld; 17.5.1944-3.11.1944) 5,5 maanden. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Sliedrecht. Woonplaats: Zwijndrecht. Locatie getroffen: Zuidwal Wouters-Moens, Jacomina (Vrouwenpolder; 4.1.1898-1.11.1944) 46 jaar. Evacué. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Woonplaats: Ritthem (Welzinge). Locatie getroffen: Molenweg

Lein Dekker Krina Geense C. van Belzen P. Poortvliet G.J.C. Kaland P. Kaland J. Wouters-Moens

12

J. Kaland J. de Rijke P. de Pagter P. de Rijke Pieter de Groot L. Scheele J. Scheele

Graf fam. Van Wijngaarden

Woensdag 8 november 1944 Als gevolg van een explosie van een mijn bij het hof Nieuwerkerk van de heer C. Steendijk werden drie kinderen uit het gezin Baaijens gedood. Daarnaast werden drie Britse militairen gedood en werd één militair vermist.

Baaijens, Theodorus (17.2.1927-8.11.1944) 17 jaar Woonplaats: Arnemuiden. Hij is begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Baaijens, Joost (Arnemuiden; 7.12.1933-8.11.1944) 10 jaar Woonplaats: Arnemuiden. Hij is begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Baaijens, Willem Abraham (25.12.1931-8.11.1944) 12 jaar Woonplaats: Arnemuiden. Hij is begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.

Theodorus, Joost en Willem Abraham Baaijens

In Goes overleed Pieter Oosterling. Hij trapte op een landmijn met fataal gevolg. Oosterling, Pieter (Renesse; 5.9.1895-8.11.1944) 48 jaar. Woonplaats: Arnemuiden

1945

Woensdag 12 september 1945 Explosie van visserschip ARM 35 door zeemijn in de Deurloo ter hoogte van bij Westkapelle: 4 doden. Gered werd Jacob van de Ketterij.

Blaasse, Jan (...; 24.6.1922-12.9.1945) 23 jaar. Zijn lichaam werd op 19 september 1945 omstreeks 17.30 uur bij Westkapelle aangetroffen.Hij werd op 22 september 1945 begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Hij was de echtgenoot van Jannetje van Belzen. Woonplaats: Arnemuiden Dingemanse, Willem (...; 13.3.1899-12.9.1945) 46 jaar. Hij was de echtgenoot van Maria Schroevers.Woonplaats: Vlissingen Ketterij, Lieven van de (...; 18.3.1893-12.9.1945) 48 jaar. Hij was de echtgenoot van Neeltje van Belzen. Woonplaats: Arnemuiden Schroevers, Lieven (...; 18.12.1903-12.9.1945) 41 jaar. Hij was schipper. Zijn stoffelijk overschot werd drijvend aangetroffen door bemanningsleden van de ARM 1. Zijn lichaam werd aan boord gehaald en te Vlissingen aan de wal gebracht. Echtgenoot van Elisabeth Siereveld. Hij werd op 17 september 1945 begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.Woonplaats: Arnemuiden

Arm 35

13

Maandag 12 november 1945 Explosie van visserschip ARM 9 door zeemijn bij Zoutelande: 4 doden.

Belzen, Jan van (...;12.7.1924-12.11.1945) 21 jaar. Hij was de zoon van de schipper Joos van Belzen. Hij was de echtgenoot van Rosa Ribben. Woonplaats: Arnemuiden Belzen, Joos van (...; 16.1.1901-12.11.1945) 44 jaar. Hij was schipper. Hij was de echtgenoot van Neeltje de Nooijer.Woonplaats: Arnemuiden Meerman, Adriaan (...; 5.12.1913-12.11.1945) 31 jaar. Zijn lichaam werd op 12 december 1945 rond 12.30 uur bij Zoutelande aangetroffen. Hij werd op 17 december 1945 begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Hij was de zoon van Abraham Meerman. Hij was de echtgenoot van Grietje Siereveld. Woonplaats: Arnemuiden Meerman, Abraham (...; 4.1.1888-12.11.1945) 57 jaar. Hij was de echtgenoot van Pieternella de Ridder.Woonplaats: Arnemuiden

Arm 9

Woensdag 29 mei 1946 Explosie van twee visserschepen door zeemijn ter hoogte van Vrouwenpolder: 7 doden

ARM 1; Drie doden. Belzen, Cornelis van (...; 10.12.1907-29.5.1946) 38 jaar. Hij was de echtgenoot van Johanna Cornelia van Belzen. Hij overleed te Vrouwenpolder. Woonplaats: Meerman, Arij (...; 4.4.1917-29.5.1946) 29 jaar. Hij was schipper. Hij was de echtgenoot van Jozina de Nooijer. Hij overleed te Vrouwenpolder. Woonplaats: Arnemuiden Meerman, Egtbert (...; 19.10.1911-29.5.1946) 34 jaar. Hij was de echtgenoot van Krina Meulmeester. Hij was de oom van Arij Meerman. Hij overleed te Vrouwenpolder. Woonplaats: Vlissingen (evacué)

ARM 3; Vier doden. Gered werd schipper Jozias Siereveld. Belzen, Cornelis van (...; 28.4.1917-29.5.1946) 29 jaar. Hij was de echtgenoot van Jozina de Nooijer. Hij overleed (officieel) te Westkapelle. Woonplaats: Arnemuiden Siereveld, Blaas Jacob (Arnemuiden; 19.12.1925-29.5.1946) 20 jaar. Hij was zoon van de schipper Jozias Siereveld en Jannetje de Nooijer. Hij overleed (officieel) te Burgh. Woonplaats: Arnemuiden Siereveld, Hendrik (Arnemuiden; 22.3.1910-29.5.1946) 35 jaar. Hij was broer van de schipper Jozias Siereveld. Hij was de echtgenoot van Grietje Caljouw. Hij overleed te Vrouwenpolder. Woonplaats: Arnemuiden Siereveld, Lieven (Arnemuiden; 6.3.1931-29.5.1946) 15 jaar. Hij was zoon van de schipper Jozias Siereveld en Jannetje de Nooijer. Hij overleed (officieel) te Burgh. Woonplaats: Arnemuiden

Arm 3 Hendrik Siereveld

14

Woensdag 6 april 2005 Op deze dag kwamen drie vissers op hun schip, de OD-1 (Ouddorp 1) om, toen een bom uit de Tweede Wereldoorlog explodeerde die ze hadden opgevist. Op het moment van de explosie bevond de kotter, genaamd Maarten Jacob, zich 100 km ten westen van Ijmuiden. Het schip bleef zeewaardig en kon ‘s avonds naar de haven van Ijmuiden varen. De slachtoffers waren twee inwoners uit Ouddorp en één inwoner uit Arnemuiden.

Belzen, Joos Johannes “Jos”van (Arnemuiden; 1.8.1966-6.4.2005) 39 jaar. Hij overleed te Velsen. Woonplaats: Arnemuiden.Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.

Herdenkingsmonument op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden.

15 b.Middelburg

1940

Zondag 12 mei 1940 Volgens een artikel in de PZC van 12 mei 2012 was deze man handelsreiziger. Hij werd ten onrechte aangemerkt als spion en doodgeschoten op de Markt in Middelburg. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat hij doof was en niemand hem kende in Middelburg. Er is ook door de KRO een documentaire over dit voorval gemaakt. Dit was naar aanleiding van een onderzoek door Daan Dronkers. Klaasen, Gerardus Johannes (Arnhem; 17.11.1884-12.5.1940) 55 jaar. Hij ligt begraven op de RK-begraafplaats te Middelburg.Woonplaats: Amsterdam.

G.J. Klaasen

Woensdag 15 mei 1940 ‘s Ochtends ging plotseling het luchtalarm. Een vliegtuig liet enkele bommen vallen op de stad. Een bom viel tegen de gevel van een pakhuisje op de Kousteensedijk. Dit was de opslagplaats van de grossierderij op de hoek van de Stationsstraat. De tweede bom viel op twee huizen in de Eigenhaardstraat. Enkele andere bommen vielen op de Loskade en in het Kanaal door Walcheren. Er vielen zeven burgerslachtoffers.

Maartense, Jan Paulus (Goes; 17.12.1862 -17.5.1940) 77 jaar. Hij overleed 2 dagen later aan zijn verwondingen in Middelburg.Woonplaats: Middelburg. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Na de inrichting van de Erehof overgebracht naar grafnr. 2. Maartense, Pieter Franciscus (Goes; 23.4.1889-15.5.1940) 51 jaar. Na de inrichting van de Erehof overgebracht naar grafnr. 1.Woonplaats: Middelburg, Jasmijnstraat 31. Maartense-de Pan, Cornelia Maria (Goes; 12.8.1861-15.5.1940) 77 jaar. Na de inrichting van de Erehof overgebracht naar grafnr.1.Woonplaats: Middelburg, Eigenhaardstraat 17. Echtgenote van J.P. Maartense Roest, Pieter Cornelis “Piet” (Middelburg; 27.5.1904-15.5.1940) 35 jaar. Na de inrichting van de Erehof overgebracht naar grafnr. 2.Woonplaats: Middelburg, Eigenhaardstraat 3 Smolders-de Klerk, Cornelia (Meliskerke; 22.5.1905-15.5.1940) 34 jaar. Na de inrichting van de Erehof overgebracht naar grafnr. 3.Woonplaats: Middelburg, Eigenhaardstraat 12. Echtgenote van L.C. Smolders Tisserand, Marinus Christiaan (Middelburg; 9.7.1887-15.5.1940) 52 jaar. Na de inrichting van de Erehof overgebracht naar grafnr. 2.Woonplaats: Middelburg, Eigenhaardstraat 9. Echtgenoot van F. Tisserand-Maartense. Tisserand-Maartense, Fransina (Goes; 19.1.1885-15.5.1940) 55 jaar. Na de inrichting van de Erehof overgebracht naar grafnr. 1.Woonplaats: Middelburg, Eigenhaardstraat 9. Echtgenote van M.C. Tisserand.

Vrijdag 17 mei 19402 Middelburg werd getroffen door bommen en granaatbeschietingen. Op deze dag werd de binnenstad voor een groot deel verwoest. Er braken felle branden uit die zich ondanks de inzet van de brandweer konden verspreiden. Er waren op deze dag dertien doden3 te betreuren onder de eigen bevolking en burgers die elders woonachtig waren. Er waren ong. 30 gewonden. Het aantal slachtoffers onder de bevolking kon nog worden beperkt doordat de burgemeester de inwoners tijdig liet evacueren. Er was grote schade aan historische gebouwen (Abdij, Stadhuis e.d.), woningen en winkels. Er gingen bijna 600 gebouwen verloren.

Frenks, Johannis (Vlissingen; 17.11.1916-17.5.1940) 33 jaar. Hij werd getroffen in de Nieuwstraat. Woonplaats: Vlissingen, Glacisstraat 6 Graaf-Davidse, Leintje de (Middelburg; 15.1.1910-17.5.1940) 30 jaar. Op deze dag kwamen ook granaten terecht op de Noordweg. Het gezin De Graaf werd op weg naar hun woonplaats Serooskerke getroffen in Middelburg. Zij overleed met haar zoon in Serooskerke. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 4). Woonplaats: Karelsgang 26. Echtgenote van D.J. de Graaf Graaf, Jan Pieter Henderik “Jantje” de (Middelburg; 11.9.1935-17.5.1940) 4 jaar. Overleden te Serooskerke. Zoon van J.P.H. de Graaf en L. de Graaf-Davidse. Woonplaats: Karelsgang 26. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 4). Harthoorn, Johanna Catharina (Middelburg; 6.9.1888-18.5.1940) 51 jaar. Zij is vermoedelijk op 17 mei 1940 getroffen. Ze werd op 18 mei dood gevonden in de Seisvest bij het pompgemaal. Woonplaats: Middelburg Heijnen, Franciscus Karel (Eindhoven; 23.3.1915-17.5.1940) 25 jaar. Hij werd dodelijk getroffen door een granaatscherf toen hij zich had aangeboden om de brandweerlieden te helpen. Hij werd gevonden tegenover het pand Weitman in de Lange Delft. Hij overleed ca. 17.30 uur. Woonplaats: Eindhoven. Janse, Tannetje (Middelburg; 16.9.1917-17.5.1940) 22 jaar. Zij werd getroffen in de Nieuwstraat. Woonplaats: Middelburg, Nieuwstraat 37 Jonckman, Wilhelmina Catharina (Vlissingen; 2.7.1921-17.5.1940) 28 jaar. Zij werd getroffen in de Schuitvlotstraat.Woonplaats: Vlissingen, Groenewoud 34 Ludikhuize, Johanna Frijke “Jopie” (Middelburg; 7.8.1934-17.5.19404) 5 jaar. Op 17 mei 1940 zat de toen 9-jarige Annie Ludikhuize samen met haar familie en een aantal vluchtelingen uit Vlissingen te eten in de ouderlijke woning in de Dwarsstraat 8. Haar zusje Jopie stond op een bepaald moment op om haar pop uit de kast te pakken. Op het moment dat ze de deur van die kast opende viel er een bom op het huis en trof ze dodelijk. De bom zorgde er ook voor dat Annie zelf gewond raakte. Bij de inslag viel de kast bovenop haar. Daarbij liep ze tal van verwondingen op. Bijna was haar zusje Tini op die dag ook omgekomen. Ze lag die middag in haar wieg. Op het moment dat de bom viel, pakte haar moeder

2 Op p. 154 van Het vergeten bombardement staat als burgerslachtoffer “Melse, Adriaan (Middelburg; 1.5.1885-17.5.1940) 55 jaar”. Omdat er geen bevestiging kon worden gevonden dat hij door oorlogsgeweld is overleden, is hij –tot het tegendeel blijkt- niet opgenomen in de lijst. Woonplaats: Middelburg. Gehuwd met Suzanna Gilde. 3 Aan de hand van documenten is aantoonbaar dat 13 burgers a.g.v. oorlogsgeweld (op dit materiaal staat geschreven: “bominslag” en “doodgeschoten”) om het leven zijn gekomen. Wijzigingen kunnen niet worden uitgesloten, omdat de precieze omstandigheden waaronder iemand het leven liet, moeilijk zijn te achterhalen. 4 In het bevolkingsregister staat (ten onrechte ) dat zij is overleden op 18 mei 1940. Ze was namelijk op slag dood.

16 haar op. Een paar seconden later stortte een muur in en kwam al het puin in en om de wieg terecht. De bom ontplofte gelukkig niet anders waren er nog meer slachtoffers gevallen. De schade aan de woning was echter dusdanig groot dat het huis totaal onbewoonbaar was geworden. Het gezin vluchtte daarom eerst naar een schuilkelder in de Karelsgang. Ze werden later met een vrachtwagen naar Domburg gebracht. Woonplaats: Middelburg, Dwarsstraat 8. Begraven op de RK-Begraafplaats aan de Walcherseweg (vroeger: Seisweg) Polvliet5, Lodewijk (Middelburg; 11.6.1918-17.5.1940) 21 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 3). Woonplaats: Middelburg, Bree 38. Provoost, Catharina (Domburg; 25.9.1869-17.5.1940) 70 jaar. Overleden te Domburg. Woonplaats: Domburg Schot, Johannes (Vlissingen; 16.11.1886-17.5.1940) 53 jaar. Overleden te Domburg. Hij werd getroffen in de Nieuwstraat 38. Woonplaats: Middelburg. Wiessner-van der Bliek, Cornelia Frederica (Wolphaartsdijk; 13.9.1877-17.5.1940) 62 jaar.Woonplaats: Middelburg, Segeersstraat 52. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 3). Woerkens, Antonie Petrus van (Middelburg; 10.11.1891-18.5.1940) 48 jaar. Getroffen in de Gravenstraat 92. Overgebracht naar Oostkapelle en aldaar aan opgelopen verwondingen overleden. Woonplaats: Oostkapelle

Leintje de Graaf-Davidse met haar 3 kinderen. Jopie Ludikhuize

v.l.n.r. Jantje, Annie en Riet.

Bijzonderheden Het vermelden waard is, dat er op deze dag drie kinderen van de fam. De Steur werden gedood door beschietingen aan de Nieuwe Vlissingseweg. In die periode lag een gedeelte van deze straat namelijk in de gemeente Koudekerke. De drie kinderen die omkwamen, t.w. Tinus de Steur, Maatje de Steur en Jansje de Steur, zijn vermeld op het oorlogsmonument in Koudekerke (gemeente Veere). Eén kind was ernstig gewond. Op 1 november 1941 werd een deel van het grondgebied van de gemeente Koudekerke heringedeeld en bij de gemeente Middelburg gevoegd.

5 Op de grafsteen staat ten onrechte: “Polvliedt”.

17

Oorlogsmonument op de RK-Begraafplaats. De Nederlandse militair Zonneveld ligt nu begraven in de Erehof op de Alg. Begraafplaats en de Franse militairen zijn overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats in Kapelle6.

Donderdag 23 mei 1940 Broodman-Palmkoeck, Wilhelmina Emma (Middelburg; 7.6.1895-23.5.1940) 44 jaar. Ze staat op diverse lijsten van oorlogsslachtoffers. Onduidelijk onder welke omstandigheden zij is overleden. Ze overleed op 23 mei te Domburg. Ze was gehuwd met Nicolaas Broodman. Woonplaats: Middelburg.

Donderdag 5 december 1940 Van 08.09 uur tot 08.35 uur werd door de Luchtbeschermingsdienst luchtalarm gemaakt. Door een laagvliegend vliegtuig werden vier bommen afgeworpen. De eerste kwam terecht op de Loskade, de tweede in de Dokstraat, de derde op de achterzijde van het perceel 2 aan de Kinderdijk en de vierde op de Korendijk aan de waterkant. Van talrijke huizen in de omgeving werden de ruiten vernield en ontstond schade aan de gebouwen. Door de bominslag op Kinderdijk 2 werden twee kinderen dodelijk getroffen. Er vielen totaal vier slachtoffers.

Fibbe, Martinus (Vlissingen; 2.11.1907-5.12.1940) 33 jaar. Hij werd getroffen in zijn woning aan de Bierkaai 9. Hij was handelaar in parfumerieën. Woonplaats: Middelburg. Hij werd begraven te Westerveld (Velsen). Wisse, Catharina “Kaatje” (Middelburg; 8.9.1921-5.12.1940) 19 jaar. Zij werd op de openbare weg aan de Kinderdijk getroffen. Woonplaats: Middelburg, Noordsingel 6. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 4). Zandstra, Annie Marie “Anneke” (Middelburg; 22.10.1931-5.12.1940) 9 jaar. Zij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Woonplaats: Middelburg, Kinderdijk 2 Zandstra, Martina Toussina “Tineke” (Middelburg; 14.2.1927-5.12.1940) 13 jaar. Zij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Woonplaats: Middelburg, Kinderdijk 2

6 Op dit monument staat de Franse gesneuvelde militair G.L. Touslang. Dit is onjuist. Zijn naam luidt: “G.R.R. Toublanc”.

18

De twee meisjes

Het hart van Middelburg was niet meer Dat verlies deed ons zo, zo zeer Wij dachten: erger kan het niet Dit was al zo’n groot verdriet Maar, op 5 dec. 1940 beseften wij Onze jeugd is nu ook voorbij De dood van deze twee kinderen Zou ons voor nimmer blijven hinderen Bij iedere gang naar dit stille oord Leeft onze herinnering aan die dag voort - Een zondvloed van geweld zou volgen Ons mooie eiland werd verzwolgen Tineke Zandstra Anneke Zandstra En was héél lang weer een zee, Die sleurde nog meer verleden mee Maar hier op dit plekje van rust Slapen die meisjes al lang onbewust Van al wat nog te gebeuren stond Op dit kleine plekje wereldgrond.

Voor Anneke en Tineke Zandstra

Gedicht door A. Adriaanse (2007)

Catharina Wisse

1941

Zondag 16 februari 1941 De Noordsingel en het Noordbolwerk werd om ca. 11.40 uur getroffen door enkele bominslagen. Er waren drie doden te betreuren en diverse gewonden.

Scheijbeler, Pieter (Middelburg; 14.12.1904-16.2.1941) 36 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 5.). Woonplaats: Middelburg, Noordsingel 64. Scheijbeler, Hendrik Leonardus (Middelburg; 24.9.1935-16.2.1941) 5 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 5). Woonplaats: zoon van P. Scheijbeler, Noordsingel 64. Gabriëlse-van Tuinen, Jeltje (St. Anna Parochie; 18.11.1879-16.2.1941) 61 jaar. Zij werd getroffen door een granaat die binnenkwam in de voorkamer van haar woning aan de Noordsingel. Zij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Woonplaats: Middelburg, Noordsingel 66.

Donderdag 16 oktober 1941 Middelburg werd vanuit de lucht beschoten door drie geallieerde vliegtuigen. Er vielen drie doden.

Berger, Gerrit Cornelis (Middelburg; 1.1.1903-16.10.1941) 38 jaar. Hij overleed te Oost- en West-Souburg. Woonplaats: Middelburg. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 5). Breejen, Geertje den (Hardinxveld; 8.5.1934-16.10.1941) 7 jaar. Zij overleed te Middelburg. Woonplaats: Middelburg Wattel, Jacobus (Sint Laurens; 11.4.1916-16.10.1941) 25 jaar. Gehuwd met M. Beekman. Overlijdensplaats: Koudekerke Woonplaats: Koudekerke. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 6).

1942

Donderdag 23 juli 1942 Onduidelijk is door welke oorlogsomstandigheden deze vrouw dodelijk werd getroffen. Ze overleed in Goes.

Steutel, Catharina Hendrika (…; 11.7.1926-23.7.1942) 16 jaar. Woonplaats: Middelburg. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 6).

Dinsdag 17 november 1942 Aanval van vermoedelijk vier jachtvliegtuigen die met boordwapens op Vlissingen schoten. Ruck, Engel (Nieuwenhoorn; 6.6.1912-17.11.1942) 30 jaar. Hij overleed te Oost- en West-Souburg. Hij is begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (grafnr. 827). Woonplaats: Middelburg

Zaterdag 28 november 1942 Op deze dag werd de trein op het traject Vlissingen richting Goes getroffen door vliegtuigen. De NS-medewerker werd gewond afgevoerd en overgebracht naar het ’t Gasthuis te Middelburg. Hij overleed op 19 december 1942 aan zijn verwondingen. Bakker, Engbert (Groningen; 6.6.1912-19.12.1942) 30 jaar. Hij woonde te Roosendaal.

19

Zondag 13 december 1942 Hij werd bij een beschieting getroffen in Valkenisse. Hij overleed te Middelburg. Houmes, Lourus (Westkapelle; 20.4.1898-13.12.1942) 44 jaar. Gehuwd met Johanna Verhage. Woonplaats: Noordstraat B 84, Westkapelle.

L. Houmes

1943

Donderdag 21 januari 1943 Op deze dag werd een geallieerd bombardement uitgevoerd op ’t terrein van KM De Schelde te Vlissingen. Er was een luchtalarm van 14.59 uur – 15.15 uur en was er o.a. een treffer op de scheepsbouwloods. Hierbij kwamen meerdere medewerkers van de KM De Schelde om het leven. Ook werd een inwoner van Middelburg gedood. Meijers, Abraham Salomon (Middelburg; 21.12.1914-21.1.1943) 28 jaar. Woonplaats: Middelburg

Donderdag 24 juni 1943 Op deze dag werd een geallieerd bombardement uitgevoerd op ’t terrein van KM De Schelde te Vlissingen. Hierbij kwamen vijf medewerkers uit Middelburg om het leven.

Doel, Pieter van den (Rotterdam; 2.9.1912-24.6.1943) 30 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 8). Peene, Andries (Middelburg; 7.12.1922-24.6.1943) 20 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 7). Vellekoop, Gerrit Pieter (Dirksland; 13.11.1900-24.6.1943) 42 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 7). Wiessner7, Charles Francois (Middelburg: 28.11.1901-24.6.1943) 41 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 8). Willeboordse, Arie (Sint Laurens/Middelburg; 30.11.1915-24.6.1943) 27 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 7).

Andries Peene

Vrijdag 20 augustus 1943 Op deze dag werd een bombardement op Vlissingen uitgevoerd tussen 16.21 - 16.52 uur. Naast 12 doden werd vermoedelijk ook een inwoonster uit Middelburg gewond. Zij overleed te Middelburg. Schipper-Goor, Truus (Vlissingen; 22.5.1922-20.8.1943) 21 jaar.

Zondag 5 september 1943 Op deze dag werden door enkele vliegtuigen beschietingen uitgevoerd. Eén man werd gedood. Wijngaarden, Willem van (’s-Gravenhage; 3.2.1907-5.9.1943) 36 jaar. Woonplaats: Middelburg.

Vrijdag 17 september 1943 Door vermoedelijk een bominslag werd een inwoner dodelijk getroffen te Goes. Cleemput, Leunis van (Kruiningen; 2.12.1892-17.9.1943) 50 jaar. Gehuwd met P.J. de Bukviel. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 8). Woonplaats: Goes. 1944

Woensdag 5 juli 1944 Op deze dag was er omstreeks 19.30 uur een enorme ontploffing van een projectiel in de Zandstraat waarbij verschillende mensen betrokken waren. Er waren vier doden te betreuren en drie mensen raakten zwaar gewond. De schade was zeer groot. Zeventien woningen raakten beschadigd. De ruiten en het interieur werden vernield. Er was geen sprake van een bominslag, maar er explodeerde een onbekend gebleven projectiel dat op straat werd geworpen. Drie van de slachtoffers stonden op de stoep bij een woning. Het vierde slachtoffer was mevrouw A.C. Boone-Le Duc die op het moment van ontploffing voorbij fietste.

7 Op de grafsteen staat ten onrechte “Wiesner”.

20

De vier slachtoffers waren: Burgs, Engel Lambertus (Goes; 25.1.1899-5.7.1944) 45 jaar. Hij was ongehuwd.Hij was direct dood. Woonplaats: Middelburg Coppejans, Marinus (Middelburg; 20.3.1919-5.7.1944) 26 jaar. Hij was gehuwd met P.W. Houkamp. Hij was ernstig gewond en werd nog overgebracht naar ‘t Gasthuis te Middelburg. Hij overleed enkele uren later aan zijn verwondingen. Woonplaats: Middelburg. Vroonland, Eduard (Middelburg; 28.4.1921-5.7.1944) 23 jaar. Hij werd direct gedood. Hij was gehuwd met F.R. van Oorschot. Woonplaats: Boone-Le Duc, Adriana Christina (Middelburg; 25-12-1894-5.7.1944) 49 jaar. Zij was gehuwd met J. Boone. Zij fietste in de straat en passeerde op het moment van explosie waarbij zij direct werd gedood. Woonplaats: Middelburg.

Maandag 7 augustus 1944 Door onbekend oorlogsgeweld omgekomen. Putto, Wilhelm Johann (Bocholt (Duitsland); 6.11.1909-7.8.1944) 34 jaar. Zijn lichaam werd overgebracht naar de RK-begraafplaats in Winterswijk. Woonplaats: Roosendaal-Nispen. Zijn ouders woonden te Winterswijk. Hij was leerling-machinist bij de Nederlandse Spoorwegen.

Woensdag 13 september 1944 De Sloedam werd in september 1944 veelvuldig gebombardeerd en beschoten door geallieerde vliegtuigen. Dit kwam omdat de Sloedam de enige landverbinding voor weg- en treinverkeer was tussen Walcheren en Zuid-Beveland. Op 13 september werd de NS-medewerker Grim dodelijk getroffen, toen hij gedwongen was herstelwerkzaamheden te verrichten. Hij overleed te ‘s-Heer Arendskerke. Hij ligt begraven op de Bijzondere Begraafplaats te ‘s Heerenhoek. Grim, Cornelis (‘s-Heerenhoek; 4.4.1900-13.9.1944) 44 jaar. Beroep: NS-medewerker en woonplaats in Middelburg.

Cornelis Grim

Vrijdag 22 september 1944 De stad werd rond 16.18 uur getroffen door brisantbommen. Enkele jachtvliegtuigen gebruikten hun boordwapens om diverse doelen te bestoken. De bommen kwamen terecht in de Lageweg, Koudekerkseweg en Leerlooierssingel. Ook waren bommen gevallen in de omgeving van Houthandel Alberts & Co. gevestigd Achter de Houttuinen.

Coppoolse, Marinus (Aagtekerke; 27.4.1905-22.9.1944) 39 jaar. Hij was van beroep tuinman. Bij de bominslag bevond hij zich in de tuin van perceel 92 aan de Koudekerkseweg. Hij werd hier dodelijk getroffen. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (grafnr. 9). Woonplaats: Kerkstraat 28, Middelburg.

Herdenkingssteen van NS-personeel voor C. Grim Mondeel, Gillis (Middelburg; 7.4.1880-22.9.1944) 64 jaar. Hij was vlotter van beroep. Hij werkte op het moment van de inslag van de bommen op de vlotten die lagen in het water Achter de Houttuinen. Hij raakte gewond aan zijn hoofd en werd naar ziekenhuis ’t Gasthuis overgebracht. Hij is alhier overleden. Woonplaats: Achtersingel 39, Middelburg

Vrijdag 6 oktober 1944 Het hospitaalschip de ZRD 14 werd door ong. 10 vliegtuigen beschoten, toen ’t schip op weg was van Dordrecht naar Middelburg. Twee mensen werden direct gedood, t.w. stoker Max Schaafsma en passagier J.I. Massee en er waren verschillende gewonden. De verpleger W.J. Cornelisse werd gewond afgevoerd naar Dordrecht. Hij overleed later aan zijn verwondingen. Cornelisse, Wilhelmus Johannes (Middelburg; 21.10.1923-9.12.1944) 21 jaar.

Zaterdag 7 oktober 1944 Er was een luchtalarm van 22.07 uur – 23.55 uur. Er vielen brisantbommen in de Pijpstraat, op de Vlissingsebrug en in de Teerpakhuizenstraat. Er vielen 3 doden, 3 zwaar gewonden en 12 lichtgewonden. Om 22.15 uur meldt de Luchtbeschermingsdienst brand in de Pijpstraat. Om 22.17 uur gaat de brandweer naar de plaats van de melding. Ze keert om 23.15 uur terug. Er was geen brand. Wel is er hulp verleend om mensen onder het puin vandaan te halen.

Joosse, Johannes Jacobus (Middelburg; 12.1.1888-7.10.1944) 56 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 9). Woonplaats: Middelburg. Adres; Pijpstraat 3. Korstanje, Leunis (Middelburg; 15.12.1943-7.10.1944) bijna 10 maanden. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 10). Woonplaats: Middelburg. Adres: Pijpstraat 7. Roth-Koppejan, Maatje (Arnemuiden; 3.9.1878-7.10.1944) 66 jaar. Echtgenote van Jan Roth. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 10).Woonplaats: Middelburg. Adres: Pijpstraat 3.

Leunis Korstanje

21

Woensdag 11 oktober 1944 Van 14.47 uur tot 16.12 uur werd er door de Luchtbeschermingsdienst luchtalarm gegeven. Op verschillende plaatsen in de omgeving van het station vielen bommen. Het veilinggebouw werd voor een groot deel vernield. Verschillende woningen aan de Segeerssingel, Blauwedijk, Loskade en Stationsstraat raakten beschadigd door bominslag. Er vielen 4 doden.

Beije, Marinus Cornelis (Zierikzee; 20.2.1892-11.10.1944) 52 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 9). Woonplaats; Middelburg, Kalvermarkt 10 Visser, Dingeman de (Middelburg; 29.5.1931-11.10.1944) 13 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 10). Woonplaats: Middelburg. Adres: Volderijstraat 23 Kraak, Johannes Adrianus (Bergen op Zoom; 17.1.1924-11.10.1944) 20 jaar Woonplaats: Middelburg, Achtersingel 29 Boucherie, Lein Adriaan (Oost- en West-Souburg; 16.7.1882-11.10.1944) 52 jaar. Woonplaats: Vlissingen, Molenstraat 42; tijdelijk adres: Sint Jansgang 5 te Middelburg

Donderdag 12 oktober 1944 Omstreeks 02.15 uur viel een bom uit een vliegtuig dat cirkelde boven de stad. Enkele woningen aan de Veerschesingel werden zwaar beschadigd. De woning aan de Veerschesingel 82 werd volledig vernield en de woning aan Veerschesingel 84 werd vrijwel geheel vernield. Ook werden de woningen aan de Veerschesingel 80, 86 en 88 raakten beschadigd. Tengevolge van de bominslag waren er 6 doden in de woning aan de Veerschesingel 82.

Pels-Groen, Johanna (‘s-Gravenhage; 5.2.1920-12.10.1944) 24 jaar Woonplaats: Middelburg Pels, Petronella Johanna (Yerseke; 18.10.1943-12.10.1944) ruim 11 maanden Woonplaats: Middelburg Verhage, Christiaan (Oostkapelle; 12.5.1916-12.10.1944) 28 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 15). Woonplaats: Middelburg Verhage-Vermeulen, Johanna Catharina (Middelburg; 1.12.1916-12.10.1944) 27 jaar. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 15). Woonplaats: Middelburg Vermeulen, Johannes Hendricus (Middelburg; 14.4.1890-12.10.1944) 54 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 15). Woonplaats: Middelburg Vermeulen-van Doorn, Jacoba Magdalena (Axel; 2.5.1889-12.10.1944) 55 jaar. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats in Middelburg (nr. 15). Woonplaats: Middelburg

Donderdag 19 oktober 1944 Doordat de dijken van Walcheren op diverse plaatsen zijn doorbroken na geallieerde bombardementen is het zeewater tot aan Middelburg gekomen. Op de Seisweg is een man door de stroom gegrepen en verdronken. Naam van deze persoon is onbekend.

Woensdag 1 november 1944 Er werden door de politie zes granaatinslagen in de binnenstad gerapporteerd. Er vielen 3 doden en er waren diverse gewonden. Tijdens de nacht zijn er granaten neergekomen op o.a. Veersesingel 74. Veertien personen werden (licht) gewond.

Maat-Nortier, Sara (Oostburg; 1.12.1887-1.11.1944) 56 jaar. Getroffen in haar woning aan de Zuidsingel 74. Woonplaats: Middelburg Maat, Cornelis Jacobus (Biervliet; 9.9.1886-1.11.1944) 58 jaar. Woonplaats: Middelburg Vos, Willem de (Vrouwenpolder; 27.12.1881-1.11.1944) 63 jaar. Zijn echtgenote Leuntje Sturm (geb. 1.8.1888) werd gewond en raakte aan één oog blind. Na de inundatie is het gezin naar de binnenstad verhuisd. Ze zijn vermoedelijk gaan wonen bij familie c.q. kennissen. Op het evacuatieadres werden de bewoners getroffen door een granaat. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Hij ligt nu begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 13). Woonplaats: Middelburg.

Willem de Vos

In Domburg dodelijk getroffen: Geschiere-Dingemanse, Elizabeth (Grijpskerke; 25.1.1872-1.11.1944) 71 jaar. Zij was weduwe van L. Geschiere.Woonplaats: ‘t Zand, Middelburg.

Donderdag 2 november 1944 Er was een bominslag in de Singelstraat. Er viel één dode. Mijnheer, Arend (Oost- en West-Souburg; 28.9.1921-2.11.1944) 23 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 12). Woonplaats: Juliana van Stolberglaan 14, Souburg.

22

Arend Mijnheer

Begin november 1944

In Vlissingen door oorlogsgeweld omgekomen: Oostdijk, Willem (Terneuzen;17.11.1924-4.11.1944) 22 jaar. Hij was de zoon van Willem Oostdijk en Adriana Francina Faas. Zij waren woonachtig in Terneuzen. Woonplaats: Middelburg

Mevr. Kodde raakte gewond na een granaatbeschieting bij haar woning aan de Nieuwlandseweg (gemeente Middelburg). Haar woning stond dichtbij de gemeente Nieuw- en Sint Joosland. Volgens haar familie weigerde ze medische hulp van een Duitse verbandpost die aan de Nieuwlandseweg was gevestigd. Ze werd naar ‘t Gasthuis te Middelburg overgebracht. Ruim een week later is ze overleden.

Kodde-Bosschaart, Elizabeth Catharina (Kapelle; 22.5.1910-15.11.1944) 34 jaar. Zij ligt begraven op de nieuwe Algemene Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Nieuwlandseweg, Middelburg.

Mevr. E.C. Kodde-Bosschaart

3 november 1944 Vanaf augustus 1942 werden veel oudere mensen geëvacueerd uit Middelburg, omdat ze niet deelnamen aan het arbeidsproces. Ze moesten Walcheren verlaten. Deze groep mensen uit Middelburg werden in West-Brabant ondergebracht. Een groep van vijftien bewoners die waren geëvacueerd uit Middelburg (uit Huize Singelzicht gevestigd aan de Branderijmolengang) kwamen in Villa Maria aan de Zevenbergseweg in Klundert terecht. Op 2 november 1944 werden ze door de Duitsers gedwongen dit pand te verlaten en werden ze elders ondergebracht. Twaalf van deze bejaarden werden opgevangen in een woning aan de Wagenstraat. Tijdens de bevrijding van Klundert werd dit gebouw door een voltreffer geraakt en kwamen alle twaalf mensen uit Middelburg om het leven. Na drie jaar en acht maanden kwamen de overige evacués in april 1946 weer terug.

Tot nu toe zijn twee omgekomen Middelburgers bekend : Davidse-van Keulen, Neeltje (Serooskerke; 8.11.1865-3.11.1944) 79 jaar. Zij was de weduwe van Salomon Davidse.

Davidse-Francke, Maria (Grijpskerke; 17.5.1863-3.11.1944) 83 jaar. Zij was weduwe van Jacobus Davidse. Dit was de schoonzuster van N. Davidse-van Keulen.

N. Davidse-van Keulen

Zondag 5 november 1944 Bij de zogenaamde Steenbakkerij aan de Nieuwlandseweg te Middelburg welke werd bewoond door de fam. Piet Beekman, werd dochter Catharina gedood door een granaat. Beekman, Catharina Maria (Nieuw- en Sint Joosland; 20.4.1926-5.11.1944) 18 jaar. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 11). Woonplaats: Middelburg.

Er was een bominslag op Gortstraat 66 en omgeving. Ook vielen er bommen op de Achtersingel . Er vielen 9 doden en diverse gewonden. Boon, Jan (Sint Laurens; 23.4.1893-5.11.1944) 51 jaar. Overleden te Middelburg. Gehuwd met T. Boon-Kempe. Woonplaats: Sint Laurens Boon, Frederik “Freek” (Sint Laurens; 16.1.1933-5.11.1944) 11 jaar. In Middelburg overleden. Woonplaats: Sint Laurens Boon-Kempe, Tannetje (Middelburg; 22.9.1890-28.11.1944) 54 jaar. Ze is enkele weken later overleden aan haar verwondingen. Gehuwd met J. Boon. Woonplaats: Sint Laurens

23

Boon-Bruijnooge, Janneke8 (Groede; 4.9.1901-5.11.1944) 43 jaar. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 11). Woonplaats: Middelburg Janse, Jacob (Ulrum; 22.4.1908-5.11.1944) 36 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 14). Woonplaats: Middelburg Janse-Melis, Neeltje (Serooskerke; 17.9.1912-5.11.1944) 32 jaar. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 14). Woonplaats: Middelburg Janse-Steijn, Adriana Clara (Middelburg; 23.12.1862-5.11.1944) 81 jaar. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 12). Woonplaats: Middelburg Versluijs, Adriaan (Oostkapelle; 31.12.1889-5.11.1944) 54 jaar. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 13). Woonplaats: Middelburg Besuijen-Wisse, Dina Neeltje (Oost- en West-Souburg; 20.5.1918-5.11.1944) 26 jaar. Uit het dagboek van A.V.N. vanWoerden van 5 november 1944: “Deze 5de november 1944 zal ons gezin en velen andere Middelburgers nog lang heugen door het vreselijke granaatbombardement, dat ons op dezen dag van de zijde van onze geallieerde “bondgenoten”bij Vlissingen ten deel viel. Het was weer dezelfde Engelse oorlogsbodem, die vanaf den eersten november onze sta bestookt heeft. Reeds kort na middernacht sloegen in onze tuin en de Hoogstraat enige granaten in. Daarna was het rustig tot vijf uur, toen het bombardement weer korte tijd hervat werd. Op de vroege Zondagmorgen omstreeks acht uur begon het echter weer in al zijn hevigheid. Vlakbij sloegen de granaten nu in; ze moesten op de omgeving van de Blauwe Dijk en het Jaagpad bedoeld zijn. Voortdurend hoorden we een kort, scherp gefluit, dan een krakende knal. Plotseling –het zal niet ver na half negen geweest zijn- vernamen wij in de tussenkamer, waar wij met een deel van onze geëvacueerden de nacht hadden doorgebracht en nu nog bij elkaar zaten, een doffe knal in de voorkamer (salon) aan de straat; de kamer waar wij zaten vulde zich onmiddellijk met een dichte kruitdamp en stofwolk: een granaat was in de voorkamer ingeslagen. De geëvacueerden, aan wie wij dit vertrek als woonkamer hadden afgestaan, hadden het enkele minuten tevoren verlaten en waren in de gang gaan staan, wat hun leven redde. In de eetkamer, waar wij bijeen zaten, drongen echter enkele scherven door de beide tussendeuren heen, die één van onze geëvacueerden, een jonge boerin, nog pas drie jaar getrouwd, in de rug troffen. Zo snel mogelijk werd ze in de gang neergelegd, waar enige Rode-Kruis-leden en een arts haar voorlopig behandleden en per draagbaar nar het ziekenhuis op het Noordpoortplein vervoerden. Niet lang daarna is ze hier overleden, haar echtgenoot en beide schoonouders, ook bij ons geëvacueerd in rouw achterlatende; haar eigen ouders, die in Souburg woonden, hebben het nog niet vernomen. Groot was de ravage, in onze salon aangericht; de beide ramen en het stuk muur daartussen waren naar buiten op straat geworpen; een groot deel van het plafond, de spiegels en de vier witjes (“grisailles”) waren vernield en verscheurd; de meubelen, die de geëvacueerde hadden meegebracht, waren grotendeels tot kachelhout gemaakt; overal waren de sporen van de granaatscherven te zien. (...) Toen we enigszins van de schrik bekomen waren, achtten wij het beste ons naar de schuilkelder te begeven, die we in samenwerking met enkele buren aan de Hoogstraat in onze tuin van een oude waterput gemaakt hadden.” Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 13). Woonplaats: Sint Laurens

Frederik Boon

Maandag 6 november 1944 Boon, Pieter (Middelburg; 25.12.1903-6.11.1944) 40 jaar. Hij zou aan verwondingen zijn overleden na een granaatinslag op 5 november 1944. De precieze omstandigheden hoe hij om het leven is gekomen zijn onduidelijk. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 11). Hij was gehuwd met Janneke Boon-Bruijnooge (4.9.1901-5.11.1944). Woonplaats: Middelburg.

Piet Boon

Woensdag 5 december 1944 Janse, Adriana Clara Margaretha (Middelburg; 15.10.1939-5.12.1944) 5 jaar. Zij werd gedood na een granaatinslag. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 14). Woonplaats: Middelburg.

Woensdag 27 december 1944 Brabers, Antonius Marinus (Breda; 13.8.1902-27.12.1944) 42 jaar. Hij overleed op 27 december 1944 te Oost- en West-Souburg. Verdere details ontbreken omtrent zijn overlijden. Volgens de Oorlogsgravenstichting zou hij een bombardementsslachtoffer zijn. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Zijn graf is inmiddels geruimd.

1945 Maandag 22 januari 1945 Een groot deel van Walcheren stond onder water als gevolg van de inundatie. Het water stond deels in Middelburg. Een bejaarde vrouw werd dood gevonden in Klein Vlaanderen 25. Het is onduidelijk of ze door oorlogshandelingen is overleden. Naam: onbekend.

Dinsdag 23 januari 1945 Er vielen twee doden nadat rond 19.00 uur enkele bommen in de omgeving van de Lange Delft waren terecht gekomen. Er raakten nog vier andere personen gewond.

8 Op de grafsteen staat ten onrechte “Bruinoge” en als geboortedatum staat abusievelijk vermeld “4-12-1901”.

24

Bernard-van Kampen, Adriana (Leiden; 6.1.1866-23.1.1945) 79 jaar. Zij werd dodelijk getroffen in haar woning aan de Lange Delft 113. Zij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 12). Woonplaats: Utrecht

Geldof, Franciscus “Frans” (..; 29.5.1896-23.1.1945) 48 jaar. Hij werd door een bomscherf geraakt toen hij onderweg was van zijn woning in de Gortstraat naar de Rode Kruispost (deze bevond zich in het politiebureau) in de Lange Giststraat. Hij was zwaar gewond en werd overgebracht naar het Gasthuis. Hier overleed hij na korte tijd. Hij ligt begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (nr. 6). Woonplaats: Middelburg

F. Geldof A. Bernard-van Kampen

Woensdag 7 februari 1945 Op zaterdag 20 januari 1945 werd een meisje getroffen door een kogel van een stengun uit een DUKW9. Ze raakte hierbij gewond. Ze is daarna opgenomen in het ziekenhuis. Op 7 februari 1945 overleed ze aan de opgelopen verwondingen. Ze werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Omdat er een ruiming van graven heeft plaatsgevonden, is er geen aanwijsbaar graf meer van haar aanwezig.

Gillissen, Adriana Elisabeth “Sanne” (Middelburg; 14.3.1932-7.2.1945) 12 jaar. Zij woonde in Middelburg.

Sanne Gillissen

Zaterdag 23 juni 1945 Abraham Faasse werd getroffen door een mijnongeval te Westkapelle. Hij overleed op 23 juni 1945 te Middelburg. Faasse, Abraham (...;12.12.1920-23.6.1945) 24 jaar. Hij was de zoon van P. Faasse en P. Clarisse. Hij woonde in de Smidstraat B 24, Westkapelle.

A.Faasse

Donderdag 28 juni 1945 Een man in dienst bij het Militair Gezag (MG) werd bij het demonteren van granaten dodelijk gewond. Dit gebeurde in de Meelfabriek welke langs het Kanaal door Walcheren was gevestigd. Deze man was in dienst bij de afdeling Beheer, Roerende en Onroerende Goederen van het MG. Hij had als opdracht om de daar aanwezige munitie onschadelijk te maken.

Schroder, Heinrich Otto (Düsseldorf (Duitsland); ...-28.6.1945) 25 jaar. Hij was zaadhandelaar van beroep.

9 Afkorting van codes voor een Amerikaans gemotoriseerd amfibievoertuig op wielen. Het voertuig werd ook wel genoemd “duck”.

25 c.Nieuw- en Sint Joosland

1940 Zondag 12 mei 1940 Op deze dag vielen de eerste slachtoffers onder de bevolking. Door een afzwaaier van vermoedelijk het Nederlandse oorlogsschip Hr.Ms. Flores kwamen twee burgers om. Op deze Eerste Pinksterdag omstreeks 11.30 uur werd een woning in de Molenweg getroffen door een granaat. Marinus de Hamer en zijn 16-jarige dochter Adriana kwamen om. Zijn vrouw werd gewond aan haar arm.

Hamer, Marinus de (Nieuw- en Sint Joosland; 16.11.1894-12.5.1940) 45 jaar. Overleden te Middelburg. Wonende: Nieuw- en Sint Joosland. Begraven op de Oude Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Hamer, Adriana de (Nieuw- en Sint Joosland; 3.5.1924-12.5.1940) 16 jaar. Aan verwondingen overleden te Middelburg. Wonende: Nieuw- en Sint Joosland. Begraven op de Oude Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland.

1943 Zondag 15 augustus 1943 Diverse plaatsen op Walcheren werden getroffen door een zwaar geallieerd bombardement. Veel van de bommen bestemd voor het vleigved bij Souburg kwamen terecht op het Tuindorp in Vlissingen, Souburg, het Oude Dorp en omgeving. De aanval werd uitgevoerd door B-17 bommenwerpers van de 8th USAAF en duurde van 20.26 uur tot 20.30 uur. Het verslag van de Luchtbeschermingsdienst te Nieuw- en Sint Joosland maakte melding van ong. 250 brisantbommen welke neerkwamen op het Oude Dorp en omgeving. Er vielen vijf doden en vijf gewonden. Er was enorme schade. Drie mensen kwamen om in hun woning in de Sint Jooslandstraat en twee kinderen van de fam. Boone die woonden op de boerderij Zeldenrust aan de Binnendijk.

Onderdijk, Jacobus Hubertus “Ko” (Vrouwenpolder; 31.7.1915-15.8.1943) 28 jaar. Begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Oude Dorp. Vos, Albertus Johannes “Bert” de (Sint Jansteen; 29.8.1916-15.8.1943) 26 jaar. Gehuwd met C.W. de Vos-de Klerk. Begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Oude Dorp. Adres: Oude Dorp 19, gemeente Nieuw- en Sint Joosland. Vos-de Klerk, Carolina Wilhelmina “Lien” de (Nieuw- en Sint Joosland; 22.7.1918-15.8.1943) 25 jaar. Gehuwd met A.J. de Vos. Begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Oude Dorp. Adres: Oude Dorp 19.

Boone, Willemina (Nieuw- en Sint Joosland; 5.2.1933-15.8.1943) 10 jaar. Zij werd gewond overgebracht naar het ziekenhuis te Middelburg, maar overleed hier aan haar opgelopen verwondingen. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland, Binnendijk Boone, Maria Cornelia (Nieuw- en Sint Joosland; 15.1.1932-15.8.1943) 11 jaar. Zij was op slag dood. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland, Binnendijk

Maria en Willemina Boone Bert en Lien de Vos Ko Onderdijk

1944 Periode 1 -5 november 1944 Tijdens deze periode kwam de dorpskern van Nieuw- en Sint Joosland en de polders veelvuldig onder granaatvuur te liggen. De geallieerde opmars vanaf de Sloedam en via het Sloe ging gepaard met artillerie-ondersteuning waardoor enkele slachtoffers vielen, vee werd gedood en veel schade werd toegebracht aan woningen en boerderijen. Door de evacués (Walcheren was grotendeels onder water gezet) was het dorp en de boerderijen vol met mensen en dieren. Het was daardoor moeilijk een veilig onderkomen te vinden.

Woensdag 1 november 1944 Het dorp Nieuw- en Sint Joosland werd door granaten getroffen. Er vielen drie doden.

Leerzem, Jozias Abraham van (Koudekerke; 7.6.1914-1.11.1944) 30 jaar. Woonplaats: Oost- en West-Souburg Voogd, Cornelis de (Oost- en West-Souburg; 21.9.1931-1.11.1944) 13 jaar. Begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Oost- en West-Souburg. Zoon van J. de Voogd. Voogd, Johannes de (Koudekerke; 20.12.1899-1.11.1944) 44 jaar. Woonplaats: Oost- en West-Souburg

Donderdag 2 november 1944 Op de boerderij van de fam. Durink in de omgeving van het Oude Dorp was de fam. Lein Cevaal uit Welzinge geëvacueerd. Tijdens het verzorgen van de kippen werden Johanna Cevaal-Bree en haar zoon verrast door granaatvuur. Eén van de ontplofte granaten doodde direct haar zoon Aarnoud, terwijl zij zelf zwaar werd gewond.

Cevaal, Aarnoud (Ritthem; 18.6.1932-2.11.1944) 12 jaar. Hij is begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland.Woonplaats: Ritthem

In de namiddag werd de boerderij Land- en Zeezicht van Jan MolFout! Bladwijzer niet gedefinieerd. onder vuur genomen door geallieerde jachtvliegtuigen. De schuur raakte in brand. De eigenaar van het vee, evacué Krijn Louwerse, kwam in de schuur waar zijn dieren op stal stonden, om het leven. Zijn zoon Jan kon levend uit de schuur komen. Krijn Louwerse was hoofd van de Ordedienst (OD) in Ritthem.

26

Louwerse, Krijn (Serooskerke; 27.2.1899-2.11.1944) 45 jaar. Hij werd op 11 november 1944 begraven op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland (grafnr. I 230). Woonplaats: Ritthem. Hij was geëvacueerd met zijn gezin naar Nieuw- en Sint Joosland als gevolg van de inundatie van Walcheren.

Aarnoud Cevaal Fam. K. Louwerse. Uiterst links: Krijn Louwerse

Vrijdag 3 november 1944 Het dorp werd wederom getroffen door granaatvuur. Er vielen 3 doden.

Caljouw, Jacobus (Vrouwenpolder; 19.5.1871-3.11.1944) 73 jaar Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Adres: Korteweg 1 Bliek-de Schutter, Martina (Veere; 24.8.1883-3.11.1944) 61 jaar Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland Verheijke, Jan (Ellewoutsdijk; 11.6.1907-3.11.1944) 37 jaar. Woonplaats: Vlissingen

Zaterdag 4 november 1944 De boerderij Nihil Sine Labore van Jan Kwekkeboom en zijn echtgenote werd door een granaat getroffen. Hun dochter Anna Kwekkeboom werd dodelijk getroffen en hun zoon Piet Kwekkeboom raakte gewond.

Kwekkeboom, Antonina “Anna”(Nieuw- en Sint Joosland; 9.8.1924-4.11.1944) 20 jaar Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland

In de polders van Nieuw- en Sint Joosland werden allerlei boerderijen, schuren onder vuur genomen door geallieerde jachtvliegtuigen. Er waren veel evacués uit de omgeving van Ritthem in Nieuw- en Sint Joosland ondergebracht. Baas, Casper [jr] (Nieuw- en Sint Joosland; 18.3.1908-4.11.1944) 36 jaar. Hij was gehuwd met J.C. Koppejan. Hij liet een vrouw en 9 kinderen achter. Hij was geëvacueerd uit Ritthem.

Casper Baas jr. Fam. Kwekkeboom. Antonina staat op de achterste rij links. Staand rechts: Piet.

Zondag 5 november 1944 Bij de Paulahoeve aan de Binnendijk werd Joos Janse door een geweerkogel per ongeluk getroffen. Hij overleed in de Britse hulppost welke in een boerderij was opgezet gedurende operatie Mallard. Hij was op 3 november 1944 samen met de hem in huis verblijvende/geëvacueerde familie van zijn broer Kees Janse gevlucht naar de Paulahoeve van de familie Van Strien in de Bijleveldpolder.

Janse, Joos (Arnemuiden; 11.7.1892-5.11.1944) 52 jaar. Hij ligt begraven op de nieuwe Algemene Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland. Hij woonde aan de Binnendijk 6.

Joos Janse

1945

Dinsdag 13 maart 1945 Restanten van voertuigen, geschut, explosieven en munitie e.d. welke uit de omgeving van Nieuw- en Sint Joosland werden verzameld, lagen opgeslagen langs de dreef aan de Oude Rijksweg richting de boerderij Nihil Sine Labore. Er werden bewakingsdiensten ingeschakeld die op en rond het gevaarlijke terrein liepen. Op 13 maart deed zich een explosie voor die 3 mensen doodde. De twee bewakers waren op slag dood en de passerende Pieter Kwekkeboom werd eveneens geraakt met fataal gevolg.

Koster, Adriaan ( Heinkenszand;14.2.1926-13.3.1945) 19 jaar Woonplaats: ‘s-Heer Arendskerke Kwekkeboom, Pieter (...;12.8.1927-13.3.1945) 17 jaar Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland

27

Verdonk, Bastiaan Pieter (...;12.8.1924-13.3.1945) 30 jaar Woonplaats: ‘s-Heerenhoek

Dinsdag 6 november 1945 Bij de zogenaamde schietbaan ter hoogte van de Westelijke Oude Havendijk/Eendrachtsweg lagen achtergelaten explosieven, munitie e.d. Door onbekende oorzaak ontplofte er een granaat waarbij een inwoner van Nieuw- en Sint Joosland omkwam.

Moolenbroek, Marinus van (Nieuw- en Sint Joosland;19.5.1899-6.11.1945) 46 jaar. Hij overleed aan zijn verwondingen in Middelburg. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland.

1946 Dinsdag 2 april 1946 Het verzameldepot van oorlogsmateriaal in Nieuw- en Sint Joosland bleef lang liggen. Op deze dag werden twee bewakers van de Hulpverleningsdienst (HV) getroffen door ontploffende explosieven. Twee anderen werden licht gewond.

Kok, Gerardus de (Bergen op Zoom;11.7.1910-2.4.1946) 35 jaar. Hij werd ernstig gewond afgevoerd naar Middelburg waarna hij korte tijd later overleed. Woonplaats: Bergen op Zoom Olmen, Petrus Hendricus van (Bergen op Zoom; 21.1.1899-3.4.1946) 47 jaar. Hij werd eveneens afgevoerd naar het ziekenhuis te Middelburg. De verwondingen waren zo ernstig dat hij de dag daarop overleed.

Oorlogsmonument op de Nieuwe Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland.

28 d.Sint Laurens

1942 Dinsdag 16 juni 1942 Op deze dag werd landbouwer Jacob Willemse in Sint Laurens aan de Grijpskerkseweg A-35 dodelijk getroffen door een granaatscherf. Op dat moment was er een luchtgevecht tussen geallieerde vliegtuigen en een Duits jachtvliegtuig aan de gang. Tevens kwam het luchtafweergeschut in actie. Zijn beide zonen konden zich nog in veiligheid brengen.

Willemse, Jacob (Sint Laurens; 23.5.1886-16.6.1942) 56 jaar. Hij was gehuwd met R. Willemse en hij had twee kinderen.Woonplaats: Grijpskerkseweg A-35,Sint Laurens.

1943 Donderdag 16 september 1943 Op deze dag werd een boot die voer over de Oosterschelde in de gemeente Kattendijke beschoten door jachtvliegtuigen. De hulpmachinist Vaane werd dodelijk getroffen.

Vaane, Pieter Marinus (Middelburg; 25.11.1922-16.9.1943) 20 jaar. Hij was ongehuwd. Woonplaats: Sint Laurens

1944

Zaterdag 7 oktober 1944 Om ca. 14.45 uur kwam er een granaat -vermoedelijk afkomstig van luchtdoelgeschut- neer, toen dhr. Feij wonende aan de Noordweg te Sint Laurens zijn melkbussen aan het schoonmaken was. De granaat ontplofte en hij werd direct gedood. Zijn dochter die in de nabijheid van haar vader aan het spelen was, werd ernstig gewond. Na het verlenen van de eerste hulp werd zij overgebracht naar het ziekenhuis te Middelburg. Zij overleed nog dezelfde avond aan haar verwondingen.

Feij, Elisabeth (Vlissingen; 27.9.1934-7.10.1944) 10 jaar. Ze ligt begraven op de Alg. Begraafplaats te Sint Laurens. Woonplaats: Sint Laurens, Noordweg (B 187). Feij, Jacobus Christiaan (Vlissingen; 11.2.1907-7.10.1944) 37 jaar. Gehuwd met A. van den Bosse. Hij ligt begraven op de Alg. Begraafplaats te Sint Laurens. Woonplaats: Sint Laurens, Noordweg (B187).

Maandag 6 november 1944 Op deze dag was dhr. De Buck op weg naar zijn zoon op boerderij Wulpenburg. Hij woonde in Sint Laurens aan de Noordweg in huize “Adriana”. Hij werd staande gehouden bij de sluizen te Veere door een Duitse militair. Hij voldeed hier niet aan (een rol speelde vermoedelijk dat hij dementerend was) en hij werd daarop doodgeschoten. Tijdens de inundatie van Walcheren woonde hij met zijn echtgenote C. Kwekkeboom, bij zijn zoon op Wulpenburg.

Buck, Willem de (Vrouwenpolder; 4.12.1867-6.11.1944) 76 jaar. Hij was gehuwd met C. Kwekkeboom.Woonplaats: Sint Laurens, Noordweg.

1945 Zaterdag 10 februari 1945 Op deze dag overleed een inwoonster van Sint Laurens in Goes. Zij was op deze dag gewond geraakt, nadat een V1 was neergekomen in Krabbendijke. Ze werd overgebracht naar het ziekenhuis St. Joanna te Goes alwaar zij overleed. Zij was ongehuwd.

Schout Velthuijs, Johanna (Vlissingen; 5.6.1923-10.2.1945) 22 jaar. Ze was een dochter van A. Schout Velthuijs en W.A. Smit. Ze was verpleegster van beroep. Woonplaats: Sint Laurens. Ze werd begraven te Goes.

29

Oorlogsmonument op de Algemene Begraafplaats te Sint Laurens.

30

Hoofdstuk 3. Verzetsslachtoffers a.Arnemuiden Bijl, Gerard van der (Arnemuiden; 27.6.1917-26.5.1944) 26 jaar. Hij was woonachtig in Vlissingen. Hij verrichte verzetsactiviteiten. Op 7 juni 1942 gearresteerd. Hij was werktuigkundige B.P.M. Vlissingen. Hij overleed in concentratiekamp Natzweiler-Struthof te Natzweiler in Frankrijk. Volgens het gedenkboek van het Oranjehotel is hij aan uitputting in Natzweiler overleden. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat opgetekend in het Gedenkboek 35.

G. van der Bijl b.Middelburg Beest, Alphons Christiaan “Fons” van (Amsterdam; 11.6.1903-11.8.1942). 39 jaar. Hij was oud-marineman en werkte als ambtenaar bij het Distributiekantoor te Middelburg. Hij woonde aan de Veerseweg 177 te Middelburg. Hij was gehuwd en uit dit huwelijk werden twee kinderen geboren. Van Beest was de leider van een groep ondergrondse werkers ”de Groep van Beest10” in Middelburg. De groep werd vanaf zomer 1940 actief. Zij verzamelden militaire inlichtingen, stelden rapporten op en maakten foto’s. Door verraad werd zijn verzetsgroep opgerold. Hij werd op 11 augustus 1942 gedood tijdens een huiszoeking door de SD in Middelburg of zelfdoding. Hij is begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Vak X, grafnr. 813). Onderscheiding: Bronzen Kruis.

Beusekom, James van (Padang; 14.5.1922-22.12.1944). 22 jaar. Hij was een student en woonde in de Gortstraat 40 te Middelburg. Hij was een principieel onderduiker. Hij werd door de Duitsers opgespoord en gearresteerd. Hij overleed op 22 december 1944 in concentratiekamp Neuengamme. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Hamburg-Ohlsdorf (graflocatie: vak BP73, rij G, nr. 23).

Damen, Wouter Josephus (Middelburg; 8.10.1901-8.10.1944). 43 jaar. Hij was drogist en woonde aan de Korte Noordstraat 44 te Middelburg. Hij werd door de SD gearresteerd wegens een vermoeden van sabotage. Hij werd ingesloten in het Huis van Bewaring te Middelburg. Bij het naderen van de geallieerde bevrijders in Zeeland (eind 1944) werd hij door SD-officieren weggevoerd. Bij Woensdrecht werd hij doodgeschoten samen met M.D. de Groot. Zij waren beiden lid van de L.O. die onderduikers hielp. Daarnaast hebben beide verzetslieden de illegale krant Trouw verspreid. Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Vak M, grafnr. 935).

Doorninck, ir. Werner Heinrich “Werner” van (Kruiningen; 27.11.1914-20.7.1943). 29 jaar. Hij woonde aan de Herengracht 120 te Middelburg. Later verhuisd naar de Riouwstraat 73 te ’s-Gravenhage. Hij was ongehuwd. Hij maakte deel uit van verzetsgroep Van Hattem en werkte voor deze groep buiten Zeeland. Op 8 juni 1942 werd hij gearresteerd. Op 20 juli 1943 op de Leusderheide11 gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats Rusthof te Amersfoort (graflocatie: Vak 12, Rij C, nr. 166).

Ende, Gijsbrand François Cornelis van den (Middelburg; 5.1.1910-14.1.1945) 35 jaar. Hij was advocaat en procureur. Hij woonde aan de Punt 13 te Middelburg. Hij was lid van een verzetsorganisatie. Hij overleed in concentratiekamp Neuengamme te Hamburg. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat in Gedenkboek 34.

Feij, Pieter (Middelburg; 28.10.1925-12.11.1942) 17 jaar. Hij woonde in Middelburg aan de Spanjaardstraat 28. Zijn beroep was fabrieksarbeider. Hij werd als Engelandvaarder gearresteerd. Hij werd op 12 november 1942 te Leusden gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 9).

Francke, Jacobus “Ko” (Oost-Souburg; 15.8.1918-9.10.1944) 26 jaar. Hij werkte bij de Schelde te Vlissingen en woonde te Oost-Souburg. Hij was ongehuwd. Hij werd aangehouden nadat hij op 7 oktober 1944 een bevel om te werken aan een nooddijk had genegeerd, toen Walcheren grotendeels onder water stond. Francke werd gearresteerd en veroordeeld tot de dood door het Standgericht Middelburg wegens sabotage. Hij werd op 9 oktober 1944 op de schietbaan langs de Kanaaldijk tussen Middelburg en Veere gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats te Oost-Souburg (Vak I, grafnr. C232).

Françoijs, Johannes Jacobus (Middelburg; 26.5.1913-31.3.1945) 31 jaar. Hij was onderwijzer. Hij verrichtte verzetsactiviteiten. Hij werd gefusilleerd en overleed te Enschede (Sumatrastraat 3). Vlak voor de bevrijding van Enschede werden een aantal andere leden van het verzet bijeengeroepen door een man genaamd Huschka, een barkeeper uit Amsterdam om een belangrijke mededeling te vernemen over de bevrijding. Verder moest er een bulletin opgesteld worden voor de Engelsen. Niemand vermoedde dat deze Huschka slechts een voorwendsel zocht om zoveel mogelijk verzetsstrijders bijeen te krijgen. Deze Huschka was een provocateur die het verzet was weten binnen te dringen. Op het adres Sumatrastraat 3 kwamen de leden bijeen op de avond van 31 maart 1945. Op die bijeenkomst werd rond 19.00 uur het huis aan de Sumatrastraat overvallen door de SD, die het huis binnendrongen. De SD schoten alle aanwezigen zonder vorm van proces direct neer en met uitzondering van één oudere dame, die onder de tafel was gekropen en niet werd gevonden, overleed iedereen ter plaatse. Onder de slachtoffers van deze moordpartij bevonden zich ook Jan Wennink en Antonie van Essen, een politieagent van de politie in Enschede die was aangesloten bij de LO. Na het vertrek ging de bakker van de overkant het huis binnen en vond de dode lichamen door het hele huis. Hij constateerde dat de SD het huis ook had getracht aan te steken, maar de bakker kon het vuur blussen. Direct na het bloedbad reden de overvallers naar het huis van verzetsman J.H. Bosch aan de Bolhaarslaan. Deze werd gearresteerd en diezelfde avond in de tuin van de synagoge, die door de Duitsers als gevangenis werd gebruikt, doodgeschoten. De volgende dag werd Enschede bevrijd.Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Loenen (Vak E, grafnr. 1321).

10 Een Walcherse verzetsgroep van 1940-1943 die inlichtingen verzamelden van Duitse verdedigingswerken. De groep werd geleid door Fons van Beest. Andere leden waren o.a.: Piet Bouwense, Jaap Brasser, Leen Hoogenboom, Jo Merk, Kees Mooiman, Gerard de Pagter, Piet de Pagter, Bram Pouwer, Jan Sturm, Kees Sturm en Leijntje Sturm-de Pagter. 11 De Leusderheide was in de periode 1941 - 1945 een van de grootste fusilladeplaatsen in Nederland. Slechts een eenvoudig kruis herinnert hieraan. Op de Leusderheide werden zo'n 240 oorlogsdoden op 21 plaatsen begraven. Het kruis staat op de plaats waar vier van de 21 massagraven werden blootgelegd. Op de Leusderheide staat midden tussen het struikgewas op een kleine heuvel in het gebied van de schietbanen een eenvoudig wit kruis met de letters R.I.P. Dit is de afkorting van de Latijnse woorden: ‘requiescat in pace’ (= rust in vrede). Op zaterdag 24 april 1954 is dit kruis daar geplaatst. De eerste herdenking bij het kruis vond op 4 mei 1954. Het gedenkkruis staat nu op militair oefenterrein en kan alleen bezocht worden na voorafgaande toestemming.

31

Heslinga, Freerk Wiebe (Wonseradeel; 25.9.1925-25.12.1944). 19 jaar. Hij was bedrijfsassistent en verrichtte verzetsactiviteiten. Hij woonde aan de Nieuw Oostersestraat 16 te Middelburg. Hij overleed in concentratiekamp Sachsenhausen te Oranienburg. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat vermeld in het Gedenkboek nr. 2.

Hesseling, Hugo Rudolf Werner (Sluis; 25.3.1923-25.3.1943) 20 jaar. Hij was bakker en woonde aan de Langeviele 46 te Middelburg. Hij werd als Engelandvaarder gearresteerd. Hij overleed op 23 maart 1943 in Oranienburg (Duitsland). Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat vermeld in het Gedenkboek nr. 2.

Hesseling, Anton Hendrik (Sluis;16.6.1920-6.3.1943) 22 jaar. Hij was machine-bankwerker en woonde aan de Langeviele 46 te Middelburg. Hij werd gearresteerd wegens sabotage en illegale lectuurverspreiding. Hij overleed op 7 maart 1945 in concentratiekamp Sachsenhausen te Oranienburg. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat vermeld in het Gedenkboek nr. 2.

Hoek, Jannes Hermanus van den (Dinteloord; 5.9.1913-18.9.1943) 30 jaar. Hij was lid van het verzet. Hij overleed te Utrecht. Hij staat op de lijst van oorlogsslachtoffers van de gemeente Middelburg. Helaas is tot nu toe onduidelijk welke band hij met Middelburg heeft gehad. Hij woonde vanaf 5 september 1930 in Oost- en West Souburg aan de Parklaan 1. Vanaf 7 april 1941 woonde hij in Koudekerke aan de Nieuwe Vlissingseweg 338. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 43.

Hoogenboom, Leendert Jakobus Adrianus “Leen” (Middelburg; 25.8.1912-21.4.1945) 32 jaar. Hij was winkelbediende en woonde aan de Vlasmarkt 40 te Middelburg. Hij was lid van de verzetsgroep Van Beest. Hij overleed op 21 april 1945 in Speyer (Duitsland). Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Vak Z, grafnr. 1062).

Ingelse, Pieter (Middelburg; 9.10.1916-3.5.1945) 28 jaar. Hij was winkelier in de Zacharias Jansenstraat 18 te Middelburg. Hij zat in kleine wisselende verzetsgroepjes die o.a. onderduikers hielpen, verzetsblaadjes verspreiden e.d. Hij werd door verraad opgepakt. Na zijn arrestatie is hij naar het kamp Amersfoort gestuurd. Op 8 september 1944 is hij als gevangene overgebracht naar concentratiekamp Neuengamme. Hij overleed op 3 mei 1945, toen de passagiersschepen “Cap Arcona” en “Thielbek” die vol zaten met gevangenen in de Neustädter Bucht nabij Lübeck (Duitsland) verging. Als overlijdensplaats wordt aangehouden Neustadt-Holstein. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 34. Hij werd postuum het Verzetsherdenkingskruis (VHK) toegekend.

Loomans, Abraham Hendrik (Sint Laurens; 27.5.1905-25.4.1945) 39 jaar. Abraham Hendrik Loomans was de zoon van Adrianus Loomans en Johanna van Leerzem. Een jaar na zijn geboorte verhuisde het gezin naar Middelburg, waar hij opgroeide. Na het voltooien van zijn schoolopleiding vertrok Abraham naar Amsterdam. Daar vond hij werk als koopman. In Amsterdam ontmoette Abraham Mietje Polak met wie hij in het huwelijk trad. Zij kregen 2 kinderen. Tijdens de Duitse bezetting woonde het gezin op verschillende adressen in Amsterdam. Abraham en Mietje verleenden in hun huis onderdak aan aan Joodse onderduikers. In 1943 werd hun huis aan de Tilanusstraat 46 hs overvallen waarbij Mietje, de kinderen en de onderduikers werden afgevoerd naar kamp Westerbork. Mietje en de kinderen overleefden de oorlog en vestigden zich weer in Amsterdam. Abraham werd gearresteerd en werd gevangen gezet in het Huis van Bewaring in Amsterdam. Vanwege zijn verzetsactiviteiten werd hij veroordeeld tot zes maanden gevangenschap. Uiteindelijk kwam hij in het concentratiekamp Buchenwald terecht, waar hij het kampnummer 93330 kreeg. Op 18 januari 1945 werd Abraham ontslagen uit het kamp. Zijn lijden was hiermee echter niet ten einde. Hij werd door de Duitsers tewerkgesteld in een garage in Bad Berka, Landkreis Weimar (Duitsland). Daar kreeg hij een geestelijke inzinking waarna hij werd opgenomen in het ziekenhuis. Hij overleed uiteindelijk aan de verschrikkingen. Op verzoek van de familie is zijn stoffelijk overschot na de oorlog overgebracht naar Nederland en herbegraven in de Erehof (grafnr. 11) op de Algemene Begraafplaats te Middelburg.

Loon, Kornelis van (Wijk en Aalburg; 30.4.1917-31.12.1944) 27 jaar. Hij was korporaal van de politietroepen. Hij woonde aan de Dam 45 te Middelburg. Hij was lid van het verzet. Hij overleed op 31 december 1944 te Neuengamme. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 34.

Meijden, Johannes Jacobus van der (’s-Gravenhage; 8.3.1901-23.2.1945), 43 jaar. Hij was schrijfmachine-monteur. Hij woonde aan de Herenstraat 21A te Middelburg. Hij werd wegens sabotage en verspreiding van illegale lectuur op 20 oktober 1943 gearresteerd. Hij overleed in Fischen, Landkreis Sonthofen (Duitsland). Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Frankfurt am Main, Frankfurt-Oberrad (Graflocatie: Vak B-Rij 3-nr. 10).

Niesthoven, Wilhelmus “Wim” (Middelburg; 28.2.1916-11.9.1944) 28 jaar. Hij woonde te Middelburg aan de Poelendaeleweg 19 (later: Bagijnhof 20). Hij was gehuwd. Op 5 september 1944 (Dolle Dinsdag) heeft hij samen met Adriaan Coppejans het plan opgevat om een gat te graven in het wegdek van de Poelendaeleweg. Begin september was dit een belangrijke doorgaande route voor Duitse soldaten die uit Zeeuws-Vlaanderen kwamen en in de richting van de Sloedam trokken. De Duitsers namen maatregelen en speurden naar de daders. Coppejans dook onder en kon uit de handen van de Duitsers blijven. Niesthoven werd met enkele anderen opgepakt en bekende onder druk zijn daad. Op 10 september werd hij door een Standgericht ter dood veroordeeld. Op 11 september is hij in de duinen tussen Kaapduin en Valkenisse gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 14).

Pagter, Gerardus “Gerard” de (Middelburg; 11.3.1915-20.7.194312) 28 jaar. Hij was timmerman en woonde aan de Veersesingel 94 te Middelburg. Hij was ongehuwd (verloofd). Hij was een broer van Pieter de Pagter. Als lid van de verzetsgroep Van Beest gearresteerd en gefusilleerd op de Leusderheide op 20 juli 1943. Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 15). Toegekende onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis (VHK).

Pagter, Pieter “Piet” de (Middelburg; 3.4.1921-17.11.1944) 22 jaar. Hij was timmerman en woonde aan de Veersesingel 94 te Middelburg. Hij was ongehuwd (verloofd). Hij was een broer van Gerardus de Pagter. Als lid van de verzetsgroep Van Beest gearresteerd en overleden in concentratiekamp Neuengamme te Hamburg op 17 november 1944. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat in het Gedenkboek 34.Toegekende onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis (VHK).

Penninkx, Leonardus Hendrik (Middelburg; 27.11.1895-30.11.1944) 49 jaar. Hij was lid van het verzet. Hij was een zoon van Leendert Penninkx en Elizabeth Jonkerman. Penninkx was tot mei 1940 sergeant-majoor in het Nederlandse leger. Eind 1940 begon hij met het vormen van een illegale kern in Utrecht. Hij verzamelde wapens, verstuurde berichten en hielp onderduikers. In 1941 trad hij als railwachter in dienst bij de Nederlandse Spoorwegen om zijn illegale werk door te zetten. Op het adres in Utrecht waar hij woonde had hij twee

12 In verschillende verlieslijsten staat ten onrechte 23 juli 1943 of 23 augustus 1943.

32 onderduikers verstopt. Tevens was er een wapenopslag en een drukkerij van illegale papieren. Later werd hij een van de oprichters en medewerkers van de L.O. Utrecht. Hij woonde in Utrecht in een bovenwoning . Deze was te bereiken door een trap die naast de voordeur van de onderburen was. Zijn onderbuurvrouw was een Duitse die getrouwd met een NSB-er. Deze onderburen gaven ook feestjes voor leden van de SS, de SD en officieren van het Duitse leger. Deze instanties, met name de SS en SD, waren al geruime tijd op zoek naar “PIII”, het wijkhoofd van de illegaliteit van wijk 3 in Utrecht. Ze wisten uiteraard niet dat “PIII” Leonardus Hendrik Penninkx was. Penninkx werd in mei 1944 verraden doordat een gearresteerde koerier tijdens verhoor was doorgeslagen. Toen Leonardus na 6 weken afwezigheid weer eens thuis sliep, na op reis te zijn geweest in verband met het L.O.-werk, werd hij door de Duitsers van zijn bed gelicht. Via verschillende kampen kwam hij tenslotte terecht in het beruchte concentratiekamp Neuengamme. Daar is hij op 30 november 1944 gefusilleerd. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Loenen (graflocatie: vak C, nr. 172).

Pienbroek, Johannes Willem “Jan”van (Middelburg; 4.8.1917-20.7.1943), 25 jaar. Hij woonde aan de Oude Delft 31 te Middelburg. Hij was ongehuwd. Zijn bijnaam was “Pijper”.Hij was werkzaam binnen de Ordedienst en maakte tevens deel uit van de groep Van Hattem. Hij werkte vooral buiten Zeeland. Hij werd op 7 maart 1942 gearresteerd. Op 20 juli 1943 is hij op de Leusderheide gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats Rusthof te Amersfoort (graflocatie: vak 12, rij C, nr. 159).

Polak, Lion13 (Middelburg; 6.9.1925-17.4.1944) 18 jaar. Hij was gymnasiast. Hij woonde aan de Rouaansekaai 27 te Middelburg. Hij zat ondergedoken op een woonschuit in Breukelerveen. Hij stelde nieuwsbulletins samen uit radioberichten van de BBC. Die bulletins heeft hij verspreid. Hij is in Breukelerveen opgepakt en overgebracht naar het Witte Huis in Nieuw Loosdrecht. Hij is zwaar gemarteld en uiteindelijk is zijn nek gebroken. Hij overleed te Loosdrecht. Lion Polak was een kleinzoon van Lion Polak en Sara Braasem. Hij ligt begraven op de Nederlandse Israëlische Begraafplaats te Middelburg (vak AU, nr. 7).

Pouwer, Abraham “Bram” (Oostkapelle; 22.9.1921-10.12.1944) 23 jaar. Hij was groentehandelaar en landarbeider. Hij woonde aan de Nadorstweg 10 en vanaf begin 1942 aan de Burgerweidestraat 23 te Middelburg. Hij was gehuwd met Janna Besuijen en had twee kinderen. Als lid van de verzetsgroep Van Beest gearresteerd. Hij overleed aan dysenterie in concentratiekamp Neuengamme te Hamburg op 10 december 1944. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Hamburg-Ohlsdorf in Duitsland (Vak BP73, rij F, nr. 7). Toegekende onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis (VHK).

Smit, Johan Jacobus “Johan“ (Middelburg; 1.10.1910-13.3.1941) 30 jaar. Hij was monteur. Hij woonde tot in 1938 in de Sint Pieterstraat. Hij verhuisde in dat jaar na zijn huwelijk naar Vlaardingen. Hij was lid van de Geuzenbeweging. Hij werd gearresteerd en is op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats Emmaus te Vlaardingen.

Steketee, Janus Leendert (Middelburg; 9.3.1904-26.12.1944) 40 jaar. Hij was havenarbeider en woonde in de Korte Geere 33 in Middelburg. Opgepakt wegens illegaal radiobezit, het verspreiden van berichten en illegale lectuur. Hij kwam uiteindelijk terecht in concentratiekamp Neuengamme. Hij overleed hier op 26 december 1944. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 34.

Sturm, Cornelis Willem “Kees” (Middelburg; 16.10.1909-20.7.1943) 33 jaar. Hij was loodgieter van beroep en woonde aan de Veerseweg 107 te Middelburg. Hij was gehuwd met Leijntje A.M. de Pagter; hij had twee dochters; zwager van P. de Pagter en G. de Pagter. Als lid van de verzetsgroep Van Beest gearresteerd en gefusilleerd op 20 juli 1943 op de Leusderheide. Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 8). Toegekende onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis (VHK).

Weij, Johan van der14 (Utrecht; 31.12.1924-19.9.1944) 19 jaar. Hij was zonder beroep en woonde aan het Vlissings Wagenplein 2 te Middelburg. Hij werd op 11 september 194415 gearresteerd wegens sabotage en het wegnemen van wapens bij de Duitse Wehrmacht bij de Sloedam. Hij werd op 19 september 1944 door het Standgericht Middelburg ter dood veroordeeld. Op dezelfde dag is hij gefusilleerd in de duinen bij Klein-Valkenisse. De overlijdensakte maakt melding als overlijdensplaats Biggekerke. Hij ligt nu begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 13).

J. van der Weij A.H. Hesseling H.R.W. Hesseling W. Niesthoven W.J. Damen L.J.A. Hoogenboom G. de Pagter P. de Pagter

A.C. van Beest A. Pouwer C.W. Sturm J.J. Smit

13 Zie ook het onderdeel Joodse slachtoffers. 14 Op zijn grafsteen staat ten onrechte “10-9-1944” als overlijdensdatum. 15 Hij was opgepakt met Tonnie Janse, maar hij werd niet veroordeeld. Hij werd zogenaamd ziek gehouden en mede dankzij inspanningen van dr. Nauta overleefde hij de oorlog.

33

ir. W.H. van Doorninck G.F. C. van den Ende J. Francke J.W. van Pienbroek L. Polak

Bronzen plaquette van Middelburgse oorlogsslachtoffers op het Abdijplein.

34

Deze twee verzetsmensen uit Middelburg zijn later toegevoegd aan de bronzen plaquette.

c. Nieuw- en Sint Joosland Baas, Adriaan (Nieuw- en Sint Joosland; 29.5.1913-1.8.1943). 30 jaar. Hij was onderwijzer aan de Gereformeerde school 'Het Haagje' in Hoogeveen. Nam al snel na de meidagen van 1940 actief deel aan het verzet, door te helpen bij het herbergen van onderduikers en het verspreiden van illegale lectuur zoals 'Vrij Nederland' en later 'Trouw'. Hij werd bij een razzia van de Grüne Polizei op 31 juli 1943 thuis gearresteerd. Hij werd als één van de eerste arrestanten per overvalwagen naar het kindervakantietehuis 'Noorderhuis' in het Spaarbankbos bij Hoogeveen gebracht. In de vroege ochtend van 1 augustus 1943 werd hij op het terrein van dit kindertehuis samen met notaris Mulder en jhr. De Jonge gefusilleerd. Hij is begraven in Ruinen. Hij ligt begraven op de Nieuwe Gemeentelijke Begraafplaats te Hoogeveen (Drente).

Het graf van A. Baas d.Sint Laurens Hillebrand, Cornelis “Cor” (Sint Laurens; 20.11.1921-10.2.1945) 23 jaar. Hij was eerst werkzaam bij de gemeente Sint Laurens en later bij de gemeente Heinkenszand en nam deel aan verzetsactiviteiten. Hij overleed te Peres, Landkreis Borna (Duitsland). Hij werd op 5 november 1949 begraven op de Algemene Begraafplaats te Sint Laurens. Hij is in 2006 overgebracht naar het Nederlands ereveld Loenen (Vak A, grafnr. 1001).

Roose, Willem Jacobus (Sint Laurens; 27.4.1899-5.12.1944) 45 jaar. Hij woonde in Sint Laurens (Brigdamme) en zijn beroep was timmerman. Hij was lid van het verzet en was ondergedoken in ’s-Heer Arendskerke. Op 18 augustus 1944 werd hij met enkele andere onderduikers opgepakt. Na zijn arrestatie werd hij op transport gesteld naar concentratiekamp Neuengamme. De overlijdensakte vermeld dat hij tijdens de treinreis van Huenen naar Neuengamme is overleden. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 34.

Wattel, Willem (Sint Laurens; 2.7.1925-24.1.1945) 19 jaar. Hij woonde in Sint Laurens en zijn beroep was leerling-bakker. Hij was lid van het verzet. Hij was ondergedoken in ’s-Heer Arendskerke. Op 18 augustus 1944 werd hij met enkele andere onderduikers opgepakt. Hij overleed op 25 januari 1945 in het concentratiekamp Neuengamme. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 34.

35

Cor Hillebrand

36

Hoofdstuk 4. Omgekomen dwangarbeiders Er zijn tussen de 400.000 en 600.000 mannen geweest die gedwongen waren te werken in Duitsland. In de zomer van 1940 riep de bezetter Nederlandse werklozen op in Duitsland te gaan werken. Via de de Arbeitseisatz werden mensen gedwongen ingezet om de productie in Duitsland in landbouw en industrie op peil te houden toen een groot deel van de mannelijke bevolking van Duitsland werd ingezet als militair. De Duitsers voerden gaandeweg de oorlog de druk op en op een gegeven moment moesten alle mannen tussen de 18 en 35 jaar zich melden. Dwangarbeiders waren meestal miserabel gehuisvest en het voedsel was slecht. Veel arbeiders zijn door ziekte en ondervoeding omgekomen. Bovendien was er nog het gevaar getroffen te worden door geallieerde bombardementen. Men schat dat er 30.000 dwangarbeiders zijn omgekomen. a.Arnemuiden: Marijs, Jan (Arnemuiden; 10.10.1924-20.07.1944) 19 jaar. Zijn beroep was fabrieksarbeider. Hij overleed in Friedrichshafen, Landkreis Tettnang (Duitsland). Hij ligt begraven op het Nederlands Ereveld te Frankfurt am Main in Duitsland (graflocatie vak E, rij 4, nr. 3).

Marijs, Joos (Arnemuiden; 25.11.1915-28.4.1945) 29 jaar. Zijn beroep was arbeider. Hij overleed in Hamburg-Fuhlsbüttel, Stadtkreis Hamburg (Duitsland). Hij ligt begraven op het Nederlands Ereveld te Hamburg-Ohlsdorf in Duitsland (graflocatie vak BP73, rij M , nr.17 ).

Meulmeester, Izaäk (Arnemuiden; 27.9.1920-13.02.1943) 22 jaar. Zijn beroep was lasser. Hij overleed in Friedrichshafen, Landkreis Tettnang (Duitsland). Hij ligt begraven op het Nederlands Ereveld te Frankfurt am Main in Duitsland (graflocatie vak B, rij 4, nr. 8). b.Middelburg: Alewijnse, Pieter (Middelburg; 2.10.1923-18.8.1944) 20 jaar. Hij was van beroep bakker. Hij overleed in Tettnang, Landkreis Tettnang in Duitsland. Hij ligt begraven op het Nederlands Ereveld te Frankfurt am Main, Frankfurt-Oberrad in Duitsland (graflocatie: vak C, rij 2, nr. 21).

Alsemgeest, Adrianus (’s-Gravenhage; 3.7.1922-14.10.1944) 22 jaar. Hij was los-werkman. Hij overleed in Duisburg, Stadtkreis Duisburg in Duitsland. Het is tot nu toe onduidelijk of hij woonachtig was in Middelburg. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Düsseldorf- Oberbilk in Duitsland (graflocatie: vak C, rij 9, nr. 35).

Buijs, Pieter (Middelburg; 20.6.1914-12.3.1944) 29 jaar. Hij was meubelmaker van beroep. Hij overleed in concentratiekamp Buchenwald te Weimar in Duitsland. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat opgetekend in het Gedenkboek nr. 2.

Buijs, Pieter Jacobus (Middelburg; 9.8.1922-11.3.1945) 22 jaar. Hij overleed in Wissen, Landkreis Alterkirchenn in Duitsland. Hij ligt begraven op het Nederlands Ereveld te Frankfurt am Main (graflocatie: vak C, rij 24, en nr. 24).

Coppoolse, Jan (Middelburg; 23.1.1921-26.11.1943) 22 jaar. Hij zat in een werkkamp. Hij is overleden als gevolg van een bombardement in Berlijn-Tegel. Hij is begraven op het Friedhof Berlijn-Tegel (Vak C). Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 42 en op de Gedenksteen van het Nederlandse ereveld te Lübeck. Woonplaats: Middelburg

Davidse, Lein (Oost- en West-Souburg; 5.5.1926-20.2.1945) 18 jaar. Hij was afkomstig uit Oost- en West-Souburg. In de loop van de oorlog is hij geëvacueerd naar Middelburg en woonde in de Beenhouwerssingel en Heerenstraat. Hij overleed te Neuengamme. Hij was timmerman van beroep. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 34.

Deij16, Willem Jan (Middelburg; 4.8.1920-17.3.1945) 24 jaar. Hij is gestorven in Hamburg-Langenhorn. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Lübeck te Lübeck-Vorwerk in Duitsland (Vak 3, rij B, grafnr. 8). Woonplaats: Middelburg. Beroep: slotenmaker.

Delst, Johannes Cornelis (Middelburg; 8.1.1912-1.1.1944) 31 jaar. Overleden te Duisburg. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Düsseldorf-Oberbilk in Duitsland (Vak C, rij 8, grafnr. 37). Woonplaats: Middelburg

Elslander, Hijpolitus Franciscus Augustus (Vlissingen; 15.2.1924-15.3.1945) 21 jaar. Gestorven in Hagen in Duitsland. Hij ligt begraven op het Friedhof Remberg te Hagen in Duitsland (Vak 9). Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 42. Woonplaats: Middelburg

Heijl, Johannes Adriaan van (Middelburg; 6.10.1923-10.6.1944) 20 jaar. Overleden te Berlijn-Neuköln. Hij ligt begraven op het Städt. Friedhof te Berlin-Lichtenberg in Duitsland (Vak 2B, rij 8, grafnr. 7). Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 37. Woonplaats: Middelburg

Jansen, Hermanus (Middelburg; 13.6.1918-24.1.1944) 25 jaar. Overleden te Bochum. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Düsseldorf-Oberbilk in Duitsland (Vak C, rij 10, grafnr. 27). Woonplaats te Middelburg

Jopse, Marinus Johann (Zierikzee; 30.4.1924-4.9.1945) 20 jaar. Gestorven in Geesthacht. Begraven op de Gem. Begraafplaats te Zierikzee (graflocatie: nr. 413). Woonplaats: vermoedelijk Middelburg.

Poppe, Abraham17 Pieter (Middelburg; 15.5.1924-28.5.1945) 21 jaar. Gestorven in Erfurt (D). Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 10). Beroep: werkman. Woonplaats: Middelburg

Putte, Hubrecht van de (Middelburg; 26.2.1895-31.5.1942) 47 jaar. Overleden aan een ziekte te Berlijn. Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 12). Hij was orgeldraaier van beroep. Woonplaats: Middelburg.

Schonis, Waltherus Leander (Vlissingen; 8.2.1912-14.4.1945) 23 jaar. Hij is gestorven in Buchenwald. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 2. Woonplaats: Middelburg

Sliggers, Pieter (Kloetinge; 7.5.1922-8.2.1944) 21 jaar. Hij is overleden te Bremen. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Bremen- Osterholz in Duitsland (Rij 3, grafnr. 2). Woonplaats: Middelburg

16 In het slachtofferregister van de OGS staat hij ten onrechte geregistreerd als “Dey”. 17 In het slachtofferregister van de OGS staat zijn voornaam ten onrechte geregistreerd als “Abram”.

37

Verburg, Pieter André Johan Cornelis (Oost- en West-Souburg; 2.3.1921-22.1.1945) 23 jaar. Hij was van beroep scheepsbouwer. Overleden te Neuengamme. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 34. Woonplaats: Middelburg

Westdorp, Adriaan (Middelburg; 18.9.1905-2.12.1944) 39 jaar. Hij is overleden te Hagen in Duitsland. Hij ligt nu begraven op het Nederlands ereveld te Loenen (Vak D, grafnr. 126). Woonplaats: Middelburg. Zijn beroep was kantoorbediende.

J.A. van Heijl J. Delst L. Davidse

J. Marijs W.J. Deij M.J. Jopse c.Nieuw- en Sint Joosland: Elenbaas, Johannes Martinus (Nisse; 11.10.1923-18.12.1943) 20 jaar. Woonplaats: Nieuw- en Sint Joosland.Hij overleed in Heidenheim a.d. Brenz. Hij ligt begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats te Söhnstetten in Duitsland (graflocatie: vak 3, rij 3, nr. 33).

J.M. Elenbaas d.Sint Laurens: Driest, Adriaan Daniël van den (Vlissingen; 10.7.1905-10.4.1945) 39 jaar. Woonplaats: Sint Laurens. Hij was bode bij het Algemeen Middelburgsch Ziekenfonds. Hij overleed te Mölkau (Duitsland). De graflocatie is onbekend. Zijn naam staat op een monument op de Begraafplaats te Mölkau. Zijn naam staat geschreven in Gedenkboek nr. 37. Hij was een zoon van M. van den Driest en A. van den Driest-de Pagter.

Op dit gedenkteken wordt A. van den Driest herdacht.

38

Hoofdstuk 5. Joodse slachtoffers

Op 24 maart 1942 werden 43 Joodse gezinnen uit Middelburg gedwongen te verhuizen naar Amsterdam. Van daaruit werden ze overgebracht naar Westerbork (provincie Drente). In dit kamp werden de Joden afkomstig uit Middelburg verzameld en uiteindelijk getransporteerd naar de vernietigingskampen. In totaal kwamen er 51 mensen om. Omdat de meeste Middelburgse slachtoffers in Auschwitz en Sobibór zijn omgekomen volgt hierna informatie over deze twee vernietigingskampen.

Auschwitz was een verzameling van concentratie- en vernietigingskampen die tijdens de Tweede Wereldoorlog door nazi-Duitsland nabij de Poolse stad Auschwitz (Pools: Oświęcim) werden opgezet. Het was het grootste van alle Duitse vernietigingskampen en bestond uit Auschwitz I (basiskamp), Auschwitz II-Birkenau (vernietigingskamp), Auschwitz III-Monowitz (werkkamp) en een aantal subkampen. Er werden ca. 1,3 miljoen mensen naar Auschwitz gedeporteerd. Hiervan zijn er ongeveer 1,1 miljoen om het leven gekomen, waarvanhet grootste gedeelte is vergast.

Toegangspoort naar Auschwitz-Birkenau

Sobibór (uitspraak in het Pools: ”Sobiboer”) was een vernietigingskamp in het Generaal-Gouvernement (tegenwoordig Oost-Polen), dat gevestigd was nabij het dorp Sobibór. Het kamp, gebouwd en gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog, stond onder gezag van nazi- Duitsland. In Sobibór was geen werkkamp. Het kamp bestond van april 1942 tot november 1943. De meesten die er aankwamen stierven nog dezelfde dag. Degenen die de eerste selectie overleefden, werden tewerkgesteld in voornamelijk het Sonderkommando of een nabijgelegen werkkamp. Er zijn 170.165 mensen vermoord, voornamelijk Joden, maar ook Roma en niet-Joodse Polen. Er werden ruim 34.000 Nederlandse Joden vermoord. In oktober 1943 lukte het ongeveer 300 gevangenen te ontsnappen.

Het station van Sobibor in 2007.

Plaats overleden Aantal slachtoffers Auschwitz 33 Sobibor 11 Nederland 5 overig 3 onbekend 1

Totaal 53

39 a. Arnemuiden Geen b.Middelburg

======Gezin Henricus Alberg man Alberg, Henricus (Antwerpen(B); 16.6.1874-30.4.1943) 68 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 4. Woonplaats: Middelburg [Gortstraat 53]; Amsterdam vrouw Alberg-Alberge, Sibilla (Middelburg; 9.4.1867-30.4.1943) 76 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 4. Woonplaats: Middelburg [Gortstraat 53]; Amsterdam ======

Barkelau, Elisabeth (Vlissingen; 11.11.1900-26.3.1943) 42 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 5. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

E. Barkelau

Blok, Wilhelmina (Nijmegen; 8.11.1888-7.9.1942) 53 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 6. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

Boässon, Bernard (Middelburg; 3.8.1910-30.4.1943) 32 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 6. Woonplaats: Middelburg, Lange Noordstraat 21; Amsterdam

Boässon, Hans Karel (Middelburg; 27.6.1915-5.9.1942) 27 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 6. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

======Gezin Marc Herman Boasson man Boasson, Marc Herman (Middelburg; 11.10.1887-20.8.1943) 55 jaar. Overleden in Extern Kommando Gröditz in Duitsland. Hij was wethouder van de gemeente Middelburg. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 6. Woonplaats: Middelburg [Park de Griffioen 22]; Amsterdam vrouw Boasson-Sanders, Bella (Amsterdam; 3.8.1891-7.9.1942) 50 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 6. Woonplaats: Middelburg [Park de Griffioen 22]; Amsterdam

M.H. Boasson

======

Brokmeier-Duveen, Heintje (Zwolle; 19.2.1887-19.11.1943) 55 jaar. Zij is omgekomen in de omgeving van het vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 7. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

40

======Gezin Maurits Joseph Cohen vader Cohen, Maurits Joseph (Middelburg; 9.12.1876-19.2.1943) 66 jaar. Hij is omgekomen in het vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 8. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam moeder Cohen-Wijnberg, Louise (Amsterdam; 14.2.1885-9.9.1942) 56 jaar. Zij is overleden te Amsterdam. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

Bijzonderheden: hun zoon J.I. Cohen overleed op 9 april 1943 in Sobibor. Zijn naam is opgenomen onder de woonplaats Sint Laurens. Eén kind dat nog thuis woonde heeft de oorlog overleefd.

======

Cohen, Samuel (Vlissingen; 21.4.1898-9.4.1943) 45 jaar. Hij was alleenstaand. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 8. Woonplaats: Middelburg [Gortstraat 37; Jodengang 50; Koepoortstraat 15; Seisdam 32]; Amsterdam [Plantage Franschelaan 11 hg]

Couzijn, Aäron (Middelburg; 23.7.1931-10.8.1943) 12 jaar. Overleden te Middelburg. Wel op transport gesteld naar elders, maar als gevolg van ziekte overgebracht naar Domburg. Vandaar verder vervoerd naar Middelburg en alhier overleden. Zijn vader heeft de/het concentratiekamp(en) overleefd. Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg.

======Gezin Philip Isaac van Dam vader Dam, Philip Isaac van (Rotterdam; 22.5.1912-31.12.1942) 30 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 9. Woonplaats: Middelburg [Park de Griffioen 10]; Amsterdam moeder Dam-Polak, Henriëtte van (Middelburg; 6.4.1913-21.9.1943) 30 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 9. Woonplaats: Middelburg [Park de Griffioen 10]; Amsterdam zoon Dam, Abraham van (Sint Laurens; 31.10.1935-21.9.1942) 6 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 9. Woonplaats: Middelburg [Park de Griffioen 10]; Amsterdam ======

Fischer, Max (Rosenheim [Duitsland]; 14.11.1913-29.4.1945) 32 jaar. Plaats overlijden onbekend. Volgens de Oorlogsgravenstichting: Duitsland. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

Frank, Izaak Abraham (Zierikzee; 15.10.1864-21.9.1942) 77 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 11. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

Frank, Mietje (Den Haag; 25.4.1894-7.9.1942) 48 jaar. Hij/zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn/haar naam staat vermeld in Gedenkboek 11. Woonplaats: Middelburg, Blindenhoek 2; Amsterdam

======Gezin Eliazar Gokkes vader Gokkes, Eliazar (Harlingen; 16.1.1882-7.9.1942) 60 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 13. Woonplaats: Middelburg [Bleek 11]; Amsterdam. Hij was leraar Israëlische godsdienst. moeder Gokkes-Keizer, Geertruida (Hasselt; 30.1.1886-7.9.1942) 56 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 13. Woonplaats: Middelburg [Bleek 11]; Amsterdam dochter Gokkes, Betsy Suzanna (Delfzijl; 10.8.1915-25.9.1942) 27 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Woonplaats: Middelburg [Bleek 11]; Amsterdam ======

Groot, Isaak Philip Joël de (Middelburg; 30.8.1877-4.9.1944). Hij werd in 1942 gedwongen om naar Amsterdam te verhuizen. Hij overleed op 4 september 1944 in Westerbork. Hij ligt begraven op de Nederlandse Israëlische Begraafplaats te Middelburg aan het Seisplein (Vak AT, nr. 2). Woonplaats: Middelburg, Dam 43; Amsterdam

======Gezin Henri Heertje

41 man Heertje, Henri (Amsterdam; 15.8.1913-23.7.1943) 30 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 14. Woonplaats: Middelburg [Park de Griffioen 22]; Amsterdam vrouw Heertje-Schoolmeester, Evalina (Amsterdam; 24.1.1915-23.7.1943) 28 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 14. Woonplaats: Middelburg [Park de Griffioen 22]; Amsterdam ======

======Gezin Itallie moeder Itallie-van Raalte, Anna Wilhelmina van (Vlissingen; 6.2.1912-8.4.1944) 32 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 16. Woonplaats: Middelburg, Laan van Nieuwenhove 5; Amsterdam zoon Itallie, Frerik Bart van (Middelburg; 3.9.1941-8.4.1944) 2 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 16. Woonplaats: Middelburg, Laan van Nieuwenhove 5; Amsterdam

Bijzonderheden: de echtgenoot heeft de oorlog overleefd. ======

======Gezin Karel Levien Jacobson Vader Jacobson, Karel Levien (Middelburg; 25.4.1890-7.9.1942) 52 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Woonplaats: Middelburg [Lange Delft 123]; Amsterdam Moeder Jacobson-Beever, Johanna (Amsterdam; 9.3.1892-7.9.1942) 50 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Woonplaats: Middelburg [Lange Delft 123]; Amsterdam Dochter Jacobson, Anne Marie (Middelburg; 25.8.1930-7.9.1942) 11 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Woonplaats: Middelburg [Lange Delft 123]; Amsterdam Dochter Jacobson, Karla Annie (Middelburg; 7.4.1927-7.9.1942) 15 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Woonplaats: Middelburg [Lange Delft 123]; Amsterdam Zoon Jacobson, Robbert Karel (Middelburg; 12.7.1924-30.6.1944) 19 jaar. Hij is omgekomen in Midden-Europa. Woonplaats: Middelburg [Lange Delft 123]; Amsterdam

Bijzonderheden: één kind dat nog thuis woonde heeft de oorlog overleefd. ======

Jesaijes-Braasem, Eva (Middelburg; 2.3.1874-1.10.1942) 67 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld inGedenkboek 16. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

======Gezin Louis Leijdesdorff man Leijdesdorff, Louis (Franeker; 26.5.1875-2.7.1943) 68 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 20. Woonplaats: Middelburg [Latijnse Schoolstraat 13A]; Amsterdam vrouw Leijdesdorff-van Os, Rika Louise (Middelburg; 7.2.1876-2.7.1943) 67 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 20. Woonplaats: Middelburg [Latijnse Schoolstraat 13A]; Amsterdam ======

Leopold, Marcus (Heerlen; 28.9.1869-9.1.1943) 73 jaar. Hij is overleden in Amsterdam in rusthuis Van Zweden. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam.

Nathan, Marcus (Goes; 28.9.1869-5.2.1943) 74 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 22. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

Polak, Lion18 (Middelburg; 6.9.1925-17.4.1944) 18 jaar. Hij is omgekomen te Loosdrecht (zie ook verzetsslachtoffers). Hij is begraven op de Nederlandse Israëlische Begraafplaats te Middelburg aan het Seisplein. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

Polak, Simon (Middelburg; 1.5.1905-31.12.1942) 37 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 24. Woonplaats: Middelburg, Gortstraat 28; Amsterdam

Polak-Braasem, Sara (Middelburg; 6.12.1869-26.2.1943) 73 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 24. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

======Gezin Abraham Prins vader

18 Voor Lion Polak zie ook het onderdeel ”Verzetsslachtoffers”.

42

Prins, Abraham (Amsterdam; 18.1.1906-1.2.1944) 38 jaar. Hij is omgekomen in Extern Kommando Gräditz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 25. Woonplaats: Middelburg [Lange Delft 89, Veersesingel 11]; Amsterdam moeder Prins-Menist, Sientje (Amsterdam; 6.1.1909-7.9.1942) 33 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 25. Woonplaats: Middelburg [Lange Delft 89, Veersesingel 11]; Amsterdam

Dochters: Prins, Clara (Middelburg; 3.4.1938-7.9.1942) 4 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 25. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam Prins, Cecilia (Middelburg; 16.5.1935-7.9.1942) 7 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 25. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam ======

Santen, Salomon (Amsterdam; 30.4.1907-27.10.1942) 35 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Hij was onderwijzer van beroep. Woonplaats: Middelburg, Penninghoek 3; Amsterdam

Schneider-Hahn, Berta (Ansbach [Duitsland]; 5.4.1872-16.4.1943) 71 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 27. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

Vriesman-van Wittene, Rebecca Bartha (Middelburg; 3.4.1896-1.10.1942) 46 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 31. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

R.B. Vriesman-van Wittene

Wittene-Braasem, Betje van (Middelburg; 1.12.1863-1.10.1942) 78 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 32. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam

======Gezin Levie Vriesman man Vriesman, Levie Berend (Middelburg; 17.4.1920-31.1.1943) 22 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Woonplaats: Middelburg; Amsterdam vrouw Vriesman, Henriëtte (Middelburg; 18.2.1919-11.2.1944) 24 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Woonplaats: Middelburg; Leiden

Bijzonderheden: Beiden kwamen uit het gezin van Maurits Vriesman en Rebekka Bartha Vriesman-van Wittene. Uit het gezin overleefden twee personen de Tweede Wereldoorlog, t.w. Maurits Vriesman en zijn zoon Bernhard Vriesman. ======

======Gezin Levie Zwartverwer man Zwartverwer, Levie (Amsterdam; 7.11.1880-11.12.1942) 62 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 33. Woonplaats: Middelburg [Heerenstraat 10]; Amsterdam vrouw Zwartverwer-Ziff, Maria (Leeds [Groot-Brittannië]; 17.2.1883-11.12.1942) 59 jaar. Zij is omgekomen in vernietigingskamp Auschwitz. Haar naam staat vermeld in Gedenkboek 33. Woonplaats: Middelburg [Heerenstraat 10]; Amsterdam ======c.Nieuw- en Sint Joosland

Geen d.Sint Laurens

Cohen, Joseph Isidoore (Middelburg; 2.6.1920-9.4.1943) 22 jaar. Hij is omgekomen in vernietigingskamp Sobibor. Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 8. Woonplaats: Sint Laurens; Amsterdam

43

Joods monument aan het Seisplein te Middelburg.

44

DEEL III. MILITAIRE SLACHTOFFERS

Hoofdstuk 6. Gesneuvelde en vermiste militairen a.Arnemuiden

Tussen Arnemuiden op Walcheren en Lewedorp op Zuid-Beveland bevond zich de Sloedam. Op deze 1 km lange dam met aan beide zijden het water van het Sloe en Zandkreek, hebben zich op 16 en 17 mei 1940 en gedurende eind oktober tot begin november 1944 heftige gevechten plaatsgevonden. De gesneuvelde Duitse militairen in mei 1940 en geallieerde militairen in oktober/november 1944 zijn niet in dit boek opgenomen, omdat die op het grondgebied van de toenmalige gemeente ’s-Heer Arendskerke (met name Lewedorp) zijn gesneuveld en aldaar zijn begraven. Voor een overzicht verwijs ik u naar het boek Slagveld Sloedam. Wel zijn opgenomen de op het grondgebied van Arnemuiden gesneuvelde Franse militairen in mei 1940 en gesneuvelde Duitse militairen vanaf september 1944 tot eind 1944.

1. Britse militairen

7 oktober 1943 Soulsby, F/O Bernard (-). Op 7 oktober 1943 voerden acht Hurricanes van No 137 Squadron RAF, geëscorteerd door zeven Typhoons, een aanval uit ten noordwesten van de Sloedam op lage hoogte op kustschepen. Op de terugweg in de omgeving van Blankenberge (België) ontstond een luchtgevecht waarbij de Hurricane Mk IV KZ 620 verloren ging. Flying Officer Soulsby met legernummer 126629 van de RAF (VR) is sedert die datum vermist (MIA). Zijn naam staat vermeld op paneel 129 van het Runnymede Memorial in Engeland.

3 november 1944 Onbekende Britse soldaat (-3.11.1944). In de nabijheid van Hof Nieuwerkerk aan de Langeweg bij Arnemuiden werd een onbekende Britse soldaat begraven. De Grave Registration Unit 37 lukte het niet om de militair te identificeren. Hij werd daarom als onbekende soldaat begraven op de Britse Militaire Begraafplaats te Bergen op Zoom (Vak 7, rij A, nr. 4).

2. Duitse militairen Vanaf juni 1944 was Arnemuiden een Rode Kruisdorp. Vanaf september 1944 kwam de Sloedam en omgeving veelvuldig onder zwaar vuur te liggen. Omdat er een Duitse verbandpost aanwezig was, werden veel gewonden naar het dorp vervoerd. Het gevolg was dat veel Duitse militairen hier overleden (148 totaal in onderstaande lijst) en dit aantal nam fors toe vanaf eind oktober tot begin november 1944 toen de felle gevechten rondom Sloedam zich afspeelden. De begraafplaatsen in Arnemuiden kwamen vol te liggen met gesneuvelde Duitsers. In de maanden oktober tot december 1955 zijn de militairen opgegraven en herbegraven in de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (gemeente Venray, provincie Limburg). De afkorting HBY betekent: “herbegraven Ysselsteyn” en vervolgens: “vak, rij en grafnummer”.

45

De Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (bij Venray, provincie Limburg)

1942 Naam, rang Geboortedatum Leeftijd HBY Engels, Uffz. Karl (18.8.1919-28.3.1942) 22 jaar AZ.6.142 Heimke, Lt. Paul (19.9.1920-28.3.1942) 21 jaar AZ.6.143 Vitt, Ogefr. Ernst (1.10.1919-28.3.1942) 22 jaar AZ.6.144 Feikis, Pz.Jg. Alois (13.12.1913-13.12.1942) 29 jaar AH.12.288

Op 28 maart 1942 stortte bij Kleverskerke een bommenwerper neer van het type Junkers 88 (Ju 88). Dit was een Duitse bommenwerper met als kenmerken: C-6, RH en TR, werknummer 178. Dit vliegtuig van de Ergänzungsstaffel behoorde tot het Nachtjagdgeschwader 2 (NJG 2) en had als basis Gilze-Rijen.

september 1944 Bartl, Ogefr. Johann (14.10.1908-11.9.1944) 35 jaar AH.4.85 Bieswanger, Matr.Ogefr. Karl (5.6.1921-12.9.1944) 23 jaar AH.5.105 Amenda, Gefr. Herbert (14.9.1925-20.9.1944) 19 jaar AH.5.125 Braun, Gefr. Otto (12.5.1901-4.9.1944) 43 jaar AH.5.112

46

Briegel, Gren. Hans (13.2.1925-13.9.1944) 19 jaar AH.5.10 Büchner, Ogefr. Robert (19.7.1908-11.9.1944) 36 jaar AH.4.84 Burger, Gefr. Martin (24.10.1902-14.9.1944) 41 jaar AH.5.111 Critkowits, Ogefr. Johann (20.12.1909-13.9.1944) 34 jaar AH.5.109 Cybulski, Uffz. Paul (5.1.1913-17.9.1944) 21 jaar AH.5.121 Debertin, Gefr. Leonhart (13.3.1907-14.9.1944) 37 jaar AH.5.115 Dressel, Ogefr. Hubert (14.3.1912-11.9.1944) 32 jaar AH.11.90 Fischer, Ogefr. Walter (3.7.1910-11.9.1944) 34 jaar AH.5.106 Gleihsinger, Ogren. Anton (4.4.1901-11.9.1944) 43 jaar AH.4.98 Gora, Karl (10.5.1925-11.9.1944) 19 jaar AH.4.100 Eilipitsch, Gren. Wladimir (27.4.1925-11.9.1944) 19 jaar AH.4.97 Eisenhauer, Ogefr. Adam (1.1.1908-11.9.1944) 36 jaar AH.5.103 Elimer, Gren. Siegmund (25.4.1926-11.9.1944) 18 jaar AH.4.83 Haberl, Uffz. Kunibert (2.3.1921-13.9.1944) 23 jaar AH.5.114 Herbst, Ogefr. Erwin (3.3.1922-24.9.1944) 22 jaar AH.6.126 Hinz, Oschtz. Hermann (8.2.1903-11.9.1944) 41 jaar AH.4.93 Hinze, Gefr. Heinz (13.12.1925-18.9.1944) 18 jaar AH.5.124 Janskan, Uffz. Paul (…-13.9.1944) graf onbekende Duitse soldaat Jochmann, Uffz. Hermann (2.5.1923-28.9.1944) 21 jaar AH.6.128 Kampa, Uffz. Josef (18.9.1913-11.9.1944) 30 jaar AH.4.87 Kapp, Gefr. Johannes (19.11.1906-11.9.1944) 37 jaar AH.4.91 Knoll, Ogefr. Rudolf (30.3.1909-12.9.1944) 35 jaar AH.5.104 Köhler, Uffz. Wolfgang (1.5.1926-11.9.1944) 18 jaar AH.4.81 Lohse, Gefr. Kurt (20.8.1910-16.9.1944) 34 jaar AH.5.118 Mertl, Ogefr. Konrad (3.7.1911-27.9.1944) 33 jaar AH.6.127 Meves, Gefr. Karl (2.7.1906-16.9.1944) 38 jaar AH.5.119 Moser, Jäger Georg (15.12.1925-29.9.1944) 18 jaar AH.6.129 Mössner, Ogefr. Ernst (20.11.1907-11.9.1944) 36 jaar AH.5.110 Panak, Gren. Rudolf (5.12.1907-11.9.1944) 36 jaar AH.4.86 Pollach, Ogefr. Rudolf (14.3.1920-11.9.1944) 24 jaar AH.4.92 Reissig, Ogefr. Franz (5.6.1908-15.9.1944) 36 jaar AH.5.116 Pscheidt, Ogefr. Michael (13.12.1921-11.9.1944) 32 jaar AH.4.88 Roland, Ogefr. Waldemar (21.8.1919-11.9.1944) 25 jaar AH.4.99 Schiller, Ogefr. Hans (14.1.1907-10.9.1944) 37 jaar AH.4.89 Schmidtke, Gren. Heinz (30.5.1925-17.9.1944) 19 jaar AH.5.122 Steffelin, Bootsm. Hans (19.8.1921-11.9.1944) 23 jaar AH.4.95 Stein, Wachtm. Burckhart (9.12.1913-15.9.1944) 30 jaar AH.5.117 Tesch, St. Intendant Wilhelm (10.1.1902-11.9.1944) 42 jaar AH.4.94 Töbsch, Uffz. Paul (6.10.1910-13.9.1944) 33 jaar AH.5.107 Trelenberg, Ogefr. Ludwig (6.10.1923-20.9.1944) 20 jaar AH.5.123 Weinmann, Ogefr. Adolf (26.2.1906-14.9.1944) 38 jaar AH.5.113 Wolf, Ogefr. Michael (5.7.1902-12.9.1944) 42 jaar AH.5.101 Zaus, Gefr. Friedrich (6.11.1905-16.9.1944) 38 jaar AH.5.120 Zwengert, Gefr. Eugen (13.12.1909-11.9.1944) 34 jaar AH.5.102 oktober 1944 Alferman, Ogefr. Gunther (16.1.1908-11.10.1944) 36 jaar AH.6.139 Assing, Wachtm. Lammert (22.7.1914-20.10.1944) 30 jaar AH.7.154 Berg, Ogefr. Josef (31.8.1922-28.10.1944) 22 jaar AH.7.161 Bojda, Gefr. Paul (19.1.1911-19.10.1944) 33 jaar AH.7.152 Brackelmann, Ogefr. Otto (17.10.1925-15.10.1944) 18 jaar AH.6.147 Brandt, Ob. Zahlm. Alfred (28.1.1905-11.10.1944) 39 jaar AH.6.138 Bulawa, Gren. Rudolf (18.5.1926-10.10.1944) 18 jaar AH.6.135 Diettrich, Ogefr. G. (26.8.1906-4.10.1944) 38 jaar AH.6.131 Ehlers, Ogefr. Hermann (5.7.1901-17.10.1944) 43 jaar AH.6.150 Gräbner, Masch.Ogefr. Erich (16.3.1911-24.10.1944) 33 jaar AH.7.158 Hass, Lt. Hans Georg (8.4.1922-10.10.1944) 22 jaar AH.6.133 Heidrich, Gefr. Emil Johann (31.5.1925-1.10.1944) 19 jaar AH.6.130 Heier, Gefr. Willi (11.6.1908-30.10.1944) 36 jaar AH.7.164 Heina, Stfw. Alfred (9.2.1900-11.10.1944) 44 jaar AH.6.141 Heitmann, Ogefr. Walter (16.8.1909-11.10.1944) 35 jaar AH.6.142 Hürten, Gefr. Wilhelm (19.5.1921-25.10.1944) 23 jaar AH.7.160 Jochums, Uffz. Heinrich (3.7.1914-20.10.1944) 30 jaar AH.7.153 Klink, Funker Bodo (12.8.1923-28.10.1944) 21 jaar AH.7.162 Klöters, Ogren. Wilhelm (11.9.1910-21.10.1944) 34 jaar AH.7.155 Krahforst, Gren. Wilhelm (25.8.1911-10.10.1944) 33 jaar AH.6.137 Kraus, Uffz. Edmund (16.10.1913-12.10.1944) 30 jaar AH.6.146 Kudrna, Gefr. Josef (16.3.1902-30.10.1944) 42 jaar AH.7.166 Mager, Ogefr. Kurt (5.5.1900-23.10.1944) 44 jaar AH.7.157 Marquardt, Gefr. Julius (20.10.1901-24.10.1944) 43 jaar AH.7.159 Märten, Schtz. Erich (5.9.1906-10.10.1944) 38 jaar AH.6.136 Meissner, Matr. Ogefr. Josef (17.3.1922-11.10.1944) 22 jaar AH.6.140 Melzer, Ogefr. Bruno (28.10.1912-8.10.1944) 31 jaar AH.6.132 Noack, Gefr. Alfred (31.3.1925-12.10.1944) 19 jaar AH.6.143 Pross, San.Ogefr. Wilhelm (20.2.1902-31.10.1944) 42 jaar AH.7.173 Rudzinski, Gefr. Stefan (15.2.1921-9.10.1944) 23 jaar AH.6.134

47

Scheibe, Ogefr. Werner (10.5.1907-12.10.1944) 37 jaar AH.6.144 Schildgen, Gefr. Werner (24.1.1925-21.10.1944) 19 jaar AH.7.156 Schuller, Ogefr. Josef (17.12.1910-19.10.1944) 33 jaar AH.7.151 Schulze, Gren. Karl (1.2.1926-16.10.1944) 18 jaar AH.6.148 Schwarz, Ogren. August (13.1.1903-30.10.1944) 41 jaar AH.7.165 Seeger, San. Ogefr. Alfred (11.9.1916-13.10.1944) 28 jaar AH.6.145 Vetter, Ob.Zahlm. Stadtinsp. Walter (22.3.1902-11.10.1944) 42 jaar AH.6.149 Weber, Matr.Pion. Willi Ernst Kurt (21.2.1907-29.10.1944) 37 jaar AH.7.163 Wussow, Ogefr. Edmund (5.4.1924-25.10.1944) 20 jaar AH.7.175 november 1944 1 november Ahrens, San.Fw. Wilhelm (26.12.1914-1.11.1944) 29 jaar AH.7.167 Anders, Ogefr. Wilhelm (14.11.1911-1.11.1944) 32 jaar AH.8.187 Banitz, Gefr. Alfred (5.9.1903-1.11.1944) 41 jaar AH.8.179 Graf, Gren. Otto (10.8.1907-1.11.1944) 37 jaar AH.7.169 Hintzke, Matr.Art.Gefr. Johann (10.9.1904-1.11.1944) 40 jaar AH.8.184 Höhn, Gefr. Fritz (17.7.1907-1.11.1944) 37 jaar AH.8.192 Karohl, Wachtm. Otto (14.3.1908-1.11.1944) 37 jaar AH.7.174 Kittelberger, San.Gefr. (5.3.1905-1.11.1944) 39 jaar AH.7.170 Makoski, Ogefr. Peter (23.7.1911-1.11.1944) 33 jaar CR.3.64 Matzek, Ogren. Wilhelm (21.12.1902-1.11.1944) 41 jaar AH.8.189 Oberle, San.Ogefr. Hermann (20.9.1901-1.11.1944) 41 jaar AH.7.168 Picard, Stgefr. Heinz (16.7.1915-1.11.1944) 29 jaar AH.8.188 Reinhardt, Matrose Wilhelm (1.9.1906-1.11.1944) 38 jaar AH.8.181 Riedel, Gefr. Johannes (28.11.1904-1.11.1944) 39 jaar AH.7.171 Rohrer, Ogren. Anton (8.3.1901-1.11.1944) 33 jaar AH.8.178 Slonka, Gren. Ferdinand (18.10.1904-1.11.1944) 40 jaar AH.8.176 Schneider, Gefr. Hans (14.3.1903-1.11.1944) 31 jaar AH.7.172

2 november Fischer, Uffz. Ernst (18.10.1916-2.11.1944) 28 jaar CR.3.66 Lücke, Lt. Karl Hubert (19.8.1910-2.11.1944) 34 jaar CR.3.68 Prisille, Gefr. Otto (20.2.1902-2.11.1944) 42 jaar AH.9.217 Schramm, Stabs.Gefr. Werner (18.6.1918-2.11.1944) 26 jaar CR.3.67 Schüritz, Ogefr. Otto (11.5.1909-2.11.1944) 35 jaar CR.3.65

3 november Bennecke, Gefr. Berthold (5.5.1908-3.11.1944) 36 jaar AH.8.186 Brendel, Ogefr. Bernhard (9.6.1916-3.11.1944) 28 jaar AH.8.193 Sarbacher, Ob.Pionier Wilhelm (26.1.1926-3.11.1944) 18 jaar AH.8.190 Schnabel, Ogefr. Erich (9.6.1922-3.11.1944) 22 jaar AH.8.194 Taubert, Ogefr. Herbert (15.8.1915-3.11.1944) 29 jaar AH.8.185 Temme, Hptm. Kurt (23.6.1903-3.11.1944) 41 jaar AH.8.183 Werner, Ogefr. Gerhard (30.10.1916-3.11.1944) 28 jaar AH.8.195 Wiesler, Gefr. Josef (24.5.1909-3.11.1944) 35 jaar AH.8.191

4 november Bläsing, Gefr. Wilhelm (21.7.1917-4.11.1944) 27 jaar AH.8.196 Joch, Uffz. Wilhelm (28.8.1913-4.11.1944) 31 jaar AH.8.199 Kühlich, Gefr. Johannes (14.8.1902-4.11.1944) 42 jaar AH.8.198 Manecke, Gefr. Wilhelm (17.3.1908-4.11.1944) 36 jaar AH.8.177 Schulz, Gefr. Gerhard (16.11.1904-4.11.1944) 39 jaar AH.8.180

5 november Kobrow, Kan. Kurt (5.7.1906-5.11.1944) 38 jaar AH.8.197

6 november Gorski, Gefr. Norbert (11.9.1925-6.11.1944) 19 jaar AH.9.201 Henkel, Gefr. Karl (9.6.1924-6.11.1944) 20 jaar AH.8.200

7 november Altrogge, Pion. Karl (21.12.1919-7.11.1944) 24 jaar AH.9.207 Gremlik, Gren. Richard (31.3.1905-7.11.1944) 39 jaar AH.9.202 Günther, Uffz. Erich (27.9.1912-7.11.1944) 32 jaar AH.9.204 Hirsch. Ob.Funker Wilhelm (12.12.1901-7.11.1944) 42 jaar AH.9.208 Schmidt, Ogefr. Hans (13.9.1920-7.11.1944) 24 jaar AH.9.206 Weichsberger, Leutn.d.Reserve Franz (1.11.1910-7.11.1944) 34 jaar AH.9.209

8 november Mahlfeld, Uffz. Willi (12.12.1909-8.11.1944) 34 jaar AH.9.203 december 1944 Brehme, Gefr. Hermann (5.10.1905-21.12.1944) 39 jaar graf onbekende soldaat Kiener, Ogefr. Franz (1.12.1903-19.12.1944) 41 jaar AH.9.211

48

1945 Herold, Jakob (26.1.1902-19.2.1945) 43 jaar CR.2.38 overig Dürrsperger, Gefr. Berthold (10.11.1923-…) vermist 7.11.1944 Wagner, Ogefr. Gerhard (4.12.1913-…) AH.9.210

Onbekende Duitse soldaat Onbekende Duitse soldaat Onbekende Duitse soldaat Onbekende Duitse soldaat (...-11.9.1944) AH.4.82 Onbekende Duitse soldaat (...-7.11.1944) AH.9.205 Onbekende Duitse soldaat Ogefr. (...-1.11.1944) AH.8.182 Onbekende Duitse soldaat (...-11.9.1944) AH.4.96

3. Franse militairen

Bij de Sloedam en in de omgeving van Arnemuiden hebben de Franse militairen op 17 mei 1940 felle gevechten geleverd met SS-troepen. ’s Morgens vroeg werd al de eerste aanval uitgevoerd welke mislukte. Pas laat in de namiddag lukte het de Duitsers over de Sloedam heen te komen en uiteindelijk Walcheren in te nemen. In totaal sneuvelden er op 17 mei 1940 19 Franse militairen. Op 30 oktober 1944 sneuvelde nog de Franse piloot J.J.A. Camus met zijn Spitfire bij Kleverskerke.

17 mei 1940

Barbier, Sold. 2 Cl. François (20.2.1903-17.5.1940) 37 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Loguivy-Plougras.

Guéguen, Sold. Allain Marie (13.6.1908-17.5.1940) 31 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Saint Sauveur.

Juvin, Sold.Georges (17.2.1905-17.5.1940) 35 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Ivry sur Seine. Le Borgne, Sold. Marcel Marie (…-17.5.1940) (…) jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Vak E, rij 2, nr. 10).

Le Bougeant, Sold. Jean Marie (7.6.1909-17.5.1940) 30 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Vak E, rij 2, nr. 12).

Le Guen, Sold. François Marie (…-17.5.1940) (…) jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Vak E, rij 2, nr. 11).

Laplanche, Sold. 2 Cl. Eugène François (7.9.1906-17.5.1940) 33 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Yvignac.

Lechat, Sold. Marcel Gaston Joseph (16.2.1905-17.5.1940) 35 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Parennes.

Letellier, Sold. Eugène Raoul (17.10.1913-17.5.1940) 26 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Douvres.

Louazel, Sgt. Victor Eugène Raoul (10.7.1905-17.5.1940) 34 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Combourg.

Morvan, Sold. Guillaume Yves Marie (16.4.1905-17.5.1940) 35 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Plouisy.

Pascot, Mar.d.log. Dénis Jean Edouard (10.9.1916-17.5.1940) 23 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Le Garric.

Philippe, Sold. Etienne Louis (…-17.5.1940) (…) jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Vak E, rij 2, nr. 6).

Porcher, Sold. Michel Robert (…17.5.1940) (…) jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Vak E, rij 2, nr. 7).

Rault, Cap.l Joseph (…-17.5.1940) (…) jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Vak E, rij 2, nr. 8).

Roisin, Brig. Chef René Gaston (2.10.1909-17.5.1940) 30 jaar. 50 R.A.D. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Breuil Le Vert.

Rua, Sold. 2 Cl. Dominico (13.11.1913-17.5.1940) 26 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Villejuif.

49

Thibon, Sold. Léon (10.7.1917-17.5.1940) 22 jaar. 23 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Vak E, rij 2, nr. 9).

Weill, Lt. Claude (15.9.1915-17.5.1940) 24 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Begraafplaats Arnemuiden. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Elbeuf. 30 oktober 1944 Camus, S.Lieut. Jean Jacques André (4.7.1921-30.10.1944) 23 jaar. No. 329 Squadron RAF. Hij sneuvelde bij Kleverskerke (Gemeente Arnemuiden), toen zijn Spitfire Mk IX PT673 werd geraakt door Duitse Flak. Het vliegtuig stortte ong. 15.15 uur neer en boorde zich ca. 2 m diep in de grond. Doordat de grond zacht was kon de piloot niet direct worden geborgen. Pas op 13 augustus 1945 werd de piloot geborgen en kon zijn identiteit definitief worden vastgesteld. In 1949 werd zijn lichaam overgebracht naar Frankrijk en in Thiers (departement Puy-de- Dôme) worden herbegraven.

Veldgraven van gesneuvelde Franse militairen bij de Sloedam te Arnemuiden.

Opgraving van S.Lieut. Camus op 13 augustus 1945 te Kleverskerke. S.Lieut. J.J.A. Camus

4. Nederlandse militairen

1940

Hildebrand, Matroos vliegtuigmaker 3e kl. Gerrit Everardus (Amsterdam; 28.10.1917-17.5.194019) 22 jaar. Stamboeknummer: 11122. Hildebrand sneuvelde bij de Sloedam en heeft als overlijdensplaats Arnemuiden. Hij was afkomstig van het Marine Vliegkamp te Veere en maakte deel uit van de Koninklijke Marine. Hij werd op 19 mei 1940 voorlopig begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Arnemuiden (grafnr. 271). Hij werd op 7 juni 1940 overgebracht naar de Noorderbegraafplaats te Amsterdam. Hij kreeg zijn definitieve rustplaats op het Militair ereveld Grebbeberg te Rhenen (Rij 6A, grafnr. 32).

Vos, Matroos vliegtuigmaker 3e kl. Johannes Marinus de (Voerendaal; 1.12.1918-17.5.1940) 21 jaar. Stamboeknummer: 12033. De zeemilicien De Vos van de Koninklijke Marine raakte ernstig gewond bij de Sloedam en overleed aan zijn verwondingen in het ziekenhuis te Goes. Hij werd begraven op de Rooms-Katholieke Begraafplaats St. Trudo te Eindhoven. Hij kreeg zijn definitieve rustplaats op het Militair ereveld Grebbeberg te Rhenen (Rij 9, grafnr. 23).

Huiszoon, Matr.1.[zm] Lieven (Vlissingen; 1.12.1912-14.5.1940) 27 jaar. Hij was opvarende van de Hr.Ms. BV 34 van de Koninklijke Marine. Dit schip is op 14 mei 1940 als gevolg van een zeemijnontploffing tot zinken gebracht in de Westerschelde/Deurloo. Echtgenoot van Geertruid van de Gruiter. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam is opgetekend in Gedenkboek 38. Zijn naam staat eveneens vermeld op het monument op de Grebbeberg voor degenen die vielen voor het vaderland en geen aanwijsbaar graf hebben.

Bronke, Korp. [Macht.] Marcus (Vlissingen; 23.6.1901-19.11.1940) . Hij was opvarende van Hr. Ms. O22 van de Koninklijke Marine. De onderzeeboot is vergaan in het Skagerrak. Echtgenoot van Jannetje Grootjans. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam is opgetekend in Gedenkboek 38.

1941 Belzen, Matr. [VRH] Joos van (Arnemuiden; 22.6.1906-28.4.1941) Koninklijke Marine. Hij was a/b Hr.Ms. Caroline. Dit was een vistrawler. Hij sneuvelde in de Baai van Milford Haven, toen het schip werd getroffen door een zeemijn. Echtgenoot van Jannetje Marijs. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam is opgetekend in Gedenkboek 38.

19 Op zijn grafsteen staat als overlijdensdatum 19 mei 1940. Dit moet zijn 17 mei 1940. Vermoedelijk is de overlijdensdatum abusievelijk verwisseld met de datum van begraven.

50

Hr.Ms. Caroline

1942 Ventevogel, Kwartm. Pieter (Vlissingen; 11.12.1905-27.2.1942) 36 jaar. Hij sneuvelde a/b Hr. Ms. Java van de Koninklijke Marine. Hij was afkomstig uit Vlissingen. Hij was de echtgenoot van Jannetje de Ridder. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam is opgetekend in Gedenkboek 39.

Kwartm. P. Ventevogel

1943 Belzen, Korp. [Macht.] Pieter van (Arnemuiden; 24.11.1900-21.2.1943) 42 jaar. Hij maakte deel uit van de Koninklijke Marine. Stamboeknr. 77143.Hij geraakte in Japans gevangenschap. Hij is omgekomen in Rintin, Thailand. Hij heeft meegewerkt aan de aanleg van de Birma-Spoorweg. Hij ligt begraven op de begraafplaats Kanchanaburi War Cemetery in Thailand (Vak 5, Rij C, nr. 27). Hij was afkomstig uit Souburg en was de echtgenoot van Sara Houmes.

Schroevers, Korp. Lieven (Veere; 4.1.1909-26.10.1943) 34 jaar. Hij maakte deel uit van de Koninklijke Marine. Hij geraakte in Japans gevangenschap. Hij kwam om in Kanchanaburi. Hij heeft meegewerkt aan de aanleg van de Birma-Spoorweg. Hij ligt begraven op de begraafplaats Kanchanaburi War Cemetery in Thailand (Vak 7, Rij B, nr. 27).

1944 -1945 Kluijfhout, Matr. 1 Willem (Arnemuiden; 9.7.1920-28.11.1944) 21 jaar. Omgekomen in Tarakan, Borneo. Hij was in dienst van de KM en geraakte in Japans gevangenschap in het voormalig Nederlands-Indië. Hij is in een Japans kamp om het leven gekomen. Hij heeft geen aanwijsbaar graf (Buiten Erevelden). Zijn naam staat in Gedenkboek 40. Zoon van Johannis Kluijfhout en Cornelia de Nooijer.

Doeser, Korp. Bernard Adriaan (Utrecht; 25.7.1917-10.2.1945) 27 jaar. Hij maakte deel uit van de eerste gevechtsgroep van de Koninklijke Nederlandse Brigade Prinses Irene. Hij kwam om het leven toen in Krabbendijke een V1 was neergestort. Hij werd op 13 februari 1945 begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Arnemuiden. Hij kreeg zijn definitieve rustplaats op het Militair ereveld Grebbeberg te Rhenen (Rij 9, grafnr. 50).

Belzen, Brig. [MMD] Job van (Arnemuiden; 1.2.1919-10.9.1945) 26 jaar. Hij maakte deel uit van het KNIL. Stamboeknr. 96498. Hij kwam als ex-Japans krijgsgevangene bij een vliegtuigongeluk om het leven. Het vliegtuig was op weg van Japan naar Batavia in 1945. Als overlijdensplaats is aangegeven kamp Formosa. Hij ligt begraven in Sai Wan War Cemetery te Hong Kong (China). De graflocatie is Vak 4, Rij N, Nr. 4. Hij was de zoon van Jacob van Belzen en Jacomina van Belzen.

Doorn, Marva 3e klas Amelia van (Ellewoutsdijk; 14.11.1924-16.9.1945) 20 jaar. Op 16 september 1945 kwam de 20-jarige Amelia van Doorn uit Ellewoutsdijk om het leven. Zij was militair (Marva 3e klas) bij de Koninklijke Nederlandse Marine. Zij verongelukte op het noodvliegveld te Arnemuiden kort nadat zij vanuit Engeland via een tussenstop in ´s-Gravenhage in Zeeland was gearriveerd voor een verlofperiode. Ze werd rond 18.30 uur met fataal gevolg geraakt door een propeller van het vliegtuig. Zij werd met militaire eer begraven te Ellewoutsdijk.

Marva 3e kl. A. Vliegtuigmaker 3e kl. Brig. J. van Belzen van Doorn G.E. Hildebrand

51

L. Schroevers Korp. B.A. Doeser Korp. J. van Belzen

5. Russische militairen In september 1944 sneuvelden twee Russische militairen in Arnemuiden. Zij konden niet worden geïdentificeerd en liggen nu als onbekenden begraven op het Russisch ereveld in Oud-Leusden (bij Amersfoort).

September 1944 Onbekende Russische soldaat (-11.09.1944). Hij sneuvelde te Arnemuiden. De Russische militair ligt begraven op het Russisch ereveld ( Vak D, rij 8, nr. 814).

Onbekende Russische soldaat (-15.09.1944). Hij sneuvelde te Arnemuiden. De Russische militair ligt begraven op het Russisch ereveld ( Vak D, rij 9, nr. 813). Onderdeel: EM 22615.

Graf onbekende Russische soldaat (Vak D, rij 9, nr. 813) Graf onbekende Russische soldaat (Vak D, rij 9, nr. 814)

52

Algemene Begraafplaats te Arnemuiden (ca. 1945-1955). Op de voorgrond liggen de Duitse militairen begraven en aan de overzijde liggen de Franse militairen begraven.

53 b.Middelburg

1.Amerikaanse militairen Op 18 oktober 1944 ca. 13.30 uur stortte bij Buttinge een Amerikaanse B24J (registratienummer 42-50596) bommenwerper neer. De Duitse Flak schoot de staart van het vliegtuig eraf waardoor het vliegtuig neerstortte. De bommenwerper kwam neer op 3 km ten westen van Middelburg bij Buttinge. Twee bemanningsleden werden eerst te Grijpskerke begraven en later op de Alg. Begraafplaats te Middelburg.

Dolan jr., 2nd Lieut. [CoPilot] Charles (-18.10.1944). USAAF. Hij maakte deel uit van 44th Heavy Bomb Group, 68 Bomb Squadron. Zijn legernummer was: O-825804. Hij ligt nu begraven op de Amerikaanse Militaire Begraafplaats te Margraten (Plot: B.3.32) Fuxa, S. Sgt. [Radio-Operator] Ernest C. (-18.10.1944). USAAF. Hij maakte deel uit van 44th Heavy Bomb Group, 68 Bomb Squadron. Zijn legernummer was: 18194853. Hij ligt nu begraven op de Amerikaanse Militaire Begraafplaats te Margraten (Plot: B.12.12).

De andere bemanningsleden waren: Lehnhausen, Pilot Lt Edward G.. 0-764355 KIA. Hij is begraven op de Amerikaanse Militaire begraafplaats te Luxemburg (Plot: B.7.11). Witkin, Navigator 2/Lt Leonard 0-701359 KIA. Hij is begraven in de USA Haynam, Engineer S.Sgt Richard D. 35610332 KIA. Hij is begraven op de Amerikaanse Begraafplaats te Luxemburg (Plot: I.7.10) Young, Waistgunner Sgt William C. 36743059 KIA. Hij is begraven in de USA Adams, Waistgunner Sgt Carl E. 34735355 KIA. Hij is begraven in de USA Gunter, Tailgunner Sgt Noah 14195404 KIA. Hij is begraven in de USA Davis, Nosegunner Sgt Bryan C. 34248744 KIA. Hij is begraven in de USA

2nd Lieut. Dolan

2. Britse militairen

De Britse Militaire Begraafplaats te Bergen op Zoom

23 oktober 1944 Leigh, Piot Officer (Flt.Engineer) Eric (-23.10.1944) 39 jaar. 463 (R.A.A.F.) Squadron RAF (VR). Legernr. 185670. De plaats waar hij sneuvelde is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 13.A.3).

54

1 november 1944 Tighe, Petty Officer Motor Mechanic John Frank (-1.11.1944) 29 jaar. H.M. L.C.G. (M0 102 Royal Navy. Legernr. C/MC 501505. De plaats waar hij sneuvelde is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.1).

3 november 1944 Martin, Rfn. James (-3.11.1944) 22 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 3254390. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.10). Robertson, Pte. Douglas (-3.11.1944) 24 jaar. 5th Bn. Highland Light Infantry (HLI). Legernr. 3318098. De plaats waar hij sneuvelde is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 7.B.1). Siddall, L.Cpl. Laurence (-3.11.1944) 27 jaar. 6th Bn Cameronians (SR). Legernr. 3250800. De plaats waar hij sneuvelde is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 7.A.2).

4 november 1944 McKenna, Fus. Denis (-4.11.1944) 21 jaar. 4/5th Bn. Royal Scots Fusiliers. Legernr. 14656931. De plaats waar hij sneuvelde is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 7.A.3).

6 november 1944 Bij de bevrijding van Middelburg op 6 november 1944 werden elf Buffaloes ingezet om vanuit Vlissingen over het water Middelburg te bereiken. De verrassingsaanval lukte en de Duitse Gen. W. Daser gaf zich als commandant van de 70. Infanterie-Division over aan de Britse troepen. Eén van de Buffaloes liep rond 15.20 uur op een mijn in de omgeving van het gebied Ter Hooge/Toorenvliedt. De namen van de gesneuvelde militairen waren als volgt:

7/9th Royal Scots Whitworth, Pte. William (…-6.11.1944) 20 jaar. Legernr. 14322409. De eerste graflocatie was de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.3).

11th Royal Tank Regiment (11th RTR) Sykes, L.Cpl. David (…-6.11.1944) 24 jaar. Legernr. 3780872. De eerste graflocatie was de RK-Begraafplaats te Lewedorp. Hij ligt nu begraven op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 7.B.22). Graham, Tpr. John (…-6.11.1944) 28 jaar. Legernr. 4463585. De eerste graflocatie was de RK-Begraafplaats te Biervliet. Hij ligt nu begraven op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 19.B.7). Grice, Tpr. Joseph (…-6.11.1944) 32 jaar. Legernr. 4463588. De eerste graflocatie was de RK-Begraafplaats te Biervliet. Hij ligt nu begraven op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 19.A.12). McKenzie, Tpr. William (…-6.11.1944) 28 jaar. Legernr. 3055264. De eerste graflocatie was de RK-Begraafplaats te Biervliet. Hij ligt nu begraven op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 19.B.5).

7th Bn The Manchester Regiment Smith, Pte. Andrew Hunter (…-6.11.1944) 32 jaar. Legernr. 14666797. De eerste graflocatie was de RK-Begraafplaats te Biervliet. Hij ligt nu begraven op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 16.B.2).

7 november 1944 Thurman, Leading Craftman Roy (-7.11.1944). RAF (VR). Legernr. 988391. De plaats waar hij sneuvelde is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 4.B.6).

20 november 1944 Grayburn, Lt. Richard Echlin (-20.11.1944) 25 jaar. Royal Engineers. Legernr. 176540. De plaats waar hij is gesneuveld is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.5). Niccolls, Sjt. Alfred Raymond (-20.11.1944) 30 jaar. 510th Field Coy. Royal Engineers. Legernr. 2031791. De plaats waar hij sneuvelde is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.6).

22 november 1944 Roffey, Dvr. Thomas James (-22.11.1944) 21 jaar. 297th Gen. Transport Coy. RASC. Legernr. De plaats waar hij sneuvelde is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 7.C.2).

2 december 1944 Hearnden, L.Cpl. Alfred Thomas (-2.12.1944) 31 jaar. 509th Field Coy. Royal Engineers. Legernr. 176540. De plaats waar hij is gesneuveld is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.9). Hickmott, Spr. John Frederick (-2.12.1944) 33 jaar. 509th Field Coy. Royal Engineers. Legernr. 3394250. De plaats waar hij is gesneuveld is onbekend. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.8).

4 december 1944 Op maandag 4 december 1944 vond achter een perceel aan de Lange Noordstraat, achter de Burggang, een ontploffing plaats. Er werden twee Britse militairen gedood. Uit een onderzoek bleek dat twee Duitse landmijnen waren geëxplodeerd. De twee gesneuvelde militairen behoorden tot het 509 Field Company Royal Engineers.

55

Lamb, Sjt. John (-4.12.1944) 29 jaar. 509 Field Coy. Royal Engineers. Legernr. 2093652. Hij sneuvelde te Middelburg. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.7). Neill, Driver George Henry (-4.12.1944) 24 jaar. 509 Field Coy. Royal Engineers. Legernr. 14553369. Hij sneuvelde te Middelburg. De eerste graflocatie was aan de Alg.Begraafplaats te Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Plot: 21.A.2).

3. Canadese militairen

Kuchuiran, Pte. George (-1.11.1944) 22 jaar. Legernummer K/50707. Militaire eenheid: The Calgary Highlanders. Hij sneuvelde bij de strijd om de Sloedam. Eerste graflocatie was achter het COAK te Middelburg. Hij ligt nu begraven op de Canadian War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 10, rij A, nr. 3).

De Canadese Militaire Begraafplaats te Bergen op Zoom.

4. Duitse Militairen

1943 Langenhahn, Uffz. Wilhelm (Erfurt; 6.2.1910-21.3.1943) 33 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 15).

Obruca, Ogefr. Otto (Brünn; 15.8.1923-11.7.1943) 19 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 30).

Kühnel, Gefr. Hans Joachim (…; 11.1.1923-18.9.1943) 20 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 31). januari-september 1944 Schell, St.Feldw. Willi (Sommersdorf; 8.1.1907-5.1.1944) 37 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 17).

Mink, Uffz. Hans (Freiburg; 3.12.1920-7.7.1944) 23 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 32). oktober 1944 Freitag, Ogefr. Kurt (Gr. Blaustein; 10.6.1913-23.10.1944) 31 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 35).

56

Wandaller, Stabs.Fw. Johann (Dornbach im Spittal; 18.12.1908-23.10.1944) 35 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 36). Hij werd geëxecuteerd, nadat hij was veroordeeld door een rechtbank wegens desertie.

Zöller, Wilhelm (Köln-Lindenthal; 13.11.1921-23.10.1944) 22 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 37).

Eichhorn, Gefr. Alois (Zwingenberg; 21.2.1903-28.10.1944) 41 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 22).

Spiess, Hauptgefr. Paul (Dresden; 10.5.1916-30.10.1944) 23 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 39).

Vermoedelijk begin november 1944 Onbekende Duitse soldaat. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 15).

2 november 1944 Nienhaus, Feldw. Hubert (Wiek/Borken;12.12.1910-2.11.1944) 32 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 12).

3 november 1944 Geserick, Gefr. Fritz (Treuenbrietsen; 25.1.1925-3.11.1944) 19 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 09). Heinicke, Günter (Luckenwalde; 3.4.1925-3.11.1944) 19 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 07). Pioch, Gefr. Werner (Berlijn; 6.5.1919-3.11.1944) 25 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 13). Stieglitz, Gefr. Gustav (Heven/Bochum; 10.5.1911-3.11.1944) 33 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 11). Ulrich, Jacobus (…; 6.7.1926-3.11.1944) 18 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 08).

4 november 1944 Kahre, Wachtm. Wilhelm (Unterlübbe; 26.8.1916-4.11.1944) 28 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 20). Stölzig, Hans (Birkigt/Freital; 11.7.1914-4.11.1944) 30 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 06). Wiesner, Ogefr. Fritz (Schweidnitz; 29.4.1910-4.11.1944) 34 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 34).

5 november 1944 Böttcher, Ogefr. Hans (Osnabrück; 15.9.1904-5.11.1944) 40 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 10). Bub, Gefr. Karl (Wiesental; 20.1.1908-5.11.1944) 36 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 18). Czemicki, Ogefr. Franz (Domdorf; 25.12.1924-5.11.1944) 19 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 27). Frenzel, Gefr. Martin (…; 1.8.1912-5.11.1944) 22 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 14). Günther, Uffz. Fritz (Sonneberg; 17.10.1905-5.11.1944) 29 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 28). Keller, Wilhelm (Bergisch-Gladbach; 21.1.1909-5.11.1944) 35 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 19). Lausen, Omt. Hans (Flensburg; 5.4.1905-5.11.1944) 39 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 26). Petersen, Feldw. Peter (Wegacker; 8.8.1915-5.11.1944) 29 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 23). Volkmann, Gefr. Paul Wilhelm (Berlijn; 28.7.1905-5.11.1944) 39 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 24). Zangerie, Uffz. Johann “Hans” (Eppelborn; 16.12.1917-5.11.1944) 26 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 33).

6 november 1944 Bien, Ogefr. Gerhard (Homberg; 3.11.1913-6.11.1944) 31 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 21). Kross, Ogefr. Hans (Magdeburg; 1.2.1908-6.11.1944) 36 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 25).

7 november 1944 Paugstadt, Uffz. Wilhelm “Willy” (Königsberg; 16.5.1915-7.11.1944) 29 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 16). Paugstadt probeerde met de Duitse militair Wehdeking uit Middelburg te ontsnappen in de nacht van 6 op 7 november 1944, maar dat mislukte. Rond 02.00 uur ’s nachts werden ze bij het station van Middelburg opgemerkt. Er ontstond een vuurgevecht waarbij Paugstadt sneuvelde. Wehdeking werd gevangen genomen.

57

1945 Herold, Jakob20 (Schweinheim; 26.1.1902-19.2.1945) 43 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 2, nr. 38).

Aichele, Pion. Ulrich (Brückenheim; 9.4.1926-21.12.1945) 19 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 02).

1946 Degener, Ob.Feldw. Max (Berlijn; 28.12.1913-3.2.1946) 23 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 03).

Robert, Uffz. Egon (Magdeburg; 11.7.1921-13.3.1946) 24 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 04).

Schlicke, Gren. Günther (Dresden; 23.7.1928-27.4.1946) 17 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 05).

Rasche, Matr. Wolfgang (Dresden; 13.2.1927-15.7.1946) 19 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. In november 1955 werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CR, Rij 1, nr. 01).

Uffz. Willy Paugstadt

5. Franse militairen

17 mei 194021

Guignard, Jean Emile (Carignan (Ardennes); 24.2.1912-17.5.1940) Militaire eenheid: 405e RADCA. Half verkoold in auto gevonden a/d Nieuwlandseweg. Als onbekende soldaat begraven op de Alg. Begr. Middelburg op 20 mei 1940. Daarna herbegraven op 2 mei 1941 op de RK-begraafplaats. Nu begraven op de Franse Militaire Begraafplaats Kapelle: E-2-4.

Le Gac, Charles Louis Marie (Duault (Cotes du Nord); 6.5.1906-17.5.1940) Militaire Eenheid 224 R.I. Half verkoold in auto gevonden a/d Nieuwlandseweg. Als onbekende soldaat begraven op Alg. Begr. Middelburg. Daarna begraven op 20 mei 1940 op de RK-begraafplaats. Nu begraven op de Franse Militaire Begraafplaats Kapelle: E-2-4.

Leroyer, Paul René Louis (Bain de Bretagne (Ille-et-Vilaine); 29.6.1913-17.5.1940) Militaire eenheid: 271 R.I. Hij werd gevonden naast een auto a/d Nieuwlandseweg (weg van Nieuwland naar Middelburg).Was eerst als onbekende begraven. Daarna begraven op 20 mei 1940 op de RK-begraafplaats. Nu begraven op de Franse Militaire Begraafplaats Kapelle in graf E-2-1.

Ravassy, Jean Philippe (Varennes sur Allier (Allier); 22.7.1912-17.5.1940) Militaire eenheid: 405e RADCA. Hij werd gevonden in sloot langs Nieuwlandseweg in een weiland. Eerst begraven op de Alg. Begr. Middelburg. Daarna begraven op 20 mei 1940 op de RK-begraafplaats. Aanvankelijk als onbekende militair begraven. Begraven: Franse Militaire Begraafplaats Kapelle E-2-2.

Toublanc, Georges René Raymond (François (Nantes) Loire-Inferieure; 8.12.1910-17.5.1940). Zijn lichaam werd gevonden bij de spoorlijn. Militaire eenheid: 224 R.I. Eerste graflocatie: 21 mei 1940 RK-Begraafplaats Middelburg (a/d Walcherseweg [vroeger: Seisweg]). Nu begraven: Franse Militaire Begraafplaats Kapelle E-2-5.

Onbekende Franse soldaat (…-17.5.1940). Gevonden naast auto a/d Nieuwlandseweg. Als onbekende soldaat begraven op 21 mei 1940 op de RK-begraafplaats. Nu begraven op de Franse Militaire Begraafplaats Kapelle: E-2-4.

Onbekende Franse soldaat (…-17.5.1940) Geen verdere details bekend. Eerst begraven op de RK-Begraafplaats te Middelburg. Nu begraven op de Franse Militaire Begraafplaats Kapelle: E-2-3.

Bijzonderheden

20 Hij is vermoedelijk eind oktober/begin november 1944 gesneuveld in Arnemuiden. 21 Er is een lijst van begraven militairen waaruit is op te maken dat op 11/13 mei 1940 een onbekende soldaat op de RK-Begraafplaats zou zijn begraven. Dit is zeer waarschijnlijk een vergissing. Er zijn aanvankelijk 5 Franse militairen begraven op de Alg. Begraafplaats; 2 Franse bemanningsleden welke zijn gesneuveld in Vlissingen en begraven op 13 mei 1940 op de RK-begraafplaats en tot slot zijn op 17 mei 1940 twee Franse militairen op de RK-begraafplaats ter aarde besteld; t.w. CD Toublanc en een onbekende Franse soldaat. In totaal derhalve 9 Franse militairen. De documentatie die zich in de archieven is onduidelijk, omdat men er oorspronkelijk vanuit ging dat 8 militairen waren gesneuveld. Dit is later onjuist gebleken, omdat bij de overbrenging van de gesneuvelde Fransen naar de Militaire Begraafplaats te Kapelle c.q. Frankrijk het bleek te gaan om 9 lichamen.

58

Wel begraven in Middelburg, maar gesneuveld in Vlissingen zijn de twee Franse bemanningsleden van de Potez 631 van Escadrille AC2. Zij waren op 11 mei 1940 ca. 17.20 uur met hun vliegtuig neergestort in de Verkuijl Quakkelaarstraat te Vlissingen. De gesneuvelden Franse militairen waren: Saméry, Maître-Pilote Pierre Georges (Fameck (Moselle); 12.8.1912-13.5.1940) en Le Maresquier, Quartier-Maître Eugène Louis (Tourlaville (Manche); 3.5.1917-13.5.1940). Ze werden op 13 mei 1940 begraven op de RK-begraafplaats te Middelburg. Zij liggen nu (als onbekende soldaat) begraven op de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle; Saméry ligt in graf E-1-11 en Le Maresquier ligt in graf E-1-12.

6.Nederlandse militairen

1 oktober 1939 Grootjans, Kplknst. Cornelis (Middelburg; 22.1.1899 -1.10.1939) 40 jaar. Op 1 oktober 1939 raakten de schroeven van de mijnenveger Hr.Ms. Jan van Gelder nabij het Boomkensdiep een mijn van de eigen versperring. Door de explosie werd het achterschip zwaar beschadigd. Bij dit drama verloren zes opvarenden het leven en raakten er zeven gewond. Het schip werd naar Den Helder versleept om daar te worden gerepareerd. Hierbij kwam om het leven C. Grootjans van de Koninklijke Marine. Als overlijdensplaats is Den Helder aangemerkt. Hij ligt begraven in een Militair Particulier (=MP) graf (nr. 757) in Vak X op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Op zijn graf is geen steen geplaatst.

10 mei 1940 Flipse, Sergt. Adriaan Johannes (Amsterdam; 20.12.1916-10.5.1940) 23 jaar. Op 10 mei 1940 sneuvelde Serg. A.J. Flipse te Vierlingsbeek (NB). Hij maakte deel uit van 3-15 GB. Bij Sambeek - tegenover Afferden aan de Maas - waren drie kazematten [no.’s 52, 54 en 55] die het riviervak verdedigden, ondersteund door een stuk 8-staal bij het veerhoofd. Tegenover hen werd de met licht en zwaar anti-tankgeschut versterkte AA.256 actief. De kazemat S-54, die het gehele middenstuk tussen het veerhoofd en Heukelom verdedigen moest, werd volkomen in puin geschoten door het Duitse anti-tankgeschut. Alle drie de leden van de bezetting, t.w. Serg. Flipse en de soldaten Hendrikx en Meijboom, werden daarbij gedood. Hij werd oorspronkelijk begraven in Sambeek (NB). Op 25 november 1940 overgebracht en begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (grafnr. 1688). Na de inrichting van de Erehof werd hij hier herbegraven in grafnr. 3.

Boasson, Res. Kapt. Max Willem (Middelburg; 24.1.1896-10.5.1940) 44 jaar. Hij maakte deel uit van Tr. Det. Peel Div. De Res. Kapt. M.W. Boasson werd op 10 mei in alle vroegte door Kol. Schmidt naar Hasselt in België gestuurd om aldaar contact te leggen voor operationele afstemming. Hij vond echter op tragische wijze de dood, toen hij een brug overstak en deze op dat moment werd vernield door Belgische genisten. Pas ruim na de capitulatie van België werd de militair teruggevonden door Duitse genietroepen, die de brug wilden herstellen. Hij sneuvelde te Lommel (België). Hij ligt begraven op het Militair ereveld Grebbeberg te Rhenen (rij 3, nr. 55).

11 mei 1940 Twee Nederlandse militairen verongelukten met hun motor in de nacht van 10 op 11 mei 1940 te Yerseke. Ze werden beiden begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg.

Baljeu, Korp. François (Arnemuiden; 21.4.1918-11.5.1940) 22 jaar. Hij maakte deel uit van Staf 40 R.I. Hij werd op 14 mei 1940 begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg in grafnr. 1629. Later herbegraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 5).

Snoep, Korp. Cornelis (Rotterdam; 21.2.1904-11.5.1940) 26 jaar. Hij maakte deel uit van Staf 40 R.I. Hij werd op 14 mei 1940 begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg in grafnr. 1630. Later herbegraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 4).

14 mei 1940 Laat op de avond rond 23.30 uur op 13 mei 1940 kwam de staf van het 30e Regiment Infanterie (R.I.) aan bij de Schroebrug in Middelburg. Bij deze brug werden de militairen aangehouden door de militaire politie. Hierna werden ze plotseling beschoten vanaf het Vlissings Jaagpad door Franse militairen. Deze militairen gingen er vanuit dat vijandelijke troepen hen tegemoet kwamen. Ze openden daarom het vuur en de Nederlandse militairen schoten terug. Tijdens deze schotenwisseling sneuvelden zes Nederlandse militairen.

Staf-30-R.I. Aarts, Dpl.Sold. Johannes Laurijs Gerardus “Jan” (Hilvarenbeek; 20.9.1908-14.5.1940). Gesneuveld bij de Schroebrug. Militaire eenheid: Staf- 30 R.I. Oorspronkelijk begraven op de RK-begraafplaats te Middelburg. Later begraven op de RK-Begraafplaats te Hilvarenbeek. Jong, Korp. Ewout Johannes de (IJsselmonde; 28.4.1908-14.5.1940). Gesneuveld bij de Schroebrug. Militaire eenheid: Staf- 30 R.I. Oorspronkelijk begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Op 19 juni 1940 herbegraven op de NH-Begraafplaats te IJsselmonde. Graf is inmiddels geruimd. Zijn naam wordt herdacht op het monument op het Militair ereveld Grebbeberg voor de Nederlandse militairen die in mei 1940 zijn gevallen voor het vaderland maar geen aanwijsbaar graf hebben.

2-II-17 R.I. Pas, Sold. Franciscus Martinus “Frans” van de (Udenhout; 17.2.1912-14.5.1940) 28 jaar. Gesneuveld bij de Schroebrug. Militaire eenheid: 2- II-17 R.I. Hij was een zoon van Martinus van de Pas en Johanna Leijten. Hij heeft eerst gevochten in de Peellinie. Zijn militaire eenheid trok zich terug naar Zeeland. Hij sneuvelde in Middelburg. Hij werd begraven op de RK-begraafplaats te Middelburg. Hij werd op 10 januari 1941 overgebracht naar de RK-begraafplaats van Biezenmortel (gemeente Haaren, provincie Noord-Brabant).

16e Compagnie Pioniers (16 C.P.) Kellendonk, Sold. Arnoldus Franciscus “Nol”(Nijmegen; 2.5.1906-14.5.1940) 34 jaar. Gesneuveld bij de Schroebrug. Militaire eenheid: 16e Compagnie Pioniers. Hij was woonachtig in Nijmegen. Oorspronkelijk begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Later begraven op de RK-begraafplaats in Mook. Herbegraven op het Nederlands ereveld Loenen (Vak E, graf 767). Moerman, Sold. Johan (Tjalleberd; 26.5.1915-15.5.1940) 24 jaar. Hij overleed een dag later aan zijn verwondingen. Gesneuveld bij de Schroebrug. Militaire eenheid: 16e Compagnie Pioniers. Oorspronkelijk begraven op 16 mei 1940 op de Algemene Begraafplaats te Middelburg in grafnr. 1161. Herbegraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 2) Sandt, Sold. Johannes Wilhelm van de (Tilburg; 6.3.1916-14.5.194022) 24 jaar. Gesneuveld bij de Schroebrug.

22 Op zijn grafsteen staat als overlijdensdatum 11-5-1940. Dit is een vergissing, want hij sneuvelde op 14-5-1940.

59

Militaire eenheid: 16e Compagnie Pioniers. Oorspronkelijk begraven op 15 mei 1940 op de Algemene Begraafplaats te Middelburg in grafnr. 1160. Begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 1)

15 mei 1940 Pleijte, 1e Lichtwachter-stuurman Pieter Jacob Laurens François Johannes (Vlissingen; 8.11.1902 -15.5.1940) 37 jaar. Militaire Eenheid: Koninklijke Marine. Woonplaats: Vlissingen. Het lichtschip `Noord Hinder` lichtschip 7 werd in verband met de toenemende oorlogsdreiging op 12 maart 1940 binnengehaald en opgelegd in Vlissingen, naast eveneens het binnengehaalde lichtschip 6. Tijdens de meidagen van 1940 werden beide schepen via het Kanaal door Walcheren versleept naar Middelburg om te voorkomen dat ze tot zinken werden gebracht. Beide lichtschepen werden afgemeerd langs de Loskade te Middelburg. Door een overvliegend Duits gevechtsvliegtuig werd de "Noord Hinder" op 15 mei 1940 om 09.00 uur gemitrailleerd. Daarbij werd de zich aan boord bevindende 1e lichtwachter/stuurman Pleijte van het Loodswezen dodelijk gewond. Zijn stoffelijk overschot werd op 19 mei voorlopig begraven in een veldgraf te Middelburg, maar later herbegraven op de Noorderbegraafplaats te Vlissingen (Vak II, grafnr. 382).

Herdenkingsplaat met daarop 1e Lichtw.-Stuurman P.J.L.F.J. Pleijte

17 mei 1940 Missaar, Adj. Opperkonstabel Jan (Leiderdorp; 27.8.1890-5.6.1940) 49 jaar. Kort na 12.00 uur werd door Duitse vliegtuigen brisantbommen afgeworpen. De commandant van de Marinekustwacht opperkonstabel J. Missaar werd zwaar gewond. Hij raakte gewond aan de Londensekaai en overleed aan zijn verwondingen op 5 juni 1940 te Roosendaal. Hij maakte deel uit van de Marine Kustwachtpost Middelburg. Hij ligt begraven op de Gem. Begraafplaats te Roosendaal in grafnr. 160.

Groepsfoto equipage mijnenlegger Hr.Ms. Pro Patria (1923- 1942) w.o. commandant Ltz1 C.C.F. Jager, Off.MSD 2 G.M. Fey, Bootsman Veenman, Sgt.Konst. Missaar en Sgt. Torpedomaker Dijkstra.

Zonneveld, Schrijversmaat Willem (Schiedam; 30.12.1912-17.5.1940) 27 jaar. Stamboeknummer 11328. Kort na 12.00 uur werd het Commando Zeeland gevestigd aan de Koepoortstraat door brisantbommen getroffen. Tijdens dit bombardement sneuvelde Schrijversmaat Zonneveld die geplaatst was op het stafkwartier. Hij werd aan de Londensekaai gevonden. Hij werd aanvankelijk begraven op de RK Begraafplaats. Hij ligt nu begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (Erehof, grafnr. 7). Militaire eenheid: Koninklijke Marine.

19 november 1940 Broodman,Sgt. Cornelis (Middelburg; 10.10.1906-19.11.1940) 34 jaar. Hij was machinist a/b Hr.Ms. O22. Hij sneuvelde in het Skagerrak. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 38.

13 november 1942 Reijnhoudt, Korp. Pieter (Vlissingen; 16.3.1908-13.11.1942) 34 jaar. Hij was machinist a/b Hr.Ms. Isaac Sweers. Deze torpedobootjager werd getorpedeerd op de Middellandse Zee (op 55 mijl ten noordwesten van Algiers) door de U-431 (zgn. U-boot) waarna het schip zonk. Van de 194 opvarenden kwamen er 103 om het leven. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 39.

27 februari 1942 Adriaanse, Matroos 2e kl. Cornelius (Middelburg; 10.11.1921-27.2.1942) 20 jaar. Hij maakte deel uit van de KM. Hij sneuvelde in de Java Zee a/b Hr. Ms. Java. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 38.

Brasser, Stoker I Lein Pieter (Vrouwenpolder; 29.6.1920-27.2.1942) 21 jaar. Hij was stoker I a/b van Hr. Ms. Java van de Koninklijke Marine. Dit schip ging ten onder in de Slag om de Javazee. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 38.

60

Buijs, Matr. II Cornelis Marinus (Veere; 12.11.1921-27.2.1942) 20 jaar. Hij maakte deel uit van de KM. Hij sneuvelde in de Java Zee a/b Hr. Ms. De Ruyter. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 38.

13 november 1942 Bok, Sergt. Marinus Adriaan (Middelburg; 4.4.1907-13.11.1942) 35 jaar. Hij was machinist a/b Hr. Ms. Isaac Sweers van de Koninklijke Marine. Hij sneuvelde in de Middellandse Zee. Hij kreeg een zeemansgraf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 38.

23 september 1943 Hamelink, Sld.Inf. Pieter (Kruiningen; 4.7.1912-23.9.1943) 31 jaar. Hij maakte deel uit van het KNIL. Hij werd krijgsgevangene van de Japanners. Hij werkte aan de Birma-spoorweg. Hij overleed in Kuie in Thailand. Hij ligt begraven in de Kanchanaburi War Cemetery in Thailand (vak 3, rij E, nr. 65-69).

18 september 1944 Zwigtman, Sgt. Jan (Middelburg; 24.6.1904-18.9.1944) 40 jaar. Hij maakte deel uit van het KNIL en was machinist van “8874”. Hij overleed in de Indische Oceaan nabij Benkoelen a/b Junyo Maru. Hij kreeg zeemansgraf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 39.

21 september 1944 Verkleij, Sergt. Adrianus Theodorus Antonius (Middelburg; 29.6.1915-21.9.1944) 29 jaar. Hij maakte deel uit van het KNIL. Hij sneuvelde in de baai van Manilla a/b Toyofuku Maru. Hij kreeg zeemansgraf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 39.

25 oktober 1944 Dijkstra, Korp. Gerardus (Leeuwarderadeel; 3.3.1917-25.10.1944) 27 jaar. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakte hij deel uit van de Koninklijke Marechaussee. Hij vluchtte met een grote groep marcehaussees naar Engeland. Hij sloot zich uiteindelijk aan bij de Koninklijke Nederlandse Brigade Prinses Irene. Hij sneuvelde bij een gevechtsactie in Broekhoven bij Tilburg. Hij maakte toen deel uit van de 2e gevechtsgroep. Hij was getrouwd in Engeland. Uit zijn huwelijk werd één zoon geboren. Hij werd begraven in graf 901 op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Hij werd later herbegraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg in de Erehof (grafnr. 6).

23 november 1944 Visbeen, Serg. Jacob (Nieuwe Tonge; 29.9.1915-23.11.1944) 29 jaar. Hij maakte deel uit van de Koninklijke Nederlandse Brigade Prinses Irene. Op deze dag kreeg hij met enkele collega’s opdracht om het jaagpad langs het Kanaal door Walcheren te zuiveren van landmijnen. Ter hoogte van West-Souburg lag aan de dijk een groot aantal mijnen welke waren afgezet met een lint. Op een of andere manier is Serg. Visbeen binnen de afscheiding geraakt. Er volgde een enorme explosie waarbij een krater in de dijk is geslagen van 5m lang, 3m breed en 2m diep. Serg. Visbeen is hierbij gesneuveld. Hij werd eerst begraven op een locatie aan het Molenwater bij de Centrale Opleidingsschool voor Administratief Kader (=COAK). Later werd hij begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg in Vak Z, grafnr. 1078.

29 november 1944 Hamelink, Sergt.Vltg.Telgr.Adriaan (Goes; 17.3.1917-29.11.1944) 27 jaar. Hij was Sergt.Vltg.Telgr. bij de Koninklijke Marine. Hij sneuvelde te Deventer en was aan boord van een Mitchell bommenwerper. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Hij werd later overgebracht naar Nederlands ereveld Loenen (Vak A, grafnr. 1050).

27 februari 1945 Zweden, Kpl. Marinus Cornelis van (Goes; 4.7.1904-27.2.1945) 40 jaar. Hij diende in de functie van bottelier bij de Koninklijke Marine. Hij overleed op 27 februari 1945 te Vlissingen. Verdere details ontbreken omtrent zijn overlijden. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Zijn graf is later geruimd.

5 en 6 maart 1945 Kubber, Sold. Janus de (Middelburg; 11.10.1917-5.3.1945) 27 jaar. Hij was krijgsgevangen gemaakt door Duitsland. Hij maakte deel uit van 14 R.I. Hij overleed te Most in het voormalige Tsjechoslowakije. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Salzburg in Oostenrijk (vak B, rij 1, nr. 5).

Kubber, Sold. Arij de (Middelburg; 15.3.1920-6.3.1945) 24 jaar. Hij was krijgsgevangen gemaakt door Duitsland. Hij maakte deel uit van 14 R.I. Hij overleed te Most in het voormalige Tsjechoslowakije. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld te Salzburg in Oostenrijk (vak B, rij 1, nr. 6).

6 augustus 1946 Kuijper, Dirk de (Vlissingen; 4.11.1918-6.8.1946) 27 jaar. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg (grafnr. 2283). Hij werd niet als oorlogsslachtoffer ingevolge de statuten van de OGS aangemerkt, omdat hij een natuurlijke dood zou zijn gestorven. Zijn graf is inmiddels geruimd. Verdere gegevens (rang, militaire eenheid e.d.) ontbreken tot op heden.

4 oktober 1946 Hesse, Serg. Richard Antonie (Utrecht; ...-4.10.1946) 31 jaar. Hij sneuvelde bij het opruimen van explosieven te Middelburg. Hij maakte deel uit van de BTB. Hij woonde in Tilburg. Het is onbekend waar hij is begraven.

Korp. P. Reijnhoudt Sgt. J. Visbeen Korp. G. Dijkstra

61

Res.Kapt. M.W. Boasson Sold. J. L.G. Aarts Sold. F.M. van de Pas

Herdenkingsmonument voor de gevallenen in de meidagen van 1940 die geen aanwijsbaar graf hebben.

Sold. A.F. Kellendonk 1e Lichtw.-stuurman P.J.L.F.J. Pleijte Adj. Opp.J. Missaar

62

Sold. J. de Kubber Sold. A. de Kubber

63 c.Nieuw- en Sint Joosland

1. Britse militairen

Op 3 november 1944 werd operatie Mallard uitgevoerd. De Britse troepen staken ’s nachts het Sloe over en verrasten de Duitse verdediging ten zuiden van de Sloedam ter hoogte van de Bijleveldpolder in Nieuw- en Sint Joosland. Er vonden hevige gevechten plaats rondom de Binnendijk waarbij Britse troepen zware verliezen leden. De dag daarop werd een nieuwe aanval uitgevoerd welke succesvol bleek en daarna het verzet definitief gebroken. Op 5 november 1944 was Nieuw- en Sint Joosland bevrijd.

Arkison, L/Cpl. Joseph (-3.11.1944) 25 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 3248380. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 8, rij C, nr. 14).

McCall, Rfn. David Thomas (-3.11.1944) 27 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 32499003. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 8, rij C, nr. 17).

Clifford, Rfn. Robert James (-3.11.1944) 22 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 3254480. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was in de Gemeente Goes. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 7, rij A, nr. 8).

Corrigan, Cpl. James Joseph (-3.11.1944) 27 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 3250910. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 10, rij B, nr. 7).

Deveney, Rfn. George Robert (-3.11.1944) 20 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 14720404. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 8, rij C, nr. 16).

Miller, Rfn. Thomas (-3.11.1944) 21 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 3254646. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 10, rij A, nr. 8).

Moir, Rfn. Charles Tavendale (-3.11.1944) 24 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 14720404. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 8, rij C, nr. 15).

Munro, Cpl. Paul Ferguson (-3.11.1944) 25 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 3248136. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 10, rij A, nr. 12).

Niven, Rfn. Thomas (-3.11.1944) 21 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 3065868. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 8, rij C, nr. 4).

Owen, Rfn. Thomas (-3.11.1944) 20 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 14301791. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 7, rij B, nr. 10).

Siddall, L/Cpl. Laurence (-3.11.1944) 27 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 3250800. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was in de gemeente Middelburg. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 7, rij A, nr.2).

Sixsmith, Maj. John Dennis Charles (-3.11.1944) 28 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 637298. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 10, rij A, nr. 7).

Thompson, Rfn. Albert Erwin (-3.11.1944) 20 jaar. 6th Bn The Cameronians (SR). Legernummer 14375619. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 10, rij B, nr. 6).

Owen, Gnr. William Henry (-3.11.1944) 20 jaar. 80th Field Regiment Royal Artillery. Legernummer 2576789. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 7, rij B, nr. 10).

Smith, Gnr. Benjamin (-3.11.1944) 20 jaar. 80th Field Regiment Royal Artillery. Legernummer 3530260. Hij sneuvelde bij de Operatie Mallard in Nieuw- en Sint Joosland. De eerste graflocatie was aan de Binnendijk te Nieuw- en Sint Joosland. Zijn definitieve rustplaats kreeg hij op de British War Cemetery Bergen op Zoom (Vak 7, rij B, nr. 9).

64

Maj. Sixsmith

2. Duitse militairen

17 mei 1940 Na een luchtgevecht tussen Franse en Duits gevechtsvliegtuigen boven Walcheren werd een Messerschmitt neergeschoten. De Duitse piloot Max Kazmeier sneuvelde, toen zijn parachute niet opende. Het vliegtuig, type Messerschmitt Bf-109E, kwam neer in de Oud Sint Jooslandpolder. Op de plaats van de crash heeft een kruis gestaan.

Kazmeier, Uffz. Max (12.3.1918-17.5.1940) 22 jaar. 5.Gr./I./JG20. Hij kreeg aanvankelijk een veldgraf. Later werd zijn lichaam overgebracht naar de Duitse begraafplaats te Goes. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak BA, Rij 4, nr. 182).

Bij de gevechten eind oktober tot begin november 1944 sneuvelden in Nieuw- en Sint Joosland en omgeving 10 Duitse militairen. Er werden in totaal 11 gesneuvelde militairen begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats.23Alle Duitse soldaten sneuvelden te Nieuw- en Sint Joosland uitgezonderd Ogefr. Reichensteiner. Hij sneuvelde te Vlissingen, maar werd in Nieuw- en Sint Joosland begraven. oktober 1944 Bareiss, Gefr. Heinrich (24.4.1925-(….10.1944) 19 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 8, nr. 178).

24 oktober 1944 Reichensteiner, Ogefr. Ferdinand (4.6.1902-24.10.1944) 32 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 7, nr. 173).

1 november 1944 Bonse, Uffz. Julius (30.6.1902-1.11.1944) 42 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 7, nr. 174).

2 november 1944 Aichele, Gefr. Walter (5.8.1925-2.11.1944) 19 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 8, nr. 177). Fassbender, Ogefr. Ferdinand (30.6.1905-2.11.1944) 39 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 8, nr. 181). Nawrotzki, Ogefr. Kurt (28.1.1902-2.11.1944) 42 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 8, nr. 182). Padberg, Ogefr. Anton (23.4.1920-2.11.1944) 24 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak W, Rij 11, nr. 275).

3 november 1944 Bockisch, Ogefr. Erwin (23.1.1912-3.11.1944) 32 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 8, nr. 176). Einsiedler, Pion. Stefan (29.5.1926-3.11.1944) 18 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 8, nr. 179). Gruting-Schickenberg, Gefr. Alfred (20.5.1903-3.11.1944) 41 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 8, nr. 180). Harbich, Ogefr. Jakob (1.3.1910-3.11.1944) 34 jaar. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij begraven op de Duitse Militaire Begraafplaats te Ysselsteyn (Vak CS, Rij 7, nr. 175).

3. Franse militairen

In of in de omgeving van Nieuw- en Sint Joosland kwamen Franse militairen in gevecht met Duitse SS-troepen. De Fransen probeerden hierbij de Duitsers zo lang mogelijk tegen te houden. De bedoeling was, nadat de Duitsers de Sloedam hadden ingenomen, dat de andere reeds gevluchte militairen Vlissingen konden bereiken. Hier lagen Franse schepen gereed aan de kade die hen over de Westerschelde konden brengen naar het nog niet bezette Zeeuws-Vlaanderen. In totaal sneuvelden er 13 Franse militairen waarvan één onbekend is gebleven.

17 mei 1940

Colard, Sgt. Eugène (5.6.1902-17.5.1940) 37 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Auvillars, Frankrijk

Cousin, Sold. Jean (13.6.1907-17.5.1940) 32 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Gaillon, Frankrijk

23 Het dagboek van M.H. Braat noemt een aantal van ruim 14 a 15 Duitse gesneuvelden. Vermoedelijk zijn niet alle militairen geborgen in Nieuw- en Sint Joosland, maar ook elders. Hierbij moet men denken aan de gemeenten Arnemuiden, ’s-Heer Arendskerke of Middelburg. Uit de archiefstukken is dit echter niet aan te tonen.

65

Garrison, Cap.Ch.Louis (15.8.1915-17.5.1940) 24 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Bordeaux, Frankrijk

Josse, Mar.d.log. Armand (…-17.5.1940) 89 R.A.D. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Graf: D-2-2).

Kervran, Sold. Yvon (22.3.1909-17.5.1940) 31 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Leuhan, Frankrijk

Labbé, Cap. Jean (1.3.1908-17.5.1940) 32 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Plouzane, Frankrijk

Momot, Sold. Auguste (…-17.5.1940) 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Graf: D-2-4).

Morvan, Cap. Jean Louis (16.11.1904-17.5.1940) 35 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Le Coître Pleyben, Frankrijk

Pelcat, Cap. Charles (14.4.1907-17.5.1940) 33 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Rouen, Frankrijk

Rault, Cap. Constant (…-17.5.1940) 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Graf: D-2-3).

Le Roux, Sold. René (6.4.1908-17.5.1940) 32 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Leuhan, Frankrijk

Tardival, Sold. 2 Cl. Joseph (16.8.1905-17.5.1940) 34 jaar. 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog gerepatrieerd naar Frankrijk. Begraven in Villejeuf, Frankrijk onbekende Franse soldaat (-17.5.1940) 224 R.I. Eerste graflocatie: Nieuwe Begraafplaats Nieuw- en Sint Joosland. Na de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar de Franse Militaire Begraafplaats te Kapelle (Graf: D-2-5).

4. Nederlandse militairen

13 mei 1940 Ven, Sgt.2 Johannes Franciscus van de (Nieuw- en Sint Joosland; 3.12.1918-13.5.1940) 21 jaar. Hij maakte deel uit van I-14 Regiment Infanterie. Hij sneuvelde te Tiel. Hij ligt begraven op het Militair ereveld Grebbeberg te Rhenen (graf: rij 13, nr. 18).

Serg. J.F. van de Ven

11 november 1944 Scheijbeler, Johan Frederik Hendrik (Amsterdam; 15.10.1920-10.11.1944) 24 jaar. Hij was als gewoon dienstplichtige ingelijfd bij het 4e Regiment Infanterie (R.I.) van de lichting 1940 uit de gemeente Kethel en Spaland. In de meidagen van 1940 vocht hij tegen de Duitse troepen op het vliegveld Ypenburg. Hij kreeg voor zijn aandeel in deze gevechten het Bronzen Kruis (BK). Deze onderscheiding werd hem posthuum toegekend bij K.B. dd. 10 november 1949, nr. 12. Hij woonde te Westkapelle. Hij was opzichter/tekenaar van beroep. Hij overleed aan een ziekte in Nieuw- en Sint Joosland. Hij ligt begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland. Op zijn grafsteen staat het volgende: “Hier rust onze lieve zorgzame zoon Johan F. H. Scheijbeler geboren 15 october 1920 overleden 10 november 1944 te Nieuw en St. Joosland. Memoria Voor Christus een strijder – t. Vaderland een moedig soldaat Ypenburg 1940- Walcheren een moedig redder - october 1944”.

66

Het graf van soldaat Johan F.H. Scheijbeler.

15 januari 1945 In Nieuw- en Sint Joosland was aan de Rijksweg een verzamelplaats van explosieven, munitie e.d. Deze plek werd door burgers en/of militairen bewaakt. Op 15 januari 1945 was er een explosie. Hierbij werd Korporaal Breure gedood. Hij was kort daarvoor getrouwd in Engeland.

Breure, Korporaal Arie Leendert ”Arie”(Dinteloord; 16.4.1905-15.1.1945) 39 jaar. Militaire eenheid: Kon. Nederlandse Brigade Prinses Irene. Hij werd begraven op de Gem. Begraafplaats te Dinteloord (rij 4, nr. 6).

16 november 1946 Nood, Matroos 1e kl. Jan de (Arnemuiden; 29.7.1921-16.11.1946) 25 jaar. Hij was in dienst van de Koninklijke Marine. Hij is ziek geworden en werd opgenomen in het Centraal Militair Hospitaal (CMH) te ‘s-Gravenhage. Hij overleed aldaar op 16 november 1946. Hij was op 1 november 1945 gehuwd met de Engelse vrouw Martha Alice Taylor. Hij ligt begraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland (grafnr. B 37). Er is geen steen geplaatst op zijn graf.

Korp. A.L. Breure Matr. 1e kl. J. de Nood

5. Noorse militairen

30 oktober 1944 Fosse, Capt. Gunnar (-30.10.1944). Hij stortte neer met zijn Spitfire toen hij in Nieuw- en Sint Joosland beschietingen uitvoerde. Hij maakte deel uit van No. 127 Squadron RAF. Hij werd tijdelijk begraven te ’s-Heer Arendskerke. Na de Tweede Wereldoorlog werd zijn lichaam overgebracht naar Noorwegen.

4 november 1944 Solbu, Lt. Alf Christian (-4.11.1944). Hij sneuvelde bij de boerderij Groenendijk (kruising Boomdijk/Binnendijk). Hij maakte deel uit van 5th Highland Light Infantry (HLI). Hij werd tijdelijk begraven te ’s-Heer Arendskerke. Na de Tweede Wereldoorlog werd zijn lichaam overgebracht naar Noorwegen.

Capt. G. Fosse Lt. A.C. Solbu

67 d.Sint Laurens

In Sint Laurens zijn -zover bekend- geen militairen gesneuveld c.q. vermist.

68

Hoofdstuk 7. Gesneuvelde soldaten in de oorlog in Nederlands-Indië 1945-1962

Indonesië was tot 1949 bekend als Nederlands-Indië. Het was een Nederlandse kolonie tot het in 1942 werd bezet door de Japanners in de Tweede Wereldoorlog. Na de oorlog brak een strijd uit tussen nationalisten en de Nederlandse overheid. Nederland greep in en stuurde militairen om het land in bezit te houden, maar dit bleek tevergeefs. In 1949 werd de onafhankelijkheid van Indonesië uitgeroepen en werd het land een onafhankelijke republiek. Er sneuvelden ca. 5.000 Nederlandse militairen. In de periode van 1945 tot 1950 sneuvelden veertien Nederlandse militairen in het toenmalige Nederlands-Indië afkomstig uit Arnemuiden, Middelburg en Sint Laurens. Eén militair overleed in het Centraal Militair Hospitaal te ’s-Gravenhage en één militair te Colombo (Sri Lanka). Dit was de uit Middelburg afkomstige Stoker 2e kl. P.J. Joosse. Omdat zijn graf is geruimd, staat zijn naam vermeld in Gedenkboek 43. De veertien mannen liggen nu op militaire erevelden begraven in Indonesië. a.Arnemuiden

1946 Eppen, Kpl. [OVW] Pieter (Vlissingen; 14.8.1924-27.8.1946) 22 jaar. Militaire eenheid: Koninklijke Landmacht; MP 5/W Brig. Hij sneuvelde te Tjibeber. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Pandu te Bandung in Indonesië (Vak II, grafnr. 414).

1947 Jager, Kpl. Marn. Cornelis de (Arnemuiden; 11.12.1925-14.8.1947) 21 jaar. Militaire eenheid: Koninklijke Marine; Marbrig. Hij sneuvelde te Pasuruan. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Kembang Kuning te Surabaya in Indonesië (Vak C, grafnr. 75).

1949 Schroevers, Sld. 1e kl. Adriaan (Arnemuiden; 18.2.1927-6.1.1949) 21 jaar. Militaire eenheid: Koninklijke Landmacht; 6 IDI. Hij sneuvelde te Djokjakarta. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Candi te Semarang in Indonesië (Vak C, grafnr. 25). b.Middelburg

1945 Vos, Elt.Vlg.Wnr. Pieter de (Middelburg; 21.1.1919-4.9.1945) 26 jaar. Militaire eenheid: ML.KNIL. Hij overleed in Muntjoa, a/b van de B-25, N5-255. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Menteng Pulo te Jakarta in Indonesië (Vak Cil, grafnr.’s 225-229). Dit is een verzamelgraf. Hij ligt hier met nog vier bemanningsleden begraven.

1946 Verweij, Sld. Ekl. Nicolaas Johannes (Arnhem; 8.10.1926-25.2.1946) 19 jaar. Militaire eenheid: 2-14 RI [Bataljon Zeeland], Koninklijke Landmacht. Hij overleed in het Malakka Hospitaal in Penang. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Menteng Pulo te Jakarta in Indonesië (Vak VIII, grafnr. 39).

Breel, Mlt.Sgt. Adriaan Evert (Middelburg; 21.8.1923-18.5.1946) 22 jaar. Militaire eenheid: Tgft.18 Sqn.ML; KNIL. Hij sneuvelde te Batavia. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Menteng Pulo te Jakarta in Indonesië (Vak Cil., grafnr. 126).

Goedhart, Seiner 2e kl. [OVW] Willem (Middelburg; 1.9.1926-16.7.1946) 19 jaar. Militaire eenheid: Koninklijke Marine. Hij sneuvelde te Colombo. Hij ligt begraven op de Kanatte General Cemetery te Colombo in Sri Lanka (Vak 3, Rij EA grafnr. 24).

Belzen, Matr.II [OVW] Matthijs Cornelis van (Middelburg; 25.5.1926-7.8.1946) 20 jaar. Militaire eenheid: Koninklijke Marine. Hij sneuvelde te Soerabaja. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Kembang Kuning te Surabaya in Indonesië (Vak KDH A, grafnr. 14).

Joosse, Stoker 2e kl. Pieter Johannes (Middelburg; 14.12.1926-2.11.1946) 19 jaar. Hij was in dienst van de Koninklijke Marine. Bij terugkomst in Nederland werd hij ziek. Hij overleed op 2 november 1946 in het Centraal Militair Hospitaal (CMH) te ‘s-Gravenhage. Hij werd op 6 november 1946 in grafnr. 2333 begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg. Zijn graf is inmiddels geruimd. Omdat hij geen aanwijsbaar graf meer heeft, staat zijn naam in Gedenkboek 43 opgetekend.

Wielemaker, Sgt. Marinier [OVW] Cornelis (Middelburg; 11.3.192124-6.11.1946) 24 jaar. Militaire eenheid: Marbrig., Cie. K, 3e Inf. Bat.. Koninklijke Marine. Hij overleed in het Marine Hospitaal in Soerabaja. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Kembang Kuning te Surabaya in Indonesië (Vak C, grafnr. 200).

Holthuijzen, Kwart. Nicolaas25 (Middelburg; 31.5.1903-19.11.1946) 43 jaar. Militaire eenheid: Hr. Ms. Walcheren; Koninklijke Marine. Hij overleed in het hospitaal te Balikpapan. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Kembang Kuning te Surabaya in Indonesië (Vak KDH C, grafnr. 5).

1947 Moes, Marinier 2e kl. [O.V.W.] Johannes (Middelburg; 17.2.192626-7.11.1947) 21 jaar. Militaire eenheid: Marbrig.; Koninklijke Marine. Hij sneuvelde in Soerabaja. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Kembang Kuning te Surabaya in Indonesië (Vak C, grafnr. 229).

1949 Meel, Sld. Ekl. Hubertus Marinus van (Oosterhout; 29.9.1926-17.3.1949) 22 jaar. Militaire eenheid: 4 GRPI; Koninklijke Landmacht. Hij sneuvelde in Blitar/Kranggan. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Kembang Kuning te Surabaya in Indonesië (Vak BB, grafnr. 226).

Leijnse, Marn.2 Abraham Johannes (Middelburg; 1.4.1928-17.6.1949) 21 jaar. Militaire eenheid: Marbrig.; Koninklijke Marine. Hij sneuvelde in Sugio. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Kembang Kuning te Surabaya in Indonesië (Vak C, grafnr. 290). c. Nieuw- en Sint Joosland

24 Zijn geboortedatum is niet 30.11.1921 zoals op de grafsteen staat vermeld, maar 11.3.1921. 25 Zijn naam staat verkeerd op de herdenkingsplaquette op het Abdijplein. Zijn naam luidt officieel: “Holthuijzen”. 26 De OGS gaat uit van geboortedatum 17.3.1926.

69

d. Sint Laurens

1946 Baas, Sergt. [Mars.] Jan Pieter (Sint Laurens; 16.5.1925-6.9.1946) 21 jaar. Militaire eenheid: Koninklijke Marine. Hij sneuvelde te Soerabaja. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Kembang Kuning te Surabaya in Indonesië (Vak C, grafnr. 208).

Kpl. P. Eppen Korp. C. de Jager Sold.1e kl. A. Schroevers

Verzamelgraf o.a. Elt.Vlg.Wnr. P. de Vos Sold. 1e kl. N.J. Verweij Mlt.Sgt. A.E. Breel

Matr. M.C. van Belzen Sergt. C. Wielemaker Kwartm. N. Holthuijzen

70

Marn. J. Moes Sld.1e kl. H.M. van Meel Marn. A.J. Leijnse

Sergt. J.P. Baas

71

Deze twee bronzen plaquettes herdenken de gesneuvelde Nederlandse militairen in Nederlands-Indië 1945-1962 op het Abdijplein te Middelburg.

72

Hoofdstuk 8. Gesneuvelde soldaten in de Korea-oorlog 1950-1953

Na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog werd Korea in twee delen opgeplitst, t.w. een noordelijk deel dat aan de Sovjet-Unie werd toegewezen en een zuidelijk deel dat onder bestuur kwam te staan van de Verenigde Staten. Korea was overigens vanaf 1910 bezet geweest door Japan. Noord-Korea werd geleid door een communistische regering en Zuid-Korea door een democratisch bestuur. Op 25 juni 1950 brak de Korea-oorlog uit. Noord-Koreaanse troepen vielen plotseling Zuid-Korea binnen. Een heel groot gebied van Zuid- Korea werd ingenomen. De Amerikanen schoten de Zuid-Koreanen te hulp. Als gevolg van deze inval besloot de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN) tot het sturen van militairen, schepen, vliegtuigen, voorraden, brandstof etc. van verschillende landen waaronder Nederland. De Noord-Koreanen werden teruggedrongen en de oorlog sleepte zich enkele jaren voort. In juli 1953 werd een staakt het vuren bereikt, maar de oorlog is nooit officieel beëindigd. De grens tussen beide landen ligt op de 38e breedtegraad. Er werden bijna 4.800 Nederlandse troepen ingezet waarvan er 122 sneuvelden en 3 werden vermist. Er waren -voor zover bekend- twee militairen afkomstig uit Middelburg die sneuvelden in de Korea-oorlog.

Roskam, Sold. 1e kl. Abraham (Zierikzee; 20.3.1926-15.2.1951) 24 jaar. Hij maakte deel uit van het Nederlands detachement V.N. (Regt. Van Heutz.). Hij raakte op 14 februari 1951 gewond, maar hij overleed een dag later aan zijn opgelopen verwondingen. Als overlijdensplaats is aangegeven: Station Mayong. Hij werd begraven op de United Nations Memorial Cemetery te Busan in Zuid-Korea. Hij ligt in vak 15, rij 1, grafnummer 514.

Rossum, Sold. Piet van (Sibolga; 6.1.1927-31.5.1951) 24 jaar. Hij maakte deel uit van het Nederlands detachement V.N. (Regt. Van Heutz.). Hij sneuvelde te Inje. Hij werd begraven op de United Nations Memorial Cemetery te Busan in Zuid-Korea. Hij ligt in vak 29, rij 2, grafnummer 2426.

73

DEEL IV. BLIJVEND HERINNEREN

In dit deel wordt stilgestaan bij het herinneren van de burgerslachtoffers en de gesneuvelde en vermiste militairen. Zij werden meestal begraven en als er geen aanwijsbaar graf was, werd een monument opgericht om hun naam niet te vergeten. In de gemeente werden straatnamen vernoemd naar personen die zich op een bijzondere wijze hebben ingezet tegen de bezetter en hun leven gaven voor onze vrijheid.

Hoofdstuk 9. Begraafplaatsen a.Begraafplaatsen in gemeente Middelburg Elke woonplaats in de gemeente Middelburg heeft een gemeentelijke begraafplaats. Middelburg heeft op de Algemene Begraafplaats in samenwerking met de Oorlogsgravenstichting een Erehof ingericht waar zowel burgerslachtoffers als militaire slachtoffers liggen begraven.

Arnemuiden -Algemene Begraafplaats, Radermacherstraat 11 -Nieuwe Algemene Begraafplaats, Veerseweg 7 -Bijzondere Begraafplaats van de NH-Gemeente Kleverskerke, Dorpsstraat 25. Rondom de kerk liggen de graven.

Middelburg -Rooms-Katholieke Begraafplaats, Walcherseweg 213. De ingang van de begraafplaats lag vroeger aan de Seisweg. -Portugese-Joodse Begraafplaats, Jodengang 25 -Nederlandse Israëlische Begraafplaats, Seisplein 15 (hier liggen 2 erkende oorlogsslachtoffers) -Algemene Begraafplaats, Westelijk Oude Havendijk 3 (hier liggen in de Erehof oorlogsslachtoffers, maar ook enkele slachtoffers in andere vakken op de begraafplaats)

Nieuw- en Sint Joosland -Oude Algemene Begraafplaats, Oude Rijksweg 40. De begraafplaats is geopend op 7 oktober 1867. -Nieuwe Algemene Begraafplaats, Oude Dijk 27.

Sint Laurens -Algemene Begraafplaats, Noordweg 445.

74 b. Oorlogsslachtoffers begraven in de Erehof op de Algemene Begraafplaats te Middelburg

In de gemeenteraadsvergadering van Middelburg op 17 februari 1964 besloot de raad op voorstel van het college van Burgemeester en Wethouders tot de aanleg van een Erehof voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Op de Algemene Begraafplaats te Middelburg werd daarna begonnen om dit specifiek gedeelte aan te leggen voor de militaire-, verzets- en burgerslachtoffers. Bij de realisering van dit Erehof was de Oorlogsgravenstichting nauw betrokken. Op 4 mei 1965 is de Erehof officieel in gebruik genomen. Bij de opening waren vele belangstellenden aanwezig zoals de nabestaanden, het college van B & W, zeventig Middelburgse scholieren. Bij de Erehof hielden twintig militairen van het COAK een erewacht. De burgemeester van Middelburg, mr. J. Drijber, hield een herdenkingstoespraak. In de graven van de nummers 1 t/m 15 liggen vijftien slachtoffers die erkend zijn door de Oorlogsgravenstichting. Hier liggen tegenover in de graven met de nummers 1 t/m 15 zesenveertig burgerslachtoffers van Middelburg.

Rij A. linkerzijde: 15 slachtoffers erkend door de Oorlogsgravenstichting Graf Naam Opmerking 1 Sold. J.W. van de Sandt militair 2 Sold. J. Moerman militair 3 Sergt. A.J. Flipse militair 4 Korp. C. Snoep militair 5 Korp. F. Baljeu militair 6 Korp. G. Dijkstra militair 7 Schr. W. Zonneveld militair 8 C.W. Sturm burger 9 P. Feij burger 10 A.P. Poppe burger 11 A.H. Loomans burger 12 H. van de Putte burger 13 J. van der Weij burger 14 W. Niesthoven burger 15 G. de Pagter burger

Rij B. rechterzijde: 46 burgerslachtoffers in de gemeente Middelburg Graf Naam Naam Naam Naam 1 J.P. Maartense C.M. de Pan P.F. Maartense - 2 M.C. Tisserand F. Maartense P.C. Roest - 3 C.F. van der Bliek C. de Klerk L. Polvliedt [Polvliet] - 4 L. Davidse J.P.H. de Graaf C. Wisse - 5 G.C. Berger H.L. Scheijbeler P. Scheijbeler - 6 F. Geldof C.H. Steutel J. Wattel - 7 A. Peene G.P. Vellekoop A. Willeboordse - 8 L. van Cleemput P. van den Doel C.F. Wiesner [Wiessner] - 9 M.C. Beije M. Coppoolse J.J. Joosse - 10 M. Koppejan L. Korstanje D. de Visser - 11 C.M. Beekman P. Boon J. Bruinoge [Bruinooge] - 12 A. van Kampen A. Mijnheer A.C. Steijn - 13 A. Versluijs W. de Vos D.N. Wisse - 14 A.C.M. Janse J. Janse N. Melis - 15 J.M. van Doorn C. Verhage J.C. Vermeulen J.H. Vermeulen

75

76

Graven rij A. Gesneuvelde militairen, verzetsslachtoffers en omgekomen dwangarbeiders.

Graf 1. Graf 2. Graf 3.

Graf 4. Graf 5. Graf 6.

Graf 7. Graf 8. Graf 9.

77

Graf 10. Graf 11. Graf 12.

Graf 13. Graf 14. Graf 15.

78

Graven rij B. Burgerslachtoffers.

Graf 1. Graf 2. Graf 3. Graf 4.

Graf 5. Graf 6. Graf 7. Graf 8.

Graf 9. Graf 10. Graf 11. Graf 12.

Graf 13. Graf 14. Graf 15.

79 c. Erkende oorlogsslachtoffers begraven in de Gemeente Middelburg a.Algemene Begraafplaats Middelburg

1.Erehof Rij A. Graf Naam Opmerking

1 Sold. J.W. van de Sandt militair 2 Sold. J. Moerman militair 3 Sergt. A.J. Flipse militair 4 Korp. C. Snoep militair 5 Korp. F. Baljeu militair 6 Korp. G. Dijkstra militair 7 Schr. W. Zonneveld militair 8 C.W. Sturm burger 9 P. Feij burger 10 A.P. Poppe burger 11 A.H. Loomans burger 12 H. van de Putte burger 13 J. van der Weij burger 14 W. Niesthoven burger 15 G. de Pagter burger

2.Elders Graf Naam Opmerking Vak-nr.

X-813 A.C. van Beest burger M-935 W.J. Damen burger X-757 Kplknst. C. Grootjans militair. Op dit graf is geen steen geplaatst. Z-1062 L.J.A. Hoogenboom burger Z-1078 Serg. J. Visbeen militair

Serg. J. Visbeen Graf van Kplknst. C. Grootjans (op het graf is geen steen geplaatst).

80

A.C. van Beest W.J. Damen

L.J.A. Hoogenboom

b.Nederlandse Israëlische Begraafplaats Middelburg

Graf Naam Opmerking Vak-nr.

AT-2 I.P.J. de Groot burger AU-7 J.L. Polak burger

L. Polak I.P.J. de Groot

Totaaloverzicht aantal a.Algemene Begraafplaats Middelburg 20

81 b.Nederlandse Israëlische Begraafplaats Middelburg 2

Totaal 22 d. Begraafplaatsen voor burgers en militairen buiten Middelburg De omgekomen burgers van de gemeente Middelburg werden meestal in de stad of in het dorp zelf begraven. Soms was het vanwege de inundatie van Walcheren onmogelijk in het dorp waar ze woonachtig waren zelf begraven te worden zoals evacués uit Westkapelle die in Arnemuiden werden begraven. Burgers die dodelijk werden getroffen en die niet in de gemeente woonachtig waren, werden na de bevrijding naar hun woonplaats overgebracht en daar definitief ter aarde besteld.

De militairen die sneuvelden tijdens de Tweede Wereldoorlog werden - normaliter- op specifiek ingerichte militaire begraafplaatsen begraven. In Nederland werden op centrale plaatsen begraafplaatsen opgericht van allerlei nationaliteiten. De gesneuvelde Nederlandse militairen werden begraven op het Militair ereveld Grebbeberg te Rhenen. Op Ereveld Loenen zijn niet alleen burgers maar ook militairen begraven. De taak om voor de graven op te richten c.q. te verzorgen is opgedragen aan de Oorlogsgravenstichting te ’s-Gravenhage. In het overzicht zijn de zusterorganisaties van de Oorlogsgravenstichting vermeld. Op de begraafplaatsen zijn gedenktekens opgesteld waar men de gevallenen kan herdenken. Tevens zijn buitenlandse begraafplaatsen opgesomd. Als bijzonderheid moet nog worden opgemerkt, dat de VS en Frankrijk nabestaanden van een gesneuvelde toestaan om een militair te repatriëren naar hun vaderland.

Hierna is een -niet volledig- overzicht opgenomen van begraafplaatsen waar gesneuvelde militairen c.q. burgerslachtoffers van de gemeente Middelburg zijn begraven of hun naam op een monument is aangebracht.

Amerikanen -US Military Cemetery Margraten (bij Maastricht). Totaal oorlogsgraven 8.302 -US Military Cemetery Neuville-en-Condroz (België). Totaal oorlogsgraven 5.329 -US Military Cemetery Henri-Chapelle (België). Totaal oorlogsgraven 7.989

Belangenorganisatie: American Battle Monuments Commission Internet: www.abmc.gov

Britten en Canadezen -British War Cemetery Bergen op Zoom. Totaal oorlogsgraven 1.296 -Canadian War Cemetery Bergen op Zoom. Totaal oorlogsgraven 1.115 -Adegem Canadian War Cemetery (België). Totaal oorlogsgraven 1.155. -Groesbeek Memorial. Hier worden 1.030 militairen van het Britse Gemenebest herdacht die geen aanwijsbaar graf hebben.

Belangenorganisatie: The Commonwealth War Graves Commission Internet: www.cwgc.org

Duitsers -Deutscher Soldatenfriedhof Ysselsteyn te Ysselsteyn (gemeente Venray in de provincie Limburg). Totaal oorlogsgraven 31.858.

Belangenorganisatie: Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V. Internet: www.volksbund.de

Fransen -Frans Militair Ereveld (te Kapelle, provincie Zeeland). Totaal oorlogsgraven 229. De Oorlogsgravenstichting draagt zorg voor beheer en onderhoud van de graven. Belangenorganisatie: Ministère de la Défense et des Anciens Combattants Internet: www.defense.gouv.fr

Nederlanders -Militair ereveld Grebbeberg (te Rhenen). Totaal oorlogsgraven: ruim 800. Daarnaast is er een monument dat aan de namen van 138 vermisten herinnert. -Ereveld Loenen (bij Apeldoorn). Totaal oorlogsgraven (burgers en militairen): meer dan 4.000.

-Duitsland: Ereveld Bremen Ereveld Düsseldorf Ereveld Hamburg Ereveld Frankfurt am Main Ereveld Lübeck Städt. Friedhof te Berlijn-Lichtenberg Gem. Friedhof Söhnstetten

-Oostenrijk Ereveld Salzburg. Totaal oorlogsgraven: 89.

-Indonesië: Ereveld Pandu te Bandung Ereveld Kembang Kuning te Surabaja Ereveld Candi ten zuiden van Semarang Ereveld Menteng Pulo te Jakarta

-elders: Sai Wan Cemetery, Hong Kong (China) Kanchanaburi War Cemetery (Thailand) United Nations Memorial Cemetery, Busan (Zuid-Korea)

-Gemeentelijke begraafplaatsen: Gemeentelijke Begraafplaats Rusthof te Amersfoort

82

Gemeentelijke Begraafplaats te Oost-Souburg Nieuwe Gemeentelijke Begraafplaats te Hoogeveen (provincie Drente) Gemeentelijke Begraafplaats te Zierikzee Gemeentelijke Begraafplaats Dinteloord Gemeentelijke Begraafplaats Emmaüs te Vlaardingen RK-Begraafplaats te Hilvarenbeek Gemeentelijke Begraafplaats Roosendaal Noorderbegraafplaats te Vlissingen

Belangenorganisatie: Oorlogsgravenstichting Internet: www.ogs.nl

Noren -Er zijn twee Noorse militairen in Nieuw- en Sint Joosland gesneuveld. Zij zijn allebei na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog overgebracht naar Noorwegen.

Russen -Russisch ereveld te Oud-Leusden (bij Amersfoort). Totaal oorlogsgraven: 865 (uit de voormalige Sovjet-Unie). De Oorlogsgravenstichting draagt zorg voor beheer en onderhoud van de graven. De Stichting Russisch Ereveld houdt zich bezig met onderzoek, opsporing, grafbezoek, grafadoptie enz. Internet: www.russisch-ereveld.nl

83

Hoofdstuk 10. Oorlogsmonumenten a.Arnemuiden -Er werd op de Algemene Begraafplaats een monument, genoemd “Slachtoffers Oorlogsgeweld 1940 – 1945”, opgericht voor het gedenken van de oorlogsslachtoffers. De ingang van de begraafplaats was toen nog gelegen aan de Nieuwlandseweg. Het monument werd op 5 mei 1948 onthuld. Op dit monument werd met een tekst hun naam blijvend in herinnering gebracht: “Ter gedachtenis aan allen; Die in bevrijdingsuur; Het hoogste moesten geven; Van uit de lucht, of door een mijn gerukt zijn uit het leven; Drie onzer, die uit ´s vijands land niet mochten wederkeren; Aan Frankrijks zonen die voor ons De vijand moesten weren.” De monumenten zijn inmiddels opgeknapt27 en werden stenen geplaatst met daarop de namen van de omgekomen burgers en de gesneuvelde militairen.Op de Algemene Begraafplaats -nu gelegen aan de Radermacherstraat- liggen bij het herdenkingsmonument van de Tweede Wereldoorlog twee kleine stenen met daarop de tekst: “Slachtoffers oorlogsgeweld 1940-1945” en “1941 – 1950 Ter herdenking aan de gevallenen in voormalig Nederlands-Indië”. Hier liggen rondom een houten kruis vier stenen met daarin gebeiteld de namen van omgekomen burgers en militairen. Het gaat om de volgende namen.

1. Steen: “Gevallen Franse militairen”met 20 namen: R. Roisin; F. Barbier; E.L. Philippe; M.R. Porcher; E.R. Letellier; G.Y.M. Morvan; J. Rault; L. Thibou [Thibon]; M.M. Le Borgne; M.G.J. Lechat; E. La Planche; G. Juvin; F.M. Le Geup[Le Guen]; D.J.E. Pascot; C.G. Weill; G.D. Rua [D. Rua]; V.E.J. Louazel; A.M. Gueguen [Guéguen]; J.M. Le Bougeant; J.J.A. Camus. “M ort pour la patrie.”

2. Steen “In Memoriam”met 18 namen : C. van Belzen, L. de Kraker, H.L. de Kraker, P. de Pagter, J. Moens, J. van Wijngaarden, D. Boer, K.A. van Wijngaarden, P.A. Doense, H. Barten, J. de Kraker, L. Dekker, M.W. Gillissen, W. Meulmeester, Iz. Meulmeester, J. Marijs, J. Marijs, T. Baaijens.

3. Steen “In Memoriam” met 19 namen: C. Meijers, P. van Waarde, A. van Waarde, J. van Waarde, J. Kaland, P. de Rijke, J. de Rijke, G.J.C. Kaland, P. Kaland, G. Bliek, M. Schroevers, M. Caljouw, J. Marijs, C. van Belzen, G.C. Marijs, C. de Voogd, K. Geense, J. Louwerse, A. Schroevers.

4. Steen “In Memoriam” met 21 namen: W. van Belzen, A. van Belzen, J. Sturm, J. Sturm, A. Goedhart, H.J. Brackx, J. Minnaard, J. de Bree, L. Scheele, J. Scheele, T. Toussaint, J.A. Meerman, P. van Dalen, P. Poortvliet, A. de Nooijer, D. Meerman, J. Mulder, L. Huiszoon, W. Kluijfhout, P. Eppen, C. de Jager.

Oorlogsmonument op de Alg. Begraafplaats te Arnemuiden

-Monumenten op de Sloedam

Bij de Sloedam aan de Langeweg29 in de gemeente Middelburg zijn verschillende oorlogsmonumenten geplaatst welke herinneringen aan de strijd om de Sloedam en op en rond het Sloe. Voor de herdenkingsplaats is een bord “Monument Sloedam, The Causeway” geplaatst waardoor deze nu voor het publiek dat hier voorbij komt of stopt, herkenbaar is.

Bord dat verwijst naar de monumenten op de Sloedam.

27 Dit was vermoedelijk in 1997. 28 Dit is Jan Louwerse (geb. 13.4.1927-2.4.1946) en woonde tijdelijk te Arnemuiden. Hij sneuvelde als oorlogsvrijwilliger in Nederlands-Indië. 29 De herdenkingsplaats ligt op het grondgebied van de gemeente Middelburg. Tot 1.1.1997 liepen de gemeentegrenzen van Arnemuiden en Borsele dwars over deze plaats heen. Door de herindeling is tot een grenswijziging besloten. De Langeweg stopt bij deze gemeentegrens en gaat over in de Postweg van de gemeente Borsele.

84

Frans monument Het monument dat voor de Franse gevallenen is opgericht is de eerste gedenksteen die bij de Sloedam is geplaatst. De kern van het monument wordt gevormd door een granieten plaat met Bretons kruis. Daaronder is een witte plaat geplaatst met een citaat van Robert Garnier. De gedenkplaat is door Capitaine Yves Le Bot, veteraan van het 224ème Régiment d´Infanterie. De officiële onthulling van het monument ter ere van de Franse slachtoffers op de Sloedam vond plaats op 13 november 1948 door de Franse afgevaardigde en M.M. van ´t Hoff-Calau. Het monument werd langs de weg in de bocht naar de Sloedam geplaatst. Burgemeester Langebeeke was ook aanwezig evenals vele belangstellenden. In 1967 is het Franse monument verplaatst naar zijn huidige standplaats kort voor het begin van de Sloedam aan de westelijke toegang aan de Langeweg en Postweg. In 2008 is na de aanleg van het spoorviaduct Mallard de plaats van alle monumenten gewijzigd en opgeknapt.

Het Frans monument op de Sloedam (foto uit 2012) Onthulling van het Frans monument in 1948.

A la Mémoire Ter herinnering des Soldats Français aan de Franse soldaten tombés gesneuveld dans les Combats in de strijd op ------15.16.17 Mai 1940 15.16.17 mei 1940 e e ème ème 224 RI – 271 RI 224 R.I. – 271 R.I. e e ème ème 68 GRD – 89 RA 68 G.R.D. – 89 R.A.

------

Qui meurt pour le pays Die stierven voor het vaderland vit éternellement leven eeuwig Robert Garnier (1534-1590) Robert Garnier (1534-1590)

Brits monument Ter ere van de tientallen Britse gevallenen bij operatie Mallard werd eind jaren ´40 een monument op de zeedijk geplaatst van de Bijleveldpolder in Nieuw- en Sint Joosland, waar de Schotten aan land kwamen nadat ze het Sloe waren overgestoken. Door de aanleg van het industrieterrein in het Sloegebied in de jaren ´70 was het noodzakelijk het monument te verwijderen. In 1984 werd het monument verplaatst naar de Sloedam en op 16 mei 1984 opnieuw onthuld.

85

52nd Lowland Division

forceerde hier een overtocht op 2 nov. 1944 en bevrijdde het eiland

------52nd Lowland Division

forced a crossing here on 2 nov. 1944 and liberated the island

Brits monument op de Sloedam. Canadees monument Het Canadese oorlogsmonument is op 31 oktober 1987 onthuld door Z.K.H. Bernhard Prins der Nederlanden.

Canadees monument op de Sloedam

Le 2 novembre 1944 135 fantassins Canadiens avaient été tués ou blessés sur le Sloedam pour liberer Walcheren

By the 2nd of november 1944 135 Canadian Infantry soldiers Had been killed or wounded on the Sloedam to liberate Walcheren

Opgericht ter ere van The Black Watch R.H.R. of Canada Le Régiment de Maissoneuve The Calgary Highlanders

Onthuld op 31 october 1987 door Z.K.H. Bernhard Prins der Nederlanden

Informatiebord Dit informatiebord met een gedetailleerde uitleg van de strijd op en om de Sloedam en is door Schotse oud-strijders op 5 november 2004 onthuld.

86

87

The Exhortation Deze bevindt zich voor de monumenten en herinnert aan de geallieerde slachtoffers die vielen bij de strijd om de Sloedam. De tekst van “The Exhortation” is als volgt: “They shall not grow old, as we that are we left grow old. Age shall not weary them, nor the years condemn. At the going down of the sun and in the morning, WE WILL REMEMBER THEM.” Nederlandse vertaling: “Oud zijn ze niet geworden, zoals wij die wel oud konden worden. Tijd en leeftijd zal hen niet vermoeien, noch verouderen. Bij het ondergaan van de zon, en in de vroegte van de morgen ZULLEN WIJ ALTIJD HEN GEDENKEN.” Franse vertaling: “Ills ne vieilliront pas commes nous vieillisons, nous qui sommes toujours là. L’âge ne les marquera pas, les années ne les condamneront pas. Au coucher du soleil comme au matin, NOUS NOUS SOUVIENDRONS D’EUX.”

The Exhortation op de Sloedam.

Canadees overzichtsmonument Na de aanleg van de Sloespoorlijn (in 2008 voltooid en in gebruik genomen) is de plaats van de monumenten grondig aangepakt en helemaal vernieuwd. Op 6 mei 2010 is nog een nieuw Canadees monument geplaatst op de verhoging met zicht op de Sloedam. Deze twee gedenkplaquettes zijn onthuld door de Historic Sites and Monuments Board of Canada waarmee het geheel aan monumenten op de gedenkplaats Sloedam nu compleet is. De tekst op de linker plaquette is in drie talen weergegeven, t.w. Engels, Frans en Nederlands. De Nederlandse tekst is als volgt: “De Slag om de Schelde. In oktober 1944 kreeg het Canadese Tweede Korps, met Poolse en Britse strijdkrachten onder zijn bevel, opdracht om de beide oevers van de Scheldemonding te zuiveren van Duitse troepen. De hevige gevechten op

88 ondergelopen land bij de Breskens Pocket, het schiereiland Zuid-Beveland en het eiland Walcheren deden denken aan de modderige strijd om vierkante meters grond in de Eerste Wereldoorlog. Dankzij het Canadese optreden werd de vijand van de oevers van de Schelde verdreven en kregen de geallieerden toegang tot de haven van Antwerpen. Hiermee werd de weg naar de bevrijding van Nederland en de overwinning op Duitsland in mei 1945 geopend.” Historic Sites and Monuments Board of Canada. Rechts is op een plaquette een legenda te zien in drie talen waarop uitgelegd wordt hoe de strijd is verlopen en welke eenheden betrokken zijn geweest bij de strijd op Zuid-Beveland en Walcheren.

Canadees monument van de Historic Sites and Monuments Board of Canada

Overzichtsfoto van de oorlogsmonumenten op de Sloedam. b.Middelburg -Op de RK-Begraafplaats staat een oorlogsmonument dat vroeger een graf was waarin drie militairen en drie burgers lagen begraven. De tekst luidt als volgt: “Gevallen tijdens het bombardement van Middelburg op 17 mei 1940. Hier rusten Willem Zonneveld oud 27 jaar geb. te

89

Schiedam Schrijversmaat K.M. C.L. Touslang Fransch soldaat een onbekende Fransch soldaat Joh. Cath. Harthoorn oud 50 jaar geb. te Middelb. Tannetje Janse oud 22 jaar geb. te Middelb Joh. Frijke Ludikhuize oud 5 jaar geb. te Middelb.”

-Het gemeentelijk oorlogsmonument dat hangt aan een woning op het Abdijplein is van brons en bevat de namen van oorlogsslachtoffers. De titel is: “Getrouw tot in den dood. In dankbare herinnering aan de Middelburgers die in de jaren 1940-1945 hun leven gaven voor het vaderland”. C. Adriaanse, F. Baljeu, A.C. van Beest, J. van Beusekom, M.A. Bok, L.P. Brasser, C. Broodman, C.M. Buijs, W.J. Cornelisse, W.J. Damen, G. Dijkstra, W.H. van Doorninck, , G.F.C. van den Ende, P. Feij, A. Hamelink, P. Hamelink, F. Heslinga, A.H. Hesseling, H.R.W. Hesseling, L.J.A. Hoogenboom, D. de Kuijper, K. van Loon, J.J. van der Meijden, W. Niesthoven, G. de Pagter, P. de Pagter, J.W. v. Pienbroek, L. Polak, A. Pouwer, L. Schroevers, C. Snoep, J.L. Steketee, C.W. Sturm, A.Th.A. Verkleij, J. v.d. Weij, J. Zwigtman. In 2004 zijn nog twee namen van oorlogsslachtoffers toegevoegd op een kleine plaquette met als titel: “Getrouw tot in den dood; P. Ingelse, J.J. Smit”.

-Op het Abdijplein hangt een bronzen plaquette met daarop de tekst: “1945 Nederlands-Indië 1962 Ter herinnering aan de gesneuvelde militairen Zij hebben hun leven gegeven tijdens de uitvoering van hun opdracht voor het vaderland. Vereniging Oud Militairen Indiëgangers M.C. van Belzen Middelburg *25.05.1926 †Soerabaja 07.08.1946 A.E. Breel Middelburg *21.08.1923 †Batavia 18.05.1946 W. Goedhart Middelburg *01.09.1926 †Colombo 16.07.1946 N. Holthuizen Middelburg *31.05.1903 †Balikpapan 19.11.1946 A.J. Leijnse Middelburg *01.04.1928 †Sagio 17.06.1949 H.M. van Weel Middelburg *29.09.1926 †Blitar Kranggan 17.03.1949 J. Moes Middelburg *17.02.1926 †Soerabaja 07.11.1947 N.J. Verweij Middelburg *08.10.1926 †Penang 25.02.1946 P. de Vos Middelburg *21.01.1919 †Muntjoa 04.09.1945 C. Wielemaker Middelburg *11.03.1921 †Soerabaja 06.11.1946 J.P. Baas St. Laurens *16.05.1925 †Soerabaja 06.09.1946 P. Eppen Arnemuiden *14.08.1924 †Tjibeber 27.08.1946 C. de Jager Arnemuiden *11.12.1925 †Pasuruan 14.08.1947 A. Schroevers Arnemuiden *18.02.1927 †Djokjakarto 06.01.1949

Later is nog via een kleine bronzen plaquette een naam toegevoegd. Dit is: “P.J. Joosse Middelburg *14.12.1926 † ’s-Gravenhage 02.11.1946”

-Op het Abdijplein hangt sedert juni 2005 een bronzen plaquette voor de slachtoffers van de Provinciale Stoombootdiensten (PSD) 1940- 1945. De tekst luidt als volgt: “Als plichtsgetrouwe ambtenaren van de Provinciale Stoombootdiensten in Zeeland vielen gedurende de oorlogsjaren 1940-1945 bij de uitoefening van hun dienst”: Aan boord van het S.S. Luctor et Emergo: Machinist A. Volk, Matroos J.C. Dooms, Matroos A. de Putter, Stoker B. v.d. Stichel, Hofmeester F. v.d. Peijl, Hofmeester J. de Ronde, Hofm.bediende P. v.d. Maas; Aan boord van het S.S. Prins Hendrik: Machinist W.J. v.d. Ploeg, Hulpmachinist D. Schmelzer, Stuurman J. den Boer, Matroos G. van Wanrooij; Aan boord van het S.S. Zuiderzee: Hulpmachinist P.M. Vaane; Bij het waterverkeer op Walcheren: Matroos L. v.d. Steen.

-Op de Algemene Begraafplaats te Middelburg aan de Westelijke Oude Havendijk 3 staat een herdenkingsmonument. De titel hiervan is: “Getrouw tot in den dood”. Op dit monument staan de volgende 36 namen: C. Adriaanse, F. Baljeu, A.C. van Beest, J. van Beusekom, M.A. Bok, L.P. Brasser, C. Broodman, C.M. Buijs, W.J. Cornelisse, W.J. Damen, G. Dijkstra, W.H. van Doorninck, , G.F.C. van den Ende, P. Feij, A. Hamelink, P. Hamelink, F. Heslinga, A.H. Hesseling, H.R.W. Hesseling, L.J.A. Hoogenboom, D. de Kuijper, K. van Loon, J.J. van der Meijden, W. Niesthoven, G. de Pagter, P. de Pagter, J.W. v. Pienbroek, L. Polak, A. Pouwer, L. Schroevers, C. Snoep, J.L. Steketee, C.W. Sturm, A.Th.A. Verkleij, J. v.d. Weij, J. Zwigtman.

-Op de Nederlandse Israëlische Begraafplaats aan het Seisplein staat een herdenkingsmonument. Dit monument is in 1954 onthuld. De tekst op de rechterzijde is in het Hebreeuws. Er worden op het monument 72 namen genoemd. De Nederlandse tekst luidt als volgt: Ter nagedachtenis aan hen wier namen hier zijn vermeld, de Joden van Zeeland, kinderen van ons volk, die in de jaren 1940-1945 door de vijand medogenloos weggerukt en omgebracht werden, omdat zij waren van Joodse stam. Mogen hun zielen rusten in des almachtigen schaduw.

H. Alberg, S. Alberg-Alberge, E. Barkelau, L.M. Barkelau, S. Barkelau-Meijer, B. Boasson30, H. Boasson, M.H. Boasson, B. Boasson- Sanders, H. Brokmeier-Duveen, A. Canes, S. Cohen, J. Cohen, E. Cracau-Frank, A. Cracau, M. Cracau-Frank, D. Cracau, S. Cracau- Ephraim, J. Cracau, D. Cracau, P.J. van Dam, H. van Dam-Polak, A. van Dam, M.Fischer, I. Fonteijn, J. Fonteijn-Koppel, L. Frank, M. Frank, B. Frank, S.L. Frank, R.de la Fuente-Cracau, E. Gokkes, G. Gokkes-Keizer, B. Gokkes, I.P.J. de Groot, R. Hiegentlich [Hiegenlich] , S. Hiegentlich-Roozendaal [Hiegenlich] , S. Hiegentlich [Hiegenlich] , D. Hiegentlich [Hiegenlich] , J. Hiegentlich-de Metz [Hiegenlich] , L. Hiegentlich [Hiegenlich] , H. Hoffman-Wolff, E. Jesaijes-Braasem, L. Leijdesdorff, R.L. Leijdesdorff-van Os, S. Leijdesdorff, S. Leijdesdorff, L. Marcus, M. Nathan, S. Polak-Braasem, S. Polak, L. Polak, A. Prins, S. Prins-Menist, C. Prins, C.M. Prins, E. Swaalep, J.M. Taijtelbaum, B.Taijtelbaum-Levie, R.B. Vriesman-van Wittene, H. Vriesman, L.B. Vriesman, A. Walg, E. Walg-Cracau, V. Walg, M. Walg, A. Walg, J. Walg, B. van Wittene-Braasem, L. Zwartverwer, M. Zwartverwer-Ziff, E. Heertje-Schoolmeester, H. Heertje.

-Op 16 maart 2011 is in de hal van het station van de Nederlandse Spoorwegen aan de Kanaalweg een oorlogsmonument onthuld. Het monument houdt de herinnering levend dat in 1942 de Zeeuwse Joden via het station werden afgevoerd naar de vernietigingskampen. De Nederlandse tekst is als volgt: “Op 24 maart 1942 begon de lange reis van de Zeeuwse Joden naar de vernietigingskampen 1940-1945”. De Hebreeuwse tekst luidt: “En de naam van de dode zal niet worden uitgewist uit de kring van zijn broeder en uit de poort van zijn stad. Gij zijt heden getuigen”.

30 Zijn officiële naam is “Boässon”.

90

Joods monument in het NS-station te Middelburg.

-Oorlogsmonument op de Nieuwe Burg. De tekst van dit monument is als volgt: “’Een gestolde herinnering’ aan het Duitse bombardement op 17 mei 1940. Onthuld door H.K.H. Prinses Juliana der Nederlanden op 17 mei 1990.Vervaardeigd door Sigurdur Gudmundsson op initiatief van de Stichting Monumenten Walcheren 40-45.”

Monument in Middelburg: Een gestolde herinnering.

-Het pand Sint Janstraat 9 was het eerste gebouw dat na de verwoesting op 17 mei 1940 volledig werd herbouwd. De eerste steen werd gelegd door burgemeester J. Walré de Bordes. De tekst is als volgt: “Dit is het eerste pand, herrezen na den brand 17 mei 1940 steen gelegd door ben burgemeester J. Walre de Bordes Gebouwd door I. de Wolff.”

Monument in de vorm van een steen in het gebouw a/d Sint Janstraat

91

-In de Nieuwe Kerk is op 17 mei 2009 het monument Cross of Nails onthuld. Dit bestaat uit een kruis gevormd door 3 samengebonden grote Middeleeuwse spijkers dat geplaatst is op een stuk steen bevestigd aan de muur in de kerk. Naast het monument hangt een plaquette met daarop de volgende tekst: “The Conventry Cross of Nails presented to Nieuwe Kerk van Middelburg. 17 mei 1940 –vrede en verzoening – 17 mei 2009. Father forgive.”

-In het provinciehuis is op 17 mei 1960 een marmere herinneringsplaquette onthuld door Koningin Juliana welke herinnert aan de herbouw van het Zeelands Hof.

-Dit oorlogsmonument bij de Abdij is in 1950 onthuld. Het is een bronzen mannenbeeld die met opgeheven hoofd en armen de vrijheid tegemoet treedt. De tekst op het monument is als volgt: “Standvastig is ghebleven mijn hert in tegenspoed 1940-1944”.

-Oorlogsmonument op de Dam in Middelburg. Dit monument is op 6 november 1994 onthuld. Het monument is opgehangen aan het pand aan Dam 6. Hier vond de Duitse overgave van Middelburg plaats van Gen. Daser van de 70.Infanterie-Division aan de geallieerden.

92

-Het inundatiemonument staat aan de Seissingel bij Villa Waterwijk. De tekst is als volgt: “Inundatie 3 oct. 1944 Walcheren 22 febr. 1946 hoogste waterstand 19 jan. 1945 2.05 m+ N.A.P.”. De tekst aan het slot is: ”Luctor et emergo”.

-Het oorlogsmonument “De Explosie” bestaat uit 14 gevelrestanten van het op 17 mei 1940 verwoeste patriciërshuis De Dolfijn dat dateert uit de 18e eeuw. Het monument is in 1988 onthuld. De tekst op de monumenten is als volgt: “De explosie 1988 gevelrestant Lange Delft 64 door duits bombardement verwoest 17 mei 1940”. Ze zijn verspreid in de binnenstad te vinden.

-In het station van de Nederlandse Spoorwegen aan de Kanaalweg hangt een bronzen plaquette waar de omgekomen NS-medewerker C. Grim31 wordt herinnerd als slachtoffer in de Tweede Wereldoorlog. De tekst is als volgt: “1940-1945 ter gedachtenis aan den gevallene Cornelis Grim”.

c.Nieuw- en Sint Joosland Op de Algemene Begraafplaats aan de Oude Dijk liggen bij het herdenkingsmonument van de Tweede Wereldoorlog vier stenen. Op het monument staat de tekst: “Ter nagedachtenis aan de gevallen burgers in de oorlogsjaren 1940-1945”. Rondom de stenen zuil liggen de vier stenen met daarin gebeiteld de namen van 26 omgekomen burgers.

De namen op de stenen zijn als volgt:

1. Steen met 7 namen: M.C. Boone, W. Boone, A. de Hamer, M. de Hamer, J.H. Onderdijk, C.W. de Klerk, A.J. de Vos 2. Steen met 7 namen: C. Baas, G. Bliek jr., G. Bliek sr., J. Caljouw, A. Cevaal, J. Janse, P. de Groot 3. Steen met 6 namen: M.L. de Kraker, L. de Kraker, A. Kwekkeboom, P. Kwekkeboom, J.A. van Leerzem, K. Louwerse

31 Hij staat in dit boek vermeld bij deel II. Burgerslachtoffers.

93

4. Steen met 6 namen: M. van Moolenbroek, M. de Schutter, J. Verheijke, Cornelia de Voogd, Cornelis de Voogd, J. de Voogd d.Sint Laurens -Op de Gemeentelijke Begraafplaats staat een oorlogsmonument met daarop de tekst: “Zij vielen voor onze vrijheid” en “In memoriam 1940- 1945”. De volgende 15 namen zijn hierop vermeld:

geb. overl. J. Willemse 23-5-86 16-6-42 T.Boon-Kempe 22-9-90 29-11-44 P. M. Vaane 25-11-22 16-9-43 J.Ch. Feij 11-2-07 7-10-44 E. Feij 27-9-34 7-10-44 J. Boon 23-4-93 5-11-44 F. Boon 16-1-33 5-11-44 D.N. Besuijen-Wisse 20-5-18 5-11-44 W. de Buck 4-12-67 6-11-44 J.I. Cohen 2-6-20 1943 W.J. Roose 27-4-99 5-12-44 W. Wattel 2-7-25 24-1-45 C. Hillebrand 20-11-21 10-2-45 Ja. Schout-Velthuijs 5-6-23 10-2-45 A.D. v.d. Driest 10-7-05 10-4-45

-Op 9 oktober 2004 werd een inundatiemonument onthuld. Dit monument herinnerd aan de inundatie van Sint Laurens. Het is een initiatief van de Dorpsvereniging Sint Laurens.

94

Hoofdstuk 11. Straatnamen

Door de gemeenteraad zijn in de loop van de jaren meer dan 30 straatnamen vastgesteld die verwijzen naar personen die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen en die actief waren in het verzet of militairen die een rol hebben gespeeld bij de bevrijding van Zeeland of elders. Op deze wijze wordt men steeds herinnerd aan hun naam. Het is voor veel mensen niet bekend wat voor de rol zij in de Tweede Wereldoorlog hebben gespeeld. Daarom is in dit hoofdstuk een korte toelichting opgenomen van de persoon “achter de straatnaam”. Ook zijn straatnamen genoemd naar plaatsen of locaties in de stad. De personen waarnaar een straatnaam is vernoemd liggen in de buurten Klarenbeek I, II en III en Prooijenspark. Het Bunkerpad ligt in de buurt Nieuw-Abeele.

Hierna volgt een overzicht van de straatnamen die verwijzen naar de Tweede Wereldoorlog. Arie van Driellaan Aaike “Arie” van Driel (Werkendam; 22.6.1905-30.4.1945). Hij was schipper van beroep. Hij was “line-crosser”in de Biesbosch en bracht een groot aantal verzetsmensen, piloten etc. over. Op 18 maart 1945 werd hij opgepakt. Hij werd op 30 april 1945 in Fort de Bilt (Utrecht) gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats van Werkendam (Vak C) in provincie Noord-Brabant. Onderscheiding: Ridder Militaire Willems Orde (RMWO 4e klas).

A. Pouwerstraat Abraham “Bram” Pouwer (Oostkapelle; 22.9.1921-10.12.1944). Hij was groentehandelaar en landarbeider. Lid van de verzetsgroep Van Beest. Hij overleed in concentratiekamp Neuengamme te Hamburg. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis (VHK).

A.C. van Beestpad Alphons Christiaan “Fons” van Beest (Amsterdam; 11.6.1903-11.8.1942). Hij was ambtenaar en leider van de verzetsgroep Van Beest. Hij overleed op 11 augustus 1942 tijdens een huiszoeking door de SD te Middelburg. Onderscheiding: Bronzen Kruis (BK).

Anton de Komstraat Cornelis Gerhard Anton de Kom (Paramaribo; 22.2.1898-24.4.1945). Hij was een Surinaams, anti-koloniale schrijver en nationalist. Hij sloot zich aan bij het communistisch georiënteerd verzet. Hij schreef artikelen voor het communistisch blad De Vonk. Hij werd op 7 augustus 1944 gearresteerd en gevangen gezet in het Oranjehotel te Scheveningen.Hij werd daarna overgebracht naar Kamp Vught. Hij kwam in september 1944 in Duitsland terecht in het kamp Sachsenhausen. Hij moest werken in de Heinkel vliegtuigfabriek. Hij overleed op 24 april 1945 aan tbc in kamp Sandbostel bij Bremervörde. Dit was een buitenkamp van concentratiekamp Neuengamme in Duitsland. Hij ligt nu begraven op het Nederlands ereveld Loenen (Vak E, grafnr. 34). Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis (VHK).

Bunkerpad Dit pad is genoemd naar de bunkers die gelegen hebben in de buurt Nieuw-Abeele.

C.W. Sturmstraat Cornelis Willem “Kees” Sturm (Middelburg; 16.10.1909-20.7.1943). Hij was loodgieter en lid van de verzetsgroep Van Beest. Hij werd op 20 juli 1943 op de Leusderheide gefusilleerd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis (VHK).

95

Eduard Vetermanstraat Eduard Necker Veterman (’s-Gravenhage; 9.11.1901-28.6.1946). Hij was letterkundige en toneelschrijver. Van eind 1941 was hij actief in het vervalsen van persoonsbewijzen t.b.v. spionagegroep Luctor et Emergo en geallieerde piloten. Hij werd in september 1943 gearresteerd en ter dood veroordeeld. Het doodvonnis werd niet uitgevoerd en hij werd naar Duitsland weggevoerd. Hij kwam op 28 juni 1946 bij een auto-ongeluk om het leven in Laren (NH).

Frans Duwaerstraat Franciscus “Frans” Duwaer (Amsterdam;1.1.1911-10.6.1944). Hij was directeur van NV Drukkerij en Uitgeverij J.F. Duwaer & Zonen aan Nieuwe Looiersstraat 45–47 in Amsterdam. Medio 1942 – de eerste jodendeportaties waren aangekondigd – concludeerde G.J. van der Veen dat het ‘vermaken’ van PB’s en het handmatig maken van nieuwe PB’s te veel tijd kostte en te primitief-ogende exemplaren opleverde. Via jhr. W.J.H.B. Sandberg kwam hij in contact met Duwaer, die in staat bleek nieuwe, authentiek uitziende persoonsbewijzen machinaal te vervaardigen. In de loop der tijd werden de aanloopproblemen – het ondergrondpatroon en watermerk – overwonnen. Het probleem met het lettertype werd door Duwaer opgelost door de aanschaf van een speciale zet- en gietmachine (waarvoor hij bedieningsinstructies kreeg van A.M. Stiebner). Samen met Van der Veen en W.J.C. Arondeus behoorde Duwaer tot de kern van de Persoonsbewijzen-centrale (PBC), die zich ontwikkelde tot de grootste producent van nagemaakte persoonsbewijzen en eind 1943 omstreeks 100 medewerkers telde. Ondanks een ernstige maagkwaal drukte Duwaer, samen met een aantal medewerkers (onder wie W.B. Vreugdenhil), bijna twee jaar lang iedere zondag in totaal 60.000 à 70.000 valse persoonsbewijzen (eind 1943 ging ongeveer tweederde naar de LO), ca. 75.000 Tweede-Distributiestamkaarten, vele Ausweise, bonkaarten, zegels, doopbewijzen, formulieren, briefhoofden en andersoortige documenten. Op 8 juni 1944 werd Duwaer door de Sipo gearresteerd en twee dagen later ter dood veroordeeld en gefusilleerd.Hij ligt begraven op Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen (Vak 19). Onderscheiding: Verzetskruis.

G. de Pagterstraat Gerardus “Gerard” de Pagter (Middelburg; 11.3.1915-20.7.1943). Hij was timmerman en lid van de verzetsgroep Van Beest. Hij werd op 20 juli 1943 op de Leusderheide gefusilleerd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis (VHK).

Generaal Eisenhowerstraat Gen. Of the Army Dwight David Eisenhower (Denison, Texas; 14.10.1890-28.3.1969). Hij was een Amerikaans generaal en politicus. Hij was de opperbevelhebber van de geallieerde strijdkrachten in Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog oftewel Supreme Commander Allied Expeditionary Force in Western Europe. Hij werd na de oorlog de 34ste president van de Verenigde Staten van Amerika (1953-1961). Hij overleed op 28 maart 1969 in Washington D.C.

96

Generaal Hakewill Smithlaan Maj.Gen. Edmund Hakewill Smith (Kimberley, Zuid-Afrika; 17.3.1896-15.4.1986). Hij werd opgeleid tot officier aan het Royal Military College te Sandhurst en werd in 1915 als 2e Luitenant bij de Royal Scots Fusiliers aangesteld, waarmee hij in de Eerste Wereldoorlog vocht (twee maal gewond; Military Cross). Na verschillende staffuncties was hij bij het uitbreken van de oorlog in 1939 Deputy Assistant Adjutant- General (DAAG) aan het Britse Ministerie van Oorlog (War Office). Daarna commandeerde hij de volgende eenheden: mei-juni 1940 5th Bn The Devonshire Regiment; september 1940-maart 1941 4/5th Bn The Royal Scots Fusiliers; 30.3.1941-24.3.1942 157th Infantry Brigade. Hij was Director of Organisation aan het War Office van 25.3.1942-15.2.1943. Hij commandeerde daarna de 155th Infantry Brigade 16.2.1943- 18.11.1943. Van 11.11.1943-18.11.1943 was hij Acting/Maj.Gen. van de 52nd (Lowland) Infantry Division. Hij werd tenslotte (als Maj.- Gen.) commandant van de 52nd (Lowland) Infantry Division van 19.11.1943-1946. In 1949 ging hij met pensioen, waarna hij nog verschillende bestuursfuncties vervulde (o.a. 1951-1978 gouverneur van de Military Knights of Windsor). Hij overleed op 15 april 1986. Onderscheidingen: o.a. de KCVO (Knight Commander of the Royal Victorian Order, 1967), CB (Companian of the Bath, 1945), CBE (Commander of the Order of the British Empire, 1944) en Grootofficier in de Orde van Oranje Nassau (1947).

Generaal Simondsstraat Lt.Gen. Guy Granville Simonds (Bury St. Edmunds, Engeland; 23.4.1903-15.5.1974). Hij was een Canadees legerofficier die de leiding had over het 2nd Canadian Corps gedurende de Tweede Wereldoorlog. Hij was tevens tijdelijk commandant van het 1st Canadian Army (27.9.1944-4.11.1944), wegens ziekte van Lt.Gen. Harry Crerar, tijdens de Strijd om de Schelde. In 1951 werd hij benoemd tot Chef van de generale staf. Dit was de hoogste functie in het Canadese leger. Hij overleed op 15 mei 1974 in Toronto, Canada. Onderscheidingen o.a.: CB (Companian of the Bath), CBE (Commander of the Order of the British Empire), DSO, CD.

Gerbrandijlaan Pieter Sjoerds Gerbrandij [niet-officiële naam: Gerbrandy] (Goënga, bij Sneek; 13.4.1885-7.9.1961). Hij studeerde af aan het gymnasium en volgde hij een studie rechten aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij werd lid van de ARP. In 1939 werd hij minister van justitie in het Kabinet –De Geer II. Hij vluchtte op 13 mei 1940 met het kabinet naar Engeland. Hij werd in september 1940 door Koningin Wilhelmina eigenhandig tot minister-president benoemd in de zgn. Londense kabinetten. In februari 1945 stapten de socialistische ministers uit zijn kabinet. Hij formeerde een nieuw kabinet, dat aftrad toen Nederland was bevrijd. Vanuit Londen inspireerde hij met zijn kenmerkende stemgeluid in radiopraatjes het verzet. In 1948 werd hij lid van de Tweede Kamer. Hij bleef nog jaren actief in de politiek. In 1959 stelde hij zich niet meer verkiesbaar voor de Tweede Kamer. Hij overleed op 7 september 1961 in ’s-Gravenhage.

Gerrit van der Veenstraat Gerrit-Jan “Gerrit” van der Veen (Amsterdam; 26.11.1902-10.6.1944). Hij was beeldhouwer. Hij was de leidende figuur in het kunstenaarsverzet en in de Persoonsbewijzencentrale (PBC). Hij nam deel onder meer aan de overval op het Bevolkingsregister te Amsterdam op 27 maart 1943. Bij de overval op het Huis van Bewaring te Amsterdam op 1 mei 1944 werd hij zwaar gewond. Korte tijd later volgde zijn arrestatie. Op 10 juni 1944 is hij in Overveen gefusilleerd. Hij ligt begraven op Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen (Vak 19). Onderscheidingen: Verzetskruis, Yad Vashem.

Hannie Schaftstraat Jannetje Johanna “Hannie” Schaft (Haarlem; 16.9.1920-17.4.1945). Zij was studente rechten. Ze was aanvankelijk koerierster, maar nam later deel aan wapentransporten en overvallen. Zij is op 21 maart 1945 in Haarlem gearresteerd. Ze werd op 17 april 1945 in Bloemendaal gefusilleerd. Zij ligt begraven op Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen (Vak 22). Onderscheiding: Verzetskruis.

97

J. Brasserstraat Jacob “Jaap” Brasser (Westkapelle; 11.3.1915-20.7.1943). Hij was timmerman en lid van de verzetsgroep Van Beest. Hij werd op 20 juli 1943 gefusilleerd op de Leusderheide. Woonplaats (in 1942): Zuidstraat A107, Westkapelle. Onderscheidingen: Bronzen Kruis (BK), Verzetsherdenkingskruis (VHK).

J.J. Smitstraat Johan Jacobus ”Johan” Smit (Middelburg; 1.10.1910-13.3.1941). Hij was monteur en lid van het Geuzenverzet. Hij woonde in Middelburg, maar verhuisde in 1938 na zijn huwelijk naar Vlaardingen. Hij werd als lid van deze verzetsgroep opgepakt en is op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats Emaus te Vlaardingen.

Jan van Hoofkwartier Jan Jozef Lambert “Jan” van Hoof (Nijmegen; 7.8.1922-19.9.1944). Hij was student te Nijmegen. Hij bracht als lid van een verzetsgroep Duitse stellingen in en om Nijmegen in kaart. Hij wordt algemeen beschouwd als degene die de explosieven voor de Waalbrug bij Nijmegen onklaar heeft gemaakt. Als gids in een Britse verkenningswagen reed hij met twee Britse militairen door Nijmegen, maar de wagen werd door Duitse militairen in brand geschoten. De twee Britse militairen sneuvelden, maar Van Hoof was gewond. Hij werd daarop doodgeschoten. Hij ligt begraven in de Gemeentelijke Begraafplaats Vredehof te Nijmegen (Erehof, grafnr. 14). Onderscheidingen o.a.: Ridder Militaire Willems Orde (RMWO) 4e klas.

Johannes Postkwartier Johannes Post (Hollandscheveld, gemeente Hoogeveen; 3.10.1906-16.7.1944). Hij was sedert 1929 pachtboer in Nieuwlande. In 1935 werd hij AR-gemeenteraadslid/wethouder van Oosterhesselen. Door zijn broer Marinus raakte hij vanaf het najaar van 1942 intensief betrokken bij de hulp aan voornamelijk joodse onderduikers. Hij bewoog enkele tientallen onder te duiken, gaf zeer velen gedurende korte tijd onderdak in zijn woning en zorgde voor onderduikadressen in Nieuwlande en omgeving. Na enige maanden als ‘eenling’ te hebben gewerkt – distributiebescheiden en vervalste persoonsbewijzen (PB’s) regelde hij via bekenden – formeerde hij begin 1943 de daarna steeds groter wordende verzetsgroep-Nieuwlande. In juni pleegde de groep in Zuid-Drenthe overvallen op vijf PBH’s, teneinde onder andere Ausweise te bemachtigen. Op 16 juli 1943 liepen Post en zijn (Joodse) koerierster Celine J. Kuijper (overleden in Auschwitz 27.8.1943) in Ugchelen in een hinderlaag opgezet door de Sipo. Na met hulp van politieman J.C. Mennink te zijn ontsnapt uit het Apeldoornse politiebureau, dook Post onder in Hoogeveen. Vanuit Rijnsburg vormde hij eind 1943 de KP-Johannes, die overvallen ging uitvoeren op gemeentehuizen en distributiekantoren in Zuid-Holland en Brabant. De opbrengst ging voornamelijk naar het Trouw-apparaat, vanaf begin 1944 ook naar de LO. Medio 1944 werd Post als Top-LKP-man lid van de Kern en de Driehoek. Op 15 juli 1944 werd hij, een uur na de door hem georganiseerde (mislukte) overval op het Huis van Bewaring aan de Amsterdamse Weteringschans, op straat gearresteerd en de volgende dag doodgeschoten in het duingebied bij Overveen. Hij ligt begraven op Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen (Vak 26). Onderscheiding: Verzetskruis.

Kees Mooimanpad Kees Mooiman (’s-Gravenhage; 29.10.1917-3.11.2006; Vancouver, Canada). Hij was winkelbediende en lid van de verzetsgroep Van Beest. Woonplaats (1942): Vlasmarkt 52, Middelburg. Onderscheidingen: Verzetsherdenkingskruis (VHK) en Mobilisatie-Oorlogskruis.

98

Koos Vorrinkstraat Jacobus Jan “Koos” Vorrink (Vlaardingen; 7.6.1891-19.7.1955). Hij was onderwijzer in Vlaardingen en Amsterdam. In 1927 werd hij landelijk voorzitter van de Arbeiders Jeugd Centrale (AJC). Dit was de socialistische jeugdbeweging. Vanaf 1935 was hij Eerste Kamerlid voor de SDAP. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat hij in het verzet. Vorrink raakte betrokken bij het Englandspiel. Hij was van 1940 tot 1 april 1943 ondergedoken, maar werd uiteindelijk toch opgepakt. Hij werd geïnterneerd in de strafgevangenis te Scheveningen. Vanaf 1 april 1943 tot april 1944 zat hij in het gevangenenkamp te Haaren (Noord-Brabant). Daarna werd hij overgebracht naar het concentratiekamp te Sachsenhausen. Hier zat hij tot mei 1945. Na de bevrijding kwam hij in contact met Frans Goedhart. Uit deze samenwerking ontstond Het Parool. In 1946 werd hij voorzitter van de Partij van de Arbeid. Hij overleed op 19 juli 1955 in Amsterdam.

Kuipers-Rietbergkwartier Helena Theodora “Heleen” Kuipers-Rietberg (Winterswijk; 26.5.1893-27.12.1944). Als “Tante Riek” was zij de centrale figuur van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO). Zij had samen met ds. Slomp in 1942 het initiatief tot de oprichting hiervan genomen. Na haar arrestatie werd zij overgebracht naar concentratiekamp Ravenbrück waar zij op 27 december 1944 overleed. Zij heeft geen aanwijsbaar graf. Haar naam is opgetekend in Gedenkboek 2. Onderscheiding: Verzetskruis.

L.J.A. Hoogenboomstraat Leendert Jakobus Adrianus “Leen” Hoogenboom (Middelburg; 25.8.1912-21.4.1945). Hij was zakenman en lid van de verzetsgroep Van Beest. Hij werd in 1942 gearresteerd in Middelburg. Hij werd in diverse gevangenissen en concentratiekampen vastgehouden. Hij werd op 7 april 1945 bevrijd. Hij overleed op 21 april 1945 in het diaconessenziekenhuis Speyer (Duitsland). Hij ligt begraven op de Algemene Begraafplaats te Middelburg.

Laan der Commando’s Deze straatnaam is vernoemd naar de commando’s die zijn ingezet bij de bevrijding van Walcheren eind 1944. Lodo van Hamelstraat Lodewijk Anne Rinse Jetze “Lodo” van Hamel (Loenen; 6.6.1915-16.6.1941). Hij was Luitenant ter Zee, II. Hij werd als eerste Nederlander geparachuteerd met de opdracht spionagegroepen op te richten en contact te leggen tussen die groepen en de regering. Na een poging om weer naar Engeland terug te keren werd hij door de Duitsers gevangen genomen en in Laren gefusilleerd. Hij ligt begraven op Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen (Vak 22). Aan hem werd postuum de hoogste militaire onderscheiding toegekend, de Militaire Willemsorde (MWO) evenals het Verzetsherdenkingskruis (VHK) en de Bronzen Leeuw (BL).

M.H. Boassonlaan

99

Marc Herman Boasson (Middelburg; 11.10.1887-20.8.1943). Na zijn schoolopleiding ging hij in zaken. Samen met zijn neef I.M. Boasson had hij een textielzaak genaamd M.H. Boasson & Zonen in Middelburg. Dit was een manufacturenhandel annex groothandel die kant, bont en lakens leverde aan textielwinkels. Op 1 september 1931 werd hij raadslid van de gemeente Middelburg. Op 31 december 1932 werd hij tot wethouder benoemd met de portefeuilles gemeentebedrijven en onderwijs. Het gezin Boasson werd op 24 maart 1942 verplicht gesteld om te verhuizen naar Amsterdam. Op 2 september 1942 werden ze op transport gesteld naar de Hollandse Schouwburg en uiteindelijk arriveerden ze dag erop in doorgangskamp Westerbork. Zijn vrouw is 7 september 1942 omgebracht in Auschwitz en hijzelf is omgekomen aan uitputting in kamp Gröditz (een onderdeel van het concentratiekamp Flossenburg) in Duitsland in augustus 1943.

Majoor W.P. Landzaatpad Majoor Willem Pieter Landzaat (Leiden; 7.4.1886-13.5.1940). Hij hield als commandant van het 1e Bataljon van het 8e Regiment Infanterie heldhaftig stand tijdens de slag om de Grebbeberg. Hij sneuvelde in Rhenen op 13 mei 1940. Hij ligt begraven op het Militair ereveld Grebbeberg (Rij 5, nr. 37). Onderscheiding: Ridder Militaire Willemsorde (RMWO) 4e klas.

P.A. Bouwensestraat Pieter Adriaan “Piet” Bouwense (Middelburg; 17.7.1912-26.3.2009; Oostkapelle). Hij was onderwijzer en lid van de verzetsgroep Van Beest. Hij werd in 1942 opgepakt en keerde uit gevangenschap terug in Nederland in 1945. Woonplaats (1942): Bree 26, Middelburg. Onderscheidingen: Verzetsherdenkingskruis (VHK), Ridder in de Orde van Oranje-Nassau (RON), N.N.-kruis, Mobilisatie-Oorlogskruis.

Plein 1940 Dit plein in de binnenstad is genoemd naar de oorlogsgebeurtenissen die plaatsvonden op 17 mei 1940. Pieter Gootjesstraat Pieter Gootjes (Oostdongeradeel; 13.12.1915-11.11.1944). Hij was student en lid van de Landelijke Knokploegen (LKP). Hij sneuvelde op 11 november 1944 tijdens een vuurgevecht te Middelstum. Zijn naam staat vermeld in het Gedenkboek 36. President Rooseveltlaan Franklin Delano Roosevelt (Hyde Park, New York; 30.1.1882-12.4.1945). Hij was de 32e president van de Verenigde Staten. Als politicus van de Democratische Partij was Roosevelt van 1929 tot 1932 de 44e gouverneur van New York. Tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1932 was Roosevelt de kandidaat van de Democratische Partij, door de slechte economie versloeg hij de zittende president Herbert Hoover. Zijn presidentschap duurde van 1933 tot 1945. Op 12 april 1945 overleed Roosevelt aan een beroerte op 63-jarige leeftijd in Warm Springs, Georgia.

Sir Winston Churchill-laan Sir Winston Leonard Spencer Churchill (Blenheim Palace, Woodstock; 30.11.1874-24.1.1965). Hij was de Britse staatsman die als premier van 1940 tot 1945 Hitler weerstond en daarmee een beslissende rol in diens ondergang en de geallieerde overwinning heeft gespeeld. Het lukte hem de Britse oorlogsinspanning op peil te krijgen en de Verenigde Staten daarbij tot steun te bewegen. Geen enkele Britse premier is ooit zo populair geweest als Churchill. Hij was een van de bekendste staatslieden van de 20ste eeuw. Voor zijn aantreden als premier op zijn 64e jaar had hij al een lange en wisselvallige carrière achter de rug, waarin hij twee maal van politieke partij wisselde. In 1901 werd hij voor het eerst verkozen in het Lagerhuis en in 1910 benoemd tot minister van Binnenlandse Zaken. Als minister van Marine en als minister van Munitie was hij betrokken bij de Eerste Wereldoorlog en hij was later ook minister van Financiën. Daarnaast was hij een productief en succesvol schrijver en ontving hij in 1953 de Nobelprijs voor de Literatuur voor zijn geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Als één van de weinige Europeanen was hij Amerikaans ere-staatsburger. Hij overleed in Londen op 24 januari 1965.

100

Titus Brandsmakwartier Prof.Dr. Anno Sjoerd “Pater Titus” Brandsma (Oegeklooster, nabij Bolsward; 23.2.1881-26.7.1942). In de periode 1892 tot 1898 was hij leerling aan het gymnasium van de paters Franciscanen in het Noord-Brabantse Megen. Hij was een Nederlandse karmelietenpater, hoogleraar (Universiteit van Nijmegen) en publicist uit Friesland. In de Tweede Wereldoorlog verzette hij zich tegen de Duitse bezetter alsook tegen het nationaal-socialisme. Hij werd door de Duitsers opgepakt, omdat hij streed voor persvrijheid. Hij werd overgebracht naar het concentratiekamp Dachau. Hij overleed aldaar op 26 juli 1942. In 1985 is hij als martelaar door de Rooms-Katholieke kerk zalig verklaard. Hij heeft geen aanwijsbaar graf. Zijn naam staat opgetekend in Gedenkboek 35.

Trix Terwindtstraat Béatrice Wilhelmina Maria Albertina “Trix” Terwindt (Arnhem; 27.2.1911-7.4.1987). Ze was luchtgastvrouw bij de KLM. In 1942 bracht ze een cadet voor het verzet naar Zwitserland. Ze kwam via Portugal in Engeland terecht. Hier volgde ze een parachutistenopleiding. Ze werd op 13 februari 1943 door MI6 als geheim agente gedropt in Nederland, maar ze werd gearresteerd. Ze heeft in Nederland een groot aantal geallieerde militairen geholpen bij hun ontsnapping uit bezet gebied. Ze verbleef in verschillende Duitse concentratiekampen. In april 1945 werd ze door Russische troepen bevrijd uit het concentratiekamp Ravensbrück. Ze overleed op 7 april 1987.

Veldmaarschalk Montgomerylaan Field Marshall Sir Bernard Law Montgomery (Kennington, Groot-Londen; 17.11.1887-24.3.1976). Hij was een Britse generaal en veldmaarschalk. Hij was tijdens de strijd in West-Europa Commander-in-Chief 21st Army Group. Hij overleed op 24 maart 1976 in Alton, Hampshire.

Walraven van Hallstraat Walraven “Wally”van Hall (Amsterdam; 10.2.1906-12.2.1945). Hij (‘Van Tuyl’) was firmant van een bankiers- en effectenfirma in Zaandam. Vanaf najaar 1941 resp. voorjaar 1942 verzorgde hij de financiële middelen voor de Zeemanspot en het Trompfonds, waaruit steun werd verleend aan in Nederland achtergebleven familieleden (6100 gezinnen) van koopvaardij- en marinepersoneel dat in geallieerd verband voer. In 1943 besloot hij dat ook (gezinnen van) onderduikers ondersteund moesten worden en de grote verzetsorganisaties zelf gefinancierd. Samen met zijn broer mr. G. “Gijs” van Hall wist hij, door bij (i.v.m. risicobeperking en efficiency: een gering aantal) kapitaalkrachtige personen en instellingen grote leningen aan de Nederlandse Staat af te sluiten, ca. ƒ 9 miljoen ‘in te zamelen’. Het ‘belastingverzet’ (ƒ 5,4 mln), particuliere giften (ƒ 6 mln) en een ‘schatkistpromessen-operatie’ van de broers Van Hall (ƒ 50 mln) zorgden voor verdere financiering. Voor de ‘uitbetaling’ van de gelden (in de zomer 1944 aan ca. 10.000 gezinnen en 8000 joodse onderduikers; daarna ook aan de spoorwegstakers) werd een landelijke organisatie met bijna 1900 medewerkers opgebouwd: het Nationaal Steunfonds, ‘de bankier van het verzet’. Als NSF-leider werd Van Hall door zijn natuurlijk gezag een van de centrale figuren in de Nederlandse illegaliteit. In 1944 was hij intensief betrokken bij de totstandkoming van de Kern en de Top-Driehoek. Op 27 januari 1945 werd hij op een LWC-vergaderadres gearresteerd en op 12 februari 1945 in Haarlem gefusilleerd. Hij ligt begraven op Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen (Vak 35). Onderscheiding: Verzetskruis.

101

Wiardi Beckmanlaan Dr. Herman Bernard Wiardi Beckman (Nijmegen; 4.2.1904-15.3.1945). Hij was journalist en politicus. Na zijn opleiding (hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Leiden) trad hij toe tot de redactie van de krant Het Volk. Hij was een overtuigd socialist. In 1937 werd hij lid van de Eerste Kamer voor de SDAP. In de bezettingstijd was hij lid van de redactie van het illegale blad Het Parool. Bij een poging om naar Engeland te ontsnappen, werd hij in de nacht van 17 op 18 januari 1942 op het strand van Scheveningen gearresteerd door de Duitsers. In de nacht van 14 op 15 maart 1945 is hij in concentratiekamp Dachau overleden aan vlektyfus.. Het wetenschappelijk bureau van de Partij van de Arbeid is genoemd naar Wiardi Beckman: de Wiardi Beckman Stichting. Hij ligt begraven op het Nederlands ereveld Loenen (Vak E, nr. 713). Onderscheiding: Verzetskruis

Willem Arondeusstraat Willem Johan Cornelis “Willem” Arondeus [ook wel bekend onder de naam Arondéus] (Naarden; 22.8.1894-1.7.1943). Willem Arondeus (‘Smit’) publiceerde aan het einde van de jaren dertig – nadat hij eerder zijn schilderscarrière bewust had beëindigd – zijn eerste romans en een biografie van de schilder Matthijs Maris. In 1941 begon hij met de uitgave van de Brandarisbrief, een illegaal, gestencild pamflet waarin hij kunstenaars opriep zich te verweren (door “boycot, geestelijke sabotage en lijdelijk verzet”) tegen het nationaal-socialisme en de Kultuurkamer. Vanaf juni 1942 werd de Brandarisbrief opgenomen in het nieuwe blad De Vrije Kunstenaar, dat onder redactie stond van onder meer M. van Gilse en G.J. van der Veen. Arondeus behoorde met Van der Veen en F. Duwaer tot de kern van de PBC, die zich bezighield met het namaken van persoonsbewijzen en het verspreiden daarvan. Omdat een dergelijke falsificatie bij controle met de persoonskaarten uit het bevolkingsregister onmiddellijk aan het licht zou komen, werd besloten een aanslag te plegen op het Bevolkingsregister van de gemeente Amsterdam. Deze aanslag, waarvan Arondeus, Van der Veen, W.J.H.B. Sandberg en J. Brouwer de voornaamste organisatoren waren, vond op 27 maart 1943 plaats. Als gevolg van loslippigheid van een medewerker werd Arondeus, als eerste van de groep, op 1 april gearresteerd. Op 18 juni werd hij – in zijn woorden: als homo niet minder moedig dan anderen – ter dood veroordeeld en op 1 juli 1943 gefusilleerd. Hij ligt begraven op Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen (Vak 18). Onderscheiding (postuum): Verzetsherdenkingskruis (VHK).

102

103

BIJLAGEN

104

Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Gr. =Groep; A=beschietingsslachtoffer, enz.; B=verzetsslachtoffer; C=omgekomen dwangarbeider. Naam Woonplaats Geboorteplaats Geboor- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Gr. Monument/ tedatum overlij- overlijden Begraafplaats den

Arnemuiden Aarnoutse-Meijers, C. Arnemuiden Arnemuiden 21.12.1879 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Baaijens, J. Arnemuiden 07.12.1933 Arnemuiden 08.11.1944 Mijnontploffing Nee A Alg. Begraafplaats Arnemuiden Baaijens, T. Arnemuiden 17.02.1927 Arnemuiden 08.11.1944 Mijnontploffing Nee A Alg. Begraafplaats Arnemuiden Baaijens, W.A. Arnemuiden 25.12.1931 Arnemuiden 08.11.1944 Mijnontploffing Nee A Alg. Begraafplaats Arnemuiden Belzen, A. van Arnemuiden 18.09.1909 07.10.1943 Beschieting vissersschip Nee A Belzen, C. van 10.12.1907 29.05.1946 Explosie zeemijn Nee A Belzen, C. van [Cornelis] Arnemuiden 28.04.1917 Westkapelle 29.05.1946 Explosie zeemijn Nee A Belzen, C. van [Cornelis] Vlissingen 26.04.1885 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Belzen, C. van [Cornelis] Arnemuiden 22.05.1886 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Belzen, J. van [Jan] Arnemuiden 12.07.1924 12.11.1945 Explosie zeemijn Nee A Belzen, J. van [Joos] Arnemuiden 16.01.1901 12.11.1945 Explosie zeemijn Nee A Belzen, J.J. van Arnemuiden Arnemuiden 01.08.1966 Velsen (officieel) 06.04.2005 Explosie projectiel op schip Nee A Alg. Begr. Arnemuiden Belzen, W. van Arnemuiden 13.02.1898 07.10.1943 Beschieting vissersschip Nee A Besuijen-de Bree, J. Kleverskerke Arnemuiden 05.09.1902 Kleverskerke 02.11.1944 Beschieting Nee A Bijl, G. van der Vlissingen Arnemuiden 27.06.1917 Natzweiler (F) 26.05.1944 Aan uitputting overleden Ja B Geen aanwijsbaar graf Blaasse, J. Arnemuiden 24.06.1922 Westkapelle 12.09.1945 Explosie zeemijn Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Bliek, G. jr. Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 30.08.1930 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Bliek, G. sr. Nieuw- en Sint Joosland 13.01.1878 Middelburg 04.01.1945 Beschieting dorp (evacué) Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Bos-Marijs, G.C. Vlissingen Vlissingen 14.09.1919 Arnemuiden 31.10.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Brackx, H.J. Vlissingen Vlissingen 11.06.1901 Arnemuiden 02.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Caljouw, M. Arnemuiden Arnemuiden 10.10.1887 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Dalen, P. van Arnemuiden Arnemuiden 04.03.1929 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Dekker, L. Arnemuiden Arnemuiden 19.09.1929 Arnemuiden 02.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Dingemanse, W. Arnemuiden 13.03.1899 Westkapelle 12.09.1945 Explosie zeemijn Nee A Doense, P.A. Vlissingen Vlissingen 26.01.1886 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Vlissingen Doense-Barten, H. Vlissingen Vlissingen 18.01.1889 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Vlissingen Geense, K. Arnemuiden Arnemuiden 18.11.1928 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Goedhart, A.W. Vlissingen Arnemuiden 19.05.1903 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Groot, P. de Ritthem Ritthem 22.08.1914 10.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Kaland, G.H.J. Westkapelle Westkapelle 31.10.1873 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Kaland, P. Westkapelle Westkapelle 04.02.1920 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Ketterij, L. van de Arnemuiden 18.03.1893 Westkapelle 12.09.1945 Explosie zeemijn Nee A Kraker, H.L. de Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 05.12.1932 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Kraker, J. de Arnemuiden Middelburg 18.02.1918 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Kraker, L. de Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 28.11.1865 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Marijs, J. [Jan] Arnemuiden Arnemuiden 10.10.1924 Friedrichshafen (D) 20.07.1944 Ja C Ned.ereveld Frankfurt am Main Marijs, J. [Joos] Arnemuiden Arnemuiden 25.11.1915 Hamburg (D) 28.04.1945 Ja C Ned. ereveld Hamburg Ohlsdorf Marijs, J. Arnemuiden Arnemuiden 08.02.1959 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Meerman, A. [Arij] Arnemuiden 04.04.1917 Vrouwenpolder 29.05.1946 Explosie zeemijn Nee A Meerman, A. [Adriaan] Arnemuiden 05.12.1913 12.11.1945 Explosie zeemijn Nee A Meerman, A. [Abraham] Arnemuiden 04.01.1888 12.11.1945 Explosie zeemijn Nee A Meerman, E. Vlissingen 19.10.1911 Vrouwenpolder 29.05.1946 Explosie zeemijn Nee A Meerman, J.A. Oost- en West-Souburg Vlissingen 25.04.1909 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Meerman-Toussaint, T. Arnemuiden Arnemuiden 28.08.1887 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Gr. =Groep; A=beschietingsslachtoffer, enz.; B=verzetsslachtoffer; C=omgekomen dwangarbeider. Naam Woonplaats Geboorteplaats Geboor- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Gr. Monument/ tedatum overlij- overlijden Begraafplaats den Meulmeester, I. Arnemuiden Arnemuiden 27.09.1920 Friedrichshafen (D) 13.02.1943 Ja C Ned.ereveld Frankfurt am Main Minnaard, J. Kruiningen Kattendijke 11.11.1916 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Mulder, J. Vlissingen Arnemuiden 27.11.1887 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Vlissingen Nooijer, A. de Arnemuiden Arnemuiden 28.02.1931 Arnemuiden 31.10.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Nooijer-Meerman, D. de Arnemuiden Arnemuiden 29.12.1882 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Nooijer-Meulmeester, W. Arnemuiden 24.04.1905 Arnemuiden 05.12.1944 Beschieting dorp Nee A de Oosterling, P. Arnemuiden Renesse 05.09.1895 Goes 08.11.1944 Explosie landmijn Nee A Pagter, P. de Vlissingen Ritthem 15.06.1891 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Pagter-Gillissen, M.W. Vlissingen Arnemuiden 29.12.1891 Arnemuiden 02.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden de Poortvliet, P. Arnemuiden Arnemuiden 14.11.1908 Arnemuiden 03.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Rijke, J. de Westkapelle Westkapelle 01.10.1940 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Rijke, P. de Westkapelle Vlissingen 01.11.1926 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Rijke-Kaland, J. de Westkapelle Westkapelle 07.08.1904 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Scheele, J. Arnemuiden Arnemuiden 17.10.1920 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Scheele, L. Arnemuiden Hoek 12.09.1894 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp Nee A Alg.Begr. Arnemuiden Schroevers, L. Arnemuiden 18.12.1903 Westkapelle 12.09.1945 Explosie zeemijn Nee A Alg. Begr. Arnemuiden Schroevers, M. Vlissingen Vlissingen 19.04.1926 Arnemuiden 02.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Vlissingen Siereveld, B.J. Arnemuiden Arnemuiden 19.12.1925 Burgh (officieel) 29.05.1946 Explosie zeemijn Nee A Siereveld, H. Arnemuiden Arnemuiden 22.03.1910 Vrouwenpolder 29.05.1946 Explosie zeemijn Nee A Siereveld, L. Arnemuiden Arnemuiden 06.03.1931 Burgh (officieel) 29.05.1946 Explosie zeemijn Nee A Sturm, J. Oost- en West-Souburg Serooskerke 25.03.1895 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg. Begr. Arnemuiden Sturm, J. Oost- en West-Souburg Oost- en West-Souburg 15.04.1932 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg. Begr. Arnemuiden Voogd, C. de Oost- en West-Souburg Oost- en West-Souburg 09.10.1939 Arnemuiden 02.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Waarde, A. van Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 11.07.1936 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg. Begr. Arnemuiden Waarde, J. C. van Nieuw- en Sint Joosland 22.03.1942 13.11.1944 Na beschieting dorp ziek ge- Nee A worden en overleden (evacué) Waarde, J. van Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 06.11.1943 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg. Begr. Arnemuiden Waarde, P. van Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 15.04.1932 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg. Begr. Arnemuiden Wijngaarden, J. van Zwijndrecht Kopenhagen (D) 01.01.1917 Arnemuiden 03.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Sliedrecht Wijngaarden-de Boer, Zwijndrecht Sliedrecht 10.12.1922 Arnemuiden 03.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Sliedrecht H.H. van Wijngaarden, H.K.A. van Zwijndrecht Hardinxveld 17.05.1944 Arnemuiden 03.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Sliedrecht Wouters-Moens, J. Ritthem Vrouwenpolder 04.01.1898 Arnemuiden 01.11.1944 Beschieting dorp (evacué) Nee A Alg. Begr. Arnemuiden

106

Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Gr. =Groep; A=beschietingsslachtoffer, enz.; B=verzetsslachtoffer; C=omgekomen dwangarbeider. Naam Woonplaats Geboorteplaats Geboor- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Gr. Monument/ tedatum overlij- overlijden Begraafplaats den

Middelburg

Alewijnse, P. Middelburg Middelburg 02.10.1923 Tettnang (D) 18.08.1944 Ja C Ned. Ereveld Frankfurt am Main Alsemgeest, A. ’s-Gravenhage 03.07.1922 Duisburg (D) 14.10.1944 Ja C Ned. ereveld Düsseldorf-Oberbilk Bakker, E. Roosendaal Groningen 22.01.1881 Middelburg 19.12.1942 beschieting op trein Nee A Beekman, C.M. Middelburg Nieuw- en Sint Joosland 20.04.1926 Middelburg 05.11.1944 granaatinslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Beest, A.C. van Middelburg Amsterdam 11.06.1903 Middelburg 11.08.1942 overleden na Ja B Alg.Begr. Middelburg vuurgevecht/zelfdoding Beije, M.C. Middelburg Zierikzee 20.02.1892 Middelburg 11.10.1944 Bombardement Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Berger, G.C. Middelburg Middelburg 01.01.1903 Oost- en West-Souburg 16.10.1941 Beschieting vliegtuigen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Bernard-van Kempen, A. Middelburg Leiden 06.01.1886 Middelburg 23.01.1945 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Besuijen-Wisse, D.N. Sint Laurens Oost- en West-Souburg 20.05.1918 Middelburg 05.11.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Beusekom, J. van Middelburg Padang 14.05.1922 Neuengamme (D) 22.12.1944 Ja B Ned. ereveld Hamburg-Ohlsdorf Boon, F. Sint Laurens Siont Laurens 16.01.1933 Middelburg 05.11.1944 Bominslag Nee A Boon, J. Sint Laurens Sint Laurens 23.04.1893 Middelburg 05.11.1944 Bominslag Nee A Boon, P. Middelburg Middelburg 25.12.1903 Middelburg 06.11.1944 Granaatinslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Boon-Bruijnooge, J. Middelburg Groede 04.09.1901 Middelburg 05.11.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Boon-Kempe, T. Sint Laurens Middelburg 22.09.1890 Middelburg 28.11.1944 Bominslag Nee A Boone-Le Duc, A.C. Middelburg Middelburg 25.12.1894 Middelburg 05.07.1944 Ontploffing projectiel Nee A Boucherie, L.A. Vlissingen Oost- en West-Souburg 16.07.1882 Middelburg 11.10.1944 Bombardement Nee A Brabers, A.M. Middelburg Breda 13.08.1902 Oost- en West-Souburg 27.12.1944 omgekomen bij ruimen mijnen Nee A Graf is geruimd Breejen, G. den Middelburg Hardinxveld 08.05.1934 Middelburg 16.10.1941 Beschieting vliegtuigen Nee A Broodman-Palmkoeck, Middelburg Middelburg 07.06.1895 Domburg 23.05.1940 Nee A W.E. Buijs, P. Middelburg Middelburg 20.06.1914 Buchenwald (D) 12.03.1944 Concentratiekamp Buchenwald Ja C Gedenkboek 2 Buijs, P.J. Middelburg Middelburg 09.08.1922 Wissen (D) 11.03.1945 Ja C Ned. ereveld Frankfurt am Main Burgs, E.L. Middelburg Goes 25.01.1899 Middelburg 05.07.1944 Ontploffing projectiel Nee A Cleemput, L. van Goes Kruiningen 02.12.1892 Goes 17.09.1943 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Coppejans, M. Middelburg Middelburg 20.03.1919 Middelburg 05.07.1944 Ontploffing projectiel Nee A Coppoolse, J. Middelburg Middelburg 23.01.1921 Berlijn-Tegel (D) 26.11.1943 Bombardement Ja C Friedhof Berlijn-Tegel, Gdenksteen Ned. ereveld Lübeck Coppoolse, M. Middelburg Aagtekerke 27.04.1905 Middelburg 22.09.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Cornelisse, W.J. Middelburg Middelburg 21.10.1923 Dordrecht 09.12.1944 Beschieting hospitaalschip ZRD Nee A 14 Damen, W.J. Middelburg Middelburg 08.10.1901 Korteven 08.10.1944 Gefusilleerd Ja B Alg.Begr. Middelburg Davidse, L. Middelburg Oost- en West-Souburg 05.05.1926 Neuengamme (D) 20.02.1945 Concentratiekamp Neuengamme Ja C Gedenkboek 34 Davidse-Francke, M. Grijpskerke 17.05.1863 Klundert 03.11.1944 Bominslag Nee A Davidse-van Keulen, N. Serooskerke 08.11.1865 Klundert 03.11.1944 Bominslag Nee A Deij, W.J. Middelburg Middelburg 04.08.1920 Hamburg-Langenhorn (D) 17.03.1945 Ja C Ned.ereveld Lübeck-Vorwerk Delst, J.C. Middelburg Middelburg 08.01.1912 Duisburg (D) 01.01.1944 Ja C Ned.ereveld Düsseldorf-Oberbilk Doel, P. van den Middelburg Rotterdam 02.09.1912 Vlissingen 24.06.1943 Bombardement te Vlissingen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Doorninck, ir. W.H. van ’s-Gravenhage Kruiningen 27.11.1914 Leusderheide 20.07.1943 Gefusilleerd Ja B Gem.Begr. Rusthof Amersfoort Elslander, H.F.A. Middelburg Vlissingen 15.02.1924 Hagen (D) 15.03.1945 Ja C Friedhof Remberg te Hagen, Gedenkboek 42

107

Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Gr. =Groep; A=beschietingsslachtoffer, enz.; B=verzetsslachtoffer; C=omgekomen dwangarbeider. Naam Woonplaats Geboorteplaats Geboor- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Gr. Monument/ tedatum overlij- overlijden Begraafplaats den Ende, G.F.C. van den Middelburg Middelburg 05.01.1910 Neuengamme 14.01.1945 Ja B Gedenkboek 34 Faasse, A. Westkapelle 12.12.1920 Middelburg 23.06.1945 Explosie mijn Nee A Feij, P. Middelburg Middelburg 28.10.1925 Neuengamme 12.11.1942 Gefusilleerd Ja B Alg.Begr. Middelburg, Erehof Fibbe, M. Middelburg Vlissingen 02.11.1907 Middelburg 05.12.1940 Bominslag Nee A Francke, J. Oost-Souburg Oost-Souburg 15.08.1918 Middelburg 09.10.1944 Gefusilleerd Ja B Gem.Begr. Oost-Souburg Françoijs, J.J. Middelburg 26.05.1913 Enschede 31.03.1945 Gefusilleerd Ja B Nederlands ereveld Loenen Frenks, J. Vlissingen Vlissingen 17.11.1916 Middelburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Gabriëlse-van Tuinen, J. Middelburg St. Anna Parochie 18.11.1879 Middelburg 16.02.1941 Bominslagen Nee A Alg. Begr. Middelburg Geldof, F. Middelburg 29.05.1896 Middelburg 23.01.1945 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Geschiere-Joziasse, E. Middelburg Grijpskerke 25.01.1872 Domburg 01.11.1944 Nee A Gillissen, A.E. Middelburg Middelburg 14.03.1932 Middelburg 07.02.1945 Getroffen door geweerkogel Nee A Graaf, J.P.H. de Serooskerke Middelburg 11.09.1935 Serooskerke 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Graaf-Davidse, L. de Serooskerke Middelburg 15.01.1910 Serooskerke 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Grim, C. Middelburg ’s-Heerenhoek 04.04.1900 ’s-Heer Arendskerke 13.09.1944 Bombardement Sloedam Nee A Bijz. Begr. ‘s-Heerenhoek Harthoorn, J.C. Middelburg Middelburg 06.09.1888 Middelburg 18.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Heijl, J.A. van Middelburg Middelburg 06.10.1923 Berlijn-Neuköln (D) 10.06.1944 Ja C Städt. Friedhof Berlijn-Lichtenberg Heijnen, F.K. Eindhoven Eindhoven 23.03.1915 Middelburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Heslinga, F.W. Middelburg Wonseradeel 25.09.1925 Sachsenhausen (D) 25.12.1944 Ja B Gedenkboek 2 Hesseling, H.R.W. Middelburg Sluis 25.03.1923 Oranienburg (D) 23.03.1943 Ja B Gedenkboek 2 Hesseling, A.H. Middelburg Sluis 16.06.1920 Sachsenhausen (D) 06.03.1943 Ja B Gedenkboek 2 Hoek, J.H. van den Dinteloord 05.09.1913 Utrecht 18.09.1943 Ja B Gedenkboek 43 Hoogenboom, L.J.A. Middelburg Middelburg 25.08.1912 Speyer (D) 21.04.1945 Ja B Alg.Begr. Middelburg Houmes, L. Westkapelle Westkapelle 20.04.1898 Middelburg 13.12.1942 Beschieting Nee A Ingelse, P. Middelburg Middelburg 09.10.1916 Neustadt-Holstein (D) 03.05.1945 Beschieting Cap Arcona/Thielbek Ja B Gedenkboek 34 Janse, A.C.M. Middelburg Middelburg 15.10.1939 Middelburg 05.12.1944 Granaatinslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Janse, J. Middelburg Ulrum 22.04.1908 Middelburg 05.11.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Janse, T. Middelburg Middelburg 16.09.1917 Middelburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Janse-Melis, N. Middelburg Serooskerke 17.09.1912 Middelburg 05.11.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Janse-Steijn, A.C. Middelburg Middelburg 23.12.1862 Middelburg 05.11.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Jansen, H. Middelburg Middelburg 13.06.1918 Bochum (D) 24.01.1944 Ja C Ned.ereveld Düsseldorf-Oberbilk Jonckman, W.C. Vlissingen Vlissingen 02.07.1921 Middelburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Joosse, J.J. Middelburg Middelburg 12.01.1888 Middelburg 07.10.1944 Bombardement Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Jopse, M.J. Zierikzee 30.04.1924 Geesthacht (D) 04.09.1945 Ja C Gem. Begr. Zierikzee Klaasen, G.J. Amsterdam Arnhem 17.11.1884 Middelburg 12.05.1940 Doodgeschoten Nee A RK-Begr. Middelburg Kodde-Bosschaart, E.C. Middelburg Kapelle 22.05.1910 Middelburg 15.11.1944 Granaatinslag Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Korstanje, L. Middelburg Middelburg 15.12.1943 Middelburg 07.10.1944 Bombardement Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Kraak, J.A. Middelburg Bergen op Zoom 17.01.1924 Middelburg 11.10.1944 Bombardement Nee A Loomans, A.H. Amsterdam Sint Laurens 27.05.1905 Bad-Berka (D) 25.04.1945 Ja B Alg.Begr. Middelburg, Erehof Loon, K. van Middelburg Wijk en Aalburg 30.04.1917 Neuengamme (D) 31.12.1944 Ja B Gedenkboek 34 Ludikhuize, J.F. Middelburg Middelburg 07.08.1934 Middelburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A RK-Begr. Middelburg Maartense, J.P. Middelburg Goes 17.12.1862 Middelburg 17.05.1940 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Maartense, P.F. Middelburg Goes 23.04.1889 Middelburg 15.05.1940 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Maartense-de Pan, C.M. Middelburg Goes 12.08.1861 Middelburg 15.05.1940 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Maat, C.J. Middelburg Biervliet 09.09.1886 Middelburg 01.11.1944 Granaatinslag Nee A Maat-Nortier, S. Middelburg Oostburg 01.12.1887 Middelburg 01.11.1944 Granaatinslag Nee A Meijden, J.J. van der Middelburg ’s-Gravenhage 08.03.1901 Fischen (D) 23.02.1945 Ja B Ned. ereveld Frankfurt am Main

108

Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Gr. =Groep; A=beschietingsslachtoffer, enz.; B=verzetsslachtoffer; C=omgekomen dwangarbeider. Naam Woonplaats Geboorteplaats Geboor- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Gr. Monument/ tedatum overlij- overlijden Begraafplaats den Meijers, A.S. Middelburg Middelburg 21.12.1914 Vlissingen 21.01.1943 Bombardement te Vlissingen Nee A Mijnheer, A. Souburg (Oost of: West) Oost- en West-Souburg 28.09.1921 Middelburg 02.11.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Mondeel, G. Middelburg Middelburg 07.04.1880 Middelburg 22.09.1944 Bominslag Nee A Niesthoven, W. Middelburg Middelburg 28.02.1916 Biggekerke 11.09.1944 Gefusilleerd Ja B Alg.Begr. Middelburg, Erehof Oostdijk, W. Middelburg Terneuzen 17.11.1924 Vlissingen 04.11.1944 Nee A Pagter, G. de Middelburg Middelburg 11.03.1915 Leusderheide 20.07.1943 Gefusilleerd Ja B Alg.Begr. Middelburg, Erehof Pagter, P. de Middelburg Middelburg 03.04.1921 Neuengamme (D) 17.11.1944 Concentratiekamp Ja B Gedenkboek 34 Peene, A. Middelburg Middelburg 07.12.1922 Vlissingen 24.06.1943 Bombardement te Vlissingen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Pels, P.J. Middelburg Yerseke 18.10.1943 Middelburg 12.10.1944 Bominslag Nee A Pels-Groen, J. Middelburg ’s-Gravenhage 05.02.1920 Middelburg 12.10.1944 Bominslag Nee A Penninkx, L.H. Utrecht Middelburg 27.11.1895 Neuengamme (D) 30.11.1944 Gefusilleerd in concentratiekamp Ja B Nederlands ereveld Loenen Pienbroek, J.W. van Middelburg Middelburg 04.08.1917 Leusderheide 20.07.1943 Gefusilleerd Ja B Gem.Begr. Rusthof Amersfoort Polak, L. Middelburg Middelburg 06.09.1925 Loosdrecht 17.04.1944 Ja B Ned.Isr. Begr. Middelburg Polvliet, L. Middelburg Middelburg 11.06.1918 Middelburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Poppe, A.P. Middelburg Middelburg 15.05.1924 Erfurt (D) 28.05.1945 Ja C Alg.Begr. Middelburg, Erehof Pouwer, A. Middelburg Oostkapelle 22.09.1921 Neuengamme (D) 10.12.1944 Concentratiekamp Neuengamme Ja B Ned.ereveld Hamburg-Ohlsdorf Provoost, C. Domburg Domburg 25.09.1869 Domburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Putte, H. van de Middelburg Middelburg 26.02.1895 Berlijn (D) 31.05.1942 Ja C Alg.Begr. Middelburg. Erehof Putto, W.J. Roosendaal-Nispen Bochholt (D) 06.11.1909 07.08.1944 Nee A RK-Begr. Winterswijk Roest, P.C. Middelburg Middelburg 27.05.1904 Middelburg 15.05.1940 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Roth-Koppejan, M. Middelburg Arnemuiden 03.09.1878 Middelburg 07.10.1944 Bombardement Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Ruck, E. Middelburg Nieuwenhoorn 06.06.1912 Oost- en West-Souburg 17.11.1942 Beschieting jachtvliegtuigen Nee A Alg.Begr. Middelburg Scheijbeler, H.L. Middelburg Middelburg 24.09.1935 Middelburg 16.02.1941 Bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Scheijbeler, P. Middelburg Middelburg 14.12.1904 Middelburg 16.02.1941 Bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Schipper-Goor, T. Middelburg Vlissingen 22.05.1922 Middelburg 20.08.1943 Bombardement te Vlissingen Nee A Schonis, W.L. Middelburg Vlissingen 08.02.1912 Buchenwald (D) 14.04.1945 Concentratiekamp Buchenwald Ja C Gedenkboek 2 Schot, J. Middelburg Vlissingen 16.11.1886 Domburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Schroder, H.O. Middelburg Düsseldorf (D) Middelburg 28.06.1945 Explosie granaat bij demonteren Nee A Sliggers, P. Middelburg Kloetinge 07.05.1922 Bremen (D) 08.02.1944 Ja C Ned.ereveld Bremen-Osterholz Smit, J.J. Vlaardingen Middelburg 01.10.1910 Waalsdorpervlakte 13.03.1941 Gefusilleerd Ja B Gem.Begr. Emmaus Vlaardingen Smolders-de Klerk, C. Middelburg Meliskerke 22.05.1905 Middelburg 15.05.1940 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Steketee, J.L. Middelburg Middelburg 09.03.1904 Neuengamme (D) 26.12.1944 Concentratiekamp Neuengamme Ja B Gedenkboek 34 Steutel, C.H. Middelburg 11.07.1926 Goes 23.07.1942 Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Sturm, C.W. Middelburg Middelburg 16.10.1909 Leusderheide 20.07.1943 Gefusilleerd Ja B Alg.Begr. Middelburg, Erehof Tisserand, M.C. Middelburg Middelburg 09.07.1887 Middelburg 15.05.1940 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Tisserand-Maartense, F. Middelburg Goes 19.01.1885 Middelburg 15.05.1940 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Vellekoop, G.P. Middelburg Dirksland 13.11.1900 Vlissingen 24.06.1943 Bombardment te Vlissingen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Verburg, P.A.J.C. Middelburg Oost- en West-Souburg 02.03.1921 Neuengamme (D) 22.01.1945 Concentratiekamp Neuengamme Ja C Gedenkboek 34 Verhage, C. Middelburg Oostkapelle 12.05.1916 Middelburg 12.10.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Verhage-Vermeulen, J.C. Middelburg Middelburg 01.12.1916 Middelburg 12.10.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Vermeulen, J.H. Middelburg Middelburg 14.04.1890 Middelburg 12.10.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Vermeulen-van Doorn, Middelburg Axel 02.05.1889 Middelburg 12.10.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof J.M. Versluijs, A. Middelburg Oostkapelle 31.12.1889 Middelburg 05.11.1944 Bominslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Visser, D. de Middelburg Middelburg 29.05.1931 Middelburg 11.10.1944 Bombardement Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Vos, W. de Middelburg Vrouwenpolder 27.12.1881 Middelburg 01.11.1944 Granaatinslag Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof

109

Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Gr. =Groep; A=beschietingsslachtoffer, enz.; B=verzetsslachtoffer; C=omgekomen dwangarbeider. Naam Woonplaats Geboorteplaats Geboor- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Gr. Monument/ tedatum overlij- overlijden Begraafplaats den Vroonland, E. Middelburg Middelburg 28.04.1921 Middelburg 05.07.1944 Ontploffing projectiel Nee A Wattel. J. Koudekerke Sint Laurens 11.04.1916 Koudekerke 16.10.1941 Beschieting vliegtuigen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Weij, J. van der Middelburg Utrecht 31.12.1924 Biggekerke 19.09.1944 Gefusilleerd Ja B Alg.Begr. Middelburg, Erehof Westdorp, A. Middelburg Middelburg 18.09.1905 Hagen (D) 02.12.1944 Ja C Nederlands ereveld Loenen Wiessner, C.F. Middelburg Middelburg 28.11.1901 Vlissingen 24.06.1943 Bombardement te Vlissingen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Wiessner-van der Bliek, Middelburg Wolphaartsdijk 13.09.1877 Middelburg 17.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof C.F. Wijngaarden, W. van Middelburg ’s-Gravenhage 03.02.1907 05.09.1943 Beschieting vliegtuig Nee A Willeboordse, A. Middelburg 30.11.1915 Vlissingen 24.06.1943 Bombardement te Vlissingen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Wisse, C. Middelburg Middelburg 08.09.1921 Middelburg 05.12.1940 Bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg, Erehof Woerkens, A.P. van Oostkapelle Middelburg 10.11.1891 Oostkapelle 18.05.1940 Beschietingen/bominslagen Nee A Zandstra, A.M. Middelburg Middelburg 22.10.1931 Middelburg 05.12.1940 Bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg Zandstra, M.T. Middelburg Middelburg 14.02.1927 Middelburg 05.12.1940 Bominslagen Nee A Alg.Begr. Middelburg

110

Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Gr. =Groep; A=beschietingsslachtoffer, enz.; B=verzetsslachtoffer; C=omgekomen dwangarbeider. Naam Woonplaats Geboorteplaats Geboor- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Gr. Monument/ tedatum overlij- overlijden Begraafplaats den

Nieuw- en Sint Joosland Baas, A. Hoogeveen Nieuw- en Sint Joosland 29.05.1913 Hoogeveen 01.08.1943 Gefusilleerd Ja B Nieuwe Gem. Begr. Hoogeveen Baas, C. [jr.] Ritthem Nieuw- en Sint Joosland 19.03.1908 Nieuw- en Sint Joosland 04.11.1944 Granaatinslag Nee A Bliek-de Schutter M. Nieuw- en Sint Joosland Veere 24.08.1883 Nieuw- en Sint Joosland 03.11.1944 Granaatinslag Nee A Boone, M.C. Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 15.01.1932 Nieuw- en Sint Joosland 15.08.1943 Bominslag Nee A Boone, W. Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 05.02.1933 Middelburg 15.08.1943 Bominslag Nee A Caljouw, J. Nieuw- en Sint Joosland Vrouwenpolder 19.05.1871 Nieuw- en Sint Joosland 03.11.1944 Granaatinslag Nee A Cevaal, A. Ritthem Ritthem 18.06.1932 Nieuw- en Sint Joosland 02.11.1944 Granaatinslag Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Elenbaas, J.M. Nieuw- en Sint Joosland Nisse 11.10.1923 Heidenheim a.d. Brenz 18.12.1943 Ja C Gemeindefriedhof Söhnstetten (D) Hamer, A. de Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 03.05.1924 Middelburg 12.05.1940 Granaatinslag dorp Nee A Oude Begr. Nieuw- en Sint Joosland Hamer, M. de Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 16.11.1894 Middelburg 12.05.1940 Granaatinslag dorp Nee A Oude Begr. Nieuw- en Sint Joosland Janse, J. Nieuw- en Sint Joosland Arnemuiden 11.07.1892 Nieuw- en Sint Joosland 05.11.1944 Getroffen door geweerkogel Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Kok, G. de Bergen op Zoom Bergen op Zoom 11.07.1910 Middelburg 02.04.1946 Explosie munitie Nee A Koster, A. ’s-Heer Arendskerke Heinkenszand 14.02.1926 Nieuw- en Sint Joosland 13.03.1945 Explosie munitie Nee A Kwekkeboom, A. Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 09.08.1924 Nieuw- en Sint Joosland 04.11.1944 Granaatinslag Nee A Kwekkeboom, P. Nieuw- en Sint Joosland 12.08.1927 Nieuw- en Sint Joosland 13.03.1945 Explosie munitie Nee A Leerzem, J.A. van Oost- en West Souburg Koudekerke 07.06.1914 Nieuw- en Sint Joosland 01.11.1944 Granaatinslag Nee A Louwerse, K. Ritthem Serooskerke 27.02.1899 Nieuw- en Sint Joosland 02.11.1944 Verm. getroffen door granaat Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Moolenbroek, M. van Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 19.05.1899 Middelburg 06.11.1945 Explosie granaat Nee A Olmen, P.H. van Bergen op Zoom 21.01.1899 Middelburg 03.04.1946 Explosie munitie Nee A Onderdijk, J. Nieuw- en Sint Joosland Vrouwenpolder 31.07.1915 Nieuw- en Sint Joosland 15.08.1943 Bominslag Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Verdonk, B.P. ’s-Heerenhoek 12.08.1924 Nieuw- en Sint Joosland 13.03.1945 Explosie munitie Nee A Verheijke, J. Vlissingen Ellewoutsdijk 11.06.1907 Nieuw- en Sint Joosland 03.11.1944 Granaatinslag Nee A Voogd, C. de Oost- en West Souburg Oost- en West Souburg 21.09.1931 Nieuw- en Sint Joosland 01.11.1944 Granaatinslag Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Voogd, J. de Oost- en West Souburg Koudekerke 20.12.1899 Nieuw- en Sint Joosland 01.11.1944 Granaatinslag Nee A Vos, A.J. de Nieuw- en Sint Joosland Sint Jansteen 29.08.1916 Nieuw- en Sint Joosland 15.08.1943 Bominslag Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland Vos-de Klerk, C.W. Nieuw- en Sint Joosland Nieuw- en Sint Joosland 22.07.1918 Nieuw- en Sint Joosland 15.08.1943 Bominslag Nee A Nieuwe Begr. Nieuw- en Sint Joosland

111

Bijlage 1.Burgerslachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Gr. =Groep; A=beschietingsslachtoffer, enz.; B=verzetsslachtoffer; C=omgekomen dwangarbeider. Naam Woonplaats Geboorteplaats Geboor- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Gr. Monument/ tedatum overlij- overlijden Begraafplaats den

Sint Laurens Buck, W. de Sint Laurens Vrouwenpolder 04.12.1867 Veere 06.11.1944 Getroffen door geweerkogel Nee A Driest, A.D. van den Sint Laurens Vlissingen 10.07.1905 Mölkau (D) 10.04.1945 Ja C Gedenkboek 37/Monument Begr. Mölkau (D) Feij, E. Sint Laurens Vlissingen 27.09.1934 Middelburg 07.10.1944 Granaatinslag Nee A Alg. Begr. Sint Laurens Feij, J.C. Sint Laurens Vlissingen 11.02.1907 Sint Laurens 07.10.1944 Granaatinslag Nee A Alg. Begr. Sint Laurens Hillebrand, C. Sint Laurens Sint Laurens 20.11.1921 Peres (D) 10.02.1945 Ja B Nederlands ereveld Loenen Roose, W.J. Sint Laurens Sint Laurens 27.04.1899 Neuengamme (D) 05.12.1944 Ja B Gedenkboek 34 Schout Velthuijs, J. Sint Laurens Vlissingen 05.06.1923 Goes 10.02.1945 Explosie V1 Nee A Vaane, P.M. Sint Laurens Middelburg 25.11.1922 Kattendijke 16.09.1943 Beschieting vliegtuigen Nee A Wattel, W. Sint Laurens Sint Laurens 02.07.1925 Neuengamme (D) 24.01.1945 Ja B Gedenkboek 34 Willemse, J. Sint Laurens Sint Laurens 23.05.1886 Sint Laurens 16.06.1942 Granaatscherf Nee A

112

Bijlage 2.Joodse slachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Naam Woonplaats Geboorte- Geboorte- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Monument/ plaats datum overlijden overlijden Begraafplaats

Arnemuiden Geen

Middelburg Alberg, H. Middelburg Antwerpen (B) 16.06.1874 Sobibor 30.04.1943 Ja Gedenkboek 4 Alberg-Alberge, S. Middelburg Middelburg 09.04.1874 Sobibor 30.04.1943 Ja Gedenkboek 4 Barkelau, E. Middelburg Vlissingen 11.11.1900 Sobibor 26.03.1943 Ja Gedenkboek 5 Blok, W. Middelburg Nijmegen 08.11.1888 Auschwitz 07.09.1942 Ja Gedenkboek 6 Boässon, B. Middelburg Middelburg 03.08.1910 Sobibor 30.04.1943 Ja Gedenkboek 6 Boässon, H.K. Middelburg Middelburg 27.06.1915 Auschwitz 05.09.1942 Ja Gedenkboek 6 Boasson, M.H. Middelburg Middelburg 11.10.1887 Kmd. Gröditz 20.08.1943 Ja Gedenkboek 6 Boasson-Sanders, B. Middelburg Middelburg 03.08.1891 Auschwitz 07.09.1942 Ja Gedenkboek 6 Brokmeier-Duveen, H. Middelburg Zwolle 19.02.1887 Auschwitz 19.11.1943 Ja Gedenkboek 7 Cohen, M.J. Middelburg Middelburg 09.12.1876 Auschwitz 19.02.1943 Ja Gedenkboek 8 Cohen-Wijnberg, L. Middelburg Amsterdam 14.02.1885 Amsterdam 09.09.1942 Cohen, S. Middelburg Vlissingen 21.04.1898 Sobibor 09.04.1943 Ja Gedenkboek 8 Couzijn, A. Middelburg Middelburg 23.07.1931 Middelburg 10.08.1943 Alg.Begr. Middelburg Dam, P.I. van Middelburg Rotterdam 22.05.1912 Auschwitz 31.12.1942 Ja Gedenkboek 9 Dam-Polak, H. van Middelburg Middelburg 06.04.1913 Auschwitz 21.09.1943 Ja Gedenkboek 9 Dam, A. van Middelburg Sint Laurens 31.10.1935 Auschwitz 21.09.1942 Ja Gedenkboek 9 Fischer, M. Middelburg Rosenheim (D) 14.11.1913 Duitsland? 29.04.1945 Ja Frank, I.A. Middelburg Zierikzee 15.10.1864 Auschwitz 21.09.1942 Ja Gedenkboek 11 Frank, M. Middelburg ’s-Gravenhage 25.04.1894 Auschwitz 07.09.1942 Ja Gedenkboek 11 Gokkes, B.S. Middelburg Delfzijl 10.08.1915 Auschwitz 25.09.1942 Ja Gokkes, E. Harlingen 16.01.1882 Auschwitz 07.09.1942 Ja Gedenkboek 13 Gokkes-Keizer, G. Delfzijl 30.01.1886 Auschwitz 07.09.1942 Ja Gedenkboek 13 Groot, I.P.J. de Middelburg Middelburg 30.08.1877 Westerbork 04.09.1944 Ja Ned.Isr. Begr. Middelburg Heertje, H. Middelburg Amsterdam 15.08.1913 Sobibor 23.07.1943 Ja Gedenkboek 14 Heertje-Schoolmeester, E. Middelburg Amsterdam 21.01.1915 Sobibor 23.07.1943 Ja Gedenkboek 14 Itallie-van Raalte, A.W. van Middelburg Vlissingen 06.02.1912 Auschwitz 08.04.1944 Ja Gedenkboek 16 Itallie, F.B. van Middelburg Middelburg 03.09.1941 Auschwitz 08.04.1944 Ja Gedenkboek 16 Jacobson, K.L. Middelburg Middelburg 25.04.1890 Auschwitz 07.09.1942 Ja Jacobson-Beever, J. Middelburg Amsterdam 09.03.1892 Auschwitz 07.09.1942 Ja Jacobson, A.M. Middelburg Middelburg 25.08.1930 Auschwitz 07.09.1942 Ja Jacobson, K.A. Middelburg Middelburg 07.04.1927 Auschwitz 07.09.1942 Ja Jacobson, R.K. Middelburg Middelburg 12.07.1924 Midden Europa 30.06.1944 Ja Jesaijes-Braasem, E. Middelburg Middelburg 02.03.1874 Auschwitz 01.10.1942 Ja Gedenkboek 16 Leijdesdorff, L. Middelburg Franeker 26.05.1875 Sobibor 02.07.1943 Ja Gedenkboek 20 Leijdesdorff-van Os, R.L. Middelburg Middelburg 07.02.1876 Sobibor 02.07.1943 Ja Gedenkboek 20 Marcus, L. Middelburg Heerlen 08.01.1876 Amsterdam 09.01.1943 Overleden in rusthuis Van Nee Zweden te Amsterdam. Nathan, M. Middelburg Goes 28.09.1869 Omgeving Auschwitz 05.02.1943 Ja Gedenkboek 22 Polak, L. Middelburg Middelburg 06.09.1925 Loosdrecht 17.04.1944 Ja Ned.Isr.Begr. Middelburg Polak, S. Middelburg Middelburg 01.05.1905 Auschwitz 31.12.1942 Ja Gedenkboek 24

113

Bijlage 2.Joodse slachtoffers WO-2 Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting. Erkend door OGS: Ja; Niet erkend: Nee. Naam Woonplaats Geboorte- Geboorte- Plaats overlijden Datum Aantekeningen bij OGS Monument/ plaats datum overlijden overlijden Begraafplaats Polak-Braasem, S. Middelburg Middelburg 06.12.1869 Auschwitz 26.02.1943 Ja Gedenkboek 24 Prins, A. Middelburg Amsterdam 18.01.1906 Kdo. Gröditz 01.02.1944 Ja Gedenkboek 25 Prins-Menist, S. Middelburg Amsterdam 06.01.1909 Auschwitz 07.09.1942 Ja Gedenkboek 25 Prins, C. [Clara] Middelburg Middelburg 03.04.1938 Auschwitz 07.09.1942 Ja Gedenkboek 25 Prins, C. [Cecilia] Middelburg Middelburg 16.05.1935 Auschwitz 07.09.1942 Ja Gedenkboek 25 Santen, S. Middelburg Amsterdam 30.04.1907 Auschwitz 27.10.1942 Ja Gedenkboek 26 Schneider-Hahn, B. Middelburg Ansbach (D) 05.04.1872 Sobibor 16.04.1943 Ja Gedenkboek 27 Vriesman, H. Middelburg Middelburg 18.02.1919 Auschwitz 11.02.1944 Ja Gedenkboek 31 Vriesman, L.B. Middelburg Middelburg 17.04.1920 Auschwitz 31.01.1943 Ja Gedenkboek 31 Vriesman-van Wittene, R.B. Middelburg Middelburg 03.04.1896 Sobibor 01.10.1942 Ja Gedenkboek 31 Wittene-Braasem, B. van Middelburg Middelburg 01.12.1863 Auschwitz 01.10.1942 Ja Gedenkboek 32 Zwartverwer, L. Middelburg Amsterdam 07.11.1880 Auschwitz 11.12.1942 Ja Gedenkboek 33 Zwartverwer-Ziff, M. Middelburg Leeds (GB) 17.02.1883 Auschwitz 11.12.1942 Ja Gedenkboek 33

Nieuw- en Sint Joosland

Sint Laurens Cohen, J.I. Sint Laurens Middelburg 02.06.1920 Sobibor 09.04.1943 Ja Gedenkboek 8

114

Bijlage 3. Gesneuvelde en vermiste Nederlandse militairen Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting

Naam Rang/functie Mil. Eenheid Geb.plaats Geboorte- Plaats Datum Aantekeningen bij overlijden OGS Monument/ datum overlijden overlijden Begraafplaats

Arnemuiden Belzen, J. van [Job] Kpl. [MGD] KNIL Arnemuiden 01.02.1919 Formosa 10.09.1945 Neerstorten vliegtuig Ja Sai Wan Cem. Te Hong Kong Belzen, J. van [Joos] Matr. [VRH] Hr.Ms. Caroline (KM) Arnemuiden 22.06.1906 28.04.1941 Schip getroffen door zeemijn Ja Gedenkboek 38 Belzen, P. van Macht. KM Arnemuiden 24.11.1900 Rintin (Thailand) 21.02.1943 Omgekomen bij aanleg Birmaspoorweg Ja Begr.Kanchanaburi War Cem. Te Thailand Bronke, M. Korp. [Macht.] Hr.Ms. O 22 (KM) Vlissingen 23.06.1901 19.11.1940 Onderzeeboot O 22vergaan in Skaggerak Ja Gedenkboek 38 (gedeelte van de Noordzee) Doeser, B.A. Korp. Kon.Brig. Pr. Irene Utrecht 25.07.1917 Krabbendijke 10.02.1945 Neerstorten V-1 Ja Militair ereveld Grebbeberg Doorn, A. van Marva 3e kl. KM Ellewouts- 14.11.1924 Arnemuiden 16.09.1945 Ongeluk met vliegtuig Nee Begraafplaats te Ellewoutsdijk dijk Eppen, P. Kpl. [OVW] MP 5/W Brig. Vlissingen 14.08.1924 Tjibeber 27.08.1946 Ja Ned.ereveld Pandu Hildebrand, G.E. Matroos Vliegtuig- Marine Vliegkamp Veere Amsterdam 28.10.1917 Arnemuiden 17.05.1940 Gesneuveld bij de Sloedam Ja Militair ereveld Grebbeberg maker 3e klas Huiszoon, L. Matr.1 (zeemilicien) Hr.Ms. BV 34 (KM) Vlissingen 01.12.1912 Vlissingen (?) 14.05.1940 BV 34 is agv zeemijn tot zinken Ja Monument mei 1940 Militair gebracht. Hij heeft een zeemansgraf. ereveld Grebbeberg Jager, C. de Kpl. Marn. Marbrig. Arnemuiden 11.12.1925 Pasuruan 14.08.1947 Ja Ned.ereveld Kembang Kuning Kluijfhout, W. Matr.1 KM Arnemuiden 09.07.1920 Tarakan, Borneo 28.11.1944 In Japans krijgsgevangenkamp Ja Begr.Kanchanaburi War Cem. omgekomen. Te Thailand. Gedenkboek 40. Schroevers, A. Sold.1e kl. 6 IDI Arnemuiden 18.02.1927 Djokjakarta 06.01.1949 Ja Ned.ereveld Candi Schroevers, L. Korp. KM Veere 01.09.1909 Kanchanaburi 26.10.1943 Omgekomen bij aanleg Birmaspoorweg Ja Geen aanwijsbaar graf. (Thailand) Gedenkboek 40. Ventevogel, P. Kwartm. Hr.Ms. Java (KM) Vlissingen 11.12.1905 27.02.1942 Ja Zeemansgraf; Gedenkboek 39 Vos, J.M. de Matroos Vliegtuig- Marine Vliegkamp Veere Voerendaal 01.12.1918 Goes 17.05.1940 Gewond geraakt bij Sloedam. Aan Ja Militair ereveld Grebbeberg maker 3e klas verwondingen overleden te Goes.

Middelburg Aarts, J.L.G. Dpl.Sold. Staf 30 R.I. Hilvarenbeek 20.09.1908 Middelburg 14.05.1940 Gedood door eigen/bevriende troepen Ja RK-Begr. Hilvarenbeek Adriaanse, C. Matr. 2e kl. KM/Hr.Ms. Java Middelburg 10.11.1921 Java Zee 27.02.1942 a/b Hr.Ms. Java Ja Gedenkboek 38 Baljeu, F. Korp. Staf 40 R.I. Arnemuiden 21.04.1918 Yerseke 11.05.1940 Motorongeluk Ja Alg.Begraafplaats Middelburg, Erehof Belzen, M.C. van Matr. II [OVW] KM Middelburg 25.05.1926 Soerabaja 07.08.1946 Ja Ned. ereveld Kembang Kuning Boasson, M.W. Res.Kapt. Tr.Det. Peel Div. Middelburg 24.01.1896 Lommel (B) 10.05.1940 Gesn. na vernielen brug Ja Militair ereveld Grebbeberg Bok, M.A. Sergt. KM/Mach. Hr.Ms. Isaac Middelburg 04.04.1907 Middellandse Zee 13.11.1942 Ja Gedenkboek 38 Sweers Brasser, L.P. Stoker I KM/ Hr.Ms. Java Vrouwenpol- 29.06.1920 Java Zee 27.02.1942 a/b Hr.Ms. Java Ja Gedenkboek 38 der Breel, A.E. Mlt.Sgt. Tgft. 18 Sqdn ML KNIL Middelburg 21.08.1923 Batavia 18.05.1946 Ja Ned.ereveld Menteng Pulo Broodman, C. Sgt. KM/Mach. O 22 Middelburg 10.10.1906 Skagerrak 19.11.1940 Onderzeeboot O 22 vergaan in Ja Gedenkboek 38 Skaggerak (gedeelte van de Noordzee) Buijs, C.M. Matr.II KM Veere 12.11.1921 Java Zee 27.02.1942 A/b Hr.Ms. De Ruyter Ja Gedenkboek 38 Dijkstra, G. Korp. Kon.Ned.Brig. Pr.Irene Leeuwarde- 03.03.1917 Broekhoven bij 25.10.1944 Bij gevechten gesneuveld Ja Erehof op de Alg. Begr. radeel Tilburg Middelburg Flipse, A.J. Sergt. 3-15 G.B. Amsterdam 20.12.1916 Sambeek 10.05.1940 Bij gevechten gesneuveld Ja Erehof op de Alg. Begr. Middelburg Goedhart, W. Seiner 2e kl. [OVW] KM Middelburg 01.09.1926 Colombo 16.07.1946 Ja Kanatte Gen. Cemetery te Colombo (Sri Lanka)

115

Bijlage 3. Gesneuvelde en vermiste Nederlandse militairen Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting

Naam Rang/functie Mil. Eenheid Geb.plaats Geboorte- Plaats Datum Aantekeningen bij overlijden OGS Monument/ datum overlijden overlijden Begraafplaats Grootjans, C. Kplknst. Hr.Ms. Jan van Gelder Middelburg 22.01.1899 Den Helder 01.10.1939 Explosie van mijn Nee Alg.Begraafplaats Middelburg Hamelink, A. Sergt.Vltg /Telgr. KM Goes 17.03.1917 Deventer 29.11.1944 Neerstorten Mitchel bommenwerper Ja Ned. ereveld Loenen Hamelink, P. Sld.Inf. KNIL Kruiningen 04.07.1912 Kuie (Thailand) 23.09.1943 Krijgsgevangene. Werkte aan Birma Ja Kanchanaburi War Cemetery spoorweg Thailand Hesse, R.A. Serg. BTB Utrecht Middelburg 04.10.1946 Opruimen explosieven Nee Holthuijzen, N. Kwart. KM/Hr.Ms. Walcheren Middelburg 31.05.1903 Hospitaal te 19.11.1946 Ja Ned. ereveld Kembang Kuning Balikpapan Jong, E.J. de Korp. Staf 30 R.I. IJsselmonde 28.04.1908 Middelburg 14.05.1940 Gedood door eigen/bevriende troepen Ja Graf is geruimd. Naam staat Monument bij Militair ereveld Grebbeberg Joosse, P.J. Stoker 2e kl. KM Middelburg 14.12.1926 ’s-Gravenhage 02.11.1946 In CMH te ’s-Gravenhage overleden Ja Gedenkboek 43 Kellendonk, A.F. Sold. 16 C.P. Nijmegen 02.05.1906 Middelburg 14.05.1940 Gedood door eigen/bevriende troepen Ja Ned. ereveld Loenen Kubber, A. de Sold. 14 R.I. Middelburg 15.03.1920 Most (voormalig 06.03.1945 Krijgsgevangene Ja Ned. ereveld Salzburg Tjecho-Slowakije) Kubber, J. de Sold. 14 R.I. Middelburg 11.10.1917 Most (voormalig 05.03.1945 Krijgsgevangene Ja Ned. ereveld Salzburg Tjecho-Slowakije) Kuijper, D. de Vlissingen 04.11.1918 06.08.1946 Nee Graf is geruimd. Leijnse, A.J. Marn. 2 Marbrig. KM Middelburg 01.04.1928 Sugio 17.06.1949 Ja Ned.ereveld Kembang Kuning Meel, H.M. van Sld. Ekl. 4 GRPI Middelburg 29.09.1926 Blitar/Kranggan 17.03.1949 Ja Ned.ereveld Kembang Kuning Missaar, J. Adj.Opperkonstabel KM/comm. Marine Leiderdorp 27.08.1890 Roosendaal 05.06.1940 Door bominslag getroffen te Middelburg. Ja Gem.Begr. Roosendaal Kustwachtpost Aan verwondingen overleden te Middelburg Roosendaal. Moerman, J. Sold. 16 C.P. Tjalleberd 26.05.1915 Middelburg 14.05.1940 Gedood door eigen/bevriende troepen Ja Alg.Begr. Middelburg, Erehof Moes, J. Mar. 2e kl. KM Middelburg 17.02.1926 Soerabaja 07.11.1947 Ja Ned.ereveld Kembang Kuning Pas, F.M. van de Sold. 2-II-17 R.I. Udenhout 17.02.1912 Middelburg 14.05.1940 Gedood door eigen/bevriende troepen Ja RK-Begr. Biezenmortel Pleijte, P.J.L.F.J. 1e Lichtwachter- KM Vlissingen 08.11.1902 Middelburg 15.05.1940 a/b lichtschip Noordhinder getroffen Ja Noorderbegraafplaats te Stuurman Vlissingen Reijnhoudt, P. Korp. Mach. Hr.Ms. Isaac Vlissingen 16.03.1908 Middellandse Zee 13.11.1942 Schip werd getorpedeerd door U-431 Ja Gedenkboek 39 Sweers Roskam, A. Sold. 1e kl. Ned. Det. VN [Regt. Van Zierikzee 20.03.1926 Station Mayong 15.02.1951 Ja UN Memorial Cemetery te Heutz] Busan (Zuid-Korea) Rossum, P. van Sold. Ned. Det. VN [Regt. Van Sibolga 06.01.1927 Inje 31.05.1951 Ja UN Memorial Cemetery te Heutz] Busan (Zuid-Korea) Sandt, J.W. van de Sold. 16 C.P. Tilburg 06.03.1916 Middelburg 14.05.1940 Gedood door eigen/bevriende troepen Ja Alg.Begraafplaats Middelburg, Erehof Snoep, C. Korp. Staf 40 R.I. Rotterdam 21.02.1904 Yerseke 11.05.1940 Motorongeluk Ja Alg.Begraafplaats Middelburg, Erehof Verkleij, A.T.A. Sergt. KNIL Middelburg 29.06.1915 Baai van Manilla 21.09.1944 a/b Toyofuku Maru Ja Gedenkboek 39 (Filipijnen) Verweij, N.J. Sld.Ekl. 2-14 R.I. (Bataljon Arnhem 08.10.1926 Malakka hospitaal 25.02.1946 Ja Ned.ereveld Menteng Pulo Zeeland) in Penang Visbeen, J. Serg. Kon. Ned.Brig. Pr. Irene Nieuwe 29.09.1915 West-Souburg 23.11.1944 Explosie mijnen Ja Alg.Begr. Middelburg Tonge Vos, P. de Elt.Vlg.Wnr. ML KNIL Middelburg 21.01.1919 Muntjoa 04.09.1945 a/b B-25 N5-255 Ja Ned.ereveld Menteng Pulo Wielemaker, C. Sgt.Marinier [OVW] KM Middelburg 11.03.1921 Soerabaja 06.11.1946 Marinehospitaal Soerabaja Ja Ned. ereveld Kembang Kuning Zonneveld, W. Schrijversmaat KM Schiedam 30.12.1912 Middelburg 17.05.1940 Bominslag Ja Alg.Begraafplaats Middelburg, Erehof Zweden, M.C. van Kpl. KM Goes 04.07.1904 Vlissingen 27.02.1945 Nee Graf is geruimd

116

Bijlage 3. Gesneuvelde en vermiste Nederlandse militairen Gemeente Middelburg OGS=Oorlogsgravenstichting

Naam Rang/functie Mil. Eenheid Geb.plaats Geboorte- Plaats Datum Aantekeningen bij overlijden OGS Monument/ datum overlijden overlijden Begraafplaats Zwigtman, J. Sgt./Mach. 8874 KNIL Middelburg 24.06.1904 Benkoelen in 18.09.1944 A/b Junyo Maru Ja Gedenkboek 39 Indische Oceaan

Nieuw- en Sint Joosland Breure, A.L. Korp. Kon.Ned.Brigade Pr. Dinteloord 16.04.1905 Nieuw- en Sint 15.01.1945 A.g.v. explosie op opslagplaats Nee Gem. Begr. Dinteloord Irene Joosland verzamelde munitie Nood, J.de Matr. 1e kl. KM Arnemuiden 29.07.1921 ’s-Gravenhage 16.11.1946 A.g.v.ziekte overleden Nee Nieuwe Alg. Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland Scheijbeler, J.F.H. Sold. 4e Regiment Infanterie Amsterdam 15.10.1920 Nieuw- en Sint 10.11.1944 A.g.v. ziekte overleden Nee Nieuwe Alg. Begraafplaats Joosland Nieuw- en Sint Joosland Ven, J.F. van de Sgt.2 I-14 Regiment Infanterie Nieuw- en 03.12.1918 Tiel 13.05.1940 Bij gevechten gesneuveld Ja Militair ereveld Grebbeberg Sint Joosland

Sint Laurens Baas, J.P. Sergt [Mars.] KM Sint Laurens 16.05.1925 Soerabaja 06.09.1946 Ja Ned.ereveld Kembang Kuning

117

Bijlage 4. Aantallen omgekomen burgers per woonplaats

Woonplaats Slachtoffers Verzetsslachtoffers Omgekomen Joodse Totaal % beschietingen e.d. dwangarbeiders slachtoffers

Arnemuiden 71 1 3 0 75 24,7 Middelburg 94 28 18 52 192 63,2 Nieuw- en Sint 24 1 1 0 26 8,5 Joosland Sint Laurens 6 3 1 1 11 3,6

Totaal 195 33 23 53 304 100 % 64,1 10,9 7,6 17,4 100

Bijlage 5. Omgekomen burgers wel of niet erkend door de OGS Toelichting op de kolommen inwoners en overig. *Inwoners zijn omgekomen burgers woonachtig in woonplaats; **Overig: niet-inwoners overleden zoals evacués, werknemers e.d.

Woonplaats Groep Inwoners* Overig** Totaal Erkend OGS Niet erkend OGS

Arnemuiden Slachtoffers beschietingen 35 36 71 0 71 Verzetsslachtoffers 0 1 1 1 0 Omgekomen 3 0 3 3 0 dwangarbeiders Joodse slachtoffers 0 0 0 0 0 38 37 75 4 71

Middelburg Slachtoffers beschietingen 73 21 94 0 94 Verzetsslachtoffers 21 7 28 28 0 Omgekomen 17 1 18 18 0 dwangarbeiders Joodse slachtoffers 52 0 52 49 3 163 29 192 95 97

Nieuw- en Sint Joosland Slachtoffers beschietingen 11 13 24 0 24 Verzetsslachtoffers 0 1 1 1 0 Omgekomen 1 0 1 1 0 dwangarbeiders Joodse slachtoffers 0 0 0 0 0 12 14 26 2 24

Sint Laurens Slachtoffers beschietingen 6 0 6 0 6 Verzetsslachtoffers 3 0 3 3 0 Omgekomen 1 0 1 1 0 dwangarbeiders Joodse slachtoffers 1 0 1 1 0 11 0 11 5 6

Totaal 224 80 304 106 198 % 73,7 26,3 100,0 34,9 65,1

Bijlage 6. Aantallen gesneuvelde en vermiste militairen per woonplaats

Woonplaats C D F GB N NL RUS USA Totaal

Arnemuiden - 148 20 2 - 12 2 - 184 Middelburg 1 39 7 15 - 31 - 2 95 Nieuw- en Sint - 12 13 15 2 4 - - 46 Joosland Sint Laurens ------

Totaal 1 199 40 32 2 47 2 2 325

Personenindex

De personenindex bevat alle persoonsnamen uit deel I tot en met IV uit dit boek.

Aarnoutse-Meijers, Cornelia ...... 11, 84 Besuijen-de Bree, Jacoba ...... 11 Aarts, Dpl.Sold. Johannes Laurijs Gerardus “Jan” ...... 59 Besuijen-Wisse, Dina Neeltje ...... 24, 75, 94 Adams, Waistgunner Sgt Carl E...... 54 Beusekom, James van ...... 31, 90 Adriaanse, Matroos 2e kl. Cornelius ...... 60, 90 Bien, Ogefr. Gerhard ...... 57 Ahrens, San.Fw. Wilhelm ...... 48 Bieswanger, Matr.Ogefr. Karl ...... 46 Aichele, Gefr. Walter ...... 65 Bijl, Gerard van der ...... 31 Aichele, Pion. Ulrich ...... 58 Blaasse, Jan ...... 13 Alberg, Henricus ...... 40, 90 Bläsing, Gefr. Wilhelm ...... 48 Alberg-Alberge, Sibilla ...... 40, 90 Bliek, C.F. van der ...... 75 Alewijnse, Pieter ...... 37 Bliek, Gerard [jr.] ...... 11, 84, 93 Alferman, Ogefr. Gunther ...... 47 Bliek, Gerard [sr.] ...... 11, 93 Alsemgeest, Adrianus ...... 37 Bliek-de Schutter, Martina ...... 27, 94 Altrogge, Pion. Karl ...... 48 Blok, Wilhelmina ...... 40 Amenda, Gefr. Herbert ...... 46 Boässon, Bernard ...... 40, 90 Anders, Ogefr. Wilhelm ...... 48 Boasson, H...... 90 Arkison, L/Cpl. Joseph ...... 64 Boässon, Hans Karel ...... 40 Arondeus, Willem Johan Cornelis “Willem” ...... 96, 102 Boasson, I.M...... 100 Assing, Wachtm. Lammert ...... 47 Boasson, Marc Herman ...... 40, 90, 100 Baaijens, Joost ...... 13 Boasson, Res.Kapt. Max Willem ...... 59 Baaijens, Theodorus ...... 13, 84 Boasson-Sanders, Bella ...... 40, 90 Baaijens, Willem Abraham ...... 13 Bockisch, Ogefr. Erwin ...... 65 Baas, Adriaan ...... 35 Boer, Stuurman J. den ...... 90 Baas, Casper [jr] ...... 27, 93 Bojda, Gefr. Paul ...... 47 Baas, Sergt. [Mars.] Jan Pieter ...... 70, 90 Bok, Sergt. Marinus Adriaan...... 61, 90 Bakker, Engbert ...... 19 Bonse, Uffz. Julius ...... 65 Baljeu, Korp. François ...... 59, 75, 80, 90 Boon, Frederik “Freek” ...... 23, 94 Banitz, Gefr. Alfred ...... 48 Boon, Jan ...... 23, 94 Barbier, Sold. 2 Cl. François ...... 49, 84 Boon, Pieter ...... 24, 75 Bareiss, Gefr. Heinrich ...... 65 Boon-Bruijnooge, Janneke ...... 24 Barkelau, Elisabeth ...... 40, 90 Boone, Maria Cornelia ...... 26, 93 Barkelau, L.M...... 90 Boone, Willemina ...... 26, 93 Barkelau-Meijer, S...... 90 Boone-Le Duc, Adriana Christina ...... 20, 21 Bartl, Ogefr. Johann ...... 46 Boon-Kempe, Tannetje ...... 23, 94 Baurdoux, P...... 10 Bosch, J.H...... 31 Beckman, Dr. Herman Bernard Wiardi ...... 102 Bos-Marijs, Geertje Clasina ...... 11, 84 Beekman, Catharina Maria ...... 23, 75 Bosse, A. van den...... 29 Beekman, M...... 19 Böttcher, Ogefr. Hans ...... 57 Beekman, Piet ...... 23 Boucherie, Lein Adriaan ...... 22 Beest, Alphons Christiaan “Fons” van ...... 31, 80, 90, 95 Bouwense, Pieter Adriaan “Piet” ...... 100 Beije, Marinus Cornelis ...... 22, 75 Brabers, Antonius Marinus ...... 24 Belzen, Aart van ...... 11, 84 Brackelmann, Ogefr. Otto ...... 47 Belzen, Cornelis van ...... 14, 84 Brackx, Hendricus Johannes ...... 11, 84 Belzen, Cornelis van [22.5.1886-1.11.1944] ...... 11 Brandsma, Prof.Dr. Anno Sjoerd “Pater Titus” ...... 101 Belzen, Cornelis van [26.4.1885-1.11.1944] ...... 11 Brandt, Ob. Zahlm. Alfred ...... 47 Belzen, Jacob van ...... 51 Brasem, Sara ...... 33 Belzen, Jacomina van...... 51 Brasser, Jacob “Jaap” ...... 98 Belzen, Jan van ...... 14 Brasser, Stoker I Lein Pieter ...... 60, 90 Belzen, Jannetje van ...... 13 Braun, Gefr. Otto ...... 46 Belzen, Joos Johannes “Jos”van...... 15 Bree, J. de ...... 84 Belzen, Joos van ...... 14 Breejen, Geertje den ...... 19 Belzen, Korp. [Macht.] Pieter van ...... 51 Breel, Mlt.Sgt. Adriaan Evert...... 69, 90 Belzen, Kpl. [MMD] Job van ...... 51 Brehme, Gefr. Hermann ...... 48 Belzen, Matr. [VRH] Joos van ...... 50 Brendel, Ogefr. Bernhard ...... 48 Belzen, Matr.II [OVW] Matthijs Cornelis van ...... 69, 90 Breure, Korporaal Arie Leendert ”Arie” ...... 67 Belzen, Neeltje van ...... 13 Briegel, Gren. Hans ...... 47 Belzen, Willem van ...... 11, 84 Brokmeier-Duveen, Heintje ...... 40, 90 Bennecke, Gefr. Berthold...... 48 Bronke, Korp. [Macht.] Marcus ...... 50 Berg, Ogefr. Josef ...... 47 Broodman, Nicolaas ...... 18 Berger, Gerrit Cornelis...... 19, 75 Broodman, Sgt. Cornelis ...... 60, 90 Bernard-van Kampen, Adriana ...... 25, 75 Broodman-Palmkoeck, Wilhelmina Emma ...... 18 Bernhard Prins der Nederlanden, Z.K.H...... 86 Brouwer, J...... 102 Besuijen, Janna ...... 33 Bruinoge [Bruinooge], J...... 75

119

Bub, Gefr. Karl ...... 57 Dijkstra, Korp. Gerardus ...... 61, 75, 80, 90 Büchner, Ogefr. Robert ...... 47 Dingemanse, Willem ...... 13 Buck, dhr. De ...... 29 Doel, Pieter van den ...... 20, 75 Buck, Willem de ...... 29, 94 Doense, Pieter Adrianus ...... 11, 84 Buijs, Matr. II Cornelis Marinus ...... 61, 90 Doense-Barten, Hendrika ...... 11, 84 Buijs, Pieter ...... 37 Doeser, Korp. Bernard Adriaan ...... 51 Buijs, Pieter Jacobus ...... 37 Dolan jr., 2nd Lieut. [CoPilot] Charles ...... 54 Bukviel, P.J. de ...... 20 Dooms, Matroos J.C...... 90 Bulawa, Gren. Rudolf ...... 47 Doorn, J.M. van ...... 75 Burger, Gefr. Martin ...... 47 Doorn, Marva 3e klas Amelia van ...... 51 Burgs, Engel Lambertus ...... 21 Doorninck, ir. Werner Heinrich “Werner” van...... 31, 90 Caljouw, Grietje ...... 14 Dressel, Ogefr. Hubert ...... 47 Caljouw, Jacobus ...... 27, 93 Driel, Aaike “Arie” van ...... 95 Caljouw, Marinus...... 11, 84 Driest, Adriaan Daniël van den ...... 38, 94 Camus, S.Lieut. Jean Jacques André ...... 49, 50, 84 Driest, M. van den ...... 38 Canes, A...... 90 Driest-de Pagter, A. van den ...... 38 Cevaal, Aarnoud ...... 26, 93 Drijber, mr. J...... 75 Cevaal, fam. Lein ...... 26 Dronkers, Daan ...... 16 Churchill, Sir Winston Leonard Spencer ...... 100 Durink, fam...... 26 Clarisse, P...... 25 Dürrsperger, Gefr. Berthold ...... 49 Cleemput, Leunis van ...... 20, 75 Duwaer, Franciscus “Frans” ...... 96, 102 Clifford, Rfn. Robert James ...... 64 Ehlers, Ogefr. Hermann ...... 47 Cohen, J...... 90 Eichhorn, Gefr. Alois ...... 57 Cohen, Joseph Isidoore ...... 41, 43, 94 Eilipitsch, Gren. Wladimir ...... 47 Cohen, Maurits Joseph ...... 41 Einsiedler, Pion. Stefan ...... 65 Cohen, Samuel ...... 41, 90 Eisenhauer, Ogefr. Adam ...... 47 Cohen-Wijnberg, Louise ...... 41 Eisenhower, Dwight David ...... 96 Colard, Sgt. Eugène ...... 65 Elenbaas, Johannes Martinus ...... 38 Coppejans, Adriaan ...... 32 Elimer, Gren. Siegmund ...... 47 Coppejans, Marinus ...... 21 Elslander, Hijpolitus Franciscus Augustus ...... 37 Coppoolse, Jan ...... 37 Ende, Gijsbrand François Cornelis van den ...... 31, 90 Coppoolse, Marinus ...... 21, 75 Engels, Uffz. Karl ...... 46 Cornelisse, Wilhelmus Johannes ...... 21, 90 Eppen, Kpl. [OVW] Pieter ...... 69, 84, 90 Corrigan, Cpl. James Joseph ...... 64 Essen, Antonie van...... 31 Cousin, Sold. Jean ...... 65 Faas, Adriana Francina ...... 23 Couzijn, Aäron ...... 41 Faasse, Abraham ...... 25 Cracau, A...... 90 Faasse, P...... 25 Cracau, D...... 90 Fassbender, Ogefr. Ferdinand ...... 65 Cracau, J...... 90 Feij, Elisabeth ...... 29, 94 Cracau-Ephraim, S...... 90 Feij, Jacobus Christiaan ...... 29, 94 Cracau-Frank, E...... 90 Feij, Pieter ...... 31, 75, 80, 90 Cracau-Frank, M...... 90 Feikis, Pz.Jg. Alois...... 46 Crerar, Lt.Gen. Harry ...... 97 Fibbe, Martinus ...... 18 Critkowits, Ogefr. Johann ...... 47 Fischer, Max ...... 41, 90 Cybulski, Uffz. Paul ...... 47 Fischer, Ogefr. Walter ...... 47 Czemicki, Ogefr. Franz ...... 57 Fischer, Uffz. Ernst ...... 48 Dalen, Pieter van ...... 11, 84 Flipse, Sergt. Adriaan Johannes ...... 59, 75, 80 Dam, Abraham van ...... 41, 90 Fonteijn, I...... 90 Dam, P.J. van ...... 90 Fonteijn-Koppel, J...... 90 Dam, Philip Isaac van ...... 41 Fosse, Capt. Gunnar ...... 67 Damen, Wouter Josephus ...... 31, 80, 90 Francke, Jacobus “Ko” ...... 31 Dam-Polak, Henriëtte van ...... 41, 90 Françoijs, Johannes Jacobus ...... 31 Daser, Gen.Lt. Wilhelm Josef ...... 55, 92 Frank, B...... 90 Davidse, Jacobus Davidse ...... 23 Frank, Izaak Abraham ...... 41 Davidse, Lein ...... 37, 75 Frank, L...... 90 Davidse, Salomon ...... 23 Frank, Mietje ...... 41, 90 Davidse-Francke, Maria ...... 23 Frank, S.L...... 90 Davidse-van Keulen, Neeltje ...... 23 Franse, B...... 9 Davis, Nosegunner Sgt Bryan C ...... 54 Freitag, Ogefr. Kurt ...... 56 Debertin, Gefr. Leonhart ...... 47 Frenks, Johannis ...... 16 Degener, Ob.Feldw. Max ...... 58 Frenzel, Gefr. Martin ...... 57 Deij, Willem Jan ...... 37 Fuente-Cracau, R. de la ...... 90 Dekker, Lein ...... 11, 84 Fuxa, S. Sgt. [Radio-Operator] Ernest C...... 54 Delst, Johannes Cornelis ...... 37 Gabriëlse-van Tuinen, Jeltje ...... 19 Deveney, Rfn. George Robert ...... 64 Garnier, Robert ...... 85 Diettrich, Ogefr. G...... 47 Garrison, Cap.Ch.Louis ...... 66

120

Geense, Krina ...... 11, 84 Hesse, Serg. Richard Antonie ...... 61 Geldof, Franciscus “Frans” ...... 25, 75 Hesseling, Anton Hendrik ...... 32, 90 Gerbrandij [Gerbrandy], Pieter Sjoerds ...... 97 Hesseling, Hugo Rudolf Werner ...... 32, 90 Geschiere-Dingemanse, Elizabeth ...... 22 Hickmott, Spr. John Frederick ...... 55 Geserick, Gefr. Fritz ...... 57 Hiegenlich, D...... 90 Gillissen, Adriana Elisabeth “Sanne” ...... 25 Hiegenlich, L...... 90 Gilse, M. van ...... 102 Hiegenlich, R...... 90 Gleihsinger, Ogren. Anton ...... 47 Hiegenlich, S...... 90 Goedhart, Adriaan Willem ...... 11, 84 Hiegenlich-de Metz, J...... 90 Goedhart, Frans...... 99 Hiegenlich-Roozendaal, S...... 90 Goedhart, Seiner 2e kl. [OVW] Willem ...... 69, 90 Hildebrand, Matroos vliegtuigmaker 3e kl. Gerrit Everardus ... 50 Gokkes, Betsy Suzanna ...... 41, 90 Hillebrand, Cornelis “Cor” ...... 35, 94 Gokkes, Eliazar ...... 41, 90 Hintzke, Matr.Art.Gefr. Johann ...... 48 Gokkes-Keizer, Geertruida ...... 41, 90 Hinz, Oschtz. Hermann ...... 47 Gootjes, Pieter...... 100 Hinze, Gefr. Heinz ...... 47 Gora, Karl ...... 47 Hirsch. Ob.Funker Wilhelm ...... 48 Gorski, Gefr. Norbert ...... 48 Hoek, Jannes Hermanus van den ...... 32 Graaf, D.J. de ...... 16 Hoff, J.W. van 't ...... 10 Graaf, Jan Pieter Henderik “Jantje” de ...... 16, 75 Hoff-Calau, M.M. van 't ...... 85 Graaf-Davidse, Leintje de ...... 16 Hoffman-Wolff, H...... 90 Gräbner, Masch.Ogefr. Erich ...... 47 Höhn, Gefr. Fritz ...... 48 Graf, Gren. Otto ...... 48 Holthuijzen, Kwart. Nicolaas ...... 69, 90 Graham, Tpr. John ...... 55 Hoof, Jan Jozef Lambert “Jan” van ...... 98 Grayburn, Lt. Richard Echlin ...... 55 Hoogenboom, Leendert Jakobus Adrianus “Leen” . 32, 80, 90, 99 Gremlik, Gren. Richard ...... 48 Hoover, President Herbert ...... 100 Grice, Trooper Joseph ...... 55 Horninge, H.G...... 9 Grim, Cornelis ...... 21, 93 Houmes, Lourus ...... 20 Groot, Isaak Philip Joël de ...... 41, 81, 90 Huijssen, J.J...... 9 Groot, Pieter de ...... 11, 93 Huiszoon, Matr. 1 [zm] Lieven ...... 50, 84 Grootjans, Kplknst. Cornelis ...... 59, 80 Hürten, Gefr. Wilhelm ...... 47 Gruiter, Geertruid van de ...... 50 Huschka ...... 31 Gruting-Schickenberg, Gefr. Alfred ...... 65 Ingelse, Pieter...... 32, 90 Gudmundsson, Sigurdur ...... 91 Itallie, Frerik Bart van ...... 42 Guéguen, Sold. Allain Marie ...... 49, 84 Itallie-van Raalte, Anna Wilhelmina van ...... 42 Guignard, Jean Emile ...... 58 Jacobson, Anne Marie ...... 42 Gunter, Tailgunner Sgt Noah ...... 54 Jacobson, Karel Levien ...... 42 Günther, Uffz. Erich ...... 48 Jacobson, Karla Annie ...... 42 Günther, Uffz. Fritz ...... 57 Jacobson, Robbert Karel ...... 42 Haberl, Uffz. Kunibert ...... 47 Jacobson-Beever, Johanna ...... 42 Hakewill Smith, Maj.Gen. Edmund ...... 97 Jager, Kpl. Marn. Cornelis de ...... 69, 84, 90 Hall, mr. G. "Gijs" van ...... 101 Janse, Adriana Clara Margaretha ...... 24, 75 Hall, Walraven van ...... 101 Janse, Jacob...... 24, 75 Hamel, Lodewijk Anne Rinse Jetze “Lodo” van ...... 99 Janse, Joos...... 27, 93 Hamelink, Sergt.Vltg.[Telgr.]Adriaan ...... 61, 90 Janse, Kees ...... 27 Hamelink, Sld.Inf. Pieter...... 61, 90 Janse, Tannetje ...... 16, 90 Hamer, Adriana de ...... 26, 93 Janse-Melis, Neeltje ...... 24, 75 Hamer, Marinus de ...... 26, 93 Jansen, Hermanus ...... 37 Harbich, Ogefr. Jakob ...... 65 Janse-Steijn, Adriana Clara ...... 24, 75 Harff, G.A...... 10 Janskan, Uffz. Paul ...... 47 Harthoorn, Johanna Catharina ...... 16, 90 Jesaijes-Braasem, Eva ...... 42, 90 Hass, Lt. Hans Georg ...... 47 Joch, Uffz. Wilhelm ...... 48 Haynam, Engineer S.Sgt Richard D ...... 54 Jochmann, Uffz. Hermann ...... 47 Hearnden, L.Cpl. Alfred Thomas ...... 55 Jochums, Uffz. Heinrich ...... 47 Heertje, Henri ...... 42, 90 Jonckman, Wilhelmina Catharina ...... 16 Heertje-Schoolmeester, Evalina ...... 42, 90 Jong, Korp. Ewout Johannes de ...... 59 Heidrich, Gefr. Emil Johann ...... 47 Jonge, Jhr. De...... 35 Heier, Gefr. Willi ...... 47 Jonkerman, Elizabeth ...... 32 Heijl, Johannes Adriaan van ...... 37 Joosse, Johannes Jacobus ...... 21, 75 Heijnen, Franciscus Karel ...... 16 Joosse, Stoker 2e kl. Pieter Johannes ...... 69, 90 Heimke, Lt. Paul ...... 46 Jopse, Marinus Johann ...... 37 Heina, Stfw. Alfred ...... 47 Josse, Mar.d.log. Armand ...... 66 Heinicke, Günter ...... 57 Juliana Prinses der Nederlanden, H.K.H...... 91 Heitmann, Ogefr. Walter ...... 47 Juliana, Koningin der Nederlanden ...... 92 Herbst, Ogefr. Erwin ...... 47 Juvin, Sold.Georges ...... 49, 84 Herold, Jakob ...... 49, 58 Kahre, Wachtm. Wilhelm ...... 57 Heslinga, Freerk Wiebe ...... 32, 90 Kaland, Gerhardus Jan Constantijn ...... 11, 84

121

Kaland, Pieter ...... 12, 84 Leijdesdorff, Louis ...... 42, 90 Kampa, Uffz. Josef ...... 47 Leijdesdorff, S...... 90 Kapp, Gefr. Johannes ...... 47 Leijdesdorff-van Os, Rika Louise ...... 42, 90 Kazmeier, Uffz. Max ...... 65 Leijnse, Marn.2 Abraham Johannes ...... 69, 90 Kellendonk, Sold. Arnoldus Franciscus ...... 59 Leopold, Marcus ...... 42 Keller, Wilhelm ...... 57 Leroyer, Paul René Louis ...... 58 Kervran, Sold. Yvon ...... 66 Letellier, Sold. Eugène Raoul ...... 49, 84 Ketterij, Jacob van de ...... 13 Lohse, Gefr. Kurt ...... 47 Ketterij, Lieven van de ...... 13 Loomans, Abraham Hendrik ...... 32, 75, 80 Kiener, Ogefr. Franz ...... 48 Loon, Kornelis van...... 32, 90 Klaasen, Gerardus Johannes ...... 16 Louazel, Sgt. Victor Eugène Raoul ...... 49, 84 Klink, Funker Bodo ...... 47 Louwerse, Jan ...... 84 Klöters, Ogren. Wilhelm ...... 47 Louwerse, Krijn ...... 26, 27, 93 Kluijfhout, Matr. 1 Willem ...... 51, 84 Lücke, Lt. Karl Hubert ...... 48 Knoll, Ogefr. Rudolf ...... 47 Ludikhuize, Johanna Frijke “Jopie” ...... 16, 90 Kobrow, Kan. Kurt ...... 48 Maartense, Jan Paulus ...... 16, 75 Kodde-Bosschaart, Elizabeth Catharina ...... 23 Maartense, Pieter Franciscus ...... 16, 75 Koene, J.Ph...... 9 Maartense-de Pan, Cornelia Maria ...... 16, 75 Kögeler, J.W...... 9 Maas, Hofm.bediende P. v.d...... 90 Köhler, Uffz. Wolfgang ...... 47 Maat, Cornelis Jacobus ...... 22 Kok, Gerardus de ...... 28 Maat-Nortier, Sara ...... 22 Kom, Cornelis Gerhard Anton de ...... 95 Mager, Ogefr. Kurt ...... 47 Koppejan, J.C...... 27 Mahlfeld, Uffz. Willi ...... 48 Korstanje, Leunis ...... 21, 75 Makoski, Ogefr. Peter ...... 48 Koster, Adriaan ...... 27 Manecke, Gefr. Wilhelm ...... 48 Kraak, Johannes Adrianus...... 22 Marcus, L...... 90 Krahforst, Gren. Wilhelm ...... 47 Marijs, Jacobus ...... 12, 84 Kraker, Hendrik Levinus de ...... 12, 84 Marijs, Jan...... 37, 84 Kraker, Johannes de ...... 12, 84 Marijs, Jannetje ...... 50 Kraker, Levinus de ...... 12, 84, 93 Marijs, Joos ...... 37, 84 Kraker, M.L. de ...... 93 Marquardt, Gefr. Julius ...... 47 Kraus, Uffz. Edmund ...... 47 Märten, Schtz. Erich ...... 47 Kross, Ogefr. Hans ( ...... 57 Martin, Rfn. James ...... 55 Kubber, Sold. Arij de ...... 61 Massee, J.I...... 21 Kubber, Sold. Janus de...... 61 Matzek, Ogren. Wilhelm ...... 48 Kuchuiran, Pte. George ...... 56 McCall, Rfn. David Thomas ...... 64 Kudrna, Gefr. Josef ...... 47 McKenna, Fus. Denis ...... 55 Kühlich, Gefr. Johannes ...... 48 McKenzie, Trooper William ...... 55 Kühnel, Gefr. Hans Joachim ...... 56 Meel, Sld. Ekl. Hubertus Marinus van ...... 69 Kuijper, Celine J...... 98 Meerkamp van Embden, mr. A...... 9 Kuijper, Dirk de ...... 61, 90 Meerman, Abraham ...... 14 Kuipers-Rietberg, Helena Theodora “Heleen” ...... 99 Meerman, Adriaan ...... 14 Kwekkeboom, Antonina “Anna” ...... 27, 93 Meerman, Arij ...... 14 Kwekkeboom, C...... 29 Meerman, D...... 84 Kwekkeboom, F...... 10 Meerman, Egtbert ...... 14 Kwekkeboom, Jan ...... 27 Meerman, Jacoba Adriana ...... 12, 84 Kwekkeboom, Pieter ...... 27, 93 Meerman-Toussaint, Tannetje ...... 12, 84 La Planche, E...... 84 Meijden, Johannes Jacobus van der...... 32, 90 Labbé, Cap. Jean ...... 66 Meijers, Abraham Salomon ...... 20 Lamb, Sjt. John ...... 56 Meissner, Matr. Ogefr. Josef ...... 47 Landzaat, Majoor Willem Pieter ...... 100 Melzer, Ogefr. Bruno ...... 47 Langebeeke, J...... 9, 85 Mennink, J.C...... 98 Langenhahn, Uffz. Wilhelm ...... 56 Mertl, Ogefr. Konrad ...... 47 Laplanche, Sold. 2 Cl. Eugène François...... 49 Meulmeester, Izaäk ...... 37, 84 Lausen, Omt. Hans...... 57 Meves, Gefr. Karl ...... 47 Le Borgne, Sold. Marcel Marie ...... 49, 84 Mijnheer, Arend ...... 22, 75 Le Bot, Capitaine Yves ...... 85 Miller, Rfn. Thomas ...... 64 Le Bougeant, Sold. Jean Marie ...... 49, 84 Mink, Uffz. Hans ...... 56 Le Gac, Charles Louis Marie ...... 58 Minnaard, Johannis ...... 12, 84 Le Guen, Sold. François Marie ...... 49, 84 Missaar, Adj. Opperkonstabel Jan ...... 60 Le Maresquier, Quartier-Maître Eugène Louis ...... 59 Moerman, Sold. Johan ...... 59, 75, 80 Le Roux, Sold. René ...... 66 Moes, Marinier 2e kl. [O.V.W.] Johannes ...... 69, 90 Lechat, Sold. Marcel Gaston Joseph ...... 49, 84 Moir, Rfn. Charles Tavendale ...... 64 Leerzem, Jozias Abraham van ...... 26, 93 Mol, Jan ...... 26 Lehnhausen, Pilot Lt Edward G ...... 54 Momot, Sold. Auguste ...... 66 Leigh, Piot Officer (Flt.Engineer) Eric ...... 54 Montgomery, Field Marshall Sir Bernard Law ...... 101

122

Mooiman, Kees ...... 98 Polak-Braasem, Sara ...... 42, 90 Moolenbroek, Marinus van ...... 28, 94 Pollach, Ogefr. Rudolf ...... 47 Morvan, Cap. Jean Louis ...... 66 Polvliet, Lodewijk ...... 17, 75 Morvan, Sold. Guillaume Yves Marie ...... 49, 84 Poortvliet, Paulus ...... 12, 84 Moser, Jäger Georg ...... 47 Poppe, Abraham Pieter ...... 37, 75, 80 Mössner, Ogefr. Ernst ...... 47 Porcher, Sold. Michel Robert ...... 49, 84 Mulder, Joos ...... 12, 84 Post, Johannes ...... 98 Mulder, notaris ...... 35 Pouwer, Abraham “Bram” ...... 33, 90, 95 Munro, Cpl. Paul Ferguson ...... 64 Prins, Abraham ...... 43, 90 Nathan, Marcus ...... 42, 90 Prins, Cecilia[M.] ...... 43, 90 Nawrotzki, Ogefr. Kurt ...... 65 Prins, Clara ...... 43, 90 Neill, Driver George Henry ...... 56 Prins-Menist, Sientje ...... 43, 90 Niccolls, Sjt. Alfred Raymond ...... 55 Prisille, Gefr. Otto ...... 48 Nienhaus, Feldw. Hubert ...... 57 Pross, San.Ogefr. Wilhelm ...... 47 Niesthoven, Wilhelmus “Wim” ...... 32, 75, 80, 90 Provoost, Catharina ...... 17 Niven, Rfn. Thomas ...... 64 Pscheidt, Ogefr. Michael ...... 47 Noack, Gefr. Alfred ...... 47 Putte, Hubrecht van de ...... 37, 75, 80 Nood, Matroos 1e kl. Jan de ...... 67 Putter, Matroos A. de ...... 90 Nooijer, Adriaan de ...... 12, 84 Putto, Wilhelm Johann ...... 21 Nooijer, Jannetje de ...... 14 Randwijck, mr. F.S.K.J. graaf van ...... 10 Nooijer, Jozina de ...... 14 Rasche, Matr. Wolfgang ...... 58 Nooijer, Neeltje de ...... 14 Rault, Cap. Constant ...... 66 Nooijer-Meerman, Dora de ...... 12 Rault, Cap.l Joseph ...... 49, 84 Nooijer-Meulmeester, Wilhelmina de ...... 12, 84 Ravassy, Jean Philippe ...... 58 Oberle, San.Ogefr. Hermann ...... 48 Reichensteiner, Ogefr. Ferdinand ...... 65 Obruca, Ogefr. Otto ...... 56 Reijnhoudt, Korp. Pieter ...... 60 Olmen, Petrus Hendricus van ...... 28 Reinhardt, Matrose Wilhelm ...... 48 Onbekende Britse soldaat...... 45 Reissig, Ogefr. Franz ...... 47 Onbekende Duitse soldaat ...... 47, 49, 57 Ribben, Rosa ...... 14 Onbekende Duitse soldaat Ogefr...... 49 Ridder, Jannetje de ...... 51 Onbekende Franse soldaat ...... 58, 66 Ridder, Pieternella de ...... 14 Onbekende Russische soldaat ...... 52 Riedel, Gefr. Johannes ...... 48 Onderdijk, Jacobus Hubertus “Ko” ...... 26, 93 Rijke, Johannes de ...... 12, 84 Oostdijk, Willem ...... 23 Rijke, Pieter de ...... 12, 84 Oosterling, Pieter ...... 13 Rijke-Kaland, Johanna de ...... 12, 84 Owen, Gnr. William Henry ...... 64 Robert, Uffz. Egon ...... 58 Owen, Rfn. Thomas ...... 64 Robertson, Pte. Douglas ...... 55 Padberg, Ogefr. Anton ...... 65 Roest, Pieter Cornelis “Piet” ...... 16, 75 Pagter, Gerardus “Gerard” de ...... 32, 33, 75, 80, 90, 96 Roffey, Dvr. Thomas James ...... 55 Pagter, Leijntje A.M...... 33 Rohrer, Ogren. Anton...... 48 Pagter, Pieter “Piet” de ...... 32, 33, 90 Roisin, Brig. Chef René Gaston ...... 49, 84 Pagter, Pieter de ...... 12, 84 Roland, Ogefr. Waldemar ...... 47 Pagter-Gillissen, Margaretha Wilhelmina de ...... 12, 84 Ronde, Hofmeester J. de ...... 90 Panak, Gren. Rudolf ...... 47 Roose, Willem Jacobus ...... 35, 94 Pas, Sold. Franciscus Martinus “Frans” van de ...... 59 Roosevelt, Franklin Delano ...... 100 Pascot, Mar.d.log. Dénis Jean Edouard ...... 49, 84 Roskam, Sold. 1e kl. Abraham ...... 73 Paugstadt, Uffz. Wilhelm “Willy” ...... 57 Rossum, Sold. Piet van ...... 73 Peene, Andries ...... 20, 75 Roth, Jan ...... 21 Peijl, Hofmeester F. van der ...... 90 Roth-Koppejan, Maatje ...... 21, 75 Pelcat, Cap. Charles ...... 66 Rua, Sold. 2 Cl. Dominico ...... 49, 84 Pels, Petronella Johanna ...... 22 Ruck, Engel...... 19 Pels-Groen, Johanna ...... 22 Rudzinski, Gefr. Stefan ...... 47 Penninkx, Leendert ...... 32 Saméry, Maître-Pilote Pierre Georges ...... 59 Penninkx, Leonardus Hendrik ...... 32, 33 Sandberg tot Essenburg, jhr.mr. W.C...... 9 Petersen, Feldw. Peter ...... 57 Sandberg, jhr. W.J.H.B...... 96, 102 Philippe, Sold. Etienne Louis ...... 49, 84 Sandt, Sold. Johannes Wilhelm van de ...... 59, 75, 80 Picard, Stgefr. Heinz ...... 48 Santen, Salomon ...... 43 Pienbroek, Johannes Willem “Jan”van...... 33, 90 Sarbacher, Ob.Pionier Wilhelm ...... 48 Pioch, Gefr. Werner ...... 57 Schaafsma, Max ...... 21 Pleijte, 1e Lichtwachter-stuurman Pieter Jacob Laurens François Schaft, Jannetje Johanna “Hannie” ...... 97 Johannes...... 60 Scheele, Jacobus ...... 12, 84 Ploeg, Machinist W.J. v.d...... 90 Scheele, Levinus ...... 12, 84 Polak, J.L...... 81 Scheibe, Ogefr. Werner ...... 48 Polak, Lion...... 33, 42, 90 Scheijbeler, Hendrik Leonardus ...... 19, 75 Polak, Mietje ...... 32 Scheijbeler, Johan Frederik Hendrik ...... 66 Polak, Simon ...... 42, 90 Scheijbeler, Pieter ...... 19, 75

123

Schell, St.Feldw. Willi ...... 56 Sturm, Jozias ...... 12, 84 Schildgen, Gefr. Werner ...... 48 Swaalep, E...... 90 Schiller, Ogefr. Hans ...... 47 Sykes, L.Cpl. David ...... 55 Schipper-Goor, Truus ...... 20 Taijtelbaum, J.M...... 90 Schlicke, Gren. Günther ...... 58 Taijtelbaum-Levie, B...... 90 Schmelzer, Hulpmachinist D...... 90 Tardival, Sold. 2 Cl. Joseph ...... 66 Schmidt, Kol...... 59 Taubert, Ogefr. Herbert ...... 48 Schmidt, Ogefr. Hans ...... 48 Taylor, Martha Alice ...... 67 Schmidtke, Gren. Heinz ...... 47 Temme, Hptm. Kurt ...... 48 Schnabel, Ogefr. Erich ...... 48 Terwindt, Béatrice Wilhelmina Maria Albertina “Trix” ...... 101 Schneider, Gefr. Hans ...... 48 Tesch, St. Intendant Wilhelm ...... 47 Schneider-Hahn, Berta ...... 43 Thibon, Sold. Léon ...... 50, 84 Schonis, Waltherus Leander ...... 37 Thompson, Rfn. Albert Erwin ...... 64 Schot, Johannes...... 17 Thurman, Leading Craftman Roy ...... 55 Schout Velthuijs, A...... 29 Tighe, Petty Officer Motor Mechanic John Frank ...... 55 Schout Velthuijs, Johanna ...... 29, 94 Tisserand, Marinus Christiaan ...... 16, 75 Schramm, Stabs.Gefr. Werner ...... 48 Tisserand-Maartense, Fransina ...... 16, 75 Schroder, Heinrich Otto ...... 25 Töbsch, Uffz. Paul ...... 47 Schroevers, Korp. Lieven...... 51, 90 Toublanc, Georges René Raymond ...... 58, 90 Schroevers, Lieven...... 13 Trelenberg, Ogefr. Ludwig ...... 47 Schroevers, Maarten ...... 12, 84 Ulrich, Jacobus...... 57 Schroevers, Maria ...... 13 Vaane, Pieter Marinus ...... 29, 90, 94 Schroevers, Sld. 1e kl. Adriaan ...... 69, 84, 90 Veen, Gerrit-Jan “Gerrit” van der ...... 97, 102 Schuller, Ogefr. Josef ...... 48 Vellekoop, Gerrit Pieter ...... 20, 75 Schulz, Gefr. Gerhard ...... 48 Ven, Sgt.2 Johannes Franciscus van de ...... 66 Schulze, Gren. Karl ...... 48 Ventevogel, Kwartm. Pieter ...... 51 Schüritz, Ogefr. Otto ...... 48 Verburg, Pieter André Johan Cornelis ...... 38 Schwarz, Ogren. August ...... 48 Verdonk, Bastiaan Pieter ...... 28 Seeger, San. Ogefr. Alfred ...... 48 Verhage, Christiaan ...... 22, 75 Siddall, L/Cpl. Laurence ...... 55, 64 Verhage-Vermeulen, Johanna Catharina ...... 22 Siereveld, Blaas Jacob ...... 14 Verheijke, Jan ...... 27, 94 Siereveld, Elisabeth ...... 13 Verkleij, Sergt. Adrianus Theodorus Antonius ...... 61, 90 Siereveld, Grietje ...... 14 Verlare, J...... 10 Siereveld, Hendrik ...... 14 Vermeulen, J.C...... 75 Siereveld, Jozias ...... 14 Vermeulen, Johannes Hendricus ...... 22 Siereveld, Lieven ...... 14 Vermeulen-van Doorn, Jacoba Magdalena...... 22 Simonds, Lt.Gen. Guy Granville ...... 97 Versluijs, Adriaan ...... 24, 75 Sixsmith, Maj. John Dennis Charles ...... 64 Verweij, Sld. Ekl. Nicolaas Johannes ...... 69, 90 Slomp, ds...... 99 Veterman, Eduard Necker ...... 96 Slonka, Gren. Ferdinand ...... 48 Vetter, Ob.Zahlm. Stadtinsp. Walter ...... 48 Smit, Johan Jacobus “Johan“ ...... 33, 90, 98 Veur, mr. M.W.G. van der ...... 9 Smit, W.A...... 29 Visbeen, Serg. Jacob ...... 61, 80 Smith, Gnr. Benjamin ...... 64 Visser, Dingeman de ...... 22, 75 Smith, Pte. Andrew Hunter ...... 55 Vitt, Ogefr. Ernst ...... 46 Smolders, L.C...... 16 Volk, Machinist A...... 90 Smolders-de Klerk, Cornelia ...... 16, 75 Volkmann, Gefr. Paul Wilhelm ...... 57 Snoep, Korp. Cornelis ...... 59, 75, 80, 90 Voogd, Cornelia de ...... 12, 84, 94 Solbu, Lt. Alf Christian ...... 67 Voogd, Cornelis de ...... 26, 94 Soulsby, F/O Bernard...... 45 Voogd, Johannes de ...... 26, 94 Spiess, Hauptgefr. Paul ...... 57 Vorrink, Jacobus Jan “Koos” ...... 99 Sprundel, A.J. van ...... 9 Vos, Albertus Johannes “Bert” de ...... 26, 93 Steen, Matroos L. v.d...... 90 Vos, Elt.Vlg.Wnr. Pieter de ...... 69, 90 Steffelin, Bootsm. Hans ...... 47 Vos, Matroos vliegtuigmaker 3e kl. Johannes Marinus de ...... 50 Stein, Wachtm. Burckhart ...... 47 Vos, Willem de ...... 22, 75 Steketee, Janus Leendert ...... 33, 90 Vos-de Klerk, Carolina Wilhelmina “Lien” de ...... 26, 93 Steur, Jansje de ...... 17 Vreugdenhil, W.B...... 96 Steur, Maatje de ...... 17 Vriesman, Bernhard ...... 43 Steur, Tinus de ...... 17 Vriesman, Henriëtte ...... 43, 90 Steutel, Catharina Hendrika ...... 19, 75 Vriesman, Levie Berend ...... 43, 90 Stichel, Stoker B. van de ...... 90 Vriesman, Maurits...... 43 Stiebner, A.M...... 96 Vriesman-van Wittene, Rebecca Bartha ...... 43, 90 Stieglitz, Gefr. Gustav...... 57 Vroonland, Eduard ...... 21 Stölzig, Hans ...... 57 Waarde, Adriana van...... 12, 84 Strien, familie Van ...... 27 Waarde, Jannetje Catharina van ...... 12 Sturm, Cornelis Willem “Kees” ...... 33, 75, 80, 90, 95 Waarde, Jozina van ...... 12, 84 Sturm, Jan ...... 12, 84 Waarde, Pieternella van ...... 12, 84

124

Wagner, Ogefr. Gerhard ...... 49 Wijngaarden, Jan van ...... 12, 84 Walg, A...... 90 Wijngaarden, Willem van ...... 20 Walg, J...... 90 Wijngaarden-de Boer, Huiberdina Heiltje “Dien” van ...... 12, 84 Walg, M...... 90 Wilhelmina, Koningin der Nederlanden ...... 97 Walg, V...... 90 Willeboordse, Arie ...... 20, 75 Walg-Cracau, E...... 90 Willemse, Jacob ...... 29, 94 Walré de Bordes, mr.dr. J. van ...... 9, 91 Willemse, R...... 29 Wandaller, Stabs.Fw. Johann ...... 57 Wisse, Catharina “Kaatje” ...... 18, 75 Wanrooij, Matroos G. van...... 90 Witkin, Navigator 2/Lt Leonard ...... 54 Wattel, Jacobus ...... 19, 75 Wittene-Braasem, Betje van ...... 43, 90 Wattel, Willem ...... 35, 94 Woerden, A.V.N. van...... 24 Weber, Matr.Pion. Willi Ernst Kurt ...... 48 Woerkens, Antonie Petrus van ...... 17 Weel, H.M. van ...... 90 Wolf, Ogefr. Michael ...... 47 Weel, mr.A.J. van der ...... 9 Wolff, I. de ...... 91 Weichsberger, Leutn.d.Reserve Franz ...... 48 Wouters-Moens, Jacomina ...... 12, 84 Weij, Johan van der ...... 33, 75, 80, 90 Wussow, Ogefr. Edmund ...... 48 Weill, Lt. Claude ...... 50, 84 Young, Waistgunner Sgt William C...... 54 Weinmann, Ogefr. Adolf ...... 47 Zandstra, Annie Marie “Anneke” ...... 18 Wennink, Jan ...... 31 Zandstra, Martina Toussina “Tineke” ...... 18 Werner, Ogefr. Gerhard ...... 48 Zangerie, Uffz. Johann “Hans” ...... 57 Westdorp, Adriaan ...... 38 Zaus, Gefr. Friedrich ...... 47 Whitworth, Pte. William ...... 55 Zöller, Wilhelm ...... 57 Wielemaker, Sgt. Marinier [O.V.W.] Cornelis ...... 69, 90 Zonneveld, Schrijversmaat Willem ...... 60, 75, 80, 89 Wiesler, Gefr. Josef ...... 48 Zwartverwer, Levie ...... 43, 90 Wiesner, Ogefr. Fritz ...... 57 Zwartverwer-Ziff, Maria ...... 43, 90 Wiessner, Charles Francois ...... 20, 75 Zweden, Kpl. Marinus Cornelis van...... 61 Wiessner-van der Bliek, Cornelia Frederica...... 17 Zwengert, Gefr. Eugen ...... 47 Wijngaarden, Hendrika Klaziena Adriaantje “Henny”van .. 12, 84 Zwigtman, Sgt. Jan ...... 61, 90

125

Afkortingen

2/Lt. 2nd Lieutenant [GB, USA]: Tweede Luitenant 2nd Lieut. 2nd Lieutenant [GB, USA]: Tweede Luitenant

Adj. Adjudant [F], Adjutant [GB]: Adjudant ARM visserschip uit Arnemuiden

Bootsm. Bootsman [NL], Bootsmann [D] BTB Bataljon Technische Bewakingstroepen BV Bewakingsvaartuig

Cap. Caporal: Korporaal Cap.Ch. Caporal-Chef : Korporaal (1e klas) Capt. Captain [GB], Capitaine [F]: Kapitein CMH Centraal Militair Hospitaal Co. Company: maatschappij of bedrijf COAK Centrale Opleidingsschool voor Administratief Kader CP Compagnie Pioniers Cpl. Corporal: Korporaal (1e klas) dhr. de heer Dr./dr. Doctor Dvr. Driver ds. dominee DUKW Afkorting van codes voor een Amerikaans gemotoriseerd amfibievoertuig op wielen fam. familie Feldw. Feldwebel: Sergeant (1e klas) Flak Flugzeugabwehrkanone: luchtdoelgeschut Flt.Engineer Flight Engineer: boordwerktuigkundige F/O Flight-Officer [USA]: Adjudant-Onderofficier F/O Flying-Officer [GB]: 1e Luitenant Fus. Fusilier: soldaat

Gefr. Gefreiter: Soldaat Gen. General; Generaal Gnr. Gunner: kanonnier Gren. Grenadier: Soldaat

Hauptgefr./Hgefr. Hauptgefreiter [D]: Korporaal HBY Herbegraven in Ysselsteyn HLI Highland Light Infantry HM Hare Majesteit Hofm. Hofmeester Hptm. Hauptmann: Kapitein Hr.Ms. Hare Majesteit ir. Ingenieur

Jhr. Jonkheer jr. junior

Kan. Kanonier: kanonnier KIA Killed In Action: gesneuveld kl. klas(se) KLM Koninklijke Luchtvaart Maatschappij KM 1.Koninklijke Marine 2.Koninklijke Maatschappij KNIL Koninklijk Nederlands-Indische Leger Kol. Kolonel Korp. Korporaal Kpl. Korporaal Kpl.knst. Korporaal konstabel KRO Katholieke Radio Omroep Kwartm. Kwartiermeester

LCG Landing Craft Gun [GB] L.Cpl. Lance-Corporal: Korporaal L/Cpl. Lance-Corporal: Korporaal Leutn. d.Reserve Leutnant: Luitenant LKP Landelijke Knokploegen LO Landelijke Organisatie tot hulp aan onderduikers Lt. Lieutenant Lt.Gen. Lieutenant-General: Luitenant-Generaal

126

Macht. Machinist Maj. Major [D],[GB], [NL]: Majoor Maj. Major [F]: Kapitein Maj.Gen. Major-General: Generaal-Majoor Mar.brig. Mariniersbrigade Mar.d.log. Maréchal des logis: Wachtmeester MARBRIG Mariniersbrigade Marn.2 Marinier 2 Masch. Maschinist [D]: machinist Matr. Matrose, Matroos MBE Member of the Order of the British Empire: Britse militaire onderscheiding MG Militair Gezag MIA Missing In Action [GB/USA]: vermist ML Militaire Luchtvaart (KNIL) Mlt.Sgt. Militair Sergeant MMD Militaire Motor Dienst MP Militair Particulier MP Militaire Politie mr. meester

NH Nederlands Hervormd NS Nederlandse Spoorwegen NSB Nationaal-Socialistische Beweging

Obergefr. Obergefreiter: Korporaal Ob.Feldw. Oberfeldwebel Ob.Pion. Oberpionier Ob.Zahlm. Oberzahlmeister OD 1.Ordedienst 2.visserschip uit Ouddorp Ogefr. Obergefreiter [D]: Korporaal Ogren. Obergrenadier: Soldaat 1e klas OGS Oorlogsgravenstichting Omt. Obermaat Oschtz. Oberschütze: Soldaat 1e klas OVW/O.V.W. oorlogsvrijwilliger

Pion. Pionier Prof. Professor Pte. Private: Soldaat PZC Provinciale Zeeuwsche Courant Pz.Jg. Panzer Jäger: soldaat voor anti-tankdoeleinden ingezet

RAF Royal Air Force [GB] RASC Royal Army Service Corps [GB] Rfn. Rifleman; Soldaat RI Régiment d’Infanterie [F], Regiment Infanterie [NL] RIP Rest in Peace [GB] RK 1.Rode Kruis 2.Rooms-Katholiek

San.Fw. Sanitäter Feldwebel San.Ogefr. Sanitäter Obergefreiter Schr. Schrijver Schtz. Schütze SD Sicherheitsdienst Serg. Sergeant [GB], Sergent [F], Sergeant [NL] Sergt.. Sergeant [GB], Sergent [F], Sergeant [NL] S.Sgt. Staff-Sergeant: Sergeant 1e klas Sgt. Sergeant [GB], Sergent [F], Sergeant [NL] Sgt. 2 Sergeant 2e klas Sjt. Serjeant Sld.Ekl. Soldaat 1e klas Sold.1e kl. Soldaat 1e klas Sld.Inf. Soldaat Infanterie S.Lieut. Sous-Lieutenant: Tweede Luitenant Sold. Soldat: Soldaat Sold. 2 cl. Soldat 2ème Classe: Soldaat 2e klas Spr. Sapper: geniesoldaat Sqdn Squadron: squadron, eskader SR Scottish Rifles sr. senior SS Waffen-SS St.Feldw. Stabsfeldwebel: Sergeant-Majoor Stabs.Fw. Stabsfeldwebel: Sergeant-Majoor Stabs.Gefr. Stabsgefreiter: Korporaal

127

St.Gefr. Stabsgefreiter: Korporaal St.Fw. Stabsfeldwebel: Sergeant-Majoor St.Intendant Stabsintendant

Tpr. Trooper

U U-boot Uffz. Unteroffizier [D]: Sergeant USAAF United States Army Air Force; Amerikaanse Luchtmacht

VHK Verzetsherdenkingskruis VK Verzetskruis Vlgt. Telgr. Vliegtuigtelegrafist VRH Vrijwillige Reserve Hulpschepen

Wachtm. Wachtmeester

ZKH Zijne Koninklijke Hoogheid zm zeemilicien: zeesoldaat ZRD Zee Reddingsdienst van het Rode Kruis

128

Bronnen

Archieven Zeeuws Archief: Archief Brandweer Middelburg Archieven gemeenten Middelburg, Arnemuiden, Nieuw- en Sint Joosland en Sint Laurens Archief gemeentesecretarie Middelburg Archief gemeente Vlissingen (Verslag oorlogsslachtoffers in de Tweede Wereldoorlog) Archief Rode Kruis Kring Zeeland Archief Luchtbeschermingsdienst Middelburg Archief Militair Gezag Archief Politie Middelburg Archief Franse gesneuvelden (J. Hey MBE)

Gemeente Middelburg: Dossier oorlogsgraven Dossier militaire graven Dossier burgerslachtoffers Archief Algemene Begraafplaats Middelburg

Boeken Buffaloes bevrijden Middelburg J.N. Houterman De groep van Beest, geschiedenis van een Walcherse verzetsgroep 1940-1943 J.N. Houterman De opkomst en ondergang van een wethouder J.J.van der Weel De strijd in Zeeland, mei 1940 F.M.J. Stuvel en C.D. Kamerling Doelwit Dijk…, bevrijdingsdrama Onder redactie van Adrie Lous e.a. Duitse militaire standrechtelijke executies in Zeeland Hans Sakkers En nooit was het stil, Kroniek van een luchtoorlog deel I en II Gerrit J. Swanenburg Ereveld Loenen J. Heerze, J. Kooistra en J. Teeuwisse (OGS) Gestold verleden A.B.J. Goossens Gevallen en gebroken Kees de Koning & Wally Blaas Het kruis in de duinen bij Klein-Valkenisse H.J. Vader Het tij keert… 1944-1946 Stichting Aldegonde Laatste bericht, Ereveld van Indië en Nieuw-Guinea Jack Kooistra Maneblussers in oorlogstijd B. van der Weel Middelburg 17 mei 1940, Het vergeten bombardement Peter Sijnke (redactie) e.a. Middelburg 1940-‘45 M. Sanderse Middelburg in oorlogs- en bezettingsjaren Mr. M.W.G. van der Veur Nederlanders in Neuengamme Stichting Vriendenkring Neuengamme Opkomst en ondergang van een wethouder J.J. van der Weel Slagveld Sloedam R.E. Hoebeke Verliesregister 1939-1945 SGLO Vrij van explosieven J. van Woensel (Instituut voor Militaire Geschiedenis KL) Zeeland 40-45 deel I L.W. de Bree Zeeland 40-45 deel II drs. G. van der Ham Het Grote Gebod deel I en deel II, Gedenkboek van het verzet in LO en LKP De Gedenkboekcommissie

Dagboeken: M. Braat, Nieuw- en Sint Joosland Coll. E. Braat Janke Terwal [een verpleegster van het Gasthuis Middelburg 5.9.1944/25.5.1945] Zeeuws Archief A.V.N. van Woerden Zeeuwse Bibliotheek

Tijdschriften, artikelen e.d. De strijd om de Zeeuwse Eilanden in mei 1940 In: Mars et Historia door dr. F. Snapper De Wete Kwartaalblad van de Heemkundige Kring Walcheren Arneklanken Uitgave van de Historische Vereniging Arnemuiden (HVA) Gedenkrol van de Koninklijke Marine 1939-1962 Samengesteld door Harry Floor Lijsten van gesneuvelde militairen in Ned. Indië Vereniging Oud Militairen Indiëgangers (VOMI) afd. Zeeland Lijst slachtoffers Korea-oorlog Internet

Digitale bronnen Databank gesneuvelde Franse militairen Nederland, Stichting Bevrijdingsmuseum Zeeland www.bmzeeland.nl Databank neergestorte vliegtuigen, Stichting Wings To Victory www.stichtingwingstovictory.nl Debt of Honour Register (War Dead), Commonwealth War Graves Commission www.cwgc.org Digitaal monument Joodse gemeenschap in Nederland, Stichting Digitaal Monument Joodse gemeenschap in Nederland www.joodsmonument.nl Databank gevallenen Eerebegraafplaats Bloemendaal, Stichting De Eerebegraafplaats te Bloemendaal www.eerebegraafplaatsbloemendaal.eu Erelijst van gevallenen 1940-1945, Tweede Kamer der Staten Generaal/NIOD www.erelijst.nl Mémoires des Hommes, Ministère de la Défence, Frankrijk www.defense.gouv.fr Slachtofferregister, Oorlogsgravenstichting, Nederland www.ogs.nl The World War II Honor Roll, American Battle Monuments Commission, VS www.abmc.gov Verliesregister Studiegroep Luchtoorlog, Studiegroep Luchtoorlog www.sglo.nl

129

Vermissten und Toten Datenbank,Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V., Bondsrepubliek Deutschland (Gräbersuche Online) www.volksbund.de

Krantenbankzeeland, Zeeuws Archief (PZC enz.) www.krantenbankzeeland.nl War Over Holland, Stichting Kennispunt mei 1940 www.waroverholland.nl Zeeuwen Gezocht, Zeeuws Archief www.zeeuwengezocht.nl Informatie over oorlogsslachtoffers, Wikipedia www.wkipedia.nl

130

Fotoverantwoording

Hoofdstuk Onderwerp Belanghebbende/bron

Voorzijde Monument op Alg.Begraafplaats (linksboven) R.E. Hoebeke Twee grafstenen in Erehof (rechtsboven) R.E. Hoebeke Frans monument op Franse Militaire Begraafplaats (linksonder) R.E. Hoebeke Grafsteen op Amerikaanse Begraafplaats Margraten (rechtsonder) R.E. Hoebeke

Voorwoord Burgemeester mr. H.M. Bergmann A. van Belzen (gemeente Middelburg)

1.Algemeen Burgemeester H.G. Horninge Fam. Horninge Burgemeester mr.dr. J. Walré de Bordes internet Burgemeester mr. F.S.K.J. graaf van Randwijck Fam. Van Randwijck Burgemeester J.W.van ’t Hoff krantenbank Zeeland

2.Burgerslachtoffers van bombardementen enz. Baaijens, J.A. Fam. Baaijens Baaijens, T. Fam. Baaijens Baaijens, W.A. Fam. Baaijens Baas jr., Casper Nabestaanden Fam. Baas Belzen, A. van Historische Vereniging Arnemuiden Belzen, C. van Nabestaanden Fam. C. van Belzen Bernard-van Kampen, A. F. Bernard Boon, Frederik Fam. Boon (via Walter Boon) Boon, P. Fam. L. Blankenburgh, Nieuwdorp Boone, M. Fam. Boone, Nieuw- en Sint Joosland Boone, M.C. Fam. Boone, Nieuw- en Sint Joosland Cevaal, Aarnoud Fam. Cevaal Davidse-van Keulen, N. Rinus Davidse Dekker, Lein Han Dekker Faasse, A. Foto uit: Doelwit dijk…bevrijdingsdrama Geense, Krina Nabestaanden K. Geense Geldof, Frans P. Geldof, Middelburg Gillissen, Sanne J. Gillissen, Middelburg Graaf-Davidse, Leintje de Lenie Stokman-de Graaf (PZC 24 april 2010) Graaf, Jantje de Lenie Stokman-de Graaf (PZC 24 april 2010) Grim, Cornelis Fam. Grim Groot, Pieter de J. Stroo-de Groot Houmes, Lourus Foto uit: Doelwit dijk…bevrijdingsdrama Janse, Joos Fam. Braat, Bussum Kaland, G.J.C. Foto uit: Doelwit dijk…bevrijdingsdrama Kaland, Johanna Foto uit: Doelwit dijk… bevrijdingsdrama Kaland, Pieter Foto uit: Doelwit dijk… bevrijdingsdrama Klaasen, Gerard Fam. Klaasen Kodde-Bosschaart, E.C. Mevr. Kodde, Nieuw- en Sint Joosland Korstanje, Leunis Huib Korstanje Louwerse, Krijn Mevr. K.Koole-Louwerse, Oost-Souburg Ludikhuize, Jopie Mevr. Annie Beerens-Ludikhuize, Middelburg Kwekkeboom, Antonina Mevr. Kwekkeboom-van Waarde, Arnemuiden Kwekkeboom, Piet Mevr. Kwekkeboom-van Waarde, Arnemuiden Mijnheer, Arend G. Michielsen-Mijnheer Onderdijk, Ko Fam. Onderdijk Pagter, P. de Internet Peene, Andries Annemieke de Munck Poortvliet, Paulus Nabestaanden Fam. Poortvliet Rijke, Johannes de Foto uit: Doelwit dijk… bevrijdingsdrama Rijke, Pieter de Foto uit: Doelwit dijk… bevrijdingsdrama Scheele, J. Dhr. Scheele, Arnemuiden Scheele, L. Dhr. Scheele, Arnemuiden Siereveld, H. T. de Nood-Siereveld Vos, Bert de Nabestaanden fam. De Vos Vos-de Klerk, Lien Nabestaanden fam. De Klerk Vos, Willem de Wim de Korte Wijngaarden, Fam. Van [grafsteen] www.on-line.begraafplaatsen.nl Wisse, Catharina C. van de Woestijne Wouters-Moens, J. C. Janse, Nieuw- en Sint Joosland Zandstra, Anneke C. Mailly, Assen Zandstra, Tineke C. Mailly, Assen

131

ARM 3, ARM 9, ARM 35 Historische Vereniging Arnemuiden Herdenkingssteen C. Grim Internet Monument op Rooms-Katholieke Begraafplaats te Middelburg R.E. Hoebeke Monument op de Nieuwe Algemene Begraafplaats te Nieuw- en Sint Joosland R.E. Hoebeke Monument op de Algemene Begraafplaats te Arnemuiden R.E. Hoebeke Monument op de Algemene Begraafplaats te Sint Laurens R.E. Hoebeke

3.Verzetsslachtoffers Baas, A. [grafsteen] internet Beest, A.C. van Foto uit: De Groep van Beest Beusekom, J. van [grafsteen] OGS Bijl, G. van der internet Damen, W.J. Foto uit: Het Grote Gebod, gedenkboek van het verzet in LO en LKP Doorninck, ir. W.H. van internet Ende, G.F.C. van den internet Francois, J.J. [grafsteen] OGS Francke, J. internet Hesseling, A.H. Riaan Rijken Hesseling, H.R.W. Riaan Rijken Hillebrand, C. Fam. Hillebrand Hillebrand, C. [grafsteen] OGS Hoogenboom, L.J.A. Foto uit: De Groep van Beest Niesthoven, W. Foto uit: Het Kruis in de duinen bij Klein-Valkenisse Pagter, P. de Foto uit: De Groep van Beest Pagter, G. de Foto uit: De Groep van Beest Penninkx, L.H. OGS Pienbroek, J.W. internet Polak, L. internet Pouwer, A. Foto uit: De Groep van Beest Smit, J.J. Oorlogsgravenstichting Sturm, C.W. Foto uit: De Groep van Beest Weij, J. van der Nabestaanden Fam. Van der Weij

Plaquette burgerslachtoffers Abdijplein R.E. Hoebeke Kleine plaquette met twee namen Abdijplein R.E. Hoebeke

4.Omgekomen dwangarbeiders Davidse, L. Barend Puijpe Delst, J. Internet: Fam. Delst Deij, W.J. OGS Elenbaas, J.M. OGS Elenbaas, J.M. [grafsteen] OGS Heijl, J.A. van C. Boone-van den Berg Jopse, M.J. OGS Marijs, J. [grafsteen] OGS Westdorp, A. OGS

Gedenkteken begraafplaats Mölkau OGS

5.Joodse slachtoffers Boasson, M.H. Foto uit: Opkomst en ondergang van een wethouder Barkelau, E. Internet Cohen-Wijnberg,L. internet Vriesmann-van Wittene, R.B. internet

Toegangspoort Auschwitz-Birkenau internet Station Sobibor internet Joods monument op de Joodse Begraafplaats R.E. Hoebeke

6.Gesneuvelde en (vermiste) militairen

Amerikaanse militairen Dolan, 2nd Lieut. Stichting Wings to Victory

Britse militairen Sixsmith, Maj. J.D.C. Fam. Sixsmith, GB

Duitse militairen Engels, Uffz. K. internet Heimke, Lt. P. internet Paugstadt, Uffz. Willy Fam. Paugstadt (via Jan. H. Wigard) Vitt, Ogefr. E. internet

132

Franse militairen Camus, Sgt. J.J.A. Internet: www.cieldegloire.com

Nederlandse militairen Aarts, Dpl. Sold. J.L.G. [grafsteen] OGS Belzen, Korp. J. van Foto uit: Arneklanken Belzen, Korp. J. van [grafsteen] OGS Breure, Korp. A.L. Fam. Breure Dijkstra, Korp. G. internet Boasson, Res.Kapt. M.W. [grafsteen] OGS Doeser, Korp. B.A. [grafsteen] OGS Doorn, Marva 3e kl. A. internet Hamelink, Serg. Vltg. A. [grafsteen] OGS Hamelink, Sold. Inf. P. [grafsteen] OGS Hildebrand, Vliegt. G.E. Fam. Hildebrand Kellendonk, Sold. A.F. [grafsteen] OGS Kubber, Sold. A. de [grafsteen] OGS Kubber, Sold. J. de [grafsteen] OGS Missaar, Adj.Opp. J. [grafsteen] OGS Nood, Matr. 1e kl. J. de [grafsteen] T. de Nood-Siereveld Pas, Sold. F.M. van de [grafsteen] OGS Pleijte, 1e Lichtw.Stuurman P.J.L.F.J. [grafsteen] OGS Reijnhoudt, Korp. P. Annie Walraven Scheijbeler, Sold. [grafsteen] R.E. Hoebeke Schroevers, Korp. L. [grafsteen] OGS Ven, Serg. J.F. van de [grafsteen] OGS Ventevogel, Kwart.P. Historische Vereniging Arnemuiden Visbeen, Serg. J. De Tweede Wereldoorlog op Goeree-Overflakkee (St. WO2 Goeree-Overflakkee)

Noorse militairen Lt. Solbu Internet G. Fosse Internet

Russische militairen Onbekende militair Remco Reiding Onbekende militair Remco Reiding

Algemene Begraafplaats te Arnemuiden (ca. 1945-1955) Stichting Museum Arnemuiden (via: L.C. Schouls) Franse veldgraven bij de Sloedam Erfgenamen P.G. van den Bosse British War Cemetery Bergen op Zoom R.E. Hoebeke Duitse Militaire Begraafplaats Ysselsteyn R.E. Hoebeke Canadian War Cemetery Bergen op Zoom R.E. Hoebeke Herdenkingsmonument op Grebbeberg OGS Opgraving Sgt. Camus te Kleverskerke G. de Nooijer, Arnemuiden Hr.Ms. Caroline internet Herdenkingsplaat P.J.L.F.J. Pleijte internet Groepsfoto Hr.Ms. Pro Patria internet

7.Gesneuvelden in Nederlands-Indië 1945-1962 Alle Nederlandse militairen OGS

Bronzen Plaquettes Gesneuvelde Militairen Nederlands-Indië 1945-1962 Abdijplein R.E. Hoebeke

8.Gesneuvelden in de Korea-oorlog 1950-1953 Geen

9.Begraafplaatsen

Crematorium en Alg. Begraafplaats Middelburg Gemeente Middelburg. Bewerkt door A. Geluk. Erehof R.E. Hoebeke Overzichtstekening Erehof Gemeente Middelburg. Ontworpen door A. Geluk Vijftien grafstenen oorlogsslachtoffers rij A R.E. Hoebeke Vijftien grafstenen burgerslachtoffers rij B R.E. Hoebeke

Sgt. J. Visbeen R.E. Hoebeke Graf van Kplknst. C. Grootjans geen grafsteen R.E. Hoebeke Graf van A.C. van Beest R.E. Hoebeke Graf van W.J. Damen R.E. Hoebeke Graf van L.J.A. Hoogenboom R.E. Hoebeke Graf van L. Polak R.E. Hoebeke Graf van I.P.J. de Groot R.E. Hoebeke

133

10.Oorlogsmonumenten Slachtoffers oorlogsgeweld R.E. Hoebeke Monument Sloedam The Causeway R.E. Hoebeke Frans monument op de Sloedam R.E. Hoebeke Onthulling Frans monument Dhr. De Klerk Brits monument op de Sloedam R.E. Hoebeke Canadees monument op de Sloedam R.E. Hoebeke Onthulling informatiebord op de Sloedam R.E. Hoebeke Waarom staan deze monumenten hier? R.E. Hoebeke Why are these monuments here? R.E. Hoebeke The Exhortation R.E. Hoebeke Canadees monument R.E. Hoebeke Overzichtsfoto Sloedam R.E. Hoebeke Joods monument in NS-station R.E. Hoebeke Een gestolde herinnering R.E. Hoebeke Monument in muur woning Sint Janstraat R.E. Hoebeke Herinneringsplaquette in provinciehuis www.4en5mei.monumenten.nl Oorlogsmonument bij Abdij R.E. Hoebeke Duitse overgave bij de Dam R.E. Hoebeke Inundatiemonument Villa Waterwijk R.E. Hoebeke De Explosie (2 foto’s) R.E. Hoebeke Bronzen plaquette C. Grim R.E. Hoebeke Inundatiemonument Sint Laurens (3 foto’s) R.E. Hoebeke

11.Straatnamen Arie van Driel, Anton de Kom, Frans Duwaer, Eduard Veterman, Gen. Eisenhower, Gen. Simonds, P.S. Gerbrandij, Gerrit van der Veen, Hannie Schaft, Jan van Hoof, Johannes Post, Koos Vorrink, H.T. Kuipers-Rietberg, Lodo van Hamel, Maj. W.P. Landzaat, Pieter Gootjes, Pres. Roosevelt, Sir Winston Churchill, Titus Brandsma, Trix Terwindt, Veldm. Montgomery, Walraven van Hall, Wiardi Beckman, Willem Arondeus. internet

M.H. Boasson De opkomst en ondergang van een wethouder J. J. Smit OGS A.Pouwer, A.C. van Beest, C.W. Sturm, Foto’s uit: De Groep van Beest G. de Pagter, J. Brasser, L.J.A. Hoogenboom, P.A. Bouwense, Kees Mooiman.

134