voerde naar Gorinchem, Woudrichem en En wie weet, meldt het 2.500ste lid zich na Slot Loevestein) en een verslag van de het lezen van deze Wete aan. Dus geef het bijeenkomst over de schilderes Claire blad door. Bonebakker. Veel leesplezier. Met het activiteitenprogramma voor de Leo Hollestelle komende maanden en enkele mededelin- gen sluiten we deze Wete weer af. Walcheren en de Ramp De gevolgen van de stormvloed van 1953 voor Walcheren Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat ons van de stormvloed van 1953 is het goed land door een vreselijke stormvloed werd om ook aandacht te besteden aan de getroffen. De februariramp van 1953 wordt gevolgen van deze ramp voor Walcheren. altijd in verband gebracht met de provincie Ook dit deel van Zeeland heeft schade Zeeland, maar ook West-Brabant en het ondervonden, al was die uitsluitend van zuidelijke gedeelte van de provincie Zuid- materiële aard. Holland werden zwaar geteisterd. Wat Zee- land betreft hebben vooral Schouwen-Dui- Waarschuwing veland, het westelijk deel van Tholen en De stormvloed in de nacht van 31 januari het oosten van Zuid-Beveland zwaar gele- op 1 februari 1953 kwam niet geheel den. Honderden mensen zijn omgekomen. onverwacht. Naar aanleiding van de waar- De Watersnoodramp wordt in Zeeland niet schuwingen van het KNMI werd op 31 gauw met Walcheren geassocieerd. Om januari op verschillende plaatsen op Wal- het wat extreem uit te drukken: dit voor- cheren dijkwacht gelopen. Uit voorzorg malige eiland had zijn portie al negen jaar werden de schuiven in de waterkerende eerder gehad. Door toedoen van geallieer- binnendijken onder Vrouwenpolder en in de bombardementen op de Walcherse de Nieuwlandse polders gesloten. dijken in oktober 1944 met het doel de Tijdens de stormnacht met de extreem Duitse bezetter te verdrijven, was het hoge vloed was duidelijk dat alle hens aan eiland overstroomd door het zeewater. De dek moest komen. Het voltallige personeel bezetting door het zeewater duurde een van de Technische Dienst van de Polder jaar. Walcheren, voor zover nog niet aanwezig, In het kader van de talloze activiteiten die werd opgeroepen, alsmede alle onder- dit jaar worden gehouden ter herdenking houdsaannemers met hun uitvoerders, De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 3 bazen en arbeiders. Medewerking werd een of meerdere dijkdoorbraken, maar het ook verleend door personeel van de gevolg van het feit dat de dijken te laag Nederlandse Heidemaatschappij dat bij de waren voor deze extreme waterstand: het herverkaveling was betrokken, werkne- water stroomde hier en daar over de dijken mers van de scheepswerf De Schelde te heen en sloeg bressen in de dijklichamen. Vlissingen, militairen van het garnizoens- Aan elk kustvak van Walcheren was eigen- commando te Middelburg en vele vrijwilli- lijk wel schade ontstaan. De duinen langs gers. de zuidwest- en noordzijde van het eiland waren over de gehele lengte sterk afgesla- gen. De afslag varieerde van tien tot twin- tig meter. Vooral ten noorden van Oostka- pelle, bij het waterwingebied, was de duin- afslag zeer sterk. Tussen de strandpalen 71 en 81 werden de duinen doorbroken, zodat zout water het drainagekanaal van de waterleiding inliep. De Westkappelse zeedijk, nog maar net hersteld van de schade uit de Tweede Wereldoorlog, liep zware beschadigingen op aan de basalt- en steenglooiing. Het duin voor Domburg was behoorlijk afgesla- gen; de een jaar eerder gebouwde bad- cabines en het cafeetje met terras werden geheel vernield. Het over de boulevards van Vlissingen stromende water zette een gedeelte van de stad korte tijd onder water. Het zeewa- ter, dat uit de Vissershaven de stad instroomde, inundeerde enige lage gedeel- ten van Vlissingen. Op sommige plaatsen stond het water 1,20 meter boven de be- strating. De zeedijk van de Zuidwatering De in 1952 langs het duin van Domburg langs de Westerschelde liep op een aantal gebouwde badcabines en het cafeetje met terras plaatsen grote schade op, terwijl ook de werden door de storm volledig weggeslagen. Eilanddijk bij Vlissingen over een paar hon- (Collectie R. Gabriëlse) derd meter werd vernield. De dijken van de polders aan de oostkant, ten noorden van Schade de Sloedam, stroomden over. Van de ongeveer 22.000 hectare die Wal- cheren telt, liep in de nacht van 31 januari Zakken op 1 februari 1953 slechts 1.150 hectare De eerste herstelwerkzaamheden beston- onder water. Dit was niet het gevolg van den uit maatregelen om verdere uitbreiding De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 4 van de beschadigingen te voorkomen. Om overstroomd. De hoogte van de zeedijken de plaatsen waar de kruin van de dijk was van deze polders was net onvoldoende om weggeslagen te herstellen, moesten zak- het opgestuwde zeewater tegen te hou- ken worden aangevoerd. Omdat de Polder den. De stormvloedstand bedroeg onge- Walcheren gewoon was een grote hoe- veer + 4,50 meter NAP. veelheid kleizakken in voorraad te hebben, In de zeedijk van de Oranjepolder waren in kon hier meteen mee worden begonnen. de vroege ochtend van de eerste februari Bovendien werden de bestellingen bij par- al drie gaten ontstaan. De bressen hadden ticuliere leveranciers, die op zaterdag 31 De zeemuur langs Boulevard De Ruyter in januari en volgende dagen telefonisch wer- Vlissingen sloeg over een lengte van vijftig den gedaan, met grote voortvarendheid, meter weg. (Foto J. Henning, Archief Polder ondanks aanzienlijke verkeersbelemmerin- Walcheren 1870-1953, inv.nr. 2791, foto 180) gen, geleverd. een lengte van respectievelijk 110, 80 en Net niet hoog genoeg 70 meter. Nagenoeg het gehele dijk- Per saldo was de bedreiging van het water lichaam was op die punten weggeslagen, het grootst aan de oostzijde en aan de maar dankzij het voorland met een gemid- zuidzijde van het voormalige eiland. Aan delde hoogte van + 1,50 meter NAP ont- de oostzijde raakten op het grondgebied wikkelden de bressen zich niet tot stroom- van de Polder Walcheren dijkgedeelten ten gaten. Hetzelfde gebeurde met de zeedijk noorden en ten zuiden van Veere over- van de ten zuiden van de Oranjepolder stroomd. Aan de oostzijde waren ook de gelegen Suzannapolder, die op twee plaat- dijken van de polders Oranje en Suzanna sen doorbrak. De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 5 Doordat de Suzannapolder in de ochtend Hansje Brinkers van 1 februari volliep, stroomde het water Dijkgraaf M.I. de Vos van de Rapenburg- ook over de veel te lage binnendijken van polder deed tijdens de eerste en enige de omliggende poldertjes Wilhelmina, Eli- algemene vergadering van de ingelanden sabeth, Houwer en Clasina. De polders (grondeigenaren) van het elf hectare grote Nieuwerkerke en Rapenburg stroomden poldertje verslag van zijn optreden tijdens ook onder doordat de coupure in de Rijks- de rampdag van 1 februari. Hij vertelde weg niet gesloten was. Door natuurlijke hoe hij manmoedig, als ware hij een Hans- lozing waren deze polders op 4 maart je Brinkers, de overstroming van de polder weer droog, maar de sloten in de polders had geprobeerd te voorkomen: “In de vroe- zaten vol met slib. ge morgen van de 1 Februari leek het er op als zou de Rapenburgpolder nog kun- De plaatsen waar schade ontstond aan de Wal- nen worden gespaard. Toen ik ’s morgens cherse zeewering en de gebieden die onder vroeg de situatie ter plaatse opnam bleek water liepen. (Uit: ‘Verslag over de Stormvloed het dat de polder nog vrijwel droog was 1953’ [Rijkswaterstaat 1961], pag. 630) maar de duiker en de coupure bij de hof- De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 6 stede Sloeveer langzaam aan volliep. Het De dijk van de Oostwatering ten zuiden van is me toen nog gelukt om de coupure met Veere (ter hoogte van dijkpalen 49-50) op 1 zakken zand te dichten en het schot in de februari 1953. Het zeewater is over de dijk duiker te laten zakken. De watertoevoer geslagen en heeft de achterzijde van het dijk- hield toen vrijwel op. Enkel was de duiker lichaam beschadigd. (Foto Ies Lamain, Archief onderloops terwijl ook de nabijgelegen Polder Walcheren 1870-1953, inv.nr. 2790, oude duiker niet potdicht bleek. Aan allen foto 102) die hieraan hebben meegewerkt uiteraard mijn dank.” Het gevolg was dat het water in De schade voor de polder werd geraamd de polder een meter minder hoog stond op 5.000 gulden. dan in de aangrenzende polders Nieuwer- kerke en Suzanna. Binnendijk Toen er echter die avond weer een hoge Zorgelijk was de toestand van de Veerse- vloed kwam, bleek alle werk vergeefs te dijk, de zogenaamde Poldersedijk, tussen zijn geweest omdat het water over de ver- de Polder Walcheren en de Oranjepolder. bindingsdijk met de Suzannapolder Deze binnendijk had een hoogte van stroomde en als een zondvloed de polder slechts + 2,15 meter NAP en werd als eer- verder onder water zette. Dijkgraaf De Vos: ste waterkerende binnendijk beschouwd. “Hoewel het me vrij vlug gelukte een pomp Doordat het inundatiewater over deze dijk voor het doormalen te verkrijgen vonden liep, liep een gebied van 720 hectare de ingelanden het toch beter de natuurlijke onder water. Arnemuiden en Kleverskerke lozing maar af te wachten daar het toen- liepen onder. De dijk raakte hierdoor aan tertijd nog niet vaststond wie de kosten de achterzijde zwaar beschadigd. Het klei- van droogmalen zou moeten betalen en verlies bedroeg ongeveer 2.000 kubieke het er alle schijn van had dat die door de meter. Van de vier duikers in deze dijk ingelanden zou moeten geschieden. Ach- waren de schuiven niet dicht. Door de druk teraf is natuurlijk gebleken dat we er beter van het water werd een van de duikers aan gedaan hadden de pompen wel te weggeslagen, terwijl een andere zwaar nemen, maar dat was toen niet te zien.” beschadigd werd.