voerde naar Gorinchem, Woudrichem en En wie weet, meldt het 2.500ste lid zich na Slot Loevestein) en een verslag van de het lezen van deze Wete aan. Dus geef het bijeenkomst over de schilderes Claire blad door. Bonebakker. Veel leesplezier. Met het activiteitenprogramma voor de Leo Hollestelle komende maanden en enkele mededelin- gen sluiten we deze Wete weer af.

Walcheren en de Ramp

De gevolgen van de stormvloed van 1953 voor Walcheren

Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat ons van de stormvloed van 1953 is het goed land door een vreselijke stormvloed werd om ook aandacht te besteden aan de getroffen. De februariramp van 1953 wordt gevolgen van deze ramp voor Walcheren. altijd in verband gebracht met de provincie Ook dit deel van Zeeland heeft schade Zeeland, maar ook West-Brabant en het ondervonden, al was die uitsluitend van zuidelijke gedeelte van de provincie Zuid- materiële aard. Holland werden zwaar geteisterd. Wat Zee- land betreft hebben vooral Schouwen-Dui- Waarschuwing veland, het westelijk deel van Tholen en De stormvloed in de nacht van 31 januari het oosten van Zuid-Beveland zwaar gele- op 1 februari 1953 kwam niet geheel den. Honderden mensen zijn omgekomen. onverwacht. Naar aanleiding van de waar- De Watersnoodramp wordt in Zeeland niet schuwingen van het KNMI werd op 31 gauw met Walcheren geassocieerd. Om januari op verschillende plaatsen op Wal- het wat extreem uit te drukken: dit voor- cheren dijkwacht gelopen. Uit voorzorg malige eiland had zijn portie al negen jaar werden de schuiven in de waterkerende eerder gehad. Door toedoen van geallieer- binnendijken onder Vrouwenpolder en in de bombardementen op de Walcherse de Nieuwlandse polders gesloten. dijken in oktober 1944 met het doel de Tijdens de stormnacht met de extreem Duitse bezetter te verdrijven, was het hoge vloed was duidelijk dat alle hens aan eiland overstroomd door het zeewater. De dek moest komen. Het voltallige personeel bezetting door het zeewater duurde een van de Technische Dienst van de Polder jaar. Walcheren, voor zover nog niet aanwezig, In het kader van de talloze activiteiten die werd opgeroepen, alsmede alle onder- dit jaar worden gehouden ter herdenking houdsaannemers met hun uitvoerders,

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 3 bazen en arbeiders. Medewerking werd een of meerdere dijkdoorbraken, maar het ook verleend door personeel van de gevolg van het feit dat de dijken te laag Nederlandse Heidemaatschappij dat bij de waren voor deze extreme waterstand: het herverkaveling was betrokken, werkne- water stroomde hier en daar over de dijken mers van de scheepswerf De Schelde te heen en sloeg bressen in de dijklichamen. Vlissingen, militairen van het garnizoens- Aan elk kustvak van Walcheren was eigen- commando te Middelburg en vele vrijwilli- lijk wel schade ontstaan. De duinen langs gers. de zuidwest- en noordzijde van het eiland waren over de gehele lengte sterk afgesla- gen. De afslag varieerde van tien tot twin- tig meter. Vooral ten noorden van Oostka- pelle, bij het waterwingebied, was de duin- afslag zeer sterk. Tussen de strandpalen 71 en 81 werden de duinen doorbroken, zodat zout water het drainagekanaal van de waterleiding inliep. De Westkappelse zeedijk, nog maar net hersteld van de schade uit de Tweede Wereldoorlog, liep zware beschadigingen op aan de basalt- en steenglooiing. Het duin voor Domburg was behoorlijk afgesla- gen; de een jaar eerder gebouwde bad- cabines en het cafeetje met terras werden geheel vernield. Het over de boulevards van Vlissingen stromende water zette een gedeelte van de stad korte tijd onder water. Het zeewa- ter, dat uit de Vissershaven de stad instroomde, inundeerde enige lage gedeel- ten van Vlissingen. Op sommige plaatsen stond het water 1,20 meter boven de be- strating. De zeedijk van de Zuidwatering De in 1952 langs het duin van Domburg langs de Westerschelde liep op een aantal gebouwde badcabines en het cafeetje met terras plaatsen grote schade op, terwijl ook de werden door de storm volledig weggeslagen. Eilanddijk bij Vlissingen over een paar hon- (Collectie R. Gabriëlse) derd meter werd vernield. De dijken van de polders aan de oostkant, ten noorden van Schade de Sloedam, stroomden over. Van de ongeveer 22.000 hectare die Wal- cheren telt, liep in de nacht van 31 januari Zakken op 1 februari 1953 slechts 1.150 hectare De eerste herstelwerkzaamheden beston- onder water. Dit was niet het gevolg van den uit maatregelen om verdere uitbreiding

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 4 van de beschadigingen te voorkomen. Om overstroomd. De hoogte van de zeedijken de plaatsen waar de kruin van de dijk was van deze polders was net onvoldoende om weggeslagen te herstellen, moesten zak- het opgestuwde zeewater tegen te hou- ken worden aangevoerd. Omdat de Polder den. De stormvloedstand bedroeg onge- Walcheren gewoon was een grote hoe- veer + 4,50 meter NAP. veelheid kleizakken in voorraad te hebben, In de zeedijk van de Oranjepolder waren in kon hier meteen mee worden begonnen. de vroege ochtend van de eerste februari Bovendien werden de bestellingen bij par- al drie gaten ontstaan. De bressen hadden

ticuliere leveranciers, die op zaterdag 31 De zeemuur langs Boulevard De Ruyter in januari en volgende dagen telefonisch wer- Vlissingen sloeg over een lengte van vijftig den gedaan, met grote voortvarendheid, meter weg. (Foto J. Henning, Archief Polder ondanks aanzienlijke verkeersbelemmerin- Walcheren 1870-1953, inv.nr. 2791, foto 180) gen, geleverd. een lengte van respectievelijk 110, 80 en Net niet hoog genoeg 70 meter. Nagenoeg het gehele dijk- Per saldo was de bedreiging van het water lichaam was op die punten weggeslagen, het grootst aan de oostzijde en aan de maar dankzij het voorland met een gemid- zuidzijde van het voormalige eiland. Aan delde hoogte van + 1,50 meter NAP ont- de oostzijde raakten op het grondgebied wikkelden de bressen zich niet tot stroom- van de Polder Walcheren dijkgedeelten ten gaten. Hetzelfde gebeurde met de zeedijk noorden en ten zuiden van Veere over- van de ten zuiden van de Oranjepolder stroomd. Aan de oostzijde waren ook de gelegen Suzannapolder, die op twee plaat- dijken van de polders Oranje en Suzanna sen doorbrak.

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 5 Doordat de Suzannapolder in de ochtend Hansje Brinkers van 1 februari volliep, stroomde het water Dijkgraaf M.I. de Vos van de Rapenburg- ook over de veel te lage binnendijken van polder deed tijdens de eerste en enige de omliggende poldertjes Wilhelmina, Eli- algemene vergadering van de ingelanden sabeth, Houwer en Clasina. De polders (grondeigenaren) van het elf hectare grote Nieuwerkerke en Rapenburg stroomden poldertje verslag van zijn optreden tijdens ook onder doordat de coupure in de Rijks- de rampdag van 1 februari. Hij vertelde weg niet gesloten was. Door natuurlijke hoe hij manmoedig, als ware hij een Hans- lozing waren deze polders op 4 maart je Brinkers, de overstroming van de polder weer droog, maar de sloten in de polders had geprobeerd te voorkomen: “In de vroe- zaten vol met slib. ge morgen van de 1 Februari leek het er op als zou de Rapenburgpolder nog kun- De plaatsen waar schade ontstond aan de Wal- nen worden gespaard. Toen ik ’s morgens cherse zeewering en de gebieden die onder vroeg de situatie ter plaatse opnam bleek water liepen. (Uit: ‘Verslag over de Stormvloed het dat de polder nog vrijwel droog was 1953’ [Rijkswaterstaat 1961], pag. 630) maar de duiker en de coupure bij de hof-

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 6 stede Sloeveer langzaam aan volliep. Het De dijk van de Oostwatering ten zuiden van is me toen nog gelukt om de coupure met Veere (ter hoogte van dijkpalen 49-50) op 1 zakken zand te dichten en het schot in de februari 1953. Het zeewater is over de dijk duiker te laten zakken. De watertoevoer geslagen en heeft de achterzijde van het dijk- hield toen vrijwel op. Enkel was de duiker lichaam beschadigd. (Foto Ies Lamain, Archief onderloops terwijl ook de nabijgelegen Polder Walcheren 1870-1953, inv.nr. 2790, oude duiker niet potdicht bleek. Aan allen foto 102) die hieraan hebben meegewerkt uiteraard mijn dank.” Het gevolg was dat het water in De schade voor de polder werd geraamd de polder een meter minder hoog stond op 5.000 gulden. dan in de aangrenzende polders Nieuwer- kerke en Suzanna. Binnendijk Toen er echter die avond weer een hoge Zorgelijk was de toestand van de Veerse- vloed kwam, bleek alle werk vergeefs te dijk, de zogenaamde Poldersedijk, tussen zijn geweest omdat het water over de ver- de Polder Walcheren en de Oranjepolder. bindingsdijk met de Suzannapolder Deze binnendijk had een hoogte van stroomde en als een zondvloed de polder slechts + 2,15 meter NAP en werd als eer- verder onder water zette. Dijkgraaf De Vos: ste waterkerende binnendijk beschouwd. “Hoewel het me vrij vlug gelukte een pomp Doordat het inundatiewater over deze dijk voor het doormalen te verkrijgen vonden liep, liep een gebied van 720 hectare de ingelanden het toch beter de natuurlijke onder water. Arnemuiden en Kleverskerke lozing maar af te wachten daar het toen- liepen onder. De dijk raakte hierdoor aan tertijd nog niet vaststond wie de kosten de achterzijde zwaar beschadigd. Het klei- van droogmalen zou moeten betalen en verlies bedroeg ongeveer 2.000 kubieke het er alle schijn van had dat die door de meter. Van de vier duikers in deze dijk ingelanden zou moeten geschieden. Ach- waren de schuiven niet dicht. Door de druk teraf is natuurlijk gebleken dat we er beter van het water werd een van de duikers aan gedaan hadden de pompen wel te weggeslagen, terwijl een andere zwaar nemen, maar dat was toen niet te zien.” beschadigd werd.

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 7 Hoewel de duikers niet aan de Polder Wal- Evacuatie cheren toebehoorden, heeft de technische Doordat het water over de dijk van de dienst van dit orgaan het dichten van de Suzannapolder én over de Veersedijk gaten in de binnendijk op zich genomen. stroomde, kwam het grondgebied rond Met het noodherstel werd direct op 1 Arnemuiden en Kleverskerke dus onder februari begonnen. Een dag later werd op water te staan. Door middel van een sirene de binnendijk, die nu een zeewaterkering en het luiden van de kerkklok werd de was geworden, een smalspoor aangelegd gehele bevolking van Arnemuiden en Kle- om de zakken met klei makkelijker te kun- verskerke gealarmeerd. Alle mannelijke nen aanvoeren. ingezetenen werden opgeroepen om mee te werken aan de dijken, terwijl de brand- weer en enkele vissers probeerden met De beschadigde (Oranje)Poldersedijk in noor- een peilboot die op de werf van Meerman delijke richting, tussen de eerste en de tweede lag, mensen uit hun onder water gelopen stenen sluis. Rechts de kant van de Oranjepol- huizen te ontzetten. der en links de kant van Walcheren. Op 2 Kleverskerke lag als een schiereiland in februari werd er reeds een smalspoor op de dijk een binnenzee. Uit het dorp werd bijna de aangelegd om zakken klei te kunnen aanvoeren gehele bevolking, zo’n 250 mensen, om het gat dat bij de eerste sluis was ontstaan geëvacueerd. In Arnemuiden liepen enkele te kunnen dichten. Een opname van 6 februari straten onder. Ook het nieuwe kerkgebouw 1953. (Archief Polder Walcheren 1870-1953, van de Gereformeerde Gemeente stond inv.nr. 2791, foto 116) midden in het water. Boeren uit de omtrek

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 8 van wie de boerderijen onder water waren tighonderd stuks, afkomstig van de Coöpe- komen te staan, trokken met hun vee naar ratieve Landbouwvereniging Eiland Wal- de Markt van Arnemuiden. cheren, werden bij fort Rammekens neer- Voor het overstroomde gebied stelde het gelegd. Aannemer Gebr. Van ’t Verlaat uit gemeentebestuur op 3 februari een nood- Hardinxveld, die op Walcheren werkzaam verordening vast, waarbij werd bepaald dat was in het kader van de herverkaveling, het grondgebied van de gemeente ten zette een aantal draglines in. noorden van de spoorlijn niet mocht wor- Behalve kleiverlies en afschuivingen van den betreden. Burgemeester Van den Bos deed later ver- slag aan de gemeenteraad van de gebeur- tenissen in de nacht van 1 februari: “We wisten de oorzaak niet waaraan deze over- stroming was te wijten. Allerlei gissingen werden gemaakt en verschillende theo- rieën opgesteld. Maar door de duisternis konden wij niet vaststellen wat er eigenlijk precies aan de hand was. Het allerbelang- rijkste dat in dit stadium moest worden gedaan, was de mensen die in het over- stroomde gebied woonden, uit hun huizen te halen.”

Inlaag Het herstel van de binnendijk van de Oran- jepolder was maar een klusje in vergelij- king met de schade die moest worden her- steld aan de zeedijk langs de Westerschel- Luchtfoto van de onder water gelopen Suzan- de. napolder vanuit het noorden gezien. Dwars In deze zeedijk van de Zuidwatering waren door de polder loopt de Sloedam, met bovenop op vier plaatsen bressen geslagen: ter de spoorlijn. Achter de Suzannapolder liggen hoogte van de Vlissingse buitenhaven bij de polders Nieuwerkerke en Rapenburg. Foto fort De Ruyter, ter hoogte van het gemaal genomen op 3 februari 1953. Het vliegtuig van de Zuidwatering, ter hoogte van de vloog ongeveer boven de plaats waar nu de Inlaag 1678 en ter hoogte van fort Ram- jachthaven Oranjeplaat is. (Zeeuws Archief, mekens. Met behulp van zandzakken die in Archief Dienst Dijkherstel Zeeland, inv.nr. 40) het poldergemaal waren opgeslagen, kon het zeewater bij hoogwater worden het binnentalud van de zeedijk (tot een gekeerd. Later die dag werden nog eens diepte van circa vier meter beneden de achtduizend zandzakken aangevoerd uit kruin) was er ook schade aan de steen- het magazijn van de polder te Ritthem die glooiing van de zeedijk. Het afgeschoven bij fort De Ruyter werden gelegd. Vijfender- binnentalud werd verwijderd en meer land-

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 9 Moeder en zoon bekijken vanaf de spoorbaan het onder water gelopen gedeelte van Arnemuiden (spoorwegovergang Schuttershof-Singel). (Zeeuws Archief, Archief Gemeente Arnemuiden)

Kinderen van de openbare school van Arnemuiden aan het werk op de Poldersedijk met het vullen van zakken met zand. (Zeeuws Archief, Archief Gemeente Arnemuiden) De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 10 waarts opgeworpen tot een perskade. Tus- voor inundatie behoed. Wel was het gebied sen de resterende dijk en de perskade ten noorden van het dorp en eromheen werd zand gespoten. Dit zand werd gezo- drassig. gen uit het Zuidersloe ten noordoosten van fort Rammekens en naar het stort geperst. Het herstel van de zeedijk van de Zuidwa- Klei om de gaten te dichten werd uit de ten tering was een enorme krachtsinspanning. noordoosten van fort Rammekens gelegen Een grote groep dijkwerkers, vooral uit Schorerpolder gegraven. Hiervoor werd het Westkapelle, werd in de dagen na de

perceel gebruikt dat L.J. Boone uit Ritthem Voor fort Rammekens werden de twee ontstane pachtte. bressen in de zeedijk in de ochtend van 1 febru- Een bijzondere omstandigheid was toch ari 1953 met zakken, gevuld met klei, gedicht. wel dat de inlaagdijk van de Zuidwatering Deze nooddichtingen spoelden in de namiddag bij Ritthem 275 jaar na aanleg zijn nut kon door de hoge vloed weer weg. Na de vloed wer- bewijzen. In de zeedijk voor de inlaag den de bressen afgegrendeld door middel van waren drie grote bressen ontstaan, waar- twee tijdelijke keringen in de fortgracht tussen door de inlaag, groot 30 hectare, snel vol- de zeedijk en de fortwal, maar het eerste inlaag- liep tot het peil van het buitenwater (+ 4,55 dijkje werd weggeslagen en moest met kleizak- m NAP). Doordat de in 1678 aangelegde ken worden verstevigd. Een opname van 6 inlaagdijk een waterkerende hoogte had februari 1953. (Archief Polder Walcheren van + 4,80 m NAP is het achterliggende 1870-1953, inv.nr. 2791, foto 122) gebied, en dan met name het dorp Ritthem,

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 11 stormvloed ingezet. De polders Oud Sint groot dat de teerslijtlaag van het wegdek Joosland en Nieuw Sint Joosland waren helemaal wegsleet en de wegen verzak- droog gebleven maar doordat de Rijksweg ten. Nieuw- en Sint Joosland-Goes door de gevolgen van de stormvloed onder water Financiële nasleep was komen te staan, moest al het zware De kosten van herstel waren hoog. Er verkeer via de wegen van deze polders moest die eerste week veel geïmprovi- naar de Zuidwatering en naar de polders seerd worden en de polders werden toen

Op deze luchtfoto is duidelijk te zien hoe hoog al met veel uitgaven geconfronteerd. Een het water in Kleverskerke kwam. Het gehele zorg in de eerste weken na de Ramp was gebied van Kleverskerke liep onder water door- dat de polders over voldoende kasgeld dat de dijk tussen de Polder Walcheren en de moesten beschikken om bepaalde uitga- Oranjepolder (de Poldersedijk) doorbrak ter ven direct te kunnen voldoen. hoogte van de schaapskooi. (Zeeuws Archief, De schade op het grondgebied van de Archief Gemeente Arnemuiden) gemeente Arnemuiden was ook groot. In totaal was 1.500 hectare overstroomd en Nieuwerkerke en Suzanna rijden. Nog in eenderde van de bebouwde kom was 1952 hadden de polderbesturen de wegen onder water komen te staan. Een groot in hun polders laten asfalteren. De schade aantal woningen raakte door het water die het werkverkeer veroorzaakte, was zo beschadigd. Van de boerderijen rondom

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 12 Arnemuiden waren zeven zwaar en acht goed door het Rijk. Het herstel van de licht beschadigd. schade aan de dijken van de kleine Wal- De financiële afwikkeling was ingewikkeld. cherse polders bedroeg 488.400 gulden. Hoeveel bedroegen de kosten, wie betaal- Het merendeel van de kosten werd ver- de wat en welk gedeelte werd vergoed en goed door het Rijk. hoeveel? Drie jaar later bleek onder meer Het gemeentebestuur van Arnemuiden dat aan de arbeiders die hadden meege- had ook veel kosten gemaakt voor de eva- werkt aan het herstel van de zeewering bij cuatie en het herstel van de schade.

fort Rammekens in de eerste week van Het gat in de spoorbaan nabij de hofstede van februari 1953 dubbel loon was uitbetaald, Mesu (rechts). Arbeiders van de Nederlandse eenmaal door de Nederlandse Heidemaat- Spoorwegen zijn bezig met het dichtmaken van schappij en eenmaal door de aannemer. het gat. (Zeeuws Archief, Archief Gemeente Dat moest toen nog worden rechtgezet. Arnemuiden) De polders konden hun schade verhalen bij het Bureau Financiering Wederopbouw Zoveel mogelijk werd geprobeerd de kos- van het ministerie van Financiën. De Pol- ten vooral te verhalen bij het Rijk, maar dat der Walcheren moest toch nog diep in de viel niet altijd mee. Zo probeerde het buidel tasten. De totale kosten van ramp- gemeentebestuur de kosten van de leve- schade voor de Polder bedroegen 3,5 mil- ring en het vervoer van zandzakken, zijnde joen gulden, waarvan de helft werd ver- een bedrag van meer dan 23.000 gulden,

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 13 Deze militairen, afkomstig van het garnizoens- te declareren bij de Rijksverkeersinspectie commando te Middelburg, lijken de wacht te en Rijkswaterstaat. houden bij een bres in de zeedijk van de Zuid- watering ter hoogte van de Inlaag 1678. Op de Deltaveilig achtergrond de inlaagdijk. De inlaag is volge- Voor het herstel van de overstroomde pol- stroomd. (Foto Ies Lamain, Archief Polder ders in Zeeland werd de Dienst Dijkherstel Walcheren 1870-1953, inv.nr. 2791, foto 134) Zeeland opgericht. Op Walcheren namen deze dienst en de Polder Walcheren Onder: de hofstede Oranjepolder in de gelijkna- samen het herstel ter hand. De kleine Wal- mige polder staat onder water. Gezien vanaf de cherse polders hadden geen mogelijkheid Poldersedijk. (Zeeuws Archief, Archief om zelf het herstel uit te voeren. Gemeente Arnemuiden) Doordat Walcheren een vooruitgeschoven

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 14 post vormt in de kustverdediging en storm- Dit artikel is tevens te raadplegen op de web- schade regelmatig voorkomt, beschikte de site van de HKW: www.hkwalcheren/ramp.htm. Polder Walcheren over een voorraad mate- riaal om direct met de eerste noodvoorzie- Geraadpleegde bronnen: ningen te beginnen. – Verslag over de stormvloed van 1953, samen- Toch moest ook de zeewering van Walche- gesteld door de Rijkswaterstaat en het Konink- ren na 1953 volgens de norm van de Del- lijk Nederlands Meteorologisch Instituut, tawet op Deltahoogte worden gebracht. De ’s-Gravenhage 1961. aanleg van de dijk bij Zoutelande in de – J. Adriaanse, ‘De Kroniek van Arnemuiden, jaren 1957 en 1958 was het eerste Delta- 1948 t/m 1996’, Goes 1998. werk. Dertig jaar later werd de Westkap- – Zeeuws Archief te Middelburg, Archief pelse zeedijk op Deltahoogte gebracht en Gemeente Arnemuiden 1851-1996, fotoboek kon ook voor Walcheren het sein ‘Deltavei- 1953. lig’ worden gegeven. De bedreiging voor Waterschap Zeeuwse Eilanden te Goes: de oostzijde van Walcheren werd opgehe- – Archief Polder Walcheren 1870-1953, ven door de afsluiting van het Veerse Gat inv.nrs. 268, 530, 543, 566, 2790 en 2791. in 1961. – Archief Rapenburgpolder, inv.nr. 8. Leo Hollestelle – Archief Nieuwerkerkepolder, inv.nr. 69. – Archief Oranjepolder, inv.nr. 33 en 34. – Archief Oud Sint-Jooslandpolder, inv.nr. 104.

Boerenleiders toegejuicht Het bezoek van Botha en De la Rey aan Middelburg in 1902

Op 1 oktober 2002 was het honderd jaar te zamelen voor de weduwen en wezen in geleden dat de Zuid-Afrikaanse Boeren- Zuid-Afrika en het onderwijs aldaar. Fond- generaals Botha en De la Rey feestelijk senwerving avant la lettre dus. onthaald werden in Middelburg. Aanvanke- lijk zou er nog een derde generaal, Christi- Sympathie aan de Wet, meegekomen zijn, maar hij De generaals hadden hun heldenstatus was verhinderd. Botha, De la Rey en De verworven in de Tweede Boerenoorlog. Die Wet bezochten alle provinciehoofdsteden was in Zuid-Afrika in het najaar van 1899 in Nederland en waren ook in Goes al uit- begonnen en was gericht tegen de Britse gebreid toegejuicht. Het hoofddoel van de bezetting. De plaatsen Ladysmith (Natal) komst van deze Boerenleiders was geld in en Mafeking (Noordelijke Kaapkolonie),

De Wete jaargang 32 nummer 1 (januari 2003) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl) 15