Borth Yn Amlwg Yn Y Gyfres Sydd Wedi Cael Sylw Mawr Mawr Sylw Cael Wedi Sydd Gyfres Y Yn Amlwg Yn Borth Y

Home , Borth

ofalus am sŵn y gloch danddwr honno. danddwr gloch y sŵn am ofalus

Eisteddwch a rhyfeddwch at y stori a gwrandewch yn yn gwrandewch a stori y at rhyfeddwch a Eisteddwch

gallu clywed sŵn clychau eglwys Cantre’r Gwaelod. Gwaelod. Cantre’r eglwys clychau sŵn clywed gallu

Heddiw, ar ddiwrnod tawel, dywed rhai eu bod yn yn bod eu rhai dywed tawel, ddiwrnod ar Heddiw,

yn rhyngwladol. rhyngwladol. yn

Y Borth yn amlwg yn y gyfres sydd wedi cael sylw mawr mawr sylw cael wedi sydd gyfres y yn amlwg yn Borth Y

iard gychod lle mae Afon Leri yn cyrraedd y môr a gorsaf gorsaf a môr y cyrraedd yn Leri Afon mae lle gychod iard

cyfres deledu BBC Cymru, Y Gwyll. Mae Cors Fochno, yr yr Fochno, Cors Mae Gwyll. Y Cymru, BBC deledu cyfres

yn enwog am fod yn lleoliad allweddol ar gyfer ffilmio ffilmio gyfer ar allweddol lleoliad yn fod am enwog yn

Chwe mil o flynyddoedd yn ddiweddarach ac mae Borth Borth mae ac ddiweddarach yn flynyddoedd o mil Chwe

deyrnas.

rheolwr y deyrnas, ar dir cymharol anffrwythlon o’i o’i anffrwythlon cymharol dir ar deyrnas, y rheolwr

amddiffynfeydd ac yn llifo dros y tir gan adael Gwyddno, Gwyddno, adael gan tir y dros llifo yn ac amddiffynfeydd

yn esgeuluso’i ddyletswyddau, at y môr yn chwalu’r chwalu’r yn môr y at ddyletswyddau, esgeuluso’i yn

Arweiniodd cyfuniad o storm fawr ar y môr a Seithennyn Seithennyn a môr y ar fawr storm o cyfuniad Arweiniodd

Cyfrifoldeb Seithennyn oedd cau’r llifddorau. cau’r oedd Seithennyn Cyfrifoldeb

yng Ngheredigion gyda gwrthgloddiau a llifddorau. llifddorau. a gwrthgloddiau gyda Ngheredigion yng

Roedd Cantre’r Gwaelod yn ardal o dir isel cyfoethog cyfoethog isel dir o ardal yn Gwaelod Cantre’r Roedd

tir coll Cantre’r Gwaelod. Cantre’r coll tir

wedi bod yn ysbrydoliaeth i’r chwedl a elwir yn lleol fel fel lleol yn elwir a chwedl i’r ysbrydoliaeth yn bod wedi

fath ac ynghyd â’r fforest danddwr yn Y Borth, mae mae Borth, Y yn danddwr fforest â’r ynghyd ac fath

Sarn Cynfelyn yw’r mwyaf deheuol o dri ffurfiant o’r o’r ffurfiant dri o deheuol mwyaf yw’r Cynfelyn Sarn

mor yn is. is. yn mor

darn yma o dir ar un adeg wedi ffynnu pan oedd lefel y y lefel oedd pan ffynnu wedi adeg un ar dir o yma darn

a ddarganfuwyd ar y traeth a’r ddamcaniaeth bod y y bod ddamcaniaeth a’r traeth y ar ddarganfuwyd a

ddiweddar, cadarnhawyd bod cysylltiad rhwng cyrn carw carw cyrn rhwng cysylltiad bod cadarnhawyd ddiweddar,

a gweddillion coed wedi cael eu gweld yma ac, yn yn ac, yma gweld eu cael wedi coed gweddillion a

y fforest danfor pan fydd y môr ar drai. Mae esgyrn esgyrn Mae drai. ar môr y fydd pan danfor fforest y

hyd y traeth y tu hwnt i adeiladau Borth, gellir gweld gweld gellir Borth, adeiladau i hwnt tu y traeth y hyd

ohonynt ac ymddengys yn ffenomen ddiweddar. Ar Ar ddiweddar. ffenomen yn ymddengys ac ohonynt

fodolaeth yw drifft arfordirol. Mae’r Borth yn un un yn Borth Mae’r arfordirol. drifft yw fodolaeth

Nid pob pentref all honni mai’r rheswm dros ei ei dros rheswm mai’r honni all pentref pob Nid

SN 609 941 609 SN

Ymwelwyr Ganolfan y gyfer ar grid Cyfeirnod can expect to discover along the way. the along discover to expect can

Cyfeirnod grid yn y man cychwyn SN 607 889 607 SN cychwyn man y yn grid Cyfeirnod Path experience. Here are some of the highlights you you highlights the of some are Here experience. Path Dyma rai o uchafbwyntiau’r daith. uchafbwyntiau’r o rai Dyma

Ceredigion forms a very special part of the Wales Coast Coast Wales the of part special very a forms Ceredigion gewch chi brofiad arbennig iawn o Lwybr Arfordir Cymru. Cymru. Arfordir Lwybr o iawn arbennig brofiad chi gewch Parcio Maes parcio ger gorsaf yr RNLI yr gorsaf ger parcio Maes

The route along the crescent of Cardigan Bay through through Bay Cardigan of crescent the along route The Os ewch chi am dro ar hyd arfordir Bae Ceredigion fe fe Ceredigion Bae arfordir hyd ar dro am chi ewch Os

Gradd Cymedrol

Amser 3.5 awr 3.5

Pellter

8 milltir 8 Walk highlights Walk daith Uchafbwyntiau’r

Dechrau Gorsaf Bâd Achub yr RNLI yr Achub Bâd Gorsaf

Start RNLI Lifeboat Station Borth Gwybodaeth Llwybr Arfordir Distance 8 miles Time 3.5 hours • Sicrhewch bob amser fod gennych yr offer addas i wneud Grade Moderate eich taith gerdded ac i ymdopi â thywydd cyfnewidiol. Er eich Borth - diogelwch personol, cadwch at Lwybr yr Arfordir a pheidiwch â Parking Car park near RNLI station cherdded ger ymyl y clogwyn. Grid ref at start point SN 607 889 • Byddwch yn barod am dywydd gwael a chymerwch ofal Ynyslas Grid ref for Visitor Centre SN 609 941 pellach pan fydd hi’n wyntog. Gwisgwch neu cariwch ddillad cynnes a/neu ddillad sydd yn medru gwrthsefyll glaw ar deithiau cerdded hir. • Cewch yr wybodaeth ddiweddaraf am deithio gan traveline-cymru.info Taith gerdded arfordirol It’s not every village that can boast longshore drift as Gellir dod o hyd i amserlenni llanw ar the reason for its existence, Borth however is one that www.darganfodceredigion.cymru Coast path walk can and seems to be a recent phenomenon. Along the Sialens Llwybr Arfordir Ceredigion beach beyond the buildings of Borth, the submerged Beth am gerdded ar hyd Llwybr Arfordir Ceredigion o un pen i’r llall ac ateb saith cwestiwn i dderbyn dystysgrif sialens y forest can be seen at low tide. Bones and tree remains llwybr. Am fwy o fanylion cysylltwch â Chanolfannau Croeso have been seen here and the recent discovery of deer Ceredigion neu ymwelwch â www.darganfodceredigion.cymru antlers confirm that this stretch of land once flourished when the sea-level was lower. Sarn Cynfelyn is the most southerly of three such Coast Path Information formations and together with the sunken forest at Borth have been the inspiration for the legend known locally • Always make sure you are suitably equipped both for your as the lost land of Cantre’r Gwaelod. walk and for changing weather conditions. For your own safety, keep to the Coast Path and do not walk by the cliff edge. Cantre’r Gwaelod was a rich lowland part of Ceredigion • Be prepared for bad weather and take extra care in windy with ramparts and sluices. The responsibility of closing conditions. Wear or carry warm and / or waterproof clothes on the sluices fell to Seithennyn. long walks. Please check tidal conditions in advance. • For all up-to-date travel information visit traveline-cymru.info A combination of a great storm at sea and Seithennyn’s Ceredigion tide times for can be found at regrettable dereliction of duty, led the sea to breach www.discoverceredigion.wales the defences and sweep inland leaving Gwyddno, the Take the Ceredigion Coast Path Challenge Kingdom’s ruler, high and dry on a relatively infertile Walk the Ceredigion Coast Path in its entirety and answer part of his kingdom. seven questions to claim your personalised challenge Six thousand years later and Borth has the modern-day certificate. Contact the Ceredigion Tourist Information Centres for more information or visit www.discoverceredigion.wales accolade of being one of the key filming locations for the BBC Wales Nordic Noir television series Hinterland. Cors Fochno, the boat yard where the River Leri reaches Gwybodaeth i Ymwelwyr / Tourist Information the sea and Borth station have featured prominently in www.darganfodceredigion.cymru the internationally acclaimed award-winning series. www.discoverceredigion.wales Today on a calm and quiet day, some say they can hear www.facebook.com/discoverceredigion the bells of the drowned church of Cantre’r Gwaelod. Sit twitter.com/visitceredigion and wonder at the story and possibly listen quietly for the ringing of that submerged bell. Cr onfa Cymunedau’nedau’r Arfordir C oastal Communities Fund

www.four.cymru CCC2928 09/2016 Borth - Ynyslas 4 Dilynwch y llwybr i’r dde, gan gadw’r adeilad mawr gwyrdd ar 8 Ewch ymlaen ar hyd y traeth. Cadwch lygad am yr ail bwynt y chwith. Cerddwch i fyny i gât ac, ar ôl edrych i’r ddau gyfeiriad, mynediad (arwydd Gwarchodfa Natur Genedlaethol 520m). croeswch y rheilffordd. Rydych nawr yn cyrraedd Cors Fochno, rhan 1 O’r maes parcio ger Gorsaf Bâd-achub yr RNLI, croeswch i’r 9 Dilynwch lwybr tywod mewndirol tuag at Ganolfan Ymwelwyr o Warchodfa Natur Genedlaethol Dyfi/Aberleri. Cerddwch yn syth traeth cerigos yna i’r traeth tywod (pan fydd y môr ar drai yn Ynyslas, rhan o Warchodfa Natur Genedlaethol Dyfi, gan ymuno â ymlaen rhwng dau bolyn telegraff. Ewch ymlaen am ychydig nes i unig). Ewch heibio i sawl twmpath o gerrig ar y chwith sydd yn llwybr estyllod draw i’r Ganolfan Ymwelwyr. chi gyrraedd arwydd. Trowch i’r chwith yma a cherddwch ar hyd y ffurfio rhan o’r amddiffynfeydd rhag y môr. (Yn ystod penllanw, llwybr gydag Afon Leri ar eich ochr dde a gwelyau cors ar y chwith. 10 Byddwch yn cyrraedd y Ganolfan Ymwelwyr ac yma gallwch cerddwch drwy’r pentref tuag at ddiwedd y promenâd, gan fynd gael picnic haeddiannol. Mae’r twyni tywod o amgylch y Ganolfan 5 Ewch ymlaen nes i chi gyrraedd gât a chroeswch Afon Leri dros y heibio i gerflun llechi Maen y Clochydd, y toiledau a’r dehongliad Ymwelwyr yn llawn bywyd gwyllt a rhannau helaeth wedi eu bont gyda’r rheilffordd nawr ar y chwith. Ewch drwy ddwy gât nes i o’r goedwig danddwr). gorchuddio â moresg. Dyma’r twyni sydd i’w gweld yn y darn o chi gyrraedd y groesfan rheilffordd. Byddwch yn ofalus bob amser. ffilm a ddangosir cyn rhaglenni teledu’r BBC. 2 Gadewch y traeth cerigos/tywod ger Maen y Clochydd a’r Croeswch y rheilffordd a dilynwch ochr y ffordd, gan groesi pont toiledau cyhoeddus. Yma fe welwch wybodaeth ddiddorol am dros Afon Leri unwaith eto. 11 I ddychwelyd i ddechrau’r daith gerdded, ewch ymlaen trwy’r chwedl Cantre’r Gwaelod. Ganolfan Ymwelwyr gan droi i’r dde a dilyn y llwybr estyllod yn ôl Gerllaw Iard Gychod Ynyslas, ewch yn syth ymlaen trwy’r gât ger 6 trwy’r traeth cerigos/tywod. Yma bydd gennych olygfeydd o’r twyni y grid gwartheg ac arwydd Llwybr Arfordir Ceredigion. 3 Ar ddiwedd y llwybr tarmac arhoswch am eiliad i weld y tywod sy’n gorchuddio’r rhan hon o Geredigion a byddwch yn dehongliad o’r goedwig danddwr, yna ewch i lawr i’r dde, yna i’r 7 Lle mae’r ffordd darmac yn gwyro i’r chwith, ewch ymlaen trwy gweld Y Borth yn y pellter. chwith ar hyd llwybr sydd yn rhedeg ar hyd ochr y ffordd. Ewch ddwy gât fach ac yna parhau i’r un cyfeiriad trwy ddwy gât fwy. 12 Unwaith byddwch ar y traeth gyda’r môr ar y dde i chi, ewch ymlaen ar hyd y trac nes ei fod yn cyrraedd man i groesi’r ffordd Wrth gyrraedd y ffordd, edrychwch i’r ddau gyfeiriad a chroeswch i’r de tuag at y coedwig danddwr y gellir ei gweld pan fydd y môr (A4353). Cofiwch edrych i’r dde ac i’r chwith yma. Croeswch yn i’r ochr draw gan fynd ar draws y cwrs golf a chyrraedd y traeth ar drai. ofalus i ymuno â’r llwybr gyda’r cwrs golf bellach ar y dde a’r cerigos. Trowch i’r dde a cherdded ar hyd y traeth. Yn dibynnu ar y chwith i chi. llanw, y traeth tywod fydd yr opsiwn gorau! 13 Cadwch lygad am y llwybr ar y chwith ar ôl cyfres o grwynau a dilynwch hwn yn ôl i’r Borth ac i Orsaf Bâd-achub yr RNLI.

1 From the RNLI Lifeboat Station, cross over onto the pebble 9 beach then on to the sandy beach (at low tide only). Pass 10 several mounds of stone on your left that form part of the CYNGOR SIR CEREDIGION sea defences. (At high tide, walk through the village towards COUNTY COUNCIL the end of the promenade, passing Maen y Clochydd slate 11 statue (Stone of the Bell), the toilets and interpretation for the submerged forest). 2 Leave the pebbled/sandy beach near the Maen y Clochydd 12 and the public toilets. Here you’ll see some interesting information about the legend of Cantre’r Gwaelod. 3 At the end of the tarmacked walkway stop for a moment to see interpretation about the submerged forest, then drop down to the right, then left along a track that runs along the roadside. Continue along the track until it reaches a point to 6 cross the road (A4353). Take care to look both right and left 7 here. Cross carefully to join track with the golf links course now 8 right and left to you. 5 4 Follow the track right, keeping the large green building on your left. Walk up to gate and, after looking both directions, cross railway track. You now enter the Dyfi/Aberleri National Nature Reserve. Walk straight on between two telegraph poles. Continue for some while until you reach a signpost. Turn left here and walk along the track with the River Leri on your right hand side and reed beds on your left. 5 Continue until you reach a gate and cross the River Leri over the bridge with railway line now on you left. Continue through two gates until you arrive at the level crossing. Take care here at all times. Cross the railway track and follow the roadside, crossing a bridge over the River Leri once again. 6 Near the Ynyslas Boatyard, continue straight ahead through the gate near the cattle grid and signposted Ceredigion Coast Path. 13 7 Where the tarmacked road veers left continue ahead through two small gates then continue in the same direction through two larger gates. Arrive at the road, look both ways, Allwedd / Key and cross to the other side now heading across the golf links Llwybr hyrwyddedig course reaching the pebbled beach. Turn right and walk along Promoted route the beach. Depending on the tide, the sandy beach will be the 3 Llwybr ar ffordd best option! 4 Route on road 8 Continue along the beach. Keep an eye out for the second Llwybr Arfordir Cymru entry point (sign posted National Nature Reserve 520 m). Wales Coast Path Llwybr anaddas ar benllanw 9 Follow a well-trodden sand track inland towards Ynyslas Route impassable at high tide Visitor Centre, part of the Dyfi National Nature Reserve, joining sand-covered boardwalk over to the visitor centre. 10 Arrive at the visitor centre and have a well-earned picnic. The dunes that surround the Visitor Centre are havens for wildlife and much of the dune area is covered with marram grass. These are the dunes featured in the short kite flying 2 ident shown before programmes on BBC television. 11 To return to the start of the walk, continue through the Visitor Centre turning right and follow the boardwalk back towards the pebbled/sandy beach. Here you have views of the sand dunes that cover this part of Ceredigion and see Borth in the distance. 12 Once on the beach and with the sea on your right, continue south towards the submerged forest that will be viewed at low tide. 13 Keep an eye out for the walkway to your left after a series of groynes and follow this back into Borth and to the RNLI Lifeboat Station. 1