Rocznik Żuławski 2010 Rocznik Żuławski 2010
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Rocznik Żuławski 2010 Rocznik Żuławski 200 Rocznik Żuławski 2010 Wydawca: Stowarzyszenie Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego – Klub Nowodworski ul. Kopernika 7 82-00 Nowy Dwór Gdański K i l k u s b r N o w o w o d Współpraca: Lokalna Grupa Działania Żuławy i Mierzeja, Stowarzyszenie Żuławy – gmin i powiatów delty Wisły, Gmina Cedry Wielkie Drogi czytelniku, Niniejsza publikacja została wydana przez Stowarzyszenie Miłośnikow Nowego Dworu Gdańskiego – Klub Nowodworski. Prosimy o wsparcie dla kolejnych inicjatyw i projektów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego i naturalnego Żuław. Przekaż darowiznę na działalność statutową Klubu Nowodworskiego. Dane do przelewu: Stowarzyszenie Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego – Klub Nowodworski ul. Kopernika 7 82-00 Nowy Dwór Gdański Żuławski Bank Spółdzielczy nr konta: 42 8306 0003 0006 0307 2000 0010 z dopiskiem „darowizna na działalność statutową” Za każdą wpłaconą złotówkę serdecznie dziękujemy! Więcej o działaniach Klubu dowiesz się na www.klubnowodworski.pl www.tuga.info.pl Na okładce: Północna część Żuław i fragment Mierzei Wiślanej na mapie z 803 roku © 2010 Klub Nowodworski ISBN 978-83-911771-9-8 ISSN 2080-4997 2 Spis treści Ochrona dziedzictwa kulturowego . 7 Dzwon kościelny z Cedrów Wielkich powrócił . 7 Powrót gdańskiego dzwonu . 9 Na ratunek cmentarzowi mennonickiemu w Pordenowie – akcja stowarzyszenia „FORUM” . Historyczne cmentarze w Żelichowie i Żelichowie-Cyganku . 4 Żuławski Park Historyczny . 8 Badania etnologiczne na Żuławach w roku 200 . 20 VI Międzynarodowy Zjazd Mennonitów Dolnej Wisły w Polsce . 23 Szlak Mennonitów . 25 Kościół w Kiezmarku odzyskał dawny blask . 26 Zbiory dziedzictwa kulturowego delty Wisły . 27 Ochrona dziedzictwa naturalnego . 29 BioBlitz 200 – więcej zidentyfikowanych gatunków . 29 Łączy nas delta . 3 Przyroda, Kultura, Klimat ponad granicami – seminarium w Hennef . 33 Rola i znaczenie Parku Krajobrazowego Mierzeja Wiślana w zachowaniu bioróżnorodności delty Wisły . 34 Ochrona przeciwpowodziowa . 37 Związki Wałowe – proponujemy zmiany w prawie . 37 Seminarium w Rybinie – referaty . 39 Gmina Cedry Wielkie w obliczu alarmu powodziowego . 47 Inspirująca wizyta studyjnana niemieckich i niderlandzkich polderach . 5 Szkolenie przeciwpowodziowe na Nizinie Walichnowskiej . 53 Doraźna walka z powodzią. Doświadczenia sopockiego patrolu przeciwpowodziowego . 55 Związki Wałowe wracają . 57 Edukacja regionalna . 61 O Żuławach w Gdańsku . 6 Stare drzewa, bobry, salwinia, przekleństwo czy szansa? . 66 Lekcje regionalne – ochrona przeciwpowodziowa . 67 Kolejką do … edukacji, pasji i optymizmu . 69 Rozwój dialogu, partnerstwa i współpracyw powiecie nowodworskim . 7 Działaj lokalnie . 73 Prezentacje . 75 Stowarzyszenie Miłośników Malborka „FORUM” . 75 Stowarzyszenie Miast Partnerskich Nowego Dworu Gdańskiego . 77 Kolejny rok minął... PTTR Szuwarek . 78 60 lat w telegraficznym skrócie . 80 Stowarzyszenie Żuławy w roku 200 . 83 Lokalna Grupa Działania Żuławy i Mierzeja w 200 roku . 85 Informacje o wydawnictwach . 87 Żuławska nostalgia i pokolenie przełomu . 87 Prowincja . 88 Niezbędnik powodziowy Żuławiaka . 89 Delta Wisły powyżej i poniżej poziomu morza . 89 Tiegenhöfer Nachrichtennr 5– rok 200 . 90 Żuławy Gdańskie w historię Pomorza Gdańskiego wpisane . 9 Dzieje Nowego Stawu . 9 Drewnica i okolice . 9 3 4 I znów minął rok na Żuławach delty Wisły. Niewątpliwie był to rok zdominowany przez wybory samorządowe. Mimo, że odbywały się w koń- cówce roku, atmosferę wyczekiwania i dążenia do spektakularnych wydarzeń dało się wyczuć już od pierwszych jego miesięcy. Wiele inicjatyw realizowanych w tym czasie podporządkowano zjednaniu sobie wyborców. Czas zweryfikuje ich trwałość i przydatność. Oby rozpoczęte zamie- rzenia nie musiały czekać kolejne cztery lata na ich kontynuację. Na niwie działalności na rzecz lokalnego środowiska pojawili się w tym roku nowi ludzie. Pozostaje mieć nadzieję, ze ich sukces albo, co częstsze, brak sukcesu wyborczego nie zniechęci ich do aktywności w swoim środowisku. Z punktu widzenia zwykłego mieszkańca delty Wisły widzącego jak wiele można zrobić, gdy się ma odpowiednią motywację w postaci chęci utrzymania lub zdobycia władzy, chciałoby się, aby wybory lokalne odbywały się częściej, niż co cztery lata. Prorocze okazały się słowa ze wstępu do poprzedniej edycji Rocznika o znaczeniu społecznej edu- kacji powodziowej. Panika na Żuławach, która wybuchła podczas przejścia wielkiej wiślanej wody nie powinna nigdy mieć miejsca. Na szczęście, tym razem odbyło się bez większych strat. Wypada zatem powtórzyć: zwiększenie roli społeczności lokalnej i jej integracja w ochronie życia i mienia jest najważniejszą rezerwą w zakresie minimalizowania strat wyrządzonych przez powódź. Obiecujemy zatem, że zakończony niedawno projekt Związki Wałowe wracają będzie miał swoją kontynuację. Dla dobra nas wszystkich, dla dobrego przykładu innym, w Polsce i Europie. Artykuły i wiadomości zawarte w Roczniku Żuławskim 200 są subiektywnie, wybiórczo selekcjo- nowane pod kątem obszaru zainteresowań i poszukiwań członka Klubu Nowodworskiego. Mamy nadzieję, że jest to punkt widzenia interesujący dla innych – zarówno mieszkańców Żuław, jak i dla osób na co dzień mniej związanych z tym obszarem, ale żywo się nim interesujących. Cieszymy się, że dzięki zakończonym projektom powstało kilka wydawnictw powiększających zbiory dziedzictwa kulturowego delty Wisły. Rocznik Żuławski 200 tradycyjnie jest ich rozwinięciem lub uzupełnieniem. Roczniki Żuławskie 2008 i 2009 stały się naszym – Żuławiaków – wspólnym sukcesem. Są poszukiwanymi na rynku publikacjami. Mamy nadzieję, że doroczna ich kontynuacja spełni Wasze oczekiwania, ale i pozostawi twórczy niedosyt. Liczymy na to, że Rocznik Żuławski 200 stanie się księgą dobrych zaklęć do zaczarowywania i zakręcania w pozytywny sposób naszej małej rzeczywistości. Księgą domową dobrych praktyk do przemyślenia i powielenia. Składamy podziękowanie wszystkim, którzy przyczynili się do powstania Rocznika Żuławskiego 200 – naszym partnerom, sponsorom i współpracownikom. Żuławy i krajobraz dla konesera są ważne. Zarząd Stowarzyszenia Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego – Klub Nowodworski 5 6 Ochrona dziedzictwa kulturowego Dzwon kościelny z Cedrów Wielkich powrócił Zabytkowy, siedemnastowieczny dzwon, zabrany w czasie wojny na go i Lokalnej Grupy Działania Żuławy i Mierzeja. Dzwon, zgodnie potrzeby armii niemieckiej z cedrowskiego kościoła, cudem urato- z dawnymi zwyczajami , był witany na terenie gminy Cedry Wielkie wany od przetopienia na armaty, powrócił w swoje ojczyste strony. biciem kościelnych dzwonów wsi, przez które był przewożony. Ho- Sukcesem zakończyła się kolejna wizyta Janusza Golińskiego – Wój- norową asystę konwoju z zabytkiem zapewnili strażacy ochotniczych ta Gminy Cedry Wielkie i ks. Leszka Laskowskiego – proboszcza straży pożarnych z Wocław i Cedrów Wielkich. Po umieszczeniu cedrowskiej Parafii pw. Świętych Aniołów Stróżów, w niemieckim dzwonu w kruchcie cedrowskiego kościoła, w obecności zgroma- mieście Lubeka. Rozmowy na temat zwrotu dzwonu do Cedrów dzonych mieszkańców gminy, słowa powitania wygłosił wójt Janusz Wielkich były prowadzone już od dłuższego czasu za pośrednictwem Goliński oraz ks. Leszek Laskowski. Kilka miesięcy później nastąpiło stowarzyszenia Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego – Klub No- uroczyste poświęcenie dzwonu. wodworski. Pomoc w sprowadzeniu zabytku zaoferował mieszkający W sobotę dnia 3 lipca 200 r. odbyło się uroczyste poświęcenie w Lubece, przedwojenny Żuławiak z Nowej Cerkwi, Heinz Albert dzwonu. Na tę szczególną uroczystość przybyli goście z Niemiec: Pohl. Dzwon po wojnie został odzyskany z cmentarzyska dzwonów Wiceprezydent Miasta Lubeka Lienhard Böhning oraz Heinz Pohl – wielkiego złomowiska w hamburskim porcie. Spoczywał on na i Reinhard Meike, jako przedstawiciele Unii Kościoła Ewangelickie- stopniach jednego z lubeckich kościołów, pełniąc rolę wątpliwej go w Lubece. W uroczystej Mszy Św. w kościele pw. Św. Aniołów ozdoby. Jest w dobrym stanie, brakuje mu niestety korony. Dzwon zo- Stróżów w Cedrach Wielkich udział wzięli przedstawiciele władz stał wypożyczony parafii w Cedrach Wielkich przez władze Kościoła Gminy: Wójt Janusz Goliński oraz Przewodnicząca Rady Gminy ewangelickiego z Lubeki za zgodą Ministerstwa Spraw Zagranicznych Bożena Daszewska, radni i sołtysi, poczty sztandarowe i mieszkańcy. Republiki Federalnej Niemiec. Przy podpisaniu odpowiedniego po- Wśród zaproszonych byli również członkowie Zarządu Klubu No- rozumienia obecni byli: Lienhard Böhning – wiceprezydent Lubeki, wodworskiego – Harry Lau, Bolesław Klein, Marek Opitz i Grzegorz główny negocjator umowy po stronie niemieckiej, ks. Leszek Laskow- Gola, którzy w znacznym stopniu przyczynili się do sukcesu przed- ski – proboszcz Parafii pw. Świętych Aniołów Stróżów w Cedrach sięwzięcia. W dowód uznania wręczone zostały przez Wójta Gminy, Wielkich, Janusz Goliński – Wójt Gminy Cedry Wielkie, organizator dla przedstawicieli kościoła ewangelickiego z Niemiec oraz Klubu sprowadzenia dzwonu do Polski, Harry Lau – koordynator działań po Nowodworskiego, medale „Zasłużony dla Rozwoju Gminy”. Dal- stronie polskiej, dr Jerzy Domino – pełniący nadzór konserwatorski sza część uroczystości odbyła się w budynku Żuławskiego Ośrodka nad sprowadzeniem zabytku, Marek Opitz – odpowiedzialny za tech- Kultury i Sportu, w którym przygotowana została okolicznościowa niczną stronę transportu dzwonu w ramach Pogotowia Konserwa- scenografia w formie wystawy przedstawiającej stare zdjęcia i po- torskiego, projektu realizowanego z udziałem Klubu