PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI KRÓLEWO Gmina Stare Pole
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI KRÓLEWO Gmina Stare Pole Powiat Malborski Województwo Pomorskie Królewo 2012 Plan Odnowy Miejscowo ści Królewo Spis tre ści strona Wst ęp 3 Charakterystyka miejscowo ści Janówka na tle gminy Stare Pole 1. Poło żenie administracyjno – geograficzne 4 2. Demografia 5 3. Historia miejscowo ści 5 4. Układ przestrzenny i zachowane zabytki kultury materialnej 7 Inwentaryzacja zasobów słu żą cych odnowie miejscowo ści 1. Dziedzictwo kulturowe 9 2. Zasoby przyrodnicze 9 3. Infrastruktura społeczna. Obiekty i tereny rekreacyjne 10 4. Infrastruktura techniczna 10 5. Rynek pracy. Gospodarka. Rolnictwo 11 6. Oświata. Zdrowie. Bezpiecze ństwo. 11 Tabelaryczne zestawienie zasobów słu żą cych odnowie miejscowo ści 13 Mocne i słabe strony, szanse i zagro żenia – analiza SWOT 15 Wizja rozwoju miejscowo ści Janówka 16 Opis planowanych zada ń inwestycyjnych i przedsi ęwzi ęć słu żą cych aktywizacji lokalnej społeczno ści 19 Charakterystyka projektów według kolejno ści rankingowej 21 Koszty realizacji projektów i harmonogram ich wdra żania 24 Obszary o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców 25 Podsumowanie 26 2 Plan Odnowy Miejscowo ści Królewo Wst ęp Wst ąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. otworzyło przed naszym krajem szerokie perspektywy rozwoju dzi ęki mo żliwo ści otrzymania finansowego wsparcia na realizacj ę działa ń w ró żnych dziedzinach życia gospodarczego i społecznego. Szans ę na dofinansowanie maj ą zarówno projekty obejmuj ące swym zasi ęgiem du że obszary i wielu beneficjentów, jak równie ż te, kierowane do lokalnych, cz ęsto małych społeczno ści. Wła śnie dla tych ostatnich to niejednokrotnie szansa na odmian ę dotychczasowego otoczenia i sposobu życia. Wspólne planowanie przez mieszka ńców małych miejscowo ści wizji rozwoju miejsca, w którym żyj ą na co dzie ń oraz świadomo ść , że mo żna otrzyma ć wymierne wsparcie finansowe i merytoryczne na realizacj ę konkretnych działa ń, prowadzi do budowania trwałych wi ęzi mi ędzys ąsiedzkich, podj ęcia bezinteresownych działa ń na rzecz lokalnej wspólnoty, a jednostkowo – wzrost wiary we własne mo żliwo ści, ch ęć rozwoju osobistego oraz motywacj ę do poszukiwania dla siebie nowych szans na popraw ę życia materialnego i duchowego. Pierwszym krokiem na drodze do lepszej przyszło ści dla społeczno ści, jak ą stanowi ą mieszka ńcy wsi, jest opracowanie Planu Odnowy Miejscowo ści. Opracowuj ąc Plan dla wsi Królewo chciano przede wszystkim zintegrowa ć jej mieszka ńców i pobudzi ć do wspólnego działania. Plan jest dokumentem strategicznym, stworzonym przy aktywnym udziale jego mieszka ńców. Ma u świadomi ć mieszka ńcom Królewa ich rol ę w tworzeniu pomysłów na własny rozwój i popraw ę warunków życia. Dokonano inwentaryzacji zasobów i identyfikacji problemów, nast ępnie skupiono si ę nad kierunkami rozwoju – jak ą drog ą nale ży pój ść , aby najlepiej wykorzysta ć potencjał wsi. Ostatnim etapem było stworzenie wizji wsi i zaplanowanie działa ń zmierzaj ących do jej urzeczywistnienia. Proponowane przez mieszka ńców przedsi ęwzi ęcia s ą mo żliwe do zrealizowania jedynie przy aktywnym ich zaanga żowaniu oraz przy wsparciu władz samorz ądowych gminy Stare Pole i województwa pomorskiego. Plan Odnowy Miejscowo ści Królewo został opracowany na kilka kolejnych lat. W okresie tym podejmowane b ędą działania inwestycyjne, a tak że inne, o charakterze szkoleniowym i społecznym. Przyst ąpienie do realizacji danego projektu poprzedzone zostanie przygotowaniem odpowiednich opracowa ń i kosztorysów. 3 Plan Odnowy Miejscowo ści Królewo Charakterystyka miejscowo ści Królewo na tle gminy Stare Pole 1. Poło żenie administracyjno - geograficzne Królewo to miejscowo ść poło żona w gminie Stare Pole, w jej zachodniej cz ęś ci, 4 km od siedziby gminy. Królewo zajmuje powierzchni ę 821,83ha. Jest poło żone wzdłu ż drogi krajowej nr 22 prowadz ącej od przej ścia granicznego z Rosj ą do granicy z Niemcami. Królewo jest jednym z 12 sołectw nale żą cych do gminy Stare Pole, skupiaj ących 16 miejscowo ści. Gmina Stare Pole jest jedn ą z pi ęciu gmin wchodz ących w skład Powiatu Malborskiego, poło żonego na wschodzie województwa pomorskiego. W podziale fizyczno- geograficznym Gmina Stare Pole pozostaje w obr ębie Żuław Wi ślanych, b ędących cz ęś ci ą makroregionu Pobrze ża Gda ńskiego, wchodz ącego w skład podprowincji Pobrze ży Południowobałtyckich, a ści ślej w jego wschodniej cz ęś ci nazwanej Żuławami Elbl ąskimi. Reprezentuje typ krajobrazu naturalnego – nadmorski deltowy, zajmuje powierzchni ę 7 949 ha, z czego 332 ha to lasy, a 6 257 u żytki rolne. Poni ższa mapka przedstawia obszar gminy Stare Pole i lokalizacj ę miejscowo ści Królewo 4 Plan Odnowy Miejscowo ści Królewo 1. Demografia Królewo, pod wzgl ędem liczby mieszka ńców, jest po Starym Polu jedn ą z najwi ększych miejscowo ści w gminie. Liczy 422 mieszka ńców, co stanowi 8,8% ogólnej liczby mieszka ńców gminy Stare Pole, która na dzie ń 31.12.2011 r. wynosiła 4773. W Królewie w wieku przedprodukcyjnym (do 18 lat) jest 110 osób, w wieku produkcyjnym 279 osób (od 18 do 65 lat) i w wieku poprodukcyjnym s ą 33 osoby (powy żej 65 roku życia). Poni ższy wykres przedstawia liczb ę mieszka ńców Królewa na tle gminy Stare Pole (stan na 31.12.2011 r.). Janówka Kaczynos 287 68 393 Kaczynos kol 390 143 50 116 71 Kikojty 125 Klecie 90 158 Kławki 155 Krasnoł ęka Kraszewo 422 Królewo Krzy żanowo 349 Parwark 1886 70 Stare Pole Szaleniec Szlagnowo Ząbrowo Dane Urz ędu Gminy 2. Historia miejscowo ści Pierwsze informacje na temat wsi Królewo pochodz ą z XIV wieku kiedy na te ziemie przybyli Krzy żacy i rozpocz ęli wielk ą akcj ę kolonizacyjn ą terenów Żuław. Wówczas to nast ępuje lokacja wi ększo ści istniej ących wsi na terenie obecnej gminy Stare Pole. Korzystne warunki stosowanego przez Krzy żaków prawa chełmi ńskiego przyci ągały osadników, którzy zamiast rozproszonych osad i pojedynczych dworów zakładali zwarte, zało żone według jednolitego planu wsie, których granice były ści śle okre ślone w przywilejach lokacyjnych. Wie ś Królewo (Königsdorf) została zało żona przed 1340 r. na cze ść Wielkiego Mistrza Ludwika Koeninga: „W 1353 roku komtur elbl ąski dodał dwóm Prussom Wenikemu i Studilemu, do dotychczasowych dwóch radeł we wsi Königsdorf, co po świadczał stary rejestr, jeszcze jedno radło". 5 Plan Odnowy Miejscowo ści Królewo Po wieku świetno ści i rozwoju, jaki prze żywał Zakon w ci ągu XIV w. nast ąpił upadek Krzy żackiej pot ęgi. W czasie wojny polsko-krzy żackiej oraz wojny trzynastoletniej, wiele wiosek zostało zniszczonych. Na mocy pokoju z 1466 r. Królewo i okolice znalazły si ę w Prusach Królewskich, w tzw. Ekonomii Malborskiej. Wówczas to na nowo rozpocz ęto uporz ądkowywanie spraw osadniczych. W 1476 r. król Kazimierz Jagiello ńczyk dokonał nowej lokacji wsi Nocendorf (Krzy żanowo) oraz Schlablau (Szlagnowo). Z tego okresu (1486 r.) pochodzi równie ż pierwszy znany przywilej dla wsi Królewo, a potwierdził go król Zygmunt w 1526 r. W tym czasie Królewo nazywane było „Królewsk ą Wsi ą”, w której czynne były dwie karczmy. Kiedy w 1569 r. król Zygmunt August wydał edykt gwarantuj ący swobody religijne, wi ększo ść pó źniejszych osadników wokół Królewa pochodziła z Holandii i Niemiec. Osiedlali si ę oni na terenach najsłabiej dotychczas zasiedlonych i najtrudniejszych do uprawy. Kolonistów tych zwano w dawnej Polsce Ol ędrami, nale żeli oni do protestanckiej sekty mennonitów, prze śladowanej w Niderlandach. Specjalizowali si ę oni w zakresie osuszania błot i bagien. Spo śród miejscowo ści le żą cych wokół Królewa, osadnicy wybrali na utworzenie swojej osady Szaleniec, gdzie do tej pory był folwark. Osiedlaj ąc si ę tworzyli zagrody holenderskie. Oprócz prac melioracyjnych i nowego typu osadnictwa, zasług ą mennonitów było sprowadzenie na Żuławy biało-czarnych krów rasy holenderskiej i zwi ązana z tym produkcja serów. Do dzi ś zachowały si ę liczne zabytki ich specyficznego budownictwa – domy podcieniowe. Mozaika wyznaniowa jaka istniała na terenach Królewa i okolic miała nie tylko wpływ na rozwój gospodarczy, ale i kulturowy. O ile protestanci w miastach pruskich wywalczyli dla siebie swobod ę wyznania luteranizmu, o tyle trudniejsza była sytuacja zwolenników tej religii mieszkaj ących w wioskach Prus Zachodnich. Pierwsi lutera ńscy pastorzy mieszkali w Królewie, odprawiali nabo żeństwa w jednym z wiejskich budynków, istniej ący tam ko ściół pozostał w rękach katolików. W latach 1788-1789 w parafii Królewo mieszkało 400 katolików i 330 ewangelików. Pierwszy ko ściół protestancki wybudowano we wsi Kaczynos w 1626 r. W wyniku I rozbioru Polski, w 1772 r. teren obecnego powiatu malborskiego został zaj ęty przez pa ństwo pruskie. Zmiana przynale żno ści pa ństwowej spowodowała m.in. zmniejszenie liczebno ści społeczno ści mennonickiej. W XIX wieku nast ąpił dalszy rozwój ekonomiczny tego terenu, do czego przyczyniła si ę poprawa komunikacji – budowy dróg i kolei, w tym – g ęstej sieci kolejek w ąskotorowych, docieraj ących do wielu miejscowo ści. Powstały te ż pierwsze folwarki z charakterystyczn ą dla nich zabudow ą. Rozwin ęło si ę przetwórstwo rolne, m.in. młynarstwo oraz cukrownictwo. 6 Plan Odnowy Miejscowo ści Królewo Po I wojnie światowej tereny na wschód od Nogatu (w tym wie ś Królewo) pozostały cz ęś ci ą pa ństwa Niemieckiego. Do ko ńca II wojny światowej wie ś Królewo le żała w granicach Prus Wschodnich. Po wojnie ludno ść niemiecka została wysiedlona, a do wsi przybyli osadnicy z południowo – wschodniej Polski i tzw. repatrianci ze wschodnich terenów II Rzeczpospolitej. Nowi mieszka ńcy nie mieli do świadczenia w gospodarowaniu w takich warunkach środowiska przyrodniczego, co spowodowało obni żenie poziomu rolnictwa. 3. Układ przestrzenny i zachowane zabytki kultury materialnej Obecna wie ś Królewo składa si ę z trzech historycznie odr ębnych miejscowo ści: Królewa, Krasnoł ęki i Leklowy. Układ przestrzenny Królewa okre ślany jest jako ła ńcuchówka przywałowa poło żona po zachodniej stronie Starego Nogatu. Wa żniejsze zabytki architektury to: ko ściół z 1820 roku (na miejscu starszego) z charakterystyczn ą krzyw ą wie żą ; kapliczka gotycka; XIX – wieczna zabudowa drewniana; cmentarz ewangelicki (najstarszy nagrobek z 1798 r.).