UCHWAŁA NR III/15/2010 RADY GMINY STARE POLE Z Dnia 28

UCHWAŁA NR III/15/2010 RADY GMINY STARE POLE

z dnia 28 grudnia 2010 r.

w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Stare Pole do roku 2011 z perspektywą na lata 2012-2015.

Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, Nr 111, poz. 708, Nr 138, poz. 865, Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056, Nr 199, poz. 1227, Nr 223, poz. 1464 i Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr 20, poz. 106, Nr 79, poz. 666, Nr 130, poz. 1070 i Nr 215, poz. 1664 oraz z 2010 r. Nr 21, poz. 104, Nr 28, poz. 145, Nr 40, poz. 227, Nr 76, poz. 489, Nr 119, poz. 804 i Nr 152, poz. 1018 i 1019) oraz art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243) uchwala się, co następuje: § 1. Uchwala się Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Stare Pole do roku 2011 z perspektywą na lata 2012-2015 w brzmieniu, jak w załączniku Nr 1 i 2 do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego.

Przewodniczący Rady Gminy Stare Pole

Jan Pawlina

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 1 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr III/15/2010 Rady Gminy Stare Pole z dnia 28 grudnia 2010 r.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Stare Pole do roku 2011 z perspektywą na lata 2012 - 2015

Listopad, 2010 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 1 TYTUŁ OPRACOWANIA:

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STARE POLE DO ROKU 2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012 - 2015

ZAMAWIAJĄCY: WYKONAWCA:

URZĄD GMINY GREEN KEY W STARYM POLU POKRZYWNO 93 UL. MARYNARKI WOJENNEJ 6 86 - 330 MEŁNO 82 – 220 STARE POLE

KIEROWNIK PROJEKTU:

mgr Joanna Masiota

AUTORZY OPRACOWANIA:

mgr Joanna Masiota mgr inż. Anna Tomaszewska mgr Joanna Walkowiak

Listopad, 2010 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 2 SPIS TREŚCI

ROZDZIAŁ I WSTĘP 7

1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA 7 1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA 8 1.3. METODA OPRACOWANIA PROGRAMU 9

ROZDZIAŁ II CHARAKTERYSTYKA GMINY 10

2.1. DANE ADMINISTRACYJNE 10 2.2. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE 12 2.3. SPOŁECZEŃSTWO 13 2.3.1. LICZBA LUDNOŚCI I JEJ ROZMIESZCZENIE 13 2.3.2. PRZYROST NATURALNY 15 2.3.3. BEZROBOCIE 15 2.4. UŻYTKOWANIE TERENU 16 2.5. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 18 2.6. ROLNICTWO 20 2.7. TURYSTYKA I REKREACJA 22

ROZDZIAŁ III INFRAKSTRUKTURA GMINY 23

3.1.GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA 23 3.1.1. ZAOPATRZENIE W WODĘ 23 3.1.1.1. UJĘCIA WÓD ZAOPATRUJĄCE SIEĆ WODOCIĄGOWĄ 23 3.1.1.2. WODA UJMOWANA NA CELE PRZECIWPOŻAROWA (PPOŻ) 25 3.1.1.3. SIEĆ WODOCIĄGOWA 25 3.1.1.4. JAKOŚĆ WÓD UJMOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA MIESZKAŃCÓW DO CELÓW BYTOWYCH 27 3.1.2. GOSPODARKA ŚCIEKOWA 29 3.1.2.1. SIEĆ KANALIZACYJNA 29 3.1.2.1.1. KANALIZACJA BYTOWA 29 3.1.2.1.2. KANALIZACJA DESZCZOWA 32 3.1.2.2. SYSTEMY INDYWIDUALNE GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ 32 3.1.2.2.1. ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE 33 3.1.2.2.2. PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW 35 3.1.3. OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW 37 3.1.3.1. OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW W STARYM POLU 37 3.1.3.2. OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW W KRASNOŁĘCE 40 3.2. ELEKTROENERGETYKA 41 3.2.1. ŹRÓDŁA ENERGII ODNAWIALNEJ 41 3.3. INSTALACJE EMITUJĄCE POLE ELEKTROMAGNETYCZNE 42 3.4. GAZOWNICTWO 42 3.5. CIEPŁOWNICTWO 43 3.6. KOMUNIKACJA 43 3.6.1. DROGI 43 3.6.2. KOLEJ 48 3.6.3. DROGI WODNE 48

ROZDZIAŁ IV OCENA I ANALIZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 48

4.1. RZEŹBA TERENU 48 4.1.1. PRZEKSZTAŁCENIA RZEŹBY TERENU I PRZYPOWIERZCHNIOWEJ WARSTWY SKORUPY ZIEMSKIEJ 49 4.2. BUDOWA GEOLOGICZNA 49

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 3 3

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 4 4.2.1. EKSPLOATACJA SUROWCÓW MINERALNYCH JAKO ŹRÓDŁO PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 51 4.3. GLEBY 51 4.3.1. TYPY GENETYCZNE GLEB 51 4.3.2. DEGRADACJA GLEB 52 4.3.2.1. DEGRADACJA NATURALNA GLEB 52 4.3.2.2. DEGRADACJA CHEMICZNA GLEB 53 4.4. WODY PODZIEMNE 54 4.4.1. GŁÓWNE ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH (GZWP) 54 4.4.2. MONITORING JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH 54 4.4.3. ŹRÓDŁA PRZEOBRAŻEŃ WÓD PODZIEMNYCH 58 4.4.4. OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH 69 4.5. WODY POWIERZCHNIOWE 60 4.5.1. SIEĆ RZECZNA 60 4.5.2. ZBIORNIKI WODNE 61 4.5.3. SYSTEMY MELIORACYJNE I URZĄDZENIA WODNE 62 4.5.4. ZAGROŻENIE POWODZIĄ 63 4.6. STAN ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH 64 4.6.1. MONITORING JEZIOR 66 4.6.2. MONITORING RZEK 66 4.6.3. KĄPIELISKA 69 4.7. ŹRÓDŁA I TENDENCJE PRZEOBRAŻEŃ WÓD POWIERZCHNIOWYCH 69 4.8. KLIMAT 70 4.8.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 70 4.8.1.1. STAN CZYSTOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO 70 4.8.1.2. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO 73 4.8.1.3. ODORY 75 4.8.2. KLIMAT AKUSTYCZNY 75 4.8.3. PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE 77 4.8.4. POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE 78 4.9. ROŚLINNOŚĆ 79 4.9.1. LASY 80 4.9.2. FAUNA I KOŁA ŁOWIECKIE 81 4.9.3. ZADRZEWIENIA I ZAKRZEWIENIA 82 4.9.4. ŁĄKI I PASTWISKA 83 4.9.5. ZIELEŃ URZĄDZONA 83 4.9.6. PRZYRODA CHRONIONA I JEJ ZASOBY 84 4.9.6.1. SIEĆ ECONET - POLSKA 84 4.9.6.2. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU 84 4.9.6.3. POMNIKI PRZYRODY 85 4.9.6.4. UŻYTKI EKOLOGICZNE 86 4.9.6.5. NATURA 2000 86 4.10. WSKAŹNIKOWA OCENA ROZWOJU GMINY STARE POLE 87

ROZDZIAŁ V ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE 89

5.1. WPROWADZENIE 89 5.2. CELE, KIERUNKI I ZADANIA DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY STARE POLE 90 5.2.1. GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA90 5.2.2. ZASOBY PRZYRODNICZE 91 5.2.3. POWIERZCHNIA ZIEMI 91 5.2.4. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 92 5.2.5. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 92 5.2.6. HAŁAS 93 5.2.7. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE 93 5.2.8. RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH 94

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 5 5.2.9. EDUKACJA EKOLOGICZNA 94 5.2.10. PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM 94

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 6 5.3. STRATEGIA REALIZACJI PRZYJETYCH CELÓW 95 5.4. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ EKOLOGICZNYCH 95

ROZDZIAŁ VI HARMONOGRAM REALIZACYJNY 97

ROZDZIAŁ VII KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ 120

7.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE 120 7.2. POTRZEBA EDUKACJII EKOLOGICZNEJ 121

ROZDZIAŁ VIII SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI 125

8.1. KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE PROGRAMY PROMUJĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY, INTEGRACJĘ I WSPÓŁPRACĘ MIĘDZYNARODOWĄ 125

ROZDZIAŁ IX STRATEGIA I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU 129

9.1. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA 129 9.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE 131 9.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE 131 9.1.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE 131 9.1.4. INSTRUMENTY STRUKTURALNE 133 9.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 134 9.2.1. ZASADY MONITORINGU 134 9.2.2. MONITOROWANIE ZAŁOŻONYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH 136

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA

SPIS TABEL, RYCIN, WYKRESÓW

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 7 6

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 8 I. WSTĘP

1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA

Przedmiotem opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Stare Pole uchwalonego dnia 31 grudnia 2004 r. Rada Gminy w Starym Polu, podjęła: - Uchwałę Nr XVII/129/2004 z dn. 31.12.2004 r. w sprawie przyjęcia „Programu Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Stare Pole na lata 2004 - 2012”. Zgodnie z art.17 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska, Gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządzają Gminne Programy Ochrony Środowiska uwzględniając wymagania polityki ekologicznej państwa, określając cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe. Aktualizacja Programu pozwala na zanalizowanie zmian, jakie zaszły w środowisku przyrodniczym w porównaniu z poprzednimi latami oraz uzupełnienie zadań, których realizacja przyczyni się do ochrony środowiska gminy.

Niniejsze opracowanie prezentuje szeroko rozumianą problematykę ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego Gminy Stare Pole (gmina wiejska), położonej w powiecie malborskim, województwie pomorskim. Obejmuje ono zagadnienia związane z: - charakterystyką obszaru gminy; - analizą sytuacji demograficznej i gospodarczej; - analizą obecnego stanu środowiska przyrodniczego z uwzględnieniem realizacji POŚ z 2004 r. oraz analizą infrastruktury; - prognozowaniem zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym analizowanego obszaru; - wytyczeniem celów w zakresie ochrony tego środowiska; - określeniem działań zmierzających do poprawy stanu środowiska przyrodniczego gminy; - wytyczeniem konkretnych przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska i poprawą jego stanu, a także określenie harmonogramu ich realizacji; - określeniem możliwych sposobów finansowania, założonych celów i zadań; - określeniem sposobów monitoringu pozwalającego na ocenę realizacji założonego Programu Ochrony Środowiska.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 9 1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA

Powszechne zainteresowanie problematyką ochrony środowiska w każdej dziedzinie życia człowieka wymaga opracowywania syntetycznych dokumentów, które zbierają informacje o stanie środowiska przyrodniczego człowieka oraz wyznaczają konkretne kierunki działań, które prowadzą w konsekwencji do zrównoważonego rozwoju obszaru. Ważne jest również, aby prowadzić ciągłą aktualizację zamierzonych celów, dostosowywać je do aktualnej sytuacji i mierzyć ich stopień wykonania. Przeprowadzanie analiz czasowych pozwala określić obszary, które faktycznie się rozwijają, oczywiście w kierunku ekologicznego rozwoju, a nad którymi trzeba nadal pracować. Na stan środowiska przyrodniczego mają nie tylko wpływ zakłady przemysłowe, czy rozwój komunikacji i urbanizacji. Wpływ na ten jakże dynamiczny i wrażliwy system ma każda działalność i aktywność człowieka, dlatego ważne jest aby przeanalizować funkcjonowanie człowieka w środowisku na różnych płaszczyznach. Program ochrony środowiska jest właśnie takim dokumentem, który analizując stan aktualny środowiska życia człowieka, proponuje w konsekwencji zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, wskazuje kierunki i hierarchię działań zmierzających do ich wprowadzenia na terenie gminy. Celem aktualizacji Programu jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działań programowych na dalsze lata i poprawa stanu środowiska przyrodniczego gminy Stare Pole. Zawarte w nim rozwiązania organizacyjne oraz logistyczno - techniczne przyczynią się do właściwego, zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Najpilniejszymi do rozwiązania kwestiami w zakresie racjonalnego gospodarowania w środowisku przyrodniczym są problemy gospodarki odpadami (szeroko omówione z opracowaniu Plan Gospodarki Odpadami), gospodarki wodno - ściekowej, stanu czystości wód powierzchniowych. Ponadto na skutek rozwoju gminy, w zakresie urbanizacji, komunikacji, gospodarki, pojawiają się lub raczej intensyfikują problemy, które dotychczas nie oddziaływały w sposób znaczący na środowisko i mieszkańców. Takimi problemami są np. zanieczyszczenie hałasem lub uszczuplanie terenów otwartych kosztem powstawania nowych osiedli. Powyższe przesłanki, dają podstawę do zdefiniowania ekologicznych celów strategicznych gminy Stare Pole. Natomiast realizacja poszczególnych celów strategicznych w powiązaniu z aktywnie wdrażanym programem edukacji ekologicznej społeczeństwa powinna zapewnić gminie zrównoważony rozwój. Przyjęcie Programu Ochrony Środowiska (w tym też Planu Gospodarki Odpadami) jest formą podejmowania strategicznej decyzji umożliwiającej realizację kierunków rozwoju

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 10 tego zakresu działalności w określonej perspektywie czasowej. Wynikiem procesu planowania (w ramach POŚ i PGO) jest dokument zawierający wizję rozwoju systemu zarządzania ochroną środowiska i gospodarką odpadami, określający opcje i warunki rozwiązań. Jest on także ważnym środkiem informacji, narzędziem kontroli i materiałem wykorzystywanym do rozwoju systemu w przyszłości. Właściwy system zarządzania ochroną środowiska i gospodarki odpadami musi opierać się na strategicznych wnioskach, które w tym przypadku są przedstawione w postaci dokumentów programowych. Najistotniejsza w nich jest strategiczna analiza możliwości technicznych, organizacyjnych oraz finansowych osiągnięcia określonych celów.

1.3. METODA OPRACOWYWANIA PROGRAMU

Analiza istniejącego stanu środowiska przyrodniczego, ma na celu identyfikację problemów, które dotyczą całej gminy Stare Pole. Niniejszy program stanowi szczegółową diagnozę stanu środowiska przyrodniczego określając szanse i zagrożenia, przedstawia konkretne działania zmierzające do poprawy jego stanu, ustala harmonogram ich realizacji oraz przedstawia prognozę dalszych zmian w środowisku przyrodniczym gminy Stare Pole w odniesieniu do regionu i kraju. Przy opracowywaniu programu korzystano także z zapisów zawartych w niżej wymienionych dokumentach: - Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 - 2012, z perspektywą do roku 2016; - Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Pomorskiego na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011 - 2014; - Program Ochrony Środowiska Powiatu Malborskiego (2004 r.); - Program Ochrony Środowiska gminy Stare Pole na lata 2004 - 2012. Niniejszy Program opiera się na dostępnej bazie danych GUS, WIOŚ w Gdańsku, Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku. Przy opracowaniu Programu wykorzystano materiały i informacje uzyskane z Urzędu Gminy w Starym Polu, Starostwa Powiatowego w Malborku oraz informacje z jednostek działających na omawianym terenie oraz na obszarze województwa pomorskiego.

Dokumentami nadrzędnymi wobec zaktualizowanego Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Stare Pole powinny być zaktualizowane dokumenty wyższego szczebla tj. Powiatowy Program Ochrony Środowiska, Wojewódzki Program Ochrony Środowiska oraz Polityka Ekologiczna Państwa. Wojewódzki Program Ochrony Środowiska dla Województwa Pomorskiego zaktualizowano we wrześniu 2007 roku (uchwalony przez Sejmik Województwa Pomorskiego Uchwałą Nr 191/XII/07 z dnia 24 września 2007 r.). Plan

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 11 wojewódzki został zaktualizowany w październiku 2009 roku Uchwałą Nr 1006/XXXIX/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26 października 2009 roku w sprawie przyjęcia aktualizacji „Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2010”. Powiatowy Program Ochrony Środowiska jest w trakcie opracowywania.

II. CHARAKTERYSTYKA GMINY

2.1. DANE ADMINISTRACYJNE

Gmina Stare Pole położona jest w południowo - wschodniej części województwa pomorskiego i jest jedną z 6 gmin powiatu malborskiego. Zajmuje obszar o wielkości 79,49 km2 , granicząc z miastem i gminą Malbork, gminą Nowy Staw (z powiatu malborskiego) oraz z gminami Gronowo Elbląskie i Markusy (w powiecie elbląskim) i gminami: gminą miejsko - wiejską Dzierzgoń oraz Stary Targ (z powiatu sztumskiego). Gmina składa się z 12 sołectw: Stare Pole, Kikojty, Królewo, Janówka, Krzyżanowo, Złotowo, Kaczynos, Kławki, Kraszewo, Klecie, Ząbrowo, Szlagnowo.

Ryc. 1. Obszar gminy Stare Pole Źródło: Strategia Rozwoju...

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 12 Ryc. 2. Położenie gminy Stare Pole (i powiatu malborskiego) na tle sąsiadujących gmin Źródło: opracowanie własne

Położenie gminy Stare Pole można ocenić jako korzystne i sprzyjające dalszemu jej rozwojowi. Wynika to z następujących przesłanek: - bliskie sąsiedztwo Gdańska, aglomeracji o dużej koncentracji potencjału gospodarczego, Elbląga - ośrodka o istotnym znaczeniu w rozwoju regionalnym oraz Malborka - miasta o bardzo atrakcyjnych i unikalnych walorach w turystyce światowej, - położenie na drogowym i kolejowym szlaku komunikacyjnym o międzynarodowym i strategicznym znaczeniu, umożliwiającym dobre i szybkie połączenia komunikacyjne z większymi aglomeracjami.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 13 2.2. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE

Zgodnie z fizyczno - geograficzną regionalizacją Polski, wg J. Kondrackiego, w ogólnym podziale gmina Stare Pole jest położona w obrębie następujących głównych jednostek: - megaregion - Pozaalpejska Europa Środkowa, - prowincja - Niż Środkowoeuropejski, - podprowincja - granica Pobrzeża Południowobałtyckiego i Pojezierza Południowobałtyckiego, - makroregion - granica Pobrzeże Gdańskie i Pojezierze Iławskie. W podziale na mezoregiony, cały obszar gminy Stare Pole leży w południowej części regionu Żuławy Wiślane - 313.54 (makroregion Pobrzeże Gdańskie), na południu graniczy z Pojezierzem Iławskim - 314.9 (makroregion Pojezierze Iławskie). Żuławy Wiślane graniczą z następującymi mezoregionami: od północy z Mierzeją Wiślaną (makroregion Pobrzeże Gdańskie), od wschodu z Wybrzeżem Staropruskim, Wysoczyzną Elbląską oraz Równiną Warmińską (makroregion Pobrzeże Gdańskie), od południa z Pojezierzem Iławskim i Doliną Kwidzyńską (makroregion Pojezierze Iławskie), a od zachodu z Pojezierzem Starogardzkim i Pojezierzem Kaszubskim (Pojezierze Wschodniopomorskie) oraz Pobrzeżem Kaszubskim (makroregion Pobrzeże Gdańskie).

Ryc. 3. Położenie fizyczno-geograficzne powiatu malborskiego (wg J. Kondrackiego) Źródło: www.wikipedia.pl

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 14 Obszar gminy ma kształt dość zwarty, jedynie północna granica gminy ma nieregularny kształt. Maksymalna rozciągłość z zachodu na wschód wynosi niecałe 13 km, a z północy na południe - niecałe 12 km.

2.3. SPOŁECZEŃSTWO

2.3.1. LICZBA LUDNOŚCI I JEJ ROZMIESZCZENIE

Liczba ludności zamieszkująca gminę wynosi 4 701 osób (dane z 2008 r.). Największą miejscowością jest Stare Pole, które liczy 1 853 mieszkańców. Z poniższego zestawienia (tabela nr 1) wynika, że mieszkańcy miejscowości Stare Pole stanowią 39,41 % mieszkańców całej gminy. Pozostałe większe miejscowości tego obszaru to: Królewo (402 osoby), Ząbrowo (388 osób), Kaczynos (387 osób) i Krzyżanowo (346 osób). Najmniejszą liczbę mieszkańców posiada miejscowość Kikojty (48 osób).

TABELA 1. Liczba ludności w gminie Stare Pole

Lp. Miejscowości Liczba mieszkańców 1. Janówka 71 2. Kaczynos 387 3. Królewo 402 4. Krasnołęka 156 5. Kaczynos Kolonia 142 6. Kikojty 48 7. Klecie 70 8. Kławki 129 9. Kraszewo 149 10. Krzyżanowo 346 11. Parwark 70 12. Stare Pole 1 853 13. Szlag nowo 113 14 Szaleniec 91 15. Ząbrowo 388 16. Złotowo 286 Ogółem obszar gminy 4 701 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole (dane na koniec 2008 roku)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 15 TABELA 2. Wykaz ulic i liczba ludności w miejscowości Stare Pole

Lp. Nazwa ulicy Liczba mieszkańców 1. Akacjowa 9 2. Dworcowa 53 3. Ge. Bema 129 4. Grunwaldzka 217 5. Kasztanowa 7 6. Jana Pawła II 145 7. Kopernika 32 8. Kościuszki 41 9. Marynarki Wojennej 758 10. Mickiewicza 52 11. Prusa 94 12. Reymonta 60 13. Sienkiewicza 104 14. Słowackiego 11 15. Słoneczna 42 16. Sportowa 45 17. Topolowa 9 18. Żeromskiego 45 Razem 1 853 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole (dane na koniec 2008 roku)

Obserwuje się nieznaczne wahania w liczbie ludności gminy, jednak tendencja jest dodatnia, mieszkańców gminy przybywa. W roku 2000 roku liczba ludności gminy wynosiła 4 577 osób. W stosunku do połowy roku 2009 przybyło jednak 130 osób. Od roku 2008 przybyło 6 mieszkańców gminy. Zmiany liczby ludności gminy w latach 2000 - 2009 obrazuje tabela nr 3. Zjawisko to jest prawdopodobnie związane z przemieszczaniem się ludności miejskiej Malborka na tereny wiejskie powiatu.

TABELA 3. Analiza czasowa liczby ludności gminy Stare Pole

Liczba ludności Rok Ogółem 2000* 4 577 2001* 4 574 2002* 4 620 2003 4 621 2004 4 625 2005 4 631 2006 4 641 2007 4 644 2008 4 701 październik 2009 4 707 Źródło: dane z Urzędu Gminy w Starym Polu * dane GUS – Bank Danych Regionalnych

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 16 Wykres 1. Liczba ludności w gminie Stare Pole

Liczba mieszkańców gminy wykazuje niższy od krajowego (122 osoby/km2 w 2008 r.) wskaźnik gęstości zaludnienia. W gminie Stare Pole gęstość zaludnienia wynosi około 59 osób/km2 (2008 r.).

2.3.2. PRZYROST NATURALNY

Analizując przyrost naturalny gminy Stare Pole, w roku 2008 jego wartość była dodatnia.

TABELA 4. Ruch naturalny ludności w gminie Stare Pole

Rok 2008 Urodzenia żywe 52 Zgony 41 Przyrost naturalny 11 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych (stan na koniec 2008 roku)

2.3.3. BEZROBOCIE

Problem bezrobocia dotyka w niewielkim stopniu rejon gminy Stare Pole. Według danych uzyskanych z PUP w Malborku, liczba zarejestrowanych bezrobotnych w gminie, w roku 2008, wynosiła 360 osób. Bezrobotni gminy stanowią zatem nieco ponad 7,5 % ludności gminy. Analizując dane od 2005 roku można stwierdzić, że liczba bezrobotnych zmniejszyła się w stosunku do połowy roku 2009 prawie o 242 osoby. Niepokojące jest zjawisko dużego bezrobocia wśród kobiet, znacznie przewyższające wskaźnik bezrobocia wśród mężczyzn.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 17 TABELA 5. Liczba osób bezrobotnych w gminie Stare Pole

2005 2006 2007 2008 30.06.2009 mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety 231 371 161 360 135 286 101 211 151 209 602 521 421 312 360 Źródło: PUP Malbork (dane za lata 2005 – 2009)

Z danych Powiatowego Urzędy Pracy w Malborku wynika, że bezrobocie wśród mieszkańców gminy nie jest duże porównując procent osób bez pracy w powiecie i województwie: - powiat malborki - 20,0 %, - województwo pomorskie - 10,2 %, - Polska - 10,8 %.

Struktura ekonomiczna ludności, według danych z 2008 roku pochodzących z GUS-u (przy ogólnej liczbie mieszkańców gminy 4 616, także dane GUS, 2008 r.), przedstawia się następująco: - grupa ludności w wieku przedprodukcyjnym liczy 1 029 osób, co stanowi 22,29 % ogólnej liczby mieszkańców; - ludność w wieku produkcyjnym liczy 3 023 osób, co stanowi 65,48 %; - ludność w wieku poprodukcyjnym liczy 564 osoby, co stanowi 12,21 % ogólnej liczby ludności gminy.

2.4. UŻYTKOWANIE TERENU

Podstawową formą użytkowania terenu gminy Stare Pole jest użytkowanie rolnicze. Rozpatrując kryterium obszarowe gminy można stwierdzić, iż jest to gmina o charakterze rolniczym. Użytki rolne zajmują tutaj 6 257 ha tj. 78,71 % powierzchni geodezyjnej gminy. Użytki leśne w obrębie analizowanego obszaru zajmują niewielką powierzchnię. Ich powierzchnia geodezyjna wynosi zaledwie 346 ha (4,35 % gminy). Niewielki odsetek powierzchni gminy zajmują także wody powierzchniowe, 2,51 % gminy. Pozostałe tereny w strukturze użytkowania gruntów w gminie Stare Pole kształtują się następująco: grunty zurbanizowane i zajęte przez zabudowę - 4,84 % powierzchni gminy oraz tereny pozostałe wraz z nieużytkami - 9,57 %. Szczegółową strukturę użytkowania gruntów na terenie gminy Stare Pole, przedstawiono w tabeli nr 6, natomiast jej uproszczony schemat na wykresie.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 18 TABELA 6. Użytkowanie ziemi w gminie Stare Pole (stan na początek 2009 roku)

Powierzchnia Udział geodezyjna w ogólnej Rodzaje gruntów ogółem powierzchni [ha] [%] Powierzchnia ogólna 7 949 100,00 Użytki rolne 6 257 78,71 grunty orne 5 072 63,80 sady 24 0,30 łąki trwałe 516 6,49 pastwiska trwałe 354 4,45 grunty rolne zabudowane 118 1,48 grunty pod stawami 0 0 grunty pod rowami 173 2,17 Użytki leśne 346 4,35 lasy 333 4,18 grunty zadrzewione i zakrzewione 13 0,16 Grunty zabudowane i zurbanizowane 385 4,84 tereny mieszkalne 70 0,88 tereny przemysłowe 12 0,15 inne tereny zabudowane 11 0,13 zurbanizowane tereny niezabudowane 3 0,03 tereny rekreacyjne wypoczynkowe 5 0,06 drogi 246 3,09 tereny komunikacyjne koleje 38 0,47 użytki kopalne 0 0 Grunty pod wodami 200 2,51 powierzchniowe płynące 199 2,50 powierzchniowe stojące 1 0,01 Tereny inne 761 9,57 użytki ekologiczne 0 0 nieużytki 36 0,45 tereny różne 725 9,12 Źródło: Starostwo Powiatowe w Malborku

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 19 Wykres 2. Struktura użytkowania gruntów w gminie Stare Pole

2.5. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Biorąc pod uwagę dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON (stan na rok 2008), na terenie gminy Stare Pole działało 270 podmiotów gospodarczych.

TABELA 7. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorów własnościowych na terenie gminy Stare Pole

Ogółem 270 Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem 12 państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem 8 państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego, gospodarstwa pomocnicze 1 Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej ogółem 258 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 201 spółki handlowe 11 spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 2 spółdzielnie 4 stowarzyszenia i organizacje społeczne 6 Źródło: Główny Urząd Statystyczny - Bank Danych Regionalnych (stan na koniec 2008 roku)

Z analizy danych tabelarycznych (tabela nr 7) wynika, że większość podmiotów gospodarczych, 95,56 % należy do sektora prywatnego, natomiast 4,44 % do sektora

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 20 publicznego. W tabeli nr 8 przedstawiono podmioty gospodarcze prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności) na terenie gminy Stare Pole.

TABELA 8. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD

Ogółem Ilość W sekcji A - Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 17 W sekcji D - Przetwórstwo przemysłowe 38 W sekcji F - Budownictwo 39 W sekcji G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodów, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego 67 W sekcji H - Hotele i restauracje 7 W sekcji I - Transport, gospodarka magazynowa i łączność 23 W sekcji J - Pośrednictwo finansowe 5 W sekcji K - Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 35 W sekcji L - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne 5 W sekcji M - Edukacja 5 W sekcji N - Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 11 W sekcji O - Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała 18 Źródło: Główny Urząd Statystyczny – Bank Danych Regionalnych (stan na koniec 2008 roku)

Na terenie gminy Stare Pole najbardziej rozwiniętą sekcją jest sekcja G - handel, mechanika pojazdowa i zakłady usługowo - naprawcze. Duży udział w gospodarce gminy mają również podmioty gospodarcze w następujących sekcjach: sekcji F - budownictwo, w sekcji D - przetwórstwo przemysłowe i sekcji K - obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Większość mieszkańców znajduje zatrudnienie w zakładach pracy położonych na terenie gminy, jednak biorąc pod uwagę niewielką ilość podmiotów gospodarczych, należy sądzić, że wielu mieszkańców tego obszaru znajduje także zatrudnienie w mieście Malbork oraz pozostałych jednostkach administracyjnych powiatu malborskiego. Najbliższymi większymi ośrodkami, gdzie istnieje możliwość znalezienia pracy są Malbork, Tczew oraz Elbląg.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 21 2.6. ROLNICTWO

Rolnictwo stanowi jeden z podstawowych działów gospodarki gminy Stare Pole. Ogólna powierzchnia użytków rolnych gminy Stare Pole wynosi 6 257 ha, co stanowi 78,71 % ogólnej powierzchni gruntów gminy. Nad poszczególnymi typami rolniczego użytkowania ziemi zdecydowanie dominują grunty orne oraz już w mniejszym stopniu pastwiska. Najmniejszą powierzchnię zajmują sady. Strukturę użytkowania rolnego gminy Stare Pole przedstawia wykres.

Wykres 3. Struktura użytków rolnych gminy Stare Pole

Według danych Urzędu Gminy w Starym Polu struktura gospodarki rolnej przedstawia się następująco:

TABELA 9. Powierzchnia zasiewów w gminie Stare Pole

Udział procentowy Powierzchnia upraw Rodzaj upraw zasiewów [ha] [%] Ogółem 4 782 100,0 zboża ogółem 3 245 67,85 pszenica ozima 2 300 48,09 pszenica jara 700 14,63 żyto 10 0,20 jęczmień ozimy 50 1,04 jęczmień jary 120 2,50 owies 5 0,10 pszenżyto ozime 30 0,62 mieszanki zbożowe 30 0,62

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 22 okopowe ogółem 880 18,40 ziemniaki 200 4,18 buraki cukrowe 650 13,59 buraki pastewne 30 0,62 strączkowe ogółem 60 1,25 bobik 25 0,52 groch 35 0,73 pastewne ogółem 250 5,22 kukurydza 250 5,22 przemysłowe ogółem 450 9,41 rzepak 450 9,41 pozostałe 347 7,27 truskawki 5 0,10 trawy polowe 10 0,20 trawy nasienne 25 0,52 warzywa gruntowe i zioła 307 6,41 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole, Charakterystyka rolnictwa na terenie powiatu malborskiego, 2006 r.

W strukturze zasiewów dominują zboża (przede wszystkim pszenica oraz, już w mniejszym stopniu, pszenica jara) oraz uprawy przemysłowe (buraki cukrowe i rzepak - również w mniejszym stopniu).

W poniższej tabeli (nr 10) przeanalizowano produkcję zwierzęcą w gminie. Największy udział w produkcji zwierzęcej miała hodowla trzody chlewnej. Najmniejszy udział miało pogłowie koni (20 szt.).

TABELA 10. Produkcja zwierzęca na terenie gminy Stare Pole

Rodzaj hodowli Liczba pogłowia [szt.] bydło 700 trzoda chlewna 4 920 konie 20 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole, Charakterystyka rolnictwa na terenie powiatu malborskiego, 2006 r.

Łączna liczba gospodarstw rolnych na terenie gminy wg danych ODR Stare Pole z 2009 r. wynosi 175 gospodarstw. Najwięcej jest gospodarstw średnich, 10 - 20 ha - 41 gospodarstw oraz 20 - 50 ha - 40 szt. Najmniej jest gospodarstw bardzo dużych powyżej 300 ha - 2 szt. Poniższa tabela przedstawia charakterystykę gospodarstw rolnych.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 23 TABELA 11. Charakterystyka gospodarstw rolnych według wielkości gospodarstwa

Grupy obszarowe Liczba gospodarstw gospodarstw rolnych [szt.] 1 – 2 ha 30 2 – 5 ha 21 5 – 10 ha 24 10 – 20 ha 41 20 – 50 ha 40 50 – 100 ha 10 100 – 300 ha 7 powyżej 300 ha 2 RAZEM 175 Źródło: Starostwo Powiatowe w Malborku, ODR w Starym Polu, 2009 r.

2.7. TURYSTYKA I REKREACJA

O atrakcyjności turystycznej obszaru decydują wysokie walory kulturowe, krajobrazowe i przyrodnicze tych terenów. Jedną z atrakcji turystycznych gminy są liczne zabytki. Najstarszym zachowanym zabytkiem jest pochodzący z końca XIV w. kościół parafii rzymskokatolickiej w Krzyżanowie. Zabytkowe kościoły posiadają również Królewo (z 1820 r.) i Stare Pole (z 1879 r.). Do bardzo interesujących zabytków, stanowiących o specyfice regionu, należą pozostałości kultury materialnej społeczności mennonitów - domy podcieniowe (pochodzące z XVIII w. we wsiach Klecie, Kławki, Złotowo) oraz zabytkowy cmentarz (w Szaleńcu z unikalnym zespołem nagrobków z XVIII i XIX w.). Niestety, znaczna część zabytków jest w nie najlepszym stanie i wymagałaby konserwacji. Zachowały się pozostałości po założeniu płacowo - dworskim w Kraszewie, a także zespoły dworsko - parkowe w miejscowościach Kaczynos (XVIII w.), Kikojty, Królewo. W wielu wsiach zachowała się historyczna zabudowa z XIX w. Gmina charakteryzuje się także dużymi walorami krajobrazowymi i przyrodniczymi. Teren jest nizinny, urozmaicony antropogeniczną działalnością w postaci wałów przeciw powodziowych, rzek i kanałów. Północna część gminy obejmująca międzywale rzeki Nogat oraz las stanowi atrakcyjny teren rekreacyjno - turystyczny. Występują tam zasobne w zwierzynę tereny łowieckie oraz korzystne warunki rozwoju krajoznawstwa i turystyki. We wsiach można podziwiać wiele zabytków przyrody, są wśród nich kilkusetletnie drzewa. Prawną formą ochrony przyrody jest ustanowiony Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat. Liczne cieki wodne, z rzeką Nogat na czele, to raj dla wędkarzy i miłośników podziwiania natury oraz aktywnego wypoczynku.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 24 Z form aktywnej i pasywnej, zielonej turystyki funkcjonującej na terenie gminy Stare Pole wymienić należy: - ścieżki rowerowe Stare Pole - Kraszewo i Stare Pole - Ząbrowo, - Gospodarstwo Agroturystyczne Staropolskie (ul. Prusa 30, 80 - 220 Stare Pole).

III. INFRASTRUKTURA GMINY

3.1. GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA

3.1.1. ZAOPATRZENIE W WODĘ

3.1.1.1. UJĘCIA WÓD ZAOPATRUJĄCE SIEĆ WODOCIĄGOWĄ

Mieszkańcy gminy Stare Pole zaopatrywani są w wodę do celów bytowych z komunalnych ujęć wody eksploatowanych przez: 1. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, ul. Chrobrego 31, Malbork (zaopatrywane są miejscowości: Krasnołęka, część Królewa). 2. Centralny Wodociąg Żuławski, ul. Warszawska 28A, Nowy Dwór Gdański (zaopatruje miejscowości: Stare Pole, Królewo, Złotowo, Szlagnowo, Janówka, Kaczynos, Kaczynos Kolonia, Ząbrowo, Krzyżanowo, Kławki, Kikojty, Parwark, Kraszewo, Klecie, Szaleniec).

Podstawowe dane dotyczące komunalnego ujęcia wód podziemnych znajdującego się na terenie gminy Stare Pole przedstawiono w tabeli nr 12.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 25 TABELA 12. Komunalne ujęcie wody na terenie gminy Stare Pole

Studnia/ Nazwa ujęcia Właściciel/ Pozwolenie głębokość, Wielkość poboru wody Strefy ochrony lokalizacja użytkownik wodnoprawne wydajność Zatwierdzone wielkości bezpośrednia poboru 6-12 m wokół każdej studni i SUW okres X - IV poza sezonem letnim pośrednia 1. z utworów plejstoceńsko pas o dł. 7,5 km - holoceńskich i szer. 1 km wzdłuż Q =17 500 m3/d Nr Średnia śrd prawego brzegu CWŻ Q =1 138m3/h DROŚ.P.OW.MM. wydajność maxh rzeki Nogat Ujęcie Sp. z o.o. 2. z utworów kredowych 6220-11/08 jednej „Letniki” Nowy Q =1 200 m3/d studni śrd decyzja Wojewody w Ząbrowie Dwór Q =50m3/h z dnia 15.02.2008r. Q=50-60 maxh Elbląskiego Gdański ważne do m3/h Nr OŚ-VI-6226/5/95 okres V - IX, sezon letni 31.01.2018r. z dn. 28.02.1995 r. 1. z utworów plejstoceńsko - holoceńskich zmiana dec. Q =23 000 m3/d śrd Wojewoda Pomorski Q =1 138m3/h maxh Nr OŚ-V- 2. z utworów kredowych 3 6814/7/01/er/955 Qśrd=1 200 m /d 3 z dn. 06.07.2001 r. Qmaxh=50m /h Źródło: pozwolenie na pobór wód podziemnych, dane Centralnego Wodociągu Żuławskiego w Nowym Dworze Gdańskim

Ujęcie „Letniki” położone jest wzdłuż prawego brzegu Nogatu, w obrębie GZWP nr 203 „Dolina Letniki”. Dotychczas pobór wód odbywał się na podstawie decyzji Wojewody Elbląskiego nr OŚ-VI-6210-G/67/97 z dn. 02.10.1997 r., które było ważne do dnia 31.10.2007 r. Aktualnie obowiązujące pozwolenie wodnoprawne zostało przedstawione w powyższej tabeli. Aktualnie na terenie ujęcia, eksploatowanych jest 12 otworów studziennych, z czego 11 ujmuje plejstoceńsko - holoceński poziom wodonośny, a 1 otwór ujmuje wody kredowe, znajduje się tu również SUW. Zasoby eksploatacyjne poziomu plejstoceńsko - holoceńskiego dla tego ujęcia zostały zatwierdzone przez Marszałka Województwa Pomorskiego (decyzja Nr DROŚ.G-7521-1/31/07 z dn. 15.10.07r.) i określa się je następująco: 3 - Qśr/r = 1 000 m /h, przy depresji S = do 9,0 m, 3 - Qmax = 1 200 m /h, przy depresji S = do 10,0 m. Zasoby eksploatacyjne poziomu kredowego dla tego ujęcia zostały zatwierdzone przez Głównego Geologa Kraju przy Min. Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych (decyzja Nr KD H/013/5306/88 z dn. 20.12.88 r.) i określa się je następująco: - Q = 250 m3 /h, przy depresji S = 12 - 60 m.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 26 Na przestrzeni lat 2004 - 2008 ogólne ilości wody dostarczonej gospodarstwom domowym i zbiorowego zamieszkania kształtowały się następująco:

TABELA 13. Woda dostarczana gospodarstwom domowym i indywidualnym gospodarstwom rolnym na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008

Woda dostarczana gospodarstwom domowym i indywidualnym Rok gospodarstwom rolnym w ciągu roku w dam3 (tys. m3) Teren gminy 2004 139,8 2005 118,6 2006 118,9 2007 118,8 2008 121,2 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych (dane za lata 2004 – 2008)

TABELA 14. Wielkość poboru wody z sieci ujęcia „Letniki”

Pobór wody Pobór wody Pobór wody w roku 2007 w roku 2008 I kwartał roku 2009 Ogółem [m3] [m3/d] [m3] [m3/d] [m3] [m3/d] 3 779 114 10 353,7 4 012 158 10 992,2 906 568 10 072,9 Źródło: CWŻ Nowy Dwór Gdański (dane za lata 2007 – 2009)

Należy podkreślić, że ujęcie wody „Letniki” zaopatruje nie tylko gminę Stare Pole, ale również inne gminy z terenu Żuław.

3.1.1.2. WODA UJMOWANA NA CELE PRZECIWPOŻAROWE (PPOŻ)

Woda do celów przeciwpożarowych pobierana jest z hydrantów zlokalizowanych na sieci wodociągowej na terenie gminy. Według danych z CWŻ Sp. z o.o., na sieci tego eksploatatora znajdują się 93 hydranty.

3.1.1.3. SIEĆ WODOCIĄGOWA

Dane na temat sieci wodociągowej na terenie gminy Stare Pole przedstawia poniższa tabela. Informacje pochodzą z Głównego Urzędu Statystycznego.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 27 TABELA 15. Dane dotyczące wodociągów na terenie gminy Stare Pole (stan na lata 2007* i 2008)

Informacje Wartość długość czynnej sieci rozdzielczej 62,5 km ** połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania 817 szt. ** woda dostarczona gospodarstwom domowym 121,2 dam3 ** ludność korzystająca z sieci wodociągowej 4 698 osób *** korzystający z instalacji 99,8 % ludności *** sieć rozdzielcza na 100 km2 78,6 km * zużycie wody na 1 mieszkańca 25,8 m3 * zużycie wody na 1 korzystającego / odbiorcę 27,9 m3 * Źródło: Główny Urząd Statystyczny – Bank Danych Regionalnych * dane za 2007 rok ** dane za 2008 rok *** dane z UG Stare Pole za 2008 rok

Dane na temat sieci wodociągowej, dotyczące poszczególnych elementów tej sieci na terenie gminy w latach 2004 - 2008 według danych zawartych w Banku Danych Regionalnych GUS przedstawiono w poniższych tabelach.

TABELA 16. Długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008

Długość czynnej sieci rozdzielczej w km Rok Teren gminy 2004 65,1 2005 65,1 2006 62,5 2007 62,5 2008 66,1 * Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych (dane za lata 2004 – 2007), * - dane CWŻ + PWiK za 2008 rok

TABELA 17. Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008

Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych Rok i zbiorowego zamieszkania w sztukach Teren gminy 2004 844 2005 844 2006 684 2007 684 2008 826* Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych (dane za lata 2004 – 2007) * - dane CWŻ + PWiK za 2008 rok

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 28 TABELA 18. Ludność korzystająca z sieci wodociągowej na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 – 2008

Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych Rok i zbiorowego zamieszkania w sztukach Teren gminy 2004 4 227 2005 4 260 2006 4 266 2007 4 257 2008* 4 698 * Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych (dane za lata 2004 – 2007) *dane UG Stare Pole (dane za 2008 rok)

Dane dotyczące sieci wodociągowej pozyskane z: Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Malborku

TABELA 19. Dane na temat sieci wodociągowej eksploatowanej na terenie gminy Stare Pole przez PWiK Malbork

Ilość osób Długość sieci Ilość gospodarstw korzystających Lp. Miejscowość wodociągowej zwodociągowanych z sieci [km] (odbiorców wody) wodociągowej 1 Królewo 2,966 6 39 2 Krasnołęka 0,7227 3 153 RAZEM 3,6887 9 192 Źródło: dane opracowane przez PWiK Malbork (dane na 2008 rok)

Dane dotyczące sieci wodociągowej pozyskane z: Centralnego Wodociągu Żuławskiego w Nowym Dworze Gdańskim

TABELA 20. Dane na temat sieci wodociągowej eksploatowanej na terenie gminy Stare Pole przez CWŻ Nowy Dwór Gdański

Połączenia do sieci Długość czynnej sieci wodociągowej budynków Gmina wodociągowej, mieszkalnych Stare Pole rozdzielczej km szt. 62,5 25,2 817 Źródło: dane opracowane przez CWŻ Nowy Dwór Gdański, Sprawozdanie M-06 (dane na 2008 rok)

3.1.1.4. JAKOŚĆ WÓD UJMOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO ZAOPATRZENIA MIESZKAŃCÓW DO CELÓW BYTOWYCH

Eksploatatorzy ujęć wód podziemnych zobowiązani są do wykonywania regularnych badań jakości wody surowej i uzdatnionej na podstawie przepisów Prawa Wodnego oraz postanowień pozwoleń wodnoprawnych.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 29 Na terenie gminy Stare Pole kontrolę stanu ujmowanych i oczyszczanych wód podziemnych na eksploatowanych ujęciach, a także kontrolę wody na sieci wodociągowej prowadzi CWŻ w Nowym Dworze Gdańskim. Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi powinna spełniać wymagania Rozporządzenia Min. Zdrowia z dn. 29.03.2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2007 Nr 61 poz. 417). Oceny przydatności wody określa się dla parametrów fizykochemicznych oraz wskaźników mikrobiologicznych. Wymagania jakim powinna odpowiadać woda określono w załącznikach do ww. rozporządzenia. Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określana jest dla: - wody surowej (woda ujmowana z ujęcia i wprowadzana do stacji uzdatniania); - wody uzdatnionej podawanej do sieci ze SUW; - wody w punktach czerpania przez konsumentów (woda na sieci wodociągowej). Zakres badanych wskaźników jest uzależniony od formy monitoringu, kontrolny lub przeglądowy. Woda pobierana w gminie Stare Pole, ujęciem „Letniki”, podobnie jak w całym regionie, wskazuje na przekroczenia wartości następujących wskaźników: barwa, mętność, mangan, żelazo i amoniak (wyniki badań za lata 2007 - 2009 przekazane przez CWŻ Nowy Dwór Gdański). Po odpowiednim uzdatnieniu, do wartości odpowiadających normom w rozporządzeniu, woda jest następnie wprowadzona do sieci. Z danych przekazanych przez CWŻ Nowy Dwór Gdański (2008 i 2009 rok) wynika, że Przedsiębiorstwo to badało wody w następujących punktach gminy Stare Pole: - ujęcie Ząbrowo - woda surowa, - SUW Ząbrowo - woda podawana do sieci, - punkty na sieci wodociągowej - Złotowo (dom), Janówka (dom), Stare Pole ul. Marynarki Wojennej - przedszkole. Wszystkie wskaźniki spełniały wymagania określone przez Min. Zdrowia. Zapewne niezadowalający jest również stan jakościowy wód podziemnych pobieranych z wielu lokalnych, indywidualnych ujęć (studni). Podobnie jak przy ujęciach komunalnych, częściowo wynika to z uwarunkowań naturalnych i stanowi ich cechę trwałą. W związku z tym woda dla zaopatrzenia ludności powinna być skutecznie uzdatniana. Wymaga to ciągłej modernizacji urządzeń eksploatowanych przez Przedsiębiorstwa wodociągowe. Wskazuje to również na konieczność podłączenia wszystkich nieruchomości do wodociągu centralnego, ponieważ w dużym zakładzie uzdatniania wody łatwiej jest zapewnić odpowiednie parametry.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 30 Elementem, jaki może również wpływać negatywnie na jakość wód ujmowanych jest część instalacji wykonana z rur cementowo - azbestowych. Na terenie gminy, znajduje się 26,225 km rur wykonanych z tego materiału, będących w eksploatacji CWŻ Nowy Dwór Gdańsk.

3.1.2. GOSPODARKA ŚCIEKOWA

3.1.2.1. SIEĆ KANALIZACYJNA

3.1.2.1.1. KANALIZACJA BYTOWA

Na terenie gminy Stare Pole funkcjonuje system zbiorowego odprowadzania ścieków komunalnych poprzez systemy kanalizacji eksploatowane przez: - Centralny Wodociąg Żuławski, ul. Warszawska 28A, Nowy Dwór Gdański.

TABELA 21. Dane dotyczące kanalizacji na terenie gminy Stare Pole (2007 i 2008 r.)

Informacje Wartość długość czynnej sieci kanalizacyjnej 24,97 km *** połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania 382 szt. ** ścieki odprowadzone 83,2 dam3 ** ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej 2 983 osób *** korzystający z instalacji 63,75 % ludności *** sieć rozdzielcza na 100 km2 30,9 km * Źródło: Główny Urząd Statystyczny – Bank Danych Regionalnych * dane za 2007 rok ** dane za 2008 rok *** dane Urzędu Gminy w Starym Polu za 2008 rok

Dane na temat sieci kanalizacji bytowej na terenie gminy w latach 2004 - 2008 według danych zawartych w Banku Danych Regionalnych GUS przedstawiono w poniższych tabelach.

TABELA 22. Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008

Długość czynnej sieci rozdzielczej w km Rok Teren gminy 2004 24,0 2005 24,6 2006 24,6 2007 24,6 2008* 24,97* Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych (dane za lata 2004 – 2007) * dane Urzędu Gminy w Starym Polu (za 2008 rok)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 31 TABELA 23. Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008

Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego Rok zamieszkania w sztukach Teren gminy 2004 382 2005 379 2006 379 2007 387 2008 382 Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych (dane za lata 2004 – 2008)

TABELA 24. Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008

Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego Rok zamieszkania w sztukach Teren gminy 2004 2 109 2005 2 115 2006 2 118 2007 2 128 2008* 2 983* Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych (dane za lata 2004 – 2007) * dane Urzędu Gminy w Starym Polu (za 2008 rok)

Dane dotyczące sieci kanalizacyjnej pozyskane z: Centralnego Wodociągu Żuławskiego w Nowym Dworze Gdańskim

TABELA 25. Dane na temat sieci kanalizacyjnej eksploatowanej na terenie gminy Stare Pole przez CWŻ Nowy Dwór Gdański

Długość czynnej Połączenia do sieci sieci sanitarnej kanalizacyjnej budynków Gmina Stare mieszkalnych Pole km szt. 23,7 7,3 369 Źródło: dane opracowane przez CWŻ Nowy Dwór Gdański, Sprawozdanie M-06 (dane za 2008 rok)

Skanalizowane są następujące miejscowości: Stare Pole, Krzyżanowo, Kaczynos, Kaczynos Kolonia i Krasnołęka. Sieć na terenie gminy eksploatowana przez CWŻ jest siecią w 100 % sanitarną.

Zgodnie ze szczegółowym podziałem przekazanym przez CWŻ długości poszczególnych odcinków sieci kanalizacyjnej przedstawiają się następująco: 1. kanalizacja podciśnieniowa: - ul. Reymonta, Jana Pawła II, Sportowa, Kopernika i Prusa – długość 1 189,16 m,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 32 2. kanalizacja tłoczna: - Krzyżanowo – 194 m, - Kaczynos – 2 767,5 m, - Kaczynos Kolonia, Stare Pole, ul. Grunwaldzka – 3 419 m, - Stare Pole, ul. Prusa – 315 m, - Stare Pole, ul Marynarki Wojennej – 189 m, - Stare Pole, odcinek P1 – Oczyszczalnia ścieków – 2 226 m.

Na terenie gminy Stare Pole funkcjonuje 13 przepompowni ścieków: - P1 – na zapleczu ODR, - P2 – os. Słoneczna, - P3 – ul. Marynarki Wojennej, - P4 – ul. Prusa, - Krzyżanowo – 1 szt., - Kaczynos – 3 szt., - Kaczynos Kolonia – 2 szt., - Stare Pole, ul. Żeromskiego – 3 szt.

Aglomeracja kanalizacyjna Stare Pole

Gmina Stare Pole objęta jest Aglomeracją Kanalizacyjną Stare Pole wyznaczoną następującym Rozporządzeniem Wojewody Pomorskiego: - Rozporządzenie Nr 69/06 Wojewody Pomorskiego z dn. 23.05.2006 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Stare Pole (Dz. Urz. Województwa Pomorskiego Nr 62 poz. 1273 z dn. 23.05.2006 r.): - Na podstawie art. 43 ust. 2a ustawy z dn. 18.07.2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. nr 239 poz. 2019, Nr 267, poz. 2255) zarządza się, co następuje: Wyznacza się aglomerację Stare Pole w powiecie malborskim, z oczyszczalnią ścieków w Starym Polu, której obszar obejmuje położone w gminie Stare Pole miejscowości: Stare Pole, Kaczynos, Kaczynos Kolonia, Kikojty, Kławki, Klecie, Kraszewo, Królewo, Krzyżanowo, Parwark, Szlagnowo, Ząbrowo.

W ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych będzie następował dalszy rozwój systemu kanalizacji oraz będzie modernizowana oczyszczalnia ścieków.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 33 3.1.2.1.2. KANALIZACJA DESZCZOWA

Na terenie gminy Stare Pole ścieki wód opadowych i roztopowych są odprowadzane z powierzchni utwardzonych: - bezpośrednio do gruntu, - do kanalizacji ogólnospławnej. Na tym terenie tylko jeden podmiot posiada pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie wód opadowych do wód lub do zimie. Pozwolenie dotyczy stacji paliw LPG (0,1 ha) w Starym Polu (decyzja nr OS-6223-Ś-4/03 z dn. 18.03.2003 r., ważne 10 lat). Odbiornikiem jest rów melioracyjny. Ilość odprowadzonych wód wynosi Q = 9,5 dm3 /s. Urządzeniami oczyszczającymi są: osadnik piasku i separator substancji ropopochodnych.

Ze względu na brak danych dotyczących kanalizacji deszczowej na terenie gminy trudno jest określić stopień skanalizowania obszaru w tym zakresie. Konieczna jest jednak rozbudowa tej sieci, ze względu na wymagania stawiane przez ochronę środowiska. Wody roztopowe z powierzchni utwardzonych np. z parkingów i ulic, zawierają duży procent niebezpiecznych związków chemicznych, których nie należy tłoczyć do kanalizacji ogólnospławnej, ani nie powinno się ich kierować bezpośrednio do gruntu lub zbiornika wodnego.

3.1.2.2. SYSTEMY INDYWIDUALNE GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ

Zgodnie z art. 42 ust. 4 ustawy Prawo Wodne z dn. 18.07.2001 r. (Dz. U. 2005 nr 239 poz. 2019 z późn. zm.) w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, należy stosować systemy indywidualne lub inne rozwiązania zapewniające ochronę środowiska. Do rozwiązań takich zaliczyć należą: - ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE (szamba) - indywidualne gromadzenie ścieków w szczelnych zbiornikach na nieczystości ciekłe i okresowym ich wypróżnianiu poprzez pojazdy asenizacyjne. - PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW - niewielkich przepustowości oczyszczalnie lokalne na potrzeby jednego lub kilku gospodarstw, oparte o różne dopuszczalne prawem technologie. Na podstawie art. 5 ust. 2 i 3a Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dn. 13.09.1996 r. (Dz. U. 1996 nr 132 poz. 622 z późn. zm.) właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez przyłączenie nieruchomości do istniejącej

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 34 sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych.

3.1.2.2.1. ZBIORNIKI BEZODPŁYWOWE

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dn. 13.09.1996 r. (Dz. U. 1996 nr 132 poz. 622 z późn. zm.) określa, że zbiornik bezodpływowy to instalacja i urządzenie przeznaczone do gromadzenia nieczystości ciekłych w miejscu ich powstawania. Ustawa nakłada na gminy obowiązek prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania oraz opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej (art. 3, ust. 3). Nie zostały określone prawnie wymagania dotyczące jakości prowadzonej ewidencji. Wskazane byłoby jednak zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych w stopniu szczegółowości określającym: pojemność, ilość osób korzystających ze zbiornika, stan techniczny (materiał wykonania, szczelność), zawarta umowa na opróżnianie zbiornika z właściwym przedsiębiorcą (posiadającym zezwolenie gminy na tego rodzaju działalność). Ewidencję taką można uzupełnić na podstawie kontroli częstości opróżniania szamb na podstawie dokumentów potwierdzających wywóz.

Według statystyki SG-01 na terenie gminy Stare Pole znajduje się 55 sztuk zbiorników bezodpływowych (jest to jednak ilość zbyt mała, biorąc pod uwagę, że do sieci kanalizacyjnej podłączonych jest około 60 % mieszkańców gminy, należy ją potraktować jako wartość szacunkową). Nie prowadzi się szczegółowej ewidencji zbiorników, ale kontrolowana jest częstość wywozu nieczystości płynnych poprzez wykazy przekazywane przez ZGKiM Malbork, który faktycznie jako jedyny zajmuje się wywozem nieczystości płynnych. Obowiązek prowadzenia takiej ewidencji wynika z przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie. Dzięki prowadzeniu ewidencji i kontroli zawieranych umów łatwiej jest określić stan, zagrożenia i potrzeby ochrony środowiska, a także kontrolować warunki utrzymania czystości i porządku przez właścicieli nieruchomości. Jest to obecnie ważny problem w kwestii eksploatacji zbiorników bezodpływowych, ponieważ większość eksploatowanych zbiorników to urządzenia stare, które nie gwarantują szczelności. Prowadzi to do bezpośredniego zagrożenia środowiska, a zwłaszcza wód gruntowych i powierzchniowych.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 35 Właścicieli nieruchomości na terenie gminy Stare Pole oprócz prawa państwowego obowiązują również przepisy miejscowe - akty prawa miejscowego. Jednym z podstawowych aktów prawa lokalnego w zakresie zagadnień ochrony środowiska jest regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Nakłada on na właścicieli i zarządców nieruchomości szereg obowiązków związanych z gospodarką odpadami oraz powinien nakładać obowiązki związane z gospodarką nieczystościami płynnymi. Na terenie gminy obowiązuje „Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Stare Pole uchwalony w dniu 21.09.2006 r. (Uchwała Rady Gminy Stare Pole Nr XXIX/225/2006).

Analizując dokument regulaminu można stwierdzić, że reguluje on dostatecznie lecz dość ogólnie przepisy utrzymania czystości i porządku w zakresie postępowania z nieczystościami ciekłymi gromadzonymi w zbiornikach bezodpływowych oraz oczyszczalniach przydomowych. Regulamin określa obowiązki mieszkańców w zakresie pozbywania się nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości. Regulamin nakłada na ludność obowiązek gromadzenia nieczystości w zbiornikach bezodpływowych lub oczyszczalniach przydomowych oraz podłączenia nieruchomości do sieci kanalizacyjnej. Ponadto w Regulaminie zawarte są zapisy dotyczące: - Systematycznego opróżniania zbiorników do gromadzenia nieczystości ciekłych i nie dopuszczania do ich przepełnienia oraz wylewania na powierzchnię gruntu; - Zawarcia umowy na wywóz tych nieczystości z jednostką wywozową i okazywania dokumentów potwierdzających wywóz na żądanie osób upoważnionych przez Wójta do kontrolowania. Postępowanie z nieczystościami ciekłymi gromadzonymi w bezodpływowych zbiornikach regulowane jest nadrzędnymi aktami prawnymi - głównie Ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminie. Regulamin gminy transponuje te zapisy do swoich ustaleń. W dokumencie tym zawarte są również informacje dotyczące podmiotów, które zajmują się działalnością wywozu nieczystości płynnych.

Wywozem nieczystości ciekłych na terenie gminy zajmują się trzy podmioty, które w myśl przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (art. 7, 8 i 8a) uzyskały w drodze decyzji Wójta Gminy Stare Pole zezwolenie na świadczenie usług wywozowych oraz spełnia warunki techniczne określone prawnie i wymagania do prowadzenia takich usług: - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, ul. Gen de Gaulle’a 70, 82 – 200 Malbork,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 36 - Cleaner, ul. Mazurska 10, 82 - 300 Elbląg, - Usługi Asenizacyjne Bogdan Kaczorowski, ul. Marynarki Wojennej 1B/7, 82 - 220 Stare Pole (aktualnie nie świadczy usług).

3.1.2.2.2. PRZYDOMOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW

W żadnym akcie prawnym nie określono definicji „oczyszczalni przydomowej”. Należy założyć, iż są to, zgodnie z ustawą Prawo wodne, urządzenia w ramach „zwykłego korzystania” z wód, polegającego na wprowadzaniu do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków, jeżeli ich ilość nie jest większa niż 5 m3 na dobę. W myśl przepisów prawnych, przydomowa oczyszczalnia ścieków wymaga zgłoszenia budowy oraz zgłoszenia eksploatacji. Wymagania takie wynikają z dwóch odrębnych przepisów: - Prawa Budowlanego (w kwestii zgłoszenia budowy), - Prawa Ochrony Środowiska (w kwestii eksploatacji).

Zgłoszenie budowy Prawo budowlane z dn. 7.07.1994 r. art. 29 ust. 1. pkt. 3. mówi, że pozwolenia na budowę nie wymaga budowa indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę. Jednak wymaga ona zgłoszenia właściwemu organowi. „Zgłoszenie” budowlane w myśl Prawa Budowlanego art. 30. ust. 1. polega na podaniu informacji właściwemu organowi faktu budowy. W przypadku zgłoszenia budowy takiej instalacji właściwym organem do przyjęcia zgłoszenia jest Starosta .

Zgłoszenie eksploatacji Na podstawie art. 153 ust.1 ustawy z dnia 27.04.2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm. - t.j. Dz. U. Nr 25 z 2008 r., poz. 150 z późn. zm.) powstało Rozporządzenie w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. nr 283 poz. 2839). W rozporządzeniu określono rodzaje instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, a których eksploatacja wymaga zgłoszenia organowi ochrony środowiska. Zgodnie z Załącznikiem do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22.12.2004 r. (Dz. U. nr 283 poz. 2839) - TABELA B: Instalacje niewymagające pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi są to oczyszczalnie ścieków o przepustowości do 5 m3 na dobę,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 37 wykorzystywane na potrzeby gospodarstw domowych lub rolnych w ramach zwykłego korzystania z wód. Instalacja, z której emisja nie wymaga pozwolenia, mogąca negatywnie oddziaływać na środowisko, podlega w myśl art. 152. ust 1 Prawa Ochrony Środowiska z dnia 27.04.2001 r. zgłoszeniu organowi ochrony środowiska . Konkretnych adresatów zgłoszenia określa art. 378 Prawa Ochrony Środowiska. Art. 378 określa, iż zgłoszenie planowanej eksploatacji oczyszczalni ścieków należy przedłożyć Wójtowi, Burmistrzowi lub Prezydentowi Miasta , w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami.

Zgodnie z Ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (art. 3, ust. 3) do zadań własnych gminy należy także prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych, oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Gmina nie posiada jednak takiej ewidencji.

TABELA 26. Zestawienie przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Stare Pole zgłoszonych do budowy w latach 2008 - 2009

Liczba gospodarstw domowych Ilość oczyszczalni Nazwa korzystających Rok/miesiąc Lp. przydomowych miejscowości z oczyszczalni zgłoszenia budowy przydomowych [szt.] [szt.] 1 Stare Pole 1 1 Maj 2008 2 Królewo 1 1 Kwiecień 2009 Ogółem: 2 2 gmina Stare Pole Źródło: informacja Starostwa Powiatowego w Malborku na podstawie pozwoleń na budowę (stan na koniec 2009 roku)

Użytkownik przydomowej oczyszczalni ścieków powinien również wiedzieć, że w myśl art. 5 ust. 2 Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków. Jest to element istotny zarówno dla użytkownika, jak i gminy. Użytkownik planując budowę przydomowej oczyszczalni ścieków powinien zasięgnąć informacji dotyczących planów skanalizowania jego działki, ponieważ może spotkać się z odmową możliwości eksploatacji przydomowej oczyszczalni. Gmina natomiast powinna znać dokładnie plany skanalizowania poszczególnych miejscowości i podłączenia działek, aby przy zgłoszeniu eksploatacji móc wydać sprzeciw dla inwestycji, dla której planuje się skanalizowanie. Wybudowanie oczyszczalni przydomowej i brak

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 38 odmowy eksploatacji, a w następstwie odmowa podłączenia działki do kanalizacji mogłaby bowiem wpływać na ekonomiczność inwestycji skanalizowania terenu.

3.1.3. OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW

3.1.3.1. OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW W STARYM POLU

Na terenie miejscowości Stare Pole funkcjonuje oczyszczalnia ścieków. Eksploatatorem obiektu jest Centralny Wodociąg Żuławski Sp. z o.o. w Nowym Dworze Gdańskim. Obiekt jest zlokalizowany na działce ewidencyjnej nr 33, obręb Stare Pole i jest on własnością Gminy. Do oczyszczalni ścieków, nieczystości są doprowadzane kanalizacją sanitarną z następującym miejscowości: Stare Pole, Krzyżanowo, Kaczynos Wieś, Kaczynos Kolonia.

Oczyszczalnia posiada decyzję Starosty Malborskiego Nr OS-62230/6/06-11 z dnia 21.12.2006 r. udzielającą pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzenie do ziemi (rowu melioracyjnego R-K) ścieków oczyszczonych na mechaniczno - biologicznej oczyszczalni ścieków typu BOS-500. Pozwolenie wydane jest na odprowadzanie ścieków oczyszczonych w ilości: 3 - Qśrd = 300 m /d. Pozwolenie wodnoprawne udzielone zostało na czas określony do 21.12.2016 r.

Liczba RLM dla oczyszczalni ścieków została określona na 1 939 (1 RLM określony został, definicją w art. 43 ust. 2 Ustawy Prawo Wodne, jako ładunek substancji organicznych biologicznie rozkładalnych wyrażony jako wskaźnik pięciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen w ilości 60 g tlenu na dobę).

Oczyszczalnia ścieków stanowi zespół stacjonarnych urządzeń technicznych oraz obiektów budowlanych, powiązanych ze sobą technologicznie. W skład obiektu wchodzą następujące elementy: - budynek z zespołem urządzeń mechaniczno - biologicznego oczyszczania ścieków oraz halą dmuchaw (3 szt.), - zespół BOS 500 składa się z: - łapacz piasku i skratek, - komora napowietrzania, - osadniki wtórne (2 szt.) o pow. 25m2 , - komora kontaktowa,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 39 - komora stabilizacji osadu, - 4 stawy stabilizacyjne o pow. 1 399 m2 i 1 m głębokości, każdy o 5-dniowym okresie przetrzymywania ścieków, - punkt zlewny ścieków dowożonych, - 3 poletka osadowe o pow. 172 m2 każde, - budynki obsługi. Ścieki po mechaniczno - biologicznym oczyszczaniu na urządzeniach BOS odprowadzane są do stawów stabilizacyjnych, gdzie po doczyszczeniu kierowane są wylotem żelbetowym o średnicy 400 mm do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Stary Nogat.

Informacje o ilości ścieków oczyszczanych na obiekcie oczyszczalni w Starym Polu przedstawia poniższa tabela.

TABELA 27. Informacja o ilości ścieków dopływających do oczyszczalni w Starym Polu w 2008 r.

Ścieki Ścieki oczyszczone bez Ścieki dopływające do ścieków opadowych Ścieki oczyszczone dowożone do oczyszczalni i dowożonych oraz bez ogółem Rok oczyszczalni ogółem wód infiltracyjnych dam3/rok (tys. m3/rok) 2008 87 1 86 87 Źródło: Sprawozdanie statystyczne OS-5 Sprawozdanie z oczyszczalni ścieków miejskich i wiejskich za rok 2008

Ustalonym miejscem poboru prób ścieków oczyszczonych jest komora pomiarowo -kontrolna przed wylotem do rowu melioracyjnego.

Kolejną istotną kwestią dla funkcjonowania oczyszczalni ścieków jest jakość ścieków surowych i oczyszczonych, stężenia i ładunki zanieczyszczeń i ich redukcja. W obowiązującym pozwoleniu wodnoprawnym określone zostały dopuszczalne maksymalne stężenia zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych odprowadzanych z oczyszczalni. Oczyszczone ścieki nie mogą przekraczać następujących parametrów: - BZT5 25 mg O2 /l, - ChZTCr 125 mg O2 /l, - Zawiesina og. 35 mg/l.

Stężenie zanieczyszczeń w ściekach surowych i oczyszczonych przedstawiono w tabeli nr 28. Są to ostatnie wyniki badań, wykonane w czerwcu 2009 roku.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 40 TABELA 28. Stężenie zanieczyszczeń w ściekach na oczyszczalni w Starym Polu w roku 2009 (raport z badania CWŻ)

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach Rodzaje zanieczyszczeń w ściekach surowych w ściekach oczyszczonych (dopływających) (odpływających)

3 BZT5 [mgO2/dm ] 334 22,05 ChZT (metodą [mgO /dm3] 934 80,2 dwuchromianową) 2 Zawiesiny [mg/dm3] 334 12,0 Źródło: dane przekazane przez CWŻ Nowy Dwór Gdański (dane na koniec 2009 roku)

Wymogi prawne dotyczące redukcji ładunków zanieczyszczeń w ściekach zawiera Rozporządzeniem Min. Środowiska z dn. 24.07.2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. nr 137 poz. 984). Załącznik nr 1 ww. rozporządzenia określa parametry najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń lub minimalnych procentów redukcji zanieczyszczeń dla oczyszczonych ścieków komunalnych wprowadzanych do wód i do ziemi. Jak wynika z powyższych wyników badań, nie ma przekroczeń dopuszczalnych wartości wskaźników określonych w pozwoleniu wodnoprawnym.

TABELA 29. Ładunki zanieczyszczeń w ściekach na oczyszczalni w Starym Polu w roku 2008 (sprawozdanie OS-5)

Ładunki zanieczyszczeń w ściekach Rodzaje zanieczyszczeń w ściekach surowych w ściekach oczyszczonych (dopływających) (odpływających)

BZT5 32 460 1 498 ChZT (metodą [kg/rok] 78 861 7 533 dwuchromianową) Zawiesiny 32 391 1 321 Źródło: Sprawozdanie statystyczne OS-5 Sprawozdanie z oczyszczalni ścieków miejskich i wiejskich za rok 2008

Oczyszczalnia ścieków w Starym Polu prowadzi gospodarkę osadową. Osady ściekowe są składowane na utwardzonym terenie, na pryzmie i przesypywane są wapnem gaszonym. Po okresie stabilizacji (4 - 5 miesięcy) następuje ich wywóz na składowisko odpadów w Szaleńcu. Gospodarkę osadami ściekowymi należy prowadzić w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami ustawy z dn. 27.04.2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późń. zm.) oraz Rozporządzeniem Min. Środowiska z dn. 01.08.2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134, poz. 1140 z późń. zm.). Według danych przekazanych przez CWŻ w 2007 roku wytworzono 40 Mg osadów, a w 2008 roku 16,5 Mg.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 41 3.1.3.2. OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW W KRASNOŁĘCE

Na terenie gminy Stare Pole, w miejscowości Krasnołęka funkcjonuje druga oczyszczalnia ścieków. Eksploatatorem obiektu jest Centralny Wodociąg Żuławski Sp. z o.o. w Nowym Dworze Gdańskim (od kwietnia 2008 roku). Obiekt jest zlokalizowany na działce ewidencyjnej nr 52/37, obręb Krasnołęka i jest on własnością Gminy. Do oczyszczalni ścieków, nieczystości są doprowadzane kanalizacją sanitarną z: osiedla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zlokalizowanej przy lotnisku wojskowym w Krasnołęce.

Oczyszczalnia posiada aktualną decyzję Starosty Malborskiego Nr OS-62230/9/06-5 z dnia 30.01.2007 r. udzielającą pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzenie istniejącym wylotem ścieków bytowych, oczyszczonych na przebudowanej oczyszczalni ścieków do Kanału Stary Nogat w km 10+333 (lewy brzeg) w Krasnołęce. Pozwolenie wydane jest na odprowadzanie ścieków oczyszczonych w ilości: 3 - Qśrd = 17,6 m /d, 3 - Qmaxd = 21,2 m /d. Pozwolenie wodnoprawne udzielone zostało na czas określony do 30.01.2017 r.

Liczba RLM dla oczyszczalni ścieków została określona na 160 (1 RLM określony został w rozdziale 3.1.3.1.).

Oczyszczalnia ścieków stanowi zespół stacjonarnych urządzeń technicznych oraz obiektów budowlanych, powiązanych ze sobą technologicznie. Po przebudowie, w skład obiektu wchodzą następujące elementy: - osadnik wstępny z dmuchawą, - zestaw 4 bioreaktorów, z instalacją napowietrzającą oraz instalacją do recyrkulacji osadów, - osadnik wtórny również z instalacją do recyrkulacji osadów, - zbiornik osadu nadmiernego. Ścieki po oczyszczaniu kierowane są wylotem o średnicy 200 mm do rzeki Stary Nogat.

W obowiązującym pozwoleniu wodnoprawnym określone zostały dopuszczalne maksymalne stężenia zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych odprowadzanych z oczyszczalni. Oczyszczone ścieki nie mogą przekraczać następujących parametrów:

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 42 - BZT5 40 mg O2 /l, - ChZTCr 150 mg O2 /l, - Zawiesina og. 50 mg/l.

Osady ściekowe ze zbiornika osadu nadmiernego są wywożone na oczyszczalnię ścieków w Starym Polu, gdzie są składowane na poletkach osadowych.

3.2. ELEKTROENERGETYKA

Źródłem zaopatrzenia gminy w energię elektryczną są dwa GPZ-ty w mieście Malborku. Przez teren gminy Stare Pole przechodzi linia elektroenergetyczna średniego napięcia 110 kV oraz szereg linii elektroenergetycznych o napięciu niższym. Przebieg sieci elektroenergetycznych należy uwzględniać przy planowaniu przestrzennym w gminie, w związku z funkcjonowaniem wokół tych linii obszarów ograniczonego użytkowania terenu, które wynoszą: 1) dla linii o napięciu 15 kV po 6,5 m w obie strony od osi linii, 2) dla linii o napięciu 110 kV po 20 m w obie strony od osi linii, 3) dla linii o napięciu 400 kV po 40 m w obie strony od osi linii. W w/w pasach nie mogą być lokalizowane budynki przeznaczone na stały pobyt ludzi i nasadzenia zieleni wysokiej. Lokalizacja innych obiektów lub zagospodarowanie terenu strefy może nastąpić za zgodą i na warunkach gestora sieci.

3.2.1 ŹRÓDŁA ENERGII ODNAWIALNEJ

Odnawialne źródła energii w przeciwieństwie do paliw kopalnych powinny być rozpatrywane jako zasoby energetyczne o rosnącym znaczeniu w bilansie energetycznym gminy. Z punktu widzenia dostępnych technologii, warunków środowiskowych i ram zrównoważonego rozwoju Polski, istotne znaczenie może mieć wykorzystanie następujących rodzajów tych źródeł energii, z podziałem na dwie grupy, z uwagi na emisję gazów (CO2 , CH4 , NOx , SOx ) i pyłów do atmosfery: 1) odnawialne źródła energii nieemisyjne: - siła wiatru, - promieniowanie słoneczne, - ciepło geotermalne, - piętrzenie wody,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 43 2) odnawialne źródła energii emisyjne: - biomasa. Polityka Ekologiczna Państwa zwraca uwagę na problematykę energii odnawialnej. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo - energetycznym gminy i całego regionu pozwala uzyskiwać korzyści w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym: 1) środowiskowym - zmniejszenie emisji gazów (głównie CO2 , NOx , SOx ), pociąga to za sobą zmniejszenie efektu cieplarnianego i poprawę stanu środowiska naturalnego, 2) gospodarczym - zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Polski, dywersyfikacja źródeł energii, rozproszenie miejsc produkcji energii, rozwój infrastruktury), 3) społecznym - rozszerzenie lokalnego rynku pracy, aktywacja zawodowa na terenach o słabo rozwiniętej infrastrukturze, poprawa wizerunku regionu wdrażającego technologie ekologiczne. Pozyskiwanie energii poprzez wykorzystanie siły wiatru, wody czy energii słonecznej jest bardzo korzystne dla gminy z punktu widzenia ochrony środowiska. Technologie czyste, „ekologiczne” bazują na odnawialnym źródle energii, tym samym nie wyczerpują istniejących zasobów surowców mineralnych, nie emitują gazów, wyłączają stosunkowo niewielki obszar z dotychczasowego użytkowania. Obserwuje się zysk ekonomiczny przy eksploatacji urządzeń czy obiektów wykorzystujących odnawialne źródła energii, koszty instalacji szybko zwracają się w postaci niższych kosztów zużycia energii. Z informacji uzyskanych z internetowej bazy danych województwa pomorskiego wynika, że na terenie gminy funkcjonuje zaledwie jedno urządzenie wykorzystujące biomasę. Jest to piec w Złotowie, który wykorzystuje słomę i drewno - moc 12 kW - 36 kW.

3.3. INSTALCJE EMITUJĄCE POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

Na terenie gminy Stare Pole jest zlokalizowana jedna stacja bazowa telefonii komórkowej, znajdująca się na terenie oczyszczalni ścieków w Starym Polu. Ponadto urządzenia radiolokacyjne zlokalizowane są na terenie lotniska wojskowego w Królewie.

3.4. GAZOWNICTWO

Przez teren gminy Stare Pole przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia. Na tym terenie w sieć gazową wyposażone są miejscowości Stare Pole, Krzyżanowo, Królewo i Janówka.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 44 Na terenie powiatu malborskiego sieć gazowniczą rozwija Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o., Oddział Zakład Gazowniczy w Gdańsku. Z danych przekazanych przez Spółkę wynika, że: - długość gazociągu średniego ciśnienia wynosi 17 030 m, - gazociągu niskiego ciśnienia nie ma, - ilość przyłączy wynosi 277. Zgodnie z obowiązującym Prawem Energetycznym gazyfikacja może być realizowana na wniosek zainteresowanych mieszkańców oraz przedsiębiorców po przeprowadzeniu analiz techniczno - ekonomicznych uzasadniających daną inwestycję. Poniżej znajduje się zestawienie danych dotyczących sieci gazowej na terenie gminy Stare Pole, wykonane na podstawie danych statystycznych GUS.

TABELA 30. Dane dotyczące sieci gazowej i zużycia gazu na terenie gminy Stare Pole

Wskaźnik Wartość długość czynnej sieci ogółem [m] 26 896 długość czynnej sieci przesyłowej [m] 9 866 długość czynnej sieci rozdzielczej [m] 17 030 czynne połączenia do budynków [szt.] 164 odbiorcy gazu [gosp. domowe] 420 odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem [gosp. 389 domowe] zużycie gazu [tys. m3] 509,60 zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań [tys. m3] 500,3 ludność korzystająca z sieci gazowej [osoba] 1 033 ludność korzystająca z sieci w % ludności gminy 22,5 sieć rozdzielcza na 100 km2 21,4 zużycie gazu na 1 mieszkańca [m3] 110,6 użycie gazu na 1 korzystającego / odbiorcę [m3] 1 213,3 Źródło: GUS – Bank danych regionalnych (dane na 2007 rok)

3.5. CIEPŁOWNICTWO

Na obszarze gminy Stare Pole nie występuje scentralizowana gospodarka cieplna. Ogrzewanie obiektów i produkcja ciepłej wody użytkowej odbywa się indywidualnie w oparciu o różne źródła energii (węgiel, miał, drewno, w mniejszej ilości gaz płynny i olej opałowy).

3.6. KOMUNIKACJA

Sieć drogową na terenie gminy Stare Pole tworzą ogólnodostępne drogi publiczne, które ze względu na funkcję, jaką pełnią dzieli się na następujące kategorie: drogi krajowe, drogi powiatowe i drogi gminne. Zarządcami dróg, do właściwości, których należą sprawy

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 45 z zakresu planowania budowy, modernizacji, utrzymania i ochrony dróg, są następujące organy administracji rządowej i samorządowej: - dróg krajowych - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Gdańsku, - dróg powiatowych - Zarząd Dróg Powiatowych w Malborku, - dróg gminnych - Wójt gminy Stare Pole.

3.6.1. DROGI

A. Drogi krajowe: Przez teren gminy Stare Pole przebiega droga krajowa nr: - nr 22 - gr. woj. - gr. m. Człuchów - /…/ - gr. m. Człuchów - Chojnice - Czersk -Starogard Gd. Czarlin - gmina Miłoradz, gmina Malbork, miasto Malbork, gmina Stare Pole - gr. woj.

Drogi krajowe przebiegające przez powiat malborski należą do GDDKiA Gdańsk, rejon Tczew. Zgodnie z danymi przekazanymi przez GDDKiA w Gdańsku, drogi w tym rejonie mają w większości zadowalający stan techniczny (niecałe 55 % - 2008 r.), jednak ponad 25 % długości dróg ma stan określany jako zły.

Droga krajowa na terenie gminy Stare Pole ciągnie się wzdłuż 13 km. Długości poszczególnych odcinków drogi nr 22 na terenie gminy przedstawiają się następująco:

TABELA 31. Wykaz dróg krajowych z podziałem na gminy Stare Pole

Nr Początek Koniec Gmina drogi 361+870 365+708 22 365+708 369+564 Stare Pole 369+564 372+234 Źródło: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Gdańsku (dane na 2008 rok)

B. Drogi wojewódzkie:

Przez teren gminy Stare Pole nie przebiegają drogi wojewódzkie.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 46 C. Drogi powiatowe:

Podstawowy układ drogowy w samej gminie tworzą drogi powiatowe stanowiące połączenie regionalnych ośrodków z ośrodkami gminnymi i ośrodków gminnych między sobą oraz zapewniają powiązania z siecią dróg wojewódzkich i krajowych. Na terenie gminy znajduje się 15 odcinków dróg powiatowych o długości około 55,463 km.

TABELA 32. Wykaz odcinków dróg powiatowych przebiegających przez teren gminy Stare Pole

Nazwa drogi stan drogi Lp. Nr drogi d- dobry Odcinek drogi Zarządca drogi ś - średni z - zły 2930G / Królewo – Janówka – Kaczynos od 0+000 1 09142 Ś do 5+000 2931G / Królewo - Ząbrowo od 0+000 2 09143 Ś do 10+125 2932G / Kaczynos - Stare Pole od 0+000 3 09144 d do 2+714 2933G / Ząbrowo - Stare Pole od 0+000 4 09145 Z do 4+200 2934G / Ząbrowo - Jegłownik od 0+000 5 09146 Z do 1+880 2935G / Ząbrowo - Kopanka od 0+000 6 09147 Z do 2+910 2936G / Stare Pole - Żuławka Szt. - Dzierzgoń od 0+000 7 09385 d do 4+698 Szaleniec - Rozgart - Markusy - 2910G / od 0+000 8 Żukowo ZDP Malbork 09400 do 1+951 Ś 2911G / Szlagnowo - Fiszewo od 0+000 9 09405 d do 1+100 2914G / Stare Pole – Kikojty od 0+000 10 09408 Ś do 2+527 2907G / Krzyżanowo - Stalewo od 0+000 11 09460 Ś do 5+412 2908G / Szlagnowo – Kławki od 0+000 12 09461 Ś do 1+716 2907G / Królewo - Klecie - Krzyżanowo od 0+000 13 09462 Z do 6+300 2909G / Droga nr 22 – Kraszewo od 0+000 14 09463 Ś do 1+960 2912G / Złotowo – Szropy od 0+000 15 09464 Ś do 2+970 Źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Malborku (dane na 2008 rok)

Na drogach powiatowych regularnie i w odniesieniu do bieżących potrzeb są wykonywane roboty drogowe, które mają na celu poprawić bezpieczeństwo na drogach, ale również ograniczyć hałas drogowy oraz emisję wtórną zanieczyszczeń z dróg.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 47 TABELA 33. Wykaz robót drogowych wykonanych w latach 2006 – 2009 na terenie gminy Stare Pole

Długość Jedn. remontowanego Wartość Miejscowość Rodzaj robót odcinka Nazwa odcinka [m2] [km] [zł brutto] 2006 Remont drogi 6 957 0,773 950 958,74 2936G Stare Pole - Dzierzgoń 2008 Roboty inwestycyjne – 2907G Krzyżanowo - Kławki - Stalewo (odc. Krzyżanowo - Kławki i Kławki - Szaleniec), 2914G 2 177 084 26,631 5 393 248,75 zadanie Stare Pole - Szlagnowo - Kikojty odc. Stare Pole - Szlagnowo, 2932G Kaczynos - Stare Pole podstawowe Roboty inwestycyjne - 2914G Stare Pole – Szlagnowo – Kikojty, 2911G Szlagnowo – Fiszewo, 2933G Letniki – Stare 426 304 5,051 1 065 119,87 zadanie Pole uzupełniające Przebudowa drogi – 7 155 0,795 153 011,79 2936G Stare Pole - Żuławka Sztumska - Dzierzgoń - ul. Bema w m. Stare Pole przebudowa chodnika 2009 Przebudowa 2936G Stare Pole - Dzierzgoń odc. Krzyżanowo - gr. powiatu w tym: przebudowa mostu infrastruktury 74 952 8,328 9 908 400,87 i przepustu (w trakcie realizacji do: 15.12.09r.) drogowej Źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Malbork

TABELA 34. Wykaz robót drogowo – mostowych planowanych do wykonania w latach 2009 – 2012 na terenie gminy Stare Pole

Długość Rok Jedn. remontowanego Wartość Miejscowość Rodzaj robót odcinka Nazwa odcinka 2009 2010 2011 2012 [m2] [km] [zł brutto] 2914G Przebudowa Szlaganowo – Kikojty 24 000,00 3,000 2 100 000,00 x drogi (odc. Szlaganowo do granicy powiatu) Źródło: Zarząd Dróg Powiatowych w Malborku

D. Drogi gminne:

Sieć dróg powiatowych uzupełnia sieć dróg gminnych stanowiących najniższą kategorię połączeń i obsługujących bezpośrednio wszystkie jednostki osadnicze w gminie. W gminie Stare Pole, drogi gminne zajmują długość 9,40 km i ciągną się wzdłuż 9 odcinków.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 48 TABELA 35. Wykaz dróg gminnych na terenie gminy Stare Pole

Numer drogi Rodzaj Lp. Opis drogi Długość drogi nowy stary nawierzchni Królewo 0,270 bruk I odcinek od drogi krajowej Nr 22 do 0,330 asfalt 1 203001G 929002 4,3 km skrzyżowania z drogą powiatową 2931 G 1,025 płyta II odcinek z m. Królewo do wału na rzece Nogat 2,675 nieutw. Stare Pole ul. Dworcowa 3 203002G 929006 0,185 km Asfalt Odcinek prostopadły do drogi krajowej nr 22 od ul Sienkiewicza Stare Pole ul. Sienkiewicza 4 203003G 929007 0,322 km Asfalt Odcinek równoległy do linii kolejowej, łączący ul. Dworcową z ul. Bema Szlagnowo 0,32 asfalt 5 203004G 929001 0,64 km z miejscowości Szlagnowo, przez tory kolejowe do ul. Żeromskiego w Starym Polu 0,32 bruk ul. Mickiewicza 0,2 km asfalt 6 203005G 929008 0,975 km Odcinek równoległy do linii kolejowej od działki nr 715 do 469 Stare Pole 0,775 km płyty ul. Jana Pawła 7 203006G 929003 1 km Asfalt Odcinek od skrzyżowania ul. Jana Pawła z ul. Mickiewicza do Krzyżanowa Kławki 8 203007G 929004 1,2 km Płyty yomb Odcinek od m. Kławki do drogi powiatowej w m. Złotowo Kławki - Kławki (Groble) 9 203008G 929005 0,8 km Płyty drogowe Odcinek łączący ww. miejscowości Źródło: Urząd Gminy w Starym Polu (dane na 2008 rok)

Ponadto występują drogi wewnętrzne, których zarządcą jest Gmina Stare Pole. Są to drogi dojazdowe do pól oraz drogi osiedlowe w Starym Polu, ulice: Sportowa, Kopernika, Reymonta, Kościuszki, Słoneczna, Orzeszkowej, Prusa, Reja, Krótka, Kasztanowa, Akacjowa, Topolowa.

Planowane remonty w 2010 r.: - remont ul. Jana Pawła II i ul. Mickiewicza w Starym Polu, - budowa drogi ul. Słoneczna w Starym Polu, - remont drogi gminnej nr 203001G w Królewie.

Inwestycje po 2010 r.: - budowa dróg w Starym Polu – ul. Krótka, Prusa, Reja, Orzeszkowej, - przebudowa drogi gminnej w m. Królewo.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 49 3.6.2. KOLEJ

Przez teren powiatu malborskiego przechodzą ważne linie kolejowe, a miasto Malbork stanowi ważny węzeł komunikacji kolejowej. Przez gminę Stare Pole przebiega na 10,3 km odcinku linia kolejowa Gdańsk - Elbląg - Gronowo (do Kaliningradu). Pociągi osobowe zatrzymują się w Starym Polu i Królewie.

3.6.3. DROGI WODNE

Nogat stanowi żeglowną drogę wodną na terenie gminy, jednak w niewielkim stopniu jest wykorzystywany. Jest jednak utrzymywany łącznie z jazami i śluzami. Nogat, na długości 62 km stanowi drogę wodną klasy II. W Malborku na Nogacie funkcjonuje port rzeczny, przystań żeglugi pasażerskiej i przystań sportów wodnych.

IV. OCENA I ANALIZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

4.1. RZEŹBA TERENU

Gmina położona jest głównie na terenie Żuław Wiślanych. Jest to obszar delty Wisły - nisko położona równina utworzona przez akumulację namułów rzecznych w ciągu ostatnich 5 tys. lat. Współczesny krajobraz Żuław jest wynikiem działalności gospodarczej, prowadzonej od XIV w. przez osadników sprowadzonych z Holandii. Usypano wówczas wały chroniące przed powodziami, wykopano kanały i rowy melioracyjne. Wyróżnia się Żuławy Gdańskie (na zachód od Wisły), Żuławy Wielkie - Malborskie (między Wisłą, a Nogatem) oraz Żuławy Elbląskie (na wschód od Nogatu). Ukształtowanie terenu jest odmienne w dwóch głównych jednostkach morfogenetycznych, z czego jedna występuje zupełnie marginalnie. Gmina, w większości, nosi zatem cechy rzeźby nadmorskiej, deltowej. Jedynie na południu ukształtowanie powierzchni ziemi nosi cechy charakterystyczne rzeźby młodoglacjalnej. Żuławy są dość monotonną płaską równiną aluwialną niewiele wzniesioną nad poziom morza (około 5 - 6 m n.p.m. na krańcach południowo - zachodnich w rejonie Królewa) i opadającą łagodnie ku północnemu - wschodowi, lokalnie położoną w depresji i sztucznie odwadnianą. Najniżej położone tereny występują w gminie w rejonie miejscowości Ząbrowo i Szaleniec.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 50 Rzeźbę urozmaica koryto Nogatu oraz jego dobrze zachowane starorzecza (Stary Nogat). Duże znaczenie mają w rzeźbie obiekty antropogeniczne: liczne kanały, wały przeciwpowodziowe, groble, nasypy, rzadziej wyrobiska. To właśnie układ obiektów antropogenicznych wyznacza podział zlewniowy i system odwadniania terenu. Wały przeciwpowodziowe Nogatu miejscami osiągają nawet 13,5 m n.p.m. i przeszło 10 m wysokości względnej (część Królewa). Teren jest na tyle nisko położony, że efektywne odwadnianie pól jest możliwe tylko dzięki działaniu stacji pomp (8 obiektów odwadniających teren gminy). Pojezierze Iławskie reprezentuje drobny skrawek jego strefy krawędziowej na terenie lotniska w Królewie. Ten fragment stoku osiąga na granicy gminy przeszło 15 m n.p.m., co jest kulminacją terenu. Wysokość względna tego fragmentu stoku przekracza 10 m, gdyż równina u podnóża schodzi poniżej 5 m n.p.m.

4.1.1. PRZEKSZTAŁCENIA RZEŹBY TERENU I PRZYPOWIERZCHNIOWEJ WARSTWY SKORUPY ZIEMSKIEJ

Przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej i pokrywa glebowa poddawana jest ciągłym, intensywnym zabiegom użytkowym: agrotechnicznym, eksploatacyjnym oraz inwestycyjnym. Niewłaściwe prowadzenie tego typu prac może doprowadzić do degradacji tej cennej warstwy litosfery. Użytkowanie rolnicze, które w gminie Stare Pole pełni podstawową rolę, może nieść za sobą pewne zagrożenie. Jednym z takich zagrożeń jest występowanie zjawiska erozji gleb, które jest efektem procesu spłukiwania. Uruchomienie tego procesu zależy od wielu czynników np. morfometrii stoku, rodzaju podłoża, szaty roślinnej, intensywności opadów i ich ilości, sposobu zagospodarowania terenu itd. W celu przeciwdziałania erozji gleb należy tak prowadzić prace agrotechniczne, aby minimalizowały one proces spłukiwania. Jednym ze sposobów jest prowadzenie orki równolegle do poziomic. Powstające w ten sposób bruzdy zatrzymują masę wody spływającą po stoku nie doprowadzając do erozji gleb. Na bardzo strome stoki i zbocza np. dolin rzecznych powinna być wprowadzana roślinność z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym, który zwiększa spójność warstwy glebowej. Na terenie gminy przekształconym terenem jest również składowisko odpadów w Szaleńcu, które wymaga przeprowadzenia rekultywacji.

4.2. BUDOWA GEOLOGICZNA

Pod względem geologiczno - tektonicznym teren należy do syneklizy perybałtyckiej i leży w peryferyjnej strefie platformy wschodnioeuropejskiej.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 51 Skały prekambryjskiego podłoża leżą głęboko (na głębokości ponad 3 km) i podobnie jak zalegający na nich kompleks staropaleozoiczny (kambr, ordowik, sylur) nigdzie na terenie powiatu nie zostały nawiercone. Ze skał mezozoicznego cyklu sedymentacyjnego rozpoczynającego się w cechsztynie nawiercono na terenie powiatu tylko najmłodsze - kredowe. Osady trzeciorzędowe są nieciągłe przestrzennie. Większe miąższości, rzędu uzyskują na wyniesieniach podłoża czwartorzędu (60 do 70 m n.p.m.) i tam lokalnie występuje zarówno paleogen (głównie oligocen) jak występujący wyspowo neogen - miocen. Na terenie gminy Stare Pole nawiercono utwory trzeciorzędowe w okolicach Królewa i Krasnołęki. Utwory miocenu udokumentowane w jednym otworze na głębokości od 74 m p.p.m. do 104 m p.p.m. Utwory oligocenu pojawiły się w trzech otworach na głębokościach odpowiednio 104 - 112 m p.p.m., 109,2 - 139 m p.p.m. i 91,5 - 110 m p.p.m. Tylko w ostatnim przypadku (Krasnołęka) zostały przewiercone do spągu, gdzie zalegały utwory kredowe. W pozostałych głębszych wierceniach na terenie gminy, które osiągnęły spąg czwartorzędu, w podłożu stwierdzano utwory górnokredowe mastrychtu. W rejonie ujęcia Letniki w Ząbrowie miało to miejsce na głębokości 112 m p.p.m., w rejonie Starego Pola na głębokościach od 99 do 101,2 m p.p.m., a pomiędzy nimi w głębokiej depresji podłoża czwartorzędu w okolicach miejscowości Kaczynos na głębokościach 164 i 166,7 m p.p.m. Generalnie miąższość utworów czwartorzędowych jest duża (rzędu 70 i więcej metrów). Wykazują one duże zróżnicowanie genetyczne i litologiczne gdyż obejmują osady lodowcowe i wodnolodowcowe, zastoiskowe, rzeczne, jeziorne, morskie, bagienne. Osady morskie i rozległy kompleks deltowych osadów rzecznych charakterystyczne są dla Żuław. W strukturach dolinnych podłoża czwartorzędu w miejscowości Kaczynos zachowały się lokalnie utwory gdzie indziej nie zachowane jak glina zwałowa zlodowacenia podlaskiego oraz piaski i żwiry rzeczne interglacjału kromerskiego. Osady aluwialne, powszechnie dominujące wśród utworów powierzchniowych, przeważnie o dość ciężkim składzie mechanicznym, stały się skałą macierzystą dla żyznych gleb typu mad. Rzadziej występujące mady piaszczyste lokalnie mogą mieć znaczenie surowcowe jako kruszywo naturalne oraz jako kolektor zasobów wód podziemnych (GZWP 203 z ujęciem w Letnikach gm. Stare Pole, wykorzystujący też kontakt hydrauliczny z wodami kredowymi). Wysoczyzna polodowcowa wykazująca dominację glin zwałowych i iłów, wkracza na teren gminy Stare Pole jedynie na maleńkim skrawku na południowym zachodzie na terenie lotniska wojskowego w Królewie. Utwory powierzchniowe w tym rejonie to ukazujące się na powierzchni tylko w strefie krawędziowej wysoczyzny piaski i żwiry rzeczne interglacjału eemskiego. Genetycznie ze strefą krawędziową wiążą się również holoceńskie piaski i żwiry stożków napływowych występujące na powierzchni w rejonie Szaleńca.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 52 4.2.1. EKSPLOATACJA SUROWCÓW MINERALNYCH JAKO ŹRÓDŁO PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Na terenie gminy Stare Pole nie eksploatuje się obecnie surowców mineralnych.

Jednak należy pamiętać, że jakakolwiek eksploatacja złóż powoduje duże zmiany w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej, między innymi w postaci znacznych obszarów wyłączonych z użytkowania (grunty zdewastowane i zdegradowane). Intensywna eksploatacja złóż kruszyw mineralnych powoduje zmiany w ukształtowaniu terenu w postaci pozostawionych dołów wyrobiskowych i hałd w miejscach wydobywania. Każdy przedsiębiorca wydobywający ze złoża kopalinę, po jej wydobyciu zobowiązany jest do przeprowadzenia rekultywacji terenu kopalni, zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego gminy oraz odpowiednimi ustawami (ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ustawą Prawo górnicze i geologiczne). Prowadzone prace rekultywacyjne po zakończonej eksploatacji z jednej strony, w niewielkim stopniu łagodzą przeobrażenia spowodowane wydobywaniem kopalin, jednak przy dobrze przeprowadzonych pracach mogą wzbogacać krajobraz w nowe elementy, których zaistnienie nie byłoby możliwe bez eksploatacji.

4.3. GLEBY

4.3.1. TYPY GENETYCZNE GLEB

Typologiczne zróżnicowanie gleb jest głównie wynikiem sprzężeń budowy geologicznej, urzeźbienia terenu, warunków wodnych i szaty roślinnej i warunków klimatycznych Pokrywa glebowa powiatu wykazuje charakterystyczną dwudzielność spowodowaną odrębnością genetyczną utworów powierzchniowych i częściowo charakterem głównych procesów glebotwórczych. Obszar gminy Stare Pole zalicza się do części żuławskiej, dominują tu mady wytworzone na aluwiach deltowych. Traktowane są zwykle jako mady właściwe, choć należy podejrzewać, że większa część uległa już przekształceniu w mady brunatne bądź próchniczne. Powszechnie dominują tu także mady średnie i ciężkie, często pylaste, rzadziej lekkie i sporadyczne bardzo lekkie, piaszczyste. Mady średnie i ciężkie to przeważnie grunty orne kompleksów przydatności rolniczej 1, 2, 4 i 8 oraz klas bonitacyjnych I, II, III. W rzadziej występującym przypadku użytkowania jako trwały użytek zielony mamy do czynienia z kompleksami 1z i 2z.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 53 Nieliczne mady lekkie i piaszczyste zwykle pozostające w pobliżu koryta Nogatu pozostają pod roślinnością leśną i zaroślową lub częściej są użytkami zielonymi, choć zaznacza się tendencja do upowszechniania uprawy polowej nawet w międzywalach. Średni wskaźnik bonitacji gleby w gminie Stare Pole wynosi 1,36 (POŚ, 2004 r.).

TABELA 36. Klasyfikacja gruntów wg klas bonitacyjnych

Klasa gleb Powierzchnia w ha Grunty orne (przy pow. gruntów ornych – 5 232 ha) I 256 II 1 804 III a 2 133 III b 513 IV a 197 IV b 98 V 173 VI 58 VI z - Użytki zielone (przy pow. użytków zielonych - 765 ha) I 20 II 208 III 295 IV 132 V 74 VI 36 VI z - Źródło: Urząd Gminy Stare Pole (stan na koniec 2009 roku)

W gminie Stare Pole dużą powierzchnię zajmują grunty dobrych klas bonitacyjnych. Z powodu wysokiej bonitacji gleby te podlegają ustawowej ochronie przed zmianą użytkowania na cele nierolnicze. Konieczna jest ochrona gleb klas I - III przed zmianą dotychczasowego użytkowania, a zatem na tych terenach wskazane jest utrzymywanie funkcji rolniczych. Najdogodniejszymi dla rozwoju osadnictwa są, zatem tereny o glebach klas IV - VI.

4.3.2. DEGRADACJA GLEB

Gleby narażone są na degradację w związku z rozwojem przemysłu, rolnictwa i sieci osadniczej. Ulegają one zarówno degradacji chemicznej, jak i fizycznej.

4.3.2.1. DEGRADACJA NATURALNA GLEB

Większość obszaru gminy zajmują tereny rolnicze. Dlatego też największe zagrożenie stanowi niewłaściwa gospodarka rolna.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 54 Innym czynnikiem, który może w sposób mechaniczny zdegradować pokrywkę glebową jest eksploatacja kopalin. Na terenie gminy Stare Pole nie występuje jednak zagrożenie degradacji powierzchni ziemi spowodowanej tą działalnością. Gmina Stare Pole wykazuje jednak duże zagrożenie niszczenia gleb spowodowane przez czynniki atmosferyczne - wiatr, opady oraz wody powierzchniowe, czego przyczyną jest przede wszystkim mała lesistość gminy.

4.3.2.2. DEGRADACJA CHEMICZNA GLEB

Naturalna odporność gleb na chemiczne czynniki niszczące związana jest ściśle z typem gleb. Najmniejszą odporność na tego typu zagrożenia wykazują gleby luźne i słabo gliniaste, ubogie w składniki pokarmowe, a więc głównie gleby bielicowe. Gleby brunatne, zasobne w składniki pokarmowe i wodę, są odporne na zagrożenia chemiczne. Działania antropogeniczne powodują przechodzenie związków biogennych i innych zanieczyszczeń bezpośrednio do gleby, wód podziemnych i powierzchniowych. Do zwiększenia degradacji przyczyniają się także: rzeźba terenu oraz warunki atmosferyczne. Oznacza to istnienie możliwości zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych przez rozwój antropopresji. Jednym z głównych czynników zmian z strukturze chemicznej gleb jest rolnicze użytkowanie, które może powodować nadmierne przechodzenie składników pokarmowych, takich jak fosfor, potas i magnez do gleby, a tym samym dalej do wód podziemnych. Niewłaściwe używanie nawozów naturalnych i mineralnych może spowodować poważne straty w środowisku. Do najważniejszych elementów, które należy analizować, aby zapewnić właściwą jakość gleb zaliczyć trzeba: - właściwe jakościowo i ilościowo zużycie środków ochrony roślin, - właściwe jakościowo i ilościowo zużycie nawozów mineralnych, - właściwe lokalizowanie pól uprawnych w stosunku do wód powierzchniowych, - właściwą gospodarkę wodno - ściekową oraz system usuwania zwierzęcych odchodów (regulowane częściowo przez Regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie). Ponadto w gminie, we wszystkich miejscowościach i wokół terenów komunikacyjnych występują gleby antropogeniczne przekształcone. Należą one do urbanosoli i industriosoli. W bliskim sąsiedztwie dróg głównych może występować w glebach podwyższona zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i zasolenia.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 55 4.4. WODY PODZIEMNE

Płytkie wody gruntowe na terenie Żuław pozostają na głębokości poniżej 2 m, lokalnie nawet płycej - poniżej 1 m, przy czym ich poziom jest utrzymywany sztucznie przez system melioracyjny. Nieco głębsze położenie zwierciadła wód gruntowych do 3 m związane jest z nieznacznymi lokalnymi wzniesieniami terenu. W rejonie ujęcia wód „Letniki” występuje lej depresyjny obniżający poziom wód gruntowych. Na terenie Pojezierza Iławskiego głębokość występowania wód gruntowych jest bardziej zróżnicowana, uwarunkowana zróżnicowaną rzeźbą terenu. Przeważnie zamyka się w przedziale 1 - 5 m, ale lokalnie osiąga nawet ponad 8 m.

4.4.1. GŁÓWNE ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH (GZWP)

Na terenie powiatu malborskiego, głównie w gminie Stare Pole położony jest Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 203 „Dolina Letniki”. Jest to zbiornik typu dolinowego. Jest słabo izolowany od powierzchni terenu, a w związku z tym narażony na zanieczyszczenia. Zasoby GZWP „Dolina Letniki” oceniono na 10 000 m3 /d, średnią głębokość ujęć na 15 m, jakość wód jako znacznie odbiegającą od normy. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne ujęcia „Letniki”, zaopatrującego Centralny Wodociąg Żuławski, określono na 2 700 m3 /h. Pozwolenie wodnoprawne dopuszcza maksymalny pobór poza sezonem letnim na poziomie 3 3 Qśrd =17 500 m /d (utwory plejstoceńsko - holoceńskie) i Qśrd =1 200 m /d (utwory kredowe) oraz w sezonie 3 3 letnim Qśrd =23 000 m /d (utwory plejstoceńsko - holoceńskie) i Qśrd =1 200 m /d (utwory kredowe). Ujęcie ma wyznaczoną strefę ochrony bezpośredniej i pośredniej. Wschodnia część powiatu, a więc również gmina Stare Pole, wkraczała na obszar Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 204 „Żuławy Elbląskie”, będącego zbiornikiem typu międzymorenowego. Wydzielenie zbiornika unieważniono decyzją nr DG/kdh/ED/489-6322/2001 z dn. 29.06.2001 r.

4.4.2. MONITORING JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH

Wody podziemne, jako główne źródło zaopatrzenia w wodę pitną dla ludności, muszą być pod szczególną ochroną. Ze względu na stosunkowo powolne zmiany w ich jakości, i co za tym idzie, rozciągnięcie w czasie odpowiedzi na zagrożenia antropopresyjne, monitoring

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 56 jakości musi być prowadzony na wszystkich wyznaczonych jednolitych częściach wód podziemnych. Jakość wód podziemnych bada się w ramach monitoringu krajowego, regionalnego i lokalnego. Monitoring wód podziemnych jest systemem kontrolnym oceny dynamiki antropogenicznych przemian wód podziemnych. Polega na prowadzeniu w wybranych, charakterystycznych punktach (punktach obserwacyjnych, otworach, źródłach) powtarzalnych pomiarów stanu głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych i badań ich jakości oraz interpretacji wyników w aspekcie ochrony środowiska wodnego. Jego celem jest wspomaganie działań zmierzających do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych na wody podziemne. Obecnie oceny jakości chemicznej wód podziemnych w punktach pomiarowych dokonuje się w pięcioklasowej skali na podstawie Rozporządzenia Min. Środowiska z dn. 23.07.2008 r., w sprawie kryteriów i sposobu oceny wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Klasyfikacja jakości wód podziemnych jest następująca: - Klasa I - wody o bardzo dobrej jakości, żaden wskaźnik nie przekracza wartości dopuszczalnych dla wód przeznaczonych do spożycia. - Klasa II - wody dobrej jakości, żaden wskaźnik nie przekracza wartości dopuszczalnych dla wód przeznaczonych do spożycia z wyjątkiem żelaza i manganu. - Klasa III - wody zadowalającej jakości, mniejsza część wskaźników przekracza wartości dopuszczalne dla wody przeznaczonej do spożycia. - Klasa IV - wody niezadowalającej jakości, większość wskaźników przekracza wartości dopuszczalne dla wody przeznaczonej do spożycia. - Klasa V - woda złej jakości, woda nie spełnia wymagań określonych dla wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi.

Badania wód podziemnych prowadzone są w sieci krajowej, regionalnej i lokalnej. W sieci krajowej są prowadzone przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie, a w regionalnej przez WIOŚ w Gdańsku. Na terenie gminy Stare Pole jest zlokalizowany punkt pomiarowy w miejscowości Ząbrowo.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 57 TABELA 37. Jakość zwykłych wód podziemnych w latach 2004 - 2008 r.

Miejscowość Malbork Ząbrowo Stratygrafia wód Czwartorzędowe Czwartorzędowe RZGW Gdańsk Gdańsk Rok 2005 2004 2004 2004 2004 2007 2008 Klasa czystości IV IV IV IV IV III IV NH , Fe, Mn, Wskaźniki decydujące o klasie 4 Mn Mn Mn Mn - HCO3 NH4 Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w latach 2004 - 2008

Sieć lokalna Badania wód podziemnych w sieciach lokalnych są realizowane w rejonie składowisk odpadów, stacji paliw, zakładów przemysłowych i ujęć wody. Na terenie gminy Stare Pole jest zlokalizowane składowisko odpadów, w miejscowości Szaleniec. Składowisko odpadów komunalnych w Szaleńcu zlokalizowane jest w południowej części Żuław Wiślanych, przy granicy gmin Stare Pole i Dzierzgoń. Obiekt usytuowany jest na otwartej przestrzeni rolniczej wsi Szaleniec, w odległości około 0,9 km od najbliższych zabudowań mieszkalno - gospodarskich. Funkcjonuje od początku lat 90 - tych XX wieku; wykonane zostało na gruncie rodzimym (namuły piaszczyste i piaski drobnoziarniste) bez uszczelnienia podłoża. Teren wokół składowiska stanowi płaski obszar, porozcinany gęstą siecią rowów melioracyjnych. W odległości około 400 m od składowiska przypływa Tyna Górna oraz Tyna Wysoka. Składowisko w Szaleńcu położone jest w odległości około 8 km na południowy - wschód od ujęcia „Letniki” w Ząbrowie. W system sieci monitoringowej na składowisku odpadów w m. Szaleniec wchodzą następujące punkty obserwacyjne: - 3 piezometry monitorujące jakość wód podziemnych (P1, P2, P3); - zbiornik odcieków; - studzienka odgazowująca S1.

Dane dotyczące monitoringu składowiska odpadów zostały zaczerpnięte z wyników badań wykonanych przez Zakład Inżynierii Środowiska „EKO - PROJEKT”. W wyniku uzyskanych uśrednionych wyników badań zaobserwowano nieznacznie podwyższone wartości przewodności elektrolitycznej właściwej w dwóch punktach obserwacyjnych P2 i P3, które ukształtowały się w granicach wód II klasy jakości. Dodatkowo w całej sieci monitoringowej odnotowano nieznacznie wyższe średnie stężenia ogólnego węgla organicznego charakterystyczne dla II klasy jakości wód podziemnych. Pozostałe badane wskaźniki posiadają wartości odpowiadające wodom I klasy jakości.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 58 Porównując wyniki otrzymane w poszczególnych seriach pomiarowych odnotowano jednokrotny dość wyraźny wzrost stężenia ogólnego węgla organicznego w IV kwartale w punkcie kontrolnym P1 oraz w II kwartale w punkcie P3. Pozostałe analizowane parametry posiadają wartości na zbliżonym poziomie co do rzędu wielkości.

Ryc. 4. Zmienność wartości odczynu (pH) w badanych piezometrach w 2008 r. Źródło: Raport z monitoringu składowiska odpadów w m. Szaleniec wykonany przez EKO-PROJEKT

Ryc. 5. Zmienność wartości przewodności elektrolitycznej właściwej w badanych piezometrach w 2008 r. Źródło: Raport z monitoringu składowiska odpadów w m. Szaleniec wykonany przez EKO-PROJEKT

Ryc. 6. Zmienność wartości ogólnego węgla organicznego (OWO) w badanych piezometrach w 2008 r. Źródło: Raport z monitoringu składowiska odpadów w m. Szaleniec wykonany przez EKO-PROJEKT

Na podstawie badań laboratoryjnych próbek wód odciekowych nie stwierdzono podwyższonych zawartości żadnego z badanych wskaźników za wyjątkiem ogólnego węgla organicznego (OWO), który w obu seriach pomiarowych przekroczył dopuszczalną wartość

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 59 zanieczyszczenia w ściekach przemysłowych wprowadzanych do wód lub do ziemi (Dz. U. 2006, Nr 137, poz. 984).

4.4.3. ŹRÓDŁA PRZEOBRAŻEŃ WÓD PODZIEMNYCH

Wody podziemne znajdujące się na obszarze gminy Stare Pole mogą być narażone na różnego rodzaju czynniki degradujące wpływające na ich jakość i zasobność. Do czynników mogących być źródłem przeobrażeń wód podziemnych na terenie gminy zaliczamy: - ujęcia wód podziemnych; - gnojownie przy gospodarstwach rolnych (bez pryzm obornikowych); - parki maszyn rolniczych dużych gospodarstw rolnych; - miejsca składowania na powierzchni terenu nawozów, środków ochrony roślin i innych substancji chemicznych; - obszary zamieszkałe bez odpowiedniej infrastruktury kanalizacyjnej (nieszczelne szamba; - spływy zanieczyszczonych wód z terenów komunikacyjnych i magazynowych (także z terenu lotniska w Królewie, gdzie prowadzony jest w związku z tym monitoring wód związany z możliwością zanieczyszczenia wód substancjami ropopochodnymi). Ponadto w sytuacjach klęsk żywiołowych i poważnych awarii, może nastąpić zagrożenie spowodowane następującymi czynnikami: - zalanie przez wody powodziowe terenów oczyszczalni ścieków; - awarie komunikacyjne pojazdów przewożących substancje szkodliwe; - awarie w zakładach przemysłowych. Wody podziemne o znaczeniu dla zaopatrzenia w wodę to głównie wody czwartorzędowe, zwykle nie najlepszej jakości, o słabej izolacji od powierzchni. Duże zawartości substancji organicznej, powodującej wytworzenie redukcyjnych w środowisku wód podziemnych, wpływają między innymi na wysokie stężenia siarczanów, żelaza i manganu. Centralna i południowa część Żuław Wiślanych to teren tzw. „anomalii fluorkowej”. Na obszarze tym, zarówno w wodach podziemnych utworów kredy, jak i czwartorzędu notuje się ponadnormatywne (ok. 5 mg/dm3 ) ilości fluoru. Anomalia ta jest pochodzenia neogenicznego. Ponadto na dużych obszarach Żuław, szczególnie w części centralnej i północnej, w przypowierzchniowych utworach czwartorzędu wody podziemne są zasolone. Jest to zasolenie młodoreliktowe związane z kształtowaniem się delty Wisły w holocenie. Ze względu na bardzo powolny przepływ wód podziemnych oraz strefy ich stagnacji,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 60 obszar Żuław narażony jest także na zanieczyszczenia migrujące z powierzchni terenu wraz z wodami opadowymi. Odrębnym problemem są zanieczyszczenia rolnicze objawiające się ponadnormatywnymi stężeniami związków azotu w wodach podziemnych. Na obszarze Żuław charakterystyczne są anomalie azotu amonowego, których źródeł należy upatrywać w lokalnych skażeniach rolniczych. Wysokie stężenia azotu azotanowego obserwowane są głównie w studniach kopanych.

4.4.4. OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH

Zgodnie z art. 51 ustawy Prawo Wodne z dn. 18.07.2001 r. (t. j. z 2005 r. Dz. U. Nr 230, poz. 2019) w celu zapewnienia odpowiedniej jakości wody ujmowanej do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia oraz zaopatrzenia zakładów mogą być ustanawiane strefy ochronne ujęć wód. Strefę ochrony dzieli się na teren ochrony bezpośredniej i pośredniej. Strefy ochronne wokół poszczególnych ujęć wody podziemnej ustanawia dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej lub w przypadku wyznaczenia tylko terenu ochrony bezpośredniej - organ wydający pozwolenie wodnoprawne (Starosta Powiatowy), na wniosek i koszt właściciela ujęcia wody, wskazując zakazy, nakazy, ograniczenia oraz obszary, na których obowiązują. Konieczność ustanowienia stref ochronnych wynika z analizy warunków hydrogeologicznych rejonów ujęcia. Zadaniem stref ochronnych jest pełne zabezpieczenie terenu ujęcia oraz obszaru oddziaływania na ujęcie przed przypadkowym lub umyślnym zanieczyszczeniem, co może doprowadzić do pogorszenia jakości zasobów wodnych. Ujęcie wód podziemnych „Letniki” zaopatrujące CWŻ w wodę pitną, posiada ustanowioną strefę ochroną obejmującą zarówno teren ochrony bezpośredniej, jak i teren ochrony pośredniej. Strefa ta została ustanowiona decyzją Wojewody Elbląskiego (Nr OŚ-VI-6226/5/95) z dnia 28.02.1995 r. Zmieniono ją następnie decyzją Wojewody Pomorskiego (Nr OŚ-V-6814/7/01/er/955) z dnia 06.07.2001 r. W decyzjach tych wskazano zakazy, nakazy i ograniczenia obowiązujące w strefie ochronnej.

W granicach terenu ochrony bezpośredniej w strefie ochronnej ujęcia należy: - odprowadzać wody opadowe w sposób uniemożliwiający przedostawanie się ich do urządzeń służących do poboru wody, - zagospodarować teren zielenią, - odprowadzać poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieki z urządzeń sanitarnych, służących do użytku osób zatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 61 - ograniczyć do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody.

W granicach terenu ochrony pośredniej w strefie ochronnej ujęcia: Na terenach ochrony pośredniej może być zabronione lub ograniczone wykonywanie robót oraz innych czynności powodujących zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub wydajności ujęcia, a w szczególności: - wprowadzenie ścieków do wód lub do ziemi, - rolnicze wykorzystanie ścieków, - przechowywanie lub składowanie odpadów promieniotwórczych, - stosowanie nawozów oraz środków ochrony roślin, - budowa autostrad, dróg oraz torów kolejowych, - wykonywanie robót melioracyjnych oraz wykopów ziemnych, - lokalizowanie zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierząt, - lokalizowanie magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji, a także rurociągów do ich transportu, - lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych lub przemysłowych, - mycie pojazdów mechanicznych, - urządzanie parkingów, obozowisk oraz kąpielisk, - lokalizowanie nowych ujęć wody, - lokalizowanie cmentarzy oraz grzebanie zwłok zwierzęcych.

4.5. WODY POWIERZCHNIOWE

4.5.1. SIEĆ RZECZNA

Region wykazuje szczególną specyfikę krążenia wód, z wyraźnie zaznaczonymi różnicami między Żuławami i Pojezierzem Iławskim. Wspólną cechą całości jest stosunkowo słabe zasilanie opadowe lokalnych zlewni, relatywnie znaczna rola wód tranzytowych spoza terenu powiatu w krążeniu podziemnym i powierzchniowym, wreszcie znacząca, a nawet decydująca rola gospodarki wodnej człowieka w stworzeniu i utrzymaniu w specyficznej, zmienionej antropogenicznie równowadze lokalnych stosunków wodnych. W skomplikowanym układzie hydrograficznym delty Wisły silnie zmienionym przez funkcjonowanie urządzeń hydrotechnicznych wydzielono zlewnie I rzędu: - Wisły (przepływ średni 1 080 m3 /s), - Szkarpawy (przepływ średni 2,07 m3 /s), - Nogatu (5,95 m3 /s),

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 62 - Elbląga (9,30 m3 /s). Zlewnię rzeki Elbląg (głównie gm. Stare Pole) tworzą zlewnie II rzędu Tiny (0,90 m3 /s) i Fiszewki (0,92 m3 /s). Zlewnia Nogatu obejmuje poza międzywalem również zlewnie Kanału Juranda, Kanału Ulgi i kilku innych mniejszych cieków spływających z wysoczyzny w obrębie miasta i gminy Malbork. Głównym źródłem zasilania Nogatu jest położona w sąsiednim powiecie sztumskim zlewnia rzeki Liwy (990,8 km2 ). Zlewnia Nogatu jest zasadniczo w całości odwadniana grawitacyjnie, choć odpływ jest sztucznie regulowany przez liczne urządzenia hydrotechniczne i kanały. W zlewni Elbląga obszerne fragmenty są odwadniane sztucznie przez przepompownie. Kwestia odwadniania części gminy w dorzeczu tzw. Starego Nogatu, teoretycznie przynależącego do zlewni Fiszewki jest problematyczna. Informacje uzyskane w gminie oraz częściowo materiały powiatowe wskazują na aktualne odwadnianie tej części terenu poprzez stację pomp do Nogatu. Wszystkie cieki są uregulowane, skanalizowane i nie posiadają naturalnych koryt, maja też małe spadki. Powoduje to małą zdolność samooczyszczania się wód. Główne cieki gminy to: - Nogat - w granicach gminy (w całości odcinek graniczny) 13,74 km, a powiatu około 30,6 km. Koryto rzeki jest szerokie i waha się od 100 - 300 m. Głębokości przy średnim stanie wody wynoszą od 2,30 - 3,00 m. - Rzeka Tyna Dolna - 10,49 km, - Rzeka Tyna Górna - 9,09 km (w tym ok. 7,6 km odcinek na granicy powiatu), - Rzeka Tyna Mała - 6,75 km, - Rzeka Fiszewka - 3,6 km. Łączna długość kanałów sieci podstawowej wynosi 64,1 km, sieci szczegółowej - 436,8 km. Ważniejsze kanały to: - Kanał B Kaczynos - 6,10 km, - Kanał A Stary Nogat - 12,94 km, - Kanał Leniwy Nogat - 5,0 km, - Kanał Ząbrowski - 3,92 km, - Kanał A Królewo - 8,35 km.

4.5.2. ZBIORNIKI WODNE

Obszar gminy Stare Pole nie należy do obszarów o dużej jeziorności. Znajduje się tutaj wiele małych zbiorników wodnych, w większości bez nazwy. Na Żuławach są to przeważnie starorzecza.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 63 Niewątpliwie stanowią one obiekty wartościowe przyrodniczo już z racji naturalnego charakteru w intensywnie przekształconym antropogenicznie krajobrazie rolniczym. Niektóre mają też znaczenie rekreacyjne, jak jeziorko Ząbrowo o pow. 1,96 ha. Obraz ten uzupełnia pewna ilość zbiorników wodnych pochodzenia antropogenicznego - stawów i sadzawek parkowych i wiejskich oraz glinianek. Z danych z POŚ, z 2004 r. gmina Stare Pole jest wyjątkowo uboga w zbiorniki wodne. Wiele z tych zbiorników, zwłaszcza płytkie starorzecza, zmniejsza swoją powierzchnię. Do nielicznych zbiorników przebadanych pod względem jakości wód na terenie powiatu należy jeziorko Ząbrowo w zasięgu strefy ochrony pośredniej ujęcia wód „Letniki”. W stosunku do obowiązujących norm z przekroczeniami wartości dopuszczalnych mieliśmy tam do czynienia we wskaźniku ChZT i zawartości fenoli (POŚ, 2004 r.).

4.5.3. SYSTEMY MELIORACYJNE I URZĄDZENIA WODNE

Utrzymywaniem cieków i urządzeń podstawowych zajmuje się państwo poprzez właściwy Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, natomiast urządzeniami szczegółowymi właściciele nieruchomości pod kontrolą Starostwa Powiatowego. Z danych zaczerpniętych z POŚ z 2004 r. wynika, że zmeliorowana powierzchnia wynosi ogólnie 5 930 ha (objętych utrzymaniem jest 3 415 ha): - grunty orne zmeliorowane 4 432 ha (2 500 ha objętych utrzymaniem), - grunty orne nawadniane 40 ha (0), - grunty orne zdrenowane 1 006 ha (600 ha), - trwałe użytki zielone zmeliorowane 1 498 ha (915 ha), - trwałe użytki zielone nawadniane 20 ha (0), - trwałe użytki zielone zdrenowane 60 ha (50 ha), - zagospodarowane trwałe użytki zielone 1 498 ha (0), - rurociągi z wyjątkiem deszczownianych 5,7 km, - powierzchnia zdrenowanych użytków rolnych 1 066 ha, - powierzchnia wyposażona w urządzenia deszczowniane 40 ha. Zmeliorowany obszar uzbrojony jest w sieć 64,1 km kanałów i 436,8 km rowów szczegółowych. Stan techniczny urządzeń szczegółowych jest niezadowalający, są to urządzenia stare, wyeksploatowane, wymagające kosztownych napraw. Jest to w dużej mierze wynikiem braku gruntownej, jak i bieżącej konserwacji. Widoczny jest też brak dbałości o te urządzenia samych użytkowników gruntów. Co roku wykonuje się jednak liczne prace polegające na okoszeniu i odmuleniu rowów melioracyjnych oraz pracach drenarskich.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 64 4.5.4. ZAGROŻENIE POWODZIĄ

Za obszar zagrożenia powodziowego uważa się każdy obszar znajdujący się w zasięgu wielkich wód danej rzeki niezależnie od tego, czy jest on zalewany, czy też chroniony przed zalaniem. Obszar gminy Stare Pole potencjalnie zagrożony jest wodami Nogatu oraz Wisły. Głównym zagrożeniem naturalnym na tym terenie są powodzie. Na obszarze Żuław powszechnie występuje zagrożenie powodziowe, choć zabezpieczenia od strony Wisły i Nogatu wydają się solidne (co prawda w przypadku Nogatu nie wszędzie ciągłe, ale i realne przepływy są tu niewielkie). Na poziom wody w ujściowych odcinkach Nogatu i Szkarpawy mają istotny wpływ spiętrzenia sztormowe wód Zalewu Wiślanego, ale zabudowa hydrotechniczna powoduje, że wpływ ten na obszar powiatu malborskiego już nie sięga. Do najbardziej zagrożonych terenów należy część depresyjna oraz przydepresyjna delty, w szczególności fragment miast: Nowy Staw, Malbork oraz gmin: Lichnowy, Malbork, Nowy Staw, Stare Pole . Zagrożenia powodziowe na tereny gminy znajduje się w okolicach następujących obszarów: - od strony rzeki Tyny Górnej - istnieje zagrożenie przy spływie wód roztopowych i opadowych, szczególnie przy wysokich stanach wód rzeki Elbląg. Tereny zagrożone to wsie w gminie to Szaleniec, Złotowo i Kławki, - od strony rzeki Fiszewki - zagrożenie powodzią występuje szczególnie w okresie spływu wód roztopowych przy zalodzeniu koryta rzeki. Zagrożone tereny to wieś Ząbrowo. Należy pamiętać, że samo już zaniechanie sztucznego odwadniania spowodować musi podtopienie przez wody gruntowe rozległych terenów depresyjnych i przydepresyjnych. Ponadto występujące na obszarze minimalne nachylenia terenu oraz występowanie obszarów depresyjnych powodują bardzo powolny spływ wód w przypadku zalania terenów. Z tego względu zasadnicze znaczenie mają nie tylko główne urządzenia przeciwpowodziowe (np. wały), ale wszystkie urządzenia hydrotechniczne związane z regulowaniem gospodarki wodnej na terenie powiatu. Na terenie gminy Stare Pole funkcjonuje 37,5 km wałów przeciwpowodziowych. Wały chronią obszar 2 474 ha. Na terenie gminy funkcjonuje 6 stacji pomp odwadniających, które obsługują obszar 2 554 ha. Pompownia melioracyjna jest podstawowym elementem systemów odwadniających, w których odpływ grawitacyjny wody nie jest możliwy. Pompownie połączone są siecią kanałów z odwadnianym obszarem. Ma to istotny wpływ na rolnicze i bytowe wykorzystanie obszarów oraz na jakość cieków. W przypadku cieków można zaobserwować zmiany wskaźników stężenia tlenu rozpuszczonego, ChZT-Cr i BZT5 . Na przykład w miesiącach letnich, w okresie małych przepływów i długich przerw w pracy

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 65 pompowni mogą powstawać warunki, które sprzyjają utlenianiu substancji, które dostała się do wód. Proces ten przejawia się redukcją wartości ww. parametrów. Brak turbulencji i falowania uniemożliwia uzupełnienie zużytego na tlenu i może prowadzić do „przyduchy” i ograniczać różnorodność gatunkową ichtiofauny.

4.6. STAN ZANIECZYSZCZENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH

Główne źródła emisji zanieczyszczeń

Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych (także podziemnych) możemy podzielić na punktowe (np. wyloty ścieków), liniowe (np. drogi - spływ zanieczyszczeń), obszarowe (np. rolnictwo - nawożenie, środki ochrony roślin). Zgodnie z definicją zawartą w ustawie Prawo wodne, ścieki, to wprowadzane do wód lub do ziemi: - wody zużyte, w szczególności na cele bytowe lub gospodarcze, - ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy, przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach o nawozach i nawożeniu, - wody opadowe lub roztopowe, ujęte w systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni, w szczególności z miast, portów, lotnisk, terenów przemysłowych, handlowych, usługowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów, - wody odciekowe ze składowisk odpadów i miejsc ich magazynowania, - wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych.

Podstawą systemu obserwacji i kontroli jakości wód powierzchniowych są: - monitoring diagnostyczny - ogólna ocena stanu części wód (chemicznego i ekologicznego) oraz długoterminowe zmiany tego stanu, wykorzystywane przy opracowywaniu planów gospodarowania wodami w dorzeczu. Monitoring ten obejmuje szerokie spektrum pomiaru wskaźników chemicznych z elementami biologicznymi, wspomaganymi przez odpowiednie elementy hydromorfologiczne; - monitoring operacyjny , stosowany do tych części wód, których stan jest obecnie oceniony jako słaby lub zły, które są zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu ekologicznego do roku 2015. Jego zadaniem jest dostarczenie informacji niezbędnej do oceny, czy stosowane w takich częściach wód programy naprawcze osiągają swój cel. Monitoring ten powinien służyć do oceny krótkoterminowych zmian jakości

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 66 wód powierzchniowych, a zakres pomiarowy powinien obejmować wskaźniki podstawowe oraz specyficzne, dobrane do rodzaju presji; - monitoring badawczy , stosowany do tych części wód, których stan jest słabo rozpoznany, a zakres badań nie daje możliwości jednoznacznej oceny stanu czystości wód. Prezentowane poniżej wyniki badań jakości wód oparte są na obowiązujących ówcześnie (rok prowadzenia badań) oraz obecnie rozporządzeniach. Zakres i częstotliwość wykonywanych badań ustala się zgodnie z rozporządzeniami wykonawczymi do ustawy Prawo Wodne: - rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 04.10.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455); - rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 23.12.2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093); - rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 27.11.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728); - rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 11.02.2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284); - rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 20.08.2008 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008).

Klasyfikacja dla prezentowania stanu wód powierzchniowych przestawia się następująco: - klasa I, wody o bardzo dobrej jakości, które spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia (A1), a wskaźniki biologiczne nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne, - klasa II, wody dobrej jakości, które spełniają w odniesieniu do większości wskaźników wymagania określone dla wód powierzchniowych przeznaczonych do spożycia (A2), a wartości biologicznych wskaźników wskazują niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 67 - klasa III, wody zadowalającej jakości, które spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (A2), a wartości biologicznych wskaźników jakości wód wskazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych, - klasa IV, wody niezadowalającej jakości, które spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (A3), a wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych, - klasa V, wody złej jakości, które nie spełniają wymagań dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, a wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych.

TABELA 38. Klasy czystości wód powierzchniowych

Klasa wód Charakterystyka Kolor Klasa I wody o bardzo dobrej jakości - wskaźniki biologiczne nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne niebieski Klasa II wody dobrej jakości - wartości biologicznych wskaźników wskazują niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych zielony Klasa III wody zadowalającej jakości - wartości biologicznych wskaźników jakości wód wskazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych żółty wody niezadowalającej jakości - wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany Klasa IV pomarańczowy ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych wody złej jakości - wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na Klasa V czerwony zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych 4.6.1. MONITORING JEZIOR

Na terenie gminy Stare Pole nie ma zlokalizowanych zbiorników wodnych, które byłyby badane przez WIOŚ w Gdańsku w ramach monitoringu wód powierzchniowych, jezior, ze względu na ich zbyt małą powierzchnię.

4.6.2. MONITORING RZEK

Badania rzeki Nogat były przeprowadzane w Malborku, w latach 2005 - 2008, na następujących punktach kontrolnych: - Nogat, powyżej Malborka - 46,0 km,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 68 - Nogat, poniżej Malborka (Janówka) - 38,5 km. Na terenie gminy Stare Pole nie ma zlokalizowanych punktów monitoringu rzeki Nogat.

TABELA 39. Ocena stanu czystości rzeki Nogat

Lokalizacja Wskaźniki Wskaźniki Nazwa Km Gmina / Klasa Klasa Rok punktu RZGW odpowiadająca odpowiadająca V cieku rzeki powiat sanitarna ogólna pomiarowego IV klasie klasie Temp. wody, IV IV ChZT-Cr, Poniżej zaw. og., tlen 2006 38,5 (kolor (kolor OWO, azot Malborka rozp., BZT , pomarańczowy) pomarańczowy) 5 Kjeld. rtęć, LBCfek, Ibiot Powyżej III III Fosforany, 46,0 Malbork / ChZT-Cr Nogat Malborka Gdańsk (kolor żółty) (kolor żółty) fosfor og. malborski 2005 IV Poniżej III Zawiesina, Tlen rozp., 38,5 (kolor Malborka (kolor żółty) ChZT-Cr, selen BZT5 pomarańczowy) Poniżej IV 2004 38,5 b.d. b.d. Malborka (kolor pomarańczowy) Źródło: Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego w 2004, 2005 i 2006 r.

Zgodnie z danymi pochodzącymi z roku 2008, opracowanymi na podstawie rozporządzenia Min. Środowiska z dn. 20.08.2008 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, jakość wód rzeki Nogat, w punkcie Janówka w 33,5 km rzeki (gm. Stare Pole) przedstawia się następująco:

TABELA 40. Ocena jednolitej części wód rzeki Nogat w 2008 roku

Nazwa elementy stan / jednostek stan km fizyko- potencjał stan wód RZGW Zlewnia części wód biologiczny chemiczne ekologiczny rzeki Zlewnia dobry poniżej dobrego umiarkowany zły Nogat 33,5 Gdańsk Zalewu (kolor zielony) (kolor czerwony) (kolor żółty) (kolor czerwony) Wiślanego Źródło: Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego w 2008 roku

TABELA 41. Zmiany jakości wód rzeki Nogat w latach 2004 - 2006

Parametr Rzeka Stanowisko 2004 2005 2006 Wartości średnioroczne Azot ogólny (mgN/dm3) 2,16 2,19 2,67

3 Poniżej Azotany (mgNO2/dm ) 3,69 3,88 4,98 Malborka Fosfor ogólny (mgP/l) 0,19 0,19 0,23 Chlorofil (ng/l) 34,0 26,6 14,6 Nogat Azot ogólny (mgN/dm3) b.d. 1,97 b.d.

3 Powyżej Azotany (mgNO2/dm ) b.d. 4,00 b.d. Malborka Fosfor ogólny (mgP/l) b.d. 1,30 b.d. Chlorofil (ng/l) b.d. 16,1 b.d. Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2004, 2005 i 2006 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 69 Zgodnie z danymi WIOŚ z 2008 roku, na trzech punktach pomiarowych na terenie powiatu malborskiego, na rzece Nogat, stwierdzono, że wody są zeutrofizowane (eutrofizacja komunalna, dane pochodzące z lat 2004 - 2007).

Ocena przydatności wód do bytowania ryb w warunkach naturalnych

Na podstawie zapisów w Prawie Wodnym (Dz. U. z 11.10.2001 r., art. 92) Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej zostały zobligowane do wyznaczenia wód powierzchniowych do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych oraz umożliwiające ich migrację. Ocenę przydatności wód do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych wykonuje się w oparciu o rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 04.10.2002 r., w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. Rzeką przebadaną w tym zakresie, na terenie powiatu malborskiego była rzeka Nogat. Niestety przytoczone dane pochodzą z roku 2006, więc nie można ich traktować jako reprezentatywnych także w stosunku do roku 2008 i 2009. Brak aktualnych wyników badań spowodowany jest brakiem prowadzenia badań na tym obszarze przez WIOŚ w Gdańsku. Pomimo negatywnej oceny jakości wód w rzekach gminy, w warunkach naturalnych bytuje wiele gatunków ryb. Prowadzona jest na nich gospodarka rybacka przez Polski Związek Wędkarski.

TABELA 42. Przydatność do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych wód rzeki Nogat

Punkt Zawiesina Tlen BZT Azot Amoniak Fosfor Związki Węglow. Rzeka Nogat Temp. pH 5 Azotyny Cynk Miedź pomiarowy ogólna tozpusz. amonowy amonowy og. fenolowe ropopoch. Janówka 2008 gm. Stare b.d. kn kn kn kc b.d. kc kn kc kn kn b.d. b.d. Pole Poniżej 2006 kz kn kn kn kc kn kn kc kc kn kn kn kn Jakość Malborka wód Poniżej kz kc kn kn kc kn kn kc kc kn kn kn kn Malborka 2005 Powyżej kz kn kn kn kz kn kn kc kc kn kn kn kn Malborka Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2005 i 2006 r.

Legenda

Warunki spełnione dla ryb łososiowatych i karpiowatych Warunki spełnione tylko dla ryb karpiowatych Warunki nie są spełnione dla obu gatunków ryb kn (kolor niebieski) kz (kolor zielony) kc (kolor czerwony)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 70 4.6.3. KĄPIELISKA

O możliwości rekreacyjnego wykorzystania wód decyduje ich jakość, którą określają przepisy podane w rozporządzeniu Min. Zdrowia z dn. 16.10.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. Nr 183 poz. 1530) i rozporządzeniu Rady Ministrów z dn. 06.05.1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz. U. Nr 57 poz. 358). Miejsca zwyczajowo wykorzystywane do kąpieli, pozostające najczęściej w gestii organów samorządowych, charakteryzują się nadal zmiennym stanem sanitarno -technicznym. Z jednej strony poprawia się zagospodarowanie tych miejsc (powstają pomosty, sanitariaty), z drugiej strony pojawiają się kłopoty z utrzymaniem ich we właściwym stanie sanitarno - porządkowym. W gminie Stare Pole, PSSE w Malborku nie przeprowadza aktualnie badań wody, mimo, że są one wykorzystywane przez lokalną ludność dla celów rekreacji. Rzeka Nogat została uznana przez powiatowego Inspektora Sanitarnego za przydatną do celów kąpielowych.

4.7. ŹRÓDŁA I TENDENCJE PRZEOBRAŻEŃ WÓD POWIERZCHNIOWYCH

Do czynników wpływających na jakość wód powierzchniowych należą uwarunkowania naturalne, takie jak warunki klimatyczne i hydrologiczne, czy zdolność samooczyszczania zbiorników wodnych oraz zanieczyszczenia antropogeniczne. Powodem dużego zanieczyszczenia wód powierzchniowych na terenie gminy Stare Pole są lub mogą być: - niski stopień skanalizowania gminy, zły stan techniczny zbiorników bezod pływowych, - zły stan urządzeń wodnych np. pompowni (korozje urządzeń metalowych), - brak rozwiniętej sieci kanalizacji deszczowej, - dopływ ścieków spoza gminy, - spływ powierzchniowy zanieczyszczeń typu rolniczego ułatwiony przez rzeźbę terenu, małą powierzchnię zadrzewień, gęstą sieć rowów, - nawożenie gleb i stosowanie środków ochrony roślin.

Najważniejszym źródłem zanieczyszczeń rzeki Nogat na terenie gminy Stare Pole jest oczyszczalnia ścieków w Starym Polu.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 71 4.8. KLIMAT

Pod względem klimatycznym teren powiatu, w tym obszar gminy Stare Pole wykazuje cechy charakterystyczne dla pobrzeża Bałtyku, w szczególności stosunkowo łagodną zimę, chłodną wiosnę i niezbyt upalne lato, długą i relatywnie ciepłą jesień, dość częste silne wiatry (wiatry o prędkościach pow. 5,0 m/s występują z częstotliwością 20 - 30 %) oraz relatywnie niskie opady w stosunku do sąsiednich jednostek pojeziernych. Przeważa generalnie cyrkulacja zachodnia, toteż widoczne jest zjawisko cienia opadowego wysoczyzn pojezierza i pobrzeża Kaszubskiego, ale częste są też wiatry z południa i południowego zachodu. Generalnie w stosunku do obszarów otaczających klimat jest cieplejszy, zarówno latem jak i zimą. Można go uznać za relatywnie korzystny zarówno w kategoriach klimatu odczuwalnego jak i agroklimatu. Położenie w rejonie rolniczo - klimatycznym dzielnicy gdańskiej, odznaczającym się cechami klimatu morskiego powoduje, że obszar ten wykazuje najmniejsze amplitudy średnich temperatur rocznych. Okres zimowy z reguły ma przebieg łagodny, niemniej przymrozki notowane są nawet w miesiącu czerwcu. Równinny teren Żuław sprawia, że zasięg łagodzącego wpływu Bałtyku jest tutaj większy niż na wzniesieniach morenowych pozostałej części powiatu. Średnia temperatura wynosi: średnia roczna 7,8o C, a średnia za okres wegetacji 14,8o C. Jednym z podstawowych czynników klimatycznych, od którego zależy wegetacja są opady atmosferyczne. Średnie wieloletnie sumy opadów rocznych wynoszą 503,4 mm, a średnie sumy opadów za okres wegetacji wynoszą 328,4 mm. Klimat lokalny na Żuławach modyfikowany jest przez wylesienie i płytkie zaleganie wód gruntowych oraz bogactwo sieci hydrograficznej. Podniesiona wilgotność powietrza zwiększa bezwładność termiczną i częstotliwość występowania mgieł.

4.8.1. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

4.8.1.1. STAN CZYSTOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

Monitoring powietrza

Ocenę stanu aerosanitarnego za 2008 rok wykonano poprzez porównanie uzyskanych wyników pomiarów ze stacji pomiarowych z dopuszczalnymi i docelowymi poziomami zanieczyszczeń, określonymi przez Min. Środowiska w rozporządzeniu z dn. 3.03.2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47 poz.281).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 72 Celem monitoringu powietrza atmosferycznego jest sporządzenie ocen 5-letnich i ocen rocznych. Ocen dokonuje się odrębnie ze względu na ochronę zdrowia ludzi i odrębnie ze względu na ochronę roślin. Oceny roczne polegają na klasyfikacji stref ze względu na porównanie wyników pomiarów prowadzonych w poszczególnych strefach z poziomami dopuszczalnymi. W przypadku zaliczenia strefy w wyniku oceny rocznej do klasy C dla zanieczyszczeń, dla których obowiązują poziomy dopuszczalne lub docelowe, sejmik województwa zobowiązany jest w drodze uchwały do określenia programów ochrony powietrza dla tych stref. Gmina Stare Pole znajduje się w zasięgu strefy malborsko - sztumskiej (kod PL22.07.z.03). Obejmuje ona następujące powiaty: nowodworski, malborski, sztumski. Do roku 2006 powiat malborski znajdował się natomiast w strefie malborskiej, która obejmowała jedynie omawiany powiat. Poniżej przedstawiona została roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego w tej strefie (2007 r.). Pod pojęciem strefy kryją się aglomeracje o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy oraz obszary jednego lub więcej powiatów położonych na obszarze tego samego województwa, niewchodzących w skład aglomeracji. Strefa malborsko - sztumska obejmuje obszar 1 897 km2 i w jej zasięgu mieszka 141 147 ludzi.

Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegających ocenie jest zaliczenie strefy do jednej z poniżej wymienionych klas: ● klasa A - stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych; ● klasa B - stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; ● klasa C - stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, a w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony - poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy celów długoterminowych.

TABELA 43. Klasyfikacja stref dokonana w wyniku rocznej oceny za rok 2008 wraz z porównaniem z klasyfikacjami za lata 2005 – 2007

Klasa strefy ze względu na: Ochronę zdrowia Ochronę roślin Aglomeracja Klasa Klasa Benzo Strefa SO NO PM10 Pb C H CO arsen Kadm Nikiel Ozon ogólna SO NO ogólna 2 2 6 6 (α)piren 2 2 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 Strefa malborsko - A A A A A A A A A A - A A A A A - A A sztumska Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w roku 2005, 2006, 2007, 2008 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 73 Według raportu WIOŚ z 2008 roku obszar strefy malborsko - sztumskiej został zaklasyfikowany w klasie A. Oznacza to, że wszystkie badane wskaźniki nie wykazywały przekroczeń normy (zarówno ze względu na ochronę zdrowia, jak i roślin). Niekorzystny jest jednak fakt, że strefa ta oraz bezpośrednio również powiat malborski, graniczy ze strefą kwidzyńsko - tczewską, która została zaklasyfikowana do strefy C, w 2007 roku (ze względu na przekroczenia PM-10). W 2008 roku strefę tę zaklasyfikowano natomiast do klasy A. Istnieje jednak zagrożenie, że możliwe jest przedostawanie się zanieczyszczeń z innych terenów. Na terenie gminy Stare Pole nie ma zlokalizowanych punktów monitoringu powietrza. Znajdujące się w najbliższej odległości punkty, w powiecie to: w mieście Malbork (ul. Konopnickiej i Mickiewicza) oraz w mieście Nowy Staw. Jednak wyniki badań z tych punktów nie mogą być traktowane jako reprezentatywne dla całej gminy Stare Pole, ponieważ gmina ta charakteryzuje się mniejszym rozwojem komunikacyjnym i urbanizacyjnym w porównaniu w miastem powiatowym Malbork oraz Nowy Staw, a co się z tym wiąże, emisja zanieczyszczeń z tych terenów jest mniejsza.

TABELA 44. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki na terenie strefy malborsko – sztumskiej

Średnia roczna Obszar Rodzaj 3 Strefa Stacja [ug/m ] strefy pomiaru 2004 2005 2006 2007 2008 Malbork manualny 1 1 0,7 1,2 0,6 ul. Konopnickiej Strefa Powiat malborsko - Nowy Staw b.d. b.d. 12,9 5,8 8,2 malborski sztumska Malbork pasywny b.d. b.d. 7,5 4,2 6,9 ul. Mickiewicza Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w roku 2005, 2006, 2007 r.

TABELA 45. Średnioroczne stężenia dwutlenku azotu na terenie strefy malborsko – sztumskiej

Średnia roczna Obszar Rodzaj 3 Strefa Stacja [ug/m ] strefy pomiaru 2004 2005 2006 2007 2008 Malbork manualny 27 16 16,5 19,3 17,1 ul. Konopnickiej Strefa Powiat malborsko - Nowy Staw b.d. b.d. 18,4 12,8 13,8 malborski sztumska Malbork pasywny b.d. b.d. 23,5 18,9 18,7 ul. Mickiewicza Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w roku 2005, 2006, 2007 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 74 TABELA 46. Średnioroczne stężenia pyłu zawieszonego PM 10 na terenie strefy malborsko - sztumskiej

Średnia roczna Obszar Rodzaj 3 Strefa Stacja [ug/m ] strefy pomiaru 2004 2005 2006 2007 2008 Strefa Powiat malborsko - Malbork reflektomierz 9 6 3,0 b.d. 4,4 malborski sztumska Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w roku 2005, 2006, 2007 r.

TABELA 47. Średnioroczne stężenia benzenu na terenie strefy malborsko sztumskiej

Średnia roczna Obszar Rodzaj 3 Strefa Stacja [ug/m ] strefy pomiaru 2004 2005 2006 2007 2008 Strefa Nowy Staw b.d. b.d. 2,2 2,7 2,3 Powiat malborsko - pasywny malborski sztumska Malbork b.d. b.d. 2,6 2,8 2,2 Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w roku 2005, 2006, 2007 r.

4.8.1.2. ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO

Na terenie gminy Stare Pole znajdują się źródła emisji zanieczyszczeń pyłowo - gazowych z pochodzących głównie z instalacji energetycznych. Emisja ta ma charakter niezorganizowany. Większość emitowanych zanieczyszczeń pochodzi z instalacji służących ogrzewaniu budynków oraz wody użytkowej. Wśród emitowanych zanieczyszczeń dominują: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla oraz pył zawieszony. Większość emisji ciepłowniczej dotyczy indywidualnych siedlisk gospodarczych, w których zainstalowane są piece o niewielkiej mocy. W zdecydowanej większości zabudowań paliwem jest węgiel kamienny. Jednak to właśnie emisja z pojedynczych posesji, instytucji w sposób zdecydowany wpływa na stan sanitarny powietrza. Mniejszym problemem z punktu widzenia lokalnych parametrów czystości powietrza jest niska emisja na terenach zabudowy luźnej, gdyż istnieją tam lepsze warunki przewietrzania i depozycji zanieczyszczeń. Zwiększona emisja zanieczyszczeń pyłowo - gazowych w zdecydowanej części dotyczy sezonu grzewczego. Ważnym czynnikiem zanieczyszczającym powietrze przez cały rok jest rozwój komunikacji samochodowej, a wraz z nią ciągła emisja dwutlenku węgla, tlenku azotu, węglowodorów, związków ołowiu. Biorąc pod uwagę fakt, że przez gminę Stare Pole przechodzi droga krajowa, emisja zanieczyszczeń spalinowych jest zwiększona wzdłuż tego ciągu komunikacyjnego. Ponadto może występować tzw. emisja wtórna, pochodząca ze złej

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 75 jakości nawierzchni ulic i placów, niedostatecznego zabezpieczenia transportu szkodliwych materiałów. Zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł technologicznych mają charakter marginalny, ponieważ w gminie nie ma rozwiniętego przemysłu. Starosta Malborski wydał na terenie gminy Stare Pole jedno pozwolenie na emisję gazów i pyłów do powietrza.

TABELA 48. Wydane pozwolenia na emisję gazów i pyłów na terenie gminy Stare Pole

Pozwolenie na Podmiot odpowiedzialny Rodzaj substancji Emisja roczna emisję 2002

1. NOx 1. 0,0145 2. CO 2. 0,2855 3. Pzaw w tym: 3. 0,2780 4. Fe 4. 0,1358 OS-7644-3/02 5. Mn 5. 0,0328 z dnia 7.06.2002 r. „DAM - ROB” S.A. 6. Cu 6. 0,0117 7. F 7. 2,0800 Zmieniona Z siedzibą: 8. Cr 8. 2,1130 decyzją nr ul. 29 Stycznia 9, 9. węglowodory alifatyczne 9. 0,0945 OS 7644/1/08-3 14 - 230 Zalewo 10. ksylen 10. 0,0350 z dnia 11. węglowodory aromatyczne 11. 0,2170 04.06.2008 r. Obiekt: 12. etylobenzen 12. 0,1000 (zmiana nazwy) ul. Marynarki Wojennej 2 C 13. octan etylu 13. 0,1470 82 - 220 Stare Pole 14. octan butylu 14. 0,0420 obowiązuje do 07.06.2012 r. 15. izobutanom 15. 0,0287 16. aceton 16. 0,004 17. propylenobenzen 17. 0,0180 18. butanol 18. 0,000042 Źródło: Starostwo Powiatowe w Malborku, pozwolenia na emisję gazów i pyłów do powietrza (stan na koniec 2009 roku)

Ponadto podmiotami, które mają duży udział w ogólnej emisji zanieczyszczeń, na terenie gminy są m. in. (POŚ, 2005 r.): - Zespół Szkół, Stare Pole, - Przedszkole, Stare Pole, - Zakład Produkcji Wody, Ząbrowo, - Urząd Gminy, Stare Pole, - Gminny Ośrodek kultury i Sportu, Stare Polu, - Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Stare Pole, - „ROJA” R. i J. Płachta, Złotowo, - Urząd Pocztowy, Stare Pole.

Stan czystości powietrza na terenie gminy Stare Pole spowodowany jest przede wszystkim emisją zanieczyszczeń ze źródeł znajdujących się na terenie gminy oraz pochodzących z terenów sąsiednich. Zanieczyszczenia „obce” pochodzą przede wszystkim

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 76 ze strony południowo - zachodniej i zachodniej tj. z kierunku Tczewa oraz z południowej tj. z kierunku Sztumu.

4.8.1.3. ODORY

Głównym emitorem odorów na terenie gminy Stare Pole są trzy oczyszczalnie ścieków: w Starym Polu, Krasnołęce i Złotowie, głównie ze względu na fermentację osadów. Do dezaktywacji odorów ze składowiska osadów wykorzystywane powinny być specjalne preparaty antyodorowe w postaci areozolu. Ponadto na teren gminy mogą dochodzić odory z miasta Malbork, w okresie pracy cukrowni, w okresie kampanii. Emisje zapachowe pochodzą głównie z procesów fermentacyjnych zbliżonych do zachodzących w osadnikach oczyszczalni ścieków.

4.8.2. KLIMAT AKUSTYCZNY

Postępująca urbanizacja i rozwój komunikacji drogowej powodują, że z każdym dniem zwiększają się uciążliwości wynikające ze stałego narastania hałasu. Mają one wpływ na stan psychiczny i zdrowie człowieka. Zagrożenie hałasem i wibracjami charakteryzuje się mnogością źródeł i powszechnością występowania. Najbardziej uciążliwymi emitorami hałasu i wibracji, mającymi zasadniczy wpływ na klimat akustyczny środowiska, są: trasy komunikacyjne (pojazdy samochodowe, motocykle, ciągniki, pociągi), zakłady produkcyjne, place budowy na skutek stosowania hałaśliwych i wibracyjnych technologii oraz maszyn i urządzeń oraz miejsca publiczne takie jak: centra handlowe, deptaki, skwery oraz inne miejsca zbiorowego nagromadzenia ludności. Hałas jest obecnie traktowany jako jeden z czynników zanieczyszczających środowisko. Do oceny akustycznej środowiska stosuje się poziom równoważny dźwięku (LAeq ), który jest uśrednionym poziomem dźwięku w funkcji czasu. Poziom ten mierzony jest w decybelach. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku uzależnione są od źródła hałasu, pory dnia oraz przeznaczenia terenu. Na terenach zabudowy zagrodowej dopuszczalny poziom dźwięku w porze dziennej wynosi wzdłuż dróg 60 dB (w porze nocnej 50 dB), a od pozostałych obiektów w porze dziennej 50 dB, zaś w porze nocnej 40 dB. Hałas produkcyjny ma charakter lokalny i jest zawsze związany z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z uwagi na niewielkie uprzemysłowienie gminy źródeł hałasu przemysłowego jest niewiele. Większość źródeł hałasu w strefach przemysłowych znajduje się wewnątrz budynków, dlatego też do środowiska przedostaje się w sposób nieznaczący. Źródłami hałasu stacjonarnego w zakładach są zlokalizowane na zewnątrz urządzenia wentylacyjne, klimatyzacyjne. Nie powodują one pogorszenia klimatu akustycznego.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 77 Dużo większe znaczenie ma hałas komunikacyjny. Stanowią go przede wszystkim źródła liniowe związane z komunikacją drogową i kolejową. Hałas drogowy związany przede wszystkim z drogą krajową nr 22, przechodzącą przez gminę Stare Pole. Natężenie hałasu w miejscowościach położonych wzdłuż drogi nr 22 (m.in. Królewo i Stare Pole) jest nieco mniejsze niż w Malborku ze względu na mniejsze natężenie ruchu, jednak prawdopodobnie również przekracza wartości normatywne. Hałas kolejowy ma mniejsze znaczenie, zarówno ze względu na mniejsze natężenie ruchu, jak i na fakt, że linie kolejowe są na większości swego przebiegu oddalone od zabudowy.

TABELA 49. Pozwolenie na emisję hałasu wydane na terenie gminy Stare Pole

Nr decyzji, data Podmiot odpowiedzialny Dopuszczalny poziom hałasu Uwagi wydania KREX Sp. z o.o. 17 - 100 Bielsk Podlaski Decyzja ŚR.IV.IG/6611-3/07 ul. Kleszczewska 84A – W godz. 600 – 2200 – 55 dB Wojewody z dnia 24.10.2007 Obiekt terminal Przeładunkowo – W godz. 2200 – 600 – 45 dB Pomorskiego Produkcyjny w Starym Polu – Bocznica PKP Źródło: decyzja określająca dopuszczalny poziom emitowanego hałasu, Starostwo Powiatowe w Malborku (stan na koniec 2009 roku)

Teren gminy jest również zagrożony hałasem lotniczym, który związany jest z funkcjonowaniem lotniska wojskowego na tym obszarze (Królewo). W związku z przekroczeniem dopuszczalnych norm hałasu (w dzień 60 dB i 50 dB w nocy dla terenów zabudowy przeznaczonej dla pobytu dzieci i młodzieży oraz zabudowy szpitalnej itp., 67 dB w dzień i 57 dB w nocy dla terenów zabudowy mieszkaniowej) wyznaczona została strefa ograniczonego użytkowania, obejmująca fragment miasta i gminy Malbork oraz ponad połowę terenów gminy Stare Pole, w tym całą miejscowość gminną (Rozporządzenie nr 9/2003 Wojewody Pomorskiego z dn. 15.05.2003 r.; Dz. Urz. Woj. Pom. nr 74, poz. 1181). W strefie tej zakazano budowy nowych oraz rozbudowy i nadbudowy wszelkiej zabudowy mieszkaniowej, obiektów oświaty, służby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej i innych obiektów związanych z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży oraz obiektów mogących zwiększyć poziom hałasu w środowisku. Istniejące budynki mają zapewnić odpowiednią ochronę przebywających w nich osób (przede wszystkim przez zapewnienie odpowiedniej stolarki okiennej). Utrzymanie takich ograniczeń wyklucza jakikolwiek rozwój Starego Pola i Królewa oraz innych miejscowości w tej strefie, w tym Nowej Wsi Malborskiej i powinno łączyć się z obowiązkiem odszkodowawczym. Rozpoznania stanu klimatu akustycznego środowiska i jego oceny dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska. Dopuszczalne wartości poziomu hałasu określa Rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 14.06.2007 r. (Dz. U. 2007 Nr 120 poz. 826).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 78 Niezbędne jest stosowanie zabezpieczeń akustycznych przynajmniej w postaci zieleni izolacyjnej.

4.8.3. PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJĄCE

W środowisku przyrodniczym istnieją pola elektromagnetyczne naturalne, których występowanie nie jest związane z działalnością człowieka oraz pola będące efektem tej działalności (sztuczne, antropogeniczne). Ciągły wzrost stosowanych urządzeń, które także wytwarzają elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące ma również ujemny wpływ na środowisko i zdrowie człowieka. Głównymi rodzajami źródeł sztucznych pól elektromagnetycznych występujących w środowisku są linie elektromagnetyczne, stacje elektroenergetyczne, obiekty radiokomunikacyjne (także CB), w tym stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowych, systemy przekazu informacji, radiolokacyjne i radionawigacyjne, medyczne urządzenia diagnostyczne i terapeutyczne urządzenia powszechnego użytku, takie jak kuchenki mikrofalowe, telefony bezprzewodowe, komputery, odbiorniki telewizyjne i inne. Pola elektromagnetyczne wytwarzane przez tego typu urządzenia nakładając się na istniejące w przyrodzie pole naturalne zmieniają warunki bytowania człowieka. Coraz częściej zaczyna się mówić o zanieczyszczaniu środowiska naturalnego promieniowaniem elektromagnetycznym (niejonizującym) w podobnym aspekcie jak o skażeniu chemicznym czy zagrożeniu środowiska hałasem. Ustawą z dn. 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska zostały wdrożone nowe regulacje dotyczące pól elektromagnetycznych, które ustawa definiuje jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz. Zgodnie z art. 123 ustawy, oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji jego zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, prowadzonego przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. Przez teren gmin Stare Pole przebiega jedna linia elektroenergetyczna o napięciu znamionowym 110 kV i niższym. W krajowych przepisach dopuszcza się występowanie pochodzących od linii elektroenergetycznych pól elektrycznych o natężeniach mniejszych od 1 kV/m m.in. na obszarach zabudowy mieszkaniowej. Z punktu widzenia ochrony środowiska człowieka istotne więc mogą być linie i stacje elektroenergetyczne o napięciach znamionowych równych co najmniej 110 kV, bądź wyższych. Zasięg promieniowania mogącego wpływać niekorzystnie na człowieka sięga do 40 m po obu stronach linii. Trzeba też wziąć pod uwagę, że napowietrzne linie elektroenergetyczne, zarówno wysokiego, jak i średniego napięcia, mogą oddziaływać niekorzystnie na ptaki, które rozbijają się o linie, a także wpływać niekorzystnie na krajobraz.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 79 Obiektami radiokomunikacyjnymi o istotnym z punktu widzenia ochrony środowiska oddziaływaniu mogą być stacje bazowe telefonii komórkowych. Wpływ stacji bazowych telefonii komórkowej na zdrowie i samopoczucie człowieka nie jest jeszcze dokładnie rozpoznany, jednak traktuje się je jako obiekty potencjalnie niebezpieczne. W praktyce, w otoczeniu anten stacji bazowych GSM, znajdujących się w miastach, pola o wartościach wyższych od dopuszczalnych w praktyce występują w odległości do 25 metrów od anten na wysokości zainstalowania tych anten. Ponieważ anteny są instalowane na dachach wysokich budynków lub na specjalnie stawianych wieżach, prawdopodobnie nie stwarzają one zagrożenia dla mieszkańców. Mogą jednak stanowić zagrożenia dla ptaków oraz wpływać niekorzystnie na krajobraz. Na terenie gminy Stare Pole działa jedna stacja bazowa telefonii komórkowej (operator Polkomtel), zainstalowana na obiekcie oczyszczalni ścieków w Starym Polu. Na terenie gminy nie prowadzono badań poziomu pól elektromagnetycznych. Zgodnie z art. 121 Ustawy z dn. 27.04.2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez: 1) utrzymanie poziomów pół elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach 2) zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Aby ograniczyć uciążliwości promieniowania elektromagnetycznego koniecznym jest podejmowanie niezbędnych działań polegających na: analizie wpływu na środowisko nowych obiektów emitujących promieniowanie elektromagnetyczne (na etapie wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i pozwoleń na budowę) oraz zobowiązywaniu inwestorów do pomiarów kontrolnych rzeczywistego rozkładu elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego w otoczeniu stacji i uwzględniania kierunków radiolinii przy ewentualnym lokalizowaniu nowych obiektów związanych z przebywaniem ludzi. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku reguluje rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 30.10.2003 r. (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).

4.8.4. POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE

Poważne awarie obejmują skutki dla środowiska powstałe w wyniku awarii przemysłowych i transportowych z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych. Zapobieganie poważnym awariom w odniesieniu do przemysłu wykorzystującego niebezpieczne substancje chemiczne ma ogromne znaczenie ekonomiczne i decyduje o jego wizerunku i akceptacji w społeczeństwie. W ustawie z dn. 27.04.2001 r. - Prawo ochrony

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 80 środowiska, określone zostały podstawowe zasady zapobiegania i przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym, podmioty, których dotyczą wprowadzone przepisy, oraz ich obowiązki i zadania, a także główne procedury i dokumenty. Na obszarze gminy Stare Pole zagrożenia nadzwyczajne mają względnie niewielkie znaczenie, co jest spowodowane głównie brakiem na większą skalę przemysłu, który wykorzystuje niebezpieczne substancje, może powodować awarię instalacji itp. Na terenie gminy poważne awarie mogą być związane z funkcjonowaniem następujących obiektów: - oczyszczalnie ścieków, - ewentualny transport drogowy substancji niebezpiecznych, - niewłaściwe postępowanie z odpadami zawierającymi substancje niebezpieczne. - gazociągi wysokiego i średniego ciśnienia - w przypadku ich rozszczelnienia (na terenie powiatu malborskiego przebiegają przez tereny gmin Stare Pole, Malbork i Nowy Staw, stacje redukcyjne są w Starym Polu, Nowej Wsi i Nowym Stawie).

4.9. ROŚLINNOŚĆ

W lasach tego obszaru dominuje typ siedliskowy lasu wilgotnego, rzadziej - lasu świeżego. Występują wielogatunkowe drzewostany liściaste oraz sosna (często wprowadzona sztucznie). W ujęciu fitosocjologicznym lasy reprezentują zbiorowiska łęgu jesionowo - wiązowego, łęgu wierzbowo - topolowego i grądu subatlantyckiego, rzadziej -łęgu jesionowo - olszowego oraz ich fazy regeneracyjne i degeneracyjne. Wszystkie dobrze zachowane fragmenty lasów tego typu stanowią siedliska chronione w rozumieniu Ustawy o ochronie przyrody (Rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 14.08.2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie. Dz. U. Nr 92, poz. 1029). Dość licznie występują zbiorowiska krzewiaste. W strefie nadbrzeżnej Nogatu w postaci niemal ciągłego pasa oraz na wyspach występują zarośla wiklin nadrzecznych. Zarośla wierzbowe występują również (przeważnie w postaci kęp) wzdłuż cieków i kanałów, stanowiąc inicjalną fazę łęgów. Do naturalnych i półnaturalnych zbiorowisk należą zbiorowiska wodne, bagienne oraz łąkowe. Występują one głównie w dolinie Nogatu, a ponadto - w większości cieków i kanałów oraz zbiorników wodnych. Nie ma inwentaryzacji roślinności, jednak można z wystarczającym prawdopodobieństwem stwierdzić, że występują wśród nich następujące typy siedlisk chronionych: - starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne, - zalewane muliste brzegi rzek, - zmiennowilgotne łąki trzęś licowe,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 81 - mokre łąki użytkowane ekstensywnie, - niżowe łąki użytkowane ekstensywnie, - szuwary wielkoturzycowe. Bogate gatunkowo zbiorowiska o cechach pośrednich pomiędzy świeżymi łąkami, a murawami występują lokalnie na wałach przeciwpowodziowych. Nie ma dostępnej inwentaryzacji gatunków roślin rodzimych, występujących na terenie powiatu, można jednak liczyć się z występowaniem szeregu interesujących gatunków - chronionych i rzadkich. Zgodnie z POŚ z 2004 r. na tym terenie obserwuje się występowanie rzadkiej paproci wodnej salwinii pływającej - gatunku objętego ochroną całkowitą i umieszczonego na polskiej czerwonej liście jako gatunek zagrożony (Rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 11.09.2001 r. w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów. Dz. U. Nr 106, poz. 1176 oraz Zarzycki K., Szeląg Z., 1992: Czerwona lista roślin naczyniowych zagrożonych w Polsce, w: K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Heinrich (red.): Lista roślin zagrożonych w Polsce. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków.). Większość powiatu to typowo rolnicze tereny zdominowane przez intensywnie użytkowane grunty orne stanowiące, w gminie Stare Pole 63,80 %. Bardzo istotną rolę w krajobrazie stanowią więc rośliny uprawne. Intensywny charakter rolnictwa, jak również niewielki udział gruntów odłogowanych, wreszcie niewielki stopień rozdrobnienia gospodarstw skutkujący w krajobrazie niewielkim udziałem miedz, nie sprzyja rozwojowi roślinności segetalnej. Wzbogaceniem krajobrazu rolniczego są liczne zadrzewienia i zakrzewienia występujące wzdłuż dróg, miedz, cieków, w dnach zagłębień bezodpływowych oraz towarzyszące zabudowie. Na terenie gminy, wobec małej ilości lasów, rolę uzupełniającą w systemie ekologicznym stanowią dość liczne stare parki i zadrzewione cmentarze, stanowiące ostoję niektórych gatunków flory i fauny leśnej.

4.9.1. LASY

W gminie Stare Pole lasy występują w jej północnej i zachodniej części, ale są to raczej niewielkie fragmenty zwartych zbiorowisk leśnych. Niewielkie fragmenty lasów występują też w dolinach cieków, przy czym część z nich klasyfikowana jest nie jako lasy, lecz zadrzewienia. Lasy państwowe na terenie gminy Stare Pole administrowane są przez nadleśnictwo Elbląg, należące do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 82 Nadleśnictwo znajduje się na terenie I - Bałtyckiej krainy przyrodniczo - leśnej, a swym zasięgiem obejmuje dzielnice Pojezierza Iławsko - Brodnickiego i Żuław Wiślanych oraz mezoregiony Doliny Kwidzyńskiej, Pojezierza Iławskiego i Garbu Lubawskiego Żuław Wiślanych.

Poniższa tabela przedstawia szczegółowe dane dotyczące lasów na terenie gminy Stare Pole.

TABELA 50. Powierzchnia gruntów leśnych z podziałem na grupy własnościowe w gminie Stare Pole

Rodzaj własności Powierzchnia [ha] Grunty leśne ogółem 346,7 Lasy ogółem 329,9 Grunty leśne publiczne ogółem 332,3 Grunty leśne publiczne Skarbu Państwa 332,3 Grunty leśne publiczne Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych 330,3 Grunty leśne prywatne 14,4 Źródło: Bank Danych Regionalnych - GUS (dane za rok 2008)

Lesistość gminy Stare Pole wynosi 4,20 % (GUS, 2008 r.).

Będzie następował ciągły wzrost powierzchni zalesionych na terenie gminy. W 2008 r. zalesionych zostało 6,1 ha, wyłącznie w zakresie lasów prywatnych.

4.9.2. FAUNA I KOŁA ŁOWIECKIE

Na ukształtowanie świata zwierzęcego na terenie gminy Stare Pole istotny wpływ wywierają zarówno istniejąca struktura krajobrazu wynikająca z cech naturalnych środowiska i jego wielowiekowego przekształcania przez gospodarkę człowieka jak i specyfika położenia geograficznego wyznaczająca temu obszarowi rolę ważnego korytarza ekologicznego dla migracji zwierząt zwłaszcza wzdłuż wybrzeży morskich i pradoliny Wisły. Do najbogatszych i najcenniejszych dla występowania fauny struktur krajobrazowych należy zaliczyć dolinę Nogatu. Ekosystemy wodne, leśno-zaroślowe, łąkowe, a lokalnie i murawowe tworzą siedliska dla zróżnicowanej fauny wodnej, lądowej i dwuśrodowiskowej - bezkręgowców, ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Ważną cechą tych struktur jest brak osadnictwa i (poza nielicznymi wyjątkami) sieci komunikacyjnej, za to utrzymanie w międzywalach naturalnych procesów związanych z wahaniami poziomu wody w rzece. Ten ostatni fakt dotyczy raczej tylko Wisły, gdyż skanalizowany Nogat o niewielkim, regulowanym przepływie nie daje zjawiska zalewu. Z charakterystycznych gatunków wymienia się wydrę i bobra, norkę amerykańską i piżmaka. Generalne wylesienie powiatu

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 83 powoduje, że w zaroślach nadrzecznych znajdują ostoje gatunki leśne jak dzik, lis, sarna. Bogata jest fauna ptaków. Poza gatunkami lęgowymi pojawiają się liczne gatunki przelotne. Przestrzennie dominującą strukturą krajobrazową pozostają zdominowane przez pola uprawne równiny żuławskie, urozmaicone bogatą siecią hydrograficzną, zadrzewieniami i zakrzewieniami i dość rzadką siecią osadniczą. Charakterystyczne gatunki to kuropatwa, bażant, sarna, rzadziej zając. Liczne są drobne gryzonie, występują też ryjówki. Z drapieżników odnotowano głównie łasicowate - kuna leśna, kuna domowa, tchórz zwyczajny i gronostaj. Gęsta sieć hydrograficzna sprzyja płazom.

Na terenie gminy Stare Pole działają następujące koła łowieckie: - Koło łowieckie „Rogacz” (82 - 200 Malbork, ul. Młodych 1), - Koło łowieckie „Bażant” (82 - 200 Malbork, ul. Kotarbińskiego 8D/3).

Las jest miejscem bytowania zwierzyny, lecz wiąże się z tym problem szkód wyrządzanych przez nie w lesie i w uprawach rolnych. Ochrona lasu przed zwierzyną w polega na zabezpieczaniu upraw i młodników przed zgryzaniem i spałowaniem (grodzenia, zabezpieczanie mechaniczne i chemiczne). W zamian, aby zapewnić dobre warunki bytowe zwierzynie zakładane są poletka zgryzowe, do których wprowadza się gatunki drzew i krzewów chętnie zgryzanych przez zwierzynę takie jak wierzby (iwa i łoza), lipy, dęby, osiki, śliwy, jabłonie, itp. W okresie zimowym w ramach cięć pielęgnacyjnych ścina się i pozostawia w lesie drzewa - jest to karma w postaci świeżych pędów i kory. Dla wzbogacenia bazy pokarmowej dla zwierzyny poza tradycyjnym dokarmianiem w paśnikach zakładane są przez koła łowieckie poletka produkcyjne, na których uprawia się topinambur, owies, wykę, kapustę pastewną itp. Natomiast by ograniczyć wyjścia zwierzyny na uprawy rolne stosuje się pasy zaporowe i poletka zaporowe na granicach lasu z polami.

4.9.3. ZADRZEWIENIA I ZAKRZEWIENIA

Duże znaczenie przyrodnicze na terenie gminy Stare Pole mają obszary śródpolnych zadrzewień i zakrzewień. Są to: grupy drzew i krzewów rosnących na polach uprawnych, łąkach i pastwiskach, ale również drzewa rosnące przy wodach, parki oraz zalesione powierzchnie o areale nawet kilku ha. Zadrzewienia śródpolne mogą być także wytworem zaplanowanego działania, jakim jest zadrzewianie (obsadzanie drzewami i krzewami nieużytków, dróg, miedz, zagród, cieków wodnych, rowów, skarp, itp. terenów położonych poza lasem). Zieleń śródpolna ma bardzo duże znaczenie dla środowiska przyrodniczego tego obszaru, gdyż stanowi wysoką zieleń wśród pól i łąk, reguluje stosunki wodne na polach i łąkach oraz odgrywa duże znaczenie wiatrochronne dla niezalesionych terenów

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 84 uprawowych. Należy je chronić przed degradacją oraz prowadzić działania prowadzące do zwiększenia ich udziału w obrębie gruntów rolnych. Zadrzewienia śródpolne posiadają różnorakie cechy i właściwości, które pomagają w pokonywaniu problemów związanych z zachwianiem równowagi biologicznej pól uprawnych czy też zapobiegają erozji. Ograniczenie prędkości wiatru na terenach otwartych jest bardzo ważne. Erozja wietrzna powoduje wywiewanie z ziemi cząsteczek gleby, próchnicy i nawozów mineralnych. Zadrzewienia śródpolne w znacznej mierze ograniczają prędkość wiatru, co prowadzi do ograniczenia erozji wietrznej gleb. Zadrzewienia mają również duży wpływ na ograniczenie erozji wodnej. Ilość wynoszonego przez erozję wodną materiału glebowego z pól uprawnych jest uzależniona od rzeźby terenu, składu mechanicznego gleby, wielkości i rozkładu opadów atmosferycznych, sposobu użytkowania terenu i pokrycia szatą roślinną. W wyniku erozji wodnej wynoszone są zarówno nieorganiczne jak i organiczne składniki gleby. Na terenie gminy Stare Pole można zahamować te procesy poprzez odpowiednie zadrzewianie terenów rolniczych. Roślinność pokrywająca stok powoduje, że ilość substancji wymywanych przez spływającą wodę jest przez nią właśnie ograniczana i zatrzymywana. Sprzyja to zachowaniu lepszej jakości gleby. Różne formy zieleni wysokiej, posiadają ponadto inne, wielorakie funkcje: - funkcja ekologiczna - zieleń produkuje tlen, pochłania CO2 , stanowi środowisko życia dla różnych organizmów, - funkcja klimatyczna - reguluje warunki topoklimatyczne, - funkcja estetyczna, - funkcja techniczna - zieleń wykorzystywana jako ekran akustyczny, osłona przeciwśnieżna, przeciwbłotna (wzdłuż chodników, ulic), - funkcja społeczna.

4.9.4. ŁĄKI I PASTWISKA

W gminie Stare Pole użytki zielone zajmują 870 ha, co stanowi 10,94 % powierzchni gminy (łąki 516 ha - 6,49 % i pastwiska 354 ha - 4,45 %). Większość to dość intensywnie użytkowane łąki, rzadziej pastwiska. Obserwuje się tendencję do dalszego zamieniania użytków zielonych w pola orne. Poważniejszy udział użytków zielonych w krajobrazie wiąże się z dolinami Wisły i Nogatu oraz zachowanymi większymi starorzeczami.

4.9.5. ZIELEŃ URZĄDZONA

Przez pojęcie zieleni urządzonej należy rozumieć zieleń planowaną, której układ, fizjonomia oraz różnorodność są efektem przemyślanych działań człowieka. Możemy potraktować formy zieleni urządzonej jako ekosystemy sztuczne, których przetrwanie często

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 85 uzależnione jest ingerencji człowieka. Do form zieleni urządzonej zalicza się: parki miejskie i wiejskie, parki podworskie, cmentarze, skwery, zieleńce, kwietniki, aleje i szpalery, klomby, zielone dachy, ogródki działkowe, zieleń obiektów sportowych itp. Szczególnym typem zieleni urządzonej są cmentarze. Na terenie gminy znajdują się 3 obiekty (jeden obiekt jest nowy i nie ma jeszcze rozwiniętych założeń zieleni). Miejsca pochówku zmarłych w kulturze polskiej przyjmują charakterystyczny układ oraz fizjonomię, którą tworzy mozaika kamiennych nagrobków i różnorodnych gatunków roślin ozdobnych, często obcego pochodzenia.

4.9.6. PRZYRODA CHRONIONA I JEJ ZASOBY

Ustawa z dn. 16.04.2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 r. nr 92 poz. 880) przedstawia poszczególne formy ochrony przyrody, na które składają się formy wielkoobszarowe, formy indywidualnej ochrony oraz ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.

Na obszarze gminy Stare Pole prawna ochrona przyrody i krajobrazu reprezentowana jest zarówno przez formy wielkoobszarowe, jak również przez formy ochrony indywidualnej.

4.9.6.1. SIEĆ ECONET - POLSKA

W granicach województwa pomorskiego znajduje się wiele elementów systemu przyrodniczego sieci ekologicznej ECONET - Polska. Sieć składa się z obszarów węzłowych, biocentrów oraz korytarzy ekologicznych. Korytarze te „spinają” biocentra i strefy buforowe oraz obszary węzłowe o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. Charakteryzują się dużą różnorodnością gatunkową, krajobrazową i siedliskową. Są one także ważnymi ostojami dla gatunków rodzinnych i wędrownych, a zwłaszcza dla gatunków rzadkich i zagrożonych wyginięciem. W gminie Stare Pole funkcję korytarza ekologicznego może pełnić koryto Starego Nogatu.

4.9.6.2. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU

Według wspomnianej wyżej ustawy o ochronie przyrody, obszarem chronionego krajobrazu nazywamy „tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych” .

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 86 Na terenie gminy Stare Pole znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat. Na tym terenie chronione jest koryto rzeki Nogat oraz międzywale. Jego powierzchnia w granicach województwa pomorskiego wynosi 11 578 ha. Obejmuje on następujące gminy: Malbork, Nowy Dwór Gdański, Nowy Staw, Stare Pole, Sztum. Obszar został wyznaczony przez Wojewódzką Radę Narodową w Elblągu uchwałą nr VI/51/85 (Dz. Urz. Woj. Elbląskiego z 1985 r., Nr 10, poz. 60.). Następnie uchwała została zmieniona przez Rozporządzenie Nr 5/05 Wojewody Pomorskiego (Dz. Urz. Woj. Pom. z 2005 r., Nr 29, poz. 585.). Nadzór nad obszarem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska.

4.9.6.3. POMNIKI PRZYRODY

Zgodnie z przytoczoną ustawą „pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.”

TABELA 51. Wykaz pomników przyrody znajdujących się na terenie gminy Stare Pole

Nr w Wysokość Nazwa pomnika L.p. rejestrze pomnika Położenie przyrody WKP przyrody [m] 1. 17/88 Lipa drobnolistna 3,60 Szaleniec, na terenie cmentarza mennonickiego 2. 18/88 Dąb szypułkowy 4,35 Kławki, obok budynku byłej Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej 3. 19/88 Dąb szypułkowy 5,30 Szaleniec 4. 20/88 Dąb szypułkowy 4,90 Szaleniec 5. 24/88 Jesion wyniosły b.d. Królewo 6. 26/88 Jesion wyniosły 2,00 Królewo, teren starego cmentarza przy Kościele Św. Mikołaja 7. 27/88 Jesion wyniosły 3,00 Królewo, przy Kościele Św. Mikołaja 8. 28/88 Topola biała 8,40 Królewo, posesja prywatna, dawny park wiejski obok plebani 9. 30/88 Dąb szypułkowy 4,68 Królewo, obok Spółdzielni Produkcyjnej 10. 31/88 Topola 5,69 Królewo, przy drodze polnej do miejscowości Klecie 11. 67/88 Dąb szypułkowy 5,56 Teren fermy Kaczynos IV 12. 69/88 Dąb szypułkowy 4,38 Krzyżanowo, park podworski, gospodarstwo rolne GOSPROL 13. 198/98 Dąb szypułkowy 5,08 Krzyżanowo, park 14. 199/98 Dąb szypułkowy 4,36 Parwark, nad rzeką Tyną, posesja prywatna 15. 200/98 Dąb szypułkowy 3,13 Parwark, nad rzeką Tyną, posesja prywatna

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 87 16. 201/98 Dąb szypułkowy 3,03 Parwark, nad rzeką Tyną, posesja prywatna 17. 202/98 Dąb szypułkowy 2,61 Parwark, przy drodze polnej, posesja prywatna 18. 203/98 Dąb szypułkowy 2,93 Parwark, posesja prywatna 19. 205/98 Dąb szypułkowy 3,60 Złotowo, pastwisko Źródło: POŚ, 2004 r., Strategia Rozwoju Gminy…

4.9.6.4. UŻYTKI EKOLOGICZNE

Na terenie gminy Stare Pole nie ma obecnie ustanowionych użytków ekologicznych. Na tym obszarze znajduje się jednak wiele terenów, które potencjalnie mogą zostać ustanowione jako tego rodzaju formy ochrony przyrody.

4.9.6.5. NATURA 2000

Sieć obszarów Natura 2000 to spójna funkcjonalnie europejska sieć ekologiczna, tworzona w celu zachowania rodzajów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ważnych dla Wspólnoty Europejskiej. Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 są dwa akty prawne: Dyrektywa w sprawie ochrony dzikich ptaków, zwana Dyrektywą Ptasią (Dyrektywa Rady 79/409/EWG z 02.04.1979 r.) oraz Dyrektywa w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, zwana Dyrektywą Siedliskową (92/43/EWG z 21.05.1992 r.). Przewidują one stworzenie systemu obszarów połączonych korytarzami ekologicznymi, czyli fragmentami krajobrazu zagospodarowanymi w sposób umożliwiający migrację, rozprzestrzenianie i wymianę puli genetycznej gatunków. Zadaniem sieci jest utrzymanie różnorodności biologicznej przez ochronę nie tylko najcenniejszych i najrzadszych elementów przyrody, ale też najbardziej typowych, wciąż jeszcze powszechnych układów przyrodniczych charakterystycznych dla regionów biogeograficznych. Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: - Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), - Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Obszar Natura 2000 może obejmować swym zasięgiem część lub całość obszarów i obiektów objętych innymi formami przyrody (z wyjątkiem ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów). Na terenie gminy Stare Pole nie ustanowiono dotychczas obszarów NATURA 2000. Również na liście potencjalnych obszarów NATURA 2000 - Shadow List 2008, nie znalazły się tereny z tej gminy.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 88 4.10. WSKAŹNIKOWA OCENA ROZWOJU GMINY STARE POLE

W poniższej tabeli zaprezentowano wskaźniki charakteryzujące gminę Stare Pole pod względem stanu i jakości środowiska przyrodniczego. Dobrano je w sposób, który ma zapewnić obiektywną i łatwą ocenę zmian środowiskowych, jakie zaszły na terenie gminy na przestrzeni 4 ostatnich lat z uwzględnieniem pozytywnych i negatywnych tendencji.

TABELA 52. Wskaźniki środowiskowe i zrównoważonego rozwoju gminy Stare Pole

POS i PGO 2008-2011 121,2Oceniany Jednostka POŚ i PGO Wskaźnik (dane element miary 2004-2007 wykorzystane w opracowaniu) Infrastruktura Liczba komunalnych ujęć wody (gminnych) szt. b.d. 1 (15 studni) Liczba zakładowych ujęć wody szt. b.d. 0 Ujęcia wód Ujęcia z wód powierzchniowych szt. b.d. 0 Średnia wydajność komunalnych ujęć wody m3/d b.d. 50 - 60 tys. Zużycie wody Woda dostarczona gospodarstwom domowym b.d. 111,2 m3/rok Długość sieci wodociągowej km 57,0 66,18 (zakłady) Długość rur azbestowych km b.d. 26,2 Sieć Liczba przyłączy wodociągowych km / szt. b.d. / 729 b.d. / 817 wodociągowa Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej os. b.d. 4 698 (UG) % ogółu Procent mieszkańców objętych siecią wodociągową 99,7 99,8 (UG) ludności Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy km 23,3 24,97 (UG) Wskaźnik skanalizowania gminy (K) K = 1 000 x dł. sieci K 4,97 5,31 kanalizacyjnej/liczba mieszkańców gminy Wskaźnik proporcji dł. sieci kanalizacyjnej do dł. sieci wodociągowej k/w 0,40 0,37 Liczba przyłączy kanalizacyjnych (liczba gospodarstw domowych km / szt. b.d. / b.d. b.d. / 382 podłączonych) Oczyszczanie ścieków Liczba przydomowych oczyszczalni ścieków szt. b.d. 2 Liczba szamb szt. b.d. 55 Liczba mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej szt. 2 916 2 983(UG) Procent mieszkańców objętych siecią kanalizacyjną (mieszkańców % 62 63,37 (UG) indywidualnych) Ilość odprowadzonych ścieków dam3 b.d. 83,2 (2008 r.) Stacje Ilość stacji na terenie gminy szt. 1 1 emitujące pole

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 89 Zasoby środowiska przyrodniczego Rzeźba terenu Powierzchnia eksploatowanych złóż ha 0 0 i budowa geologiczna Powierzchnia terenów zrekultywowanych ha b.d. 0 Wody Jakość wód ujmowanych Klasa jakości b.d. III - IV podziemne Klasa Jakość cieków wodnych III III - IV czystości wód Wody Ilość jezior z ustaloną klasą czystości (przeprowadzone szt. / 0 0 powierzchniowe badania) klasa Ilość przebadanych kąpielisk (sezon turystyczny maj - szt. b.d. brak wrzesień) Udział gleb bardzo kwaśnych % b.d. b.d. Udział użytków rolnych w całkowitej powierzchni gminy % 75,2 78,71 I b.d. 4,89 II b.d. 34,48 IIIa b.d. 40,76 Gleby IIIb % ogólnej b.d. 9,80 Klasyfikacja gruntów ornych z podziałem na powierzchni IVa b.d. 3,76 klasy bonitacyjne gruntów IVb ornych b.d. 1,87 V b.d. 3,30 VI b.d. 1,01 VIZ b.d. -

Powietrze NO2 b.d. 0,0145 atmosferyczne Pył (łączna ilość b.d. 0,2780 Wielkość dopuszczalnej rocznej emisji zawieszony [µg/m3] emitowanych substancji z SO2 b.d. b.d. zakładów) CO b.d. 0,2855 Odnawialne Liczba instalacji działających w oparciu o energię szt. b.d. 1 źródła energii odnawialną Środowisko Ilość decyzji określających dopuszczalny poziom emisji szt. b.d. 1 akustyczne hałasu Obszary Chronionego Krajobrazu szt. 1 1 Pomniki przyrody szt. 19 19 Użytki ekologiczne szt. 0 0 Roślinność NATURA szt. 0 0 % 4,35 Użytki leśne (w tym lasy) powierzchni 3,9 (4,18) gminy Parki wiejskie szt. b.d. b.d. Edukacja ekologiczna Edukacja Ilość przeprowadzonych akcji ekologicznych szt. b.d. 12 ekologiczna Ilość ścieżek rowerowych szt. b.d. 2 Źródło: Dane z poprzednich i aktualnych opracowań POŚ i PGO

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 90 V. ZAŁOŻENIE PROGRAMOWE

5.1. WPROWADZENIE

We wcześniejszych rozdziałach przeprowadzono analizę stanu środowiska oraz uwarunkowań społeczno - gospodarczych na terenie gminy Stare Pole. Szczegółowo omówiono poszczególne elementy środowiska, towarzyszące im zagrożenia. Konsekwencją dokonanej analizy i zidentyfikowanych zagrożeń jest zaproponowanie działań zmierzających do naprawy niekorzystnego stanu środowiska i stworzenie w gminie warunków do zrównoważonego rozwoju. W celu realizacji przyjętego założenia konieczne jest zastosowanie głównych zasad polityki ekologicznej w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Wymaga to wyznaczenia: a. celów ekologicznych - cel po osiągnięciu którego, ma nastąpić poprawa danego elementu środowiska stanowiący ostateczny efekt podejmowanych kierunków działań (główne cele strategiczne); b. kierunków działań - kierunki służące do osiągnięcia wyznaczonych celów ekologicznych (kierunki priorytetowe w ramach celów strategicznych); c. zadań ekologicznych - konkretne przedsięwzięcia prowadzące do realizacji wyznaczonych kierunków działań w ramach danego celu ekologicznego. Poprzez realizację zadań ekologicznych można będzie osiągnąć wymierną poprawę środowiska przyrodniczego, mierzoną za pomocą wskaźników środowiskowych (mierników realizacji).

Cele, zadania, limity i okresy ich uzyskania wynikają przede wszystkim z opracowanych i zatwierdzonych dokumentów, takich jak: - Polityka ekologiczna państwa na lata 2009 - 2012, z perspektywą do roku 2016; - Program Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 - 2014, wrzesień 2007 r.; - Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego, lipiec 2005 r.; - Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Malborskiego na lata 2004 - 2011, Warszawa, 2004 r.; - Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Powiatu Malborskiego 2002 - 2012; Malbork, październik, 2002 r. - Strategia Rozwoju Gminy Stare Pole na lata 2008 - 2020, 2008 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 91 Program Ochrony Środowiska dla gminy Stare Pole oparty, więc został o postanowienia wyżej wymienionych dokumentów oraz o postanowienia wynikające z dokumentów planistycznych, koncepcji i innych opracowań lokalnych, z uwzględnieniem wymogów wynikających z obowiązujących przepisów.

5.2. CELE, KIERUNKI I ZADANIA DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY STARE POLE

Poniżej przedstawiono cele i kierunki działań dla gminy Stare Pole w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Ich realizacja złoży się na wypełnianie zadań określonych w Polityce Ekologicznej Państwa oraz Programie Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego oraz Strategiach Rozwoju powiatu malborskiego i województwa pomorskiego, co powinno prowadzić do zrównoważonego rozwoju tego obszaru. Osiągnięcie określonego celu w ramach wyznaczonych kierunków działań, powinno być realizowane za pomocą konkretnych zadań ekologicznych, które określono szczegółowo w harmonogramie realizacyjnym Programu Ochrony Środowiska.

5.2.1. GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA

Rozwój infrastruktury wodno - ściekowej prowadzi do polepszenia standardu życia mieszkańców oraz stanu środowiska przyrodniczego. Nieprawidłowo jednak prowadzona gospodarka ściekowa może stać się źródłem poważnych lokalnych zagrożeń środowiska przyrodniczego miasta. W ramach prowadzonej gospodarki ściekowej należy dążyć do zminimalizowania możliwości wystąpienia zagrożeń dla wód powierzchniowych, podziemnych i gruntu. Działania w zakresie gospodarki ściekowej należy prowadzić przede wszystkim w kierunku rozbudowy kanalizacji sanitarnej. Stosowanie zbiorników bezodpływowych nie zawsze jest rozwiązaniem korzystnym dla środowiska, dlatego też na Gminie spoczywa obowiązek skutecznego wyegzekwowania i kontrolowania szczelności zbiorników oraz zapewnienie odbioru nieczystości i dowozu ich do oczyszczalni przez specjalistyczne przedsiębiorstwo. Po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty należy obowiązkowo podłączyć do sieci, a zbiorniki bezwzględnie zlikwidować. nie dopuszcza się funkcjonowania równocześnie kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych. Zastosowanie przydomowych oczyszczalni ścieków winno nastąpić tylko i wyłącznie w przypadku braku innych możliwości w zakresie gospodarki ściekowej oraz powinno być poprzedzone precyzyjnym rozpoznaniem: warunków gruntowo - wodnych, ukształtowania terenu, wielkości działki, na której mają być zastosowane wybrane

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 92 rozwiązania techniczne wraz z charakterem pracy oczyszczalni - praca okresowa, czy całoroczna. Uwzględniając konieczność ochrony zasobów przyrodniczych oraz zagrożenia wynikające z nieprawidłowej gospodarki wodno - ściekowej określono cel ekologiczny: Modernizacja i rozbudowa infrastruktury wodno - ściekowej dla zapewnienia lepszej ochrony środowiska oraz poprawy warunków życia mieszkańców. Dla osiągnięcia w/w celu, według wytycznych określono dwa ogólne kierunki działań ekologicznych: ● Zaopatrzenie w wodę; ● Gospodarka ściekowa.

5.2.2. ZASOBY PRZYRODNICZE

Ochrona zasobów przyrody ma prowadzić do zachowania istniejącego stanu (różnorodności gatunkowej) oraz prawidłowego wykorzystania jej zasobów, jak również przywracania do stanu właściwego. Pozwoli to stworzyć warunki do jak najlepszego rozwoju poszczególnych elementów przyrodniczych oraz ich racjonalnego wykorzystania, co w wymiernym skutku spowoduje wzrost atrakcyjności gminy. Zaleca się przestrzeganie w gospodarce rolnej zasad biotechniki, zapewniając wydolność środowiska przyrodniczego, odnawialność zasobów przyrodniczych, trwałość świata roślinnego i zwierzęcego oraz różnorodność i indywidualność przyrody i krajobrazu. Uwzględniając konieczność ochrony zasobów przyrodniczych określono cel ekologiczny: Zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie i przywracanie do stanu właściwego składników przyrody, w szczególności ekosystemów zachowanych w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego . Dla osiągnięcia w/w celu, określono następujące kierunki działań ekologicznych: ● Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych; ● Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym; ● Poprawa różnorodności biologicznej i krajobrazowej; ● Ochrona lasów i zwiększenie lesistości.

5.2.3. POWIERZCHNIA ZIEMI

Podstawowym działaniem proekologicznym w zakresie ochrony powierzchni ziemi jest zapewnienie racjonalnego sposobu pozyskiwania surowców naturalnych. Ponadto ważne jest racjonalne korzystanie z powierzchni ziemi, ograniczanie „dzikiej” działalności oraz bieżąca rekultywacja obszarów zdegradowanych. Należy rozpowszechniać wśród

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 93 mieszkańców świadomość ekologiczną, dotyczącą problemów nadmiernego nawożenia gleb (możliwość zanieczyszczenia wód gruntowych, eutrofizacja wód, itp.), zarówno w rolnictwie, jak i w przypadku lokalnych ogródków działkowych. Uwzględniając to założenie określony został cel ekologiczny: Ograniczenie przekształceń ziemi w wyniku eksploatacji kopalin oraz zmniejszenie uciążliwości związanych z istnieniem zdegradowanego nieużytku . Dla osiągnięcia w/w celu określono następujące kierunki działań ekologicznych: ● Ochrona gleb; ● Rekultywacja terenów zdegradowanych; ● Likwidacja i rekultywacja "dzikich" składowisk odpadów.

5.2.4. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE

Gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochrona zasobów wodnych oraz korzystanie z wód reguluje ustawa Prawo Wodne. Zakłada ona gospodarowanie wodami uwzględniające zasadę wspólnych interesów i powinna być realizowana przez współpracę administracji publicznej użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności. W ochronie wód istotne jest, aby wzbogacać zasoby wód powierzchniowych, dbać o ich jakość, chronić przed negatywnym wpływem zanieczyszczeń. Uwzględniając założenia ochrony zasobów wodnych określono cel ekologiczny: Zapewnienie wystarczającej ilości wody o odpowiedniej jakości użytkowej oraz ochrona przed powodzią . Dla osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: ● Ochrona przeciwpowodziowa.

5.2.5. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

Zgodnie z przepisami polskiego prawa, ochrona powietrza polega na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszczeń, ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzonych do powietrza pyłów i gazów zanieczyszczających w celu zmniejszenia stężeń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymania ich na poziomie dopuszczalnych wielkości. Aby ograniczyć emisję zanieczyszczeń należy działać w różnych dziedzinach życia człowieka: w przemyśle, budownictwie i komunikacji. Uwzględniając założenia ochrony powietrza określono cel ekologiczny: Utrzymanie standardów jakości powietrza, redukcja emisji pyłów, gazów i odorów .

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 94 W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznym: ● Ograniczenie emisji do powietrza ze źródeł komunalnych i technologicznych; ● Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa; ● Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych.

5.2.6. HAŁAS

Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, między innymi poprzez utrzymanie hałasu poniżej poziomu dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz przez zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, w przypadku, gdy nie jest on dotrzymany. Polityka Ekologiczna Państwa zakłada ograniczenie do roku 2011 hałasu na obszarach miejskich, wokół terenów przemysłowych oraz głównych dróg i szlaków kolejowych do poziomu równoważnego nie przekraczającego w porze nocnej 55 dB. Uwzględniając założenia ochrony przed hałasem określono cel ekologiczny: Zminimalizowanie uciążliwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jakości stanu akustycznego środowiska . W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: ● Monitoring emisji hałasu; ● Ochrona przed hałasem komunikacyjnym; ● Ochrona przed hałasem przemysłowym.

5.2.7. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

Poziom promieniowania niejonizującego jest jednym z czynników wpływających na jakość życia człowieka. Podstawowa zasada ochrony przed polami elektromagnetycznymi została zapisana w art. 121 Prawa Ochrony Środowiska. Zgodnie z tą zasadą ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub, co najmniej na tych poziomach oraz na zmniejszaniu poziomów pól elektromagnetycznych, co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Uwzględniając założenia ochrony przed promieniowaniem określono cel ekologiczny: Ochrona mieszkańców przed polami elektromagnetycznymi W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: ● Inwentaryzacja źródeł pól elektromagnetycznych; ● Preferowanie małokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 95 5.2.8. RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH

Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi jest jednym z podstawowych warunków zrównoważonego rozwoju. Zmniejszenie zużycia wody, materiałów i energii oraz wykorzystywanie surowców wtórnych jest bardzo racjonalnym podejściem w dziedzinie poprawy ekonomiki produkcji. Zmniejszy się przez to presja na środowisko, zmniejszeniu ulegną opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, zmniejszą się także koszty energii i surowców stosowanych w produkcji. Uwzględniając to założenie określony został cel ekologiczny: Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych . W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: ● Racjonalizacja użytkowania wody; ● Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji; ● Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.

5.2.9. EDUKACJA EKOLOGICZNA

Edukacja ekologiczna znalazła swoją rangę zarówno w Konstytucji RP (art. 5 i 74) jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach Prawo Ochrony Środowiska, o ochronie przyrody i w ustawie o systemie oświaty. Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej wynika również z podpisanych przez Polskę dokumentów międzynarodowych, przede wszystkim Agendy 21. W wyniku realizacji ustaleń Agendy 21 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, powstał w 2000 roku dokument pn. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE). Cele zawarte w Strategii Edukacji Ekologicznej i przełożone na konkretne zadania, ujęte zostały w Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej (2000/2001). Uwzględniając to założenie określony został cel ekologiczny: Upowszechnienie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia oraz wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej . W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: ● Kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowań społeczeństwa gminy wzajemnie powiązanymi kwestiami społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi poprzez stworzenie lokalnych mechanizmów pozwalających sprostać wyzwaniom związanym z wdrażaniem idei i zasad zrównoważonego rozwoju;

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 96 ● Kształtowanie w społeczeństwie poczucia odpowiedzialności za stan i potrzebę ochrony środowiska przyrodniczego.

5.2.10. PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM

Jednym z celów polityki ochrony środowiska jest: Minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach największego oddziaływania na środowisko i zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego lub biologicznego. Cel ten łączy działania z zakresu ochrony różnych elementów środowiska. Z tego względu kierunki działań służące do jego osiągnięcia skupiają się na przyczynach i ewentualnych skutkach ich powstawania.

5.3. STRATEGIA REALIZACJI PRZYJĘTYCH CELÓW

Wyznaczone cele ekologiczne, a w ich ramach kierunki działań, jakie należy podjąć w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy Stare Pole, stanowią podstawę dla realizacji konkretnych zadań ekologicznych na przestrzeni kilku, a nawet kilkunastu lat. Zadania zostały wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego na analizowanym terenie, przewidywanych kierunków rozwoju oraz informacji w zakresie planowanych inwestycji, które przekazane zostały przez Urząd Gminy oraz instytucje działające na terenie gminy, a które mają bezpośrednio lub pośrednio wpływ na środowisko. Z uwagi na szeroki zakres przedsięwzięć koniecznych do osiągnięcia wyznaczonych celów, spośród wszystkich zadań ekologicznych wybrano pewną grupę zadań, którą należy realizować w pierwszej kolejności. Ich zestawienie stanowi krótkookresowy harmonogram - plan operacyjny Programu Ochrony Środowiska, określony w tym opracowaniu do roku 2011 zawarty w rozdziale VI. Część pozostałych zadań ekologicznych będzie realizowana w okresie długoterminowym w ramach długookresowego harmonogramu - planu operacyjnego Programu Ochrony Środowiska na lata 2012 - 2015.

5.4. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ EKOLOGICZNYCH

W zaproponowanym harmonogramie działań z zakresu ochrony środowiska wskazuje się krótkoterminowy plan działań do roku 2011 i długoterminowy program strategiczny, obejmujący kolejne lata z perspektywą. W dalszej części dokumentu przedstawiono harmonogram określający zadania z podziałem na długookresowe i krótkookresowe:

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 97 ////////// Zadania do realizacji w najbliższym okresie czasu (do roku 2011) \\\\\\\\\\ Zadania do realizacji w późniejszym okresie czasu (2012 - 2015) ////////// \\\\\\\\\\ Zadania do realizacji w okresie do 2015 W związku z szerokim zakresem koniecznych przedsięwzięć, zadania powinny być realizowane w sposób etapowy. W pierwszej kolejności powinny być realizowane te zadania, dzięki którym nastąpi najszybsza poprawa stanu środowiska, czyli zadania krótkookresowe. W dalszej kolejności realizowane powinny być zadania, których wykonanie pozwoli na osiągnięcie, w wyznaczonej perspektywie czasowej, założonych celów strategicznych, czyli zadania długookresowe. W harmonogramie przygotowanym dla gminy Stare Pole, poszczególnym celom strategicznym, w ramach wyznaczonych kierunków działań, przyporządkowano konkretne zadania z określeniem czasu ich realizacji i instytucje, które powinny je realizować lub współrealizować. Z uwagi na specyfikę niektórych zadań np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne będą one realizowane w ramach harmonogramu krótko i długoterminowego (m.in. jako zadania ciągłe). W ramach wyznaczonych harmonogramów realizacyjnych, zadania podzielono na zadania własne miasta i zadania koordynowane. <> zadania własne gminy - przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy; <> zadania koordynowane - pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim, bądź centralnym. Proces zarządzania środowiskiem spoczywa na władzach lokalnych. Mając na uwadze spójność koordynacji działań pomiędzy poszczególnymi szczeblami władz samorządowych i rządowych, a także współpracę z pozostałymi partnerami, zarządzanie środowiskiem gminy Stare Pole przy pomocy Programu Ochrony Środowiska wymagać będzie ustalenia roli i zakresu działania poszczególnych podmiotów zaangażowanych w jego realizację, struktury organizacji Programu oraz systemu monitoringu. Władze gminy pełnią w odniesieniu do Programu kilka funkcji. Jedną z ważniejszych jest funkcja regulacyjna , na którą składają się akty prawa lokalnego - uchwały oraz decyzje administracyjne związane odpowiednio z określonymi obszarami zagadnień środowiskowych. Władze pełnią również funkcje wykonawcze (zadania wynikające z ustaw) i kontrolne. Pożądane jest, aby władze gminy pełniły również funkcje wspierające

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 98 dla podmiotów zaangażowanych w rozwój obszaru oraz funkcje kreujące działania ukierunkowane na poprawę środowiska przyrodniczego. Do podstawowych instrumentów prawnych odnoszących się do zagadnień ochrony środowiska należą: standardy i normy środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialność administracyjna, karna i cywilna. Głównymi instrumentami finansowymi są opłaty ekologiczne, kary, fundusze celowe, ulgi podatkowe. Wśród instrumentów o charakterze społecznym wyróżniamy dostęp do informacji, komunikację społeczną, edukację i promocję ekologiczną.

VI. HARMONOGRAM REALIZACYJNY

GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA

Cel ekologiczny : modernizacja i rozbudowa infrastruktury wodno - ściekowej dla zapewnienia lepszej ochrony środowiska oraz poprawy warunków życia mieszkańców.

Kierunek działania: Zaopatrzenie w wodę

1. Zadanie Budowa sieci wodociągowej przez CWŻ Sp. z o.o. Nowy Dwór Gdański. Jednostka realizująca Centralny Wodociąg Żuławski Nowy Dwór Gdański, Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji około 130 000 zł (dane CWŻ) Źródła finansowania Środki własne gminy, inne środki CWŻ Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Długość wybudowanej sieci, liczba mieszkańców korzystających z sieci.

2. Zadanie Rozwój i modernizacja sieci i urządzeń wodociągowych na terenie gminy przez PWiK Malbork. Jednostka realizująca PWiK Malbork, Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, inne środki pomocowe Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Długość wybudowanej sieci, liczba mieszkańców korzystających z sieci.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 99 3. Zadanie Modernizacja sieci wodociągowej (także wymiana rur azbestowo - cementowych na wyroby bezazbestowe w instalacjach wodociągowych). Jednostka realizująca Gmina, właściwe przedsiębiorstwa wodociągowe Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Ok. 85 000 zł (dane CWZ) Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących; CWŻ Miernik realizacji zadania (wskaźnik Długość zmodernizowanej sieci, zmniejszenie długości sieci azbestowej, jakość wody w wodociągach. środowiskowy)

4. Zadanie Budowa przyłączy wodociągowych do pojedynczych odbiorców. Jednostka realizująca Gmina, właściwe przedsiębiorstwa wodociągowe Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty inwestycyjne, różne dla każdego przedsięwzięcia inwestycyjnego Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących, WFOŚiGW, inne środki pomocowe, środki odbiorców Miernik realizacji zadania (wskaźnik Liczba wybudowanych przyłączy, liczba podłączonych gospodarstw środowiskowy)

5. Zadanie Modernizacja istniejących stacji uzdatniania wody w ramach bieżących potrzeb. Jednostka realizująca Gmina, właściwi eksploatatorzy ujęć wód Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących, WFOŚiGW, inne środki pomocowe Miernik realizacji zadania (wskaźnik Jakość wód uzdatnianych środowiskowy)

6. Zadanie Wymiana wodomierzy. Jednostka realizująca Właściwi eksploatatorzy ujęć wód Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Ok. 65 000 zł (dane CWŻ) Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących, CWŻ Miernik realizacji zadania (wskaźnik Dokładne wartości zużycia wody środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 100 Kierunek działania: Gospodarka ściekowa

1 Zadanie Budowa sieci kanalizacji sanitarnej. Jednostka realizująca Gmina, właściwe przedsiębiorstwa kanalizacyjne Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Około 18,5 mln zł na lata 2009 - 2011 Źródła finansowania Środki własne gminy, WFOŚiGW, fundusze UE, RPO Miernik realizacji zadania Długość wybudowanej sieci, liczba mieszkańców podłączonych do sieci (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Budowa sieci kanalizacji deszczowej. Jednostka realizująca Gmina, właściwe przedsiębiorstwa kanalizacyjne Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, WFOŚiGW, fundusze UE Miernik realizacji zadania Długość wybudowanej sieci (wskaźnik środowiskowy)

3. Zadanie Wspieranie inicjatyw budowy oczyszczalni przydomowych na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych, bądź bardzo trudna do realizacji ze względów technicznych. Jednostka realizująca Indywidualni użytkownicy (właściciele gospodarstw) Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszt jednej oczyszczalni ok. 8 000 zł. Źródła finansowania Środki osób prywatnych, fundusze, dotacje, kredyty, pożyczki Miernik realizacji zadania Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków (wskaźnik środowiskowy)

4. Zadanie Modernizacja oczyszczalni ścieków, które nie spełniają wymagań określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Jednostka realizująca Właściciele i eksploatatorzy obiektów Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszt inwestycyjne, zależne od przyjętego projektu Źródła finansowania Fundusze, dotacje, kredyty, pożyczki, budżety gmin Miernik realizacji zadania Jakość ścieków oczyszczonych wprowadzanych do cieków (wskaźnik środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 101 ZASOBY PRZYRODNICZE

Cel ekologiczny : zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie i przywracanie do stanu właściwego składników przyrody, w szczególności ekosystemów zachowanych w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego.

Kierunek działania: Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych

1. Zadanie Wykorzystanie walorów przyrodniczych gminy przez tworzenie nowych miejsc pod rozwój turystyki z zachowaniem zasad ochrony środowiska. Jednostka realizująca Gmina, inwestorzy Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań promocyjnych, dofinansowania itp. Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Ilość miejsc i atrakcji turystycznych środowiskowy)

2. Zadanie Ustanawianie (wraz z opracowaniem dokumentacji) użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo – krajobrazowych i pomników przyrody. Jednostka realizująca Gmina, organizacje ekologiczne, mieszkańcy Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Ilość ustanowionych form ochrony środowiskowy)

3. Zadanie Przygotowanie, realizowanie i aktualizowanie planu zabiegów konserwacyjnych i pielęgnacyjnych zieleni urządzonej, cmentarzy. Jednostka realizująca Gmina, zarządcy obiektów Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Opracowanie i realizowanie planu środowiskowy)

100

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 102 4. Zadanie Bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych. Jednostka realizująca Gmina, właściwi zarządcy obszarów Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji 2012 do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji koszty zależne od bieżących wymagań Źródła finansowania Środki własne gminy, środki pomocowe Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ilość podjętych działań, wzrost estetyki obszarów zielonych

Kierunek działania: Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym

1. Zadanie Przestrzeganie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroniących tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem (wprowadzenie ograniczeń, ustalenie otuliny wokół cennych obszarów). Jednostka realizująca Gmina, Powiat Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy, powiatu Miernik realizacji zadania kontrola wydawania pozwoleń na obszarach cennych przyrodniczo (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Inwentaryzacja zasobów przyrodniczych gminy. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania wykonanie inwentaryzacji, waloryzacji przyrodniczej gminy (wskaźnik środowiskowy)

3. Zadanie Aktywny udział społeczeństwa gminy w ocenach oddziaływania inwestycji na środowisko. Jednostka realizująca Gmina, mieszkańcy Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania udział społeczeństwa w postępowaniach oos (wskaźnik środowiskowy)

101

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 103 Kierunek działania: Poprawa różnorodności biologicznej i krajobrazowej

1. Zadanie Przeciwdziałanie wypalaniu traw (kontrola, edukowanie społeczeństwa, nakładanie kar). Jednostka realizująca Gmina, Policja, Straż, Społeczni Opiekunowie Przyrody Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilość interwencji, ograniczenie działań (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Kultywowanie założeń śródpolnych (zadrzewień i zakrzewień) jako elementu wzbogacającego obszary rolnicze oraz chroniących środowisko przyrodnicze; wprowadzając różnorodność biologiczną i krajobrazową. Jednostka realizująca Gmina, rolnicy Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, środki własne właścicieli gruntów Miernik realizacji zadania Zwiększenie udziału zadrzewień i zakrzewień na obszarach (wskaźnik środowiskowy) rolniczych

Kierunek działania: Ochrona lasów i zwiększenie lesistości gminy

1. Zadanie Opracowanie granic polno - leśnych lub ich aktualizacja w planie zagospodarowania przestrzennego. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ilość użytków

2. Zadanie Objęcie ochroną (np. użytki ekologiczne) enklaw leśnych na terenie gminy. Jednostka realizująca Gmina, organizacje ekologiczne Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ilość nowych użytków

102

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 104 3. Zadanie Szkolenie prywatnych właścicieli lasów na temat prawidłowych zasad gospodarki leśnej. Jednostka realizująca Gmina we współpracy z Nadleśnictwem Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, środki Nadleśnictwa Miernik realizacji zadania (wskaźnik ilość przeprowadzonych szkoleń, wydanych ulotek środowiskowy)

4. Zadanie Prowadzenie stałego monitoringu środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (choroby, szkodniki). Jednostka realizująca Nadleśnictwo Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne Nadleśnictwa Miernik realizacji zadania (wskaźnik ilość zinwentaryzowanych uszkodzonych, chorych drzew, ilość podjętych działań, zabiegów naprawczych środowiskowy)

5. Zadanie Prowadzenie zalesiania równolegle z działaniami prowadzącymi do zróżnicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów. Jednostka realizująca Nadleśnictwa, prywatni właściciele Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne Nadleśnictwa i właścicieli Miernik realizacji zadania (wskaźnik ilość nasadzeń, rodzaj i ilość wprowadzanych gatunków roślin środowiskowy)

6. Zadanie Zalesianie leżących odłogiem oraz słabych bonitacyjnie użytków rolnych. Jednostka realizująca Prywatni właściciele gruntów, Skarb Państwa Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych, budżet państwa, środki pomocowe Miernik realizacji zadania (wskaźnik ilość nasadzeń, wzrost powierzchni gruntów zalesionych, wzrost użytków klasyfikowanych jako las środowiskowy)

103

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 105 Kierunek działania: Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody

1. Zadanie Wykorzystanie elementów przyrodniczych do kreowania wizerunku gminy oraz do wzrostu zainteresowania turystycznego – promocja gminy. Przygotowanie materiałów promocyjnych: foldery, aktualizacja strony internetowej, udział w targach i wystawach, wydawanie biuletynu. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, sponsorzy Miernik realizacji zadania Ilość wydanych pocztówek, reklam, ilość odwiedzin strony internetowej itp. (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Promowanie zachowań związanych z codziennym bytowaniem mieszkańców zgodnych z zasadami ochrony krajobrazu i przyrody oraz utrzymaniem porządku i czystości w gminie. Jednostka realizująca Gmina, Powiat, Szkoły, Nadleśnictwo Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, środki Nadleśnictwa, budżety organizacji pozarządowych, sponsorzy Miernik realizacji zadania Ilość podjętych akcji ekologicznych, monitorowanie przestrzegania regulaminu utrzymania czystości… (wskaźnik środowiskowy)

3. Zadanie Tworzenie i rozwój przyrodniczych ścieżek dydaktycznych; ścieżek rowerowych i pieszych. Jednostka realizująca Gmina, Powiat, Nadleśnictwo, organizacje pozarządowe, właściwy zarząd dróg Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Około 5,5 mln zł na lata 2009 - 2011 Źródła finansowania Środki własne gminy, środki pomocowe, PROW, RPO Miernik realizacji zadania Długość i ilość ścieżek, rozwój turystyki (wskaźnik środowiskowy)

104

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 106 POWIERZCHNIA ZIEMI

Cel ekologiczny : ograniczenie przekształceń ziemi w wyniku eksploatacji kopalin oraz zmniejszenie uciążliwości związanych z istnieniem zdegradowanego nieużytku.

Kierunek działania: Ochrona gleb

1. Zadanie Zapobieganie degradacji gleb na skutek erozji wodnej, wiatrowej. Jednostka realizująca Prywatni właściciele gruntów Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) wzrost powierzchni gruntów zadrzewionych, ilość szkoleń z zakresu rolnictwa

2. Zadanie Ochrona gruntów pochodzenia organicznego. Jednostka realizująca Właściciele gruntów Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) utrzymanie gruntów organicznych w naturalnym stanie, brak osuszania tych gruntów

3. Zadanie Ochrona gleb klas I – III przed ich odrolnieniem. Jednostka realizująca Gmina, Powiat Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, w ramach odpowiedzialnie wydawanych decyzji Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) nieznaczna powierzchnia odrolnionych gruntów wysokich klas bonitacyjnych w ciągu roku

105

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 107 Kierunek działania: Rekultywacja terenów zdegradowanych

1. Zadanie Rekultywacja terenów po zamknięciu składowiska odpadów w Szaleńcu. Jednostka realizująca Gmina, RSGO Tczew Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Około 1,253 mln zł w 2011 roku Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących, POliS Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Przeprowadzona rekultywacja

Kierunek działania: Likwidacja i rekultywacja wszystkich „dzikich” miejsc składowania odpadów

1. Zadanie Zinwentaryzowanie, likwidacja i rekultywacja wszystkich „dzikich” miejsc składowania odpadów. Ustalenie sprawcy zanieczyszczeń i przekształceń, w celu obarczenia go kosztami rekultywacji. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań, działania w ramach obowiązków urzędników Wydziału Ochrony Środowiska Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Przeprowadzona inwentaryzacja, wywiezienie zinwentaryzowanych odpadów (wskaźnik środowiskowy)

106

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 108 WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE

Cel ekologiczny : zapewnienie wystarczającej ilości wody o odpowiedniej jakości użytkowej oraz ochrona przed powodzią.

Kierunek działania: Ochrona zasobów wodnych

1. Zadanie Respektowanie ograniczeń w zagospodarowywaniu terenu ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęcia wód „Letniki”. Jednostka realizująca Gmina, Powiat Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, przemyślane wydawanie decyzji administracyjnych Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania wydawanie decyzji z uwzględnieniem zakazów i nakazów obowiązujących w granicach terenów ochronnych (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Przeprowadzenie akcji edukacyjno - informacyjnej propagującej optymalizację zużycia wody przez indywidualnych użytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne - do podlewania zieleni). Jednostka realizująca Gmina, ODR, sołtysi Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Przeprowadzenie akcji informacyjnej, zmniejszenie zużycia wody (wskaźnik środowiskowy)

3. Zadanie Inwentaryzacja miejsc zrzutu ścieków nieoczyszczonych. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania ilość miejscowości w których wykonano inwentaryzację, wyeliminowanie dzikich wylewisk (wskaźnik środowiskowy)

107

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 109 4. Zadanie Zewidencjonowanie zbiorników bezodpływowych i regularna ich kontrola techniczna oraz częstotliwość opróżniania oraz zewidencjonowania oczyszczalni przydomowych. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilość zewidencjonowanych zbiorników i oczyszczalni przydomowych (wskaźnik środowiskowy)

5. Zadanie Edukacja ekologiczna rolników w zakresie wdrażania Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych. Jednostka realizująca Gmina, ODR Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania ilość przeprowadzonych szkoleń (wskaźnik środowiskowy)

6. Zadanie Realizacja programu ograniczania związków azotowych ze źródeł rolniczych. Wspieranie budowy płyt gnojowych w gospodarstwach rolnych. Jednostka realizująca Gmina, właściciele gospodarstw Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, inwestorzy, środki pomocowe Miernik realizacji zadania Poprawa jakości wód gruntowych, ilość przeprowadzonych szkoleń, ilość wybudowanych płyt gnojowych (wskaźnik środowiskowy)

7. Zadanie Promowanie i wspieranie ograniczenia, a następnie likwidacja stosowania środków chemicznych w obszarze chronionego krajobrazu rzeki Nogat oraz w zasięgu cieków wodnych objętych systemem korytarzy ekologicznych. Jednostka realizująca Gmina, właściciele gospodarstw Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, inwestorzy, środki pomocowe Miernik realizacji zadania Poprawa jakości wód powierzchniowych, zmniejszenie zużycia nawozów chemicznych (wskaźnik środowiskowy)

108

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 110 8. Zadanie Zwiększenie udziału wód powierzchniowych w ramach tzw. małej retencji, budowa stawów wodnych. Jednostka realizująca Gmina, prywatni właściciele nieruchomości Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, fundusze pomocowe Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Wzrost udziału wód powierzchniowych na terenie gminy, ilość wybudowanych stawów i zbiorników

9. Zadanie Przeprowadzenie badań jakości wód powierzchniowych na terenie gminy. Jednostka realizująca Gmina, WIOŚ Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, fundusze pomocowe Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ocena jakości wód powierzchniowych, ilość aktualnych danych na temat jakość wód, prowadzenie corocznych badań

Kierunek działania: Ochrona przeciwpowodziowa

1. Zadanie Aktualizacja planu ochrony przed powodzią i jego realizacja w razie potrzeb. Jednostka realizująca Gmina, Powiat Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Realizacja planu przeciwpowodziowego, ilość podjętych działań

2. Zadanie Oczyszczenie (konserwacja) studzienek i rowów melioracyjnych. Jednostka realizująca Właściciele urządzeń, WZMiUW, Gminna Spółka Wodna Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Stan urządzeń wodnych, ilość i rodzaj przeprowadzonych działań, poniesione koszty na remonty

109

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 111 3. Zadanie Bieżąca modernizacja, według potrzeb urządzeń wodnych. Jednostka realizująca WZMiUW, właściciele obiektów Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostki realizującej Miernik realizacji zadania (wskaźnik Drożność systemów melioracji, ilość i rodzaj przeprowadzonych działań, poniesione koszty na remonty środowiskowy)

4. Zadanie Bieżąca modernizacja, według potrzeb wałów przeciwpowodziowych. Jednostka realizująca WZMiUW, właściciele obiektów Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostki realizującej Miernik realizacji zadania (wskaźnik Jakość i stan techniczny wałów przeciwpowodziowych, ilość i rodzaj przeprowadzonych działań, poniesione koszty na środowiskowy) remonty

POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

Cel ekologiczny : utrzymanie standardów jakości powietrza, redukcja emisji pyłów gazów i odorów

Kierunek działania: Ograniczenie emisji do powietrza ze źródeł komunalnych i technologicznych

1. Zadanie Zachęcanie do modernizacji urządzeń technologicznych w zakładach produkcyjnych. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne zakładów Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ilość przeprowadzonych modernizacji

110

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 112 2. Zadanie Promowanie i wprowadzanie energii odnawialnej na terenie gminy (realizacja planowanej inwestycji – budowa elektrowni wiatrowej na terenie Ząbrowa i Kaczynosu). Jednostka Gmina, prywatni inwestorzy realizująca Rodzaj Własne przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła Środki własne jednostek realizujących finansowania Miernik realizacji ilość powstających instalacji wykorzystujących energię odnawialną zadania (wskaźnik środowiskowy)

3. Zadanie Kontrola przedsiębiorstw w zakresie emisji pyłów i gazów do powietrza. Jednostka WIOŚ realizująca Rodzaj Koordynowane przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła Środki własne jednostki realizującej finansowania Miernik realizacji ilość przeprowadzonych kontroli, ilość nałożonych obowiązków działań naprawczych zadania (wskaźnik środowiskowy)

4. Zadanie Ograniczanie emisji odorów: - zakaz lokalizacji, w pobliżu obiektów zabudowy mieszkaniowej, przedsiębiorstw emitujących gazy złowonne, - instalowanie urządzeń ograniczających emisję odorów, - edukacja mieszkańców w zakresie szkodliwości spalania tworzyw sztucznych w gospodarstwach domowych, - edukacja mieszkańców w zakresie odpowiedniego gromadzenia nieczystości pochodzenia zwierzęcego. Jednostka Gmina, ODR, sołtysi, zakłady realizująca Rodzaj Koszty zależne od podjętych działań przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Środki własne jednostki realizującej Źródła Koordynowane finansowania Miernik realizacji ograniczenie emisji odorów zadania (wskaźnik środowiskowy)

111

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 113 Kierunek działania: Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa

1. Zadanie Gazyfikacja gminy. Jednostka realizująca Gmina, właściwa Spółka Gazownictwa Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy, inwestorzy, środki pomocowe Miernik realizacji zadania Długość sieci gazowej, ilość podłączonych do sieci gazowej mieszkańców, wzrost zużycia gazu dla celów grzewczych (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Eliminowanie węgla jako paliwa w kotłowniach komunalnych na rzecz paliw niskoemisyjnych i energii odnawialnej (drewno, wierzba energetyczna, olej opałowy, pompy ciepła, energia słoneczna, farmy wiatrowe). Jednostka realizująca Gmina, właściciele obiektów, nieruchomości Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania Wzrost zużycia paliw niskoemisyjnych, ilość przeprowadzonych modernizacji kotłowni, ilość zainstalowanych urządzeń i obiektów opartych (wskaźnik środowiskowy) na energii odnawialnej

3. Zadanie Edukacja ekologiczna społeczeństwa na temat szkodliwości spalania odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych). Kontrola i współpraca z mieszkańcami związana z egzekwowaniem kar za spalanie szkodliwych odpadów. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilość przeprowadzonych szkoleń, ilość przeprowadzonych kontroli, ilość interwencji (wskaźnik środowiskowy)

4. Zadanie Termomodernizacja budynków prywatnych i obiektów użyteczności publicznej. Jednostka realizująca Właściciele budynków (Gmina - budynki komunalne) Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane i własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Około 1 mln zł Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych, środki własne gminy, fundusze termo renowacyjne, fundusze pomocowe Miernik realizacji zadania Ilość przeprowadzonych renowacji, mniejsze zużycie energii (wskaźnik środowiskowy)

112

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 114 5. Zadanie Uwzględnianie w Miejscowym Planie Zagospodarowania przestrzennego obszarów energetyki odnawialnej. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) uwzględnianie w aktualizacjach MPZP obszarów energetyki odnawialnej, powierzchnia takich obszarów

Kierunek działania: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych

1. Zadanie Budowa i bieżące utrzymanie dróg i ciągów komunikacyjnych o charakterze gminnym (w razie potrzeb). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Około 3,7 mln zł na lata 2009 - 2011 Źródła finansowania Środki własne gminy, dotacje, kredyty, pożyczki, dofinansowanie, PPDL, FOGRiL Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Poprawa nawierzchni dróg i bezpieczeństwa na drogach, długość remontowanych i budowanych odcinków dróg

2. Zadanie Współpraca z zarządcami dróg powiatowych i krajowych w sprawie potrzeb modernizacji ciągów komunikacyjnych. Jednostka realizująca Zarząd Dróg Powiatowych, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań (wg budżetu powiatu i GDDKiA) Źródła finansowania Środki własne jednostki realizującej, środki pomocowe Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Poprawa jakości dróg powiatowych, bezpieczeństwa na drogach, długość remontowanych i budowanych odcinków dróg

113

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 115 HAŁAS

Cel ekologiczny : zminimalizowanie uciążliwego hałasu i utrzymanie jak najlepszej jakości stanu akustycznego środowiska

Kierunek działania: Monitoring emisji hałasu

1. Zadanie Określenie terenów najbardziej zagrożonych hałasem, gdzie należy prowadzić przedsięwzięcia ochronne w pierwszej kolejności - dokonanie rozpoznania klimatu akustycznego w razie potrzeb. Jednostka realizująca Gmina, Powiat Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania Ilość określonych terenów (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Prowadzenie monitoringu poziomu hałasu wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych przechodzących przez teren gminy. Jednostka realizująca WIOŚ Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki jednostki realizującej Miernik realizacji zadania Monitorowany poziom emisji hałasu (wskaźnik środowiskowy)

Kierunek działania: Ochrona przed hałasem komunikacyjnym

1. Zadanie Wspieranie inwestycji ograniczających ujemny wpływ hałasu, mianowicie: budowy ekranów akustycznych i tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej, a także izolacji budynków. Jednostka realizująca Gmina, zakłady budowlane, właściwi zarządcy dróg Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik ilość wybudowanych ekranów, zmniejszenie wartości emitowanego hałasu docierającego do zabudowy środowiskowy)

114

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 116 Kierunek działania: Ochrona przed hałasem przemysłowym

1. Zadanie Systematyczna kontrola przedsiębiorstw, zwłaszcza tych zlokalizowanych w pobliżu jednostek osadniczych lub na ich terenie. Jednostka realizująca WIOŚ Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik ilość przeprowadzonych kontroli, ilość przeprowadzonych działań naprawczych środowiskowy)

2. Zadanie Kontrola nowych przedsiębiorstw w zakresie używania najlepszych dostępnych technologii. Jednostka realizująca WIOŚ Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik Zachowanie standardów akustycznych środowiska środowiskowy)

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

Cel ekologiczny : ochrona mieszkańców przed polami elektromagnetycznym

Kierunek działania: Inwentaryzacja źródeł pól elektromagnetycznych

1. Zadanie Inwentaryzacja i ciągła aktualizacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ilość zewidencjonowanych źródeł

115

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 117 Kierunek działania: Preferowanie małokonfliktowych lokalizacji źródeł pól elektromagnetycznych

1. Zadanie Uwzględnienie w studiach uwarunkowań i planach zagospodarowania przestrzennego zagadnień pola elektromagnetycznego (pozostawienie w sąsiedztwie linii wysokich napięć wolnych przestrzeni). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilość stref ochronnych (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Przestrzeganie granic stref ochronnych zgodnie z ocenami oddziaływania na środowisko dla urządzeń nadawczych. Jednostka realizująca Gmina, Powiat Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania Brak zainwestowania w strefach ochronnych (wskaźnik środowiskowy)

RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH

Cel ekologiczny : racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych

Kierunek działania: Racjonalizacja użytkowania wody

1. Zadanie Wspieranie działań mających na celu oszczędzanie wody (zagospodarowanie wód opadowych w gospodarstwach domowych i rolnych, wymiana urządzeń wodnych – baterii sanitarnych w gospodarstwach domowych, edukacja mieszkańców). Jednostka realizująca Gmina, sołtysi, mieszkańcy Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Oszczędność wody (wskaźnik środowiskowy)

116

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 118 Kierunek działania: Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji

1. Zadanie Wprowadzenie bodźców ekonomicznych dla przedsięwzięć proekologicznych (ulgi podatkowe, możliwość współfinansowania, itp.). Wprowadzanie najlepszych dostępnych technologii w powstających zakładach produkcyjnych. Jednostka realizująca Gmina, zakłady produkcyjne Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania Ilość podejmowanych działań (wskaźnik środowiskowy)

Kierunek działania: Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

1. Zadanie Stosowanie indywidualnych liczników ciepła. Jednostka realizująca Właściciele i użytkownicy budynków Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ilość prowadzonych działań, wymienionych liczników, pośrednio zmniejszenie zużycia energii

117

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 119 EDUKACJA EKOLOGICZNA

Cel ekologiczny : upowszechnienie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia oraz wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej

Kierunek działania: Kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowań społeczeństwa gminy wzajemnie powiązanymi kwestiami ekonomicznymi, społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi poprzez stworzenie lokalnych mechanizmów pozwalających sprostać wyzwaniom związanym z wdrażaniem idei i zasad zrównoważonego rozwoju

1. Zadanie Opracowanie i wdrażanie gminnego programu edukacji ekologicznej. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Opracowanie programu, ilość prowadzonych akcji, działań środowiskowy)

2. Zadanie Dostosowanie gminnej strony internetowej jako źródła informacji o gminie do potrzeb mieszkańców w zakresie ochrony środowiska. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Wygląd strony, ilość zawartych informacji, ilość odwiedzin środowiskowy)

3. Zadanie Współpraca w zakresie edukacji ekologicznej (ze szkołami, Ośrodek Kultury, rady Sołeckie, organizacje pozarządowe). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Ilość przeprowadzonych akcji, pomoc szkołom środowiskowy)

118

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 120 4. Zadanie Szkolenie rolników w zakresie rolnictwa ekologicznego i agroturystyki. Jednostka realizująca Gmina, ODR, ARiMR Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ilość przeprowadzonych szkoleń i spotkań, ilość powstających gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych

5. Zadanie Prowadzenie proekologicznej działalności wydawniczej (ulotki, informatory, gazetki). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Ilość rozdysponowanych materiałów

Kierunek działania: Kształtowanie w społeczeństwie poczucia odpowiedzialności za stan i potrzebę ochrony środowiska przyrodniczego

1. Zadanie Organizowanie szkoleń z zakresu edukacji ekologicznej i wiedzy o środowisku. Jednostka realizująca Gmina, sołtysi, placówki oświatowe Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Ilość przeprowadzonych szkoleń, poniesione nakłady finansowe środowiskowy)

2. Zadanie Organizowanie oraz wprowadzenie, drogą uchwały corocznych akcji proekologicznych np. „Sprzątanie świata”, „Piękna Zagroda”, „Dzień Ziemi” itp. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Ok. 10 000 zł rocznie Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Ustanowienie aktem prawa miejscowego i organizowanie akcji środowiskowy)

119

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 121 PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM

Cel ekologiczny : minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach największego oddziaływania na środowisko i zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego lub biologicznego.

Kierunek działania: Minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi; zapewnienie bezpieczeństwa

1. Zadanie Kontrola zakładów produkcyjnych i podmiotów gospodarczych, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko w celu zapewnienia ich prawidłowej i zgodnej z przepisami działalności (stacje paliw i gazu). Jednostka realizująca WIOS Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostki realizującej Miernik realizacji zadania Ilość przeprowadzonych kontroli (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Zwiększenie bezpieczeństwa przewozów substancji niebezpiecznych przez kontrolę przewozów i stanu technicznego pojazdów oraz czasu pracy kierowców. Jednostka realizująca Policja, Inspekcja ruchu drogowego Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętych działań Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania ilość przeprowadzonych kontroli, ilość akcji ratowniczo - gaśniczych (wskaźnik środowiskowy)

VII. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

7.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE

120

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 122 W wyniku realizacji ustaleń Agendy 21 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, powstał w 2000 r. dokument pn. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE). Zostały w nim określone cele, z których do podstawowych należą miedzy innymi, upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia oraz wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej. Ważnym celem jest również kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowania społeczeństwa sprawami środowiska, rozpatrując jego walory w ramach ekonomii, ekologii i wartości społecznych. Ponadto należy umożliwić każdemu człowiekowi zdobywanie wiedzy i umiejętności niezbędnych dla poprawy stanu środowiska i zachęcać mieszkańców do angażowania się w sprawy ochrony środowiska i właściwego korzystania z jego zasobów. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej identyfikuje i hierarchizuje główne cele edukacji środowiskowej, wskazując jednocześnie możliwości ich realizacji. Jednym z podstawowych zapisów Strategii jest założenie, iż edukacja ekologiczna powinna obejmować całe społeczeństwo, wszystkie grupy wiekowe, zawodowe oraz decydentów na szczeblu centralnym i lokalnym. Cele zawarte w Strategii Edukacji Ekologicznej i przełożone na konkretne zadania, ujęte zostały w Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej (2000/2001). Na podstawie postanowień tego dokumentu, edukacja ekologiczna powinna być realizowana na obszarach jednostek samorządowych, przede wszystkim na obszarze gmin.

7.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

Edukacja ekologiczna jest koncepcją kształcenia i wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „myśleć globalnie, działać lokalnie” . Ważnym elementem jest łączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczną oraz działaniami praktycznymi. Potrzeba wdrożenia ekorozwoju, m. in. poprzez edukację ekologiczną, pojmowanego jako całokształt harmonijnych działań człowieka, korzystającego z zasobów środowiska przyrodniczego w sposób racjonalny, odpowiedzialny oraz gwarantujący ich zachowanie dla przyszłych pokoleń jest obecnie sprawą pilną, godną stawiania jej ponad wszelkimi podziałami. Dlatego też edukacyjne działania proekologiczne powinny integrować całe społeczeństwo. Obejmuje ona uwzględnianie, we wszystkich działaniach, tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Zagadnienia szeroko pojętej ekologii, powinny docierać do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W związku z tym ważne jest znalezienie

121

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 123 odpowiednich środków przekazu tak, aby w jak najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywać informację ekologiczną. Niewiele osób rozumie, jaki wpływ na stan i jakość środowiska mają zachowania poszczególnych osób, rodzin i grup społecznych jak również ich przyzwyczajenia, styl życia, sposoby wypoczynku lub odżywiania. Dlatego też edukacja ekologiczna, wspomagająca zrozumienie zależności między człowiekiem, jego wytworami i przyrodą, obejmować musi wszystkich ludzi bez wyjątku - w pierwszej kolejności najmłodszych, którzy mogą skutecznie przekazywać osobom starszym wzorce zachowań proekologicznych. Jedynie wspólny wysiłek wszystkich ludzi razem i każdego z osobna, podejmowany codziennie, w każdym miejscu: w domu, w pracy, podczas wypoczynku, jest w stanie zahamować degradację środowiska, wpłynąć na poprawę jakości naszego życia i zdrowia oraz zapewnić perspektywy godziwego życia przyszłym pokoleniom.

Przewidziany do realizacji program edukacji ekologicznej powinien zawierać następujące zagadnienia: - potrzebę edukacji ekologicznej, - uwzględnianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska, - znalezienie i zróżnicowanie form i treści przekazu, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywać informację ekologiczną, - podział mieszkańców na grupy, do których trafiać będą odpowiednio przygotowane formy edukacyjne (np. pracowników samorządowych miasta, dziennikarzy i nauczycieli, dzieci i młodzież, dorosłych mieszkańców oraz przedsiębiorców).

Należy równocześnie wyznaczyć cele i efekty , jakie ma przynieść prowadzona akcja edukacyjno - informacyjna. Są nimi przede wszystkim: 1. Ograniczenie zanieczyszczania wód - poprawa jakości wód; 2. Dające się zmierzyć, ograniczenie masy odpadów; 3. Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza; 4. Poprawa stanu zieleni (parki, lasy); 5. Powstanie trwałych grup mieszkańców, współpracujących z samorządem lokalnym, podejmujących nowe wyzwania w zakresie edukacji ekologicznej; 6. Zwiększenie sprzyjającego nastawienia społeczności lokalnej do ochrony środowiska oraz zachęcanie lokalnych przedsiębiorców do stosowania ekologicznych, czystych technologii jako sprzyjających technologii, a nie ograniczających rozwój.

122

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 124 Właściwie opracowany Program edukacji ekologicznej powinien również uwzględniać nakłady finansowe oraz możliwości finansowania zadań edukacyjnych przewidzianych harmonogramem programu. Istotna jest również spójność tego programu z założeniami programów edukacyjnych wyższych szczebli (powiatowym i wojewódzkim).

W gminie Stare Pole prowadzone są liczne akcje proekologiczne, przede wszystkim w placówkach oświatowych, co prowadzi do wzrostu świadomości ekologicznej wśród mieszkańców, przede wszystkim wśród najmłodszych, które dzięki zabawie rozwijają w sobie poczucie troski i obowiązku za środowisko przyrodnicze, w którym żyją. Działania podejmowane przez Zespół Szkół w Starym Polu przedstawiają się następująco: - akcja rozpowszechniania wiedzy o sposobach zagospodarowania zużytego sprzętu elektronicznego i elektrycznego (pogadanki na lekcjach przyrody, gazetka ścienna, materiały informacyjne), - konkurs ekologiczny EKO - planeta, - uczestnictwo w konkursach ekologicznych (Wojewódzki Konkurs o Łowiectwie i Ochronie Środowiska, konkurs plastyczny pn. „Zmiany klimatyczne, a zdrowie człowieka”, „Wspólne rady na odpady”, konkurs na zabawkę ekologiczną, na plakat o tematyce ekologicznej), - organizacja akcji „Sprzątanie Świata Polska’’, - cykl zajęć dotyczący pozyskiwania energii, oszczędności i skutków jej zużycia, Quiz pn. „Energia = Życie”, - zbiórka zużytych baterii, - organizacja Ekologicznego Rajdu Terenoznawczego z okazji Dnia Ziemi (kwiecień 2008 r.), - doskonalenie zachowań proekologicznych, wycieczki zagraniczne i krajoznawczych oraz biwaki), - zajęcia edukacyjne w Muzeum Oceanograficznym w Gdyni (ekologia oraz życie Bałtyku). W gminie Stare Pole wyznaczono Ekoturystyczną trasę rowerową w ramach programu „Aktywni z natury” pod patronatem CEO z Warszawy i Starostwa Powiatowego w Malborku. Poprzez zainteresowanie dzieci i młodzieży problemami ochrony środowiska organizatorzy konkursów mogą dotrzeć również do rodziców i najbliższego otoczenia dzieci. Problem świadomości ekologicznej w społeczeństwie jest niezwykle istotny w świetle warunków życia mieszkańców.

123

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 125 Podczas różnych konkursów i akcji ekologicznych warto jest pogłębiać znajomość problemów środowiskowych związanych z odpadami komunalnymi, pokazać korzyści płynące ze zbiórki makulatury oraz innych surowców wtórnych, kształcić umiejętności ograniczenia ilości odpadów wytwarzanych w domu oraz aktywnego udziału w działaniach na rzecz środowiska. Działacze zajmujący się tematyką ochrony środowiska powinni również zwrócić uwagę na problem spalania odpadów w gospodarstwach domowych. Uświadamiając szkodliwość, jaka wynika z wprowadzania do atmosfery substancji pochodzących ze spalania w nieprzystosowanych do tego urządzeniach, mogą doprowadzić do mierzalnej poprawy faktycznego stanu środowiska przyrodniczego. Różne działania proekologiczne w postaci akcji ekologicznych podejmują również inne podmioty działające w tym regionie, np. Nadleśnictwo Elbląg, które organizuje akcje ekologiczne, konkursy oraz zloty. Wraz z początkiem sezonu grzewczego powraca temat spalania odpadów w domowych piecach. W świadomości wielu osób takie postępowanie to czysty zysk. Pozbywają się odpadów (nie płacą za ich utylizację) i uzyskują ciepło. Jednak oprócz dozwolonych materiałów opałowych mieszkańcy spalają: butelki plastikowe, opakowania foliowe, niepotrzebną odzież, obuwie. W procesie spalania odpadów, w szczególności z tworzyw sztucznych uwalniane są do atmosfery szkodliwe związki chemiczne (dioksyny), które przyczyniając się do zanieczyszczenia powietrza, zagrażają zdrowiu i życiu ludzi. Spalanie odpadów jest dopuszczalne wyłącznie w spalarniach (posiadających zabezpieczenia ograniczające emisję do powietrza). Spalanie odpadów z tworzyw sztucznych powoduje osadzanie się tzw. sadzy mokrej w przewodach kominowych, którą bardzo trudno usunąć, a jej nadmiar może spowodować zapalenie się przewodu kominowego i przyczynić się do pożaru domu. Dobrym pomysłem byłoby wydanie informatora gminnego dla mieszkańców, z wykazem firm, które zajmują się działalnością z zakresu ochrony środowiska, unieszkodliwiania odpadów i gospodarowania odpadami zawierającymi azbest. Dokument taki ułatwiałby mieszkańcom poruszanie się w tematyce proekologicznej. Ludność wiedziałaby, do jakiej firmy może się zgłosić w sprawie unieszkodliwiania odpadów i nie wyrzucałaby odpadów niebezpiecznych. Akcje ekologiczne powinny być prowadzone cyklicznie oraz angażować coraz więcej mieszkańców. Aby propagować postawy ekologiczne należy informować społeczeństwo np. za pomocą rozdawania ulotek informacyjnych, bądź poprzez udostępnianie informacji w Internecie. W dobie informatyzacji społeczeństwa, ekologiczny serwis internetowy byłby bardziej przystępny, na przykład dla młodzieży. Serwis ten mógłby zawierać informacje przydatne dla mieszkańców gminy i regionu w zakresie obowiązków mieszkańców, odnośnie gospodarki odpadami i prawidłowego gospodarowania nimi.

124

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 126 VIII. SYSTEM FINANSOWANIA INWESTYCJI

8.1. KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE PROGRAMY PROMUJĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY, INTEGRACJĘ I WSPÓŁPRACĘ MIĘDZYNARODOWĄ

Po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej zrodziły się dla naszego kraju nowe możliwości i szanse na lepszy rozwój gospodarczy zgodny z ideą ekorozwoju. Uzyskanie funduszy pochodzących ze źródeł unijnych bądź innych organizacji międzynarodowych jest obecnie możliwe poprzez przystępowanie zainteresowanych stron do konkretnych programów i projektów. W obecnych warunkach gospodarczych kraju, są to często jedyne źródła finansowania i realizacji inwestycji. Bardzo ważnym jest, aby władze lokalne podejmowały próby uzyskania tych funduszy, a tym samym wykorzystały szansę na rozwój zrównoważony swojego regionu i polepszenie w nim warunków życia ludności.

Poniżej przedstawiono wybrane programy dotyczące działań w zakresie ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, dzięki którym możliwe jest uzyskanie środków na konkretne projekty rozwojowe.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (2007 - 2013)

Głównym celem programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska przyrodniczego, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Źródłem finansowania projektów są środki Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wzrost atrakcyjności Polski i regionów będzie osiągnięty dzięki inwestycjom w sześciu obszarach - transportu, środowiska, energetyki, kultury, ochrony zdrowia i szkolnictwa wyższego - poprzez realizację następujących celów szczegółowych programu: 1. Budowa infrastruktury zapewniającej, że rozwój gospodarczy Polski będzie dokonywał się przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego. 2. Zwiększenie dostępności głównych ośrodków gospodarczych w Polsce poprzez powiązanie ich siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz alternatywnych wobec transportu drogowego środków transportu. 3. Zapewnienie długookresowego bezpieczeństwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikację dostaw, zmniejszenie energochłonności gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii.

125

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 127 4. Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim dla zwiększenia atrakcyjności Polski. 5. Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia zasobów pracy. 6. Rozwój nowoczesnych ośrodków akademickich, w tym kształcących specjalistów w zakresie nowoczesnych technologii.

Do głównych priorytetów POIiŚ zalicza się: I. Gospodarkę wodno - ściekową II. Gospodarkę odpadami i ochronę powierzchni ziemi III. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska IV. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska V. Ochronę przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych VI. Drogową i lotniczą sieć TEN-T VII. Transport przyjazny środowisku VIII. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe IX. Infrastrukturę energetyczną przyjazną środowisku i efektywność energetyczną X. Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii XI. Kulturę i dziedzictwo kulturowe XII. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawę efektywności systemu ochrony zdrowia XIII. Infrastrukturę szkolnictwa wyższego

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko oraz Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka realizują cele Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO). Instytucją Zarządzającą w obu tych programach jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

Program Operacyjny Europa Środkowa

Głównym celem programu jest wzmocnienie spójności terytorialnej, promowanie wewnętrznej integracji oraz poprawa konkurencyjności obszaru Europy Środkowej. Cele cząstkowe przyczyniające się do realizacji celu głównego to: 1. Podnoszenie konkurencyjności obszaru Europy Środkowej poprzez wzmacnianie struktur innowacyjności i dostępności. 2. Poprawa równomiernego i zrównoważonego terytorialnego rozwoju poprzez podniesienie jakości środowiska oraz rozwój atrakcyjnych miast i regionów w obszarze Europy Środkowej.

126

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 128 Jednym z najważniejszych priorytetów programu, który w szczególny sposób porusza aspekt środowiskowy jest priorytet 3 - Odpowiedzialne korzystanie ze środowiska . Priorytet ten wspierać będzie wykorzystanie źródeł energii odnawialnej oraz wzrost efektywności energetycznej na przestrzeni obszaru współpracy. Obszarami interwencji omawianego priorytetu są: - Rozwój środowiska wysokiej jakości poprzez zarządzanie naturalnymi zasobami i dziedzictwem. - Redukcja ryzyka i wpływu zagrożeń naturalnych i wywołanych działalnością człowieka - Wspieranie wykorzystywania źródeł energii odnawialnej i zwiększania efektywności energetycznej. - Wspieranie ekologicznych (przyjaznych środowisku) technologii i działań. Podstawowymi grupami docelowymi są wszyscy krajowi, regionalni, lokalni decydenci oraz instytucje działające w obszarze środowiska, zarządzania zasobami naturalnymi, gospodarki wodnej, zarządzania zagrożeniami środowiskowymi, efektywności energetycznej takie jak: władze lokalne i regionalne, środowiskowe grupy interesu, stowarzyszenia środowiskowe, instytuty stosowanych badań środowiskowych, stowarzyszenia, dostawcy energii, jak i wszystkie grupy obywateli i ich przedstawiciele działający w danym obszarze interwencji.

Program Unii Europejskiej Inteligentna Energia dla Europy (IEE)

Głównymi celami IEE jest przede wszystkim: 1. promowanie wydajności energetycznej oraz racjonalnego wykorzystania zasobów energetycznych; 2. promowanie nowych i odnawialnych źródeł energii i wspieranie różnorodności energetycznej; 3. promowanie wydajności energetycznej oraz zastosowania nowych i odnawialnych źródeł energii w transporcie.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (2007 - 2013)

Program ma na celu: 1. Poprawę konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; 2. Poprawę środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; 3. Poprawę jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej.

127

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 129 Program INTERREG IVC

Program INTERREG IVC jest realizowany w ramach celu Europejskiej Współpracy Terytorialnej wspieranej w zgodzie z założeniami polityki Funduszy Strukturalnych na lata 2007 - 2013. Ogólnym celem Programu INTERREG IVC, skupiającego się również na współpracy międzyregionalnej, jest poprawa skuteczność polityki rozwoju regionalnego w obszarach: innowacji, gospodarki opartej na wiedzy, ochrony środowiska i zapobiegania ryzyku, a także wkład w unowocześnianie gospodarki oraz wzrost konkurencyjności w Europie. Cel ten należy realizować poprzez wymianę, współdzielenie oraz transfer doświadczeń, wiedzy i dobrych praktyk. Promując ogólnoeuropejską współpracę, INTERREG IVC wspiera władze regionalne i lokalne w postrzeganiu współpracy międzyregionalnej jako środka rozwoju poprzez dostęp do doświadczeń innych. Program INTERREG IVC jest finansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR). Program opiera się na dwóch priorytetach tematycznych powiązanych z agendami z Lizbony i Goteborga, z których najważniejszym w analizowanym aspekcie jest priorytet 2 - Środowisko naturalne i zapobieganie ryzyku. Do głównych zagadnień zawartych w tym priorytecie należą: - Ryzyko naturalne i technologiczne, - Gospodarka wodna, - Gospodarka odpadami, - Różnorodność biologiczna i zachowanie dziedzictwa naturalnego, - Energia i zrównoważony transport, - Dziedzictwo kulturowe i krajobraz.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego (2007 - 2013)

Regionalny Program Operacyjny dla województwa pomorskiego na lata 2007 - 2013 (RPO) jest kompleksowym programem mającym na celu poprawę konkurencyjności gospodarczej, spójności społecznej i dostępności przestrzennej województwa. Podstawowym założeniem RPO jest zrównoważone wykorzystanie specyficznych cech potencjału gospodarczego i kulturowego regionu oraz pełne poszanowanie jego zasobów przyrodniczych. Program zawiera kompleksową diagnozę stanu województwa, jego silnych i słabych stron oraz możliwości i szans rozwoju.

Realizacja założeń i celów wymienionych w Programie Ochrony Środowiska wymaga znacznych nakładów finansowych. Zdając sobie z tego sprawę należy dążyć do zwiększania

128

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 130 wpływów do budżetu gminy. Innym źródłem finansowania zadań w zakresie gospodarki odpadami, gospodarki wodno - ściekowej i szeroko rozumianej ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego na terenie gminy Stare Pole i całego kraju powinny być także Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy FOŚiGW, Wojewódzki FOŚiGW, Powiatowy FOŚiGW, Gminny FOŚiGW). Gminne i powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej funkcjonowały do końca roku 2009. Środki funduszy powiatowych zostały przejęte przez Starostów, a funduszy gminnych - przez Wójtów, Burmistrzów lub Prezydentów miast. Przychody z tytułu opłat i kar stanowić mają dochody budżetów gmin i powiatów. Gminy mogą korzystać także z dotacji i preferencyjnych kredytów, oferowanych przez oraz finansowanych ze środków Banku Ochrony Środowiska.

Szczególną uwagę samorządu gminy Stare Pole powinny zwrócić programy dotyczące problemu gospodarki odpadami oraz gospodarki wodno - ściekowej. Opracowanie w tym zakresie konkretnego projektu inwestycyjnego dla gminy w ramach jednego z tych programów jest szansą na uzyskanie środków i faktyczną realizację projektu. Działania w zakresie poprawy warunków środowiska przyrodniczego, efektywności energetycznej oraz stanu infrastruktury technicznej gminy Stare Pole, przy założeniu rozwoju zrównoważonego, powinny być jednym z głównych celów strategicznych gminy, których osiągnięcie staje się możliwe m.in. dzięki wykorzystaniu środków oferowanych przez powyższe programy i fundusze. Szczegółowe informacje dotyczące przedstawionych programów odnaleźć można na stronie internetowej www.woj-pomorskie.pl. Wśród wielu możliwych źródeł finansowania inwestycji, gmina, każdorazowo i indywidualnie powinna dopasować system możliwości finansowania do danej inwestycji i przedsięwzięcia.

IX. STRATEGIA I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU

9.1. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA

Warunkiem realizacji Programu Ochrony Środowiska jest ustalenie systemu zarządzania tym programem. Zarządzanie Programem odbywa się z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarządzania zgodne z kompetencjami i obowiązkami podmiotów zarządzających.

129

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 131 W odniesieniu do gminnego Programu Ochrony Środowiska jednostką, na której spoczywać będą główne zadania zarządzania tym programem będzie Urząd Gminy, jednak całościowe zarządzanie środowiskiem w gminie będzie odbywać się na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego są jeszcze szczeble powiatowy i wojewódzki, obejmujące działania podejmowane w skali województwa i powiatu, a także szczeble jednostek organizacyjnych, obejmujących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska. Na każdą z tych jednostek nałożone są różne (czasami zbieżne) obowiązki. Na innych zasadach odbywa się zarządzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska. Kierują się one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, choć powszechne staje się także uwzględnianie głosu opinii społecznej. Na tym szczeblu zarządzane środowiskiem odbywa się przez: - dotrzymywanie wymagań stawianych przez przepisy prawa, - porządkowanie technologii i reżimów obsługi urządzeń, - modernizacje stosowanych technologii, - eliminowanie technologii uciążliwych dla środowiska, - instalowanie urządzeń ochrony środowiska, - stałą kontrole zanieczyszczeń. Instytucje działające w ramach administracji, a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa mają głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez: - racjonalne planowanie przestrzenne, - kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, - porządkowanie działalności związanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, - instalowanie urządzeń ochrony środowiska. Instrumenty służące do zarządzania programem ochrony środowiska wynikają z obowiązujących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach itp.) i można je podzielić na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne.

130

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 132 9.1.1.INSTRUMENTY PRAWNE

Do instrumentów prawnych zaliczamy: - pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, - decyzje zatwierdzające plany gospodarki odpadami, - koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych, - raporty oddziaływania na środowisko planowanych czy istniejących inwestycji, - uchwały zatwierdzające plany zagospodarowania przestrzennego, - decyzje ustalające lokalizację inwestycji celu publicznego lub warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring, czyli kontrola jakości stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jakości środowiska, jak też w odniesieniu do ilości zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych jako obowiązujących, czynią je instrumentem o znaczeniu prawym.

9.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE

Do instrumentów finansowych zaliczamy: - opłaty za korzystanie ze środowiska - za emisje zanieczyszczeń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchnię, z której odprowadzane są ścieki, - administracyjne kary pieniężne, - odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna, - kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska, - pomoc publiczna na ochronę środowiska w postaci preferencyjnych pożyczek i kredytów, dotacji, odroczeń, rozłożenia na raty i umorzeń płatności wobec budżetu państwa i funduszy ekologicznych, zwolnień i ulg podatkowych.

9.1.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE

131

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 133 a) działań samorządów (dokształcanie profesjonalne i system szkoleń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), b) powiązań między władzami samorządowymi a społeczeństwem (udział społeczeństwa w zarządzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomości - kampanie edukacyjne). ● Narzędzia dla formułowania, integrowania i wdrożenia polityk środowiskowych: a) środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, b) strategie i plany działań, c) systemy zarządzania środowiskiem, d) ocena wpływu na środowisko, e) ocena strategii środowiskowych, ● Narzędzia włączające mechanizmy rynkowe w realizacje zrównoważonego rozwoju: a) opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), b) regulacje cenowe, c) regulacje użytkowania, oceny inwestycji, d) środowiskowe zalecenia dla budżetowania, e) kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych. ● Narzędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównoważonego rozwoju: a) wskaźniki równowagi środowiskowej, b) ustalenie wyraźnych celów operacyjnych, c) monitorowanie skuteczności procesów zarządzania.

Kolejnym, bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym pojęciem należy rozumieć różnorodne działania, które zmierzają do kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstawą jest tu rzetelne i ciągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie się władz samorządów lokalnych ze społeczeństwem na drodze podejmowanych działań inwestycyjnych. Należy jednak pamiętać, że głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej będzie zmiana postaw (nawyków) społeczeństwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin życia tak, aby były one zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Z uwagi na specyfikę tego zagadnienia trzeba mieć świadomość, że będzie to proces wieloletni, co nie oznacza, że nie należy go prowadzić. Działania edukacyjne powinny być realizowane w różnych dziedzinach, różnych formach oraz na różnych poziomach, począwszy od szkół wszystkich stopni a skończywszy

132

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 134 na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. W szczególności szkolenia ekologiczne powinny być organizowane dla: - pracowników administracji; - samorządów mieszkańców; - nauczycieli szkół wszystkich szczebli; - dziennikarzy; - dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych.

Ważna dla ochrony środowiska jest również współpraca pomiędzy powiatowymi i gminnymi służbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Wzajemne relacje powinny opierać się na partnerstwie, które będą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Pozarządowe organizacje ekologiczne mogą zajmować się zarówno działaniami planistycznymi (np. przygotowywać plany ochrony rezerwatów lub obszarów NATURA 2000, opracowywać operaty ochrony przyrody dla nadleśnictw), prowadzić konstruktywne, fachowe programy ochrony różnych gatunków czy typów siedlisk, realizować prośrodowiskowe inwestycje (np. związane z alternatywnymi źródłami energii) itp. Tradycyjną rolą organizacji jest też prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu.

Niezbędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna objęła swym zasięgiem wszystkie grupy społeczeństwa. Bardzo ważną sprawą jest właściwe, rzetelne i odpowiednio wcześniejsze informowanie tych mieszkańców, których planowane inwestycje będą dotyczyły w sposób bezpośredni. Podmioty zajmujące się rozwojem lokalnym oraz podmioty gospodarcze nie mogą dopuścić do zaistnienia sytuacji, kiedy to mieszkańcy dowiadują się o planowanych zamierzeniach z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajmą oni postawę negatywną w stosunku do planowanej inwestycji. Edukacja i informacja z komunikacją są ze sobą ściśle powiązane, bowiem dobra i właściwa informacja potęguje proces edukacji.

9.1.4. INSTRUMENTY STRUKTURALNE

Do instrumentów strukturalnych należą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z programami sektorowymi, a także program ochrony środowiska, i to one wytyczają główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Nadrzędnym dokumentem powinna być strategia rozwoju

133

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 135 gminy. Dokument ten jest bazą dla opracowania programów sektorowych np. dotyczących rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia, turystyki, ochrony środowiska itp. W programach tych powinny być uwzględnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczone pewne ramy tego rozwoju, warunkowane troską o stan środowiska. Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie gminy wymaga podejmowania pewnych działań w określonych dziedzinach gospodarki, jak i codziennego życia jego mieszkańców. Każda gmina decyduje o kształtowaniu swojej przestrzeni geograficznej, sposobie zarządzania środowiskiem i tworzeniem lepszego modelu życia swoich mieszkańców. Program Ochrony Środowiska jest jednym z elementów prowadzenia ekorozwoju gminy, który powinien nawiązywać do: - Polityki Ekologicznej Polski, - programów ekologicznych wyższego szczebla, - oraz lokalnych wartości zasobów i zagrożenia środowiskowego, - lokalnej świadomości, chęci i możliwości działania. Lokalny rozwój powinien następować bez degradacji zasobów przyrody i jej ekosystemów oraz uwzględniać warunki przyrodnicze i społeczne. Podstawowe założenie ekorozwoju wymaga zastąpienia filozofii maksymalnego zysku, filozofią wspólnego interesu. Dlatego tak ważne jest współdziałanie samorządu gminnego i mieszkańców gminy (wspomniane wcześniej rozmowy z mieszkańcami i edukacja ekologiczna). Właśnie w gminie, wspólny interes jest szczególnie ważny i musi uwzględniać potrzeby wszystkich mieszkańców. Jest to model życia, w którym ludzie starają się żyć w zgodzie z przyrodą i mieć wpływ na otaczającą ich rzeczywistość społeczną i gospodarczą. Dobre warunki środowiskowe wpływają na rozwój gospodarczy gminy i poprawę warunków zdrowotnych. Drogą ich osiągnięcia powinien być program ekorozwoju gminy, którego częścią jest Program Ochrony Środowiska oraz przestrzeganie jego założeń.

9.2. MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

9.2.1. ZASADY MONITORINGU

W procesie wdrażania Programu ważna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zadań w nim wyznaczonych z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów. Z tego względu ważne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie, którego będzie możliwe dokonanie oceny procesu wdrażania oraz będą mogły być dokonane modyfikacje Programu.

134

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 136 Monitoring powinien być sprawowany w następujących zakresach: - monitoring środowiska; - monitoring programu; - monitoring odczuć społecznych.

Monitoring środowiska System kontroli środowiska, jest narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działań na rzecz ochrony środowiska i może być traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najważniejszych kryteriów, na podstawie, których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych są w znacznym stopniu dostępne jako wielkości mierzone w ramach istniejących systemów kontroli i monitoringu. Pomiary poziomów emisji i imisji, zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, są wykonywane w ramach działalności np. WIOŚ, IMGW, a przyrost obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, łąk, terenów parkowych, użytków ekologicznych) znany jest instytucjom takim jak np. Urząd Gminy, RDLP i innym.

Monitoring programu Najważniejszym wskaźnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych zadań. Rada Gminy będzie oceniała, co dwa lata stopień wdrożenia Programu, natomiast na bieżąco będzie kontrolowany postęp w zakresie wykonania przedsięwzięć zdefiniowanych w programie. Na początku 2011 roku nastąpi kolejna już ocena realizacji przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w harmonogramie POŚ, ale także PGO. Wyniki oceny będą stanowiły wkład dla listy przedsięwzięć, obejmujących kolejne okresy realizacji zadań. Cykl ten będzie się powtarzał, co każde dwa lata, co zapewni ciągły nadzór nad wykonaniem Programu. W przypadku nie osiągnięcia zaplanowanych zamierzeń należy dokonać analizy sytuacji i poznać jej przyczyny. Powodem mogą być np. brak czasu, pieniędzy, zasobów ludzkich lub też zmiana kolejności przewidzianych w programie zadań priorytetowych. W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych (określonych w tym dokumencie do końca 2011 roku). Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, a dotyczących okresu, na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu ochrony środowiska.

135

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 137 - Ocena postępów we wdrażaniu programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie raportu - co dwa lata, - Aktualizacja listy przedsięwzięć - co dwa lata, - Aktualizacja polityki ochrony środowiska, tj. celów ekologicznych i kierunków działań - co cztery lata.

Na poniższym schemacie przedstawiono harmonogram monitoringu realizacji Programu.

Monitoring 2009 2010 2011 Itd. Monitoring stanu ////////// ////////// ////////// ////////// środowiska Mierniki efektywności ////////// Programu Ocena realizacji listy ////////// ////////// przedsięwzięć Raporty z realizacji ////////// ////////// Programu Aktualizacja Porgramu ////////// ////////// Ochrony Środowiska Monitoring odczuć społecznych Monitoring odczuć społecznych jest sprawowany na podstawie badań opinii społecznej i specjalistycznych opracowań służących jakościowej ocenie udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a także ocenie odbioru przez społeczeństwo efektów Programu, między innymi przez ilość i jakość interwencji zgłaszanych do powiatowych władz środowiskowych.

9.2.2. MONITOROWANIE ZAŁOŻONYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH

W ocenie postępu wdrażania Programu Ochrony Środowiska oraz jego faktycznego wpływu na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie założonych efektów ekologicznych. Powinno być ono realizowane przy pomocy wskaźników (mierników) stanu środowiska i zmian presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej. W tabeli zamieszczonej poniżej zaproponowano najistotniejsze wskaźniki, przyjmując, że lista ta nie jest wyczerpująca i powinna być modyfikowana. Lista ta została oparta na dokonanej w rozdziale IV punkt 4.10. Analizie wskaźnikowej.

136

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 138 TABELA 53. Wskaźniki monitorowania efektywności Programu

Jednostka Lata Źródło informacji o Wskaźnik miary 2009 2010 2011 wskaźnikach Cele ekologiczne: Zasoby przyrodnicze % powierzchni gminy objęty prawna ochroną przyrody % Urząd Wojewódzki Ministerstwo Środowiska Urząd Sieć NATURA 2000, Sieć ECONET ha Wojewódzki, RDOŚ Liczba rezerwatów szt. RDOŚ Liczba rezerwatów posiadających plany ochrony szt. RDOŚ Liczba planowanych rezerwatów szt. RDOŚ Liczba użytków ekologicznych szt. RDOŚ Liczba pomników przyrody szt. RDOŚ, Starostwo Powiatowe % Użytki leśne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione powierzchni RDLP, GUS gminy Powierzchnia ziemi Powierzchnia terenów zrekultywowanych ha Gmina, Powiat Okręgowa Stacja Chemiczno Udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych % – Rolnicza, WIOŚ % ogólnej Okręgowa Stacja Chemiczno Udział poszczególnych klas bonitacyjnych gleb (grunty orne) powierzchni – Rolnicza, Powierzchnia gleb ochronnych ha Gmina Wody powierzchniowe i podziemne % udziału w ogólnej ilości Jakość cieków wodnych, udział wód pozaklasowych (wg oceny punktów WIOŚ ogólnej) pomiarowych (na terenie gminy) Ilość jezior z ustaloną klasą czystości (raz na rok) szt. WIOŚ Ilość przebadanych kąpielisk (sezon turystyczny maj – wrzesień) szt. PSSE Długość linii brzegowej wyznaczonej dla zbiorników i cieków km wodnych % udziału w ogólnej ilości Jakość wód podziemnych, udział wód o bardzo dobrej i dobrej jakości punktów WIOŚ (klasa Ia i Ib) monitoringu (na terenie gminy) Liczba ujęć wody komunalnych szt. Gmina, Zakład, GUS Liczba SUW szt. Gmina, Zakład Wydajność ujęć wody m3/d Gmina, Zakład Produkcja wody m3/rok Gmina, Zakład, GUS Długość sieci wodociągowej na terenie gminy km Gmina, Zakład, GUS Liczba przyłączy wodociągowych szt. Gmina, Zakład, GUS % ogółu Procent mieszkańców objętych siecią wodociągową Gmina, Zakład, GUS ludności % ogółu Udział ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków Gmina, Zakład, GUS ludności Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy km Gmina, Zakład, GUS Liczba przyłączy kanalizacyjnych szt. Gmina, Zakład, GUS Wskaźnik skanalizowania gminy (K) K = 1 000 x dł. Sieci K kanalizacyjnej/liczba mieszkańców gminy Wskaźnik proporcji dł. Sieci kanalizacyjnej do dł. Sieci wodociągowej - Liczba szamb szt. Gmina

137

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 139 Liczba przyzagrodowych oczyszczalni ścieków szt. Gmina, Powiat % w stosunku do całego rozmiaru 100% długości wałów przeciwpowodziowych ma właściwy stan techniczny ZMiUW ewidencyjnego długości wałów Powietrze atmosferyczne Ilość pozwoleń na emisję szt. Powiat, Gmina Wielkość dopuszczalnej rocznej emisji (wg pozwoleń) dla wskaźników - SO2 - NO2 [Mg] Powiat, Gmina - CO - pył całkowity Ilość lokalnych kotłowni węglowych szt. Gmina, Ilość kotłowni opartych o „ekologiczne” źródła ogrzewania szt. Gmina, www Emitory odorów szt. Gmina Gmina, Powiat, Natężenie ruchu pojazdów szt. Zarządcy dróg Hałas Ilość zakładów posiadających określone dopuszczalne poziomy emisji hałasu szt. WIOŚ, Powiat liczba akwenów Liczba stref ciszy na jeziorach i obszarach chronionych (zachowana co najmniej na objętych Powiat dotychczasowym poziomie) strefami ciszy Gmina, Powiat, Natężenie ruchu pojazdów szt. Zarządcy dróg Pola elektromagnetyczne Ilość emitorów pól elektromagnetycznych: - liniowych; szt. Powiat, Gmina, WIOŚ - punktowych Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych Ilość zużytej wody/1 mieszkańca na rok m3/osoba Gmina, Zakład, GUS Zużycie energii w przeliczeniu na 1 mieszkańca na rok kW Zakład, GUS Liczba instalacji działających w oparciu o energię odnawialną szt. WIOŚ, Gmina, GUS Edukacja ekologiczna Gmina, Powiat, Liczba projektów zrealizowanych na rzecz ochrony środowiska szt. Nadleśnictwo Powiat, Gmina, Ilość ścieżek przyrodniczo - dydaktycznych szt. Nadleśnictwo Przeciwdziałanie poważnym awariom Ilość sytuacji awaryjnych na terenie gminy w ciągu roku szt. Gmina, Powiat, WIOŚ

138

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 140 WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA

Wybrane akty prawne ● Ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.), - tekst ujednolicony Dz. U z 2008 r. Nr 25 poz. 150); ● Ustawa z dn. 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880), ● Ustawa z dn. 4 lutego 1994, Prawo geologiczne i górnicze (tekst ujednolicony Dz. U. Z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.), ● Ustawa z dn. 3 luty 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16, poz. 78 z późn. zm., tekst ujednolicony Dz. U. 2004 nr 121 poz. 1266); ● Ustawa z dn. 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zm., tekst ujednolicony Dz. U. 2005 nr 239 poz.; 2019); ● Ustawa z dn. 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 1996 Nr 132, poz. 622 z późn. zm., tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 144, poz. 1042); ● Rozporządzenie Min. Środowiska w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych z dn. 23 lipca 2008 r. (Dz. U. Nr 143, poz. 896); ● Rozporządzenie Min. Środowiska w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód powierzchniowych z dn. 11 lutego 2004 r. (Dz. U. Nr 32, poz. 284) ● Rozporządzenie Min. Środowiska z dn. 24 lipca 2006 roku w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2006, Nr 137, poz. 984).

Literatura i wybrane dokumenty programowe - Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2002 r., - Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 (Warszawa, 2008) - Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006, Ministerstwo Środowiska, 2000, - Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej, projekt, Ministerstwo Środowiska 2000, - Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa, 2001 r.,

139

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 141 - Krajowy Program Zwiększania Lesistości 2003 r., - Program Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 - 2014, wrzesień 2007 r. (wraz z załącznikami); - Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego, lipiec 2005 r.; - Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorskiego, Gdańsk, 2002 r.; - Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Malborskiego na lata 2004 - 2011, Warszawa, 2004 r.; - Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Powiatu Malborskiego 2002 - 2012; Malbork, październik, 2002 r.; - Program Ochrony Środowiska Gminy Stare Pole 2004 - 2012, 2004 r., - Strategia Rozwoju Gminy Stare Pole na lata 2008 - 2020, 2008 r. - Wieloletni Plan Inwestycyjny z 2009 roku (na lata 2009 - 2011), - Raporty o stanie środowiska w województwie pomorskim, WIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gdańsk, 2004; 2005, 2006, 2007, 2008 r.; - Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2007 r.; - Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 1980 r.; - Kozłowski S., Ekorozwój w gminie, materiały informacyjne do przygotowania programu ekorozwoju gminy, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko Białystok - Kraków 1993 r.; - Dostępne strony internetowe: www.sejm.gov.pl www.stat.gov.pl natura2000.mos.gov.pl www.kp.org.pl rop.mps.gov.pl www.gdansk.lasy.gov.pl www.uw.gda.pl www.woj-pomorskie.pl www.infoeko.pomorskie.pl/Powiaty/Malborski www.starepole.pl powiat.malbork.pl

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 142 Materiały w posiadaniu Urzędu Gminy w Starym Polu: - decyzje, - pozwolenia, - umowy, - raporty i sprawozdania ilościowe, - opracowania, - statystyki.

Materiały przekazane przez instytucje: - Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w Gdańsku, Zarząd Dróg Powiatowych w Malborku, - Pomorską Spółkę Gazownictwa, Oddział Zakład Gazowniczy w Gdańsku, - Centralny Wodociąg Żuławski Sp. z o.o. Nowy Dwór Gdański, - Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Malborku.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 143 Spis tabel

Nr Nazwa tabeli Strona tabeli 1. Liczba ludności w gminie Stare Pole 13 2. Wykaz ulic i liczba ludności w miejscowości Stare Pole 14 3. Analiza czasowa liczby ludności gminy Stare Pole 14 4. Ruch naturalny ludności w gminie Stare Pole 15 5. Liczba osób bezrobotnych w gminie Stare Pole 16 6. Użytkowanie ziemi w gminie Stare Pole 17 7. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorów własnościowych na terenie gminy Stare Pole 18 8. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD (stan na rok 2008) 19 9. Powierzchnia zasiewów w gminie Stare Pole 20 10. Produkcja zwierzęca na terenie gminy Stare Pole 21 11. Charakterystyka gospodarstw rolnych według wielkości gospodarstwa 22 12. Komunalne ujęcie wody na terenie gminy Stare Pole 24 10. Produkcja zwierzęca na terenie gminy Stare Pole 21 11. Charakterystyka gospodarstw rolnych według wielkości gospodarstwa 22 12. Komunalne ujęcie wody na terenie gminy Stare Pole 24 13. Woda dostarczana gospodarstwom domowym i indywidualnym gospodarstwom rolnym na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008 25 14. Wielkość poboru wody z sieci ujęcia „Letniki” 25 15. Dane dotyczące wodociągów na terenie gminy Stare Pole (stan na lata 2007 i 2008) 26 16. Długość czynnej sieci rozdzielczej na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008 26 17. Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008 26 18. Ludność korzystająca z sieci wodociągowej na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2007 27 19. Dane na temat sieci wodociągowej eksploatowanej na terenie gminy Stare Pole przez PWiK Malbork 27 20. Dane na temat sieci wodociągowej eksploatowanej na terenie gminy Stare Pole przez CWZ Nowy Dwór Gdański 27 21. Dane dotyczące kanalizacji na terenie gminy Stare Pole (2007 i 2008 r.) 29 22. Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 -2008 29 23. Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2008 30 24. Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Stare Pole na przestrzeni lat 2004 - 2007 30 25. Dane na temat sieci kanalizacyjnej eksploatowanej na terenie gminy Stare Pole przez CWŻ Nowy Dwór Gdański 30 26. Zestawienie przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie gminy Stare Pole zgłoszonych do budowy w latach 2008 - 2009 36 27. Informacja o ilości ścieków dopływających do oczyszczalni w Starym Polu w 2008 r. 38 28. Stężenie zanieczyszczeń w ściekach na oczyszczalni w Starym Polu w roku 2009 (raport z badania CWŻ) 39 29. Ładunki zanieczyszczeń w ściekach na oczyszczalni w Starym Polu w roku 2008 (sprawozdanie OS-5) 39 30. Dane dotyczące sieci gazowej i zużycia gazu na terenie gminy Stare Pole w roku 2007 r. 43 31. Wykaz dróg krajowych z podziałem na gminy Stare Pole 44 32. Wykaz odcinków dróg powiatowych przebiegających przez teren gminy Stare Pole 45 33. Wykaz robót drogowych wykonanych w latach 2006 – 2009 r. na terenie gminy Stare Pole 46 34. Wykaz robót drogowo – mostowych planowanych do wykonania w roku 2009 – 2012 na terenie gminy Stare Pole 46

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 144 35. Wykaz dróg gminnych na terenie gminy Stare Pole 47 36. Klasyfikacja gruntów według klas bonitacyjnych 52 37. Jakość zwykłych wód podziemnych w latach 2004 - 2008 56 38. Klasy czystości wód powierzchniowych 66 39. Ocena stanu czystości rzeki Nogat 67 40. Ocena jednolitej części wód rzeki Nogat w 2008 roku 67 41. Zmiany jakości wód rzeki Nogat w latach 2004 - 2006 67 42. Przydatność do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych wód rzeki Nogat 68 43. Klasyfikacja stref dokonana w wyniku rocznej oceny za rok 2008 wraz z porównaniem z klasyfikacjami za lata 2005 – 2007 71 44. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki na terenie strefy malborsko - sztumskiej 72 45. Średnioroczne stężenia dwutlenku azotu na terenie strefy malborsko - sztumskiej 72 46. Średnioroczne stężenia pyłu zawieszonego PM 10 na terenie strefy malborsko -sztumskiej 73 47. Średnioroczne stężenia benzenu na terenie strefy malborsko - sztumskiej 73 48. Wydane pozwolenia na emisję gazów i pyłów na terenie gminy Stare Pole 74 49. Pozwolenie na emisję hałasu wydane na terenie gminy Stare Pole 76 50. Powierzchnia gruntów leśnych z podziałem na grupy własnościowe w gminie Stare Pole (2008 r.) 81 51. Wykaz pomników przyrody znajdujących się na terenie gminy Stare Pole 85 52. Wskaźniki środowiskowe i zrównoważonego rozwoju gminy Stare Pole 87 53. Wskaźniki monitorowania efektywności Programu 137 Spis rycin

Nr Nazwa ryciny Strona ryciny 1. Obszar gminy Stare Pole 10 2. Położenie gminy Stare Pole (i powiatu malborskiego) na tle sąsiadujących gmin 11 3. Położenie fizyczno-geograficzne powiatu malborskiego (wg J. Kondrackiego) 12 4. Zmienność wartości odczynu (pH) w badanych piezometrach w 2008 r. 57 5. Zmienność wartości przewodności elektrolitycznej właściwej w badanych piezometrach w 2008 r. 57 6. Zmienność wartości ogólnego węgla organicznego (OWO) w badanych piezometrach w 2008 r. 57 Spis wykresów

Nr Nazwa wykresu Strona wykresu 1. Liczba ludności w gminie Stare Pole 15 2. Struktura użytkowania gruntów w gminie Stare Pole 18 3. Struktura użytków rolnych gminy Stare Pole 20

Przewodniczący Rady Gminy Stare Pole

Jan Pawlina

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 145 Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr III/15/2010 Rady Gminy Stare Pole z dnia 28 grudnia 2010 r.

Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Stare Pole do roku 2011 z perspektywą na lata 2012 - 2015

Listopad, 2010 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 1 TYTUŁ OPRACOWANIA:

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY STARE POLE DO ROKU 2011 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2012 - 2015

ZAMAWIAJĄCY: WYKONAWCA:

GMINA STARE POLE GREEN KEY UL. MARYNARKI WOJENNEJ 6 POKRZYWNO 93 82 - 220 STARE POLE 86 - 330 MEŁNO

KIEROWNIK PROJEKTU :

mgr Joanna Masiota

AUTORZY OPRACOWANIA:

mgr Joanna Masiota mgr inż. Anna Tomaszewska mgr Piotr Lupa

Listopad, 2010 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 2 STR. SPIS TREŚCI

I. WSTĘP 7

1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA7 1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA 8 1.3. METODA OPRACOWANIA PLANU 9 1.4. TERMINOLOGIA 10

II. CHARAKTERYSTYKA GMINY 14

2.1. DANE ADMINISTRACYJNE 14

III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 16

3.1. ILOŚĆ POWSTAJĄCYCH ODPADÓW 16 3.1.1. ODPADY KOMUNALNE – GRUPA 20 16 3.1.1.1. ODPADY WIELKOGABARYTOWE 17 3.1.1.2. ODPADY ULEGAJĄCE BIODEGRADACJI 19 3.1.2. ODPADY Z SEKTORA USŁUGOWEGO, HANDLOWEGO, I PUBLICZNEGO 20 3.1.3. ODPADY Z OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW – GRUPA 19 20 3.1.4. ODPADY Z SEKTORA BUDOWLANEGO – GRUPA 17 22 3.1.5. ODPADY NIEBEZPIECZNE W STRUMIENIU ODPADÓW KOMUNALNYCH 22 3.1.6. ODPADY MEDYCZNE I WETERYNARYJNE – GRUPA 18 23 3.1.7. POJAZDY WYCOFANE Z EKSPLOATACJI – GRUPA 16 25 3.1.8. PUNKTY SKUPU ZŁOMU (METALI ŻELAZNYCH I KOLOROWYCH) 28 3.1.9. ZUŻYTE URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE I ELEKTRONICZNE – GRUPY 16 02 i 20 01 29 3.1.10. BATERIE MAŁOGABARYTOWE 30 3.1.11. ODPADY ZAWIERAJĄCE AZBEST 31 3.1.12. ODPADY PRZETERMINOWANYCH ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN I OPAKOWAŃ PO NICH 36 3.1.13. ILOŚCIOWA ANALIZA GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY STARE POLE 38 3.1.13.1. ZMIESZANE ODPADY KOMUNALNE 38 3.1.13.2. ODPADY ZBIERANE SELEKTYWNIE 42 3.1.14. PODSUMOWANIE I IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW GOSPODARKI ODPADAMI NA TERENIE GMINY STARE POLE 47 3.2. SYSTEM ZBIERANIA ODPADÓW 48 3.2.1. PRZEDSIĘBIORSTWO USŁUG KOMUNALNYCH „COMPLEX” Z NOWEGO STAWU 49 3.2.2. ZAKŁAD GOSPODARKI KOMUNALNEJ I MIESZKANIOWEJ W MALBORKU SP. Z O.O. 50 3.2.3. SYSTEM OCZYSZCZANIA GMINY 51 3.3. SELEKTYWNE ZBIERANIE ODPADÓW 51 3.4. INSTALACJE DO ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW 54 3.4.1. SKŁADOWISKO ODPADÓW KOMUNALNYCH W MIEJSCOWOŚCI SZALENIEC (GM.STARE POLE) 55 3.4.2. SKŁADOWISKO ODPADÓW KOMUNALNYCH W TCZEWIE – UL. ROKICKA 62 3.4.3. ZAKŁADY ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW (ZZO) 63 3.4.3.1. REGIONALNY SYSTEM ORGANIZACJI, ZBIERANIA I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW TCZEW – ZAKŁAD ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW ROKITKI 65 3.5. DZIKIE WYSYPISKA ODPADÓW 66

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 3 3.6. WYKAZ PODMIOTÓW PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZBIERANIA, TRANSPORTU, ODZYSKU ORAZ UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH 68

IV. PROGNOZA ZMIAN ILOŚCIOWYCH ODPADÓW 69

4.1. SZACOWANA ILOŚĆ ODPADÓW POWSTAJĄCYCH NA TERENIE GMINY 70 4.1.1. ODPADY KOMUNALNE Z GOSPODARSTW DOMOWYCH 70 4.1.2. ŁĄCZNA SZACOWANA ILOŚĆ POWSTAJĄCYCH ODPADÓW 75 4.2. PROGNOZA ZMIAN ILOŚCI I SKŁADU ODPADÓW 75 4.2.1. ZAŁOŻENIA 75 4.2.2. PROGNOZA ZMIAN ILOŚCI ODPADÓW 79 4.2.2.1. ODPADY KOMUNALNE Z GOSPODARSTW DOMOWYCH 79 4.2.2.2. ODPADY SPOZA GOSPODARSTW DOMOWYCH 80

V. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ W GOSPODARCE ODPADAMI 80

5.1. ZAŁOŻENIA POLITYKI GOSPODARKI ODPADAMI 80 5.2. ZADANIA STRATEGICZNE, CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY STARE POLE 80 5.2.1. ZADANIA STRATEGICZNE NA TERENIE GMINY STARE POLE 81 5.2.2. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ 82 5.2.3. LIMITY ODZYSKU 83 5.3. HARMONOGRAM ZADAŃ KRÓTKO I DŁUGOOKRESOWYCH 89

Va. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PLANU GOSPODARKI ODPADAMI GMINY STARE POLE 92

VI. SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY STARE POLE 106

6.1. SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI 107 6.2. GROMADZENIE ODPADÓW 107 6.2.1. ODPADY ZMIESZANE 108 6.2.2. ODPADY OPAKOWANIOWE 110 6.2.3. ODPADY ULEGAJĄCE BIODEGRADACJI 112 6.2.4. ODPADY NIEBEZPIECZNE 113 6.2.5. ODPADY WIELKOGABARYTOWE, Z SEKTORA BUDOWLANEGO, WRAKI POJAZDÓW 115 6.3. ZBIERANIE I TRANSPORT ODPADÓW 116 6.4. ODZYSK I UNIESZKODLIWIANIE 117

VII. KONCEPCJA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ 118

7.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE 118 7.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ 118

VIII. SYSTEM FINANSOWANIA 121

8.1. KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE PROGRAMY PROMUJĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWAZONY, INTEGRACJĘ I WSPÓŁPRACĘ MIĘDZYNARODOWĄ 121

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 4 IX. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA GMINNEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI 126

9.1. ZARZĄDZANIE PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI 126 9.1.1. INSTRUMENTY PRAWNE 127 9.1.2. INSTRUMENTY FINANSOWE 128 9.1.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE 128 9.1.4. INSTRUMENTY STRUKTURALNE 130 9.2. MONITOROWANIE PLANU GOSPODARKI ODPADAMI 131 9.2.1. ZASADY MONITORINGU 131 9.2.2. WSKAŹNIKI MONITOROWANIA EFEKTYWNOŚCI 132 9.2.3. MONITOROWANIE ZAŁOZONYCH EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH 135

X. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PLANU NA ŚRODOWISKO 136

XI. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 139

SPIS TABEL, RYCIN

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 5 6

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 6 I. WSTĘP

1.1. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA

Przedmiotem opracowania jest Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami stanowiącego integralną część Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Stare Pole uchwalonego dnia 30 grudnia 2004 r. Rada Gminy Stare Pole podjęła Uchwałę Nr XVI I/129/2004 z dn. 30.12.2004 r. w sprawie przyjęcia „Programu Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Stare Pole na lata 2004 - 2012”.

Obowiązek sporządzenia Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami, nakłada na wójtów i burmistrzów gmin Ustawa o odpadach (art. 14 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.). Ust. 14, art. 14 wyżej wymienionej ustawy mówi, że Plany Gospodarki Odpadami podlegają aktualizacji nie rzadziej, niż co 4 lata.

Niniejsze opracowanie prezentuje szeroko rozumianą problematykę gospodarki odpadami na terenie Gminy Stare Pole (gmina wiejska), położonej w powiecie malborskim, województwie pomorskim. Obejmuje ono zagadnienia związane z: - charakterystyką obszaru gminy; - analizą sytuacji demograficznej i gospodarczej; - analizą obecnego stanu gospodarki odpadami z uwzględnieniem realizacji PGO uchwalonego w grudniu 2004 roku; - prognozowaniem zmian w zakresie gospodarki odpadami; - wytyczeniem celów w zakresie gospodarki odpadami; - określeniem działań zmierzających do poprawy sytuacji prowadzenia gospodarki odpadami na terenie gminy; - wytyczenie konkretnych przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami i określenie harmonogramu ich realizacji; - określenie możliwych sposobów finansowania, założonych celów i zadań; - określenie sposobów monitoringu pozwalającego na ocenę realizacji założonego Planu Gospodarki Odpadami.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 7 1.2. POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA

Rosnące zainteresowanie zagadnieniami związanymi z jakością i ochroną środowiska przyrodniczego wydaje się być jednym z najważniejszych wyzwań stojących obecnie przed rządami i społeczeństwami. Rozwiązywanie „problemów ekologicznych” odnoszących się do stosunku człowieka (jako istoty społecznej) do otaczającego go środowiska, jest jedną z głównych dróg prowadzących do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska zostały uwzględnione w niniejszym opracowaniu w odniesieniu do gospodarki odpadami, ze wskazaniem kierunków i hierarchii działań zmierzających do ich wprowadzenia na terenie gminy Stare Pole. Celem Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działań programowych na dalsze lata i polepszenie efektywności istniejącego już systemu gospodarki odpadami na terenie gminy. Zawarte w nim rozwiązania organizacyjne oraz logistyczno - techniczne przyczynią się do właściwego, zgodnego z wymogami ochrony środowiska, zagospodarowania powstających odpadów. Najpilniejszymi do rozwiązania kwestiami w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami są: ● Dalsza współpraca z gminami wytyczonymi do działania w zakresie gospodarki odpadami w oparciu o „Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew” w celu zapewnienia instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla Gminy Stare Pole; ● Zamknięcie i rekultywacja składowiska odpadów komunalnych w m. Szaleniec, na terenie gminy Stare Pole; ● Rozbudowa systemu zbiórki zmieszanych odpadów komunalnych - objęcie systemem 100 % mieszkańców; ● rozbudowa systemu selektywnej zbiórki odpadów: - objęcie nim wszystkich wytwórców odpadów - mieszkańcy, podmioty gospodarcze, - budowa systemu selektywnej zbiórki odpadów - odpady opakowaniowe, odpady wielkogabarytowe, itp.; ● zapewnienie właściwego odzysku i unieszkodliwiania selektywnie zebranych odpadów;

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 8 ● Dalsza realizacja „Programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Stare Pole” sporządzonego w listopadzie 2007 r. i przyjętego uchwałą Rady Gminy w dniu 18 grudnia 2007 r. (uchwała nr X/78/2007); ● wdrażanie programowych zmian w gospodarce odpadami, poprzez akcje informacyjno - edukacyjne oraz propagowanie właściwych rozwiązań ekologicznych społeczeństwu gminnemu (mieszkańcy, instytucje, podmioty gospodarcze).

Powyższe przesłanki, dają podstawę do zdefiniowania ekologicznych celów strategicznych gminy Stare Pole. Natomiast realizacja poszczególnych celów strategicznych w powiązaniu z aktywnie wdrażanym programem edukacji ekologicznej społeczeństwa powinna zapewnić gminie zrównoważony rozwój.

1.3. METODA OPRACOWYWANIA PLANU

Analiza istniejącego stanu gospodarki odpadami, ma na celu identyfikację problemów, które dotyczą całej gminy Stare Pole. Za kluczowy problem uznano „zagrożenie środowiska przez odpady”. Głównymi problemami są: - brak dobrego systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi „rozproszonymi” stwarzającymi zagrożenie; - brak objęcia systemem zbiórki odpadów komunalnych wszystkich wytwórców na terenie gminy; - zaśmiecanie terenu gminy powodowane przez: - biedne społeczeństwo, - niewystarczający system odbioru odpadów, - niską świadomość ekologiczną społeczeństwa, - niewystarczająca egzekucja prawa, - niewystarczający stopień zagospodarowania odpadów powodowany przez niewłaściwe systemy i zagospodarowanie odpadów.

Niniejszy plan stanowi rozwinięcie określonych przez grupę roboczą celów i działań służących realizacji tych celów. Przy opracowywaniu planu korzystano także z zapisów zawartych w niżej wymienionych dokumentach:

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 9 ● Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 – uchwalony uchwałą Rady Ministrów nr 233 z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami; ● Program Ochrony Środowiska województwa pomorskiego na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011 - 2014, którego część stanowi plan gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego 2010; ● Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu malborskiego na lata 2004 - 2011 (przyjęty uchwałą Rady Powiatu Malborskiego z dnia 1 grudnia 2004 r., uchwała nr XXVII/262/2004); ● „Plan gospodarki odpadami Gminy Stare Pole na lata 2004 - 2012” (grudzień 2004 r.) przyjęty uchwałą nr XVII/129/2004 Rady Gminy Stare Pole z dnia 30 grudnia 2004 r.; ● „Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla Gminy Stare Pole w latach 2007 - 2008”.

Niniejszy Plan opiera się na dostępnej bazie danych GUS, WIOŚ w Gdańsku, Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku. Przy opracowaniu Planu wykorzystano materiały i informacje uzyskane z Urzędu Gminy w Starym Polu, Starostwa Powiatowego w Malborku oraz informacje z jednostek działających na omawianym terenie. Dokument zawiera analizę danych uzyskanych od podmiotów zajmujących się odbiorem i transportem odpadów komunalnych z terenu gminy. Dokumentami nadrzędnymi wobec zaktualizowanego Gminnego Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Stare Pole są dokumenty: Program Ochrony Środowiska województwa pomorskiego na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011 - 2014, którego część stanowi plan gospodarki odpadami dla województwa pomorskiego 2010 oraz Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla powiatu malborskiego na lata 2004 - 2011.

1.4. TERMINOLOGIA

Plan gospodarki odpadami wymusza na wszystkich uczestnikach procesów decyzyjnych i inwestycyjnych zastosowanie jednakowej terminologii dotyczącej całokształtu systemu gospodarki odpadami. W niniejszym opracowaniu zastosowano terminologię zawartą w obowiązujących przepisach prawnych oraz stosowaną w zagadnieniach związanych z gospodarką odpadami.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 10 Gospodarowanie odpadami - to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. Kompostownia - zakład przerobu odpadów komunalnych pochodzenia biologicznego na kompost; ze względu na charakter i czystość dostarczonych materiałów do procesu i sposób wykorzystania kompostu, jak również warunki lokalizacyjne stosuje się różny stopień wyposażenia w środki techniczne; kompostowanie może przebiegać w komorach zamkniętych (bioreaktory), w warunkach naturalnych (kompostowanie pryzmowe) lub w układzie mieszanym (komory i pryzmy). Kontener (pojemnik) grupowy - kontener ruchomy lub pojemnik stacjonarny używany przez kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt domów lub kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt gospodarstw domowych. Magazynowanie odpadów - to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Odpady - oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy o odpadach , których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia jest zobowiązany. Odpady komunalne - odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady medyczne - są to odpady powstające w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Odpady niebezpieczne (problemowe): ● należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do ustawy o odpadach oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do tej ustawy lub ● należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 do ustawy o odpadach i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy o odpadach oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy o odpadach . Odpady obojętne - odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą się

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 11 kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku muszą być nieznaczne; w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych gleby i ziemi. Odpady opakowaniowe (surowcowe) - wszystkie opakowania, w tym opakowania wielokrotnego użytku wycofane z ponownego użycia, stanowiące odpady w rozumieniu przepisów o odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań. Odpady uliczne - odpady ze sprzątania i oczyszczania placów i ulic oraz z opróżniania koszy ulicznych. Odpady weterynaryjne - są to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach. Odpady wielkogabarytowe (inaczej blokujące) - odpady takie jak stare meble, sprzęt gospodarstwa domowego itp., których nie można zbierać w ramach normalnego systemu zbiórki odpadów komunalnych z powodu ich rozmiaru (nie mieszczą się do typowych, stosowanych w gminie pojemników na odpady). Odpady z gospodarstw domowych - odpady związane bezpośrednio z bytowaniem, wytwarzane i wyrzucane z gospodarstw domowych. Odpady z obiektów użyteczności publicznej i obsługi ludności - odpady powstające w urzędach organów administracji publicznej, zakładach opieki zdrowotnej (bez odpadów niebezpiecznych) i opieki społecznej, szkołach i placówkach w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, placówkach kulturalno-oświatowych oraz jednostkach więziennictwa, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich. Odpady z pielęgnacji terenów zielonych (odpady ogrodowe, parkowe) - trawa, liście, zwiędnięte kwiaty, gałęzie pochodzące z pielęgnacji i porządkowania trawników, przydomowych ogródków, terenów ogródków działkowych, rekreacyjnych oraz parków, cmentarzy, przydrożnych drzew itp. Odzysk - to wszelkie działania nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzysku z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do ustawy. Posiadacz odpadów - to każdy, kto faktycznie włada odpadami (wytwórca odpadów, inna osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna); władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na tej nieruchomości.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 12 Recykling - to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii. Składowisko odpadów - to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów. Sortownia - obiekt, w którym dokonuje się przygotowania do zagospodarowania (wywozu i sprzedaży) zebranych surowców wtórnych (np. makulatury, stłuczki szklanej, metali itd.) poprzez usunięcie zanieczyszczeń i balastu, ewentualne frakcjonowanie (sortowanie na różne gatunki, np. makulatura - na twardą, gazetową i mieszaną, a stłuczkę szklaną na białą, kolorową i mieszaną) i zmniejszenie rozmiarów na potrzeby transportowe przy zastosowaniu prasy. System donoszenia (u źródła) - system zbierania odpadów gromadzonych w stacjach gromadzenia lub dużych pojemnikach (rzędu kilku m3 ), czyli kontenerach grupowych obsługujących kilka lub więcej posesji. System odbioru bezpośredniego - wyróżnia się dwa podsystemy: "od drzwi do drzwi" i "przy krawężniku": ● zbieranie “od drzwi do drzwi” - wariant systemu odbierania polegający na zbieraniu odpadów gromadzonych w przydomowym pojemniku; osoba zbierająca musi każdorazowo wejść po pojemnik na teren posesji, a po opróżnieniu odstawić pojemnik na miejsce, ● zbieranie “przy krawężniku” - wariant systemu odbierania; wymaga ustalenia i przestrzegania harmonogramu zbiórki; użytkownik pojemnika na odpady wystawia go przed posesję rano w dzień zbiórki; zbierający po opróżnieniu zostawia pojemnik na ulicy, a użytkownik zabiera go na teren posesji; system ten często wykorzystuje się do zbiórki bezpojemnikowej, np. w workach foliowych bezzwrotnych Unieszkodliwianie odpadów - polega na poddaniu odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi oraz środowiska. Wytwórca odpadów - to każdy, którego działalność powoduje powstawanie odpadów oraz każdy, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. Zakład odzysku odpadów - obiekt, w którym dokonuje się czynności związanych z wykorzystywaniem odpadów (przekształcanie odpadów na paliwo, kompostowanie, recykling).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 13 Zbieranie odpadów - to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie do transportu do miejsca ich odzysku lub unieszkodliwiania. Zbieranie selektywne jest wymogiem ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm. W przeciwieństwie do systemu zbierania odpadów niesegregowanych - jest to system oddzielnego zbierania dwóch lub więcej grup odpadów z podziałem według jasno określonych cech. Zbieranie selektywne może być realizowane wg różnych systemów zbierania, najczęściej uzależnionych od rodzaju zabudowy i będącego w dyspozycji sprzętu do zbierania i wywozu. L.P.G.O. - skrót; Lokalny Punkt Gromadzenia Odpadów. M.P.G.O. - skrót; Mobilny Punkt Gromadzenia Odpadów. ZZO - skrót; Zakład Zagospodarowania Odpadów.

II. CHARAKTERYSTYKA GMINY

2.1. DANE ADMINISTRACYJNE

Gmina Stare Pole położona jest w południowo - wschodniej części województwa pomorskiego i jest jedną z 5 gmin powiatu malborskiego. Zajmuje obszar o wielkości 79,49 km2 , granicząc z miastem i gminą Malbork, gminą Nowy Staw (z powiatu malborskiego) oraz z gminami Gronowo Elbląskie i Markusy (w powiecie elbląskim) i gminami: gminą wiejską Dzierzgoń oraz Stary Targ (z powiatu sztumskiego). Gmina składa się z 12 sołectw: Stare Pole, Kikojty, Królewo, Janówka, Krzyżanowo, Złotowo, Kaczynos, Kławki, Kraszewo, Klecie, Ząbrowo, Szlagnowo. Gmina Stare Pole jest gminą wiejską o charakterze rolniczym. Liczba ludności zamieszkująca gminę wynosi 4 701 osób (dane z 2008 r.). Największą miejscowością jest Stare Pole, które liczy 1 853 mieszkańców. Z poniższego zestawienia (tabela nr 1) wynika, że mieszkańcy miejscowości Stare Pole stanowią 39,41 % mieszkańców całej gminy. Pozostałe większe miejscowości tego obszaru to: Królewo (402 osoby), Ząbrowo (388 osób), Kaczynos (387 osób)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 14 i Krzyżanowo (346 osób). Najmniejszą liczbę mieszkańców posiada miejscowość Kikojty (48 osób).

TABELA 1. Liczba ludności w gminie Stare Pole

Lp. Miejscowości Liczba mieszkańców 1. Janówka 71 2. Kaczynos 387 3. Królewo 402 4. Krasnołęka 156 5. Kaczynos Kolonia 142 6. Kikojty 48 7. Klecie 70 8. Kławki 129 9. Kraszewo 149 10. Krzyżanowo 346 11. Parwark 70 12. Stare Pole 1 853 13. Szlagnowo 113 14 Szaleniec 91 15. Ząbrowo 388 16. Złotowo 286 Ogółem obszar gminy 4 701 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole

TABELA 2. Wykaz ulic i liczba ludności w miejscowości Stare Pole

Lp. Nazwa ulicy Liczba mieszkańców 1. Akacjowa 9 2. Dworcowa 53 3. Gen. Bema 129 4. Grunwaldzka 217 5. Kasztanowa 7 6. Jana Pawła II 145 7. Kopernika 32 8. Kościuszki 41 9 Marynarki Wojennej 758 10. Mickiewicza 52 11. Prusa 94 12. Reymonta 60 13. Sienkiewicza 104 14. Słowackiego 11 15. Słoneczna 42 16. Sportowa 45 17. Topolowa 9 18. Żeromskiego 45 Razem 1 853 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 15 Dokładną charakterystykę i ocenę analizowanego obszaru, zawarto w opracowaniu aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Stare Pole - rozdział II, którego integralną częścią jest niniejszy zaktualizowany dokument Gminnego Planu Gospodarki Odpadami Gminy Stare Pole.

III. ANALIZA OBECNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI

3.1. ILOŚĆ POWSTAJĄCYCH ODPADÓW

Gospodarka odpadami komunalnymi zasadniczo regulowana jest ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2005 r. Nr 236, poz. 2008 ze zm.). Jest to ustawa obowiązująca od 1997 roku, jednakże wiele zapisów w niej zawartych zostało zmienionych lub uzupełnionych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami analiza aktualnego stanu gospodarki odpadami na terenie gminy Stare Pole powinna objąć rodzaje, ilość, źródła powstawania i sposoby postępowania z odpadami. Głównie należy zwrócić uwagę na odpady komunalne, których powstaje najwięcej.

3.1.1. Odpady komunalne - grupa 20

Ilość odpadów komunalnych, jak i skład jakościowy są zależne od typu zabudowy mieszkaniowej, poziomu życia mieszkańców, obyczajów i kultury ludności, wyposażenia techniczno - sanitarnego domów i mieszkań, rodzaju i stanu nawierzchni ulic, rodzaju ruchu kołowego, pór roku. Zależą one także od intensyfikacji prowadzonych robót budowlanych i remontowych oraz infrastruktury technicznej (głównie sanitarnej) danej jednostki osadniczej. Liczba powstających odpadów komunalnych wzrasta z postępem cywilizacyjnym, rozwojem urbanizacji i polepszeniem warunków materialnych ludności.

Odpady komunalne - rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Nie jest istotny fakt czy odpady

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 16 takie powstają w domu czy w przedsiębiorstwie. Wyjątkiem są odpady niebezpieczne, które, jeśli powstają w gospodarstwie domowym, traktowane są jako odpady komunalne. Obowiązki właściciela nieruchomości - wytwórcy odpadów komunalnych. Za odpady komunalne wytwarzane na terenie danej nieruchomości odpowiedzialny jest jej właściciel, który ma obowiązek zbierania powstałych odpadów i ich pozbywania się, zgodnie z wymogami określonymi w „Regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Stare Pole” (uchwała Rady Gminy nr XXIX/225/2006 z dnia 21 września 2006 roku, który jest uchwalany obligatoryjnie na mocy zapisów w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2005 r. Nr 236, poz. 2008 ze zm.). Obowiązkiem właścicieli nieruchomości jest udokumentować fakt zbierania odpadów, poprzez okazanie umowy i dowodów płacenia za takie usługi. Odpowiednia umowa musi być zawarta z przedsiębiorstwem świadczącym dane usługi i posiadającym ważne zezwolenie na odbieranie odpadów komunalnych. Według uzyskanych danych, w 2008 roku z terenu gminy, działające tu firmy zajmujące się zbieraniem i transportem odpadów komunalnych odebrały 399,3 Mg zmieszanych odpadów komunalnych. Dodatkowo, odpadów wysegregowanych ze strumienia odpadów komunalnych w 2008 r. było 34,44 Mg .

3.1.1.1. Odpady wielkogabarytowe

Odpady wielkogabarytowe to odpady z gospodarstw domowych takie jak: kanapy, fotele, meble, sprzęt AGD (lodówki, pralki), sprzęt elektroniczny (np.: telewizory) itp., które ze względu na duże rozmiary nie mieszczą się w standardowych pojemnikach do gromadzenia odpadów komunalnych. Ponadto wymagają odrębnego traktowania. Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami za lata 2007 - 2008 sporządzone przez Urząd Gminy w 2009 roku informuje, że na terenie gminy Stare Pole prowadzone było selektywne zbieranie odpadów wielkogabarytowych. Odpady wielkogabarytowe zbierane były w systemie akcyjnym. W 2008 roku zbieranie odpadów wielkogabarytowych odbyło się tylko raz. Miała ona formę wystawki. Objętych zbiórką zostało ok. 50 % mieszkańców gminy. Zebrano łącznie 11,5 Mg odpadów wielkogabarytowych (o kodzie 20 03 07). Zbieranie ww. odpadów odbywało się również poprzez odbiór bezpośrednio od posiadaczy odpadów po wcześniejszym powiadomieniu firmy odbierającej. Zapisy obowiązującego „Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Stare Pole” określają, że odpady wielkogabarytowe powinny być zbierane akcyjnie,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 17 nie rzadziej niż jeden raz na 6 miesięcy. Termin i sposób przeprowadzenia akcji wyznaczy Urząd Gminy Stare Pole w porozumieniu z odbiorcą odpadów podając do wiadomości mieszkańców. Zgodnie z zapisami obowiązującego „Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Stare Pole” odpady wielkogabarytowe należy zbierać w wyznaczonym miejscu na terenie nieruchomości, służącym do zbierania odpadów komunalnych, w sposób nie utrudniający korzystania z nieruchomości przez osoby trzecie i umożliwiający łatwy dostęp przedsiębiorcy odbierającemu odpady. Na terenie gminy Stare Pole nie funkcjonują instalacje do demontażu odpadów wielkogabarytowych, dlatego zebrane odpady przekazane zostały do unieszkodliwienia poza teren gminy. Na terenie gminy nie utworzono centrum recyclingu odpadów (w tym odpadów wielkogabarytowych). Docelowo centrum takie będzie się znajdowało w Zakładzie Zagospodarowania Odpadów Rokitki (obsługującym gminy w obrębie Regionalnego Systemu Gospodarowania Odpadami Tczew). W związku z przystąpieniem gminy Stare Pole do przedsięwzięcia organizacji i budowy Regionalnego systemu budowa odrębnego centrum recyklingu nie znajduje uzasadnienia ekonomicznego.

W odniesieniu do pozyskiwania odpadów wielkogabarytowych na terenie gminy Stare Pole w przyszłości organizując akcje zbiórki odpadów wielkogabarytowych Urząd Gminy powinien zadbać o prawidłowe ewidencjonowanie tego typu pozyskanych odpadów (z wyraźnym wyróżnieniem w ich strumieniu odpadów elektrycznych i elektronicznych, np. telewizorów). Podmiot zajmujący się przeprowadzeniem akcji, odbiorem i wywozem odpadów, powinien przekazać do Urzędu Gminy kartę przekazania odpadów. Ilości zebranych selektywnie odpadów należy wykazać w sprawozdaniu SG-01 (część 3b) za dany rok kalendarzowy.

3.1.1.2. Odpady ulegające biodegradacji

Na terenie gminy Stare Pole nie prowadzi się selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji. Ze względu na rolniczy charakter gminy oraz dominację zabudowy jednorodzinnej system selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji oparty był przede wszystkim na kompostowaniu odpadów w przydomowych kompostowniach. Część z tych odpadów została również wykorzystana do skarmiania zwierząt hodowlanych.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 18 Brak jest danych o ilościach wykorzystywanych w ten sposób odpadów. Na terenie gminy nie wdrożono systemu selektywnego zbierania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów zielonych i odpadów organicznych z gospodarstw domowych. Zgodnie z zapisami Planu Gospodarki Odpadami Gminy Stare Pole z 2004 roku, odpady biodegradowalne docelowo miały być wywożone do kompostowni w Tczewie, funkcjonującej w ramach „Regionalnego systemu gospodarki odpadami”. System ten do tej pory nie został uruchomiony. W przyszłości, gdy istnieć będzie możliwość pozaskładowiskowego unieszkodliwiania odpadów biodegradowalnych, nie wyklucza się, że odpady biodegradowalne z części gospodarstw domowych będą zbierane selektywnie (w workach lub pojemnikach koloru brązowego) i przekazywane firmom wywozowym.

Zapisy dotyczące gromadzenia odpadów biodegradowalnych znalazły się również w „Regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Stare Pole”. W dokumencie tym określono, że komunalne odpady ulegające biodegradacji powinny być zagospodarowywane przez wytwórcę odpadów na własne potrzeby poprzez ich kompostowanie, w sposób nie powodujący uciążliwości dla otoczenia. Władze Gminne zachęcają mieszkańców, zwłaszcza właścicieli domów jednorodzinnych, do kompostowania odpadów biodegradowalnych na terenie własnych nieruchomości.

Według sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami za lata 2007 - 2008 odpady z cmentarzy odbierane są razem ze zmieszanymi odpadami komunalnymi i trafiają na składowisko, jako odpady o kodzie 20 03 01. Niestety brak jest danych ilościowych na temat zbieranych odpadów biodegradowalnych z zakresu pielęgnacji terenów zieleni w ramach systemu oczyszczania gminy. W przyszłości należy rozważyć pozyskiwanie odpadów biodegradowalnych właśnie z tych źródeł powstawania. Wyselekcjonowanie ich z ogólnego strumienia odpadów komunalnych pozwoli na dążenie do osiągnięcia zakładanych limitów dotyczących ograniczenia ilości odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowiska odpadów.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 19 3.1.2. Odpady z sektora usługowego, handlowego i publicznego

Odpady z obiektów użyteczności publicznej i obsługi ludności, placówek handlowych i usługowych oraz od podmiotów gospodarczych są podobne do odpadów komunalnych w zabudowie mieszkaniowej, jednakże charakteryzują się innym składem morfologicznym (więcej odpadów opakowaniowych - papieru, tektury, tworzyw sztucznych). Ilości powstających odpadów mogą się także różnić (czasami nawet znacznie) w zależności od prowadzonej działalności danego podmiotu handlowego. Siedzibą większości instytucji publicznych, takich jak: Urząd Gminy, ośrodek zdrowia jest miejscowość Stare Pole. Stare Pole pełni również funkcje lokalnego centrum handlowo - usługowego (sklepy, banki, apteki i punkty apteczne, oraz kulturalnego i oświatowego. Na pozostałym terenie gminy zlokalizowane są lokalne podmioty z sektora usługowego i handlowego (sklepy, podmioty gospodarcze, itp.). Na terenie gminy funkcjonuje Zespół Szkół w Starym Polu, w którego skład wchodzi Szkoła Podstawowa oraz Gimnazjum. W gminie funkcjonuje również przedszkole.

Bazując na przedstawionych danych za 2008 rok, należy szacować, że firmy, instytucje, obiekty użyteczności publicznej działające na terenie Gminy Stare Pole wytworzyły przez okres 2008 roku ok. 81,264 Mg zmieszanych odpadów komunalnych, co stanowi ok. 21 % ogółu odpadów komunalnych wytworzonych na terenie analizowanej jednostki. Ilość ta jest bardzo duża biorąc pod uwagę rolniczy charakter gminy. Wytworzone przez firmy i instytucje odpady były jednak odpadami o charakterze zmieszanych odpadów komunalnych, a nie odpadów przemysłowych. Należy je zatem zakwalifikować jako odpady komunalne.

3.1.3. Odpady z oczyszczalni ścieków - grupa 19

Do głównych odpadów powstających w oczyszczalniach ścieków należą: piasek, skratki i osady ściekowe. Na terenie analizowanej gminy Stare Pole funkcjonują zbiorcze oczyszczalnie ścieków. Są to: ● oczyszczalnia ścieków w Starym Polu - 500 m3 /d, ● oczyszczalnia ścieków w Krasnołęce - 17,6 m3 /d.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 20 Piasek i skratki, zgodnie z zatwierdzoną instrukcją eksploatacji, nie mogą być składowane na składowisku odpadów. Proponuje się zmianę instrukcji eksploatacji składowiska (ponieważ składowanie tych odpadów na składowiskach nie jest prawnie zabronione). Piasek z piaskowników może być wykorzystany do rekultywacji składowiska odpadów. Wydzielone skratki przerabia się lub likwiduje przez kompostowanie, fermentację, spalanie lub rozdrabnianie i zawrócenie do dopływu ścieków. Mogą one być niekiedy przerabiane wspólnie z osadami ściekowymi. Osady ściekowe z oczyszczalni w Krasnołęce przewożone są na oczyszczalnię w Starym Polu. Oczyszczalnia ścieków w Starym Polu prowadzi gospodarkę osadową. Osady ściekowe są składowane na utwardzonym terenie (poletkach osadowych), na pryzmie i przesypywane są wapnem gaszonym. Po okresie stabilizacji (4 - 5 miesięcy) następuje ich wywóz na składowisko odpadów w Szaleńcu. Gospodarkę osadami ściekowymi należy prowadzić w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami ustawy z dn. 27.04.2001 r. o odpadach (tj. Dz. U. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.) oraz Rozporządzeniem Min. Środowiska z dn. 01.08.2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134, poz. 1140 z późn. zm.). Według danych przekazanych przez CWŻ (Centralny Wodociąg Żuławski Sp. z o.o. w Nowym Dworze Gdańskim - eksploatatora oczyszczalni) w 2007 roku wytworzono na jej terenie 15 Mg osadów, a w 2008 roku 16,5 Mg.

Osady ściekowe jako odpady powstają również w oczyszczalniach przydomowych. Na terenie gminy Stare Pole na koniec 2008 roku funkcjonowała 1 oczyszczalnia przydomowa. W 2009 roku został zewidencjonowany drugi obiekt. Zgodnie z Ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach do zadań własnych gminy należy prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontroli częstotliwości i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych, oraz w celu opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Przepisy te dają gminom możliwość sprawowania kontroli w zakresie gospodarki odpadami i gospodarki ściekowej na tych instalacjach. Może to być realizowane poprzez kontrolowanie rachunków za wywóz osadów ściekowych przez odpowiednie podmioty (są to przeważnie podmioty świadczące usługi w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 21 3.1.4. Odpady z sektora budowlanego - grupa 17

Na odpady z sektora budowlanego składają się głównie odpady obojętne z rozbiórek obiektów, jak np. gruz ceglany, materiały ceramiczne, beton, panele i inne elementy gipsowe. W tej grupie występują także drewno, stal, odpady opakowaniowe, itp. Duża część powstających odpadów wykorzystywana jest przez mieszkańców zwłaszcza obszarów wiejskich na utwardzanie dróg. Zgodnie z „Regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Stare Pole” właściciele lub zarządcy budynków zobowiązani są do niezwłocznego usuwania z terenu nieruchomości materiału rozbiórkowego i resztek materiałów budowlanych, powstałych w wyniku remontu, modernizacji lokali i budynków. Odpady z remontów, prowadzonych we własnym zakresie, zbiera się w workach lub kontenerach wynajętych od przedsiębiorcy odbierającego odpady, w wyznaczonym miejscu na terenie nieruchomości, służącym do zbierania odpadów komunalnych. Niestety brak informacji na temat ilości odpadów tego typu zebranych selektywnie w 2008 roku.

3.1.5. Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych

Ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne, rozproszone źródła powstawania, ogromną różnorodność i brak możliwości kontroli ich przemieszczania, odpady niebezpieczne stanowią realne zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia i życia człowieka. Podobnie jak pozostałe odpady, także odpady niebezpieczne powinny być zbierane w sposób selektywny. Względy te wymuszają szczególnie konieczność postępowania z nimi w sposób właściwy. W strumieniu odpadów komunalnych w gospodarstwach domowych wytwarzane są następujące odpady zaliczane do niebezpiecznych, a mianowicie: baterie i akumulatory ołowiowe, detergenty zawierające substancje niebezpieczne, odczynniki fotograficzne, farby, lakiery, lepiszcza i żywice zawierające substancje niebezpieczne, kwasy i alkalia, lampy fluoroscencyjne i inne odpady zawierające rtęć, leki cytotoksyczne i cytostatyczne, oleje i tłuszcze, środki ochrony roślin, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne, drewno zawierające substancje niebezpieczne, urządzenia zawierające freony, rozpuszczalniki.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 22 Odpady niebezpieczne z uwagi na zagrożenie środowiska naturalnego wymagają specjalnego traktowania i winny być wysegregowane z odpadów komunalnych, a następnie winny być poddane unieszkodliwieniu w odpowiedniej instalacji spełniającej wymogi dla odpadów niebezpiecznych. Gmina Stare Pole powinna podjąć działania w celu odseparowania jak największej ilości odpadów niebezpiecznych (wszystkich rodzajów) ze strumienia odpadów komunalnych trafiających na składowisko odpadów. Na terenie gminy nie ma zbiorczego punktu selektywnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych oraz brak jest centrum recyklingu. Docelowo centrum takie będzie się znajdowało w Zakładzie Utylizacji Odpadów (obsługującym gminy w obrębie Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami Tczew). W związku z przystąpieniem gminy Stare Pole do przedsięwzięcia organizacji i budowy Regionalnego systemu budowa odrębnego centrum recyklingu nie znajduje uzasadnienia ekonomicznego. W przyszłości, gdy będzie funkcjonować centrum recyklingu w ramach ZUO, gmina Stare Pole może rozpatrywać możliwość stworzenia punktu zbierania odpadów niebezpiecznych. Jednak do tej pory odpady problemowe, a w szczególności niebezpieczne i wielkogabarytowe mogą być pozyskiwane w: - systemie akcyjnym - odbiór u źródła w oznaczonym terminie (mobilne punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych - tak jak przeprowadza się to do tej pory, np. odpady wielkogabarytowe, elektroodpady zbierane przez ZGKiM Malbork), - systemie dowożenia przez mieszkańców do zbiorczego punktu selektywnego gromadzenia. „Centrum recyklingu” traktowany jako lokalny punkt gromadzenia odpadów wyposażone powinno być w szereg kontenerów i pojemników. Zapotrzebowanie terenu to ok. 500 m2 . Punkt taki można zlokalizować w centrum gminy lub na terenach byłych baz POM, PGR.

Obecnie na terenie gminy Stare Pole niektóre z odpadów niebezpiecznych są zbierane selektywnie. Są to baterie małogabarytowe (zbieranie tych odpadów zostało opisane w odrębnym podrozdziale) oraz wyroby zawierające azbest - głównie demontowane pokrycia dachowe (zbieranie tych odpadów zostało opisane w odrębnym podrozdziale). Zbiórkę niektórych odpadów niebezpiecznych np. przeterminowanych lekarstw, odpadów elektrycznych i elektronicznych, opakowań po środkach ochrony roślin prowadzą podmioty funkcjonujące na terenie gminy (apteki, punkty handlowe, itp.). Aspekty te zostały również opisane w dalszej części opracowania.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 23 3.1.6. Odpady medyczne i weterynaryjne - grupa 18

Odpady medyczne 18 01 to odpady pochodzące z zakładów opieki zdrowotnej i ośrodków zdrowia. Odpady z zakładów opieki zdrowotnej składają się z trzech strumieni: ● komunalnych, ● innych niż niebezpieczne (opakowania, odpady nieskażone krwią i wydzielinami pacjentów itp.), ● odpadów niebezpiecznych (igły, części ciała i organy ludzkie, odpady zakaźne, zużyte substancje chemiczne - odczynniki, wywoływacze i utrwalacze rentgenowskie, baterie, świetlówki itp.).

Odpady weterynaryjne 18 02 pochodzą głównie z lecznic weterynaryjnych i również stanowią zagrożenie sanitarne (część, to odpady niebezpieczne).

Odpady medyczne i weterynaryjne powstają w placówkach sieci zakładów lecznictwa otwartego i zamkniętego. Odpady te są odpadami grupy 18 wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001 Nr 112 poz. 1206). Na terenie gminy Stare Pole funkcjonują podmioty, których działalność może przyczyniać się do wytwarzania odpadów medycznych i weterynaryjnych. Są to: ● Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „MEDERI” w Starym Polu, ul. Marynarki Wojennej 6; ● Indywidualna praktyka lekarska lek. Stomatolog, Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 6. Usługi stomatologiczne; ● Grupowa Praktyka Pielęgniarska „Otwarte Serce”, Stare Pole, ul. Marynarki Wojennej 6; ● Prywatna Praktyka Weterynaryjna „Anivet” Jarosz Mirosław Stare Pole, ul. Grunwaldzka 5 A. Usługi weterynaryjne; ● 2 apteki.

Podmioty mogące wytwarzać te odpady powinny posiadać umowy z odpowiednimi firmami na odbieranie i transport tego typu odpadów. Gmina może kontrolować podmioty w kwestii posiadania odpowiedniej umowy i jej realizacji.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 24 Zwierzęta padłe

Są to przede wszystkim odpady z gospodarstw rolnych jako odpad o kodzie 02 01 80 (odpady niebezpieczne) oraz o kodach 02 01 81 i 02 01 82 (odpady inne niż niebezpieczne) wg katalogu odpadów (Rozporządzenie Ministra Środowiska, z dnia 27 września 2001 r., Dz. U. Nr 112, poz. 1206). Gmina Stare Pole nie posiada zawartej umowy na odbiór padłych zwierząt. Umowę taką gmina powinna zawrzeć niezwłocznie. Umowa powinna w głównej mierze obejmować odbiór z terenu gminy odpadów klasyfikowanych jako odpady kategorii I lub II w rozumieniu Rozporządzenia (WE) Nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. w postaci padłych zwierząt gospodarskich, dzikich i innych oraz ptactwa w wyniku pomorów, upadków, chorób zaraźliwych lub zdarzeń losowych. Odbiór padłych zwierząt w myśl umowy powinien opierać się o obowiązujące przepisy inspekcji weterynarii i nastąpić w ciągu 24 godzin w okresie letnim oraz w 48 godzin w okresie jesienno - zimowym, licząc od następnego dnia po zgłoszeniu.

Gmina Stare Pole powinna poinformować wszystkich zainteresowanych rolników z terenu gminy o konieczności posiadania szczegółowych danych dotyczących odbieranego padłego zwierzęcia, a w szczególności określający wiek, nr kolczyka oraz nr stada.

3.1.7. Pojazdy wycofane z eksploatacji - grupa 16

W ostatnich latach wraki samochodowe, a także wraki maszyn rolniczych na terenach wiejskich stały się coraz bardziej liczną grupą odpadów. W związku ze złożonością swej konstrukcji składają się z wielu elementów i zawierają szereg substancji, z których część to odpady niebezpieczne (oleje, płyny hamulcowe, akumulatory itp.). Jednak zdecydowaną większość stanowią metale i tworzywa sztuczne nadające się do recyklingu. Nieużyteczne już maszyny rolnicze, których konstrukcja ogranicza się do elementów metalowych, są sukcesywnie wywożone do skupów złomu przez ich właścicieli. Pojazdy mechaniczne wycofane z eksploatacji są odpadem poużytkowym klasyfikowanym jako odpad niebezpieczny. Na mocy ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, która weszła w życie 14 marca 2005 r. (Dz. U. 2005 r., Nr 25, poz. 202 ze zm.), stworzono system zbierania i demontażu pojazdów oraz odzysku, w tym recyklingu odpadów powstających z pojazdów wycofanych

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 25 z eksploatacji. Przepisy ustawy dotyczą pojazdów samochodowych zaliczonych do kategorii określonych w przepisach o ruchu drogowym oraz trójkołowe pojazdy silnikowe, z wyłączeniem motocykli trójkołowych. Pojazdy wycofane z eksploatacji stanowią zagrożenie dla środowiska ze względu na zawartość wielu substancji niebezpiecznych, np.: metale ciężkie, oleje, płyny chłodnicze, akumulatory, zużyte opony, szkło i tworzywa sztuczne. Niezbędny jest maksymalny recykling tych materiałów pozwalający na odzysk składników użytecznych dla wytwarzania nowych wyrobów. Wytworzone odpady w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji charakteryzują się następującymi kodami i rodzajami odpadu: 16 01 04* Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy; 16 01 06 Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy niezawierające cieczy i innych niebezpiecznych elementów. Obowiązki związane z tworzeniem systemu recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji zostały nałożone na podmioty wprowadzające samochody na rynek. Stacje demontażu i punkty zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji od dnia 1 lipca 2005 r. obowiązane są posiadać decyzje dotyczące gospodarowania odpadami na mocy przepisów ustawy wymienionej na wstępie. Zgodnie z tymi przepisami wprowadzający pojazd jest obowiązany zapewnić sieć zbierania pojazdów, obejmującą terytorium kraju, w taki sposób, aby zapewnić właścicielowi możliwość oddania pojazdu wycofanego z eksploatacji do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu, położonego w odległości nie większej niż 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania albo siedziby właściciela pojazdu. Poniżej przedstawiono wykaz przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu oraz wykaz przedsiębiorców prowadzących punkty zbierania pojazdów z terenu województwa pomorskiego, z których może skorzystać potencjalny właściciel pojazdu wycofanego z eksploatacji. Najbliższe punkty zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji na terenie województwa pomorskiego występują w miejscowościach: Suchy Dąb (pow. gdański) - 46 km oraz Pruszcz Gdański (pow. gdański) - 66 km. Natomiast najbliższe stacje demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji na terenie województwa pomorskiego występują w miejscowościach: Tczew - 31 km, Subkowy (pow. tczewski) - 34 km, Brachlewo (pow. kwidzyński) - 40 km, Grabiny - Zameczek (pow. gdański) - 50 km, Starogard Gdański - 49 km oraz Kwidzyn - 49 km. Bliskie stacje demontażu znajdują się także na terenie województwa warmińsko - mazurskiego - w mieście Elbląg (20 km).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 26 Dokładne nazwy przedsiębiorców oraz dane adresowe zawierają poniższe tabele.

Wykaz przedsiębiorców prowadzony jest na podstawie art. 42 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. 2005 r. Nr 25, poz. 202 ze zm.) przez Wojewodę Pomorskiego. Wojewoda ma obowiązek zamieścić dane powyżej omawianych przedsiębiorców na stronie internetowej urzędu wojewódzkiego.

TABELA 3. Punkty zbierania „pojazdów wycofanych z eksploatacji”

Adres punktu zbierania Lp. Nazwa podmiotu Adres siedziby podmiotu pojazdów P.P.H.-U .„STAL-MET” 83-022 Suchy Dąb ul . Ojcowska 50 1 - Jan Wilczyński ul. Gdańska 56 80-146 Gdańsk w Gdańsku pow. gdański Spółdz. Pracy „Złomowiec” w Gdańsku 83-000 Pruszcz Gdański Lęborska 1a 2 - Punkt Skupu Surowców ul. Grunwaldzka 62 80-386 Gdańsk Wtórnych w Pruszczu pow. gdański Gdańskim Źródło: Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku – stan na dzień 16 czerwiec 2009 r.,

TABELA 4. Stacje demontażu „pojazdów wycofanych z eksploatacji”

Lp. Nazwa podmiotu Adres siedziby podmiotu Adres stacji demontażu Przeds. Złomowania i Usług 83-110 Tczew 1 Technicznych „PIROSTAL” ul. Malinowska 18 w miejscu siedziby podmiotu S.C. w Tczewie pow. tczewski Firma Wielobranżowa K.Z.M. 83-120 Subkowy 2 - A.Kacprzyk, S.Zając, ul. Wodna 4 w miejscu siedziby podmiotu J.Zając, K.Myszka w Subk pow. tczewski Firma „MAJEROWICZ” 82-500 Brachlewo 49 3 - Edward Majerowicz gm. Kwidzyn w miejscu siedziby podmiotu w Brachlewie pow. kwidzyński m.Grabiny Zameczek Zakład Usług „RAFED” - ul. Łąkowa 7 4 Rafał Brylowski w miejscu siedziby podmiotu 83-022 Suchy Dąb Grabiny Zameczek pow.gdański P.H.-U. „ARMOTEX” - 83-200 Starogard Gdański, 5 Stanisław Armatowski ul. Rolna 12 w miejscu siedziby podmiotu w Starogardzie Gdańskim pow. starogardzki

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 27 Lp. Nazwa podmiotu Adres siedziby podmiotu Adres stacji demontażu Przeds.Usł.Komunalnych ul. Tczewska 22 6 “STARKOM” Sp. z o.o. 83-200 Starogard Gd. w miejscu siedziby podmiotu w Starogardzie Gdańskim pow. starogardzki ul. Łąkowa 44 PHU „MAN” 7 82-500 Kwidzyn w miejscu siedziby podmiotu – Ewa Sadowska w Kwidzynie pow. kwidzyński Władysławowo Firma Auto-Części Wojciech ul. Okrągła 22, 8 82-300 Elbląg, gmina Elbląg, Korkuć 10-837 Olsztyn woj. warmińsko-mazurskie ul. Żuławska 2c ul. Willowa 1 w Elblągu 9 Firma Handlowa RUDNICKI 82-300 Elbląg 82-300 Elbląg woj. warmińsko-mazurskie Firma Wielobranżowa „PAMA” ul. Warszawska 125 B w miejscu siedziby podmiotu 10 Mirosław Sienkiewicz 82-300 Elbląg woj. warmińsko-mazurskie Źródło: Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku – stan na dzień 16 czerwiec 2009 r. Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie

Na terenie gminy Stare Pole ewidencja prowadzona przez Wojewodę Pomorskiego nie wykazuje lokalizacji punktu zbiórki, ani stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Brak danych na temat masy zebranych pojazdów wycofanych z eksploatacji z terenu gminy. Wycofane pojazdy poddawane były odzyskowi i recyklingowi poza terenem gminy w punktach zbierania pojazdów i stacjach demontażu najbliżej położonych od gminy, które zostały wymienione w tabelach powyżej.

3.1.8. Punkty skupu złomu (metali żelaznych i kolorowych)

Punkty skupu złomu pełnią istotną rolę w recyklingu materiałów metalowych ograniczając przy tym ilość tego rodzaju odpadów w strumieniu zmieszanych odpadów komunalnych. Ich działalność ma tym samym swoje gospodarcze i środowiskowe uzasadnienie. Na terenie gminy Stare Pole nie działa żaden podmiot prowadzących m. in. selektywną zbiórkę odpadów metalowych w postaci punktów skupu złomu.

Kilka punktów skupu złomu, z których korzystają mieszkańcy gminy Stare Pole zlokalizowanych jest w mieście Malbork.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 28 3.1.9. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne - grupy 16 02 i 20 01

Do urządzeń wyżej wymienionego typu zalicza się złom elektryczny i elektroniczny, urządzenia radiowe i telewizyjne, sprzęt komputerowy, urządzenia gospodarstwa domowego, itp. Odpady te zawierają substancje niebezpieczne z rodzaju: ołów, rtęć, kadm, oraz substancje stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej.

Z zakresu zbiórki zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych regulacje prawne stanowi ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. 2005 nr 180 poz. 1495). Zgodnie z tą ustawą zabronione jest umieszczanie łącznie z innymi odpadami zużytego sprzętu oznaczonego symbolem przekreślonego kosza. Użytkownik, który zamierza pozbyć się produktu, jest obowiązany do oddania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego do punktu zbierania zużytego sprzętu. Punkty zbierania prowadzone są m. in. przez sprzedawców hurtowych i detalicznych tego sprzętu. Powyższe obowiązki ustawowe wprowadzone zostały w celu ograniczenia ilości powstałych odpadów ze zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zapewnienia odpowiedniego poziomu zbierania, odzysku i recyklingu zużytego sprzętu. Prawidłowa realizacja tych obowiązków ma znaczenie zwłaszcza w przypadku, gdy w zużytym sprzęcie znajdują się składniki niebezpieczne, które mają szczególnie negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze i zdrowie ludzi.

Podmioty gospodarcze, które otrzymały z rąk Wójta Gminy Stare Pole zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbioru i transportu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu gminy, są zobowiązane do prowadzenia selektywnej zbiórki elektroodpadów. Istnieje możliwość oddania elektroodpadów do siedziby firmy, z którą właściciel nieruchomości ma podpisaną umowę na odbiór odpadów komunalnych zmieszanych (dane adresowe tych podmiotów zostały przedstawione w rozdziale 3.2). Firma ZGKiM Sp. z o.o. z Malborka przyjmuje zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne w swojej siedzibie w Malborku przy ul. Gen. De Gaulle'a 70. Według informacji podanych przez obydwie firmy zajmujące się odbiorem i wywozem odpadów komunalnych od mieszkańców gminy Stare Pole istnieje możliwość oddania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego przez wystawienie po uprzednim zgłoszeniu. Zebrane elektroodpady są przewożone do bazy, gromadzone

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 29 i magazynowane do ilości wysyłkowych, a następnie oddawane dla wyspecjalizowanych firm (Remondis Elektrorecycling Sp. z o.o. oraz ElektroEko Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego SA), z którymi firmy mają podpisane stosowne umowy.

Na terenie gminy działają także punkty zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, w postaci sklepów RTV/AGD, które na podstawie obecnego prawodawstwa w tym zakresie zobowiązane są do odbierania tego typu odpadów na zasadzie przyjęcia zużytego sprzętu elektrycznego bądź elektronicznego od klienta, który zakupił podobny sprzęt w danym punkcie sprzedaży.

Problem stanowią elektroodpady zepsute i nieużyteczne, które zalegają u mieszkańców w piwnicach, garażach, itp. Głównie ze względu na tego rodzaju przypadki zbieranie powinno być organizowane akcyjnie. Realizacja selektywnej zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych może być wykonywana wspólnie z akcją zbiórki odpadów wielkogabarytowych, ponieważ odpady elektroniczne i elektryczne są często, ze względu na wymiary, odpadami wielkogabarytowymi. Zbiórki takie według informacji Urzędu Gminy są prowadzone na terenie gminy Stare Pole. W roku 2008 zebrano 11,5 Mg odpadów wielkogabarytowych. W roku 2009 zebrano 1,5 Mg zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Należy jednak pamiętać, aby podczas kolejnych przeprowadzanych zbiórek wyróżnić ze strumienia odpadów wielkogabarytowych odpady elektryczne i elektroniczne w celu osobnego zewidencjonowania. Poprzez prawidłowe prowadzenie zbiórek odpadów wielkogabarytowych, w tym zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (elektroodpadów), odpady niebezpieczne tego typu nie będą trafiać na składowisko odpadów, a do zakładu przetwarzania. Ich elementy mogą wtedy być ponownie wykorzystane jako surowiec. Można przypuszczać, iż z roku na rok łączna suma tego rodzaju odpadów odbierana od mieszkańców gminy będzie coraz większa.

3.1.10. Baterie małogabarytowe

Odpady tego typu ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, cechy biologiczne i inne właściwości stanowią szczególne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, zwierząt bądź całego środowiska przyrodniczego. Z uwagi na niebezpieczne właściwości tego rodzaju odpadów ważne jest ich odseparowanie ze strumienia odpadów

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 30 komunalnych trafiających na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, a następnie właściwy ich odzysk i/lub unieszkodliwienie. Na terenie gminy Stare Pole prowadzona jest selektywna zbiórka baterii małogabarytowych oparte o współpracę z organizacją odzysku „REBA” S. A. Zbieranie zużytych baterii prowadzone jest w Zespole Szkół i w Przedszkolu w Starym Polu. Działania w zakresie selektywnej zbiórki baterii małogabarytowych uwrażliwiają dzieci i młodzież na problemy związane z zanieczyszczeniem środowiska odpadami, recyklingiem i odzyskiem surowców oraz wspomagają i rozwijają wśród najmłodszych tzw. świadomość ekologiczną. Za każdy zebrany kilogram odpadów szkoła otrzymuje 1 punkt. Zebrane punkty dają możliwość ich wymiany na cenne nagrody, których szczegółowe zestawienie zawarte jest w katalogu nagród. Organizacja odzysku „REBA” S.A. w swojej ofercie może obejmować zbiórką odpadów zarówno instytucje publiczne (szkoły, Samorządy) jak również firmy i przedsiębiorstwa (w tym także sklepy). Z informacji zawartych w sprawozdaniu z realizacji planu gospodarki odpadami gminy Stare Pole za lata 2007 - 2008 wynika, że w roku 2007 zebrano 30 kg zużytych baterii, a w roku 2008 - 40 kg.

Ponadto zbiórką odpadów tego typu objęte powinny być sklepy o powierzchni sprzedaży powyżej 25 m2 w myśl przepisów ustawy o bateriach i akumulatorach (ustawa z dnia 29 kwietnia 2009 r., Dz. U. 2009, nr 79, poz. 666). Art. 48 ww. ustawy zobowiązuje do przyjęcia selektywnie zebranych zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych od użytkownika końcowego przez udostępnienie pojemnika na zużyte baterie przenośne i zużyte akumulatory przenośne, bez możliwości żądania od niego zapłaty za ich przyjęcie. Część punktów handlowych na terenie gminy Stare Pole realizuje zbiórkę zużytych baterii małogabarytowych.

3.1.11. Odpady zawierające azbest

Odpady zawierające azbest należą do odpadów niebezpiecznych, które ze względu na zagrożenie podlegają odrębnemu traktowaniu. W przeszłości azbest był materiałem szeroko stosowanym w różnych gałęziach przemysłu. Szczególne zastosowanie materiał ten znalazł w przemyśle budowlanym jako składnik pokryć dachowych w postaci płyt azbestowo-cementowych. W tej właśnie postaci wyroby azbestowe występują najpowszechniej na terenie Polski.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 31 Szkodliwość azbestu została odkryta na początku lat 90-tych i od tej pory wprowadzonych zostało szereg przepisów regulujących postępowanie z tym materiałem oraz nakazujących wycofanie go ze środowiska. W 2010 r. Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej przyjęła długofalowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu. Według programu docelowym terminem usunięcia azbestu z terytorium Polski jest koniec 2032 r. Wypełniając zadania wcześniej obowiązującego „Krajowego programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” Gmina Stare Pole w 2007 roku opracowała „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Stare Pole na lata 2008 - 2013”. Dokument ten został zatwierdzony przez Radę Gminy Stare Pole Uchwalą nr X/78/2007 z dnia 18 grudnia 2007 r. W programie usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Stare Pole określono ilość wyrobów azbestowych oraz ich rozmieszczenie na terenie gminy. Bilans wyrobów azbestowych sporządzono na podstawie inwentaryzacji opartej o składane informacje oraz dokonanie oceny stanu i możliwości użytkowania wyrobów zawierających azbest (przeprowadzona przez pracowników gminy wizja w terenie). Wyroby zawierające azbest występują przede wszystkim w budynkach mieszkalnych i obiektach inwentarskich w postaci pokryć dachowych z falistych płyt azbestowo - cementowych (popularny eternit).

Ilości wyrobów azbestowych na terenie gminy według programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest przedstawia poniższa tabela.

TABELA 5. Inwentaryzacja azbestu na terenie gminy Stare Pole (stan na 2007 r.)

Ilość wyrobów Lp. Nazwa sołectwa Nazwa obiektu azbestowych w m2 Budynek mieszkalny 202 1 Janówka Budynek gospodarczy 2 477 Razem 2 679 Budynek mieszkalny 3 215 2 Kaczynos Budynek gospodarczy 1 253 Razem 4 468 Budynek mieszkalny 150 3 Klecie Budynek gospodarczy 0 Razem 150 Budynek mieszkalny 1 040 4 Kławki Budynek gospodarczy 2 579 Razem 3 619

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 32 Budynek mieszkalny 165 5 Kikojty Budynek gospodarczy 200 Razem 365 Budynek mieszkalny 420 6 Szaleniec Budynek gospodarczy 145 Razem 565 Budynek mieszkalny 3 318 7 Kraszewo Budynek gospodarczy 0 Razem 3 318 Budynek mieszkalny 1 910 8 Królewo Budynek gospodarczy 13 203 Razem 15 113 Budynek mieszkalny 3 404 9 Krzyżanowo Budynek gospodarczy 1 410 Razem 4 814 Budynek mieszkalny 962 10 Parwark Budynek gospodarczy 40 Razem 1 002 Budynek mieszkalny 5 646 11 Stare Pole Budynek gospodarczy 2 722 Razem 8 368 Budynek mieszkalny 668 12 Kaczynos Kolonia Budynek gospodarczy 172 Razem 840 Budynek mieszkalny 564 13 Szlagnowo Budynek gospodarczy 4 938 Razem 5 502 Budynek mieszkalny 1 573 14 Ząbrowo Budynek gospodarczy 4 780 Razem 6 343 Budynek mieszkalny 860 15 Złotowo Budynek gospodarczy 3 740 Razem 4 600 Budynek mieszkalny 24 097 Razem Budynek gospodarczy 37 659 Gmina Stare Pole Razem 61 746 Źródło: „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Stare Pole na lata 2008- 2013”.

Ponadto na terenie gminy występują rury azbestowo - cementowe wodociągowo -kanalizacyjne o łącznej długości 26 225 m: ● ø 80 - 2 500 m, ● ø 100 - 14 100 m, ● ø 150 - 6 000 m, ● ø 200 - 3 625 m.

Ogólne zestawienie ilości wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Stare Pole z przeliczeniem na ich ilość wagową w Mg przedstawiono poniżej. Do przeliczenia wagowego posłużono się wskaźnikami wagowymi przyjętymi w „Programie usuwania

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 33 azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu powiatu malborskiego na lata 2008 - 2032”: <> 1 m2 płyt azbestowych waży średnio 15 kg = 0,015 Mg, <> 1 mb rur azbestowo - cementowych waży średnio 14 kg = 0,014 Mg.

TABELA 6. Ogólne zestawienie ilości wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Stare Pole (stan na 2007 r.)

Rodzaj zinwentaryzowanych wyrobów Ilość w m2 lub mb Waga w Mg Pokrycia dachowe z falistych płyt 61 764 926,46 azbestowo - cementowych Rury azbestowo - cementowe 26 225 367,15 RAZEM 1 293,61 Źródło: Opracowanie własne

Według informacji zawartej w Sprawozdaniu z realizacji planu gospodarki odpadami gminy Stare Pole za lata 2007 - 2008 na dzień 31.12.2008 r. powierzchnia pokryć azbestowo - cementowych wynosiła 61 000 m2 . Wynika więc, że w 2008 roku usunięto 746 m2 tj. 11,19 Mg odpadów tego typu. Do usunięcia pozostało zatem 61 000 m2 (915 Mg) odpadów zawierających azbest w postaci pokryć dachowych oraz 26,22 mb (367,15 Mg) wyrobów zawierających azbest w postaci rur azbestowo - cementowych.

W programie usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Stare Pole na lata 2008 - 2013 zamieszczono wykaz podmiotów, które posiadają uregulowany stan formalno - prawny w zakresie wytwarzania odpadów zawierających azbest na terenie powiatu malborskiego, w tym również na terenie gminy Stare Pole. Wykaz podmiotów posiadających aktualne decyzje w zakresie gospodarowania odpadami zawierającymi azbest (posiadających zatwierdzony program gospodarki odpadami niebezpiecznymi) został również opublikowany na stronie internetowej Starostwa Powiatowego. Opracowany w 2009 roku „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 -2032” (jako aktualizacja Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski z 2002 roku ) wykazuje listę składowisk na terenie kraju przyjmujących odpady azbestowe z podziałem na poszczególne województwa. W województwie pomorskim zlokalizowane są następujące składowiska, na których dopuszczalne jest składowanie azbestu:

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 34 ● Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. - Składowisko Odpadów w Gilwie Małej, Gilwa Mała 8, 82 - 500 Kwidzyn (odległość ok. 55 km); ● Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Słupsku, ul. Szczecińska 112, 76 - 200 Słupsk - Zakład Unieszkodliwiania Odpadów w Bierkowie, Bierkowo 120, 76 - 261 Bruskowo Wielkie, gm. Słupsk (odległość ok. 193 km); ● Planowana jest budowa kwatery na odpady niebezpieczne w Zakładzie Utylizacyjnym w Gdańsku Szadółki ul. Jabłoniowa 55 (odległość ok. 76 km).

Jednak najbliższe od gminy Stare Pole składowisko znajduje się na terenie województwa warmińsko - mazurskiego. Jest to Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Elblągu, ul. Szańcowa 1 (odległość ok. 20 km).

Zgodnie z obowiązującym prawem, jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie.

Ze względu na dużą skalę występowania wyrobów azbestowych na terenie gminy, władze gminy podjęły decyzje o udzielaniu pomocy finansowej poprzez dofinansowanie usuwania azbestu z budżetu Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W tym celu opracowano i przyjęto „Regulamin udzielania dofinansowania do kosztów poniesionych na usuwanie azbestu ze środków GFOSiGW” (zatwierdzony uchwałą Rady Gminy Stare Pole Nr X/79/2007 z dnia 18 grudnia 2007 r.). W związku z tymi działaniami Rada Gminy będzie corocznie uchwalała w budżecie gminy stosowne środki na realizacje programu. Kwota dofinansowania zagwarantowana przez Gminę wynosi 20 % wszystkich kosztów związanych z demontażem, zabezpieczeniem, transportem i unieszkodliwieniem wyrobów zawierających azbest ale nie więcej niż 2 000 zł. W przypadku pozyskania przez Urząd dotacji na realizację programu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub z innych źródeł zewnętrznych uczestnicy programu uzyskają dofinansowanie w wysokości maksymalnej 80 % wartości poniesionych kosztów. Dofinansowanie usuwania azbestu z terenu gminy Stare Pole w 2008 roku objęło pomoc zarówno z GFOŚiGW jak i z WFOŚiGW. Dofinansowanie do kosztów usuwania azbestu w roku 2008 wyniosło 14 132,74 zł, z czego 3 533,18 zł z GFOŚiGW i 10 599,56 zł z dotacji WFOŚiGW. Zawarto 5 umów na udzielenie dofinansowania (od roku 2010 środki GFOŚiGW oraz PFOŚiGW przeszły do budżetu Gminy).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 35 Na terenie gminy Stare Pole możliwe jest pozyskanie dofinansowania do poniesionych kosztów usuwania azbestu ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dofinansowanie obejmuje demontaż, transport i unieszkodliwienie odpadów azbestowo - cementowych pochodzących z nieruchomości, których właścicielami są osoby fizyczne, a także wspólnoty mieszkaniowe. Minimalny wkład własny wnioskodawcy wynosi 20 % wszystkich tych kosztów. Maksymalna kwota dofinansowania przez Powiat wynosi 80 % kosztów, ale nie więcej niż 3 000 zł. Szczegółowe wymagania dotyczące warunków jakie muszą być spełnione przy składaniu wniosku oraz później, przy podpisywaniu umowy na dofinansowanie zadania zawarte są w „Regulaminie udzielania dofinansowania do poniesionych kosztów usuwania azbestu ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”, który w dniu 14 listopada 2007 r. został przyjęty przez Zarząd Powiatu. Wszystkie informacje i niezbędne wnioski zamieszczone są na stronie internetowej Starostwa Powiatowego.

3.1.12. Odpady przeterminowanych środków ochrony roślin i opakowań po nich

Realizacja ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz. U. 2001 r. Nr 63, poz. 638 ze zm.) oraz ustaw towarzyszących jest efektem niezwykłej współpracy producentów i importerów środków ochrony roślin. Obecnie rozwija się system współpracy producentów, handlowców oraz użytkowników środków ochrony roślin, w celu odpowiedniego postępowania z opakowaniami po pestycydach, należących do odpadów niebezpiecznych. Rozwiązaniem dla rolników, działkowców i miłośników ogrodów, korzystających ze środków ochrony roślin, a zatem będących producentami odpadów po tych środkach jest opracowany przez Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin (PSOR) „Program zbiórki, transportu, magazynowania i unieszkodliwiania odpadów opakowaniowych po środkach ochrony roślin". Celem tego programu jest wdrożenie kompleksowego systemu zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania opakowań po środkach niebezpiecznych.

Zasady systemu zbiórki opakowań po środkach niebezpiecznych: 1. Zgodnie z zaleceniem etykiety instrukcji stosowania środka ochrony roślin, rolnik ma obowiązek zwrotu opakowań po wskazanych środkach ochrony roślin. Sprzedawca nakłada kaucję na opakowanie przy sprzedaży środka, odbiera opakowanie i zwraca kaucję.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 36 2. Operator, w imieniu producentów i importerów środków ochrony roślin, odbiera i unieszkodliwia opakowania. 3. Koordynatorem Systemu jest Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin.

Punkt sprzedaży środków ochrony roślin posiadający zezwolenie na zbieranie odpadów o kodzie: 15 01 10 i zgłoszony do Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin (PSOR) otrzymuje pocztą worek (worki), o pojemności 500 litrów, służący jako opakowanie zbiorcze zwracanych przez rolników, kaucjonowanych opakowań po środkach ochrony roślin. Po zapełnieniu worków, należy skontaktować się telefonicznie z Operatorem, firmą Remondis (pod numerem 0 801 561 461) i poinformować o konieczności odbioru worków. Kierowcy firmy Remondis podczas odbiorów zebranych w worki opakowań po środkach ochrony roślin będą przekazywali puste worki na wymianę. Odbiór opakowań nastąpi po zgłoszeniu konieczności odbioru z co najmniej trzech sklepów w promieniu 50 km. Ostatni odbiór ze sklepów może odbyć się po zakończeniu sezonu wegetacyjnego. Zbierane są opakowania wszystkich producentów środków ochrony roślin. W momencie odbioru Operator nie będzie selekcjonował i ewidencjonował opakowań ze względu na producenta i dostawcę. Zgodnie z treścią Etykiety Instrukcji stosowania preparatów opakowania muszą być wypłukane i opróżnione!!!

Operatorem (odbiorcą odpadów) opisywanego tu ogólnopolskiego systemu odbioru i unieszkodliwiania opakowań po środkach ochrony roślin jest firma „Remondis" (dawny „Rethmann”), natomiast koordynatorem całego systemu jest jego twórca - Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin (PSOR). W przypadku gospodarstw wielkoobszarowych, gdzie gromadzi się jednostkowo powyżej 10 m3 odpadów opakowaniowych, należy bezpośrednio zgłosić się do firmy „Remondis” wykonującej usługi odbioru i transportu odpadów niebezpiecznych (pamiętajmy - koszt usługi ponosi producent opakowań!). Dodatkowe informacje dotyczące zbiórki opakowań po środkach ochrony roślin można uzyskać na stronie internetowej www.psor.pl, adres e-mail: [email protected] oraz pod nr tel. firmy „Remondis": (059) 862 85 40.

Z danych zamieszczonych na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa www.piorin.gov.pl/gdansk wynika, że na terenie gminy Stare Pole znajduje się jeden podmiot zajmujący się obrotem środkami ochrony roślin. Jest to: > „Bauer” Sp. z o.o., ul. Marynarki Wojennej 28, 82 - 200 Malbork.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 37 Pozostałe podmioty w powiecie malborskim znajdują się na terenie miasta Malbork oraz miasta Nowy Staw.

3.1.13. Ilościowa analiza gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Stare Pole

Wymienione powyżej grupy odpadów charakteryzują się różnym składem morfologicznym. Część z nich jak odpady komunalne z sektora handlowego i publicznego czy medyczne mają zróżnicowany skład, na który składa się kilka frakcji. Z kolei odpady przemysłowe, z sektora budowlanego, czy z oczyszczalni ścieków charakteryzują się raczej dominacją jednej frakcji (frakcja mineralna albo organiczna). Jeśli chodzi o odpady komunalne, to w skład tych odpadów wchodzą: papier, karton, drewno, tkaniny, odpady spożywcze, popiół, żużel, tworzywa sztuczne, skóra, guma, metale, szkło, zmiotki uliczne, itd. Udział poszczególnych składników dość szeroko zmienia się i zależy od szeregu czynników. Warunki klimatyczne determinują udział warzyw, owoców, popiołu, żużla i nieopalonych substancji palnych. Od warunków klimatycznych zależy również wilgotność odpadów. Podobnie jak w przypadku ilości poszczególnych rodzajów odpadów także ich skład nie jest ewidencjonowany. W związku z tym dokonano następującej analizy obecnego stanu gminnej gospodarki odpadami.

3.1.13.1. Zmieszane odpady komunalne

Z terenu gminy Stare Pole podmioty zajmujące się zbieraniem i transportem odpadów komunalnych od jej mieszkańców zebrały w roku 2008 łącznie 399,3 Mg odpadów komunalnych - zmieszanych. Około 21 % tej masy (82,263 Mg) stanowiły odpady wytworzone przez firmy i instytucje publiczne, pozostała ilość odpadów, tj. 79 % (317,037 Mg) wytworzona była w gospodarstwach domowych na terenie gminy.

Na terenie Gminy Stare Pole decyzje zezwalające na świadczenie usług polegających na wywozie stałych odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu gminy Stare Pole posiadają 2 podmioty: ● Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku Sp. z o.o. ul. Gen. de Gaulle'a 70, 82 - 200 Malbork (zezwolenie RGR 7060/10/07 z dnia 08.10.2007 r. - termin 10 lat),

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 38 ● Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „COMPLEX” w Nowym Stawie ul. Wiejska 6 (zezwolenie RGR- 7062/31/03 z dnia 16.12.2003 r. (termin 10 lat) zmienione decyzją RGR 7062/75/08 z dnia 26.11.2008 r.).

Do dnia 31.12.2008 r. mieszkańcy gminy Stare Pole podpisali 855 umów na odbiór nieczystości stałych z Zakładem Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. w Malborku oraz 97 umów z Przedsiębiorstwem Usług Komunalnych „Complex” w Nowym Stawie. Z podmiotów świadczących na terenie gminy usługi w zakresie odbioru odpadów Firma ZGKiM z Malborka obsługuje szacunkowo ok. 92 % mieszkańców gminy, natomiast Firma COMPLEX z Nowego Stawu ok. 8 %.

Podmioty działające na ternie gminy Stare Pole w zakresie odbierania i wywozu odpadów komunalnych zajmują się zarówno obsługą mieszkańców oraz podmiotów gospodarczych i instytucji, a także opróżnianiem pojemników do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych zlokalizowanych w różnych miejscowościach gminy. W tym zakresie działalności na terenie gminy również dominuje ZGKiM z Malborka. Na terenie gminy nie prowadzi się systemu workowego selektywnej zbiórki odpadów „u źródła” bezpośrednio z posesji. Pomimo propozycji takiego systemu przez odbierających odpady nie wdrożono systemu ze względu na brak zainteresowania ze strony mieszkańców. Nie ustalono przyczyny braku zainteresowania, być może jest to spowodowane estetyką i wygodą korzystania z pojemnika, niż mało stabilnego worka. Gmina nie przeprowadzała badań nad przyczyną braku zainteresowania mieszkańców tą usługą. Informacja ta jest zasięgnięta od podmiotów zajmujących się odbiorem odpadów i oceną popytu na poszczególne rodzaje i formy usług.

Na podstawie pozyskanych danych dotyczących ilości pojemników i częstotliwości ich opróżniania określono ilość litrażową odpadów komunalnych odebranych z gospodarstw domowych na terenie gminy. Poniższa tabela przedstawia szczegółowe dane dotyczące wytworzonych odpadów komunalnych w gospodarstwach domowych na terenie gminy Stare Pole w 2008 roku.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 39 TABELA 7. Ilość odebranych zmieszanych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych z terenu gminy Stare Pole przez poszczególne firmy z uwzględnieniem współczynnika wagowego na 1 mieszkańca

Masa Podmiot odbierający wytworzonych Litraż Liczba Wskaźnik Lp. odpady odpadów [litry] mieszkańców Mg/M k/rok [Mg/rok] 1 ZGKiM Malbork 292,626 3 299 520 COMPLEX 2 24,411 275 248 z Nowego Stawu 4 701 0,067 RAZEM 317,037 3 574 768 GMINA STARE POLE Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z ZGKiM w Malborku Sp. z o.o. za 2008 rok oraz Urzędu Gminy

Na podstawie obliczeń uzyskano także wskaźnik wagowy jednego litra odpadów komunalnych zbieranych na terenie gminy od mieszkańców z gospodarstw domowych. Wskaźnik ten jest następujący: 1 l = 0,0887 kg 1 l = 0,0000887 Mg

Z danych obliczeniowych wynika co następuje: ● 1 mieszkaniec gminy Stare pole wytwarza ok. 67 kg odpadów komunalnych na rok ; ● odsetek mieszkańców objętych zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych wynosi ok. 86 % .

Nie osiągnięto zaplanowanego na 2007 r. objęcia w 100 % wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem wywozu odpadów. Gmina wykorzystywała uprawnienia ustawowe do kontroli posiadania przez właścicieli nieruchomości umów na wywóz odpadów komunalnych. W latach 2007 - 2008 wystosowano 98 wezwań do udokumentowanie posiadania umowy na odbiór odpadów. W 4 przypadkach sprawę skierowano na Policję.

Brak dokładnych i pełnych informacji ankietowych od firm odbierających i wywożących odpady z terenu gminy nie pozwolił na dokonanie szczegółowej analizy gospodarki odpadami w poszczególnych miejscowościach gminy.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 40 Biorąc pod uwagę wskaźnik współczynnika wagowego na 1 mieszkańca (masę odpadów wytworzonych przez jednego mieszkańca gminy w ciągu roku) wyliczono dla poszczególnych miejscowości roczną masę wytworzonych odpadów. Należy jednak pamiętać, że jest to ilość wytworzonych odpadów przy ok. 96 % objęciu mieszkańców zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych. W rzeczywistości objęcie systemem kształtuje się różnie w różnych miejscowościach. Dla 100 % objęcia mieszkańców gminy zorganizowanym systemem zbiórki obliczono masę wytworzonych odpadów wg wskaźnika wagowego i dla poszczególnych miejscowościach.

TABELA 8. Ilość odpadów komunalnych z poszczególnych miejscowości gminy Stare Pole z uwzględnieniem współczynnika wagowego na 1 mieszkańca

Masa odpadów [Mg/rok] Masa wytworzonych dla 86 %objęcia odpadów przy objęciu mieszkańców Liczba Wskaźnik 100 % mieszkańców Lp. Miejscowość zorganizowanym mieszkańców Mg/Mk/rok zorganizowanym systemem zbiórki wg systemem zbiórki wskaźników średniego [Mg/rok] wytworzenia* 1 Janówka 71 4,788 5,568 2 Kaczynos 387 26,099 30,348 3 Kaczynos Kolonia 142 9,577 11,135 4 Kikojty 48 3,237 3,764 5 Klecie 70 4,721 4,721 6 Kławki 129 8,700 8,700 7 Krasnołęka 156 10,521 12,233 8 Kraszewo 149 10,049 11,684 0,067 9 Królewo 402 27,111 27,111 10 Krzyża nowo 346 23,334 23,334 11 Parwark 70 4,721 4,721 12 Stare Pole 1 853 124,967 145,310 13 Szaleniec 91 6,137 7,136 14 Szlagnowo 113 7,621 7,621 15 Ząbrowo 388 26,167 30,427 16 Złotowo 286 19,288 19,288 RAZEM 4 701 0,067 317,037 353,101 GMINA STARE POLE Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych PUM „COMPLEX” oraz ZGKiM w Malborku Sp. z o.o. za 2008 rok *wskaźniki kg/Mk/rok =67

TABELA 9. Odpady komunalne (zmieszane) z terenu gminy Stare Pole (2008 r.)

Frakcja Mg/rok Niesegregowane odpady komunalne wytworzone przez indywidualne gospodarstwa domowe – odebrane przez firmy wywozowe 317,037 Niesegregowane odpady komunalne wytworzone przez firmy i instytucje – odebrane przez firmy wywozowe 82,263 Opady ulegające biodegradacji z pielęgnacji terenów zielonych b. d. Odpady z targowisk oraz odpady z czyszczenia ulic i placów (bez koszy ulicznych) Źródło: Dane od firm wywozowych (stan na 31.12.2008 rok) b.d. – brak danych

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 41 Dodatkowo należy pamiętać, że niezależnie od rozpatrywanego miejsca powstawania odpadów zawsze część odpadów będzie zaliczana do grupy odpadów niebezpiecznych. Ich ilość będzie zależała od charakteru danej działalności. Odpady niebezpiecznie z uwagi na swój charakter powinny być specjalnie ewidencjonowane. Ocenia się, że w odpadach komunalnych ich ilość wynosi ok. 1 do 2 % ogólnej masy rocznie powstających odpadów. Są to odpady wykonane z różnych materiałów (szkło, tworzywo sztuczne, metal): - butelki po rozpuszczalnikach, - zużyte świetlówki, żarówki rtęciowe, - puszki po farbach i lakierach, - baterie, akumulatory, - opakowania po środkach czystości, - skażone opatrunki, strzykawki itp., - środki ochrony roślin (pestycydy) i ich opakowania.

3.1.13.2. Odpady zbierane selektywnie

Na terenie gminy Stare Pole prowadzone jest selektywne zbieranie odpadów poprzez ich zbieranie w pojemnikach ustawionych na terenie gminy w wyznaczonych miejscach - tzw. gniazdach (zestawy - kombinacje pojemników). Odbiór odpadów z pojemników do selektywnej zbiórki odpadów z terenu gminy realizowany jest przez obydwa przedsiębiorstwa świadczące usługi wywozu odpadów z terenu gminy, tj. przez: <> Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku Sp. z o.o. ul. Gen. de Gaulle'a 70, 82 - 200 Malbork; <> Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „COMPLEX” w Nowym Stawie ul. Wiejska 6, 82 - 230 Nowy Staw. Na terenie gminy selektywnie zbierane są dwa rodzaje odpadów opakowaniowych: - opakowania z tworzyw sztucznych, tzw. PET, - opakowania ze szkła (zmieszane: białe i kolorowe).

Według informacji przekazanych przez Urząd Gminy Stare pole podmioty zajmujące się opróżnianiem pojemników na selektywną zbiórkę odpadów w 2008 roku z terenu gminy Stare Pole odebrano łącznie ok. 20,1 Mg odpadów z tworzyw sztucznych i szkła. Dodatkowo odebrano 2,8 Mg selektywnie zebranych odpadów z papieru i tektury. Odpady z papieru i tektury nie były zbierane do odrębnych pojemników, przeznaczonych

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 42 do tego typu odpadów. Zebrana ilość odpadów została odebrana prawdopodobnie od jednego podmiotu, wytwórcy tych odpadów. W roku 2007 selektywne zbieranie była na niższym poziomie bowiem selektywnie zebrano 10,57 Mg odpadów z tworzyw sztucznych i szkła. Dodatkowo ze strumienia odpadów komunalnych w 2008 roku zebrano selektywnie 11,5 Mg odpadów wielkogabarytowych (zorganizowane zbieranie akcyjne) oraz 0,04 Mg zużytych baterii małogabarytowych (pojemnikowe zbieranie w placówkach oświaty). Na terenie gminy nie prowadzi się systemu workowego selektywnej zbiórki odpadów „u źródła” bezpośrednio z posesji. Pomimo propozycji takiego systemu przez odbierających odpady nie wdrożono systemu ze względu na brak zainteresowania ze strony mieszkańców. Według informacji Urzędu Gminy ilość pojemników do selektywnej zbiórki odpadów na koniec 2008 roku wyniosła 57 sztuk, z czego na opakowania z tworzyw sztucznych - 30 sztuk, natomiast na opakowania ze szkła 27 sztuk.

Tabela przedstawia dane dotyczące masy zebranych selektywnie odpadów z terenu Gminy Stare Pole w roku 2007 i 2008.

TABELA 10. Rodzaje i ilości odpadów w Mg, zbieranych selektywnie z terenu gminy Stare Pole w latach 2007 - 2008

Rodzaj odpadów 2007 2008 Tworzywo sztuczne 3,57 11,3 Szkło ogółem (razem białe i kolorowe) 7,0 8,8 Makulatura 0,0 2,8 SUMA [Mg] 10,57 22,9 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole.

Na podstawie danych z 2008 roku odnośnie masy nagromadzonych odpadów zebranych selektywnie, liczby ludności, liczby pojemników obliczono wskaźniki charakteryzujące stan gospodarki odpadami prowadzonej przez Gminę w zakresie selektywnej zbiórki odpadów. Dzięki wykorzystaniu wskaźników możliwa jest analiza porównawcza określonych zjawisk dla wybranego przedziału czasowego i terenu. Poniższa tabela przedstawia wskaźniki wytworzenia odpadów selektywnie zbieranych w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy Stare Pole z podziałem na rodzaje odpadów (uwzględniono łączne ilości odpadów opakowaniowych).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 43 TABELA 11. Wskaźniki wytworzenia odpadów selektywnie zbieranych w przeliczeniu na 1 mieszkańca Gminy Stare Pole

Rok sprawozdawczy 2007 Tworzywa Szkło Papier Rodzaj odpadów Liczba ludności sztuczne opakowaniowe i makulatura Wskaźnik wytworzenia 0,76 1,49 0,00 4 701 odpadów [kg/Mk] Rok sprawozdawczy 2008 Tworzywa Szkło Papier Rodzaj odpadów Liczba ludności sztuczne opakowaniowe i makulatura Wskaźnik wytworzenia 2,40 1,87 0,60 4 701 odpadów [kg/Mk] Źródło: Obliczenia własne

Uwzględniając ogólną liczbę zebranych selektywnie odpadów w roku 2008 wskaźnik wytworzenia odpadów wtórnych wyniósł 4,87 kg/1 mieszkańca/rok . W stosunku do roku 2007 nastąpiła poprawa w osiągniętym wskaźniku (wskaźnik za 2007 rok - 2,25 kg/1 mieszkańca/rok). Selektywną zbiórkę odpadów na terenie gminy Stare Pole należy w dalszym ciągu rozwijać tak, aby odpady, które mogłyby być zebrane selektywnie nie trafiały do strumienia odpadów zmieszanych. Rozwój selektywnej zbiórki pozwoli także na ograniczania praktyki spalania odpadów w piecach (np. butelki PET) lub ich wyrzucania na dzikie wysypiska odpadów. Widoczna jest jednak tendencja poprawy sytuacji poprzez wzrost ilości odbieranych selektywnie odpadów. Na terenie gminy należy prowadzić bardziej intensywną edukację ekologiczną w zakresie segregacji odpadów oraz zwiększyć dostępność pojemników na selektywną zbiórkę odpadów. Na odpowiednio prowadzony system selektywnej zbiórki odpadów ma wpływ wiele czynników: ilość pojemników, dostępność (bezpieczeństwo i odległość), stopień wypełnienia oraz zachowania użytkowników tego systemu. Na jakość selektywnej zbiórki ma wpływ stopień wypełnienia pojemników oraz odpowiednie zagęszczenie tych odpadów przed wrzuceniem do pojemnika (ludność może wrzucać odpady zgniecione, dzięki czemu pojemnik może pomieścić dużo więcej tworzyw sztucznych - pozytywny wskaźnik świadomości ekologicznej). Często pojemniki na odpady wtórne są zabrudzone poprzez fakt wrzucania do nich nieodpowiednich rodzajów odpadów (odpady zmieszane).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 44 Rodzaj używanego przez firmy transportu tych odpadów również ma wpływ na jakość odpadów nadających się do recyklingu. Kontenery ze zgniataczem „kruszą” odpady, które później są trudne do wysortowania. Niskie wskaźniki wypełnienia pojemnika wynikają z faktu opróżniania pojemników nie zapełnionych, które często zawierają niewielkie ilości odpadów opakowaniowych. Należy rozważyć możliwość zmniejszenia częstotliwości opróżniania pojemników do selektywnej zbiórki tego rodzaju odpadów, co ma swoje uzasadnienie ekonomiczne. Należy pamiętać jednak, że odpady w pojemnikach muszą być odbierane z taką częstotliwością, która zapobiegać będzie negatywnym procesom biologicznym i chemicznym zachodzącym w masie odpadowej (nawet odpady opakowaniowe zawierają zanieczyszczenia, które w krótkim czasie mogą ulegać procesom rozkładu, co jest niepożądane w danej chwili i miejscu).

Poniżej przedstawiono rozmieszczenie pojemników na selektywną zbiórkę odpadów na terenie gminy wg informacji Urzędu Gminy Stare Pole.

TABELA 12. Rozmieszczenie pojemników na selektywną zbiórkę odpadów na terenie gminy Stare Pole.

Ilość poszczególnych typów Ilość liczba pojemnika - 1,1 m3 [szt.] pojemników Lp. Miejscowość mieszkańców w miejscowości P TS SzB/SzK [szt.] 1 Janówka 71 1 1 2 2 Kaczynos 387 2 3 5 3 Kaczynos Kolonia 402 1 1 2 4 Kikojty 156 1 1 5 Klecie 142 1 1 6 Kławki 48 1 1 3 7 Krasnołęka 70 2 2 4 8 Kraszewo 129 1 1 2 9 Królewo 149 2 2 4 10 Krzyża nowo 346 1 1 2 11 Parwark 70 1 1 2 12 Stare Pole 1 853 10 10 20 13 Szaleniec 113 1 1 2 14 Szlagnowo 91 1 1 2 15 Ząbrowo 388 2 1 3 16 Złotowo 286 2 1 2 RAZEM 4 701 30 27 57 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole

P Papier TS Tworzywa Sztuczne SzB/SzK Szkło białe i szkło kolorowe

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 45 Na podstawie pokazanej powyżej analizy gospodarki odpadami wtórnymi na terenie gminy można wyliczyć, że do jednego pojemnika na selektywne odpady opakowaniowe (bez względu na rodzaj tych odpadów) gromadzone są odpady od ok. 82 mieszkańców gminy .

Gmina powinna usprawnić system selektywnej zbiórki odpadów poprzez rozszerzenie zakresu odpadów zbieranych selektywnie lub przeanalizowanie i właściwe rozmieszczenie pojemników („gniazd”). Niezbędne powinno się także stać zintensyfikowanie kampanii edukacyjno - informacyjnej na temat selektywnej zbiórki. Gmina powinna również dążyć do rozszerzenia zakresu odpadów zbieranych selektywnie poprzez wprowadzenie i ewidencjonowanie selektywnej zbiórki: ● odpadów opakowaniowych z papieru i tektury w systemie pojemników do selektywnej zbiórki; ● odpadów budowlanych; ● odpadów biodegradowalnych; ● odpadów wielkogabarytowych; ● odpadów niebezpiecznych (innych niż obecnie zbierane selektywnie: np. przeterminowanych lekarstw w ramach umowy Gminy z odpowiednim podmiotem, itd.).

Firmy, które prowadzą na terenie gminy Stare Pole zbiórkę odpadów opakowaniowych wysegregowanych ze strumienia odpadów komunalnych, przekazują zebrane odpady podmiotom wyspecjalizowanym w odzysku odpadów i posiadającym stosowne zezwolenia na prowadzenie tak określonej działalności. Dopiero tam odpady te są poddawane odzyskowi w procesie R15, co zgodnie z załącznikiem nr 6 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tj. Dz. U. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.) oznacza: R15 - przetwarzanie odpadów, w celu ich przygotowania do odzysku, w tym do recyklingu.

W 2008 roku firma PUM „COMPLEX” zebrała z terenu gminy Stare Pole łącznie 4,59 Mg odpadów z selektywnej zbiórki. Zebrane selektywnie odpady były transportowane do bazy firmy gdzie były sortowane na stole sortowniczym. Następnie odpady były przygotowane do transportu przez belowanie (tworzywa sztuczne, papier) lub załadowywanie do kontenerów - szkło. Przygotowane odpady odbierane były przez recyklerów:

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 46 - odpady szkła - firma Krynicki Recykling, - odpady tworzyw sztucznych - WIBO Recykling, - odpady papieru - firma Stena Sp. z o.o. ZGKiM w Malborku Sp. z o.o. w 2008 roku zebrał selektywnie z terenu gminy Stare Pole 18,31 Mg odpadów. Zebrane odpady przewożone były do bazy firmy, gdzie były segregowane. Tworzywa były dzielone ręcznie pet i folia kolorami oraz odpady z chemii osobno, a następnie poddawane belowaniu w prasie. Szkło jest oddawane jako MIX. Odpady przesegregowane po obróbce są transportowane przez firmy zajmujące się odzyskiem lub pośredników. ZGKiM nie posiada stałych umów na odbiór odpadów, odbiorcą w danym momencie jest firma, która zaoferuje najlepsze warunki.

3.1.14. Podsumowanie i identyfikacja problemów gospodarki odpadami na terenie gminy Stare Pole

Oceniając obecny stan gospodarki odpadami na terenie gminy Stare Pole należy zwrócić uwagę na kilka problemów w funkcjonowaniu systemu gospodarki odpadami oraz przedstawić pewne kierunki rozwoju (środki zaradcze): 1. Zbiórką odpadów komunalnych zmieszanych objętych jest tylko około 86 % mieszkańców gminy Stare Pole, pozostała część ludności gminy prowadzi gospodarkę odpadami niezgodnie z obowiązującym prawodawstwem - należy przedsięwziąć działania zmierzające do poprawy sytuacji w tym zakresie (wzmożona kontrola zawierania umów na odbiór odpadów komunalnych). 2. Aktualne zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbioru i transportu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu gminy Stare Pole posiadają 2 przedsiębiorstwa. 3. Dotychczas prowadzone zbieranie odpadów wtórnych na terenie gminy powinno być kontynuowane, usprawnione i rozwijane z uwzględnieniem dobrania optymalnej częstotliwości opróżniania pojemników do selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych a także rozstawienia pojemników na terenie gminy i ewentualnego dostawienia nowych. 4. Należy promować i dynamicznie rozwijać system selektywnej zbiórki odpadów „u źródła”, którą organizować powinny firmy wywozowe, zobowiązane również do prowadzenia pełnej i rzetelnej ewidencji odbieranych odpadów.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 47 5. Należy w dalszym ciągu prowadzić i rozwijać system ewidencji podpisanych umów, pojemników na odpady z podziałem na litraże oraz monitoringu funkcjonowania podmiotów gospodarczych zajmujących się obsługą mieszkańców gminy pod względem odbioru odpadów komunalnych. 6. Gmina winna kontynuować wdrażanie systemów gospodarki odpadami poprzez umieszczanie informacji na gminnej stronie internetowej. 7. Gmina powinna w dalszym ciągu realizować „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Stare Pole”. 8. Gmina winna wdrażać zalecenia wynikające z opracowanego „Gminnego planu gospodarki odpadami na lata 2008 - 2011 z perspektywą na lata 2012 - 2015”. 9. Należy zaktualizować regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie na podstawie niniejszego gminnego planu gospodarki odpadami. 10. Należy kontynuować działania i rozmowy zmierzające do organizacji gminnej gospodarki odpadami w oparciu o Zakład Utylizacji Odpadów w Stałych w Tczewie celem zabezpieczenia dla gminy Stare Pole miejsca unieszkodliwiania i odzysku odpadów. 11. Składowisko odpadów komunalnych w Szaleńcu znajduje się w końcowej fazie eksploatacji (pozostało ok. 30 % pojemności do zapełnienia). Do czasu zapełnienia czaszy składowiska (jednak nie dłużej niż do dnia rozpoczęcia eksploatacji ZZO Rokitki) należy przygotować dokumentację niezbędną do przeprowadzenia zamknięcia a następnie rekultywacji składowiska. Po zamknięciu składowiska obowiązkowe będzie przeprowadzenie rekultywacji składowiska i prowadzenie stałego monitoringu w fazie poeksploatacyjnej. 12. Gmina powinna prowadzić zintensyfikowaną edukację ekologiczną wśród mieszkańców w zakresie gospodarki odpadami w gospodarstwach domowych a zwłaszcza selektywna zbiórką odpadów opakowaniowych, gospodarką odpadami niebezpiecznymi i odpadami ulegającymi biodegradacji.

3.2. SYSTEM ZBIERANIA ODPADÓW

Gospodarka odpadami na terenie gminy Stare Pole organizowana i nadzorowana jest przez Urząd Gminy Stare Pole. Zbiórkę odpadów komunalnych na terenie gminy prowadzą aktualnie 2 przedsiębiorstwa:

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 48 <> Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „COMPLEX” w Nowym Stawie ul. Wiejska 6, 82 - 230 Nowy Staw. <> Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku Sp. z o.o. ul. Gen. de Gaulle'a 70, 82 - 200 Malbork;

Wymienione wyżej firmy posiadają zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Przedsiębiorcy, dla których wydano zezwolenia spełniają wymagania, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu gminy Stare Pole i ich transport, określone Zarządzeniem Nr 6/2007 Wójta Gminy Stare Pole z dnia 26 lutego 2007 roku. Ponadto ww. firmy obowiązane są również do odbierania selektywnie zbieranych odpadów komunalnych, w szczególności odpadów opakowaniowych ze szkła i tworzyw sztucznych oraz powstających w gospodarstwach domowych odpadów wielkogabarytowych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, a także odpadów z remontów i odpadów biodegradowalnych. Wyznaczonymi miejscami unieszkodliwiania odpadów pochodzących z terenu gminy Stare Pole są: <> w zakresie odpadów komunalnych zmieszanych: - Składowisko Odpadów Komunalnych w Rokitkach (Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. TCZEW); - Składowisko Odpadów Komunalnych w miejscowości Szaleniec (gmina Stare Pole). <> w zakresie innych odpadów komunalnych, w tym niebezpiecznych - na podstawie zawartych umów z przedsiębiorcami posiadającymi stosowne zezwolenia.

3.2.1. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „COMPLEX” z Nawego Stawu

PUK „COMPLEX” z Nowego Stawu posiada decyzję Wójta Gminy Stare Pole RGR-7062/31/03 z dnia 16.12.2003 r. (termin 10 lat) zmienione decyzją RGR 7062/75/08 z dnia 26.11.2008 r. na odbiór odpadów stałych z terenu gminy. Analizowany podmiot na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz podmiotów gospodarczych

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 49 i instytucji z terenu gminy Stare Pole, świadczy obecnie swoje usługi na terenie całej gminy. Firma ta prowadzi także działalność w zakresie selektywnej zbiórki odpadów. Odbiór odpadów komunalnych niesegregowanych odbywa się według ściśle określonego harmonogramu, według którego pojemniki są opróżniane począwszy od 1 x w miesiącu do 1 x w tygodniu. Do obsługi pojemników ustawionych na terenie gminy Stare Pole firma PUK „COMPLEX” wykorzystuje swój sprzęt (samochody - śmieciarki). Firma obecnie wykorzystuje samochody Mercedes, MAN (typ - prasa) o pojemności 20 - 23 m3 , rok produkcji 1991 - 2008. Odbiór odpadów zmieszanych od mieszkańców i instytucji odbywa się w oparciu o pojemniki o pojemności 0,11 m3 , 0,12 m3 i 1,1 m3 . Pojemniki są własnością firmy. Mieszkaniec płaci za usługę opróżnienia pojemnika z wliczoną dzierżawą za pojemnik oraz opłatami za transport i utylizację odpadów. Ilość zebranych przez PUK „COMPLEX” z Nowego Stawu zmieszanych odpadów komunalnych (z gospodarstw domowych oraz podmiotów i instytucji) w 2008 roku, z terenu gminy Stare Pole wyniosła 30,9 Mg . Komunalne odpady zmieszane PUK „COMPLEX” z Nowego Stawu przekazywał do Zakładu Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. TCZEW na składowisko w Tczewie - Rokitkach.

3.2.2. Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku Sp. z o.o.

Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku Sp. z o.o. posiada decyzję Wójta Gminy Stare Pole RGR 7060/10/07 z dnia 08.10.2007 r. na odbiór odpadów stałych z terenu gminy wydaną na okres 10 lat. Analizowany podmiot na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz podmiotów gospodarczych i instytucji z terenu gminy Stare Pole, świadczy obecnie swoje usługi na terenie całej gminy. Firma ta prowadzi także działalność w zakresie selektywnej zbiórki odpadów. Odbiór odpadów komunalnych niesegregowanych odbywa się z częstotliwościami: 1 raz/miesiąc, 2 razy/miesiąc lub 4 razy/miesiąc zgodnie z gminnym regulaminem utrzymania czystości i porządku w gminie. Do obsługi pojemników ustawionych na terenie gminy Stare Pole firma Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku Sp. z o.o. wykorzystuje swój sprzęt (samochody - śmieciarki):

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 50 - Samochód MAN z zasypem uniwersalnym, prasa 22 m3 , rok produkcji 2007; - Samochód MAN z zasypem uniwersalnym, prasa 16 m3 , rok produkcji 2008; - Samochód VOLVO z zasypem uniwersalnym, prasa 22 m3 , rok produkcji 2005; - Samochód MERCEDES z zasypem uniwersalnym, prasa 22 m3 , rok produkcji 1997; - Samochód VOLVO z zasypem uniwersalnym, bębnowy 16 m3 , rok produkcji 1998. Odbiór odpadów zmieszanych od mieszkańców i instytucji odbywa się w oparciu o pojemniki o poj. 0,11 m3 , 0,12 m3 , 0,24 m3 i 1,1 m3 . Pojemniki są własnością firmy. Koszty dzierżawy, transportu i utylizacji odpadów są wliczone w cenę odbioru. Ilość zebranych przez Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku zmieszanych odpadów komunalnych (z gospodarstw domowych oraz podmiotów i instytucji) w 2008 roku, z terenu gminy Stare Pole wyniosła 368,4 Mg . Komunalne odpady zmieszane ZGKiM w Malborku przekazywał na Składowisko Odpadów Komunalnych w Szaleńcu, na terenie gminy Stare Pole gdzie unieszkodliwiano je metodą D5 poprzez składowanie. Odpady wtórne przekazywane były do recyklera.

3.2.3. System oczyszczania gminy

Działalność w zakresie oczyszczania gminy jest organizowana i nadzorowana przez Urząd Gminy Stare Pole. Działalność ta obejmuje zakres obsługi nieruchomości, remontów i czyszczenia dróg, a także pielęgnacji terenów zieleni (ok. 2 ha) w ramach systemu oczyszczania gminy. W ramach oczyszczania gminy obsługiwane są również kosze uliczne. Brak informacji na temat ilości odpadów zebranych w wyniku tego rodzaju działalności. Odpady z koszy ulicznych oraz biomasy z terenów zieleni trafiają na składowisko w Szaleńcu.

3.3. SELEKTYWNE ZBIERANIE ODPADÓW

Dynamicznie rozwijająca się gospodarka pochłania coraz większe ilości surowców, których zasoby są ograniczone, a które są niezbędne do zaspokajania aktualnych i przyszłych potrzeb człowieka. W kontekście tego problemu oraz szeroko rozumianej ochrony środowiska przyrodniczego ważne jest prowadzenie odzysku i recyklingu surowców wtórnych, co jest jedną z podstaw rozwoju zrównoważonego. Przez odzysk rozumieć należy wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 51 prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania. W celu wyrabiania prawidłowych nawyków wśród mieszkańców, gmina Stare Pole prowadzi selektywną zbiórkę odpadów opakowaniowych przy pomocy specjalnych pojemników ustawionych w wybranych punktach na terenie całej gminy. Zakupiono pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych oraz szkła. Opróżnianiem pojemników na selektywną zbiórkę odpadów zajmują się firmy świadczące na terenie gminy usługi w zakresie odbioru i wywozu odpadów komunalnych.

Do analizy selektywnej zbiórki odpadów wtórnych przyjęto stan na 31.12.2008 roku. Prowadzone na analizowanym terenie selektywne zbieranie odpadów realizowane jest przede wszystkim metodą „donoszenia”, które polega na zbieraniu poszczególnych frakcji odpadów do specjalnie w tym celu ustawionych pojemników w najbardziej dostępnych miejscach całej gminy.

Ogólna liczba pojemników służących selektywnej zbiórce odpadów na analizowanym terenie wynosi obecnie 57 sztuk (stan na grudzień 2008 roku). Szczegółowe informacje na temat prowadzonej selektywnej gospodarki odpadami wtórnymi na terenie gminy zamieszczone zostały w tabelach poniżej i w ich opisach. Do zbiórki odpadów wtórnych na terenie gminy wykorzystuje się: > Pojemniki plastikowe lub siatkowe o pojemności jednostkowej 1,1 m3 , do gromadzenia odpadów z tworzyw sztucznych typu plastikowe butelki po napojach, po artykułach spożywczych oraz po chemii gospodarczej (kolor żółty); > Pojemniki o pojemności jednostkowej 1,1 m3 do gromadzenia odpadów ze szkła opakowaniowego (kolor biały lub zielony).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 52 TABELA 13. Zestawienie ilości i rodzajów pojemników na odpady zbierane selektywnie w poszczególnych miejscowościach gminy Stare Pole.

Rodzaj pojemnika Lp. Nazwa miejscowości P TS SzB/SzK 1 Janówka 0 1 1 2 Kaczynos 0 2 3 3 Kaczynos Kolonia 0 1 1 4 Kikojty 0 1 5 Klecie 0 1 6 Kławki 0 1 1 7 Krasnołęka 0 2 2 8 Kraszewo 0 1 1 9 Królewo 0 2 2 10 Krzyżanowo 0 1 1 11 Parwark 0 1 1 12 Stare Pole 0 10 10 13 Szaleniec 0 1 1 14 Szlag nowo 0 1 1 15 Ząbrowo 0 2 1 16 Złotowo 0 2 1 Ogółem obszar gminy Stare Pole 0 30 27 Razem 57 pojemników Źródło: Dane z ewidencji Urzędu Gminy Stare Pole (stan na 31.12.2008 r.) P - Pojemnik na papier TS - Pojemnik na tworzywa sztuczne SzB/SzK - Pojemnik na szkło białe i kolorowe

Z analizy danych przedstawionych w powyższej tabeli wynika, że selektywne zbieranie jest prowadzone we wszystkich miejscowościach gminy. Najwięcej pojemników do zbierania tego rodzaju odpadów ustawiono w miejscowościach Stare Pole (20 pojemników), Kaczynos (5 pojemników) oraz Krasnołęka i Królewo (po 4 pojemniki). Analizując liczbę pojemników i ich rodzaj w poszczególnych miejscowościach gminy w odniesieniu do ilości mieszkańców miejscowości należy rozważyć, czy selektywne zbieranie odpadów jest dobrze zorganizowane. Przykładem może tu być porównanie miejscowości Krasnołęka i Złotowo. W miejscowości Krasnołęka o liczbie mieszkańców 70 osób ustawione są 4 pojemniki (2 na tworzywa sztuczne i dwa na szkło) natomiast w miejscowości Złotowo o liczbie mieszkańców 286 (3 razy więcej) ustawione są 3 pojemniki (dwa na tworzywa sztuczne i jeden na szkło).

W 2007 roku ilość zebranych selektywnie odpadów opakowaniowych na terenie gminy Stare Pole wyniosła 10,57 Mg . W roku 2008 masa zebranych selektywnie odpadów wzrosła ponad dwukrotnie i wyniosła 22,9 Mg .

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 53 Przyczyną tego stanu jest udostępnianie na terenie Gminy coraz większej ilości pojemników przeznaczonych do selektywnej zbiórki odpadów, co ma wpływ na lepszą dostępność i możliwość korzystania z nich przez mieszkańców. Dodatkowo wzrost cen za odbiór odpadów komunalnych (zmieszanych) ma ekonomiczne uzasadnienie dla właścicieli nieruchomości do ich selektywnego zbierania. Niewielka masa zbieranych odpadów opakowaniowych z papieru i makulatury wynika z charakteru wiejskiego terenu, gdzie odpady tego typu służą jako opał w piecach centralnego ogrzewania.

Pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych opróżniane są przez obie firmy świadczące usługi wywozu odpadów komunalnych z terenu gminy. W zakresie opróżniania pojemników na selektywną zbiórkę dominuje ZGKiM w Malborku Sp. z o.o. W 2008 roku ZGKiM odebrało z terenu gminy 80 % zebranych selektywnie odpadów opakowaniowych. Z analizy ilości pojemników wynika że ZGKiM obsługuje 50 sztuk pojemników, natomiast COMPLEX 7 sztuk.

W najbliższym czasie Gmina powinna dążyć do rozszerzenia zakresu zbieranych odpadów opakowaniowych oraz zoptymalizować aktualny system selektywnej zbiórki odpadów wtórnych. W przypadku terenów wiejskich prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów systemem „donoszenia” jest szczególnie utrudnione ze względu na dominację zabudowy jednorodzinnej rozproszonej i zapewnienie odpowiedniej ilości mieszkańców korzystających z 1 zestawu pojemników. Celowe staje się więc promowanie i rozwijanie systemu zbiórki odpadów opakowaniowych „u źródła” w ramach umów zawartych pomiędzy mieszkańcami, a firmą odbierającą zmieszane odpady komunalne.

3.4. INSTALACJE DO ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW

Na terenie gminy Stare Pole funkcjonuje czynna instalacja do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Jest to składowisko odpadów innych niż obojętne i niebezpieczne w miejscowości Szaleniec. Poza składowiskiem na terenie gminy nie występują instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów innego niż składowanie. Poniżej opisano gminne składowisko odpadów, na którym deponowane są odpady zbierane z terenu gminy Stare Pole przez ZGKiM Sp. z o.o. z Malborka oraz składowisko

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 54 w Tczewie (przy ul. Rokickiej), na które zbierane w gminie odpady wywozi firma „COMPLEX” z Nowego Stawu.

3.4.1. Składowisko odpadów komunalnych w miejscowości Szaleniec (gm. Stare Pole)

Składowisko odpadów komunalnych w miejscowości Szaleniec, na terenie gminy Stare Pole jest obecnie składowiskiem czynnym. Właścicielem składowiska jest Gmina Stare Pole. Gmina Stare Pole jest również zarządzającym składowiskiem. Jest to składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne (IN) funkcjonujące od 1990 roku. Orientacyjną lokalizację składowiska wskazano na mapce poniżej.

Projektowana pojemność składowiska wynosi 31 038 tys. m3 . W roku 2006 zapełniona pojemność wynosiła 20 672 m3 . Do wykorzystania pozostało 10 366 m3 , czyli 2 591,5 Mg (33 % pojemności całkowitej). W roku 2007 i 2008 na składowisko wywieziono łącznie 745,53 Mg odpadów komunalnych i 15 Mg osadów. Łącznie w latach 2007 i 2008 składowano 760,52 Mg odpadów. Pozostała do wykorzystania pojemność składowiska na koniec 2008 r. wynosi 1 830,98 Mg.

W ostatnich latach składowisko zostało doposażone i dostosowane do obowiązujących przepisów w celu kontynuacji składowania odpadów na instalacji.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 55 Ryc. 1. Lokalizacja składowiska odpadów w Szaleńcu

Gmina Stare Pole uczestniczy w projekcie „Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew”. Projekt zakłada m. in. rekultywację składowiska w Szaleńcu od roku 2011. Gmina zadeklarowała udział własny w projekcie w wysokości 313 tys. zł. Rada Gminy Stare Pole Uchwałą Nr XII/107/2008 z 26.03.3008 r. wyraziła zgodę na wydzierżawienie w drodze bezprzetargowej, na okres 8 lat, składowiska w Szaleńcu. W dniu 27.03.2008 r. Gmina podpisała umowę na dzierżawę składowiska odpadów

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 56 w Szaleńcu przez Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o. o. w Tczewie. Dzierżawca będzie prowadził rekultywację składowiska po jego zamknięciu. Zgodnie z zapisami wojewódzkiego planu gospodarki odpadami składowisko odpadów komunalnych w Szaleńcu przewidziane jest do funkcjonowania do czasu uruchomienia ZZO Rokitki. We wcześniejszych zamierzeniach składowisko miało zostać zamknięte w terminie do 31.12.2009 r. Według sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami gminy Stare Pole za lata 2007 - 2008 ze względu na nie wykorzystaną pojemność składowiska oraz opóźnienia w uruchomieniu Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami w Tczewie, korzystanie ze składowiska planuje się do roku 2011. Jednak zgodnie z wydanym przez Starostę Malborskiego zezwoleniem na prowadzenie odzysku i unieszkodliwiania odpadów, funkcjonowanie instalacji przewidziane jest do czasu zapełnienia czaszy składowiska, jednak nie dłużej niż do dnia rozpoczęcia eksploatacji ZZO Rokitki. Po tym terminie oraz po uruchomieniu Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Rokitkach składowisko zostanie zamknięte, a odpady z terenu gminy będą kierowane na składowisko w Tczewie (przy ul. Rokickiej), czyli do ZZO Rokitki - zgodnie z założeniami Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami Tczew. Następnie składowisko zostanie poddane rekultywacji technicznej i biologicznej zgodnie z założeniami projektowymi. Rekultywację składowiska prowadził będzie dzierżawca, tj. Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o. o. w Tczewie. Planowana rekultywacja realizowana będzie w ramach przedsięwzięcia „Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew” przy dofinansowaniu ze środków Funduszu Spójności. Według aktualnego studium wykonalności zleconej przez Jednostkę realizującą projekt RSGO Tczew oszacowano, że koszt rekultywacji składowiska w Szaleńcu będzie wynosił ok. 1 253 tys. zł netto plus 10 % rezerwy finansowej.

W kolejnej tabeli znajdują się najważniejsze dane na temat składowiska odpadów w miejscowości Szaleniec według stanu na dzień 31.12.2008 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 57 TABELA 14. Stan formalno - prawny składowiska odpadów w Szaleńcu (na dzień 31.12.2008 r.).

Gmina Stare Pole Nazwa składowiska Składowisko odpadów w Szaleńcu Gmina Stare Pole Nazwa i adres zarządzającego składowiskiem ul. Marynarki Wojennej 6, 82-220 Stare Pole Gmina Stare Pole Nazwa i adres właściciela składowiska ul. Marynarki Wojennej 6, 82-220 Stare Pole Decyzja w sprawie wstrzymania użytkowania (art. 59 - ustawy o odpadach) Zgoda na zamknięcie składowiska odpadów na - podstawie art. 54 ustawy o odpadach Zgoda na zamknięcie wydzielonej części składowiska - na podstawie art. 54 ustawy o odpadach Decyzja o zamknięciu składowiska na podstawie art. - 33 ust. 6 ustawy wprowadzającej Pozwolenie zintegrowane - Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie Decyzja Starosty Malborskiego OS 7662/9/09-3 z dnia 21.09.2009 r., zmieniona decyzją Starosty Malborskiego OS odzysku lub unieszkodliwiania odpadów 7662/6/10-2 z dn. 23.06.2010 r. Decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji Decyzja Starosty Malborskiego OS-7710-5/02/03 z dn. 04.02.2003 r., zmieniona decyzją Starosty Malborskiego OS-7710- składowiska 5/02/03 z dn. 03.06.2003 r., zmieniona decyzją Starosty Malborskiego OS 7666/1/10-2 z dn. 14.06.2010 r. Decyzja o dostosowaniu Decyzja Starosty Malborskiego OS 7710-5/01/03 z dn. 31.12.2003 r. zmieniona decyzją OS-7710-1/9-3 z dnia 02.11.2009 r. Decyzja o wykonaniu przeglądu ekologicznego na Decyzja Starosty Malborskiego OS-7710/5/01 z dn. 30.11.2001 r. podstawie art. 33 ust. 1 ustawy wprowadzającej Pozwolenie na użytkowanie Naczelnik Gminy Stare Pole 8381/II/4/89 z dn. 27.12.1989 r. Pozwolenie na budowę Naczelnik Gminy Stare Pole 8381/II/4/89 z dn. 08.08.1989 r. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu - terenu Decyzja lokalizacyjna (jeśli dotyczy) Urząd Wojewódzki w Elblągu 8632/5/88 z dn. 01.04.1988 r. Źródło: Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla gminy Stare Pole za lata 2007-2008.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 58 TABELA 15. Stan techniczny składowiska odpadów w Szaleńcu.

Rodzaj składowiska: IN, N, O IN Liczba kwater 5 Liczba kwater eksploatowanych 5 Pojemność całkowita 31 038 m3 Pojemność zapełniona wraz z warstwami izolacyjnymi 23 714,08 m3 Powierzchnia całkowita 1,67 ha Powierzchnia w granicach korony 0,63 ha [tak/nie] Tak Naturalna bariera geologiczna Utwory nieprzepuszczalne (miąższość, współczynnik filtracji) 0,6 - 5,7 m Uszczelnienie Sztuczna bariera geologiczna (rodzaj, Nie miąższość, współczynnik filtracji) Izolacja syntetyczna Nie (materiał, grubość) [tak/nie] Nie Warstwa drenażowa (miąższość, Nie współczynnik filtracji) Kolektory (materiał, średnica) Nie Drenaż odcieków Ukształtowanie misy (nachylenie wzdłuż kolektorów i w kierunku brak danych kolektorów, %) Zewnętrzny system rowów rowy opaskowe [tak/nie] Tak Gromadzenie W specjalnych zbiornikach odcieków studnie rewizyjne 1,7 m3 (pojemność, m3) Odprowadzenie do kanalizacji Nie miejskiej [tak/nie] Wywóz do oczyszczalni miejskiej Nie [tak/nie] Postępowanie Wykorzystanie do celów z odciekami Tak, zraszanie składowiska technologicznych (jakich?) Oczyszczanie lub podczyszczanie we własnej oczyszczalni (odbiornik Nie ścieków oczyszczonych) [tak/nie] Nie Instalacja do Z emisją do atmosfery Nie odprowadzania gazu składowiskowego Spalanie w pochodni Nie Odzysk energii Nie [tak/nie] Tak Pas zieleni Szerokość pasa [m] 20 m Ogrodzenie [tak/nie] Tak Rejestracja wjazdów [tak/nie] Tak Ewidencja odpadów [tak/nie] Tak Tak (nie jest na wyposażeniu instalacji, na podstawie umowy Waga [tak/nie] pojazdy są ważone na terenie Starego Pola) Urządzenia do mycia [tak/nie] Tak i dezynfekcji

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 59 TABELA 15. Stan techniczny składowiska odpadów w Szaleńcu.

Wykonywanie warstw [tak/nie] Tak przekrywających Materiał ziemia odpady (jeśli odpady, podać kod) Opad atmosferyczny Tak Wody powierzchniowe Nie Wody odciekowe Tak Monitoring w fazie eksploatacyjnej lub Wody podziemne Tak poeksploatacyjnej Gaz składowiskowy Tak Osiadanie powierzchni składowiska Tak (od 2009 r.) Struktura i skład odpadów Tak Ogółem 382,21 Grupa 19 15,00 Ilość odpadów unieszkodliwionych Odpad 19 08 05 15,00 w 2007 r. Grupa 20 367,21 Odpad 20 03 01 367,21 Ogółem 378,31 Ilość odpadów unieszkodliwionych Grupa 20 378,31 w 2008 r. Odpad 20 03 01 378,31 Źródło: Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla gminy Stare Pole za lata 2007-2008

W czasie eksploatacji składowiska odpadów w miejscowości Szaleniec Gmina Stare Pole realizuje obowiązek monitoringu składowiska w fazie eksploatacyjnej. Obowiązek ten wykonywany jest zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858). Monitoring obejmuje badania: ● opadu atmosferycznego; ● wód odciekowych; ● wód podziemnych; ● gazu składowiskowego; ● osiadania powierzchni składowiska; ● struktury i składu odpadów. Poniżej przedstawiono wyniki monitoringu składowiska w miejscowości Szaleniec w 2008 roku zebrane w opracowaniu pn. Monitoring składowiska w m. Szaleniec - raport za 2008 rok.

Analiza wielkości opadu atmosferycznego. Analiza wielkości opadu atmosferycznego wykonana w 2008 roku w ramach monitoringu składowiska w m. Szaleniec wykazała, że roczna suma opadu atmosferycznego (2008 rok) w rejonie składowiska w m. Szaleniec wyniosła 373,9 mm. Miesiącem najbardziej obfitym w opad był lipiec (90,0 mm), natomiast najbardziej suchym okazał się luty (4,5 mm). Średni miesięczny opad wyniósł 31,16 mm.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 60 Monitoring wód odciekowych Sieć monitoringowa wód odciekowych składa się z jednego punktu poboru, zbiornika odcieków. W 2008 roku dokonano dwukrotnej kontroli jakości wód odciekowych. Na podstawie badań laboratoryjnych próbek wód odciekowych nie stwierdzono podwyższonych zawartości żadnego z badanych wskaźników (przewodność elektrolityczna właściwa - PEW, odczyn pH, ołów, kadm, miedź, cynk, chrom VI, rtęć, ogólny węgiel organiczny - OWO oraz suma wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych - WWA) za wyjątkiem ogólnego węgla organicznego (OWO), który w obu seriach pomiarowych przekroczył dopuszczalną wartość zanieczyszczenia w ściekach przemysłowych wprowadzanych do wód lub do ziemi (Dz. U. 2006, Nr 137, poz. 984).

Monitoring wód podziemnych W system sieci monitoringowej wód podziemnych na składowisku w m. Szaleniec wchodzą 3 piezometry badawcze: ● P1 (szerokość geograficzna 54º01’38,640’’ N, długość geograf. 19º15’23,520’’ E), ● P2 (szerokość geograficzna 54º01’42,540’’ N, długość geograf. 19º15’20,520’’ E), ● P3 (szerokość geograficzna 54º01’39,780’’ N, długość geograf. 19º15’16,740’’ E). Próbki wód podziemnych z piezometrów P1, P2, P3, pobrano cztery razy w ciągu 2008 roku. Zakres badanych parametrów obejmował: przewodność elektrolityczna właściwa - PEW, odczyn pH, ołów, kadm, miedź, cynk, chrom VI, rtęć, ogólny węgiel organiczny - OWO oraz sumę wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych - WWA. W wyniku uzyskanych badań zaobserwowano nieznacznie podwyższone wartości przewodności elektrolitycznej właściwej w dwóch punktach obserwacyjnych P2 i P3, które ukształtowały się w granicach wód II klasy jakości. Dodatkowo w całej sieci monitoringowej odnotowano nieznacznie wyższe średnie stężenia ogólnego węgla organicznego charakterystyczne dla II klasy jakości wód podziemnych. Pozostałe badane wskaźniki posiadają wartości odpowiadające wodom I klasy jakości. Porównując wyniki otrzymane w poszczególnych seriach pomiarowych (kwartałach) odnotowano jednokrotny wzrost stężenia ogólnego węgla organicznego w IV kwartale w punkcie kontrolnym P1 oraz w II kwartale w punkcie P3. Pozostałe analizowane parametry posiadają wartości na zbliżonym poziomie co do rzędu wielkości.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 61 Monitoring gazu składowiskowego W ramach monitoringu składowiska w m. Szaleniec prowadzona jest analiza procentowego udziału poszczególnych gazów (tlen, dwutlenek węgla, metan) oraz ich emisja. W skład sieci monitoringowej wchodzi 1 studzienka odgazowująca - S1. Badania prowadzono w następujących miesiącach: luty, maj, sierpień, grudzień 2008 roku. Skład gazu z punktów pomiarowych charakteryzował się niską, ale wzrastającą zawartością tlenu (0,6 %), przy znacznym udziale dwutlenku węgla (od 20,8 % do 23,0 %) i metanu (19,3 % do 27,9 %). W grudniu zaobserwowano spadek udziału dwutlenku węgla i metanu, przy jednoczesnym wzroście zawartości tlenu w składzie gazu składowiskowego. Średnia wartość procentowego udziału poszczególnych gazów przedstawia się następująco: tlen - 4,0 %, dwutlenek węgla - 19,7 % i metan - 19,9 %.

3.4.2. Składowisko odpadów komunalnych w Tczewie - ul. Rokicka

Składowisko odpadów komunalnych w Tczewie przy ul. Rokickiej to składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne (IN). Właścicielem składowiska jest Miasto Tczew, natomiast zarządzający składowiskiem to Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. (z siedzibą w Tczewie przy ul. Rokickiej 16). Zgodnie z założeniami planistycznymi gospodarki odpadami (Krajowym planem gospodarki odpadami oraz wojewódzkim planem gospodarki odpadami) składowisko w Tczewie będzie docelowo elementem międzygminnego systemu gospodarki odpadami pn. Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew, którego przyszłą strukturę i funkcjonowanie opisano w dalszej części rozdziału.

Po zamknięciu składowiska w m. Świerki, a więc od 1 stycznia 2008 roku firma PUK „COMPLEX” wywozi zmieszane odpady komunalne na składowisko w Tczewie. Składowisko odpadów położone jest w zachodniej części miasta, w odległości około 3 km od centrum. Istniejące składowisko odpadów komunalnych jest ogrodzone siatką o wysokości około 3,5 m, oraz jest wyposażone w plac recyklingu o utwardzonej nawierzchni. Składowisko odpadów zajmuje łącznie obszar o pow. 36,3 ha, przy czym powierzchnia wykorzystana zajmuje 6,76 ha:

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 62 - część nieeksploatowana o powierzchni 1,6 ha określana jako „składowisko stare”, o szacunkowej objętości odpadów - 100 tys. m3 ; ta część w 2000 roku została poddana rekultywacji. - obecnie eksploatowana część tzw. „nowe składowisko” o powierzchni 6,76 ha; nie posiada ona uszczelnienia, powstające odcieki nie są zagospodarowywane a gaz składowiskowy jest emitowany do atmosfery za pośrednictwem 13 studni odgazowujących z zainstalowanymi biofiltrami. Całkowita pojemność kwatery, obejmująca część wyłączoną z eksploatacji i obecnie eksploatowaną szacowana na ok. 1 114 tys. m3 , przy założonej rzędnej korony kwatery odpadów - 51,8 m n.p.m. - pozostała powierzchnia w ramach składowiska stanowi obszar rezerwowy do celów rozbudowy.

Wyposażenie składowiska stanowią: - zaplecze socjalne w budynku wagi, - obiekt warsztatowy, - elektroniczna waga samochodowa, - brodzik do dezynfekcji kół samochodów dowożących odpady, - kompaktor K 34 MK.

Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o., będący zarządzającym składowiskiem odpadów w Tczewie, posiada pozwolenie zintegrowane wydane przez Wojewodę Pomorskiego nr SR/S.IX.6619/11/2007 z dnia 22.08.2007 r.

Obiekt składowiska na potrzeby funkcjonowania w ramach Zakładu Zagospodarowania Odpadów zostanie zmodernizowany i rozbudowany.

3.4.3. Zakłady Zagospodarowania Odpadów (ZZO)

Zgodnie z wytycznymi Krajowego planu gospodarki odpadami 2010, podstawą gospodarki odpadami komunalnymi powinny stać się zakłady zagospodarowania odpadów o przepustowości wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego minimum przez 150 tys. mieszkańców. Zakłady zagospodarowania odpadów powinny stanowić regionalne jednostki organizacyjne, które będą realizowały kompleksową gospodarkę odpadami komunalnymi. Zakłady zagospodarowania odpadów winny zapewniać co najmniej następujący zakres usług:

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 63 ● Mechaniczno - biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni; ● Składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych; ● Kompostowanie odpadów zielonych; ● Sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie); ● Zakład demontażu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie); ● Zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalny).

Zgodnie z zapisami „Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2010”, uchwalonego przez Sejmik Województwa Pomorskiego w dniu 24 września 2007 r., zakłada się stopniowe tworzenie rozwiązań regionalnych, opartych na uzgodnionych przez gminy schematach segregacji, odzysku, zbierania, transportu odpadów, a także ich składowania na składowiskach odpadów, wchodzących w skład zakładów zagospodarowania odpadów. Funkcjonujące na terenie województwa pomorskiego składowiska odpadów, poza wyznaczonymi jako docelowe w Zakłady Zagospodarowania Odpadów (ZZO), proponuje się wykorzystywać zgodnie z założoną techniką i technologią do czasu wypełnienia, a następnie poddać rekultywacji, jeżeli po 31 grudnia 2009 r. spełniać będą wymogi, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. 2003 r. Nr 61, poz. 549). Składowiska odpadów nie dostosowane do powyższych wymogów do dnia 31 grudnia 2009 r. muszą zostać zamknięte. Organizacja systemu gospodarowania odpadami winna zostać ustalona przez władze gmin wchodzących w skład regionalnych systemów organizacji, zbierania i unieszkodliwiania odpadów obsługiwanych przez poszczególne zakłady zagospodarowania odpadów. Nie uważa się za celowe lokalizowanie na terenie województwa pomorskiego nowych składowisk odpadów, jak również rozbudowanie innych składowisk odpadów niż zaproponowane jako składowiska odpadów w ramach zakładów zagospodarowania odpadów.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 64 3.4.3.1. Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew – Zakład Utylizacji Odpadów Stałych

Dla Gminy Stare Pole gospodarka odpadami komunalnymi w ramach regionalnych rozwiązań będzie prowadzona poprzez Regionalny System Gospodarki Odpadami w Tczewie, który opierał się będzie o funkcjonowanie Zakład Utylizacji Odpadów Stałych, składowisko w Rokitkach. Projektowany kompleks ma obsługiwać docelowo 238 tys. mieszkańców.

Rada Gminy Stare Pole na mocy zawartych porozumień przystąpiła do współdziałania z innymi gminami w celu realizacji przedsięwzięcia pn. „Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew”. „RSGO Tczew” obsługiwał będzie miasta Tczew, Pruszcz Gdański i Malbork oraz gminy powiatów: gdańskiego, tczewskiego, malborskiego oraz nowodworskiego. Łącznie obejmie 24 jednostki administracyjne. Tworzenie Zakładu Zagospodarowania Odpadów Rokitki jest w fazie projektowej i kompletowania dokumentacji. Trwają starania o pozyskanie funduszy na realizację z Funduszu Spójności. Planowana realizacja przewidziana jest na lata 2010 - 2013.

Regionalny ZZO Rokitki zlokalizowany ma być na ok. 36 ha i składać się z następujących instalacji: 1. Przyjęcie komunalnych odpadów zmieszanych: ● sortownia odpadów zmieszanych (mechaniczna i ręczna), ● przygotowanie paliwa alternatywnego z odpadu zmieszanego, ● energetyczne wykorzystanie wytworzonego paliwa, ● kwatery składowiska balastu. 2. Przyjęcie odpadów surowcowych: ● doczyszczenie surowców wtórnych, ● przetworzenie surowców wtórnych, ● magazynowanie surowców wtórnych. 3. Przyjęcie odpadów biodegradowalnych (masy organicznej, odpadów zielonych, osadu ściekowego): ● przygotowanie masy organicznej do unieszkodliwienia, ● kompostowanie pryzmowe wydzielonej frakcji odpadu biologicznego, ● waloryzacja stałych produktów procesu kompostowania, ● magazynowanie gotowego kompostu.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 65 4. Przyjęcie i przerób: ● odpadów wielkogabarytowych, ● odpadów budowlanych, ● zużytych opon. 5. Przyjęcie i czasowe magazynowanie: ● odpadów niebezpiecznych.

Przedsięwzięcie pn. „RSGO Tczew” zakładało również budowę węzła przyjmowania odpadów z powiatów położonych po prawej stronie Wisły - nowodworski i malborski oraz częściowego przetwarzania surowców wtórnych. Jako ewentualna lokalizacja wytypowano miejscowości Stegna Gdańska lub Nowy Staw na terenie obecnie eksploatowanego składowiska w Świerkach. Ostateczny zakres przedsięwzięcia będzie oczywisty po zakończeniu fazy projektowej.

Zgodnie z „Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2010”, w ramach przedsięwzięcia pn. „Regionalny system gospodarki odpadami Tczew” przewiduje się następujące zadania: Teren A- lokalizacja w mieście Tczew - budowa sortowni odpadów surowcowych, - budowa linii biochemicznego przetwarzania odpadów organicznych, - budowa linii demontażu odpadów wielkogabarytowych, - budowa zaplecza socjalnego, - budowa magazynu odpadów, niebezpiecznych / budowa nowej kwatery składowiska odpadów, - budowa garaży i warsztatu podręcznego, - realizacja infrastruktury technicznej, - budowa drogi dojazdowej, - rekultywacja istniejącego składowiska odpadów, Teren B - Lokalizacja Stegny - budowa linii segregacji i doczyszczania odpadów surowcowych, - budowa stacji przeładunkowej odpadów, - budowa zaplecza socjalnego, - realizacja infrastruktury technicznej,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 66 Teren C - lokalizacja Pelplin - budowa stanowiska przetwarzania odpadów budowlanych, - budowa składowiska odpadów budowlanych obojętnych, - realizacja uzupełniającej infrastruktury technicznej, - rekultywacja istniejącego składowiska w Ropuchach 1,6 ha. W ramach przedsięwzięcia planuje się również rekultywację istniejących w obrębie działania składowisk odpadów: 1. Minięta gm. Dzierzgoń 1,6 ha, 2. Malbork, ul. Ceglana 9,1 ha, 3. Malbork, ul. Tczewska 6,1 ha, 4. Mątowy Małe gm. Miłoradz 1,37 ha, 5. Lisewo Malborskie gm. Lichnowy 0,47 ha, 6. Świerki gm. Nowy Staw 4,43 ha, 7. Miłocin gm. Cedry Wielkie 3,7 ha, 8. Tczew Rokitki ul. Gm. Tczew 7 ha, 9. Nicponia gm. Gniew 2,69 ha, 10. Gołębiewo Wielkie gm. Trąbki Wielkie 3,7 ha, 11. Szaleniec gm. Stare Pole 1,67 ha.

Budowa Zakładu Zagospodarowania Odpadów Rokitki planowana jest na terenie składowiska odpadów innych niż niebezpieczne w Tczewie przy ul. Rokickiej, będzie to kompleksowy obiekt spełniający wymagania techniczne: - przepustowość w I etapie ok. 70,0 tys. Mg/rok, a docelowo w 2019 r. ok. 82,0 tys. Mg/rok, - nowa kwatera na odpady poprocesowe o pojemności geometrycznej wynoszącej V = 639 752 m3 . Planowane przedsięwzięcie zostanie rozpoczęte budową nowej niecki składowiska odpadów komunalnych w Tczewie przy ul. Rokickiej. Nowa niecka składowiska zostanie uszczelniona na dnie i skarpach poprzez zastosowanie sztucznej bariery geologicznej z warstwy gliny o grubości 0,5 m oraz syntetycznej izolacji poprzez wykorzystanie geomembrany PEHD o grubości 2 mm, która dodatkowo zostanie zabezpieczona od góry geowłókniną polipropylenową. Omawiana niecka będzie odwodniona, a na dnie i skarpach zostanie ułożony drenaż wód odciekowych. Wody odciekowe zbierane w kwaterze drenażem dennym warstwowym i rurowym będą przetłaczane pompowo do zbiornika retencyjnego, który będzie miał formę otwartego zbiornika ziemnego i dodatkowo będzie uszczelniony geomembrana PEHD o grubości 2 mm oraz

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 67 zabezpieczony geowłókniną i płytkami chodnikowymi. W początkowej fazie eksploatacji składowiska wody odciekowe będą wywożone ze zbiornika wozami asenizacyjnymi do miejskiej oczyszczalni ścieków. Po zrealizowaniu inwestycji wody odciekowe będą odprowadzane przykanalikiem do kanalizacji miejskiej. Niecka składowiska zostanie zabezpieczona przed napływem wód powierzchniowych. W tym celu zastosowana będzie grobla ziemna o wysokości 2 m n.p.t. i o szerokości korony 2 m. Dno niecki będzie wyposażone w 13 studni odgazowujących. Dodatkowo każda studnia zostanie wyposażona u wylotu w biofiltr w postaci złoża z włókien kokosowych lub z wyselekcjonowanej kory z drzew iglastych. Ścieki sanitarne, technologiczne oraz odcieki ze składowiska odprowadzane będą do miejskiej sieci kanalizacyjnej, natomiast ścieki deszczowe z dróg i placów po podczyszczeniu oraz ścieki opadowe z dachów odprowadzane będą do zbiornika odparowalno - przesiękowego. W końcowej fazie realizacji przedsięwzięcia planowana jest rekultywacja istniejącej niecki składowiska. Z uwagi na brak uszczelnienia dna, przewiduje się rekultywację „systemem zamkniętym” polegającym na powierzchniowym uszczelnieniu korpusu składowiska warstwą nieprzepuszczalną, a dopiero na niej uformuje się rekultywacyjną warstwę gruntu oraz wykona się instalację odgazowującą składowisko.

3.5. DZIKIE WYSYPISKA ODPADÓW

Na terenie gminy Stare Pole nie odnotowano istnienia dzikich wysypisk odpadów. Lokalne miejsca gdzie występują odpady są na bieżąco likwidowane przez Gminę np. w trakcie akcji „Sprzątanie Świata”. Prowadzone są systematycznie lustracje terenu gminy, co oddziałuje pozytywnie na zachowania społeczności lokalnej. Na zachowania mieszkańców wpłynęła również zwiększona kontrola prowadzenia indywidualnej gospodarki odpadami - kontrola podpisanych przez mieszkańców umów z podmiotami odbierającymi odpady.

3.6. WYKAZ PODMIOTÓW PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZBIERANIA, TRANSPORTU, ODZYSKU ORAZ UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH

Na terenie Gminy Stare Pole, prowadzi się proces unieszkodliwiania odpadów komunalnych poprzez składowanie (proces D5). Zebrane odpady komunalne (zmieszane) z terenu gminy są transportowane do miejscowości Szaleniec gdzie znajduje się

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 68 składowisko odpadów komunalnych - opisane w poprzednich rozdziałach (3.4). Po jego wyeksploatowaniu odpady zebrane z terenu gminy będą deponowane na składowisku: w miejscowości Tczew (ul. Rokicka). Na terenie gminy Stare Pole nie jest prowadzony proces odzysku . Odpady komunalne wytwarzane na terenie Gminy Stare Pole Staw są zbierane i transportowane przez następujące podmioty: omówione w rozdziale 3.2. Gospodarka odpadami na terenie przedmiotowej gminy organizowana i nadzorowana jest przez Urząd Gminy w Starym Polu. Zbieranie odpadów komunalnych na terenie gminy prowadzą aktualnie 2 przedsiębiorstwa: <> Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „COMPLEX” w Nowym Stawie ul. Wiejska 6, 82 - 230 Nowy Staw. <> Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku Sp. z o.o. ul. Gen. de Gaulle'a 70, 82 - 200 Malbork;

IV. PROGNOZA ZMIAN ILOŚCIOWYCH ODPADÓW

Ze względu na charakter gminy, gdzie brak jest sektora typowo przemysłowego, można przyjąć, iż wytwarzane w gminie odpady mają charakter głównie socjalno - bytowy. Przystępując do porządkowania systemu gospodarki odpadami należy uwzględnić zmiany, które będą następować w kolejnych latach, a dotyczące ilości i składu odpadów powstających na danym terenie. Głównymi elementami, które będą wpływały na zmiany ilości odpadów to: ● zmiana ilości mieszkańców, ● warunki materialne mieszkańców, ● obyczaj i kultura mieszkańców, ● wyposażenie techniczno - sanitarne mieszkań, ● rozwój ekonomiczny gminy (regionu), ● wydajność produkcji, ● pory roku.

W rozdziale III przedstawiono ilość zewidencjonowanych w 2008 r. odpadów komunalnych. Łączna ilość odpadów odebranych z terenu gminy w roku 2008 to

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 69 433,74 Mg . W tym 22,9 Mg to odpady wysegregowane w postaci szkła, tworzyw sztucznych oraz makulatury, 11,5 Mg to odpady wielkogabarytowe zebrane selektywnie oraz 0,04 Mg to zebrane selektywnie baterie. 399,3 Mg stanowią odpady komunalne zmieszane, z czego 317,037 Mg to odpady komunalne wytworzone w gospodarstwach domowych, a pozostała ilość 82,263 Mg to odpady komunalne wytworzone przez firmy i instytucje. Należy jednak pamiętać, że nie wszyscy wytwórcy odpadów zostali objęci systemem zbiórki odpadów. Zorganizowany system zbiórki zmieszanych odpadów komunalnych objął szacunkowo ok. 86 % mieszkańców gminy. Ponieważ ilość obecnie wytwarzanych odpadów powinna być punktem wyjścia do prognozy na najbliższe lata konieczne jest ustalenie (oszacowanie) rzeczywistej ilości odpadów powstających na terenie gminy Stare Pole.

4.1. SZACOWANA ILOŚĆ ODPADÓW POWSTAJĄCYCH NA TERENIE GMINY

4.1.1. Odpady komunalne z gospodarstw domowych

Obecnie na terenie gminy nie jest prowadzona pełna ewidencja jakościowa i ilościowa powstających odpadów. W związku z powyższym w celu wyznaczenia właściwej podstawy do dalszej analizy konieczne jest dokładne wyznaczenie składu morfologicznego odpadów i ich ilości. Wartości te są w głównej mierze uzależnione od miejsca (warunków) powstawania odpadów. Do najistotniejszych czynników kształtujących morfologię odpadów można zaliczyć rodzaj zabudowy mieszkalnej i sposób zaopatrzenia w ciepło. Wymusza to podział mieszkalnictwa gminy na: ● mieszkalnictwo jednorodzinne (MJ), (zagrodowe), a w tym: - zabudowa zwarta (osiedla) z ogrzewaniem mieszanym (indywidualnym - lokalne źródło ciepła: gaz, olej, koks, węgiel) - (MJ 1) ; - zabudowa rozproszona z ogrzewaniem mieszanym - (MJ 2) (indywidualnym - lokalne źródło ciepła: gaz, olej, koks, węgiel); - zabudowa zwarta (osiedla) ze zbiorczym zaopatrzeniem w ciepło (z kotłowni grupowej) - (MJ 3) ; - zabudowa rozproszona ze zbiorczym zaopatrzeniem w ciepło (z kotłowni grupowej) - (MJ 4) ;

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 70 ● mieszkalnictwo wielorodzinne (MW), a w tym: - ze zbiorczym zaopatrzeniem w ciepło (z kotłowni grupowej) - (MW 5) ; - z lokalnym źródłem ciepła (ogrzewanie mieszane z przewagą palenisk węglowych lub koksowych) - (MW 6) .

TABELA 16 Mieszkańcy gminy Stare Pole w poszczególnych typach zabudowy (2008 r.)

Typy zabudowy MW 5 MJ 3 MJ 4 MW 6 MJ 1 MJ 2 zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa wielo- Miejscowości - liczba ludności zwarta rozproszona wielo- zwarta rozproszona rodzinna zbiorcze zbiorcze rodzinna indywidualne indywidualne zbiorcze zaopatrzenie zaopatrzenie indywidualne źródło ciepła źródło ciepła zaopatrzenie w ciepło w ciepło źródło ciepła w ciepło 1 Janówka 71 71 - - - - - 2 Kaczynos 387 252 - - - - 135 3 Kaczynos Kolonia 142 64 - - - - 78 4 Kikojty 48 48 - - - - - 5 Klecie 70 70 - - - - - 6 Kławki 129 129 - - - - - 7 Krasnołęka 156 - - - - - 156 8 Kraszewo 149 75 - - - - 74 9 Królewo 402 402 - - - - - 10 Krzyżanowo 346 121 - - - - 225 11 Parwark 70 49 - - - - 21 12 Stare Pole 1 853 1 019 - - - - 834 13 Szaleniec 91 91 - - - - - 14 Szlagnowo 113 113 - - - - - 15 Ząbrowo 388 366 - - - - 22 16 Złotowo 286 157 - - - - 129 Gmina razem 4 701 3 027 1 674 Źródło: Dane z Urzędu Gminy Stare Pole, stan na 31.12.2008 r.

Poniższy model opracowano na podstawie masy nagromadzonych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych gminy Stare Pole przy uwzględnieniu wskaźnika objęcia mieszkańców zbiórką odpadów na poziomie 86 % i uwzględnieniu masy odpadów wytwarzanych przez pozostały odsetek ludności nie objętej zbiórką odpadów (14 %). Dla potrzeb stworzenia modelu oraz w dalszych analizach uwzględniono dane o masie wytwarzanych odpadów za rok 2008 oraz liczbę ludności z podziałem na miejscowości z 2008 roku.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 71 TABELA 17. Model średniego składu i masy odpadów wytwarzanych przez mieszkańca gminy z uwzględnieniem poszczególnych typów zabudowy [kg/Mk/r]

MJ 1 MJ 2 MJ 3 MJ 4 MW 5 MW 6 zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa zwarta rozproszona wielorodzinna Frakcje odpadów zwarta rozproszona wielorodzinna zbiorcze zbiorcze zbiorcze indywidualne indywidualne indywidualne zaopatrzenie zaopatrzenie zaopatrzenie źródło ciepła źródło ciepła źródło ciepła w ciepło w ciepło w ciepło Jednostka wagowa kg/M k/r kg/M k/r kg/M k/r kg/M k/r kg/M k/r kg/M k/r Domowe odpady 23,0 12,9 23,0 15,8 37,3 34,5 organiczne Papier i tektura 3,2 3,2 15,8 15,8 15,8 5,7 Szkło 8,6 8,6 8,6 8,6 8,6 8,6 Opakowania 1,1 1,1 1,7 1,1 1,7 1,1 wielomateriałowe Tworzywa sztuczne 8,6 8,6 8,6 8,6 8,6 8,6 Tekstylia 1,7 1,7 2,3 1,7 2,9 2,9 Odpady 4,0 4,0 4,6 4,3 4,6 4,6 wielkogabarytowe Odpady budowlane 12,9 12,9 12,9 12,9 10,1 10,1 Odpady mineralne 2,9 2,9 2,3 2,3 1,7 1,7 Metale 2,3 2,3 2,9 2,3 2,9 2,9 Drobna frakcja 9,2 9,2 0,9 0,9 0,9 9,2 popiołowa Odpady 0,6 0,9 0,6 0,3 0,3 0,3 niebezpieczne RAZEM 78,1 68,4 84,2 74,7 95,4 90,2 Źródło: Obliczenia własne

Przy konstruowaniu modelu posłużono się metodyką i parametrami zweryfikowanymi na podstawie aktualnych danych z terenu Gminy Stare Pole. Założenia obliczeniowe oparto również na porównaniach wskaźników wytwarzania odpadów publikowanych w literaturze fachowej. W oparciu o powyższe założenia stworzonego modelu średniego składu morfologicznego odpadów z gospodarstw domowych dokonano obliczeń ilości wytwarzania odpadów w gminie Stare Pole uwzględniając liczbę mieszkańców zamieszkujących w wyróżnionych powyżej rodzajach zabudowy. Poniższe tabele przedstawiają model średniego składu i masy odpadów z gospodarstw domowych gminy.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 72 TABELA 18. Model średniego składu i masy odpadów z gospodarstw domowych w 2008 roku w poszczególnych typach zabudowy gminy Stare Pole [Mg/r]

MJ 1 MJ 2 MJ 3 MJ 4 MW 5 MW 6 zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa zabudowa zwarta rozproszona wielorodzinna Frakcje odpadów zwarta rozproszona wielorodzinna Razem zbiorcze zbiorcze zbiorcze indywidualne indywidualne indywidualne zaopatrzenie zaopatrzenie zaopatrzenie źródło ciepła źródło ciepła źródło ciepła w ciepło w ciepło w ciepło Jednostka wagowa Mg/r Mg/r Mg/r Mg/r Mg/r Mg/r Mg/r Domowe odpady 69,6 0,0 0,0 0,0 0,0 57,7 127,28 organiczne Papier i tektura 9,6 0,0 0,0 0,0 0,0 9,6 19,18 Szkło 26,1 0,0 0,0 0,0 0,0 14,4 40,52 Opakowania 3,5 0,0 0,0 0,0 0,0 1,9 5,40 wielomateriałowe Tworzywa sztuczne 26,1 0,0 0,0 0,0 0,0 14,4 40,52 Tekstylia 5,2 0,0 0,0 0,0 0,0 4,8 10,03 Odpady 12,2 0,0 0,0 0,0 0,0 7,7 19,87 wielkogabarytowe Odpady budowlane 39,1 0,0 0,0 0,0 0,0 16,8 55,96 Odpady mineralne 8,7 0,0 0,0 0,0 0,0 2,9 11,58 Metale 7,0 0,0 0,0 0,0 0,0 4,8 11,77 Drobna frakcja 27,8 0,0 0,0 0,0 0,0 15,4 43,22 popiołowa Odpady niebezpieczne 1,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 2,22 RAZEM 236,5 0,0 0,0 0,0 0,0 151,0 387,54 Źródło: Obliczenia własne na podstawie założonego modelu

Z analizy powyżej opracowanych tabel wynika wskaźnik wytwarzania odpadów przez 1 mieszkańca gminy Stare Pole w ciągu roku. Określono wagowe wskaźniki składu morfologicznego odpadów uwzględniając liczbę osób zamieszkującą odpowiedni rodzaj zabudowy - tabela 16. Oszacowano, że na terenie gminy Stare Pole w gospodarstwach domowych łącznie w ciągu roku wytwarza się około 387,53 Mg odpadów komunalnych (przy 100 % objęciu mieszkańców zbieraniem zorganizowanym). Wskaźnik wytwarzania odpadów w gospodarstwie domowym przypadających na 1 mieszkańca gminy Stare Pole przedstawia się następująco: Ogółem dla mieszkańca obszaru gminy Stare Pole ok. 82 kg/M k/rok.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 73 Biorąc pod uwagę powyższe dane należy stwierdzić, że w rzeczywistości mieszkańcy gminy Stare Pole w gospodarstwach domowych wytwarzają większe ilości odpadów komunalnych niż wykazane na podstawie sprawozdań za rok 2008. Skład morfologiczny grupy odpadów z gospodarstw domowych na terenie gminy Stare Pole przypadający na jednego mieszkańca w ciągu roku (kg/Mk/r), przedstawia się następująco:

TABELA 19. Model średniego składu i masy odpadów z gospodarstw domowych wytworzonych przez 1 mieszkańca gminy Stare Pole [Mg/Mk/r.]

Jednostka wagowa kg/Mk/r % Mg/rok Domowe odpady organiczne 27,07 33 127,28 Papier i tektura 4,08 5 19,18 Szkło 8,62 10 40,52 Opakowania wielomateriałowe 1,15 1 5,40 Tworzywa sztuczne 8,62 10 40,52 Tekstylia 2,13 3 10,03 Odpady wielkogabarytowe 4,23 5 19,87 Odpady budowlane 11,90 14 55,96 Odpady mineralne 2,46 3 11,58 Metale 2,50 3 11,77 Drobna frakcja popiołowa 9,19 11 43,22 Odpady niebezpieczne 0,47 1 2,22 RAZEM 82,44 100 387,53 Źródło: Obliczenia własne

Szacuje się, że systemem zbiórki odpadów komunalnych na terenie gminy Stare Pole w 2008 r. było objętych ok. 86 % mieszkańców gminy. Część powstających odpadów jest unieszkodliwiana bezpośrednio jeszcze w gospodarstwie domowym. Niestety owe unieszkodliwianie odbywa się często w niewłaściwy sposób (spalanie, zakopywanie, wywożenie na dzikie wysypiska). Przypuszcza się, iż w rzeczywistości skala tego zjawiska jest jeszcze większa w związku z powszechnie stosowaną praktyką mieszkańców wsi, spalających odpady w piecach co., zwłaszcza w zabudowie zagrodowej jednorodzinnej. Odpady organiczne, zwłaszcza wytwarzane w gospodarstwach rolnych, są „u źródła” przeznaczane do kompostowania. Jednak odpady tego typu powstające w zabudowie wielorodzinnej, trafiają do pojemników na odpady komunalne i dalej na składowisko odpadów.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 74 Do dalszych analiz przyjęto, że w gospodarstwach domowych gminy Stare Pole powstaje 387,53 Mg odpadów komunalnych rocznie tj. (82 kg/Mk/r) .

4.1.2. Łączna szacowana ilość powstających odpadów

Na podstawie dokonanych powyżej szacunków powstających w różnych sektorach odpadów określono łączną ich ilość (tabela 19). Będzie ona podstawą do przeprowadzenia prognozy ich zmian w przyszłości.

Przyjmując oszacowaną łączną ilość odpadów powstających na terenie gminy Stare Pole oraz liczbę mieszkańców można wyznaczyć wskaźnik nagromadzenia odpadów przypadający na jednego mieszkańca - 82 kg/Mk/r . Należy jednak pamiętać, że jest to współczynnik, na który składają się wszystkie rodzaje odpadów w tym głównie komunalne z gospodarstw domowych.

4.2. PROGNOZA ZMIAN ILOŚCI I SKŁADU ODPADÓW

4.2.1. Założenia

Aby niniejszy program mógł być pełny, konieczne jest przeprowadzenie prognozy dotyczącej ilości oraz zmiany składu morfologicznego odpadów. Za podstawę do dalszych wyliczeń przyjęto ilości odpadów określone dla 2008 roku. Prognozę zmian ilości odpadów przeprowadzono na okres 8 lat (2008 - 2011 i 2012 - 2015) z założeniem, że rok 2008 jest rokiem bazowym. W analizowanym okresie czasu zapewne nastąpią zmiany w ilości i składzie morfologicznym odpadów wytwarzanych przez mieszkańców gminy Stare Pole.

Podstawowymi czynnikami, które mogą spowodować zmiany są: zmiana liczby ludności gminy, wzrost gospodarczy, a przez to zwiększenie konsumpcji, zwiększenie ilości zużywanych opakowań, rozwój przemysłu, zwiększenie ilości wytwarzanych osadów ściekowych, zmiana systemu ogrzewania, zmiany przepisów prawnych w dziedzinie gospodarowania odpadami oraz wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa gminy.

Biorąc pod uwagę zmiany zachodzące w liczbie ludności gminy Stare Pole na przestrzeni minionych lat, spodziewać się należy dalszego jej wzrostu na niewielkim poziomie ok. 1 % w skali roku.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 75 Poniższa tabela przedstawia dynamikę zmian liczby ludności w okresie 7 lat.

TABELA 20. Wieloletnia analiza liczby ludności w gminie Stare Pole

Procentowy Przyrost liczby Rok Liczba mieszkańców przyrost/spadek mieszkańców liczby mieszkańców 2002 4 620 46 1,01 2003 4 621 1 0,02 2004 4 625 4 0,09 2005 4 631 6 0,13 2006 4 641 10 0,22 2007 4 644 3 0,06 2008 4 701 57 1,23 Źródło: dane GUS - BDR wg faktycznego miejsca zamieszkania stan na dzień 31.XII.oraz Urzędu Gminy Stare Pole (stan na 31.XI I.2008 r).

Dla okresu perspektywicznego przyjęto 1 % wzrost liczby ludności w skali roku.

TABELA 21. Prognoza liczby ludności do roku 2015

Lata prognozy

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Liczba 4 701* 4 748 4 795 4 843 4 892 4 941 4 990 5 040 ludności Źródło: Obliczenia własne * liczba ludności dla roku bazowego na podst. Ewidencji Urzędu Gminy Stare Pole.

Gmina Stare Pole, pod względem rozwoju gospodarczego nie posiada znaczących, wyróżniających cech. Jest to gmina typowo rolnicza, z miejscowości Stare Pole, stanowiącą lokalny ośrodek życia gospodarczego i kulturalnego. Rządowe prognozy przewidują spadek PKB w najbliższych latach do poziomu ok. 5 % rocznie. Zdecydowanie trudniej jest przewidzieć jego tendencje wzrostu czy spadku w dłuższej perspektywie czasowej. Biorąc jednak pod uwagę światową sytuację gospodarczą mającą znamiona kryzysu, można spodziewać się obniżenia poziomu wzrostu gospodarczego także i w Polsce. Zmiany w ilości i jakości odpadów wytwarzanych w sektorze gospodarczym w perspektywie zależeć będą przede wszystkim od rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu, rzemiosła i usług na terenie gminy. Doświadczenia wskazują, że na każde 1 % wzrostu PKB przypada 2 % wzrost ilości wytwarzanych odpadów. W najbliższej przyszłości (lata 2008 - 2010) zakłada się utrzymanie obecnego poziomu wytwarzania odpadów lub nieznaczny jego wzrost, co podyktowane jest przede wszystkim nieznacznie wzrastającą liczbą ludności (ok. 1 % w skali roku).

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 76 Ponadto, poza wymienionymi tendencjami, ilość odpadów będzie zależała także od takich (trudnych nawet do oszacowania) czynników jak: ● rozwój gminy czy wręcz jej pewnych obszarów, ● struktura zamieszkania - zgodnie z ogólnokrajowymi zmianami część ludności w najbliższych latach zmieni miejsce zamieszkania przechodząc z terenów wiejskich do miast. Także struktura zamieszkania w miastach ulega zmianie. Wydaje się prawdopodobne, że część tzw. klasy średniej wraz ze wzrostem zamożności będzie zmieniała miejsce zamieszkania z wielorodzinnego na jednorodzinne, ● struktura zaopatrzenia w ciepło - cześć mieszkańców może zmienić sposób ogrzewania własnych posesji, przechodząc na ogrzewanie inne niż węglowe. Jednak zmiany te będą w dużej mierze uzależnione od atrakcyjności finansowej poszczególnych rodzajów ogrzewania.

Prognoza powinna obejmować także zmiany składu morfologicznego na przestrzeni rozpatrywanego okresu czasu. Ocena zmian składu morfologicznego odpadów jest znacznie trudniejsza od szacowania zmian ich ilości. Pośrednio działać tu będą wszystkie wymienione powyżej czynniki. Jednak decydujące znaczenie będzie tu miał poziom zamożności społeczeństwa i związany z nim model konsumpcyjny. Nie bez znaczenia będzie tu też kształtowanie się poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa. Dzięki niemu mogą występować na szerszą skalę pewne zjawiska wpływające na skład morfologiczny odpadów. Możliwe jest, iż mieszkańcy świadomie będą sięgać po produkty w opakowaniach szklanych, rezygnując przy tym z opakowań z tworzyw sztucznych. Edukacja ekologiczna może być istotnym źródłem nowej mody zachowań ekologicznych. Jakkolwiek czynniki te wpływać będą na zmianę składu morfologicznego nie sposób ocenić skali i zakresu działania tych czynników. Generalnie przypuszczać należy, że nastąpi wzrost ilości odpadów komunalnych cechujący się następującymi zmianami w składzie morfologicznym: ● wzrost ilości papieru i tektury (nasilenie się akcji promocyjnych, informacyjnych), ● wzrost ilości opakowań szklanych przy jednoczesnym spadku opakowań plastikowych (propagowanie opakowań wielorazowych), ● zmniejszenie się drobnej frakcji nieorganicznej (popiołu i żużla) - zmiana sposobu ogrzewania,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 77 ● wzrost frakcji organicznej - (odpady ogrodowe) zmiana użytkowania na posesjach jednorodzinnych (zmniejszenie powierzchni ogródków przydomowych na rzecz zwiększenia powierzchni trawiastych), ● wzrost ilości odpadów żywnościowych i tekstyliów zawartych w odpadach komunalnych z racji wzrostu zamożności społeczeństwa.

W sektorze gospodarczym można także spodziewać się zmian w składzie powstających odpadów. Zmiany te będą jednak zauważalne głównie w odniesieniu do całej gospodarki niż do poszczególnych jej dziedzin, czego oczywiście też nie należy wykluczać. W sektorze rolno - spożywczym w związku z jego reorganizacją (zmiana profilu działalności z mało i średnio obszarowej na wielkoobszarową, limity produkcji) można się spodziewać wzrostu ilości odpadów zarówno pochodzących z produkcji rolnej (odpady organiczne roślinne i zwierzęce) jak i środków wspomagających samą produkcję rolną (nawozy, urządzenia techniczne). Niemniej można się także spodziewać wzrostu miejscowego zagospodarowania powstałych odpadów organicznych (np. na pasze, kompost czy energię), co w łącznym bilansie odpadów może zniwelować wzrost ilości odpadów z sektora rolno - spożywczego. Zmiany składu morfologicznego nie powinny wpłynąć na sposób prowadzonej gospodarki odpadami bowiem podstawowym elementem, na który projektowany będzie system jest ilość odpadów. System ten powinien jednocześnie zakładać etapowość realizacji i modułowość rozbudowy. Przy takim założeniu wprowadzanie koniecznych zmian wynikających ze zmiany składu morfologicznego (np. konieczność zagospodarowania większej ilości danej frakcji odpadów) powinno być realizowane bez większych problemów.

Z uwagi na różnicę zmian w ilości odpadów z różnych źródeł, prognozę szczegółową przeprowadzono w stosunku do ilości odpadów pochodzących tylko z gospodarstw domowych oraz do ilości odpadów z pozostałych źródeł - handel, usługi, sektor budowlany, przemysł itp. Drugi wskaźnik obejmuje wszystkie odpady poza komunalnymi z gospodarstw domowych, a wzrost ich ilości przyjęto podobnie jak dla odpadów z przemysłu.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 78 4.2.2. Prognoza zmian ilości odpadów

Wyliczone poniżej wskaźniki i ilości odpadów prognozowane w najbliższych latach trzeba traktować jako orientacyjne, służące głównie określeniu skali problemu. Wyliczone wskaźniki dotyczące odpadów komunalnych z gospodarstw domowych powinny służyć głównie zapewnieniu odpowiednich środków technicznych wynikających ze wzrostu ilości odpadów w kolejnych latach (np. miejsce na składowisku, instalacje do odzysku, sprzęt techniczny do obsługi systemu zbiórki, stworzenie nowych punktów odbioru odpadów).

4.2.2.1. Odpady komunalne z gospodarstw domowych

W tabeli 22 przedstawiono prognozowane zmiany ilości poszczególnych frakcji odpadów komunalnych z gospodarstw domowych zgodnie z przyjętymi wcześniej założeniami.

TABELA 22. Zmiany ilości odpadów komunalnych z gospodarstw domowych na terenie gminy Stare Pole w prognozowanym okresie czasu

Lata prognozy Frakcje odpadów 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 bazowy Domowe odpady 127,28 131,1 133,7 136,4 139,1 140,5 139,1 136,3 organiczne Papier i tektura 19,18 19,8 20,2 20,6 21,0 21,2 21,0 20,5 Szkło 40,52 41,7 42,6 43,4 44,3 44,7 44,3 43,4 Opakowania 5,40 5,6 5,7 5,8 5,9 6,0 5,9 5,8 wielomateriałowe Tworzywa 40,52 41,7 42,6 43,4 44,3 44,7 44,3 43,4 sztuczne Tekstylia 10,03 10,3 10,5 10,7 11,0 11,1 11,0 10,7 Odpady 19,87 20,5 20,9 21,3 21,7 21,9 21,7 21,3 wielkogabarytowe Odpady 55,96 57,6 58,8 60,0 61,2 61,8 61,2 59,9 budowlane Odpady 11,58 11,9 12,2 12,4 12,7 12,8 12,7 12,4 mineralne Metale 11,77 12,1 12,4 12,6 12,9 13,0 12,9 12,6 Drobna frakcja 43,22 44,5 45,4 46,3 47,2 47,7 47,2 46,3 popiołowa Odpady 2,22 2,3 2,3 2,4 2,4 2,5 2,4 2,4 niebezpieczne RAZEM 387,54 399,2 407,1 415,3 423,6 427,8 423,6 415,1 kg/Mk/rok 82,44 84,1 84,9 85,7 86,6 86,6 84,9 82,4 Źródło: Obliczenia własne

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 79 4.2.2.2. Odpady spoza gospodarstw domowych

W tabeli 23 przedstawiono prognozowane zmiany ilości odpadów spoza gospodarstw domowych zgodnie z powyższymi założeniami.

TABELA 23. Zmiany ilości odpadów spoza gospodarstw domowych (firm, instytucji itd.) na terenie gminy Stare Pole w prognozowanym okresie czasu

Lata prognozy Ilość odpadów 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 [Mg/rok] 82,263 84,7 86,4 88,2 89,9 90,8 89,9 88,1 Źródło: Obliczenia własne

V. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ W GOSPODARCE ODPADAMI

5.1. ZAŁOŻENIA POLITYKI GOSPODARKI ODPADAMI

We wcześniejszych rozdziałach przeprowadzono analizę obecnego stanu gospodarki odpadami oraz prognozę zmian ilościowych i jakościowych w przeciągu 8 najbliższych lat. Gospodarka odpadami na terenie Gminy Stare Pole powinna spełniać wymogi i być zgodna z obowiązującymi przepisami prawa oraz założeniami planów gospodarki odpadami wyższego szczebla - Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Malborskiego, Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2010 oraz Krajowego Planu Gospodarki Odpadami.

5.2. ZADANIA STRATEGICZNE, CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY STARE POLE

W celu usprawnienia gospodarki odpadami na terenie gminy konieczne jest ustalenie głównych zasad polityki odpadowej w odniesieniu do poszczególnych jej elementów. Wymaga to wyznaczenia: ● celów strategicznych - cel po osiągnięciu którego, nastąpić ma poprawa danego elementu gospodarki odpadami, stanowiący ostateczny efekt podejmowanych działań;

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 80 ● kierunków działań - kierunki służące do osiągnięcia wyznaczonych celów ekologicznych; ● zadań realizacyjnych - konkretne przedsięwzięcia prowadzące do realizacji wyznaczonych kierunków, a tym samym celów strategicznych. Działania te mają charakter długookresowy i winny być realizowane aż do osiągnięcia założonego celu. Z uwagi na długi okres „dochodzenia” do wyznaczonego celu, z zaproponowanych zadań należy określić zadania priorytetowe do realizacji jako najpilniejsze.

5.2.1. Zadania strategiczne na terenie gminy Stare Pole

Biorąc pod uwagę powyższe oraz założenia wynikające z planów wyższego rzędu określono cele strategiczne oraz kierunki działań gospodarki odpadami dla Gminy Stare Pole: 1. OBJĘCIE OBSŁUGĄ WSZYSTKICH MIESZKAŃCÓW GMINY W OKRESIE DO 2012 ROKU: - Wykorzystania uprawnień ustawowych gminy, - Zwiększenie nadzoru i kontroli nad skutecznością usług świadczonych przez firmy wywozowe. 2. ZAPOBIEGANIE POWSTA WANIU ODPADÓW: - Promowanie nowych technologii mniej odpadotwórczych w sektorze gospodarczym, - Wdrażanie i uświadamianie gminnemu społeczeństwu zasad funkcjonowania systemu gospodarki odpadami. 3. ZMNIEJSZANIE ILOŚCI ODPADÓW KIEROWANYCH NA SKŁADOWISKO: - Utrzymanie lub zwiększenie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, - Osiągnięcie zakładanych poziomów odzysku i recyklingu innych rodzajów odpadów komunalnych: odpadów ulegających biodegradacji, odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych, odpadów budowlanych i komunalnych osadów ściekowych. 4. POZYSKIWANIE ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH: - Usprawnienie systemu selektywnej zbiórki odpadów, - Prowadzenie stałej edukacji inspirującej społeczność do selektywnego gromadzenia odpadów.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 81 5. POZYSKIWANIE SELEKTYWNE INNYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH: - Organizacja systemu zbiórki innych odpadów komunalnych: odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych, elektrycznych i elektronicznych, z sektora budowlanego oraz wraków pojazdów. 6. ZAMYKANIE SKŁADOWISK GMINNYCH NIE SPEŁNIAJĄCYCH WSPÓŁCZESNYCH WYMAGAŃ TEGO TYPU SKŁADOWISK: - Działania w zakresie zamknięcia składowiska odpadów komunalnych w Szaleńcu, - Przeprowadzenie rekultywacji składowiska odpadów w Szaleńcu, - Prowadzenie monitoringu składowiska odpadów w Szaleńcu w fazie poeksploatacyjnej. 7. LIKWIDACJA DZIKICH WYSYPISK: - Działania w zakresie przeciwdziałania powstawaniu dzikich wysypisk. 8. ZAGOSPODAROWANIE KOMUNALNYCH ODPADÓW ZMIESZANYCH: - Zagospodarowanie komunalnych odpadów zmieszanych zgodnie z założeniami „Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami Tczew”. 9. PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ SPOŁECZEŃSTWA - EDUKACJA EKOLOGICZNA: - Promowanie zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju modelu życia mieszkańców, - Prowadzenie edukacji wśród osób odpowiedzialnych za planowanie i realizacje gospodarki odpadami na terenie gminy, - Prowadzenie akcji informacyjno edukacyjnej wśród mieszkańców gminy - Promowanie podmiotów gospodarczych realizujących swoją działalność zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju zgodnie z koncepcją „Krajowego Planu Działań w zakresie zielonych zamówień publicznych na lata 2007 - 2009”. 10. UWZGLĘDNIENIE PRZEDSTA WIONYCH CELÓW I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ Z ZAKRESU GOSPODARKI ODPADAMI W AKTACH PRAWA MIEJSCOWEGO

5.2.2. Cele i kierunki działań

Podstawowym obecnie sposobem postępowania z odpadami na terenie Gminy Stare Pole jest ich zbieranie i transport a następnie składowanie na składowiskach odpadów komunalnych. Firmy świadczące usługi w zakresie wywozu odpadów komunalnych z terenu gminy prowadzą również system zbierania w celu przekazania do

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 82 recyklingu odpadów opakowaniowych (szkło, tworzywa sztuczne) oraz odpadów wielkogabarytowych w tym zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Zgodnie z założeniami zawartymi w planach wyższego rzędu istniejący system gospodarki odpadami na terenie gminy Stare Pole powinien zostać, co najmniej rozbudowany. Gmina powinna kontynuować działania organizacyjne dotyczące gospodarki odpadami związane ze stworzeniem regionalnego zakładu zagospodarowania odpadów. Należy również rozpatrzyć wdrożenie nowych elementów systemu gospodarki odpadami, które mogłyby znacząco wpłynąć na polepszenie sytuacji gminy w tym zakresie. W tym zakresie należy rozpatrzyć usprawnienie i zmodernizowanie selektywnej zbiórki odpadów.

5.2.3. Limity odzysku

Wyznaczone w Wojewódzkim i Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami limity odzysku poszczególnych frakcji odpadów determinują działania zmierzające do ich spełnienia w systemie gospodarki odpadami gminy Stare Pole. Posłużono się wskaźnikami limitów odzysku z Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami. Przedstawiają się one następująco:

ODPADY KOMUNALNE W grupie odpadów komunalnych limitami odzysku objęto odpady komunalne ulegające biodegradacji. Dla tego rodzaju odpadów założono zmniejszenie ich ilości kierowanej na składowisko tak, aby nie było składowanych: - w 2010 r. więcej niż 75 %, - w 2013 r. więcej niż 50 %, - w 2020 r. więcej niż 35 % wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulęgających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych na danym terenie.

ODPADY ZAWIERAJĄCE PCB Zakłada się do 2010 roku całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB ze środowiska poprzez kontrolowane unieszkodliwianie oraz dekontaminację lub unieszkodliwianie urządzeń zawierających PCB. Po roku 2010 zakłada się likwidację zinwentaryzowanych odpadów PCB o stężeniu poniżej 50 ppm.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 83 OLEJE ODPADOWE Zakłada się selektywne zbieranie i odzysk olejów odpadowych. Dla olejów odpadowych w latach 2007 - 2014 poziom odzysku powinien być utrzymany ca najmniej na poziomie 50 %, natomiast poziom recyklingu na 35 %.

ZUŻYTE BATERIE I AKUMULATORY W zakresie zbierania i recyklingu zużytych baterii i akumulatorów zakłada się osiągnięcie poziomów określonych obowiązującym stanem prawnym opisanym poniżej. W okresie od 2007 r. do 2010 r. należy osiągnąć; co najmniej poziomy odzysku i recyklingu, zdefiniowane w ustawie z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90 poz. 607). Osiągniecie poziomów odzysku i recyklingu zużytych baterii i akumulatorów określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. 2007 nr 109 poz. 752).

TABELA 24. Poziomy odzysku i recyklingu zużytych baterii i akumulatorów

2008 2009 Rodzaj baterii i akumulatorów Lp Poziom % z których powstał odpad odzysk recykling odzysk recykling Wszystkie Wszystkie Wszystkie Wszystkie 1. Akumulatory kwasowo - ołowiowe zgłoszone zebrane zgłoszone zebrane Akumulatory niklowo - kadmowe 2. 60 60 60 60 (wielkogabarytowe) Akumulatory niklowo - kadmowe 3. 40 40 40 40 (małogabarytowe) Akumulatory niklowo - żelazowe oraz 4. inne akumulatory elektryczne 40 40 40 40 (wielkogabarytowe) Akumulatory niklowo - żelazowe oraz 5. inne akumulatory elektryczne 20 20 20 20 (małogabarytowe) Ogniwa i baterie galwaniczne oraz ich 6. części z wyłączeniem części ogniw 18 18 20 20 i baterii galwanicznych Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2010 na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. 2007 nr 109 poz. 752).

W okresie od 2010 do 2018 roku stawia się następujące cele: > osiągnięcia poziomów zbierania i recyklingu (zdefiniowanych i określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/66/WE z dnia 6 września 2006 r.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 84 w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchylająca dyrektywę 91/157/EWG (Dz. Urz. WE L 266 z 26.09.2006 r., str. 1 - 14), tj.: ● minimalnego poziomu zbierania zużytych baterii i akumulatorów (w tym akumulatorów Ni-Cd) w wysokości 25 % do 2012 r., ● minimalnego poziomu zbierania zużytych baterii i akumulatorów w wysokości 45 % do 2016 roku, ● minimalnego poziomu recyklingu w wysokości 65 % średniej wagi baterii i akumulatorów ołowiowo - kwasowych, w tym recykling zawartości ołowiu w najwyższym, technicznie możliwym do osiągnięcia stopniu przy jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów (do 2011 r.), ● minimalnego poziomu recyklingu w wysokości 75 % średniej wagi baterii i akumulatorów niklowo - kadmowych, w tym recykling zawartości kadmu w najwyższym, technicznie możliwym do osiągnięcia stopniu przy jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów (do 2011 r.), ● minimalnego poziomu recyklingu 50 % średniej wagi innych odpadów w postaci baterii i akumulatorów (do 2011 r.), > od 2008 roku ustanowienie zakazu wprowadzenia do obrotu: ● wszelkich baterii lub akumulatorów, które zawierają powyżej 0,0005 % wagowo rtęci, bez względu na to, czy są wmontowane do urządzeń, z wyłączeniem ogniw guzikowych z zawartością rtęci nie wyższą niż 2 % wagowo, ● baterii i akumulatorów przenośnych, które zawierają powyżej 0,002 % wagowo kadmu, w tym tych, które są wmontowane do urządzeń, z wyłączeniem baterii i akumulatorów przenośnych przeznaczonych do użytku w: systemach awaryjnych i alarmowych, w tym w oświetleniu awaryjnym, sprzęcie medycznym, elektronarzędziach bezprzewodowych, > osiągnięcie następujących minimalnych poziomów zbierania zużytych przenośnych baterii i akumulatorów: ● 25 % do dnia 26 września 2012 r., ● 45 % do dnia 26 września 2016 r.

ODPADY MEDYCZNE I WETERYNARYJNE W zakresie odpadów medycznych i weterynaryjnych zakłada się zwiększenie efektywności selektywnego zbierania odpadów u źródła powstawania.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 85 POJAZDY WYCOFANE Z EKSPLOATACJI Dla tego rodzaju odpadów zakłada się zapewnienie sieci zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odpowiednich mocy przetwórczych stacji demontażu. Wskazane limity dla tych odpadów to uzyskanie poziomów odzysku i recyklingu w odniesieniu do mas własnych pojazdów przyjętych w kraju do stacji demontażu w skali roku: <> dla pojazdów wyprodukowanych prze 1 stycznia 1980 roku osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpowiednio nie niższych niż 75 % i 70 %, <> dla pozostałych pojazdów: ● w okresie do dnia 31 grudnia 2014 r. osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpowiednio nie niższych niż 85 % i 80 %, ● od 1 stycznia 2015 r. osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpowiednio nie niższych niż 95 % i 85 %.

ZUŻYTY SPRZĘT ELEKTRYCZNY I ELEKTRONICZNY Dla odpadów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego zakłada się: > osiągnięcie od 1 stycznia 2008 r. poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu w wysokości: ● dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego i automatów do wydawania: - poziomu odzysku w wysokości 80 % masy zużytego sprzętu, - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 75 % masy zużytego sprzętu, ● dla zużytego sprzętu powstałego ze sprzętu teleinformatycznego, telekomunikacyjnego i audiowizualnego: - poziomu odzysku w wysokości 75 % masy zużytego sprzętu, - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 65 % masy zużytego sprzętu, ● dla zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli: - poziomu odzysku w wysokości 70 % masy zużytego sprzętu, - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 50 % masy zużytego sprzętu,

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 86 ● dla zużytych gazowych lamp wyładowczych - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytych lamp w wysokości 80 % masy tych zużytych l > osiągnięcie do 1 stycznia 2008 r. poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok.

ODPADY ZAWIERAJĄCE AZBEST Dla odpadów zawierających azbest zastosowanie powinno znaleźć ogólne założenie usunięcia azbestu i wyrobów zawierających azbest do 2032 roku zgodnie z programem „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu” (przyjętym przez Radę Ministrów).

ZUŻYTE OPONY Od 1 lipca 2003 r. obowiązuje zakaz składowania całych opon, a od 1 lipca 2006 r. opon pociętych. Na producentów i importerów nałożony został obowiązek odzysku zużytych opon. Wojewódzki plan gospodarki odpadami stawia za cel zwiększenie poziomu zbierania zużytych opon, nie określa jednak limitów i zakresów czasowych. Według Krajowego planu gospodarki odpadami limity te przedstawiają się następująco:

TABELA 25. Poziomy odzysku opon.

2007 2008 2009 odzysk recykling odzysk recykling odzysk recykling 75 % 15 % 85 % 15 % 100 % 20 % Źródło: Krajowy plan gospodarki odpadami 2010

ODPADY Z BUDOWY, REMONTÓW I DEMONTAśU OBIEKTÓW BUDOWLANYCH ORAZ INFRASTRUKTURY DROGOWEJ Ta grupa odpadów powstaje głównie w wyniku prac w budownictwie mieszkaniowym, przemysłowym oraz w drogownictwie i kolejnictwie. W nadchodzących latach przewidywany jest wzrost ilości wytwarzanych odpadów z tej grupy. Celem nadrzędnym jest aby w 2010 roku odzysk osiągnął poziom 50 %.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 87 KOMUNALNE OSADY ŚCIEKOWE Jako podstawowe cele w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi na okres do 2014 r. wskazuje się: - ograniczenie składowania osadów, - wprowadzenie unieszkodliwiania osadów ściekowych metodami termicznymi, - odzysk komunalnych osadów ściekowych, - zmniejszenie stopnia obciążenia osadów ściekowych szkodliwymi substancjami i organizmami chorobotwórczymi poprzez ograniczenie zrzutu zanieczyszczeń pochodzenia przemysłowego, - wykorzystanie rolnicze przy dotrzymaniu wymogów jakościowych.

Dla osadów ściekowych od 2015 roku zakłada się całkowite wyeliminowanie składowania osadów ściekowych.

ODPADY OPAKOWANIOWE Cele nadrzędne w gospodarce odpadami opakowaniowymi w okresie do 2014 r. to: - zmniejszenie udziału odpadów opakowaniowych w strumieniu odpadów komunalnych, - wdrożenie systemu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych. Zgodnie z wymaganiami prawnymi zakłada się następujące roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w określonych okresach czasowych.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 88 TABELA 26. Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych do 2014 r.

2008 r. 2010 r. 2012 r. 2014 r. Lp. Rodzaj opakowania % poziomu % poziomu % poziomu % poziomu odzysku recyklingu odzysku recyklingu odzysku recyklingu odzysku recyklingu Opakowania 1. 50 27 53 35 57 45 60 55 – ogółem Opakowania 2. z tworzyw - 16 1) - 18 1) - 20 1) - 22,5 1) sztucznych Opakowania 3. - 41 - 45 - 48 - 50 z aluminium Opakowania 4. - 25 - 33 - 42 - 50 ze stali Opakowania 5. z papieru - 49 - 52 - 56 - 60 i tektury Opakowanie 6. - 39 - 43 - 49 - 60 ze szkła Opakowania 7. - 15 - 15 - 15 - 15 z drewna Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 109, poz. 752). 1) do poziomu recyklingu zalicza się wyłącznie recykling, w wyniku którego otrzymuje się produkt wykonany z tworzywa sztucznego.

5.3. HARMONOGRAM ZADAŃ KRÓTKO I DŁUGOOKRESOWYCH

Określone w niniejszym rozdziale cele i kierunki działań dla gminy Stare Pole, mają doprowadzić do stworzenia sprawnie funkcjonującego systemu gospodarki odpadami. Przyjęty model gospodarki wynikający z uwarunkowań formalnych, technicznych i ekonomicznych wyznacza do realizacji konkretne zadania. Dzięki nim będzie możliwe osiągnięcie wyznaczonych celów. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620). w niniejszym planie gospodarki odpadami wskazuje się krótkoterminowy plan działań obejmujący okres 4 lat oraz długoterminowy program strategiczny, obejmujący okres 8 lat. W dalszej części dokumentu przedstawiono harmonogram w formie tabelarycznej określający zadania z podziałem na długookresowe i krótkookresowe:

////////// Zadania krótkookresowe (do 2011) \\\\\\\\\\ Zadania długookresowe (2012 - 2015) ////////// \\\\\\\\\\ Zadania do realizacji w okresie 2008 - 2015

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 89 W związku z szerokim zakresem koniecznych przedsięwzięć, zadania te powinny być realizowane w sposób etapowy. W pierwszej kolejności powinny być realizowane te zadania, dzięki którym nastąpi najszybsza poprawa dotychczasowego stanu gospodarki na terenie gminy, czyli zadania krótkookresowe. W dalszej kolejności realizowane powinny być zadania, których wykonanie pozwoli na całościowe osiągnięcie, w wyznaczonej perspektywie czasowej, założonych celów strategicznych, czyli zadania długookresowe.

W harmonogramach realizacyjnych przygotowanych dla gminy Stare Pole, poszczególnym celom strategicznym, w ramach wyznaczonych kierunków działań, przyporządkowano konkretne zadania z określeniem czasu ich realizacji i instytucje, które powinny je realizować lub współrealizować. Z uwagi na specyfikę niektórych zadań np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne, będą one realizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko i długoterminowego (m. in. jako zadania ciągłe). W ramach wyznaczonych harmonogramów realizacyjnych, zadania podzielono na zadania własne gminy i zadania koordynowane: <> zadania własne gminy - przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy; <> zadania koordynowane - pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim, bądź centralnym.

Proces zarządzania środowiskiem spoczywa na władzach lokalnych. Mając na uwadze spójność koordynacji działań pomiędzy poszczególnymi szczeblami władz samorządowych i rządowych, a także współpracę z pozostałymi partnerami, zarządzanie gospodarką odpadami gminy Stare Pole przy pomocy Planu Gospodarki Odpadami wymagać będzie ustalenia roli i zakresu działania poszczególnych podmiotów zaangażowanych w jego realizację, struktury organizacji Planu oraz systemu monitoringu. Władze Gminy pełnią w odniesieniu do Planu kilka funkcji. Jedną z ważniejszych jest funkcja regulacyjna , na którą składają się akty prawa lokalnego - uchwały oraz decyzje administracyjne związane odpowiednio z określonymi obszarami zagadnień środowiskowych. Władze pełnią również funkcje wykonawcze (zadania wynikające z ustaw) i kontrolne. Pożądane jest, aby władze gminy pełniły również funkcje

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 90 wspierające dla podmiotów zaangażowanych w rozwój gminy oraz funkcje kreujące działania ukierunkowane na poprawę systemu gospodarki odpadami, a przez to środowiska przyrodniczego. Do podstawowych instrumentów prawnych odnoszących się do zagadnień ochrony środowiska i prawidłowej gospodarki odpadami należą: standardy i normy oraz wyznaczone limity ilościowe i jakościowe, pozwolenia i odpowiedzialność administracyjna karna i cywilna. Głównymi instrumentami finansowymi są opłaty ekologiczne, kary, fundusze celowe, ulgi podatkowe. Wśród instrumentów o charakterze społecznym wyróżniamy dostęp do informacji, komunikacje społeczną, edukację i promocję ekologiczną. Harmonogram realizacji przedstawia poszczególne zadania, z podaniem jednostek odpowiedzialnych za ich realizację.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 91 Va. HARMONOGRAM REALIZACYJNY PLANU GOSPODARKI ODPADAMI GMINY STARE POLE

Objaśnienia do harmonogramu:

////////// Przedsięwzięcia do realizacji w najbliższym okresie czasu (do 2011) Czteroletni harmonogram \\\\\\\\\\ Przedsięwzięcia do realizacji w późniejszym okresie czasu (2012 - 2015) realizacyjny Ośmioletni ////////// \\\\\\\\\\ Zadania strategiczne do realizacji w okresie 2008 - 2015 harmonogram realizacyjny

Cel strategiczny : OBJĘCIE OBSŁUGĄ WSZYSTKICH MIESZKAŃCÓW GMINY

Kierunek działania: Wykorzystanie uprawnień ustawowych gminy

1. Zadanie Wzmożenie kontroli i weryfikacja stanu zawieranych umów przez właścicieli nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych, co skutkować powinno objęciem stosownymi umowami lub decyzjami 100 % mieszkańców gminy Jednostka realizująca Gmina, WIOŚ Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, ok. 1,5 - 3 tys. zł/rok Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania, minimalizacja powstawania tzw. „dzikich” wysypisk odpadów, kontrola wytwarzania odpadów (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Wydawanie ponagleń i nakładanie kar administracyjnych, dla właścicieli nieruchomości którzy nie mają podpisanej umowy na odbiór odpadów komunalnych Jednostka realizująca Gmina, WIOŚ Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, ok. 1,5 - 3 tys. zł/rok Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania, minimalizacja powstawania tzw. „dzikich” wysypisk odpadów, kontrola wytwarzania odpadów (wskaźnik środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 92 Kierunek działania: Zwiększenie nadzoru i kontroli nad skutecznością usług świadczonych przez firmy wywozowe

1. Zadanie Kontrola i weryfikacja sposobów i zakresu wypełniania przez podmioty posiadające zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości – ustaleń zawartych w ww. zezwoleniach dotyczących metod oraz miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadów oraz ustaleń zawartych Regulaminie Utrzymania Czystości i Porządku na terenie Gminy Stare Pole. Jednostka Gmina, WIOŚ realizująca Rodzaj Własne i koordynowane przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, ok. 1 - 2 tys. zł/rok Źródła Środki własne gminy finansowania Miernik realizacji Realizacja zadania - pozwoli na usystematyzowanie, uporządkowanie i weryfikowanie działalności podmiotów w zakresie odbioru odpadów na terenie gminy zadania Stare Pole (wskaźnik środowiskowy)

Cel strategiczny : ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW

Kierunek działania: Promowanie nowych technologii mniej odpadotwórczych w sektorze gospodarczym

1. Zadanie Opracowanie zasad pomocy podmiotom gospodarczym wprowadzającym nowoczesne technologie małoodpadowe oraz działania proekologiczne (doradztwo, ulgi podatkowe). Jednostka realizująca Gmina, Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// Koszty realizacji Koszty administracyjne, ok. 3 tys. za opracowanie Źródła finansowania Środki własne właścicieli przedsiębiorstw, budżet gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Zmniejszenie wytworzonych odpadów środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 93 Kierunek działania: Wdrażanie i uświadamianie gminnemu społeczeństwu zasad funkcjonowania systemu gospodarki odpadami

1. Zadanie Współpraca z Powiatem w zakresie Edukacji Ekologicznej. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, 1 - 3 tys. zł/rok Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Usprawniony system gospodarki odpadami, (wskaźnik środowiskowy) Wysoki poziom świadomości ekologicznej mieszkańców gminy, Usprawnienie organizacyjne w zakresie edukacji społeczeństwa

2. Zadanie Przekazanie ogólnych informacji o zasadach funkcjonowania gminnego systemu gospodarki odpadami – druk ulotek informacyjnych, artykuły w lokalnej prasie, informacje na gminnej stornie internetowej, eko-lekcje. Jednostka realizująca Gmina, Powiat, Rodzaj przedsięwzięcia Własne i Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne ok. 1 - 3 tys. zł/rok Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Ilość rozdanych ulotek, ilość artykułów (wskaźnik środowiskowy)

3. Zadanie Informowanie o wynikach funkcjonowania systemu gospodarki odpadami na podstawie prowadzonej ewidencji (sprawozdania roczne, sprawozdania z realizacji PGO). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Kontrola ilościowa odpadów i dokładna ewidencja (wskaźnik środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 94 Cel strategiczny : ZMNIEJSZANIE ILOŚCI ODPADÓW KIEROWANYCH NA SKŁADOWISKO

Kierunek działania: Utrzymanie lub zwiększenie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych

1. Zadanie Realizacja systemu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych zgodnie z założonymi działaniami w aktualizacji PGO – wdrożenie selektywnej zbiórki we wszystkich miejscowościach gminy. Jednostka realizująca Gmina, Przedsiębiorstwa świadczące usługi wywozu Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki jednostek realizujących Miernik realizacji zadania Realizacja zadania, zwiększanie ilości odpadów opakowaniowych wyselekcjonowanych ze strumienia odpadów zmieszanych (wskaźnik środowiskowy)

Kierunek działania: Osiągnięcie zakładanych poziomów odzysku i recyklingu innych rodzajów odpadów komunalnych: odpadów ulegających biodegradacji, odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych, odpadów budowlanych i komunalnych osadów ściekowych

1. Zadanie Wdrożenie i realizacja systemu selektywnego zbierania innych odpadów komunalnych: odpadów biodegradowalnych, wielkogabarytowych, elektroodpadów, odpadów budowlanych, odpadów niebezpiecznych oraz pojazdów wycofanych z eksploatacji. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki jednostek realizujących, dotacje Miernik realizacji zadania Realizacja zadania, pozyskiwanie innych odpadów komunalnych ze strumienia odpadów zmieszanych (wskaźnik środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 95 Cel strategiczny : POZYSKIWANIE ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH

Kierunek działania: Usprawnienie systemu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych

1. Zadanie Przeanalizowanie działania selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych w kontekście ilości pojemników oraz ich rozstawienia na terenie gminy w stosunku do potrzeb społeczeństwa. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Objecie selektywną zbiórką odpadów większej ilości mieszkańców, zwiększenie ilości odpadów pozyskanych selektywnie środowiskowy)

2. Zadanie Promowanie i wdrożenie selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych „u źródła” systemem workowym na terenach o rozproszonej zabudowie. Jednostka realizująca Gmina, przedsiębiorstwa wywozowe Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, środki na zakup worków Źródła finansowania Środki własne gminy i podmiotów realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik Objecie selektywną zbiórką odpadów większej ilości mieszkańców, zwiększenie ilości odpadów pozyskanych selektywnie środowiskowy)

Kierunek działania: Prowadzenie stałej edukacji inspirującej społeczność do selektywnego gromadzenia odpadów

1. Zadanie Promowanie zachowań proekologicznych w zakresie segregacji odpadów - szczególnie segregowania „u źródła” (w gospodarstwach domowych). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, 1 - 2 tys./rok Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Ilość akcji promujących (ulotki, plakaty itp.) środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 96 Cel strategiczny : POZYSKIWANIE SELEKTYWNE INNYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH

Kierunek działania: Organizacja systemu zbiórki innych odpadów komunalnych: odpadów biodegradowalnych, odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych, elektrycznych i elektronicznych, z sektora budowlanego oraz wraków pojazdów.

1. Zadanie Ustalenie i wdrożenie stałych terminów akcji zbiórki określonych odpadów (dwa razy w roku zgodnie z regulaminem utrzymania czystości i porządku w gminie). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki jednostek realizujących, dotacje Miernik realizacji zadania Realizacja zadania (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Zintensyfikowanie informacji społeczeństwa o planowanych zbiórkach, organizacja zbiórek i prawidłowe zewidencjonowanie zebranych odpadów. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne, 10 tys. zł Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania uzależniona od ustaleń i podjętych działań w kwestii wyboru i ustalenia polityki gospodarki odpadami. (wskaźnik środowiskowy)

3. Zadanie Współpraca z firmami wywozowymi odpady z terenu gminy w zakresie organizacji i realizacji zbiórki innych odpadów komunalnych. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania uzależniona od ustaleń i podjętych działań w kwestii wyboru i ustalenia polityki gospodarki odpadami. Objęcie systemem (wskaźnik środowiskowy) selektywnej zbiórki innych odpadów komunalnych oraz zwiększenie ilości pozyskiwanych odpadów wyselekcjonowanych.

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 97 4. Zadanie Budowa systemu zbiórki odpadów biodegradowalnych z zabudowy zwartej na terenie gminy (system pojemnikowy, workowy). Jednostka Gmina, Firma wywozowa realizująca Rodzaj Własne przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszt pojemnika na odpady organiczne Źródła finansowania Środki własne osób prywatnych Miernik realizacji Realizacja zadania, zmniejszenie ilości odpadów ulegających biodegradacji na składowisku zadania (wskaźnik środowiskowy)

5. Zadanie Rozpowszechnienie technologii kompostowania wśród mieszkańców w zabudowie jednorodzinnej - rozproszonej – opracowanie systemu zagospodarowania odpadów organicznych poprzez wykorzystywanie kompostowników przydomowych (doradztwo, porady) - informacje na gminnej stronie internetowej o technologiach i sposobach przydomowego kompostowania bioodpadów. Jednostka Gmina, Mieszkańcy Gminy realizująca Rodzaj Własne i koordynowane przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji ok. 8 tys. zł/rok Źródła finansowania Koszty administracyjne i koszty własne jednostek realizujących (mieszkańców) Miernik realizacji Realizacja zadania, zmniejszenie ilości odpadów biodegradowalnych w odpadach komunalnych zmieszanych, obniżenie kosztów wywozu odpadów zadania (wskaźnik środowiskowy)

6. Zadanie Wdrożenie zbiórki odpadów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego - przekazywanie informacji o punktach odbioru odpadów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, - realizowanie akcji zbiórki elektro-odpadów w ramach zbiórki odpadów wielkogabarytowych. Jednostka Gmina, Środki własne mieszkańców realizująca Rodzaj Własne przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętej umowy ze zleceniobiorcą Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji Zmniejszenie ilości odpadów niebezpiecznych w środowisku zadania (wskaźnik środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 98 7. Zadanie Wskazanie mieszkańcom możliwości wynajęcia pojemnika otwartego powyżej 1000l na odpady budowlane; - przekazywanie selektywnie zebranych odpadów budowlanych na składowisko odpadów na cele wykonania przesypki warstw odpadów. Jednostka Gmina, Podmiot odbierający odpady budowlane realizująca Rodzaj Własne i koordynowane przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty Koszty administracyjne, koszty podmiotu realizującego odbiór, koszty mieszkańców realizacji Źródła Środki własne jednostek realizujących finansowania Miernik Utrzymanie czystości i porządku w gminie realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy)

8. Zadanie Wskazanie firm działających w zakresie odzysku i unieszkodliwiania wraków pojazdów (przekazanie danych teleadresowych mieszkańcom) informacje na gminnej stronie internetowej. Jednostka Gmina, realizująca Rodzaj Własne przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty Koszty administracyjne realizacji Źródła Środki własne jednostek realizujących finansowania Miernik Utrzymanie czystości i porządku w gminie realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy)

9. Zadanie Bieżące informowanie mieszkańców o obowiązkach zwrotu opakowań po środkach ochrony roślin i po pestycydach do punktów sprzedaży tego środka. Informowanie punktów sprzedaży o obowiązkach prawidłowego postępowania z opakowaniami po środkach ochrony roślin. Współpraca z Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w celu przekazywania informacji i edukacji zwłaszcza rolników o prawidłowym systemie zbiórki opakowań po środkach ochrony roślin. Jednostka Gmina, Środki własne mieszkańców realizująca Rodzaj Własne przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty Koszty administracyjne realizacji Źródła Środki własne gminy finansowania Miernik Zmniejszenie ilości odpadów niebezpiecznych w środowisku realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy)

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 99 10. Zadanie Kontynuacja systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych w postaci baterii małogabarytowych prowadzonej w placówkach oświaty. Rozszerzenie zbiórki o inne punkty, np. w Urzędzie Gminy. Jednostka realizująca Gmina, Organizacja odzysku Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętej umowy ze zleceniobiorcą. Koszty może ponosić firma odbierająca baterie Źródła finansowania Środki własne gminy, Środki organizacji odbierającej baterie Miernik realizacji zadania Zmniejszenie ilości odpadów niebezpiecznych w środowisku (wskaźnik środowiskowy)

11. Zadanie Zorganizowanie i utrzymanie systemu odbioru padłych sztuk zwierząt z terenu Gminy Stare Pole – zawarcie umowy na odbiór tego rodzaju odpadów z odpowiednią firmą. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podjętej umowy ze zleceniobiorcą Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Zmniejszenie ilości odpadów niebezpiecznych w środowisku (wskaźnik środowiskowy)

12. Zadanie Dalsza realizacja „Programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Stare Pole” sporządzonego w listopadzie 2007 r. i przyjętego uchwałą Rady Gminy w dniu 18 grudnia 2007 r. (uchwała nr X/78/2007). Jednostka realizująca Gmina, właściciele odpadów Rodzaj przedsięwzięcia Własne i koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty realizacji inwestycji Źródła finansowania Środki własne gminy i środki prywatnych właścicieli Dofinansowanie - Powiat, Gmina, a także fundusze wojewódzkie Miernik realizacji zadania Prawidłowe usuwanie odpadów zawierających azbest -bezpieczeństwo mieszkańców, Zmniejszenie ilości azbestu i wyrobów zawierających (wskaźnik środowiskowy) azbest na terytorium gminy.

100

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 100 13. Zadanie Bieżąca aktualizacja ewidencji odpadów zawierających azbest; Przygotowanie systemu obsługi mieszkańców gminy (właścicieli odpadów azbestowych) w celu sprawnego i bezpiecznego usunięcia i unieszkodliwienia odpadów azbestowych z terenu gminy, a tym samym sprawnej obsługi mieszkańców i udzielenia im informacji o ich obowiązkach i możliwościach dofinansowania pozbycia się tego odpadu. Jednostka Gmina, Powiat, Właściciel odpadu - mieszkaniec gminy realizująca Rodzaj Własne i koordynowane przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne Źródła Koszty własne gminy finansowania Miernik realizacji Realizacja zadania zadania (wskaźnik środowiskowy)

Cel strategiczny : ZAMYKANIE SKŁADOWISK GMINNYCH NIE SPEŁNIAJĄCYCH WSPÓŁCZESNYCH WYMAGAŃ TEGO TYPU SKŁADOWISK

Kierunek działania: Działania w zakresie zamknięcia składowiska odpadów komunalnych w Szaleńcu.

1. Zadanie Wydzierżawienie składowiska odpadów zgodnie z decyzją podjętą przez Radę Gminy Stare Pole Uchwałą Nr XII/107/2008 z 26.03.2008 r. (Rada wyraziła zgodę na wydzierżawienie w drodze bezprzetargowej, na okres 8 lat, składowisko w Szaleńcu). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne. Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Realizacja zadania. (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Realizacja umowy z dnia 27.03.2008 r. na dzierżawę składowiska odpadów w Szaleńcu przez Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o. o. w Tczewie. Jednostka realizująca -Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o. o. w Tczewie. Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty związane z utrzymywaniem składowiska Źródła finansowania Środki własne jednostki realizującej Miernik realizacji zadania Realizacja zadania. (wskaźnik środowiskowy)

101

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 101 3. Zadanie Przygotowanie składowiska odpadów komunalnych w Szaleńcu do zamknięcia zgodnie z decyzjami administracyjnymi – uzyskanie pozwolenia na zamknięcie, wykonanie dokumentacji niezbędnej do zamknięcia i rekultywacji składowiska. Jednostka realizująca Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o. o. w Tczewie. Rodzaj przedsięwzięcia Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty wykonania dokumentacji, koszty postępowań administracyjnych. Źródła finansowania Środki własne jednostki realizującej Miernik realizacji zadania Realizacja zadania. (wskaźnik środowiskowy)

Kierunek działania: Przeprowadzenie rekultywacji składowiska odpadów w Szaleńcu.

1. Zadanie Przeprowadzenie zamknięcia i rekultywacji składowiska odpadów komunalnych w Szaleńcu zgodnie z założeniami „Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami Tczew”. Jednostka realizująca Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o. o. w Tczewie, Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne i Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji 1 253 000 zł + 10 % rezerwy kosztów inwestycji (studium wykonalności RSGO Tczew) Źródła finansowania Środki własne jednostki realizującej przy współudziale Gminy w ramach współpracy w „Regionalnym Systemie Gospodarki Odpadami Tczew”; Fundusz Spójności. Miernik realizacji zadania (wskaźnik Realizacja zadania środowiskowy)

Kierunek działania: Prowadzenie monitoringu składowiska odpadów w Szaleńcu w fazie eksploatacyjnej i poeksploatacyjnej.

1. Zadanie Prowadzenie stałego monitoringu składowiska w fazie eksploatacyjnej zgodnie z obowiązującym prawem. Jednostka realizująca Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o. o. w Tczewie, Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne i Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty realizacji monitoringu (zleconych badań) Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Monitoring składowiska, wyniki badań, określanie wpływu składowiska na środowisko.

102

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 102 2. Zadanie Prowadzenie stałego monitoringu składowiska w fazie poeksploatacyjnej zgodnie z obowiązującym prawem. Jednostka realizująca Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o. o. w Tczewie, Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne i Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty realizacji monitoringu (zleconych badań) Źródła finansowania Środki własne jednostek realizujących Miernik realizacji zadania (wskaźnik środowiskowy) Monitoring składowiska, wyniki badań, określanie wpływu składowiska na środowisko.

Cel strategiczny : LIKWIDACJA DZIKICH WYSYPISK

Kierunek działania: Działania w zakresie przeciwdziałania powstawaniu dzikich wysypisk.

1. Zadanie Systematyczna kontrola obszaru gminy w celu szybkiego wykrycia dzikich wysypisk odpadów w przypadku ich powstania. Jednostka realizująca Gmina, Sołtysi, Koła ekologiczne - informacyjnie Rodzaj przedsięwzięcia Własne i Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne. Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Czystość i porządek na terenie gminy (wskaźnik środowiskowy)

2. Zadanie Sukcesywne usuwanie miejsc nagromadzenia odpadów. Wywóz odpadów z dzikich wysypisk odpadów i ich unieszkodliwienie na legalnych składowiskach odpadów. Oczyszczenie miejsca po dzikim składowisku odpadów. Jednostka realizująca Gmina, Koła ekologiczne - informacyjnie Rodzaj przedsięwzięcia Własne i Koordynowane Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne ok. 5 tys. zł/rok Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania Czystość i porządek na terenie gminy, zmniejszenie ilości dzikich wysypisk odpadów. (wskaźnik środowiskowy)

103

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 103 Cel strategiczny : ZAGOSPODAROWANIE KOMUNALNYCH ODPADÓW ZMIESZANYCH

Kierunek działania: Zagospodarowanie komunalnych odpadów zmieszanych zgodnie z założeniami „Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami Tczew”.

1. Zadanie Dalsza współpraca międzygminna w sprawie organizacji i realizacji „Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami Tczew” działającego w oparciu o Zakład Zagospodarowania Odpadów w Rokitkach (budowa ZZO Rokitki). Jednostka Rada Gminy Stare Pole oraz Rady Gmin wchodzących w zakres porozumienia dotyczącego budowy systemu, realizująca Rodzaj Własne i koordynowane przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012 - 2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty Koszty administracyjne, na bieżąco uzgadniane realizacji Źródła Fundusze Gminne, Fundusz Spójności finansowania Miernik 1) Uporządkowanie gospodarki odpadami w regionie, realizacji 2) Realizacja zadania umożliwi Gminie Stare Pole, korzystanie z obiektu do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, a tym samym umożliwi stworzenie zadania lepszego systemu gminnej gospodarki odpadami, polepszenie warunków obsługi mieszkańców, udoskonalenie i/lub wdrożenie systemu selektywnej zbiórki (wskaźnik odpadów wielkogabarytowych, biodegradowalnych, gruzu budowlanego, odpadów niebezpiecznych, odpadów opakowaniowych itd. środowiskowy)

Cel strategiczny : PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ SPOŁECZEŃSTWA- EDUKACJA EKOLOGICZNA

Kierunek działania: Promowanie zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju modelu życia mieszkańców

1. Zadanie Opracowanie Koncepcji Edukacji Ekologicznej dla Gminy Stare Pole ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowego gospodarowania odpadami. Jednostka realizująca Gmina, Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012-2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty zależne od podpisanej umowy Źródła finansowania Środki własne gminy, dotacje, ok. 6 - 9 tys. zł za opracowanie Miernik realizacji zadania (wskaźnik Utrzymanie czystości i porządku w gminie; środowiskowy) Ulepszenie systemu gospodarki odpadami w skali regionu i w skali lokalnej dla mieszkańców gminy

104

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 104 Kierunek działania: Prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnej wśród mieszkańców oraz tworzenie proekologicznego wizerunku gminy.

1. Zadanie Prowadzenie akcji zgodnie z Koncepcją Edukacji Ekologicznej dla Gminy Stare Pole: - ulotki, wykłady, festyny, artykuły w lokalnej prasie, pogadanki itp. - opracowanie specjalnego modułu internetowego (edukacyjnego) na gminnej stronie internetowej pn.: Gminny Serwis Ekologiczno-Informacyjny. Serwis ten zawierałby informacje przydatne dla mieszkańców gminy i regionu w zakresie obowiązków mieszkańców, odnośnie gospodarki odpadami i prawidłowego gospodarowania nimi. Serwis mógłby też posiadać formularze sprawozdawcze dla podmiotów działających w zakresie gospodarki odpadami a posiadającymi obowiązki sprawozdawcze. Jednostka Gmina realizująca Rodzaj Własne przedsięwzięcia Lata realizacji do 2011 2012-2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty Koszty administracyjne ok. 4 - 9 tys. zł/rok ogólnie; Koszty wykonania strony internetowej ok. 10 tys. zł realizacji Źródła Środki własne gminy finansowania Miernik Podwyższenie świadomości ekologicznej mieszkańców jest gwarancją na zmniejszenie ilości odpadów i sprawnego funkcjonowania prowadzonego systemu realizacji gospodarki odpadami na terenie gminy zadania (wskaźnik środowiskowy)

Kierunek działania: Prowadzenie edukacji ekologicznej wśród osób odpowiedzialnych za planowanie i realizację systemu gospodarki odpadami na terenie gminy.

1. Zadanie Konferencje, szkolenia, wykłady, wyjazdy „techniczne” itp. - bliska współpraca z CEE (Centrum Edukacji Ekologicznej). Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012-2015 ////////// \\\\\\\\\\ Koszty realizacji Koszty administracyjne ok. 4 - 9 tys. zł/rok Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Odpowiednia wiedza na temat gospodarki odpadami urzędników gminnych gwarancją na właściwe planowanie i prawidłową środowiskowy) realizację systemu gospodarki odpadami

105

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 105 Cel strategiczny : UWZGLĘDNIENIE PRZEDSTAWIONYCH CELÓW I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ Z ZAKRESU GOSPODARKI ODPADAMI W AKTACH PRAWA MIEJSCOWEGO

Kierunek działania: Opracowanie zasad funkcjonowania systemu gospodarki odpadami.

1. Zadanie Opracowanie i przyjęcie aktualizacji Gminnego Planu Gospodarki Odpadami. Jednostka realizująca Gmina – Rada Gminy Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012-2015 ////////// Koszty realizacji Koszty administracyjne, ok. 5,5 tys. zł za opracowanie Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Realizacja zadania środowiskowy)

2. Zadanie Aktualizacja Regulaminu utrzymania porządku i czystości w gminie o opracowane zasady gromadzenia i odbioru odpadów na terenie gminy. Jednostka realizująca Gmina Rodzaj przedsięwzięcia Własne Lata realizacji do 2011 2012-2015 ////////// Koszty realizacji ok. 4 tys. zł za opracowanie Regulaminu Źródła finansowania Środki własne gminy Miernik realizacji zadania (wskaźnik Realizacja zadania środowiskowy)

VI. SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY STARE POLE

Wyznaczone dla gminy Stare Pole cele strategiczne powinny być realizowane przez funkcjonujący system gospodarki odpadami. Poniżej przedstawiono propozycję systemu gospodarki odpadami dla gminy Stare Pole. Zaproponowane rozwiązania uwzględniają: ● obecny stan gospodarki odpadami na terenie gminy, ● obowiązujące regulacje prawne oraz wytyczne dotyczące prowadzenia gospodarki odpadami na terenie powiatu, województwa i kraju. Realizacja przedstawionych poniżej propozycji działań w poszczególnych elementach gospodarki odpadami wpłynie na poprawę jej istniejącego stanu.

106

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 106 6.1. SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI

Gospodarowanie odpadami w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (art. 3 pkt 1 - tj. Dz. U. 2007 r. Nr 39 poz. 251 z późn. zm.) to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. Gmina Stare Pole obecnie prowadzi własną, indywidualną gospodarkę odpadami komunalnymi. Realizuje i rozwija zbiórkę odpadów wtórnych. Zmieszane odpady komunalne z terenu gminy odbierane są przez dwie firmy wywozowe działające na terenie gminy. Odebrane odpady deponowane są na różnych składowiskach odpadów, w zależności od wywożącej firmy. Z analizy informacji zawartych w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami wynika, że gmina Stare Pole docelowo prowadzić będzie gospodarkę odpadami w oparciu o „Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew” obsługiwany przez Zakład Zagospodarowania Odpadów Rokitki. Gmina Stare Pole prowadzi współpracę z innymi gminami wchodzącymi w docelowy zakres obsługi przez ZZO Rokitki w zakresie tworzenia i organizowania systemu regionalnego. Międzygminna współpraca w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi i utworzenia ZZO Rokitki ma za zadanie zapewnienie Gminie instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów.

6.2. GROMADZENIE ODPADÓW

Gromadzenie odpadów stanowi pierwszy etap całego systemu działań, mających na celu ich usunięcie i unieszkodliwianie. Sposób gromadzenia i usuwania odpadów z miejsca ich powstawania jest niezwykle istotny i ma wpływ na czystość i ogólny porządek w gminie. Zbieranie odpadów to każde działanie w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu, do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania.

Pierwszym krokiem przy reorganizacji systemu gromadzenia odpadów jest objęcie tym systemem wszystkich wytwórców odpadów (mieszkańców, podmioty gospodarcze, instytucje). Zgodnie z obowiązującymi przepisami powstające odpady powinny być gromadzone selektywnie. Selektywne zbieranie odpadów, powinno objąć swym zasięgiem wszystkie strumienie odpadów tzn. odpadów z gospodarstw domowych, drobnego przemysłu, usług i handlu. Recykling, to najbardziej pożądana forma gospodarki odpadami. Korzyści wynikające z prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów to: redukcja masy i objętości odpadów komunalnych kierowanych na składowisko, przez co wydłuży

107

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 107 się czas jego funkcjonowania. Wyeliminowanie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych oraz uzyskanie środków pieniężnych ze sprzedaży wyselekcjonowanych surowców wtórnych.

6.2.1. Odpady zmieszane

Uzupełniając istniejący system należy dążyć do sytuacji, kiedy objęci nim będą wszyscy mieszkańcy gminy, a także wszystkie podmioty gospodarcze i instytucje funkcjonujące na jej terenie. Każdy wytwórca odpadów powinien mieć jednocześnie podpisaną umowę indywidualną lub poprzez zarządcę budynku: ● ze Związkiem lub gminą w przypadku przejęcia obowiązków od mieszkańców; ● z koncesjonowaną firmą prowadzącą zbiórkę odpadów na terenie gminy w przypadku nie przejęcia obowiązków od mieszkańców. System zbiórki odpadów zmieszanych proponuje się oprzeć i rozwijać o następujące założenia: ● w zabudowie jednorodzinnej należy stosować system oparty na pojemnikach 60/65, 80, 110, 120 lub 240 litrowych, przejście na proponowany system powinno się odbywać w sposób etapowy w miarę możliwości finansowych; ● w zabudowie wielorodzinnej optymalnym rozwiązaniem byłoby stosowanie do zbiórki odpadów pojemników 1 100 l, oraz 5 000 l, KP7 (7 000 l) z uwagi jednak na konieczność stosowania do obsługi pojemników pojazdów wyposażonych w specjalne zaczepy, przy dużej zwartości zabudowy wielorodzinnej należy rozważyć możliwość stosowania w tym typie zabudowy pojemników o mniejszej pojemności. W takim wypadku odpady byłyby zbierane w pojemnikach 110, 120, 240 litrowych. ● podmioty gospodarcze działające na terenie gminy powinny posiadać własne pojemniki do gromadzenia wytwarzanych przez siebie odpadów, ich wielkość powinna być dostosowana do indywidualnych przypadków jednak nie powinna być mniejsza niż 60 l, z częstotliwością opróżniania 1 raz w miesiącu.

Poniższa tabela zawiera optymalne konfiguracje dopasowania pojemności pojemnika na odpady komunalne z gospodarstw domowych do ilości osób mających z niego korzystać i gromadzić w nich odpady w określonym czasie.

108

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 108 TABELA 27. Optymalna konfiguracja pojemności pojemników na odpady komunalne (wytwarzane w gospodarstwach domowych) do ilości osób z niego korzystających z uwzględnieniem minimalnej częstotliwości ich opróżniania dla Gminy Stare Pole.

Rodzaj Częstotliwość opróżniania pojemników pojemnika/litraż 1 x mc 2 x mc 3 x mc 4 x mc 60 l / 65 l 1 os. 2 os. 3 os. 4 os. 80 l 1 os. 3 os. 4 os. 5 os. 110 l / 120 l 2 os. 4 os. 6 os. 8 os. 240 l 4 os. 8 os. 11 os. 15 os. 1 100 l 17 os. 35 os. 52 os. 70 os. 5 000 l 79 os. 159 os. 238 os. 318 os. KP-7 7 000 l 111 os. 222 os. 334 os. 445 os. Źródło: Obliczenia własne przy wytworzeniu odpadów na poziomie 67 kg/Mk/rok i wskaźniku wagowo- objętościowym odpadów 0,0887 kg/dm3

Wskaźniki przedstawione w powyższej tabeli są opracowane w oparciu o indywidualne analizy statystyczne przeprowadzone dla wskaźnikowej gminy wiejskiej. Jest to wartość uśredniona uwzględniająca poziomy wytwarzania odpadów na terenie gminy. Z uwagi na procesy gnilne i fermentacyjne zachodzące w masie składowanych zmieszanych odpadów komunalnych, optymalna częstotliwość opróżniania pojemników powinna wynosić od 4 razy do minimalnie 2 razy w ciągu miesiąca .

Zapisy dotyczące minimalnych pojemności urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na nieruchomościach lub dla podmiotów gospodarczych znalazły się także w „Regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Stare Pole” - rozdział III. W regulaminie ustalono następujące minimalne pojemności urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na nieruchomościach: 1) dla budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej należy ustawić co najmniej jeden pojemnik 110 l na każdą nieruchomość, a w zabudowie wielorodzinnej co najmniej jeden pojemnik o pojemności 1 100 l na każde 12 mieszkań, 2) podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz inne jednostki organizacyjne powinny posiadać pojemniki służące do gromadzenia odpadów komunalnych o pojemności odpowiedniej do zakresu i rodzaju prowadzonej działalności uwzględniając następujące normatywy: a) dla szkół i przedszkoli - 3 l na każdego ucznia, dziecko i pracownika,

109

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 109 b) dla lokali gastronomicznych - 20 l na jedno miejsce konsumpcyjne, lecz nie mniej niż jeden pojemnik o pojemności 110 l, c) dla lokali handlowych - 50 l na każde 10 m2 powierzchni całkowitej, jednak co najmniej jeden pojemnik o pojemności 110 l na lokal, d) dla obiektów biurowych - 20 l na każdego zatrudnionego pracownika, lecz nie mniej niż jeden pojemnik o pojemności 110 l, e) dla pozostałych zależnie od faktycznego nagromadzenia odpadów, lecz nie mniej niż jeden pojemnik o pojemności 110 l.

Pojemniki obsługujące daną nieruchomość powinny być dostosowane do potrzeb gospodarstwa domowego, tzn. uwzględniać liczbę osób korzystających z tego pojemnika a także prowadzoną gospodarkę odpadami (np. czy zbierane są odpady selektywnie). Powinno się brać również pod uwagę częstotliwość opróżniania pojemników zgodnie z umową zawartą z przedsiębiorstwem świadczącym usługi odbioru odpadów. Zapisy Regulaminu mogą powodować, że mieszkańcy gminy będą stosować minimalne ilości pojemników, natomiast resztę odpadów będą wyrzucać w sposób nielegalny lub spalać w piecach. Należy zatem zaktualizować zapisy Regulaminu i określić w nich minimalne wielkości pojemników w oparciu o wytwarzane ilości odpadów przez jedną osobę oraz ilość osób w gospodarstwie domowym. Pozwoli to zapewnić potrzeby gospodarstw domowych w zakresie obsługi pojemników na minimalnym dostatecznym poziomie. W przypadku gdy gospodarstwo wytwarzać będzie większe ilości odpadów od średniej dla gminy, np. w wyniku prowadzonego stylu życia, wówczas gospodarstwo takie będzie mogło doposażyć się w większą ilość pojemników (według swoich potrzeb).

6.2.2. Odpady opakowaniowe

Funkcjonujący na terenie gminy system zbiórki odpadów opakowaniowych z gospodarstw domowych, jest oparty na donoszeniu do ustawionych, w poszczególnych miejscowościach gminy Stare Pole, pojemników na odpady wtórne: szkło oraz tworzywa sztuczne. Celem prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych jest wyłączenie określonych mas odpadów opakowaniowych ze strumienia odpadów zmieszanych i poddania ich procesowi odzysku i recyklingu. Uwzględniając konieczne do osiągnięcia limity odzysku poszczególnych odpadów opakowaniowych z terenu gminy, proponuje się budowę tego systemu w oparciu o następujące założenia:

110

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 110 ● W zabudowie jednorodzinnej prowadzenia zbiórki w systemie odbioru bezpośredniego w oparciu o plastikowe worki o różnej kolorystyce dla poszczególnych frakcji. Każde gospodarstwo otrzymywałoby komplet worków przy odbiorze zapełnionych (np. 1x lub 2x w miesiącu). Proponuje się zbiórkę szkła (z podziałem na bezbarwne i kolorowe), papier i tekturę oraz tworzywa sztuczne. Każde gospodarstwo domowe powinno być zaopatrzone w jeden komplet worków. Szacuje się, iż na gminę Stare Pole potrzebnych by było około 1180 kompletów worków (jednorazowo). ● Realizacja funkcjonowania utworzonych punktów zbiórki w centrach wszystkich miejscowości gminy. Należy dążyć aby zbiorcze punkty składały się z 4 pojemników wielko pojemnościowych (lub 3, w tym jeden dwukomorowy na szkło), pojemniki na makulaturę powinno się ustawić eksperymentalnie w miejscach o zwartej zabudowie i np. przy szkołach (z uwagi na niższy stopień ich zapełnienia, powinny być one zlokalizowane w obrębie zabudowy wielorodzinnej ze zbiorczym punktem zaopatrzenia w ciepło oraz przy szkołach -mniejsza możliwość spalenia tego rodzaju odpadów w indywidualnych piecach grzewczych). Punkty te powinny być tak rozstawione aby jeden zestaw pojemników mógł obsługiwać ok. 100 mieszkańców. Jednak należy też uwzględnić specyfikę terenu, rodzaj zabudowy, miejska czy wiejska. ● Stworzenie uzupełniającej sieci punktów rozstawionych w najbardziej uczęszczanych punktach największych miejscowości w gminie (np. przy sklepach, przystankach komunikacji zbiorowej itp.) oraz przy obiektach użyteczności publicznej (np. OSP itp.). Punkty takie składałyby się z zestawu pojemników do zbiórki szkła z podziałem na bezbarwne i kolorowe oraz tworzywa sztuczne. ● Stworzenie systemu uzupełniającego we wszystkich placówkach oświatowych gminy (szkoły wszystkich szczebli, przedszkola) - „pojemników edukacyjnych” do zbiórki szkła, tworzyw sztucznych, makulatury i metalu. Zbieranie może odbywać się w pojemnikach czterodzielnych o pojemności 480 l (z wymiennymi workami na poszczególne frakcje). Stworzenie tego systemu uzupełniającego nie powinno być nastawione na jak największe pozyskanie poszczególnych frakcji, powinno ono stanowić głównie element uzupełniający edukacji ekologicznej prowadzonej wśród dzieci i młodzieży. ● Dodatkowo należy rozwijać akcje zbierania odpadów wielkogabarytowych, elektro odpadów - co najmniej 2 - razy do roku, oraz baterii w nowych punktach np. Urząd Gminy. Informacje na temat stworzonego harmonogramu powinno się udostępnić na stronach internetowych gminy.

111

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 111 ● Podmioty gospodarcze w ramach swojej działalności powinny prowadzić selektywną zbiórkę odpadów opakowaniowych w przynajmniej takim samym zakresie jak w gospodarstwach domowych tzn. szkło, tworzywa sztuczne, makulatura - rodzaj zbierania jednej z wymienionych frakcji będzie zależał w dużej mierze od charakteru danego podmiotu. Dodatkowo w zależności od profilu działalności podmiotu powinny być selektywnie gromadzone pozostałe odpady wytwarzane w związku z jego działalnością, a zwłaszcza te, które są możliwe do dalszego wykorzystania. Rodzaj pojemników, w których byłoby prowadzone zbieranie odpadów opakowaniowych w podmiotach gospodarczych będzie uzależnione od charakteru danej jednostki oraz ilości wytwarzanej danej frakcji odpadu. Mogą to być zarówno specjalistyczne pojemniki, jak również pojemniki wykorzystywane do zbiórki odpadów zmieszanych.

6.2.3. Odpady ulegające biodegradacji

Głównym źródłem powstawania odpadów organicznych na terenie gminy będą gospodarstwa domowe, tereny zielone, na których prowadzone są zabiegi pielęgnacyjne, niektóre podmioty gospodarcze oraz oczyszczalnie ścieków. Mimo, że prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, w tym także odpadów organicznych, jest nakazane ustawowo, selektywną zbiórkę tej grupy odpadów wskazane jest rozpocząć z chwilą możliwości ich zagospodarowania (kompostowanie, fermentacja). Zbieranie poszczególnych rodzajów odpadów organicznych na terenie gminy powinno odbywać się w sposób następujący: ● w gospodarstwach domowych w zabudowie jednorodzinnej odpady organiczne zaleca się kompostować w przydomowych kompostownikach w zależności od indywidualnych możliwości; z chwilą uruchomienia instalacji do ich przetwarzania można je zbierać podobnie jak pozostałe surowce opakowaniowe w workach (najlepiej papierowych). Z uwagi na pewną ilość osób mieszkających w zabudowie wielorodzinnej przewiduje się stworzenie dla nich osobnego systemu zbiórki odpadów organicznych polegających na udostępnieniu specjalnego pojemnika na odpady organiczne w takiej zabudowie oraz dostosowania częstotliwości ich opróżniania. Wprowadzenie takiego systemu wymaga podjęcia działań organizacyjnych i wdrożeniowych. Proponuje się, aby pojemniki takie były „dostawiane” do miejsc gromadzenia odpadów zmieszanych komunalnych. System zbierania odpadów ulegających biodegradacji należy wprowadzić etapowo. Na początku należy stworzyć akcję pilotażową obejmującą teren z zabudową

112

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 112 mieszkaniową wielorodzinną. W tym celu należy podjąć współpracę z zarządzającymi nieruchomościami, sołtysami oraz z firmą podejmującą się obsługi opróżniania pojemników. Od mieszkańców wymaga się w tym systemie selektywnego zbierania bioodpadów już w mieszkaniach (u źródła). ● odpady organiczne z przydomowych oczyszczalni ścieków powinny być w procesie technologicznym w maksymalnym stopniu odwodnione i po wysuszeniu przekazane do instalacji przetwarzającej. Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku kompostowania osadów ściekowych muszą one spełniać odpowiednie normy fizykochemiczne i bakteriologiczne, a powstały kompost musi spełniać normy wyznaczone dla nawozu.

6.2.4. Odpady niebezpieczne

Ze względu na swoje właściwości fizyko - chemiczne, rozproszone źródła powstawania, ogromną różnorodność i brak możliwości kontroli ich przemieszczania, odpady niebezpieczne stanowią realne zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia i życia człowieka. Podobnie jak pozostałe odpady, także odpady niebezpieczne powinny być zbierane w sposób selektywny. Względy te wymuszają szczególnie konieczność postępowania z nimi w sposób właściwy. Z uwagi na fakt, że podmioty gospodarcze (w tym placówki służby zdrowia i weterynarii) zmuszone są z mocy obowiązującego prawa prowadzić odpowiednią ewidencję tego typu odpadów, a także postępować z nimi w sposób zapewniający bezpieczne gromadzenie i unieszkodliwianie (przekazywanie specjalistycznym firmom), poniżej przedstawiono rozwiązania zbiórki odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych. Odpady niebezpieczne z gospodarstw domowych na terenie gminy Stare Pole powinny być: ● zbierane selektywnie w odpowiednio zabezpieczone pojemniki czy kontenery w określonych punkcie gminy lub podczas zbiórek akcyjnych. Zbiórką objęto by wyznaczone (we wcześniejszym harmonogramie) rodzaje odpadów niebezpiecznych pochodzących z gospodarstw domowych. Do grupy tych odpadów można zaliczyć: - farby, lakiery, kleje, lepiszcze, żywice i opakowania po nich, - rozpuszczalniki, kwasy, alkalia i opakowania po nich, - odczynniki chemiczne i fotograficzne oraz opakowania po nich, - przeterminowane lekarstwa,

113

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 113 - zużyte tonery od drukarek, - baterie małogabarytowe i akumulatory, - lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć np. termometry, - aerozole. ● czasowe przetrzymania odpadów na terenie gminy w określonym, dozorowanym miejscu. W punkcie tym mieszkańcy mogliby oddać na tych samych zasadach, co w zbiórce okresowej wytworzone w gospodarstwie domowym odpady niebezpieczne (te same rodzaje i limity odpadów niebezpiecznych) poza terminem zbiórek okresowych. ● zgodnie z zapisami ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. 2001 Nr 63 poz. 638 ze zm.) część odpadów niebezpiecznych - opakowania po środkach niebezpiecznych powinny być zwracane bezpośrednio przez ich użytkowników do punków sprzedaży, w których zostały nabyte zgodnie z brzmieniem zapisu art. 17 wspomnianej ustawy - Użytkownik środków niebezpiecznych jest obowiązany zwrócić sprzedawcy opakowania wielokrotnego użytku i odpady opakowaniowe po tych środkach . Zgodnie z art. 16 przytoczonej powyżej ustawy sprzedawca ma obowiązek przyjąć odpady opakowaniowe zwracając pobraną kaucję. Jednocześnie producent i importer zobowiązany jest na własny koszt odebrać od sprzedawcy opakowania wielokrotnego użytku oraz odpady opakowaniowe po substancjach niebezpiecznych, a które zostały zwrócone przez ich użytkowników do sprzedawcy (art. 10 ww. ustawy). Informacje na temat punktów odbioru tego typu odpadów winny być umieszczone na gminnej stronie internetowej. ● gromadzone w systemie uzupełniającym polegającym na rozstawieniu na terenie gminy specjalnych, zabezpieczonych przed otworzeniem ich przez niepowołane osoby, pojemnikach. Proponuje się, wprowadzić systemem zbiórki przeterminowanych lekarstw. Specjalne pojemniki do ich zbiórki należy rozstawiać w miejscach, gdzie można nabyć produkty pełnowartościowe np. apteki albo w ośrodku zdrowia. ● w związku z rolniczym charakterem gminy Stare Pole konieczne jest zapewnienie właściwego pozbywania się padłych zwierząt gospodarskich. Gmina powinna zawrzeć umowę z odpowiednim podmiotem gospodarczym w zakresie zbiórki i transportu padłych zwierząt. Firmy takie wykonują swe usługi na zasadzie zgłoszeń telefonicznych. Koszty związane ze zbiórką, transportem i unieszkodliwianiem padłych zwierząt hodowlanych zgodnie z obowiązującym prawem powinien ponosić właściciel zwierzęcia. Istnieje możliwość pozyskania środków na ten cel z Agencji

114

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 114 Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w wysokości do 98 % kosztów zbiórki, transportu i utylizacji. Środki te przekazywane są firmom po przedstawieniu odpowiedniego kosztorysu świadczonych usług na rzecz danej gminy. W przypadku zwierząt bezdomnych obowiązek uprzątania padłych zwierząt spoczywa na gminie (ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ). ● frakcją odpadów, które należy unieszkodliwiać ze szczególnym zachowaniem warunków ochrony środowiska, a także zdrowia ludzi jest azbest. Azbest najczęściej występuje w postaci płyt azbestowo-cementowych służących jako pokrycia dachów lub elewacji budynków, a także azbestowo - cementowych rur wodociągowych. Z uwagi na jego udowodnioną szkodliwość (dostanie się pyłków azbestu do dróg oddechowych powoduje nakłuwanie pęcherzyków płuc) azbest został zaliczony do substancji szkodliwych dla zdrowia (Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Zdrowotnej z dnia 21 sierpnia 1997 r. w sprawie substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia ). Także Minister Gospodarki wydał rozporządzenie w sprawie bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (z 14 sierpnia 1998 r.). Zgodnie z tym rozporządzeniem koszt usunięcia wyrobów zawierających azbest z powodu nadmiernego zużycia ponosi właściciel obiektu. Z uwagi na właściwości azbestu oraz obowiązujące regulacje prawne usuwanie wyrobów zawierających azbest podlega wielu uwarunkowaniom. W obecnej sytuacji Gmina posiada wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest a także gminny plan usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest. Plan ten jest realizowany w miarę istniejących możliwości finansowych gminy i mieszkańców. Mieszkańcy gminy są objęci pomocą finansową umożliwiającą im sprawne unieszkodliwienie azbestu i pozbycie się go z najbliższego otoczenia i środowiska, w którym żyją poprzez dofinansowanie z Gminnego Funduszu Ochrony środowiska i Gospodarki Wodnej (GFOŚiGW), Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (PFOŚiGW), a także z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW).

6.2.5. Odpady wielkogabarytowe, z sektora budowlanego, wraki pojazdów

Z uwagi na charakter tych odpadów (duży ciężar, duża objętość) wymagają one prowadzenia specjalnych systemów ich zbiórki. Dla gminy Stare Pole proponuje się: ● zbiórkę odpadów wielkogabarytowych z gospodarstw domowych w czasie zbiórek okresowych. Zbierane byłyby tylko te odpady wielkogabarytowe, które powstają

115

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 115 w gospodarstwach domowych (stare meble, sprzęt RTV, lodówki itp.). W wyznaczony dzień mieszkańcy mogliby te przedmioty (uszkodzone lub niepotrzebne) wystawić przed swoje posesje skąd byłyby zabierane. ● zbiórkę odpadów z sektora budowlanego (głównie gruzu) i kamieni polnych proponuje się przeprowadzać bezpośrednio od właścicieli odpadów po wcześniejszym zgłoszeniu. Odebrane odpady z sektora budowlanego proponuje się bezpośrednio transportować do miejsc magazynowania tych odpadów. Proponuje się, aby miejscem magazynowania i złożenia gruzu i odpadów budowlanych było składowisko odpadów komunalnych w Szaleńcu. Mieszkańcom gminy należy przekazać dane teleadresowe dotyczące firm odbierających odpady z sektora budowlanego, a które funkcjonują na terenie gminy Stare Pole (np. za pomocą ogłoszeń na tablicach, informacji zamieszczonych na stronie internetowej Urzędu Gminy itp.). Firmy zajmujące się odbiorem i transportem tego typu odpadów powinny dysponować odpowiednim sprzętem i infrastrukturą (specjalne pojemniki na odpady budowlane dostępne na rynku o pojemności minimalnej powyżej 1 m3 ). ● funkcje punktu zbiórki i przerobu wraków samochodowych z terenu gminy Stare Pole może przejąć tylko firma zajmująca się demontażem wraków samochodowych posiadająca odpowiednie zezwolenie na odzysk tego typu odpadów. Lista z danymi teleadresowymi istniejących podmiotów zajmujących się odbiorem odpadów tego typu, punktów demontażu oraz stacji demontażu i przerobu powinna znaleźć się na gminnej stronie internetowej - jako informacja dla mieszkańców. Na terenie gminy brak jest stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji lub punktów zbiórki pojazdów. Należałoby wskazać mieszkańcom najbliżej położone podmioty o tym charakterze.

6.3. ZBIERANIE I TRANSPORT ODPADÓW

Obecnie na terenie gminy Stare Pole odbiorem zmieszanych odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości zajmują się aktywnie 2 firmy: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „COMPLEX” z Nowego Stawu oraz Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. z Malborka. Opis firm działających na terenie gminy w zakresie gospodarki odpadami zamieszczony jest w rozdziale 3. Realizowany system zbiórki można uznać za właściwy, jednak należy go rozwijać i modyfikować w ramach potrzeb dostosowania do stworzonych możliwości odzysku i unieszkodliwiania odpadów w regionie. W dalszej perspektywie czasowej zakres świadczonych usług powinien być rozszerzany - zwłaszcza objęcie większej liczby

116

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 116 mieszkańców, selektywnym zbieraniem kolejnych frakcji odpadów. Należy jednak podkreślić, że będzie to możliwe po zmianie dotychczasowego zakresu usług i ustaleniu nowych zasad działania. Należy zacząć od aktualizacji i wprowadzenia zmian w Regulaminie utrzymania porządku i czystości na terenie Gminy Stare Pole. Podmioty świadczące usługi w zakresie odbioru i transportu odpadów od mieszkańców gminy powinni stosować się do uchwalonych zasad i form sprawozdawczych określonych ww. Regulaminie. Niezależnie od obecnie czy w przyszłości realizowanego systemu zbiórki i transportu odpadów gmina powinna kontrolować i weryfikować realizację wydanych pozwoleń - czy dana firma wywozowa ma pozwolenie na prowadzenie działalności na danym terenie, czy zebrane poszczególne frakcje odpadów trafiają do wyznaczonych instalacji itp. Ważna jest zwłaszcza weryfikacja realizowania podjętych zobowiązań w zakresie sprawnego odbioru odpadów zmieszanych jak również selektywnego odbioru odpadów od mieszkańców gminy. Kontrola ta powinna objąć wszystkie podmioty prowadzące działalność na terenie gminy, a szczególnie prowadzące zbiórkę odpadów niebezpiecznych. Jedyną grupą odpadów, które nie byłyby zbierane przez firmy wywozowe to odpady niebezpieczne. Firma prowadząca odbiór czasowo zgromadzonych odpadów niebezpiecznych, a także okresową zbiórkę na terenie gminy Stare Pole powinna spełniać wszystkie wymogi formalne i techniczne (zezwolenia, właściwe pojemniki, ADR itp.).

6.4. ODZYSK I UNIESZKODLIWIANIE

Wzrost ilości wytwarzanych odpadów koniecznych do dalszego odzysku i unieszkodliwiania sugeruje ulepszanie i rozszerzanie istniejącego systemu selektywnej zbiórki odpadów gminy Stare Pole. Zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami i koncepcją powiatowego planu gospodarki odpadami, w tym celu należy przeprowadzić okresowe kampanie informacyjno - edukacyjne oraz nawiązać kontakty z organizacjami ekologicznymi. W związku z tym należy zakupić potrzebną ilość pojemników i worków na odpady odzyskiwane w ramach selektywnej zbiórki. Efektem powinno być kierowanie do unieszkodliwienia na składowisku odpadów jak najmniejszej ilości odpadów. Dzięki temu możliwe będzie dłuższe eksploatowanie składowiska w m. Szaleniec oraz obniżenie kosztów wywozu odpadów komunalnych (poprzez zmniejszenie ich ilości po wysegregowaniu). Należy również rozważyć możliwość wprowadzenia systemu odbioru odpadów wtórnych od gospodarstw z zabudowy jednorodzinnej gminy Stare Pole.

117

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 117 Gmina powinna zachować elastyczność w ocenie i kontroli wszystkich firm działających na terenie gminy, kierując się jakością obsługi mieszkańców i współpracy w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami na jej terenie.

VII. EDUKACJA EKOLOGICZNA

7.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE

Edukacja ekologiczna znalazła stosowną rangę zarówno w Konstytucji RP (art. 5 i 74) jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach: Prawo ochrony środowiska, o ochronie przyrody i w ustawie o systemie oświaty. Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej wynika również z podpisanych przez Polskę dokumentów międzynarodowych przede wszystkim Agendy 21. W wyniku realizacji ustaleń Agendy 21 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, powstał w 2000 r. dokument pn. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE). Zostały w nim określone cele, z których do podstawowych należą miedzy innymi, upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia oraz wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej identyfikuje i hierarchizuje główne cele edukacji środowiskowej, wskazując jednocześnie możliwości ich realizacji. Jednym z podstawowych zapisów Strategii jest założenie, iż edukacja ekologiczna powinna obejmować całe społeczeństwo, wszystkie grupy wiekowe, zawodowe, a także decydentów na szczeblu centralnym i lokalnym Cele zawarte w Strategii Edukacji Ekologicznej i przełożone na konkretne zadania, ujęte zostały w Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej (2000/2001). Na podstawie postanowień tego dokumentu powinna być realizowana edukacja ekologiczna na obszarach jednostek samorządowych.

7.2. POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

Edukacja środowiskowa (edukacja ekologiczna) jest koncepcją kształcenia i wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego

118

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 118 zgodnie z hasłem „myśleć globalnie, działać lokalnie” . Ważnym elementem jest łączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczną oraz działaniami praktycznymi. Obejmuje ona przedstawianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Musi docierać do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W związku z tym ważne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywać informację ekologiczną. Uwzględniając konieczne zróżnicowanie form i treści przekazu, można przyjąć podział mieszkańców na pięć głównych grup, do których trafiać będą odpowiednio przygotowane formy edukacyjne: ● pracownicy samorządowi gminy i pracownicy urzędów; ● nauczyciele; ● dzieci i młodzież; ● dorośli mieszkańcy; ● przedsiębiorcy działający na terenie gminy.

Przewidziany do realizacji program edukacji ekologicznej powinien zawierać następujące zagadnienia: - potrzebę edukacji ekologicznej, - przedstawianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska, a zwłaszcza gospodarki odpadami, - znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywać informację ekologiczną, - zróżnicowanie form i treści przekazu (sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społeczeństwa), - podział mieszkańców na grupy, do których trafiać będą odpowiednio przygotowane formy edukacyjne (np. pracowników samorządowych gminy, dziennikarzy i nauczycieli, dzieci i młodzież, dorosłych mieszkańców oraz przedsiębiorców). Należy równocześnie wyznaczyć cele i efekty , jakie ma przynieść prowadzona akcja edukacyjno-informacyjna. Są nimi przede wszystkim: 1. Ograniczenie zanieczyszczania wód - poprawa jakości wód; 2. Dające się zmierzyć, ograniczenie masy odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa domowe, a tym samym wydłużenie okresu wykorzystania składowisk odpadów; 3. Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza; 4. Poprawa stanu zieleni (parki, lasy);

119

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 119 5. Powstanie trwałych grup mieszkańców, współpracujących z samorządem lokalnym, podejmujących nowe wyzwania w zakresie edukacji ekologicznej; 6. Zwiększenie sprzyjającego nastawienia społeczności lokalnej do ochrony środowiska.

Właściwie opracowany Program edukacji ekologicznej powinien również uwzględniać nakłady finansowe oraz możliwości finansowania zadań edukacyjnych przewidzianych harmonogramem programu.

Istotna jest również spójność tego programu z założeniami programów edukacyjnych wyższych szczebli (powiatowym i wojewódzkim).

Należy wspomnieć, iż gmina Stare Pole realizuje zadania w zakresie edukacji ekologicznej. Z roku na rok na terenie gminy powiększa się ilość pojemników służących do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych. Edukacja ekologiczna prowadzona jest głównie wśród dzieci i młodzieży w ramach zajęć szkolnych. Formami edukacji są różnego rodzaju konkursy, wycieczki i wyjazdy edukacyjne, rajdy rowerowe, akcje np. sprzątanie świata. Uczniowie prowadzą również zbiórkę zużytych baterii (w oparciu o umowę z Organizacją Odzysku REBA S.A.). Edukacja wśród dorosłych prowadzona jest głównie poprzez informacje zamieszczane w lokalnym biuletynie. Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku organizuje szkolenia i konferencje skierowane głównie do rolników z zakresu dostosowania gospodarstw do standardów Unijnych, technik ochrony roślin, możliwości pozyskania energii odnawialnej z zasobów naturalnych. Ponadto na tablicach ogłoszeń oraz stronie internetowej gminy przedstawiane są aktualne informacje m. in. na temat problematyki gospodarki odpadami niebezpiecznymi (usuwanie odpadów zawierających azbest). Prowadzenie tego typu działań stymuluje rozwój świadomości ekologicznej wśród mieszkańców całej gminy, a ponadto uczy postaw zgodnych z duchem zrównoważonego rozwoju. Dla gminy Stare Pole powinna być opracowana Koncepcja Edukacji Ekologicznej. Dodatkowo dla wygody mieszkańców, potrzeby szybkiego i sprawnego przekazywania informacji proponuje się opracowanie specjalnego modułu internetowego (edukacyjnego) na gminnej stronie internetowej pn.: Gminny Serwis Ekologiczno- Informacyjny . Serwis ten zawierałby informacje przydatne dla mieszkańców gminy i regionu w zakresie

120

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 120 obowiązków mieszkańców, odnośnie gospodarki odpadami i prawidłowego gospodarowania nimi. Gminne jednostki ochrony środowiska powinny również współpracować z Powiatem w zakresie kształtowania świadomości ekologicznej mieszkańców gminy. W tym celu Gmina powinna stworzyć Gminne Centrum Edukacji Ekologicznej. Jednostka ta byłaby odpowiedzialna za wprowadzanie i monitorowanie informacji internetowych dla mieszkańców gminy oraz dostosowywałaby pakiet edukacyjny dla mieszkańców względem ich potrzeb. (np. wprowadzanie informacji na temat obowiązków unieszkodliwiania odpadów azbestowych przez mieszkańców gminy). Zadaniem GCEE byłoby podjęcie kompleksowych działań edukacyjnych w zakresie ekologii wśród dzieci, młodzieży, mieszkańców i przedsiębiorców z terenu gminy Stare Pole. Przyczyniłoby się to w znaczącym stopniu do polepszenia standardu i jakości życia każdego mieszkańca gminy, jak również poprawy stanu środowiska przyrodniczego gminy.

VIII. SYSTEM FINANSOWANIA

8.1. KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE PROGRAMY PROMUJĄCE ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY, INTEGRACJĘ I WSPÓŁPRACĘ MIĘDZYNARODOWĄ

Po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej zrodziły się dla naszego kraju nowe możliwości i szanse na lepszy rozwój gospodarczy zgodny z ideą ekorozwoju. Uzyskanie funduszy pochodzących ze źródeł unijnych bądź innych organizacji międzynarodowych jest obecnie możliwe poprzez przystępowanie zainteresowanych stron do konkretnych programów i projektów. W obecnych warunkach gospodarczych kraju, są to często jedyne źródła finansowania i realizacji inwestycji. Bardzo ważnym jest by władze lokalne podejmowały próby uzyskania tych funduszy, a tym samym wykorzystały szansę na rozwój zrównoważony swojego regionu i polepszenie w nim warunków życia ludności. Poniżej przedstawiono wybrane programy dotyczące działań w zakresie ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, dzięki którym możliwe jest uzyskanie środków na konkretne projekty rozwojowe.

121

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 121 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (2007 - 2013)

Głównym celem programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska przyrodniczego, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Źródłem finansowania projektów mają być środki Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wzrost atrakcyjności Polski i regionów będzie osiągnięty dzięki inwestycjom w sześciu obszarach - transportu, środowiska, energetyki, kultury, ochrony zdrowia i szkolnictwa wyższego - poprzez realizację następujących celów szczegółowych programu: 1. Budowa infrastruktury zapewniającej, że rozwój gospodarczy Polski będzie dokonywał się przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego. 2. Zwiększenie dostępności głównych ośrodków gospodarczych w Polsce poprzez powiązanie ich siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz alternatywnych wobec transportu drogowego środków transportu. 3. Zapewnienie długookresowego bezpieczeństwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikację dostaw, zmniejszenie energochłonności gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii. 4. Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim dla zwiększenia atrakcyjności Polski. 5. Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia zasobów pracy. 6. Rozwój nowoczesnych ośrodków akademickich, w tym kształcących specjalistów w zakresie nowoczesnych technologii.

Do głównych priorytetów POIiŚ zalicza się:

I. Gospodarkę wodno - ściekowa II. Gospodarkę odpadami i ochronę powierzchni ziemi III. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska IV. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska V. Ochronę przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych VI. Drogową i lotniczą sieć TEN-T VII. Transport przyjazny środowisku VIII. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe

122

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 122 IX. Infrastrukturę energetyczną przyjazna środowisku i efektywność energetyczną X. Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii XI. Kulturę i dziedzictwo kulturowe XII. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawę efektywności systemu ochrony zdrowia XIII. Infrastrukturę szkolnictwa wyższego

Program Operacyjny Europa Środkowa

Jednym z najważniejszych priorytetów programu, który w szczególny sposób porusza aspekt środowiskowy jest priorytet 3 - Odpowiedzialne korzystanie ze środowiska . Priorytet ten wspierać będzie wykorzystanie źródeł energii odnawialnej oraz wzrost efektywności energetycznej na przestrzeni obszaru współpracy. Obszarami interwencji omawianego priorytetu są: ● Rozwój środowiska wysokiej jakości poprzez zarządzanie naturalnymi zasobami i dziedzictwem. ● Redukcja ryzyka i wpływu zagrożeń naturalnych i wywołanych działalnością człowieka ● Wspieranie wykorzystywania źródeł energii odnawialnej i zwiększania efektywności energetycznej. ● Wspieranie ekologicznych (przyjaznych środowisku) technologii i działań. Podstawowymi grupami docelowymi są wszyscy krajowi, regionalni, lokalni decydenci oraz instytucje działające w obszarze środowiska, zarządzania zasobami

123

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 123 naturalnymi, gospodarki wodnej, zarządzania zagrożeniami środowiskowymi, efektywności energetycznej takie jak: władze lokalne i regionalne, środowiskowe grupy interesu, stowarzyszenia środowiskowe, instytuty stosowanych badań środowiskowych, stowarzyszenia, dostawcy energii, jak i wszystkie grupy obywateli i ich przedstawiciele działający w danym obszarze interwencji.

Program Unii Europejskiej Inteligentna Energia dla Europy (IEE)

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (2007-2013)

Program ma na celu: 1. Poprawę konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; 2. Poprawę środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; 3. Poprawę jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej;

Program INTERREG IVC

124

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 124 Program INTERREG IVC jest finansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR). Program opiera się na dwóch priorytetach tematycznych powiązanych z agendami z Lizbony i Gothenburga, z których najważniejszym w analizowanym aspekcie jest priorytet 2 - Środowisko naturalne i zapobieganie ryzyku. Do głównych zagadnień zawartych w tym priorytecie należą: ● Ryzyko naturalne i technologiczne, ● Gospodarka wodna, ● Gospodarka odpadami, ● Różnorodność biologiczna i zachowanie dziedzictwa naturalnego, ● Energia i zrównoważony transport, ● Dziedzictwo kulturowe i krajobraz.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego (2007 - 2013)

Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego (RPO WP) jest jednym z instrumentów realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007 -2013 (NSRO). RPO WP został przygotowany w celu wykorzystania środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Konwergencja” polityki spójności Unii Europejskiej. Rolę Instytucji Zarządzającej RPO WP pełni Zarząd Województwa Pomorskiego. RPO WP stanowi największy w historii, skoordynowany, wieloletni i ustabilizowany finansowo program przedsięwzięć rozwojowych w województwie pomorskim. Jego celem strategicznym jest: „poprawa konkurencyjności gospodarczej, spójności społecznej i dostępności przestrzennej województwa przy zrównoważonym wykorzystaniu specyficznych cech potencjału gospodarczego i kulturowego regionu oraz przy pełnym poszanowaniu jego zasobów przyrodniczych” . Wszelkie założenia programu zostały zawarte w opracowanym dokumencie: „Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego na lata 2007 - 2013” przyjętym przez Zarząd Województwa Pomorskiego w dniu 2 października 2007 r.

Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Innym źródłem finansowania zadań w zakresie gospodarki odpadami, gospodarki wodno-ściekowej i szeroko rozumianej ochrony i kształtowania środowiska

125

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 125 przyrodniczego na terenie gminy Stare Pole i całego kraju są Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wśród których wyróżniamy: ● Narodowy FOŚiGW, ● Wojewódzki FOŚiGW.

Szczególną uwagę samorządu lokalnego gminy Stare Pole powinny zwrócić programy dotyczące problemu gospodarki odpadami oraz gospodarki wodno - ściekowej. Opracowanie w tym zakresie konkretnego projektu inwestycyjnego dla gminy w ramach jednego z tych programów jest szansą na uzyskanie środków i faktyczną realizację projektu.

Działania w zakresie poprawy warunków środowiska przyrodniczego, efektywności energetycznej oraz stanu infrastruktury technicznej gminy Stare Pole, przy założeniu rozwoju zrównoważonego, powinny być jednym z głównych celów strategicznych gminy, których osiągnięcie staje się możliwe m.in. dzięki wykorzystaniu środków oferowanych przez powyższe programy i fundusze. Jest jeszcze wiele innych źródeł finansowania inwestycji, jednak Gmina każdorazowo i indywidualnie powinna dopasować system możliwości finansowania danej inwestycji i przedsięwzięcia.

IX. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA GMINNEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI

9.1. ZARZĄDZANIE PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI

Zadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku określa ustawa z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2005 r., Nr 236, poz. 2008 ze zm.). Jako zadanie własne gminy, należy m.in. zapewnienie czystości i porządku na swoim terenie oraz tworzenie warunków niezbędnych do ich utrzymania (art. 3.2.). Niniejsze zadania gmina Stare Pole powinna realizować na podstawie Gminnego Planu Gospodarki Odpadami. Warunkiem realizacji GPGO jest ustalenie systemu zarządzania tym planem. Zarządzanie planem odbywa się z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarządzania zgodne z kompetencjami i obowiązkami podmiotów zarządzających.

126

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 126 Całościowe zarządzanie gospodarką odpadami będzie odbywać się na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego są jeszcze szczeble: wojewódzki i powiatowy, a także szczeble jednostek organizacyjnych, obejmujących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska. Kompetencje powiatu i województwa dotyczą głównie zadań kontrolnych i formalnych między innymi wydawanie i opiniowanie decyzji na wytwarzanie odpadów, transport odpadów itp. Na trochę innych zasadach odbywa się zarządzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska. Kierują się one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, choć od jakiegoś czasu uwzględniają one także głos opinii społecznej. Na tym szczeblu zarządzanie gospodarką odpadami odbywa się przez: ● dotrzymywanie wymagań stawianych przez przepisy prawa, ● porządkowanie technologii i reżimów obsługi urządzeń, ● modernizacje stosowanych technologii, ● eliminowanie technologii uciążliwych dla środowiska, ● instalowanie urządzeń chroniących środowisko, ● stałą kontrolę zanieczyszczeń. Instytucje działające w ramach administracji, a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa mają głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez: ● racjonalne planowanie przestrzenne, ● kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, ● porządkowanie działalności związanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, ● instalowanie urządzeń ochrony środowiska. Instrumenty służące do zarządzania planem gospodarki odpadami wynikają z obowiązujących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody , o odpadach itp.) i można je podzielić na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne.

9.1.1. Instrumenty prawne

Do instrumentów prawnych z zakresu gospodarki odpadami zaliczamy przede wszystkim decyzje i zezwolenia, w tym: ● zezwolenia na zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, ● pozwolenia zintegrowane,

127

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 127 ● decyzje zatwierdzające programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi, ● decyzje zatwierdzające instrukcje eksploatacji składowisk oraz ich zamknięcia, ● raporty o oddziaływaniu na środowisko planowanych czy istniejących inwestycji, ● opinie dotyczące planów gospodarki odpadami. Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring, czyli pomiar stanu środowiska. Prowadzony on jest między innymi jako badania jakości środowiska. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych jako obowiązujących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czynią je instrumentem o znaczeniu prawnym. Dotyczy to szczególnie obowiązujących zasad monitoringu składowisk odpadów zarówno w czasie ich eksploatacji jak i po zamknięciu i rekultywacji.

9.1.2. Instrumenty finansowe

Do instrumentów finansowych zaliczamy: ● administracyjne kary pieniężne, ● odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna, ● opłaty za korzystanie ze środowiska - za emisje zanieczyszczeń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, ● kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska.

9.1.3. Instrumenty społeczne

Wśród instrumentów społecznych jako najważniejszy należy wymienić współdziałanie. Uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne są ważnym elementem skutecznego zarządzania opartego o zasady zrównoważonego rozwoju. Można je podzielić na: ● narzędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie się poprzez działanie”. Można w nich wyróżnić dwie kategorie dotyczące: - działań samorządów (dokształcanie profesjonalne i system szkoleń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), - powiązań między władzami samorządowymi, a społeczeństwem (udział społeczeństwa w zarządzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomości ekologicznej - kampanie edukacyjne).

128

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 128 ● narzędzia dla formułowania, integrowania i wdrożenia polityk środowiskowych: - środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, - strategie i plany działań, - systemy zarządzania środowiskiem, -ocena wpływu na środowisko, - ocena strategii środowiskowych. ● narzędzia włączające mechanizmy rynkowe w realizacje zrównoważonego rozwoju: - opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), - regulacje cenowe, - regulacje użytkowania, oceny inwestycji, - środowiskowe zalecenia dla budżetowania, - kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych. ● narzędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównoważonego rozwoju: - wskaźniki równowagi środowiskowej, - ustalenie wyraźnych celów operacyjnych, - monitorowanie skuteczności procesów zarządzania.

Kolejnym bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym pojęciem należy rozumieć różnorodne działania, które zmierzają do kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstawą jest tu rzetelne i ciągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie się władz samorządów lokalnych ze społeczeństwem na drodze podejmowanych działań inwestycyjnych. Niezbędne jest aby prowadzona komunikacja społeczna objęła swym zasięgiem wszystkie grupy społeczeństwa. Bardzo ważną sprawą jest właściwe, rzetelne i odpowiednio wcześniejsze informowanie tych mieszkańców, których planowane inwestycje będą dotyczyły w sposób bezpośredni (np. mieszkańców przy posesji, których zostanie zlokalizowany punkt gromadzenia surowców wtórnych). Nie może zaistnieć sytuacja, że o planowanych zamierzeniach dowiadują się oni z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajmą oni postawę negatywną (czasami nawet wrogą) w stosunku do planowanej inwestycji. Jak uczy doświadczenie wydłuża to lub nawet czasami uniemożliwia realizację planowanych celów.

129

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 129 Należy jednak pamiętać, że głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej będzie zmiana postaw (nawyków) społeczeństwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin życia tak, aby były one zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Z uwagi na specyfikę tego zagadnienia trzeba mieć świadomość, że będzie to proces wieloletni, co nie oznacza, że nie należy go prowadzić. Działania edukacyjne powinny być realizowane w różnych dziedzinach, różnych formach oraz na różnych poziomach, począwszy od szkół wszystkich stopni, a skończywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. W szczególności szkolenia ekologiczne powinny być organizowane dla: ● pracowników administracji; ● samorządów mieszkańców; ● nauczycieli szkół wszystkich szczebli; ● dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych. Edukacja i informacja z komunikacją są ze sobą ściśle powiązane, bowiem dobra i właściwa informacja potęguje proces edukacji.

9.1.4. Instrumenty strukturalne

Do instrumentów strukturalnych należą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z programami sektorowymi, a także program ochrony środowiska i to one wytyczają główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Nadrzędnymi dokumentami powinny być strategia rozwoju gminy oraz studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy jako dokumenty wytyczające główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Dokumenty te są bazą dla opracowania programów sektorowych. W programach tych powinny być uwzględnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla systemu gospodarki odpadami (przewidywane ilości i rodzaje odpadów związanych z planowanymi inwestycjami), a z drugiej wytyczono pewne ramy tego rozwoju, warunkowane troską o stan środowiska. Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie gminy wymaga podejmowania pewnych działań w określonych dziedzinach gospodarki jak i codziennego życia jego mieszkańców.

130

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 130 9.2. MONITOROWANIE PLANU GOSPODARKI ODPADAMI

9.2.1. Zasady monitoringu

W procesie wdrażania i realizacji podjętego Planu ważna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zadań w nim wyznaczonych z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów. Z tego względu ważne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie którego, będzie możliwe dokonanie oceny procesu wdrażania, jak i również będą mogły być dokonane ewentualne modyfikacje planu. Monitoring powinien być sprawowany w następujących zakresach: ● monitoring środowiska; ● monitoring planu; ● monitoring odczuć społecznych.

Monitoring środowiska - system kontroli środowiska, jest narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działań z zakresu gospodarki odpadami i może być traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najważniejszych kryteriów, na podstawie których, tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych są w znacznym stopniu dostępne jako wielkości mierzone w ramach istniejących systemów kontroli i monitoringu.

Monitoring planu - najważniejszym wskaźnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych zadań, które powinno się odbywać np.: co roku, na podstawie zestawienia planu działań przewidzianych do realizacji z postępem ich wdrożenia. W przypadku nie osiągnięcia zaplanowanych zamierzeń należy dokonać analizy sytuacji i poznać jej przyczyny. Powodem mogą być np. brak czasu, pieniędzy, zasobów ludzkich lub też zmiana kolejności przewidzianych w programie zadań priorytetowych.

Monitoring odczuć społecznych - jest on sprawowany na podstawie badań opinii społecznej i specjalistycznych opracowań służących jakościowej ocenie udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a także ocenie odbioru przez społeczeństwo efektów planu, między innymi przez ilość i jakość interwencji zgłaszanych do powiatowych władz środowiskowych.

131

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 131 9.2.2. Wskaźniki monitorowania efektywności

Najbardziej miarodajną oceną efektywności wprowadzanych na podstawie planu zmian w gospodarce odpadami jest stosowanie łatwo mierzalnych wskaźników. Do wskaźników tych można zaliczyć przede wszystkim: ● masa (objętość) wytworzonych na terenie gminy odpadów - Mg/r (m3 /r), ● udział wytworzonych odpadów z poszczególnych źródeł - %, ● wagowy wskaźnik nagromadzenia odpadów przypadający na 1 mieszkańca gminy - kg/M/r, ● udział odpadów poddawanych procesom odzysku i unieszkodliwiania - %, ● wskaźniki odzysku (recyklingu) poszczególnych frakcji odpadów np. tworzyw sztucznych, szkła, odpadów organicznych itp. - Mg/r lub %. Poniżej znajduje się tabela, która zawierają przykładowy zakres danych jaki może wchodzić w skład wskaźników monitorowania realizacji PGO. Zostały one opracowane na podstawie „Wytycznych oraz wzoru sprawozdania z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami” opracowanych przez Województwo Pomorskie.

Zestawienie wskaźników realizacji gminnego planu gospodarki odpadami

Wartość Przewidywana Osiągnięta wskaźnika wartość wartość Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka dla roku wskaźnika na wskaźnika na bazowego koniec roku koniec roku Odpady komunalne 1. Masa zebranych odpadów komunalnych – ogółem Mg 2. Masa odpadów komunalnych zebranych selektywnie Mg Odsetek mieszkańców objętych zorganizowanym systemem 3. % zbierania odpadów komunalnych 4. Odsetek mieszkańców objętych selektywnym odbieraniem odpadów % 5. Masa zebranych odpadów ulegających biodegradacji Mg Masa odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 6. Mg składowanych na składowiskach odpadów Odsetek gospodarstw domowych uczestniczących w selektywnym 7. % zbieraniu komunalnych odpadów niebezpiecznych Masa zebranych odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów 8. Mg komunalnych Odsetek gospodarstw domowych uczestniczących w selektywnym 9. % zbieraniu odpadów wielkogabarytowych

132

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 132 Zestawienie wskaźników realizacji gminnego planu gospodarki odpadami

Wartość Przewidywana Osiągnięta wskaźnika wartość wartość Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka dla roku wskaźnika na wskaźnika na bazowego koniec roku koniec roku 10. Masa zebranych odpadów wielkogabarytowych Mg Odsetek gospodarstw domowych uczestniczących w selektywnym 11. % zbieraniu odpadów opakowaniowych 12. Masa zebranych odpadów opakowaniowych łącznie Mg 13. Masa zebranych selektywnie odpadów z tworzyw sztucznych Mg 14. Masa zebranych selektywnie odpadów z papieru i tektury Mg 15. Masa zebranych selektywnie odpadów ze szkła Mg 16. Masa składowanych odpadów komunalnych Mg 17. Odsetek składowanych odpadów komunalnych % Liczba czynnych składowisk odpadów, na których składowane są 18. szt. odpady komunalne – ogółem Pozostała do wypełnienia pojemność składowisk odpadów, na 19. Mg których są składowane odpady komunalne – ogółem liczba/ Liczba i przepustowość istniejących sortowni odpadów 20. tys. surowcowych ton/rok liczba/ Liczba i przepustowość istniejących sortowni odpadów 21. tys. zmieszanych ton/rok liczba/ Liczba i przepustowość istniejących kompostowni odpadów 22. tys. i innych instalacji mechaniczno – biologicznych ton/rok liczba/ Liczba i przepustowość instalacji do demontażu odpadów 23. tys. wielkogabarytowych ton/rok Masa odzyskanych i/lub unieszkodliwianych odpadów 24. Mg ulegających biodegradacji (poza składowaniem) Udział odpadów komunalnych składowanych w odniesieniu do 25. % odpadów wytworzonych Odpady niebezpieczne 26. Masa wytworzonych odpadów niebezpiecznych Mg Odsetek wytworzonych odpadów niebezpiecznych poddanych 27. % termicznemu przekształceniu Odsetek wytworzonych odpadów niebezpiecznych 28. % unieszkodliwionych poza składowaniem

133

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 133 Zestawienie wskaźników realizacji gminnego planu gospodarki odpadami

Wartość Przewidywana Osiągnięta wskaźnika wartość wartość Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka dla roku wskaźnika na wskaźnika na bazowego koniec roku koniec roku Liczba funkcjonujących gminnych punktów zbierania odpadów 29. szt. niebezpiecznych 30. Masa wytwarzanych odpadów medycznych i weterynaryjnych Mg Liczba i przepustowość funkcjonujących instalacji do termicznego 31. Mg przekształcania odpadów medycznych i weterynaryjnych 32. Masa wytworzonych olejów odpadowych Mg 33. Masa poddanych procesom odzysku olejów odpadowych Mg 34. Masa poddanych procesom unieszkodliwionych olejów odpadowych Mg 35. Masa pozostałych do zlikwidowania urządzeń zawierających PCB Mg Masa zinwentaryzowanych wyrobów zawierających azbest - do 36. Mg usunięcia i unieszkodliwienia Masa zebranych selektywnie zużytych przenośnych baterii 37. Mg i akumulatorów 38. Liczba zinwentaryzowanych mogilników pozostałych do likwidacji szt. Masa szacunkowa przeterminowanych pestycydów zawartych 39. Mg w pozostałych do likwidacji zinwentaryzowanych mogilnikach Masa zebranego zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na Kg/ 40. mieszkańca mieszk. Masa odzyskanych lub unieszkodliwionych odpadów ze sprzętu 41. Mg elektrycznego i elektronicznego 42. Liczba punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji szt. 43. Liczba stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji szt. 44. Masa zebranych pojazdów wycofanych z eksploatacji Mg Komunalne osady ściekowe 45. Masa wytworzonych komunalnych osadów ściekowych Mg s.m. Odsetek wytworzonych komunalnych osadów ściekowych poddanych 46. % przetwarzaniu metodami biologicznymi Odsetek wytworzonych komunalnych osadów ściekowych poddanych 47. % przetwarzaniu metodami termicznymi Odsetek wytworzonych komunalnych osadów ściekowych 48. % bezpośrednio wykorzystywanych w rolnictwie

134

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 134 Zestawienie wskaźników realizacji gminnego planu gospodarki odpadami

Wartość Przewidywana Osiągnięta wskaźnika wartość wartość Lp. Nazwa wskaźnika Jednostka dla roku wskaźnika na wskaźnika na bazowego koniec roku koniec roku Odsetek wytworzonych komunalnych osadów ściekowych 49. % bezpośrednio wykorzystywanych w innych zastosowaniach Odsetek wytworzonych komunalnych osadów ściekowych 50. % składowanych bez przetworzenia na składowiskach odpadów Ocena wyników realizacji planu według przytoczonych powyżej wskaźników powinna zawsze odnosić się do tej samej jednostki czasowej np. rok. Osiągnięte wartości wskaźników powinny być porównywane z zakładanymi w planie na dany okres oraz osiągniętymi w poprzednich okresach.

9.2.3. Monitorowanie założonych efektów ekologicznych

W ocenie postępu wdrażania planu gospodarki odpadami oraz jego faktycznego wpływu na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie założonych efektów ekologicznych, jakie powinna przynieść realizacja wyznaczonych celów. W efekcie realizacji wyznaczonych dla gminy Stare Pole celów ekologicznych powinno uzyskać się zakładane efekty ekologiczne:

TABELA 28. Zakładane efekty działań proponowanych w planie gospodarki odpadami dla Gminy Stare Pole

Proponowane działania Zakładany efekty Bezpośrednie Pośrednie Zmiana profilu produkcji <> Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów <> Zmniejszenie zapotrzebowania na instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów – zmniejszenie odpadowości <> Zmniejszenie zapotrzebowania na nośniki energii <> Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, wód i gleby i materiałochłonności <> Zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowisko <> Zmniejszenie zagrożenia dla zdrowia ludzi <> Ochrona terenu – zmniejszenie zapotrzebowania na teren pod > Rozwój prowadzonej <> Pozyskiwanie czystych surowców do przeróbki składowiska selektywnej zbiórki odpadów <> Poprawa estetyki gminy <> Zmniejszenie liczby dzikich wysypisk śmieci <> Zwiększenie zatrudnienia

135

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 135 <> Wydłużenie czasu eksploatacji wykorzystywanego <> Zmniejszenie materiałochłonności i energochłonności produkcji składowiska odpadów komunalnych > Odzysk <> Wykorzystanie kompostu w rolnictwie i do pielęgnacji terenów zielonych odpadów <> Zmniejszenie zapotrzebowania na surowce pierwotne <> Produkcja wyrobów z odpadów np. kompostu - <> Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców (odpady niebezpieczne) produkcja roślinna > Likwidacja <> Zmniejszenie zagrożenia dla zdrowia ludzi dzikich <> Poprawa estetyki gminy <> Zmniejszenie zagrożenia dla rozwoju fauny i flory wysypisk śmieci <> Zmniejszenie potencjalnych zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych > Prowadzenie <> Unikanie powstawania odpadów <> Ochrona środowiska przyrodniczego akcji <> Kreowanie ekologicznych zachowań edukacyjnej <> Właściwe postępowanie z odpadami <> Wzrost świadomości ekologicznej Źródło: Opracowanie własne

X. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PLANU NA ŚRODOWISKO

Planowane rozwiązania, przedstawione w poprzednich rozdziałach opracowania, mogą znacząco wpływać na stan środowiska przyrodniczego i rozwój gminy Stare Pole. W niniejszym rozdziale zawarto wnioski z przeprowadzonej analizy oddziaływania rozwiązań proponowanych w planie gospodarki odpadami na stan środowiska gminy Stare Pole. Należy zauważyć, iż przedstawione w planie rozwiązania, mają na celu poprawienie jakości i optymalizację funkcjonowania gospodarki odpadami na terenie gminy, zarówno w aspekcie rozwoju gospodarczego, ekonomicznego, społecznego i wreszcie w aspekcie ekologicznym. Plan gospodarki odpadami jest z założenia zbiorem działań i przedsięwzięć proekologicznych mających na celu poprawę sytuacji w środowisku gminy, a nawet regionu.

136

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 136 Odpady komunalne, opakowaniowe, osady ściekowe Stopniowe wprowadzanie zaproponowanych w planie działań w zakresie zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych będzie korzystnie oddziaływać na stan środowiska przyrodniczego w gminie. Proponowane założenie dążenia do objęcia systemem zbiórki odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców gminy pozwoli na wyeliminowanie nielegalnego pozbywania się odpadów, co znacząco zminimalizuje pojawianie się dzikich wysypisk. Umożliwi to także prowadzenie monitoringu odbioru, transportu i unieszkodliwiania odpadów. Prawidłowości gospodarki odpadami na terenie gminy będą kontrolowane, co zwiększy bezpieczeństwo pod względem higienicznym i znacząco wpłynie na poprawę estetyki środowiska i jakości życia mieszkańców. Kontynuowanie i poszerzanie działań związanych z selektywną zbiórką odpadów, popartych wcześniejszymi pozytywnymi doświadczeniami, ograniczy ilości odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania na składowisku obsługującym gminę. Ma to szczególne znaczenie w kontekście wypełniania założeń Krajowego Planu Gospodarki Odpadami oraz dyrektyw unijnych, zakładających znaczne ograniczenie ilości odpadów trafiających na składowiska. System selektywnego gromadzenia poszczególnych frakcji odpadów pozwoli na zwiększenie ilości odpadów odzyskiwanych poprzez recykling materiałowy. Pośrednim skutkiem takich działań będzie zmniejszenie zapotrzebowania na surowce w gospodarce, co będzie przyczyniać się do ochrony zasobów środowiska naturalnego. Szczególnie ważną kwestią jest selektywne gromadzenie i odzysk odpadów ulegających biodegradacji. Zaproponowane w planie założenia systemu zbiórki, transportu i odzysku tego rodzaju odpadów pozwolą na bezpieczne dla środowiska ich zagospodarowanie i ponowne wykorzystanie w postaci kompostu (nawozu organicznego). Dotyczy to również osadów ściekowych ze zbiorczych oczyszczalni ścieków oraz z przydomowych oczyszczalni ścieków. Działania takie w dłuższej perspektywie czasowej mogą korzystnie wpływać na stan jakości gleb, ogródków przydomowych, a także terenów rolniczych na terenie gminy, zasilając je w składniki organiczne. Wykorzystywanie kompostu zmniejszy także zapotrzebowanie na nawozy sztuczne, a tym samym pośrednio może wpływać na stan wód podziemnych i powierzchniowych (zmniejszenie zawartości azotu). Takie rozwiązanie zmniejszy ilość odpadów ulegających biodegradacji trafiających na składowisko odpadów wraz z odpadami zmieszanymi. To pozwoli również zmniejszyć emisję gazów powstających w wyniku beztlenowego rozkładu tych odpadów, w szczególności emisję metanu. Zmniejszenie ilości biodegradowalnych, organicznych odpadów na składowisku

137

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 137 znacznie ograniczy liczebność gryzoni i ptactwa, a tym samym zmniejszy zagrożenie przenoszonych przez nie groźnych chorób.

Odpady niebezpieczne W przypadku odpadów niebezpiecznych najważniejszym działaniem, zapewniającym ograniczenie negatywnego oddziaływania tego rodzaju odpadów na środowisko, jest kontrolowanie sposobów postępowania z powstającymi odpadami. Kontrola ta powinna obejmować całą „drogę” danego odpadu - od miejsca jego wytworzenia, poprzez zbiórkę i transport do miejsca jego odzysku lub unieszkodliwienia. Zagwarantowanie właściwego postępowania z odpadami niebezpiecznymi spowoduje wyeliminowanie zagrożeń, jakie mogą spowodować w środowisku substancje znajdujące się w odpadach niebezpiecznych. Ważnym zagadnieniem w kwestii ochrony środowiska jest dalszy rozwój obecnego systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych (np. baterie) oraz stworzenie na terenie gminy pełnego systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w odpadach komunalnych (w tym lekarstw, elektroodpadów). Stworzenie osobnej linii odbioru odpadów niebezpiecznych pozwoli na wyeliminowanie deponowania ich na składowisku odpadów komunalnych, co przyczyni się do zmniejszenia oddziaływania składowiska na środowisko przyrodnicze.

Plan gospodarki odpadami gminy Stare Pole został sporządzony na podstawie dokładnej analizy obecnego stanu gospodarki odpadami w gminie. Jest wynikiem wielu rozmów z mieszkańcami gminy, pracownikami Urzędu Gminy zwłaszcza z pracownikiem koordynującym ten projekt z ramienia Gminy, pracownikami firm świadczących usługi odbioru i wywozu odpadów z terenu gminy, oraz innymi jednostkami, odpowiedzialnymi za prawidłowe funkcjonowanie gospodarki odpadami. Do opracowania harmonogramu dalszych działań wykonano bardzo szczegółową ocenę obecnego stanu środowiska, analizę współczesnych zagrożeń i możliwości ich rozwiązania jak również kierunki rozwoju gminy. Uwzględniono także finansowe i pozafinansowe możliwości gminy, aby plan mógł być zrealizowany w całości. W celu możliwości współdziałania gminy z innymi jednostkami w regionie, plan nawiązuje do projektu planu gospodarki odpadami na szczeblu wojewódzkim i powiatowym, jak również wysuwa własne propozycje, ponadgminnej współpracy w tej dziedzinie. Poszczególne propozycje zmian dotyczących systemu gromadzenia, zbiórki, transportu i unieszkodliwiania odpadów stałych są oparte na obecnie najbardziej uznanych systemach zagospodarowania odpadów. Stopniowa i konsekwentna realizacja przedstawionych w harmonogramie realizacyjnym planu celów

138

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 138 i zadań w zakresie gospodarki odpadami, doprowadzi do ograniczenia istniejących zagrożeń wynikających z niedoskonałości obecnego systemu gospodarowania. Wymagać będzie ona nakładu sił i środków finansowych oraz stałego monitoringu bieżących potrzeb jej dostosowywania do zmieniających się warunków społecznych i gospodarczych. Z pewnością kierunek zmian ujętych w tak przygotowanym harmonogramie realizacyjnym Planu, przy założeniu jego konsekwentnej realizacji, gwarantuje znaczącą poprawę warunków środowiskowych, bytowych, higienicznych, estetycznych, a także gospodarczych gminy Stare Pole.

XI. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

Obowiązek sporządzenia Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami, nakłada na wójtów i burmistrzów gmin Ustawa o odpadach (art. 14 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.). Ust. 14, art. 14 wyżej wymienionej ustawy mówi, że: Plany Gospodarki Odpadami podlegają aktualizacji nie rzadziej, niż co 4 lata.

139

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 139 - wytyczeniem celów w zakresie gospodarki odpadami; - określeniem działań zmierzających do poprawy sytuacji prowadzenia gospodarki odpadami na terenie gminy; - wytyczenie konkretnych przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami i określenie harmonogramu ich realizacji; - określenie możliwych sposobów finansowania, założonych celów i zadań; - określenie sposobów monitoringu pozwalającego na ocenę realizacji założonego Planu Gospodarki Odpadami.

Celem Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami jest przedstawienie wytycznych do racjonalnych działań programowych na dalsze lata i polepszenie efektywności istniejącego już systemu gospodarki odpadami na terenie gminy. Zawarte w nim rozwiązania organizacyjne oraz logistyczno - techniczne przyczynią się do właściwego, zgodnego z wymogami ochrony środowiska, zagospodarowania powstających odpadów. Najpilniejszymi do rozwiązania kwestiami w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami są: ● Dalsza współpraca z gminami wytyczonymi do działania w zakresie gospodarki odpadami w oparciu o „Regionalny System Organizacji, Zbierania i Unieszkodliwiania Odpadów Tczew” w celu zapewnienia instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla Gminy Stare Pole; ● Zamknięcie i rekultywacja składowiska odpadów komunalnych w m. Szaleniec, na terenie gminy Stare Pole; ● Rozbudowa systemu zbiórki zmieszanych odpadów komunalnych - objęcie systemem 100 % mieszkańców; ● rozbudowa systemu selektywnej zbiórki odpadów: - objęcie nim wszystkich wytwórców odpadów - mieszkańcy, podmioty gospodarcze, - budowa systemu selektywnej zbiórki odpadów - odpady opakowaniowe, odpady wielkogabarytowe, itp.; ● zapewnienie właściwego odzysku i unieszkodliwiania selektywnie zebranych odpadów; ● Dalsza realizacja „Programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Stare Pole” sporządzonego w listopadzie 2007 r. i przyjętego uchwałą Rady Gminy w dniu 18 grudnia 2007 r. (uchwała nr X/78/2007);

140

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 140 ● wdrażanie programowych zmian w gospodarce odpadami, poprzez akcje informacyjno - edukacyjne oraz propagowanie właściwych rozwiązań ekologicznych społeczeństwu gminnemu (mieszkańcy, instytucje, podmioty gospodarcze).

Gmina Stare Pole ma charakter typowo rolniczy, posiada status gminy wiejskiej, a zamieszkują ją obecnie 4701 osoby (dane z dnia 31.12.2008 r.). Sieć osadnicza gminy obejmuje 16 miejscowości wiejskich.

Z terenu gminy Stare Pole podmioty zajmujące się zbieraniem i transportem odpadów komunalnych od jej mieszkańców zebrały w roku 2008 łącznie 399,3 Mg odpadów komunalnych - zmieszanych. Około 21 % tej masy ( 82,263 Mg ) stanowiły odpady wytworzone przez firmy i instytucje publiczne, pozostała ilość odpadów, tj. 79 % (317,037 Mg) wytworzona była w gospodarstwach domowych na terenie gminy.

Poniższe analizy uwzględniają łącznie masę odpadów komunalnych wytworzonych przez gospodarstwa domowe i podmioty gospodarcze. Na podstawie obliczeń szacunkowych stwierdzono, że systemem zbiórki odpadów komunalnych objętych jest około 86 % mieszkańców gminy Stare Pole. Z danych obliczeniowych wynika co następuje: ● 1 mieszkaniec gminy Stare Pole wytwarza ok. 67 kg zmieszanych odpadów komunalnych na rok; ● 1 mieszkaniec gminy Stare Pole wytwarza ok. 75 kg odpadów komunalnych na rok (łącznie z odpadami zbieranymi selektywnie). W 2007 i w 2008 roku na terenie gminy Stare Pole działały 2 podmioty zajmujące się odbiorem odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości: ● Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „COMPLEX” z Nowego Stawu; ● Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Malborku Sp. z o.o.

Obydwie firmy zajmują się także opróżnianiem pojemników do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych zlokalizowanych w różnych miejscowościach gminy.

Poniższa tabela przedstawia szczegółowe dane dotyczące masy wytworzonych odpadów komunalnych na terenie gminy Stare Pole w 2008 roku.

141

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 141 TABELA 29. Ilość odebranych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych z terenu gminy Stare Pole przez poszczególne firmy z uwzględnieniem współczynnika wagowego na 1 mieszkańca.

Masa Podmiot odbierający wytworzonych Litraż Liczba Wskaźnik Lp. odpady odpadów [litry] mieszkańców Mg/M k/rok [Mg/rok] 1 ZGKiM Malbork 292,626 3 299 520 4 701 0,067 2 COMPLEX z Nowego Stawu 24,411 275 248

RAZEM GMINA STARE POLE 317,037 3 578 456

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z ZGKiM w Malborku Sp. z o.o. za 2008 rok oraz Urzędu Gminy.

Podmioty działające na terenie gminy obsługują teren pod względem odbioru wysortowanych odpadów wtórnych (tworzywo sztuczne oraz szkło). W 2008 roku firmy z ustawionych 57 pojemników na odpady wtórne odebrały łącznie 22,9 Mg odpadów. W roku 2007 selektywne zbieranie było na niższym poziomie bowiem selektywnie zebrano 10,57 Mg odpadów z tworzyw sztucznych i szkła. Selektywne zbieranie odpadów w gminie Stare Pole opiera się o funkcjonowanie w wybranych punktach miejscowości pojemników na szkło i tworzywa sztuczne.

TABELA 30. Rodzaje i ilości odpadów w Mg, zbieranych selektywnie z terenu gminy Stare Pole w latach 2007 – 2008

Rodzaj odpadów 2007 2008 Tworzywo sztuczne 3,57 11,3 Szkło ogółem (razem białe i kolorowe) 7,0 8,8 Makulatura 0,0 2,8 SUMA [Mg] 10,57 22,9 Źródło: Urząd Gminy Stare Pole

Ponadto firmy świadczące usługi w zakresie wywozu odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości umożliwiły mieszkańcom gminy oddanie selektywnie odpadów wielkogabarytowych, elektroodpadów oraz odpadów pobudowanych i remontowych. Tego typu odpady odbierane były na zgłoszenie mieszkańca lub w siedzibie firmy. W 2008 odebrano z terenu gminy w wyniku akcyjnej zbiórki 11,5 Mg odpadów wielkogabarytowych.

142

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 142 Na terenie gminy Stare Pole funkcjonuje czynna instalacja do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Jest to składowisko odpadów innych niż obojętne i niebezpieczne w miejscowości Szaleniec. Poza składowiskiem na terenie gminy nie występują instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów innego niż składowanie.

Właścicielem składowiska jest Gmina Stare Pole. Gmina Stare Pole jest również zarządzającym składowiskiem. Jest to składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne (IN) funkcjonujące od 1990 roku. Projektowana pojemność składowiska wynosi 31 038 tys. m3 . W roku 2006 zapełniona pojemność wynosiła 20 672 m3 . Do wykorzystania pozostało 10 366 m3 czyli 2 591,5 Mg (33 % pojemności całkowitej). W roku 2007 i 2008 na składowisko wywieziono łącznie 745,53 Mg odpadów komunalnych i 15 Mg osadów. Łącznie w latach 2007 i 2008 składowano 760,52 Mg odpadów. Pozostała do wykorzystania pojemność składowiska na koniec 2008 r. wynosi 1 830,98 Mg.

W ostatnich latach składowisko zostało doposażone i dostosowane do obowiązujących przepisów w celu kontynuacji składowania odpadów na instalacji. Gmina Stare Pole uczestniczy w projekcie „Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew”. Projekt zakłada m.in. rekultywację składowiska w Szaleńcu po roku 2011 - 2012. Gmina zadeklarowała udział własny w projekcie w wysokości 313 tys. zł. Rada Gminy Stare Pole Uchwałą Nr XII/107/2008 z 26.03.3008 r. wyraziła zgodę na wydzierżawienie w drodze bezprzetargowej, na okres 8 lat, składowiska w Szaleńcu. W dniu 27.03.2008 r. Gmina podpisała umowę na dzierżawę składowiska odpadów w Szaleńcu przez Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. w Tczewie. Dzierżawca będzie prowadził rekultywację składowiska po jego zamknięciu. Zgodnie z zapisami wojewódzkiego planu gospodarki odpadami składowisko odpadów komunalnych w Szaleńcu przewidziane jest do funkcjonowania do czasu uruchomienia ZZO Rokitki. We wcześniejszych zamierzeniach składowisko miało zostać zamknięte w terminie do 31.12.2009 r. Według sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami gminy Stare Pole za lata 2007 - 2008 ze względu na nie wykorzystaną pojemność składowiska oraz opóźnienia w uruchomieniu Regionalnego Systemu Gospodarki Odpadami w Tczewie, korzystanie ze składowiska planuje się do roku 2012.

143

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 143 Po tym terminie oraz po uruchomieniu Zakładu Zagospodarowania odpadów w Rokitkach składowisko zostanie zamknięte, a odpady z terenu gminy będą kierowane na składowisko w Tczewie (przy ul. Rokickiej), czyli do ZZO Rokitki - zgodnie z założeniami Regionalnego Systemu Zagospodarowania Odpadów Tczew.

Odpady zebrane z terenu gminy Stare Pole obecnie deponowane są na dwóch składowiskach odpadów komunalnych w: ● miejscowości Szaleniec (gm. Stare Pole) - składowisko Gminy Stare Pole, na którym deponuje odpady firma ZGKiM Sp. z o.o. z Malborka; ● Tczewie przy ul. Rokickiej (docelowo składowisko ZZO Rokitki), na którym deponuje odpady PUK „COMPLEX”.

Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew - Zakład Zagospodarowania Odpadów Rokitki

Dla Gminy Stare Pole docelowo gospodarka odpadami oparta będzie o Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew, obsługiwany przez Zakład Zagospodarowania Odpadami Rokitki (ZZO Rokitki). Projektowany kompleks ma obsługiwać 238 tys. mieszkańców. Tworzenie Zakładu Zagospodarowania Odpadów Rokitki jest w fazie projektowej i kompletowania dokumentacji. Trwają starania o pozyskanie funduszy na realizację z Funduszu Spójności. Planowana realizacja przewidziana jest na lata 2010 - 2013. Gmina Stare Pole uczestniczy w procesie organizacji i budowy ZZO Rokitki.

Podsumowanie i identyfikacja problemów gospodarki odpadami gminy Stare Pole Oceniając obecny stan gospodarki odpadami na terenie gminy Stare Pole należy zwrócić uwagę na kilka problemów w funkcjonowaniu systemu gospodarki odpadami oraz przedstawić pewne kierunki rozwoju (środki zaradcze): 1. Zbiórką odpadów komunalnych zmieszanych objętych jest tylko około 77 % mieszkańców gminy Stare Pole, pozostała część ludności gminy prowadzi gospodarkę odpadami niezgodnie z obowiązującym prawodawstwem - należy przedsięwziąć działania zmierzające do poprawy sytuacji w tym zakresie (wzmożona kontrola zawierania umów na odbiór odpadów komunalnych). 2. Aktualne zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbioru i transportu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu gminy Stare Pole posiadają 2 przedsiębiorstwa.

144

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 144 3. Dotychczas prowadzone zbieranie odpadów wtórnych na terenie gminy powinno być kontynuowane, usprawnione i rozwijane z uwzględnieniem dobrania optymalnej częstotliwości opróżniania pojemników do selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych a także rozstawienia pojemników na terenie gminy i ewentualnego dostawienia nowych. 4. Należy promować i dynamicznie rozwijać system selektywnej zbiórki odpadów „u źródła”, którą organizować powinny firmy wywozowe, zobowiązane również do prowadzenia pełnej i rzetelnej ewidencji odbieranych odpadów. 5. Należy w dalszym ciągu prowadzić i rozwijać system ewidencji podpisanych umów, pojemników na odpady z podziałem na litraże oraz monitoringu funkcjonowania podmiotów gospodarczych zajmujących się obsługą mieszkańców gminy pod względem odbioru odpadów komunalnych. 6. Gmina winna kontynuować wdrażanie systemów gospodarki odpadami poprzez umieszczanie informacji na gminnej stronie internetowej. 7. Gmina powinna w dalszym ciągu realizować „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Stare Pole”. 8. Gmina winna wdrażać zalecenia wynikające z opracowanego „Gminnego planu gospodarki odpadami do roku 2011 z perspektywą na lata 2012 - 2015”. 9. Należy zaktualizować regulamin utrzymania czystości i porządku w gminie na podstawie niniejszego gminnego planu gospodarki odpadami. 10. Należy kontynuować działania i rozmowy zmierzające do organizacji gminnej gospodarki odpadami w oparciu o Zakład Zagospodarowania Odpadów w Tczewie celem zabezpieczenia dla gminy Stare Pole miejsca unieszkodliwiania i odzysku odpadów. 11. Składowisko odpadów komunalnych w Szaleńcu znajduje się w końcowej fazie eksploatacji (pozostało ok. 30 % pojemności do zapełnienia). Do roku 2011 tj. do roku przewidzianej eksploatacji składowiska należy przygotować dokumentację niezbędną do przeprowadzenia zamknięcia a następnie rekultywacji składowiska. Po zamknięciu składowiska obowiązkowe będzie przeprowadzenie rekultywacji składowiska i prowadzenie stałego monitoringu w fazie poeksploatacyjnej. 12. Gmina powinna prowadzić zintensyfikowaną edukację ekologiczną wśród mieszkańców w zakresie gospodarki odpadami w gospodarstwach domowych a zwłaszcza selektywna zbiórką odpadów opakowaniowych, gospodarką odpadami niebezpiecznymi i odpadami ulegającymi biodegradacji.

145

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 145 Spis tabel

Nr Nazwa tabeli Strona tabeli 1. Liczba ludności w gminie Stare Pole. 15 2. Wykaz ulic i liczba ludności w miejscowości Stare Pole 15 3. Punkty zbierania „pojazdów wycofanych z eksploatacji” 26 4. Stacje demontażu „pojazdów wycofanych z eksploatacji” 27 5. Inwentaryzacja azbestu na terenie gminy Stare Pole (stan na 2007 r.) 32 6. Ogólne zestawienie ilości wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Stare Pole (stan na 2007 r.). 34 Ilość odebranych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych z terenu gminy Stare Pole przez poszczególne firmy z uwzględnieniem współczynnika 7. 40 wagowego na 1 mieszkańca. 8. Ilość odpadów komunalnych z poszczególnych miejscowości gminy Stare Pole z uwzględnieniem współczynnika wagowego na 1 mieszkańca 41 9. Odpady komunalne (zmieszane) z terenu gminy Stare Pole (2008 r.) 41 10. Rodzaje i ilości odpadów w Mg, zbieranych selektywnie z terenu gminy Stare Pole w latach 2007 - 2008 43 11. Wskaźniki wytworzenia odpadów selektywnie zbieranych w przeliczeniu na 1 mieszkańca Gminy Stare Pole 44 12. Rozmieszczenie pojemników na selektywną zbiórkę odpadów na terenie gminy Stare Pole. 45 13. Zestawienie ilości i rodzajów pojemników na odpady zbierane selektywnie w poszczególnych miejscowościach gminy Stare Pole. 53 14. Stan formalno-prawny składowiska odpadów w Szaleńcu (na dzień 31.12.2008 r.). 58 15. Stan techniczny składowiska odpadów w Szaleńcu. 59 16. Mieszkańcy gminy Stare Pole w poszczególnych typach zabudowy (2008 r.) 71 17. Model średniego składu i masy odpadów wytwarzanych przez mieszkańca gminy z uwzględnieniem poszczególnych typów zabudowy [kg/Mk/r] 72 18. Model średniego składu i masy odpadów z gospodarstw domowych w 2008 roku w poszczególnych typach zabudowy gminy Stare Pole [Mg/r] 73 19. Model średniego składu i masy odpadów z gospodarstw domowych wytworzonych przez 1 mieszkańca gminy Stare Pole [Mg/Mk/r.] 74 20. Wieloletnia analiza liczby ludności w gminie Stare Pole 76 21. Prognoza liczby ludności do roku 2015. 76 22. Zmiany ilości odpadów komunalnych z gospodarstw domowych na terenie gminy Stare Pole w prognozowanym okresie czasu 79 23. Zmiany ilości odpadów spoza gospodarstw domowych (firm, instytucji itd.) na terenie gminy Stare Pole w prognozowanym okresie czasu 80 24. Poziomy odzysku i recyklingu zużytych baterii i akumulatorów 84 25. Poziomy odzysku opon. 87 26. Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych do 2014 roku. 89 Optymalna konfiguracja pojemności pojemników na odpady komunalne (wytwarzane w gospodarstwach domowych) do ilości osób z niego korzystających 27. 109 z uwzględnieniem minimalnej częstotliwości ich opróżniania dla Gminy Stare Pole. 28. Zakładane efekty działań proponowanych w planie gospodarki odpadami dla Gminy Stare Pole 135 Ilość odebranych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych z terenu gminy Stare Pole przez poszczególne firmy z uwzględnieniem współczynnika 29. 142 wagowego na 1 mieszkańca. 30. Rodzaje i ilości odpadów w Mg, zbieranych selektywnie z terenu gminy Stare Pole w latach 2007 - 2008 142

146

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 146 Spis rycin

Nr Nazwa tabeli Strona ryciny 1. Lokalizacja składowiska odpadów w Szaleńcu 56

147

Przewodniczący Rady Gminy Stare Pole

Jan Pawlina

Id: EKFWZ-ABAOV-FPXGV-NSDZR-YLDQD. Podpisany Strona 147