ZBIGNIEW BARGIELSKI | PANOPTICUM
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 1 08.08.2019 12:20:21 ZBIGNIEW BARGIELSKI | PANOPTICUM
CD 1 Utwory na fortepian solo - Maria Murawska Pieces for Piano Solo - Maria Murawska
1. Tango 2’50 2. Blues I 1’40 3. Blues II 2’31 4. Kołysanka / Lullaby 2’01 5. Lied I / Song I 1’11 6. Lied II / Song II 1’34
Nokturn i fantazja / Nocturne and Fantasy 7. Nokturn / Nocturne 3’26 8. Fantazja / Fantasy 2’35
9. Elegeia / Elegy 6’10 10. Miniatura I Moment muzyczny à la Brahms / Miniature I Musical Moment à la Brahms 1’23 11. Miniatura II Capstrzyk / Miniature II The Last Post 1’31 12. Miniatura III Igraszki / Miniature III Fun and Games 0’35 13. Miniatura IV Lew w wannie / Miniature IV A Lion in the Bath 0’53 14. Miniatura V Chorał / Miniature V Chorale 1’56
2
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 2 08.08.2019 12:20:21 Temat z wariacjami / Theme with Varations 15. Temat / Theme Semplice 0’36 16. War. I Dolce 0’35 17. War. II Energico 0’27 18. War. III Misterioso 0’47 19. War. IV Animato 0’22 20. War. V Risoluto 0’26 21. War. VI Sensibile 0’41 22. War. VII Capriccioso 1’01 23. War. VIII Buffo 0’31 24. War. IX Con tenerezza 0’44 25. War. X Vigoroso 0’48
26. Aria z kupletem / Aria and Couplet 3’16
27. Kaprys / Caprice 2’24
Sonatina 28. I Allegro grazioso 2’07 29. II Andante 1’46 30. III Vivace 2’01
7 Studiów / 7 Studies 31. I Lento 1’14 32. II Andante 1’09 33. III Sostenuto 1’32 34. IV Animato 0’40
3
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 3 08.08.2019 12:20:21 35. V Allegretto 1’01 36. VI Presto 1’10 37. VII Largo 1’46
Beethoven’s Wanderweg zum Fürst Lichnovsky / Wędrówka Beethovena do księcia Lichnowskiego / Beethoven’s Journey to Prince Lichnovsky 38. Patetico [A] 1’35 39. Allegro di molto [B] 0’54 40. Adagio [C] 2’43 41. Allegro scherzando [D] 1’13 42. Andante sostenuto [E] 2’23
Scrabble 43. Teneramente [A] 2’46 44. Deciso [C] 0’44 45. Presto possibile [D] 2’12 46. Violente [E] 1’04 47. Andante recitando [B] 2’01
Nagranie zrealizowano w Sali Koncertowej Filharmonii Pomorskiej, 10-11.07.2017 r. Reżyser nagrania, montaż, mastering: Andrzej Lupa Współpraca: Kamil Kęska
4
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 4 08.08.2019 12:20:21 CD 2 Utwory na fortepian na cztery ręce - Maria Murawska i Paweł Wakarecy Pieces for Piano for Four Hands - Maria Murawska and Paweł Wakarecy
1. Panopticum 14’05 2. Vienna G’schichten / Historyjki wiedeńskie / Viennese Stories 10’33
Pchli targ / A Flea Market 3. Tangoroso 3’56 4. Miniatura I Moment muzyczny à la Brahms / Miniature I Musical Moment à la Brahms 1’19 5. Miniatura II Capstrzyk / Miniature II The Last Post 1’17 6. Miniatura III Igraszki / Miniature III Fun and Games 1’05 7. Miniatura IV Lew w wannie / Miniature IV A Lion in the Bath 1’01 8. Stäeirisch / Taniec styryjski / Styrian Dance 0’43 9. Crescendo-decrescendo 1’54
Nagranie zrealizowano w Sali Koncertowej Filharmonii Pomorskiej, 22.12.2018 r. Reżyser nagrania, montaż, mastering: Agnieszka Szczepańczyk Współpraca: Kamil Kęska
5
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 5 08.08.2019 12:20:21 fot. Marcin Gumiela
6
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 6 08.08.2019 12:20:21 Zbigniew Bargielski, urodzony w Łomży w 1937 roku Zbigniew Bargielski, born in Łomża in 1937 – Titular – profesor tytularny Akademii Muzycznej im. Feliksa Professor at the Feliks Nowowiejski Academy of Mu- Nowowiejskiego w Bydgoszczy, od 2002 roku kierow- sic in Bydgoszcz. Since 2002 he has been the Dean of nik Katedry Teorii Muzyki i Kompozycji przy Wydziale the Department of Music Theory and Composition in Kompozycji, Teorii Muzyki i Reżyserii Dźwięku tejże the Faculty of Composition, Music Theory and Sound Uczelni; w latach 2005-2014 prowadził klasę kompo- Engineering at the same institution; in the years 2005- zycji w Akademii Muzycznej w Krakowie. Studiował 2014 Mr. Bargielski taught a composition class at the prawo na Uniwersytecie Marii Skłodowskiej-Curie Academy of Music in Krakow. Between 1954 and 1957 w Lublinie w latach 1954-1957. W 1958 roku rozpoczął he studied law at the Maria Skłodowska-Curie Universi- studia kompozytorskie w warszawskiej Państwowej ty in Lublin . In 1958, he began studying composition at Wyższej Szkole Muzycznej pod kierunkiem Piotra Per- the Higher State School of Music in Warsaw under Piotr kowskiego, a po roku u Tadeusza Szeligowskiego. Po Perkowski, one year later Tadeusz Szeligowski. Follow- jego śmierci kontynuował je u Bolesława Szabelskie- ing his teacher’s death, he continued as a student of go w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Kato- Bolesław Szabelski at the Higher State School of Music wicach, uzyskując dyplom w 1964 roku. W latach 1966- in Katowice, graduating in 1964. In the years 1966-1967 1967 odbywał studia uzupełniające u Nadii Boulanger he completed supplementary courses under the tute- w Paryżu, a w roku 1972 – w Hochschule für Musik lage of Nadia Boulanger in Paris, and, in 1972, he stud- w Grazu. W 1986 był stypendystą Deutscher Akade- ied at Hochschule für Musik in Graz. In 1986, he won mischer Austauschdienst w Darmstadt. W latach a scholarship from the Deutscher Akademischer Aus- 1967-2002 mieszkał w Austrii (Graz, Wiedeń). Jest tauschdienst in Darmstadt. He spent the period 1967- członkiem Związku Kompozytorów Polskich, a także 2002 in exile in Austria (Graz, Vienna). He is member Der Österriechischer Komponisten Bund i Steirischer Der Österriechischer Komponisten Bund, Steirischer Tonkünstlerbund. Tonkünstlerbund and Polish Composers’ Union.
Dorobek kompozytorski Zbigniewa Bargielskiego Zbigniew Bargielski’s has written nearly 200 composi- obejmuje blisko 200 kompozycji, ujętych w rozmaite tions, experimenting with various genres and forms. gatunki i formy. Większość z nich wykonano w krajach Most of his works have been performed in Europe Europy, a także w Japonii, w Stanach Zjednoczonych, as well as in Japan, the United States, Australia, and Australii, Ameryce Południowej. South America. Zbigniew Bargielski jest laureatem konkursów kom- Zbigniew Bargielski has won many composer competi- pozytorskich, m.in.: 1965 – I nagroda za Parades tions, including the following: 1st prize for his Parades na orkiestrę symfoniczną (1964) – Konkurs Młodych for symphony orchestra (1965) in the 1965 Competition Związku Kompozytorów Polskich; 1976 – II nagroda for Young Composers of the Polish Composers’ Union; za Kwartet smyczkowy nr 1 Alpejski (1976) – Konkurs 2nd prize for his String Quartet No. 1 (the Alpine - 1976) Kompozytorski im. Artura Malawskiego w Krakowie; in the Artur Malawski Composer Competition in Kra-
7
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 7 08.08.2019 12:20:21 1981 – ten sam Kwartet wyróżniony przez Międzyna- kow in 1976; in 1981 the same Quartet were awarded rodową Trybunę Kompozytorów UNESCO w Pary- a special prize by the UNESCO International Compos- żu; 1982 – III nagroda za cykl pieśni Sen mara na tenor ers Tribune in Paris; 3rd prize for his cycle of songs en- i fortepian do słów Kazimierza Wierzyńskiego (1982) titled Sen mara (A Nightmare - 1982) for tenor and pi- – Konkurs Kompozytorski im. Karola Szymanowskie- ano written to the words of Kazimierz Wierzyński in the go w Warszawie; 1995 – Trigonalia na gitarę, akor- 1982 Karol Szymanowski Composer Competition; and deon, perkusję i orkiestrę kameralną (1994) – utwór Trigonalia for guitar, accordion, percussion and cham- rekomendowany przez Międzynarodową Trybunę ber orchestra (1994) – recommended by the UNESCO Kompozytorów UNESCO w Paryżu. International Composers Tribune in Paris in 1995. For many years, Mr. Bargielski was an active member Przez wiele lat działał w Związku Kompozytorów Pol- of the Polish Composers’ Union, performing various skich, pełniąc rozmaite funkcje w Zarządzie Głów- functions on its Main Board, Qualification Commit- nym, Komisji Kwalifikacyjnej, Komisji Repertuarowej tee, the Repertoire Committee of the Warsaw Autumn Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej International Festival of Contemporary Music; he has „Warszawska Jesień”. Był również jurorem (niejed- also often been a juror (and, on many occasions, the nokrotnie w funkcji przewodniczącego) wielu kon- chairman) for many composers competitions. kursów kompozytorskich. Zbigniew Bargielski has also been prolific writer, espe- Odrębną dziedziną aktywności Zbigniewa Bargiel- cially during the years 1965-1978 when his articles were skiego była działalność publicystyczna, szczególnie published in such periodicals as Kurier Polski (Polish dynamicznie uprawiana w latach 1965-1978 („Kurier Courier), Literatura (Literature), ITD. (ETC.), Kultura Polski”, „Literatura”, „ITD.”, „Kultura”, „Ruch Muzycz- (Culture), and Ruch Muzyczny (Musical Movement). ny”). Zbigniew Bargielski has been honored on numerous occasions for his outstanding achievements in the Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury muzycz- field of musical culture. He has been the recipient of nej wielokrotnie uhonorowano Zbigniewa Bargiel- such renowned accolades as the Decoration of Honor skiego renomowanymi nagrodami i odznaczeniami, Meritorious for Polish Culture (1990) and the Officer’s m.in.: medalem „Zasłużony dla kultury polskiej” Cross of the Order of Polonia Restituta (1995); in 2000 (1990), Krzyżem Oficerskim „Polonia Restituta” he received the Anton-Benya-Preis award in Vienna; in (1995), nagrodą „Anton-Benya-Preis” (Wiedeń 2000), 2001, the Polish Composers’ Union Award; in 2008, the nagrodą Związku Kompozytorów Polskich (2001), Golden Owl - an honorary prize of the Federation of the „Złotą Sową” – honorową nagrodą Federacji Kongre- Polish Diaspora Congress in Austria; and, in 2011, the su Polonii w Austrii (2008), złotym medalem Zasłużo- Gloria Artis Gold Medal for Merit for Culture. In 2017, he ny Kulturze Gloria Artis (2011), Nagrodą Artystyczną was awarded the Artistic Prize of the Mayor of the City Prezydenta Miasta Bydgoszczy (2017). of Bydgoszcz.
8
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 8 08.08.2019 12:20:21 Panopticum. tułowanych Pchli targ, opublikowanych przez PWM Utwory fortepianowe Z. Bargielskiego w 2016 (zeszyty I i II na fortepian solo) i w 2017 (zeszyt III na fortepian na 4 ręce), w większości powstały Zbigniew Bargielski: w okresie pobytu kompozytora na emigracji w Austrii Traktuję fortepian jako niczym nie wyróżniający (1967-2002). Przed opublikowaniem, w 2015 roku, się instrument w bogatej kolekcji muzycznej. [...] kompozycje te poddane zostały rewizji, a dwie z nich Z jednej strony podnieca mnie np. możliwość napi- (na 4 ręce), na zamówienie PWM, w tym samym czasie sania czegoś w rodzaju koncertu fortepianowego, dokomponowane (Miniatura III Igraszki, Miniatura IV z drugiej zaś – nie bardzo wierzę by, bez popadania Lew w wannie). W Austrii powstały również, nieujęte w banał, rzucić nowe spojrzenie i wykrzesać zna- w zeszytach Pchli targ, pianistycznie zaawansowane, czące impulsy z tego trójnożnego wspaniałego wirtuozowskie: Vienna G’schichten na dwa fortepiany zwierzęcia. Ale istnieje przecież coś lżejszego […] (1981) i Panopticum na fortepian na 4 ręce (1987). – przymrużenie oka w spojrzeniu na opasły instru- ment produkcji wzruszeń odbiorców i cierpiętni- Najwcześniej skomponowanymi, nie licząc zaginio- czych przeżyć ćwiczących gamy i pasaże młodo- nej młodzieńczej etiudy, utworami na fortepian solo cianych zakochanych w muzyce. […] Ratunkiem były Studia (1957) – Karol Szymanowski in memoriam. dla kontynuacji procederu komponowania na for- W tym neoklasycznym cyklu Bargielski zwrócił się ku tepian może być [...] świadome
1 Z. Bargielski, fragment tekstu napisanego przez kompozytora na prośbę autorki niniejszego tekstu w listopadzie 2007 roku. 9
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 9 08.08.2019 12:20:21 Charakter utworów fortepianowych, powstałych po 1978 roku, skłania do konfrontacji z estetyką postmoderni- zmu. Gra konwencją, muzyczny dowcip, ironia, parodia, intertekstualność, w tym nawiązania do wzorców este- tycznych z bardziej lub mniej odległej przeszłości – to zestaw środków, po które kompozytor chętniej sięga w komponowanych w tamtym czasie utworach fortepia- nowych: Arii z kupletem (1978), Tangu (1997) i Tangoroso (2000), Stäeirisch (2000).
Postmodernistyczne konotacje wzbudzają również wiedeńsko-Beethovenowskie tropy w Beethoven’s Wan- derweg zum Fürst Lichnowsky na fortepian solo (1990) – utworze przywołującym, tu i ówdzie, strzępy pomysłów fakturalnych z Sonaty Patetycznej op. 13 oraz wiedeń- sko-Straussowskie nawiązania w Vienna G’schichten na dwa fortepiany z zamykającym ten utwór motywem wal- ca Nad pięknym modrym Dunajem – jakby echem „daw- nych dobrych dni”, do których – być może – sam twórca, z sentymentem, w muzycznych reminiscencjach powra- ca. Swoisty (salonowy?) sentymentalizm ewokują ro- mantyzujące miniatury: Moment muzyczny à la Brahms (Miniatura I), Pieśni I i II à la Czajkowski – jak mawia o nich twórca, czy Wiegenlied – urzekający prostotą pomysłu muzyczny drobiazg, napisany dla wnuczki Wandy. Po- zostałe Miniatury z 2000 i 2015 roku (Capstrzyk, Igraszki, Lew w wannie) ujmują refleksem muzycznego dowcipu, tonem żartobliwym, a w środkach muzycznych: grą fak- tur, motywów, brawurowych glissand, ostrych współ- brzmień, akcentów dynamicznych i artykulacyjnych.
W krzywym zwierciadle postmodernistycznego spoj- rzenia w pełni mieści się intertekstualne Panopticum na cztery ręce, z elementami „muzyki w muzyce” i współ- istnieniem, mówiąc potocznie, „wszystkiego ze wszyst- kim”. Utwór z założenia pomyślany został jako scherzo
10
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 10 08.08.2019 12:20:22 musicale o charakterze groteskowo-ironicznym, kon- cepcją wykonania nawiązującym do gatunku teatru instrumentalnego. W Panopticum Bargielski przytacza fragmenty znanych utworów: Bacha, Mendelssohna, Beethovena, Nevina, Chopina, Schuberta, Fibicha, Rubinsteina, Rachmaninowa, Mozarta, Scarlattiego, Daquin’a. Motywy wybranych utworów ukazane w pa- rodystycznej transformacji, zestawiane w rozmaitych konfiguracjach fakturalnych, brzmią – zgodnie z zało- żeniem – w sposób egzaltowany, pompatyczny, kary- katuralnie, groteskowo, prześmiewczo…, a ów rezultat interpretacyjny mają wzmacniać aktorskie (teatralne) zachowania wykonawców (np. przesadna mimika, ge- stykulacja); tego waloru jednak, co oczywiste, nagra- nie audio nie udostępnia, pozostawiając słuchaczom jedynie możliwość wyobrażenia ciekawych sytuacji scenicznych.
Śladów asymilacji „chwytów” postmodernistycznych nie jest też pozbawiony tryptyk: Notturno, ballata e fantasia (2000). Połączenie trzech miniatur o od- miennej stylistyce, sprawia wrażenie „postmoderni- stycznego kolażu”: miniatura pierwsza przyjęła cha- rakter przekornego nokturnu opartego na kontraście dwóch struktur motywicznych, druga jest stylizowaną formą bluesa, a postać trzeciej zdeterminowała kon- cepcja quasi-impresjonistycznych arabesek „utka- nych” z eufonicznie brzmiących figuracji rozłożonych akordów tercjowych, stopniowo przemieszczanych w rejestrach fortepianu. W zbiorze Pchli targ jest jesz- cze jedna odsłona bluesa (Blues II), którego swobodna motywika zachęca do improwizacji.
Drugi zeszyt Pchlego targu otwierają Scrabble (2016) – cykl miniatur na fortepian solo skomponowany na za- mówienie X Międzynarodowego Konkursu Pianistycz-
Kompozytor z Violettą Przech, fot. Marcin Gumiela 11
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 11 08.08.2019 12:20:23 nego im. Ignacego Jana Paderewskiego (Bydgoszcz, wykonawczy w naturalny sposób zagęszcza fakturę 6-20.11.2016). Cechą formy tej kompozycji jest jej wie- kompozycji, nasycając i dynamicznie modelując jej loczłonowość. Pięciu segmentom (miniaturom) cyklu brzmienie. przyporządkowane zostały odmienne, pozostające w relacji kontrastu, pomysły motywiczno-fakturalne. Na tle współczesnej polskiej twórczości fortepia- Kolejność wykonywania segmentów w ramach cyklu nowej kompozycje Bargielskiego są zjawiskiem pozostaje jednak niezdeterminowana, pozostawiona w znacznym stopniu autonomicznym i oryginalnym, do wyboru (ustalenia) przez wykonawcę, który w tym spełniającym postulat świadomego „anty-działania” zakresie staje się “współtwórcą” dzieła. Zapropono- – jakby na przekór udokumentowanym przez tradycję waną koncepcją „dzieła otwartego” Bargielski niein- możliwościom instrumentu. Nie o tradycyjnie rozu- tencjonalnie nawiązuje do XX-wiecznych chwytów miany popis wirtuozowski tutaj chodzi, lecz o umie- awangardowych, by wymienić czerpiąc z literatury jętność budowania nastrojów najprostszymi środ- fortepianowej: III Sonatę fortepianową (1955-57/63) P. kami, tak jak np. uczynił to Liszt w swoich ostatnich Bouleza, Klavierstück XI (1956) K. Stockhausena, czy utworach fortepianowych. Nie oznacza to jednak, że z polskiej twórczości A piacere (1963) K. Serockiego. kompozytor stroni od pełnej blasku, a przy tym nie- banalnej, wirtuozerii. Zarówno czteroręczne Panopti- W II zeszycie miniatur Pchlego targu znajdziemy rów- cum jak i dwufortepianowe Vienna G’schichten są tego nież Temat z wariacjami – kompozycję będącą przy- niekwestionowanymi przykładami. Jednocześnie kładem finezyjnego potraktowania formy wariacyjnej estetyczne determinanty tej muzyki dowodzą, iż ele- i techniki przetworzeniowej: niezwykła prostota menty dziedzictwa literatury fortepianowej, stylistyk ujęć substancji muzycznej zrymowuje się tu z jakże i technik różnej proweniencji, ujęte w metajęzykowy ciekawym rezultatem fakturalno-brzmieniowym. cudzysłów, zachowują dla Bargielskiego ważność; co Sam temat wariacji nie jest typowym (tradycyjnym) ciekawe – moment ich przywołania przez kompozyto- melodyczno-harmonicznym tworem, lecz subtelną ra we własnej twórczości odpowiada na ogół „chwy- konstelacją dźwięków, poddawaną w kolejnych wa- tom” aktualnego paradygmatu – czy to neoklasycy- riacjach przekształceniom, pośród których coraz zmu czy postmodernizmu… z echem awangardy… trudniej wyłonić nić łączącą ze strukturą wyjściową. Violetta Przech Oryginalność faktury i brzmienia wyróżnia także Chorale (Miniatura V, zeszyt II) – utwór niektórymi ce- chami zbliżony do znanych z dziejów muzyki postaci chorału instrumentalnego, opartego na fakturze akordowej. Ten sam „chorał” stał się podstawą kom- pozycji na 4 ręce (Pchli targ, zeszyt III) o odmiennym tytule: Crescendo-decrescendo. Powiększony aparat
12
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 12 08.08.2019 12:20:23 Panopticum. Zbigniew Bargielski’s Piano Music and which were commissioned by the same publisher. Zbigniew Bargielski: These are Miniature III Trifles and Miniature IV Lion in “I treat the piano no differently from any other in the Bathtub. Bargielski also penned a number of other our rich assemblage of instruments […] on the pieces in Austria, which do not feature in the Flea Mar- one hand, I am excited by the possibility of writ- ket collection, namely the technically advanced and ing something in the style of a piano concerto. On accomplished Vienna G’schichten for two pianos (1981) the other – I question my ability to bring a new per- and Panopticum for piano for four hands (1987). spective or add any real spark to that grand three- legged beast without running into the obvious. But The composer’s earliest work is the piano cycle enti- we can also take a lighter approach – if we wish tled 7 Studies (1957) - Karol Szymanowski in Memoriam. to continue composing for the piano one remedy Stylistically the Studies allude (in terms of texture and may be […] a conscious anti-action’, displaying idiom) to Karol Szymanowski’s 12 Etudes, Op. 33, which this instrument’s potential through some kind of makes itself felt most strongly in the final miniature. distorting mirror”. The aura conveyed by the aesthetics of neoclassicism, Zbigniew Bargielski’s piano compositions, although with sérénité as its central category of expression, is the artist himself treated them as side projects, also recognizable in Bargielski’s three-part Sonatina. In include a substantial and noteworthy number of some of its qualities - its elegance, transparency and pieces. They were written during different time pe- the logic and simplicity of its structure – the compo- riods (between 1957 and 2016) and were influenced sition reveals traces of Milhaud or Poulenc, and thus by a variety of impulses, including those arising dur- leans towards the ideals of French music. Such an ing the composer’s time as an academic teacher in aesthetic profile would go on to define Zbigniew Bar- Austria (1976-2003). The collection comprises works gielskis’ later works, including those not written for the for piano solo, four hands, two pianos, piano and tape piano. and concertos. The nature of his post-1978 piano pieces clashes The album containing these compositions is one somewhat with the aesthetics of postmodernism. of a three-CD series released in 2016 by the Polish His use of musical wit, irony and parody, as well as his Music Publishing House under the title Flea Market “playing with convention” and intertextuality, including (volumes I and II for piano solo) and 2017 (volume III references to aesthetic patterns from a more or less for piano for four hands). They were mostly written distant past, provided him with a set of tools that he during the composer’s exile in Austria (1967-2002). eagerly employed in the piano compositions he wrote Before their release in 2015, Bargielski revised these at that time: The Aria and the Cuplé (1978), Tango (1997), compositions and added a further two pieces (for four Tangoroso (2000) and Stäeirisch (2000). hands), which he had written around the same time, Postmodernist connotations also gave rise to Viennese-
13
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 13 08.08.2019 12:20:23 Beethovenian tropes in Beethoven’s Wanderweg zum Paderewski Piano Competition in 2016 in Bydgoszcz Fürst Lichnowsky for piano solo (1990) as well as Vien- (Poland). One of the features of this composition is its nese-Straussian references in Vienna G’schichten for segmented structure. The different segments (minia- two pianos, with its closing waltz motif taken from The tures) of this cycle are based on various yet matching, Blue Danube. Such drawing room sentimentalism is also motivational and constructive ideas (contrasting with invoked in his romantic miniatures from 2000: A Musical each other). The order in which these segments are Moment à la Brahms (Miniature I), Songs I and II à la Tchai- played as part of the cycle is unspecified and left to kovsky, or Wiegenlied, The remaining Miniatures com- the discretion of the performer. posed in 2000 and 2015 (Bugle Call, Trifles, Lion in the Bathtub) are striking in their musical playfulness and wit. The second volume of Flea Market miniatures also includes Theme with Variations - a composition that The intertextual Panopticum for four hands fully encom- typifies the sophisticated treatment of the variation passes the distorting mirror of postmodernism, with its form and processing technique. ‘music within music’ and the coexistence, colloquially speaking, of ‘everything with everything’. The composi- The originality of the texture and sound is one of tion was intended as a scherzo musicale, decidedly gro- the distinguishing features of the Chorale (Miniature tesque and ironic in character. The guiding motif behind V, volume II). The piece appears to possess certain its performance is the genre of instrumental theatre. features similar to those of an instrumental chorale In Panopticum, Bargielski uses quotations from well- based on a chord texture. The same ‘chorale’ provided known works: Bach, Mendelssohn, Beethoven, Nevin, the basis for another composition entitled Crescen- Chopin, Schubert, Fibich, Rubinstein, Rachmaninoff, do-decrescendo (Flea Market, volume III). Mozart, Scarlatti, and Daquin. In the context of contemporary Polish piano music, Postmodernist ‘tricks’ are also visible in the triptych Not- Bargielski’s piano compositions constitute a decid- turno, ballata e fantasia (2000). The free combination of edly autonomous and original phenomenon. They are three stylistically different miniatures gives the impres- a truly virtuoso achievement in the traditional sense sion of a ‘postmodern collage’. The Flea Market collec- of the term and evoke moods by means of the sim- tion includes the blues-inspired Blues II, featuring a set plest methods. This does not mean, however, that the of motifs apparently based on improvisation while at the composer avoids the full splendor of a one-of-a-kind same time as inviting it… artistry. Both Panopticum for four hands and Vienna G’schichten for two pianos provide clear examples of The second volume of Flea Market opens with Scrab- this. ble – a series of miniatures for piano solo specially Violetta Przech commissioned for the 10th International Ignacy Jan współpraca translatorska: Maciej Wacław, korekta: Jason Lowther
14
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 14 08.08.2019 12:20:23 Maria Murawska (full professor) graduated with distinc- tion from the State Secondary Music School in Bydgo- szcz. She then studied piano at the State Higher School of Music in Poznań, under Olga Ilwicka, and later attended the Feliks Nowowiejski Academy of Music in Bydgoszcz, under Jerzy Godziszewski. She perfected her piano skills abroad, in Weimar, under Ludwig Hoffman, and at the Russian Academy of Music in Moscow, as a student of Vera Nosina. She made her orchestral debut at the tender age of 15, performing Ludwig van Beethoven’s Concerto in B-flat Major, accompanied by the Pomeranian Philhar- fot. Marcin Gumiela monic Orchestra at Artus Court in Toruń. Maria Murawska Studiowała początkowo w Państwowej Wyższej Szkole Maria Murawska is busy giving concerts as a soloist and Muzycznej w Poznaniu w klasie prof. Olgi Ilwickiej – Dą- chamber musician in Poland and abroad (US, Europe and browskiej, a następnie w Akademii Muzycznej im. Feliksa China). She has performed at the Bydgoszcz Polish Music Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie prof. Jerzego Festivals, the Chopin Festival in Antonin, the Usedomer Godziszewskiego. Umiejętności pianistyczne doskonali- Musikfestival (Germany), the Polish Piano Music Festival ła w Weimarze pod kierunkiem prof. Ludwiga Hoffmana in Słupsk, and a series of concerts dedicated to the music oraz na stażu w Rosyjskiej Akademii Muzyki pod kie- of Ignacy Jan Paderewski. runkiem prof. Wiery Nosiny. Zadebiutowała z orkiestrą w wieku 15 lat. Wykonała wówczas II Koncert B-dur op. Works by such Polish composers as Fryderyk Chopin, 19 Ludwiga van Beethovena z towarzyszeniem Orkiestry Ignacy Jan Paderewski, Grażyna Bacewicz and Karol Filharmonii Pomorskiej w toruńskim Dworze Artusa. Pro- Szymanowski form a significant part of her repertoire. wadzi działalność koncertową jako solistka i kameralist- She also performs contemporary Polish pieces, including ka w kraju i za granicą (USA, Europa, Chiny). Brała udział compositions by Zbigniew Bargielski, for some of which m.in. w Festiwalach Muzyki Polskiej w Bydgoszczy, w II she has given the first ever public performances. She Konfrontacjach Chopinowskich w Antoninie, w cyklach has recorded Chopin and Paderewski for Polish Radio. In
15
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 15 08.08.2019 12:20:23 koncertów poświęconych twórczości Ignacego Jana 2004, accompanied by the Bydgoszcz Academy of Music Paderewskiego, w festiwalu Usedomer Musikfestival, Symphony Orchestra under the baton of Zygmunt Ry- w Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku. Szczególną chert, she performed Tadeusz Kościuszko’s Polonaises. pozycję w jej repertuarze stanowią utwory kompozyto- For years she has appeared as one half of a piano duo rów polskich: Fryderyka Chopina, Ignacego Jana Pade- with Wiesława Ronowska, entertaining audiences with an rewskiego, Grażyny Bacewicz, Karola Szymanowskiego. extensive repertoire (both historically and stylistically) at Posiada w repertuarze dzieła współczesnych polskich numerous venues in Poland. kompozytorów wśród nich kompozycje Zbigniewa Bar- gielskiego, w tym prawykonania jego utworów. Dokonała Since 1982 she has been a member of staff at the Bydgo- nagrań utworów Fryderyka Chopina i Ignacego Jana szcz Academy of Music, where she was initially employed Paderewskiego dla archiwum Polskiego Radia. W roku as a teaching assistant to the late Jerzy Godziszewski, 2004 wraz z Orkiestrą Symfoniczną Akademii Muzycz- and where presently works as a full professor. In 2005 she nej w Bydgoszczy pod dyrekcją Zygmunta Rycherta was elected Rector of the Academy (for two consecutive wykonała Dwa Polonezy Tadeusza Kościuszki. Maria Mu- terms ending in 2012). In 2012 she was elected Deputy rawska od wielu lat koncertuje również w duecie z prof. Rector for Organizational and Academic Affairs and In- zw. dr hab. Wiesławą Ronowską. Artystki mają w swoim ternational Cooperation (in 2016 she began 2nd term). repertuarze utwory kompozytorów różnych epok, które In 2003 she was awarded the title of full professor in the wykonywały z wielkim powodzeniem na estradach w ca- musical arts by the President of Poland. łej Polsce. Od chwili ukończenia studiów związana jest z bydgoską Akademią Muzyczną. W 2003 roku odebrała She also teaches piano class at the Artur Rubinstein z rąk Prezydenta RP tytuł profesora sztuk muzycznych State Music Schools in Bydgoszcz. She has been invited i została zatrudniona na stanowisku profesora. W latach to conduct masterclasses in Poland, Italy and China. She 2005-2012 była rektorem uczelni. Od roku 2012 spra- has been a jury member for a number of Polish and foreign wuje funkcję prorektora ds. organizacji, nauki i współ- competitions for young pianists. She has been a member pracy z zagranicą. Prowadzi również klasę fortepianu of the Ignacy Jan Paderewski Musical Society in Bydgo- w Państwowym Zespole Szkół Muzycznych im. Artura szcz since 1996. In the years 2001–2013 she served as Vice Rubinsteina w Bydgoszczy. Zasiada jako juror w konkur- President of the Society. sach krajowych i międzynarodowych. Prowadzi kursy mistrzowskie w kraju i za granicą (Włochy, Chiny, USA). Her many accolades include the Gold Cross of Merit, Gloria Od 1996 roku jest członkiem Towarzystwa Muzycznego Artis Medal for Merit to Culture from the Polish Minister of im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy. W la- Culture and National Heritage, as well as the Medal of the tach 2001-2013 roku pełniła funkcję wiceprezesa Towa- National Education Commission granted by the Ministry rzystwa. Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, of Education. Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
16
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 16 08.08.2019 12:20:23 Paweł Wakarecy Urodził się w 1987 roku w Toruniu. Z wyróżnieniem ukoń- czył Akademię Muzyczną im. Feliksa Nowowiejskiego w klasie fortepianu prof. Katarzyny Popowej-Zydroń.
Zdobywał laury i wyróżnienia na licznych ogólnopol- skich i międzynarodowych konkursach pianistycznych. W 2010 roku zdobył Wyróżnienie oraz Nagrodę Specjal- Paweł Wakarecy was born in 1987 in Toruń, Poland. ną dla najlepszego Polaka na XVI Międzynarodowym He graduated with honors from the Feliks Nowowiejski Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w War- Academy of Music, where attended the piano class of szawie. Koncertował na najważniejszych estradach kon- Professor Katarzyna Popowa-Zydroń. certowych i festiwalowych w Polsce – m. in. na Festiwalu Chopinowskim w Dusznikach Zdroju, Festiwalu Chopin Mr. Wakarecy has earned numerous accolades from i Jego Europa w Warszawie, Festiwalu Pianistyki Pol- many national and international piano competitions. skiej w Słupsku, jak również za granicą - w Niemczech, In 2010 he won the Distinction Award as well as Szwecji, Rosji, Bułgarii, Francji, Szwajcarii, Anglii, the Special Award for the Best Polish Pianist in the Belgii, Norwegii, we Włoszech, a także w Chinach, Fryderyk Chopin Piano Competition in Warsaw. Japonii, Korei, Egipcie, Chile oraz Kolumbii. He has played at major concert venues and festivals in Poland and abroad, including the Duszniki International fot. Marcin Gumiela Chopin Piano Festival, The ‘Chopin and his Europe’ International Music Festival in Warsaw, the Polish Pianism Festival in Słupsk. Outside Poland he has performed in Germany, Sweden, Russia, Bulgaria, France, Switzerland, the UK, Belgium, Norway, Italy, as well as in China, Japon, Korea, Egypt, Chile and Columbia.
Mr. Wakarecy has also performed in some of the world’s most prestigious concert halls, e.g. Cadogan Hall and Westminster Cathedral Hall in London, Salle Cortot in Paris, Oji Hall in Tokyo, the Seoul Center of Arts and the Grand Hall of the Kiev Conservatory. Apart from regular performances with the Toruń Symphony Orchestra, he has collaborated with most symphony orchestras in Poland under the baton of such conductors as Antoni Wit, Agnieszka Duczmal, Jerzy Maksymiuk, Marek Moś,
17
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 17 08.08.2019 12:20:24 Grał w wielu prestiżowych salach koncertowych, m.in. Zygmunt Rychert, Łukasz Borowicz, Daniel Smith, Cadogan Hall i Westminster Cathedral Hall w Londynie, Mitsuioshi Oikawa or Bar Avni. Salle Cortot w Paryżu, Oji Hall w Tokio, Seoul Center of Arts, czy wielkiej sali Konserwatorium Kijowskiego. Mr. Wakarecy has also been an active chamber Regularnie występuje jako solista z Toruńską Orkie- musician. Together with his wife, Aleksandra Soboń- strą Symfoniczną, współpracował także z większością Wakarecy, he has formed the award-winning Piano orkiestr filharmonicznych w Polsce, koncertując pod Duo. He has played alongside the cellist Marcin Zdunek batutami m.in. Antoniego Wita, Agnieszki Duczmal, Je- and performed with Jakub Jakowicz, Anna Marią rzego Maksymiuka, Marka Mosia, Zygmunta Rycherta, Staśkiewicz, Janusz Wawrowski, Łukasz Długosz, and Łukasza Borowicza, Daniela Smitha, Mitsuioshi Oikawy, Katarzyna Budnik-Gałązka. Bar Avni. He currently holds the post of Assistant Professor in Prowadzi aktywną działalność jako kameralista. Wraz the Piano Faculty of the Feliks Nowowiejski Academy z Żoną Aleksandrą Soboń-Wakarecy tworzy nagradzany of Music in Bydgoszcz, Poland. duet fortepianowy Wakarecy Piano Duo. Współpracuje
też z wiolonczelistą Marcinem Zdunikiem, występował z Jakubem Jakowiczem, Anną Marią Staśkiewicz, Ja- nuszem Wawrowskim, Łukaszem Długoszem, Katarzy- ną Budnik-Gałązką. Pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Fortepianu Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy.
Z recenzji Profesor Katarzyny Popowej-Zydroń: Dla wielu, którzy znają muzykę Zbigniewa Bargielskiego, zapoznanie się z jego utworami fortepianowymi zarejestrowanymi na płytach albumu Panopticum, może okazać się niespodzianką. Tym większą, że zawiera on zbiór kompozycji przeznaczonych zarówno dla młodego wykonawcy, jak i dojrzałych pianistów. Album zapoznaje młodych muzyków z nowoczesnością – taką, która nie odstrasza, lecz – wprost przeciwnie – poprzez prostotę, klarowność, różnorodność nastrojów, niebanalną ekspresję, zachęca do wejścia w świat nowych brzmień, która zachowując łączność z tradycją, dostarcza nowych doznań estetycznych. Z drugiej strony natomiast album ten, w utworach zaawansowanych pianistycznie, a przy tym włączających w obszar interpretacji elementy parodii, groteski, gry aktorskiej (np. Panopticum) stanowi oryginalne wyzwanie dla wykonawców. Znakomici pianiści: Maria Murawska i Paweł Wakarecy podjęli to wyzwanie proponując błyskotliwe, pełne fantazji i oryginalności interpretacje utworów.
18
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 18 08.08.2019 12:20:25 From review by Professor Katarzyna Popowa-Zydroń: Even for many of those already familiar with Zbigniew Bargielski’s music, the piano works featured on the two CDs of the Panopticum album may turn out to be a surprising discovery. The more so, as the album is a collection of composi- tions intended both for young performers and mature pianists. Panopticum provides young musicians with an introduc- tion to modernity without intimidating them; on the contrary, through simplicity, clarity, a varied range of moods, and original means of expression, it encourages us to enter the world of new sounds which, while maintaining contact with tradition, offers new aesthetic experiences. On the other hand, in its more technically advanced pieces, in which the composer uses elements of parody, the grotesque and stage acting (e.g. Panopticum), the album constitutes a unique challenge for performers. Maria Murawska and Paweł Wakarecy, two outstanding pianists in their own right, proved equal to this challenge with their brilliant interpretations of the compositions, which abound in fantasy as well as originality.
fot. Marcin Gumiela 19
1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 19 08.08.2019 12:20:26 1594 BARGIELSKI_PANOPTICUM_BOOKLET_OK.indd 20 08.08.2019 12:20:26