ŁAŃCUCH______XI

TOWARZYSTWO IM. WITOLDA LUTOSŁAWSKIEGO INSTYTUT MUZYKI I TAŃCA CHAIN 11

Festiwal Witolda Lutosławskiego The Witold Lutosławski Festival ŁAŃCUCH XI CHAIN 11

Warszawa 26 stycznia____9 lutego 2014 Warsaw January 26 to February 9, 2014

Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego The Witold Lutosławski Society Organizatorzy i partnerzy Festiwalu Organizers and partners of the Festival Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego The Witold Lutosławski Society Instytut Muzyki i Tańca The Institute of Music and Dance Program 2 Polskiego Radia Polish Radio 2 Zamek Królewski w Warszawie The Royal Castle in Warsaw Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castle

Prezes Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego President of Witold Lutosławski Society Grzegorz Michalski

Koordynacja Festiwalu Festival co-ordination Jarosław Kutera Współpraca Collaboration Aleksandra Braumańska

Omówienia koncertów i redakcja książki programowej Concert notes and programme book edition Kamila Stępień-Kutera

English translation Maksymilian Kapelański

Projekt, skład i łamanie Design, layout and typesetting LAVENTURA Druk Printed by J-Property Marcin Jędrzejewski

www.lutoslawski.org.pl CHAIN 11 3

„ŁańCuCh” 2014 “Chain” 2014

XI Festiwal „Łańcuch” kończy rok stulecia uro- The 11th “Chain” Festival closes the Witold dzin, zwieńczonego symbolicznie dwudziestą Lutosławski Centennial, symbolically crowned rocznicą śmierci Witolda Lutosławskiego by the twentieth anniversary of the composer’s (7 lutego). Minione kilkanaście miesięcy nasy- death (February 7). More than a dozen months cone było wybitnymi wydarzeniami were suffused with outstanding artistic events, artystycznymi, organizowanymi na całym świe- organised throughout the world by music lovers cie przez admiratorów muzyki i osoby naszego and our patron’s enthusiasts. As to patrona. Pod względem ilości wykonań, zwłasz- performance numbers, especially in Poland, this cza w Polsce, był to zapewne rok wyjątkowy was surely an extraordinary year, which lets us i wolno sądzić, że sztuka Witolda Lutosławskie- believe Witold Lutosławski’s art became go została przyswojona i zaakceptowana assimilated and accepted by scores of new przez wielu nowych słuchaczy. Pojawiły się licz- listeners. Many new books, editions of sheet ne wartościowe książki, nuty, płyty, internet music, and CDs appeared, while the Internet zaś wzbogacił się o znaczący zasób informacji was enriched with information on and easy i łatwy dostęp do całej twórczości kompozyto- access to the Polish composer’s oeuvre. But ra. Jednak najcenniejsze, co zostanie nam the most valuable legacy of the Year po Roku Lutosławskiego, to ugruntowana, of Lutosławski is the well-grounded awareness, zrodzona z osobistego przeżycia każdego born of personal experience, of the beauty, z osobna świadomość piękna, siły i mądrości power, and wisdom inherent in his music zawartych w tej sztuce – i to na tym opiera się – which forms the basis for the present i opierać się będzie w przyszłości rosnące zna- and future growth of Lutosławski’s musical czenie muzyki Lutosławskiego i jej trwała significance and its lasting cultural pertinence. obecność w kulturze. The present “Chain” festival celebration Obecna edycja festiwalu „Łańcuch”, oprócz brings – apart from performances of music by wykonań kompozycji patrona wydarzenia, przy- the event’s patron – a larger than ever number nosi więcej niż kiedykolwiek w przeszłości dzieł of works devoted to him. They testify to jemu poświęconych. Są one świadectwem czu- the tender memory, but also the growing power łej pamięci, ale też – w coraz większym stopniu of attraction and stimulative work of his – siły przyciągającej i pobudzającej jego wybit- prominent successors. nych następców. Another distinguished theme of the festival Wyróżnionym wątkiem programu festiwalu is the creativity of Andrzej Panufnik, whose jest również twórczość Andrzeja Panufnika, centennial falls in several months, and who którego setna rocznica urodzin przypada za kil- collaborated and remained in close ties with ka miesięcy i który współpracował oraz Lutosławski in the youthful ‘Sturm und Drang pozostawał w bliskich relacjach z Lutosław- period’, especially in the years of the German skim w młodzieńczym „okresie burzy i naporu”, occupation. najsilniej w latach niemieckiej okupacji. Despite the generosity of the Ministry Mimo szczodrości Ministerstwa Kultury of Culture and National Heritage, i Dziedzictwa Narodowego, a także organizacyj- and the organisational efforts of the Witold nego wysiłku Towarzystwa im. Witolda Lutosławski Society as well as the Institute 4 CHAIN 11

Lutosławskiego oraz Instytutu Muzyki i Tańca of Music and Dance, the festival would be less festiwal nie byłby tak okazały, gdyby nie splendid without the (quite selfless) – w znacznym stopniu bezinteresowne – zaan- engagement of participating orchestras gażowanie uczestniczących w nim orkiestr and the assistance of Polish Radio’s i pomoc Programu 2 Polskiego Radia. O wszyst- Programme 2. We think of them all with much kich myślimy z wdzięcznością i podziwem. gratitude and admiration. Oryginalnym dodatkiem do cyklu koncer- An original addition to the concert series tów są imprezy towarzyszące: wieczór nowych are the accompanying events: a soirée of new choreografii do muzyki Lutosławskiego Ogniwa, choreography to Lutosławski’s music, titled przygotowany przez Operę na Zamku w Szcze- Ogniwa (Links) and prepared by the Opera cinie, oraz bajka dla dzieci Pan Lutosławski at the Castle in Szczecin, and a children’s tale, powstała z inicjatywy Fundacji Zygmunta No- Pan Lutosławski (Mr. Lutosławski), created skowskiego. Instytut Muzyki i Tańca, który on the initiative of the Zygmunt Noskowski w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Naro- Foundation. The Institute of Music and Dance, dowego realizował program wspierania which in the name of the Minister of Culture przedsięwzięć Roku Lutosławskiego, rekomen- and National Heritage realised the program dował te właśnie wydarzenia jako wybrane of support for the Year of Lutosławski, z wielu zasługujących na utrwalenie i szeroką recommended these particular events from prezentację. Tradycyjnie „Łańcuchowi” towa- many deserving a recorded form and wide rzyszy adresowany do dzieci „Łańcuszek”, presentation. In keeping with tradition, ponadto po raz drugi koncerty poprzedzone zo- the “Chain” is accompanied by the children’s staną mistrzowskimi kursami wykonawczymi “Little Chain”, and for the second time in a row, w Radziejowicach. master performance courses in Radziejowice Rozpoczynamy nasz festiwal nazajutrz will precede the concerts. po 101 rocznicy urodzin Lutosławskiego i za- We begin the festival one day after kończeniu cyklu wykonań jego muzyki the 101st anniversary of Lutosławski’s birth przez Filharmonię Narodową. To właśnie tej in- and the closing of the National Philharmonic’s stytucji zawdzięcza Warszawa możliwość concert series of his music. Owing to this very wysłuchania w ciągu jednego roku wszystkich institution, in the span of a single year Warsaw dzieł orkiestrowych i większości kameralnych was able to enjoy all orchestral and most Witolda Lutosławskiego, stając tym samym chamber works by Witold Lutosławski, which w pierwszym rzędzie muzycznych centrów Euro- places it among the first musical centres py – przed Londynem i Berlinem. „Łańcuch” XI of Europe – before London and Berlin. The 11th staje się podsumowaniem tych artystycznych “Chain” sums up these artistic events with wydarzeń, rodzajem wielkiej kadencji. Czy bę- an ‘authentic cadence’. We can only hope this dzie to kadencja doskonała – taką mamy will also be a ‘perfect cadence’. nadzieję. Grzegorz Michalski Grzegorz Michalski President of the Witold Lutosławski Society Prezes Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego CHAIN 11 5

26 stycznia____January 26 niedziela, godz. 19.00____Sunday, 7.00 p.m. Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego Witold Lutosławski Concert Studio of the Polish Radio

Koncert kameralny Chamber Concert Apollon Musagète Quartett Bartłomiej Wezner – fortepian piano w programie programme

Zbigniew Bargielski [1937] Krajobraz wspomnień (Witold Lutosławski in memoriam) na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1996) Landscape of memories (Witold Lutosławski in memoriam) for violin, cello and piano [14’] Charles Bodman Rae [1955] II Kwartet smyczkowy (pamięci Witolda Lutosławskiego) (2004) String Quartet no. 2 (in memory of Witold Lutosławski) [34’]

[przerwa intermission]

Witold Lutosławski [1913–1994] Kwartet smyczkowy (1965) String Quartet Część wstępna – Część główna Introductory Movement – Main Movement [25’] Apollon Musagète Quartett Multitude – Hommage à Lutosławski Multitude – Hommage à Lutosławski [6’14’’] 6 CHAIN 11 January 26

PiERWSZy kwartet Charlesa Bodmana ChaRLES Bodman Rae’s String Quartet no. 1 Rae’a powstał z okazji setnej rocznicy urodzin was written in celebration of the 1981 Béla Béli Bartòka w roku 1981, drugi natomiast de- Bartòk centennial, and the String Quartet no. 2 dykowany był pamięci Witolda Lutosławskiego to commemorate the tenth anniversary w dziesiątą rocznicę jego śmierci. „Utwór skła- of Witold Lutosławski’s death. The composer’s da się z pięciu części – opisuje kompozytor description reads: “The work is in five – z których druga, trzecia i czwarta rozwijają movements, the second, third and fourth i przekształcają motyw obecny w niektórych of which develop and transform a motif that z późnych dzieł Lutosławskiego (m.in. w jego can be found in several of Lutosławski's late Łańcuchu II i Trzeciej Symfonii). Motyw określa- works (including his Chain 2 and Symphony ją interwały małej tercji i kwinty czystej. no. 3). The motif is defined by intervals Otwierające utwór ogniwo ma charakter of minor thirds and perfect fifths. wprowadzający i przedstawia dźwiękowy The first movement is introductory krajobraz złożony ze śpiewów australijskich in character and presents a soundscape ptaków – niektóre z nich (choć nie wszystkie) of Australian birds, some (but not all) of whom są moimi najbliższymi sąsiadami na pogórzu are now my closest neighbours in the Adelaide Adelajdy. Drugi fragment to scherzo z triem, foothills. The second movement is a scherzo przy czym scherzo (oparte na stałym ruchu) and trio, where the scherzo (in perpetual jest grą ze wszystkimi parami wykonawców motion) plays with all the various pairings i instrumentów możliwych w ramach kwartetu. of players and instruments that are possible Trzecia część to adagio, w którym pierwszy within a quartet. The third movement is skrzypek odgrywa rolę solisty na tle całego ze- an adagio featuring the first violinist as soloist społu. Część czwarta jest allegrem, within the group. The fourth movement is z 14-taktowym tematem (tercje małe i kwinty an allegro that presents a fourteen-bar theme czyste) poddanym szeregowi transpozycji (of minor thirds and perfect fifths) taken na drodze do kulminacji utworu. Ogniwo finało- through a cycle of transpositions en route we to adagio zbudowane według zasad to the climax of the work. The final movement chaconne i pełniące w całym schemacie drama- is an adagio built on the chaconne principle tyczno-formalnym kompozycji funkcję epilogu”. and functions as an epilogue within the formal- Kwartet napisany z myślą o Australian dramatic scheme.” String Quartet został prawykonany przez ten The Quartet, written with the Australian zespół 3 marca 2004 roku w Adelajdzie pod- String Quartet in mind, was premiered by it czas Adelaide Festival of Arts. on March 3, 2004, at the Adelaide Festival Witoldowi Lutosławskiemu poświęcone of Arts. jest także trio Krajobraz wspomnień Zbigniewa Witold Lutosławski is also the dedicatee Bargielskiego na skrzypce, wiolonczelę of Zbigniew Bargielski’s trio Landscape i fortepian. „Krajobraz wspomnień napisany of Memories for violin, cello and piano. w 1995 roku jest zarówno hołdem, złożonym The composer says: “Landscape of Memories, Witoldowi Lutosławskiemu, jak i muzyczną written in 1995, is both a tribute to Witold refleksją – wspomnieniem moich z Nim spotkań Lutosławski and a musical reflection 26 stycznia CHAIN 11 7

– komentuje autor. – W kompozycję został – a reminiscence of my meetings with him. wpleciony mały fragment jednego z utworów A small excerpt from one of the master’s pieces Mistrza. is woven into the composition. Forma Krajobrazu jest rezultatem często The form of the Landscape results from stosowanego przeze mnie sposobu kompono- a manner of composing which I frequently wania: stopniowego »dobudowywania« coraz employ: a gradual adding up of new portions to nowych jej fragmentów, przeplatanego z po- of the composition, intertwined with wtarzaniem już istniejących. Należy dodać, the repetition of old ones. I must add that że nowe segmenty nie są wprowadzane sukce- the new segments are not introduced sywnie, to znaczy nie w takiej kolejności, która successively, i.e. not in the order of the entire jest ostateczną wersją pełnego utworu (składa- work’s final version (made up of six differing jącego się z sześciu różnorodnych segments).” fragmentów)”. Assembling the full work from a series Zasada złożenia pełnego utworu z serii od- of discrete, but dovetailing segments, lies rębnych, choć zazębiających się segmentów leży at the formal basis of Witold Lutosławski’s u podstaw formy Kwartetu smyczkowego Witol- String Quartet. The work – first performed by da Lutosławskiego. Utwór – po raz pierwszy the American LaSalle Quartet on March 12, wykonany przez amerykański kwartet LaSalle 1965 – is the only example of this genre 12 marca 1965 roku – jest jedynym w tym ga- in Lutosławski’s entire oeuvre. tunku w całym dorobku Lutosławskiego. The composer himself explained Konstrukcję dzieła wyjaśnił w koresponden- the construction in correspondence with cji z prymariuszem kwartetu LaSalle, Walterem LaSalle Quartet’s primarius: “The work consists Levinem, sam kompozytor: „Utwór składa się of a sequence of mobiles, which are to be z sekwencji mobili, które mają być wykonane performed one after another and – if there are jeden po drugim i – jeśli nie ma innych wskazó- no other directions – without any pauses. wek wykonawczych – bez żadnej pauzy. Within certain sections of time, particular Wewnątrz pewnych odcinków czasu poszcze- performers play their parts completely gólni wykonawcy grają swoje partie zupełnie independently from others. They must niezależnie od innych. Muszą oni samodzielnie individually decide on the length of pauses decydować o długości pauz i sposobie realizo- and the way of introducing agogic changes. wania zmian agogicznych. Jednak podobny However, similar material in different parts materiał w różnych głosach powinien być trak- should be treated in a similar way. (…) All towany podobnie. (…) Każdy z muzyków the musicians should play as if they did not powinien grać tak, jakby nie wiedział, co grają know what the others are playing, or at least inni, lub przynajmniej tak, jakby nie słyszał ni- as if they did not hear anything apart from their czego poza swoim własnym graniem. Nie own performance. They must not worry that wolno mu się martwić, że się opóźnia w stosun- they are slower or faster than the others. This ku do innych lub że ich wyprzedza. Ten problem problem simply does not occur, as there are po prostu nie istnieje, ponieważ przedsięwzięte means at work that prevent any unwanted środki zapobiegają wszelkim niepożądanym consequences of such freedom. If all konsekwencjom takiej wolności. Jeżeli każdy the performers strictly adhere to the instructions z wykonawców będzie ściśle przestrzegał in- included in their written parts, there cannot strukcji zapisanych w swoim głosie, nie appear anything that the composer had not 8 CHAIN 11 January 26 może się zdarzyć nic, czego by kompozytor foreseen. A possible shortening or lengthening uprzednio nie przewidział. Ewentualne skróce- of the duration of any particular section of any nie lub wydłużenie czasu trwania instrument’s part cannot change the end result poszczególnych segmentów w każdej z partii in any significant way.” nie może zmienić końcowego rezultatu w żaden Lutosławski’s Quartet, a masterwork that znaczący sposób”. combines innovation with the highest values Kwartet Lutosławskiego, arcydzieło łączące of beauty, is among the most significant points w sobie nowatorstwo z najwyższymi warto- of reference for the entire quartet literature. ściami piękna, stanowi jeden z najistotniejszych This architectural conception, which punktów odniesienia dla całej literatury kwarte- balances the composer’s idea with the free towej. expression of the performers’ design within Ów zamysł architektoniczny, równoważący a single work, was taken up by the Apollon w ramach dzieła muzycznego realizację idei Musagète Quartett. The piece Multitude kompozytora ze swobodną ekspresją pomysłów – Hommage à Witold Lutosławski, jointly wykonawców poszczególnych partii, podjęty composed by the members of the quartet, is został przez Apollon Musagète Quartett. Wspól- an embodiment of limited aleatoricism nie skomponowany przez członków zespołu and demonstrates the combination utwór Multitude – Hommage à Witold Lutosław- of a multiplicity of sound ideas and different ski jest wcieleniem techniki kontrolowanego artists’ personalities into a musical unity. aleatoryzmu i demonstruje łączenie wielości Violinist Paweł Zalejski makes reference to dźwiękowych myśli oraz różnych osobowości Lutosławski’s String Quartet when he explains: artystów w muzyczną jedność. „W trakcie pra- “While working on Multitude we already knew cy nad Multitude znaliśmy już dzieło wielkiego the great composer’s work. It fascinated us. It kompozytora – wyjaśnia skrzypek Paweł Zalej- was obvious that this stylistic language will ski, odnosząc się do Kwartetu Lutosławskiego. mostly suit our tastes and will allow us to – Zafascynowało nas. Było oczywiste, że ten ję- express our individual needs of mutual zyk stylistyczny będzie najbardziej pasował composition. One can notice the “borrowing” do naszych upodobań, że pozwoli na wyrażenie from Lutosławski’s agogic-temporal naszych indywidualnych potrzeb wspólnej kom- organisational model and notation techniques pozycji. Zauważalne jest »zapożyczenie« needed to define it – although we modified this od Lutosławskiego modelu organizacji agogicz- (...) to achieve expected results”. no-czasowej oraz techniki zapisu potrzebnej Multitude received its world premiere on na jego określenie – choć ten poddaliśmy mody- November 11, 2010, in Munich’s Herkulessaal. fikacji w celu uzyskania oczekiwanych przez nas efektów”. ksk Prawykonanie Multitude odbyło się 11 listo- pada 2010 roku w Herkulessaal w Monachium.

ksk CHAIN 11 9

6 lutego____February 6 czwartek, godz. 19.00____Thursday, 7.00 p.m. Bar kolumnowy Hotelu Bristol w Warszawie Column Bar of the Bristol Hotel in Warsaw

Koncert kawiarniany w stylu retro Café Concert in Retro Style Lutosławski Piano Duo

Johann Sebastian Bach [1685–1750] Aria Schafe können sicher weiden z Kantaty „Myśliwskiej” BWV 208 (1713) Aria Schafe können sicher weiden from the Hunting Cantata BWV 208 Fryderyk Chopin [1810–1849] / Ferenc Liszt [1811–1886] Parafraza pieśni „Życzenie” Paraphrase of the song „A maiden’s wish” Johannes Brahms [1833–1897] Walce op. 39 (wybór) (1865) Valses op. 39 (selection) Maurice Ravel [1875–1937] La valse (1919–1920) La valse

[przerwa intermission]

Sergiusz Rachmaninow [1873–1943] Wokaliza op. 34 nr 14 (1912) Vocalise op. 34 no. 14 Piotr Czajkowski [1840–1893] Walc kwiatów z baletu Dziadek do orzechów (1892) Waltz of the Flowers from the ballet Nutcracker ignacy Jan Paderewski [1860–1941] Album tatrzańskie op. 12 (wybór) (1884) Album from the Tatra Mountains op. 12 (selection) Manuel de Falla [1876–1946] Taniec ognia z baletu Czarodziejska miłość (1915) Ritual Fire Dance from the ballet El amor brujo Witold Lutosławski [1913–1994] Wariacje na temat Paganiniego (1941) Variations on a Theme of Paganini 10 CHAIN 11 February 6

WiTOLD LuTOSŁaWSKi pierwsze tygodnie WiTOLD LuTOSŁaWSKi spent the first wojny spędził w Krakowie jako sierżant podcho- weeks of war in Cracow as a reserve sergeant rąży rezerwy w pułku radiotelegraficznym – officer cadet in the radio and telegraph po krótkiej służbie wraz z całym oddziałem trafił regiment, and after a short period of service do niewoli niemieckiej. „Wszystkich oficerów ended up with the entire division as a prisoner natychmiast ładowano na pociągi i odsyłano of the Germans. In a 1992 conversation with do Niemiec – wspominał kompozytor w 1992 Zofia Owińska, the composer reminisced: “All roku w rozmowie z Zofią Owińską. – Natomiast the officers were immediately put into trains podoficerowie i szeregowcy byli pędzeni piecho- and sent to Germany. In turn, the non- tą przez pola i drogi, albo i właściwie bez dróg. commissioned officers and privates were sent Kiedy po ośmiu dniach zobaczyłem, że żołnierzy running through the fields and roads, or really z mojego plutonu ubywa, zapytałem tych, co po- without roads. When after eight days I saw my zostali, a było tam dwóch kaprali i dwóch platoon’s soldiers becoming scant, I asked szeregowców, czy też mają zamiar uciekać. Gdy those who remained, two corporals and two dowiedziałem się, że tak, zapytałem, czy zgodzi- privates, if they also planned to flee. When they liby się, żebym ja razem z nimi wyszedł. said they do, I asked whether I could flee with Naturalnie zgodzili się uprzejmie. (…) Do War- them. Naturally they were kind enough to szawy przedostałem się lasami, bo na drogach agree. (...) I found my way to Warsaw through zawsze byli Niemcy”. the forests, because the roads were full Aż do Powstania Lutosławski mieszkał of Germans.” w Warszawie – wraz z matką wynajmował Right until the Uprising, Lutosławski lived wówczas pokój w willi Dygatów na ulicy Lan- in Warsaw, where together with his mother he giewicza. „Pytasz o Witka – pisała Maria rented a room in the Dygat family’s villa on Lutosławska do szwagierki w 1943 roku – mie- Langiewicz Street. In 1943, Maria Lutosławska wa się nieźle. Od 5 do 7 wiecz. gra w SiM-ie, wrote to her sister-in-law: “You’re asking about prawie całą resztę czasu przesiaduje nad swemi Witek – he’s not doing badly. From 5 to 7 p.m. kompozycjami”. We wspomnianym w liście he plays at the SiM, and he spends almost SiM-ie (czyli w kawiarni Sztuka i Moda) Luto- the entire remaining time poring over his sławski zarabiał w czasie okupacji, grywając compositions.” In the SiM (Sztuka i Moda – Art w fortepianowym duecie z Andrzejem Panufni- and Fashion Cafe) mentioned in the letter, kiem. Poza SiM-em cieszący się wśród Lutosławski worked during the occupation by słuchaczy dużą popularnością duet występował playing in a piano duo with Andrzej Panufnik. też m.in. w kawiarniach Arria, U Aktorek Apart from the SiM, the very popular duo czy na Nowym Świecie u Woytowicza. appeared also in the Arria, U Aktorek (At „Mieliśmy w repertuarze bardzo dużo the Actresses’), and Woytowicz’s Nowy Świat muzyki poważnej – opowiadał Lutosławski (New World) Cafe. – zaczynając od toccat organowych Bacha, któ- Lutosławski recalls: “We had re przerabialiśmy bardziej wiernie, niż to czynili in the repertoire a large amount of classical Busoni czy Liszt, ponieważ dwa fortepiany da- music, from the organ toccatas of Bach, which wały możliwości, jakich oczywiście nie dawał we went through more faithfully than did 6 lutego CHAIN 11 11 jeden, aż do Bolera Ravela, które było takim Busoni or Liszt – because two pianos offered cheval de bataille naszego repertuaru. Jednak more possibilities than one – to Ravel’s Bolero, pomiędzy jednym a drugim grywaliśmy jeszcze which was a kind of cheval de bataille of our choćby cały cykl walców Mozarta, Schuberta repertoire. However, between the first i Brahmsa”. and the second, we played, for example, entire Swobodne, na poły improwizowane opraco- waltz cycles by Mozart, Schubert, wania – i dzieł poważnych, i lekkich, jazzowych and Brahms.” – w wielu przypadkach nie były przez twórców The free, half-improvised arrangements zapisywane, niektóre jednak młodzi artyści – both of serious, and light, jazz works – were przygotowywali staranniej, nawet z myślą often left unnotated by their creators, although o wydaniu. Ponad dwieście powstałych wów- others were prepared more carefully by czas dwufortepianowych aranżacji zaginęło the young artists, even with the thought jednak bezpowrotnie w czasie Powstania of publishing them. However, over two hundred Warszawskiego. Jedynym ocalałym utworem created arrangements for two pianos perished okazały się słynne i do dziś niezwykle forever in the Warsaw Uprising. The only popularne Wariacje na temat Paganiniego surviving piece revealed itself to be the famous – w przeciwieństwie do wielu kompozycji and very popular today Variations on a Theme wspólnych ta była autorstwa samego Luto- by Paganini – in contrast to many co-authored sławskiego: „Zrobiłem ją sam, bez udziału works, this one was Lutosławski’s own. Panufnika – podkreślał Lutosławski – i dlatego “I made it myself, without Panunik – emphasised ją zapakowałem razem z moimi kompozycjami, Lutosławski – and this is why I packed it kiedy wyjeżdżałem z Warszawy (…)”. together with my compositions when I was Okupacyjnym koncertom przysłuchiwała się leaving Warsaw (...)”. różnorodna publiczność – część ze słuchaczy A mixed public listened attentively to stanowili Niemcy, przyciągani zarówno możli- the concerts in the occupation: part wością wypicia filiżanki kawy (podawanej of the audience were Germans, drawn both by zresztą w warszawskich kawiarniach dzięki the possibility of drinking a cup of coffee przemyślnemu omijaniu oficjalnych zakazów co (offered in Warsaw’s coffee houses thanks to do jej sprzedaży), jak i wysłuchania koncertu a cunning evasion of its official prohibition na wysokim poziomie. of sale), and listening to a concert of high rank. Spośród licznych występów w pamięci oby- Among the numerous appearances, one has dwu muzyków został zwłaszcza jeden, gdy specially inscribed itself in the memories oficjalne zatrudnienie jako koncertujących arty- of both musicians: the time when their official stów uratowało ich przed wywiezieniem employment as concert artists let them escape do obozu koncentracyjnego – co każdy z nich being deported to a concentration camp, wspominał w mniej lub bardziej dramatycznej something each recalls in a more or less wersji. „Witold opowiadał (z emocją jeszcze dramatic version. Tadeusz Andrzej Zieliński po latach), że gdyby nie refleks Panufnika i jego later related his conversation with Lutosławski, biegła znajomość niemieckiego (studiował in which the latter “told the story (with w Wiedniu), to zostałby wywieziony na roboty emotion, even years after), that if it weren’t for do Niemiec i nie wiadomo, czyby przeżył Panufnik’s quick thinking and his fluent German – relacjonował później swoją rozmowę z Luto- (having studied in Vienna), he would surely be sławskim Tadeusz Andrzej Zieliński. – Panufnik sent into labour in Germany and his life would 12 CHAIN 11 February 6 w ostatniej chwili przed załadowaniem do bud be in question. In the last moment before being wytłumaczył SS-manowi, że obaj są muzykami, loaded into the booths, Panufnik explained to a nie klientami kawiarni”. the SS officer they are both musicians, not cafe clients.” ksk ksk CHAIN 11 13

7 lutego____February 7 piątek, godz. 19.30____Friday, 7.30 p.m. Sala Wielka Zamku Królewskiego w Warszawie Great Hall of the Royal Castle in Warsaw

Koncert na zakończenie Roku Witolda Lutosławskiego, w 20 rocznicę śmierci Kompozytora Final Concert of the Witold Lutosławski’s Centenary, on the 20th Anniversary of Composer’s Death Hommage à Lutosławski Jakub Waszczeniuk – trąbka trumpet Jakob Kullberg – wiolonczela cello aleksandra Kuls – skrzypce violin Eugeniusz Knapik – fortepian piano ania Broda – cymbały cimbalom Orkiestra Kameralna Miasta Tychy AUKSO AUKSO Chamber Orchestra of Tychy Marek Moś – dyrygent conductor w programie programme

Toru Takemitsu [1930–1996] Paths na trąbkę solo (1994) Paths for solo trumpet [6’] François-Bernard Mâche [1935] Planh na orkiestrę smyczkową (1994) Planh for string orchestra [7’] Per nørgård [1932] V Sonata na wiolonczelę (2013) Sonata no. 5 for cello

Osvaldas Balakauskas [1937] Meridionale – hommage à Witold Lutosławski na orkiestrę kameralną (1994) Meridionale – hommage à Witold Lutosławski for chamber orchestra [13’] 14 CHAIN 11 February 7

Kaija Saariaho [1952] Nocturne (pamięci Witolda Lutosławskiego) (1994) Nocturne (to the memory of Witold Lutosławski) [6’] arne nordheim [1931–2010] Adieu na orkiestrę smyczkową i instrumenty z brzmieniem dzwonu (1994) Adieu for string orchestra and instruments with the sound of a bell [4’] Witold Lutosławski [1913–1994] Partita na skrzypce i fortepian (1984) Partita for violin and piano [15’] I. Allegro giusto, M.M. c. 100 II. M.M. c. 86 III. Largo, M.M. c. 50 IV. M.M. c. 90 V. Presto, M.M. c. 168

György Kurtág [1926] Un brin de bruyère à Witold (Gałązka wrzosu dla Witolda) na cymbały Un brin de bruyère à Witold for cimbalom [2’]

W 1994 ROKu, 21 września, podczas 37. fe- On SEPTEMBER 21, 1994, the S-1 Polish stiwalu Warszawska Jesień odbył się w Studiu Radio Concert Studio presented a Warsaw Koncertowym S-1 Polskiego Radia koncert zło- Autumn festival concert with music żony z utworów dedykowanych pamięci commemorating Witold Lutosławski, zmarłego zaledwie kilka miesięcy wcześniej who died only a few months earlier, – 7 lutego tego roku – Witolda Lutosławskiego. on February 7. The twelve works performed Dwanaście utworów wówczas wykonanych on the occasion were issued five years later w pięć lat później ukazało się na płycie Homma- on the CD Hommage à Lutosławski. ge à Lutosławski. 21.09.1994. Live. 21.09.1994. Live. 7 lutego CHAIN 11 15

Na prośbę o skomponowanie utworu The request to compose music for this do programu owego koncertu odpowiedzieli po- concert was honoured, among others, by między innymi François-Bernard Mâche, pisząc François-Bernard Mâche, who wrote Planh for Planh na orkiestrę smyczkową, Osvaldas Bala- string orchestra, Osvaldas Balakauskas, who kauskas, który nadesłał Meridionale sent in Meridionale for chamber orchestra, na orkiestrę kameralną, György Kurtág, kompo- György Kurtág, author of Un brin de bruyère nując Un brin de bruyère a Witold na cymbały, à Witold for cimbalom, and Arne Nordheim i Arne Nordheim w swoim Adieu na orkiestrę in his Adieu for string orchestra smyczkową i instrumenty z brzmieniem dzwo- and instruments with the sound of a bell. Toru nu. Toru Takemitsu zaczął komponować Paths Takemitsu began composing Paths for solo na trąbkę solo, zanim nadeszła prośba od rady trumpet even before he received the Warsaw programowej Warszawskiej Jesieni. Nocturne Autumn programme advisory board’s request. Kaii Saariaho powstał od razu na początku 1994 Kaija Saariaho’s Nocturne was written at roku, kiedy kompozytorka, będąc w trakcie pra- the very beginning of 1994, when cy nad koncertem skrzypcowym, otrzymała the composer – working on her violin concerto wiadomość o śmierci Lutosławskiego. – received news of Lutosławski’s death. Wszystkie utwory powstały pomiędzy lu- All the compositions were written tym a wrześniem roku, w którym odszedł between February and September of 1994 Lutosławski, i w zamierzeniu ich twórców dają with the intention to directly express bezpośredni wyraz żałobie po Kompozytorze. the mourning of Lutosławski’s death. Such was Tak jak w przypadku Planh Mâche’a: „Tytuł the case of Mâche’s Planh: “The title relates my utworu nawiązuje do tradycji średniowiecznego piece to the tradition of the mediaeval planctus planctus lub planh trubadurów prowansalskich or the planh of the Provençal troubadours – – wyjaśniał kompozytor. – Termin ten oznaczał explains the composer. – The term referred muzykę, będącą wyrazem żalu po stracie wiel- to a musical expression of grief after the loss kiego człowieka. W tym przypadku odnosi się of a great man. In my work, it also refers on również do uniwersalnego archetypu szlo- to the universal archetype of sobbing, which chu, łkania, który posłużył za wzór długiego served as the pattern for the long canon kanonu miar rytmicznych powierzonego orkie- of rhythmic values assigned to the string strze smyczkowej. Gdy kompozytor pragnie orchestra. A composer who wishes to pay oddać hołd pamięci mistrza, może złożyć tribute to a master’s memory can present na jego grobie dzieło, którego związek z okolicz- on his grave a piece only extrinsically reflated nościami jest zewnętrzny, lub nadać swej pracy to the occasion, or else endow his work with emocjonalny kształt medytacji nad jego śmier- the emotional form of a meditation on cią. Z tych dwóch możliwych rozwiązań the master’s death. I have decided upon wybrałem drugie, w bardziej naturalny sposób the latter, as a more natural expression of my oddające mój szacunek i smutek”. respect and sorrow.” Pożegnaniem z odchodzącym jest niezwykle Arne Nordheim’s Adieu is a moving good- poruszające Adieu Arne Nordheima. „Utwór na- bye to the departed. The composer says: “A sad pisany został pod wrażeniem smutnego experience motivated my work on this piece przeżycia – dopowiadał Nordheim – straty dro- – the loss of a someone dear, with whom giej istoty, człowieka, z którym łączy się a friendly personal relation had developed, osobiste, przyjazne stosunki, którego wysoko a man valued highly as one of the greatest 16 CHAIN 11 February 7 się ceni jako jednego z największych geniuszy geniuses of his time. Counting sounds, naszego czasu. Myślę, że w tej sytuacji nieistot- weighing chords in verbal analyses, would be ne byłoby liczenie dźwięków i ważenie akordów of little assistance in this context. The title w analitycznym opisie. Tytuł utworu mówi speaks for itself: a parting – grief and anguish.” wszystko: rozstanie – żal – smutek. Adieu”. Osvaldas Balakauskas’ Meridionale is not Do żałoby nie odwołuje się tak wprost such a direct reference to mourning. The title, Meridionale Osvaldasa Balakauskasa. Tytuł za- drawn from the Italian language, means czerpnięty z języka włoskiego oznacza ‘southern’ and in the composer’s intention „południowy” i w zamierzeniu twórcy oddaje renders the character of music utilising charakter muzyki, wykorzystującej serię dwu- the twelve-tone series together with its derived nastodźwiękową wraz z wywiedzionym z niej material, especially the whole-tone scale. materiałem dźwiękowym, zwłaszcza skalą According to the composer’s description, “This całotonową. „Materiał ten jest użyty w ostina- material is used in ostinato passages that act as towych sekwencjach służących jako tło a modal background and generate a kind modalne i tworzących swego rodzaju stylistycz- of stylistic tension. Rhythmic figures ne napięcie. Figury rytmiczne i tempo skłaniają and the tempo encourage a spirited, virtuoso do pełnego energii, wirtuozowskiego sposobu performance manner which, together with wykonania utworu (…)” – opisywał autor. the dense texture of the work, endow Szczególny wyraz bardzo osobistego poże- the composition with the character suggested gnania zyskują trzy złożone w hołdzie by the title.” Lutosławskiemu kompozycje na instrumenty The special expression of a very personal solowe – skupione, wyciszone, operujące na- good-bye imbues three collected, quiet, przemiennie milczeniem i melodią utwory alternately silent and melodious tribute Takemitsu, Saariaho i Kurtàga. compositions for solo instruments by Toru Takemitsu pisał Paths, nawiązując Takemitsu, Saariaho, and Kurtàg. do swego wcześniejszego spotkania z Luto- Toru Takemitsu wrote Paths by tying into sławskim: „Paths – to fanfara opłakująca his earlier meeting with Lutosławski: “Paths is śmierć Witolda Lutosławskiego, którą skompo- a fanfare lamenting the death of Witold nowałem na wieść o jego odejściu – zanotował Lutosławski which I composed upon hearing Takemitsu. – Gdy wiosną 1992 roku spotkałem of his passing. When in the spring of 1992 się z Lutosławskim w Warszawie, powiedział I met Lutosławski in Warsaw, he told me mi coś, czego nie zapomniałem. Powiedział mia- something I shall never forget. He said that we, nowicie, że my, współcześni kompozytorzy, contemporary composers, should treat melody powinniśmy poważniej traktować melodię i nie more seriously and never stop trying to create ustawać w wysiłkach tworzenia nowej melodii. new melodies. In Paths, the simple motif W utworze Paths prosty motyw podą- follows its own path, a garden path, through ża swoją drogą, niby ogrodową ścieżką, subtly changing scenery.” poprzez subtelne zmiany scenerii”. Nocturne, dedicated to Lutosławski by Kaija Nokturn, dedykowany Lutosławskiemu Saariaho, draws to some extent from przez Kaiję Saariaho, czerpie poniekąd z mate- the material she prepared in the same time for riału przygotowywanego przez nią wówczas the Violin Concerto (which received its world do Koncertu skrzypcowego (koncert, z Gidonem premiere with Gidon Kremer as soloist in 1995 Kremerem jako solistą, został prawykonany at the London Proms). The Nocturne was first 7 lutego CHAIN 11 17 w 1995 roku podczas londyńskich Promsów). played as early after Lutosławski’s death Po raz pierwszy zabrzmiał już 16 lutego 1994 as February 16, 1994, in Helsinki, interpreted roku w Helsinkach, w interpretacji Johna by John Storgårds. Storgårdsa. The Danish composer Per Nørgård Duński kompozytor Per Nørgård uczcił pa- honoured Witold Lutosławski’s memory mięć Witolda Lutosławskiego w setną rocznicę on the latter’s centennial with the Cello Sonata jego urodzin, komponując V Sonatę wiolonczelo- no. 5, the fruit of his collaboration with wą, owoc swej trwającej od 1999 roku the cellist Jakob Kullberg, begun in 1999. współpracy z wiolonczelistą Jakobem Kullber- The cellist himself sees the dialogue-based giem. Sam Kullberg w dialogicznej naturze owej nature of this collaboration as the source współpracy dostrzega źródło wielu nieszablono- of many original musical solutions in Nørgård’s wych rozwiązań zastosowanych w kilku works of recent years, including the increased powstających w ostatnich latach dziełach emphasis on the performer’s creative potential. Nørgårda, w tym wyraźnie silniejsze akcento- This is exemplified by the Sonata no. 5, the first wanie twórczego potencjału wykonawcy dzieła. movement of which received its world premiere Przykładem tak pisanej kompozycji jest właśnie only several weeks earlier in Copenhague, V Sonata – prawykonanie części pierwszej mia- while the second movement has its premiere ło miejsce zaledwie kilka tygodni temu at tonight’s concert. The cellist says: “Nørgård w Kopenhadze, część druga zaś ma swoją świa- wrote the first movement in a more traditional, tową premierę podczas dzisiejszego wieczoru. through-composed manner, allowing me to „Nørgård – opowiada wiolonczelista – napisał improvise or otherwise creatively decide on część pierwszą w stylu przekomponowanym, certain, specific passages; for the second bardziej tradycyjnym, pozwalając mi improwi- movement, on the other hand, the composer zować lub, innymi słowy, podejmować twórcze has given the creative task to the cellist, a task decyzje co do poszczególnych fragmentów; based on the composer's sketches, of making w drugiej części Sonaty natomiast Nørgård sta- decisions on both shape and material.” While wia przed wykonawcą zadanie kreowania, preparing the Sonata’s second movement, decydowania – na podstawie szkiców kompo- Nørgård gave Kullberg a solo piano recording zytora – zarówno o formie, jak i materiale of the material, which Kullberg then had to muzycznym”. Nørgård, przygotowując drugie transform into a finished solo cello movement. ogniwo Sonaty, dał Kullbergowi fortepianowe Composer and cellist then worked through nagranie materiału, który wykonawca musiał Kullberg's drafts to ensure the result przekształcić w solowy utwór wiolonczelowy. corresponds to the composer's vision. Jakob Następnie obydwaj artyści opracowali szkice Kullberg sums up his story about Kullberga, tak by zyskać pewność co do osta- the composition’s poiesis: “At present, the Fifth tecznego efektu, zgodnego z ideą kompozytora. Solo Sonata is an open-ended work which will „Obecnie – podsumowuje Jakob Kullberg swą likely go through several stages before finding opowieść o poiesis utworu – V Sonata jest dzie- a final shape. It is quite possible that the final łem otwartym, które przed osiągnięciem work could even have a third movement.” ostatecznego kształtu przejdzie jeszcze prawdo- podobnie kilka różnych stadiów rozwoju. *** Niewykluczone, że ów kształt ostateczny kom- The only work by Witold Lutosławski pozycji obejmować będzie jeszcze trzecią część”. programmed today is the Partita for violin 18 CHAIN 11 February 7

*** and piano. The composition is of great Jedyny zaplanowany na dziś utwór autor- importance for his entire oeuvre, and counts stwa Witolda Lutosławskiego to jego Partita among the masterworks of his late style. It is na skrzypce i fortepian. To kompozycja o wielkiej the sum and consequence of the composer’s wadze w całym jego dorobku – jedno z tych earlier, significant works, with an expressive dzieł, które wpisują się w ramy stylu późnego artistry that surpasses the time and space of its kompozytora. Jest w Particie suma i konsekwen- origin. cja wszystkich jego istotnych wcześniejszych Partita’s chamber version was composed on prac, swą wymową i artyzmem sięgająca dale- a commission by the Saint Paul Chamber ko poza czas i miejsce, w jakim powstała. Orchestra in the autumn of 1984, and received Kameralna wersja Partity skomponowana its premiere on January 18, 1985, została na zamówienie Orkiestry Kameralnej in a performance by Pinchas Zukerman miasta Saint Paul jesienią 1984 roku – prawy- and Marc Neikrug. Not long after however, konania 18 stycznia 1985 roku dokonali Lutosławski instrumentated the Partita for Pinchas Zukerman i Marc Neikrug. Niedługo po- violin and orchestra while under the impression tem jednak, pod wrażeniem interpretacji swego of Anne-Sophie Mutter’s interpretation of Chain Łańcucha II dokonanej przez Anne-Sophie Mut- 2. The Partita, and the second Chain ultimately ter, Lutosławski zinstrumentował Partitę assumed a place in Lutosławski’s oeuvre na skrzypce i orkiestrę. Partita wraz z drugim appropriate for the unfinished Violin Concerto. Łańcuchem zajęły ostatecznie w twórczości kompozytora miejsce należne nigdy nieukończo- *** nemu koncertowi skrzypcowemu. György Kurtàg bades farewell to Lutosławski almost in silence. Un brin de *** bruyère à Witold ties into the first verses György Kurtàg żegna się z Lutosławskim of Guillaume Apollinaire’s poem L’adieu, which niemal w ciszy. Gałązka wrzosu dla Witolda na- begins with the words: J’ai cueilli ce brin de wiązuje do pierwszych wersów wiersza bruyère… (“I picked this spring of heather…”). Guillaume’a Apollinaire Pożegnanie, zaczynają- Kurtàg seems to intertwine the echo cego się od słów: J’ai cueilli ce brin de bruyère… of Apollinaire’s poetry with his piece’s tender („Zerwałem tę gałązkę wrzosu…”). brushes of sounds. Et souviens-toi que je Pomiędzy czułe muśnięcia dźwięków t’attends – I’m waiting for you, and you must w swojej kompozycji Kurtàg zdaje się wplatać remember. echo poezji Apollinaire’a. Et souviens-toi que je t’attends, pamiętaj, że czekam na ciebie. ksk

ksk CHAIN 11 19

8 lutego____February 8 sobota, godz. 19.00____Saturday, 7.00 p.m. Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego Witold Lutosławski Concert Studio of the Polish Radio

Polska Orkiestra Radiowa Polish Radio Symphony Orchestra Renato Rivolta – dyrygent conductor w programie programme andrzej Panufnik [1914–1991] Uwertura tragiczna (1941–1942) Tragic Overture [8’] aleksander Tansman [1897–1986] Koncert na orkiestrę (1954) Concerto for Orchestra [25’] I. Tranquillo II. Lento III. Presto IV. Lento V. Vivo

[przerwa intermission]

Witold Lutosławski [1913–1994] Mała suita (1950) Little Suite [12’] I. Fujarka (Allegretto) Fife (Allegretto) II. Hurra polka (Vivace) Hurra Polka (Vivace) III. Piosenka (Andante molto sostenuto) Song (Andante molto sostenuto) IV. Taniec (Allegro molto) Dance (Allegro molto)

Witold Lutosławski Łańcuch III (1986) Chain 3 [12’] 20 CHAIN 11 February 8

andrzej Panufnik Polonia (1959) Polonia – Suite [21’] I. Marsz góralski Highlander’s March II. Mazurek Mazourka III. Krakowiak Krakowiak IV. Pieśń nadwiślańska Song of the Vistula V. Oberek Oberek 8 lutego CHAIN 11 21

UWERTURA TRAGICZNA Andrzeja Panufni- anDRZEJ PanuFniK’S Tragic Overture ka powstała w 1942 roku, uległa jednak was created in 1942, but subsequently destroy- zniszczeniu w Powstaniu Warszawskim. Od- ed in the Warsaw Uprising. Re-created by tworzona przez kompozytora w roku 1945 the composer in the year 1945, it assumed ostateczną formę zyskała po rewizji dziesięć lat the revised, final shape a decade later. The work później. Po raz pierwszy kompozycja zabrzmiała was heard for the first time on March 19, 19 marca 1944 roku, podczas koncertu charyta- 1944, at a charity concert in the Warsaw Con- tywnego w warszawskim konserwatorium. servatory. The world premiere of the post-war, Prawykonanie powojennej, zrekonstruowanej reconstructed version took place in June 1945, wersji miało miejsce w czerwcu 1945 roku in Cracow. w Krakowie. This epigrammatic piece of several minutes Lapidarny, kilkuminutowy utwór, poświęco- in length, commemorating Andrzej Panufnik’s ny pamięci poległego w Powstaniu brata brother Mirosław who perished in the Uprising, Andrzeja Panufnika, Mirosława, tworzony był was composed in the occupied Warsaw. w okupowanej Warszawie. Kompozytor wspo- The composer reminisces that his aim was to minał, że zamiarem jego było napisanie write an abstract composition free of external kompozycji abstrakcyjnej, bez odwołań references, but ultimately, the very evocative do świata zewnętrznego – lecz ostatecznie Overture became permeated with war. Panufnik Uwertura, niezwykle obrazowa, przesiąknięta says: “(...) though ostensibly I had kept to my jest wojną. „(…) choć tak bardzo starałem się rules, I realised that my intellectual disciplines przestrzegać ustanowionych przez siebie reguł had failed to control my unconscious, that – opowiadał Panufnik – nie potrafiłem zapano- the overture was interspersed with startlingly wać nad podświadomością i w uwerturze co onomatopoeic passages — for example, the so- chwila pojawiały się ustępy zaskakująco ono- und of a falling bomb (percussion), the soft matopeiczne, na przykład odgłos padającej engine noise of an aeroplane disappearing bomby (perkusja), cichy odgłos silnika oddalają- in the distance (trombones’ glissando); a volley cego się samolotu (glissando puzonu), seria of machine guns (the burst of percussion z karabinu maszynowego (salwa perkusji in the final bars).” w ostatnich taktach) (…)”. One decade’s time interval connects Moment powstawania (jedna dekada) łączy the creation of three pieces: Witold Lutosław- trzy utwory: Małą suitę Witolda Lutosławskie- ski’s Little Suite (1950 – version for chamber go (rok 1950 – wersja na orkiestrę kameralną, orchestra, 1951 – symphonic orchestra), Alek- 1951 – na symfoniczną), Koncert na orkiestrę sander Tansman’s Concerto for Orchestra Aleksandra Tansmana (1954) i Polonię Andrze- (1954), and Andrzej Panufnik’s Polonia (1959). ja Panufnika (1959). Wszystkie trzy While they momentarily almost converge in spi- kompozycje, choć z ducha tak sobie chwilami rit, the circumstances of their origin were quite bliskie, tworzone były w zgoła odmiennych oko- different. licznościach. When writing his Concerto, Aleksander Pisząc swój Koncert, najstarszy z tej trójki Tansman (the eldest of the three) had lived for twórców Aleksander Tansman od ponad trzy- over 30 years in France. Born in Łódź at 22 CHAIN 11 February 8 dziestu lat mieszkał we Francji. Urodzony w Ło- the turn of the twentieth century, Tansman stu- dzi u progu XX wieku Tansman studiował died in the institutions of Łódź and Warsaw, but w łódzkich i warszawskich uczelniach, lecz już as early as in 1920, his modern musical langu- w roku 1920, nie znalazłszy wśród polskich słu- age not having been accepted by the Polish chaczy akceptacji dla swego nowoczesnego audience, he left permanently for Paris. There, języka muzycznego, wyjechał na stałe do Pary- he made friends with Maurice Ravel and the re- ża. Tam nawiązał przyjaźnie m.in. z Maurice’em presentatives of the French avant-garde, Igor Ravelem i francuskimi awangardystami, wśród Stravinsky among them. Tansman’s career as nich zaś z Igorem Strawińskim. Kariera Tansma- artist and creator went hand in hand with his na jako artysty i twórcy szła w parze acclaim as an erudite and moral authority: his z uznaniem dla niego jako erudyty i moralnego contemporaries readily termed him as a huma- autorytetu – współcześni chętnie określali go nist, also by Henri Dutilleux, who even spoke mianem humanisty, tak jak Henri Dutilleux, któ- of the “extraordinary humanistic properties” ry mówił wręcz o „niezwykłych właściwościach of Tansman’s music. humanistycznych” muzyki Tansmana. Tansman’s Concerto for Orchestra is inspi- Tansmanowski Koncert na orkiestrę inspiro- red by Bartók’s piece of the same appellation, wany jest Koncertem na orkiestrę Bartóka and to which it makes multiple references, be- – i odwołuje się do niego po wielekroć, w tym ginning with the first measures where już w pierwszych taktach, gdy w niskich, baso- the austere, passacaglia-like theme resounds wych rejestrach rozbrzmiewa passacagliowy, in the low, bass register. Despite the analogies, surowy temat. Pomimo analogii zgrabny i nie- Tansman’s shapely Concerto, not devoid of ple- pozbawiony miłych dla ucha pomysłów asant melodic ideas and coloured sonorities, is melodycznych i kolorowych współbrzmień Kon- no equal of the Hungarian composer’s ingenious cert Tansmana nie dorównuje genialnemu model, if only because the concertante element pierwowzorowi – choćby z uwagi na niedosta- announced in the title is insufficient. tek w nim żywiołu koncertującego, The year of Aleksander Tansman’s Concerto zapowiadanego wszak w tytule utworu. also saw the completion of Witold Lutosław- W tym samym roku co Koncert Aleksandra ski’s Concerto for Orchestra. But several years Tansmana został ukończony Koncert na orkie- earlier, it was the Little Suite that prepared its strę Witolda Lutosławskiego. Kilka lat way. Intended as a light work, the Suite was wcześniej natomiast, stając się swoistym commissioned by the Polish Radio Orchestra, do Koncertu przygotowaniem, powstała Mała and its chamber version was premiered under suita. Dzieło, z zamierzenia lekkie, zamówiła Or- the baton of Jerzy Kołaczkowski in 1950; soon kiestra Polskiego Radia. Prawykonanie wersji thereafter, Grzegorz Fitelberg led the Great kameralnej pod batutą Jerzego Kołaczkowskie- Symphony Orchestra of the Polish Radio on go miało miejsce w roku 1950, niedługo później April 20, 1951, in the first symphonic perfor- – 20 kwietnia 1951 roku – Grzegorz Fitelberg mance of Little Suite’s extended version. poprowadził Wielką Orkiestrę Symfoniczną Pol- The composer drew from folk melodies skiego Radia podczas pierwszego wykonania of the Rzeszów lands, setting them in four short symfonicznego, dłuższego wariantu Małej suity. movements. Andrzej Chłopecki describes Kompozytor sięgnął po melodie ludowe the piece: “An allusion to the title’s Fife (Alle- z ziemi rzeszowskiej, wpisując je w cztery krót- gretto) in the first link of the cycle is made kie części. „Aluzją do tytułowej Fujarki in the ‘dancing’ part of the piccolo flute with 8 lutego CHAIN 11 23

(Allegretto) – opisuje Andrzej Chłopecki the accompaniment of the snare drum. – w pierwszym ogniwie cyklu jest taneczna par- In the second movement of the suite, titled Hur- tia fletu piccolo z towarzyszeniem werbla. ra Polka (Vivace), the humorous use of triple W części drugiej zatytułowanej Hurra polka (Vi- meter in a stylization of a dance, originally vace) humorystycznie użyte metrum trójdzielne in duple meter, imbues the piece with the spirit w stylizacji tańca o metrum dwudzielnym two- of a scherzo. The melody of the Song (the su- rzy charakter scherza. Melodia Piosenki (część ite’s third movement – Andante) is led by trzecia – Andante) podejmowana jest przez nie- constantly interchanging instruments, while ustannie wymieniające się instrumenty, część the last movement – Dance (Allegro molto) – is ostatnia zaś – Taniec (Allegro molto) – to trzy- a tri-partite piece the outer links of which pre- częściowy utwór, którego skrajne ogniwa są sent a stylisation of a Rzeszów dance called stylizacją tańca z ziemi rzeszowskiej (lasowia- ‘lasowiak’, while the central link is based ka), a ogniwem centralnym – stylizacja lirycznej on a stylisation of a lyrical Polish folksong pieśni ludowej w tempie Poco più largo”. in Poco più largo.” Z polskiej muzyki tradycyjnej wywodzi się Andrzej Panufnik’s Polonia, written on także Polonia Andrzeja Panufnika, napisana a commission by Richard Howgill, BBC Radio’s na zamówienie Richarda Howgilla, dyrektora musical director, also originates from Polish tra- muzycznego radia BBC. Utwór, pod batutą sa- ditional music. The piece received its world mego kompozytora, miał swe prawykonanie premiere under the composer’s baton on Au- 21 sierpnia 1959 roku podczas londyńskiego fe- gust 21, 1959, at the London Proms. stiwalu promenadowego. Andrzej Panufnik later recalled: “It was not „Niełatwo mi było przystąpić do pisania easy to start those spirited dances at a time tych pełnych werwy utworów – przypominał of great loneliness (…). For a while I could not sobie później Panufnik – w okresie wielkiego start. But then I started to think about Elgar's osamotnienia (…). Przez pewien czas nie mo- sombre and noble Polonia, a work most evocati- głem zacząć. Ale potem przyszła mi na myśl vely echoing both the heroic and tragic aspects posępna i szlachetna Polonia Elgara, utwór nie- of Poland’s history. Almost at once, I got zwykle sugestywnie przywodzący na myśl the idea of composing my own Polonia with zarówno heroiczne, jak i tragiczne elementy hi- a completely different approach but very much storii Polski. Postanowiłem wykorzystać ten complementary to Elgar’s composition, so that sam tytuł, tak aby te dwa utwory razem ukazy- the two works might together provide a full wały całą gamę odcieni narodowego kolorytu spectrum of the Polish spirit and colour. Elgar i ducha. Elgar wykorzystał patriotyczne pieśni made use of Polish patriotic songs and took al- polskie, a także kilka melodii Chopina, kończąc so some of Chopin’s melodies, ending utwór mocnym akcentem polskiego hymnu na- powerfully with the Polish National Anthem. rodowego. Ja zaś oparłem moją Polonię I based my Polonia, however, on folk melodies na melodiach ludowych i żywych, pełnokrwi- and the vigorous, full-blooded rhythms of Polish stych rytmach wiejskich tańców”. folk dances.” Kilka dekad dzieli Małą suitę i Polonię Several decades stand between Witold Lu- od Łańcucha III Witolda Lutosławskiego. Utwór tosławski’s Chain 3 and the Little Suite as well powstał w roku 1986 na zamówienie San Fran- as Polonia. The Chain was created in 1986 on cisco Symphony Orchestra – podczas a commission by the San Francisco Symphony prawykonania w San Francisco za pulpitem dy- Orchestra, and received its premiere in San 24 CHAIN 11 February 8 rygenckim stanął kompozytor. W Polsce dzieło Francisco, with the composer behind the pulpit. zabrzmiało niemal dwanaście miesięcy później: In Poland, the composition was played almost na festiwalu Warszawska Jesień 26 września 12 months later at the Warsaw Autumn festival 1987 roku zagrała je Scottish Symphony Orche- on September 26, 1987, by the Scottish Sym- stra z Glasgow pod kierownictwem Jerzego phony Orchestra from Glasgow under Maksymiuka. the direction of Jerzy Maksymiuk. Tytuł Łańcucha odwołuje się do zdefiniowa- The Chain’s title makes reference to nej przez Lutosławskiego na początku lat 80. the technique of the same name, defined by Lu- techniki łańcuchowej, której istotą jest niejed- tosławski at the beginning of the 1980s noczesne rozpoczynanie i kończenie and the essence of which is the non-simultane- poszczególnych warstw i odcinków utworu. ous beginning and ending of the work’s Trzeci z Łańcuchów sposobem narracji muzycz- sections and strata. In the manner of musical nej i rodzajem przekazywanych emocji zbliża się narration and type of transmitted emotions, niejednokrotnie do II Symfonii. Składa się nań the third Chain often approaches the Symphony dwanaście zazębiających się ogniw, każde no. 2. The former is comprised of 12 dovetailing w odrębnej obsadzie instrumentalnej, zbudowa- links, each differently instrumentated and built nych z drobnych, zazwyczaj trzynutowych from minute, mostly three-note melodic moti- motywów melodycznych. Jakby pojedynczo ves. Bandwidths of sounds developed snute pasma dźwięków, wielokrotnie pozosta- in a seemingly independent manner, often left wiane inwencji wykonawców ze względu to the performers’ invention with the ad libitum na obecną tu technikę ad libitum, sposób instru- technique, as well as the manner of instrumen- mentacji, budowanie napięcia w trzech tation, the building of suspense in three kolejnych fazach, momenty silnej lirycznej eks- successive phases, and moments of strong lyric presji – składają się na tę tak expression all contribute to a musical fabric charakterystyczną dla Lutosławskiego muzycz- that is very characteristic for Lutosławski. ną tkaninę. Among the three Chains, the last is perfor- Z trzech Łańcuchów ten ostatni wykonywa- med the least often. ny jest najrzadziej. ksk ksk CHAIN 11 25

9 lutego____February 9 niedziela, godz. 19.00____Sunday, 7.00 p.m. Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego Witold Lutosławski Concert Studio of the Polish Radio narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach Polish national Radio Symphony Orchestra in Katowice alexander Liebreich – dyrygent conductor w programie programme andrzej Panufnik [1914–1991] Kołysanka (1947) Lullaby [7’] andrzej Panufnik Muzyka jesieni (1962, rew. rev. 1965) Autumn music [20’] I. Andante II. Presto agitato III. Andante natalya Chepelyuk [1977] Aria II (2013) Air 2 [13’] (prawykonanie world premiere)

[przerwa intermission]

Wojciech Kilar [1932–2014] Przygrywka i kolęda na orkiestrę smyczkową i 4 oboje (1972) Prelude and Christmas Carol for strings and 4 oboes [10‘] 26 CHAIN 11 February 9

Witold Lutosławski [1913–1994] Livre pour orchestre (1968) Livre pour orchestre [20’] I. 1er chapître II. 1er intermède III. 2me chapître IV. 2me intermède V. 3me chapître VI. 3me intermède et chapître final 9 lutego CHAIN 11 27

CZaS muzyczny biegnie inaczej niż czas po- MuSiCaL time goes differently than time za muzyką. Innymi prawami rządzi się czas snu. outside music. In turn, other laws govern Inaczej płynie czas poza światem. Pomiędzy sleeping time. Time positioned outside snem a muzyką zachodzi wiele korelacji nawet the world flows in still other ways. Many wówczas, gdy muzyka nie opowiada o śnie. correlations happen between dreams Przychodząc spoza świata lub docierając po- and music, even when the music speaks not za świat, muzyka w swym własnym czasie of dreaming. In its own time and proper space, i we właściwej sobie przestrzeni opowiada music – from outside the world or making its o śnie, o sobie, o byciu poza czasem. way beyond it – speaks about dreaming, about Taką senno-muzyczną przestrzeń kreuje itself, about being outside of time. Andrzej Panufnik w powstałej w 1947 roku Andrzej Panufnik creates such a dreamy, na instrumenty smyczkowe i dwie harfy musical space in his 1947 Lullaby for string Kołysance – pierwszym swym utworze instruments and two harps, the composer’s (i jednym z pierwszych w muzyce polskiej) napi- first work (and among the first in Polish music) sanym z zastosowaniem ćwierćtonów. Pomysł created with the use of quarter tones. The basic muzyczny opiera się na połączeniu trzech pla- musical idea combines three planes: the harps’ nów: pulsującego rytmu harf, grupy solowych pulsating rhythm, the group of solo strings, smyczków, grających także ćwierćtonami, which also play in quarter tones, i pentatonicznej pieśni ludowej Przyjechał and the pentatonic folk song He Came to See do niej, wykonywanej w kolejnych stadiach Her, performed successively by the violins, przez skrzypce, altówkę i wiolonczelę. „Niezwy- violas, and cello. Stefan Kisielewski wrote kła oryginalność dysonansowej harmonii, of the Lullaby: “The extraordinary original kunsztowna faktura instrumentalna (na wskroś nature of the dissonant harmony, elaborate swoiste barwy brzmieniowe), subtelna, głębo- instrumental texture (note the throughly ka nastrojowość i pełna świeżości inwencja original timbral hues), subtle and deep mood, melodyczna składają się na całość, którą bez and very fresh melodic invention, combine into przesady można nazwać cackiem: cackiem ta- a whole that can justly be called a gem lentu, techniki i smaku” – pisał o Kołysance of talent, technique, and taste.” Stefan Kisielewski. Panufnik’s Autumn Music, completed Poza czas, do wewnętrznego świata twór- in 1962, takes us beyond time and into cy zdaje się też przenosić słuchacza Muzyka the composer’s internal world, and is jesieni, ukończona przez Panufnika w 1962 ro- an expression of the composer’s specific, ku, będąca wyrazem szczególnych, bolesnych sorrowful experiences. When making przeżyć kompozytora. Planując początkowo the preliminary plan for a modest piece evoking skomponowanie niewielkiego utworu przywołu- a nice weather’s mood in autumn, Panufnik jącego nastrój pogodnej jesieni, Panufnik received the news about his friend’s terminal dowiedział się w tym czasie o śmiertelnej cho- illness. He remembers the moment: “[the] robie swej przyjaciółki. „(…) temat zamierania theme of seasonal decline [was] now cruelly życia w przyrodzie – wspominał tamten mo- apt alongside my heart-broken consciousness ment kompozytor – zyskał teraz okrutną of a most precious human life in a different sort 28 CHAIN 11 February 9 analogię w bolesnej świadomości zamierania of decline.” The symmetrical composition, with życia w najdroższej mi istocie (…)”. Symetrycz- harmony dominated by chords made with na kompozycja, o harmonice zdominowanej stacked thirds, differs from the avant-garde przez nakładanie akordów tercjowych, odmien- musical tendencies of the 1960s. The world na jest od awangardowych tendencji w muzyce premiere of Autumn Music was given in Paris, lat 60. Prawykonanie Muzyki jesieni odbyło się in 1968. w Paryżu w 1968 roku. The same year saw the completion W tym samym roku powstaje Livre pour or- of Witold Lutosławski’s Livre pour orchestre, chestre (Księga na orkiestrę) Witolda which in the entire collection of his Lutosławskiego, w całym szeregu jego arcydzieł masterworks counts among the most perfect należące do kompozycji najdoskonalszych. Tytuł of compositions. The title refers to the tradition odwołuje się do tradycji barokowych klawesy- of Baroque harpsichord livres and the organ nowych livres i organowych Büchlein – choć Büchlein, although the composer did not realise kompozytor nie zrealizował pierwotnej idei his original idea of several orchestral fragments stworzenia kilku orkiestrowych fragmentów associated freely into a book (but when he luźno powiązanych w księgę (jednak gdy to realized this, it was too late for a change stwierdził, za późno już było na zmianę tytułu). of title). Four “Chapters” (Chapitres), divided by Cztery Rozdziały (Chapitres) przedzielone Inter- intermedi, are connected in a work mediami łączą się w dzieło o właściwościach of symphonic qualities and immense charge symfonii, o wielkim ładunku muzycznych emo- of musical emotions, organised according to cji, zorganizowanych według rygorystycznego a rigorous intellectual design. The history set intelektualnego zamysłu twórcy. Zapisana w tej down in this Book may indeed be that Księdze historia może być historią o świecie ide- of an ideal world developing in a time alnym, rozwijającym się w czasie i prędkości and speed natural for musical sound itself. właściwym dźwiękom muzycznym. In a similar time frame, but different W podobnym momencie – choć w innej sty- stylistic, Wojciech Kilar wrote his brief, listyce – Wojciech Kilar pisze niedługie, minimalistic Prelude and Chorale. The beginning minimalistyczne Preludium i przygrywkę chorało- of the 1970s in Kilar’s work is a time wą. Początek lat 70. to w twórczości Kilara of simplifying his earlier, radical, musical czas uproszczenia radykalnego wcześniej języ- language. In the Prelude and Chorale, he ka muzycznego. W Preludium i przygrywce distinguished “three kinds of sections, divided kompozytor wyróżniał „jakby trzy odcinki, prze- by longer rests: the introductory section dzielone dłuższymi pauzami: wstępny (chorale), central section, a quasi-canonic (przygrywkę), centralny, będący quasi-kano- arrangement of the Old Polish carol Nastał nam nicznym opracowaniem staropolskiej jest dzień wesoły – ‘A Happy Day Has Now kolędy Nastał nam jest dzień wesoły i odcinek Come,’ and the final section, a type of coda.” końcowy – rodzaj kody”. Dedykowany Ruth Dedicated to Ruth and Michał Choromański, i Michałowi Choromańskim utwór prawykona- the piece was premiered in 1972 at ny został w 1972 roku na festiwalu the Warsaw Autumn festival by the National Warszawska Jesień przez orkiestrę Filharmonii Philharmonic Orchestra under Mario Narodowej pod dyrekcją Mario di Bonaventury. di Bonaventura. Pomiędzy kompozycjami Lutosławskiego, A new work appears between compositions Panufnika i Kilara pojawia się dzieło nowe – na- by Lutosławski and Panufnik: Natalya 9 lutego CHAIN 11 29 grodzona III nagrodą na Międzynarodowym Chapelyuk’s Aria 2, Third Prize winner Konkursie Kompozytorskim im. Witolda Luto- at the Witold Lutosławski International sławskiego w 2013 roku Aria II Natalii Composition Competition in 2013. Chepelyuk. „Aria II – pisze kompozytorka – jest The composer writes: “Aria 2 continues dalszym ciągiem wariacji na temat wzajemnych the variations about the correlation between stosunków między szumem a dźwiękiem noise and pitched sound, dissonance o określonej wysokości, dysonansem a konso- and consonance, harmony and chaos. nansem oraz harmonią a chaosem. Jest At the same time it is manifestation jednocześnie wyrazem tęsknoty za harmonią. of the nostalgia for harmony. The sporadic Sporadyczne ruchy dźwięków o pierwotnym movement of primordial sounds such as charakterze – pocieranie, kwikanie, wzdychanie scraping, squeaking, sighing, and knocking i pukanie – ukrywają coś i każą nam się spo- conceals something, and we get a sense that dziewać, że cokolwiek by to było, musi się nam whatever it may be, it must come out. At first, wreszcie ukazać. Początkowo dźwięków tych the sounds are almost indistinguishable from nie da się prawie odróżnić na tle ciszy otocze- the silence of the environment, then they nia. Wkrótce nabierają one wyrazistości oraz become fleshy and very dissonant, bardzo mocno dysonansowego charakteru. Na- and suddenly from chaos there arises gle z zaistniałego chaosu wyłania się harmonia: the harmonic element: consonant sounds as if słyszymy dźwięki konsonansowe jakby zaczerp- taken from some forgotten song, which in turn nięte z zapomnianej piosenki, która po chwili quickly disappears.” gwałtownie się urywa”. ksk ksk 30 CHAIN 11

WYDARZENIE TOWARZYSZąCE ACCOMPANYING EVENT 3 lutego____February 3 Poniedziałek, godz. 19.00____Monday, 7.00 p.m. Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana Arnold Szyfman Polish Theatre

„Ogniwa” – wieczór nowych choreografii do muzyki Witolda Lutosławskiego (Opera na Zamku w Szczecinie) “Ogniwa” [Links] – an evening of new choreographies set to Witold Lutosławski’s music (Opera at the Castle in Szczecin) Piotr Czubowicz (Grey Summer), Kaya Kołodziejczyk (Aria di Prefiche), Robert Glumbek (Pewnego razu – teraz) – choreografia choreography Katarzyna Meronk – scenografia stage design Tijana Jovanović – kostiumy costumes Dawid Karolak – światło lighting Jerzy Wołosiuk – kierownictwo muzyczne music director ilian Garnetz – solista skrzypek solo violinist Balet i Orkiestra Opery na Zamku w Szczecinie The Ballet and Orchestra of Opera at the Castle in Szczecin 3 lutego CHAIN 11 31

MAŁA SUITA, Muzyka żałobna oraz Łańcuch LITTLE SUITE, Musique funèbre and Chains I i II stały się kanwą tryptyku tanecznego, No. 1 and 2 have provided the musical setting na który składają się nowe choreografie przygo- for a dance triptych conceived by three Polish towane przez troje polskich artystów. Dwoje choreographers. Two of them – Kaya z nich to przedstawiciele młodego pokolenia: Kołodziejczyk and Piotr Czubowicz – are Kaya Kołodziejczyk oraz Piotr Czubowicz – zwy- representatives of the young artistic generation cięzcy ogłoszonego przez Operę na Zamku and winners of the Opera at the Castle’s konkursu dla młodych choreografów. Robert competition for young choreographers. Glumbek, wybitny choreograf tworzący dotąd The third one of the trio – Robert Glumbek – is głównie w Niemczech i Kanadzie, przygotował an eminent Polish chorographer who has been w Operze na Zamku swoje pierwsze przedsta- working mostly in Germany and Canada, and is wienie z polskim zespołem. now presenting his first collaboration with Poszczególne części tryptyku utrzymane są a Polish company. w różnej estetyce. Każdy z artystów zapropono- Each of the triptych’s parts represents wał własne twórcze podejście do muzyki a different aesthetics, as each is a vehicle for Lutosławskiego, w każdej z prac w pełni wyra- the particular artist’s individual creative take ża się indywidualny styl choreografa. on Lutosławski’s music and is emblematic Spektakl z muzyką na żywo w wykonaniu of their personal choreographic style. orkiestry Opery na Zamku w Szczecinie pod ba- The choreographies are performed to tutą Jerzego Wołosiuka. Partię solową the accompaniment of live music by wykonuje Ilian Garnetz – młody skrzypek po- the orchestra of Opera at the Castle conducted chodzący z Mołdawii, zwycięzca prestiżowych by Jerzy Wołosiuk. Solo parts are played by międzynarodowych konkursów skrzypcowych. Ilian Garnetz – a young Moldavian violinist and a winner of a range of prestigious Materiały organizatorów international violin competitions.

Organisers’ materials translated by Monika Tacikowska 32 CHAIN 11

WYDARZENIE TOWARZYSZąCE ACCOMPANYING EVENT 4 lutego____February 4 wtorek, godz. 18.00____Tuesday, 6.00 p.m. Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana Arnold Szyfman Polish Theatre

„Pan Lutosławski” – spektakl dla dzieci “Pan Lutosławski” [Mr. Lutosławski] – a children’s show

W trakcie spektaklu zaprezentowane zostaną utwory kameralne Witolda Lutosławskiego The show is set to the following chamber works of Witold Lutosławski

Melodie ludowe na fortepian (Gaik, Panie Michale, Gąsior) Folk Melodies for piano (The Grove, Master Michal, The Gander) Sonata fortepianowa cz. II (fragment) Piano Sonata, 2nd movement (fragment) Preludia taneczne na klarnet i fortepian (I, III) Dance Preludes for clarinet and piano, 1st & 3rd movement Subito na skrzypce i fortepian (fragment) Subito for violin and piano (fragment) Kwartet smyczkowy cz. II (fragment) String Quartet, 2nd movement (fragment) Piosenki dziecinne (Idzie Grześ przez wieś, Rok i bieda, Spóźniony słowik) Children’s Songs (Here Comes Greg, The Four Seasons, Two Nightingales) Bukoliki na altówkę i wiolonczelę (I, III) Bucolics for viola and cello, 1st & 3rd movement Wariacja Sacherowska na wiolonczelę solo (fragment) Sacher Variation for cello solo (fragment) Wariacje na temat Paganiniego (fragment) – odtwarzane techniką audio Variations on a Theme by Paganini (fragment) – from audio recording III Symfonia cz. I (fragment) – odtwarzane techniką audio Symphony No. 3, 1st movement (fragment) – from audio recording

Obsada Cast Janusz Łagodziński – Pan Lutosławski Mr. Lutosławski Bogumiła Dziel-Wawrowska – Dziennikarka Journalist Janusz Wawrowski – Skrzypek Violinist anna Środecka – Skrzypaczka Violinist Katarzyna Budnik-Gałązka – altowiolistka Violist Marcin Zdunik – Wiolonczelista Cellist Jakub Sztencel – Klarnecista Klarinettist Bartłomiej Kominek – Pianista Pianist 4 lutego CHAIN 11 33

artur Żymełka – Cesarz Emperor Małgorzata Timofiejew – Mała Li Little Lee Justyna Cieplucha – Słowik nightingale Robert Sarnecki – Marszałek Dworu Chamberlain aleksandra Fiet – Jang-Jang yang-yang Bartosz Wilniewicz – Tang-Tang Tang-Tang Paulina Cegiełka – Ju-Tszen yu-Tshen

SPEKTaKL opowiada o życiu i twórczości ThiS ShOW presents a tale of the life Witolda Lutosławskiego, akcentując ważne and work of Witold Lutosławski, underscoring w życiu wartości oraz kwestię obcowania important life values and the significance ze sztuką wykonywaną na żywo jako we- of the internal need to experience live art to wnętrzną potrzebę wrażliwego, kulturalnego a sensitive, cultured person. The story unfolds człowieka. Scenariusz łączy dwa wątki: jednym on two planes: on the first one the audience is z nich jest rozmowa szalonej dziennikarki witnessing a mad journalist’s interview with z kompozytorem, słuchanie jego muzyki i pod- the composer, listening to his music and even glądanie jego prób z orkiestrą (przy okazji dzieci get a peep of his orchestra rehearsals (which w przystępny, żartobliwy sposób poznają kilka serves an opportunity to introduce children terminów i nurtów muzycznych – np.: aleato- in a fun and easy way to a few musical ryzm). Drugim zaś jest bajka Słowik Andersena, concepts and movements, e.g. aleatoric music). słuchowisko archiwalne Polskiego Radia, The second plane is constituted by the Polish do którego tańczą artyści baletu Teatru Muzycz- Radio’s archive radio play based on Andersen’s nego w Łodzi. Całości dopełnia scenografia, fairy tale The Nightingale, which serves as barwne kostiumy i muzyka Lutosławskiego wy- the accompaniment to which the artists konywana na żywo przez młodych artystów. of the Musical Theatre in Łódź dance on stage. The show is completed with the stage design, Materiały organizatorów colourful costumes and Lutosławski’s music played live by young artists.

Organisers’ materials translated by Monika Tacikowska 34 CHAIN 11

ania BRODa – od wielu lat śpiewa, gra na cymba- ania BRODa is a longtime singer, cimbalom player, łach i bębnach w Kapeli Brodów. Wymyśla autorskie and drummer of the Kapela Brodów (The Broda piosenki, kołysanki i inne miniatury muzyczne. Jako Band). She devises authored songs, lullabies, swoją inspirację wskazuje piękną poezję dziecięcą. and other musical miniatures. Ania Broda mentions „W muzyce szukam nastrojów – mówi artystka beautiful children’s poetry as her inspiration. She – kolorów, tajemnic i nieprawdopodobnych historii, says: “In music, I seek moods – colours, mysteries, poruszających struny wyobraźni. Piosenki wykonuję and incredible stories that play on the imagination. w towarzystwie cymbałów, pianina i głosu”. I perform songs, accompanied by the cimbalom, Ania Broda wraz z Kapelą Brodów nagrała kilka płyt, piano, and voice.” Together with the Kapela Brodów, ponadto prowadziła wielokrotnie warsztaty śpiewu Ania Broda authored several CDs, gave many i zajęcia muzyczno-edukacyjne, współpracowała też singing workshops and educational music classes, z Programem 2 Polskiego Radia, Państwowym Te- and collaborated with Polish Radio’s Programme 2 atrem im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy. as well as the Helena Modrzejewska State Theatre Nagrywała dla telewizji, występowała na wielu in Legnica. She recorded for the television, appeared festiwalach w kraju i za granicą, wykonywała rów- in many national and international festivals, nież partie wokalne w multimedialnym widowisku and performed the vocal parts of the multimedia Pamiętam. Katyń 1940 L.U.C-a, na zamówienie Naro- spectacle I Remember. Katyń 1940, created by L.U.C. dowego Centrum Kultury (2010). on a commission by the National Centre for Culture (2010).

EuGEniuSZ KnaPiK, urodzony w 1951 roku w Ru- EuGEniuSZ KnaPiK, born in Ruda Śląska in 1951, dzie Śląskiej, jest pianistą, kompozytorem is a pianist, classical composer, and university i pedagogiem. Studiował w latach 1970–1976 professor. He graduated from the Karol Szymanowski u Henryka Mikołaja Góreckiego (kompozycja) i Cze- Academy of Music with two honours degrees: one sława Stańczyka (fortepian). Jeszcze przed in composition, under Henryk Mikołaj Górecki (1976), ukończeniem studiów rozpoczął pracę dydaktyczną the other in piano, under Czesław Stańczyk (1977). w katowickiej uczelni, w której obecnie jest profeso- In his long career as university faculty, he was rem, kierownikiem Katedry Kompozycji, successively assistant lecturer, lecturer, Dyrygentury i Teorii Muzyki (od 1996 roku), a w la- and professor at the Department of Composition, tach 2002–2008 pełnił funkcję rektora. W roku Conducting and Music Theory, which he chairs since 2002 artysta otrzymał tytuł profesora muzyki. 1996. Knapik served as Chancellor of the Academy W centrum jego zainteresowań zawsze pozostawała from 2002 to 2008. In 2002, he was given the title pianistyka i kompozycja. Jako pianista brał udział Professor of Music. Composition and piano w wielu prestiżowych wydarzeniach koncertowych performance have always been at the heart of his oraz festiwalowych na całym świecie. Jego repertu- interests. As pianist, Knapik performed at many ar obejmuje przede wszystkim dzieła XX-wieczne, prestigious halls both nationally and internationally. w tym kompozycje Messiaena, Skriabina i Bartóka. His repertoire focuses on piano works by 20th- Występując także jako kameralista, Knapik współ- century piano music composers, including Messiaen, pracował m.in. z Kwartetem Śląskim, Konstantym Skriabin and Bartók. As chamber music performer, he CHAIN 11 35

Andrzejem Kulką, Aurelim Błaszczokiem i Piotrem worked with the Silesian String Quartet, among Pławnerem. Dokonał licznych prawykonań i nagrań other ensembles, and such renowned violinists as polskiej i światowej muzyki współczesnej. Jako Konstanty Andrzej Kulka, Aureli Błaszczok, and Piotr kompozytor od samego początku wyróżniał się orygi- Pławner. He has given many premiere performances nalnością pomysłów i znakomitym warsztatem, co and made multiple recordings of contemporary Polish od lat 70. przyniosło mu znaczącą liczbę nagród and international composers. Even his earliest works, na krajowych i międzynarodowych konkursach. written in the student years, demonstrate marked W latach 1988–1996 Knapik, na zamówienie Gerar- originality and technical excellence. Perhaps not da Mortiera, dyrektora opery La Monnaie surprisingly, Knapik won many important w Brukseli, skomponował trylogię operową composition competitions. From 1988 to 1996, The Minds of Helena Troubleyn do tekstu Jana Fa- Knapik was occupied with his operatic trilogy titled bre’a. Kolejne części cyklu miały swoje prapremiery The Minds of Helena Troubleyn, based on a text by w Operze Flamandzkiej w Antwerpii (Das Glas im Jan Fabre and commissioned by Gerard Mortier, Kopf wird vom Glas, 1990), na festiwalu Documenta Director of the Opera la Monnaie in Brussels. IX w Kassel (Silent Screams, Difficult Dreams, 1992) The trilogy’s three parts: Das Glas im Kopf wird vom iwOperze Wrocławskiej (La libertà chiama la libertà, Glas, Silent Screams, Difficult Dreams and La libertà 2010). Aktualnie zwieńczeniem jego kariery kompo- chiama la libertà were premiered respectively zytorskiej jest opera Moby Dick (2001–2010), in Antwerp (1990), Kassel (1992) and Wrocław przygotowana do libretta Krzysztofa Koehlera opar- (2010). Until now, his career’s summit is the opera tego na słynnej powieści Hermana Melville’a, Moby Dick (2001–2010), written to Krzysztof powstała na zamówienie Teatru Wielkiego – Opery Koehler’s original libretto based on Herman Melville’s Narodowej w Warszawie (premiera dzieła planowa- famous novel; the opera was written on na jest na czerwiec 2014 roku). a commission by the Grand Theatre – National Opera in Warsaw.

JaKOB KuLLBERG, mieszkający w Paryżu, należy Paris-based JaKOB KuLLBERG is among the most obecnie do najbardziej interesujących młodych duń- active and diverse young Danish instrumentalists. skich wykonawców. Studiował w Amsterdamie, He studied in Amsterdam, London, Vienna, Zagreb Londynie, Wiedniu, Zagrzebiu i Kopenhadze, zdoby- and Copenhagen, winning top prizes at national wając zarazem nagrody w wielu krajowych and international solo and chamber music i międzynarodowych konkursach – jako solista i czło- competitions. He is recipient of Danish Radio’s Lyt til nek zespołów kameralnych. W roku 2009 otrzymał Nyt Prize in 2009 for the recording of Per Nørgård’s nagrodę Lyt til Nyt przyznawaną przez Duńskie Ra- String Quartets nos. 7 and 10, and was awarded dio, za nagranie VII iXkwartetu smyczkowego Pera the 2011 Gladsaxe Music Prize by the Copenhagen Nørgårda, w 2011 roku zaś otrzymał od Filharmonii Philharmonic. He was artist-in-residence at places Kopenhaskiej Gladsaxe Music Prize. Jako artysta such as Copenhagen’s Round Tower (2007), rezydent zaproszony został m.in. w 2007 roku the Tivoli Garden Concert Hall (2008), przez kopenhaską Rundetaarn, w 2008 – Tivoli and the Copenhagen Royal Library’s Black Diamond Garden Concert Hall oraz Międzynarodowy Konkurs (2009), as well as Carl Nielsen Artist at Skrzypcowy im. Carla Nielsena, a w 2009 the International Carl Nielsen Violin Competition – przez Den Sorte Diamant przy Bibliotece Królew- in 2008. In 2013, he was artist-in-residence with skiej w Kopenhadze. W roku 2013 Kullberg the New Music Orchestra, Poland. He performed 36 CHAIN 11 rezydował w Polsce przy Orkiestrze Muzyki Nowej. frequently at prestigious international festivals, Występował na wielu prestiżowych festiwalach, such as the Aldeburgh Festival, Warsaw Autumn w tym w Aldeburgh, Huddersfield i Warszawie Festival, and Huddersfield Festival. He recently (na festiwalu Warszawska Jesień). Niedawno debiu- made his debut at the Bergen International Festival tował na Międzynarodowym Festiwalu w Bergen, in Norway and with The Royal Philharmonic w Norwegii, oraz z londyńską Royal Philharmonic Orchestra in London, both to excellent reviews. He Orchestra, zyskując znakomite recenzje. Jako solista gave solo and chamber music performances in most i kameralista występował w większości krajów Eu- European countries, the United States, and Canada. ropy oraz w USA i Kanadzie. Szczególna relacja Jakob Kullberg enjoys a unique working relationship artystyczna łączy Jakoba Kullberga z duńskim kom- with the Danish composer Per Nørgård, who has pozytorem Perem Nørgårdem, który zadedykował composed and dedicated many works to him, mu m.in. swój II koncert wiolonczelowy i IV sonatę. including his Cello Concerto no. 2 and Solo Sonata Kullberg jest także cenionym interpretatorem dzieł no. 4. The artist is also a notable interpreter Benta Sørensena oraz Kaii Saariaho. Jako wykła- of music by Bent Sørensen, who also wrote several dowca prowadził kursy mistrzowskie w wielu works with him in mind, and recently, interpreter krajach europejskich i w Ameryce, na przykład of works by the Finnish composer Kaija Saariaho. He na Królewskiej Akademii Muzycznej w Londynie, has given masterclasses in many European Norweskiej Akademii Muzycznej oraz Akademii Mu- countries and in the United States at institutions zycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. such as the Royal Academy of Music in London, Od 2004 roku piastował też stanowisko dyrektora the Norwegian Academy of Music, and the Karol artystycznego kursów mistrzowskich Open Strings Szymanowski Academy of Music, Poland. From Cello Academy odbywających się co roku w Szwecji, 2004, he was also artistic director Danii i Francji. Od roku 2005 natomiast wykłada of the masterclass Open Strings Cello Academy, w Duńskiej Królewskiej Akademii Muzycznej. which holds annual masterclasses in Sweden, Denmark and France. He lectures at the Royal Danish Academy of Music since 2005. aLEKSanDRa KuLS – urodziła się w 1991 roku. aLEKSanDRa KuLS was born in 1991. She Absolwentka Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej graduated from the Zenon Brzewski Music School II st. im. Zenona Brzewskiego w Warszawie w klasie of the Second Level in Warsaw, where she studied skrzypiec prof. Magdaleny Szczepanowskiej, obec- violin in the class of Prof. Magdalena nie studiuje w klasie prof. Kai Danczowskiej Szczepanowska. She currently studies at the Music w Akademii Muzycznej w Krakowie. Jest laureatką Academy in Krakow in the class of Prof. Kaja wielu międzynarodowych konkursów: Międzynaro- Danczowska. She was participant and prize winner dowego Konkursu Skrzypcowego im. G.Ph. at many recognised, international competitions: Telemanna w Poznaniu (2007 – III miejsce), Między- the Tadeusz Wroński International Solo Violin narodowego Konkursu Skrzypcowego im. Tadeusza Competition, Warsaw 2009 – finalist, Distinction; Wrońskiego w Warszawie (2009 – wyróżnienie), 14th Henryk Wieniawski International Violin nagrody Wandy Wiłkomirskiej za najlepsze wykona- Competition, Poznań 2011 – two special prizes: nie kompozycji Karola Szymanowskiego oraz Wanda Wiłkomirska’s Special Prize for the best nagrody Niezależnej Kapituły Krytyków na Między- performance of a work by Karol Szymanowski narodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka and the Panel of Independent Critics’ Special Prize; CHAIN 11 37

Wieniawskiego w Poznaniu (2011), I nagrody Jozsef Szigeti International Violin and Viola na Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Competition, Budapest 2012 – First Prize. Jozsefa Szigetiego w Budapeszcie (wrzesień 2012). Aleksandra Kuls performed in Poland, Brasil, Występowała jako solistka w Belgii, Norwegii, Belgium, Germany, Norway, and Ukraine. She na Ukrainie, w Brazylii, w Niemczech, a także brała appeared at festivals such as the Musica Mundi udział w festiwalach: Chopin i Jego Europa (2012), Chamber Music Festival (Belgium 2011), the 6th Muzyka w Starym Krakowie (2012), Międzynarodo- Felix Mendelssohn Music Days (Kraków 2011), wym Festiwalu Młodych Laureatów Konkursów Chopin and His Europe (Warsaw 2012), Music in Old Muzycznych w Katowicach (2012), Letnie Recitale Cracow (Kraków 2012). Over a span of six years she na Grochowskiej organizowanym przez Orkiestrę was leader of the Qualità String Quartet, which Sinfonia Varsovia (2012), Festiwalu Smyczkowym performed in Poland and abroad. The quartet was w Zielonej Górze (2012). Solistka współpracowała also recognised in many competitions, such as z dyrygentami takimi, jak Tadeusz Strugała, Antoni the Talents for Europe in Slovakia (First Prize, Grand Wit, Michał Dworzyński, Stanisław Krawczyński, Prix 2008). Aleksandra Kuls performs in a duo with Czesław Grabowski. Przez 6 lat była liderką kwarte- Justyna Danczowska and Marcin Koziak. In January tu smyczkowego Qualitá, który koncertował w kraju 2012, she was awarded the Polityka Weekly’s i za granicą. Do sukcesów kwartetu należy I miejsce Passport 2011 in the category of classical music. i Grand Prix na konkursie „Talents for Europe” In the years 2008–2010, she was scholarship na Słowacji (2008). Obecnie Aleksandra Kuls wystę- recipient of the National Children’s Fund puje również w duecie skrzypcowym i kwintecie and the Vide Supra Foundation. She also received fortepianowym. Uczestniczyła w kursach mistrzow- many notable scholarships in Poland, including that skich Maxima Vengerova w Gdańsku. W ciągu of the Ministry of Culture and National Heritage. ostatnich dwóch lat otrzymała liczne stypendia i na- grody za działalność artystyczną, wśród nich Paszport „Polityki” 2011 w kategorii muzyka poważ- na, Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla studentów uczelni artystycznych (2012), Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (rok akademicki 2011/2012), Stypen- dium fundacji Pro Musica Bona (rok akademicki 2011/2012, 2012/2013), Stypendium Ministra Na- uki i Szkolnictwa Wyższego (rok akademicki 2012/2013), Stypendium Jerzego Katlewicza na rok akademicki 2012/2013. aLExanDER LiEBREiCh. Urodził się w Regensbur- aLExanDER LiEBREiCh was born in Regensburg, gu, ukończył studia w Hochschule für Musik and completed his studies at the Hochschule für w Monachium oraz w salzburskim Mozarteum, gdzie Musik in Munich and the Salzburg Mozarteum, zetknął się z pracą dyrygencką Claudia Abbado i Mi- where he worked with Claudio Abbado and Michael chaela Gielena. Po zwycięstwie w konkursie Gielen. Having won the Kondraschin Conducting dyrygentów im. Kiriłła Kondraszyna w 1996 r. został Competition in 1996, he was appointed assistant to asystentem Edo de Waarta przy holenderskiej Radio Edo de Waart at the Radio Filharmonisch Orkest – 38 CHAIN 11

Filharmonisch Orkest. W kolejnych latach występo- Holland. He subsequently appeared as guest wał gościnnie z wieloma renomowanymi conductor with many prestigious orchestras, orkiestrami, takimi jak: Concertgebouw Orchestra, including the Concertgebouw, Orchestre National de Orchestre National de Belgique, BBC Symphony Belgique, BBC Symphony Orchestra, Auckland Orchestra, Auckland Philharmonia, Rundfunk-Sinfo- Philharmonia, Radio Sinfonieorchester Berlin, nieorchester Berlin oraz Münchner Philharmoniker, and Munich Philharmonic. He performed with współpracując z tak wybitnymi solistami, jak Lisa distinguished soloists, such as Lisa Batiashvili, Batiashvili, Claron McFadden, Frank Peter Zimmer- Claron McFadden, Frank Peter Zimmermann, mann i Maxim Vengerov. W obecnym sezonie and Maxim Vengerov. In the current season, he was otrzymał zaproszenie do Alte Oper we Frankfurcie invited by the Alte Oper in Frankfurt (where he (gdzie dyrygował III Symfonią Antona Brucknera), conducted Anton Bruckner’s Symphony no. 3), sali wiedeńskiego Musikverein z utworami Beetho- the concert hall of the Viennese Musikverein with vena, Cité de la Musique (poprowadził Symfonię his interpretation of Beethoven’s works, Cité de la niedokończoną Schuberta), Suntory Hall (gdzie wy- Musique (where he led Schubert’s Unfinished stąpił z Tokyo Philharmonic Orchestra z programem Symphony), Suntory Hall (an appearance with obejmującym utwory Jeana Sibeliusa i Pascala Du- the Tokyo Philharmonic Orchestra programmed with sapina). W Alte Oper poprowadził także Edypa compositions by Jean Sibelius and Pascal Dusapin). Enescu w reżyserii Hansa Neuenfelsa. W roku 2006 In the Alte Oper he also led Enscu’s Œdipus, under objął stanowisko pierwszego dyrygenta i dyrektora the direction of Hans Neuenfels. In 2006, he was artystycznego Münchener Kammerorchester, zdoby- appointed artistic director and principal conductor wając w tej roli nagrody za unikatowe brzmienie of the Munich Chamber Orchestra (MKO). Since prowadzonego zespołu oraz nowatorski program. then, the MKO has received awards for its unique Występując na największych festiwalach muzycz- sound and innovative programming and has become nych oraz w renomowanych salach koncertowych, widely celebrated not just in Munich, but throughout zespół pod kierownictwem Liebreicha zdobył uzna- Europe and beyond, in performances with Liebreich nie w Europie, jak również poza jej granicami. at major international festivals and concert halls. Obecnie, będąc od 5 lat regularnym gościem Narodo- After having been a regular guest of the Polish wej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia National Radio Symphony Orchestra in Katowice w Katowicach, Alexander Liebreich od sezonu over the span of five years, Alexander Liebreich was 2012/2013 objął stanowisko jej głównego dyrygen- appointed its chief conductor and artistic director ta – tym samym na czele Orkiestry stanął po raz in 2012, which made him the orchestra’s first pierwszy niemiecki dyrygent. Jesienią 2014 roku ar- German conductor. In autumn 2014, he will appear tysta wspólnie z Krystianem Zimermanem, NOSPR with Krystian Zimerman, the Polish National Radio i Chórem Radia Bawarskiego wystąpi na pierwszym Symphony Orchestra in Katowice, and the Bavarian koncercie w nowej siedzibie NOSPR. Radio Chorus in the inaugural concert of the Katowice orchestra’s new seat.

MaREK MOŚ – dyrygent, dyrektor artystyczny or- MaREK MOŚ is conductor, founding artistic kiestry kameralnej AUKSO od czasu jej powstania, director of AUKSO chamber orchestra, and artistic a także dyrektor artystyczny festiwalu Letnia Filhar- director of the AUKSO Summer Philharmonic festival monia AUKSO w Wigrach. Wybitny polski skrzypek in the Polish Lakes region. He is a prominent Polish i kameralista. Kształcił się w Bytomiu i Katowicach. violinist and chamber musician, having studied CHAIN 11 39

Jego pedagogami byli Kazimierz Dębicki i Andrzej in Bytom and Katowice under Kazimierz Dębicki Grabiec. Założyciel i wieloletni prymariusz Kwartetu and Andrzej Grabiec. As founder and long-time Śląskiego – zespołu, który w krótkim czasie stał się leader of the Silesian String Quartet, fast one jednym z najwybitniejszych kwartetów smyczko- of Europe’s finest ensembles of the kind, Marek Moś wych w Europie. Z Kwartetem występował performed at significant festivals and in prestigious na najbardziej prestiżowych festiwalach i najznako- halls in Europe and the world, for example mitszych estradach świata, m.in. w Konzerthaus in the Konzerthaus in Vienna, Concertgebouw w Wiedniu, Concertgebouw i Ijsbreker w Amsterda- and Ijsbreker in Amsterdam, Vredenburg in Utrecht, mie, Vredenburg w Utrechcie, Schauspielhaus Schauspielhaus in Berlin, Tivoli in Copenhagen, w Berlinie, Tivoli w Kopenhadze, Tonhalle w Düssel- Tonhalle in Düsseldorf, De Singel in Antwerp, dorfie, De Singel w Antwerpii, Merkin Hall Merkin Hall in New York, and Jordan Hall in Boston. w Nowym Jorku i Jordan Hall w Bostonie. Płyty, Apart from his intensive concert schedule, Marek w których nagraniu uczestniczy Marek Moś, zdoby- Moś is currently professor at the Karol wają liczne wyróżnienia i nagrody. Obecnie, oprócz Szymanowski Academy of Music in Katowice. prowadzenia działań koncertowych i nagraniowych, Marek Moś wykłada również w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach.

REnaTO RiVOLTa – studiował jednocześnie REnaTO RiVOLTa studied philosophy and music, filozofię i muzykę: grę na skrzypcach, flecie, kompo- the latter in the area of violin and flute performance, zycję i dyrygenturę w Konserwatorium composition, and conducting at the Milan w Mediolanie. Swe muzyczne umiejętności rozwijał Conservatoire. He continued studying under such następnie pod okiem artystów tej rangi, co Sándor masters as Sandór Végh (chamber music at Végh (muzyka kameralna w salzburskim Mozar- the Mozarteum in Salzburg), Franco Donatoni teum), Franco Donatoni (kompozycja), Peter Eötvös (composition), and Peter Eötvös (conducting). (dyrygentura). Przez 14 lat był muzykiem orkiestro- For 14 years, he played in Italy’s leading orchestras wym w najlepszych włoskich orkiestrach (Orkiestra (La Scala, Turin Radio Orchestra, La Fenice) under La Scali, Orkiestra Radiowa w Turynie, orkiestra conductors such as Claudio Abbado, Seiji Ozawa, Teatru La Fenice w Wenecji), pracując z takimi dyry- Carlo Maria Giulini, and Leonard Bernstein. gentami, jak Claudio Abbado, Seiji Ozawa, Carlo In extension of these experiences, he dedicated Maria Giulini i Leonard Bernstein. Po tych doświad- himself to conducting. Renato Rivolta’s special czeniach zdecydował poświęcić się dyrygowaniu. interest is in the music of our times. He has worked Renata Rivoltę szczególnie interesuje muzyka na- with Peter Eötvös since 1989 – first as his student, szych czasów. Od 1989 r. współpracuje z Peterem then as assistant. He also collaborated with Pierre Eötvösem, najpierw jako jego wychowanek, potem Boulez, David Robertson, Markus Stenz, George asystent; pracował też z Pierre’em Boulezem, Davi- Benjamin, Arturo Tamayo, Jonathan Nott, and Mark dem Robertsonem, Markusem Stenzem, George’em Foster. He has presented contemporary music Benjaminem, Arturo Tamayo, Jonathanem Nottem programmes at leading festivals including Ars i Markiem Fosterem. Z programami wypełnionymi Musica (Brussels), Time of Music (Viitaasari, muzyką współczesną występował na renomowa- Finland), Wien Modern, Musica (Strasbourg), nych festiwalach, m.in. Ars Musica (Bruksela), Time Calouste Gulbenkian Foundation Festival (Lisbon), of Music (Viitaasari, Finlandia), Wien Modern, Musi- Milano Musica, Luciano Berio Festival at La Scala, 40 CHAIN 11 ca (Strasburg), Fundacji Gulbenkiana (Lizbona), Maggio Musicale Fiorentino, Cité de la Musique Milano Musica, Festiwalu Muzyki Beria w Teatro Festival in Paris, BBC Festival in Edinburgh, alla Scala, Maggio Musicale Fiorentino, w Cité Huddersfield, Berlin Konzerthaus, Archipel de la Musique w Paryżu, na festiwalu BBC w Edyn- in Geneva, Présences in Paris, and Warsaw Autumn. burgu, w Huddersfield, w Konzerthaus w Berlinie, He also conducted concerts in BBC’s Sounding Archipel (Genewa), Présences (Paryż), na Warszaw- the Century series, and performances by ensembles skiej Jesieni. Prowadził koncerty w serii BBC and orchestras such as the Ensemble „Sounding the Century”, dyrygował koncertami intercontemporain (1996–1998 as assistant artistic z udziałem takich zespołów i orkiestr, jak Ensemble director), Ensemble Modern, Klangforum Wien, Intercontemporain (w latach 1996–98 był asysten- Contrechamps Genève, Netherlands Brass tem dyrektora artystycznego zespołu), Ensemble Ensemble, 2e2m, Nieuw Ensemble, L’Itinéraire, Modern, Klangforum Wien, Contrechamps Genéve, Israel Contemporary Players (in close collaboration Nederlands Blazer Ensemble, 2e2m, Nieuw Ensem- since 2000), KammerensembleN Stockholm, ble, L’Itinéraire, Israel Contemporary Players Orchestra della Toscana Florence, Radio France (z którym od 2000 r. ściśle współpracuje), Orchestra, Tokyo Sinfonietta, North German Radio, KammerensembleN Stockholm, Orchestra della Orquestra Nacional do Porto, Radio France Toscana, Orchestre Radio France, Tokyo Sinfonietta, Orchestra, Orchestre National de Lyon, Sinfonia Norddeutscher Rundfunk, Orchestra Nacional do Por- Varsovia, Polish National Radio Symphony to, Orchestre National de Lyon, Sinfonia Varsovia Orchestra, and others. In 2009–11, he was main i NOSPR. W latach 2009–11 był głównym dyrygen- conductor of the Orchestra Sinfonica della Valle tem Orchestra Sinfonica della Valle d’Aosta, d’Aosta, and since 2001, conductor of new music a od roku 2001 jest dyrygentem zespołów muzyki ensembles of the Orchestra Giovanile Italiana (OGI) nowej przy Orchestra Giovanile Italiana (OGI) w Scu- at the Scuola di Musica di Fiesole. He also appeared ola di Musica di Fiesole oraz gościnnie występuje as guest conductor at the Accademia del Teatro alla na koncertach Accademia del Teatro alla Scala. Scala. In 1994, he participated in a production W 1994 roku brał udział w realizacji Gruppen of Stockhausen’s Gruppen at the Salzburg Festival; Stockhausena na festiwalu w Salzburgu, w 1997 in 1997, conducted Berio’s Sinfonia at La Monnaie poprowadził wykonanie Sinfonii Beria w bruksel- in Brussels; in 1999, a stage production of Ligeti’s skim teatrze La Monnaie, a w 1999 – sceniczną Le Grand Macabre in Paris. In the years 1992–98, he prezentację Le Grand Macabre Ligetiego w Paryżu. conducted the Ensemble Nuove Sincronie in Milan. W latach 1992–98 był dyrygentem Ensemble Nuove He collaborated with such eminent composers as Sincronie w Mediolanie. Współpracował z wybitny- John Adams, George Benjamin, Luciano Berio, Elliott mi kompozytorami, jak John Adams, George Carter, Franco Donatoni, Luis de Pablo, Gérard Benjamin, Luciano Berio, Elliott Carter, Franco Dona- Grisey, Luca Francesconi, Ivan Fedele, György Ligeti, toni, Luis de Pablo, Gérard Grisey, Luca Francesconi, Tristan Murail, Salvatore Sciarrino, and Karlheinz Ivan Fedele, György Ligeti, Tristan Murail, Salvatore Stockhausen, as well as outstanding soloists, Sciarrino, Karlheinz Stockhausen, i solistami, jak including Kim Kashkashian, Tabea Zimmermann, Kim Kashkashian, Tabea Zimmermann, Enrico Bron- Enrico Bronzi, Gabriele Cassone, Marco Blaauw, zi, Gabriele Cassone, Marco Blaauw, Alessandro Alessandro Carbonare, Nicholas Hodges, Jean- Carbonare, Nicholas Hodges, Jean-Guihen Queyras, Guihen Queyras, Valdine Anderson, Anita Rachesvili, Valdine Anderson, Anita Rachesvili, Lucy Shelton, Lucy Shelton, and Ewa Pobłocka. Renato Rivolta is Ewa Pobłocka. Jest wykładowcą w Conservatoire lecturer at the Conservatoire National Supérieur de National Supérieur de Musique et Danse w Pary- Musique et Danse in Paris, and the Scuola Civica di CHAIN 11 41

żu iwScuola Civica di Musica w Mediolanie, gdzie Musica in Milan, where he chairs the Conducting piastuje stanowisko dyrektora wydziału dyrygentu- Department. He is also a composer with music ry. Renato Rivolta jest również kompozytorem, jego performed in Italy, France, Belgium, Germany, utwory wykonywane były we Włoszech, Francji, Japan, Finland, Israel, and the United States. Belgii, Niemczech, Japonii, Finlandii, Izraelu i Sta- nach Zjednoczonych.

JaKuB WaSZCZEniuK – absolwent klasy trąbki JaKuB WaSZCZEniuK studied the trumpet with prof. Igora Cecochy na Akademii Muzycznej we Wro- Prof. Igor Cecocho at the Academy of Music cławiu (dyplom z wyróżnieniem), obecnie doktorant in Wrocław; he is currently preparing his PhD na Akademii Muzycznej w Łodzi. W 2005 roku otrzy- dissertation at the Academy of Music in Łódź. mał III nagrodę na festiwalu trębaczy w Kaliszu. Od In 2005, he was awarded the Third Prize at Kalisz’s września 2005 roku jest członkiem trumpet festival. Since September 2005, he is orkiestry Sinfonia Varsovia, w której zajmuje stano- member of the Sinfonia Varsovia orchestra, where wisko pierwszego trębacza solisty, od 2008 roku he plays first trumpet. Since 2008, he also cooperates zaś współpracuje z krakowską orkiestrą Sinfonietta with one of Cracow’s finest orchestras – Sinfonietta Cracovia. W lipcu 2006 roku wystąpił jako solista Cracovia. In July, 2006, he played at the opening na koncercie inauguracyjnym festiwalu Chopin i Je- concert of the festival Chopin and His Europe, where go Europa, wspólnie z Marthą Argerich i orkiestrą together with Martha Argerich and the Sinfonia Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Alexandra Rabinowi- Varsovia conducted by Alexander Rabinowich- cha-Barakowsky’ego wykonując I Koncert Barakowsky he performed Dmitri Shostakovich’s na fortepian, trąbkę i orkiestrę smyczkową op. 35 Dy- Concerto for Piano, Trumpet, and Symphonic mitra Szostakowicza. Oprócz muzyki klasycznej Orchestra no. 1 op. 35. In 2011, he performed artysta wykonuje także muzykę rozrywkową. Od a second time at the festival Chopin and His Europe. 2007 roku jest głównym trębaczem (lead trumpet) Apart from the classical repertoire, Waszczeniuk w orkiestrze Zygmunta Kukli. Współpracował tak- also performs light and popular music. Since 2007, że z takimi muzykami, jak Zbigniew Namysłowski, he plays lead trumpet in Zygmunt Kukla’s orchestra. Krzysztof Herdzin, Ryszard Rynkowski, Adam Sztaba, He collaborated with artists such as Zbigniew Jose Torres. Jako muzyk sesyjny brał także udział Namysłowski, Krzysztof Herdzin, Ryszard w nagraniach płyt m.in. Maryli Rodowicz, Katarzyny Rynkowski, Adam Sztaba, and Jose Torres. He also Groniec, Grażyny Łobaszewskiej, Piotra Rubika. participated in several recording projects with such W 2011 roku artysta ponownie wystąpił w Warsza- famous Polish stars as Maryla Rodowicz, Katarzyna wie podczas festiwalu Chopin i Jego Europa. Groniec, Grażyna Łobaszewska, and Piotr Rubik.

BaRTŁOMiEJ WEZnER. Urodził się w 1981 roku BaRTŁOMiEJ WEZnER was born in 1981, w Nysie. Ukończył Akademię Muzyczną im. Feliksa in Nysa. He graduated in 2006 from the Feliks Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie fortepianu Nowowiejski Academy of Music under Prof. Ewa prof. Ewy Pobłockiej (2006), w latach 2002–2004 Pobłocka. From 2002 to 2004, he studied under był też studentem prof. Jerzego Sulikowskiego. Prof. Jerzy Sulikowski. He simultaneously studied Równolegle studiował klawesyn u prof. Urszuli Bart- the harpsichord under the supervision of Prof. kiewicz. Jest absolwentem Podyplomowego Urszula Bartkiewicz. Bartłomiej Wezner is 42 CHAIN 11

Międzywydziałowego Studium Pieśni (2011) oraz accomplished in various areas of piano music. As Stażu Artystycznego w zakresie kameralistyki forte- chamber musician with the BMF Piano Trio, he won pianowej w klasie profesorów Mai Nosowskiej the St. Martin’s Chamber Music Competition i Jana Staniendy (2012) na Uniwersytecie Muzycz- in London (2011) and the 19th International nym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Jako Chamber Music Competition in Thessaloniki (2010). kameralista wraz z zespołem BMF Piano Trio został Together with mezzo-soprano Agata Schmidt, he zwycięzcą St Martin's Chamber Music Competition was Third Prize winner at the 17th Bacewicz w Londynie (2011), zdobył I nagrodę na XIX Między- International Chamber Music Competition in Łódź narodowym Konkursie Muzyki Kameralnej (2010, Poland). In November, 2007, he received w Salonikach (2010, Grecja) oraz brał udział w ARD the prize for best pianist at the Edmund Kossowski Musikwettbewerb w Monachium (2013). Wraz Vocal Competition in Warsaw. In February, 2008, he z Agatą Schmidt (mezzosopran) został laureatem received similar distinctions at the Inter-University III nagrody XVII Międzynarodowego Konkursu Muzy- Vocal Competition in Katowice, titled In the Circle ki Kameralnej im. Kiejstuta Bacewicza w Łodzi of Slavic Music, and the 7th Karol Szymanowski (2010). Zdobył nagrody dla najlepszego pianisty International Competition in Łódź. In 2010, he was podczas konkursów wokalnych w Warszawie awarded the prize for pianist at the 2nd Summer (2007), Katowicach (2008), Łodzi (2009), Sopocie Vocal Academy in Sopot. After the Edmund (2010) i Częstochowie (2013). Pianista korepetytor Kossowski Competition in Warsaw, he was invited na Mistrzowskim Kursie Wokalnym Maestry Teresy by Teresa Żylis-Gara as pianist-tutor to the Master’s Żylis-Gary w Pałacu w Radziejowicach (2008), Vocal Course in the Radziejowice Palace (2008). warsztatach Młodzi Śpiewacy Małopolski prof. Hele- Following the Karol Szymanowski Competition ny Łazarskiej i Zofii Kilanowicz w Nowym Sączu in Łódź, he was invited by Prof. Helena Łazarska as (2012) oraz oficjalny pianista XIV i XV Międzynaro- official pianist to the 19th Ada Sari International dowego Konkursu Wokalnego im. Ady Sari Vocal Competition in Nowy Sącz (2011). Since w Nowym Sączu (2011, 2013). Od 2008 roku współ- 2008, he works with Vadim Brodski (in the Brodski pracuje z Vadimem Brodskim (m.in. Brodski Jazz Jazz Quartet, among other formations). As soloist, Quartet). Koncertuje również ze skrzypaczką Marią he was awarded with the Jury Prize at the 7th Machowską. Jako solista zdobył Nagrodę Specjalną Ignacy Jan Paderewski International Piano na VI Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym Competition in Bydgoszcz (2004), and an award at im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy the 15th Leoš Janaček International Piano (2004) oraz wyróżnienie na XV Międzynarodowym Competition in Brno (2008, Czech Republic). Konkursie Pianistycznym im. Leoša Janáčka w Brnie In 2006, he was awarded the Piano Texas (2008, Czechy). Jako klawesynista występuje z or- International Academy and Festival Foundation kiestrą kameralną Capella Bydgostiensis oraz Scholarship (Forth Worth, United States). At zespołem muzyki dawnej „illo tempore”. Będąc sty- the festival, he gave numerous recitals pendystą fundacji Piano Texas Festival and participated in professorial master’s courses by and Academy w Fort Worth (2006, USA), został za- Piotr Paleczny, Andrea Bonatta, and Támás Ungára. proszony na kurs mistrzowski prowadzony In addition, he was invited to a special chamber przez profesorów: Piotra Palecznego, Andrea Bonat- music course given by János Starker and ENSŌ ta, Támása Ungára oraz kurs muzyki kameralnej String Quartet. He participated in the Paderewski prowadzony przez Jánosa Starkera oraz ENSŌ Piano Academy, a masters’ course with Prof. String Quartet. Uczestniczył w Paderewski Piano Andrzej Jasiński and Prof. Ilja Scheps, as well as Academy, kursie mistrzowskim z profesorami An- Toruń’s Symphonic Orchestra, held in Ostromęck CHAIN 11 43 drzejem Jasińskim i Ilją Schepsem oraz Toruńską Or- Palace in 2010. He has performed in Poland, kiestrą Symfoniczną, odbywającym się w Pałacu the Czech Republic, Sweden, Greece, Serbia, w Ostromecku (2010). W 2012 roku otrzymał sty- Montenegro, Great Britain and the United States. He pendium International Dartington Summer School is a doctoral candidate at Feliks Nowowiejski (Wielka Brytania) na kurs ze Stephenem Kovacevi- Academy of Music in Bydgoszcz and scholarship chem. Występował w Polsce, Belgii, Czechach, recipient of the Marshall of Kujawsko-Pomorskie Szwecji, Grecji, Serbii i Czarnogórze, Wielkiej Bryta- Voivodeship (2011). nii oraz Stanach Zjednoczonych. Jest stypendystą Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego (2011, 2012) oraz Programu Stypendialnego Mini- stra Kultury „Młoda Polska” (2012).

LuTOSŁaWSKi PianO DuO jest jednym z czoło- The LuTOSŁaWSKi PianO DuO – Emilia Sitarz wych duetów fortepianowych młodej generacji and Bartłomiej Wąsik – is among the leading young na świecie. To wyjątkowy na polskiej scenie muzycz- piano duos in the world. Their musical journey nej zespół specjalizujący się wyłącznie w jednej started in 1999, when they began learning from two dziedzinie – grze na dwa fortepiany i na cztery ręce. renowned piano duos: Bracha Eden and Alexander Swą wspólną muzyczną podróż pianiści Emilia Si- Tamir, and Hans-Peter and Volker Stenzl, as well as tarz i Barłomiej Wąsik rozpoczęli w 1999 roku the Polish chamber musician Krystyna Borucińska. pod opieką wybitnych duetów fortepianowych – Playing together, the musicians developed Brachy Eden i Alexandra Tamira oraz Hansa-Petera a harmony of musical shades, articulations, rhythms i Volkera Stenzlów, a także kameralistki Krystyny and feelings. The duo’s broad repertoire comprises Borucińskiej. Już w następnym roku jury 6. Między- about a hundred pieces from the Baroque to narodowego Konkursu Pianistycznego „Konzerteum” contemporary as well as the musicians’ own w Grecji dostrzegło niezwykłe zgranie pianistów symphonic transcriptions. The Lutosławski Piano i ich artyzm, przyznając duetowi pierwszą nagrodę. Duo participated in many notable piano courses Doświadczenie w tym gatunku kameralistyki zaowo- and seminars in Poland, Germany, and Israel cowało znalezieniem wspólnych barw i artykulacji, – opportunities to learn from such outstanding oddechu, perfekcyjnego zgrania. Rozległy repertuar musicians as Yaara Tal, Andreas Groethuysen, Lutosławski Piano Duo obejmuje obecnie około stu Aglika Genova, Luben Dimitrov, Bracha Eden, utworów, od epoki baroku do czasów najnowszych, and Alexander Tamir. The pianists are graduates a wśród nich – autorskie transkrypcje utworów of the Fryderyk Chopin Academy of Music symfonicznych. Duet imienia Witolda Lutosławskiego in Warsaw and the Hochschule für Musik uczestniczył w prestiżowych kursach i seminariach und Theater in Rostock in the piano duo class dla duetów fortepianowych w Polsce, Niemczech, of the Stenzl brothers. They received many Izraelu, kontynuując rozwój swojej wizji artystycz- significant awards in Poland and abroad. nej z wybitnymi muzykami, takimi jak: Yaara Tal, The pianists were also awarded several grants from Andreas Groethuysen, Aglika Genova, Luben Dimi- the Polish Ministry of Culture and National Heritage. trov, Bracha Eden, Alexander Tamir. Pianiści są In 2006, they were winners in the Young Poland absolwentami Akademii Muzycznej im. Fryderyka scholarship programme. The Lutosławski Piano Duo Chopina w Warszawie i podyplomowych studiów receives frequent invitations to prestigious festivals, mistrzowskich w Hochschule für Musik und Theater such as the Polish Radio Festival, Musica Polonica 44 CHAIN 11 w Rostocku w klasie duetu fortepianowego braci Nova, New Tradition, Kwartesencje, Chain, Stenzlów. Muzycy zostali laureatami licznych kon- and piano festivals in Antonin and Słupsk. In 2006, kursów w Polsce i za granicą. Kilkukrotnie byli the Lutosławski Piano Duo began collaborating stypendystami Ministra Kultury i Dziedzictwa Naro- with the outstanding Polish young percussion duo dowego oraz laureatami programu stypendialnego Hob-beats (Magdalena Kordylasińska and Miłosz „Młoda Polska”. Lutosławski Piano Duo zyskuje Pękala). Together, they formed the quartet przychylne opinie krytyków i publiczności, czego po- Kwadrofonik, which plays twentieth-century music twierdzeniem są zaproszenia na prestiżowe (Crumb, Bartók, Lutosławski) and their own festiwale: Festiwal Polskiego Radia, Musica Poloni- compositions, inspired by Polish folk songs ca Nova, Nowa Tradycja, Kwartesencje, Łańcuch, and dances. In 2007, the duo released their debut festiwale pianistyczne w Antoninie i Słupsku. W ro- CD on the Polish Radio label. Their CD was ku 2006 pianiści rozpoczęli współpracę w wybitnym nominated in 2008 to Poland’s most important duetem perkusyjnym młodego pokolenia – Hob-beats music award – the Fryderyk – in three categories: (Magdalena Kordylasińska i Miłosz Pękala). Jako best Polish music recording, best debut, and best kwartet o nazwie Kwadrofonik wykonują muzykę chamber music album. In the latter, the duo received XX wieku (Crumb, Bartók, Lutosławski) i własne the winning statuette. opracowania polskich pieśni i tańców tradycyjnych. W roku 2007 nakładem Polskiego Radia ukazała się debiutancka płyta duetu, nominowana do nagrody Fryderyk 2008 w trzech kategoriach: najwybitniej- sze nagranie muzyki polskiej, debiut fortepianowy i najlepsze wykonanie muzyki kameralnej – w tej trzeciej kategorii duet otrzymał statuetkę. aPOLLOn MuSaGèTE QuaRTETT – zwycięzca aPOLLOn MuSaGèTE QuaRTETT First Prize 57. edycji Międzynarodowego Konkursu Muzyczne- winner and recipient of several other awards at go ARD w Monachium w 2008 roku, obecnie the International Music Competition of the ARD zaliczany jest do światowej czołówki kwartetów in 2008, the Apollon Musagète Quartett swiftly smyczkowych. Zespół, założony przez czterech pol- became a frequent feature in the European musical skich artystów w 2006 roku w Wiedniu, występuje scene, captivating the public and press alike with w największych salach koncertowych, takich jak thrilling performances. The quartet made their debut Carnegie Hall w Nowym Jorku, Filharmonia w Berli- in 2010 at Berlin’s Philharmonie. In the same nie, Herkulessaal oraz Gasteig w Monachium, season, they were nominated for the Rising Stars Konzerthaus i Musikverein w Wiedniu, Wigmore Hall series by the Vienna Konzerthaus and Musikverein, w Londynie, Tonhalle w Zurichu oraz Musée du Louvre and were resoundingly successful at leading concert w Paryżu. Jako laureat cyklu „Rising Stars”, do któ- halls, including the Megaron in Athens, Philharmonie rego kwartet został nominowany przez wiedeński Cologne, Cité de la Musique Paris, Palais des Beaux Konzerthaus i Musikverein, polski zespół koncertował Arts Brussels, Konserthuset Stockholm, w renomowanych salach Barcelony (L’Auditori), Aten Concertgebouw Amsterdam, and concert halls (Megaron), Luksemburga (Filharmonia), Paryża (Cité in Luxembourg, Vienna and Barcelona. Their de la Musique), Amsterdamu (Concertgebouw), Ham- highlights for the 2013-2014 season include burga (Leiszhalle), Kolonii (Filharmonia), Salzburga accepted re-invitations to London’s Wigmore Hall, CHAIN 11 45

(Mozarteum), Birmingham (Town Hall), Brukseli (Pa- New York’s Carnegie Hall, Leipzig’s Gewandhaus, lais des Beaux-Arts) i Sztokholmu (Konzerthuset). Paris’ Louvre and Zurich’s Tonhalle. Recent Kwartet był również gościem prestiżowych festiwali, engagements have included the Lucerne Festival takich jak Schleswig Holstein Musikfestival, Leipzi- and the opening concert at the Krzysztof Penderecki ger Bach Fest, Schwetzinger Festpiele, Schubertiade European Music Centre in the Polish town Schwarzenberg, Rheingau Festival, Luzerner Festival of Lusławice. The Apollon Musagète collaborate oraz cykli kameralnych, m.in. „Les Grand Interpretes” regularly with former members of the Alban Berg w Genewie, „Beethoven-Zyklus” w Berlinie czy Quartet, and renowned musicians, such as Angelika „Kammermusik der Nationen“ w Monachium. W 2010 Kirchschlager and Martin Fröst. The Quartett has roku w Goslar odbyła się pierwsza edycja festiwalu taken part in chamber music series including Les Apollon Musagète Festival pod artystycznym patro- Grand Interprètes in Geneva, the Esterhazy String natem polskiego zespołu, na której pojawili się m.in. Quartet Festival, La Folle Journée de Nantes, członkowie legendarnego Alban Berg Quartett. Kwar- and the Alte Oper Frankfurt. They have also tet współpracował z takimi orkiestrami, jak BBC appeared in several symphony series. The Quartett Symphony Orchestra, Dresdner Philharmoniker, place great importance in the collaboration with Wrocławska Orkiestra Kameralna „Leopoldinum”, living composers. In addition to the traditional string Dohnanyi Budafok Orchestra z Budapesztu oraz He- quartet repertoire, the Apollon Musagète Quartett idelberger Philharmoniker, biorąc udział w koncertach are dedicatees of many works of music, often symfonicznych. Ważne miejsce w intensywnej dzia- composed on the theme of their spiritual mentor, łalności artystycznej AMQ zajmuje promocja polskiej Apollo, as are the quartet’s original compositions, muzyki kameralnej oraz współpraca ze współczesny- Multitude for String Quartet and A Multitude mi kompozytorami. Oprócz klasycznych pozycji zespół of Shades, often included in their programmes. Their w swym repertuarze ma dedykowane mu dzieła, inspi- debut CD was released in 2010 on Oehms Classics, rowane mitologiczną postacią Apollona – przewodnika and received the award CD of the Month from muz (Musagete). Zainteresowanie artystów współ- the Radio Stephansdom Vienna and the Pasticcio czesnym językiem muzycznym objawia się również Prize from the ORF. The quartet also recorded we własnych próbach kompozytorskich. W 2011roku, Martinů’s Concerto for String Quartet with the BBC nakładem Doblinger Verlag, ukazała się pierwsza wspól- Symphony Orchestra, as well as works by na kompozycja kwartetu – Multitude, zainspirowana Lutosławski, Penderecki and Shostakovich for Decca kwartetem smyczkowym Witolda Lutosławskiego i po- Classics, enthusiastically received by the press. wstała w wyniku fascynacji tym dziełem. Zespół The Apollon Musagète Quartett has also intensively otwarty jest również na współpracę z artystami spo- worked with the singer Tori Amos, participating za kręgu muzyki klasycznej, czego przykładem jest in her new CD Night of Hunters, recognised with nagranie płyty w 2011 roku wspólnie z wokalistką the 2012 ECHO Klassik award. i pianistką Tori Amos dla wytwórni Deutsche Gram- In January 2014, The Quartett was awarded mophon. Uzupełnieniem artystycznej działalności the Polityka Weekly’s Passport 2013 in the category zespołu jest aktywność pedagogiczna. Kwartet regu- of classical music. larnie prowadzi mistrzowskie kursy oraz warsztaty, m.in. w Goslar, Augsburgu oraz w ramach Internatio- nale Sommerakademie Prag – Wien – Budapest w Reichenau. Na lata 2012–2014 AMQ został objęty programem BBC Radio 3 „New Generation Artists”, czego rezultatem jest wzmożona aktywność koncer- 46 CHAIN 11 towa i nagraniowa w Wielkiej Brytanii w tym okresie. Wszyscy członkowie AMQ są laureatami programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Naro- dowego „Młoda Polska”, przyznawanego wyróżniającym się artystom młodego pokolenia. W roku 2014 AMQ został laureatem Paszportu „Polityki” w kategorii „muzyka poważna”.

ORKiESTRa KaMERaLna MiaSTa TyChy AU- AUKSO ChaMBER ORChESTRa OF TyChy was KSO. W lutym 1998 roku powstał jeden created in February, 1998, as one of Europe’s z najciekawszych europejskich zespołów kameral- captivating chamber music ensembles. A group nych. Grupa absolwentów Akademii Muzycznej of graduates from the Academy of Music w Katowicach wspólnie z Markiem Mosiem, wybit- in Katowice, and the outstanding violinist, nym skrzypkiem, dyrygentem i kameralistą, powołała conductor, and chamber musician Marek Moś, do życia orkiestrę, która miała być dla nich czymś formed an orchestra extending beyond the idea więcej niż miejscem pracy – raczej obszarem artystycz- of a workplace, into an artistic quest and field nych poszukiwań i twórczego rozwoju, wspólnego of creative development. The concept was also kreowania sztuki najwyższej wartości. Tak narodziło a shared venture into the making of the highest- się AUKSO – z greckiego: wzrastanie. Nazwa, jaką ranking art. This is how AUKSO was born, and its wybrał zespół, nie jest przypadkowa: będąc wyrazem chosen name – a Greek word for ‘growth’ – is aspiracji tworzących go muzyków, wyznacza jedno- pertinent in that it expresses the musicians’ cześnie kierunek ich zawodowej drogi. Mówi o potrzebie aspirations and sets their professional path’s doskonalenia i konsekwencji, o podejmowaniu wyzwań direction. It moreover symbolises the need for self- i otwarciu. Młodzi muzycy, których zainteresowania perfection and continued striving, which means wykraczają daleko poza ramy repertuaru klasyczne- undertaking challenges and maintaining an open go, szczególną uwagę poświęcają muzyce polskiej, spirit. The young musicians, whose interests reach chętnie i z powodzeniem sięgając po dzieła współcze- far beyond the frame of classical repertoire, devote sne. AUKSO jest laureatem Nagrody Akademii special attention to Polish music, performing Fonograficznej „Fryderyk 2011” – w kategorii „Naj- contemporary works with passion and success. wybitniejsze nagranie muzyki polskiej” uhonorowano nią album „Wydanie Narodowe Chopina” zrealizowa- ny wspólnie z Januszem Olejniczakiem. W tym samym roku orkiestra otrzymała prestiżową nagrodę Marka „Śląskie” będącą podziękowaniem za znaczą- cy wkład w rozwój województwa śląskiego. naRODOWa ORKiESTRa SyMFOniCZna POL- The POLiSh naTiOnaL RaDiO SyMPhOny SKiEGO RaDia W KaTOWiCaCh pełni funkcję ORChESTRa in KaTOWiCE plays the role ambasadora kulturalnego reprezentującego kraj of the country’s cultural ambassador, representing na międzynarodowej scenie artystycznej. Do jej Poland on the international artistic scene. Its istotnych występów poza granicami Polski należą significant appearances outside Poland include CHAIN 11 47 m.in. koncerty w Brukseli (Europalia 2001), Wiedniu concerts in Brussels (Europalia 2001), Vienna (otwarcie Roku Polskiego w Austrii), Madrycie (kon- (opening of the Year of Poland in Austria), Madrit cert galowy Roku Polskiego w Hiszpanii), Rzymie (gala concert of the Year of Poland in Spain), Rome (obchody 70 rocznicy urodzin Henryka Mikołaja Gó- (celebration of the seventieth anniversary of Henryk reckiego), Kijowie (inauguracja Roku Polskiego Mikołaj Górecki’s birth), Kiev (inauguration na Ukrainie), Paryżu (koncert galowy Roku Polskie- of the Year of Poland in Ukraine), Paris (gala concert go we Francji „Nowa Polska”) i Londynie of the Year of Poland in France, New Poland), (inauguracja Roku Polskiego w Wielkiej Brytanii and London (inauguration of the Year of Poland POLSKA! YEAR). Zespół współpracował z najwięk- in Great Britain, POLSKA! YEAR). The orchestra szymi kompozytorami drugiej połowy XX wieku collaborated with the greatest composers – wśród nich z Witoldem Lutosławskim, Henrykiem of the twentieth century’s second half, among them Mikołajem Góreckim i Krzysztofem Pendereckim, Witold Lutosławski, Henryk Mikołaj Górecki, prezentując pierwsze wykonania ich dzieł. Zespół and Krzysztof Penderecki, with premieres of their utworzył i prowadził do II wojny światowej Grzegorz works. The orchestra was founded in 1935, Fitelberg. Po sześcioletniej przerwie spowodowanej in Warsaw, by Grzegorz Fitelberg, who was its wojną w marcu 1945 roku orkiestra została reakty- leader until the outbreak of World War II. In March wowana w Katowicach przez Witolda Rowickiego. 1945, the orchestra was given a new life W 1947 kierownictwo artystyczne objął w niej po- in Katowice by Witold Rowicki. In 1947, Grzegorz nownie – powróciwszy z zagranicy – Grzegorz Fitelberg returned to Poland and became Fitelberg, a po jego śmierci zespołem kierowali Jan the orchestra’s artistic director. After his death Krenz, Bohdan Wodiczko, Kazimierz Kord, Tadeusz in 1953, the orchestra was headed by some Strugała, Jerzy Maksymiuk, Stanisław Wisłocki, of Poland’s best conductors, including Jan Krenz, Jacek Kaspszyk, Antoni Wit i Gabriel Chmura. Bohdan Wodiczko, Kazimierz Kord, Tadeusz We wrześniu 2000 dyrektorem naczelnym i progra- Strugała, Jerzy Maksymiuk, Stanisław Wisłocki, mowym NOSPR została Joanna Wnuk-Nazarowa. Jacek Kaspszyk, Antoni Wit, and Gabriel Chmura. Od stycznia 2009 funkcję II dyrygenta sprawuje Mi- In September 2000, Joanna Wnuk-Nazarowa was chał Klauza, pierwszym dyrygentem gościnnym jest appointed the orchestra’s general and programme Stanisław Skrowaczewski, dyrygentem honorowym director. Since January 2009, Michał Klauza fills – Jan Krenz, doradcą artystycznym zaś – Jerzy Sem- the function of second conductor, Stanisław kow. 31 sierpnia 2012 roku funkcję dyrektora Skrowaczewski – guest conductor, Jan Krenz – artystycznego i I dyrygenta Narodowej Orkiestry honorary conductor, and Jerzy Semkow – artistic Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach objął advisor. In August 2012, Alexander Liebreich Alexander Liebreich. Prócz nagrań archiwalnych assumed the function of artistic director and first dla Polskiego Radia orkiestra zrealizowała ponad director. The orchestra has recorded over 200 LPs 200 płyt CD dla wielu renomowanych wytwórni. and CDs for labels such as Decca, EMI, Philips, Za dokonania fonograficzne wyróżniona została licz- and Naxos, and made numerous archival recordings nymi nagrodami, m.in. Diapason d’Or i Grand Prix for Polish Radio. Recordings won the orchestra du Disque de la Nouvelle Académie du Disque, Can- numerous awards, including the Diapason d’Or nes Classical Award, Midem Classical Award. Wraz and Grand Prix du Disque de la Nouvelle Académie z NOSPR występowało wielu znakomitych dyrygen- du Disque, Cannes Classical Award, and Midem tów i solistów, m.in. Martha Argerich, Leonard Classical Award. Many outstanding conductors Bernstein, Rudolf Buchbinder, James Conlon, Placido appeared with the orchestra, among them Martha Domingo, Pierre Fournier, Nicolai Gedda, Barbara Argerich, Leonard Bernstein, Rudolf Buchbinder, 48 CHAIN 11

Hendricks, Julius Katchen, Leonidas Kavakos, Wil- James Conlon, Placido Domingo, Pierre Fournier, helm Kempff, Kevin Kenner, Paweł Klecki, Kiryłł Nicolai Gedda, Barbara Hendricks, Julius Katchen, Kondraszyn, Marguerite Long, Witold Lutosławski, Leonidas Kavakos, Wilhelm Kempff, Kevin Kenner, Charles Mackerras, Mischa Maisky, Neville Marri- Paweł Klecki, Kiryłł Kondraszyn, Marguerite Long, ner, Kurt Masur, Shlomo Mintz, Ivan Monighetti, Witold Lutosławski, Charles Mackerras, Mischa Garrick Ohlsson, Kun Woo Paik, Krzysztof Penderec- Maisky, Neville Marriner, Kurt Masur, Shlomo Mintz, ki, Maurizio Pollini, Hermann Prey, Ruggiero Ricci, Ivan Monighetti, Garrick Ohlsson, Kun Woo Paik, Mścisław Rostropowicz, Artur Rubinstein, Jerzy Krzysztof Penderecki, Maurizio Pollini, Hermann Semkow, En Shao, Stanisław Skrowaczewski, Isaac Prey, Ruggiero Ricci, Mścisław Rostropowicz, Artur Stern, Henryk Szeryng, Yan Pascal Tortelier, Pieter Rubinstein, Jerzy Semkow, En Shao, Stanisław Wispelwey, Krystian Zimerman i Nicolai Znaider. Or- Skrowaczewski, Isaac Stern, Henryk Szeryng, Yan kiestra koncertowała niemal we wszystkich krajach Pascal Tortelier, Pieter Wispelwey, Krystian Europy, w obu Amerykach, a także w Japonii, Hong- Zimerman, and Nicolai Znaider. The orchestra gave kongu, Chinach, Australii, Nowej Zelandii, Korei, concerts in nearly European countries, both na Tajwanie i w krajach Zatoki Perskiej. W ostatnich Americas, as well as in Japan, Hong Kong, China, latach zespół zrealizował projekty, które spotkały się Australia, New Zealand, Korea, Taiwan, z bardzo dobrym przyjęciem ze strony słuchaczy and in Persian Gulf countries. In recent years, it has oraz krytyki, wśród nich „Maraton twórczości Gó- realized projects enthusiastically received by reckiego”, „Pociąg do muzyki Kilara”, „Dzień Kilara” listeners and critics alike, among them the Górecki „Muzyczna podróż morska – Pod banderą Chopina” Marathon, Train to Kilar’s Music, Kilar Day, A Musical (dwie edycje), Festiwal GÓRECKI*PENDERECKI Sea Journey – Under the Banner of Chopin (two – w 75 rocznicę urodzin obu twórców. Od 2005 celebrations), the GÓRECKI*PENDERECKI festival on NOSPR jest organizatorem biennale – Festiwalu Pra- the double 75th anniversary. Since 2005, the Polish wykonań „Polska Muzyka Najnowsza”, którego National Radio Symphony Orchestra in Katowice is piąta edycja odbyła się w ubiegłym sezonie. organizer of the biennale Newest Polish Music W październiku 2014 roku Orkiestra zainauguru- Festival of Premieres, celebrated for the fith time je sezon w nowej siedzibie (Forum NOSPR). in the past season. Autorem projektu budynku jest Konior Studio z Kato- In October, the orchestra will inaugurate its next wic, a koncepcję akustyczną sali opracowała firma season in the new seat (Forum NOSPR). The author Nagata Acoustics. of the building’s project is Konior Studio from Katowice, and the hall’s acoustic concept was developed by Nagata Acoustics.

POLSKa ORKiESTRa RaDiOWa. Historia orkie- The POLiSh RaDiO SyMPhOny ORChESTRa stry sięga lat przedwojennych. W 1934 roku boasts a history dating back to 1934, when Grzegorz Fitelberg stworzył Symfoniczną Orkiestrę Grzegorz Fitelberg formed an ensemble giving Polskiego Radia, która koncertowała aż do wybuchu regular concerts until the outbreak of World War II. wojny. W 1947 roku, po powrocie do Polski, Fitel- Having returned to Poland from abroad in 1947, berg reaktywował orkiestrę z udziałem kilku Fitelberg re-established the orchestra with muzyków SOPR i przeniósł siedzibę zespołu do Kato- the participation of several members of the pre-war wic. W ten sposób powstała WOSPR, która przejęła ensemble and moved it to Katowice, where it część tradycji Symfonicznej Orkiestry PR. W War- functioned as the Grand Polish Radio Symphony CHAIN 11 49 szawie, dwa lata wcześniej, w 1945 roku Stefan Ra- Orchestra (WOSPR), presently known as choń, skrzypek i dyrygent, stworzył zespół, którego the National Polish Radio Symphony Orchestra. zakres obowiązków obejmował oprócz koncertów In 1945, the violinist and conductor Stefan Rachoń również nagrania archiwalne dla Polskiego Radia, established an orchestra in Warsaw to fulfill a wide a następnie telewizji. Po odejściu Rachonia dyrekto- range of tasks. In addition to its main goal rami artystycznymi Orkiestry PR byli kolejno: of creating archival recordings for the Polish Radio Włodzimierz Kamirski, Jan Pruszak, Mieczysław No- and Polish Television, the orchestra performed at wakowski. Za kadencji Tadeusza Strugały special concerts and festivals. From the mid-1970s, (1990–1993) orkiestra uzyskała dzisiejszą nazwę the orchestra worked under several conductors who i przeniosła się do nowej siedziby – Studia Koncerto- also acted as its artistic directors. They included wego Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego. Włodzimierz Kamirski (1975–1980), Jan Pruszak W latach 1993–2006 szefem artystycznym Polskiej (1980–1988), and Mieczysław Nowakowski Orkiestry Radiowej był Wojciech Rajski. W marcu (1988–1990). During the directorship of Tadeusz 2007 na stanowisko dyrektora artystycznego Pol- Strugała (1990–1993), the ensemble was given its skiej Orkiestry Radiowej został powołany Łukasz present name and moved to the brand new Polish Borowicz, który z orkiestrą współpracował od kilku Radio Concert Hall, soon named after Witold lat, prowadząc nagrania i koncerty. Lutosławski. Wojciech Rajski served as the orchestra’s artistic director in the period 1993- 2006. The latest, March 2007 artistic directorship appointment went to Łukasz Borowicz, who performed and recorded with the orchestra in previous years. 50 CHAIN 11

___Książka andrzeja Chłopeckiego PRZEWODniK PO MuZyCE WiTOLDa LuTOSŁaWSKiEGO. POSTSŁOWiE, która powstała na zamówienie Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego, to ostatnia wypowiedź znanego krytyka i muzykologa. Zaplanowana jako kompletny leksykon twórczości Lutosławskiego, spisywana była od lipca do września 2012 roku i ostatecznie nie została ukończona – autor zdążył w niej jednak ująć opis najważniejszych kompozycji Lutosławskiego, a przede wszystkim rozbudowany, trzyczęściowy esej składający się na dobitne podsumowanie znaczenia jego twórczości. ___Publikacja została zrealizowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa narodowego, m.st. Warszawy oraz Stowarzyszenia autorów ZaiKS. CHAIN 11 51 52 CHAIN 11

LuTOSŁaWSKi 1913–2013 Koncepcja albumu, wybór materiałów i opracowanie – Elżbieta Markowska

___Album przedstawia Witolda Lutosławskiego w formie szkicu do autoportretu – poprzez wybór wypowiedzi kompozytora zarówno publikowanych, jak i niepublikowanych w prasie i na antenie Polskiego Radia, a także fragmentów tekstów publicznych wystąpień (m.in. na Kongresie Kultury w 1981). Tematyka tych wypowiedzi obejmuje wątki z życia rodzinnego, edukacji, poglądy estetyczne, refleksje dotyczące kompozycji, kształtowania własnego języka muzycznego, inspiracji twórczych, jak również uwagi na temat współczesnej kultury muzycznej i życia społecznego. ___W książce znajdziemy także wspomnienia rodziny i przyjaciół kompozytora zebrane już po jego śmierci. Oprócz wybitnych przedstawicieli środowiska muzycznego, takich jak: Stefan Jarociński, Tadeusz Kaczyński, Jan Krenz, Józef Patkowski czy Mieczysław Tomaszewski, swoje wspomnienia ze spotkań z Lutosławskim utrwalili: Julia Hartwig, Ryszard Kapuściński, Andrzej Wajda, Krystyna Zachwatowicz--Wajda i inni. Stanowią one kolejną próbę dopełnienia szkicu do portretu niezwykle bogatej, a wciąż mało znanej osobowości wybitnego twórcy. ___W albumie nie zabrakło też wypowiedzi muzyków średniego pokolenia, dla których Lutosławski był nie tylko wielkim autorytetem, ale często również fundatorem stypendiów artystycznych, umożliwiających studia zagraniczne. ___Dokumentalna wartość wszystkich tekstów, a także bogata ikonografia obejmująca autografy kompozytora, niepublikowane dotąd listy, dokumenty i fotografie, uczynią tę książkę atrakcyjną nie tylko dla muzyków i melomanów, ale dla wszystkich zainteresowanych kulturą naszych czasów. Mamy nadzieję, że publikacja przyczyni się do utrwalenia w świadomości społecznej stałej obecności twórcy„Muzyki żałobnej” w konstelacji wybitnych indywidualności świata kultury. CHAIN 11 53 54 CHAIN 11

SPaCEROWniK PO WaRSZaWiE LuTOSŁaWSKiEGO

___W związku z obchodami roku 2013 jako Roku Witolda Lutosławskiego została przygotowana specjalna aplikacja będąca multimedialnym przewodnikiem po miejscach w Warszawie związanych z kompozytorem. ___Dzięki niej można w ciekawy sposób poznać fakty z życia artysty, miejsca, w których bywał, osoby, które miały wpływ na jego życie prywatne i zawodowe, dowiedzieć się o jego twórczości, a także przekonać się, jak silne więzi łączyły go z rodzinnym miastem. Spacerownik z bogatymi w szczegóły tekstami autorstwa Danuty Gwizdalanki zawiera ponadto zestaw historycznych i współczesnych zdjęć Warszawy oraz fotografie kompozytora, zarówno te oficjalne, jak i pochodzące wprost z rodzinnego archiwum. ___Aplikacja jest dostępna od 25 stycznia 2013 roku bezpłatnie w wersji na trzy platformy – IOS (iPhone), Android oraz Windows Phone w języku polskim oraz angielskim (do pobrania m.in. na stronie www.lutoslawski.warszawa.pl. ___Przewodnik powstał dzięki współpracy narodowego instytutu Fryderyka Chopina, instytutu Muzyki i Tańca oraz Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego. Lutosławski. Skrywany wulkan

Edward Gardner, Simon Rattle, Esa-Pekka Salonen i Antoni Wit

w rozmowie z Aleksandrem Laskowskim wstęp Julia Hartwig

Spotkanie promocyjne 12 lutego 2014, godz. 18.00 Sala Bankowa w Bibliotece Materiałów Orkiestrowych Polskiego Wydawnictwa Muzycznego (Warszawa, ul. Fredry 8)

Polskie Wydawnictwo Współwydawca Patronat medialny Muzyczne SA al. Krasińskiego 11a 31-111 Kraków www.pwm.com.pl 56 CHAIN 11

Festiwal jest współorganizowany przez Instytut Muzyki i Tańca i współfinansowany z jego środków ŁAŃCUCH______XI

TOWARZYSTWO IM. WITOLDA LUTOSŁAWSKIEGO INSTYTUT MUZYKI I TAŃCA