DIE NUWE STEM VIR 'N NUWE SUID-AFRIKA

BJulie1989 Tel: (011) 836-2 151 Vlok skreeu wolf! oor protes

Jacques Pauw netskollegas se histerieoor die beoogde veldtog haal en gese die veldtog sluit o nder m DIEminister vanWetenOrde, Adriaan van vreedsame vcrset as 'n "wolf-wolf­ in die ontwrigting van hospitaaldienste, Vlok, het gelieg toe hy beweer het dat skreeucry" en "tipiese Nat-lcragdadigheid voor die massa-besetting van busse en parke die bree demokratiese beweging van 'n vcrki esing" afgemaak. wat vir blankcs gereserveer is, 'n beplande Intussen verw ag die bree dcmokraticse opmars na die Uniegebou en die oorhan­ plan is om die verkiesing te ontwrig beweging grootskaalse aanhouding van sy diging van 'n pctisie, huisbcsoeke om deur kandidate met pctrolbomme aan aktiviste, verderc inperkingsbevele op sy leicrs kicsers te intimideer om nie te stem te val. Die Cosatu-dokurnent waaruit en meerorganisasies wat aan bande gelc gaan nie, petrolbornaanvalle teen kandidate Vlokaangehaal het,bevat geenoproep word. Die beweging vrees nou dat wat as 'n en die verbreking van inperk­ tot petrolbomaanvalle of geweld nie. vreedsame protes beplan is, weens die optrede ingsmaatreels deur ingeperktes. CosatuhetVlok gister uitgedaag om die van die staat in geweld mag eindig. In die oorspronklike Cosatu­ dokument waarin die oproepe tot ge weld Vlok het Dinsdagaand by'n politiekc ver­ dokumcnt word geenmelding van , gedoe n word en by die onlangse Cosaiu­ gadering gese die polisie bcplan ingrypende die bomaanvalle ofmtirnidasie ge- , kongres ve rsprei is, ten toon te ste!. Cosatu optrede teen 'n vcrsetveldtog wat deur die maak nie. se regsverteenwoordigers stel ondersoek in brec demokratiese bewcging georganisccr word Dit volg na die minister van oor Vlok se bewering . met die oog op die ontwrigtingvandicverkie­ Wet en Orde, Adriaan Vlok, se Anti-apartheidsleiers het Vloken'S)' kabi- sing op 6 September. vervolg op bladsy 2 Vlok het uit die Cosatu-dokument aange - Soldaat van die woord "Ek beskou myself as 'n agent van gewaarwording van Afrika. Met elke reis hierheen vlek ek oper, en hoe suider hoe seerder." Die goue prins van die Afrikaanse taal moes laasweek in die geheim na sy geboorteland terugkeer om sy siek vader te besoek. Die regering het hom net vierdae gegun - "en op voorwaarde dat ek my bek hou." Maar Fransman sal hy nooit word nie, se hy in 'n oop gesels met Vrye Weekblad: "Ek bewe nog en ek huil in Afrikaans." Hy praat oor sy nuwe skryfwerk in Afrikaans, maar hy praat ook oor die Afrikaner en die 'politiek: "Die Afri­ kaners dink graag hulle is politieke diere, maar eintlik is hulle wollerige skape." En: "Deur ons loop daar 'n diep donker stroom van selfmoord." Sy bande met sy huis word al sterker: "Eers in Afrika en eers in die suide is jy volledig - hier loop jy op al jou pis­ tons." Die onderhoud is op bladsy 5. Foto: Victor Munnik Andre P Brink skryf oor Die Waarheid en ander Stories - 17 NUUS Eugene is· die knol.indieregse drinkwater

, Jacques Pauw vir kommentaar opgespoor word skende en gefrustreerde" leier gewys. 0 oor sy persoonlike lewe gevolg het. nie. voorgestel en die AWB as 'n organ­ Dit het meegebring dat die HNP In diedokument skryfMaraisdat DIEvreemde gevryery tussen Die hoofsekretaris van die isasie wat "nooit weer dieselfde sal die KPnou in 22 kiesafdelings teen- die HNP in die laaste tyd steun ver- Eugene Terre'Blanche,leier van HNP, Louis van der Schyff, het wees nie", staan - 'n verdeling van die regse. loor .het weens' Terre'Blanche se dieAWB, en Jaap Marais,leier geseMarais se standpuntoorTer­ "Soos julle weet, het ons nog al- stem wat die KP setels kan koso "twyfelagtige bemiddeling" tussen 0 van die HNP, het 'n nuwe re'Blanche het nog nooit veran- .jydop 'n afstandvan die AWBgebly Nogtans het die HNP volgens die die KP en HNP. Die AWB-leier het wending geneem na 'n , der nie en HNP-lede word steeds ter wille van politieke redes, Maar jongste meningspeilings skaars een gelieg toehy gese hetdit is die HNP dokument van Marais waarin persent van die blanke steun.. se skuld dat 'n eenheidsfrontmisluk nie toegelaat om lede van die WB~leier selfs op s6 'n afstand kon mens hy die A skerp aan­ agterkom jets is vrot· Die gedagte Op 6 Julie vanjaar het Marais. het. AWB te weesnie. valoorsy"kaperjolle'', sybuite­ oaan waarvoor die AWB hiema gaan Van Tonder en Terre'Blanche 'n ' "Later is dit egter deur 'n top- Daar is egter tans "ongeskrewe egtelike liefdesverhoudings, staan, is amper te erg om aan te openbare vergadering in Pretoria AWB-manonthuldatTreumichtnie . samewerking" tussen die AWB drinkgewoontes en selfver­ dink," skryf Marais. toegespreeken 'n beroeptot eenheid bereidwasom Jaap Maraiste akkom- en die HNP. Sowat tagtigpersent ryking, In dieselfde dokument word op Treumicht gedoen. Marais het modeer nie en dat hy 'n ongekende van die AWB-lede gaan in die ' Marais, wat vroeer vandees­ Andries Treumicht,leier vandie KP. voorgestel dat die betrokke partye vrees vir Marais het,"skryf Marais. komende verkiesing vir die HNP stem, se Van der Schyff. maand nog 'n politieke verhoog oaangeval vir sy "patetiese" vir mekaar in sekere kiesafdelings ' Hymeen ook dat die onthullings metdieAWBgedeelhet,beskuldig omswaaiery in'Boksburg en 'n ge­ moet terugstaan. oor Terre'Blanche 'n ernstige breuk "Jy weer mos Marais is Terre'Blanchedaarvan dat hy glo brek aan beginsels. Die samewerking tussen Marais in die KPkan veroorsaak. Drie KP- standvastig en veranderniesom­ R43 OOQ per jaar verdien met 'n Treurnicht se vrees vir Marais is en Terre'Blanche hetdie vlak bereikLP's is AWB·lede terwyl nog twee mer van mening nie. Wat hy van die KP en AWB set is bekend. o onbeperkte onthaaltoelaag, 'n gratis die ware rede waaromregse eenheid waar die HNP die AWB-leier se noue bande met Terre'Blanche het, motor, huis en woonstel, Ter­ nog nooit bereik kon word nie, se kandidatuur in Rustenburg teen die se Marais, Die AWB en die HNP word ge­ sOU dwing om saam te werk weens re'Blanche se vrou, Martie, ver­ Marais. ,0 KP steun. MaraisenTerre'Blan- Treumichtworddaarvanbeskuldig diengloR24000perjaardeureen Die onthulling oor die dokument 'che het gehoop om Treumicht tot dat hy 'n "beeld van gematigheid" Treurnicht se verwerping van 'n keer per week die AWB-kantoor o kom pas nadat'npogingvan Marais. sarnewerking te dwing, probeer uitdra en indie proses regse . verkiesingsooreenkoms. Daar is te besoek. Terre'Blanche en Robert van Ton­ Die front het misluk nadat Van beginsels en standvastigheid prys- egtergeen eenheidtussendie twee In die dokument, wat vroeer der, leier van die Boerestaat Party Tonder hom van die ander twee gegee het, Hy is 'n onbeholpe leier, partye nie,' het Van der Schyff g~e. - vanjaar opgestel is met die titel (BSP). misluk het om 'n regse een­ gedistansieerhet, Terre'Blanche hom r-' . se hy. political Situation on the Right. heidsfront te stig.Treumicht hethul aan die verkiesingsveldtog in I Marais was vandeesweek op be- (Berig deurJ Pauwvan Breestraat 153, Johannesburg) wordTerre'Blanche as 'n "erggep- aanbodom samewerking vandiehand Rustenburg onttrekennogonthullings soek aan die Waterberg en kon nie

Vervolg van bladsy 1 . van die organiseerders van die versetveldtog, Cas Coovadia, in 'n Nelson Mandela en die' verklaring namens diebrei: demokra­ tiese beweging gese: ANCbly Sf AN"C "Ons is vasbeslote om ons de­ een, mokratiese reg te gebruik om teen Max du Preez dreigement dat die regering nie sal die Demokratiese Party, vir on paar apartheidswette te betoog. Dit is open­ toelaatdat die versetveldtog op dreef dae saam met swart inwoners in lik gedoen en ons is vasbeslote om DIEleier van die Nasionale Party. FWde Klerk, se poging om 'n wig tussen kom nie. Hy het ook dertig soge- ' Hillbrow gaan woon het. Dieselfde ditvreedsaamtedoen. Van2 Augus- • , Nelson Mandela en die African National Congress in te dryf, het nie gewerk naamde "generaals" wat agter die ohet in ander stede soos Pretoria en tus af beskou ons alle hospitale as nie en sal nooit werk nie, se 'n woordvoerder van die organisasie. veldtog is. gewaarsku om nie met Pietermaritzburg gebeur. oop vir alrnal." Leiers van die ANe en die UDF het vandeesweek gese Mandela se ,hulle planne voort te gaan nie.' Kort hiema het die versetveldtog Vlok het Dinsdag op 'n politi eke ontmoetingmet presidentPWBotha en DeKlerk se stelling tydens die Kaapse In die bree demokratiese bewe­ na die uitdaging van aparte geriewe vergadering die versetveldtog gekop- ' NP-kongres dat die ANC hom soos Mandela tot vreedsame metodes moet ging, watbestaan uit UDF- enCosaru­ verskuif toe wit en swartsaamin die pel aan 'n "komplot" van die bree verbind, wasnie 'n deurbraakvir onderhandeling nie. Dit is daarop gemik om affiliate en ander gemeenskapsor­ Hillbrow-swembad gaan swem het, , demokratiese beweging, die ANC wantroue te saai en Mandela van sy volgelinge te vervreem, se hulle. ganisasies, is Vlokvandeesweek wyd Daar was ook byvoorbeeld pieknieks en SAKP om die verkiesing met Tog is ditduidelikdatdieANChom voorberei om binnekort tot onderhan­ veroordeel omdathy dieversetveldtog vir swart en wit inwoners van May­ geweld en terreur te ontwrig deur deling oor te gaan. 'n gewelddadigekleur wou gee. fair gereel. onder meer kandidate met petrol­ In 'n vertroulike dokument wat onder die leiding van die ANC opgestel is Die versetveldtog, wat al vroeg Deel van die veldtog om aparte bomme aante val. Hy het onder en nou deur die breedemokratiese beweging vir kommentaar versprei word. vanjaar en voor die aankondiging geriewe uit te daag, is vir swart­ , meerdie ''belhamels'' vandiebeoogde ' word onder meer gese: "As gevolg 'vantoenemende druk op die regering uit vandie verkiesingbeplanis.is gerig mense om aan te dring op mediese -, versetveldtog gewaarskuom hulle alle oorde en die inisiatiewe van irnperialistiese magte, het die kwessie van opdie uitdaging van apartheidswetge­ ,. hulp by blanke hospitale.Dieplan is geweldsplanne vir SA te laat vaar. onderhandeling onlangs weerna yore getree."Daaris duidelike tekensdat die wing.Die gooivan petrolbomme en nie om mediese dienstete "ontwrig" Mohammed Vall! Moosa,'n regeringdie keer positiewestappe gaan doenop die pad na onderharidelingen plant van kleefmyne is en was nog soos Vlok en diepolisienoutekenne woordvoerdervan dieUDF,hetgese om ons voorwaardes van 1987na te kom,' nooitdeelvandie versetveldtog soos wil gee nie, die waarheid oor die versetveldtog Die dokument bespreek strategie sodat die bree dernokratiese beweging Vlok en die minister van Gesond- Die plan is dat siek swartmense, ' worddeurVIole verdraai en asgeleent­ die inisiatief kan behou, en vra virvoorstelle "wat nie 'n oorgawe van ons . heid, dr Willie van Niekerk.wan- vergesel van blanke ondersteuners• heid gebruik om weer op die leiers politieke strategie beteken nie en nie 'n politieke skikking verwerp nie", deesweek voorgegee het nie. < by die noodgevalle-afdeling van, van anti-apartheidsbewegingstoe te 'n ANC-woordvoerder het vandeesweek in Lusaka aan die Africa News

Een van die kragte agter die hospitale in Johannesburg,Pretoria. slaan. 0 Organisation gese: "Ons dink nie die stappe (van Botha en De Klerk) het beplanningisdiedie FiveFreedoms die Oos- en Wes-Rand, die "Die versetveldtog gaan sonder daarin geslaag om Nelson van die ANC los te sny nie. Mandela het self gese Forum(FFF),'n bewegingbestaande Vaaldriehoek, Durban. Pieterma- ~ geweld vanons kantafgebeur. Daar sy sienswyses van die laaste 28 jaar het nie verander nie." uit 'n groep blankes wat hul beywer ritzburg, Dundee en Port Shepstone is geen petrolbomme ter sprake nie. EnvolgensAgenceFrancePressehet 'nANC-woordvoerder gese: "Mandela vir 'n oop en demokratiese ge­ gaanopdaagen aandringopmediese Ons wil vir die buitewereld wys dat is nie besig om sag te word nie. Hy is ten volle verbind tot die stryd en sy meenskap vry van apartheid. Die sorgo apartheid. ondanks FW de Klerk se posisie oor onderhandeling is steeds dieselfde.' FFFwasnog nooitverbindmet enige " Ben van die leiersvandie veldtog mooi woorde aan Westerse.Ieiers, . Die woordvoerderhet gesedie standpunt, wat ook deur die ANC gehuldig geweld nie, Die gedagte aan :'n het gese daar is byvoorbeeldnet een nog lewendig en alomteenwoordig word, behels dat nie met Pretoria onderhandel kan word voor die beperkinge versetveldtog het aanvanklik by 'n hospitaal in Johannesburgwat swar­ in Suid-Afrika is," het Moosa gese, op politieke organisasies nie opgehef, politieke gevangenes nie vrygelaat en ,Idasa-konferensieontstaan. tes behandel, en dit is die Hillbrow , oDie ANC se in 'n verklaring uit die noodtOestandnie opgehef is nie. . . Die versetveldtog het 'n maand " . Hospitaa!. Behalwedat hy oorvol is,' , LusakahyverwerpVlok se aansprake , Die standpunt is vandeesweek deur 'n UDF-leiersfiguur en president van

gelede albegin tOe 'n groepblankes, het hy nie '11 kinderafdeling nie en en dat· hy 0 nie 'n "militante die Federasie van Transvaalse Vroue, suster Bernard Ngcube. beaam. Sy het onder hulle prominenteledevan die moet siek pasiente ver. reis om versetveldtog" teen die verkiesing op'n perskonferensiesaam met Albertina Sisuluvandie UDF.gesedaaris nog byvoorbeeld by saam met die' bree versetbeweging "oorlog" in Suid-Afrika en onderhandelinge Ie ver in die toekoms. Baragwanathuit te .. Peplan nie.. . Die UDF-leiers het aan ji>ernaliste gese dit maak nie saak watter vre­ kom, . (Berig'deur J Pauw, Breestraat despakket die regering vir Mandela aanbied nie - hy sal dit nooit aanvaar

Ma's met siek lS3. Johannbesburg) sonder konsultasie met die ANC en ander nie. 0 kinders ' ., gaan' byvoorbeeld vol­ gende Woensdag gevra word om na ANC-druk oor skuld kan seermaak die Johannesburg Elsabe Wessels Hospitaal te gaanen 'n lNTERNASIONALE veldtog vandieANC hou'nemstige bedreiging invironderhandelinge omSuid·Afrika seskuld bybanke te vra dat hulle inSwitserland, Duitsland, Frankryk enEngeland omterol. .. . kindersdaar behan-, Ekonome meen dieterugbetaling vansowat 8.5 biljoen dollar se buitelandse skuld teen Junie 1990kan Suid-Afrika in 'n del word. emstige resessie dompeI. DieANC seveldtog isdaarop gemik omdruk opbanke teplaas omlenings aanSuid-Afrika testaak en In Nasionale omrentekoerse opbestaande lenings te verhoog. " . ' . Party-gesindekoe­ Dieveldtog is geloods enkeledae nadat die ANC van Suid·Afrika se voorste ekonome in Lausanne, Switserland. op 'n rantesoosBeelden '~ademiese konferensie ontmoet het. Die senior vise-president van die Reserwebank. Jan Lombard. en die uitvoerende The Citizen, en die ,!loofbeampte van dieOntwikkelingsbank vanSuid-Afrika. dr Simon Brand, het die konferensie bygewoon. Albei het noue SAUK. is gese dat skakeling meldieMinisterie vanFinansies. die bree demokra~ 'nANC-woordvoerder hetdieweek gese datdieleiervan dieNasionale Party, FWdeKlerk. ingelig was oorLombard enBrand ge~ sebesoek. Lombard isveral betrokke bydieomrol van lenings. Diedoel van dieANCveldtog isomdeurmiddel vanekonomiese tiese beweging 0 ' druk politieke veranderinge in Suid-Afrika teweeg tebring. DieANC volg reeds 'n strawwe sanksie-veldtog teen Suid·Afrika. het hy gaan hospi­ Volgens ingeligte bronne het Suid-Afrikaners inreferate opdiekonferensie gewys opdie!crisis watdieland indieoogstaar taald;enste indien huidige lenings nieomgerol word nieof strenger voorwaardes soos ho!r rentekoerse gel!is word. "ontwrig". Dit is 'n SUld-Afrika is reeds in 1987 deur Amerikaanse banke gedwing om lenings teen 'n ho!r rentekoers te herskeduleer. blatante leuen, want, ! ~rugbeialing word reeds bemoeilik deur dievoortgesette daling van dieRand teenoor ander geldeenhede. by'nperskonferen­ Diehuidige veldtog, waaraan nie-regeringsorganisasies soos anti-apartheidsbewegings, vakbonde enkerke saldeelneem, is siein Johannesburg l!emik opdiebanke met wieSuid-Afrika indieverlede sakegedoen het.Diebetrokke banke isdie Deutsche Bank Kommerz iit , Woensdag het een , Duilsland, 'die banke Credit Lyonnais enBanque Indo-Suez inFrankryk. Switserland seUnion BankofSwitzerland. Swiss Bank Corporation en Credit Suisse en dieStandard Charter, Barclays enNational Westminster inLondon.'

Ailepolltlekekommentaar In hlerdleultgawe van Vrye Weekblad Isdeur Max du Preez,enopskrifte deur Ryk Hattingh. Albells van !3rellstraat 153,Newtown, Johannesburg.

2 .. VryeWeekblad,28 Julie 1989 NUUS ( - VictorMunnik Watervalskrywers) hulself moet eKerkorrel voor in die 'koor "voorberei op die veragting van hul ASdieAfrikaanse Skrywersgilde eie sowel as die aangehangde ge- in September oor politiek skeur, rneenskap". . ' salditheelwaarskynlik onder die ,Ferreira se reaksie was dat Ser­ strelende klanke van Johannes , fonteinse brief"nie korreknie,bele­ Kerkorrel en die Gerefonneerde Skrywers , digend en onbeholpe" is. Blues Bandgebeur. Die Afrikaanse orkes se voor­ Verkeerde indruk ' sanger Johannes Kerkorrel het beves­ • lntussen het Ferreira gese 'n tig dat die GBB genooi is om by die berig in verlede week se Vrye beraadte speel,maargese diebesluit , Weekblad kon 'n verkeerde indruk om dit doen, is nog nie nie. stroom .geskep het, te finaal Die GBB - 'n demokratiese or­ Ditis nie korrek om te se dat "... ganisasie - moet nog intern daaroor 'nverandering aan diegrondwet-dat konsulteer en dit is 'n tydsame proses. die Gilde hom by die bree demokra­ Oorgerugte dat hy lid gaan word tiese bewegingskaar- deurdie huidige van die Gilde se Kerkorrel net: terug na bestuur (by die Gilde se jaarverga­ "Ei, wat kan ek se?" dering ,~n .Sep~ember) ingedien sal Intussenhettwaalfnuweledese&:rt word... .me, se sy. die WaterVaiberaad by die Afrikaanse Sy se die berig "spruit waarskynlik Skrywersgilde aangesluit, en net een voort uit die Waterval-beraad met - Dot Serfonrein - het bedank. Gilde die ANC waartydens ek gesehet dat Onder die nuwe lede tel 'n hele Johannes Kerkorrel ek nie. meen die Afrikaanse aantal "Watervalskrywers": Andre Skrywersgilde kan funksioneel wees Brink, Menan du Plessis; Jeanne teen sensuur afgewyk het, en Vels nie om politieke redes nie, 'aensuur. Mense besef egter nou al indien hy hom nie by die bree de­ Goosen, Gerrit Olivier, Wilhelm Gilde-lidmaatskap was die week het die voorsitter vandie Gilde, Jean­ meer dat sensuur net 'n simptoorn . mokratiese beweging skaar nie. Liebenberg, Ena Jansen, Marianne in die nuus met die bedanking van ette Ferreira, by navraag gese, . is van 'n nie-demokratiese stelsel "Ditis egter my persoonlike sie­ de Jongh, Ryk Hattingh en .Victor Dot Serfontein, Antjie Krog (wat Volgens Ferreira het nog mense­ en dat 'n mens die hele stelselmoet ning. Munnik. ' die Watervalberaad met die ANC prominente skrywers binnelands en beveg." " ' "Hersiening van die grondwet, Die dramaturge Dean Opperman bygewoon het) se rna. oorsee ~ aangeduidathulleookbydie Serfontein het in' haar bedan­ wat tans voorbaei word, omvat onder en Reza de Wet het ook nuut aan­ Die digter Phil du Plessis en die Gilde sal aansluit as die grondwet kingsbrief geskryf dat "die Gilde meer die strewe na'n nie-rassige gesluit,so ook die Oos-Kaapse digter skepper van Liewe Heksie, Vema verander word om ook die strewe na nou ryklik deur die ANC gefinan­ demokratiese Suid-Afrika. Johan Myburgh. Vels.hetvroeervanjaarookbedank 'n nie-rassige, demokratiese Suid­ sier sal word" , dat die ANC se "Ditiseerstens aandie bestuurse Van hierdie skrywers is terug nadat - Du Plessis omdat die Gilde-bestuur Afrika te omvat. "knapies uit die bosse" Afrikaanse -goedkeuring onderhewig, en daama hulle vroeer geloop het omdat die, met die Congress of SA 'Writers Sy het gese "die Gilde is skrywers wil voorse''hoe hulle Afri­ .aan die van die huisvergadering al­ Gilde destyds van sy beleid van verset (Cosaw) samesprekinge gevoer het, oorspronklik gestig uit verset teen kaans moet skryf' en dathulle (die vorens dit van krag sal wees." Demokratiese Party' kry DOg wind van voor Elsabe Wessels POUTIEKE groepe binnedie bree demokratiese beweging (BDB) hethulle

~., ' gister "oorgehaal" verklaar om die DP landwyd in die verkiesing van 6 Septemberteente staan.Volgens die groepekan die DPnethomselfblameer indiendie party grenssesetels weensdie versetaksiesvanbuite-parlementere groepe verloor, , Daarheers steeds grootongelukkigheid binne die DP oor die nege Indierkandidate. Die saak het tot vurige debat op die DP se kandidate­ konferensieverledenaweek in Kaapstad gelei. Daaris nou geensprakemeer dat buite-parlernentere leiersfigure verhoe met DP-Iede sal deel om geloo­ fwaardigheid aan die party se buite-parlementere program te verleen nie. Die Transvaal Indian Congress (TIC) se die DP se nominering van nege kandidate in die Huis van Verteenwoordigers is,'n belediging .vir die Indiergemeenskap wat die driekamerparlement verwerp. "Dit lyk asof die DP verkies om alliansies met gediskrediteerde politici in die Huis van Afgevaardigdes verkies bo alliansies met die onderdrukte groepe van Suid-Afrika wat verkies om buite die land se rassistiese drie­ ChristinaNkosl bultehaarhut op Goedehoop (Foto: Lesley Lawson· Afraplx) kamerparlement te bly," se 'n TIC-woordvoerder. "Dit is vir die TIC duidelik dat die konserwatiewe faksies binne die DP oorgehaal is om buiteparlementere groepe pleks van die Nasionale Party te beveg, Met sy stap keer die DP sy rug op sy grootste taak, naamlik om Ons is hier van voor die Groot Oorlog .blankes te mobiliseer om die Nasionale Party te verwerp ten gunste van 'n nie-rassige en demokratiese Suid-Afrika," se hy. CharlesLeonard laat wei, en hul eie lande ploeg. DIE Heoggeregshof in Pretoria het , Dit was die geval op Goedehoop verlede week 'n gemeenskap van totdat Steenkamp as bestuurder oor­ Huis van Hansworse: staantou vir die show woonarbeiders ("labour tenants") 'n geneem het. Nie alleen het hy Mlot­ tydelike sug van verligting laat slaak. shwa se huise vemietig nie, maar Ameen Akhalwaya 'n Hofbevel sal moontlik die ander woonarbeiders gedreig dat hy bestuurdervandie plaas Goedehoop hul huisesal afbrand as hullenie trek DIE komedie van die Huis van Afgevaardigdes is besig om op die vooraand van die verkiesing in 'n nog groter in die Piet Retief-distrik daarvan nie. klugspel te ontaard. ,,' weerhou om nog huise van swart Op'ndeelvanGoedehoop,watas Toe noniinasies Maandag amptelik sluit, het drie van die vier LP's wat Johannesburg se "Indier'l-gebied werkers op sy plaas af te brand of Enthombe bekend staan, bly 'n verteenwoordig, bedank. Benoemingsdag hel in 'n sirkus verander toe daar oor en weer van partye verander is - 'n plat te trek. gemeenskap van 12 uitgebreide kenmerk van die Huis van Afgevaardigdes.wat deur net 15 persent van "Indier'l-kiesers ondersteun word. ", Jaco Steenkamp moet op 8 Au­ families met tien huise elk. HenryPadayachee,voorsittervanAmichandRajbansiseNational Peoples Party (NPP), hethomselflaatbenoem gustus redes aanvoer waarom "n Die rnense beweer dat die jong vir Solidariteit, wat die meerderheid setels van die NPP afgerokkel het. ' ' hofbevel - dat hy nie n6g van Rich­ plaasbestuurder van hul vee geskiet Darmalingum Sokalingum, ook bekend as Ram Pillay, was Solidariteit se kandidaat vir Lenasia-Wes - tot ard Mlotshwase huisemag vernietig het en van hulle aangerand het, verlede week. Sokalingum is die naweek deur die leier van Solidariteii, IN Reddy, afgedank nadat dit bekend nie en twee ander moet herbou - nie "Ons het nooit bier aangekom geword het dat hy 'n "opnamevorm" onder laerskoolleerlinge versprei het waarin hy ouers hul mening oor sy', teen hom toegestaan moet word nie. nie. Ons was nog altyd hier," se die benoeming uitvra, Die onderwysers was woedend. " , Mlotshwa se regsverteenwoor­ gryse Jan Madansele. Hy se met die Die nuwe kandidaat vir Solidariteit is die onafhanklikevoorsitter van die bestuurskomitee van Lenasia Kessa digers het die hofbevel aangevranadat grootgriepvan 1918 was hy reeds 'n Thambi, wat as 'n onafhanklikekandidaat ofasdiekandidaatvirdie ProgressiveIndependent Party (PIP) soustaan, Steenkamp vroeer vandeesmaand tienderjarige met sy eie kamer. Die, PIP se enigste LP, Faiz Khan, het afgetree. Rashida Ebrahim, die voormalige voorsitter van Lenasia se twee van Mlotshwa se huise vernie­ Die ouma van die gemeenskap, bestuurskomitee,staan asdiekandidaatvirdie nuwe Merit People's Party (MPP). Sy hetin 1984vir die eerste keer tig het. Christina Nkosi, vertel dat haar gestaan - en verloor. In 1987het sy as kandidaat vir Solidariteitin 'n tussenverkiesinggestaan - en weer verloor. In die Suidoos-Transvaal en Noord­ oumagrootjie daar gebore is. Sy is Op benoemingsdag was daar 'n ongewone, maar nie 'n seldsame gebeurtenis vir die Huis van Afgevaardigdes Natal geld die stelsel van woonar­ blind en roep 'n elfjarige kleinseun nie. Sivaram Phillipen Mahalingam Pillayhethulselfas kandidatevirdieselfde party indieselfde setel aangemeld. beiders steeds. Dit is 'n stelsel wat nader: "Ek was so groot soos hy toe Phillip het beswaar geJ!laak en Pillay, wat die onderleier van die NFP is, het gese Phillip is nie 'n amptelike terugdateer tot voor die werk-vir­ ons teen die Engelse in die groot kandidaat van die party nie en hom van Phillip "gedistansieer". . vergoeding wat nou algemeen op oorlog geveg het," ' Padayachee en 'n lojale Rajbansi-ondersteuner, MS Shah,het afsonderlik beswaar teen dieMPPgemaak omdat plase in Suid-Afrika is. Oit is 'n gevestigde gemeenskap. die party na bewering "nie regmatig geregistreer is nie en dat die leier 'n valse verklaring gemaak het ten tye van , WoOnarbeid is 'n stelsel waardeur Hulle het stewige huise teen die han~e die registrasie van die party". Thambi het beswaar gemaak teen die nominasie van die enigste onafhanklike mense verblyf op 'n plaas verseker van die Drakensberg, bewerkte lan­ kandidaat, Essop Moosa, en die handtekeninge en die geldigheid van 'n onafhanklike kandldaat in twyfel getrek. word deur vir die grondeienaar te, derye, vee in goeie kondisie en 'n Al dieteenkantings was onsuksesvol. Woensdag hetThambien Padayacheebeplanom Moosa sekandidaatskap werk. Die woonarbeidCr en sy fa­ verskeidenheid plaasimplemente. en die legitimiteii van die MPP afsonderlik in 'die hof te betwis. Maandagaand, slegs twaalf uur na die milie werk gewoonlik die helfte van Daar heers nou 'n atmosfeer van benoemingshofin sitting was, het diekandidaatvandie Volksparty van Suid-Afrika,AbdulmunafSaloojeebesluit diejaarsonderbetaling. Inruil daar­ .onrostigheid in die eens rustige lan­ om van die verkiesing te onttrek. voor kan hulle hul vee op die plaas delike gemeenskappie. , ' (AmeenAkhalwaya isdie redakJeur vanThe Indicatod

Vrye Weekblad,28 Julie 1989 3 FOKUSOPBREYTENBREYTENBACH 'Blybeweeg.ver anderkant bevryding'

VERLEDE WEEK het Dirk "Skuldgevoelens en aanpassings van die staat selfen wit Wmterbach in'n artikelin Vrye linkse opposisie as met Stalinistiese Weekblad oordie ooreenkom­ selfkastydlng Is neigings in die ANC en die twee steen verskille tussen Breyten selfkoesterende hoofstrome van binnelandse verset­ Breytenbach enHeinGrosskopf gevoelens, maar 'n aan die eeri kant die "Charteriste" en •wateintlikaskomplimentvir besefvan aan die ander kant die Swart Grosskopf kan geld-diestelling Bewussynsbeweging. verantwoordellkheld , Hy erken die bitter kloof tussen gemaak dat Breytenbach se die twee hoofstrome van verset en bydrae tot "intellektuele kul­ kry 'n mens aan die beweeg. Pasop vir die aanvaardat die stryd "more diversi­ tourkwalik oorskat kan word"; fied, more complex" sal word. (End sy "formulering van 'n Rowe . jubellng in die papers, p 192) Suid-Afrikanerskap kan eers­ boetekleed. Maak die Vir Breytenbach word die stryd daags 'n handleiding in die kelders skoon. pasop nou 'n proses, "that will continue struggle word"• way beyondliberation" (End papers, In 'n tydvak waarinBreyten­ vir die korrupsle van p 178); 'n proses en nie 'n "rigid goal . bach weer eens as "nuusmaker" Iydlng en or structure" nie. (Confessions, p · optree, vra'nuitspraak soosdie selfbejammerlng'. 328) vir 'n oorsig van sy uitsprake Moenie julself gaan random die struggle' en Suid­ verkoop as dappera Witman Afrikanerskap/'n Suid-Afrikaanse vegters nle."- Breyten kulturete identiteit - ook omdat Die witman sal net as witte deel Breytenbach. .,i kan he aan hierdie "prosesvan stryd", hierdie kodes vandag sentraal Wat alma! betrokke by die stryd staan indie Afrikaanse iniellekiu­ DR FRANCIS moot beveg, is dogmatisme en oor­ eleenltterire dlskoers enwei in GALLOWAY, wie se vereenvoudiging,Enwaama gestreef die vorm van 'n debat rondom moot word, is dialoog - volgens die identifisering aldannie metdie boek Sreyten beginselvaneerlikeinagneming van Brei Demokratiese Beweging, . Breytenbach as verskiIle in agtergronden vorme van . Ditisvanjaaral21jaargelededat, openbare figuur tans verset - en die bevordering van ver- , Breytenbach hom die argwaan van by HAUM-LiterE3r in draagsaamheid. die Afrikaner-pers enpubliek op die Dit is egter nie oor die totstandko­ hals gehaal het met sy uitsprake oor . produksle is, bied hier ming van 'n eenheidstaat waaroor , die ANC in Nederlandse koerante. In verkorte historiese onderhandel moet word nie, maar In De Volkskrant van 6 Novem­ oorsig van die digter oor die besonderhede daarvan: "Moet ber 1968 stel hy dir dat die Suid­ 'n mens die voorregte of die vrese Afrikaanse regering 'n gewelddadige In balllnqskap se van die minderheid verskans? Selfs beleid op die land afdwing wat slegs bemoeienis met die die regstelsel kan miskien beter na met 'n gewelddadige opstand bevrydingstryd gekyk word. Moot 'n mens dink in beantwoord kan word. terme van een handves van rnense­ Hy self beywer hom vir die ge­ regte vir aIle Suid-Afrikaners? Dit is lykheid van alle Suid-Afrikaners en bygaande sake daardie,' sy bedrywighede sluitonder meerin vals paspoort die land binne om ' sie nie." Die transformasie en vryheid die hou van lesings en die insame- . verteenwoordigers uit die vakbonde In reele terme is die alternatief waamaBreytenbach streef, vindvir ling van geld vir die'ANC om hulp te probeer werf, maar hy word in vir die "onwettige", totalitere Suid­ hom uitdrukking in twee spesifieke Radikaal aangesinnevan politieke gevangenes hegtenis geneem, skuldig bevind Afrikaanse staat "vryheid" soos .vorms: die aanwend van diegedig as As hierdie oorsigte vir Breyten- te verleen. , aan "terroristiese dade" en gevon- uitgedruk in "'n unitere demokra­ instrument van vryheid en die bachse na-tronk-uitsprake saamgelees nis tot nege jaar gevangenisstraf. . tiese staat met 'n rneerderheidsrege­ "struggle for freedom" wat rnobili- word met sy uitsprake daarv66r, is Sy jarein die tronksou Breyten- ' ring". . sasie behels. dit duidelik dat hy van die begin Revolusie bach se idees oor ondergrondse po- . Die nie-verhandelbare vereistes ' Hy postuleerniedat "vryheid" as "radikaal" was in die sin dat hy nooit ," In April' 1970 motiveer hydie litieke bedrywighede (en die ANC) , is: Die vreedsame saambestaan van , 'n absolute gegewe bestaannie, maar gedink het dat apartheid aangepas, noodsaaklikheid van revolusie so: slyp en in diena-tronkfase verskuif alleSuid-Afrikaners in 'neenheidstaat; glo: "We have to go on living to-. mensliker gemaakof hervorm kan "Die Afrikaner kan net gered word aksente in sy ideologiese diskoers, ' algemene - en dieselfde - burger­ . wards freedom, we have to extend, word nie. deur die revolusionere vemietiging , Hy glo dat die "aanpassings" " skap; geenrassismenie. Syrnotiver­ . our liberties"; ons moet daarvoor : Hervorming - en hervormers> van syeiekapitalistiese, totalitere en ,onderdie Botha-bewind'n vals front inghiervoorisnieverraadnie,maar: stry: "To live freedom is therefore to' -versterkvolgens hom diestatus quo. wreedaardige magstruktuur; hierdie . skep waardeurdie regering sy beeld Suid-Afrikaansheid, regverdigheid, be implicated in the struggle." (End' " Die sisteern sal fundamenteel omver- revolusie kan slegs van die proleta- nabuiteprobeerverbe- papers, p 143) gewerp moet word - verkieslik deur riaat kom en sosialisties wees." , . . ter en sy verdedigbaar- '.frOm teen apartheid gekant te wees.· Daaromidentifiseer ,die soort onderhandeling wat lei tot In1972 se hydatdieeinddoelvan heid verhoog. hy hom openlik met 'n eenheidstaat, want geweld behoort die bevrydingstryd 'n sosialistiese Na sy besoek aan die, , , • I . h .. ' . H die "Liberation Move- die heellaaste opsie te wees. 198~ tc ' Suid-Afrikais wat wat aileen opge- <, land in sienhy « IS normaa ,nle eroles nle. er, en .·ment" _ al weethy in Ondanks die bedenkinge wat bou kan word.na 'n magsoomame ~heenervormhoopm'g~,ne.erOg.dd~let,".:',:d,ie. verskuilderassisme~. an' die,wit,..,1983 nie van een an- "Breytenbachhetoorliberaleopposi~ , deur die massas. Hierdie magsoor- -.' - , derAfrikaanse skrywer sie, neemhy weer deel aan die on- , name is egter slegs em moment in :. "wit leie~kap" . k~ _','" wereld daarbuite'wat tau o!' nut: .watditindieopenbaar derhandelingsinisiatiewe wat sedert die ontstaanproses van die nuwe . beredder rue -die IS' '., ' - I:f:, doennie: "Admitted1y, Dakaralmeermomentumbeginkry , gemeenskap wat self.nie 'n paradys ... "bynaontroerendirrele~' hande sal dra en Iau aeooerheta sal . it would.besuicidal to' -inOktober 1988 byvoorbeeld, woon of skitterende toekonisdroom salwees ' vant,asof daar,bywyse . - - ~ - do so inside the coun- hy samesprekings in Leverkusen, , nie,maar'nnoodsaaklikevoorwaarde van rspreke,-oplaas besinn,terwvl hulle'gerieflik veraeet: try and it is completely ., .Duitsland, by: InJulievanjaaris hy virherverdeling van ekonomiese en .' weggedoen-word met :&. ~ - _ ::L,unfair of us to expect, weer by toe 45 skrywers en literatore politie~e mag. '" . hutbelastingterwyldie ':'van iau swart kamerade. " : them to be martyrs."metdie ANC gesels. Indieloopvandietienjaarsedert >, bomme reeds bars;..~·' - -(Endpapers,p102) Breytenbach,watnisytronkjare Breytenbach die eerste keer open- . -Volgens hom het die . . , , -,Omdat . onder-' , , alle skuldbewuste politiek verwerp barefiguur gewa'dhet, betsyuitsJrake" : ideolo~ies.e gron.dv~ ap~eid~e ' 'verdraagsaariJheid, ..fatsoenlikheid, , grondse aktiwiteite gewoonlik uit- . en herhaaldelik klem Ie op die ver- . 'mi:erdogmatiesgewordDiebehoefte . verskuifmeendieSuid-Afrikaanse Net soosin die tyd voor sygevange­ loop op"armed struggle",'pleit hy .. , antwoordelikheid van die skrywer; om aan die stryd deel te neem het al ' . staat bly"totaliter". skap beywer Breytenbach hom vir -.' '. dataile ander altematieweeersbeproef . waarskU egter: . sterkergeword. . Wat is diealtematief watBreyten- transfonnasiein teensielling met "her­ word, want "no cause can justify the Reeds teen die laat sestigerjare bach nas~ef vir die land -:vaarvan vorming"· van apartheid/die Suid~ . destructionoflife." (Confessions, p . het hy tot die gevolgtrekking gekom· hy hom me kan losmaak rue? Afrikaanse staat. - ' , ' 279). Waarsku · dat verset in die vorm van poesie-'n Hy formuleer dit as vryheid - 'n Al beskryf Breytenbach dikwels "Skuldgevoolensense1flcasty-ding "obsene intellektuele uitdaging" is - " konsep wat voorop slaan in die na- 'Indl'VI'du' die Suid-Afrlkaanse werklikheid in is selflcoesterende gevoelens, maar daar kom 'n tyd dat 'n skrywer se tronkfase van· sY. intellektuele apokaliptiese terme, glo hy nog

.. Vl}'eWeekblad,28Julie 1989 ' FOKUSOPBREYTENBREYTENBACH

tlEK sweer, die slag sal ek nie huil nie, Hulle sal dit wragtig nie regkry dat ek weer buil nie." Dis Woensdagoggend, en die 'Die meetsnoere het vir my groetslag by die saamkom van Suid-Afrikaanse skrywers van binne enbuitedie land Ie voor. Die "tranedal" by die Victoria­ in lieflike plekkegeval' waterval waarvan AndreleRaux inDieBurger enBeeldso sinies Oubaas toe. Wat lsjou persepsle van die Afrl· geskryjhet. (Onthou u nog?: "Noudat ek kaanseskrywers? Wait maak bulle Met sy glimlag soos van ouds in Die digter en skrywer FANIE OLIVIER het tydens uitgeswel van lyf is kan ek treuroor byvoorbeeld blnne die Afrikaner­ /. sy baard neem BreytenBreytenbach dieeelte vanmyvader,die lugoevan establishment? Wat kan hlerdle afskeid van ou vriende en van jong die onlangse skrywersberaad by die Victoria­ valle vir Vrye Weekblad met Breyten myrna.") . saamkomslag vir hulle beteken? , skrywers wat hom die eerste keer Ek is bang dat hierdie soort ding hier ontmoet het, Breytenbach gesels. Die onderhoud is tot die , Wat Isdie betekenls van die beraad ­ mense nog soepeler en taaier gaan Die maer man met die groentrui week teruggehou weens die beperkinge wat die vir jou? maak. Noem my maar 'n doempro- , van 'n kwart-eeu gelede,metdie blik regering op Breyten se besoek van vier dae aan Ek hou myself dop, Ek wil net feet, maar ekis te veel ontnugter- ek vanbuite wat hy meeras sestienjaar opsuig en inneem, proe en eel, al is is swartgallig oor hulle vermoe om geledereeds by Ikeys se Somerskool . sy ouerhuis verlede week geplaas het. dit morsig soos 'n mango. Ek staan die sprong te maak en hulle poten- ' gegee het. Of die kameraad van op die kant en ek kyk in op 'n stimu­ siaal werklik te gebruik.. In ander Afrika. Met elke reis hierheen vlek Okhela. Of die goue prins wat in die brutale persepsie van Afrika. Daarom " lerende bewegende omgewende, opsigte moet ek my onkunde bely.' ek oper, en hoe suider hoe seerder. en Staatsteater die Rapportprys kom haal is konfrontasie met bepaalde magte Maar die ou wat dophou, is een Ek weet nie wat alles geskryf word' Daar kom ook 'n Afrika-bock van het. onafwendbaar, Die Afrikanersal nie wat loop en huil. Ek kyk na die lug, nie. Dit Iykofdie outjies baie sensi- my: die meetsnoere het vir my in Net gisll:::rrog hetby insybesadigde sy eie hearts and minds kan wen nie. , na hierdie boom; ek ruik die lig. Ek • tief is vir hulle eie ervaring, en ook lieflike plekke geval.. toondie slotreferaat van die kongres Die hart- Afrikaner sal nie kanmeta" weet voor dietyd hoe seer dit gaan juis die ervaring van die woede en Jy vra waar Ie my lesers? Virwie gelewer oor 'n Suid-Afrikaanse morfeer nie. • maak: so naby en so ver. En al die die geweld en die pyn wat ons land skryfek? Ekhet hom eenlaat aandin letterkunde. Maar kyk na die mense van die soorte Afrikaans. En dat julie don­ is. . die donker teegekoml In Engels,maarmetinlegselsvan Universiteit van Wes-Kaapland: dis , nersnie een 'n tas saamgebring het Maar dis, of hulle daarvoor stinkhout-Afrikaans. niense met 'n greep op hulle lewens. wat groot genoeg' is, om my mee terugdeins, en het 'n agterdeur Watdlnkjy Is die betekenls van 'n "Engelsis ookeenvanons tale;al Enweeg dit op teen die swaarrnoedig­ terug te neem nie., ,. oopgekry na regse denkvorme. En beraad soos hlerdle vir Suld-Afrt­ het ons soveel moei!ikheid met die heid van die Maties. Ek het lank gehuiwer voordat ek die literatorre steun hulle in hierdie ka? Engelse gehad!" Ons het 'n apokaliptiese siening besluithet om tog te kom, maar daar witvoetjiesoek by regse gedrogte Dis die kennisneern van die be­ Pas voordie beraadbegin het, het ontwikkel met ons apartheidbril wat .' was ander dinge ook. Maar noudat van oorsee. langrikheid vandiekultureledim en­ sy nuwe boek in Engeland verskyn aanpassing verhoed. As ons nie kan ek hier is, weet ek dat dit nie anders Gras moet weet van gras-heid, sie van ons menswees. Dit bring en sy Suid-Afrikaanse uitgewers, kry wat ons wil he nie, dan vemietig konnie. bloed moet weet van taai en geweld nuwe ruimte aan die holrughings Taurus, het die plaaslike uitgawe ons alles. Eers in Afrikaen eers in die suide moet weet van oopgesperde 00. "identiteit" en die gewaarwording hier kom bekend stel: Memories of Deur ons loop daar'n diep donker is jy volledig - hier loop jy op al jou Nou kom die hiper-intellektua­ van 'n groter Suid-Afrikaanse snow and of dust. stroom van selfmoord, . pistons. " lisme wat die input van die nitty­ Maar, hoek en al die gerugte. bewussyn. hierdie gritty weer neutraliseer, Dit moet uitkristalliseer in de­ ten spyt het hierdie toomaar van Maarek weet ook me. Is Breyten mokrasie, verdraagsaarnheiden nie­ Afrikaans nie die staf neergele nie. Breytenbach neg organies deel van Die paradoksbly bestaan: "Nog steeds rassisme. 9 Februarie 1974 · die Suid-Afrikaanse literatuur? is ek vryer in Afrikaans as in enige taal." Maar sal die Afrikaners dlt kan die bourgeoisie trek hulluike dig Uit: "The memory of birds in doen? Ons sit twee dae vroeeren gesels ingesakte boemelaars snuif warm lug uit die aarde times of revolution" (Berlyn, Mei ' Nee. 0nShet slagoffers van ons­ onder 'n skaduboom net na middagete en vertroetel skurwe dinge tussen heupbene 1989): . '. _,' selfgeword, die resultaatvan soveel met die gedreun van die waterval koere roer in halse vanparende duiwe "Whatis this revolution the birds :. jaarse ontkenning van die vasteland. ,. altyd iewers agter soos 'n mens se die lug staan hoog op glaspilare , , keep singing about? When I haven't " waarop ons boer, SODS Blum geskryf skuldgevoel oor apartheid Onspraat said anything. Will it 'ever come? het. enekmaakmerkeoppapierwatlater ek trek my droom tot dagbreek toe , This could be a beginning. Maybe ' Die Afrikaners dink graag hulle 'n onderhoud moet word. (Dus on­ somebody will call me. ' is politieke diere, maar is eintlik troubaar, maar waar. Alles wat gese One should never giVe up hope. maarwollerige skape. Die Afrikaner ('n Gedig vanBreyten uit 'n bundel watlater vanjaarby '. word, is nie gese nie en aanhalings­ , Time has passed againand again. It is van aile groepe in Suid-Afrikadie Teunis verskyn. Breytenbach se poesie is beskikbaar tekens isnet bakens. Die dialoogself ·is good to sharpen 'the pencils.' verloop.) meeste gedepolitiseer, want van vroeg by Teutus, Posbus 39400, Bramley20~8) Tomorrow - ofthisI am sure - I shall af is hy van aile keuses ontneem. '; , In die katalogus vir 'n splinter­ .: putin a good day's work.Now Ishall ,: Maar dan het ons nog gelieg ook nuwe uitstalling van ski!derye in. , dream. I smooth my feathers.wrap .Berlyn skryf Breyten: '1 bend my oor die vasteland, Want as dit ons drawings around my handsandgo to pas, het ons ons beroep op die "rea- Breyten sien daar goeduit, veral ' (Onthou u nog?: "MOrekraanvoel . .gaze,my hand swoops downto scratch bed with a memory of light.", ..',. , liteit" van Afrika.Maar dis'n skynsel na die koerantstories oorhoe hy sou' ' . blou .' .keelskoonmaker/ the paperor the canvas the way a bird Dis Woensdagoggenden die setra-' ' , does when it is looking for a worm. van realisme wat ons bedonder, en stry om aan die lewete bly. Soos 'n '. heuningsnawel kwevoel, bosduif ou bus dreun op vertrek, "Wanneer sal , waardeur ons die liberale en die budgie by sy spieeltjie kuier hy lang boomkoelteJ swaeItjie en hot­ There are many worms and dead ons kan ophou groet?" is sy laaste humane laat links Ie. rukke by Yolande gedurende die ' notsgod, makou wat waar skater!/ friends just below the surface." woorde, met stukkies trane op die : . Ons sogenaamde realisme is 'n :beraad. Ook dit is goed. Uiteindelik more verbeelding") . tong. Beteken Memories dat jy In jou sal hulle weer suide toe kan reis: na skryfwerk 'n breuk maak met Afri­ kaans? Breyten: Nee, ek bewenog en ek , huil in Afrikaans. Ek is 'n Franse burger, met toegang tot belangrike mense in die Franse regering. My "spraakgebrek" is minder en soms verbeel ek my ek het 'n worteltjie geskiet. Maar dis 'nbok wat ek geskiet het. (Onthou u nog?: "my hart is in die boland en niks kan dit ontwy nie") Nee, ek sal nooit 'n Fransman wordnie, hoewel my skryfwerk nou ook gereeld in Frans verskyn. Die nuwe Nederlandse bundel verhale en beelde, Alles een paard, kom ook nou in Parys uit. En in Engels. Maar hier (en hy hou die boekie in die hand) is 'n nuwemanuskrip Afrikaanse gedigte wat al van ver af kom. Soos die so, in twee afdelings: "soos die so" en "papiergeleide". En daar's nog twee of drie bundels of boeke of iets. Ben is verse van die liefde: tien saamgestelde landskappe bemaak aan die geliefde. (Onthou u nog?: "maar dat die kleinste klanke van ons liefde/ van boomtot boomgebiedword!geskryf in die groen van handpalms/ gelees opkuste van tropiese lande/ gehang . word aan die wit kykers van die ' pendoring") , .' Meer as altyd weet ek ek is van Afrika. Daarom beskouek myselfas , 'n agent van die gewaarwording van ' Breyten plant'n boom In Afrika - Ougadougou, Burkina Faso, 1987

Vrye Weekblad, 28 Julie 1989 5 Ivoor: Hongkong stem in, SA weier

Anton Steenkamp jongste land om hom ropese Ekono miese algehele verbod juis en Charles-Henri te skaar by 'n besluit Gemeenskap, Switser­ veroor-saak dat wilddief­ land en Kanadahet reeds stal toeneem omdat 'n on­ Coudeville (AFP) omdiehandelinivoor te verbicd. verlede maand besluit om behecrsde sluikhandel sal Die VSA, Japan, die die invoer van ivoor na floreer. HONGKONG is die 12 lidlande van die Eu- die lande te verbied. Hongkong is op 19 Verlede week het pres Jun ie vanjaar saarn me t D~iel Arap Moi van Suid-Afrika, Japan en Kenia in die openbaar 12 Ekwatoriaal-Guinee deur ton ivoor w at by die Intemasionale Die­ wilddiewe afgeneem is, reregte-hof in Geneva verbrand . skuldig bevind aan on­ Die optrede is onder­ wettig e ivoorh andel. steun deur die Tanzaniese Vyf jaar gelede het president, Ali Hassan die hof Soedan, Burund i Mwinyi, wat op 'n be­ en die Belgiese lugredery sock aan Kenia was. Sabena veroordeel vir hul Die sekretari s van aandeel aan die onwet­ Zimbabwe se ivoorhan­ tige verkoop van ivoor, delaarsvereniging, Pat­ Die Hof het verlede rick Mavros, hct dit afge­ maand daarop gew ysdat maak as 'n "tipie se skou­ Japan se verbod nie wyd spel van emosie wat die genocg strck nie - die wereld oorgcneern het war land het die invoer van die ivoorkrisis aanbetref'. verwerkte ivoorverbied, Zimbabwe, Suid-Afri­ maar nie van "rou " ka en Botswana onder­ olifanuande nie. steun nie die ivoorver­ Omtrcnt 80 000 bod nie. olifante word jaarliks vir Volgens dr Pie -ter hul tande doodgemaak. Mulder, Direkteur van Bewaringsbewustes Na tuurbewaring " in waarsku dat olifante teen Transv aal, ocfen hierdie die jaar 2 000 kan uitsterf lande strong beheer uit as ingrypende stappe nie oor ivoorhandel en sal 'n gedoen word nie. Kinders, moenie die Yskor-water drink nie

Anton Steenkamp WATER wat erg besoedel is en al tot skadevergoe­ dingseise gelei het, word nog steeds deur d ie lnwo­ ners van kleinhoewes in Stee l Vall ey na by Va nder ­ bijlpark gebruik. Die kleinhoewes word net deur 'n sne lweg geske i van Yskor se as hope, wat volgens J en ny M ulTord van die anti-besoedelingsgroep Apae die water besoedel.. Een van die boere van die kleinhoewes, Jan Tromp, het vier jaar gelede re eds 'n saak teen Yskor aanhangig gemaak na d at borne op sy grond gevrek het. Die saak is bui te die hof geskik toe Omdat verpakkingstegnologie sogespesialiseerd Dus kan u op Metal Box staatmaak Yskoraangebied het om daagliks 10000 liter water gratis aan Tromp te voorsien. . geword het, is Metal Boxvandag sewe onafhanklike I om u die beste in verpakkingsekonomie, Nog 'n boer, J Naude, het Yskor vanj aa r hoftoe ondernemings wat elk op opsies en dienste te bied. geneem.Ook d ie saak is buite die hof geskik. 'n spesifieke terrein konsentreer. Onsgediversi6seerde verpakkings­ Nog me nse is nou va n pla n om hof toe te gaa n . Die ontstellende ding, volgens MutTord, Is da t die Ons werk saam deurdat ons afdeling word Divpac genoem. ' mense wat nle bereid is om r egskoste aan te gaa n mekaar se tegnologiese bronne, Elke dag van u lewe is ons produkte nie, nle vergoed word nie en steeds die besoedelde kundigheid ennavorsingsfasiliteite menigte vorrn ~rens naby u - water moet gebrulk. Koele by 'n melkery In Steel Valley drink ook deel en deur ons oorsese van houers vir skoenpolitoer tot water ult ' n besoedelde dam. . 'bondgenote gerugsteun word. herverseelbare oliekanne, Vier jaar gelede het al die vlsse in die dam Tog ding ons almal met versierende blikprodukteen- Pssst! ­ gevrek, en Yskor het vlsse teruggep la as In die dam. Twee jaar gelede het die vlsse weer gevrek, maar mekaar mee om besigheid. spuitkannetjies natuurlik. Yskor wou geen verantwoordellkheld aanvaar nle. Dr T Mort, 'n Natalse geoloog wat dIe saak on­ dersoek het, het tot die gevolgtrekklng gekom dat die as ho pe die grond en wa ter aan die ander kant SAAM BEWAAR ONS DIE BETER DINGE IN DIE LEWE van di e pad besoede l. Metal Box Suid-Afrika Beperk O p 24 Mel vanjaar het die Departement van Waterwese In 'n brief verklaar da t hulle toetse ultgevoer het en dat die water in die gebled " bakteri­ ologles gesklk vir menslike gebruik" Is, maar dat "die nltraat-Inhoud van die water sodanlg is dat dlt , 'n nadellge Invloed op kinders jonger as een jaar kan he". .

6 Vrye Weelcblad,28 Julie 1989 MENSE

Met sy ervaring in die sakesektor glo hy dat die meeste sakelui -'Ek wil vir my "koelbloedig rasioneel" is. Die sis­ teem moet aan die gang gehou word: daarom dat die sake-gemeenskap en regering na 'nonheilige alliansie lyk. ' "Maarditisnienetdiesakesektor klong kan se: wat tot verantwoording geroep moet word nie. In 'n besigheid is die ou , wat die tjek teken die baas. Maar die belastingbetaler betaal die tjek in Suid-Afrika." Ek het probeer De Waal het homselfen sy gesin -,verbind tot 'n toekorns in Suid-Af­ rika. "In 1984 het ek 'n kans gehad Die baas van Budget om 'n Amerikaanse burger te word. Rent A Car in Suid· Dit was 'n oomblik van waarheid vir Afrika het sy werk . my. Dit was ry of bly. Ek het besef my hart en my lewe Ie in Afrika. bedank om vir die "Maar ek het toe reeds besef dat Demokratiese Party in indien ek in Suid-Afrika bly, ek iets die komende vir my kinders se onthalwe moet doen,' verkiesing te staan. Hoekom hethy homnie toe al in ELSABEe WESSELS die politiek begeefnie? Hy. was nog doen verslag. 'n Nasionalis en het geglo dat die NP "sonder beletsellinks sou beweeg". Het hy ooit oorweeg om die Pro­ ste en mees bedreigde wit kieser gressiewe Federale Party te steun? LOUIS DE WAAL se toetrede moet besef die ekonomie kan nie "Ek was bewus vandierol wat die tot die politiek is 'n berekende meerIredhou nie.Keer enige huisvrou PFP gespeel het, maar ek was te .risiko. Verloor hydieNoordrand­ met 'n supermark-trollievoor. Sy sal Afrikaans om bydie PFP aan te sluit. setel vir die Demokratiese Party jou vertel - elke maand is dit duur­ Daar was net nie die geestesgoedere op 6 September, sit hy sonder der. Dit behoort diemees bernarkbare waarmeeek kon identifiseernie. Hulle werk. politieke boodskap te wees," se hy. kon nooit genoeg Afrikanersteun De Waal, 38, is na 'n strawwe Daarornglo hyookdatmeer sakelui mobiliseer nie.' nominasiestryd deur die DP in die in die politiekhoort, "Pleks dat meer Maar aan Afrikaner-wees vergryp land se grootste kiesafdeling geno­ sakelui hul stemme laat hoor, is hul hy hom ook nie.."Dit is Afrikaner­ mineer, Die butfersirookaan die noor­ verstrengel in hul eie onbetrokken­ eksklusiwiteit wat Afrikanerdom op delike buitewyke van Johannesburg heid. Politiek en die ekonomie kan sy kniee gebring het. Die PFP kan het 44 000 kiesers, . nie geskei word nie. Dis soos 'n opreg vra waardie Afrikaner was toe "Ek het klaarblyklik baie om te Siamese tweeling - die een kan nie die stryd fel was." verloor," se De Waal. Maar soos dit sonder die ander nie." De Waal glo die DP het die regte 'n goeie bemarker en sakeman be­ Hy heteers 'n "morele" standpunt Suid-Afrikanisme. Dis 'n hele nuwe ' taam, floreer hy op risiko's. Hy het . ingeneem, maar 'n besef dat die span spelers, se hy. die politiekbetreeomdathy glo "die ekonomie op die afdraand is, het die Die "WynandlDenis-kombinasie" ekonomiemoetgeredword"en "dinge knoop deurgehaak. het hom geroer. '''n Suksesvolle besig is om te verander", "Ek dink dis my laaste geleent­ sakeman is een wat 'n risiko kan De Waal het 'n blink sakeloopbaan heid om onder redelike stabiliteit 'n bestuur. Ek dinkjuisdat dit die risiko's vaarwel geroep en so te se oomag in bydrae te lewer. As my jong klonge is watalbei vanhulle geloop hetwat die aktiewe politiek beland. van nege enelfeendag die vinger ria aanhullegeloofwaardigheid gee. Ek Hy het reeds afstand gedoen van my wys en vra wat ek gedoenhet om is bereid om dieselfde risiko te loop." sy pos as uitvoerende direkteur van die saak realisties aan te spreek, moet . Enmet die grootste kiesafdeling Budget Rent A Car. Verloor hy sy ek met eerlikheid kan se: ek het wat al 'n draai in KP- en NP-hande politieke stryd, moethy 'n heel nuwe .probeer." gemaak het, is die risiko groot. De loopbaan begin. De Waal kom uit 'n kompete­ Waal beskryfsy Noordrand-kiesafde­ Hy is van vroeg reeds 'n "leun­ rende wereld, "Om sake in Suid-Af­ ling as 'n mikrokosmos van Suid­ stoel-politikus", maardie Demokra­ rika te doen, is moeilik. 'n Mens . Afrika. Sedert 1987het die kiesafde­ tiese Party het hom begeester. doen sake in 'n milieu waarin'n ling van 33 000 tot 44000 kiesers Hy was lank 'n toegewyde Na­ regering van40 jaardieboekgeskryf gegroei. sionalis wat geglo het die NP moet het. Om as sakeman te oorIeef,moet Maar in 1987 kon die NP slegs 'n van binne afhervorm word. "Kanjy jy inpas by die boek. 'n Mens kan nie meerderheid van 1200 oor die PFP glo daaris mense wat steeds so dink, wetgewing ignoreer nie. behaal in 'n drieparty-stryd. In ver­ en om die rede in die NP bly? Dit "Eintlik het die staat se rol in die lede jaar se munisipale verkiesing terwyl almal ooglopend elke jaar ekonornie so omvattend geword dat kon die NP ook nie 'n meerderheid armer word. Hoe ver moet die rand almal metdie regering sake doen. behaal nie. Die stadsraad is in die J.­ daal voordat mense tot hul sinne Maar asjy.dink aan die hoe belasting hande van onafhanklikes. )/ ' ~r/ kom? wat jy betaal, doen jy eintlik sake Tog glo De Waal hy het 'n "goeie . "Selfs die armste, konserwatief- met jouself.' kans enhopeloos te min werkers". r-t. -,/ ,./'/I )j} \, ( (,\'iI - SAUK-baas 'n 'oop denker' ./ . I" •. 1 ~ I DIE voorsltter van die SAUK·Raad, profCbrlsto Vlljoen, bet vandeesweek dIe versekeringgegee dat by nle ~ lid van enlge polltleke party I!\ nle. My beskou bomselfas 'n oop denker wat polltleke vergaderlngs van al I die partye oor die bele spektrum bywoon. . Viljoen het gereageer op die berig In Vrye Weekblad verlede week waarln gess is dat by nogso onlangs as die verklesing van 1987 aktiefby die Nasionale Partyse organlserlng betrokke was. Hy was tot mlnstens 1986 ook 'n lid van die NP se dagbestuur op Stellenbosch, bet die berig gelul. _ ,"Ek bet nog nooit aanspraak gemaak op politieke sterilltelt nle. Ek bevestig dat ek al politleke verga­ .n.derings bygewoon het, en Is van plan om dit in die toekoms ook te doen - van partye oor die hele.spektrum "Ek Is nog nooit op Stellenbosch verkles tot die NP se dagbestuur nle, en het beslls nie tot 1986 daarop gedien nle. Dit is by enlge NP-ampsdraerop Stellenboscb kontroleerbaar,It ~ Vlljoen in sy kommentaar op die berig deur Pierre de Vos, 'n redakslelldvan Die Suld-Afrlkaan. . Viljoen ~ by was as dosent by die Unlverslteit van Stellenboscb as ere-lid betrokke by gespreksgroepe soosUS-Gesprek,Indabaen die Gorrelklub.Ditis groepewatdie"oop gesprek" bevorder.Iemandsoos prof Sample Terreblanche was selfere-lid van eersgenoemde twee, "Ek beklemtoon dat ek op professionele vlaksakeas SAUK-voorsltteronpartydlgen onbevooroordeeld beoordeel. As professlonele beroepsmens sowel as akademikus vlnd ek dlt maklik om bierdle onderskeld te trefen nle toe te laat dat private oortulgings my professlonele integritelt beinvloed nle," se by. _ VilJoen het verder ontken dat by 'n voorproduksle-vergaderlng van TV-programme bygewoon bet om 'n ogie oorsake te hou. By se hy is van plan om "die gange te loop" blnne die SAUK ten elnde vas te stel hoe dleplek "werk",want slegs daarna sal hy die Raad beboorlik kan advlseer oor beleldsake•.,' , My ~ by bet wei 'n werksemlnaar van die SAUK se oorklanklngsafdellngin Kaapstad bygewoon nadat hy deurJune Seymour uitgenooi is. . . ' "Die ware geslg van die nuwe SAUK-voorsltter wat uprobeer skilder bet, blyk dus maar 'n drogbeeld te wees," se Viijoen in sy kommentaar, • De Vos ~ in antwoord op Viijoen se kommentaar: '''n Student wat In 1986 op die NPse dagbestuur gedien bet, het bevestig dat Viijoen In 1986 op die dagbestuur van Stellenboscb verkles is. Die rol van die Indaba-groep, waarvan Viijoen 'n lid was, was om steun vir die NP onder die studente te werf. MAGAZI-NEiiijjO~N "Die kern van die berigoor Viij~nwasdatsy beeld in die persas •Cape liberal' nie sy ware beeld is nie. "THE BIG mE Dat Viijoen sy pro-NP-oplnle op so 'naktlwistiese wyse uitgeleef het, weet byna nlemand nle," SOUTH AFRICAN SCENE VryeWeekblad, 28Julie1989 7 .... Shell ondersteun j I I . die reg van alle i I WOOD ,I .... mense. om te . I I .... ·waarhullewll I ; I

, . i, I ~ I I

!I , . ! I I I

'. :'- - I

- , ->- I I I I,

. '

ODSwerk omnou 'nverskil te maak,

- ."

" '!'.

8 ' VryeWeekblad,28 Julie 1989 VERKIESING l Jacques Pauw DAARisvir InhondopInwandeling I, niemeer uitkomsteenenigeboom of paal in blank Suld-Afrika nie. Want die ruikplekkies van vroeer is I sedert verlede week ingeneem deur die gesigte vanFWDeKlerk, Andries Treur­ I nichi, dieDr-Irolka, snaakse skilpaadjies, I marionette en leedoppe. Entot en met 6 September gaan die3 170 667 geregistreerde blanke kiesers gebombardeer word deur die verkiesingsboodskappe van die vier politieke partye en sy 425 kandidate plus vyf onafhanklikes. Verkiesingsplakkate is vir die drie grootste politiekepartye . die Konserwatiewe Party,die Nasionale Party en die Demokratiese Party ­ van deunlaggewende belang in hul veldtogte om kiesers in die volgende vyf weke oor te wen. En agter al die slim se·goed, venyn, humor en lee beloft» Ie 'n fyn uitgewerkte strategie Dr Hanneke du Preez, kommunlkaslekundlge van Pretoria, wat 'n studle van wat elke party bedink om sy teenstanders te plakkate gemaak het uitoorle, So byvoorbeeld isdie DP seplakkate ontwerp om krag,hoopen vredete projekteer,die NPs'n is 'n boodskap van nuwe hoop en visie terwyl die KP die kleure van die nasionale vlag ge­ En waar moet bruikom sy patriotisme te weerspieel. Suid-Afrika beleef'n plakkate-oorlog soos nooit tevore nie. Elke party se dat hy meer en beter pIakkate as in die Mei 1987-verkiesing opsit. Enhoewel 'n plakkaatmet twee kleure en 'n die honde nou harde karton aan die agterkant sowat R2.70 ' kos, meen partye dat dit steeds een van die' goedkoopste reklame-wyses is. Alle partye gebruik 'n tweeledige plakkaat­ strategie: aandie eenkant'nnegatieweveIdtog bulle beneoplig? wat die teenstander se swak punte aanval, en aan die ander kant een wat die party se positi- tiewe veldtog uitdra. . Drie nuwe plakkate watpas opgestel is, lui: indrukwekdat hy aktiefen dinamiesis. Oaarby Tog het Suid-Afrikaanse verkiesingsplakkate "After NP action, ANC satisfaction", "NP loves het pIakkate 'n sterk penetrasievermoe, Mens 'n gebrek aan iIlustrasiesen is veels te negatief, ANC", en "Wat konkel FW en Mandela?". kan die radio of televisie afsit of nie 'n sekere meen dr Hanneke du Preez,kommunikasiekun­ Daarword ook glo'n plakkaatopgestel waarin ,koerant koop nie, maar 'n plakkaat op straat dige wat 'n studie van verkiesingsplakkategemaak . ElizeBothaen Winnie Mandela saam tee drink. word moeilik misgekyk," se sy. het. "Onsgaan die NP loop oor hulle bandemet Du Preez meen die huidige tendensie vail Sy meen die DP-plakkate is te negatief, die die ANC. Ons gaanhulle looi net waarons kan, plakkatewat metmekaar "praat", is baie inter­ NP maak utopiese beloftes terwyI die groot en dit is nogal maklik deesdae," se Andries ressant. Die KP se laggende skilpad is ont­ bedreiging KP-plakkate oorheers, Beyers, hoofsekretaris van die I\P. maskeras 'n lee dop. Die KP hetnou'n plakkaat Maar hoe sien die verskillende partye hul Hy se die KP-veldtog is veral gerig teendie wat antwoord: "Ditsit niein die dop nie, ditsit plakkaatveldtogte? plakkaatveldtog wees omdat ons met 'n meer ekonomiese verarming van die witman, kor­ in diekop." .. DieNPmaakhoofsaaklikvansynuweleier, denkende kieser te make het,Onsglo 'n plakkaat rupsie en die kontak tussen die ANC en die Die KP gebruik ook bekende advertensie­ nuwe aksieplan en uiteindelik nuwe Suid-Af­ moet een vantweereaksies by 'n kieser uitIok: regering. Daarenteenis hulle positiewe boodskap slagspreuke in' hul veldtog, soos- "After NP rika gebruik om kiesersoor te wen, se dr. Boy dit moet 'n vraag by hom laat oar sy keuse om datdie KPdie enigste party is watdie politieke action, ANC satisfaction" (Lexington-adverten­ Geldenhuys, adjunk-direkteur van inligting van vir die NP te stem, of hy moet hom kan ver­ voortbestaan van die witman kan verseker. . sie), en "SWA: Kyk, dink en oorleef' die NP. Hy se die NP se plakkate is so ontwerp eenselwig met ons boodskap," se James Selfe, Beyersse plakkate is deurslaggewend vir (Verkeersveiligheidsraad). dat dit aantreklik is en 'n nuwe boodskap van direkteur van inIigting van die OP. die KP omdat hullenie 'n grootkoeranthetwat - Sy rneenoak dis insiggewend dat die NPen hoop uitdra. . "Ons het probeer om ons plakkate met die hulle steun en hul boodskap kan uitdra nie. KP hul by die landsvlagkleurehou, terwyl die Daarenteen word die KP gel66p dat hy die blou en geel soos 'n vlag te laat lyk wat krag, Die KP het in hierdie verkiesing, anders as OP op blou en geel besluit het. Dit mag sim­ ekonomie salverwoes, terwyl die OPse troika groeien 'nnuwetoekorns voorsteI. Ons probeer in 1987, ook op humoristiese plakkate besluit holies wees van wie ousimboleaanhangen wie as drie blinde muise uitgebeeld word wat deur aan die een kant die NP se swak rekordoardie omdat die NP soveel dom dinge doen wat bereid is om nuwes te skep. die ANC uit Lusaka beheer word. In 'n nuwe ekonomie en menseregte uitbuit en se aan die­ werklik lagwekkend is, se Beyers. Daarom het Die meeste KP-plakkate is aanvalle op die plakkaatword hy ook gekritiseerdathy metsy kiesersdat die NP se aksieplangeennuwevisie hulle 'n plakkaat met 'n skilpad wat lag.wat regering, terwyl dit verder gekenmerk word deelname aan grenssetels die KP bevoordeel. is nie. onder NP-plakkate opgesit word.. deur irnperialistiese stellings soos "Hierdie is Geldenhuys se nuwe plakkateword antwerp "Aan die ander kant probeer ons die boodskap Die HNPis nog besig am sy plakkate te laat KP-wereld", swart gevaar-boodskappe en 'n en gedruk soos die veldtog ontwikkel en nuwe oordra dat ons die kern van 'n nuwe politieke druk. visie van bedreiging. vraagstukke na vore kom. 'n Advertensie­ toekoms is en dat alma! veilig by die OPis," se HannekeduPreezse die impakvanplakkate Die NP Ie veral klem op sy nuwe boodskap agentskap help die NP in sy plakkaatveldtog. Selfe. kan oorskat word. Daar is navorsers wat beweer en nuweleier en teenaanvalle teendie KP. "Vir Die OP, wat tot dusver baie min plakkate Die KP, wat alreeds sowat twintig plakkate dat lojaliteite nie verander. kan word deur 'n die mens wat huiwer tussen die vertroude ver­ opgesit het, se plakkate is in teenstelling met uitgegeeheten ooknoueen in Portugees druk, slim slagspreuk op 'n plakkaat nie. Sy se dit lede en 'n beter more,is hier'n goeiekombina­ die KP en NP se plakkate sonderillustrasies en het met'n nuweveldtog begin wat die regering help egter om 'n sekere politieke klimaat te sie, Tog is daar behalwe die utopiese belofte baie eenvoudig. hewig kritiseer vir sy beweerde bande met die vestig en die beeld van partye uit te bou. ' nie veel konkrete beIeidsuitsprake nie." "Ons probeer minder emosioneel in ons ANC. . "'n Partymet 'n aggressieweveldtog kandie As die DP'plakkate metdie au PFP·plakkate vergelyk word, kom dieselfde au kwaal na vore: daar word te veel op die negatiewe as­ pekte van die NP gefokus ten koste van die. ontwikkeling van eie argumente, meen Du r . Preez. t "Die DP·plakkaat wat dit teen kruipende .',t' armoedehet, se nognie hullehulledit selfgaan ~ keer nie. Die ternavan versoening word net in i: ; een DP-plakkaat aangetref: "Minderheidsgroepe I; is veilig by die Dl"... meen sy. I HERSTEL"S.

VryeWeekblad, 28 Julie 1989 FOKUS OP HOSTELLE VIR TREKARBEIDERS

. , ,~,.

Die lewe in 'n hostel Is vir ASjy 'n nabootsing van 'n kon- dulsende Suid- sentrasiekamp uit die Tweede Afrikaners die Wereldoorlog wilsien, mod jy bellggaming van net met die hoofpaddeur Gug- apartheid in Suid- uletu,een van Kaapstad seswart" woonbuurte, langs ry, Afrika. Oit Is waar .- Dlt iswaardie "Kirk'shostelkom- Ditverteenwoordig die HDA is deeglik bewus van dle "amagoduka" - , p/eks gelee IS...nL angwerplge, lIOU, 'hart en siel van die ruebehoefresenvoorkeure die wat huis toe enkelverdiepinggebouisniedievuil: apartheidswette, Hier van sy rnense. O't . heid wat jou aandie spreekwoorde- woon mans - enminder Dit is nou drie jaar gaan - WOOn. I IS like Stalag17 laatdinknie,maardie gereeld, vroue _wat die sedert die paswette waar 82565 mense gefsoleerde,anderwereldsegevoe/van reg ontneem is om afgeskafis. Vroueen kin­ 25701 beddens die plek. Dit is asof die gebou sy hulselfpermanentin die ders het na die stede deel. Oit is waarinwonersvan die wereldwi/ afskei.. stad te vestig, of om ,', gestroom. 'n Hele gesin b Die "Kirk" -hostel(uitgespreekas, ' . saarn met hul gesinne slaap in een bed. verset ge ore. "Kik" of "Kiki") is vemoem na die . te wees. '," ., " Die gevolg was datdie . word. DAVID eerste wit opsigter wat oorspronklik Mense wat 'elf staat die hostelle net ver­ LEWIS, 'n .na die kompleks moes omsien. Die maande van die jaar in der laat verwaarloos het, organiseerder van "kompleks, wat in die vroeesestiger- , , die hostel deurbring, en Verskeiehostelle is in ge­ ,jare gebou is, is net so oud soos " dekades larue, nadie- , sinsbehuisingseenhede die General 'Guguletu. selfde slaapsaal, selfs omskep, die hostelbewo­ ,Transport Workers Die kompleks is omring deurdie dieselfde bed, terugkeer, ' ' ners is uitgesit en op 'n Union en deeltydse ' ,vuurhoutjiedosie-huisies van die "Gaanbesoek "Kirk" , lang waglys virbehuising , lektor tn ekonornle ' township. Daar is geen heinings nie,op 'n Saterdagmiddag..:' geplaas. Die HDAis by 'n tog eindig 'n lewenswysebydie grense Sommige mense sal dit ambisieuse projek om , aan die Universiteit van die kompleks.; ':, selfsromantiseer. ' behuising vir hostelbewon­ van Kaapstad,het ,,' Ditis waardie "amagoduka"-die Daaris verkopers wat ers en hul gesinne te ver­ die "Kirk"-hostel in wat huis toe gam: woon. 'hulle ware in die, sand , ' skaf, betrokke. . ' Op die mure siaan "Umtata, ten toon stehkinders , Die staat se banader­ . Guguletu besoek ' Cofimvaba.Engcobo't geskryfr dit is en hoenders hardloop . ing teenoor lae-inkomste­ en gee sy . die tydelike bushalte vanwaar die rond; middeljarige mans , groepe het verskuif van' ,.: Indrukke. Die toto's, c, ,bus na dorpe endistrikte in dieTran- methoedeenpakke OIh hostelle ita plakkerskampe, skei vertrek:' ' .;. , 'pad na'n' begr3Inis; • .' , , ,'-,"informele vestigings" -, ' ' . is geneem deur , :,'Vir miljoene.swart.Said-Afrika- '. groepe .mans wat. op , . wat om stede paddastoel, , . ROGER MEINTJES ,.nersisdielewein'nhosteldiebelig~ ,tuisgemaakte bankies , 'Maar trekarbeiders en, ,van Afrapix .... . ','gaming vanapartheidinSuid-A-filka... sit; jong mans. war sit ,hostelle gaannie verdwyn nie. Ooknie die stryd van , r---- " • die hostelbewoners nie. . Baie hostelbewoners be-' hou sosiale en ekonomiese kontak met die platteland; baiekanniesaarn met hulle gesinne na p1akkerskampe in die stede verhuis nie. . Mnr Nosam en Bonganl Maruhuba In hulls kamer op 'n Sondagmlddag Baie wil nie trek nie. , Ekhetcen van rue Ieiers en bier drinkterwyl mbaqangaoorluidsprekersop die hostel se dak In die sewentigerjare en vroee tagtigs was die hostelbcwon-' van BDA oor sy rol in 'n bier. " . . , ,ers die ruggraat van die vakbondbeweging. Hoewel hulle I].og in bevryde Suid-Afrika ". Die gesig verteenwoordig'n onwrikbarewil om 'n waardige . 'n groot mate 'n belangrike deel van die beweging uitmaak, het uitgevra "LPvir Idutywa,' bestaante voer, Die werklikheid van armoede is egter meedoenloos die vakbondemeergesofistikeerd, enjongergeraak en is minder wreed. . , het hy gese, "in die Suid­ hostelbewoners in leiersposisies. Afrikaanse Parlement "Volgens 'n ondersoek wat in 1988 deur dieregering gedoen is, Op 'n onlangse vergadering van Numsa het die vakbond natuurlik", woon daar82 565 mensein hostelle in Langa,Nyangaen Guguletu besluitom aktiewedeelnamevanhostelbewoners aan temoedig. wat 25 701 beddens deel! 'n Mens huiwer om tedink.aan die Numsa is veral bekommerd dat die hostelbewoners onder die lugtoevoer, lig, toiletgeriewe enkrane as daarmeeras driepersone i~vloed van "reaksionere magte" kan korn, indien die vakbond per bed is. .", ' , nie meer aandag aan hulle behoeftes gee nie. Uit die orristandighede wordverset gebore. amop 'n Saterdag­ In verskeiegebiede het die hostelbewoners hulselfbegin or­ middag in 'n netjies gestrykte hernp.uit te gaan, is 'n daad van ganiseer. Een van die doeltreffendste organisasies is die Hostel verset; om die helfte van 'n dubbe1e kajuitbedmet 'n gordyn toe te Dwellers Association (BDA) wat in Wes-Kaapland werksaam span om sodoende'n bietjie privaatheid aan 'n man en sy vrou te is. Die organisasie spog met 14 000 lede wat bestaan uit in­ verskaf, is 'n daad van verset. formele en formele netwerke wat tot in die tuislande strek. Die

.~ , .',/'

Twee mense, vyf honde en 'n bleek toekoms 'n Hartseer afskeld ... nou 16 die lang wag voor

10 VryeWeekblad, 28Julie 1989 . VryeWeekblad,28 Julie 1989 11 " MENINGS Afrikaans: In regte kruidjie-roer-my-nie VIR Afrikaanssprekendes istaal dat hulle in die destydse Suid-Rho­ karakter gearresteer moes word. nou maar eenmaal 'n sank wat desie bordjies moes drawat verklaar: Toe dit blyk dat hy net op papier maklik'n groot ding word. I AM A DUTCH DONKEY indien bestaan, is die boek "in hegtenis hulle Afrikaans op die skoolterrein ' geneern" en nog nie weer vrygelaat Of dit 'n anderhalfeeu gelede se niel) . stryd teen die ortodokse Kaapse gepraat het.) Dat Engels nie sonder Ngugi glo dat die skoonheid van Nederlanders was, of verset teen meer in post-koloniale Afrika die dieAfrika-teal, geskepbinne diekokon Milnerse verengelsing-beleid; of dit septer swaai nie, kom ek agter in 'n­ van uitdrukkings, beeldspraak en die minagting van Afrikaans in die rubriek in die Zimbabwiese The omgangstaal van die mense, die Kaap dertlg, veertigjaar gelede of Sunday News. werklikhedevan Afrikakan verwoord die verwerping van Afrikaans na Hierin verklaar die skrywer dat soos Engels dit nie kan doen nie. Soweto in 1976 is, Afrikaans is 'n die mense moet ophou om hulle tale "We Africanwriters are bound by regtekruidjie-roer-my-nie. ondergeskiktc stelaanEngels, Mense 'n Koerant soos Beeld dra 'n wat meen dat Engels beter is as die our calling to do for our languages whatSpencer,Miltonand Shakespeare weeklikse taalrubriek en elke tale van Afrika, word beskryf as sou did forEnglish; Pushkin and Tolstoy Woensdagaand kan luisteraars na keer tot ens redding moet kom om Turksstalige skole gesluit,mense met hulle "darkened minds" he. Radio Suid-Afrika hoor van "Die vir die "verdrukkers" 'die verseke­ Turksenarne gedwing omBulgaarse Die besluit van die gevierde pro­ did for Russian, and indeed what all taal wat ons praat", Briewe in koe­ ring te gee dat Afrikaans nie sal name; te kry en kwaai boetes gehef , saskrywer uit Kenia, Ngugi wa writers in world history have done for their languages by meeting the rante kla oor omroepers en beeldra­ verdwyn nie, en dat Afrikaans een vir die gebruik van Turks in die Thiong'o, om nie in Engels te skryf challenge for languages for philoso­ dio-persoonlikhede se slordigetaal­ vandie baie tale van OIlS gemeenskap openbaar. nie, sluit ook hierby aan. phy, science, technologyand allother gebruik. is. Omdat die taal ook intiem ver­ Ngugi sejongste werk,Matigari, areas of human endeavours," Dis te verstanedat 'n mensdikwels Taalverdrukkinghet iniedergeval weef is met die geloof, word die het onlangs eers in Engels verskyn in gesprekke cor 'n post-apartheid seIde sukses. Die oplewing van die veldtog ook teen Islam gevoer, In nadat dit byna drie jaar gelede reeds Witkiesers gaan die volgende ses Suid-Afrika lospraatjies maak oor taalnasionalisme binne die.Sowjet­ hierdieproses word seunsvanTurkse inGikuyu gepubliseer is, (Dieootvangs weke bang gemaak word met stories die posisie en rol van Afrikaans. En Unie is daarvan 'n goeie eietydse afkoms gereeld deur die amptenary van die roman in Kenia is self 'n hele cor die einde van Afrikaans as apart­ dikwels van mense wat so witver­ bewys, terwyl die Bulgaarse veldtog ondersoek om seker te maakdat hulle storie. So oortuigend isdie roman se heid tot sy einde kom. strlk is, dat hulle nie eers weet dat teenTurksgroterbegripvirdieposisie nie besny is nie, hoofkaraktergeskepenso na aandie Niks is verder van die waarheid daarnetsoveel "ander"mense is wat van die Turkssprekende gemeenskap (Laasgenoemde het darem nooit waarheid is sy kommentaar en sy nie, Oat Afrikaans bly leef het ten Afrikaans as huistaal het nle. tot gevolg het, , deel van Milner se strategic uitge­ soeke na geregtigheid, dat die rege­ spyte van apartheid is die grootste Dis die dat "verdruktes" keer op Hier het die regering aile maak nie! My rna kan darem vertel ring opdrag gegee het dat hierdie wonderwerk.

NA'n gepleit vanmeer as 40jaarbegin sommige vandievoorgestelde idees vir'n , nuwe grondwetlike bedcling darem nou 'in Suid-Afrika wortel skiet, 'n Toene- ' 'Waar daar geen visie is mende aantal mense aanvaar datons al hoe nader aan 'n federasie/konfederasie • beweeg. Onlangs het ek'n paarkortadverten­ sicsinverskillendepublikasies geplaasen llle, sal mymense vergaan' 'n oorweldigende reaksie vanuit 'n brel! spektrum van die algemene publiek JAN S MARAIS, gewese NP­ 4. Oaar behoort onmiddellik Terselfdertyd behoort die standardis­ mering van ons mensesegemoedere tot , ontvang - ailerassegroepe ingesluit. LV, stlgter van Trust Bank ' '" weggedocn te word met ailediskrimine­ ering, rasionalisering en stroombelyning "nuttelose" kennis, moord. verkragting, EkhetblootgesS: 'Mede Suid-Afri­ en tans voorsltter van 'n ,rende wette, reels, regulasies enpraktyke; vandieekonomiese stelsel virmaksimum rampspoed"... kaners, vra en dring daarop aan datons ' sowel as die oorvloed van ander wat produktiwlteit en verspreiding van Daaris oneindige moontlikhede om politicke leiers hulVisie vironsTockoms Intemaslonale· onnodig beperkend is. Terselfdertyd be­ rykdom 'ndoelstelling tewees. eerder opvoedkundige en andernuttige, uitstippel; veraIdiePFPen dieNP. konsultantgroep, skryf oor hoort minimum standaarde virspesifieke 7.Daar behoongepoog teword omdie pragtigeen verrykende programme,films "Ekhetdekades lank betoogdat'nnie- sy vlsle vir 'n nuwe Suld­ omgewings daargestel teword indie plek huidige onhanteerbare burokrasie en nuus te versprei,as die sielsvemieti­ , rassige fedcrale dcmokrasie soortgelyk Afrika van Groepsgebiedewet watonmiddellik spoedig af te skaalen vail al die wette, gende programme watso gewild is by 'n aandie Switserse stelsel, asook '0Verkla­ .afgeskaf moetword. Daar kannie-rassige rel!ls enregulasies ontslae te raakwatons Iiggelowige enoningeligde publiek. Dink ringvan Regte enMinimumStandaarde in minimumstandaarde vir aileomgewings helenasionale administrasie so uitermate maar aandie heldewatvandie'Stander­ verskillende gebicde, die uitvoerbaarste aan enige persoon ondantes ras, kleur, nagelang vandieomstandighede onder- en nadelig "blokkeer". Die informele bende" vandiewegemaak was.Soveel so virons souwees." godsdiens, ensovoorts. Uitgesluit aile handel word. ' sektor beho

OFjy nou skryfoordie verlore lIefde van 'n , . ontnugterde plaasklong, die gefragmenteerde lewe van 'n grenslose soldaat op dIe spoor.· van 'n oorlog In die strate van Hillbrow, oor Skryfbly n die vlooltjles op die voorstoep wat 'n nuwe Jenle aankondig, ofoor dJeaktivis wat niksver- . moedend sy eledood tegemoet stap, dlt maak .. nle saak nle, om te'skryf bly 'n polltleke daad. " \ politieke OIt bemoelllk dlnge vh: skrywers In die " , land. Veral as jy In Afrikaans skryf. Want veronderstel jy Is 'n skrywer en jy Ryk Hattingh skryf In die taal; jy het 'n BA; jy het die Cal\'lnNne, diekerk en dievolkpynlik besweer daad en goddank ontgroeij die patriargie laatjou koud enjou pa spook nie meer by jou nlejjy ding en aandeelin die grensoorlog bely. vervreemd, Kontradlksies konfronteerjou. bankrekening kry 'n stewlge hupstoot. Is beel prosaies uitgesproke teen apartheid En veronderstel bulle publlseer die boek 'n Edele ideaal het deur die mat geval. 'n . Verondersteljy is 'n Afrikaanse skrywer en die onmensllkheid van die stelsel;jy lees , " en Jy skakel jou televlslestel aan: Jy slen 'n Wl!reld wat veronderstel was om langs jou en die dinge gebeur metJou. . Stet en gebrulk woorde soos revolusie en medaljeparade vir terugkerende soldate, 'n voete in twee te skeur, struikel nie eens nie. 'Saljy dlt oorweeg om in Engels te begin vryheid sonder om twee keer te dink. onderhoud met 'n generaal, 'n geredlgeerde Jy word nie voelvry verklaar nie en die skryf? Ofas finale daad van terreurjou pen Veronderstel Jy doen wat 'Afrikaanse . weergawe van 'n nuwe mlllt@re voertulg, en sluipskutters word nie aangesl! om hul tele-' ..vlr ewig in sy skede terugdruk en· dIe stilte skrywers doen•.Jy skryf 'n boek -,'n Afrl­ 'n nuusleser wat aankondlg dat jou opwin­ skope In te stel nie, inteendeel, hulle ken beginverken?Ofsaljyweerprobeer,steeds i kaanse een - waarlnjy met vernuftlgewoordge­ I dende boek vernuwing In dIe letterkunde reeds jou bewussyn en bekroon die produk in dIe taal, en elke stotterendewoord so laai i bruik die euwels van apartheId en die gebring het. 'n Professor beskryfdlt as 'n -i, . gepaardgaande milltarlsasle oopviek, die j>ost~ daarvan met 'n prys. dat jou lesers nle anders kan as om hul IIterl!re born. Jou boek word op 'n kortlys/ Jou grootse pogingom die bestaande bestel koppe te verloor nle? . . . namibla-psigoses ondersoek. en met geplaas.. ' te ondergrawe, wordvoorgeskryf ter wllle Sal jy dlt nle oorweeg om jou boek in 'n on1stellende eerlikheldJou seksuele bewuswor- Jy. skakel jou televisiestel af en voel van die behoud van die bestaande bestel.Jou Wimpy Bar te vergeet nie?

12 VryeWeekblad,28 Julie 1989 ,MENINGS

TOE ek 'nklein seuntjie was,het Afrikaners is nie daar om9.45 elkeaand 'n sirene Nazi's nle. Hulle Is inons dorp afgegaan. Dieeerste ' .keertoeekdaaroor gevra het,het vrlendellk, gasvry en my ouer broer gese dit beteken , het deernls met hul Ons is mos nie , datal diekaffers nouuitdiedorp naaste. SIDNEY moetwees. MEYER, 'n bekende "Wat van Selina?" wou ek weet. joernalls vertel verder "Nee,"hethygese, "sy'sOK,wantsy werk mos vir ons." 'Watgebeurmet die wat nie betyds onredelike uitkomnie?" wou ek weet. Hy was al amper aan die slaap. Hy het gese ek moet nou slaap en ophou om sin­ nelose vrae te vra. As hulle laat is, yang die polisie hulle en sit hulle in die tronk. mense nie.of Ek het in die donker gele en my probeer voorstel hoe die laaste paar swartmense oor die Golden High­ Wolfies. probleem oor wie ons naaste nou way na die veiligheid van Bophe­ eintlik is. long skarrel. Vervreem Ons het voorheen 'n groot fout "Nag.Iekkerslaap!" het hy gese. hoe? gemaak deurons definisies te eng en Die Afrikaner word "Maar wat as hulle miskien 'n wereldwyd eksklusiefte formuleer, maar ek het­ beswadder as gevolg van die kramp­ paar minute laat is?" Gou een laaste genoeg vertroue in ons mense om te agtige identiteits-onsekeres, vraag. Ons verdien die groepteenstand van glo dat dit nie weersalgebeurnie. In Ons het so te se geen vriende oor "Nee wat," het hy geantwoord, Azapo en erger, en dis wat ons gaan die veertiger- en vyftigerjare het baie nie as gevolg van die miskraamde "die polisie salniks doen as ditnet 'n kry, tensy ... mense nie van beter geweet nie. Die apartheidsbeleid, en nou wi! hulle paar minute is nie, Ons is mos nie Onshetas'ngroep teendiemense Tensy ons nou iets doen. Ons kan Afrikaner het self moeilike tye be­ nog die laaste paar ook vervreem! onredelike mense nie." oortree. Voorons nie as 'n groep die begin deurvir dieandermense in die leefen miskien wouhy homselfeers hand na hulleuitreik nie, kanons nie land te wys dat ons nie sal toesien dat Eng vestig. Aanklagkantoor verwag hulle moet ophou om as 'n die skamele vordering wat gemaak Maar vandag geld dit nie meer Afrikaners is nieNazi'snie,ons is Ons is mos nie onredelike mense , groep teen ons op te staan nie. is onder hulle voet uitgeruk word nie. Ons het uiteindelik die boonste ordentlike mensel Ons is gasvry, nie! Ek het hom probeer glo. Twee Ons verdien nie die nie-rassige nie; dat ons ten minste die aalmoe­ sport bereik. Ons sal mos nie nou weke tevore, toe ek met my fiets opposisie van die ANC nie! Die li­ sies wat ons vir hulle gegooi het, sal vriendelik, behulpsaam; ons het omdraai en

VryeWeekblad,28Julie1989 13 MENINGS ,VryeWeekblad Die, versetveldtog

Die plannevan dieUDF·verwante groepe om 'n veldtog van lydsame verset en protes net voor dieSeptember-verkiesing teloods, moet met omsigtigheid en begrip benader word. Die regerende Nasionale Party het met sy ge­ bruiklike kragdadigheid en opjaag van spoke reeds 'n gevoel van vrees hieroor by die wit kiesers gaande gemaak. Dit is duidelik dat Adriaan Vlok en sy kollegas , vir hul eie party-politieke gewin die saak ten volle wil uitbuit enmoontlik selfs voorberei vir optrede teen leierselemente binne die bree demokratiese beweging, Sulke optrede, word glo in regeringskringe gemeen, sal die Konserwatiewe Party se verkie­ singsaanklagte dat die NP "met die ANC heul" en "sag is op veiligheid" help teengaan. Maar kom ons kyk emosieloos na die saak. Die groepe wat die veldtog beplan, verteen­ woordig hoofsaaklik die swart meerderheid, Die mense het nie die reg om op 6 September te gaan stem vir dieregering wat hulle lewensdie volgende vyf jaar gaan beheer nie. Die daedat die mense gedwee in die agtergrond gaan sit en toekyk hoe daaroorhulvaderlandbeskik word, is vir altyd verby. Ditis hulleSuid-Afrikanet soos dit witmense se Suid-Afrika is. -----_r----- Wat anders kan 'n mens doen as jy deur die wet Groot van 'n stem ontneem word' as om luidkeels te protesteer? En jou protes so effektief moontlik te Vrye Weekblad plaas aile briewe wat nie die wet maak? . Welmenende kritiek dat optrede soos die beplande eensgesinde oortree of lastetlik is nie, mits die korrespondent veldtog "in die hande van die regses speel", is se naam en volledige adres bygevoeg word as 'n grootliks onvanpas. Kan 'n mens redelikergewys ' vanmensewatonderdrukword,verwagomsuutjies 'rugkrap? skuilnaam gebruik word. Die redakteur behou die hul eie eise en aspirasies eenkant te skuif sodat die reg voor om briewe te verkort. Skryf aan: Die NP beter as die KP kan vaar, of die DP tweeekstra Redakteur, Vrye Weekblad,Posbus 42637, setels kan wen? Vir die meeste Suid-Afrikaners is Chris Claassen van Bloemfontein die rekenkunde van 6 September byna irrelevant. skryf: , Fordsburg 2033. Maar die protesveldtog hou ook gevare in. .In 'ntotaliterestaatword'n termdikwels Ons kan hier net die ernstige hoop uitspreek dat op sy kop laat staan. Byvoorbeeld: China is die dissipline aan die kant van die bree demokra­ 'n "Volksrepubliek", maar die Yolk kom tiese beweging ystersterk gaan wees en dat deelne­ maar sleg tweede teen die militere despote. werklik indringers help om Dingaan se NP uitgespreek word, maarniemand opper mers aan die ~eldtog te alle tye verantwoordelik en Hier te lande het ons die ironiese mis­ stam te vernietig? Nee, eerder andersom, 'n oplossingnie. Ek stem saam dat daar baie beheers sal optree.rnet die doel van die veld tog in bruik van die begrip "demokratiese". Die Ons blanke bevolking sal baie beter daaraan probleme in ons land is, maar om net die gedagte. BreeDemokratiese Beweging (BDB) bepaal toe wees as ons ons foute erken en om ver­ probleme uit te lig sal niemand iets in die Dit is ewe belangrik dat die regering in die wat aanvaarbaarisen watnie, Byvoorbeeld: skoning vra voordat die swart nasies dalk sak bring nie. stadium van ons ontwikkeling nie Iydsame verset die Interim Cultural Desk laat weet dat nie meer ons verskonings wil aanvaar nie ' Dit het dalk tyd geword dat almal in ons 'met geweld sal begroet nie. As vreedsame protes Grahamstad weer in is. (Sjoe, dankie tog!) en dit dan te laat gaan wees. . landmoet besefdatons nie die probleme in onmoontlikgemaakword,kanditnettot geweldlei. Die Afrikaanse skrywers, normaalweg 'n die land gaan oplos deur van die kantlyn af Die politieke temperatuur van die volgende weke spul dwarstrekkers, kom terug van die Vic­ te skree nie. Ons moetbeginsaamwerk. Die ' gaan,inderdaad koel koppe vereis. toria-valle met die eensgesindheid van 'n NP visieloos houding van "samewerking is net same­ spannetjie sendelinge. Gerrit Brand van Pretoria skryf: werking as dit inons gunstel" deug ook nie. 'n -Eenparige verklaring oor hoe die PW Botha se onlangse ontmoeting met Die mense moet besef dat regte en pligte letterkunde van die toekoms moetIyk, word Nelson Mandela van die ANe is weer 'n onlosmaaklik deel van mekaar is. So loop Gehalte kandidate uitgereik. (Gatties vir die snare wat nie by goeie voorbeeld van hoe die Nasionale stemreg byvoorbeeld saam met verpligte d,itS demokratiese idees Inval nie.) Party gedurig strydig optree met vorige rnilitere opleiding.. Ek wil graag lie'dat ons in beter toe­ Dekades lank was wit Suid-Afrika gestraf met .BDB demokraties? Come again. Eerder uitsprakedeurpartyleiers. Veral Bothahet. die GER: Groot Eensgesinde Rugkrap. nou loodreg teen sy eie persoonlike uitsprake stande kan saamleef, Ek het baie swart uiters gemiddelde en onder-gemiddelde mense ­ vriende en' wanneer ek hulle huise sien, die enigste wat bereid was om die aktiewe politiek Behoede ons van so 'n Orwelliaanse "de­ ingegaan. skaamekmyvirmy voorgeslagte wat ander te betree. Dit het so baie gebeur dat mense wat nie mokratiese" post-apartheid Suid-Afrika, Op die manier slaag hulle daarin om In 'n demokrasie mag 'n ou sy dink dink, wereldwye eer en erkenning te kry vir mense so sleg kon behandel het. die hoogste spon in hul beroepe kon bereik nie, hul My harthoop om eendag dalkvryelik te toe maar na die politiek gewend het. ,en sy se se. In die toekomstigedemokratiese sogenaamde "nuwe inisiatiewe'' watjare al kanbesluitwaarekwil bly. Eksalbetervoel het vandag sulke mense in ons kabinet. Suid-Afrika behoort 'n blad soos Vrye deur linkse opposisie aangevra word. Ons as ekdeurdie townshipskan ry en luis voel, Dit is hoekom die gehaltevan die Demokratiese Weekblad toegelaat word om die regering Hoe lankbepleitdie voormalige PFP en , en nie soos 'n vreemdelingnie! Party se kandidate vir die verkiesing van 6 Septern­ van die dag laag te vat. Die toekomstige noudieDPniealsamesprekingsmetANC­ Ek hoop op 'n beter toekoms vir ons , ber so 'n aangename verrassing is. Volksheld, wie dit ook mag wees, mag leiers nie? Dieselfde regering wat sulke alrnal, en wens dat al die slim mense van Die keerisdaar 'n grootaantal hoogs suksesvolle byvoorbeeld soosdie vertrekkende Volksheld onderhandelaarsbeledig en veroordeelhet, ons land saam kan begin werk aan 'n mense'watbereid is om dierisikovanverloorbydie beskryfword: "Die koddige skedel van ons doen nou presies dieselfde. waardevolle nuwe Suid-Afrika. stembus te aanvaar,en selfs ani inkomste en status voorste onaktiewe politikus word bevolk Hoeveel stemmehetnie al opgegaanvir ';;.J prys te gee en in die Parlement te gaan sit. ' deurwarm lug." (Vrye Weekblad, 7 Julie). die implementering van Resolusie 435,in Baie van hulle is nog jonk • sommigesaan die As dit nie die geval gaan wees in julIe Namibia nie? Dieselfde regering wat jare 'Eenwelsynliggaam begin van belowende loopbane, ander reeds op die , demokrasie nie, count me out. . 'lank 'n oorlog daar aan die gang gehou het .kruin daarvan. Nie baie van hulle gaan wen nie. en waar talle jong Suid-Afrikaners gesterf Linda O'Flaherty, Public Relations het.staannouas vredemakersbekend.Wat ,Officer of the Johannesburg Child Dit is wat die Demokratiese Party die mees .Reliefwas dieindringer opwindende en belowendstewit party maak seden het nou skielik vanhulle besware teen 435 Welfare Society writes: Uniewording: die gehalte van sy mense en die Andries Francois Olivier van Preto­ geword? Theorganizations andindividuals listed ongelooflike geesdrif waarmee hulle die toekoms ria skryf: Daar is nog baie voorbeelde wat 'n duide­ below wish to express their deep concern aanpak, ' Na aanleiding van prof ISJ van Tonder like aanduiding is dat ons regering een­ .regarding the state of services to abused van Pietersburg se brief in Vrye Weekblad voudig nie die visie of motivering het om children and their families in the Johan­ van 14 Julie 1989 die volgende: betekenisvolle onderhandeling met die oog . nesburg area. So Sf bulle . ., . Piet Retief en sy volgelinge het juis na op vrede te bewerkstellig nie. Members ofthe public are now increas­ Natal opgetrek met die idee omweg te kom ingly aware ofchild abuseand are reporting van onderdrukking. Hulle het fouteer deur cases in ever-growing numbers, and more "Die historiese gebeure in Suider-Afrika het aan ons ' nie eers een persoon of 'n klein groepie Vergeet die verlede andmoreabusedchildrenand parentsunder die taak opgele om seker te maak datdie tale in ons land , persone te stuur om met Dingaan te onder­ P Meyer van Bloemfontein skryf: stress are coming forward to help. However ' " nie instrumente van verdeeldheid bly nie, maar instru­ handel nie. Dus was hulle 'n bedreiging vir Graag skryf ek net 'n paar woorde, Ek· ' there has been no corresponding growth in mente van nasionale eenheid word." • Neville Alexan­ Dingaan se stam en daarom die aanval te verwys eerstens na die skrywe op die the provision oftreatment services for abused ' der. Bloukrans en Weenen. Wat sou gebeurhet brieweblad van 14 Julie 1989 waarin daar children and their families, or ofsubstitute gev~g indien Dingaan geweierhet om sy grond - en geredekawel word oor 16 Junie en 16 childcarefacilities for childrenwhocannot "Ekhetteenwit dominasie en ek het teen swart . dit was syne - te deel met Retief? Sou hulle Desember. remain in their own homes. dominasie geveg. Ek het die ideaal gekoester van 'n druipstert teruggekeer het? . Al wat ek kan se is dat diepersone die The service network is far beyond satu­ demokratiese en vrye samelewing waarin alle mense in Hierkan Dingaan se optrede nie veroor­ verlede moetvergeet en vorentoe kYk.Die ration point. and a critical situation has harmonie en met gelyke geleenthede saamlewe." - Nel­ deel word nie. Retiefen sy manskappe was geredekawel gaan julIe net strem injul developed, Without increased resources it on Mandela in die Rivonia-verhoor. '.: . die indringers en Dingaan se starn die on­ soeke na 'n beter toekoms vir almal, Ek . Vervolg op bladsy 18 skuldige party.SouGod, in sy regverdigheid, , merk oak dat daar hewige kritiek teen die.

14 Vrye Weekblad,28 Julie 1989 MENINGS En wanneerbeginhullepraat van die 'rassistiese regime'?

IS dit nie teoulik hoedie SAUK "Drukgeplaas op skrywers", "eise In ~y rubriekie Myns Insiens skryf mense oor wie jy so lekker kry as briek aandraai voor hy die liewe en die Afrikaanse koerante skielik gestel deur ANC". "self-isolasie" as die dominee en aspirant-joernalisoor hulle sterf? dominee se vredeliewende regering die benaming BreeDemokratiese gevolg van die kultuurboikot klink . die besoekevanwit Suid-Afrikaners LaatBrollokS'virjouvoorlees uit se noodmaatreels oortree en ook in aan Lusakawat "absurd" gewordhet Beweging vir die UDF/Cosatu sy frases in die regeringskoerante. Mattheus 5 vers 43: "Julie het ge­ die tronk beland. Maar die slinksts; een was: "dis en "lagwekkende afmetinge" aan­ hoordatdaargese is jounaastemoet ... Kan dit dieselfde Gerrit ontdek het nie? Hulle gebruik waarskynlik emosie en skuld&evoe­ neem. Die terugkerendes, skryf hy, jy liefhe en jou vyand moet jy .haat, Velthuyzen wees van wie ChrisLouw selfs die afkortingBDB! km wat gelei het tot verskonings. gee graag die versekering dat die Maar ek se vir julie, julle moet julie onlangs uitasem in Die Suid-Afri­ Brolloks dink dit is regtig vorde­ Dit het iemand soos Jeanette Fer­ ANC maarnet sulke mense soos ons vyande liefhe en julie moet bid vir kaan geskryf het: "Hy het daardie ring - en nogal 'n verskui!de kom- , reiralaatbieg hoe haarpa kleintyd 'n is. die wat julle vervolg, sodat julie leeuagtige rustigheid oor hom wat pliment. Dit beteken die groepe het bruinman bebloed geslaan het. Dit "Hullehet regtignienodig om dit kinders kan wees van julIe Vader in gebore leiers van gewone sterf-linge 'n breebasis en hulle is demokraties. het iemand soos Menan du Plessis vir ons te se nie. Ons weet dit van die die hemel.' . onderskei"? ... Nou wonder Brolloks hoe lank senuweeagtig laat se sy's regtig begin af... Ons weet dat hulle ook dit gaan vat voor die media gaan jammer. sy steun die ANC, maar sy' soos ons kneus en bloei - ons het , begin praat van vryheidsvegters en hou nie van die voorskriftelikheid dareni mos gesien wat gebeur wan- , Die Leeu van di~ .. ." .Die naturelle.is rustig die struggle en van die wit, ras­ vandie organisasie in die hoe en wat neer 'n born in een van hulle se hand . Noorde? sistiese minderheidsregime? die Suid-Afrikaanse skrywer moet ontplof.;' 'n Prokureursvriend van Brolloks skryf nie, jammer." Maardie arme dominee ly boonop , ontdek nou die dag 'n ou verslag van" .r ... Sleep vir jou 'n stoel nader, ou Sleep vir jou 'n stoel aan 'n emstige graad van wollerige die Voorsitter van die Raad vir die maat, want Brolloks wi! vir jou iets Hervestiging van Naturellevan 1%3 nader... denke.Ofmiskienmoetiernandhom se: net leer skryf. Die ANC-Ieiers is net in sy leers. . y weet goed hoeveel voorskrifte­ mense met menslike emosies, skryf In sy begeleidende briefskryfdie STIL soos 'n likkewaan sit Nas­ likheid daar regtig van die ANC hy, en voeg by: "Maar ook met alle voorsitter, WHL Heckrood, onder pers se eie skrywer/joemalis by die gekom het. Maar moenie skuldig menslike swakhede • en' met die meer: "Op genoemde datum was voel omdatjy sekere geed moet skryf Waterval en luister na die skrywers wesenlikste mankement van mens­ ;n 128 Bantoegesinne (waarvan 8 318 en die kamerade. Droog-oog kyk hy omjoubase - watopdie ou einde die wees - die geperverteerdheid wat die vanaf Alexandra, 594 vanaf ge­ hoe skrywers wat van mekaar wegge­ apartheidslyk lewendig'hou - se guns 'gevolgvandie sonde is." Of is ditnet proklameerdegebiedJohannesburg­ hou word deur die here wat hy dien, te behou nie. Oppas eerder om jou kanselspraak? .. suid en 1237vanuitJohannesburg se skuldgevoelens in te lees in die optrede . emosioneel van mekaar afskeid neem, Hierom, seg de paap, gaan dit munisipale gebied) met 'n sieletal van ander. En dan, steeds Iikkewaan, gaan alles: "Die meerderheid aan daardie van 101 187in die Bantoedorpe onder breek_Jg.R9ux die eiers wathy kant staan die geweldopsie voor ­ beheer van die Raad gehuisves, Daar wegge~ra is 'n bykomende 2470 enkellopende skelmpies het - en toe. Die Pous van Perskor aan hierdie kant is die oorgrote ekker geroer en gekruie het - op die meerderheid ten gunstevan vreedsame mans en 98 enkellopende vroucns aaie van Die Burger en Beeld. metodes." hervestig wat die totale bevolking in En terwyl Brolloks sy kollegas in Soos gedwonge verskuiwings en die raad se Bantoedorpe en -tehuise die Afrikaanse pers aanspreek, wi! gewelddadige inlywings by tuislande: op 103 755 te staan bring. Brolloks vandag die Jimmy Kruger- Soosoin gesinne uithul huisete gooi "Daar heers 'n mooi gees van . toekenning vir Deemis gee aan die omdat hulle velle te donker is. Soos samewerking tussendie inwoners en die Administrasie..." nuwe orakel van Heightstraat wat . ...En jy noem jouself'n Christen, om mense wat hul gewone burger­ glo as die "pous" bekend staanonder ... Die glimlaggende, minsame dominee? Het jy vergeet dat jou regte opeis, virjare lank in die tronk sy werknemers: dominee Gerrit gesigvan die onderdrukker. Hoe rneer politieke mentor 'n koppie tee ge­ te stop. Velthuysen, redakteur van Die' dinge verander, hoe meer bly dit drink het saam met die leier van die "Soos... nee, nou moet Brolloks Transvaler. ,', -. dieselfde...

Broeder, waarorn jou plate.agterstevoor.spcel? " VANDAG geliefdes, het ons dit oor simboliekisvanSa~self:span·deei· . " , ".,. gejag is: Om van die townshipsniete diebediening. gerus 'n paar minute op Klaagvoort : Om2ord . JOY pruik praat nie, . Kyk, in die eerste pTek, is die agterstevoor. ,...... , Meeder se die Volksheld het met bediening in sommige plekke op­ Dit lees: Troovgaalk. Ek is Seker,' .. 'Sy Edele A Ragsbanjo wil maar sy wildsboudjies in die botter geval. merklik maar traag. Vader Mandela jy sal die duiwelsheid van die JJe.' .'niegaan Ie nie. Wanneer 'n mens so moes 25 jaar wag vir sy koppie tee, tekenis moet naslaan:. Heidelbergse: .'n onhebbelik dikkevel het, is dit en dis selfs nog stadiger as die ge- Kategismus, .moeilik om om te rol en te gaan Ie. Yierkanti2e bal · middelde Kaapse restaurant. Veel makliker in die tye om maar Maar dis oor 'n ander soort be­ .'partyleier te word,' daar word irn- .'n Politieke wetenskaplike beskryf diening wat Egbertus die klaaglied Praat van stadi2! p .mers sulke lae eise aan mens gestel toe Madam de Klerk se man as wil sing: spesifiek oor broeder Jan­ ," i" . deur sommige partye. . "colourless". Ai, dis moo raak. Kleur- nie Malan, amper se ek Jannie Fiskaal. Madam de Klerk se mangam '-. _' .... Integriteit is seker nie iets watn loos, maar beslis nie kleurblind nie .. Dit pynig die breeder dat musiekies homself nog optripmet sy eieslim- .'._ aspirant minister hoef te he nievof . Die man se kleurloosheid is sy opval­ so duiwels klink wanneer jy 'n plaat migheid...... ;hoe? Sy Edele moet die pruik be- . , .Iendste kenmerk, dis die dat geen agterstevoor spee!. Om nou sulke manewales omdie,.: hoorlik omgord, hy is op 'n selfvemie-v : spotprenttekenaarhom kan vasvang Vrinde, toe Egbertusnog opgeskote . Mandela-teeparty te wi! weef, is die '."tigingstog. Sy- sondes gaan hom nie. Masterhetdie konkreetheid van was, het hy geleef in die skadu van. opportunisme van 'n man wat nie sweerlik inhaal. Selfs Indian Rope-. 'n wolkie ektoplasma wat kleurloos Antjie Somers en SwartPiet, maar mooi verstaan wat gaande is nie. tricks kan hom nie daarvan red nie. . deur die geskiedenis sweef. So half ou Piet is doodnadat sy naamgenoot Gelukkig het die vent meer be- sonder plan. Sonderlogika ook: in 'n aangekondig het dat apartheid dood grip vir die organisme van die ou. dawerende toespraak se Master: 'The· is • en so verdwyn daar toe 'nstukkie party. Hy vergelyk glo die Har- Wildsboud in die botter ball is now squarely in the ANC's · swart gevaar. Egbert~~1Oaagvoort mansdrup-verkiesingsveldtogvan sy' :.. . court." ' En toe Antjieen Piet nie meer die partymet 'ndieselenjin: "Ditneem'n Dis sekerwonderlik om al die En ek dog dan 'n bal is rond. ... ' Trick wou doen nie, was daar die lang ruk om op te warm, maar wan- _ perks van 'n Staatspresident te he. ·onheilspellende teenwoordigheid van Graaff se poel - 'n swemplekkie vir neer hy aan die gang kom, kom hy . Diejongsteplesiertjie om aan die Hart op die 'm'Ou") ·KootVorsterwatsoos 'nwolkmetsy kaal mans iewers in die Kaap. Die regtig aan die gang." ~aat yans!a.~' Jigte kom, isdie gebruik van staarvoer-. swart toga op alles wat pret was, oude dame kla toe eendag te.lieder- . dig, weet ons dit niel . ".".. rule-om 'n mens se wildsboudjies ';. toegesak het, . ' . lik oor die kaalbasse.. Seg·sy. wan­ Meer as veertig jaarneemdit die '~ mee te vervoer. alles natuurlik vol-· . '~Onpolitiekeberlggie ,vang so ' Nou jli, broeder Vorster is alive neer sy haar kombuisstoel op die ou bees om aan.die gang te kom, en . gens reels en regulasies, placaaten. '. pas :die: arendsoog· van:·Mie.si!=s. and well and living in the body of kombuistafel sit, daarop klimen deur dan ookmaar netom die loggeouly£.. . en wikte. .. Klaagvoort"Di~; uitgeknip (of' broederMalan,lyk dit my. Broeder, die bo-lig loer, sy kaalsterte in die begraafplaas toe te sieep. .' " Nou wonder 'n mens, as dit alles afgeknip?) vir dieriteningsblad.. jy's 'n regte ou Volksmoeder, maar water kan sien. Master de Klerk, dievergelykmg" so above board is, waarom dit nodig· , Iewers oorsee !>eland 'n kerel onder afgesien daarvan hetjy die Klaagvoorts "Oismosampersouitwaans as om met 'n masjien is ook darem al, te is om ,nommerplate van sulke voer- 'n grassnyer en raak sy mees private diep aan die wonder: wat se menta­ 'n plaat agte"i"stevoor te wi! speel, of voortvarend. • tuie te vervals en staatsembleme te deel kwyt. Amper soos Isak Beyers liteit noop 'n mens omjou plale agler- hoe? Die ou NP is tog sekerlik nognie bedek? wat na sy oorlogswond net as m stevoor te speel? .' Broeder, ek het nuus vir jou: het in die meganiese eeu nie? SakSarel, Die jaggedoentes van die hoge bekend gestaan het.. In al sy wedervaringe het Egber­ jy al ooit Egbertus se beskeie woorde soOs Moeder' altoos se; jou party siele van die. ou Yolk is darem te Iedergeval, om die gedoente tus nog nooit'n enkeIe siel teegekom agterstevoor gelees? Probeer dit gerus, stem eerder ooreen met die koue ou pittig. Soms jag die ou spul mos lewendig te hou, met bloedtoevoer, met so 'n perverse gedagte nie. jy sal heerlik geskok wees. Kyk gems ingewande van 'n afgeleefde dino- sommer so uit helikopters uit. Dit werk die dokters dit toe aan die kerel agterstevoor. soos die Pranse, na 'n saurus. spaar tog die koste van land en op- se arm vas. Praat van metjouhart op lepel en radar. Asemrowend.. Darem vreeslik dat 'n partyleier . styg. Dan is daar ook die:voorliefde. die mou rondloop. Leoel en radar Maar die ergste van alles' is in verkiesingtyd verskoning moet vir ivoor. Die gewoontes kom seker Nou wonder ek mos. as hy hom natuurlik Moeder se Diaboliese fyn maak vir die onwilligheidvan die van40jaarindiewoestyn, waardaar nie in toom hou nie, sou 'n mens die Jy herinner aan die ou vroutjie en keuse vandie naam Klaagvoort. Die ontnugterde ondersteuners. na hartelus Boesmans en ander wild stomme man 'n armlastige noem?

Vrye Weekblad, 28 Julie 1989 15 •

INTERNASIONAAL Selfsdie verklikkers is bang in China

en China se sensuurstelsel het nou Mao Tse-Tung uitgespel is. die sosialistiesepad" onderdruk het. boeke is geskryf deur Chinese in­ begin met 'nveldtog om "onge-sonde" Skrywers word daarvan beskuldig Twee weke vroeer is hy gekri­ teIlektuele wat aan die liberale vleuel denke uitteroei wat politieke tweedrag dat hulle besig is met "kuns ter wille tiseeromdathy Westerse popmusiek van die party behoort. kan saai, . van' kuns" en dat hulle Freud lees. bo "eerlike sosialistiese" musiek Die staat se Publikasieburo - die Die Chinese owerhede hou vol Hulle is aangese om hul werk op verkies. hoofkwartier van China se sen­ datWesterse idees - "bourgeoislibe­ sosiale realisme te grond en hul te Die nuwe partybaas, Jiang Zemin, suurstelsel - het onlangs 'n memo­ ralisering" - .die pro-demokratiese skaarbydiekonserwatieweou garde het onlangs erken dat die jeug nie randum landwyd uitgestuur wat boeke beweging laat ontstaan het en tot die wat die party beheer, weet waarom hulle deur kommuniste verbied wat "bourgeois liberalisering", "teen-revolusionere rebellie" gelei Filmregisseurs is daarvan gelei moet word nie, "pomografie" en "feodale byge­ het, beskuldig dat hulle verwarring on­ Die media hamer die bevolking lowigheid" bevorder, Waarnemers waarsku egter dat der die massas saai, en 'n uitstalling daagliks met propaganda, soms op, 'n Lys van 60verbodepublikasies die gaping tussen die jeug, wat met van kunstenaars wat hulself Avant skouspelagtige wyse, soos toe 'n is ooklandwydverspreien die ower­ rock-musiek en Coca-Cola grootge­ Garde '89 noem, is 'n dag lank deur stoomroller verlede week voor 'n hede hetbevestig dat buitelandse word het, en China se ou leiers, wat die owerhede gesluit om kuns-in­ uitgesoekte gehoor in Shanghai oor koerante en tydskrifte wat tien dae die horlosie 50'jaar wil terugdraai, aksie van die program te verwyder. 10000 "pomografiese" video-kasette lank niebeskikbaarwas nie, verbied net groter kan word. Die voormalige hoof van die geloop het, is. Die idees agterdiestudentebewe­ Kommunistiese Party,ZhaoZiyang, B inne driedaeis op 30 000 boeke Intussen het die televisie begin Dang Xlaoplng ging is onder beleg en kunstenaars , wat onlangs uit sy amp verwyder is, en tydskrifte in Shanghai beslag gels, met 'n reeks programme wat die en skrywers is aangese om die "gees is die week deur 'n dagblad in Bei­ en die grootsteondergrondse boekhan- regering se siening oor die opstand Patrick Lescot en Sylvie van Yman" te herootdek - 'nverwysing jing daarvan beskuldig dat hy kun­ del is die stad is gesluit. . gee. Dieprogram probeerbewys dat Monier na 'n forum in 1942 waarin die rol stenaars beskerm het . wat deur In Beijing het polisie klopjagte die "nafewe" studentebewegingdeur van kuns en letterkunde as 'n wapen Westerse idees "besoedel" is. Daar op boekwinkelsuitgevoeropsoekna 'n klein groepie ondermyners gema­ BEIJING - Vyftig daenadiebloe­ van sosialistiese propaganda deur is ook gese dat hy die "getroues op "ongesonde'' boeke. Baie van die nipuleer is. - AFP dige onderdrukking van die de­ mokratiese opstand is die gees van verset hier nog nie deur krygswet geblus nie. Beijing, onderworpe aan versengende hitte, somerreens en Mosambiek minder Marxisties volgehoue militere toesig, is bitter. Die bitterheid wordversterk deur Lawrence Bartlett die wete dat dilnet die begin is van volgehoue straf wat daagliks in tronke MAPUTO - Mosambiek se regerende Frelimo-party het op sy vyfde en deur die staat se onsubtielepropa­ kongres die week besluit dat die burgeroorlog beeindig en die ekonomie gandamasjien uitgedeel word. herstel moet word. Daar is ook besluit om die party se Marxisties­ "InBeijing is selfs die verklikkers Leninistiese ideologie af te skaal. vandag bang," het 'n inwoner gese, 'n Verslag van die party se sentrale komitee wat deur President Meer as 3000verdagtes en teen­ JoaquimChissano aan die die 500 afgevaardigdes voorgeleis, het gesedie revolusionere, soos hul deur die soeke na vrede sou die fokus van die weeklange kongres wees. owerhede genoem word,word reeds Die verslag se die oorlog vernietig vooruitgang en bedreig die fisiese aangehou. bestaan van mense en die georganiseerde samelewing. Die owerhedeblyophulhoedeen Die doel van die rebellegroep Renamo is nie om een regering deur 'n snags keersoldatemetKalashnikov­ ander te vervang nie, maar om die' land onregeerbaar te maak, gewere voertuie voor op soek na Die verslag skets 'n treurige prentjie van die verwoesting wat tydens wapens wat tydens die stormagtige die 13-jarige oorlog gesaai is. Die totale aantal mense wat in die oorlog 'dae in Mei en Junie gesteel is. omgekom het - ook weens die ontwrigting van die landbou, vervoer en Die skerp veroordelings deur die gesondheidsorg - word op tussen 600 000 en 700 000 gestel. , staat is nie so doeltreffend soos in Meer as 'n 1 000 nedersettings is beroofen aan die brand gesteek, 822 die verledenie aarigesienarnper a1mal, plattelandse gesondheidsentra en 2 599 laerskole bestaan nie meer nie, selfs die verklikkers, deelgeneem het terwyl 44 fabrieke, meer as 1 000 winkels, dosyne lokomotiewe en aan die mobilisasie teen die weer­ honderde waens emstig beskadig ofvernietig is. mag, het 'n bron gese, Die.kongres is deur diplomatieke bedrywigheid gekenmerk aan die , Steels, met 'n groot glimlag en 'n begin van die regering se vredesproses. Chissano het verlede week aan­ oogknip, wys 'n vragmotorbestuur'n gekondigdathypresidenteDanielArapMoivanKeniaenRobertMugabe . V-teken vir oorwinning aan 'n buite­ van Zimbabawe gevra het om die leiding te neem. , lander watby'n verkeerslig stilhou. Volgens kongresgangers noem die verslag nie Frelimo se Marxisme­ Fotokopieerders is onder die neuse Leninisme nie, maarvoorstelle is bespreek waarin Marxisme-Leninisme . van die owerhede gebruik om in­ deur "die universele beginsels van sosialisme" vervang is., , . ligting uit Westerse tydskrifte te Die verslag beskryf egterplanne om die lidmaatskap van die party te versprei. Hierdie tydskrifte is ver- ' vergroot deur sakemane en godsdienstiges as IOOe toe te laat, Voorheen lede week verbied, kon niemand wat meer as drie werkers in diensneem, lid-word nie. "By die werk is nog nooit soveel Die verslag se die private sektor het 'n belangrike rol te .speel in die gepraatoorgisterse weer, vandag se verhoging van produksie en die verbetering van dienste. weer en 'more se weer nie," se 'n 'n Konsepvoorstel oorekonomiese ontwikkeling blarneerhoofsaaklik inwoner, en voeg by dat werkers die oorlog vir die ekonomiese toestand, maar erken ook dat oormatige doelbewus stadiger werk. sentralisasie 'n rol gespeel het. "Maar so gou ons luis is saans, In 1987 het die regering 'n ekonomiese herstelprogram met die steun praat ons met ons vriende oor wie van die Internasionale Monetere Fonds geloods. Die regering het sy 'dood of gearresteer is, wie oorsee geldeenheid intussen verskeie kere gedevalueer en voedselsubsidies gevlug het, en oor leiers wat verdwyn .opgeskort. Die ekonomie het effens verbeter, maar die armes is swaar het en die wat oorbly." Pres Joaquim Chlssano getref. Die skouers word net opgehaal Die kongres eindig Maandag. - AFP oor die kommunistiese jargon wat die "ou proletariese revolusionere" nou laat herleef, Daar is verpligte vergaderings by die werkom "diebelangrike toespraak Gematigde Mubarakword hoof van van kameraad Deng Xiaoping" te bestudeer. Soms word verslae geskryf ADDIS ABBEBA - Die 61-jarige President Hosni Mubarak van Egipte, wat Maandag as oor die bedrywighede van werkers voorsittervan die Organisasie vir Eenheid in Afrika (OEA) verkies is, word beskou as 'n man tydens die opstand. van balans en gematigdheid. die OEA Die koerante en televisie word in Die president met die vierkantige ken het in 1981 as staatshoofoorgeneem na die moord op 'n groot mate geignoreer. 'n Klerk president Anwar Sadat deur godsdientige ekstremiste. Mubarak hethomself intussen bewys as lag saggies en beskryfdie amptelike iemand wat strydende magte kan balanseer, . pers as "perdevere" - een van die . Hy het sy land se posisie in die Arabiese wereld herstel, Islamitiese fundamentalistein gewilde begrippe van die betogers. bedwang gehouen as tussenganger tussen verskeie Afrika-state opgetree, insluitendeSoedanen Die TV-nuusuitsendings prysdie Ethiopie, . . ' , People's Liberation Army, wat ge­ Die sterk en atletiese Mubarak praat sag en is goed gemanierd. . ',~at word sedert dit die opstand op Hy isop4 Mei 1928 in die Menoufieh-gedeeltevandieNyl-deltagebore, Sy familiewas laer­ r ' • 'nananmen-plein op 2 en 3 Junie middelklas en hy het gematigdheid en oordeelkundigheid van hulle geleer.. onderdruk het. Hy het kursusse in Egipte se militere en lugmag-akademies voltooi voordat hy sy militere Daar is programme oor soldate studies in die Sowjet-Unie voortgesithet. wat ou mense oor die straat help, In 1969 het hy hoof van Egipte se lugmag geword. mense se hare gratis op sypaadjies In Oktober 1973 het hy die Egiptiese magte gelei wat die Suez-kanaal oorgesteek en die sny, slagoffers van natuurrampe help versterkings op die Bar Lev-lyn verower het, Hy is tot luitenant-kolonel bevorder en het die en selfs die plek van ouderwysers in hoogste militere toekenning, die Ster van Sinai, ontvang. ,', die laer klasse inneem om die patri-· . Sadat het Mubarak in 1975 as sy vise-president aangestel enin 1980 is hy tot sekretaris- otiese vlam by die kleintjies op te generaal van die regerende Nasionaal Demokratiese Party verkies. .' steek. ' Tydens sy bewind moes sy land emstige ekonomiese probleme oorkom, terwy1hy dieMos­ Die propagandarnasjien se dit is lem Broederskap, wat die toepassing van Islarnitiese wette voors.taan, op 'n afstand moes hou, een van die belangrikste take om Mubarak is getroud en hc;J twee volwasse seuns-. Hy l~we rustigen.eenvoudig, sonderenige "bourgeois liberalisering" te beveg, van Sadat se flambojantheid. - AFP

16 VryeWeekblad,28 Julie 1989 BOEKE Kalmer.laatn mens regop sit

ting van geskeides hom af teen die Die Waarheid en Ander agtergrond van wat sou k6n gebeur Stories deur Harry Kalmer, het - maar ook teen die nare waar· . Taurus, R15 plus AVB hede van Bangladesh, Vietnam, Resensie deur ANDRe P Angola wat uit private verhoudinge BRINK .verdring word (iets wat oak later in die titelverhaal gebeur: maar daar slaan die waarheid uiteindelik ge­ IN Harry Kalmer, vroeerbekend welddadig deurdie illusie en stuit 'n asdramaturg,hetdiejongerAfri­ droom letterlik op 'n padblokkade). kaansekortprosa'n stemvan for­ Die langste storie is die skiue­ maat bygekry. Die dubbelsin­ rende Tete, waarin die pleknaam 'n Onder redaksle van nigheid van die titel duial op 'n konstante is wat hede, verlede en toekoms aaneenryg, namate Afrika VICTOR MUNNIK· vermoeommeervoudig tekyken verwisselvan droomtot werklikheid tese: enopdieeenofander manier tot herinnering: 'n ontstemmende isdaar in elkvandiebundelse elf deurkyk vim koloniale en postkolo­ die stokwat sy oupavirwaterwysery stories 'n wegkruipspel met die niale verhoudinge. ("Wat moet ek gesnyhet,teendiemuurophang:iets waarheidaandie gang. doen in hierdie parabiotiese samele­ . wat vroeer waterkon uitwys asofdit In Tussen die Borne probeer 'n wing, waarin almal hulle rolle ver­ 'n verborge waarheid was, maar wat boenneisie ("Ek is die dogtervan die vu1 asof hulle daarin glo?") Totdat . nou nutteloos geword het in 'n land distrik wat nooit hier weggegaan het opstukvansakenettaaloorbly: "Net . waar alles water is. In Kante van 'n nie. Dieeen wat nie Pretoriatoe is am wanneer ek hierdie bladsye lees, Storie word dit nog verder gevoer in modeontwerper, tikster of on­ Harry Kalmar onthou ek regtig dat ek daar gewoon die verhaalskerwe van verskillende derwyseres te word nie") die herin- . het". personasies wie se heel - "waar"? ­ nering van 'n pa wat op gruwelike bly. en hoordat al die mense "hemel toe" Ewe indrukwekkend . maar opnuut wereldin 'n Kaapse betoging letter- . wyse selfmoordgepleeg het, besweer In die grimmig komiese Die Einde is - nie wetende dat daar 'n jaarlikse heeltemal anders aangepak, in 'n lik deur die polisie uitmekaar geslaan - terwyl haar blote gebruik van 'n . van die Wereld staan reekse leuens piekniek op die plaas Die Hemel demonstrasie van tegniese virtue­ is, en watjare daarnaindiebuiteland woord soos "kaffertromme" verraai en waarhede (onder meer ook koe­ gehou word nie. (Konons maar ons siteit - is die "grensverhaal in die weer die illusie .van sin probeer dat sy niks "geleer" het nie en - soos rantberig en storie) teenoormekaar: hemele en ons waarhede duideliker jongste styl", getitel Die Nag Steck terugvind. ander karakters in ander verhale • 'n dominee pleeg selfmoord as hy definieer!) Op Soos 'n Seer Tand: met flink Nie al die verhale staan op die- . ontuis binne Afrika se waarhede sal deur sy skielik ontvolkte dorp loop In Bangladesh spee1 'n herontmoe- stylwisselinge (wat ironiserende en selfde vlak nie: 'n aile opsetlike afstandskeppende voetnote insluit) manipulasie probeersoms betekenis word by die vroeer grense van ons afdwing op 'n verhaal (Foro's van 'n grensverhale verbygegryp na die grasperk), soms is 'n afIoop te mak- rnoontlikhede van 'ntaal waarin die , lik (Op 'n Eiland soos Kapri), Maar Lasbrief uitgereik "waarheid" van daardie verskerwende in sy hantering van veelsinnige ervaring met ander gedeel sou kon werklikhede, opgeroep in 'n word. . doodnugter, byna staccato styl wat Telkens verraai Kalmer 'n vet­ net heel selde topswaar raak ("as... vir Ngugi se moe om 'n hele mosaiek uit tyd­ die vlinders soos 'n lewende tapyt skerwe op te bou, elk 'n brokkie laag op die grond draal.;."), en in sy "waarheid",elk gerelativeerdeur die deurbreek van konvensionele patrone hoofkarakter ander, elk ook deel van 'n spel van (vergelyk Die Eerste Dag wat as 't . seine wat oor en weer gestuur word. wareterugwerk na 'n klimaks wat al Dit blyk uit Die Waterwyser, waar Yerby is wanneer die verhaal begin) openbaar Harry Kalmer 'n vertelver­ Stan Frielick se reeks draai bellie). iemand militere diensplig ontduik Hoewel hy later die Christelikheid deur na Holland uit te wyk, waar hy moe, wat 'n mens laat regop sit. die week in Kenia oor \ Afrika-skrywers van sy sendeling-onderwysers heel­ temal verwerp het, bly die Christe­ Ngugl wa Thiong'o .. like mitologie uit daardie jare 'n ··NUWE BOEKE NGUGIWA TIIIONG'Osekarakters sentrale . deel van .sy· verbeel- '. / leef in die verbeelding van Kenia. dingswereld, . . Wooden SeroteseToEveryBirthlts' TAURUS • 1989 . Ditis in 1987onteenseglikbewys Sy eerste drie romans; WeepNot Blood. Die tekste het gese dat revo- , toe die president van Kenia, Daniel Child (1964), The River Between lusionere rriassa-optrededaarin kan Arap Moi, 'n lasbrief uitgereik het . (1965) en A Grain of Wheat (1967), slaag om 'nonderdruktevolk hul eie vir die inhegtenisneming van die' is 'nlosse trilogie,wathandeloordie geskiedenis en eie kultuur terug te DIE W AA R HElD .. hoofkarakter van 'n Ngugi-rornan, - problemevangeskiedenis, kulturele gee. ., . e n and e ... s to r ies Matigari. imperialisme, nasionale bevryding, In die rydperk het Ngugi se vroee·. .'Harty Ka/mer '.~ j": Toe hy agterkom hy het 'n fout 'godsdienskonflik en die betekenis belangstelling in die teater herleef, ...... '

VryeWeekblad, 28Julie1989 17 ~ < ,~., '; ~ --". ';", y "'"'~. , -:.: .; ", BRIE.WE

Vervolg vanaf bladsy 14.

will be impossible to provide ade­ die kunstenaar met Bosman op die quate protectionfor abused children . Liefdadigheidsdienste gaan.agteruit spyskaart in aksie gesien het.. in our area. Buiten die gebrek aan groei in In terms of the Social Welfare vertolkingvan die vcrtellinge, isons Policy approved by the Cabinet on expensive and inefficient notion of . Solidariteit met Bruce' performing military service. met dieselfde keur uit sy verhale the4thNovember,l987, in the face four scperate Child ProtectionReg­ Recenthints by military spokes- . getrakteer, . of widespread'opposition from the istersfor children of differentraces Statement bytheConscientious men that the lengthof militaryserv­ Wie van ons ken nog nie sy lui­ private welfare sector, the govern­ in our city. Objectors SupportGroup ice may be reducedoffer no relief to perd-storie en die dominee se glips ment has committeditself to a cur­ Wewelcome the fact!hatthe SA We, the members of COSO ex­ conscientious objectors, whose jail met Ps 119 nie? Ons het dit nie net tailment of expenditureon welfare WelfareCouncil is at present con­ press our solidarity with conscien­ sentencesare calculatedonthebasis gelees op skool vanaf St 6 nie, maar services.Theprivatesectorhas thus sideringrecent appeals for one state . tious objector David Bruce on the of the maximum period of service het dit telkemalevorentoc teegekom. beenleft todealwith theproblemas welfare structure - we hope these first anniversary of his beingjailed. owed by them to the state. . Ek was totaal verveeld om die min­ best it can. willbe heeded. We call for a single, On 25July 1988, David wassen­ Only a change in the law, recog­ ste te se. However,abusedchildrenarethe unitary welfare system fully acces­ tenced to 6 years injail for refusing nising the right to refuse to serve in Wat my hare egter regop op my directresponsibility of theState,which sibletoallfamilies inJohannesburg, to perform military service in the the SADF, will provide an accept­ kop laatstaanhet, was dierassistiese is obliged to enforce theprovisions andofferingfull protectionand care SADF. David refused to fight in able alternative. inslag van sornmige van die ofthe ChildCareAct.Thisvital task to all children at risk. support of a racist political system. vertellinge wat twee verdwaasde cannot be left to the piecemeal ef­ Johannesburg Child Welfare SinceDavidmadehis courageous swartmensein die gehoor moesver­ forts of an underfmanced private Society stand. two more conscientious ob­ Rassistiese Bosman duur, nadathulle RIOvir 'n kaartjie sector. Johannesburg Indian Social jectors, Charles Bester and Saul CeliaTheart van Oos-Londen . moesbctaal (n paarpeanuts ingesluit). We calIon the government to Welfare Association Batzofin, have been sent to jail for skryr: Kon die kunstenaar nie sy verhale accept this responsibility and either Family and Community Serv­ refusingtoperformmilitary service. JUST JEREPIGO - PATRICK aanpas nie of selfs 'n ander keur to itself provide an effective CO\Ul­ Iceofthe Catholic Women'sLeague More than 143 young men have MYNHARDT . - voorgedrahetnie? Ek het baieskaam try-wide service toCOlDlter childabuse Prof Alan Rothberg;Chalrman publicly refused, on grounds of Ekhetonlangs saammet'nvrien­ gekry vir die uitbundige plesier andits effects,or toproviderealistic SASPCAN(Jhb) . conscience, to do military service, din bogenoemde aanbieding van waarmee die gehoor dit aangehoor . financing to enable theprivate sec­ MrsDiane Levine, Regional DJ- . andhundreds orthousands morehave Herman Charles Bosman in Oos-, het. tor to do so. rector,NationalAssodatlon ofChild left thecountryto avoidthemilitary. Landen bygewoon. Ek se nie ODS moet die realiteit We wish to point out that the Care Workers . Othersremainin SouthAfrica,dodg­ As jong kindhet ek sy stories van ons samelewing soos dit was(en racialfragmentation ofexisting serv­ Susan Bedil, Legal Advisor, ing the call up. . verslind omdat en in die Marice­ nou nog is) probeeruitwis nie, maar iceswhichhasbeen further entrmched . SASPCAN(Jhb) . COSOrecognisesall theseobjec­ distrik gebore is en vir baie jare dit is totaal onvanpas in hierdie tyd by the Social Welfare Policy men­ Jewish Family & Community tors anddemands thattheybegranted besoek gebring het aan daardiedeel om dit voor gehore uit te basuin, tioned above is highly wasteful of Council the rightto object on moral, ethical, van die land. sonderdieinagncrning vandiegevoe­ scarce resources. This includes the Child Line (Jhb) religious or political grounds to Dit was die tweede keer wat ek lens van andere - myne ingesluit.

\rye~ekblad,' Om 'n advertensle In hlerdle kolomme te plaas, bel virGwynne of Karlen (011)836-2151, fax (011) 838·5901, of skryf aan Posbus 42637, F:ordsburg Tarief: R10 vir 25 woorde of 'n 2033. Ole spertyd vir klelnadvertensles Is 5 nm KLEINADVERTENSIES . gedeelte daarvan op die Dlnsdag voor publlkasle;

en beskik oor'n swartIWit­ delde en verkragte vroue. Vir 'n -alternatiewe Iran­ snuisterye ens. sal PERSOONLIK WbONPLEK donkerkamer. Billike Vir meer inligting skakel' saksie op 'n alternatiewe . waardeer word. Bel Oi pryse.Skakel: (011) 643­ (011) 6424345 motordeur 'nalternatiewe Franklin (011) 836 9541 1654 verkoopsman. Kontak Engel~ie - Dankie, daai Te Koop: Pragtige een­ Kry jy gereeld jou Vrye Nick Wildeboer Ie Bill 3. Aug. U word uitgenooi foloboekie Is duisend KASHGAR slaapkamer-woonstel in Diensplig Adviesdiens. Weekblad? Indien nie, Troskie BMW, Welkom om u wegneemete na die Handgeweefde maalbeter as Mark Con­ Victorlaanse gebou in Vir gratis en onafhanklike skakel Janvan den 80s (0171)52591. USIS-Ouditorium, 3e dorof Kyk - die Mek~niek Berea (naby Windybrow) advies op enige navrae . (011) 836215t vloer African Ufe-gebou, dhurrles (gestreepte R40 000 ona. Maureen oor.diensplig. Skakel Dur­ Geleentheid aangebiad Commissionerstraat 111, katoensakke) en Inlernasionale pen-vrl­ Ashe (011) 782 0087/ ban (031) 3015663 Rich­ Soakvertaalwerk. Engels op 18 of 19 Augustus Jhb te bring vir 'n middag­ silwer ende: Ons k1ub hel nou 0024 ard (w), Pietermaritzburg na Afrikaans. Redelike vanaf Kaapstad na JHB. uurvideo oor Dans in die Juwellersware van 160 000 ladeIn153lande (0331) 944079 Mark (h), tariewe. Bel Annemarie by Deel pelrolkoste en help VSA - Choreografie deur Nepal, Indle en en ons verskaf 'n penvri­ semi In Troyeville vanaf 1 Kaapstad (021) 6891194 tel(011) 8362151 (w) of bestuur. George Balanchine Deel Thailand te koop. enddiens aan'niederen'n AugusllJs by pyproker en (5.30 nm tot 7.30 nm), 7262285 (h) Tel (021)476944 1 Winkel 68, The Firs, elk. Omnaderebesonder­ kat. R200 basies. Skakel Grahamslad .(0461) . Rosebank. Tel; hadeskryf aanJohan van Mauritz Moolman by (w) 26067Rudi (h),oos-ton­ Spesiale Aanbod: der Schyff, Posbus 128, , (011) 880 3566 403-3600, (h)614-1388 den (0431) 27713, Port Stoomskoonmaak van 'fJIARK Welverdiend 2700 Elizabeth (041) 56 1483, Tapyte en Stoffeersel. GEBEURE Melville: drieslaapkamer­ Third World Spectator in Pretoria (012) 320 2230 Laat jou drie Melville verkoop die prag­ Die Takhare vir Vrade huis te koop. R125 000 . Alice (w), Johannesburg slaapkamers, sitkamer, speel julie preke agteruit ona. P Kruger (w) 716 DieKoekie Ziervogel-klub Wareldspeklrum­ ligste handgemaakle (011) 6148106 Neil (h) of eetkamer en gang of ses vroue-en mansklere indie wantdan hoor ons nledie 5654(h) 487 1239 gaan na die Methodisle stuk sitkamerstel profes­ hou op Dinsdagaand 'n naslaanboeke - splinter­ duiwel nie noodvergadering inBetle­ nuut. Volladige stel. R550 hele w~reld. Skakel Mur­ Kerk, Pritchardstraal 79 ' sioneel diepstoomskoon­ ray by (011) 7266615 op Dinsdae van 4.30 nm gemaak word vir net R55. hem om haar stiltete be­ afbetaalbaar. Mev Espos­ Die Tannies by Ma­ treur ito(011) 8802881 DIENSTE tot7.00nm Plus gratis Die nuwe STET 5-4 hel goebaskloof-vakan­ vlekverwyderaar en reuk­ sieoord sa· ."Slegs POWA (People Opposing Demokratiese Party Ker­ .verskyn. Bestel nou by verweerder. Skakel: (011) STET, Posbus 39400, Blankes". Van Hendry Women Abuse) is 'n on­ 7240784 mis: 29 Julie. Donasies Snyman AFRAPIX: Ons maak dersteuning- en in­ van tweedehandse klere, Bramley 2018.Die prysis duplikate van kteurskyfies Iigtingsdiens vir mishan- R3,50

WERK HELP OM VERLORE . Moenie jou gewilde ENERGIE TERUG TE PLAAS . Die adverlensle en pro­ OEUR DIE VOEDINGS­ strokieskarakters mlsloop nie! mosie-afdeling van Vrye Weekblad soekhulpl Half­ VITAMINES WAT VIR Vir R60 (AVa ingesluit) m dagpos beskikbaar - ba­ NORMALE L1GGAAMLIKE gin so gou moontlik. Per­ kry jy Vrye Weekblad 12 soon rnoet kan tik en 'n FUNKSIES VEREIS WORD, TE maande lank, en vir R30 (AVa rybewys M. salaris on­ VERVANG derhandelbaar. Skakel ingelutt) 6maande lank. Stuur Karien, Gwynne ofJan by . aan Posbus 42637 Fordsburg (011)836-2151 2033. VAKANSIES SluurR20 (AVa Ingesluil) vir30 kapsules, saam Naam~-----":"-''t! meldie koepon hieronder, aan:EMCOR, Posbus582, Milncrton 7435.Tel(021) 551-4360 Resthaven Vakansleoord Adres:- _ Kom en genlet .'n r-----~-~------, ontspanne vakansie In I Naam: :...... I' ons eenvoudigerusoord. Ongeveerl0 minule van IAdres: : Shelley Beach at. Swam, gholt, rolbal en I I Tjeklposwissel ingesluit vir R60130 . visvanggeriewe Is byder­ I :.. Poskode: . hand. Speslale tariewe buite seisoen. Volwasse­ I Telefoon: : nesvanat R14,00perClag, ontbyt en aandele ~------~------~ ingeslult. Skakel mev OOK VERKRYGBAAR BY JOU NAASTE APTEEK Jameson by (011) 834 1708

18 VryeWeekb1ad.28 Julie 1989 ",,1 -----~------:~~~------~...;.....,;"",;...-.-;--- NUUS Vet.vroue 8008 wynrHulle .

word mooi oud en het baie om Suid-Afrika

die Iyf Adrlaan Vlok, Minister van Wet en Orde, . dreig die Bree Demokratiese Beweging ...... L...... IIII'I'--. met polisie-optrede indien voortgegaan A Claude Casteran word metdiebeplande versetveldtog teen "-'..clI~'~~ afsonderlike geriewesoosbusse,parke en WASHINGTON -In die hospitale, Volgens Vlok wordpetrolbom­ ou dae kon 'n mens aanvalle op kandidate in die vcrkiesing Amerikaners enige plek ook beplan. ter wereldaanhulle groot 'n Jagultstapple deur staatspresident PW ' mae en reuse-agterstewes Botha wek opspraak toe dit bekend word uitken. dat die bokke wat hy geskiet het in 'n po­ Die afgelope tienjaar lisievoertuig met vals nommerplate ver­ het dinge egter begin voeris. Die polisie se hulle ondersoek die verander. Mindermense saak. ' beste1 dubbele roomyse Elf mynwerkers sterf in twee afsonder­ en meer sluit by aero­ like ongelukke by die Kloof- en Hartebeesfontein-goudmyne. biese-oefenklubs aan.Om Np·LP's en ministers het toutjies getrek sodat hul seuns nie grensdiens hoef te vet te wees, is nie meer verrig nie, se voormalige Nasionalis Kobus Jordaan op'n vergadering in Durban. in die mode nie. Die prokureur-generaal van die Transvaal weier om te vervolg oor die Volgens die Nasio­ aanranding van plakkers by Chicken Farm buite Soweto in Julie 1987. Volgens nale Bum vir Gesond­ die polisie kon niemandgevind word wat vir die aanrandings verantwoordelik is heid en Voeding is on­ Sy se vet mans is ook San Francisco wat 130 e~ dat hy as jong marl nie. The Star het foto's gepubliseer van 'n plakker, Lola Morris, wat deur 'n ....'-... ' geveer25persent van alIe minder selfsugtig en kilogram weeg.sehyhet geboer het in museums munisipale polisieman aangerand word.. Amerikaanse tieners verwaand en gee meer by die klub aangesluit waar hy die kunswerke Die verbod op massa-vergaderings deurvakbonde om die Wysigingswetop Ar. oorgewig.Navorsing het aandag aan hulle omdat hy moeg is om na van die ou meesters beidsverhoudinge te bespreek, word deur Cosatu, Nactu en ongeaffilieerde getoon dat vetsug onder metgeselle. kroee te gam. bewonder het. Toe hy vakbonde in 'n gesamentlike vergadering bespreek. , kinders die afgelope Die rneeste lede van Larry Riley, 'n 60­ Rubens ontdek het hy TwaalfSuld-Afrikanerswoon vir die eerste keer in dertig jaardie Wereldfees, dertig jaar toegeneem het, die "More to Love"-klub jarige eiendomsagent, het besefhy is tot vet vroue vir Jeug en Studente by. Verteenwoordigers van die South African Youth maar vet kinders word is tussen 30 en 40 jaar nie 'n gewigsprobleem aangetrokke. . Congress (Sayee), Nusas en die South African National Students Congress nie noodwendig altyd vet oud en weeg tussen 100 nie: hy is 1,90 meterlank Danksy "More to (Sansco) hetdie fees in Noord-Korea bygewoonsaammet'ngroepvandie ANC, volwassenes nie. en 180 kilogram. "Een en weeg 80 kilogram. Hy Love" het hy nou die vrou wat in Lusaka by hulle aangesluit het, Amerikaners is behep lid weeg byna 200 kilo- ' het by "More to Love" van sy drome ontrnoet. President Joaquim Chlssano van Mosambiek doen 'n beroep op die Suid­ met verslanking. Volgens gram en het al 'n paar aangesluit omdat hy vet Haar naam is Bonnie Afrikaanseregering om apartheid af te skafen streeks-destabilisasie te beeindig, kennersisdiebeheptheid keer uitgegaan sedert sy vroue meer aantreklik Aisles en sy werk vir 'n Twee seuns van Randburg word in afsonderlike voorvalle deur 'n Amerikaanse nie altyd gesond nie. by die klub aangesluit vind: "Vetvroue is prag­ skakelondememing in veghond ("pit bull terrier") aangevaJ. In nog 'n voorval word 'n babase gesig deur. 'n Spreker by 'n kon­ het," vertel Rosanna. ' tig." Castro-vallei. Die 41­ 'n boelterrier verskeur. , ferensie van die Ameri­ John Springer. 'n 45­ Larryverteldat hy nog jarige Bonnie vertel sy Twee van die regering se ekonomiese deskundiges, prof Jan Lombard en dr can Dietic Association, jarige kantoorwerker van altyd in kuns belang stel het met 15 mans van die SimonBrand,hetvroeervandeesmaand samesprekings gehoumetverteenwoor­ watonlangs in SanFran­ klub uitgegaan voordat digers van die ANC oor die ekonomie in 'n post-apartheid Suid-Afrika, onthul cisco gehou is, het gese: sy die regte eenontrnoet Southern African Report. Prof Lombard, assistent-direkteur van die Reser­ "Mense in die VSA is het. webank, en dr Brand, uitvoerende beampte van die Ontwlkkelingsbank van behep met hulle figure. Rosanna se nie een Sulder-Afrlka, het van 9-13 Julie in Lausanne, Switserland, saam met ander Veral vroue is nooit van die lede is al getroud ekonome met verteenwoordigers van die ANC, die Sowjet-Unie en Oos­ tevrede met hulle liggame nie, "Maar baiemense is Duitsland oor die toekomstige ekonomiese beleid van Suid-Afrika gepraat, nie." nou gelukkig. Die mans Nog 'n tak van Eerste Nasionale Bank word in Johannesburg beroof. Dit bring Die obsessie ' met en vrouewil uitgaan,hulle die bank se takke wat vanjaar beroof is, op 45 te staan. slankheid word deur die . wil hulself geniet, en ek Sestlen mense word in hegtenis geneem in verband met die dood van nege media, aangemoedig. help hulle, Dit is on­ Bophuthatswana-polisiemanne by Leeuwfontein op 1 Julie. Een van die verdagtes Volgens 'n lesing wat by getwyfeld die moeite is deur die polisie in die been geskiet. ' die konferensie gelewer werd." -AFP Die velligheldspolisle besoek die huise van drie lede van die Transvaal Indian is. is die gewig van Congress (TIC) en voer 'n klopjag uit op die Nuril-Islam-sentrum in Lenasia, modelle in tydskriftesoos waar tien lede van die TIC besig was om pamflette vir hul kongres die naweek Playboy net 82 persent voor te berei. van die gewig van die Krygkor verkoop wapens aan 39 lande, se die minister van Verdediging, gemiddelde Amerikaanse Maak: fossiele jou melaats? Magnus Malan. vrou metdieselfde lengte. NIEV-DELHI - Volgens twee Indlese mlkrobloloe is daar 'n sterk Twee mense sterf in' 'n bomaanval op die landdroshof en polisiekantoor in Vet mense het ge­ verband tussen melaatsheld en ondergrondse fosslelneerslae. Athlone. ,,' woonlik onbevredigende In'nartlkelln 'nIndlese tydskrlfvir eksperlmentele blologie beweer sosiale lewens. die wetenskapllkes dat melaatsheid hoofsaakllk deur grond • eerder as' Omdat daar vooroor­ mensllke kontak en ultskeldings • oorgedra word. Wereld deel teenoor hullebestaan, DrAN Chakrabarty en SGDastl Dastidar van die Jadavpur Unlver­ sukkel hulle om verhoud­ slteit In Kalkutta het oor melaatsheid op vier kontlnente navorslng ings met die gedoen, Hulle het gevlnd die slekte kom voor In geblede wat ryk aan MargaretThatcher, Brltseeersterninister, teenoorgestelde geslag ' fossielneerslae is. verwyder Sir Geoffrey Howe uit sy pos as aan te knoop. ' Dit is bekend dat bakteriEe wat melaatsheld veroorsaak fosslelolles ministervan Buitelandse Sake. Hy verwerp Gelukkig hoef vet verteer, en dat die organismes ondergronds floreer totdat dit na die haar aanbod om Douglas Hurd se pos as Amerikaners -nie, meer oppervlak deursypeJ. .' ministervanBinnelandse Sake oorte neem, " , Saterdagaande aileen Volgens die huldlge teorle word melaatsheid net deurmensllke en sy bied homdie pos van assistent-eerste ' voordieTVdeurtebring kontak oorgedra, minister aan. nie: daar isnou'nvriend­ Die tweewetenskapllkesse egterdaar is In Indle, die VSA, die Sowjet­ Pous Johannes Paulus wys die eerste biskop skapsklub net vir hulle. Vole en Kanada 'n sterk verband tussen die voorkoms van melaatsheid in meer as sestig jaar in die Sowjet-repub­ Rosanna Radding, wat 38 eo ondergrondse fosslelvelde. liek Byelorussia aan. jaar oud en 30 kilogram Die grond-tot-mens infeksieteorle kan die voorkoms verklaar van President Daniel Arap Moi van Keniadoen oorgewig is,het die "More meiaatsheid In die voetsole van mense wat in bergagtlge geblede werk, by die spitsberaad van die Organisasie vir to Love"-klub gestignadal Tien miIjoen mense oor die hele wereld'ly aan melaatsheld, vier Eenheid in Afrika 'n beroep op Suid-Afri­ 'n paarvriendskapsklubs mlljoenvan-hulle In Indle, - AFP , kaanse bevrydingsbewegings om hul vcr- ' haarnie wou aanvaarnie ,skille by tele en saamteen apartheid te stry.. omdat sy te vet is. Die staklngvan.Sowjet-mynwerkers nader "Hulle het gese ek sy einde mi samesprekings met reger- :' .::.. ': rnoet eers 25 kilogram Jong moordeneres.begenadig " ingsverteenwoordigers, maar etniese konflik in die Sowjet-republiek Georgie verloor voor ek kan aan­ INDIANAPOLIS, Indiana - Die Hooggeregshof het hier beslis DAT 'n 19-jarige duur voort. -- '" sluit," se sy. vrou nie tereggestel kan word vir 'n moord wat sy vier jaartevore gepleeg het nie. Solldaritelt-leler Lech Walesa word deur Poolse koerante gekritiseeromdat hy "Ekwas vet enalIeen." Die hofhet beslis dat Paula Cooper 'n gevangenisstrafvan 60 jaarmoetuitdien, weier om 'n koalisie met die regerende Kommunistiese Party te vorm. Die verwerping maak nog Sy het 'n bejaarde godsdiensonderwyseres met 'n mes doodgesteek toe sy 15.was. Om trent 1000 mense sterf en nog 2000 word vermis in 'n vloedramp in Indie, seerder, se sy. Die beslissing is gebaseerop 'n besluitvan die Hooggeregshofin 19'88 waarvol­ In China word twee mense ter dood veroordeel vir hul aandeel aan betogings in "More to Love" het gens moordenaars onder die ouderdom van 16 nie tereggestel kan word nie. Beijing se Tiananmen-plein,Meer as 3500 mense is al in hegtenis geneem nadie, vandag heelwat IOOe. , Pous Johannes Paulus 11. Amnestie Internasionaal, die Ainerikaanse Burgerlike betogings. " Barbara Hansen, 'n 41­ Vryheidsunie enlinksgesindegroepe in Europa wat teen die doods,traf gekant is, het Vnlta skiet 'n Sowjet-vliegtuig afin die ooste van Angola en 42 passasiers sterf. jarige telefonis wat twee ' vir begenadiging gepleit. Frellmo se vyfde kongres open met 'n onderneming om die 'n einde te bring aan maande geledebydie klub CooPer moet die helfte van die vonnis uitdien voor sy vir parool in aanmerking Mosambiek 13-jaar oue burgeroorJog. . aangesluit het, se vet kankom. Kambodja se premier, Hun Sen, begin in Parys samesprekings met die re­ vroue is soos goeie wyn: Sy het skuldig gepl~it op die aanklag ~~ moord op die 78-jarige Ruth Pelke in belleleier Norodom Sihanouk om vrede te booing wanneer Vietnamese troepe in "Hulle word mooi oud 1985.Pelkeis 33 keermet 'n mes 'gesteek. Cooperen drie vriende is na Pelke'se huis September uit Kambodja onttrek word. en het baie om die lyf." onder die voorwendsel dat hulle bybelJesse wit neem.· " ." , Japan se eerste minister. Sousuke Uno, kondig aan dat hy bedank nadat sy Volgens Barbara vind Cooper is ter dood veroordeel en die ander drie tot gevangenisstraf van,tussen regerende Liberaal-Demokratiese Party die verkiesing verloor. , baie mans vet vroue meer 25 en 60 jaar gevonnis. - AFP ,' ",'. ,:.': vroulik. .'

VryeWeekblad wordultgegee deurWendlngPublikaSles Beperkvan Bret'lstraat 153,Newtown. Johannesburg, Oletelefoonnommer Is8362151,Oleposadres Is Pasbus42637,Fordsburg 2033. , ' OlebladwordgedrukdeurExcelslor,Diukkers (Edms) Bpkvat),lautreweg 2, Stormill., '

Vrye Weekblad, 28Julie 1989 afgekom. - AFP 19

'I, ", SPORT RUGBY: Nie-r assrg• e • sort IS heel elementer, se»;

Cheeky Die National Sports Congress (NSC) het by hul onla ngse Watson eenheidskonferensie witmense uitgenooi om nie­ DAJ~IEL "CHEEKY" WATSON is 35jaar gelede op 'n plaas buite rassige sport te Sornerset-Oos gebore. Hy is een begi n speel. van vier broers wat nog altyd op lemand wat al ek in aile eerl ikheid se dar Kwaru die nuusblaaie die wereld daardie jaar OP van die veld af so u van dertien jaar gelede gespeel het. gebocr het. Nieopdie sportblaaie die uitnodiging "D it is tragies dat die groo t spe­ I waar hulle as bobaas-rugbyspe­ aanvaar en in die lers gersolcer was van wit oe." lcrs in'n antler landsou weesnic, Ander wit spelers het ook toe by maardaar waar sensasieen poli­ townships 'n van die nie -rassige klubs aangesluit. lid in vet letters gcskryf staan. groot rugbyheld "Hulle het ongelukkig probleme Hy en sy broc rs, Ronn ie, Valence geword het, is by die werk begin optel. Dinge was en Gavi n, het in 1976 in d ie swart Cheeky Watson toe baie erge r as no u en w anneer die towns hips buite Port Elizab eth 10 1 ouens saam met hul swar t spanrna ats die ongewone Slap oorgeg aan en die van Port in die kantien wou eet, het die base ccrste witrncnse geword om nic-ras­ Elizabet h. Hy ongelukkig geraak.. sige rugby te begin spcel. gesels met "Onderdrukking was baie strafen Op die pJaasskool w aar Cheeky van die wit spelers het die stad ver­ begin skoolgaan het, was daar on­ CHARLES laat. l n een geval was die intimidasic gelukkig ni e rugby nie orndat daar tc LEONARD so erg dat die een ou die land vcrlaat mi n seuns was om 'n span vol te het. rnaak . Op lae rs koo l het hy die eerste "Ons is openlik deur Koomhof, , kee r mel sy geliefde spel kenni s se: "Ons het mekaar goed geduik Punt Janson (minister van Sport en gemaak. wannecr ons teen mekaar gespecl Ontspanning) en Craven aang eval. In 1970 was hy as 15·j arige die het." Die SA UK hetgeweieromonsname jongste hoersk ool speler op die Cra­ In 1976 het die townships begin oor TV te noern!" venweek, Hy het vier jaar 'lank as brand en baie bloed het gevloei, Dit Nie almal was egter so venynig vleuel vir die O oste1ike Provinsie se was ook die eerste seisoen wat die me. skolespan uitgedraf en in 1973 was Watsons hul Kwaru-kleur e verwerf "Ian Kirkpatrick. die Springbokaf­ hy ook kaptein. het. rigter, het my by 005 winkel kom Hy was ook die OP -skole se nael ­ "Ons kon vryelik, sonder enige besoek en probeer oortuig om weer loopkampioen in die 100 en 400 probleme, die township in- en uitgaan aan die 'wit-kant' te kom speel. Hy meter. vir oefeninge en wedstryde," se het gese dat ek beslis vir die Spring ­ Na skool het hy 'n offisierskursus Cheeky. bokke so u spee1. Die Franse sou , by die Genie-korps op Betlehem "In die begin w as da ar 'n ho ud ing binnekort in Suid-Afrika kom toer." gedoen en "is gelukkig nooit vir 'n van verwondcrin g en nuusk ierigheid , In die stadium het Cheeky ree ds kamp opgeroep nie", maar dit het go u oorgewaai en ens is saam met sy broers as vennoot in hul In 1976helhyvirdieOPsesenior deur die mense op die hande gedra. kIerewinkel in Pon Elizabeth ge­ span gespeel en is in dieseIfde jaar "Ons het geweier om permitte tc werk. gekies om vir die Junior Spring­ kry om die township te besoek en is "Ons het selfs briewe van rnaa t­ bokke teen Andy Leslie se All Blacks selfs 'n keer deur die owerhede aan ­ skappye begin by waarin hul navraag Cheeky, Valence, Gavin en junior Watsons (Foto: Mike Loewe) te spee l. gekla. Die saak het in die Ho ogge­ doen om dal ons kamtig die land sou Teen d ie ei nde van die seisoen regshof beland en ongelukkig moes verlaa t, huIle nie bande met hul kamerade in Hoewel huIle nie meer self speel nooi Mono 'B adeIa, die destydse ons opdok." "Ten spyte hiervan en aak lige die townships verbreeknie. Die staat nie, is die broers nog akt ief by sport president van Kwaru - een van die In dieswarttownships indieOos­ gerugte oorons wa t indie townsh ips het ook nie die kleurryke familie in die Oos-Kaapland betrokke, veral unies in d ie nie-rassige Suid- Afri ­ Kaapland is rugby besonder gewild . versprei is, het e ns ons rugby terdee onder sy arendoog laat uitgaan nie . by pogings om sportrnense te ver­ 'kaansc Rugby-un ie . Cheeky en sy "Die standaard van rugby was geniet." In 1986 is hul familiehuis deur 'n enig. broers ui t om mel afrigting in die hoog. Veral in 1979 het Kwaru ee n Die Watsons is vier fris boerseuns brand verwoes. Hiema is huIle aan ­ Hulle was afgevaardigde s by die township te help. van hul beste spanne nog geh ad . Die wat menige teenstander vrees inge­ gekla weens brandstigting, bedrog NSC se onlangse sportkon fere nsi e Na twee vertoonwedstryde besluit span sou sy man kon staan teen enige boes em het. Maarhulle was egter nie en poging tot moord. , by Wits. die broers om permanent daar rugby van die top-spanne in die Curriebeker . net 'n bedreiging virhulteenstanders "Melons inhegtenisname het ek "Sport is 'n wonderlike manier te gaan spe el. Hull e draf vir vier "Omdat ek self virOP gespeel het nie. gedog dit was 'n grap. Ek herhardop om verandering in ons land te be­ verskillende klubs uit en soos Cheeky en die standaard daar geken he t, kan "On s was normale, gewone rug ­ gelag toe hul1e se ek is 'n 'liberal':' werkstellig," se Cheeky. byspelers wat veron- Aanvanklik is hulle op van die "Gedurende die afgeIope dertien ------, derstel was om tipiese klagtes skuldig bevind, maar einde­ jaar het al hoe meer witmens e e ns Nasional iste te wees lik op appel vrygespreek. standpunt oor nie-rassigheid begin - wa t ons steeds nie is "Ek kan sonder twyfel se dat dit 'n ondersteun. nie. OIls kom van 'n sarneswering was, " se Cheeky. "Die tyd is nou ryp om die steun Werk jy van [ou huis af? plaas af en rook of Toe die broers gedurende die saak in positiewe optrede te omskep en s6 drink nie . Ons kom op borglog vrygelaat is. het oor die die basis te verbreed. uit 'n ster k Christe- 3000 jubelende, toyi -toyiende swart "Afrikaners is volgens my meer Ons verkoop 'n reeks van Oftlce like agtergrond wat ondersteuners hulle skouerhoog in as bereid om deel van die stryd te nuwe en ou meubels f a - ••e nog steeds baie be ­ Port Elizabeth se hoofstraat afgedra. wees . Vir Afrikaners is daar geen van gehalte langrik in ons lewens "Dit was wonderlik en het bewys tussengrond nie, As hulle 'n stap I _· de•• is. dat 'n mens deur swartrnense aan­ neem, is dit opreg - hul1e luier ni e "Omdie redes het vaar kan word. Oil is niewitmense tussen-in nie . LESSENAARS STOElE L1 ASSEERKABINETTE ons meer trefkrag as wat gehaat word nie, maar wei hou­ "Omdat Afrikaners self slagof­ ander mense aan die dings:' fers van kolonialisme was, verstaan Aile pryse onderhandelbaar 'Left' gehad. Ek dink Steun vir die Watson-familie is hulle die posisie waarin swartmense dit is hoclcomdie staat verder bewys mel d ie verbrui­ hulle bevind." ons as so 'n groot kersboikot in 1985 . Oormense wat se dat poliliek en Ons is oak bereid om te ruil! hedreiging beskou Die swart gemeenskap het die sport gesk ei moel word, lag hy net. het." wit-beheerde winkels van Port Eli7..a­ "Elke aspek van die onderdrukte BYRON ANDREWS Nadat Cheeky­ beth geboikol, maar nie die Watsons mens se lewe word deur politick hulle in 1982 hultoks se klerewinkel nie. Dit was "bus i­ bep aal. 161 COMMISSIONERSTRAAT Tel: 337-2567/8 opgehang het , het ness as usual ". Dit slui t natuurlik sy sport in. JOHANNESBURG

20 Vrye Weekblad,28 Julie 1989 Laurika se hartstog op die planke Laurlka Rauch, wle S9 nuwe produksie Op Die Hartstog Boulevard op 1 Augustus die Staatsteater se nuwe TheAtre Rendezvous aangebled word. Stephan Bouwer het die nuwe konsert saamgestel vir Laurlka Rauch en Jannle du Tolt na die reuse-sukS9S van E i se nuutste IS Van Berlyn Tot Bapsfonteln. begeester deur me ia-muilband skram nog altyd weg van die belangrik dit vir my is." Die snitte Chris du Plessis "m ite van Iaam ". Dit het haar Breaking Free Blues ('''n soort DIT het byna drie jaar meer as tien jaar geneem om liefdeslied"). en Keep on Running ("ietwat introspekticf'), sal geneem, maar Edi Niederlan­ haarself na die ateljee te sleep vir die opname van Ancient Dust. En aanhangers van Edi se eiesoortige der het nou uiteindelik haar toe ook net "omdat sovee! van my blues-rock goed besig hou. tweede langspeler voltooi. Dit vriende my so lank gevra het." Edi se nuwe lewenshouding en sal binnekort op die rakke Waar die eerste langspeler musikale insigte beteken egter nie wees, grotendeels bestaan het uit ou dat sy van haar sterk spiritue1e Die tltelsnit van die langspeler gunstelinge uit haar folk -dae, stel oortuigings afstand doen nie. Ecn Hear no Evil, wat in Kaapstad Hear no Evil 'n nuwe Edi bekend. van die snitte, Sii Krsna Caitanya deur Mountain Records vervaar­ M et mindcr angs en meer op­ Prabhu, word in sy gehee1 in dig is, is geinspireer deur die timisme. Sanskrit opgedis. En sy ontken ook media-beperkings van 1984. Aan die einde van verlcde jaar nie heeltemal haar sosio-politiek En dit kan die tweede plaaslike toe ek tydens die meng van die bewussyn nie. Sulke kommentaar treffer word met hierdie tema - na plaat by UCA se ateljee in word net met 'n meer satiriese Brigh t Blue se Weeping verlede Kaapstad haar gevra het hoekorn, houding aangebied. het sy net gese: "I ran out of Behalwe vir die steeds ietwat minor chords" - tradisioneel die melankoliese Hear no Evil ("dit meer melank ol iese akkoorde. was Johannesburg in Julie. in die Sy was bes ig om 'n snit wat sy middel van die winter, toe dit toe Shebeen wou noem vir die geskryf is"). word vroeere nuwe langspeler te meng. Dis 'n sinisisme en anti-establishment opgewekte township-deuntjie uit sentimente met meer lighartige die vyftigs. Halfpad sIaan dit om sarkasrne voo rgedra. Little Fallout in Edi se esoteriese Rock 'n Roll ­ Shelter is gemspireer deur 'n en dan draai dit moeite1oos uit na plakkaat met karikature van Sophiatown... Reagan en Thatcher wat sy in Die deuntjie se naam is later na Landen gesien het, en in 'n ander The Pony Jive verander. Sy wou lied jubel sy: "Don't worry if the die langspeler "Theremust be a world is in ashes/l can take you to Pony" genoem het. Dit kom van 'n where the cash is". storie wat Edi se vcrwisseling van Ou melankolie of vars sar­ gemoedstoestand weerspieel: 'n kasme, enige Niederlander-produk optimis en 'n pessimis bevind is 'n veilige kopie, Edl Nederlander hulle in 'n kamer vol eh...mis. Die Ancient Dust verkoop steeds jaar. optimis begin deur die drek geed en die moon tlikheid is geed Hear no Evil beloof beslis om w andel en se "Met al hierdie mis dat Hear no Evil - me t die nuwe net so 'n mylpaal in ons MOET daar 'n ponie iewers intemasionale belangsteUing in ons musiekgeskiedenis te wees as haar wees..." rnusiek sowe l as die onlangse debuut Ancient Dust - waarvan Hoe wel al die snitte op die oplewing van die neo-folkies soos die titclsnit gebruik is vir die ' pl aat "local colouring" het, is Tracey Chapman, Michelle rolprent Jock of the Bushveld, Pony Jive die enigste snit met Schocked,Suzanne Vega en Ancient Dus t. wat ook in Brittanje duidelik herkenbare township­ Nathalie Merchant - Edi uiteinde­ vrygestel is, is nou op CD botone . lik die erkenning sal gee wat sy . beskikbaar. "Ek het maar onlangs eers weer verdien. Edi, ongetwyfeld ons beste m y Rock 'n Roll roots ontdek," se Die kortspeler, Dance to Me. is vroue-ghitaarspeler van folk/rock. sy, "die ou doo-wha, en besef hoe verl ede week reeds uitgereik. - Word 'n Mahargis

OTm oet Steven Cohen, blnneshulse versierder. Moet ons nle varkeerd varkstaan nie. Sy uitstalling van gesogte en onotbeerlike nagemaakte en oorsp ronkllke meubels begin op 30 Ju lie by die Gallery on t he Market en duur tot 23 Augustus. (Hy Is die beer wat die soggenaamde Allee en Oom Paul·lappe gedruk het.) Olnksovoorts.

Betree Hillary Graham se towe rw~ reld gratis . '5 Ch ris·Isaak maak snot-en-tral1evan gehalte Platt wordop 'n skaal van otot 10beoordeel Charles Leonard Larger Than Life - JOOy Watley (1)

My ma het altyd vir my gese wees.Wanneer 'n mens in so 'n bui dat as jy nie ietsmooi van iemand Relax, t-hempvervaardigersiets is, is daar niks beter om na te kan se nle, dan blyjy liewer stil. anders as James Dean gegee het · luisteras die Kalifomier, Chris Jody Watleyhet pragtige hare om op die westerse kommoditeit te Isaak,met sy seersoet melodies, en is'n besonderaantreklike druk. Jy het ook daardie lekker Roy Orbison-mooistern en sy persoon. . verbode-vrugte-in- die-kles-gevoel kitaarspeler,James Calvin Wilsey, Oorhaar siellosediskomusiek gekry wanneer jy daarna geluister . se "twangy" blou klanke nie. bly ek dan liewerstilt . het, omdat die plaat vanwee sy . Heart-ShapedWorld is Isaak se "stoute" lirieke verbied was. . .derdeplaat en die ander twee is Blast - HollyJohnson (4) .• Nou is Holly op sy eie en . ook dubbel en dwars die moeite trakteer ons steeds met haai­ · werdom aan te skaf. Daar is nikssofrustrerend soos energie. Dit is nie baie gevaarlike . As daar nou ooit 'n plaat was gemorsposwaarmeedie posman haai-musiek nie. Baie energie, baie watplaaslik behoort vrygestelte .jou posbusdikstopnie. Soms is dit glans, baie kortstondig, . word;is dit die een, Nie aIleen is oraait want dit is darem beter as. .. Jy sal daarvan in die gemorspos . · dit uitstekende musiek nie, maar rekeninge.Daaris ook die soort . lees. Binnekort- as jy daarvan hou · dit sal kommersieel ook goed vaar. gemorsposwatjou vertel van die . ~. kan jy dit vir 'n Appel en 'n ei Kwaliteit snot-en-trane die. winskopieswatjy by die super­ optel in die gernorsrak, Koop! . marknet am diehoek kan kry. Intussen kanjy daarna in enige. Blast laat my aan die beter soort diskoteek luisteren baie lekker gemorsposdink. Jy kan darem daarop dans. . daarnakyk voordatjy dit in die. snippermandjie gooi. Heart-Shaped Wo;ld ~ Chris· 'n Mens kanten minstena Isaak (8) HollyJohnson se plaat luister, Hy was imrnersdiehoofsariger van . Dit is darem lekker om soms FrankieGoes To Hollywood,wat Martie Martelgatop so 'n selfkoe- . met hul heerlikdekadente treffer, . sterende hoekornek?-manier te .

...Sy voorstelling van Matthee se Goeie storieboekteater ..... ontleding van die vroee geskie­ denis van die Kaapprovinsie is Krlnge In 'n Bos. MetLeuls van Niekerk, Paul vorendag gekom. . . ,. gelaai ten gunste van die Afrikaner Luckhoff, Jannle Glidenhuys en ander, Kringe is konvensionele kleinboerestand. Die houtkappers storieboekteater waarin die se verhouding met die houtkopers ANDREA VINASSA .• hoofkarakter Saul as't ware "eet wasvan so 'n aard dat die houtkap­ van die Boom van die Kennis van pers afhanklikes bly. MENSE wat verwerkingsvan trefferromansaanpak.' in. .. Goed en Kwaad". 'n Mensis . Die klas-analise is sigbaar in watter medium ookal - moet hare op hulletande he. Peet heeltemal tevredemet die . Saul se innerlike konflik en wek van Rensburg is so'n mens, maar gelukkigbeskikhy ook eenvoudige ontvouingvan Saul se . meegevoel vir hom, maar as 'n oar die gawe om 'n sukses daarvan temaak. dilemmas _sonder dat daar diep in mens die analise verder wit voer: liiiiiiiiiiiiiiiiii~ Kringe se die randkarakters gedelf word.. ons weet mos wat het gebeur toe II oorgang van roman. . Die kleiner temas van die . die Afrikaner hom losgemaak het na toneelstuk - al is -', bewaring van olifante, die natuur . van die kleinboerestand... 'n ditmeer dramatiese . .. en die plattelandse Afrikaner;die objektiewe geskiedenis van Suid­ voorstellingas ware uitbuitingsverhouding tussen . Afrika is nie die bedoeling agter toneelstuk- was kapitaal en arbeiden klas- .. Kru.ge in 'n Bos nie, glad en gemaklik. sekwessies word uitgespeelteen: Paul Luckhoff se vertolking van VanRensburgher die oorheersende terna van Saul se Saul het 'n oortuigende intensiteit, methelderheid stryd om om hom te bevry van die Louisvan Niekerk se uitbeelding universeleessensies . beperkinge van sy erfenis. van sy knorrige pa laat die indie roman . Van Rensburg gebruik funda- kleurvolle Afrikaans van die teks BO uitgesonder, en met mentele-sirnboliek baie behendig - tot sy reg kom... die gebruik van Vryen Sat: 'nverrassende. die Adam- en Eva-verhaal,en die die wonderlike "kombuishollands" toneelmatige ver- sprokies waarindie band tussen vol keelklanke is reeds rede Larry Amos en hoogaanbieding mens en dier erken word. . genoeg om die stuk te gaan sien. The NaughtY,Boys .. Wo: Engte~reesv:an swert vroul!I!ees Neil Solomon en ·.Heien Slbldl, wat die 1989 Standard Bank Jongkunstenaarstoekennlng In Grahamstad The Passengers ontvang het, S8 werk is tot 11 Augustus In Johannesburg te sien (by Wits S9 Gertrude Posel-galery), .dan virdrle wake by Unisa en dan ~ tydens 'n toer van langer as 'n [aar- Don: in al die groot kunssentra. ROSE KORBER gee 'n kykle op haar wert< Fat.City HELENSmIDI se werkwat by Grahamstad ~e sien was, wys dat sy 'n drarnatiese verandering ondergaanhet, ...... ,.. . . ONDER . In haar vroee skilderyehet sy plattelandse tooele naturalisties uitgebeeld: gehul in gloeiende lig en sagte kleure. Haar nuwe werk is in tekenmedia: pastelle en houtskool,En dis monumentale, intens Vry, Sat en Son: gekleurde,ekspressionistiesecollages watryk is aan betekenisen voortgebring worddeur digte patronevan verwr<;mge menslike en dierlikevorms. . . . Neil Solomon en · Die koppe, byvoorbeeld,word dikwels tegelyk uit verskillende oogpunte uitgebeeld - baie soos Stuart Wood PIcassose jukstaposisie van voor- en sy-aansigte in sy Kubistiese portrette. Hier sit 'n interessante ironie: Picasso het 'n idee-basis vir Kubismegaan soek in Afrika-beeldhou; vir Sebidi is sulke Di: verwringing - vermoed 'n mens'« 'n kwessie van suiwer aanvoeling, Wat waarskynlik 'n Westerse, Eurosentriese kyker die meeste sal ontstel is die gebrek aan ruimte Colin Shamley inSebidi se kragtige werke,die manier waarop die figure oorvleuelen neig om op die kyker se eie ruimte te bedreig. .. . . Wo: In 'n goeie opstel indie katalogus doen dr Marion Arnold.nverklaring vir hierdie gevoel van . ·Ian McCormick engtevreesaan te hand: "Sebidi se werk gaan oor swart vrouweesin Suid-Afrika. Dit gaan oor wat sy noem"life cut to pieces", en dit druk die konflik tussen die leweop die platteland en in die stad, mans en vrouens, die hedeen die verlede uit. Voorwerpe en mense worduitmekaar geskeur, letterlik Don: · en figuurlik. Die figure wat in die skildery-ruimte saamgedruk word, wit uit die skildery uit stroom, Annie "Dit dui op die ruimtevan die gemeenskapvan vandag en die oorvol townships wat lei tot sielkundigespanning en geweld, .' . ,...... "Hierdieruimte is in Sebidi se werk 'n metafcriese'ruimre, waar waardestelsels met mekaar in botsing kom, die manlike die vroulike uitdaag en die Eerste e~ DerdeWerelde bots."

82 VryDagl 28 Julie 1989 Isdit in 'n ander lig?

In a Different LIght. DeurReza de Wet. MetAndrew Buckland, Terry Norton, Dawld Mlnnaar en Reza de Wet. Regie: Lyndsay Reardon.Upstalrs by die Mark CHRIS DUPLESSIS

,VERHOUDINGSbly die mensdom se grootste probleem. En hoe mense verstrengel en afhanklik raak varimekaar se verborge onsekerhede en vrese. Reza de Wet kry dit weI reg om van hierdie psigiese interaksies uit te Noise Khanylle • 'n wonderllke lawaal Iig en te ontbloot in haar nuwe stuk - en soms op 'n manier wat jou laat regop sit met kil herinneringe - maar die energie en spanningbreek nooit sterk genoeg deur dat mens die drama self vir lank sal onthou nie. Nietemin: hoewel die elemente vir die emosionele oorlog na kos vir 'n Korn nou BY met mbaqanga! soapie klink, delf dit gelukkig tog heelwat dieper as Dallas. Twee paartjies (twee susters en hulle mansmaats) word deur die dood . SHIFfY RECORDSbied vanaand van die susters se moeder bymekaargebring. Sara (De Wet) en Jan (David en moreaand om 9 nm 'n mini­ Minnaar) woon nog in die ouerhuis. Jamie (Andrew Buckland)en Alice musiekfees aan by die Summit (Terry Norton) reis soontoe vir die begrafnis van Sara en Alice se moeder Club in Clairnstraat, Hillbrow. En wat in 'n gestig dood is nadat sy haarself vir jare tot die huis beperk het. dit is die ideale geleentheid vir , Sara se groeiende introversie en vrees vir die buitewerelddwing haar in' mense wat nog steeds sukkel om dieselfde rigting, Jan, 'n kunstenaar, se sinisme is nie 'n sterk genoeg mbaqanga uit te spreek of die wapen om hom van haar weg te skeur nie. Alice is net mooi gatvol vir rykdom van ons musiek-erfenis lot haar man Jamie se onvermoe om konflik te konfronteer. Sy raak tydelik dusver geignoreer het, om 'n bietjie behep met Jan se rebelsheid en gedelf na die "waarheid", Jamiehet sy by te kom. Die groepe wat optree jeugliefde vir Sara geprojekteer deur met Alice te trou en nou probeer hy is Tananas enNoise Khanyile en die ou vlarnme aanblaas. ' ' die Jo'burg City Stars. In a Different Light dui op 'n nuwe wending in Rezase werk.Haar Noise is een van ons grootse vorige stukke soos Diepe Grond en Nag Generaal was, soos sy self erken "onontdekte" sterre, Hy het sy het, slegs uitinge van haar onverwerkte reaksionere gevoelensteenoor haar loopbaan begin saam met baie van herkoms. Die stuk sou dieperpersoonlike invloede openbaar... die ander bekende musikante wat Die vreemdheid van die Gotiese atrnosfeerwat geskepword;die die tradisionele Zoeloe- ' ' ongepoleerdeopeningsaand-spel (hakkerige ritme en ongemaklike straatghitaartegnieke wat in die verhoog-verhouding tussen die spelers) of swak regie, kiln alIesskuld dra vyftigerjare ontstaan het en later vir die vakuum. • . deurJohnny Clegg en Sipho Maar die feit dat die stuk nooit rerig deur die dop van vaagheid bars nie -, Mchunu in Juluka se musiek . - en die gedagte dat jy na 'n Barbara Cartland novelle kyk soms moeilik : , gepopulariseeris.bemeester het, ') onderdruk word - Ietien-teen-een by die konsep self., , '. .. '- ~•.' , Disveterane soos Moses Mchunu, . Reza het moontlik in haar poging om teater te vermy wat 'nmorele ". Uthwalofu jblameNkentshane - die boodskap oordra of lesse leer, soveel self-sensuur toegepasdat selfs die Wildehonde), Amaphisi (die ' energie en gepaardgaande insigte wat natuurlik uit die stuk kilnspruit, ook , Hienas), Gabriel Zulu en Themba onderdruk is. Dlarnini.' " , Aan die anderkant kan die feit dat die drama net "terg" en nooit " . ., Noise het ook destyds opgetree deurbreek nie toegeskryf word aan die aanbieding in ses dele. Of miskien met die Mbaqanga-koning, ' was sulke onopgelosdhede presies die skrywer se doelwit. Die Vader ., Mahlathini, en die Mahotella aileen weet, ' Queens (so genoem omdat hulle so In ieder geval IS dit goeie afleiding van sosio/politieke dogma. , baie getoer het en in hotelle moes Amerika: Land van - - - . openhartigheid en vreemdsoortigheid , Daniel Day Lewis en/of verkleurmannetjiewill 'n word deur Harry Dean Stanton, Dores se Stars and Bars. Met Daniel mens in A Room with a View en Dores se netjiese Engelse manier ervaring van Day Lewis enHarry Dean The UnbearableLightness of .van dinge doen - dis nie dat hulle die kultuurskok . Stanton. Regie: PatO'Connor Being gesien het,speel die sentrale regtig jok nie, hulle is net te ,wordop 'n '. karakter, 'n pieperigeEngelsman .~ beskaafd en goed gemanierd om skreeusnaakse .'. " wat besluit om die groot super- , ANDREA VINASSA hul ware gevoelens te uit te druk ­ .manier in Stars mark, Amerika, aan te durf. Daniel word die teiken van 'n groot and Bars Day Lewis is HendersonDores, on geskeerdery. uitgebeeld, wat STARS AND BARS is deel van kunskenner wat na New York my versameling kultusprente in Die regisseur, ook 'n terselftertyd so emigreer. Een van sy opdragte is Engelsman, geniet die gespotgate byna-byna 'n dieselfdekategorie as Local Hero, om 'n Renoir-skilderyin die Suide DesperatelySeeking Susan, uit. Hy het vir Day Lewis die rol huldeblyk aan van Amerika te gaan koop. . gegee omdat hy horn sien as 'n ' die Amerikan­ SomethingWild, Housekeeping, Die eienaar van die skildery is AfterHours, Bagdad Cafe en hedendaagse Charlie Chaplin. Hy ers enhul on eksentrieke ou man wat gespeel is inderdaad. . . .openheid word. Rikkyand Pete. Dis daai 500rt idiosinkratiese prent vol ongeloofbare karakters wat jy heel­ OMverkoop die ellerbesl. waarskynlikagter Inhttm.. hsnclw.rk.n kuns elke bossie in die Suide van Amerika, die Australiese "out- ­ back", die Skotse platteland, klein­ dorpse Amerika en alternatieweNew ZONA York sal kan uitskop.. Die kerel met die Ons rare artikels Is 'n fees naam Rockets virdieoog en die sak . .. -.. - ' .. - Redglareis een van . GtIIlllun 84' , ' die meer "norrnale" Tel: 836·6002/838·1769 , Norwood. I karakters. >' Til: (011)728-4154 Die Bdtse akteur ,"

VryDagi 28Julie 1989 83 ETEEN

SUURLEMOEN·meringue DRINKE vindek 'n oneetbare tert,Kon­ densmelk met'n suurlemoengeur is doodeen­ Twee .lekker terte voudig te soet, al het hy 'nsuur smakie by. Daardie soetsuur en rol uit. Smeer die tertpan mel tert bak): tert? Koffie? Tee? Nee. 'n effe soct brand teendie mangels staan boner. Laat die deeg oor jou wyn. Heerlik. mynie aan nie. koekroller hang en lig dit netjies 4 suurlemoene Die basis vir die bruinsuikertert Ekse dus sonder skaamte: Ek oor die pan. Voer die pan netjies 350g stroolsuiker is ook broskors. Die vulsel bestaan het geen ambisie om ooit so 'n tert uit, As jy 'n pan met 'n riffelrand 9 elers uit: te bak nie. Dan bly ek eerder her, kan jy die koekroller oor die 300 ml dik room (verkleslik • tertloos, rand laat loop en die deeg netjies bak effe langer asjy dun room 200 g sagte bruinsulker Vandag wit ek oar twee lekker afsny. gebrulk) SO g verpoeierde amandels terte skryf: 'n suurlemoentert wat As jy 'n pan met 'n gladde rand nog.tnbietJle strooisuiker (amandels raak nou vrek duur) nie met kondensmelk gemaakis het, kan jy dit die knypies gee SO g botter nie, en 'n bruinsuikertert, Hulle het waarna ek verwys het, Prik die Was die suurlemoene, rasper die 2 eetlepels dlk room (verkies­ , iets in gemeen: albei bevat room. deeg oraloor mel 'n vurk sodat die skil en druk die suurlemoene uit. Ilk) Ekhet voorheen 'n reseppie vir deeg nie blase vorm nie. Gooi die gerasperde skil in die sap. . 2 elergele . 'n eenvoudige appeltertgegeeven Bakdie deeg nou blind (moenie Breek die eiers, voeg die suiker gese mens het nie fensie tertpanne skrik nie, jy het De daarvoor by en klop liggies met 'n Meng die suiker, verpoeierde nodig nie. Maar as jy die buurtse nodig). Plaas kombuisfoelie bo-op draadklopper totdat die mengsel amandels, botter en room in 'n bobaas-tertbakker wil word en die die deeg en druk dit dat dit vorm gladen goed gemeng is. kastrol. Smell hierdie bestanddele bestanddele het iets totaal anders tannies van die ACVV, Oranje van die deeg aanneem, Vul die' Gooi die room in die eier­ · liggies teen lae hitte. (Moet dit nie daarvan gemaak. . Vrouevereniging (OVV), VLU, en tertpan met droe boontjies of klein mengsel in en en klop liggies, Roer heelternal smelt nie). Moenie skrik as hierdie tert nie VLV wil uitstof, is dit die mocite stukkies skoon graniet am die die suurlemoensap en skil in en Verwyder van die stoof, en roer baie haag rys nie (is jou eiers werd om 'n paar rand aan tertpanne deeg sy vorm te laat behou. gooi in die tertpan. die twee eiergele in. Die eiergele . vars?) Dis ook lekker as dit effe te bestee, ' Bak nou tien minute lank teen Bak 40 minute lank (indien die help am die mengsel te laat rys: dig is. Bedien altwee terte warm. Daar is honderde tipes tertpanne 180 grade Celsius (350 grade tert gou bruin word kan jy dit met . gebruik vars eiers. Dit kan ook herverhit of koud op die mark. Vergeet maar van Farhrenheit). Haal uit, verwyder foelie bedek), Haal uit, laat effe Smeer die vulsel nou vinnig in geeet word. Bedien die bruinsuik­ alles wat van glas gemaak is. Doen die foelie en boontjies, en bak nag afkoel en sif strooisuiker deur 'n die tertdop en bak 20 minute lank ertert met 'n bietjie room, maar dis die moeiteen soek vir jou 'n tien minute lank. teesiffie oor die tert. in 'n voorverhitte oond teen 175 werklik nie nodig by die metaal-tertpan met 'n los bodem, Vul met die vulsel en bak. As jy eers die suurlemoentert grade Celsius (350 grade Fahren­ suurlemoentert nie. Ditis'twee sodat jy die tert in sy volle glorie Die vulsel vir die suurlemoen­ geeethet, sal jy nagmerries oor heit). Bedien warm. heerlike terte. kan tentoonstel deur die bodem op tert (dit is genoeg vir 'n groot en 'n suurlemoen-meringue kry. Die tert smaak baie anders as te druk en die, rand te verwyder. klein tertjie -halveer as jy net een En wat drinkjy saam met die bruinsuiker. Die hitte en ander KOOS COETZEE Jy kry tertpanne met geriffelde rande, wat vir jou 'n mooi tert gee. Die beste is egter 'n tertpan met 'n regop kant wat jy met een of ander hakie vas- en losmaak. Dit gee jou Wildeals - in jou neus en iou sandale die geleentheid om die deeg bo die rand fyn knypies te gee voordat jy die res van die deeg afsny, S6 IN Lesotho het ons op 'n klomp neusgate en sandale - het dit min uitsonderlike gevalle selfs moet 'n tert Iyk., ", kinders afgekom met gerolde wil­ gelyke. verlamming meebring. Swanger dealsblare in hul neusgate. Hulle " 'n Tee van die blare en met vroue moet die krui liefs vermy. Krui vir jou., Begin met een groot tertpan, ten ~ minste lien duim (ek het in die ou het nie 'n speletjie gespeel nie, " heuning versoet is baie doeltref­ 'n Brousel wat gerus op die , , dae grootgeword) in deursnit, ' hulle het verkoue gehad. Die sterk, fend in die behandeling van proef gestel kan word, is 'n ~ Groot terte is mooier as kleintjies. balsernagtige reuk van die borskwale en keelaandoenings. 'n mengsel van brandewyn, heuning, Ekhet vantevore oor broskors . inheemse krui vervul dieselfde rol Sterk treksel in die oor kan oorpyn tiemie, gemmer, roosmaryn, mint geskryf en die eenvoudige as ons hedendaagse Vicks. .verlig, of in die mond gehou word en wildeals. 'n Slukkie af en toe broskorsresep 'gegee. Jy kan dit Die Zoeloes gebruik die krui as om tandpyn te verdryf. 'n Verdere behoort die keel geolie en die ryker maak deur die botterver­ bloed- en velreiniger. deug van die krui is dat dit as maag gesond te hou. houding op te skuif. . . Volgens oorlewering het die tonikum vir senuwee- en maagaan-, Wildealstakkies in die klerekas Israeliete tydens die uittog uit doenings kan dien. Verder . hou alle ongewenste insekte uit en 500 g koekmeel Egipte wildealsblare in hul sandale stimuleer dit die eetlus en help die 'n treksel van die krui·kan selfs in 300 g botter (of meer) gedra om sweterige voete tee re galblaas en lewer so 'n bietjie aan. dieblorntuin gebruik word om werk. Wees egter versigtig vir groot, slakke en plantluise die nekslag toe 'n eetlepel stroolsulker. I 2-3 eetlepels melk Die wildeals is rniskien nie so gekonsentreerde dosisse: dit kan te dien. Die krui groei baie maklik /; nuttig in die kombuis nie, maar as die senuweestelsel aantas, hallusi­ en is 'ri aanwins vir enige tuin. Artemisia affra huisdokter in die tuin • en in die Haal die botter uit die yskas, nasies veroorsaak (pas op) en in RYKHATIINGH laat 5 minute ontdooi en sny in klein blokkies. Vryf die better tussen jou handpalms in die meel en strooisuikerin. Voeg'n klein bietjie melk by wanneer dit soos fyn krummelpap Iyk en bewerk Onsport verbeter by die dag liggies totdat dit net-net 'n stywe, deeg vorm. Moet dit nie oorwerk BJ LANKWARDEN nie. . rooi te wees. Plaas 20 minute in die vrieskas- .: DITIyk ofdieverkope van Die reel word vandag nie meer 1----;-'----.,;.------1 port nou besig is -streng toegepas nie: die porthande­ om te styg nadat Iaars se gunsteling is vandag verkopeoordie "tawny" (bruin) port. 'n Tawny is afgelope paar 'n rooi port wat lank in hout verouder is - daarom verander die jaar gedaal het. kleur van rooi in bleekrooiof Dit is 'n goeie . bleekbruin. ding omdat port 'n Hierdie port word so lank as 10, JANET TEUAN . lieflike wyn is en 20, 30 of selfs 40 jaar in hout . JACQUICRAIG ook 'n voortref­ gehou en is baie duur. Jy kan like naam het.: . ,'. natuurlik wit en rooi port meng om By die Mark-Iealer Aangesien in­ dit 'n bruin kleur te gee, maar as Breestraal, Newtown gevoerde port uit die prys van so 'n port onder R20 Tel:838-6960. Portugal bobe­ 'n bottel is. is die kanse goed dat lasting van 60 ,dit slenterport is. - . persent daarop . Portugese port is-duur maar van r----:------~ het, het plaaslike 'n hoe gehalte. Die gehalte van port 1I0U 'n plaaslike port styg ook. Monis is voordeel. ·een van die reekse wat jaar niljaar Die boere het . , aansienlik meer verkoop, en hulle verdien dit. . . Omtrent 'n maand gelede het hulle 1961 Collectors Port vrygestel met artilleriestukke van die Anglo-Boere-oorlog op die ~ . etikette. - 'P''''' ~ Daar is ses etikette,.maardit sal .~'" moeilik wees om hulle almal te .,~,l . .;.Vegetariese .... versamel aangesien net 460 kiste T/" en seekos-restaurant' .) 'Iselke ·vrygestel is. Dit is die laaste port l. .' Oop elke dag behalwe Maanda~'}; mlddagen van 1961, wat 'n uitstekende_ ~ llvm· 3.30nm en 6.30nm·12.30 ,:- aandoop wynjaar was. As jy nie 'n bottel oesjaarport ....• .' Rockeystraat 9a '/' , kan kry me, is daar altyd Monis, ~~~ . ' Bellevue' ,/.:;f. 482·2477/8 Very Old Port wat uitstekend is en ' ...... 648-0801,~"'# goeie waarde "ir geld is. ... . '., 0ru6dim Hierdie wyn het '1\ ferm ryk 6uorufm uU '" b. (OJ smailk, en as jy in ag neem dat dit 'n Ultstekende port van ~ Suil/oos.hjI .. 'n versnit is van port wat tussen 10 .-==~~ ....~.,,~ ===~ Monls, Hulle 1961-portreeks - ., ./,,,...•.•.>.,.,•.>...... •.•...••,}~ en 15 jaar oud is; kan jy verstaan :mE COMPANY IS SO LEKKER waarom sy gewildheid SOtoeneem. Is onlangs bekend gestel.

84 VryDagl 28 Julie 1989 Maharg Iyk al te veel na sy WANNEER 'n mens na nege skepper en Graham praat soms dae van die Oos-Kaapse (onbewustelik?) van horn in die Disneyland vandie Kunste Sluit aanby die eerste persoon. skielik met Hillary Grahamse Hoe meer hILLARY praat en hoe dieper mens na die werk kyk, wcrkgckonfrontecr word,voel hoe verder raak jy verlore in die jy soos iemand wat teater van Maharg Tolkien-agtigewereld (hy woon op vrocgoggend deur 'n vrienduit - Hogsback - waar The Hobbit se 'n lawaaicrige nagklub die stad skrywer sy inspirasie gekry het) in gesleep word. Die chaoticse van patafisika (Maharg/Graham se "feestelikhedc" daar buite raak dis skadeloos persoonlike filosofie) en die Ma­ vergcte terwyljy geleidelikin hargiese teater. Die Mahargiese teater en sy 'n ander - ewechaotiese,maar karakters beweeg soos Batiss se tog vricndelikcr - wereld verd­ CHRIS DU PLESSIS Fook-fantasie al jare lank deur sy waal. het onlangs op skilderye. Op 'n afstand Iyk die werk CLOTTED GARTER U·RYNE Breughel-agtig, Groot, met vrolike Grahamstad per is nog een van Maharg se persoon­ feodale figure in anti eke rame. Net toeval by 'n deur like metgeselle. 'n Gloeiende, donkerder... buustige vrou met Renaissance­ Maar hoe nader 'n mens kom, ingeduik am die wulpsheid wat bars van seksualiteit hoe duideliker word dit die Oos­ chaos van die bo-op haar lewensvoertuig: til Kaap (spesifiek die Tyume Vallei Kunstefees (wat nou menslike Centaur (twee mans wat waar Thomas Baines ook geskilder as perd dien). Endan is daar het), Suid-Afrika, Afrika... en hoe al erger as die BLUE BELLY BONES,haIf­ makliker kan die figure herken Randse Paasskou Samurai, half-slet met sy onderlyf word as inboorlinge van hierdie geword het) te slegs in hoe hakke, sykouse en kontinent. 'n Klein Akropolis op kousgespes geklee. "Maharg het die heuwel word skielik 'n tipiese ontsnap... en 'n nuwe hom (Blue Belly) eenkeer na plaaspondok... wereld ontdek Hogsback gestuur sodat ek 'n Hillary Graham het dit reggekry portret van hom kon maak," vertel om perfekte kruiskulturele werk te Graham en sy alter-ego Maharg Iyk al te veel op mekaar. Hillary. produseer. Sonder stereotipe Die Sigeuneragtige Mahargiese "curio"-ontwerpies of ander pre­ twee kulture - Afrika en Europa -' gepraat oor 'Images of Transition' Dit is blykbaar ook die insident karakters Iyk soos strokieskar­ tensieuse etniese truuks, Endaar is in Hillary se werk nie. en die kulturele kruisbestuiwing in wat tot die terugroeping van die . akters (Asterix?) Hulle oorskry geen duidelike skeidslyn tussen die "Die' afgelope paar jaar se kuns is sommer snert," se Graham destydse Goewerneur.Benjamin gedurig die grense tussen die egter nadat ek myself aan hom D'Urban gelei het, "Southey se ' konternporere en die klassieke, die voorgestel het. "Die wit elite kan nasate bly nog hier... " glimlag realiteit en die fantasie (Charlie nie uit 'n verhewe posisie kontak Graham sinies terwyl hy sy hand Parker en Benny Goodman speel maak met prirnitiewe swart kuns in die rigting van die dorp swaai, albei byvoorbeeld in die Maharg­ nie. Dit help swart kunstenaars net Sy reeks skilderye oor die storie orkes). van die wal in die sloot. Daar is 'n het hy "The Ears of Hintsa" "Die wereld is soos 'n tearer," etniese wanbalansin so 'n .. gedoop. se Hillary. "Ek stel belangin die situasie." Dan wys hy na 'n figuur in een burleske. Waar MENSE dinge Hillary glo jy kan slegs van die swart en wit afdrukke in 'n , doen, Daar is geen Gode in my kulturele kontak maak nadat jy op ander reeks van vier. "Dit is Hintsa werk nie.' 'n gelyke MENSUKE vlak kontak se sluipmoordenaar," se hy half Die donker Iyne en duistere , gemaak het. trots. Die figuur is 'n deurlopende atmosfeer van sy werk is 'n invloed Hy word skielik ondeund en , simbool in sy werk. "Alle bekende van die Oos-Kaapse Bradshaw­ geheimsinnig: "Mens kan slegs ' mense het 'n versteekte sluiprnoor- skool (bekend vir sy swaar.. ware kontak maak deur middel van denaar.' , abstrakte landskappe) en die die imbongi (die digter) in rnense.' Maar in die skets is die Spaanse skilders ("Ek is tog 'n . Baie van sy konsepte en sy . moordenaar se geweer gerig op witman met Westerse, Europese werk is gemspireer deur die Xhosa Maharg. agtergrond"). imbongi's of prysdigters. En Maharg, letterlik Graham Hillary gee kunsklas aan die spesifiek deur die geskiedkundige ' agteruit gespel, is Hillary se alter- 'universiteit van Fort Hare, maar geskrifte van Mqhayi, die imbongi ego en sy sleutel tot die' , beskryfhomself as: "Amptelike ' wat aan die begin van die eeu voor werklikheid: "Om in die regte lewe hofskilder vir Maharg - Pat- ' Prins Edward opgetree het en later te kan rondbeweeg het mens 'n afisikus, Koning van Konings". as Imbongi Yesizwe - Nasionale voertuig nodig - ek het lank na een Die satire, die komieklike ' Digter - vereer is. gesoek en toe vir Maharg gekry," karikature en die donkerder, Hy het 'n ruk gelede 'n reeks verduidelik hy. ' bissarre elemente herinner sterk geskiider wat gegrond is op Maharg kom oral in sy werke aan Goya, wie se ondeundheid as Mqhayi se weergawe van die dood : voor. Hy ry rand inn opgewarmde hofskilder ook nie deur swartgal­ van Hintsa, die destydse opperhoof kruiwa, 'n ANONTUR NEVES, en 'ligheid OORHEERS is nie. van die Xhosa. Volgens Mqhayi is dra 'n vleismes vir beskerming. Daar is ongeiooflike beweging Hintsa en sy mense soos "Alle helde het beskerming , en 'n geweldige losheid in Hillary gevangenes behandel deur Sir nodig," verduidelik Hillary voor se werk, (Mens VOEL dit in die Harry Smith mi 'n veediefstalon- hy se: "As iemand vir my 'ri slegte warboel van plukkers in 'n sitrus- deronsie waarin Smith Hintsa se krit gee sit ek Maharg op hom". -boord, die lewensdans van die ' hulp gevra het, Toe Hintsa probeer Maharg is ook baie akkuraat - , Mahargiste...). Terselftertyd is wegbeweeg van die Britse kamp is .geblinddoek - met drie-puntige daar ook die orde, en die hy deur Smith, self in die rug en veerpyltjies. ' bonkigheid van Picasso. So dit is been geskiet, Hintsa het in die Maharg reis oral met 'n , nie altyd MOOr nie. rivier geval en is deur 'n ander opblaas-bobbejaan,BQSSE-de- Maar hier haal Hillary die Brit, Southey, in die kop geskiet NAGE, wat geseen is met skepper van Kubisme aan: ' voordat sy ore afgesny is. Hintsa SAWAGTAW:'n fatale maar , "Skilderye is niegemaak om te 'n Paar Maharglste en ander mense by Port Elizabeth sa se ore is triomfantlik na Graham- "Sweet and Aromatic Wine and versier nie. Hulle is instrumente brandende stadsaalln 1981. stad gedra. Garlic Tainted Anal Wind". van oorlog teen chaos."

r·······.. r~k (Stefanie Powers) verlief op ; Vries ": die jong breker Hunt Block. Die, I gespierde vent is agter haar geld raampiel Film is fascisties aan. Uiters amateuragtig. • (die eerste • Ek't ook nuus vir die Ameri­ foto van my Duma in haar ou dinge. Dis mos hoe ek as kind jong seun ontdek sy ouers is Kom­ kaanse skrywerJeromeCharyn wat ; 'aflewering van ; . Voortrekker-kappie bo op die moes optree, muniste. 'n Swart speurder moet Madonna die "rou pret" van New DAAN DE BEER" kassie. Dan lyk die beeld onder Die TV is ook 'n gas wat dink die saak ondersoek. Kommuniste , York genoem het, 'n kind van die I se nuwe video-' I haar maar baie pieperig en skaam. ek is 'n Nasionalis, veral warineer ,en swartes saam in een prent! .. stedelike romme!. Sy woon nou In Duma is enige man se Moses, selfs hy nuus het, Hy praat eindeloos Maar die eintlike rede hoekom Los Angeles.Haar kiere bly : rubriek) : De Mille en sy Ten Command­ oor alles waarin die Nasionaliste .ek baie koffie gernaak het is omdat rommel: vuil T-hemde, afgesnyde , ments s'n, belangstel, haat dieselfde dinge en ek nie 'n jong seun so aanhoudend denims. baie hale en armbande...... Video is beheerbaar. Nes by mense as hulle en swyg oor die wou sien hui! nie, veral aangesien Maar sy doen inkopies by baie boeklees kan jy self besluit res. Dis miskien onkunde. Ofdalk River Phoenix dit so onoortuigend lanie plekke. ' , LAA T ek nou maar as video­ , wanneer jy wil begin en eindig. or, goeie maniere: hy weet dalk waar doen. Sy's 'n tekstuele koniradiksie: resensent oopkaarte spee1: film is vinnig vorentoe en vries raampie.. dit jeuk, maar hy mag nie krap nie Ook nuut is For Keeps. Molly die Hggaam is arbeidersklas, die , fascisties. ' Ek vries raampie op die sexy dele, ~ ten minste, nie in iemand anders Ringwald. wat altyd so pragtig in bankbalans opgestop·kapitalisties. Die verskil tussen fliek en video en wanneer daar iets is wat spat; se geselskap nie. pienk was. gaan deur die. volle Eintlik probeer ek se ekhou meer is mag. Fliek beheer jou, Dit wys soos iemand se kop wat ontplof. Sit dit af, kyk Hewers video. Ek katastrofe, soos Zorba die Griek van Cyndi Lauper. Sy's 'n beter net by sekere plekke op spesifieke Die sensors sny die beste stukkies kyk baie video. As dit 'n goeie , sou se. Sy verloor haar maagde- ' aktrise en haar kleredrag is basies tye, ofjy daar is of nie. Jy't geen uit maar ek vergoed daarvoor met video is, maak ek maar min koffie, likheid, raak swanger en trou - dit net verflenterde kitsch. beheer oor die toerusting nie, dis my vries raampie, verieng 'n want ek wil nie kombuis toe stap is mos die oorgangsrites vir vroue Sy Iyk nes 'n.vriendelike onsigbaar. Die beelde is meer as bietjie wat oorbly van die ecstasy en iets mis nie. in Hollywood prente. (Mans moet papegaai wat net mooi inpas by lewensgrooL Hulle is in staat om ' en die agony wat hulle verkort. Maar 'n video-resensentmoet iemand doodskiet.) Dis 'n video vir haar prent Vibes, tropiese, selfs van iemand se neus.n Die SAUK-mense vertel ons die video's.resenseer, ne? Dus rnoet ek 'n biersuipery want die karakters eksotiese gebrabbeloor Indiaanse skouspel te maak- en hulle sluk TV-stel is 'n gas wat kom kuier. Ja. erken ek het baie koffie gemaak lyk.laerklas. ,. skatkiste. jou in. ' Maar 'n vervelige gas, wat nooit , tydens Little Nikita, wat nuut is op She was Marked for Murder is, , Dit het by die loket geflop. Kyk liewers video. As die vloek nie, elke Sondag kerk toe die video-rakke. daarenteen, 'n video wat vra om 'n Maar fliekgangers, soos almal beelde te erg raak, sit ek 'n groot gaan en die at:wegdraai van sekere Dis 'n Rooi Gevaar-prent: 'n . stywe dop. 'n Rykouer vrou weet, het g'n smaak nie .

VryDagl 28 Julie1989 85 Kyk ult vir krulkop op die sax bediening. Nice ou en 'n TipieseRockey­ Endstraat: Yuppie­ Jameson's Bar, Com­ nuwemusiek. Beste straatselaataand-"joinr paradyslLang toue van mlsslonerstraat: Eenvan laatnagplek in die dorp. vir mensewatsoms werk baie entoeslastiese Base: Vanaand, Saterdag- en Sondagaandis dit Wiredto theFloormet '~ baie I die laastebuitePoste van en van jazz hou. jollers buite, Almal "live 'n local" musiek. sellbewuste krulkopsax-speier iewers in die voorgrond. Woensdagaand IS The Junction, hN Br~ irriterend mooi. Wye verskeldenheid van lewendige reggae. , en Claimstraat: "Ouer" Late Nile DUke's, mbaqanga totrock.Jazz Tatler's,"SilverSands, Seepunt: Rumours speelvanaandenSaterdagaand. rocken new wave met 'n Melvine: Laatnag­ King ot Clubs, hIVMark­ saammetSaterdagmid- ' Sondagaand is Jeff Weiner en Mainstreamaandie beurt.Rumours treeweer apartevertrek vir "live" alternatietvirmiddel­ en VonWiellighstraat: Hi­ dagete; goon Woensdag- en Donderdagaand op. groepe, 'n daktuin en stedelinge. Oopvan NRGgemors op boonste toegangsgeld. Briljante' Artles Cellar Pub, Riebeeckstraat 34: Verskeie jazz-groepe tree elke videoen pool-kamer. vyfuur smiddags tot baie verdieping op Woensdae, Kaapstadse mbaqangal Saterdagmiddag tussen2 en 6 hier op. Welkome aneiding van laatsaans en Saterdae , Donderdae, Vrydae, klopsejazz-veteraan die disko-twak op ander vir middagete. Etesword Saterdaeen Sondae. Robbie Jansen speel plekke. Chris Prior en sewedae vandie week Disko-mbaqanga op die vanaand, satardagen NeilJohnson Is soms op tot laataand bedien. ondersteverdieping. Saterdagaande die Sondagaand en danweer die Transvaalse Saterdag:Jack's Band. Newtown: Township­ die heelweek volgende . Jazzklub. Maandag:Wendy platejoggies. Aanbeveel Club Manzatlan, Blues, Marshallstraat jazz se vocrsledelike vir denkendejollers. weektotDonderdag. Oldfield. Dinsdag: Little tuiste.Tsidii Leloka sing Moletsane, soweto: 165:Wesens van die Maandag is die plektoe., noordelike voorstede Roxy Rhythm Bar, ' Sister. Woensdag: Rush elkeaand tot 13 HoElr-inkomstegroep The Thunderdome, hN (ouderdom tussen 25 en Mainstraat, Melvilte:' Hour. Donderdag: The Augustus. disko.Oop van 11 nm. Koala Blu, Melville: Jazz Vanaand: Die fantastiese Jive. Claim- en Noordstraat: Maandaeen Dinsdae is ­ 35) se uithangplek. "Mega"-disko, kroeEi en elke Sondag in die " African Jazz Pioneersis Harbour Cafe: Rockey­ toegang gratis. Twee Disko-musiek,flitsende binnehof aangebied de,ur groepe. Baie spieels en , tarug uit die buiteland. Klpples, Markteater, straat.Netom te RELAX ,gratisbiere opaande ligte, spieels, mense met hoe hakke.Oop van wanneertoegang gevra grimering... daai soort metanderleep-cog Dinsdae tot Saterdae. pseudo-intellektueles.., word.Aile soorte musiek. van ding. Goeie koso Swak Rumours, Rockeystraat: Idols, bokantvan

Malcolm Purkey en die My Children! My Afrlc!l! September. Campbell is elke Junction Avenue die kontroversielenuwe . Dinsdag, Donderdag en Theatrese Fugard-stuk. As redelik BlackSun: (LOUis' Saterdaq om 10,30. werkswinkelproduksie polities naiel en te lank. Bothalaan - Orange INDIANA JONES ' Tooth and Nail is in die gekritiseer maar vat 'n ,. Grove). .- , ',. In a Dltferent light deur AND THE LAST CRUSADE Hamson Ford, Sean Connery (A) Markse Laagerteater te meerroerende pas in die .Susan Pam seCurl Up , Reza de Wetis in die DAILY·9 30, 12 00, 230,515,745,1015 slentot 9 September. tweedehellte. Hoofteater, and Dye is teruglMet , 'Markteater se Upstairs. . THE'BURBS Markteater, Newtown. Val Donald-Bell, Ulian Tot 12Augustus. Tom Hanks, Came FIsher (A) Pieter Toerien bied:We MetJohnKani, KathyJo Oube, Nandi Myembe, DAILY:9,45, 12.15,230.5,15,745, 1000 and Them - die storie , 'Ross en Rapulan , -Sue Pamen Debra Blonde Sisters by vandie hertogin van _..., Seiphemo. Watson. Daagliks om ' Windybrow se Dalro­ (A) PlAIN CLOTHES Windsor, gespeeldeur 8.15en Saterdag en teater. MetJudy Arllss Howard,DIaneladd (A) LenaFarugia, by die Elsabe Zletsman en ' Sondag om 5.30en 8.30. Broderick, Sue Marshall, DAILY.9.45, 1215,2.30,5,15,745,1000 lAST RITES . Leonard Rayne-teater. Casper de Vries tree op ­ Puppet In a Bell Jar met . BarbaraPuren, Mandy Tom Berenger, Daphne Zumga (2-18) Ookmet ChrisWeare., by AfterDark in Queen-' IsabelSmit, Anandre Kuneneen Brian THE PRINCESS BRIDE DAILY: 945, 12.15,2.30, 5.15,745, 1000 Mandy Pannkm, cnne $arandon (A) Blithe Spirit metSandra straat, Pretoria. Tot 6 " Stapelbergen Annecke Schimmelop die klavier. DAILY. 9 45. 12.15.230.5.15,7.45, 1000 Duncan,Vanessa Augustus. Cookeen Paddy' KAAP~TAD THE Canavan by die Inyanga Women of Alhambra-teater en , Africa by die Markteater Baxi~'i-teater, Mainstraat:"Buckingham Palace" • 'IURIS, Beyond Reasonable. se Warehouse. Vier District Six vanwyle Richard Rive duur tot 29 Julie. DOUbt, Andre Huguenet­ vrouemetJennifer' Comedy ~'(A) Die Osprey-lilmfees is dan aan die beurt,tot . Tom Hanks Carns Fisher , teater, Hillbrow: Who ' Ferguson as die honkie DAILY. 9 45. 1215.230. 515. 745. 1000 Saterdag 5 Augustus. Stagedoor: A Room with a TEQUIlA SUNRISE Goes Bare met Errol harmoniseeroor ons .Review is verlengtot 12 Augustus.In die Studio is Mel Gibson, Michelle Pfeiffer (2~ 18) Hart,EleniCousins en , DAILY. 945.12.15,230.515,745,10.00 . 'konnnent. Goeie stemms, dit Pieter-Dirk Uys se Just Like Home tot 5 ' .MalcolmTerrey duurtot goeiekomposisies,goeie ' 'Augustus. POUCE ACADEMY 6 5 Augustus. musikante. Tot 3 Nowhere Bubba Smith, Michael Winslow (A) INDIANA JONES DAILY 945. 1215,2.30,515,745,1000 AND THflASTCRUSADE NicoMalan,Strandgebied: In die Teateris , ' 'I Harnson Ford, Sean Connery (A) Shakespeare se bloedigeMacbeth, oorgeskryf deur I:. I DAILY: 930, 1200,230,515,745,1015 To JIide, HeinerMOiler en onderregie van Marthinus Basson, KaapsIad' te sien.. Tot 12Augustus. ~aul Siabolepszyse Gra- . Action ··(2~16) hamstad,treffer Smalliioiding word in die Arena AmyMadigan. Michael froneide DAilY.945. 12.15, 2.30, 5.15.1.45. 10.00 opqevoer. Tot 19 Augustus., ,POUCE ACADEMY 6 Bubba Smith, Michael Wmslow ~ (A) DAILY: 945, 12.15,2.30.515,7.45, ioeo Theatreon the Bay.Kampsbaal: A Trinity of Two, 'n toneelstukocr OscarWilde, duur tot 5 Augustus. ,-pofL,. WHEN I FALL IN LOVE Met MichaelAtkinson en Neville Thomas.

A ComicTaleof Love • " ., and ~ventur8 (A) Mandy Patlnkln, OtmsSarandon • _ DAilY 945, 1215,230,5.15.7,45,1000 JULY31 & AUGUST 2,9.45 a m SOLD.oUT " THE 'BURBS kuns en fotografie Tom Hanks, Came FIsher ~,(A) Kunsuit Vendais tot 19 DAlly.9 45. 12.15,2.30,515,7.45. 10.00 ,Comedy (A) Augustus te sienby die " genaamdHanover LAST RITES Tom Hanks, Carne Fisher '1:: :" Tom Berenger. Daphne ZUniga (2-18) DAILY: 9 45,1215,230.5.15,7.45, 1000 Sanderling-galery in die . Street - oorDistrik Ses. DAILY: 945, 12.15,230,515,745. 1000 . Smalstraatkompleks. Tot 29 Julie. From the INDIANA JONES ,I Three AND THE lASTCRUSADE '. I: ' Centreis 'n nuwe Hamson- Ford.Sean Connery (Al Fugitives , Johannesburgse , uitstalling vandrukwerke ~~ DAllY930. 1::?OO,2 30. 515, 745.1015 INDIANA JONES AND THE lASTCRUSADE (A) Kunsmuseum, op papleren materlaal Harrison Ford. Sean Connery (A) /..Y"--and th; , .: DAilY930,1200,230,515.745,1015 Joubertpark, Kieinstraat: deur Philipade Beer. LAST CRUSADE ,• I'" I Beelde: Images in Wood. Van 2 tot 26 Augustus. Action Adventure lA) 'I Duurtot 13 Augustus. ' "Nuwe tel:685-7880. Hamson Ford, Sean Connery DAILY 9.30,1200.2.30,515,745,1015 . Kim Sacks-galery, Gallery 709, Adderley­ Cavendishstraat, straat: Robin Mann, 'Bellevue:klere, krale-en Pietervan der West­ ,THE 'BURBS , handwerk uit Botswana. huizen, Naama Noth­ Tom Hanks, Carne FIsher 'A) Kuns van die San; mann, Ann Linsell­ DAilY'945.1215,2.30.515,745,1000 Hereto e!1 Mbukush'u.. , Stewart,Lukas van II" I; ", ".' Vuurenen andere: Markteater, Newtown: ; , Beeldhouwerkedeur . ". ' (PO'2"0) LICENCE TO KILL OAILV,-9,3D, 1200,2,30, 5,'5.145.1015, MOON WALKER TImothy Dalton as James Bond(PG 2.10) MIchael Jackson, Seanlennon (A) DAllY: 945.12.15.230,515.7.45,10.00 Foto-uitstalling van Peter EduardoVilla en David DAllY945,1215,230,5.15,745.1000 Magubane genaamd Brown:Ook bekende THE'BURBS ChildLabourinSoweto. internasionale kun~te­ UCENCE TO KILL Tom Hanks. Carne Fisher (A) :rllnolhy Dallon eeJamea Bond(PG 2.10) 'THE'eURIS Tot 5 Augustus. Hoogs naars. DAllY930, 1200.2.30',5.15.745. 1015 DAILY: 9.45. 12.15,2,30.515,7.45, 10.00 POLICE'" Comedy (A) aanbeveel. I, .. Tom Hanks, Carne Fisher' THREE FUGITIVES DAilY.9 45, 1215, 2.30. 515, 745. 10.00 ,Cape Gallery, Kerk­ ACADEMY 6 INDIANA JONES Gallery on the Market, straat 60: Galeryversa­ A RlotOUt; Comedy . (A) AND THE lAST CRUSADE Three , Newtown: Uitstalling melingvan onder andere BubbaSmith, MIchael Wmslow HarrisonFord. Sean Connery (A) DAllY 945,1215,230.515,745.1000 DAILY 9301200,230,515745,1015 , MoONWALKER . Fugitives genaamd Animals. Sluit Ruth Squibb,Nico " Michael Jackson, Sean lennon' (A) . Comedy, (A) werk van talle bekende.' Verboom en Douglas " 'I " I ~I 'I:I•" DAILY 9.45, 1215,230,515. 745, 1000 Nick Nolte, Man/n ShOr1 DAilY:945; 1215. 2.30, 515, 745, 10.00 plaaslikekunstenaars in. ' Treasure, ·11 Tot 26Julie. Steven MOON Cohense uitstalling , Kunskamer, Bergstraat 'WALKER Call Me UvingRoom begin30 ~14: SUid-Alrikaanse KINJITE KINJITE . Musical " ,Julieen duur tot23 'kunstenaarssoos, ' FORBIDDEN SUBJECTS, Charles Bronson. Perry lopez(2.16, SOUL OFBlACK CHARLIE Michael Jackson. Sean lennon Fred Wdhams, Deruse Nrccras (2-12) DAILY 945, 1215.230.515.745.1000 MON-SAT- 6 00, 830 DAilY, 945.1215.230.515,745,1000 Augustus. Pierneel,Maud Sumner; , , I-I ,MaggieLaubser,Irma Tlvtlle~ , Crlm. '. (2-18) I TOUGH GUYS DON'T DANCE WHEN I FALL IN LOVE Galery 21: liak de stern, Preller, Welz, Charte! Bronson, Perry lopei. Ryan,O'Neal.Isabella Rosselhni(2-18) TImothy Hunan, Oenms Ouald(2.16) MON-SAT 8,00, 8.30 MON-SAl6.00,830 DAilY: 945.1215,2.30,515,745,1000 , 'Villiers se uitstallingvan Kibei, Caldecotten Call Me, skilderyeen etswerke Boonzaaier. ' " I: • I•I Sex ThrllJer (2-18) duur tot,5 Augustus. ' Patricia Charbonneau. Stephon McHatll8 TouQhGuys UCENCE TO KILL RIDING THE EDGE DAllY 945, 12.15.2.30,515,745. 10 00 Gallery International, T6~~~·Y9~~~~~ ~,J{30~~ ~~.7~~~5:;~0) Rag~(t~:s:~~~~·2~1~t.h3.30~ ~XV1~1~~:0~t) : KAAPSTAD > _St Georges-sentrum: Dont Dance' Etswerkedeur John JfCRY IN THE DARK MOON WALKER ' Baxter-kunsgalery: ,Clarke. Meryl Streep. Sam Naill (2-14) Michael Jackson. Sean Lennon (A) 1 Groepsuitstallin,g van DAILY: 930. 12.00,230.5.15.745.1015 DAllY: 945,1215.230.515.745, 1000 I II I· I";I : II NOW 'lHOWING, GeM Hackm"n MISSISSIPPI BURNING Oranla 2,18

86 VryDagl 28 Julie 1989 ••• Sterkaanbeveol waagtoerljies. Mel komedianta Peler Cook slagoffers vandla media ··MY STEPMOTHER IS •• Sien gerus Timothy Dalton.. enMelSmilh. word. Diegesin sa ANALIEN· Kim ·Vermy as jy nugter Is babadogtar wordtydens Basinger is 'n weseult Prente sonder sterreljies ··HAWKS• Anthony . ··CRIMINAL LAW • '0 naweekkamp deur'n diebuitenste ruiman Isn09nie beoordeel nle Edwards en TImothy Word beskou asdieriller dingo weggesleep en DanAykroyd 'n Dallonspeel dierol van vandieseisoen. 'n hulle wordvanmoord op ruimtenavorser • wal meepaslsnte watull'n Moordenaar loop losop hullekindaangekla. Sam uileindelik met haartrou. ···rBAGDAD CAFE - 'n hospitaal wegloop omdie snaat ronden die Neillspeeldierolvan Verfrissende, fabelagtige lewete gaan geniel(in'n advokaat wal virsy Michael Chamberlain. ··DEAD RINGERS· moderne mite met . bekende bordeelln vryheid geveghet, moet Streep Is vir 'n Oscar Briljanle wennervan 10 genoeg straatrneriete en Amsterdam) voorhulle klestussen sy professie benoem vir haarrol. Kanadese Genie- komlesa oomblikke om stert, ensy ele morale loekennlngs waarln diemeesrebelse punk 'n standaarde. MelKevin ··TEQUILASUNRISE· Jeremy IronsalbeiIede traan te laatwegpink. ··THE PRINCESS Bacon, GaryOldman en 'n Polisleman, 'n van'ntweeling veretolk. MetJack Palance en BRIDE -AI die k1assieke Tess Harper. dwelmhandelaar en 'n 'nRegIe Cronenberg- Marianne 5agetlrecht. elementa- pragtige vrouraakmet riller. Ook met Genevieve swaardgevegte, ··A CRYIN THEDARK- mekaar gemoeid en die BUjold. ···MY NEWPARTNER ­ wonderwerke enware . Meryl Streepvertolk die vonke begin spatas 'n Komodie metPhilippe Iiefde - word gesatlriseer rolvan UndyChamber- emosies en pligteen ·SKINDEEP- John Noireter Tilerry en gemodemiseer in die lainInhierdieware mekaar geslelword. Met Ritter (vanHooperman L'Hermitte. 'n Film deur prent MetPeter Falk, Australiese drama oor 'n Michelle Pfeiffer, Mel ClaudeZidi. Robin Wright enBrltse getroude paarwat Gibson en KurtRussel. Nabladsy8 John Ritter In die prent Skin Deep. ···THREE FUGITIVES -. Diestorievan'n Die Afrikaanse weergawe van die filrngidse korn ongelukkig te laat om te plaas bankrower opparool wat deur'n ander(patetlese) -KII\B

···DANGEROUS L1ASONS - 'n Brlljante rolprent. Glenn Close, Michelle Pfeiffer endie

wonderllke John 12·101 Malkovich lewer ultstekende vertonings In dierolprent waarin seksuele en emosionele speletjies tot tragedie lei.

···MISSISSIPPI BURNING - Drie long menseregte-aktivlsie word gedurende die "Freedom Summer" van 1964In Neshoba Country deurverregses vermoor. William Dafoe speeldie rol vandie liberaal Ward watdie CIA moordondersoek lei. Gene Hackman is TllE 'WOMAN IN RED' Anderson, Ward se KIM BASINGER IN THE HIT COMEDY WITH DAN AYKRDYD .•. regterhand wattra- MtlGIB':IJ"l "NDMlCHt:lLE PfEiffER IH .disionele .. MY STEPMOTHER TEQUllASUNRISE (1,111 COCllIAll 11·111 sekuriteitstruuks gebruik DRIVE-INS IS AN ALIEN .... IV S1!IIIDTlOIIlI_ * NIGHTLY AT 7.30 pm * NOW SHOWING AT6DAIVE·1N·S omdie Klan-Iede watdie It,lOperc.~ eoe" Ofl.ll.Y. 10,2mill STADIUM - HIlLFOX­ KAUGERSOORP...VEREENtQINQ... moord gepleog het,vas MEIRINGSPARK - NtGEL te trek. IA) :o~'i~fs~~~rro.~·j~.i 1~~"';O~~B ~g,9.'~~~I2l'I(An) IAI ·*TAP - Oleverhaal van fRIDAY: lUll. 2111. 5.lO.l.OlI. 111.11," SAT: '.11. 121111.2.111.1111. '.110. 11115,. 'n klopdanser watna sy POLICE ACADEMY VI ITS CHRISTMAS INJUlY WITH WAH • NiCK NOLIE' MARTIN SHIIRT' 'obblS"UI. IIII".,1.1.II"Uy. IAII tronkstraf nie kan beslult OISNEV SSO!,!R 1.,llllAV FltM' THREE FUGITIVES OUYE&CO IAI oorsy toekoms nle.Met La hter·PachdComtd 'orEft nt WHO fRAMED ROGER RAlBIT1IAI " .... _JD.....USTC1IllSADl -; Gregory Hines (W~ite fRI: 11110./.10 an' '1111 pm DNLI SKIN DEEP SAl: '.ll.2.1Iland'lIl1pmOHlI Jlbl'~lIitllllk.U.II"·""-'Y. 11·111 Nights) en Suzanne MON·IHURS: 210••• '.311 PII Douglas.. • HARRISON fllRO • SEAN CONNERY' , INDIANA JONES ~ AND THE LAST CRUSADE ··L1CENCETO KILL­ ~ Thrilling Advenlurtro, Ev.ryont' JamesBondword, FRI: l.lDl.110 20pmONLI ·gefire·en hyis vol . SAl: 1200.....1.10lad10.10,mONlY KINdlTI ITS CI\RISrw,sIIlJlA.Y WlIIlWAl.lOISHEYS i, MON·THURS:l0.30 ..an.5.10pmONLI Cb"I..." .... - "on."I"lb,II11112-"1 SuPERIIOUO"Yflllil' wraakgedagtes. Q~ • MICHEAl JACKSON. ' OLIVER &CO (AI ACRY IN THEDARK IHE RESCUE IAI OngelOC?f1lke , MOONWALKER • Meryl Sirup 0 4.uO'POlICfACAO£IYIIfVIIlfYFARI AMOV(ELIKEN001HER - WAIOUT MUSICAL (Alii Gripping IndpowtrlullmDnlional drama, (2-14) VryDagl 28 Julie 1989 87 FILMS Van bladsy 7 Ho'ogtepunte en Three's Company­ . "';':- .". laam) is 'n verleentheid TV1 WAT maak twe "oud­ 'Anything But Love' oor In 'n fliek met 'n naam minnaars" as hullej re joernaliste op M-Net) in wat die produk goed 7.00 Goeiem6re SA 3.30 Take a Break later bure word? Hulle sit ROADGAMES gesilln omskryl . Baie meisies in die verhouding voorl. Ou liefde roes nie word. Roadgames is 'n 4.00 Santa Barbara baaikostuums. En so THE WOMAN NEXT aksie-drama oor 'n aan. 4.25 Fast Forward 5.00 Adventuresof the DOOR wat Dinsdagop veglinie te plaas en word Woensdagaand op TV I , Dinsdagaandop TV4. vragmotorbestuurder Gummi Bears M-Net vertoon word is 'n byna as gevolg daarvan vertel van die kunste­ (Keach) wat 'n ryloper "AN AFRICAN DREAM­ romantiese Franse gestenig. naar, wat vir 70 van sy THE POPE OF (Jamie Lee Curtis) optel 'n Koloniale verlenging 5.25 Lion Series Bible Stories drama wat weens 90 jaar in Parys gewocn GREENWICH VILLAGE en saam asemrowende van die Britse rol­ ongelooflike moderne 'n Kanadese weergawe het, se verblyl in sy wys Woensdagaand op avonture beleel... prentbedryl waarindie 5.30 Topsport 6.00 News tegnologie in Engels OF van Bernard Shaw se vaderland. M-Net met Mickey Brille probeer vergoed Alrikaans geniet kan PYGMALION (waarop Rourke in die hoofrol. Die ABOUT LAST NIGHT vir hulle misdrywe in die 6.15 Sundowner 7.00 Airwolf IV word. die musiekblyspel My BESTKEPT SECRETS man brand om 'n met Rob Lowe en Dami kolonies. Met John Kani 8.00 Netwerk Fair Lady gegrond is) is die storie van die restaurant-elenaar te Moorewys •en Kitty Aldridge. 8.45 Police File DAVID AND BATH­ wysSondagaand op sogenaamde perlekte word. Hy en sy neef Saterdagaand op M·Net. SHEBA is 'n nuwe reeks TV1. Peter 0 ' Toole vrou en moeder wat besluit om saam die 'n drama ocr twee "SING· Nog 'n 9.00 Simon en Simon 10.30 Laataandsessie wat vanaand op TV4 speel die rol van skielik besel dat sy die besigheid aan te pak. jongelingewat na 'n nag Amerikaanse tienerlliek begin. Geskiedenis se Prolessor Higgins rede is dat haar man nie Maar die Mafia steek kop van woelige passie ocr 'n arm buurt se 11.15 Die Onfei/bare Vennootskap bekendste reuseslagter teenoor Margot Kidder In die polisiekantoor uit.. Ook mel Daryl besluit hulle harte loop laaste paging om hulle 1.45 Oordenking David, wat later koning (van Superman-Iaam) as (waar hy werk) promosie Hannah en Geraldine met hulle Iywe weg. kinders se skoolte red . van Israel geword het, Eliza Doolittle - die kry nie. Sy besluit om Page. Terwyl jong Rob besluit Almal berei hullevoor vir raak verliel op Batsheba brandarm blommeverko­ sell ondersoek in te stel hy kan nie bekostig om die een groot aand wa ar TV4 6.03 Topsport as hy haar op haar dak perijie wat 'n spoggerige en maak 'n paar verras­ Saterdagaand kan Stacy sy vryheid vir 'n meisie hulle op die verhoog kan sien bad. Hy raak van dame word. sende ontdekkings... Met Keach en Jamie Lee op te offer nie speel "All I klim om te SING sodat 9.04 David and Batsheba - kyk onder hoogtepunte haar man ontslae deur Patty Duke en Howard Curtis (tans in die need ismy space" in die die nare skooltoemakers hom op die voorste PICASSO IN SPANJE, Hesseman (van ~KRP) . belaglike nuwe reeks agtergrond... kan sien wat hulle regtig 11.05 MASH werd is... Basies 11.32 Sterre van nou en mOre kornrnerslelesnert. 1.30 Pinocchio 3.00 The Yakuza 4.50 Earthlile M-NET 1.55ZE T! "POLICE ACADEMY 6 · 2.05 Once Upon a 5.00 The Flintstone Kids 10.30 Blazing Saddles Diesellde klomp is terug Time... Lile 5.30 The Adventures of 12.00 Cry lor Africa in 'n "iek waar mense in 2.30 Sistine Chapel the Galaxy Rangers 3.00Telygames die water val, pistole 3.30 Arbeiders van die Oop Tyd 3.30 Not Quite Jerusalem vlaggies met "BANG" op See 6.00 Loving 5.25 Charlie Brown uitskiet en die verkeerde 4.30 Collage 6.30 Dear John- Oor 'n 5.50 Little Wizards beel gevang word. 5.20 Wonderful World 01 man wat dink hy is nog Oop Tyd (Wonder by watter Disney gelukkig getroud toe los 6.15 Loving nommer Rocky al trek) . 6.10 sy vrou hom vir sy beste 6.50 Amen so/so 6.SO Kruis en Kroniek vriend 7.15 Perfect Strangers "KINJITE (Forbidden 8.00 Network Intekenare 7.45 Motorsporl Subjects) • Charles 9.00 Pyqrnalion - kyk 7.00 Playing with Fire Intekenare Bronson is nog nie dood onder hoogtepunte 8.00 The Making of 8.00 Supersport vervolg nie. 10.50 Insight Marseillaise 8.30 Police Academy II • 9.00 The Pope of ONAFHANKUKE is dit nodig om meer te TV4 Greenwich Village - kyk BIOSKOPE sa? onder hoogtepunte 9.55 60 Minutes 6.03 Kupid 9.04 Highway to Heaven I 11.00 About Last Niqht KAAPSTAD 10.30Bette Midler 12.00 Howie Mandell 9.57227 12.30 Hot Hits 10.24 Sing Country LABIA - Oranjestraat 68 10.59Topsport TV1 Vanaand 6.00 Rain Man SATERDAG 29 M-NET 8.20 Jean de Florette 6.00 Goeiem6re SA 7.30 Indiese diens begin -3.00 Teleskool 10.30 Manon 01 the TV1 - 7.31 36 Chowringnee 3.30 Opvoedkundige TV Spring . 5.57 Oggendboodskap Lane Saterdag 10.00 vm en 4.00 Dags1i Dokter 6.00 OpvoedkundigeTV 9.00 Cooking with Kurma 5.00 Niklaas 2.30 nm: The Explorers 6.30 Agriforum '88 9.30 Music Programme 5.00 Yesterday, Today 5.25 Tekkies 7.00 GoeiemOre SA 9.50 Ramayan 5.57 Kompas and Tomocrow met 9.00 Opvoedkundige TV 10.30 Portugese diens Sophia Loren 7.15 La 6.00 Nuus 11.00Beyond 2000 begin 6.15 Uit en Tuis Dolce Vita 10.30 Fiesta 12.40 Tegnologie 10.32 Sunday Meditation ~1aandag 6.00 The Night 7.00 Op die Grens • slot 1.00 Sakkie en Thomas 10.360 Romance da 8.00 Network Porter 8.15 Gorillasin the 1.05 Amigo en Vriende Raposa Mist 10.30 Hail Hail Rock 9.00 War and Remem­ 1.10Spesiale Agent TR 10.SO Duarte E Ca brance and Roll met Met Chuck Sloane 11 .55 Fim de Semana Berry. 10.00 Topsport 2.00 Topsport 12.00 Programa Musical Geraint Wyn Davies Is Majoer Mike Rivers In die nuwe Alrwe lf-reeks 11.00Child's Play- Na Dinsdag 6.00 My 6.00 Nuus 12.25 Rodo Do Fogo Stepmother is an Alien die toneelstuk van 6.15 Debuut Intekenare . van die "oulike" Meneer 8.00 Yesterday, Today 9.03 Family Ties 11.00 King's Trust Robert Marasco. Die 7.05 Spioen-Spioen 1.30 Viva Knievel Christo de Wet. (Hy gee and Tomorrow 10.15 9.32 Dynasty konsert nuwe gimnastiek­ 8.00 News 3.10 Panorama Geskiedenis) Gorillas in the Mist 10.24 A Man Called / instrukteur van 'n skool 8.35 LA Law III 4.00 Sokker 5.57 Kompas Woensdag 6.00 Hail Hail , Hawk vermoed onraad toe van 9.30 Roadgames - kyk 5.SO Heathcliff 6.00 Die Nuus WOENSDAG2 Rock and Roll 8.15 11.12The Beam die seuns geweldadig onder hoogtepunte Oop Tyd 6.15 Potpourri Fiesta 10.00 My raak. Met James Mason, 11.05 Late Night Live 6.15 Trapper John 7.05 Die Onleilbare TV1 Stepmother is an Alien M-NET Beau Bridges en Robert 11.45 Flying High' 7.05 Carte Blanche Vennootskap 6.00 Goelernore SA Donderdag: 6.00 The 10.30 Alien Preston. 1.35 Epilogue Intekenare 8.00 Network 3.00 Teleschool lc.40 Face to Face Kitchen Toto 7.45 Blue 3.00 Telyqames 8.00 World of Festivals: 8.30 Dallas 3.30 OpvoedkundigeTV Velvet 10.00 The Night 3.30 Crimes of the Heart TV4 Ireland 10.00 Topsport 4.00 Silhouette .Porter 5.10 West 57th TV4 6.03 Redd Foxx 8.26 JSE Competition 11.30 Open University 4.55 Kinderkyktyd: 5.25 The Incredible Hulk 6.03 TV4 Top 20 6.30 Mr Belvedere 8.30 Outrageous Fortune 12.25 Evening Prayer Quaq Quao JOHANNESBURG 5.50 TheSmurls 6.30 Muzik A La Carte 9.03 Benson 10.05 Newsnight AEIOU 9.04 21 Jump Street 9.29 Hooperman 10.30 Sokker Oop Tyd ZAP MAG 4AD FILM SOCIETY• 6.15 Loving TV4 9.52 Cheers 9.S5That's Hollywood 6.00 Fame 5.25 Lion Series Bible Corlett City 6.50 Anything but Love 10.26 Misdaad in Miami 10.21 The Tracy Ullman 9.04 Best Kept Secrets ­ Stories Sondagaand: Alexander 7.15 Have Faith 11.32 Ripley's Believe It Show kyk onder hoogtepunte 5.30 River Horse Lake or Not Nevsky, 'n klassieke 10.46 TJ Hooker 7.45 Goll 6.00 News 1 10.42 The Hit Squad rolprent deur Sergi Intekenare 6,15 No Jacket Required 6.00 Goeiem6re SA 11.10 Gunsmoke M-NET Eisenstein met Nikolai M-NET 8.00 Supersportvervolg 7.00 Telly Fun Quiz 3.00 Teleschool 8.30 Sudden Impact- En 10.30 Police Acadamy II Cherkassov en Dmitri 12.45 Revul >'IS 7.30 Louis Motors 3.30 Opvoedkundige TV M-NET 11.55 Friday Report Orlov. Russies met 1.30 La Mars, Dirty Harry is terug, met 8.00 Netwerk 4.00Santa Barbara 10.30 Code 01Silence 2.30 Telygames Engelse onderskrihe. 3.30 60 Minutes sy blonde meisie Sondra 9.05 Orkney Snork Nie 4.30 Webster 2.30Telygames 3.00 Crimes 01the Heart 4.00 Sokker Locke aan sy sy, gereed 9.35 Diagonal Street 4.55 Kinderkyktyd: 3.00 Police Academy II 4.40 West 57th MINI CINE · Pretoria­ 5.45 Heroes made in the om die beewe 'n pak slae 10.00 Topsport Quaq Quoa 4.25 The Adventures 01 5.00 The Berenstein straat 49, Hillbrow. USA te gee 11.00 Picasso in Spanje AEIOU Teddy Ruxpin Bears Vanaand en 5.55 West 57th 10.22 Money Programme - kyk onder hooqtepunte Pumpkin Patch 5.00Wildfire 5.30 The Real Ghost­ Saterdagaand wys Oop Tyd 10.30 I Want to Live 11.40 Liewe Arthur 5.25 Lion Series Bible 5.30Starcom busters Christiane Fen volgend e 6.15 Hot Hits OopTyd 12.4000rdenking Oop Tyd week is dit die Alan 7.00 Anythin(; .Love Stories 5.35 Lassie DINSDAG 1 6 .15Loving 6.00 Loving Paton-werk Cry The 7.30 Have F- . 01 6.45 Valerie - 'n Nuwe TV4 6.30 The Wonder Years Beloved Country Intekenare 6.00 News TV1 komedie reeks ocr 'n ma 6.03 Easy Street Intekenare 8.00 Public People's 6.15 Graffiti 6.00 GoeiemOre SA wat drie kinders probeer 6.30 Topsport 7.00 Revue Plus Private Lives 7.00 The A-Team 3.00.Teleskool grootmaak met 'n pa wat 9.04 The Colbys 8.00 Seilplankry en 8.30 About Last Night ­ 8.00 Netwerk 3.30 Opvoedkundige TV net deeltyds hand bysit 9.58 Garibaldi tennis kyk onder hoogtepunte 9.00 Elmien Adler 4.00 Dagoo Dokter Intekenare 11.459 to 5 9.00 COP - 'n Riller oar 'n 10.18 60 Minutes 10.00 Topsport 5.00 Rompelstompelsto· 7.00The Woman Next polisieman met 'n 10.30 Sokker 11 .00 St Eligius 11.50 Oordenking ries Door - kyk onder M-NET obsessie om 'n boef vas 5.10 Wielie Walie hoogtepunte 10.30 Outrageous te trek. Met James SONDAG 30 TV4 5.30 Skooldae - 'n 8.4060 Minutes Fortune Wood. 6.03 Small Wonder Heruitsendingvan die s.oo ccu 12.0560 Minutes 10.45 Newsnight TV1 6.30 Topsport reeks oor die avonture 10.00 Carte Blanche 2.30 Telygames 11.00 Sudden Impact II " ' .~. Twee lekker terte - 4

88 Vry D~ g l 28 Julie 1989