DOCSLIB.ORG

WIEDZA O POLSCE Program Historii, Geografii I Wiedzy O Społeczeństwie Dla Grupy Wiekowej Od 10 Do 13 Lat

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
WIEDZA O POLSCE Program Historii, Geografii I Wiedzy O Społeczeństwie Dla Grupy Wiekowej Od 10 Do 13 Lat Grażyna Okła WIEDZA O POLSCE Program historii, geografii i wiedzy o społeczeństwie dla grupy wiekowej od 10 do 13 lat 1 SPIS TREŚCI: 1. ADRESACI I PRZEDMIOT PROGRAMU .............................................................................................. 3 2. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU ..................................................................................................... 4 3. OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA ............................................................................................................ 6 4. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA ................................................................................................. 7 4.1. Historia .................................................................................................................................... 7 4.2. Wiedza o społeczeństwie ........................................................................................................ 7 4.3. Geografia ................................................................................................................................. 7 5. TREŚCI NAUCZANIA .......................................................................................................................... 9 5.1. Historia .................................................................................................................................... 9 5.2. Wiedza o społeczeństwie ...................................................................................................... 11 5.3. Geografia ............................................................................................................................... 11 6. WAGI O REALIZACJI PROGRAMU ................................................................................................... 13 7. OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW PO ZREALIZOWANIU PROGRAMU Z WIEDZY O POLSCE DLA GRUPY WIEKOWEJ OD 10 DO 13: .............................................................................................................. 16 7.1. Historia .................................................................................................................................. 16 7.2. Wiedza o społeczeństwie ...................................................................................................... 18 7.3. Geografia ............................................................................................................................... 19 8. KARTY PROGRAMOWE .................................................................................................................. 21 8.1. Historia .................................................................................................................................. 21 8.2. Wiedza o społeczeństwie .................................................................................................... 126 8.3. Geografia ............................................................................................................................. 143 2 1. ADRESACI I PRZEDMIOT PROGRAMU Program Wiedza o Polsce przeznaczony jest dla dzieci w wieku od 10 do 13 lat i odpowiada wymogom Podstawy programowej dla uczniów polskich uczących się za granicą (Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 2010) w zakresie treści kształcenia z historii, wiedzy o społeczeństwie i geografii. Program Wiedza o Polsce został tak zaprojektowany, by uczniowie nie tylko zdobywali wiedzę o przeszłości i polskiej kulturze, ale również poznawali środowisko geograficzne Polski oraz zainteresowali się jej życiem politycznym i społecznym. Szczególne miejsce w programie wyznaczono dziejom Polski, które odkrywają wspólne dla wszystkich Polaków doświadczenia historyczne oraz przybliżają trwałe wartości polskiego narodu i jego tradycji. Wiedza o krajobrazach Polski przygotowuje uczniów do dostrzegania w jej obrazie różnorodnych bogactw przyrodniczych. Poprzez ukazywanie warunków, w jakich żyją ludzie, i ich problemów umożliwia się uczniom prowadzenie rozważań i dyskusji na tematy dotyczące współczesnej Polski. Program Wiedza o Polsce większą uwagę zwraca na tworzenie u uczniów wyobrażeń (obrazów), gdyż przeszłość nie jest dostępna poznaniu bezpośredniemu. Niedostępna jest również uczniom obserwacja bezpośrednia zabytków, miejsc pamięci, krajobrazów współczesnej Polski. Tym samym istnieje uzasadniona konieczność odwoływania się w większym zakresie do poglądowych środków pośrednich, ilustracji, obrazów, map, schematów, wykresów, modeli. Zaproponowane w programie osiągnięcia uczniów nie wykraczają poza te zapisane w Podstawie programowej i pozwalają na wykorzystanie różnych źródeł informacji w celu bardziej skutecznego kształtowania specyficznych dla tego etapu edukacyjnego umiejętności. Program Wiedza o Polsce koncentruje się na wybranych wątkach, obrazach z przeszłości i współczesności, umożliwiając tym samym położenie większego nacisku na umiejętności, a w szczególności zachęca do rozwijania ciekawości u uczniów oraz zainteresowania ich Polską i jej dziedzictwem kulturowym. 3 2. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Struktura programu Wiedza o Polsce jest przejrzysta i składa się z dwóch głównych części. Pierwsza dotyczy koncepcji kształcenia w zakresie celów i treści oraz dydaktycznej organizacji procesu nauczania. Druga część zawiera zestaw kart programowych z historii (60), geografii (20) i wiedzy o społeczeństwie (10). Dobór treści kształcenia uwarunkowany jest zapisami Podstawy programowej i ma charakter selektywny. W zakresie historii Polski proponowana tematyka obejmuje zakres czasowy od powstania państwa polskiego do czasów współczesnych. W treściach dotyczących geografii można wyróżnić wybrane krajobrazy Polski oraz Warszawę i duże miasta, a także zabytki kultury narodowej. Z wiedzy o społeczeństwie przedmiotem poznania są instytucje systemu politycznego współczesnej Polski i obrazy dotyczące polskiej emigracji. Karta programowa wyznacza kierunek realizacji celów kształcenia programu nauczania i wymagań Podstawy programowej. Adresowana jest do nauczyciela. Karta programowa nie jest scenariuszem lekcji. Otwarta koncepcja karty programowej lepiej sprzyja projektowaniu ciekawych koncepcji lekcji, a zaprezentowane w niej różnorodne sytuacje dydaktyczne i ich organizacyjne rozwiązania pozwalają na dokonywanie wyborów z uwzględnieniem potrzeb i ograniczeń rzeczywistości szkolnej. W zakresie nauczania historii obowiązuje układ chronologiczny, co podyktowane jest potrzebą kształtowania pojęcia czasu i myślenia chronologicznego u uczniów na tym etapie edukacji. Historia zintegrowana z wiedzą o środowisku geograficznym i społecznym nabiera pełniejszego znaczenia oraz znajduje uzasadnienie w różnych wątkach tematycznych, na przykład w tych, które dotyczą symboli narodowych czy świąt państwowych i narodowych. Uczniowie w wieku od 10 do 13 lat charakteryzują się niezwykłą chłonnością umysłu i dociekliwością poznawczą. Ten etap kształcenia ma istotne znaczenie dla rozwijania wyobraźni oraz zainteresowań historycznych i społecznych, a także kształtowania podstawowych umiejętności i sprawności intelektualnych. Zgodnie z zapisami celów w Podstawie programowej poznawanie dziedzictwa kulturowego polskiej wspólnoty narodowej realizowane jest poprzez prezentację doniosłych w dziejach Polski wydarzeń, bohaterów narodowych, władców, uczonych oraz poprzez symbolikę narodową ważną dla każdego Polaka. Niezwykle istotne jest na tym etapie 4 kształcenia budowanie u uczniów przekonania o potrzebie zachowywania i podtrzymywania więzi z Polakami i Polską. 5 3. OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA Rozpoznawanie dorobku Polski i Polaków w polityce, gospodarce i kulturze. Poznanie skutków konfliktów politycznych dla Polski. Poznanie czynników sprzyjających i ograniczających rozwój Polski. Dostrzeganie roli Kościoła w rozwoju politycznym i kulturowym Polski. Poznanie wkładu Polski i Polaków do kultury europejskiej i światowej. Ocenianie wkładu polskiej emigracji do dziedzictwa kulturowego Polski. Poznanie III Rzeczypospolitej jako państwa demokratycznego. Lokalizowanie czasowo-przestrzenne faktów i wydarzeń historycznych. Lokalizowanie zjawisk w przestrzeni geograficznej. Poznanie zróżnicowania środowiska przyrodniczego. Poznanie dziedzictwa kulturowego regionów Polski. Rozpoznawanie problemów społecznych we współczesnej Polsce. Dostrzeganie związków między środowiskiem przyrodniczym a działalnością człowieka. Rozpoznawanie polskiej symboliki narodowej. Analizowanie i interpretowanie różnych źródeł informacji. Pozyskiwanie informacji z różnych źródeł. Akceptacja dla różnorodności kulturowej i tolerancja. Uznanie dla ludzi walczących o wolność. Gotowość do podtrzymywania więzi z Polakami i Polską. Gotowość do podejmowania działań związanych z ochroną dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Polski. 6 4. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA 4.1. Historia Uczeń: . rozpoznaje dokonania władców polskich w polityce, gospodarce, kulturze, . poznaje unie polsko-litewskie i wielokulturowość Rzeczypospolitej Obojga Narodów, . poznaje demokrację szlachecką i tolerancję religijną jako ważne osiągnięcia Rzeczypospolitej w XVI w., . rozpoznaje zabytki i miejsca upamiętniające wydarzenia i postaci historyczne, . wyjaśnia przyczyny i skutki polskich powstań narodowych, . rozpoznaje twórców kultury zasłużonych dla rozwoju życia narodowego XIX w., . wymienia zasłużonych Polaków w walce o niepodległość Polski, . rozpoznaje osiągnięcia II Rzeczypospolitej w polityce, gospodarce, kulturze, . poznaje skutki II wojny światowej i okupacji dla społeczeństwa polskiego, . rozpoznaje skutki rządów komunistycznych
Load more

Recommended publications
  • 30 Tadeusz Wasilewski Brata Przybysława, Księcia Stodoran4
    TADEUSZ WASILEWSKI (Warszawa) POCHODZENIE EMNILDY, TRZECIEJ ŻONY BOLESŁAWA CHROBREGO A GENEZA POLSKIEGO WŁADZTWA NAD MORAWAMI Do spornych, dotąd nie rozwiązanych zagadnień z wczesnych dziejów dynastii piastowskiej należy pochodzenie Emnildy — długoletniej mał­ żonki Bolesława Chrobrego, matki Mieszka II. O Emnildzie mamy jedynie unikalny przekaz współczesnego jej kronikarza saskiego, biskupa merse- burskiego Thietmara: tertia (uxor Bolizlavi) fuit Emnildis, edita a vene­ rabili seniore Dobremiro1. Dowiadujemy się z tych słów, jak to wykazał w 1895 r. Oswald Bal­ zer, że ojciec, określony mianem venerabilis senior, był chrześcijańskim księciem, a jego słowiańskie imię sytuuje jego księstwo na Słowiańszczyź- nie. Wymienienie go wyłącznie z imienia, bez podania bliższych określeń, zwłaszcza geograficznych, wskazuje, że był on postacią znaną dobrze ko­ mesom i duchownym saskim jako adresatom kroniki Thiettmara. Na związ­ ki Dobromira, może nawet pokrewieństwo z arystokracją niemiecką, wska­ zuje niemieckie imię córki Emmildis, a być może również imię wnuczki Regelindis. Księstwo Dobromira położone było ponadto również w pobliżu granic państwa Mieszka I, gdyż kolejne małżeństwa zawierane przez Bole­ sława Chrobrego za życia ojca miały wybitnie polityczny charakter2. Na podstawie powyższych wskazówek poszukiwano ojczyzny Dobro­ mira w jednym z księstw słowiańskich, znajdujących się w zasięgu wpły­ wów niemieckich, którego chrześcijańscy władcy znani byli dobrze Sa­ som. Umiejscawiano zatem księcia Dobromira przede wszystkim na Połabiu. Oswald Balzer uważał, że był on księciem jakiegoś ludu w Słowiańszczyź- nie północno-zachodniej i zwracał uwagę na występowanie już w X w. wśród Obodrzyców chrześcijańskich książąts. Stanisław Zakrzewski wi­ dział w nim ostatniego księcia Milczan, czyli południowych Łużyczan lub 1 Kronika Thietmara. Z tekstu łacińskiego przetłumaczył, wstępem poprzedził i k o m en ta rzami opatrzył M.
    [Show full text]
  • Pedigree of the Wilson Family N O P
    Pedigree of the Wilson Family N O P Namur** . NOP-1 Pegonitissa . NOP-203 Namur** . NOP-6 Pelaez** . NOP-205 Nantes** . NOP-10 Pembridge . NOP-208 Naples** . NOP-13 Peninton . NOP-210 Naples*** . NOP-16 Penthievre**. NOP-212 Narbonne** . NOP-27 Peplesham . NOP-217 Navarre*** . NOP-30 Perche** . NOP-220 Navarre*** . NOP-40 Percy** . NOP-224 Neuchatel** . NOP-51 Percy** . NOP-236 Neufmarche** . NOP-55 Periton . NOP-244 Nevers**. NOP-66 Pershale . NOP-246 Nevil . NOP-68 Pettendorf* . NOP-248 Neville** . NOP-70 Peverel . NOP-251 Neville** . NOP-78 Peverel . NOP-253 Noel* . NOP-84 Peverel . NOP-255 Nordmark . NOP-89 Pichard . NOP-257 Normandy** . NOP-92 Picot . NOP-259 Northeim**. NOP-96 Picquigny . NOP-261 Northumberland/Northumbria** . NOP-100 Pierrepont . NOP-263 Norton . NOP-103 Pigot . NOP-266 Norwood** . NOP-105 Plaiz . NOP-268 Nottingham . NOP-112 Plantagenet*** . NOP-270 Noyers** . NOP-114 Plantagenet** . NOP-288 Nullenburg . NOP-117 Plessis . NOP-295 Nunwicke . NOP-119 Poland*** . NOP-297 Olafsdotter*** . NOP-121 Pole*** . NOP-356 Olofsdottir*** . NOP-142 Pollington . NOP-360 O’Neill*** . NOP-148 Polotsk** . NOP-363 Orleans*** . NOP-153 Ponthieu . NOP-366 Orreby . NOP-157 Porhoet** . NOP-368 Osborn . NOP-160 Port . NOP-372 Ostmark** . NOP-163 Port* . NOP-374 O’Toole*** . NOP-166 Portugal*** . NOP-376 Ovequiz . NOP-173 Poynings . NOP-387 Oviedo* . NOP-175 Prendergast** . NOP-390 Oxton . NOP-178 Prescott . NOP-394 Pamplona . NOP-180 Preuilly . NOP-396 Pantolph . NOP-183 Provence*** . NOP-398 Paris*** . NOP-185 Provence** . NOP-400 Paris** . NOP-187 Provence** . NOP-406 Pateshull . NOP-189 Purefoy/Purifoy . NOP-410 Paunton . NOP-191 Pusterthal .
    [Show full text]
  • April / May 2013 Newsletter
    April / May 2013 The Recession Has Demonstrated The Importance Of Our Mission: An Update On “PASS” Polish American Social Services, United Social Services Serving Philadelphia & Southeastern Pennsylvania Effective and Efficient Agency PASS Helps Save Money PASS has earned a reputation as a highly effective and efficient PASS works with thousands of constituents annually, saving component of the social services delivery system in the Philadelphia government and agencies millions of dollars in the long run. Through area due to its comprehensive benefits counseling, information/ the efforts of PASS’s staff, individual constituents could receive up to referral, and advocacy services to constituents. Its unique $1,000 in benefits from various income enhancing programs. These contribution to social services is that it addresses the needs of a rebate programs allow them to stretch their annual budget, add to largely under-served community with language and cultural barriers the economy and help them remain more self-sufficient. that block access to programs and services that build constituents’ Approximately 90% of PASS’s constituents manage to remain self- self-sufficiency, self-esteem, and overall physical and mental well sufficient and in their own homes. being. Ongoing PASS Program Objectives Include: A Community Resource For Thousands 1. To enable constituents to make better use of available income PASS, also known as United Social Services, is a multi-service through timely and well-informed income management and agency with a thorough knowledge of numerous resources and the benefits counseling including low and moderate income programs flexibility to meet varied and complex constituent needs. In addition such as: PA Property Tax/Rent Rebates, LIHEAP, PACE, and to assisting constituents from the Polish/Slavic community in services offered by other agencies which promote self-sufficiency Southeastern Pennsylvania, PASS is a referral point for six additional and a reasonable quality of life.
    [Show full text]
  • Na Tropie Najdawniejszych Polskich Podań Narodowych Podanie O Popielu I Piaście *
    PRZEGLĄD ZACHODNI 1987, n r 5 - S JERZY STRZELCZYK P o z n a ń NA TROPIE NAJDAWNIEJSZYCH POLSKICH PODAŃ NARODOWYCH PODANIE O POPIELU I PIAŚCIE * I. Nie tylko uczonym XIX i XX w. nie dawał spokoju brak autentycz­ nych wiadomości o najdawniejszych, wyprzedzających panowanie Miesz­ ka I, dziejach naszego państwa. Jak wiadomo, najwcześniejsze informacje dotyczące państw a polańskiego pochodzą z 963 lub 965 r. Są to znane każdemu historykowi informacje saskiego kronikarza Widukinda z Kor- bei (i późniejszego o kilka dziesięcioleci biskupa merseburskiego Thiet- mara), żydowskiego kupca z dalekiej Hiszpanii — Ibrahima ibn Jakuba, różnych roczników niemieckich i polskich (te ostatnie znamy wprawdzie jedynie w znacznie późniejszych przekazach, ale „mieszkowa” warstwa informacji rocznikarskich wydaje się być współczesna lub prawie współ­ czesna opisywanym wydarzeniom). W świetle tych nielicznych, ale doniosłych informacji nie ulega naj­ mniejszej wątpliwości, że około 960 r. państwo polańskie było już two­ rem stosunkowo rozległym i dobrze urządzonym, musiało więc mieć za sobą przynajmniej kilka dziesięcioleci wcześniejszej historii. I ta właśnie wcześniejsza historia wymyka się poznaniu naukowemu. Tymczasem badania archeologiczne przyczyniły się do pełniejszego poznania ówczesnego społeczeństwa polańskiego, jego kultury material­ nej i niektórych urządzeń społecznych. Potężne IX-X-wieczne grody w Gnieźnie i Poznaniu „krzyczą” wręcz o trudzie, z jakim związana była ich budowa, o władzy, która zdolna była przeprowadzić takie budowle °raz o potrzebach,
    [Show full text]
  • The Realm of Mieszko I. Contribution to the Study
    Historia Slavorum Occidentis 2016, nr 2(11) ISSN 2084–1213 DOI: 10.15804/hso160201 MARCIN DANIELEWSKI (POZNAŃ) TTHEHE RREALMEALM OOFF MMIESZKOIESZKO II.. CCONTRIBUTIONONTRIBUTION TTOO TTHEHE SSTUDYTUDY OONN FFORTIFIEDORTIFIED SSETTLEMENTS*ETTLEMENTS* Słowa kluczowe: grody, władztwo Mieszka I, Gniezno, Grzybowo, Poznań Keywords: strongholds, the realm of Mieszko I, Gniezno, Grzybowo, Poznań Abstract: The paper discusses the organisation of the realm of Mieszko I based on a network of strongholds. It seeks to examine the functions of fortifi ed settlements and Mieszko’s engagement in the construction of strongholds. IIntroductionntroduction 2016 marks the 1050th anniversary of the baptism of Mieszko I. A fasci- nating research subject, there is no much we actually know of the fi rst his- torical Polish ruler from the Piast dynasty, even though several books have sought to explore the issue1. There has been an ongoing debate on the origins of Christianity, the establishment of the Church on Polish soil or the oldest A research project funded under the 2014–2019 programme of the Minister of Science and Higher Education (‘The National Programme for the Development of Humanities’), project no. 0040/NPRH3/H11/82/2014. 1 J. Strzelczyk, Mieszko Pierwszy, 2nd edition, Poznań 1999; G. Labuda, Mieszko I, Wro- cław 2002; P. Urbańczyk, Mieszko Pierwszy Tajemniczy, Toruń 2012. It must be empha- sised that the latter book is marked by several weaknesses, as D.A. Sikorski has convinc- ingly demonstrated, Mieszko Pierwszy Tajemniczy i jeszcze bardziej tajemnicza metoda hi- storiografi czna, Roczniki Historyczne 79 (2013), pp 183–203; idem, Mieszko I mniej już tajemniczy (odpowiedź Przemysławowi Urbańczykowi), Roczniki Historyczne 80 (2014), pp 279–288.
    [Show full text]
  • Perception of Common Sense of Slavic Community in Polish and Bohemian Medieval Chronicles
    http://dx.doi.org/10.18778/2084-140X.03.06 Studia Ceranea 3, 2013, p. 83–100 Adam Mesiarkin (Bratislava) Examining the Slavic identity in Middle Ages Perception of common sense of Slavic community in Polish and Bohemian Medieval Chronicles The closing report of a press centre of the organizing committee of the tenth Slavic Congress (Kiev, November 2010) does not discuss only a concept of the lit- erary reciprocity. Firstly, it presents a complex ideological program which includes cultural, economical as well as political integration. Secondly, it encourages work with the youth, ecological education and inspires re-establishment of the forgot- ten spirituality. The report also highlights the necessity of mutual communica- tion among scholars, journalists, politicians, artists, sportsmen and businessmen1. There is no need to emphasise that the main idea of this congress – in the mecha- nism of throwback– refers to the distant historical Slavic unity. The identification with the ethnonym Slav has alternately appeared in both Czech and Polish history along the development of an idea of Slavic nations/tribes’ congeniality. The question of Slavic identity is essentially interconnected with such terms as ethnogenesis and topogenesis. The problem is that a great number of previous- ly published works intended to discuss ethnogenesis does not address the ques- tions of mechanisms behind the emergence of the Slavic identity. This has been caused by inadequate methodology as well as terminology. Since written accounts are rather scarce, it is necessary to apply an archaeological and a linguistic ap- proach while researching the question of Slavic ethnogenesis as a process of form- ing and transforming identity.
    [Show full text]
  • Nasze Polskie Początki (Według Jerzego Gruszki)
    Nasze polskie początki (według Jerzego Gruszki) WYBRANE PROBLEMY Jelenia Góra 2019 Autor: JERZY GRUSZKA: R. 1, 2, 3, 4.1, Zakończenie Redakcja: ROMUALD WITCZAK: Wstęp, R 4.2 SPIS TREŚCI WSTĘP ................................................................................................... 4 ROZDZIAŁ 1. O ważniejszych elementach naszego życia społecznego ........... 6 1.1. Słowiańskie korzenie .............................................................................. 6 1.2. Istotne (wybrane) terminy ważne do rozumienia ówczesnych warunków życia ........................................................................................................ 9 ROZDZIAŁ 2. O naszych państwowych początkach....................................... 13 2.1. Początki państwowości i piastowskiej dynastii ..................................... 13 2.2. Organizacja władzy w początkach naszej państwowości ...................... 18 2.3. O roku 1000 i 1025 inaczej ................................................................... 22 ROZDZIAŁ 3. Wierzenia naszych przodków .................................................. 26 3.1. Wierzenia Słowian ................................................................................ 26 3.2. Chrystianizacja ziem polskich .............................................................. 32 3.3. Nasi święci patroni ............................................................................... 42 Św. Wojciech ......................................................................................... 42 Św. Stanisław ze
    [Show full text]
  • The Social Groups of Medieval Silesia Examined in the Context of Their Political Activity (From the Last Decades of the 12Th Century to the 15Th Century)
    Przemysław Wiszewski University of Wrocław Region-integrating or region-disintegrating? The social groups of medieval Silesia examined in the context of their political activity (from the last decades of the 12th century to the 15th century) Abstract: Activities of social groups, which develop relations between the members of a society, constitute a crucial aspect of every region’s character. Did the political and social elite of the Odra region in the period from the latter part of the 12th century to the latter part of the 15th century engage in inten- tional and coordinated activity? Or did they, after being forced by external factors to take such action, continue to coordinate their activities after these external factors ceased to be operative? Yet another question is whether the members of this political elite considered the notion of a unified, territorial unit called “Silesia” in their activities? Various political undertakings of the Odra region’s elite in the Middle Ages makes establishing a uni- fied model of the formation of regional unity unfeasible. Joint political actions undertaken by the dukes maintained an awareness of Silesia’s unity despite their and their courts’ tendency to focus on the im- portance of their particular duchies. The dukes, via conventions and confederations, focused their activities on building a sense of regional community. Despite extensive cooperation on various issues which crossed the borders of individual duchies, separatist tendencies were still visible in the latter part of the 14th and early 15th centuries. Silesian society, forged through the political activities of its elite, was by nature a network which reacted dynamically to influences from its external environment.
    [Show full text]
  • Na Marginesie Książek Jacka Banaszkiewicza I Czesława Deptuły1)
    PAWEŁ ZMUDZKI Uniwersytet Warszawski Instytut Historyczny Spór o analizę strukturalną podań i mitów dotyczących „Początku” Polski (na marginesie książek Jacka Banaszkiewicza i Czesława Deptuły1) Historycy zawsze mieli problem z kwestią „Początku”, zwłaszcza kiedy origo badane­ go zagadnienia kryla się w czasach zamierzchłych, zagubiona gdzieś pośród starożytnych i średniowiecznych dziejów różnych ludów czy instytucji. Najpierw sięgnijmy do przykładu historii bez początku. Gdy ojciec średniowiecznej historiografii, „galijski Herodot” — Grzegorz z Tours, w rozdziale dziewiątym II księgi swoich Decem Libri Historiarum przy­ stąpił do opisywania czynów ludu Franków, uporczywie starał się ustalić, kto był pierwszym królem frankijskim. Usiłowania pozostały bezskuteczne. Obszerna kwerenda w dziełach historyków późnoantycznych nie przyniosła rezultatu, a frankijskiej wersji „Początku” (z motywem nadprzyrodzonego pochodzenia Merowingów czy mitem trojańskim) Grze­ gorz albo nie znał, albo go ona nie satysfakcjonowała. Jedyne, co uczony biskup Tours ma czytelnikom do zaoferowania, to lakoniczne stwierdzenie o panońskiej praojczyźnie Franków i wyrwany z szerszego kontekstu historycznego fakt ścięcia mieczem króla Teu- demera. Dopiero opis poczynań Klodiona, frankijskiego króla z Duisburga, otwiera nie­ przerwany wykład dziejów plemienia Franków2. Nic dziwnego, że późniejszym autorom takie rozpoczęcie frankijskiej historii nie odpowiadało. Kwestia „początku historii” nic nie straciła na swej aktualności od czasów Grzego­ rza z Tours (i wcześniejszych) aż po dzień dzisiejszy. Jacques L e Goff, pisząc w 1983 r. słowo wstępne do nowego wydania książki Marca Blocha, „Królowie Cudotwór­ cy”, powtarzając zresztą określenie samego Blocha, nazwał ów problem „fetyszem gene­ 1 Chodzi mi o dwie książki I. Banaszkiewicza: Podanie o Piaście i Popielu. Studium porównawcze nad wczesnośredniowiecznymi tradycjami dynastycznymi, Warszawa 1986 i Polskie dzieje bajeczne Mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 1998 oraz książkę Cz.
    [Show full text]
  • Part I Poland, to 1795
    Cambridge University Press 978-1-108-42436-3 — A Concise History of Poland Jerzy Lukowski , Hubert Zawadzki Excerpt More Information PART I POLAND, TO 1795 © in this web service Cambridge University Press www.cambridge.org Cambridge University Press 978-1-108-42436-3 — A Concise History of Poland Jerzy Lukowski , Hubert Zawadzki Excerpt More Information © in this web service Cambridge University Press www.cambridge.org Cambridge University Press 978-1-108-42436-3 — A Concise History of Poland Jerzy Lukowski , Hubert Zawadzki Excerpt More Information 1 Piast Poland, ?–1385 The Romans never conquered Poland: a source of pride to its first native chronicler, bishop Vincent of Kraków, writ- ing around 1200, but a nuisance to the modern historian. Since Rome neither subjugated nor abandoned Poland, there is no widely recognisable Year One from which to launch a historical survey. The year ad 966 has to serve, for in that year the ruler of what has come to be known as ‘Poland’ accepted (and imposed) Latin Christianity. We know as little about this event as we do about anything else that happened during the next hundred years or so. The written record begins to assume substantial propor- tions only in the fourteenth century. Some eighty years before bishop Vincent, an unknown clergyman, possibly of French origin (he has come to be called Gall-Anonim, ‘the anonymous Gaul’) produced the earliest chronicle emanating directly from the Polish lands. Archaeological and toponymic evidence, the accounts of foreign observ- ers and travellers, inform the historian little better than the folk memory on which Gall relied to locate the founder of the ruling house in a successful peasant adventurer called ‘Piast’,1 who had overthrown a tyran- nical predecessor, Popiel (supposedly gnawed to death by 1 The label ‘Piast’ was attributed to the ruling dynasty only in the late seventeenth century by Silesian antiquarians.
    [Show full text]
  • Początki Państwa Polskiego
    POCZĄTKI PAŃSTWA POLSKIEGO 1 | S t r o n a Legendarne początki Co zawdzięczamy podróżnikowi z dalekich krain? Około połowy X wieku zawitało na kartach historii państwo polskie. Wzmianka o państwie Mieszka pojawiła się w relacji z wyprawy do krajów słowiańskich podróżnika Ibrahima ibn Jakuba: "A co się tyczy kraju Mieszka, to jest on najrozleglejszy z ich krajów [Słowian]. Obfituje on w żywność, mięso, miód i rolę orną. (…) Z Mieszkiem sąsiadują: na wschodzie Rus, a na północy Burus (Prusy). Sie- dziby Burus leżą nad Oceanem (tzn. Morzem Bałtyckim). Obszerne państwo w krainach Słowian, nad mo- rzem, wśród gęstych lasów, przez które trudno się wojskom przedzierać. Imię króla jest Mieszko". Mapa 1.: Polska Mieszka I 2 | S t r o n a Jak pole łączy się z Polską? W X wieku na terenie dzisiejszej Polski mieszkały następujące plemiona: Polanie, Wiślanie, Mazow- szanie, Lędzianie, Pomorzanie i Ślężanie. Władca plemienia Polan zjednoczył te plemiona w jedno państwo w drugiej połowie X wieku. W ten sposób powstała Polska, której nazwa wywodzi się od plemienia Polan właśnie, a ta z kolei od słowa „pole”. Na czele państwa Polan stał książę ze swoją drużyną (wojownikami) oraz zgromadzenie starszyzny ple- miennej. Pierwszym historycznym władcą, którego imię zostało zapisane u wspomnianego wyżej podróżni- ka, był Mieszko. Czy kołodziej może władać plemieniem? Mieszko I pochodził z dynastii Piastów. Ze źródeł historycznych nie dowiadujemy się wiele o histo- rii sprzed okresu panowania tego władcy. Najstarsza polska kronika (Kronika Polska Galla Anonima, po- wstała w XII wieku, a więc wiele lat po tych wydarzeniach) przekazuje nam jednak pewne informacje o przodkach Mieszka I.
    [Show full text]
  • Familiarization with the Polish Diaspora. Selected Legends of the Mediaeval Jews
    SCRIPTA JUDAICA CRACOVIENSIA * Vol. 8 Kraków 2010 Stefan Gąsiorowski FAMILIARIZATION WITH THE POLISH DIASPORA. SELECTED LEGENDS OF THE MEDIAEVAL JEWS There is no need to prove the significant role played by legends, myths and stereotypes in the history of the world. Also in the Polish lands, we can find many stories connected with the history of the Jews. There is still no comprehensive study on legends concerning Jews in mediaeval Poland, but we already have the book by Haya Bar-Itzhak, a professor of Comparative Hebrew Literature at the Haifa University.1 An exception here may be the well-known legend about the love affair between King Kazimierz Wielki (Casimir the Great) and the Jewish girl Esther, which has been widely described in many works. Of special importance is the book written by the eminent literary historian and linguist, Chone Shmeruk, entitled “Legenda o Esterce w literaturze jidysz i polskiej” (The Legend of Esther in Yiddish and Polish Literature).2 In the Jewish Diaspora, that is in exile, the myths and legends created by the Jews played a variety of functions. An ethnologist, Olga Goldberg-Mulkiewicz, follow- ing the Mircea Eliade’s idea of consecrating the place of settlement, showed that, in the context of the Polish Diaspora, the local Jewish legends played a role in getting familiarized with the foreign place and country.3 There were also legends in Poland, spread by people who were unfriendly towards the Jews and intended to slander them and justify the hostile attitude of the Christians towards them. Examples of the first cate- gory are the legends about the arrival of Jews in Poland and about Abraham Prochownik (The Gunpowder Man), and examples of the other include the magic ring of Levek the Banker and the Jews being involved in the ceremony of profaning the Host.
    [Show full text]