ISSN: 1380-8915 nr 117 Zambia Nieuwsbrief

Kwartaalblad van de Stichting Werkgroep Zambia nr. 117 maart 2007 Beste Lezer, Met de verkiezingen geruime tijd achter ons is er nu wat minder politiek nieuws. Wel valt op dat Michael Sata moeite heeft met het accepteren van INHOUD zijn verkiezingsnederlaag. Politiek Binnenland 2 De Zambiaanse economie groeit als kool met een afnemende schuldenlast Economie 4 en de laagste inflatie in 30 jaar. U vindt de cijfers van de begroting van Budget 2007 7 2007 en er is uitgebreide aandacht voor de Rabobankovername van 49% Mijnbouw 9 van de aandelen in de Zambia National Commercial Bank. Energie 10 De voedselvoorziening is dit jaar meer dan gewaarborgd door Landbouw en Voedsel 11 de overvloedige regenval, die overigens ook gezorgd heeft voor overstromingen, het wegslaan van bruggen en het instorten van uit Transport en Toerisme 13 kleistenen opgetrokken huizen. Nederlandse onderneming: Ook het Nationale Park South Luangwa heeft er veel last van gehad en Track & Trail River Camp 14 is lange tijd ontoegankelijk (geweest?). De bijdrage in de Natuur en Milieu 16 serie Nederlandse ondernemers Onderwijs 18 in Zambia komt uit dit park: Kinderen 19 Peter Geraerdts en Kirsten Gezondheidszorg 20 Gottenkieny hebben Track and Trail River Camp opgezet en Overig binnenlands nieuws 22 geven ons een idee hoe anders Religie 22 het werken in Zambia is vergeleken met Nederland. Cultuur 23 Verder lezen we over krokodillen die slachtoffers maken, over de Boulevard 24 overwogen herinvoering van DDT en over de uitheemse Bittere Lantana en Sport en Gelezen 25 sjieke hotels, die de natuur rond de Victoriawatervallen bedreigen. SOS Meerlo-Wanssum 26 Ook resultaten en perikelen rond eindexamens, problemen rond staartkinderen, de populariteit van Miss-verkiezingen en de goede Bouwen met Bouma's 26 resultaten van het Zambiaanse jeugd-voetbal krijgen aandacht. Stichting Friends of Minga 27 In het kader van Zambiaans-Nederlandse initiatieven deze keer aandacht Werkgroep Zambia 28 voor drie organisaties. De Limburgse gemeente Meerlo-Wanssum helpt een school bouwen in het dorp Kalundu View bij Lusaka, de Stichting Friends of Minga Hospital heeft onder meer gezorgd voor een nieuwe arts voor genoemd ziekenhuis en de stichting Bouwen met Bouma's gaat door met bouwprojecten in Kaoma. In de Nederlandse media zagen we in de televisieserie ‘Van Amstelveen naar Zambia’ hoe Edjan en Robyn van der Heide “Mukambi Lodge” zijn gestart bij het Kafue National Park. In volgend nummer van ZNB vertellen zij hierover meer. Erg vervelend nieuws, dat ook de Nederlandse pers haalde, ging over een ‘aasgierfonds’, dat een bedrag van US$ 40 mln van de Zambiaanse regering eiste en van de Engelse rechter gelijk kreeg. Maar Zambia laat het er niet bij zitten; wordt vervolgd. Publicaties zijn er ook: een documentaire en een boek over Roel Goosen die sinds 2001 in een Zambiaanse cel verblijft op beschuldiging van moord. De VPRO-film over hem, ‘The West Lusaka Man’, komt eerdaags op tv (Let op ‘Holland Doc’ van de VPRO, op donderdagavond 22.50u, Nederland 2). Het boek heet ‘Uit de dodencel’ en is geschreven door Michiel Zonneveld. Een ander nieuw Engelstalig boek over Zambia is “Mawazo Tales” van de in Breda woonachtige Patrick Kaoma.

Bij deze Nieuwsbrief treft u een acceptgiro aan om uw jaarlijkse donatie over te maken. Het minimumbedrag voor Nederland is €12,50, maar meer mag ook. Veel leesplezier.

ZNB 117 -1/ maart 2007 Binnenlandse Politiek

Binnenlandse Politiek

MMD wint tussentijdse verkiezingen Levy Mwanawasa is in rustiger vaarwater terecht gekomen nadat MMD alle drie de tussentijdse verkiezingen, Lupososhi, Kabompo en Liuwa, heeft gewonnen. Het aantal van die verkiezingen duidt op een nog steeds hoge sterfte onder parlementsleden. Er wordt nog wel wat gepraat over de grondwetsherziening, maar de druk lijkt van de ketel. Desalniettemin is Mwanawasa politiek zeer actief in het verzekeren van zijn basis in de partij en in het vormen van nieuwe allianties. nodig, want de simpele waarheid is dat de op handen zijnde zuivering? MMD NEC members accuse kiezers in genoemde streken Mwanawasa (TZ 24/10/06; P 12/11/06) Levy of creating trouble niet mochten. En daar hebben MMD- Mwanawasa heeft een commissie kandidaten die sterk waren in hun district Mwanawasa en Sata. ingesteld die moet uitzoeken waarom de onder geleden. Mwanawasa heeft de Het verliezen van de verkiezingen MMD het in 2006 niet beter heeft gedaan commissie op persoonlijke titel ingesteld betekent voor Michael Sata niet het in de Copperbelt, Lusaka, Luapula en en daarmee het uitvoerende comité van einde van campagnevoeren. Hij houdt in de noordelijke provincies. Maybin de partij gepasseerd. drukbezochte bijeenkomsten om de Mubanga, prominent Bemba lid van Er is een groep binnen de MMD die nu al kiezers te bedanken en verklaart er in 2011 het uitvoerende comité van de partij, bezig is met de opvolgingsstrijd. Clever weer tegenaan te zullen gaan. Tijdens de waarschuwde dat de MMD met het Silawa, tijdens de campagne minister verkiezingscampagne pleitte Sata voor instellen van zo’n commissie bezig is voor de Noordelijke provincie, was het ophouden met beschuldigingen van zichzelf te vernietigen. Deze commissie herbenoemd maar is echter kort daarna corruptie. Hij is nu een andere mening is volgens sommige partijleden niet ontslagen: het eerste slachtoffer van een toegedaan en beschuldigt Mwanawasa ervan een aantal van corruptie verdachte personen de hand boven het hoofd te houden. Het gaat hierbij vooral om Maybin Mubanga, die een petitie tegen zijn verkiezingsoverwinning smadelijk verloor vanwege aangetoonde corruptie, en Katumba Katele, tegen wie nog steeds een grote rechtszaak loopt. Only death will stop me, declares Sata Het zal niet toevallig zijn dat beiden sleutelpolitici zijn in het Noorden. Sata beschuldigde ook Vernon Mwaanga ervan geld aangenomen te hebben uit de ZAMTROP-rekening in Londen, maar Mwaanga sprak dit tegen. Iedere confrontatie tussen Mwanawasa en Sata leidt alleen maar tot verdere escalatie. Mwanawasa maakt Sata het leven natuurlijk ook flink zuur, door de verscheidene rechtszaken die de MMD tegen hem heeft aangespannen. (TZ 25/11; 15/12/06; P 6/11/06)

ZNB 117 -2/ maart 2007 ZNB 117 -3/ maart 2007 Binnenlandse politiek

Mwanawasa en Hichilema. Weliswaar richt Sata zijn agressie nog steeds in de eerste plaats op de MMD, maar Hichilema wordt een steeds belangrijker doelwit. Volgens hem zijn Mwanawasa en Hichilema bezig een coalitieregering te vormen. Na tussentijdse verkiezingen heeft Mwanawasa een gekozen meerderheid in het parlement, maar die mag best wat groter worden. HH, Levy planning coalition govt – Sata Het is wellicht tekenend dat leden van de Action National Group of Emerging Leaders (ANGEL) Hichilema hebben geprezen vanwege zijn verzoeningsgezindheid. Hichilema was prominent aanwezig bij de opening van het parlement door Mwanawasa en samen gingen zij naar een traditionele ceremoniële bijeenkomst in Chongwe. Nawakwi en UPND’s Hichilema, met zetten. Ook wil hij zelfs binnen enkele (P 6/11/97) als voorlopig hoogtepunt Hichilema’s maanden nieuwe verkiezingen omdat verzoek aan Nawakwi onmiddellijk de vorige niet onder een geldige Hichilema en zijn op te stappen. De alliantie kan aan grondwettelijke regeling gehouden een mooi einde komen als inderdaad zouden zijn. Het opvallende is dat vrienden in de UDA. wordt doorgezet dat parlementsleden tijdens de laatste verkiezingen die Volgens Sata is de United Democratic alleen op naam van hun eigen partij in hele grondwetsherzieningen niet Alliance (UDA) van UPND, FDD en het parlement mogen zitten. Dat zou meer belangrijk leken te zijn. Met UNIP door Kaunda bekokstoofd. Het voor FDD en UNIP maar twee zetels uitzondering van Sata is de oppositie was een grote mislukking want FDD en betekenen. Hichilema verzet zich daar ook heel stil over de zaak. Van de NGO’s UNIP bleken heel weinig invloed meer overigens hevig tegen want hij wil het heeft alleen Father Pete Henriot van het te hebben. De alliantie leidde in plaats nationaal appèl van de UDA behouden. Jesuite Centre for Theological Reflection opgeroepen om de strijd voor een nieuwe van samenwerking tot een voortdurend Parliament won't recognise escalerend conflict tussen FDD's grondwet niet te verslappen. UDA Be forceful on Tomothy Nyirenda, ex-UNIP- parlementslid voor Kasenengwa, heeft constitution....Fr. Henriot een vergadering bijeengeroepen om de urges civil society partij te doen herleven. Mensen raakten Opvallend is ook het stilzwijgen van Paul in de war omdat ze het verschil tussen Mususu van het Oasis Forum. Helaas zit UDA en UNIP niet duidelijk zagen. Er die organisatie zelf in de problemen is maar een parlementslid die duidelijk vanwege het verdwijnen van een donatie als UNIP-man wordt geïdentificeerd, van een biljoen kwacha die bedoeld was Mkondo Lungu, uitkomend voor om campagne te voeren voor een nieuwe Lundazi- centraal. grondwet. De oorspronkelijke verklaring (TZ 16/10; 5, 7/11/06; P 7, 13/11; 9/12//06) voor het gebrek aan belangstelling voor de grondwet in de verkiezingen was Grondwetsherzieningen. dat de donoren hen geen steun hadden Michael Sata was de enige gegeven om oppositie te voeren tegen oppositiepoliticus die niets van kandidaten die hun ideeën over de grondwetsherzieningen moest grondwetshervormingen niet deelden. hebben. Dat is nu anders, en hij wil Dat komt nu in een iets ander licht te massademonstraties organiseren om staan. (TZ 26, 30/10; 19/11/06; 22/1/07; P. 9/12/06) Sata zijn eis tot herziening kracht bij te

ZNB 117 -2/ maart 2007 ZNB 117 -3/ maart 2007 Economie

Economie Buitenlandse schulden Wisselkoersen: Als gevolg van de schuldenlastverlichting Het jaar 2006 gaat de boeken in zijn de buitenlandse schulden als een goed jaar. De oogst was Datum K/€ afgenomen tot US$ 635 mln. Dit goed en de economie groeide als de 14 okt 2006 4756 betekent een besparing aan aflossingen spreekwoordelijke kool. Op de valreep 14 dec 2006 5371 en rentebetalingen van US$ 340 mln van het nieuwe jaar kondigde Rabobank die aangewend moeten worden als de aankoop aan van een aandelenpakket 14 feb 2007 5524 investeringen in de sociale sector. ter grootte van 49% in de Zambia In 2006 zijn 7.100 nieuwe leraren een gedisciplineerde monetaire en fiscale National Commercial Bank. Het IMF aangenomen en 46 scholen gebouwd. aanpak. Die uit zich in het feit dat de heeft op verzoek van de minister Daarnaast zijn 744 verpleegkundigen overheid minder geld heeft geleend via van financiën, Magande, voorstellen aangenomen en 20 huisartsenposten het uitgeven van obligaties en dergelijke. gedaan voor de hervorming van het voltooid. Een begin is gemaakt met de Het percentage binnenlands geleend belastingsysteem. bouw van nog eens 20 huisartsenposten geld stond aan het einde van het jaar op en 4 districtziekenhuizen in Chadiza, 1,5% en ligt iets lager dan de zichzelf De economie in 2006 Mumbwa, Kapiri Mposhi, Samfya en opgelegde norm van 1,6% van het bruto Shang’ombo. Gemeten aan het bruto nationaal product nationale inkomen van € 7,6 mld groeide de Zambiaanse De voorraad aan buitenlandse deviezen Rabobank verwerft economie in 2006 met 5,9%. Dit is nam toe van 1,6 maand importwaarde tot een goed resultaat vergeleken met het 2 maanden en ziet er gezonder uit dan 49% in ZNCB gemiddeld gerealiseerde groeipercentage voorheen. Ook de handelsbalans ziet er De Nederlandse Rabobank en van 5,4% voor de beter uit omdat het tekort van 11,8% naar de Zambiaanse overheid hebben Afrikaanse landen 2,3% is teruggebracht. De voornaamste overeenstemming bereikt over de ten zuiden van reden die hiervoor wordt aangegeven is de verwerving van 49 procent van de de Sahara. De export van koper. Door de internationale aandelen in de Zambia National doelstelling van schuldenlastverlichting ziet de financiële Commercial Bank PLC (ZNCB) door 6% is dus ongeveer positie van Zambia er rooskleuriger de Rabobank. Deze deelneming is het gerealiseerd. uit dan voorheen. Binnenlands zijn de gevolg van het privatiseringsprogramma De belangrijkste schulden nog niet gesaneerd en lopen de van de Zambiaanse overheid waar Zanaco sectoren die verplichtingen verder op. Het totaal van deel van uitmaakt. De Zambiaanse deze groei bewerkstelligden zijn de de binnenlandse schulden bedraagt K 7,7 regering koos voor de Rabobank na mijnbouw, de bouw en het transport. mld. Dit komt overeen met 20,2% van een internationale tender. Deze keuze Voorlopige schattingen laten een groei het bruto inkomen. is onder meer gebaseerd op het feit dat in de mijnbouw zien van 11,8% op een de Rabobank het aantal kantoren van totale hoeveelheid gewonnen koper van 459.324 ton. Dit percentage kan nog verder toenemen als gevolg van de hoge investeringen die gedaan zijn. De mijnbouw biedt werkgelegenheid aan 50.000 arbeiders. Toerisme en landbouw groeiden mee en ook handel en dienstverlening lieten een positieve groei zien. Landbouw groeide met 3,9% als gevolg van goede weersomstandigheden en een record maïsoogst. Toerisme groeide 3,1% dankzij het feit dat ongeveer 670.000 toeristen Zambia bezochten en US$ 176 mln in het laatje brachten Inflatie De inflatie is naar het laagste niveau in 30 jaar gezakt en de teller van de jaar-op- jaar inflatie stond eind december 2006 op 8,2%. De doelstelling was 10% en is dus ruim gehaald. Een jaar eerder lag de inflatie nog op 15,9%. Het beheersen van de inflatie schrijft de overheid toe aan

ZNB 117 -4/ maart 2007 ZNB 117 -5/ maart 2007 Economie

Vergelijking met Konkola ZNCB wil uitbreiden, met name op het R a b o b a n k De angst over een te lage opbrengst platteland. Daarnaast zal de Rabobank 49% van de van één van ‘s lands kroonjuwelen in een uitgebreid meerjarenprogramma aandelen in zit er goed in. Volgens University of investeren. ZNCB kan zich hierdoor handen heeft, Zambia docent Mtesa zijn er inderdaad ontwikkelen tot een vooraanstaande de Zambiaanse een aantal overeenkomsten te vinden financiële dienstverlener in Zambia, o v e r h e i d tussen de verkoop van de Konkolamijn hetgeen aansluit bij de privatiseringsdoel 25% en de en ZNCB. Het Indiase Vedanta kocht stellingen van de Zambiaanse overheid. Z a m b i a a n s e Konkola in 2005 voor een bedrag van gemeenschap US$ 25 mln zonder enige aanbetaling Financiële dienst-verlening 26%. en verdiende dit geld in drie maanden terug. Het wrange was dat de overheid De Rabobank wil Zambia houdt niet instemde met verkoop aan het met haar kennis, hiermee een Rabo-topman Bert Heemskerk zittende management. Ook in het geval management en meerderheids- van ZNCB was er interesse van een kapitaal de financiële belang in internationaal consortium met daarin d i e n s t v e r l e n i n g ZNCB. Bert Heemskerk, voorzitter van enkele vooraanstaande Zambianen. in Zambia profes- de raad van bestuur van de Rabobank Sommige analisten vinden dat de sionaliseren. Dit Groep, is zeer verheugd over deze overheid substantiële aanbetalingen komt de groei van het participatie. "Voor onze bank is deze moet eisen in de verkoopcondities zodat lokale bedrijfsleven en ondernemerschap deelname belangrijk in het kader van er nieuw geld het land binnenstroomt. ten goede. Door geld te lenen zijn het Rabobank Development Program. Op de huidige manier wordt er geen ondernemende Zambianen in staat hun Dit programma verschaft particulieren waarde toegevoegd aan de Zambiaanse producten en afzet te verbeteren en meer en ondernemers in de steden en op het economie. Als voorbeeld wordt de inkomen te genereren. Meer inkomen platteland van ontwikkelingslanden verkoop van het Zuid-Afrikaanse en investeringen zorgen voor meer toegang tot betaalbare financiële ABSA aan Barclays genomen, waar werkgelegenheid. Anders dan de andere dienstverlening. We hebben al belangen investeerders vooruit US$ 5.6 mld banken in dat land heeft ZNCB ook veel genomen in plattelandsbanken in van Barclays eisten voor 54% van de kantoren op het platteland en draagt Tanzania en China. Moçambique staat aandelen. daarmee bij aan een verhoging van de op de nominatie voor 2007." levensstandaard daar. FFTUZ questions sale of Wantrouwen ZNCB ZNCB Mando stelt dat de oorspronkelijke drijfveer om te privatiseren lag in het feit De privatisering van ZNCB is een De Zambiaanse federatie van vrije dat veel staatsbedrijven enorme verliezen onderdeel van de economische vakbonden (FFTUZ) heeft vragen gesteld leden, maar, zegt hij, die tijd ligt achter hervormingen die de Zambiaanse over alle financiële geheimzinnigheid ons. ZNCB maakte de afgelopen vijf overheid sinds 2001 met behulp van die er bestaat rondom de privatisering jaar al zeer aardige winsten en er is toch multilaterale internationale financiering van de staatsbank. FFTUZ secretaris een strategisch belang gediend bij het sinstellingen aan het doorvoeren is. Mando vraagt zich hardop af, waarom niet verkopen. De meeste commerciële De Zambia National Commercial zowel de overheid als de Rabobank geen banken zijn zich aan het terugtrekken Bank werd opgericht in 1969 en heeft inzicht willen geven in de transactieprijs van het platteland. Hoewel Rabobank zijn hoofdkantoor in Lusaka. De bank en hoe deze voldaan moet worden. De zelf aangeeft het aantal branches op beschikt over een netwerk van ruim 50 geruchten gaan dat het een verkoop op het platteland te willen uitbreiden en vestigingen in Zambia en is daarmee krediet is. Mando stelt dat de kopers geen lange-termijn investeringen te willen de grootste consumentenbank van dat verplichting hebben om de afgesproken uitvoeren, blijft het nodige wantrouwen land. Er werken 1.100 medewerkers en prijs volledig bij aankoop te voldoen. bestaan of een nieuwe buitenlandse bank de bank had op 31 december 2005 een Mando zegt, “Waarom wordt ZNCB op ook werkelijk in deze gebieden actief balanstotaal van US$ 384 mln. dezelfde manier verkocht als de Konkola blijft. Daarnaast worden er vraagtekens kopermijn? De Konkolamijn is verkocht Overige aandelen gezet bij het coöperatieve model van zonder vooruitbetaling en de nieuwe de bank waarbij ieder gebied een eigen De Zambiaanse overheid zal direct na eigenaren betalen ervoor uit de winsten bestuur heeft en een eigen onderneming de wettelijke en financiële afhandeling die in het bedrijf gemaakt worden”. De voert. Ook de president krijgt een veeg van de Rabobanktransactie 25,8% van de overheid en de Rabobank zijn volgens uit de pan. Hij heeft in 2002 beloofd aandelen aanbieden aan de Zambiaanse bronnen van de Post een vooruitbetaling ZNCB niet te zullen verkopen, zoals gemeenschap en geschikte lokale van US$ 10 mln overeengekomen. destijds ook door de Post (P6/12/02) instellingen. is opgetekend, maar dat is nu dan toch Dit zal resulteren in een verdeling waarbij geschied. (P17/10;9/1)

ZNB 117 -4/ maart 2007 ZNB 117 -5/ maart 2007 Economie

Belastinghervorming missie in het land voor een tussentijdse Vanuit ZNFU bekeken beoordeling van de het armoedebe Een terugkerend hot item in de strijdingprogramma. Ook zij bogen Deze aanbevelingen werden gelijk al Zambiaanse kranten waren toch wel zich over “het belastingprobleem” en onder vuur genomen door de voorzitter aanhoudende geruchten over een kwamen vooral tot de conclusie dat van de Zambiaanse boerenbond hervorming van het belastingsysteem. er niet genoeg belasting geïnd wordt (ZNFU), Robinson, hij stelde dat de De Times of Zambia rapporteerde de in Zambia. Meer belastinginkomsten plannen van het IMF maar gewoon eerste berichten hierover op 28 en 29 betekent minder lenen voor de overheid moesten worden genegeerd. Het is oktober, maar in november en december en dan komen er fondsen vrij om te ernstig dat het IMF puur het verlies aan namen de berichten sterk in aantal toe. investeren in bijvoorbeeld infrastructuur geïnde belastingen centraal stelt en niet [Tax regime review cheers unionists] en sociale programma’s. kijkt naar de redenen waarom de BTW President Mwanawasa gaf zijn eigen op bijvoorbeeld voedingsmiddelen en visie op de hervorming van het Royalty’s producten uit de agrarische sector op belastingsysteem tijdens de opening De investeerders in de mijnbouw zijn nul is gesteld, zodat deze producten een van het parlement. Hij beloofde dat het niet onverdeeld gelukkig met de plannen competitieve kostprijs hebben op het nieuwe belastingsysteem transparant, van de overheid. Enkele investeerders continent. Hij stelt dat het belangrijk breed gedragen en goed geregeld zal hebben al aangekondigd naar de rechter is dat ook in 2007 de agrarische sector worden. Er zullen aantrekkelijke regels te gaan mochten de royalty’s eenzijdig op een nul-tarief blijft. (TZ 15,18/12; P 9/11; gelden voor investeringen in landbouw verhoogd worden. Ook professor Saasa, 18/12/06). en voedingsmiddelenproductie op het een mijnbouwconsulent, geeft aan dat platteland en ook het aannemen van verhoging van de royalty’s een zeer vrouwen en jongeren zal aantrekkelijk delicaat onderwerp is dat besproken PAYE reduced moet worden met de betrokkenen en gemaakt worden. Daarnaast belooft hij Bij de begroting 2007 is de verlaging niet eenzijdig opgelegd kan worden. lagere inkomstenbelasting voor iedereen. van inkomstenbelasting (Pay As Aan de andere kant mag hiervoor Voor de mijnen voorziet Mwanawasa You Earn) aangekondigd: De van mijnbouwbedrijven ook wel enig een stijging van de royalty’s, zodat alle belastingvrije voet gaat omhoog en begrip worden verwacht, aangezien Zambianen van de hoge koperprijzen de belastingpercentages gaan omlaag de royalty’s met 0,06% wel erg aan kunnen profiteren. Een plan om in dit (zie de tabel). Het is de bedoeling de lage kant zijn en de overheid de alles te voorzien is in studie bij de hoge dat dit per 1 april ingaat. Met deze (TZ 28/10). verantwoordelijkheid heeft om ervoor ambtenaren maatregel is op jaarbasis K 211,7 mld te zorgen dat Zambia ook meeprofiteert gemoeid als lastenverlichting voor de Vakbonden van de hoge metaalprijzen. burger en minder inkomsten voor de De vakbonden haakten hierbij aan en bij Suggesties schatkist. monde van Hikaumba, de leider van de Het btw-tarief blijft 17,5%, maar Een en ander geeft al aan dat het thema Zambiaanse overkoepelende vakbonden accijns op sigaretten gaat omhoog belastingen meerdere invalshoeken (ZCTU) lieten zij weten dat het een van 115% naar 145%; de accijns op kan hebben. In december kwamen de goede zaak was dat het belastingregime elektriciteit daalt van 5% naar 3%. onder de loep genomen werd. President eerste suggesties ter tafel. Tegen de (TZ 10/2/07 via internet) Mwanawasa heeft beloofd om dit achtergrond zoals hierboven belicht is de thema aan te kaarten in het kader voornaamste verliezer de agro- van de overheidsbegroting 2007. De industrie. Aangeraden wordt om motivatie van de vakbonden laat zich de BTW op voedingsmiddelen verklaren door het hoge aandeel van en agrarische producten weer loonbelastingen in de totale inkomsten te herintroduceren. Daarnaast van de Belastingdienst. Of het echter de moeten speciale belastingen bedoeling van de regering is om meer op auto’s, sigaretten en bier evenwichtige belastinginkomsten te voor meeropbrengst zorgen. creëren blijft de vraag. De bijdragen van Inkomstenbelastingen voor de vennootschapsbelastingen en andere individuen mogen iets omlaag, belastingen voor bedrijven zijn historisch vooral de eerste schijf wordt laag. De vakbonden voeren ondertussen iets naar beneden gebracht, maar via de Friedrich Ebert stichting zelf een er zijn ook voorstellen om de onderzoek uit naar alternatieven voor topschijf eerder in te laten gaan. het huidige belastingsysteem (TZ 28,29/10; Het maximale tarief wordt op 7,20/11; P21/11/06). 37,% gesteld. Belastingen voor Tax ‘em High bedrijven moeten naar een enkel percentage van 30% gebracht Toevallig was gedurende deze tijd van worden voor de komende drie 18 oktober tot 1 november ook een IMF jaar.

ZNB 117 -6/ maart 2007 ZNB 117 -7/ maart 2007 Budget 2007

“Of the total amount on domestically financed expenditure, Budget 2007 K216 billion has been allocated for financial restructuring and K111.1 billion for enterprise funds,” he said. Magande unveils K12 trillion Budget for 2007 The Government has allocated a further K202.6 billion for the Constitution Review Process while the agricultural sector will FINANCE and National Planning Minister, Ng’andu Magande, utilise K1 trillion of which K150 billion would be spent on yesterday unveiled a K12 trillion Budget for the year 2007 the Fertiliser Support Programme for the 2007/08-agricultural under the theme, “From Stability to Improved Service season. delivery,” a measure aimed at improving the living standards On road infrastructure and development, including of the Zambian people. rehabilitation and maintenance, the Government intends The 2007 Budget represents 26.6 per cent of the Gross Domestic to spend K787 billion while the education sector has been Product (GDP) projected at K45,282 billion in 2007. allocated K1.8 trillion, health K1.2 trillion and K343.5 billion Addressing Parliament, Mr Magande said of the K12 trillion on social protections. Budget, K8.6 trillion, representing 72 per cent of the total Mr Magande proposed that K451.9 billion goes towards public Budget, would be internally financed, while K3.3 trillion, order and safety of which K344.2 billion would go to the representing 28 per cent, would come from donors. Zambia Police Service. There is also an increase in Defence Of the total Budget, K9 trillion representing 75.2 per cent, spending — from K654.9 billion to K798.2 billion. would be spent on current expenditures while K2.1 trillion, In concluding his address, the minister said there was need to representing 18.1 per cent, would go towards capital substantially improve implementation of the national Budget expenditure. to realise development goals outlined in the Fifth National Government intends to spend K811.6 billion, which is 6.7 Development Plan. per cent of the total Budget, on constitutional and statutory “It is not lack of resources that has affected development expenditures, a major component of which is debt-servicing. outcomes, but rather a lack of efficient and effective On the current expenditures, Government has allocated K3.5 implementation of programmes,” he said. trillion, which is 29 per cent of the Budget towards personal The minister added: “When the available resources have emoluments, while K3 trillion, which is 25.3 per cent, would not been applied judiciously and purposefully, someone go towards recurrent departmental charges. has corruptly approved or certified the outcome instead of A further K2.2 trillion, which is 18.8 per cent of the Budget, demanding quality goods and services from the private or would be provided for grants and other payments. Government supplier.” Mr Magande said on the current expenditures, slightly more He called upon every Zambian to change their mind-set and than K1 trillion would be financed from domestic resources, focus on developing the country. while another K1 trillion is expected to come from donors. (TZ 10 februari 2007, via internet; letterlijke tekst)

ZNB 117 -6/ maart 2007 ZNB 117 -7/ maart 2007 Actueel: Budget 2007 Expenditures Revenues

'Aasgieren’ jagen op arme landen worden terugbetaald. Daarna slaan de fondsen meedogenloos (Door AERNOUT ZEVENBERGEN, AD 15februari 2007) toe bij de schuldenaar. Zo deinzen ze er ook niet voor terug leningen van derdewereldlanden op te kopen en met het KAAPSTAD - Moet het straatarme Zambia veertig miljoen faillisement van de staat te dreigen, tenzij deze met industrieën, dollar betalen aan een ‘aasgierfonds’ of mag het dat geld grond of veel geld over de brug komt. besteden aan onderwijs en gezondheidszorg? Op die DAI kocht de Zambiaanse schuld voor vier miljoen dollar van vraag gaf een rechtbank in Groot-Brittannië gisteren een Roemenië en eiste het tienvoudige van het land. Zambia en onbarmhartig antwoord. Zambia moet dokken. Roemenië spraken in 1999 af de lening af te kopen voor drie Het bedrijf Debt Advisory International (DAI) had het land miljoen dollar. DAI bood daarop één miljoen dollar meer aan voor de rechter gedaagd wegens een lening die Zambia in de Roemenië. (...) jaren ’70 had gesloten met Roemenië. De zaak heeft de handel Grondlegger van de ‘aasgierfondsen’ is de Amerikaanse en wandel van gewetenloze zakenlieden en beleggingsfondsen miljardair Paul Singer, een van de belangrijkste donateurs van in de schijnwerpers gezet. de verkiezingscampagne van George Bush. (...) ‘Aasgierfondsen’ kopen van banken en overheden leningen op Het lijkt er op dat er geen regels of wetten zijn waarmee hun die bijna al hun waarde hebben verloren omdat ze niet kunnen handelen kan worden ingeperkt.

ZNB 117 -8/ maart 2007 ZNB 117 -9/ maart 2007 Mijnbouw

elders in het land, terwijl Luiri Gold Mijnbouw verwacht meer goud rondom de oude Dunrobin mijn te vinden. "We can't wait to be wealthy" DIAMANT: Het Canadese bedrijfje 'Spirit of the River' heeft onlangs een "We kunnen niet wachten om rijk te paar diamanten in het zand van Western zijn." Deze gevleugelde uitspraak van Province gevonden. Deze mineralen zijn parlementslid Todd Chilembo illustreert met riviertjes uit Angola aangevoerd en hoe politici tegen mijnbouw aan kunnen Spirit speurt nu in westelijke richting kijken. Misschien is zijn opmerking ook naar het moedergesteente. kenmerkend hoe sommige Afrikanen denken rijk te kunnen worden. Niet door hard te werken, maar vooral Veel klachten, maar de door te wachten tot het geld vanzelf koperprijs daalt binnenstroomt. Chilembo is vertegenwoordiger voor het Prima vooruitzichten dus voor Chama district in Eastern Province en de mijnbouw. Toch roepen deze deed zijn uitspraak toen hij de regering ontwikkelingen steeds meer weerstand opriep om zijn provincie te betrekken op. De laatste paar jaar hebben bij het zoeken naar olie en gas. In de mijnbouwbedrijven voor minimaal twee het nikkel van de Munali-mijn te kopen. tachtiger jaren is vlakbij de grens met miljard dollar geïnvesteerd, maar politici ZINK: Metorex, eigenaar van de Malawi door het Amerikaanse Placid klagen dat de staat te weinig terugkrijgt Chibuluma-South mijn in Kalulushi, Oil tevergeefs naar olie geboord. Het en roepen dat de 'Mineral Tax' verhoogd heeft een fabriek opgestart in Kabwe parlementslid hoopt dat er alsnog moet worden. Ook neemt het aantal om zinkafval uit Congo (Katanga) tot olievelden in de diepere ondergrond buitenlandse werknemers, vijf jaar zinkmetaal te verwerken. zitten. Het 'zwarte goud' kwam vorig jaar geleden zo goed als allemaal verdwenen, MANGAAN: Eveneens in Kabwe is in het nieuws nadat sporen van olie en gas weer toe. De vakbonden maken daar het Chinese Chiman van plan om US$ waren aangetoond rondom Kabompo, een punt van. Ook mopperen lokale 200 mln te investeren in een mijn en Chavuma en Zambezi. Het Zambiaanse leveranciers dat de koperdelvers te een fabriek voor mangaanerts. Mangaan Petroleum Committee heeft het gebied veel importeren en te weinig in Zambia en nikkel worden vooral gebruikt voor tegen de Angolese grens opgedeeld kopen. staallegeringen. in blokken en oliemaatschappijen De mijnbouwindustrie maakt zich IJZER: Mogelijk worden er in de nabije uitgenodigd om interesse te tonen. met enige regelmaat schuldig aan toekomst twee nieuwe kleinschalige De mijnbouw in Zambia maakt een milieudelicten. Zo scheurde er in ijzermijnen ontwikkeld. Bij Luanshya ongekende groei door. Niet alleen november een pijpleiding van KCM en wordt gedacht over het Lufubu Iron breiden de bestaande mijnen zich stroomde zuur en giftig afvalwater in de project, waar het gedolven ijzererts ondergronds uit om nieuwe voorraden Kafue rivier. Het werd een regelrecht in een kleine hoogoven met een te bereiken, maar ook bovengronds staan milieuschandaal, vooral toen bleek dat capaciteit van ongeveer 10 ton ijzer per er binnenkort drie peperdure smelters. het onderhoud aan de pijp minimaal dag omgesmolten moet worden. Ten Verder worden een aantal mijnen was en dat KCM geen ongebluste westen van Lusaka wil het Zambiaans- opgestart en wordt op veel plaatsen naar kalk in voorraad had om het zuur te Indiaase bedrijf Trade Kings een groter bodemschatten gezocht. Verpauperde neutraliseren. Waterleidingbedrijven in ijzerproject bij Sanje Hill beginnen. steden als Luanshya en Kawbe zien weer Chingola en Kitwe konden een aantal De waterkrachtcentrale die TATA wil industriële activiteiten. dagen geen water uit de rivier pompen bouwen (zie Energie) zou wellicht en de koperproductie in Chingola werd de staalfabriek van energie kunnen tijdelijk stilgelegd. Zie ook: Natuur en Nieuwe projecten voorzien. Milieu. KOPER: Behalve Lumwana (Solwezi) Verder vertraagden tekorten aan en Frontier (Pedicle) zijn er plannen Op zoek naar elektriciteit, diesel en steenkool de om koper te delven in Muliashi bij groei in 2006 en is het te verwachten Luanshya. Teal Corporation wil twee bodemschatten dat de problemen met energie in 2007 kleine kopermijnen in de Copperbelt KOPER EN KOBALT worden op alleen maar zullen toenemen. Last, but heropenen. diverse plekken gezocht door bedrijfjes not least: de koperprijzen lijken over NIKKEL: Albidon uit Australië heeft als Caledonian Mining, maar ook door het hoogtepunt. Kostte een ton koper een US$ 60 miljoen lening van twee First-Quantum en MCM, die een klein afgelopen zomer nog ongeveer US$ Europese banken gekregen om de deel van hun winst gebruiken om naar 8000, in januari 2007 was de prijs gezakt ondergrondse nikkelmijn ten zuiden nieuwe koperafzettingen te zoeken. naar $5000. van Kafue te ontwikkelen. Eerder sloot URANIUM wordt gezocht door Albidon, (equinoxminerals.com, albidon.com, ferrochiman.com, P de Chinese Jinchuan Group Ltd. een African Energy, Zambezi Resources en 2/12/06, TZ 11/11/06) contract met Albidon om 10 jaar lang al AIM Resources in de Kariba Vallei en

ZNB 117 -8/ maart 2007 ZNB 117 -9/ maart 2007 Energie

Energie Maamba Coal heeft US$ 40 miljoen schuld. INDENI's achilleshiel ligt Of het nog ooit wat wordt met Maamba, is zeer de vraag. Deputy Minister of in de Indische Oceaan Mines, Lameck Mangani, vertelde het Ondanks een opknapbeurt van US$ parlement dat de steenkoolmijn US$ 20 mln heeft INDENI moeite om de 40 mln aan schulden heeft en het niet raffinaderij in Ndola draaiende te gelukt is om geïnteresseerde partijen houden. Zo kwam de raffinage in januari voor overname te vinden. Zambia heeft tot stilstand, omdat er geen waterstofgas iedere maand ongeveer 30 duizend Itezhi-Tezhi dam, nu nog zonder turbines. in voorraad was om katalysatoren te ton steenkool nodig vooral voor centrale en een hoogspanningslijn van 350 regenereren. Zambia kan het gas niet cementproductie. Import uit de Hwange km aangelegd. TATA gaat waarschijnlijk zelf produceren en import uit Zuid- mijn in Zimbabwe is moeizaam omdat een deel van de elektriciteit gebruiken Afrika was vertraagd door (niets minder de spoorwegen onvoldoende capaciteit voor een staalfabriek in de stad Kafue. banaals) dan de kerstvakantie. hebben en omdat Mugabe's republiek Import van materiaal is een probleem, langzaam de economische afgrond Kariba Waterkracht maar een veel zwakkere schakel voor inglijdt. De Zambiaanse regering INDENI ligt voor de kust van Dar-es- heeft staatsbedrijf ZCCM-Investments raakt misschien op Salaam. Daar ligt het SPM-offshore- Holdings (IH) gedwongen om het Tekorten aan elektriciteit houden aan laadstation waar oceaantankers hun beheer over Maamba op zich te nemen. omdat het groot onderhoud aan Zambia's lading ruwe olie afleveren. Een zeven Volgens de Minister is US$ 13 mln centrales tergend langzaam verloopt. km lange pijpleiding verbindt het station nodig om de mijn operationeel te maken. Het heeft een jaar geduurd om de vijfde met het TAZAMA tankpark. Deze pijp Wie dat bedrag gaat betalen, kon hij turbine in de Kafuecentrale te repareren. is danig verroest en om breuk en een niet vertellen. Zelfs 100 duizend dollar In het kerstweekend van 2005 stroomde olieramp te voorkomen, is de druk en voor pompen om de pit in de regentijd modder de centrale binnen, waarbij twee doorvoercapaciteit gehalveerd. Het leeg te pompen, kon nergens geregeld turbines werden beschadigd. Eentje is er oplappen van de huidige infrastructuur worden. ZCCM-IH maakte vorig jaar nu gerepareerd, maar de zesde turbine is het geld niet waard en een nieuwe een aanzienlijk verlies en kan dat geld (die een slordige 150 MW kan leveren) installatie kost ongeveer US$ 40 in ieder geval niet ophoesten. Minister draait nog steeds niet. mln. Het zal niet meevallen om dat Mangani hoopt dat privatisering Het niveau van het Karibameer wordt geld bij elkaar te krijgen, omdat niet betekent dat Maamba Coal door mogelijk een extra probleem voor alleen Tanzania en Zambia, maar ook Zambianen en niet door buitenlanders ZESCO. Het water was in januari Malawi het eens moeten worden over wordt overgenomen. Of zoals hij dat zo 2007 tot het laagste punt in 10 jaar hun bijdrage. Een tweede en kleiner bondig formuleerde: "privatisation of gezakt en het watervolume was 15% laadstation (Kurasini Oil Jetty) voor mines is foreignisation of assets". van het maximum. Oorzaken zijn de kust is niet meer operationeel, nadat niet alleen matige regenval en een het in december 2004 door de tsunami TATA Waterkracht- sterkere verdamping, maar ook de zwaar werd beschadigd. Reparaties zijn twee Kariba-centrales. Zimbabwe eindelijk gestart, maar het tempo ligt centrale bij Itezhi-Thezi kampt nog veel meer dan Zambia met bijzonder laag. Onderhandelingen met Iran en China elektriciteitstekorten, vooral omdat de zijn nog zonder resultaat, toch lijkt het kolengestookte Hwange centrale op erop dat het Indiase TATA de eerste 30% van zijn capaciteit draait. Kariba- buitenlandse investeerder in waterkracht South Bank produceert de laatste tijd wordt. In januari maakte op maximaal vermogen en verbruikt ZESCO bekend dat TATA veel meer water dan de North Bank aan (sinds kort ook eigenaar van de Zambiaanse kant. Met als gevolg dat de hoogovens in IJmuiden) het water in het meer te snel zakt en in plannen heeft om een de volgende droge periode het niveau centrale bij Itezhi-Thezi te onder de invoerkanalen van de centrale bouwen. Itezhi ligt op de kan komen te staan en er dus helemaal grens van het Kafue Park geen stroom geproduceerd kan worden. en de Kafue Flats, waar al in Het goede nieuws in februari was dat de 1977 een dam werd gebouwd (kleine) stuwmeren van Itezhi en Kafue om de watertoevoer naar de beide maximaal gevuld waren, terwijl Kafue waterkrachtcentrale het niveau in Kariba gestadig begon te te reguleren. Voor US$ 150 stijgen. (P 6/11/06; 30/1; 1,2/2/07; T 31/10; 4/12/06) mln wordt een 120 Megawatt

ZNB 117 -10/ maart 2007 ZNB 117 -11/ maart 2007 Landbouw

voedselsituatie in het buurland nijpend is. komende vijf jaar is tien procent van het Landbouw De overheid verzekerde de Zambianen, overheidsbudget gereserveerd voor de dat er voor hen dit seizoen genoeg agrarische sector en rurale ontwikkeling. Aankoop van voedsel over zal zijn. Er ligt nog 40.000 Er was nog meer aandacht voor kleine ton soja opgeslagen die niet verkocht boeren: dankzij de Zambia National Voedselvoorraden kan worden. De markt wordt overspoeld Farmers Union (ZNFU) kunnen zij via De Food Reserve Agency (FRA) met goedkope, geïmporteerde soja. De sms sinds kort actuele prijzen opvragen wordt door de voorzitter van de Chisamba Farmers Association roept de voor hun producten in het hele land, Boerenorganisatie (Peasant Farmers overheid op om boeren te beschermen gerangschikt per opkoper. First lady Association of Zambia, PFAZ) geprezen tegen import van gesubsidieerde Maureen Mwanawasa benadrukte de voor de manier waarop de oogsten in landbouwproducten uit het buitenland. belangrijke rol van kleine boeren in de het seizoen ’05/’06 zijn verhandeld. In de Copperbelt is de totale agrarische ontwikkeling van het land. Een probleem Hij was vooral tevreden omdat de FRA productie flink gestegen, met onder is hun afhankelijkheid van prijzen op de voor het eerst de landbouwers heeft andere 40.000 ton maïs. Volgens de internationale markten. uitbetaald vóór het nieuwe plantseizoen. minister van Landbouw is dit het gevolg (TZ 18,24,26/10; 16,27/11; 16/12/06, P 1,7,30/11/06) Toch roept hij op de strategie volgend van verstandig regeringsbeleid. jaar nog verder te verbeteren, inclusief Regenval het kunstmest programma (Fertiliser Tussen 1 oktober en 1 december is er Support Program). maar weinig regen gevallen en werd droogte gevreesd. In het noorden bleef de neerslag flink beneden het gemiddelde van 82 mm. Vanaf eind december, echter, viel er overal in het land voldoende regen met in de North-Western en Northern Province meer dan normaal. Midden suikerriet verbouwen januari waren daar zelfs overstromingen en was regeringssteun vereist, omdat Suiker sommige “mud brick” huizen het begaven, oa in Zambezi, Mwinilunga en FRA koopt maïs, rijst, cassave, soja Zambia Sugar Plc. ( Public Limited Mpulungu. Ook in de Eastern Province en pinda’s op om de voedselveiligheid Company) heeft een goed half jaar achter was er wateroverlast; begin februari en goede prijzen te garanderen. Het de rug: het bedrijf maakte tot nu toe een stond Mfuwe in South Luangwa National aankoopseizoen is eind oktober met winst van K 50 mld (€ 10 mln). Het Park blank. Momenteel (ten tijde van twee weken verlengd met het doel zoveel resultaat is mede behaald door gunstige dit schrijven op 19 februari, red) is er mogelijk van de grote maïsoogst van dit groeicondities en goed beheer van de voedselhulp nodig in Mozambique, jaar te kunnen opkopen. Uiteindelijk suikerrietplantages. Zambia Sugar heeft vanwege ernstige overstromingen.Voor werd het seizoen op 24 november niet langer het monopolie op suiker en Zambia betekent de overvloedige regen gesloten. De overheid heeft K 30 mld heeft moeite met afzet op de binnenlandse in ieder geval een seizoen met hoge (€ 6 mln) extra uitgegeven aan de FRA, markt. Het bedrijf profiteert echter wel maïsopbrengsten. bovenop de K 50 mld die al gepland was van goede exportprijzen. (P 25,30/11, 9/12/06, www.fews.net jan/07) voor dit jaar. Sommige boeren hebben lang moeten Fonds wachten op de uitbetaling door de FRA, De overheid die op haar beurt afhankelijk is van heeft een nieuw exportrevenuen. Er was ook kritiek dat fonds van US$ maïs niet goed opgeslagen zou zijn en 12 mln opgericht verloren zou zijn gegaan door de regen. w a a r v a n FRA riep de politie op maïssmokkelaars bedrijven in de te arresteren, vooral in de grensgebieden, agrarische sector zodat de opkoopoperaties niet geld kunnen ondermijnd worden. lenen. Het (TZ 4,18,20,21,24,31/10; 20/11, ST 12/11, P 27/10; 18/12; STZ 26/11/06) fonds is bedoeld om agrarische bedrijven die met Landbouwmarkten lokale, kleine Zambia heeft 100 ton maïs naar boeren werken te Zimbabwe geëxporteerd, omdat de helpen. Voor de regenval in december 2006; hoe donkerder hoe meer regen; www.fews.net

ZNB 117 -10/ maart 2007 ZNB 117 -11/ maart 2007 Landbouw

Veehouderij Katoen dit geval 50 kleine boeren van zullen profiteren.(P 8/11, T 18, 24/10/06) In Sesheke is men bang dat de De prijzen voor katoen zijn laag door besmettelijke ziekte miltvuur (anthrax) de sterke kwacha, waardoor veel boeren En verder... over zal waaien uit Namibië, waar gedupeerd zijn en zich bekocht voelen. de overheid in de Caprivi strook een Dit heeft geleid tot een daling van de - Zambia is voor de periode 2007-2009 vaccinatiecampagne is begonnen. katoenproductie, tot verdriet van de in Rome in het bestuur gekozen van De ‘cordonlinie’ langs de grens met minister van Landbouw, Kapita. Hij het Wereldvoedselprogramma (WFP). Angola, een hek dat vee uit beide landen onderzoekt mogelijkheden om tot een Zambia speelt een belangrijke rol als scheidt tussen Shangombo en Chavuma, systeem van prijsstabilisatie te komen leverancier voor het WFP en krijgt zelf functioneert onvoldoende. Het gevolg is waarbij winsten tussen boeren en ook hulp. dat ziektes en diefstal in het gebied nog verwerkers eerlijk worden verdeeld. De - Een landelijk programma van US$ steeds voorkomen. secretaris generaal van het ministerie 34 mln is goedgekeurd door ditzelfde Uit de omgeving van Lufwanyama van Landbouw roept katoenverwerkers WFP. Binnen het programma worden wordt een uitbraak van nagana (zoals op zich te organiseren om hun positie de capaciteiten van de overheid als slaapziekte bij vee genoemd wordt) te versterken. Zambia is inmiddels lid sociaal vangnet voor arme huishoudens gemeld: deze is inmiddels onder controle geworden van het International Cotton versterkt, vooral voor die mensen die en de schade valt mee. Advisory Committee (ICAC) wat getroffen zijn door HIV/AIDS. In Simunga wordt vee gestolen door toegang geeft tot nieuwe fondsen en - Nigeria heeft 100 ton maïsmeel gewapende overvallers, men pleit daar technologie. gedoneerd met het doel Zambia te voor een nieuwe politiepost. assisteren bij het voeden van de vele vluchtelingen die in het land verblijven. Koffie Ook de overheid van Japan heeft extra hulp toegezegd. Het Copperbelt Out-grower Initiative - Op 1 december is het jaarlijkse (COI) heeft plannen onthuld om in visseizoen gesloten. Deze maatregel is de Copperbelt een koffiefabriek op te ingesteld om vissen de gelegenheid te zetten. Het klimaat, de grond en de geven zich voort te planten. Vanaf 28 infrastructuur zijn er gunstig. Deze februari mag de visvangst weer worden fabriek is bedoeld om de economie in het De belangrijkste leverancier van hervat. gebied minder afhankelijk te maken van katoenzaden, Dunavant Ltd., heeft de - Voor het Fertiliser Support Programme de koperproductie. zaadprijs voor het nieuwe seizoen met K (FSP) is dit jaar K 150 mld opzij gezet. De Zambia Coffee Growers Association 150 per kilo (= ca 3 eurocent) verhoogd. Er waren klachten dat de bijstand niet (ZCGA) vraagt de overheid om Er wordt gecontroleerd op illegaal eerlijk verdeeld zou worden, omdat financiële hulp voor het nieuwe seizoen. gebruik van zaden uit het buitenland: er naar stembusuitslagen zou worden Internationale prijzen zijn goed, maar deze kunnen ziektes bij zich dragen en gekeken. De betrokken minister, boeren hebben hulp nodig om hiervan te zijn om die reden verboden. Magande, ontkent dit. Tachtig procent kunnen profiteren. Zij hebben ook moeite (P 18,28/10, 1,13,14,16,21,30/11, 2/12/06, TZ 16/10/06) van alle beschikbare kunstmest is al om op de lokale markt te concurreren uitgedeeld. met geïmporteerde koffie. Nieuwe irrigatieprojecten - Eastern Dairy Limited, in Eastern Province, opereert op slechts 10 % van De Kasamaplantage, volgens de eigenaar De afgelopen tijd zijn verschillende de totale capaciteit, wat neerkomt op de grootste koffie-onderneming van nieuwe irrigatieprojecten aangekondigd. een productie van slechts 1.500 liter Afrika, kampt met grote problemen. Er In Mazabuka District is een flinke per dag. De zuivelproductie in Zambia is te weinig elektrische energie om de uitbreiding tot 2.500 hectare gepland is nog maar weinig ontwikkeld. Er zijn 1.700 hectare koffie te irrigeren en te van een geïrrigeerd tarwe- en private organisaties die met technische bewerken. Dit is mede het gevolg van suikerrietproject. In hetzelfde gebied is steun assisteren bij de uitbreiding van lage waterstanden in de rivier, maar een irrigatieproject voor kleine boeren de veestapel. ook zijn pompen en motoren van de aangekondigd door Mubuyu Farms - Na tien jaar opereren in Zambia, wil onderneming kapot. Ltd., eigendom van Willem Lublinkhof. Tiger Animal Feed nu zijn vleugels Hierbij gaat het om een uitslaan over heel Afrika. Het oppervlak van ruim 26.000 veevoederbedrijf produceert niet alleen hectare en een investering voer, maar wil de agrarische sector in van US$ 23.4 mln. Het water zijn geheel ondersteunen met technische zal worden onttrokken aan de assistentie en handel. Kafue. (T 18/11,1,11,16,18/12/06, ST 1/10/06, P 21/11/06) Dichtbij Lusaka is geld geïnvesteerd uit het Nationale Irrigatie Fonds, waar in

ZNB 117 -12/ maart 2007 ZNB 117 -13/ maart 2007 Transport Toerisme

Chembe Bridge economische ontwikkeling: ruim 2000 Transport permanente banen, 8000 banen in In ons vorige nummer hebben we de de toeleveringssector, en belangrijke Zambian Airways flies to Dar. samenwerking tussen China en Zambia economische opleving in het door armoe uitgebreid voor het voetlicht gebracht, en werkeloosheid geteisterde gebied Na de ondergang van Zambian Airways, met als voorbeeld de bouw van de rond Livingstone. Voorts wijst LH er op nu meer dan 10 jaar geleden, begint Chembe brug, die de verbinding met de dat in het contract ook is begrepen een de luchtvaart in Zambia weer op te Pedicle road naar Congo zal verbeteren. bedrag van US$ 9 mln voor de aankoop krabbelen. Naar aanleiding van kamervragen van 220 hectare land in het zuidelijke Eén van antwoordde minister van Works and deel van het Mosi-o-Tunya Nationale de eerste Supply Kapembwa Simbao dat de brug Park, geld dat onmiddellijk beschikbaar p r i v é - nog steeds volgens plan in april 2008 zal worden gesteld aan ZAWA voor park- o n d e r - opgeleverd zal worden. In een ander en wildbeheer. nemingen artikel van de Times of Zambia lezen Aan de andere kant staat Zambia’s die binnen- we echter dat malaria zijn tol eist onder Milieuraad (ECZ) die, gesteund l a n d s e Proflight vliegtuig boven Vic Falls de Chinese werknemers en dat tevens door de World Conservation Union d i e n s t e n de communicatie met de Zambianen (IUCN), in een dergelijke grootschalige van Zambia Airways overnam, was behoorlijk te wensen overlaat. ontwikkeling binnen de parkgrenzen het Proflight Commuter Services. Vooral Dat natuurgeweld en bruggen niet altijd gevaar zien van een ernstige aantasting toeristen maakten van hun vluchten goed samengaan, blijkt uit het feit dat van de ecologische integriteit van het gebruik, met als populairste bestemming een 16-tal bruggen gewoon weggespoeld park en het Wereld Erfgoed gebied met Mfuwe. Nu zijn het veelal zakenlieden zijn. De ongewoon zware regens in de Victoria Watervallen. Zij stelden dat, die bijvoorbeeld even van Livingstone januari waren hier debet aan. gelet op het belang van het gebied als naar Ndola vliegen. Het aantal steden (TZ 6,15,22/11/06, 19/12/06ST 2/10/06;12/11/06; P 6,8,21/ wildhabitat met bestaande wildwissels waarop gevlogen wordt, breidt zich 11/06; http://www.reliefweb.int; www.allafrica.com 8, 17/2/07) tussen Zambia, Botswana en Zimbabwe, gestaag uit. Zo is Kitwe nu ook in het een verkeerde locatie is gekozen. vluchtschema van PCS opgenomen. Gesteund door publieke commentaren Zambian Airways, uit de as herrezen, heeft de ECZ uiteindelijk besloten de breidt haar binnenlandse locatie in het zuidelijke deel van het vluchten momenteel park af te keuren en een alternatieve ook uit. De nieuw locatie zes kilometer in het noordelijke, ontwikkelde mijnen in bovenstroomse gebied van de Maramba Lumwana en Kansanshi rivier goed te keuren voor de bouw van maken het interessant De huidige pont bij Chembe over Luapula rivier twee hotels. Volgens de Livingstone om op Solwezi te gaan vliegen. Maar Tourism Association (LTA) heeft de ZA’s vleugels reiken verder. In november ECZ met dit besluit de toekomst van het werd bekend dat ZA rechten heeft Toerisme toerisme in Zambia gered. Het is echter verworven om vluchten te onderhouden niet duidelijk of met dit alternatieve tussen Livingstone en Francistown, Livingstone: Hotels voorstel de storm uit de lucht is. Van haar Maun en Gaberone (Botswana). De kant liet LH weten dat zij niet akkoord uitbreiding met een dagelijkse vlucht binnen Natuurreservaat? kan gaan met dit voorstel, omdat het naar Dar es Salaam is echter het meest Het nieuws haalde zelfs het National niet overeenstemt met het masterplan spraakmakend. Elke twee weken zouden Geographic Magazine: grootschalige dat inmiddels op tafel ligt. Ook zou de ruim 2500 Tanzaniaanse handelsreizigers ontwikkelingen staan gepland in het ECZ de bouw van de geplande golfbaan naar Lusaka afreizen om hun waar in te Mosi-o-Tunya National Park nabij de en de chalets hebben afgekeurd. Wordt kopen. Met een paar uur durende vlucht Victoria Watervallen in Livingstone. vervolgd. (STZ. 26/11;17/12/06; TZ 15,16/12/06) worden lange ritten vermeden, ontloop Ontwerpen voor twee vijfsterren- je de vele “road blocks” en de lange hotels, een Country Club, 500 chalets vertragingen bij de grens. Al met al een en een 18-hole golfbaan liggen op de alternatief om over na te denken. tekentafel. In juli 2006 legde de Legacy De hoge brandstofprijzen in Zambia Holdings Group (LH, met hoofdkantoor vormen echter wel een dilemma. Een in Zuid-Afrika) de eerste steen voor liter vliegtuigbrandstof kost US$ 1,06 dit controversiële ontwikkelingsplan (nov. 2006), terwijl eenzelfde liter in dat US$ 260 mln aan investeringen zal Johannesburg slechts 64c kost. Dit levert vergen (zie ZNB116), en waartoe LH natuurlijk de vraag op of de accijnzen een contract met de Zambia Wildlife niet omlaag kunnen. De vraag ligt er, Authority (ZAWA) heeft getekend. maar of er iets mee gedaan wordt staat De voorstanders in Zambia wijzen te bezien. op werkgelegenheid en regionale

ZNB 117 -12/ maart 2007 ZNB 117 -13/ maart 2007 Nederlandse Ondernemer in Zambia

betrekking tot de overdracht van de eigendomspapieren van Track and Trail River Camp het land, waarop Track and Trail River Camp gevestigd is. In de serie Nederlandse ondernemer in Zambia vertellen Peter Op het laatste moment ging de rechtzaak dan niet door, omdat Geraerdts en Kirsten Gottenkieny over hun paradijselijk bedrijf. de rechter zijn vrouw bijvoorbeeld naar het ziekenhuis moest brengen of omdat er stukken kwijt waren geraakt. Dan gooi je Het roer om dus al 3 keer een ticket van € 1000 weg zonder enig resultaat. Alvorens wij, Kirsten Gottenkieny en Peter Geraerdts, Track Plus dat de teller van je advocaat doortikt, die zeer onterecht and Trail River Camp gingen opzetten, zaten wij op de hetzelfde tarief vraagt als een Nederlandse advocaat. deeltijd- HEAO in Den Haag. Peter is mede-eigenaar van een strandpaviljoen in Scheveningen, Solbeach, en Kirsten deed Musungu’s consultancy werk. Alhoewel we allebei werkzaam waren in Zambianen komen meestal in aanraking met musungu’s de commerciële sector bleek Afrika, met haar ongerepte natuur (blanke mensen) die of een zakelijk of een sociaal belang een ongekende aantrekkingskracht op ons uit te oefenen. hebben of die uit interesse het land en zijn natuurschoon willen We besloten het roer definitief om te gooien. We gingen ons bewonderen. Deze doelgroepen hebben geld of hulpgoederen te oriënteren om een geschikt plekje in Afrika te vinden. Na besteden en dat bepaalt verschillende gebieden in Zuid- Afrika, Botswana, Zimbabwe vaak het beeld dat veel en Kenia gezien te hebben is onze keuze gevallen op Zambia, Zambianen van de een politiek stabiel land, met een vredelievend volk en volop musungu hebben. Voor natuur, alsof de tijd er heeft stilgestaan. de Westerling kan dat erg frustrerend zijn, Wennen aan het Zambiaanse ritme omdat het af en toe lijkt Wij hebben het in het begin van ons Zambiaanse avontuur of heel Zambia de hand niet gemakkelijk gehad. Dat komt omdat onze mentaliteit ten ophoudt om zijn portemonnee even iets lichter te maken. aanzien van werkprocessen op Europa ingesteld was. Alles duurt letterlijk 2 à 3 keer zolang en kost ook 2 à 3 keer zoveel Prettige cultuur geld als gebudgetteerd. Over het algemeen kan ik wel zeggen dat de Zambianen een Het is natuurlijk gemakkelijk om te zeggen dat de mentaliteit cultuur vol normen en waarden hebben. Dat mis ik erg in van de Zambianen niet deugt, terwijl ze gewoon een ander Nederland. De lokale bevolking is vredelievend en de mensen levensritme hebben dat voor hen goed werkt. gaan respectvol met elkaar om. Geen jaloezie of haat en nijd. Vooral op het platteland zijn de familiebanden nog sterk en Kennis van de toeristen-markt zorgen de mensen goed voor elkaar. Zambianen zijn ook erg Gebrek aan kennis beschaafd in die zin dat je maar weinig scheldwoorden in hun is vaak wel een vocabulaire tegenkomt. Echter een leugentje voor eigen gewin probleem. Een groot is wel toegestaan, waardoor je als werkgever de neiging hebt deel van de Zambianen mensen iets minder snel serieus te nemen. heeft totaal geen vergelijkingsmateriaal Het mooiste openluchtkantoor in de met wat er zich in de wereld afspeelt, geen wereld tv met 50 zenders van Mijn baan in de bush is over de hele wereld en geen budget om te reizen. De markt prachtig en de reden om alle voor toerisme ter plekke begint aan te trekken en veel mensen bijkomstigheden die investeren willen in die groeimarkt investeren, maar is Zambia voorbereid in Afrika moeilijk maken snel te op dat snelle groeiproces? Indien er onvoldoende kennis is van vergeten. Zelfs het kantoorwerk deze groeimarkt is de kans groot dat vraagstukken op bureaus is geen opgave aangezien ik de blijven liggen en dat er geen besluiten genomen worden. heerlijke Afrikaanse lucht kan inademen en, als ik naar buiten Trage bureaucratie kijk, de olifanten zie grazen en In de ogen van ons nuchtere Nederlanders kan het erg botsen de bavianen zie spelen. Het is tussen traag werkende bureaucratische instanties en de wil om een fascinerende omgeving die snel zaken te doen. elke dag anders is en die je elke Ik ben alleen al dag iets nieuws kan leren. 3 keer voor niks De baan als safarioperator geeft naar Zambia ook erg veel voldoening. Ik gereisd voor het Peter in actie heb met gasten te maken die bijwonen van waardering hebben voor de ongerepte natuur in Zambia. Deze een gerechtelijk groep van toeristen hebben vaak lang uitgekeken en geld opzij proces met gelegd voor de vakantie van hun leven. Het is leuk om met

ZNB 117 -14/ maart 2007 ZNB 117 -15/ maart 2007 South Luangwa: Track and Trail River Camp

enthousiaste mensen te werken want die dragen hun positiviteit Het zwembad aan hun omgeving over. Er kunnen dan vriendschappen ontstaan tussen mensen die elkaar helemaal niet kennen. Na de chalets was het zwembad aan de beurt. Onstabiele munteenheid Het beton mixten we handmatig door Een nadeel die ik als ondernemer nog ervaar is de onstabiele het omscheppen van munteenheid. Een jaar geleden, toen ik nog volop aan het stenen, zand en cement bouwen en investeren was werd de kwacha in een mum van tijd vervolgens stonden 30% sterker ten opzichte van de dollar. Er zijn verschillende werkers in een rij met theorieën over waar ik het fijne niet van weet maar zo’n abrupt bouwemmers die vol het zwembad verschil is nadelig geweest voor het investeringsklimaat en beton werden geschept en doorgegeven. Aan het eind van de heeft mij dus ook 30% van mijn budget gescheeld. rij werden de emmers leeggegooid waar de metselaars stonden Ook een nadeel is dat de heffingen en toeslagen op bepaalde om het beton te verspreiden. We werkten van ‘s morgens zes gebruiksartikelen buiten proportie zijn. Of het nu gaat om een tot ‘s avonds tien uur en bouwlampen kennen we hier niet, dus blikje ansjovis (niet bederfelijk en makkelijk in te voeren) of we hadden wat kabels opgehangen met 'peertjes' daaraan als de heilige koe van blik, beide zijn erg duur. Ook de nationale verlichting. brandstofprijzen en invoerrechten maken veel artikelen duur, Als laatste hebben we het restaurant en de bar neergezet. terwijl safari-toerisme erg scherp wordt gehouden door de Ook alle meubels hebben we zelf gemaakt. Met een van concurrentie in heel zuidelijk Afrika. Dit betekent dat de bruto de timmermannen die hier nog steeds werkt ga ik straks de marges in de safari industrie in Zambia erg laag liggen en er curioshop beheren. Uiteindelijk heb ik er een jaar over gedaan niet veel geld mee te verdienen valt. Maar je kunt ook niet tot ik klaar was met bouwen. Dat is voor hier best snel en ik alles hebben. Voorlopig kijk ik al weer uit om naar het mooiste kreeg uiteindelijk ook als compliment te horen 'you work like kantoor in de wereld te gaan….the bush van Zambia. a man'! Peter Geraerdts Kirsten Gottenkieny www.trackandtrailrivercamp.com [email protected] Luangwa fotosite: www.luangwariver.com Overstroming In Africa-nieuws van 13 februari verhaalt Peter van de hevige overstroming van South Luangwa Park en zijn kamp: Het begon woensdag 31 Januari 2007 allemaal heel onschuldig met een paar natte voeten op een plek waar ons terrein grenst aan een lagune. De lagune had het water over de weg op ons terrein naar de hoofdweg dusdanig doen stijgen dat we met een auto niet meer het terrein af konden, we zaten zogezegd op een eiland. We hadden voldoende eten en geen gasten op de lodge, dus eigenlijk was er op Kirsten geeft de fles dat moment nog geen groot probleem. Maar toen ik de volgende dag wakker werd schrok ik. Bij ons zwembad aan Kirsten’s aandeel in de bouw de rivierzijde– blijkbaar het laagste punt op ons terrein – was de rivier over de oever gelopen. Dit had ik de laatste vijf jaar Omdat Peter vaak in Nederland moet zijn, heeft Kirsten veel nog nooit meegemaakt. Toch kon ik me niet bedwingen om zelf aan de bouw gedaan. We hebben alles zelf handmatig van dit fenomeen mijn eerste plaatjes te schieten. Het waren gedaan, zegt ze, betonblokken gemaakt waarmee we de chalets niet mijn laatste…. Zie verder Afrika Nieuws, dd 13/2/07 hebben gebouwd en verder is alles van natuurlijke materialen (http://www.africa-interactive.net; nr 7 dd 13/2/07) die ik lokaal heb geregeld.

“Ik ben begonnen met een 'trial' chalet, las ‘s avonds als onervaren bouwer in mijn DIY (do-it-yourself) boek en de volgende ochtend vertelde ik de lokale bouwers hoe ik het wilde hebben. Het viel niet mee voor Zambiaanse mannen om te accepteren dat een vrouw ze vertelde hoe ze moesten bouwen. Dat was voor mij het moeilijkste tot nu toe....als Peter hier komt wordt er direct naar hem geluisterd, ik heb daar veel voor moeten doen. “

ZNB 117 -14/ maart 2007 ZNB 117 -15/ maart 2007 Natuur en milieu

Een Zambiaanse neuroloog heeft de District, nabij het Kafue National Park, Natuur en milieu regering echter aangeraden niet overhaast tien (!) koeien zouden hebben gedood. te werk te gaan met het her-introduceren De dieren zouden zijn aangevallen toen Jagers gearresteerd van DDT en andere offi cieel verboden de hele kudde zich wilde laven in de middelen. De waarschuwing lijkt rivier. Volgens de voorzitter van het De Zambia Wildlife Authority (ZAWA) volledig op zijn plaats, aangezien Zambia District Council kwam de rest van de heeft drie zakenmensen gearresteerd niet de middelen en de capaciteit heeft kudde er ook niet zonder kleerscheuren die in het bezit waren van vervalste een veilig gebruik van zulke pesticiden af, menig rund raakte happen vlees jacht- en safarivergunnigen. De quota te kunnen controleren. Misbruik en kwijt en wist ternauwernood, met voor buffels en koedoe’s die op de overdosering kunnen wel degelijk tot gapende wonden, aan de moordlustige vergunningen waren vermeld bleken ernstige gezondheidsproblemen leiden. reptielen te ontsnappen. De voorzitter veel hoger te zijn dan het door ZAWA De waarschuwing was een reactie constateerde dat het aantal krokodillen voor dit seizoen vastgestelde toelaatbare op een recente aanbeveling van de de laatste tijd drastisch was toegenomen afschot. De arrestatie had plaats in Wereld Gezondheidsorganisatie en verzocht ZAWA de beesten af te Lundazi en de verdachten zijn voor (WHO) het voorheen verboden DDT schieten. Het bericht meldde niet of de ondervraging overgebracht naar ZAWA’s weer binnenshuis te gebruiken voor de geconstateerde toename gebaseerd was hoofdkwartier in Chilanga. bestrijding van malaria-overbrengende op tellingen, en ook bleef onvermeld (TZ 09.11.06) muggen. Deze aanbeveling is ingegeven wat hiervan de oorzaak zou kunnen zijn. op de dubieuze constatering van sommige De ZAWA-staf in Namwala beloofde Protest tegen gebruik deskundigen die menen dat “de nadelen de zaak te onderzoeken en vroeg van niet opwegen tegen de voordelen mits elk betrokken dorpshoofd een bijdrage DDT het gebruik streng wordt gecontroleerd”. in de transportkosten van K 5000. Daar Na een eerder Terecht merkte de neuroloog op dat het was de voorzitter het niet mee eens. Hij verbod op ontbreken van een dergelijke controle nu wees op het lage inkomen van de boeren het gebruik juist het probleem is. in het gebied als gevolg van stagnerend van DDT Malaria is volgens het Ministerie transport van maïs naar depots, en een als pesticide van Gezondheid de belangrijkste tekort aan zaaizaad en kunstmest. v a n w e g e doodsoorzaak in Zambia. Volgens de de ernstige WHO lijden er wereldwijd jaarlijks gevaren die 500 miljoen mensen aan de ziekte en is het voor mens, deze verantwoordelijk voor een miljoen dier en milieu met zich meebrengt doden, de meeste in Afrika ten zuiden (vide Rachel Carson, 1960, De Stille van de Sahara. Lente), is de laatste jaren wereldwijd Uit het kamp van de wetenschap kwam het gebruik van dit gechloreerde nog een tweede waarschuwing. In Enkele dagen later verscheen in de pers koolwaterstofproduct weer toegenomen. een recent artikel in de Washington het bericht dat krokodillen in Iloopu, Dit, als gevolg van recente berichten als Post verwacht May Berenbaum Lukulu District, vier vreedzaam grazende zouden de vermeende gevaren, met name van de Universiteit van Illinois dat koeien en elf varkens op de oevers van de zeer moeilijke afbreekbaarheid in het het ondeskundig gebruik van DDT de Zambezi hadden verslonden. Ook hier milieu, minder ernstig zijn dan werd snel zal leiden tot een verminderde zou de populatie van de terreur zaaiende aangenomen. Zo zou het product nog effectiviteit van dit insecticide, omdat reptielen dramatisch zijn toegenomen. steeds het effi ciëntste en goedkoopste in veel gebieden malariamuggen al een Opnieuw werd ZAWA verzocht de middel zijn in de bestrijding van resistentie tegen het product hebben beesten af te schieten malariamuggen. opgebouwd, een trend die zich snel kan doorzetten bij ongecontroleerd gebruik. Gewonde en dode Het zou daarom onverstandig zijn als regeringen zich in campagnes voor de Ernstiger zijn de berichten over een bestrijding van malariamuggen eenzijdig krokodil die recentelijk een 25-jarige op DDT zouden richten. vrouw uit Sinazongwe heeft aangevallen (TZ 01.10.06) en een deel van haar kaak heeft weggebeten. Nog dramatischer is de dood, eind oktober, van een 13-jarige Hongerige krokodillen jongen uit Nancenga. De jongen was eisen slachtoffers met twee vrienden aan het zwemmen in het stuwmeer van de Itezhi-tezhi Dam, Als de berichtgeving in de pers juist is, nabij het Kafue National Park, toen hij heerst er onder het krokodillenbestand in werd aangevallen door een krokodil. Zambia’s wateren een ernstig tekort aan Volgens een ooggetuige verscheen het prooidieren. Zo werd begin november roofdier tot driemaal toe met de jongen DDT- concentratie in voedselketen:. gemeld dat krokodillen uit het Itezhi-tezhi

ZNB 117 -16/ maart 2007 ZNB 117 -17/ maart 2007 Natuur en milieu

in zijn mond boven het wateroppervlak is de struik een ware ramp, een om daarna voorgoed te verdwijnen. woekergewas dat een dichte ondergroei De twee vrienden wisten de oever te vormt, lijkend op braambossen, die alle bereiken. Ook in dit geval wordt melding natuurlijke verjonging verstikt. Ook zijn gemaakt van een toename van het aantal de de paars-blauwe besjes die na de krokodillen in het stuwmeer en in de bloei de struik sieren, giftig voor vee. Kafue rivier, en wordt ZAWA verzocht Om die reden, en vanwege het invasieve afschot te organiseren. karakter, was het in Oost-Afrika vroeger In een commentaar stelt ZAWA dat de Lantana Camara verboden de struik als afscheiding rond dienst continu bezig is probleemdieren Lantana-struik (Lantana camara). Het weidegronden aan te planten. met een direct gevaar voor de bevolking is een zich snel uitbreidende heester Het uitroeien van de struik is een te elimineren. Anderzijds heeft de dienst die nauwelijks te bestrijden is en die probleem op zich. Een dure en ook de verantwoordelijkheid voor het alle natuurlijke begroeiing in korte tijd arbeidsintensieve manier van bestrijden treffen van maatregelen die gericht zijn overwoekert en verdringt. Verspreiding is het afhakken van de stammen en het op de bescherming van een gezonde geschiedt meestal door middel van insmeren van de stronk met een sterk populatie van deze wilde dieren. Elk zaad in uitwerpsels van vogels. Ook arboricide. Een goedkopere biologische jaar worden afschotquota vastgelegd, is het bekend dat de wilde Lantana bestrijdingsmethode is ontwikkeld op d.w.z. het toelaatbare aantal dieren van gemakkelijk kruist met gecultiveerde Hawai waar gebruik wordt gemaakt van een bepaalde soort dat door Safari- rassen die veel tuinen in de tropen sieren. een uit Mexico geïntroduceerd vliegje ondernemingen mag worden gejaagd. Sommige van deze hybriden hebben een dat de Lantana struik aantast. Het is niet In het geval van krokodillen worden resistentie tegen arboriciden (boom- bekend of deze methode ook geschikt is ook een aantal vergunningen verstrekt /struikverdelgers). voor Afrika. aan houders van krokodillenfarms voor Volgens het bericht in The Post is het De waterhyacinth heeft na de het verzamelen van eieren van wilde grootste gedeelte van het terrein om constructie van de Itezhi-tezhi en Kafue krokodillen. Beide maatregelen moeten de watervallen, inclusief hellingen, Gorge dammen in de jaren zeventig, het krokodillenbestand in de natuur op al door de struik in bezit genomen. grote delen van de Kafue Flats in beslag een aanvaardbaar niveau houden. Professor Geoff Howard van de World genomen, terwijl Mimosa pigra, een (P., 28/10, 1/11/06) Conservation Union (IUCN) is bezig struikachtig kruidje-roer-me-niet, vooral Noot van de redacteur: betaalbare, effectieve maatregelen uit te de oevers van stuwmeren en waterlopen Alhoewel er nog steeds tragische vinden die verdere uitbreiding van de in beslag neemt. Alle drie zijn het gevolg gevallen van menselijke slachtoffers door struik moeten voorkomen. Zijn onderzoek van menselijke verstoringen in het krokodillenaanvallen zijn te melden, betreft ook de bestrijding van twee natuurlijke milieu. worden berichten over het doden van vee andere notoire, agressieve onkruiden, vaak schromelijk overdreven. Het gaat de waterhyacinth oorspronkelijk uit Raad voor het Milieu: dan meestal om het opschroeven van tropisch Amerika, lokaal bekend als het Herzie de Milieuwet de gevraagde compensatiebetalingen, Kafue weed en in 1998 tot een “nationale en aangezien het moeilijk is vast te ramp” uitgeroepen, en de inheemse plant De Raad voor het Milieu (ECZ) wil stellen hoeveel vee er in de magen van de bestaande Milieuwet en de daarop roofdieren zijn verdwenen, worden gebaseerde landelijke milieurichtlijnen aantallen vaak naar boven bijgesteld herzien. Wat volgens de directeur van en soms verzonnen. Redacteur herinnert ECZ nodig is, zijn uitbreiding en zich een geval in 1971 op Lochinvar, versterking van het controle-apparaat Kafue Flats, waar vissers klaagden dat moet kunnen toezien op de correcte dat nijlpaarden twaalf koeien hadden uitvoering van de wet en naleving van opgegeten. Ondanks deskundige uitleg de milieurichtlijnen. Ook moet er in dat nijlpaarden voornamelijk grazers de wet duidelijker worden gesteld dat Mimosa Pigra zijn en niet bekend staan regelmatig “de vervuiler betaalt”. Hier besloot bieflappen tot zich te nemen, bleven Mimosa pigra. (P., 25/11.06) de ECZ een voorproefje op te nemen de boeren wekenlang de Dienst van Noot van de redacteur: Lantana is dooreen legale procedure te starten Wildbeheer bestoken met verzoeken om familie van de djati- of teakboom en tegen het mijnbouwbedrijf KCM, waar compensatie. van de Verbena’s in onze tuin. Vanwege begin november een afvoerpijp van de zijn sierlijke hoofdjes van geel-rode mijn barstte. Hierdoor stroomde zwaar Bittere Lantana tot paarse bloemen is de plant in de verzuurd afvalwater in de Kafue, met hele tropen geïntroduceerd en zijn als gevolg dat vissen massaal afstierven Het gebied rond Zambia’s beroemdste verschillende rassen als sierstruiken en waterbedrijven in het gebied natuurwonder, de Victoria Watervallen, ontwikkeld. Vooral in Azië werd de genoodzaakt werden de inname van dat prominent op de UNESCO-lijst van struik vroeger vanwege de aromatische rivierwater tijdelijk stop te zetten. Wereld Erfenisgebieden staat, wordt geur van het blad als vlinderlokker op “De vervuiler zal betalen”, aldus een bedreigd door de exotische Bittere kerkhoven aangeplant. In de bosbouw woordvoerder van ECZ.(P, 21.11.06)

ZNB 117 -16/ maart 2007 ZNB 117 -17/ maart 2007 Onderwijs

uitmaakt van de Universiteit van Zambia de Examen Commissie (ECZ) erkende Onderwijs (UNZA), vroeg rector magnificus registratiecentra en daarmee verband professor Serpell de regering om meer houdende te late registratie. Ook was er UNZA deans, directors award financiële middelen. een school die 613 leerlingen teveel had themselves hefty allowances TDAU wil meer doen aan promotie van geregistreerd. haar onderzoek, advies en productie- In totaal is het 1013 leerlingen niet gelukt Hoewel tijdens de staking van vorig werk in de examen te doen, aldus de minister van jaar bleek dat er geen geld was voor hoop zo een Onderwijs Geoffrey Lungwangwa. Hij salarisverhoging van docenten aan graantje mee raadde de leerlingen aan hun geld terug de Universiteit van Zambia (UNZA), te pikken van te vorderen en beloofde een lijst met de hebben directeuren en decanen zichzelf de huidige door de ECZ-erkende registratiecentra te extraatjes tot K 4 miljoen per maand economische zullen publiceren. toegezegd. Volgens de secretaris van het opleving in Elders waarschuwde de regering voor college van bestuur, Alvert Ng’andu, zijn l a n d b o u w , malafide personen die een slaatje deze bedragen gerechtvaardigd gezien industrie en proberen te slaan uit het verkopen van de grotere verantwoordelijkheid die zij t o e r i s m e . valse examenpapieren. dragen. Docenten overwegen in protest T D A U ’ s (TZ 20, 21,24/10; 9/11/06, SP 11/11/06) te gaan. (SP 14/10/06) De ‘’freezit afvul-machine’’ o n d e r z o e k African University Day naar en ontwikkeling van innovatieve State of libraries in Zambia technische oplossingen hebben in de worries Njobvu Het thema van deze op de UNZA gehouden loop van de tijd geleid tot de productie dag was “Onderwijs en Duurzame van onder andere een handbediende De voorzitter van de Zambia Library Ontwikkeling”. Staatssecretaris Lucy oliepers, een draagbare hamermolen, Association (ZLA), Benson Njobvu, Changwe riep Afrikaanse universiteiten de “freezit” afvulmachine, een constateerde dat er in het 5e nationale op hun programma’s te veranderen, energiezuinig kooktoestel, een masuku ontwikkelingsplan (NDP) weinig te zodat studenten kennis kunnen opdoen fruitpulp machine en een mixer om vinden is over het ontwikkelen van van duurzame ontwikkeling en die als voedselsupplementen door maïsmeel bibliotheken, terwijl toch de meeste afgestudeerden ook kunnen toepassen te mengen. Ook op het gebied van Zambiaanse bibliotheken in een voor de vergroting van het nationale alternatieve energie draagt TDAU deplorabele staat verkeren. ZLA had welzijn. Ze noemde uitdagingen als haar steentje bij aan de technologische de regering aanbevelingen gedaan om armoede, honger, ondervoeding, ontwikkeling in Zambia. (P 26/11/06) hierin verandering te brengen. (P 10/11/06) hiv/aids, tuberculose, malaria, schoon drinkwater, ontbossing, afnemende UNZASU gets K 2,4 bln for Zambia spends only 3,2% of export. Universiteiten kunnen ook zelf hostel construction GDP on education, training- voorbeelden van duurzaamheid worden, World Bank Canadian Aid heeft K 2,1 mld aan de stelde zij, bijvoorbeeld door het treffen University of Zambia Students Union Op het door de Werelbank gepubliceerde van maatregelen met betrekking tot (UNZASU) ter beschikking gesteld voor bericht dat Zambia slechts 3,2% van waterbesparing, hergebruik en duurzame de bouw van een drie verdiepingen en het Nationale Product besteedt aan afvalverwerking. Docenten en studenten 360 bedden tellend onderkomen voor onderwijs, reageerde de Zambia National grepen de gelegenheid vooral aan om de vrouwelijke studenten. (P 14/11/06) Education Coalition (ZANEC) met het bal naar de regering terug te kaatsen. verzoek aan de regering om dit bedrag te Die kan wel willen dat UNZA duurzame Arrest cheating teachers verdubbelen naar 6%. ontwikkelingen op gang brengt, maar (P 25/10/06, STZ 26/11/06) dan moet er wel een “conducive De regering waarschuwde enkele schooldirecteuren in Lusaka die er met het environment” (lees voldoende geld) voor 66,877 Through to Grade 10 beschikbaar gesteld worden. Volgens examengeld van hun leerlingen vandoor professor Mapopa Mtonga dragen zouden zijn gegaan. De vermeende Half februari werden de resultaten van UNZA afgestudeerden vooral bij aan de fraude kwam aan het licht toen de namen het ‘’grade-9’’ examen bekend. Zie de ontwikkeling van andere continenten, van de leerlingen, die wel examengeld tabel hieronder. (TZ 15/2/07) omdat die wel een “conducive hadden betaald, niet op de registratielijst environment” bieden. (SP 12/11/06) voorkwamen. Later bleek Prof Serpell urges govt to echter dat fund TDAU het niet om diefstal ging, Tijdens een tentoonstelling in maar dat er november vorig jaar van de Technology v e r w a r r i n g Development and Advisory Unit bestond over (TDAU), die al sinds de 70er jaren deel het aantal door

ZNB 117 -18/ maart 2007 ZNB 117 -19/ maart 2007 Kinderen

die op straat geboren zullen worden. De frustreert. Als mensen straatkinderen Kinderen centra waar nu straatkinderen worden geld willen geven, moeten zij dat via opgevangen en opgeleid zijn slechts de geëigende instanties doen. Volgens Avondklok voor straat- voor een klein aantal oudere kinderen Banda zijn sommige kinderen alleen op kinderen toegankelijk. Jongere kinderen moeten straat om geld bij elkaar te bedelen voor gewoon naar school kunnen. Er moet drugs en andere giftige stoffen. Straatkinderen mogen niet langer na 10 uitgezocht worden welke kinderen wel (P 4, 6, 7, 9 /11/06; TZ 2, 18/12/06; STZ 12/11) uur ‘s avonds rondhangen in de buurt ouders of verzorgers hebben en die van de Manda Hill moeten terug naar huis worden gebracht. Kinderen en aids voetgangersbrug. De regering wil ouders straffen die hun Volgens gegevens van het landelijke De politie heeft kinderen toestaan op straat rond te aids platform worden in Zambia elk jaar deze avondklok hangen. Volgens de minister van Jeugd ongeveer 40.000 kinderen geboren met ingesteld omdat en Sport, Gabriel Namulambe, hebben hiv. Van deze kinderen sterft 30 tot 50% voorbijgangers de meeste straatkinderen binnen twee jaar. Slechts lastig werden ouders. Hij vindt dat als ongeveer 5.000 kinderen gevallen. Rond ouders niet voor hun hebben toegang tot aids- Manda Hill kinderen kunnen zorgen, remmende medicijnen. Er verblijven veel straatkinderen die slapen ze niet zoveel kinderen zijn op landelijk niveau in tunnels en goten onder de brug. moeten krijgen. De voldoende medicijnen om Zij proberen zich in leven te houden minister vindt een wet 19.000 kinderen te helpen, door het verkopen van spulletjes aan die het aantal kinderen maar er zijn te weinig voorbijgangers of door te bedelen. Er per gezin limiteert te ver testkits voor kinderen. Ook zijn berichten over zakkenrollen en gaan, maar wil dat ouders een probleem is dat veel diefstallen, vooral ’s nachts. Ook zijn er hun verantwoordelijkheid ouders of verzorgers het meldingen dat vrouwen aangevallen en nemen. kind niet willen vertellen verkracht zijn. In een ander artikel staat dat dat het hiv-positief is en Police impose ‘curfew’ on wezen vaak voor de straat weigeren het kind te laten kiezen, omdat de familie street children testen. waarbinnen ze na de dood (IRIN 12, 26/1/07, www.irinnews.org) Van hun kant hebben de straatkinderen van hun ouders worden opgevangen tegen de avondklok geprotesteerd. niet goed voor hen kan of wil zorgen. Geweld tegen kinderen In een artikel in de krant ontkent Zulke kinderen worden slaafjes van de Unicef heeft in november een rapport Bernard Changwe (18) dat er vrouwen familie. lastig gevallen en verkracht zouden uitgebracht over geweld tegen kinderen zijn. Alleen als voorbijgangers hen Increase in number of in Zambia. De situatie is vooral ernstig uitschelden voor straatkinderen kan children abusing drugs voor wat betreft seksueel misbruik. De het tot een handgemeen komen, aldus belangrijkste oorzaken hiervan zijn de worrying mythe dat seks met kinderen hiv/aids Bernard. De kinderen lopen ’s nachts Ook een probleem is het toenemend rond, omdat het soms te koud is om te kan genezen en dat kinderen geen hiv drugsgebruik onder straatkinderen. hebben. Ook wordt geloofd dat seks met slapen. Ze snuiven lijm om zich warm De Drug Enforcement Commission te voelen en honger te verdrijven. Ook kinderen zakelijk succes brengt. heeft sinds 2004 in totaal 252 kinderen Onderzoek heeft uitgewezen dat daders meldt Bernard dat jongens hun eigen gearresteerd die drugs bij zich hadden straatmeisjes hebben om mee te slapen. van seksueel misbruik van kinderen vaak of gebruikten. Het betreft vooral eerder zelf slachtoffer zijn geweest. In Curfew on street children kinderen tussen 11 en 17 jaar. Vorig een reactie op het rapport zegt minister is not a solution – bishop jaar heeft de commissie 24 kinderen voor Genderzaken, Sarah Saifwanda gerehabiliteerd die drugsproblemen Mususu dat ze blij is dat het rapport aangeeft hadden. Straatkinderen gebruiken dat er geen enkele rechtvaardiging voor Bisschop Mususu van de vooral cannabis, alcohol, geweld tegen kinderen is, niet in de sfeer Evangelisch Broederschap lijm en oplosmiddelen. van traditionele gebruiken, en ook niet van Zambia, zegt dat de Vooral het gebruik van lijm is als maatregel om het kind discipline bij avondklok geen oplossing is zorgwekkend, omdat het erg te brengen. Volgens de minister zijn de voor het probleem. Er moet slecht is voor de gezondheid wetten wel in orde, maar worden ze niet een structurele oplossing van de kinderen. nageleefd. Daders van kindermisbruik komen. Hij is geschrokken Bisschop Mususu De vice-president Rupiah moeten zwaarder worden gestraft en er van het bericht in de krant waarin een Banda heeft opgeroepen geen geld moet meer aandacht worden gegeven straatjongen zegt, dat met straatmeisjes aan bedelende straatkinderen te geven, aan bewustmaking van de bevolking dat wordt geslapen. Hierdoor kunnen aids omdat dit de pogingen van de regering geweld tegen kinderen niet getolereerd en andere ziekten verspreid worden. om de kinderen van de straat te halen kan worden. (TZ 16/12/06) Ook maakt hij zich zorgen om de baby’s

ZNB 117 -18/ maart 2007 ZNB 117 -19/ maart 2007 Gezondheidszorg

1995 in praktijk worden gebracht. nodig is, het tweede doel is ‘personele Gezondheidszorg Gezondheidszorg is te belangrijk om emolumenten’, wat K 382 mld gaat aan dokters en verpleegkundigen over kosten. Organisatie van de te laten, laat de stem van het volk gehoord worden, aldus ‘zondagsdokter’ Health ministry needs gezondheidszorg Robert Mtonga. Toch zijn er in de K820bn, says Cifire In een ‘column’ afgelopen periode ook verschillende De Engelse regering heeft (via DfID) in de Times kijkt positieve ontwikkelingen aangekondigd. jaarlijks US$ 5 mln toegezegd gedurende ‘zondagsdokter’ Er zijn acht hemodialyse apparaten 5 jaar en ook andere donoren zouden Robert Mtonga (‘kunstnieren’) aangeschaft voor het bereid zijn eind oktober UTH, die nog wel geïnstalleerd moeten hun bijdragen al kritisch worden. Het kankercentrum van het te verhogen. vooruit naar de UTH is ingesteld, maar is ook nog niet De nieuwe toestand van de operationeel. Z w e e d s e gezondheidszorg Een rel brak uit over de aanstelling van ambassadeur, in Zambia in twee buitenlandse artsen: de chirurg Lars Ronnas, professor Krikor, die al met pensioen US. Ambassador to Zambia Carmen het jaar 2007. meende dat Martinez with Health Minister Angela is, en de Egyptische radiotherapeut dr Cifire during the announcement of the Robert Mtonga Hij richt zijn het zinloos Muhammad Al’Noseery. De kritiek op U.S. President’s Malaria Initiative in woorden als was om de Lusaka on Friday December 15 een open brief namens alle Zambianen de benoeming van deze buitenlanders faciliteiten aan minister, Angela Cifire, en richt zich op het feit dat Zambiaanse voor gezondheidszorg te verbeteren, staatssecretaris, dr Felix Puma Lwipa, en specialisten het land verlaten omdat er omdat ze toch niet toegankelijk waren vraagt hun aandacht voor de problemen geen banen zijn. De gemoederen liepen voor mensen op het platteland. Hij in de gezondheidszorg. De wet op de zo hoog op dat gedreigd werd met adviseerde om niet af te wijken van de Gezondheidszorg van 1995 gaat uit disciplinaire maatregelen tegen de critici. oorspronkelijke plannen ter verbetering van een mooie visie: “gelijke toegang De woordvoerder van het ministerie van van de personeelssituatie en de geneesmi tot kosten-effectieve zorg, zo dicht Volksgezondheid, dr Canisius Banda, ddelenvoorziening. mogelijk bij huis”, maar in de praktijk prees de kennis en ervaring van beide In het parlement werd meegedeeld dat klopt daar niets van. De exodus van specialisten. Prof. Krikor heeft vele de overheid tot dusver K 15 mld (iets hooggeschoold personeel, het chronisch jaren in Zambia gewerkt als hoofd van minder dan € 4 mln) had besteed aan tekort aan medicijnen, de deplorabele de afdeling chirurgie van het UTH. Dr het programma om artsen in het land te infrastructuur, en daar bovenop de Al’Noseery is een algemeen erkende houden, onder andere door leningen voor expert op zijn terrein, aldus dr Banda. effecten van hiv/aids, niet alleen in termen auto’s te vertstrekken. (TZ 11/11; 15/12/06) van ziektelast maar ook als aantasting Binnenkort kan het kankercentrum van het personeelsbestand, leiden tot gaan draaien, het wachten is nu nog Hoge moeder-sterfte een systeem dat berucht is vanwege op certificering van de gebouwen en ondervoeding, en hoge kinder- en apparatuur. Intussen worden vier artsen onaanvaardbaar opgeleid in Zuid-Afrika. moedersterftecijfers. Mtonga noemt als De moedersterfte, het overlijden van Verder opende ‘First Lady’, Maureen voorbeeld de situatie in het vlaggenschip vrouwen door complicaties tijdens Mwanawasa, in Matero, Lusaka onlangs van de Zambiaanse gezondheidszorg, het zwangerschap en bevalling, is in Zambia een kinderziekenhuis op christelijke academisch ziekenhuis (UTH) in Lusaka. nog hoger dan in veel andere landen grondslag voor orthopedisch- Dit opleidingscentrum voor artsen en in Afrika. Er worden cijfers genoemd chirurgische ingrepen. Het ziekenhuis, verpleegkundigen is er zo slecht aan toe, van 728 per 100.000 geboren kinderen dat US$ 2 mln heeft gekost, zal per jaar dat het gezien wordt als “de schoot van (uitgaande van 400.000 geboortes per 2000 kinderen behandelen, aldus een van de dood”. De afdeling chirurgie kan door jaar in Zambia, komt dit neer op bijna de stichters, Sally Harrison. allerlei tekorten, slechts 4 uur per maand 3000 sterfgevallen door complicaties). gebruik maken van de operatiekamer. (P 30/10, 1/11/06; TZ 29/10/06) Zambia’s mortality ratio Health for all by the year Begrotingsplannen about highest in region 2007? De minister voor Volksgezondheid, De minister van Volksgezondheid, Zo gaat dr Mtonga nog enige tijd in Angela Cifire, heeft een begroting Angela Cifire, kondigde maatregelen bloemrijke taal door, om tenslotte ingediend van K 820 mld, overeenkomend aan tijdens een bijeenkomst waar met een oplossing te komen. De met € 160 mln. Dit geld is nodig om medische apparatuur ter waarde van Zambiaanse bevolking moet zijn leiders twee belangrijke doelen te bereiken, US$ 150 000 werd overhandigd ter verantwoording roepen over de vertelde zij op een donorconferentie in door de vertegenwoordigster van het slechte staat van de gezondheidszorg en Hotel Inter-Continental in Lusaka. Het Bevolkingsfonds van de Verenigde vervolgens moeten de parlementsleden eerste is de werving van tenminste 1700 Naties (UNFPA), Geri Halliwell. Deze zorgen dat de idealen van de wet uit personeelsleden, waarvoor K 30 mld apparatuur is bestemd voor de afdeling

ZNB 117 -20/ maart 2007 ZNB 117 -21/ maart 2007 Gezondheidszorg

verloskunde en gynaecologie van de krantenkoppen vetter en steeg het Discussie over besteding het UTH. Mevrouw Halliwell zei dat aantal patiënten en sterfgevallen. Op 10 moedersterfte onaanvaardbaar is omdat november werden 12 gevallen gemeld aids geld het kan worden voorkomen. Het opleiden en één dode, op 17 november waren er Voldoende fondsen werven is niet van verpleegkundigen en vroedvrouwen al 54 ziektegevallen en vier doden, maar eenvoudig, maar de besteding kan kan hieraan een belangrijke bijdrage dr Banda verzekerde dat de regering ook tot problemen leiden. De Niet- leveren. Minister Cifire antwoordde dat ‘klaar’ was om een cholera-epidemie in Gouvernementele Organisatie (NGO) Zambia in een crisis verkeert door de het Chiengi District het hoofd te bieden. die campagne voert voor de behandeling, hiv/aids pandemie. De direkteur van het Parlementslid voor Chiengi District dr belangenbehartiging en alfabetisering UTH, dr Tackson Lambart, benadrukte Katele Kalumba, in het verleden zelf van met hiv/aids besmette personen het belang van de ‘medical licentiates’: minister van volksgezondheid, vond (TACL), beschuldigt de Zambiaanse paramedische hulpkrachten die na een echter dat de huidige capaciteit te gering regering ervan een bedrag van US$ aanvullende opleiding als arts zulk goed was en dat de regering de inspanningen 271 mln, dat zij ontvangen heeft van werk verrichten in afgelegen gebieden. moest vergroten. Ook pleitte hij voor het Hiv Wereld Fonds, niet te hebben (TZ 15/11; P 16/11) betere drinkwatervoorzieningen in het uitgegeven. TACL gaf de regering een district. week de tijd om met een verklaring Ongewenste bijwerkingen Dezelfde dag te komen. Dit speelde kort nadat het kondigde Chief technisch review panel (TRP) van het van economische groei Puta aan niet terug Hiv Wereld Fonds (HGF) het Zambiaanse Tijdens een bijeenkomst met te zullen keren begrotingsvoorstel voor de zesde ronde de bovengenoemde UNFPA uit de provincie- had afgewezen. Voorzitter Clementine vertegenwoordigers, zei de Permanent h o o f d s t a d Mumba van TACL legde verband tussen Secretary van North-Western Province, Mansa naar zijn deze afwijzing en het achterblijven Richard Salivaji, dat het openen van vorstendom voor- van de bestedingen. Volgens mevrouw mijnen en de instroom van vluchtelingen dat de epidemie Mumba moet de regering, samen met uit Congo en Angola, hebben geleid tot over zou zijn. Op andere ontvangende partners, verenigd een toename van ziektegevallen. Solwezi de vraag of hij niet in een coördinatie commissie (CCM) is van een kantoorstadje uitgegroeid tot bij zijn onderdanen waarvan secretaris-generaal Simon Miti een kosmopolitisch centrum, maar is niet moest zijn, ant- van volksgezondheid de voorzitter is, woordde de chief opgewassen tegen de nieuwe eisen op het Chief Puta tekst en uitleg geven over de besteding gebied van gezondheidszorg. dat hij geen dokter van de US$ 271 mln. was en niets voor hen kon doen. Op 20 Opening of mines, refugee november, er waren intussen 85 gevallen ‘Zambia has not failed to influx has increased disease van cholera en vijf doden, werd de grens spend Global HIV Fund met Congo gesloten. Secretaris-generaal money’ says Salivaji van Binnenlandse Zaken, Peter Mumba, De infrastructuur schiet tekort, er is slechts meende dat de gratis gezondheidszorg Verschillende aids activisten reageerden één ambulance per district, er is te weinig in Zambia de oorzaak was van het verbolgen op deze onthullingen. Een personeel en de arbeidsomstandigheden grote aantal buitenlanders dat Zambia week later reageerde secretaris-generaal zijn niet aantrekkelijk voor mensen uit binnenstroomde voor behandeling van en CCM voorzitter Miti, bij monde van de grote stad. Daarom moeten de meeste hun (besmettelijke) ziektes. Bisschop John Mambo. Er was sprake districten in North-Western Province van een misverstand, aldus dr Miti, werken met minder dan de helft van de Movement between Chiengi, want 94% van het toegezegde geld was beschikbare formatieplaatsen. (P 17/11). DRC is illegal, says Mumba intussen uitgegeven. Het misverstand werd volgens dr Miti veroorzaakt door Een bewustwordingscampagne in de verschillende faseringen van het Andere risico’s van Lusaka werd opgezet: Chawama, Matero HGF. Een bedrag van US$ 250 mln en Kanyama werden genoemd als wijken grensverkeer wordt in de vierde ronde omstreeks juli waar de gezondheidsdienst begonnen 2007 verwacht. Miti veronderstelde dat Begin november brak een cholera was met voorlichting. dit wellicht het bedrag is waarover TACL epidemie uit in Chiengi District in Vier weken later, op 18 december, kwam spreekt. Hetgeen niet wegneemt dat de Luapula Province, aan de grens met de mededeling dat de cholera-epidemie aanvraag voor de zesde ronde door het Kongo. De eerste berichten waren nog onder controle was en de grens met HGF is afgewezen. (P 26/11; TZ 16,25/11/06) tamelijk geruststellend: “de regering heeft Kongo weer open ging. maatregelen genomen om verspreiding (P10,17,21/11; 18/12; TZ 9,17,20/11/06) vanuit Kongo te voorkomen”, en de woordvoerder Dr. Banda drukte ouders op het hart toch vooral niet weg te blijven van de consultatiebureaus voor vaccinaties. Maar al snel werden

ZNB 117 -20/ maart 2007 ZNB 117 -21/ maart 2007 Overig Binnenlands Nieuws Religie

Nieuw leider- het Grote Merengebied in Kenia, is Zambia uitgekozen als gastland voor het schap bij het Regionale Centrum voor Democratie en NGOCC Goed Bestuur. President Mwanawasa is vereerd met de keuze, omdat Zambia Vertrekkend voorzitter, hiermee erkenning krijgt voor de stappen Marian Munyinda, van de die voortdurend gezet worden op het organisatie Vrouwen voor gebied van democratie en goed bestuur. Verandering is gekozen (TZ 16/12/06) tot bestuursvoorzitter van de Coördinatie Raad Zamtel heeft in de periode van april 2005 van Niet Gouvermentele tot september 2006 een recordbedrag Organisaties(NGOCC) van meer dan K 800 mln verloren Munyinda volgt Lucy door vandalisme aan kabels en ander Muyoyeta op die sinds materiaal. Het telecombedrijf heeft 2004 voorzitter was. bekend gemaakt dat het hoge bedragen Munyinda sprak het moet uitgeven aan het vervangen van Overig Binnenlands vertrouwen uit dat NGOCC in solidariteit beschadigde kabels. Ook worden door met andere organisaties zal blijven Nieuws kabelvandalisme veel storingen in het samenwerken. Ze benadrukte dat er nog communicatieverkeer veroorzaakt, met veel te bereiken valt en dat ze zal werken Chiluba weer thuis na navenant verlies aan inkomsten. Zamtel aan de belangrijkste uitdagingen die de heeft K 1 mln beschikbaar gesteld voor medische behandeling organisatie zich gesteld heeft. (P 28/11/6) het opsporen van de daders. (STZ 17/12/06) Voormalig president Frederick Chiluba Controle van NGO’s keerde op nieuwjaarsdag uit Zuid Afrika Religie terug, nadat hem door het Zambiaanse Tijdens een symposium over de werking Hoge Commissariaat was toegezegd dat van Niet Gouvernementele Organisaties hij na drie maanden een controlebezoek hebben de aanwezige partijen besloten Milingo gaat door aan zijn artsen in Zuid-Afrika mag een paraplu-organisatie op te richten die Op zondag 10 december heeft voormalig brengen. Chiluba bracht een maand in het de gang van zaken bij de NGO’s moet aartsbisschop Milingo opnieuw drie Zuid-Afrikaanse ziekenhuis door voor de reguleren en controleren. Er zijn op het Amerikaanse getrouwde mannen behandeling van zijn hartproblemen. In moment 15.585 verschillende stichtingen tot priester gewijd in New Jersey. november weigerde Chiluba in eerste en andere groepen geregistreerd in De plechtigheid vond plaats tijdens instantie het land te verlaten, omdat het Zambia. Regelmatig komen er klachten het driedaagse Heilige Onbevlekte paspoort van zijn vrouw Regina was binnen over organisaties die zichzelf Ontvangenisfeest in aanwezigheid ingetrokken in verband met de tegen haar zouden verrijken en misbruik zouden van 1000 getrouwde priesters. De 76 lopende rechtszaak. Ze wordt van negen maken van donorgelden. Totdat de jarige Milingo, leider van de actiegroep gevallen van onrechtmatig verkregen paraplu-organisatie functioneel is, Married Priests Now!, is er heilig bezittingen verdacht. Regina ontkent zullen de Zambia Council for Social van overtuigd dat afschaffing van overigens alle negen aanklachten. De Development (ZCSD) en de NGOCC de het celibaat een antwoord is op de rechtszaak wordt met argusogen gevolgd zaken waarnemen. (P 08/12/06) terugloop van het aantal roepingen tot door het Patriotic Front en toen de zaak priester in de rooms-katholieke kerk. begin november voorkwam, waren Kort binnenlands nieuws In Amerika wonen naar schatting 20% er veel aanhangers aanwezig, die de De Drug Enforcement Commission (DEC) van de 150.000 uitgetreden priesters, die gelegenheid aangrepen om politieke Milingo zien als een breekijzer richting slogans te roepen en te zingen. Op 1 heeft in 2006 meer dan 87 ton cannabis in beslag genomen. De commissie nam Rome. In Vlaanderen zijn acht op de december kreeg mevrouw Chiluba tien priesters voor afschaffing van het officieel toestemming om haar man ook 17,4 kilo cannabiszaad, 500 kilo khat en kleine hoeveelheden heroïne celibaat en ook de Braziliaanse kardinaal naar Zuid-Afrika te vergezellen, mits Hummes, een kanshebber bij de laatste ze terug zou keren als haar zaak op 18 en cocaïne in beslag. Ook werd bekend gemaakt dat de afdeling heropvoeding pausverkiezingen, is die mening december weer in behandeling genomen toegedaan. Volgens Hummes bestaat zou worden. Medio december vroeg van de commissie gedurende het jaar er geen goddelijk gebod dat priesters ze tijdelijk uitstel van behandeling verbiedt om te trouwen. Zelfs de apostel aan, omdat de conditie van Chiluba 322 verslaafden in behandeling heeft Petrus was getrouwd, en het celibaat verslechterde en er sprake van was dat werd pas in de elfde eeuw om seculiere hij weer op de Intensive Care afdeling genomen. (P 29/12/06) Door de redenen ingesteld. In november riep de opgenomen zou moeten worden. Paus zijn voltallige kabinet , de Roma (SP 11/11/06 TZ 11/11/06, P 1,18,28/12/06) i n t e r n a t i o n a l e khat bladeren conferentie over Curia, bijeen. De twintig kardinalen

ZNB 117 -22/ maart 2007 ZNB 117 -23/ maart 2007 Cultuur

bevestigden opnieuw het belang van Cultuur Beat the drums about Hiv/ het celibaat. Milingo benadrukt dat het aids celibaat juist grote problemen schept, zoals in de Verenigde Staten, waar onder Miss verkieingen in trek In een ingezonden brief in de Times priesters regelmatig seksschandalen aan werd een pleidooi gehouden om muziek het licht komen die het leven van veel Verschillende Miss-verkiezingen trokken meer te gebruiken in de strijd tegen Hiv/ jonge slachtoffers ruïneren. de aandacht. Op 21 oktober werd de 19- aids. Vrijwel alle artiesten zingen over (TZ 5,15,17,19/11, 3/12/06, Dagblad van het Noorden jarige Nachilanga Chisha gekozen tot liefde en seks zonder het thema Hiv/aids 9/12/06) Miss Evelyn Hone College. De studente aan te roeren. Muziek dringt overal door: in human resource management (hrm) in kerken, ziekenhuizen, bars en auto’s. Aartsbisschop was al eerder verkozen tot Miss Shoprite, “Waarom wordt er alleen maar over dit Miss Supreme en Miss Chingola High thema gezongen vlak voor het overlijden Mazombwe met pensioen School. van bijvoorbeeld Achim Simukonda en T e l e s p o r e In Kitwe werd op 24 oktober Catharine Chris Chali van Amayenga”, vraagt de Mpundu is Harrison, 16 jaar, verkozen tot Miss schrijver zich af. “Sla op de drums om door de paus Independence De 18-jarige Miss de boodschap van veilige seks over te benoemd tot Unza (University of Zambia), Kasonda brengen”. (TZ 2/12/06) aartsbisschop Katyoka, vertrok naar Zuid Korea om in van Lusaka, Seoul deel te nemen aan de World Miss Feestje in London als opvolger University verkiezingen op 11 november. Op 24 oktober werd de 42ste van Medardo Het doel van deze verkiezingen, gestart onafhankelijkheidsdag gevierd met een M a z o m b w e , door de Verenigde Naties in het jaar van feestje. Voor 25 Britse Pond konden die op 75- de wereldvrede 1986, is de gekozen Miss gasten in Covent Garden luisteren naar jarige leeftijd een ambassadrice-rol te laten spelen ter Zambiaanse muziek van onder andere met pensioen is bevordering van de vrede en eenheid in Ozzy en Petersen, Mc Mabwino, JK, Aartsbisschop Mpundu gegaan. Op 26 de wereld. Runnel en soulzanger Lily T. Het concert november vond de overdracht officieel was georganiseerd door Midas Touch plaats tijdens een feestelijke mis in de Productions en Morphy Promotions. Kind Jezus kathedraal in Lusaka. Danny (Kaya) weigerde deel te nemen (TZ 29/10, 26/11/06) omdat de organisatie niet toestond dat hij zijn eigen band meenam naar London. (TZ 20/10/06) Miljoenen diefstal? Bisschop Ndhlovu, hoofd van de Bible Kulamba Kubwalo Gospel Church in Africa (BIGOCA), Op 19 oktober vond de start plaats van de suggereerde in een persbericht in Lusaka jaarlijkse driedaagse ceremonie Kulamba dat de politie het onderzoek naar de Kubwalo van de Lenje bevolking in beschuldigingen van accountants dat Central Province. De plechtigheden honderden miljoenen kwacha’s van vinden plaats bij Nkanga’s graf, drie de Oasis Forum-rekening weggelekt kilometer van Chibombo in chief zouden zijn, zou moeten uitbreiden. “Het Liteta’s gebied. Alle aanwezige chiefs, publiek heeft er recht op om te weten dat van heinde en ver, bezoeken de senior publieke fondsen niet zijn gebruikt om Miss Zambia UK 2006 met Flavia Mbazima als winnaar Chief Mukuni Ng’ombe in zijn verborgen individuele zakken te vullen”, aldus gekroond hut. Op het hoogtepunt van de ceremonie Ndhlovu. (TZ 5/11/06) leidt Mukuni Ng’ombe, vergezeld door Op 28 december werden de Miss zijn ‘broeder’ senior chief Mukuni Kerkelijk radiostation in Zambia-UK verkiezingen gehouden. van de Toka Leya uit Livingstone, de Zambianen en vrienden van Zambianen aanwezige chiefs naar het geheime Ndola konden vanaf 28 november via de graf van Nkanga, moeder van de Lenje website www.misszambiauk.co.uk Apostel Robert Bwalya onthulde dat de chiefs. Tijdens de processie worden ze hun stem uitbrengen op hun favoriete begeleid door strijders uitgerust met in Ndola gevestigde Bethel City Church persoon. Flavia Mbazima werd door het International een eigen radiostation opent speren en andere traditionele wapens. publiek als winnaar uitverkoren. Vice-president Banda bevestigde in een om in eerste instantie regionaal maar Siphiwe Mutale, Miss Independence later ook in heel Afrika uitzendingen toespraak dat de regering de traditionele 2005,werd in Liberec (Tsjechië) niet ceremonies van groot belang acht te verzorgen. Het station heeft tot doel verkozen bij de Miss Europe Junior het welzijn van de gemeenschap te vanwege het samenbindende karakter en Open competitie. het instandhouden van de cultuur. bevorderen en christelijke waarden uit te (TZ 21/10; 3,25/11/06, P 27/10/06) (TZ 30/10/06) dragen. (TZ 4/10/06)

ZNB 117 -22/ maart 2007 ZNB 117 -23/ maart 2007 Boulevard

werd de navelstreng afgebonden en het Southern Province, na 10 jaar verblijf Boulevard kind in een chitenge gewikkeld, waarna voor een studie in Engeland terugkwam moeder en zoon naar het ziekenhuis om zijn huwelijksceremonie in het dorp Chief Mukwikile leaves jail werden vervoerd. Mumba, die haar te vieren, werd hij verstoten waardoor achtste kind baarde, verklaarde later dat hij al zijn familierechten verloor. De De 63-jarige traditionele leider van ze, ondanks opkomende weeën, zo’n man had als partner een zestien jaar de Bemba in Chinsali District, chief snelle bevalling niet had verwacht. oudere vrouw van Schotse afkomst Mukwikile, mocht de gevangenis (P28/10/06) gekozen. Alle familieleden, inclusief zijn verlaten na een dringend verzoek aan ouders, weigerden deel te nemen aan de president Mwanawasa. Sinds april 2006 ceremonie omdat ze de 45-jarige vrouw zat hij een driejarige straf uit vanwege Convicted for murdering te oud vonden voor hem. (TZ 19/11/06) een aanval op één van zijn onderdanen. granny De chief klaagde over de slechte Een 42-jarige boer uit Mongu, Kabolesha leefomstandigheden in de gevangenis. In Kakusa, werd veroordeeld tot 30 jaar Sport juli werd bij hem diabetes geconstateerd. gevangenis met dwangarbeid wegens (TZ 21/10/06) het martelen en vermoorden van zijn Jeugd-voetbal 80-jarige grootmoeder, negen jaar 14 pupils arrested geleden. Na de dood van zijn moeder Het Zambiaanse jeugd-voetbalteam werd de grootmoeder tijdens een (onder de 20) heeft zich geplaatst voor Veertien leerlingen, tien jongens en vier het wereldkam- meisjes, werden gearresteerd bij een waarzegceremonie door de aanwezige ‘ziener’ aangewezen als de schuldige, pioenschap dat nachtclubopstootje in Ndola, een week begin juli in nadat tijdens een vergelijkbare rel in waarna de martelingen begonnen die eindigden in oma’s dood. 9TZ 2/11/06) Canada wordt Kitwe twee meisjes de dood vonden. Het g e h o u d e n . incident vond plaats tussen vier en vijf Halloween fancy dress party Zambia zal uur ’s middags, nadat de leerlingen te veel hier, samen alcohol hadden gedronken en mensen Op 24 oktober woonde een indrukwekkend met de andere gezelschap het Halloweenfeest bij in op de markt beledigden, waardoor een drie halve De kleurig uitgedoste fans van gevecht ontstond. (TZ 20/10/06) de Country Wood Lodge in Lusaka’s finalisten van Zambia vieren de kwalificatie voor Olympia Park. De prijs voor het meest Canada Copper theft het toernooi schrikaanjagende kostuum werd in Congo, Nigeria, Congo en Gambia, Acht verdachten, waaronder drie toegekend Afrika vertegenwoordigen. bewakers, werden vastgenomen in aan Ricardo Het team begon dit toernooi slecht door Solwezi op verdenking van het stelen van D o r a s , op 21 januari met 2-4 tegen Nigeria te koperen kabels van de Kansanki mijn ter u i t g e d o s t verliezen. Maar met winst op Kameroen waarde van 10 miljoen kwacha. De buit als krijger, (3-2) en Egypte (3-0) bereikte Zambia werd teruggevonden in de huizen van de met veel toch de halve finale en verdiende zo een rode verf verdachten. (TZ 20/10/06) ticket voor Canada. In de halve finale over zijn werd met 0-1 verloren van gastland lichaam en Ook bij de Amerikaanse international Heks landt in Lusaka school in Lusaka werd halloween gevierd Congo, en ook de troostfinale op 2 een bijl in Een 64 jarige vrouw uit Nyimba (Eastern februari tegen Gambia ging verloren zijn hand. P 27/10/06) Province) werd vroeg in de morgen naakt (1-3). aangetroffen in Ibex Hill, Lusaka, na een NGO director interrogated vermeende veronderstelde noodlanding U-23 met haar magische vliegtuig. De politie Een directeur van een maatschappelijke Voor de olympische kwalificatie, met bracht haar snel naar het dichtstbijzijnde organisatie (ngo) werd ondervraagd teams onder de 23 jaar, speelt Zambia bureau, voordat het toegestroomde over de inzet van drie door de Verenigde een uit- en thuiswedstrijd tegen Malawi, publiek haar op verdenking van hekserij Staten geschonken auto’s. Tijdens nadat het eerder al Djibouti met in wilde gaan stenigen. (TZ 29/10/06) een bezoek van de hulpgevers waren de auto’s nergens te vinden bij de Lusaka woman gives birth at organisatie waarvoor ze waren bedoeld. Manda Hill footbridge Het bleek dat de auto’s werden gebruikt door vriendinnen van de directeur en de Margaret Tembi was aan het straatvegen kinderen van zijn maîtresse. De auto’s toen een politieman haar hulp inriep werden teruggevorderd en de directeur voor een vrouw die onder de Manda Hill werd geschorst. (TZ 19/11/06) loopbrug (over de Great East Road, red.) was bevallen. Ze vond daar de baby op de Man disowned by relatives Barbara de Loor was voor Right to Play bij het project grond naast moeder Mumba, die al was SCORE in november Zambia; (http://www.righttoplay.nl: Toen een 29-jarige man uit Magoye, dagboek barbara de loor) opgestaan. Met behulp van omstanders

ZNB 117 -24/ maart 2007 ZNB 117 -25/ maart 2007 Sport Gelezen

totaal 10-0 had verslagen (in twee 0-0 met een strafschoppenserie worden wedstrijden). beslist. Zambia won met 11-10, maar Gelezen toch werd Soedan tot kampioen van U-23 tame stubborn Malawi Oost-Afrika uitgeroepen, omdat Zambia Levenslang in De eerste wedstrijd thuis tegen Malawi slechts als gast meedeed. Zambiaanse hel op 7 februari werd met 3-2 gewonnen, Het succesvolle team stond nog steeds (Door Cyril Rosman, De Stem 30 nov 2006) na twee keer op achterstand te hebben onder leiding van tijdelijk coach Al vijf jaar zit Roel Goosen uit gestaan; de tweede wedstrijd staat Phiri; een besluit over een nieuwe Teteringen in een Zambiaanse cel. Hij is gepland voor het weekend van 24 maart. trainer-coach was eind februari nog niet tot levenslang veroordeeld voor moord. (P 1,8,9/2/07 via internet) bekend gemaakt. Kandidaat Keshi was Zijn familie gelooft in zijn onschuld inmiddels coach van Togo geworden en strijdt voor zijn vrijlating. Over hun U-17 en ook Engelsman Rowe had zich strijd en de straf van hun zoon is een De nog jongere jeugd, onder de 17, teruggetrokken. Op de lijst staan eind documentaire gemaakt. voetbalde voor een plaats in het Afrikaans februari nog de Braziliaan Edson Silva, toernooi tegen Eritrea, maar verloor beide voormalige Hongaars coach Bertalan wedstrijden. Op 25 november werd het in Bicskei en de Engelsman James Duffy. Eritrea 1-0 en twee weken later thuis zelfs (P 28,30/10; 9,12/11/06; TZ 3/11/07; www.fifa.com op 3/2/07; 0-2. De ronde ervoor had het team wel BBC sport 27/2/07) overtuigend gewonnen van Soedan met 3-0 en 3-1, waarbij de 16-jarige Yoram Kalusha geen voorzitter Mwila met een echte hattrick (drie goals Cosafa achter elkaar) uitblonk. Yoram wordt als groot talent beschouwd. Kalusha Bwalya, vice-voorzitter van de (P 1,16/10; 26/11/06; 1/2/07, www.bbc.uk.com/sport Zambiaanse voetbalbond (ZAF), had Roel Goosen (links) uit Teteringen op de binnenplaats van de geraadpleegd op 3/2/07) zich met steun van de bond kandidaat gevangenis in Lusaka (Zambia). FOTO BN/DESTEM gesteld voor het voorzitterschap van CECAFA-toernooi: winst de voetbalbond van Zuidelijk Afrika The West Lusaka Man (Cosafa). Ondanks lobbyen bij de dertien maar toch niet lidstaten kreeg hij bij de beslissende - Walter Stokman Het nationale (senioren) voetbalelftal vergadering slechts twee stemmen. De Deze film ging in première op het werd dankzij het winnen van de kandidaat uit de Seychellen, Suketu IDFA-festival in Amsterdam en wordt COSAFA-cup (Zuidelijk Afrika) Patel, werd met zeven stemmen de in het voorjaar 2007 door de VPRO uitgenodigd om als gast aan het nieuwe voorzitter. (P 4,6,7,30/11; 2/12/06 TZ 1,2,7/ uitgezonden (Holland doc, do 22.50 N2) vergelijkbare Oost-Afrikaanse toernooi 11/06; www.cosafa.com dd 3/2/07) deel te nemen. Reis- en verblijfskosten werden vergoed, dus was er geen reden Boek om niet te gaan. De eerste wedstrijd op Uit de dodencel - Michiel 26 november tegen Burundi ging met 2-3 verloren, de tweede tegen Zanzibar Zonneveld werd met 4-0 gewonnen. Als nummer 2 in de poule mocht Zambia verder, en Een Nederlandse zakenman in het won de kwartfinale met 1-0 van gastland zuiden van Afrika stapt op een avond Ethiopië. Ook de halve finale werd met een café binnen om een lift te vragen. 1-0 van Rwanda gewonnen. De finale Hij wordt een dag later wakker met een op 10 december werd tegen Soedan gebroken neus, een schotwond in zijn gespeeld en moest na een eindstand van Kalusha Bwalya met Joey Cheek en Jenny Thompson bij been en een schedelbasisfractuur. Boven een activiteit van Right To Play, april, 2006 hem staat een agent die hem van een gruwelijke moord beschuldigt. Wat zich China bouwt nieuw precies heeft afgespeeld, kan de man stadion zich niet meer herinneren. De roman is losjes gebaseerd op de in China heeft Zambia aangeboden een Zambia ter dood veroordeelde Roel nieuw stadion te bouwen in Ndola. Goosen, over wie auteur Michiel President Mwanawasa heeft dit aanbod Zonneveld in januari 2005 een artikel in aanvaard en er is inmiddels besloten Vrij Nederland schreef. dat het stadion met een capaciteit van De VPRO zendt over Goosen in het 70.000 toeschouwers op de plek komt voorjaar van 2007 de documentaire The van het huidige, in verval geraakte Dag West Lusaka Man uit. Hammerskjöld-stadion. (Paperback: 144 p; ISBN 9789044610017 Prijs € 14,95 ; Zambia bij het winnen van de Cosafacup okt 2006; Katongo (P 9,11,13/11/06; http://english.peopledaily.com.cn 3/2/07) op de schouders Verwacht Maart 2007)

ZNB 117 -24/ maart 2007 ZNB 117 -25/ maart 2007 Zambia en Nederlandse Initiatieven

SOS Meerlo-Wanssum Acties rollen binnen De inspiratie voor dit project komt van de Hetty Denen Wij bouwen een Stichting uit Sambeek, die een school heeft gebouwd in Shimabala. Deze school is inmiddels uitgebreid met een school in Zambia kliniek, geiten en in de toekomst wellicht een yoghurt- De gemeente Meerlo-Wanssum of kaasfabriek. Kalundu View, een nabijgelegen dorp, is in Nederland waarschijnlijk net zag het succes en wilde ook graag een school. Op dat zo onbekend als het dorp Kalundu moment kwam SOS Meerlo-Wanssum om de hoek View in Zambia. Misschien dat kijken. Via de Hetty Denen Stichting zijn de contacten dit de verbondenheid tussen deze met Zambia gelegd en is het project gaan rollen. Na twee plaatsen, die een paar jaar met een officiële startbijeenkomst en de nodige publiciteit, elkaar optrekken, ten goede komt. komen de inzamelacties vanzelf bij de stichting Beide plaatsen worden bevolkt De vriendschap staat aan het binnenrollen. Een door gemotiveerde mensen die een begin van elk dorp te lezen paar voorbeelden: toekomst voor kinderen belangrijk een jongerencentrum vinden. En al zit er duizenden kilometers tussen: schenkt de entree voor de inwoners van Meerlo-Wanssum en Kalundu een concert, een café View verrijken elkaar! Samen bouwen ze een geeft de fooienpot en de school voor Zambiaanse kinderen. En samen tennisvereniging organiseert leren ze Nederlandse kinderen dat de wereld een SOS-toernooi. Bovendien groot en divers is. Profijt voor beide! steunen de ‘Vrienden van SOS’ - bedrijven en particulieren - De inwoners van Kalundu View horen over de De Stichting Ontwikkelingssamenwerking (SOS) Meerlo- de stichting met een jaarlijkse acties van Meerlo-Wanssum Wanssum is in 1993 met gemeentelijke steun opgericht gift. door een groep vrijwilligers. De gemeente - bestaand uit zes dorpen in Noord-Limburg Wereldfestival - wil multicultureel in het leven staan. SOS De contacten met Zambia worden aangehaald tijdens draagt daaraan bij volgens een heel praktische, een aantal bezoeken. Een Meerlose filmmaker heeft doelgerichte formule. Elke drie jaar wordt een Kalundu View in januari 2007 bezocht en in het najaar kleinschalig project in een ontwikkelingsland staat een tweede bezoek door vrijwilligers op de agenda. geadopteerd. De inwoners van Meerlo- In de zomer van 2008 wordt een groots Wereldfestival Wanssum bedenken zelf acties om dit project georganiseerd. Afrikaanse muziek, kunst, spel en handel met geld te ondersteunen. SOS zorgt onder staan centraal. Elke drie jaar trekt het Wereldfestival andere voor publiciteit, voorlichting op scholen zo’n 4.000 bezoekers die op een ontspannen manier en het aanvragen van landelijke subsidies. kennis maken met een ander continent. En zo combineert Begin 2006 is het Zambiaanse project gekozen SOS Meerlo-Wanssum inspiratie voor Nederland met uit twaalf inzendingen. Een school voor Promotiemateriaal zet de inwoners praktische hulp voor Zambia. Kalundu View is het doel. aan tot actie Meer informatie: zie www.sos-meerlowanssum.nl Bouwen met Bouma’s bouwt Home Based Care Regina House Het gemeenschapshuis is Home Based Care Regina House verder gedoopt. Regina Bouma-Lenes was de moeder van de In ZNB 112 konden we al lezen dat de Bouma broers, bouwers. Helaas jong gestorven, heeft ook zij een gezin met geïnspireerd door broer Johannes Bouma, die als pastoor in 12 kinderen groot weten te brengen in tijden van schaarste en Kaoma werkzaam is, in mei 2006 afreisden om daar te helpen betrekkelijke armoede. Ter nagedachtenis aan haar, maar tevens bij de bouw van een gemeenschapshuis. Het is gelukt om het als eerbetoon aan al die hardwerkende en zorgende moeders gebouw in 6 weken tijd zo goed als af te krijgen. De snelheid in Zambia (en waar ook ter wereld) heeft het huis haar naam waarmee gebouwd werd heeft gekregen. Het gemeenschapshuis zal veelal gebruikt worden ertoe geleid dat het gebouw om de aids-patiënten en hun familieleden te ondersteunen en al snel het “Wonder van om voorlichting te geven. De reis naar Zambia was voor de Kaoma” werd genoemd. Bouma’s een ervaring om nooit te vergeten. Het verblijf en het De lokale bevolking heeft werken met de mensen daar heeft grote indruk gemaakt. tijdens hun aanwezigheid en ook na het vertrek van de Toekomstplannen broers de handen flink uit de In juni 2007 zullen twee van de broers, Herman en Willem, Het ‘’wonder van Kaoma” achter twee koeien mouwen gestoken, zodat het opnieuw afreizen naar Kaoma, deze keer om de parochie te er nu prachtig uitziet. helpen bij de uitbreiding van het plaatselijke kerkgebouw.

ZNB 117 -26/ maart 2007 ZNB 117 -27/ maart 2007 Zambia en Nederlandse Initiatieven

De broers krijgen versterking van Onderzetters bestellen? Peter Kerkstra uit Hemelum en Siem Zeilemaker uit Harmelen. Wilt u ook 6 prachtige onderzetters met foto’s van De stichting wil in de toekomst door Zambiaanse kinderen? Stuur dan een e-mail naar middel van kleinschalige (bouw)projecten [email protected]. als deze, telkens in nauwe samenwerking Ze kosten maar € met de lokale bevolking, zorgen dat 10 en de opbrengst fi nanciële steun uit Nederland op de is uiteraard voor de goede plaats terecht komt en hoop laten bouwprojecten in opbloeien in het hart van menigeen die Kaoma. het hard nodig heeft. Wij hebben tot ons We hebben nu de De gebroeders Bouma aan grote plezier gemerkt dat het werk van de smaak te pakken en we het bouwen gaan dus door! Wilt u stichting ook buiten de Bouma-familie De onderzetters heel veel belangstelling geniet. op de hoogte blijven? Kijk dan ook eens op onze website www.bouwenmetboumas.nl. Stichting Friends of Minga Uitdagingen voor Mission Hospital de Stichting Omdat de Nederlandse overheid technische assistentie vanuit Nederland wil afbouwen Het ziekenhuis was de laatste vacature voor Minga Mission Hospital een arts open gebleven. Een ligt op 400 km afstand Zambiaanse arts diende zich Het Mingahospital van Lusaka in een niet aan. Het Retention Scheme weinig ontwikkeld en waarin de Zambiaanse overheid met steun van de Nederlandse dunbevolkt gebied, 3 overheid Zambiaanse artsen stimuleert om op het platteland van km van de doorgaande Zambia te (blijven) werken, faalde hier. De Stichting heeft zich weg van Lusaka naar ingespannen om in Nederland een nieuwe arts uitgezonden te Chipata. Op 40 km krijgen. Dit is gelukt. De ervaren tropenarts Joop Jansen zet zich afstand vindt men sinds juni vorig jaar in voor Minga (zie www.memisa.nl). De Stichting zamelt geld en goederen zo veel mogelijk op verzoek de districtziekenhuizen van van de arts in. Petauke en Nyimba waar de De Zambiaanse katholieke missie gaat ervan uit dat door hen faciliteiten nogal wisselen. opgeleide artsen niet naar het buitenland Het ziekenhuis in Minga vertrekken. Friends of Minga Mission is ontstaan uit een, door Hospital beheert een fonds van het bisdom de Witte Zusters in 1933 Chipata voor deze artsenopleiding. gebouwde medicijnpost en een Continuïteit van geschoold personeel leprosarium. Momenteel wordt is een moeilijk op te lossen probleem. het management gevoerd door Salarissen komen vaak veel te laat en ook Tanzaniaanse zusters van Onze hebben kinderen van personeelsleden in Lieve Vrouwe van Kilimanjaro. Minga weinig toekomstmogelijkheden. Het ziekenhuis telt 112 bedden Het is moeilijk gebleken om als Stichting Tropenarts Joop Jansen voor een gebied van 70.000 aan het werk geld vrij te maken voor opleiding van de inwoners. Vanaf 1974 zijn er geregeld Nederlandse artsen kinderen. Soms oormerken donateurs hun werkzaam geweest. Gezien de beperkte fi nanciële middelen, geld, bijvoorbeeld voor personeelssalarissen of voor schoon werd er op aanvraag van het bisdom Chipata, meestal maar drinkwater in de dorpjes. één arts via MEMISA aangetrokken, hoewel algemeen erkend wordt, dat er twee artsen nodig zijn. Enkele van deze Samenwerking met andere stichtingen oud-artsen hebben in 2004 de Stichting “Friends of Minga Hospital” opgericht. Het ziekenhuis is nog niet aangesloten op Goede samenwerking is er met de “Stichting St Francis’ elektriciteit, maar er is goede hoop dat dit in 2007 gerealiseerd Medical Support Group” (Katete). Stichting Friends of zal worden. Tot die tijd moet men het doen met de generator Minga Hospital zou graag ervaringen willen delen met meer die alleen van 18-21 uur werkt. Het ziekenhuis kon gelukkig stichtingen op het gebied van steunverlening aan ziekenhuizen enigszins uitbreiden, omdat de lagere school op het terrein en scholen door betrokken oud-medewerkers. Voor meer info en verhuisde en men de gebouwen kon overnemen. contactgegevens zie www.mingahospital.eu.

ZNB 117 -26/ maart 2007 ZNB 117 -27/ maart 2007 Stichting Werkgroep Zambia

Agenda Colofon

14 april Benefietconcert in Steenwijk: Giethoorn tbv Mkushi Aan dit nummer werkten mee: De gezamelijke kerken in Giethoorn gaan zich inzetten voor een project in Mkusi Jaap Deelder (Bloemendaal), voor aidsvoorlichting, condooms, gezondheidszorg-ondersteuning en een auto voor de Jan Kees van Donge (Den Haag), lokale opbouwwerker. Joost van Dijk (Rijen), Arie Glas Op 14 april is er in de Grote Kerk in (Wageningen), Hugo Heij (Weesp), Steenwijk een groot benefietconcert. Marleen Kramer en Hans Konig Op 12 mei staat er een Zambiaans diner (Wageningen), Bart van Lavieren in het hervormd centrum in Giethoorn (Randwijk), Bert Manders (Maarssen), op het programma. Meer info, reacties Gladys en Dick Muzerie (Barneveld), en suggesties bij Gerda Koning: Ben Schulte (Westervoort), Edwin [email protected] Op 12 februari is er Schulte (Arnhem), Anneke Veen De Club van 100 filmt kerkleden die condooms willen bij de ‘’club van honderd’’ op TV2 (RVU) verzamelen voor Afrika. Afgelopen maandag werd de (Cadier en Keer), Jelske van der Wal aandacht aan besteed. schreeuw om hulp door de RVU uitgezonden. Foto: Boom (Hellum), Gerard Welten (Veghel), uitgevers / Wilbert Bijzitter; Meppeler courant 15 feb Lottie van Zwol (Almere) 22-27 mei Actie voor Katete Druk: Van Gils, Wageningen Van 22-27 mei wordt in de Haarlemmermeer weer een collecte gehouden in het kader van ‘VvR Haarlemmermeer helpt Zambia’. De opbrengst is voor de bouw van een De Zambia Nieuwsbrief is een school voor weeskinderen in Katete. Zie www.vvr-helpt.org. uitgave van de Stichting Werkgroep Zambia en verschijnt 4 keer per jaar. U 29 juni :Zomerconcert 2007 tbv St Francis Hospital ontvangt het blad middels een donatie Vrijdag 29 juni 2007 wordt voor de tiende maal het zomerconcert gehouden bij van minimaal € 12,50 (of € 17,- in het de vijver van het restaurant “Rust Wat” in Blaricum. Om dit tweede lustrum een buitenland). extra feestelijk tintje te geven zal voor u optreden de zeer bekende pianist Ronald U kunt dit bedrag overmaken op Brautigam, samen met het Nederlands Kamerorkest onder leiding van Gordan Nikolic. gironummer 44 73 757 tnv Werkgroep Zie ook www.zomerconcert.nl Zambia te Wageningen website : www.werkgroepzambia.nl Stichting Werkgroep Zambia Donateursadministratie: Albardaweg 107, 6702 CW Bij dit nummer treft u de jaarlijkse acceptgiro aan voor uw donatie aan de stichting Wageningen; e-mail: Werkgroep Zambia. Met uw donatie van minimaal € 12,50 (of € 17,- vanuit het [email protected] buitenland) kunnen we ook in 2007 voor de bijna 500 lezers van de nieuwsbrief Dit adres is voor nieuwe donateurs, ook alle onkosten voor drukken, porto en ondersteuning van de vrijwilligers betalen adreswijzigingen of om de ZNB digitaal (in totaal circa €6000,-). Meer donateurs zijn uiteraard welkom, net als een hogere te ontvangen (enkele Mb's) donatie. Met de meeropbrengst kunnen we de vrije pers in Zambia steunen, net als dat met de opbrengst van het fotoboek is gebeurd. Ook voor bestelling van een van de Eind 2006 zijn we door vrijwel alle fotoboeken heen en is er van de opbrengst laatste fotoboeken (snel!): nogmaals €2000 aan zowel Radio Yatsani en aan Mission Press gedoneerd. Inside Zambia 1964-2004 Als u snel bent kunt u nog een van de laatste fotoboeken ISBN 90-73726-53-0 bemachtigen via [email protected] prijs nu € 15,-, incl verzenden NL

Redactieadres: Boek Marleen Kramer, PATRICK KAOMA -’MAWAZO TALES’ Leonard Roggeveenstraat 49, 6708 SL Wageningen, ‘Ik wil de Zambiaanse cultuur en herinneringen levend houden’ [email protected] Sinds vijf jaar woont Patrick Kaoma in Breda, nadat hij in Infoteam Zambia: vragen over Botswana zijn huidige Nederlandse vrouw ontmoette en Zambia: p/a Lottie van Zwol, met haar trouwde. Zelf komt de in 1953 geboren Kaoma Nijvergouw 38, 1352 CD Almere, uit Zambia, waar hij onder meer werkzaam was als leraar tel 036-5355007, e-mail: en waar hij bekendheid genoot dankzij de door hem gecomponeerde en opgenomen [email protected] populaire volksliedjes over sociale onderwerpen binnen de Zambiaanse gemeenschap. In zijn Engelstalige eerste boek ‘Mawazo Tales’ belicht hij de Zambiaanse cultuur en ISSN: 1380-8915 nr 117 haalt hij herinneringen op aan het land waar hij geboren is en opgroeide. Het boek wordt uitgebracht door de Amerikaanse uitgeverij Publish America. Meer informatie op www.publishamerica.com (De Bredase Bode 29 november 2006; Addo Sprangers).

ZNB 117 -28/ maart 2007