Egils Saga Skalla-Grímssonar Egils Saga Skalla-Grímssonar 1
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Egils saga Skalla-Grímssonar Egils saga Skalla-Grímssonar 1. kafli - Af Kveld-Úlfi búanda. Úlfr hét maðr, sonr Bjálfa ok Hallberu, dóttur Úlfs ins óarga. Hon var systir Hallbjarnar hálftrölls í Hrafnistu, föður Ketils hængs. Úlfr var maðr svá mikill ok sterkr, at eigi váru hans jafningjar. En er hann var á unga aldri, lá hann í víkingu ok herjaði. Með honum var í félagsskap sá maðr, er kallaðr var Berðlu-Kári, göfugr maðr ok inn mesti afreksmaðr at afli ok áræði. Hann var berserkr. Þeir Úlfr áttu einn sjóð báðir, ok var með þeim in kærsta vinátta. En er þeir réðust ór hernaði, fór Kári til bús síns í Berðlu. Hann var maðr stórauðigr. Kári átti þrjú börn. Hét sonr hans Eyvindr lambi, annarr Ölvir hnúfa, dóttir hans hét Salbjörg. Hon var kvenna vænst ok skörungr mikill. Hennar fekk Úlfr. Fór hann þá ok til búa sinna. Úlfr var maðr auðigr bæði at löndum ok lausum aurum. Hann tók lends manns rétt, svá sem haft höfðu langfeðgar hans, ok gerðist maðr ríkr. Svá er sagt, at Úlfr var búsýslumaðr mikill. Var þat siðr hans at rísa upp árdegis ok ganga þá um sýslur manna eða þar, er smiðir váru, ok sjá yfir fénað sinn ok akra, en stundum var hann á tali við menn, þá er ráða hans þurftu. Kunni hann til alls góð ráð at leggja, því at hann var forvitri. En dag hvern, er at kveldi leið, þá gerðist hann styggr, svá at fáir menn máttu orðum við hann koma. Var hann kveldsvæfr. Þat var mál manna, at hann væri mjök hamrammr. Hann var kallaðr Kveld-Úlfr. Þau Kveld-Úlfr áttu tvá sonu. Hét inn ellri Þórólfr, en inn yngri Grímr. En er þeir óxu upp, þá váru þeir báðir menn miklir ok sterkir, svá sem faðir þeira var. Var Þórólfr manna vænstr ok gerviligastr. Hann var líkr móðurfrændum sínum, gleðimaðr mikill, örr ok ákafamaðr mikill í öllu ok inn mesti kappsmaðr. Var hann vinsæll af öllum mönnum. Grímr var svartr maðr ok ljótr, líkr feðr sínum bæði yfirlits ok at skaplyndi. Gerðist hann umsýslumaðr mikill. Hann var hagr maðr á tré ok járn ok gerðist inn mesti smiðr. Hann fór ok oft um vetrum í síldfiski með lagnarskútu ok með honum húskarlar margir. En er Þórólfr var á tvítugs aldri, þá bjóst hann í hernað. Fekk Kveld-Úlfr honum langskip. Til þeirar ferðar réðust synir Berðlu-Kára, Eyvindr ok Ölvir, -þeir höfðu lið mikit ok annat langskip, - ok fóru um sumarit í víking ok öfluðu sér fjár ok höfðu hlutskipti mikit. Þat var nökkur sumur, er þeir lágu í víking, en váru heima um vetrum með feðrum sínum. Hafði Þórólfr heim marga dýrgripi ok færði föður sínum ok móður. Var þá bæði gott til fjár ok mannvirðingar. Kveld-Úlfr var þá mjök á efra aldri, en synir hans váru rosknir. 2. kafli - Frá Ölvi ok Sólveigu. Auðbjörn hét þá konungr yfir Firðafylki. Hróaldr hét jarl hans, en Þórir sonr jarlsins. Þá var Atli inn mjóvi jarl. Hann bjó á Gaulum. Hans börn váru þau Hallsteinn, Hólmsteinn, Hersteinn ok Sólveig in fagra. Þat var á einu hausti, at fjölmennt var á Gaulum at haustblóti. Þá sá Ölvir hnúfa Sólveigu ok gerði sér um títt. Síðan bað hann hennar, en jarlinum þótti manna munr ok vildi eigi gifta hana. Síðan orti Ölvir mörg mansöngskvæði um hana. Svá mikit gerði Ölvir sér um Sólveigu, at hann lét af herförum, ok váru þá í herförum Þórólfr ok Eyvindr lambi. 3. kafli - Haraldr tók ríki. Haraldr, sonr Hálfdanar svarta, hafði tekit arf eftir föður sinn í Vík austr. Hann hafði þess heit strengt at láta eigi skera hár sitt né kemba, fyrr en hann væri einvaldskonungr yfir Nóregi. Hann var kallaðr Haraldr lúfa. Síðan barðist hann við þá konunga, er næstir váru, ok sigraði þá, ok eru þar langar frásagnir. Síðan eignaðist hann Upplönd. Þaðan fór hann norðr í Þrándheim ok átti þar margar orrostur, áðr hann yrði einvaldi yfir öllum Þrændalögum. Síðan ætlaðist hann at fara norðr í Naumudal á hendr þeim bræðrum, Herlaugi ok Hrollaugi, er þá váru konungar yfir Naumudal. En er þeir bræðr spurðu til ferðar hans, þá gekk Herlaugr í haug þann með tólfta mann, er áðr höfðu þeir gera látit þrjá vetr. Var síðan haugrinn aftr lokinn. En Hrollaugr konungr veltist ór konungdómi ok tók upp jarls rétt ok fór síðan á vald Haralds konungs ok gaf upp ríki sitt. Svá eignaðist Haraldr konungr Naumdælafylki ok Hálogaland. Setti hann þar menn yfir ríki sitt. Síðan bjóst Haraldr konungr ór Þrándheimi með skipaliði ok fór suðr á Mæri, átti þar orrostu við Húnþjóf konung ok hafði sigr. Fell þar Húnþjófr. Þá eignaðist Haraldr konungr Norðmæri ok Raumsdal. En Sölvi klofi, sonr Húnþjófs, hafði undan komizt, ok fór hann á Sunnmæri til Arnviðar konungs ok bað hann sér fulltings ok sagði svá: "Þótt þetta vandræði hafi nú borit oss at hendi, þá mun eigi langt til, at sama vandræði mun til yðvar koma, því at Haraldr, ætla ek, at skjótt mun hér koma, þá er hann hefir alla menn þrælkat ok áþját, sem hann vill, á Norðmæri ok í Raumsdal. Munuð þér inn sama kost fyrir höndum eiga sem vér áttum, at verja fé yðvart ok frelsi ok kosta þar til allra þeira manna, er yðr er liðs at ván, ok vil ek bjóðast til með mínu liði móti þessum ofsa ok ójafnaði. En at öðrum kosti munuð þér vilja taka upp þat ráð, sem Naumdælir gerðu, at ganga með sjálfvilja í ánauð ok gerast þrælar Haralds. Þat þótti föður mínum vegr at deyja í konungdómi með sæmð, heldr en gerast undirmaðr annars konungs á gamals aldri. Hygg ek, at þér muni ok svá þykkja ok öðrum þeim, er nökkurir eru borði ok kappsmenn vilja vera." Af slíkum fortölum var konungrinn fastráðinn til þess at safna liði ok verja land sitt. Bundu þeir Sölvi þá samlag sitt ok sendu orð Auðbirni konungi, er réð fyrir Firðafylki, at hann skyldi koma til liðs við þá. En er sendimenn kómu til Auðbjarnar konungs ok báru honum þessa orðsending, þá réðst hann um við vini sína, ok réðu honum þat allir at safna liði ok fara til móts við Mæri, sem honum váru orð til send. Auðbjörn konungr lét skera upp herör ok fara herboð um allt ríki sitt. Hann sendi menn til ríkismanna at boða þeim til sín. En er sendimenn konungs kómu til Kveld-Úlfs ok sögðu honum sín erendi ok þat, at konungr vill, at Kveld-Úlfr komi til hans með alla húskarla sína, Kveld-Úlfr svarar svá: "Þat mun konungi skylt þykkja, at ek fara með honum, ef hann skal verja land sitt ok sé herjat í Firðafylki. En hitt ætla ek mér allóskylt at fara norðr á Mæri ok berjast þar ok verja land þeira. Er yðr þat skjótast at segja, þá er þér hittið konung yðvarn, at Kveld-Úlfr mun heima sitja um þetta herhlaup ok hann mun eigi herliði safna ok eigi gera sína þá heimanferð at berjast móti Haraldi lúfu, því at ek hygg, at hann hafi þar byrði gnóga hamingju, er konungr várr hafi eigi krepping fullan." Fóru sendimenn heim til konungs ok sögðu honum erendislok sín, en Kveld-Úlfr sat heima at búm sínum. 4. kafli - Frá ferðum Haralds. Auðbjörn konungr fór með lið sitt, þat er honum fylgði, norðr á Mæri ok hitti þar Arnvið konung ok Sölva klofa, ok höfðu þeir allir saman her mikinn. Haraldr konungr var þá ok norðan kominn með sínu liði, ok varð fundr þeira fyrir innan Sólskel. Var þar orrosta mikil ok mannfall mikit í hvárratveggju liði. Þar fellu ór Haralds liði jarlar tveir, Ásgautr ok Ásbjörn, ok tveir synir Hákonar Hlaðajarls, Grjótgarðr ok Herlaugr, ok margt annat stórmenni, en af liði Mæra Arnviðr konungr ok Auðbjörn konungr. En Sölvi klofi komst undan á flótta ok var síðan víkingr mikill ok gerði oft skaða mikinn á ríki Haralds konungs ok var kallaðr Sölvi klofi. Eftir þat lagði Haraldr konungr undir sik Sunnmæri. Vémundr, bróðir Auðbjarnar konungs, helt Firðafylki ok gerðist þar konungr yfir. Þetta var síð um haustit, ok gerðu menn þat ráð með Haraldi konungi, at hann skyldi eigi fara suðr um Stað á haustdegi. Þá setti Haraldr konungr Rögnvald jarl yfir Mæri hváratveggju ok Raumsdal ok sneri norðr aftr til Þrándheims ok hafði um sik mikit fjölmenni. Þat sama haust veittu synir Atla heimför at Ölvi hnúfu ok vildu drepa hann. Þeir höfðu lið svá mikit, at Ölvir hafði enga viðstöðu ok komst með hlaupi undan. Fór hann þá norðr á Mæri ok hitti þar Harald konung, ok gekk Ölvir til handa honum ok fór norðr til Þrándheims með konungi um haustit, ok komst hann í ina mestu kærleika við konung ok var með honum lengi síðan ok gerðist skáld hans. Þann vetr fór Rögnvaldr jarl it iðra um Eiðsjó suðr í Fjörðu ok hafði njósnir af ferðum Vémundar konungs ok kom um nótt, þar sem heitir Naustdalr, ok var Vémundr þar á veizlu. Tók þar Rögnvaldr jarl hús á þeim ok brenndi konunginn inni með níu tigum manna. Eftir þat kom Berðlu-Kári til Rögnvalds jarls með langskip alskipat, ok fóru þeir báðir norðr á Mæri. Tók Rögnvaldr skip þau, er átt hafði Vémundr konungr, ok allt þat lausafé, er hann fekk. Berðlu-Kári fór þá norðr til Þrándheims á fund Haralds konungs ok gerðist hans maðr. Um várit eftir fór Haraldr konungr suðr með landi með skipaher ok lagði undir sik Fjörðu ok Fjalir ok skipaði þar til ríkis mönnum sínum. Hann setti Hróald jarl yfir Firðafylki. Haraldr konungr var mjök gjörhugall, þá er hann hafði eignazt þau fylki, er nýkomin váru í vald hans, um lenda menn ok ríka búendr ok alla þá, er honum var grunr á, at nökkurrar uppreistar var af ván, þá lét hann hvern gera annat hvárt, at gerast hans þjónustumenn eða fara af landi á brott, en at þriðja kosti sæta afarkostum eða láta lífit, en sumir váru hamlaðir at höndum eða fótum.