70- vjetori i krijimit, Më 5 Maj OBVL organizon homazhe në varrezat Brigada e VIII njohu vetëm fitore e dëshmorëve dhe vizita në familjet e tyre uke përkujtuar këtë 70-vjetor Nderim për të rënët e kombit Dtë krijimit të njërës nga brigadat partizane më në zë të UNÇSH ë 5 Maj, në Ditën e Dëshmorëve siç ishte dhe Brigada e VIII Sulmuese e Mtë Atdheut veteranët e Luftës krijuar më 25 prill 1944, nuk mund të Antifashiste Nacionalçlirimtare dhe pasardhësit lë pa parathënë pak fjalë për atë epope e denjë të tyre do të bëjnë homazhe në Varrezat të papërsëritshme, për LANÇ-in, për e Dëshmorëve të Kombit, në nderim të të gjithë të cilën u krijua dhe veproi brenda e të rënëve për liri dhe do të vendosin kurora me jashtë vendit edhe Brigada e VIII-t. lule pranë Monumentit “Nënë Shqipëri”. Në FAQE 12 FAQE 13

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL)

GAZETË PERIODIKE. NR. 5 (305) Maj 2014. ÇMIMI: 20 LEKË

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: [email protected] / website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

Në 95-vjetorin e ditëlindjes, Presidenti i Republikës, Bujar Nishani nderon gjeneralin legjendar Një legjendë në kufirin e RRAHMAN PARLLAKU dy kohëve Nga Teodor Laço “NDERI I KOMBIT” ë kohën tonë I dekoruar “Nderi i Kombit” (me Nr.Dekreti 8525 datë Një emër i madh, moderne të N 02.04.2014) në 95-vjetorin e ditëlindjes, nga Presidenti i globalizmit nuk bëhet i njohur dhe i fjalë për legjenda. Republikës Bujar Nishani, gjeneral Rrahman Parllaku është Megjithatë, ato ekzisto- i vetmi “Hero i Popullit” i gjallë, që i mbijetoi Luftës së II-të jnë, pavarësisht heshtjes Botërore dhe terrorit komunist vlerësuar në dhe indiferencës së opinionit publik. të gjitha trojet Një protagonist me një jetë të jashtëzakon- shme sjell para lexuesit shqiptare edhe libri i ri “Rrahman Parllaku, një legjendë në kufirin e dy kohëve”, i bashkëautorëve Halil Nga Jeronim Baze Rama dhe Sakip Cami. Nuk është thjesht një bio- FAQE 4 grafi tërheqëse, që për një shkrimtar do të qe një grishje për fantazinë. FAQE 8 Gjeneral Kodet që njeriun e Parllakun nuk e bëjnë gjeneral prishi as suksesi Nga Dr. Fejzulla Gjabri Nëse do të njohësh kodet që njeriun dhe as fatkeqësia e bëjnë ‘gjeneral’ (jo vetëm ushtarak), Nga Skënder MALINDI* referoju Gjeneral-Leitnant Rrahman Parllakut. FAQE 4 “Ky burrë i madh i maleve të Lumës po mbahet si krajl”

Prof.Dr.Shefqet HOXHA FAQE 9 FAQE 7

______FAQE 2,12,13 ______FAQE 16 ______FAQE 16 FAQE 2 Maj 2014; Nr. 5 (305)

SPECIALE Në 95-vjetorin e ditëlindjes, Presidenti i Republikës, Bujar Nishani nderon gjeneralin legjendar

Një ndër figurat që sfidoi diktaturën, Gjeneral Lejtnant Rrahman Luftës së Dytë Botërore dhe terrorit komunist. Parllaku vlerësohet me “Nderi i Kombit” nga Presidenti i Në 95-vjetorin e ditëlindjes u mbajt gjithashtu një mbledhje solemne Republikës, Bujar Nishani. Në nder të tij u organizua edhe një në nderim të Heroit të Popullit dhe Nderit të Kombit Rrahman Parllaku. cermoni festive në ditelindjen 95-të. Merrnin pjesë ministrja e Arsimit dhe Sporteve Lindita Nikolli, Shefi i Në ceremoninë e dekorimit që u zhvillua në Presidencë më 17 prill 2014 Shtabit të Përgjithshen të FA të RSH, gjeneral-Jeronim Baze, deputetë ishte e pranishme edhe ministrja e Mbrojtjes Mimi Kodheli, veteranë të të Kuvendit të Shqipërisë etj. Ndodhej dhe një delegacion i Shoqatës të LANÇ si dhe familjarë të z.Parllaku. Në fjalën e rastit, Presidenti Nishani veteranëve të LANÇ të Kosovës i kryesuar nga akademik Pajazit Nushi, vlerësoi gjeneral Parllakun si i një figurë shumëdimensionale që i mbijetoi nënkryetar i kësaj shoqate. RRAHMAN PARLLAKU me skenarët e projugosllavëve Mazllumi dhe Tekiu dy nipërit Halil RAMA për bashkimin e shtetit dhe të ushtrisë shqiptare me Jugosl- e tjerë që e kanë Rrahmanin Sakip CAMI lavinë dhe luftoi për shkatrri- përmendore të gjallë të traditës min e tyre. Kjo do t’i sillte një dhe të virtytit të tyre familjar jeneral Rrahman Parl- kosto që do të reflektohej më të trashëguar ndër shekuj, Glaku, i vetmi “Hero vonë në karrierën dhe në jetën amanetin e të atit, Selimit. i Popullit” i gjallë, që i mbi- e tij… Selimin dhe Rrahmanin jetoi Luftës së II-të Botërore Parllaku do të ndeshej edhe do t’i gjeje kudo bashkë në dhe terrorit komunist u nde- me ushtarakët dhe udhëheqësit punë dhe në aksionet guerile rua kështu nga Presidenti i sovjetikë që pas mbledhjes të Vlorës... Republikës, Bujar Nishani së 81 partive komuniste dhe Në këtë 95-vjetor të me dekoratën “Nderi i Kom- punëtore të Europës dhe daljes ditëlindjes së tij, Presidenti i bit”. Kjo dekorate vjen pik- së Shqipërisë nga Traktati Republikës Bujar Nishani e erisht kur u mbushen 95 i Varshavës u përpoqën dekoroi gjeneral Parllakun me vjet nga dita kur në Novosej t’ja rrëmbenin Shqipërisë dekoratën “NDERI i KOM- të Kukësit do të lindte një nëndetëset nga Baza e BIT” fëmijë që do të bënte dallim Pashalimanit… Ai e meriton këtë dekoratë nga të tjerët për zgjuarsinë Më së fundi ky gjeneral i të lartë. Gjeneral Rrahmani dhe guximin e tij. Ai ishte famshëm i ushtrisë nacional ja doli mbi të gjitha furtunat Rrahman Latif Parllaku, i cili clirimtare dhe i ushtrisë shq- e jetës, doli fitimtar nga lufta lindi, u rrit dhe mbeti patriot. iptare do të shërbente si kokë antifashiste, doli gjallë nga Lufta Antifashiste, mbrojtja e turku në luftën për pushtet të burgu komunist, doli fitim- vendit, “lufta e brrylave’, qën- Enver Hoxhës për eliminimin tar në luftën për pavarësinë e drimi në qeli, Lufta e Kosovës e kundërshtarëve të tij politikë Kosovës dhe sot është gjener- më 1999, krijimtaria publi- në ushtri dhe në qeveri e në ali më i vjetër, por me mendje cistike e aktiviteti intensiv ne parti. Atë e dënojnë me 25 vjet të re që mbështeti anëtarësi- mbeshtetje te proceseve de- burg si pjesë e të ashtuquajturit min e Shqipërisë dhe të ush- mokratike e te shtetit ligjor, e grupi pucist në ushtri së bash- trisë shqiptare në NATO. forcuan karakterin e tij. ku me Beqir Ballukun, Petrit Para një viti këshilli i Ko- Nëntëdhjetë e pesë vjet Dumen dhe Hito Cakon… munës Kurvelesh e nderoi është një kuotë shumë e lartë. Provoi trajtimin e keq në gjeneralin me titullin “Nderi i Gjeneral Rrahman Parllaku burgun e Burrelit, si shumë Komunës”. ka meritën se e ka rritur këtë ushtarakë të asaj kohe, nuk Sigurisht për një njeri kuotë të lartë, megjithëse i u ligështua dhe pasi doli nga që është memoria historike është dashur të përballojë burgu me fillimin e proceseve e kombit, lavdia e tij, nderi shumë furtuna gjatë jetës demokratike u përfshi për dhe krenaria e kombit, mund dhe çështë më kryesorja e ka të dhënë ndihmesën e tij të shkruhet shumë, mund të arritur jo i drobitur, por në nëpërmjet organizatës së shqiptar kundër pushtuesve të veprimeve të NATO-s në Në këtë përvjetor të 95 bëhen filma e dokumentarë pa formë të shkëlqyer fizike dhe veteranëve në interes të nazifashistë gjatë Luftës së II Kosovë. të gjeneralit nuk ka si të mos mbarim. mendore, një formë që do ta atdheut. Botërore, luftë që shprehte një Sot ne kemi përpara kujtojmë bashkëshorten e tij Një surprizë e këndshme kishin zili edhe të rinjtë. Pas daljes nga burgu , kontribut shumë të madh në njeriun kurajoz që në momente Fitretin, këtë grua fisnike që për gjeneral Parllakun dhe për Edhe shumë vite të tjera, pas 17 vjetësh, në vitin 1991, raport me popullsinë në ale- të rëndësishme ka mbrojtur me rriti me dashuri dhe përkushtim gjithë ata që e kanë njohur dhe kështu siç je, vital dhe aktiv!. pas ardhjes së demokracisë ancën antifashiste, që e renditi mënçuri e trimëri çështjen tonë të jashtëzakonshëm tre vajzat nderojnë atë është edhe libri Etapat e jetës së gjeneral në Shqipërisë, Parllaku vendin tonë në krahun e fitim- kombëtare. Ja sa me forëcë e saj, në kushtet kur Rrahmani “Një legjendë në kufirin e dy Parllakut lidhen me zhvillime vihet në krye të Organizatës tarëve. e ngre dhe e argumenton vuante në burgun famëkeq të kohëve”, i bashkëautorëve të rëndësishme të Luftës së Bashkuar të Veteranëve Sot ne kemi përpara Gjeneral Parllaku luftën e Burrelit... H.Rama e S.Cami që botohet Nacionalçlirimtare, tëushtrisë të Luftës Antifashiste një hero të gjallë, një drejtë të UCK-së dhe cështjen Rrahmani nuk do të pikërisht sot në 95-vjetorin e dhe vendit. Nacionalclirimtare. komandant divizioni të e të drejtave të shqiptarëve në gëzonte këtë shëndet që gëzon ditëlindjes së tij. Vetëfakti që z. Parllaku Në vitin 1999 Parllakun kësaj lufte, komandantin Kosovë dhe në Maqedoni në sot në moshën 95 vjecare, pa Në kohën tonë moderne të e filloi luftën si komandant do ta gjejmë në Kosovë, e Divizionit të V Sulmues bisedë me ministrin e jashtëm kujdesin e tre vajzave të tij globalizmit nuk bëhet fjalë për i njësiteve guerrile në Vlorë ndonëse në moshë të thyer për që luftoi edhe për çlirimin anglez Lordin Robertson… të mrekullueshme, Lirikës, legjenda. Megjithatë, ato eg- dhe e përfundoi si komandant të dhënë kontributin e tij në e Kosovës dhe të viseve Ja pra ky është Gjen. Tatjanës dhe Shpresës që e zistojnë, pavarësisht heshtjes divizioni në Kosovë, është luftën për Kosovën e lirë dhe shqiptare në Ish Jugosllavi. Rrahman Parllaku, kryetari mbajtën ashtu sic thotë populli dhe indiferencës së opinionit shumë domethënës. demokratike… Sot kemi përpara një gjeneral ynë i OBVL, Organizatës në pëllëmbë të dorës babain e publik. Ai kontribuoi në Luftën Duke nderuar Gjeneral që u ndesh me gjeneralët e së Bashkuar e Veteranëve të tyre, që arritën ta shohin dhe ta Një protagonist me një jetë Antifashiste dhe pas çlirimit. Parllakun ne nderojmë të Traktatit të Varshavës për Luftës Antifashiste të Popullit kenë midis tyre pas 17 vjetësh të jashtëzakonshme, sjell para Në saj të punës dhe përpjekjeve gjithë brezin që bëri luftën mbrojtjen e Shqipërisë dhe të Shqiptar. burgim. lexuesit edhe ky libër. arriti të bëhet një nga drejtuesit antifashiste dhe dërgojmë një Bazës Detare të Pashalimanit. Rrahmani sot është 95 Djalë përmbi djalë ju bë Shkrimtari i mirënjohur e lartë të ushtrisë sonë. mesazh të rëndësishëm dhe Sot kemi përpara një vjec, por kujtimet i ka si 95 Rrahmanit, nipi i tij, djali i Teodor Laco do të shkruante Në Ministrinë e Mbrojtjes të qartë, mesazhin se shteti gjeneral, që ndonëse në moshë ditë më parë. Ai i gëzohet vëllait, Hazbiu që u kujdes për në parathënien e tij se: “Nuk dhe në Shtabin e Përgjithshëm demokratik vlerëson luftën e të thyer shkoi në Kosovë gjithashtu familjes solide që të më shumë se për babain e tij. është thjesht një biografi të ushtrisë Parllaku u ndesh drejtë të rinisë dhe të popullit në mbështetje të UCK dhe gëzon respektin e të gjithëve. Jo më pak janë kujdesur edhe FAQE 3 Maj 2014; Nr. 5 (305)

SPECIALE Në 95-vjetorin e ditelindjes, Presidenti i Republikës Bujar Nishani nderon gjeneralin legjendar

- “NDERI I KOMBIT”

Për jetën dhe veprën e z. Parllaku, folën shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FA të RSH, gjeneral Jeronim Baze, si dhe bashkëluftëtarët e Heroit, Skënder Malindi e Edip Ohri, përkatësisht nënkryetari e sekretari i Përgjithshëm i OBVL, Prof,Dr.asc.Shefqet Hoxha,etj. Po këtë ditë u promovua edhe libri "Një legjendë në kufirin e dy kohëve i bashkëautorëve Halil Rama dhe Sakip Cami. Për vlerat e këtij libri foli Dr.Fejzulla Gjabri. Një dhuratë e çmuar për njeriun që bëri epokë ishte edhe letra që i dërgoi Kryetari i PD Lulzim Basha, si dhe një tufë lule nga kryebashkiaku i kryeqytetit. Ndërkohë qindra pjesëmarrësit në këtë takim festiv që u mbajt në sallën e Muzeut Historik Kombëtar ndoqën me vëmendje dokumentarin e RTSH "Një legjendë në kufirin e dy kohëve", realizuar sipas skenarit të bashkëautorëve Halil Rama e Sakip Cami.

tërheqëse, që për një shkrimtar do të qe një grishje për fantazinë. Është më shumë se kaq. Është një dëshmi për kohën që kemi lënë pas, për një kohë tepër të gjatë, si dhe jeta e heroit të librit, që këtë vit na vjen midis nesh me barrën e 95 e moshës që ka ai. Qofsh Nga lufta dhe përkushtimi yt viteve të tij që, si rrallëkush, edhe për shumë vite të tjera atdhetar na vjen një model për i mbart me freskinë fizike, siç të njohim e të shohim sot, tu ndjekur.” me mprehtësinë e gjykimit, miku ynë Rrahman Parllaku! U takofshim në jubileun e me fjalën që nuk bie përdhe, Nga jeta e një Matuzalemi si 100 vjetorit të këtij njeriu që me gjallërinë dhe energjinë ti, na ulet këmbëkryq historia. bëri epokë! e një burri shteti në gjysmën FAQE 4 Maj 2014; Nr. 5 (305) FJALA Gjeneral Parllakun nuk e prishi as suksesi dhe as fatkeqësia

Nga Skënder MALINDI* ekstremeve dhe emocioneve varg aftësish dhe dhuntish që i të çastit; përkundrazi veprimet dallojnë këta nga masa e gjerë. e tij kanë qenë të matura dhe i =Të mbajnë lart gjendjen ë emër të Organiza- nënshtroheshin arsyes. morale të atyre që komando- Një emër i madh, i njohur Ntës së Bashkuar të Kur Brigada e 3-të u fut në jnë; të kenë përgatitje të plotë Veteranëve të Luftës, falen- Kosovë, në Junik u sulmua nga në artin taktiko-operativ, i cili forcat e Divizionit “Skënder- ndryshon sipas zhvillimit të dhe i vlerësuar në të gjitha deroj Presidentin e Repub- beg” ku u vranë rreth 20 par- armatimit dhe teknikës luf- likës, Z.Bujar Nishani dhe tizanë. Partizanët i kundërsul- tarake; të njohë format e or- Ministren e Mbrojtjes, Znj. muan dhe i zunë të gjallë ata. ganizimit të njësive; të njohë trojet shqiptare Mimi Kodheli, që morën në Komanda e Brigadës tentoi përgatitjen luftarake të ush- Nga Jeronim Baze* Fort i nderuari Rrahman Parllaku është konsideratë propozimin tonë të pushkatonte disa prej tyre; trisë, e cila përfshin përgatitjen personifikimi i thjeshtësisë, dashurisë për t’i dhënë Zotit Rrahman por ndërhyrja e Rrahmanit me e kuadrit oficer, përgatitjen e Në radhë të parë dëshiroj të shpreh për Atdheun, është gjenerali që sfidoi urtësi dhe me argument i shtabeve dhe përgatitjen e tru- kënaqësinë e madhe që marr pjesë në një diktaturën komuniste. Ai shërbeu për ngjarje kaq të shënuar të 95 vjetorit të Heroit 30 vjet në radhët e ushtrisë, ku kreu me të Popullit, Gjeneral Lejtnant Rrahman profesionalizëm funksione të ndryshme si Parllaku. dhe detyra të larta drejtuese, si zëvendësshef Të flasësh për Rrahman Parllakun është i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë dhe e vështirë, pasi nuk mund të gjesh fjalët e zëvendësministër i Mbrojtjes. duhura për të përshkruar vlerësimin dhe Unë nuk dua të zgajtem më tepër, pasi mirënjohjen për figurën e tij komplekse, por më shumë se mijëra fjalë flet vetë jeta jote që për ironi të fatit, nuk i shpëtoi ndëshkimit e pashoqe, flasin plagët e luftës dhe thinjat dhe persekutimit të sistemit komunist. e praruara. Rrahman Parllaku është padyshim një Gjeneral Rrahmani, unë kam nderin e emër i madh, i njohur dhe i vlerësuar në veçantë që të ndodhem këtu përkrah teje, të gjitha trojet shqiptare, të cilat ai i deshi në këtë përvjetor të argjendtë! Të uroj nga shumë dhe për të cilat luftoi e derdhi gjak. thellësia e zemrës edhe shumë vite të tjera, i Plagët e luftës jo vetëm që nuk e penguan rrethuar nga nipër e mbesa, miq, shokë dhe komandantin legjendar, por përkundrazi, dashamirës! e lartësuan dhe e ngritën në piedestalin e *Përshëndetje e Shefit të Shtabit të Heronjve të Kombit. Përgjithshëm të FA të RSH

Parllaku dekoratën “NDERI bindi ata të mos bëhej një vep- pave; të njohë furnizimin ma- vetëbesimin e tyre, aftësinë dhe pa u lëkundur; vullnet për Pas mbarimit të akademisë, ai për një kohë punoi si drej- I KOMBIT”, me rastin e rim i tillë. Kjo sjellje bëri që terialo-teknik etj. Këto njohuri për t’i bindur ata; guximin jo punë dhe këmbëngulje; en- ergji dhe operativitet etj. tor i organizim-mobilizimit 95-vjetorit të lindjes. partizanët të mirëpriteshin në përvetësohen duke studjuar në vetëm për të shkuar në vijën gjithë Kosovën. shkolla e akademi ushtarake. e parë të luftës, por një gux- Të gjitha këto cilësi i ka të ushtrisë; më vonë si drej- Rrahmani, të cilat i ka dem- tor i prapavijave, dhe në fund Dekorimi i Historia e luftrave dhe =Por ka dhe disa cilësi të im akoma më të madh për të mendimet e strategëve të mëd- tjera që nuk mësohen në aka- marrë mbi vete përgjegjësitë ostruar në karrierën e gjatë si zëvendësministër për për- Z.Rrahman henj, të vjetër dhe të rinj na ço- demira, por që t’i jep natyra, që të ngarkohen; për të marrë dhe të shkëlqyer si ushtarak. gatitjen luftarake. Të gjitha dëshmon: jnë në konkluzionin se për të si inteligjenca, intuita, aftësi- vendime deçizive me kurajo Përgatitja e tij, përveç cilësive këto funksione e bënë të jetë qenë një komandant apo gjen- në komunikuese me njerëzit në rrethana të vështira dhe për të lindura, u plotësua dhe me një gjeneral më i kompletuar Vlerësimin që i bëhet eral i spikatur, kërkohen një që rrit gjendjen morale dhe të dhënë urdhëra me guxim formimin e plotë në akademi. se kolegët e tij. Luftës Nacionalçlirimtare të popullit tonë në 70-vjetorin e çlirimit të atdheut që do të fës- tojmë këtë vit; Respektin që ju bëhet Z.Rrahman dallohej dhe për stilin dhe kuadrove që kanë komanduar me trimëri e sakrifica në këtë luftë; metodën e veçantë të punës Rritjen në një shkallë më ihet se pushteti zbulon shpesh sjelljen e njeriut, duke e kthyer në një Gjatë qëndrimit në burg nuk u përul, mbajti qëndrim dinjitoz, pa ulur personalitetine të lartë të patriotizmit dhe Dfodull e të vetëkënaqur. Ky ndryshonte shumë nga kolegët e tij në tij. krenarisë kombëtare të shq- këtë drejtim. Ai ruajti gjithmonë një thjeshtësi dinjitoze; larg pozave të fryera; Mbas vdekjes së Ymer Dishnicës më 1998, që ishte kryetar i OBVL, u zgjodh iptarëve që jetojnë sot dhe të i matur në gjykime, me një mirësjellje të natyrshme me të gjithë kuadrin oficer; Rrahmani në vend të tij dhe e drejtoi këtë organizatë me mençuri e përkushtim. atyre që do të vijnë më vonë. nuk shfaqi kurrë arrogancë apo kapadaillëk, gjëra jo të rralla këto në mjediset Në maj 2001, në pallatin e Kongreseve u organizua një mbledhje për problemet Për jetën dhe veprimtar- ushtarake. e NATO-s në Shqipëri, ku merrnin pjesë ministra, kryetarët e partive të ndryshme; inë e z.Rrahman, si një per- Një veçanti e tija është që në një profesion si ushtria, ku urdhëri dhe bindja janë mjaftë deputetë, shumë intelektualë; gazetarë si dhe disa veteranë të luftës. Në këtë sonalitet i mirënjohur mund të elementi bazë, ai kishte talentin që këto t’i zbatonte pa rënë në autoritarizëm. Larg mbledhjve, përveç të tjerëve foli edhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, lordi anglez flitet në mënyra të ndryshme; zyrtarizmit steril dhe distancës, z.Rrahman me takt dhe komunikues i jepte urdhërat Robertson i cili kritikoi ashpër veprimet e UÇ të shqiptarëve të Maqedonisë, duke i por por unë që kam patur në formë udhëzimesh, me forcë bindëse dhe frymëzuese, gjë që krijonte te vartësit quajtuar ata rrebelë, aventurierë, kusarë etj. Të gjithë e dëgjuan atë me vëmendje, por privilegjin të punoj me të dhe entuziazëm dhe vullnet në zbatimin e urdhërave e detyrave. asnjë nuk pati guximin ta kundërshtojë. Në këtë heshtje ngrihet Rrahmani dhe me ta njoh nga afër, do shprehem Kësaj i dedikohet fakti se ka qenë i vetmi gjeneral që gjatë karrierës së tij nuk ka kurajo i kundërvihet lordit anglez, duke i bërë të qartë se ata që luftojnë për të drejtat kryesisht për Rrahmanin si ndëshkuar asnjë vartës. Kjo sjellje ia rriti shumë autoritetin, duke e bërë njëkohësisht kombëtare, për të drejtat njerëzore nuk mund të quhen as aventurierë dhe as kusarë. njeri dhe si gjeneral. gjeneralin më të admiruar dhe më kërkues në ushtri. Të gjithë pjesëmarrësit në mbledhje nuk e prisnin një përgjigje të tillë dhe mbetën të Mendoj se fakti që ky e Përveç kësaj Rrahmani ka patur dhe një dhuratë tjetër nga natyra; ai ka qenë habitur me këtë përgjigje shumë të guximshme dhe me përgjegjësi personale. Mbas filloi luftën si komandant i një burrë i pashëm, prezentabël, gjë që e bënte një figurë më të afërt, por dhe më 10 ditësh NATO e mbështeti këtë luftë dhe organizoi mbledhjen e Ohrit. njësiteve guerrile në Vlorë imponuese. Sepse bukuria fizike është shenjë dhe për pasurinë shpirtërore, ajo hap Të gjitha këto peripeci Rrahmani i kaloi pa e humbur toruan, pa u lëkundur nga dhe e përfundoi si komandant shumë dyer. parimet e tij. Këto e bënë atë më fisnik dhe më karizmatik me gjithë njerëzit. divizioni në Kosovë, është Por përtej gjeneralit të suksesshëm duhet të themi se ai është kryesisht një njeri Ja, ky është Rrahmani që njoh unë dhe ju të gjithë. shumë domethënës. i mirë, që nuk e prishi as suksesi dhe as fatkeqësia. Gjithmonë po ai Rrahman, si në I uroj shokut tim të vjetër dhe kolegut të respektuar jetë të gjatë, me vitalitet dhe Në dallim nga mjaftë ushtri, si në shoqëri ashtu dhe në familje. Këtë e dëshmojnë dhe vajzat e tij, kaq të të gëzuar, me gjithë peshën e kohës që mban mbi supe. drejtues të tjerë të luftës, dashura dhe të edukuara. * FJALA E HAPJES SË MBLEDHJES JUBILARE ME RASTIN E z.Rrahman është larg njeriut Në vitin 1974, me të ashtuquajturin “puç ushtarak”, i shpikur nga , 95-VJETORIT TË DITËLINDJES SË GJENERAL RRAHMAN PARLLAKU , të indoktrinuar, të ngushtë dhe Rrahmani u dënua me 25 vjet burg, nga të cilat vuajti 17 vjet në burgun e Burrelit. HEROI I POPULLIT DHE “NDERI I KOMBIT - Tiranë, më 17 Prill 2014.

dogmatik; nuk është njeriu i FAQE 5 Maj 2014; Nr. 5 (305) PËRSHËNDETJA

ecën e sigurtë drejt konso- lidimit të pavarësis, drejt zhvillimit dhe përparimit të Ushtaraku, politikani dhe shtetari që ka saj” janë burim inkurajimi për të gjithë. Kërkesë tjetër e Juaja ishte aspirata e shqiptarëve bërë shumë për lirinë e shqiptarëve për bashkim të shqiptarëve, që e nxjerrëm poashtu nga fjalimi i Juaj i mbajtur në Prof. Dr. Pajazit Nushi* sot çështjen e Kosovës e bëri të gjeneralit, të të burgosurit, fjalë miradie dhe nderimesh qytetarëve të këtij vendi dhe çështje të parë të veprim- të qytetarit të lire, të qytetarit të larta për këta luftëtarë. të familjes saj duke sakrifi- Prishtinë më 9 maj 2005. tarisë së tij, madje jo vetëm të pensionuar, gjithmonë Madje, na në Kosovë kemi kuar jetën rinore të ushtarëve Në këtë ditë të fitotrës mbi Kosova sot, posaçërisht të tij, por kontribuoi që kjo ishte pririës i luftës për liri insistuar që këta luftëtarë, të njësive të divizionit që fashizmin Ju patët thenë: veteranët e Luftës Antifash- të bëhët çështje e politikës duke mos u sjellur asnjë herë ngase kanë rënë në luftë për keni udhëhequr Ju. Sipas saj, “Jam i bindur se edhe kjo iste Nacional Çlirimtare dhe shtetërore të Shqipërisë. Në si sundimtar, por gjithmon çlirim të Kosovës, duhet të lufta e juaj ka qenë luftë e ëndërr e imja (Fjala është për pasardhësit e tyre, në emër një betejë të gjatë dhe të ngeli prijës humanist për më prehen në token e Kosovës. pastër kundër forcave push- bashkim të shqiptarëve P. N. të të cilëve flas, kanë sot ndërlikuar, duke vepruar në të mirën e popullit të vet. Në Më ka mbetur në kujtesë po- tuese qi ishin koncentruar atë ) , do të bëhët realitet. Unë kënaqësi të madhe që mund kushte dhe rrethana jashtëza- tërësin e tipareve të integru- rosia e një të moshuare serbe kohë në qyetatin e Vishgradit jam i moshuar dhe mund të ta nderojmë këtu në Tiranë konisht të vështira, Gjenerali ara të personalitetit të general nga Vishegradi, ku ju kishit të Bosnjës. mos ia mbrrijë asaj dite, por Heroin e Popullit general doli fitimtar për pavarësinë lajtnant Rrahman Parllakun e zhvilluar operacionet e luftës Ju shprehet admirim jam i sigurtë se vijat kufit- lajtënant Rrahman Parllakun e Kosovës. Madje, edhe sot konsiderojmë simbol të qën- për çlirim të këtij qyteti, që për Kosovën e pavarur dhe are të hedhura në harta nuk për t`i uruar nëntëdhjete- tashmë në moshë të shtyrë, drueshmërisë, të burrërisë, të më është lutur t`i përcjelljel- sovrane. Fjalët e Juaja Gjen- mund ta mbajnë përjetë- pesë vjetorin e lindjes dhe me gjallërin e veprimtarisë guximit, të trimërisë të toler- li nderimet më thella për eral “Po e shoh sot atë të sisht të ndarë popullin e një dekoratën “Nderi i Kombit” së tij, i inkurajon gjeneratat ances dhe të demokracisë së këta luftëtarë të pashoq, që lire, të pavarur, tek kapërcen gjuhe dhe gjaku që aspiron të akorduar nga ana e Presi- më të reja të kohës së sotme vërtetë. Kurrë nuk hoqi dorë kishit shpëtuar jetën e shumë vështirësitë e pengesat dhe bashkimin. dentit të Republikës së Sh- për të vepruar në integrimin nga liria e Kosovës. Siç thot qipërisë. e Kosovës dhe të Shqipërisë në librin e tij “Kosova – ën- Duke nderuar në këtë në paktin euroatlantik. Në drra e jetës sime” – “Arrita ndërmejt dy shoqatave tona ka filluar shumë më heret, madje, organi i Shoqatës së Komitetit të mbledhje jubilare, ne jemi të këtë kuadër ky ngjadhënjeu realizimin e një prej ëndr- Uroj që kjo të Veteranëve të Luftës Nacional Çlirimtare pothu- vetëdijshëm se nderojmë në në vitet kur kombi shqiptar, rave të mia të kahershme, ajse është bërë organ i përbashkët i dy shoqat- mënyrën më të mirë qyteta- veçmas ai i Kosovës, për- Pavarësinë e Kosovës. Kisha ndodhë sa më ave. Ky shembull tregon se populli shqiptar i Sh- rin, ushtarakun, politika- jetoi ngjarje dramatike, ku luftuar për çlirimin e saj, ki- qipërisë dhe ai i Kosovës nevojën e bashkëpun- nin dhe shtetarin që ka bërë me heroizmin e tij dhe të sha marrë edhe plagë në trup, parë!” imit dhe të integrimit e kanë ndie thellë shumë shumë për lirin e shqiptarëve bashkëluftëtarëve, i bëri vitet por atëherë nuk u fitua liria. kohë para viteve të fundit të shekullit të kaluar nga zgjedha italo – gjermane e aktivitetit të tij të mbushura . . I nderuarai Gjeneral, dhe se të arriturat e sotme janë reflektim i kësaj në Luftën e Dytë Botërore me ngjarje historike si me Efektivat e divizionit V Ёndrra e Juaj ka arritur shkallë të lartë të nevoje të përbashkët të rrënjosur shumë herët. dhe aq shumë për çlirimin tragjikën ashtu me heroikën që udhëhiqej nga Gjener- realizimit, ku falë angazhimeve vizionare të dy Më në fund, edhe për mua që si adoleshent i e Kosovës nga kjo zgjedhë. e tyre. Veprimtarisë heroike ali Rrahman Parllaku kanë qeverive të tona, sidomos të asaj të Edi Ramës, hershëm e kam përjetuar çlirimin e vendlindjes vijat kufitare qysh tani kanë filluar të zbehën dhe Kosova për Heroin e Popil- dhe qëndresës së tij në kohën pësuar humbje; ranë dësh- sime nga ushtarët e Brigradës V shqiptare zv/ të bëhën shenja vizatimor të hartave gjeografike komisari i së cilës ishit Ju, si i rinj jam inkuadru- lit – general lajtënant Rrah- rinore, lufte, paqe, burgu morë në luftë kundër armi- të së kaluarës. Në të vërtetë, zbehja e tyre ka fil- ar në politikën e integrimeve kulturo – arsimore man Parllakun ishte problem dhe në kohë pensionimi ne, kut shumë veta. Në tokat e luar qysh para pesëmbëdhjet vitesh, kur familja e shkencore ndërmjet Shqipërisë dhe Kosovës, i i problemeve për kombin diç më të rinj se gjenerali Serbisë, të Bosnjës, të Kos- e juaj Gjeneral dhe shumë familje të të gjitha vetëdijshëm se kishim humbur një kohë të gjatë shqiptar. “Kosova e lirë – Parllaku, i referohemi kësaj ovës ku efektivat e divizionit vendeve të Shqipërisë në kushtet aspak të lehta të izoluar padrejtësisht njëri nga tjetri të ndarë ëndrra e jetës sime” është veprimtarie dhe qëndreësës Tuaj zhvilluan operacionet ekonomike e financiare morrën në strehim as me kufij të hekurt ushtarak, pikërisht për këtë vepra historike, që për ne burrërore të tij përballë luftarake për të çliruar këto më pak dhe as më shumë se gati një million sh- kam përjetuar më të keqën të ngjashme me fa- të gjithë, sidomos për ne që kushteve e raporteve tmer- vende nga pushtuesi gjer- qiptarë të Kosovës, diç më pak se gjysma e pop- tin Tuaj të viteve `70 të shekullit të kaluar dhe jetojmë në Kosovë, e konsid- risht të vështira që kishin man shumë familje të këtyre ullatës që kishte e tërë Shqiëria. Dje u mbajtë në tash në moshën tetëdhjetvjeçare kam nderin të erojmë se pikërisht në përm- pushtuar Kosovën si edhe vendeve në vitin 1979 kur, Kukës në shenjë kujtimi të këtij ekzodi të pashoq Ju urojë pleqëri të shëndetshme dhe këtë e bëj bajtjen e kësaj vepre, të ku- gjithë truallin shqiptar. Nga sipas kërkesës së Qeverisë në histori, mbledhja e dy qeverive – të asaj të më gjithë mend e zemër në emër të të gjithë ko- Shqipërisë dhe asaj të Kosovës, për të shqyrtuar jtimeve dhe të reflektimeve aktitivteti dhe qëndresa e së Shqipërisë përpiqeshim sovarëve që ju njohin dhe janë të vetëdijshëm hapat e mëtejmë të integrimit humanist politik, çfarë do të thotë kontributi i Juaj për Kosovën të shfaqura në përmbajtjen e tij burrërore kemi çfarë të t`i mbledhim eshtrat e ekonomik e social të popullit të Shqipërisë dhe dhe gjithë popullin shqiptar. saj, gjenerali Parllaku tregon mësojmë, sepse ky burr luftëtarëve të rënë në këtë atij të Kosovës. Më vjen mire që arritet ta për- *Akademik-Nënkryetar i Shoqatës të Vet- se gjatë luftës Nacional Çlir- qoftë në cilësi të qytetarit të luftë për t`i rivrrosur në tokën jetoni këtë ditë me shëndet të mire. Por, dua të eranëve të LANÇ të Kosovës - Prishtinë, më 17 imtare, pas kësaj lufte edhe thjeshtë, të ushtarakut trim, e Shqipërisë, kam dëgjuar Ju kojtojë të gjithëve se bashkëpunimi i këtillë prill 2014.

FAQE 6 Maj 2014; Nr. 5 (305) KUMTESË Simboli i qëndresës dhe i pathyeshmërisë ndaj diktaturës

Nga Edip OHRI Uashington Post” e 25 maj 1976, do shkruante se: “ Udhëheqësi komunist shqiptar, Enver Hoxha, Rrahman Latif Parllaku, Gjen- ka nisur një spastrim kundër eral lleitnant dhe Hero i Popul- kundërshtarëve të tij politikë që lit, është një nga figurat e shquara krahasuar me teknikat se si po pro- të Ushtrisë Shqiptare në vite, I cedohet, u ngjason atyre të përdo- përkushtuar për Shqipërinë, për rura gjatë “Revolucionit Kulturor” lirinë, përparimin, demokracinë, kinez. ....Nga burime diplomatike njeriu me vlera të mëdha njerëzore perëndimore flitet se gjeneralët e njëkohësisht ushtarakun e shquar. janë shkarkuar në kuadër të asaj Rrahman Latif Parllaku, Gje- që njihet si spastrimi i mundshëm neral Leitnant dhe Hero i Popul- i elementëve prosovjetikë në Forcat lit, është një nga figurat e shquara e Armatosura Shqiptare.” të Ushtrisë Shqiptare në vite, i Në Ushtrinë Shqiptare ishin fi- përkushtuar për Shqipërinë, për gurat më të glorifikuara të shtetit, lirinë, përparimin, demokracinë, heronjtë e luftës, njerëz me inte- me vlera të mëdha njerëzore e gritet dhe që gëzonin simpati në njëkohësisht ushtarak i shquar. masën e gjerë të njerëzve. Aty ishin Është e vështirë të mendohet pjesa më madhe e njerëzve që ki- një shtresë tjetër e popullsisë që shin merituar titullin “Hero i Po- ka kaq shumë njohje, edukim, de- pullit, titulli më i lartë, pas atij të votshmëri, gatishmëri, shpirt sakri- Heroit Kombëtar. Ushtria konside- fice, interes profesional e moral për rohej trashëgimtare e drejtpërdrejtë interesat kombëtare sa ajo e ushta- e ushtrisë Nacional Çlirimtare dhe rakëve. kishte mbi vetë edhe lavdinë e saj. Figura e ushtarakut Rrahman Parllaku ishte një Edhe gjatë viteve të burgosjes personale, por jo vetëm, ndaj dikta- drim ndaj luftës se klasave që solli përgjithësisht është një figurë ushtarak i shquar e i përgatitur në ai tregoi vlera të mëdha si nje- turës komuniste. eleminimin e elitave intelektuale shkollat e akademitë më të shqua- ri e si drejtues. Rrahman Parlla- Sot ai është kryetar i Organizatës të vendit, me izolimin e vendit nga e nderuar në të gjitha shtresat ra të kohës, kishte një karrierë të ku ishte simboli i qëndresës dhe i së Bashkuar të Veteranëve të Luftës bota, me varfërimin e skajshëm të e popullsisë. Në një vend të shkëlqyer e të merituar. Ai ishte pathyeshmërisë ndaj diktaturës. Ai i të Popullit Shqiptar. Nuk ka televi- jetës së popullit, me mungesën e vogël si Shqipëria, koncepti teknicien i shkelqyer, konservator, dha dorën atyre që e kishin akuzuar zion apo gazetë të rëndësishme në lirive e të drejtave themelore të nje- për mbrojtjen, për luftëtarët e besnik i skajshëm i rregulloreve, pa e menduar se edhe vetë një ditë vitet e tranzicionit në Shqipëri, që riut si ajo e besimit apo e levizjes, tij është pjesë e konceptit të gjë e cila binte ndesh më “frymën do të përfundonin në burg, u dha të mos ketë kërkuar ta ketë të ftuar me gjigandomaninë e sistemit që revolucionare” që kërkonte koha e krahun që të mbështeteshin e e të ose bashkëpunëtor Rrahman Parlla- prodhonte vetëm armiq brenda mbijetesës, pjesë e ndërgjegjes triskave e tallonave, që ashtu si në ngriheshin në këmbë, atyre që ishin kun. Televizione, revista, gazeta të vendit dhe shihte si të tillë çdo gjë kombëtare. bukën, vajgurin, mishin, zarzavatet rrëzuar, u dha bukën e ushqimin e shumta e të ndryshme kanë marrë jashtë tij, e një shteti që e mendon- Pavarësisht ideologjive, sis- apo çdo gjë tjetër në jetën e vendit vet të paktë atyre që u mungonte, shumë prej tij për të informuar te veten të aftë të përballonte edhe temeve shoqërore, gjatë rreth po binte edhe në radhët e ushtrisë. u dha besim e kurajo të drobiturve opinionin publik për periudha të koalicione të shteve të NATO-s- e 100 viteve në Shqipëri, fati i ud- “Heroi i Popullit” Rrahman nga torturat e dhuna fizike, u dha rëndësishme të historisë së vendit të tjera. hëheqësve ushtarakë nuk ka qenë i Parllaku u dënua si pjesëtar i të shpresë e besim te liria zëmërthyer- tonë në përgjithësi e në mënyrë të Të gjithë jemi dëshmitarë të mirë. Nisur nga numri i ushtarakëve ashtuquajturit “grup i Beqir Ballu- ve, u dha dritë në mëndje për pro- veçantë me probleme delikate që asaj që Rrahman Parllaku nuk e të lartë të dënuar është e vështirë të kut”. Duke pasur akuzën e rëndë të speritetin e Shqipërisë atyre që ishin lidhen me goditjen që i dha Par- shfrytëzoi jetëgjatësine tij për të tre- gjendet një shtet tjetër që të ketë “tradhtisë ndaj atdheut”, të ashtu- çorientuar, u dha forcë për të duruar tia e Punës grupit të ashtuquajtur guar vuajtjet e tij personale, por ka mbajtur qëndrim ndëshkues e arm- quajturit pjesëtarë të këtij grupi: vuajtjemëdhenjeve të shumtë që “puçist”. Me një kujtesë të jashtëza- treguar vuajtjet e Shqipërisë dhe të iqësor ndaj Lidershipit Ushtarak, , , Hito ishin jo të paktë në ato qeli ku dukej konëshme, me një mendjemprehtësi shqiptarëve që ato të mos ndodhin duke të krijuar kështu përshtypjen Çako e Rrahman Parllaku nuk am- se për të gjithë jeta kishte ndaluar. të madhe, Rrahman Parllaku ka e përsëriten më. Rrahman Parllaku sikur vendi ka patur grushte shteti nistoheshin nga ligjet në fuqi. Gje- Qëndrimi i tij në këto vite ishte një bërë analiza brilante të situatave nuk ka pranuar të japë mendime apo pa mbarim, duke bërë që Lidershipi neral Parllaku u dënua me 25 vjet përzierje e bëmave e veprave të një të vështira e delikate që ka kaluar gjykime për të kaluarën nëpërmjet Ushtarak në Shqipëri të mos konsi- heqje lirie pa të drejtën që t’i zbritej njeriu, të një shënjtori, të një mar- vendi dhe ushtria jonë. E veçanta e përdorimit të emrave të përveçëm derohet si “pasuri” e kombit të tyre. asnjë ditë nga vuajtjet e dënimit. tiri, të një bashkëvuajtësi. Rrahman gjithë “ligjëratave” të tij në shtypin lidhur me ngjarje të caktuara, por Një prej këtyre figurave të sh- Burgu i Burrelit ishte emblema e Parllaku në këto vite tregoi edhe e kohës ka qënë ajo se Parllaku ka është mbeshtetur në analizimin e quara që patën një fat të tillë është kësaj procedure përçudnuese që një herë se, ashtu si në gjithë jetën qënë gjithënjë tepër i saktë, konçiz, fakteve dhe tendencave të sistemit edhe Gjenerali i shquar Rrahman synonte sistemi monist të përdor- e tij, ai kishte lindur për të qënë i realist, pa mllefe, pa paragjykime, totalitar në përgjithësi e atij në ven- Parllaku. Ai ishte një nga koman- te për thyerjen e shpirtërave dhe tillë, një prijës, një udhëheqës, por mbi të gjitha asnjëherë nuk ka din tonë në veçantë. dantët e shquar të Luftës Antifash- të endrrave të lirisë. Me kushtet një drejtues, një lider i padisku- ngatërruar gabimet e udhëheqjes së Gjeneral Parllakun e kam njohur iste Nacional Çlirimtare. më çnjerëzore të fjetjes, ushqimit, tueshëm. Ai vuajti në këto burgje partisë në momentet e caktuara me në vitet e luftës dhe në vitet e punës Për merita të veçanta i është punës sfilitëse, mungesave të pai- 16 vjet e tri muaj, nga dhjetori i arritjet e realizuara dhe në mënyrë në Ministrinë e Mbrojtjes, por edhe dhënë titulli “Hero i Popullit” dhe magjinueshme, dhunës fizike dhe vitit 1974 deri më 17 mars të vitit konsegunete ka shprehur një dashu- më shumë në vitet e bashkëpunimit është dekoruar me 9 urdhra e tri torturave shteti i asaj kohe trajtonte 1991, duke qenë ndoshta i fundmi ri të madhe për njerëzit dhe punën si kryetar e sekretar i Organizatës medalje të luftës dhe 3 urdhra të armiqtë e “partisë e të pushtetit”. i burgosur politik që u lirua në vi- e tyre, për veprat e krijuara në së Bashkuar Veteranëve të Luftës shërbimit ushtarak. Ky grup i Shtabit të Përgjithshëm, tin kur sistemi monist në Shqipëri Shqipëri. Ai e ka vlerësuar gjithënjë të Shqipërisë, ku ai ka rrezatuar si Nga ky këndvështrim, “Gru- së bashku me ministrat, konside- mori tatëpjetën përfundimtare. lart Luftën Antifashiste Nacional gjithnje dashuri e respekt për të ka- pi Puçist” dhe Rrahman Parllaku roheshin si më të rrezikshmit për Në rekursin e bërë nga Rrahman Çlirimtare, arritjet dhe përpjekjet luarën e lavdishme të popullit tonë edhe sot e kësaj ditë vazhdon të likuidimin e udhëheqjes së vendit Parllaku, me 20 korrik 1994, e popullit jo vetëm në rindërtimin dhe ka gëzuar për prosperitetin e tij tërheqë vëmëndjen me ngërthimin dhe Enver Hoxhës. Gjykata e Kasacionit vendosi pri- e Shqipërisë së pasluftës, por edhe në të ardhmen. e ngjarjeve, me dramacitetin dhe Në burgun e Burrelit trupi i shjen e vendimit të 5 nëntorit të vi- ato në fushën e arsimimit, shërbi- njëkohësisht me absurditetin e vet: Rrahman Parllakut u drobit, por u tit 1975 të Gjykatës Ushtarake, që e mit shëndetësor, zhvillimit në tërësi Jetë të gjatë e të shëndetëshme Shteti Shqiptar “hëngri” kokat e forcua zemra e tij, shpirti i tij u mër- cilësoi fajtor ushtarakun e lartë dhe të vendit, përfshirë edhe arritjet në Heroit të Popullit, Gjeneral Gjeneralëve të tij. zit, por mbeti e pastër, e kthjellët pushimin e akuzave ndaj tij, duke mbrojtjen e fuqizimin e ushtrisë. Lejtnant Rrahman Parllaku. dhe e qartë mendja e tij. realizuar kështu një fitore të madhe Rrahman Parllaku ka mbajtur qën- FAQE 7 Maj 2014; Nr. 5 (305) PËRKUJTIMORE

Përshëndetje në mbledhjen jubilare për 95-vjetorin e lindjes të gjeneral Parllakut, në emër të Shoqatës “Luma” “...ky burrë i madh i maleve të Lumës po mbahet si krajl”

Prof.Dr.Shefqet HOXHA

I nderuar gjeneral Rrah- Ta gëzojë edhe Luma, të mëdha partizane, duke man Parllaku, “Hero i Popul- pse burra si Ju lindin rrallë! u dëshmuar si “drejtues i lit” e “Nderi i Kombit”! Rrahman Parllaku ka le talentuar i Luftës Naciona- Të nderuar miq, shokë, dhe është formuar në një lçlirimtare”. Gjatë luftës, bashkëluftëtarë dhe bash- mjedis familjar dhe krahinor në Kosovën martire kom- këkrahinarë të gjeneralit! atdhetar e luftarak. Himni i andant Parllaku luftoi me Zonja e zotërinj! Lumës e ka përcjellë gjithë trimëri e vendosmëri dhe Tungjatjeta! jetën dhe e ka frymëzuar në dëshmoi pjekuri e urtësi, dhe beteja: është distancuar nga ploja e Më yshtën të dal para “Djemtë e Lumës hiç s’kanë Drenicës dhe ajo e Tivarit. jush dy arsye: Të uroj bash- dert, Pas Luftës, gjeneral Rrah- këkrahinarin tim, gjeneral Nga nji luftë bajn’vjet për mani u tregua drejtues dhe Parllakun, në 95-vjetorin e vjet, parlamentar vizionar, i aftë te mokrat. Koha ka vërtetuar krahinore, ndër to edhe ma- edhe në këtë moshë të thyer lindjes, pse është faqe e bard- Luftë me kral e luftë me s’vete si oficer i lartë në ush- se ai është “veprimtar i rrallë sakrën e Buzmadhes dhe pa- dhe pas gjithë atyre trava- hë për Lumën dhe t’i shpreh mret...” trinë shqiptare, por u pre në dhe mbështetës i proceseve besinë e Gostilit (10 shtator jave, ky burrë i madh i ma- mirënjohjen më të thellë në Në qytetin e Vlorës ka besë nga diktatori paranojak demokratike si dhe i ven- 1944) që solli aq pasoja të leve të Lumës po mbahet si emër të Shoqatës Atdhetare- nisur aktivitetin patriotik, bashkë me shumë shokë. Në dosjes dhe forcimit të shtetit rënda në Lumë. krajl, siç duket për të justi- Kulturore “Luma” Presi- aty djaloshi lumjan shpalosi burgjet e diktaturës komu- ligjor”. Organizata e Bashkuar e fikuar pseudonimin e tij të dentit të Republikës, zotit cilësitë më të mira të krahi- niste qëndroi i paepur. Në respekt edhe të bind- Veteranëve të Luftës që drej- Luftës. Bujar Nishani, pse na blatoi nës nga vinte: besën, bur- Kur doli nga burgu, e lau jeve të tij politike, gjeneral ton gjeneral Rrahmani, është Shëndet e mend në krye për këtë lumjan të madh me rërinë e trimërinë dhe e afroi veten nga akuzat monstruoze Parllaku njëherazi nuk ka organizata që e ka trajtuar më të uroj, i dashur gjeneral, në dekoratën e lartë “NDERI I visin e Selam Musait me atë nëpërmjet një procesi të ngurruar të gjykojë me men- realisht Luftën Nacionalçlir- emër të Shoqatës sonë të për- KOMBIT”. të Islam Spahisë. rregullt gjyqësor. çuri dhe objektivitet figura imtare të popullit shqiptar. bashkët “Luma”. Ta gëzosh edhe këtë titull Kur doli në mal kom- Rrahman Parllaku është historike të kohës së luftës Rrahman Parllaku është të lartë, gjeneral! andoi reparte e formacione dëshmuar si patriot e de- dhe ngjarje kombëtare e në prag të qindvjetorit, por Të faleminderit Rrahman Parllaku, rol të rëndësishëm në krye të Obvl Nga SOTIR BUDINA Sepse ishte i pafajshëm, nuk dënuan për karriken e tyre, Luftës Nacionalclirimtare të komuniste dhe ka mbështe- çlirimin e Kosovës nga oku- kishte tradhëtuar atdheun me Komitetin Kombëtar të Popullit Shqiptar (OBVL). tur proceset demokratike, patori serb, gjeneral Parllaku Pas vdekjes së Dr. Ymer krijimin dhe konsolidimin e dhe OBVL që ai ka drejtuar Gjeneral Rrahman Parl- dhe asnjë akuzë e të kaluarës Veteranëve të LANÇ-it që komuniste ndaj tij, nuk qën- edhe sot mbrojnë sistemin Dishnicës, kryetarit të parë shtetit ligjor. e drejton, ka përkrahur me të laku është ndoshta i vetmi, të kësaj organizate, Parllaku Gjatë afro 20 viteve të gjitha forcat popullin vëlla të nga ish të burgosurit po- dronte. Gjykata e Kasacionit diktatorial të E.Hoxhës. Ai me vendimin Nr 119 datë së bashku me një grup vete- zgjidhet kryetar i OBVL dhe ekzistencës së OBVL-së, Kosovës, nëpërmjet konfe- litik të regjimit komunist, po e drejton atë me përkush- kreu i saj, Rrahman Parllaku, rencave, artikujve e pronon- që pas daljes nga burgu ku 20.07.1994 i dha pafajësinë. ranësh të tjerë, kryesisht ish- Por Parllaku nuk mund të burgosur politikë, para 20 tim të rrallë që nga viti 1998. duke punuar me përkushtim cimeve në media, ndihmave, kishte vuajtur mbi 16 vjet, Organizata e Bashkuar e ka bërë një punë të madhe etj. iu drejtua Gjykatës së Kasa- të militonte në një organi- vitesh formuan Organizatën zatë veteranësh me ata që e e Bashkuar të Veteranëve të Veteranëve të Luftës Anti- për përforcimin dhe zgjeri- Po ashtu ka mbajtur cionit për të fituar pafajësinë. fashiste Nacionalçlirimtare min e radhëve, për propagan- lidhje dhe ka bashkëpunuar të Popullit Shqiptar (OBVL) dimin dhe njohjen e vlerave edhe me drejtuesit e shoqa- është një organizatë shoqëro- të Luftës Antifashiste Na- tave e organizatave homolo- re atdhetare. Gjatë këtyre dy cionalçlirimtare të popullit ge të vendeve të tjera, si me dekadave të fundit, gjeneral shqiptar. Këtë e ka arritur Organizatën e Veteranëve të Parllaku në krye të OBVL ia nëpërmjet mbledhjeve të Konfederatës së Zvicrës, me doli të përmbushë misionin bëra çdo vit për përkujtimin Shoqatën e LANÇ-it të Ko- kryesor, vlerësimin realisht e krijimit të çetave, batalio- sovës, etj. të historisë së Luftës së lavdi- neve, brigadave dhe njësive Si rezultat i drejtimit me shme Nacionalҫlirimtare, të tjera partizane, si dhe duke përkushtim e profesiona- të shmangë shtrembërimet përkujtuar figura të shquara lizëm nga Rrahman Parlla- e periudhës së regjimit to- të LANÇ-it, si Spiro Moisiu, ku, OBVL është anëtare me talitar, mohimet dhe poli- Ymer Dishnica, Dali Ndreu, te drejta të plota e Federatës tizimet e bëra si rezultat i Nexhip Vinçani, Vaskë Gji- Botërore të Veteranëve të regjimit, por edhe me qëllim no, Tahir Kadare, etj. Luftës e të viktimave, me të caktuar nga individë që Një punë voluminoze, qendër në Paris, ku aderojnë kërkonin lavdi dhe pushtet të OBVL, e drejtuar me mençu- 84 organizata dhe shoqata të pamerituar. ri dhe largpamësi nga “Heroi veteranëve nga e gjithë bota. Për dy dekada në drejti- i Popullit” Rrahman Parlla- Këtë vit, kjo organizatë min e kësaj organizate, Parl- ku, ka bërë për plotësimin e përgatitet të festojë 20-vje- laku ka dhënë shembullin kërkesave të veteranëve, për torin e krijimit dhe për këtë, e intelektualit vizionar e të dhënien e statusit që gëzojnë kreu i saj, gjeneral Parllaku guximshëm dhe si i tillë ka sot ata, etj. ndjen krenari legjitime. dënuar me forcë, fakte e ar- Në periudha kritike për gumente krimet e diktaturës kombin, siç ishte lufta për FAQE 8 Maj 2014; Nr. 5 (305) LIBRI Një legjendë në kufirin e dy kohëve

Nga TEODOR LAÇO

(vijon nga fq.1)

shtë më shumë se kaq. Është një dëshmi për kohën Ëqë kemi lënë pas, për një kohë tepër të gjatë, si dhe jeta e heroit të librit, që sot na vjen midis nesh me barrën e 95 viteve të tij që, si rrallëkush, i mbart me freskinë fizike, me mprehtësinë e gjykimit, me fjalën që nuk bie përdhe, me gjallërinë dhe energjinë e një burri shteti në gjysmën e moshës që ka ai. Qofsh edhe për shumë vite të tjera siç të njohim e të shohim sot, miku ynë Rrahman Parllaku! Nga jeta e një Matuzalemi si ti, na ulet këmbëkryq historia. Nga lufta dhe përkushtimi yt atdhetar na vjen një model për t’u ndjekur. Nga ëndrra jote dhe e brezit tënd për një shoqëri të njerëzve të barabartë, që e kërkoi atë nëpërmjet komunizmit si ideologji, vjen edhe zhgënjimi i madh prej kësaj utopie që u përpoq të imponohej nëpërmjet luftës së klasave. Nga një çerek shekulli i dënimit tënd, nga plumbi dhe vdekjet në qelitë e burgut, mund të njohim një nga pamjet më makabre të dhunës së diktaturës. Nga veprimtaria jote si veteran në këtë çerek shekulli të demokracisë bashkë me të tjerë ish-të dënuar si L.Belishova, E.Ohri, H.Ramohito, etj., mund të mësojmë se kurrë nuk është vonë për njeriun që të bëhet mbështetës aktiv i proceseve demokratizuese të shoqërisë. Prej jetës së këtij njeriu, vijnë e të zgjohen edhe disa ndjenja, në dukje tepër intime, por që janë në thelbin e Dashuri në të gjitha dimensionet, moralit të individit. Një prej tyre është dashuria dhe lidhja e tij me vendlindjen, me krahinën e Lumës dhe Kosovën, historia dhe luftërat e tyre. Rrethanat ia sjellin Parllakut që të punojë në zanatin ëmbëlsues të hallvës. Tregtarët ambulantë të saj në Korçë i quanin “gegë”. Ky “gegë” shtathedhur, i fortë fizikisht, i pashëm që bredh deri në që shtrihet në të gjitha epokat Selanik, do të bëhej një nga drejtuesit kryesorë të njësiteve guerrile, pikërisht në Vlorë, aty ku ishte ndezur një nga vatrat kryesore të luftës antifashiste. Nga Lindita BUSHGJOKAJ* Megjithatë, identiteti i tij mbetet i derdhur që nga fëmijëria, aty ku për vite të tëra ndarjeje bashkohej ë gjithë kemi ëndrra Parllakut, që me emrin e veprën e tij simbolizon pengesat në rrugën e jetës, verilindja shqiptare me Kosovën shqiptare, me Kosovën, bëri epokë. Ndaj çdo ditë që kalon, çdo ku lufta është gjithnjë e pranishme. Me liria e të cilës ishte “Ëndrra e jetës së tij”. T dhe iluzione. moment dhe sekondë mund të gjesh armë, metoda apo strategji të sofi stikuara Dashuria për vendlindjen është një nga ndjenjat më të Realizimi i tyre të fal cilësi të çmuara që i mbijetojnë çdo ajo ka një synim: LUMTURINË, e cila bukura. Kush e shpërfill, dëshmon për një shpirt të varfër. epoke....Ky është legjenda në kufi rin e nënkupton dashurinë. Sesa e njohim, Jeta, lidhja me vendlindjen është zanafilla e respektit të tij kënaqësi pafund. Prandaj dy kohëve, Rrahman Parllaku. Për këtë mbrojmë apo meritojmë, kjo varet nga për njeriun e thjeshtë, e humanizmit dhe altruizmit. dhe bota është e bukur! figurë, sa popullore aq edhe poliedrike sa pastër luftohet. Më së miri e dallojmë Kur më dha për një mendim librin e tij në dorëshkrim është folur e shkruar. Nuk po ndalem tek këtë edhe te miqtë e ngushtë të gjeneral “Mirënjohje familjeve vlonjate…”, i thashë se ndoshta iu Rruga drejt realizimit të historia, bëmat, heroizmi i tij që njihen Parllakut. Njëri prej tyre, është Fiqiri kishte lënë më shumë vend nënave dhe grave vlonjate, në tyre është e mbushur me sfi tashmë, por tek ato vlera, që arrita te Kllari – Konsull Nderi i Shqipërisë raport me ngjarjet e tjera të njësitit guerril. evidentoj nga leximi plot pasion i jetës në Bosnjë, që e ndjek dhe mbështet “Përkundrazi, iu kam lënë pak, - më tha. Pa dyert e da dhe peripeci, ku drejt së tij, të shpalosur mirëfi lli në këtë “Heroin e Popullit ” në çdo hap e zemrat e tyre të hapura, ne s’do të mund të bënim asgjë”. arritjes së qëllimit njeriu libër të bashkëautorëve të mirënjohur aktivitet të tij.... Si Fiqiriu ka me dhjetra, Këtë modesti dhe altruizëm në raportin e veprës së tij Halil Rama e Sakip Cami, shumë i qindra, e pse jo me mijëra, në Shqipëri, në luftë dhe më pas, kam patur mundësinë ta vërej dhe ta njeh dhe dështimin. Kjo çmuar dhe cilësisht tejet i arrirë. Në të Kosovë, Maqedoni, në gjithë hapësirën çmoj që nga takimi dhe biseda ime e parë me të rreth 20 është e domosdoshme për nuk shikohen, thjesht nënkuptohen: mbarëshqiptare që mësojnë nga përvoja, vjet të shkuara, kur i kërkova një mendim për Gjeneralin thjeshtësia, mënçuria dhe larpamësia e urtësia e thjeshtësia e “legjendës në kufi Vaskë Gjino, që ishte nga fshati im dhe kishte vdekur në të vlerësuar gjërat që ke. Heroit të Popullit, gati një shekullor. rin e dy kohëve” dhe orientohen drejt burgun e Burrelit. Në një botë ku mbisundon egoja dhe vlerave që rrezatojnë mirësi e admirim “Po të shkruash ndonjë shkrim për të, thuajse për mua, Drejt kësaj rruge ka gjithnjë ku shpesh mënjanohen vlerat, fi gura e në çdo aspekt të jetës. ai ishte ajka e ajkës së akademistëve, ushtaraku më i aftë një burim frymëzimi. Dhe tij të le të kuptosh që “gjërat e bukura Gjeneralin me plot bindje e identifi që mund të dërgohej në Vietnam, për të vëzhguar luftën që janë të thjeshta dhe të bukurat arrihen koj me dashurinë, një ndjenjë që i është bëhej aty prej vitesh”, m’u përgjigj Parllaku. unë e gjej tek librat, por jo me thjeshtësi”. Më frymëzon lufta për ushqyer që në vegjëli, duke luftuar dhe Ushtarak edhe vetë deri në palcë, akademist dhe epror vetëm; tashmë kam krijuar të mbrojtur gjërat që të përkasin dhe sakrifi kuar jetën në shërbim të saj… i Gjinos, ai i linte atij vendin e kreut për nga përgatitja si stoicizmi për të rezistuar, pasi qëllimi Dashuri për çdo pëllëmbë tokësore, ushtarak. edhe idealin tim, heroin tim për të mbrojtur nderin, dinjitetin qëndron dashuri në të gjitha dimensionet, që Dhe të jesh një jetë nën kapotën e ushtarit, do të thotë që me shumë dinjitet përbën edhe mbi vdekjen. shtrihet në të gjitha epokat dhe çdo brez, të pranosh një jetë murgu rreptësisht të programuar, duke Jeta dhe vepra e Gjenaral Parllakut, i vjetër apo i ri e ndjen. e privuar veten nga tekat dhe argëtimet spontane, që ne të shembull inspirimi drejt një e përshkruar gjer në detaje në këtë libër, Me fjalët më të thjeshta shpreh tjerët, civilat, ia lejojmë vetes duke anashkaluar disiplinën. jete të denjë . më bëri të kuptoj që duhen vlerësuar mirënjohjen, respektin, dashurinë Libri i H. Ramës dhe S. Camit, një punë serioze për dhe disfatat, pasi përballja me to të dhe krenarinë për Heroin, “Krajlin”, jetën e “Heroit të Popullit” Rrahman Parllaku nuk mund Vetë prezenca e tij më shkakton bën karkater më të fortë për të luftuar Gjeneralin.., për njeriun që jeton të jetë ezaurues, sepse ai është një figurë aq interesante, e emocionet më të bukura dhe të pastra. “armikun”. Në kohën e gjeneralit ishin midis dy epokave…Faleminderit që madhe do të thosha pa droje, sa të tërheqë edhe më vonë Një libër është shumë pak për të okupatori nazifashist dhe diktatura e ekziston!!! egër komuniste, ndërsa në kohën tonë *Studente në degën e gazetarisë pena të tjera. shpalosur vlerat e rralla të Gjeneral FAQE 9 Maj 2014; Nr. 5 (305)

PROMOVIMI Kuadër shumë­

dimensional, Drejtori i Program- acionit të RTSH, z. zemërgjërë, Bajram Hoxha dha një kontribut të çmuar në realizimin e dokumen- kërkues tarit kushtuar gjeneral Rrahman Parllaku. Kodet që njeriun e bëjnë gjeneral Nëse do të njohësh kodet që njeriun e bëjnë ‘gjeneral’ (jo vetëm ushtarak), referoju Gjeneral-Leitnant Rrahman Parllakut.

Nga ISA TARE, Nga Dr. Fejzulla Gjabri Mjeshtër i Merituar Sporti rahman Parllaku tashmë ka një Curricu- patriot. Lufta Antifashiste, mbrojtja e vendit, përsëri referoju Parllakut. Nëse do të dish me ërveçse një ushtarak i Rlum Vitae. Kaq. Kaq është kjo monografi “lufta e brrylave’, qëndrimi në qeli e deri dhe detaje për luftën e Kosovës si në ‘44 dhe në ‘99, Pshkëlqyer, Gjeneral Rrahman për një jetë shekullore. Them kështu, se unë jam i Lufta e Kosovës më 1999, e forcuan karakterin përsëri referoju Parllakut. Ai është gjenerali i Parllaku ishte edhe një mbështetës i privilegjuar të bëj një shkrim për të, e jo të përm- e tij. Sokrati thoshte: “Patriotizmi nuk kërkon kujtesës”. sportit dhe i jetës artistike në ushtri. bledh me pak fjalë atë që shkruhet në jetën e tij. që individi të pajtohet me gjithçka që bën vendi Mua më mbetet të shtoj: Nëse do të njohësh E kam njohur Gjeneral Parllakun Janë disa arsye që më bëjnë të arsyetoj kështu. i tij, por promovon shtrimin e pyetjeve analitike kodet që njeriun e bëjnë ‘gjeneral’ (jo vetëm në Ministrinë e Mbrojtjes dhe në Së pari, kur e shoh sot, sikur shoh një pjesë dhe kritikave që synojnë ta bëjnë vendin sa më ushtarak), referoju Gjeneral-Leitnant Rrahman Shtabin e Përgjithshëm të Ushtrisë, të historisë kombëtare e ndjej emocione. Ndryshe, të përparuar që të jetë e mundur”. Kjo nuk i ka Parllakut. kur ai kryente detyrën e Zv/ministrit nuk do të doja të isha pjesë e historisë së jetës së munguar Gjeneralit e kjo jepet edhe në këtë punim. Së fundi, mbështetja e të dhënave për punimin të mbrojtjes për përgatitjen lufta- një njeriu që nuk ndjen asnjë emocion kur tregon Libri nis me vendlindjen, Novosejn, fundja si është tepër e gjerë dhe dëshmon punën serioze të rake, sidhe më vonë, detyrën e zv/ një histori të jetës së vet. Gjenerali di të tregojë, gjithë katundet e tjera të Lumës, me përbashkësitë autorëve, gjë që vihet në dukje dhe nga pëzgjedhja shefi t të Shtabit të Përgjithshëm të prandaj të detyron të ndihesh ‘pak Rrahman dhe veçantitë e saj. Vazhdon me fëmijërinë, e materialeve të paraqitura. Veç autorëve, këtu Ushtrisë. Parllak’. Dikush ka thënë: “Madhështia nuk fundja si fëmijët e tjerë, por me këmbënguljen për është vetë Rrahman Parllaku, janë kolegë e miq Unë atëhere isha ofi cer në këtë qëndron tek forca logjike që ke, por tek mënyra shkollim edhe jashtë katundit të tij. Në rini kërkoi të tij, janë ushtarakë, gazetarë e personalitete të ministri, drejtues për problemet si e përdor atë”. Edhe sot Rrahmani ruan atë ‘diamantet’ rreth vetes, se diamante ka çdokush, kulturës e shkencës, gjë që dëshmon për njohje të e sportit, por njëkohësisht edhe madhështi burrërore, se gjen mënyrën si ta shfaqë por ai diti artin e pastrimit të tyre dhe i bëri që mirë të literaturës dokumentare nga ana e autorëve. sportist i ekipit të ushtrisë, “Parti- atë, kujtesën, ashtu siç ka qenë. të shkëlqejnë fort. Ky shkëlqim e shoqëroi gjatë Tashmë, Gjenerali po shkon drejt shekullit. zani” dhe i ekipit kombëtar. Së dyti, Kam një kujtesë të vockël për gjithë jetës. Njëri nga bashkëpunëtorët e tij (brenda Mosha është porsi ngjitja në mal: sa më shumë që Tek Gjeneral Parllaku ne Gjeneralin deputet. këtij libri) thotë: “Ai kishte një stil dhe metodë ngjitesh, ndjen se lodhesh dhe ngushtohet fryma, shkonim shpesh, e shqetësonim Isha në shkollë fillore kur e kam pa për herë pune ndryshe nga të tjerët. Disa nga kolegët e tij, por zgjerohet shikimi dhe sheh më shumë prej lart. atë edhe për problemet e sportit. të pare, në një livadh të ulur këmbëkryq me burra, për zbatimin e urdhërave preferonin të ngrinin Ky është Rrahman Parllaku, Gjenerali që hyn Parllaku na priste me dëshirë dhe duke dëgjuar problemet e hallet e fshatit tim. Nga zërin dhe dënimet, ndërsa Rrahmani preferonte në hapësirat e legjendës. Tiranë, 2014 përkushtim, me qëllimin e mire për fundi i grumbullit të njerëzve, vëreja atë burrë të që urdhërat të zbatoheshin pa të na ndihmuar. Ne i kërkonim të na pashëm, falë një simetrie të përkryer, (që Zoti i të bërtitura, por duke kërkuar ndihmonte që ndonjë ushtar sportist kishte dhënë), simetri që e ruan edhe sot. Nuk e dija llogari me mirësjellje, me që kryente ushtrinë në rrethe, ta nëse do ta takoja ndonjëherë dhe jo më të shkruaja mirëkuptim dhe kulturë. transferonte në Tiranë, dhe më pas ta një rresht për të. Por, ja që edhe kjo ndodhi. Më Kjo bënte që urdhërat e të federonim me ekipin e “Partizani”-t, bënë miqtë e mi dibranë Halil Rama e Sakip Cami, parëve të zbatoheshin vetëm të cilin e donim dhe e admironim që që të jem pjesë a mikropjesë e këtij punimi. se e kërkonte rregullorja, të gjithë, ne ushtarakët, bijtë e tyre, Së treti, sigurisht nuk është thjesht një punim ndërsa urdhrat e Rrahmanit veteranët dhe shumica e popullit. i zakonshëm. Nëpër këtë libër gjen materiale që zbatoheshin natyrshëm...”. Nuk vononte aspak, kur shihnim që plotësojnë më së miri njohjen e figurës së Gjeneral Autorët, përmes fjalëve ushtari sportist të kishte ardhur në Rrahman Parllakut. Gjejmë fitoren, por nuk është të të tjerëve për Gjeneralin, repartin e Tiranës dhe menjëherë e thënë të fitosh gjithmonë, sepse edhe humbet. E kanë dhënë ndër kodet më të fi llonte stërvitjen tek ekipi ynë i rëndësishme është se autorët kanë dhënë më së miri të rëndësishme të njeriut zemrës. tiparin kryesor të tij, vendosmërinë, ngadhnjimin: që mban emrin Rrahman Rrahmani mbështeste edhe ar- Edhe kur humbet, të mos dorëzohesh asnjëherë. Parllaku, kodin e mirësjelljes, tistët. Në Ansamblin e ushtrisë me Kjo vlen për Rrahman Parllakun, gjeneralin lumjan kodin e kulturës dhe kodin e Gaqo Avrazin në krye dhe në Es- që diti të kapërcejë vështirësitë e diktaturës. Mund drejtësisë. Ai që bazohet në tradën e Ushtarit kanë punuar dhe të shkruhej më shumë? Sigurisht që po. drejtësinë, është i mbështetur janë promovuar pothuajse të gjithë Në këtë punim ka risi. Kjo, pasi figura e në një godinë të fortë, që nuk artistët më në zë të popullit tonë. Gjeneral Rrahman Parllakut nuk është e panjohur. shembet kurrë. E kundërta Kur e larguan nga artisten Vetë ka treguar, vetë ka shkruar për veprimtarinë e ngjet kur bazohesh në forcë: e madhe Vaçe Zela, ishte ndërhyrja e tij, ka folur me shokë e në studio televizive. Risia bie për tokë e humbet, sapo të Gjeneral Parllakut, që ajo të fillonte më e rëndësishme këtu gjendet në vetë figurën thyhet forca. Pikërisht kjo del punë në Estradën e Ushtarit. Dhe më e Gjeneralit, pasi është ndryshe kur flet vetë, e qartë në këtë punim. vonë mbas kërkesave të Ansamblit ndryshe kur flasin të tjerët. Tashmë ҫdo gjë e ka Si gjeneral i tre epokave, të Shtetit, përsëri Vaçja u kthye atje të dokumentuar. Kjo duhet çmuar në punimin ai është memoria historike e ku e meritonte, tek Ansambli Kom- e autorëve, sepse kanë kërkuar të veçantat, kanë kombit. Autorët kanë dhënë bëtar, sepse Vaçja ishte artiste me çmuar vlerat, kanë dashur e çmuar dinjitetin e gjithashtu një mesazh: “Nëse përmasa mbarëkombëtare. tij, si pjesë e pasqyrës së njeriut qëndrestar. Nga do të dish se çfarë ka ndodhur Ja pra, ky ishte Rrahman Parl- këtu mësojmë se kemi të bëjmë me veprimtarin që në Vlorë në periudhën laku, kuadër shumëdimensional, është njerëzor dhe i ndjeshëm me njerëzit, njerëzor 1939-1943, pyet Rrahman zemërgjërë, kërkues që të impono- dhe i ashpër me njerëzit e ashpër. Parllakun ose referoju librit hej. Rrahman Parllaku lindi, u rrit dhe mbeti të tij; nëse pyet për Tiranën, FAQE 10 Maj 2014; Nr. 5 (305)

SPECIALE Përshëndetje dhe urime zemre, për Gjeneral Rrahman Parllakun, në 95-vjetorin e lindjes

Monumenti simbol i bashkimit tonë kombëtar Të nderuar veteranë, bashkatd- ana e tij, si përfaqësuesi kryesor i një hetarë dhe pjesëmarrës, në këtë cer- organizmi në mbrojtje të demokra- emoni të bukur, urimi e nderimi; cisë botërore, tregojnë se Ju jeni trim I nderuar dhe shumë i respektuar, i madh, atdhetar i madh, jeni figurë e Gjeneral Rrahman Parllaku ! madhe, krenari Kukësi, krenari shq- Më lejoni që edhe unë, si shqip- iptare dhe krenari kombëtare. tar e si bashkëkrahinas, nga Filadel- Dua t’u përgëzoj nga zemra edhe fia e SHBA-së, të shpreh urimet për dashamirësinë, që tregoni në këtë më të mira për kuksianin tonë të moshë, me praninë tuaj në veprimtari lavdishëm, Komandantin, komisarin kombëtare e ndërkombëtare, si dhe e reparteve e njësive të mëdha parti- duke marrë pjesë në përurime librash zane; për një nga luftëtarët legjendë, të autorëve të ndyshëm, midis të për Gjeneralin Leitnant, ish-zv.Mini- cilëve, dhe në ato, që kam botuar unë. strin e Mbrojtjes, për ish-zv.shefin e Veçanërisht, i vlerësoj lart mendimet Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, tuaja para auditorit dhe në shtypin e për shokun, mikun, kolegun e dashur shkruar, për librin tim, “Mes shokësh, e të sinqertë, veteranin mendjendri- në shërbim të Atdheut” (gusht, 2013). tur, historianin që mendon e shkruan I nderuar Gjeneral Parllaku! Jeta vetëm të vërtetat, të respektuarin juaj është pjesë e lavdishme e pop- Rrahman Parllaku, në 95-vjetorin e ullit dhe e Kombit. Pas gjithë këtij lindjes së tij. Gjithashtu, i përgëzoj kalvari jete, me vështirësi e arritje të organizatorët, në veçanti bashkësinë panumërta, (mbi 17-vite burg politik) e veteranëve, Shoqatën ‘’Luma’’ në dhe pas një veprimtarie 23-vjeçare, kryeqytet dhe familjarët e tij, për këtë që nga 1991 e deri sot në 95-vjeto- kremtim dinjitoz e të merituar, kush- rin e lindjes, Ju jeni me krenari të tuar këtij personaliteti kollos, Gjener- papërkulur, me energji e urtësi si larg- alit në pension, “Heroit të Popullit” sinqeriteti, pastërtia morale, dashuria 1928, kur për herë të parë Shqipëria përjetësisë së atyre nënave, që i keni pamës në gadishmëri, për t’i shërbyer Rrahman Parllaku. për familjen, bashkëluftëtarët, popul- kishte shtet me Kushtetutë; çlirimi i vendosur në arkivin e pavdeksisë. Ju edhe më tej çështjes së lartë kom- Siç dihet, Gjeneral Rrahmnani lin e Atdheun. Ai ishte një nga dre- vendit nga bisha naziste, më 28-29 lumtë, dashur Gjeneral! bëtare, demokracisë dhe së ardhmës është biri i fshatit Novesej të Lumes jtuesit kryesorë të Ushtrisë sonë, me nëntor 1944; mësimi i gjuhës shqipe, 3.-Me botimin e librit “Çlirimi Shqipërisë Europiane. (Kukësit) . Vepra jetësore e tij e bëri ndihmesë të veçantë në organizimin me shkolla në çdo fshat; me mjekë i Kosovë,s ëndrra ime”, ju u jepni Dua të uroj shkrimtarët dibranë, që ai sot nuk i përket vetëm asaj kra- e modenizimin, përgatitjen e Ushtrisë e spitale dhe përgatitje për mbrojtje; shpjegime të vërteta, me analiza e që kanë përgatitur librin “Për fig- hine, por gjithë Kombit Shqiptar. sonë për mbrojtjen e vendit. dita, kur u pranua pluralizmi partiak fakte historike, disa paqartësive urën patriotike të Gjeneral Rrahman Për ne, kuksianët, Ai ka meritën se Si bir i Kukësit e i Novosejt, dhe ekonomia e tregut në Shqipëri; që kanë ngjallur në popull qëndri- Parllakut”, si dhe reçensuesin e tij, shpalosi, pervijoi dhe përforcoi më Gjeneral Rrahmani asnjëherë nuk hyrja e Shqipërisë në NATO e lëvizja met ekstremiste dhe akuzuese, që e Dr.Fejzulla Gjabri. Ata paçin faqen tej përpjekjet historike të bashkimit i harroi ata, prandaj dhe ata e vlerë- e lirë e shqiptarëve në Europë; çlirimi shëmtojnë historinë tonë, sidomos e bardhë e mbarësi në botimet tjera vëllazërorë Veri-Jug në kohezionin suan lart, e zgjodhën përfaqësue- i Kosovës dhe ndërtimi i “Rrugës së ata që kanë të bëjnë me akuzat për për njerëz të tillë, që nuk i mungojnë e historisë së re, që lumjani i dha sin e tyre, që nga 24 maji 1944, në Kombit”. Sigurfisht, të gjitha këto qëndrimin abuziv të brigadave par- Kombit tonë. besë, mikpritje e siguri, Abdyl Fra- Kongresin e Përmetit dhe në mbi 7 janë meritë e shqiptarëve, por dhe i tizane ndaj popullit kosovar, gjatë Mendoj se 95-vjetori i lindjes së shërit në Lidhjen e Prizerenit të vitit legjislatura të Kuvendit tonë Popul- atyre, që i kanë drejtuar, me të mirat luftës në Jugosllavi. Vlerësimi, që i Gjeneral Parllakut është dhe një me- 1878; dhënien e besës, me votën e lor. Si pjesë e plejadës së ushtarakëve dhe të metat e tyre. Meritë të veçantë, bëni figurës atdhetare të Muharrem sazh për politikën shqiptare, duke u përfaqësimit, “Heroit të Popullit” luanë, komandëtëve titanë, ra vik- Gjeneral Parllaku ka edhe për librat Bajraktarit, si nacionalist, ushtarak thënë atyre: “Mjaft jeni pasuruar , me zgjedhjen deputet timë e pabesisë, pandershmërisë dhe që ka botuar, të cilat i shërbejnë bash- e politikan; qëndrimi ndaj lëvizjes në kurriz të popullit, lërini konfliktet të Lumës, në vitin 1923, si dhe pra- kulisave klanore, duke kaluar shumë kimit dhe krenarisë kombëtare. Ata ja ‘’Kryeziu’’, si lëvizje me vlera na- e armiqësinë me njëri-tjetrin, bash- nimin Komandant të Brigadës 24-të vite burgjeve. Karakteri i tij burrëror në: cionaliste ose disa vlerësime për kojuni e punoni së bashku për pop- Sulmuese të gjirokastritit, Gjeneral e mbajti atë të fortë dhe të paparku- 1.-Libri’’Për figurën e Petrit qëndrimin e PKSH-së ndaj çështjes ullin e Kombin, që të bëhet realitet Majorit të paharruar, Ndreko Rino, lur, me gjykim të mprehtë e të pastër Dumes”, si një nga yjet ndiçuese të kombëtare, janë shumë pozitive. Ato Shqipëria demokratike e zhvilluar “Hero i Popullit”. Pritja e ndihma me moralisht, duke qenë përherë i gjallë gjeneralizmit shqiptar. Këtë, që bëtë qartësojnë realisht vlerësimet, që ato Europiane”. çfarë mundëm, që kuksianët u dhanë në jetë, në dritën e vërtetë. Ju, për atë dhe kolegët e tjerë, me sig- meritojnë, duke i thënë të vërtetat I nderuar Gjeneral! Si komandant vëllezërve kosovarë nga pastrami I dashur Gjeneral Rrahman Parl- uri, do ta bëjnë edhe ata për Ju . Si siç kanë qenë, si dëshmitar okular e komisar i çdo ushtaraku shqiptar, etnik e gjenocidi serb, e shumë ndi- laku! Zoti e karakteri yt ju dhanë jetë, Gjeneral Petrit Dumja, Hito Çako e në atë periudhë. Këto shpjegime u dje dhe sot, si një nga yjet ushtarake jhmesa të tjera, tregojnë vlerën dhe por edhe Ju, për bashkim kombëtar të tjerë, do t’i duhen shumë vite, që t’i japin përgjigjen, që meritojnë, disa të të bërit histori shqiptare, Ju jeni e vizionin që kanë kuksianët, se pa dhe për shtet të sotëm demokratik lindë të tillë Kombi Shqiptar. dashakeqësve, analistë gazetarë ose do të mbeteni edhe në të ardhmen organizim e bashkim kombëtar nuk pas viteve 1990, keni mbetur një 2.-Në librin’’Mirnjohje për nënat historianë. Problemet e trajtuar në monumenti simbol i Bashkimit tonë mund të zgjidhet çështja kombëtare legjendë e monument i vërtetë. Nuk vlonjate, që më mbajtën për birin e këtë libër i shërbejnë bashkimit kom- Kombëtar. dhe nuk kanë siguri liria e pavarsia e mbetët peng i kafeneve dhe klaneve tyre’’, ai tregon vlerat e atyre nënave bëtar shqiptar. Në mbyllje të këtij mesazhi tim vërtetë e Kombit Shqiptar. të partive politike, duke sharë të kalu- trimëresha, që e bënë Vlorën heroike; 4.-Qëndrimi i juaj, Gjeneral pësrshëndetës, në këtë 95-vjetor lind- Gjeneral Rrahman Parllaku u arën e të sotmen; nuk u morët me të cilat e deshën, e ushqyen, e ruajtën Parllaku, ndaj denoncimit që i keni jeje të uroj me disa fjalë të thjeshtra, ë përgatit, luftoi e punoi, partizan e “rilindjet” e PD-së e PS-së, por dhatë dhe e pagëzuan si birë të tyre. Ato bërë vazhdimisht gjenocidit serb në më burojnë nga zemra: komandant tim e sypatrembur : me sa e sa intervista, morët pjesë aktive pranuan torturat, burgosjen, vrasjen e Kosovë, Maqedoni dhe Mal i Zi, ndaj Gjeneral Rrahman Parllaku, trim grupin guerril në qytetin e Vlorës; në debate televizive dhe publikuat djemve të tyre, po atrë asnjëherë nuk popullsisë shqiptare, që padrejtë- me fletë, organizator e kuadër i lartë në Ush- mbi 350 shkrime në shtyp. Me librat, e shitën. Shumë bukur ka pasqyru- sisht jeton në shtetet e tyre barbare, Simbol i vlerësimeve që Noli i trinë Nacionalçlirimtare e në Ush- që shkruat e botuat, shumë të vërteta ar aty vlerat e atyre nënave, që lin- para të gjithë organizmave ndërkom- bëri Lumës vetë, trinë Popullore; kalorës i vërtetë me ua keni treguar popullit, Kombit e den, rritën dhe edukuan me qindra bëtare, tregon forcën e madhe dhe Kombi ynë ju do, se jeni burrë e sy shqiponjë,-luftoi në të gjithë trul- brezave që vijnë. Hodhët poshtë me partizanë, me dhjetëra komandantë shpirtin atdhedashës ndaj Kombit njeri i vërtetë, lin amtar shqiptar, duke filluar nga neveri shkrimet e disa gjoja histo- e komisarë, gjeneralë e intelktu- tonë. Qëndrimi i Juaji, në maj 2001, Malësor shqipëtar, i mençur dhe Vlora e Labërisë e deri në Vishegrad, rianëve, politikanëve, pseudopoliti- alë shkencëtarë, që i kanë shërbyer me ish-Sekretarin e Përgjithshëm të shumë i drejtë. në luftë me pushtuesit nazifashistë. kanë e kritizerë të sëmurë, që moho- dhe i shërbejnë Kombit tonë. Këto NATO-s, Robertson, i cili akuzonte Të rroni sa t’u dëshirojë zemra Te Gjeneral Rrahmani kanë gjetur jnë etapat e vërteta të Rilindjes sonë nëna, ata para tyre dhe ata më pas, padrejtësisht shqiptarët në Maqedoni juve vetë, pasqyrim të plotë cilësitë më të mira Kombëtare. Në shkrimet e botimet janë baza e themeli i Vlorës heroike. si seperatistë, kriminelë e irridentistë Njëzëri sot urojmë: Ju paçim, sa dhe virtytet e malësorit kuksian, të tuaja dalin qartë dhe me paanshmëri Atë, që bëre ti akoma se kanë shk- e plot epitete të tjera ofenduese ndaj malet, përjetë! edukuara në familjen e tij, në Lumën ato Rilindjet e Kombit Shqiptar, që ruar djemtë e Vlorës për nënate tyre. shqiptarëve në ish- Jugosllavinë, në Me shumë nderime dhe respekte që ka bërë histori; me edukatën që janë në historinë e vërtetë të Kombit Veprimtaria e tij atedhetare filloi në prani të udhëheqjes së lartë shqiptare, të veçanta për Ju, i nderuari Gjeneral mori si punëtor për mbijetesë: në tone, që nga viti 1444, në Kuvendin Vlorë. Prandaj, i dashur Gjeneral, në atë periudhë (që nuk e hapën gojën Rrahman Parllaku. Fier, Selenicë e Vlorë, si dhe në e Lezhës; më 1878, në Lidhjen Shq- don ose nuk don drejtuesi i pushtetit dhe ulën veshët), duke e kundërshtu- Nga: HYS HASA shkollën e luftës, ku spikatën, si dje iptare të Prizerenit; më 28 nëntor të Vlorës sot, nuk ka rëndësi. Ju jeni ar me fakte se shqiptarët nuk i meri- në Filadelfia-SHBA , dhe sot, besnikëria, guximi, respekti, 1912, kur u shpall Pavarsia; në vitin nderi e Heroi i Vlorës. Jeni pjesë e tojnë këto epitete dhe vlerësime nga më 16 prill 2014 FAQE 11 Maj 2014; Nr. 5 (305)

SPECIALE Personalitet me përmasa shumëdimensionale që u ndrit brezave, kohërave dhe historisë

shtë detyrim moral dhe Në 95-vjetorin e ditëlindjes së “Heroit të Popullit”, Ëhuman, përgjegjësi e madhe qytetare dhe njerëzore, të flasësh apo të shkruash për “Heroin e Popullit”, Gjeneral-Leitnant Rrahman Parllaku z. Rrahman Parllaku. Janë të pamjaftueshme super- lativat më të mira për këtë bir të i nderonte në mënyrë të veçantë, me Novosejës së Krahinës të Lumës, një respekt ndaj tyre deri në adhu- të Lumës kreshnike, me vlera të rim. “Kostumi i tij politik” apo sta- mëdha historike dhe virtyte të larta tura e tij prej shtetari kishin një pre- atdhetare e patriotike. rje krejtësisht tjetër në dallim nga Luma e Kuqe, e kuqe nga gjaku i zbatuesit e tjerë fanatikë, sharlatanë derdhur i të rënëve në luftë për mbro- e megallomanë, zëdhënës të urd- jtjen e Atdheut, ka nxjerrë gjithmonë hërave të partisë-shtet. ndër vite figura të shquara patriotike Paranoja e diktatorit Hoxha si: Seit Gega, Ejup Topojani, Islam nga mesi i viteve ’70 mori kosën e Spahiu, Ramadan Zaskoci, Jemin vdekjes ndaj ushtarakëve të lartë, Alia, etj. duke e dënuar gjeneralin me 25 vjet Në plejadën e luftëtarëve për liri burg. Ndonëse provoi “ferrin e të e çlirim kombëtar kundër fashistëve gjallëve”, ndonëse provoi pranga, dhe nazistëve italo-gjermanë, në ku- drama e tragjedi të pamerituara, në jtesën historike të brezave një vend sajë të karakterit të tij të fortë dhe të të veçantë zë z.Rrahman Parllaku. ndërgjegjjes së pastër, nuk iu vdiq Në trevën e Lumës, fisi “Parl- shpirtërisht dhe është fat që e kemi laku” i Novosejës është i njohur si midis nesh. një fis me gen trimërie, bujarie e Më kujtohet mirë se dhe gjatë fisnikërie. I pari i këtij fisi, i njohur kohës që bëhej një propagandë e me emrin Ali, një burrë shumë i shfrenuar kundër të ashtuquajtu- hijshëm, ka qenë luftëtar e prijës i rit “grup puçist”, njerëzit për të revoltave të popullit kundër turqëve. shprehnin keqardhje dhe konsidera- Për trazirat e shkaktuara, Sulltani e ta, kuptohet nën zë. Sentenca ishte e kërkonte me mbiemrin “Parllak” që qartë: kush i nderon njerëzit, ndero- në turqisht do të thotë “i ndritshëm”. het edhe nga ata; kush i përbuz, sado Aliu u kap, iu pre koka me ferman i madh që të jetë, nuk shpëton pa u të Sulltanit dhe në nderim të tij i tërë tek prindërit e Rrahmanit, të cilët përbuzur. fisi mori mbiemrin “Parllaku” . luftarake; njësiteve guerrile, çetave sisht të huaja për këtë personalitet, partizane, batalioneve, brigadave i cili gjithmonë gjeneroi e gjeneron banonin në Tiranë. Gjenerali, ndonëse në moshë Në këtë mjedis atdhetar e patrio- tepër të thyer, është i pranishëm në tik brez pas brezi u lind dhe u rrit e divizioneve të Ushtrisë Naciona- mirësi, tolerancë, respekt njerëzor Babai i tij, Latifi, rridhte nga një lçlirimtare. dhe humanizëm. familje e madhe dhe e kamur. Ishte çdo aktivitet me karakter kulturor e “Heroi i Popullit”. patriotik, me prirje gjithmonë nga e Edukimin dhe mësimet e para i Po sjell në vëmendjen e lexuesve Në kontaktet që kisha me të, vija një burrë i zgjuar dhe me kulturë. disa episode: re një cilësi të veçantë të karakterit të Kishte studiuar në një shkollë fetare mira, i ndarë me të shkuarën e hid- mori në vendlindje, në odat e malë- hur, mirënjohës ndaj demokracisë, sorëve lumjanë ku flitej e këndohej Kanë kaluar mbi 50 vjet që nga tij: thjeshtësinë. dhe zotëronte 3 gjuhë të huaja: turqi- kontakti i parë me gjeneralin. Më Një herë, miku im kleriku Kadri sht, serbo-kroatisht dhe greqisht. me një kujtesë brilante dhe gjykim për bëmat e luftëtarëve të rënë në të shëndoshë e racional, për të cilat kujtohet si sot vizita e tij në familjen Shehu nga fshati Nangë, i cilësuar Nëna e tij, Kadimeja, ishte një Prekuple, Nish, Kaçanik, Duhël, duhet patur zili. time, në fshatin Brekijë të Kukësit. kulak ekonomik dhe politik nga grua zonjë, mjaft e urtë dhe dinji- Carralevë, Shtimje, Koritnik, Gl- Çdo bashkëbiseduesi me të i bën Imazhet dhe impresionet e para ishin shteti monist, kishte udhëtuar në toze, mund të them pa e tepruar me loboçicë, Kullë e Lumës, Kolesian. përshtypje urtësia, thellësia në gjy- shumë mbresëlënëse kur në oborrin këmbë me orë të tëra për në Topojan cilësitë e një shenjtoreje. etj. kimin e ngjarjeve, të figurave histor- e shtëpisë time pashë një burrë me të Kukësit, për të takuar deputetin e Asokohe, partia dhe shteti ishin Për të përballuar jetesën dhe për ike si dhe ekuilibri i kujdesshëm i ij, trup të gjatë, veshur me uniformën e zonës, Rrahman Parllakun, i cili po ngritur në këmbë, duke bërë një të fituar bukën e gojës, si shumë duke mbajtur një qëndrim kritik ndaj gjeneralit që i shkonte mjaft bukur. zhvillonte një takim me zgjedhësit. luftë të madhe kundër besimeve fe- bashkëkrahinarë të tjerë, Rrahmani, falsifikimit apo politizimit të tejska- Pasi u përshëndet me gjyshen time Pas mbarimit të mbledhjes, deputeti tare për një Shqipëri ateiste. Kohë në moshë të njomë, së bashku me jshëm, hiperbolizimit të ndonjë fig- dhe me pjesëtarët e tjerë, u ul në një e dëgjoi me vëmendje klerikun për absurditetesh… vëllain e tij Selimin morën rrugën ure historike ose lënies në harresë fron të ulët prej dërrase dhe filloi të Pas meje, erdhi zoti Rrahman e kurbetit. Në fillimet e viteve ‘30- padrejtësinë që i ishte bërë, i dha të të ndonjë tjetri. Një jetë të tërë, ai për të takuar prindërit e tij, pasi do të, ata u vendosën fillimisht në Mal- bisedonte shtruar. drejtë dhe mori përsipër për ta bised- luftoi e punoi me ndershmëri. I fortë lakastër dhe më pas në Vlorën e Asokohe, me kureshtjen e një uar me drejtuesit e rrethit. të nisej me një shërbim jashtë Ti- dhe vital vjen edhe në këtë 95-vje- Ismail Qemalit, në Vlorën e 1920- fëmije, po e dëgjoja dhe e vështroja Në ndarje, “hallexhiu”, tepër i rane. Prindërit e tij, si besimtarë që tor, pasi për të nuk ka mplakje kurrë. ës, e cila si Luma e 1912-ës kishin me shumë kujdes dhe më bëri përsht- emocionuar dhe me sy të përlotur ishin, po kryenin ritualin e faljes në Kështu e paçim gjithmonë këtë sim- shkruar epopetë më të lavdishme të ypje të veçantë, se Zoti i madh, kra- m’u drejtua mua që isha i pranishëm dhomën e tyre. Më bëri përshtypje bol të njeriut të pamposhtur në jetë! kombit shqiptar. Me të drejtë, duke has bukurisë fizike, i kishte dhuruar në takim: “Dëgjo, more bir, edhe që megjithëse ai nuk kishte kohë, Jeta e tij ka qenë sa e bukur dhe e sjell fakte e argumente bindëse, his- pa kursim dhe bukurinë shpirtërore. sikur të mos më zgjidhet problemi, priti derisa ata mbaruan ritualin, u vështirë. Lum si ai që me veprën e tij torianë e studiues vendas e të huaj, Me kujtohet fytyra e tij e qeshur, jam i lumtur se takova Njeriun e përshëndet me ata dhe u largua. do të mbetet brez pas brezi i pahar- betejat e këtyre dy krahinave i kanë zëri i tij i ëmbël, një njeri i dashur Allahut”. Duhej të kishe kurajo Që nga ajo kohë, kanë kaluar ruar, i nderuar dhe i fisnikëruar. krahasuar me betejën e Termopileve. që fliste me nostalgji për figurën e njerëzore, dinjitetin dhe shpirtin hu- dekada, por duke u kthyer prapa në Personalitete të tilla, njeriu rrallë Biri i Lumës kreshnike, kontak- patriotit të krahinës, Jemin Alia, si manist të një lumjani dhe shqiptari vite, kujtoj se organet e medias, ga- takon në jetë. Ne bashkëkrahinarët e tet fillestare i pati me antifashistët e dhe pyeste dhe interesohej sesi po të mirë, që të veproje siç vepronte zetat, radiot përcillnin çdo ditë lajme tij ndjehemi krenarë për jetën dhe ve- parë të rinisë vlonjate, me të cilët u përballonim vështirësitë e jetës së gjenerali. e mesazhe për prishjen e rrafshimin prën e tij, për kontributin e dhënë në lidh përjetësisht. përditshme. Mirënjohje dhe respekt në jetë e objekteve të kultit, të kishave, xha- shërbim të shoqërisë, të atdheut dhe të Virtytet e tij njerëzore si çiltërsia, Ndodh shpesh që postet, gradat të jetëve për Gjeneralin, në emër të mive dhe monumenteve të kulturës kombit. sinqeriteti, trimëria dhe besnikëria, apo ofiqet e ndryshme, e tjetërso- atyre njerëzve hallexhinj e në nevo- fetare. Gjatë kohës që Rrahmani po Në këtë 95-vjetor të ditëlindjes së bënë që të fitojë zemrat e lebërve, jnë karakterin dhe psikologjinë e jë, të cilëve jeta dhe sistemi u ka priste për t’u takuar me prindërit e tij i uroj nga zemra jetë sa më të gjatë! toskëve, gegëve, duke u afirmuar si njeriut, madje duke e bërë arrogant, shkaktuar shumë dhimbje e vuajtje. tij, mendoja me vete se do te deba- Emin ZYBERI, luftëtar antifashist dhe si drejtues e mendjemadh dhe mospërfillës. Du- Në fund të viteve ‘60-të, isha tonte me ta për çeshtjen e besimit fe- i afërm i familjes, komandant besnik i formacioneve kuri e shfaqje të tilla ishin krejtë- student dhe kisha shkuar për vizitë tar, por një gjë e tillë nuk ndodhi. Ai bashkëkrahinar FAQE 12 Maj 2014; Nr. 5 (305)

JUBILARE Brigada që njohu vetëm fitore 70- vjetori i krijimit të Brigadës VIII Sulmuese

Naxhi Zhupa Madh Antifashist anglo-sov- çudi...”. Ku mesa duket si ka pa- erative që tregun kuadrot e në fakt sa i humbi vrojtimit kulture ushtarake Asaf Drago- jeto-amerikan, me fitimtarët tur parasysh idealin e përkushti- Brigadës së XIII veçanërisht armik doli në krah të tij. rast tin. Komisarin zemërzjarrtë të dhe në këtë mënyrë e shpëtoi min atdhetar, por dhe trimërinë, në fazën e dytë të Operacionit të rrallë do ta quaja, rrethimin batal.3-t Pano Xhixho, koman- uke përkujtuar këtë atë nga një ricopëtim i ri si ai guximin e vendosmërinë. Dhe armik të Qershorit 1944 ku më 25 qershor 1944 të forcave dantin e batalionit dhe “Heroin D70-vjetor të krijimit të i 1913-s. Po ajo që desha të mbi të gjitha aftësitë drejtuese repartet mbroheshin në vijën kryesore të brigadës, të spit- e Popullit” Theodhori Mastora njërës nga brigadat partizane nënvizoja për këtë epope, ku të treguara prej tyre në fushat e harkore prej Daragoti-Erind- alit të Zonës së Parë Opera- që nuk mund ta ndalja në sulm më në zë të UNÇSH siç ishte ka “pjesëzën” e vet çdo shq- luftimeve. Dhe jo shprehjen e Libohovë-Pogon e Petran i tive dhe një numri të shumtë dhe që nuk dinte të “tërhiqej” dhe Brigada e VIII Sulmuese iptar që u radhit përkrah me rëndomtë e bajate “Alla Parti- Përmetit. Dhe ku raporti i for- popullsie vendase. Dhe daljen në mbrojtje. Pa harruar plakun e krijuar më 25 prill 1944, Lëvizjen Nacionalçlirimtare e zançe” të dala nga goja të liga cave mbërriti gati 7 më 1 për nga ai rrethim natën pa asnjë e luftërave Xhako Kajca. Por nuk mund të lë pa parathënë me forcën e saj politike, është ose nga njerëz të pa mirë infor- armikun e detyrimisht duhej humbje. Të gjitha këto dhe të dhe komandant e komisar të pak fjalë për atë epope të veprimtaria luftarake e nën- muar. E këtu unë do të doja të ndalur nga grykat e Pogo- tjera flasin për aftësitë e rralla tjerë që me dhuntitë e tyre të papërsëritshme, për LANÇ-in, reparteve dhe e reparteve të ish sjellja dy-tre momente nga ato nit e të Zagorisë në krah e në drejtuese të të gjitha kuadrove njerëzve model, por dhe të ko- për të cilën u krijua dhe veproi Brigadës së VIII në 383 ditët veprime luftarake të Brigadës së shpinë të armikut. Pikërisht nga kompania deri në brigadë, mandantëve popullorë e fisnik brenda e jashtë vendit edhe që në luftime. Dhe në marsh- VIII, ku në to gjenden të gjitha në këto situata “gjeneralët të cilët në shumicën e rasteve siç ishin Sotir Mero, Rasim Brigada e VIII-t. Natyrshëm imin prej 3700 km marshim e llojet e luftimeve më të vështi- natyral” dhe “akademistët pa drejtuan drejtpërdrejtë në vijat Bazo, Asim Aliko, Razo Ze- që për atë epope është shk- luftë, në 113 aksionet luftimet ra, si luftimi ndeshës (i rrallë akademi” kishin parashikuar e para të sulmeve partizane nelaj, Nuredin Dinaj, Skënder ruar e folur shumë. Por në të e operacionet që kreu ajo. Për ky në historinë e luftës parti- dy masa të rëndësishme. Me dhe jo nga pikat e vrojtimit, Saliaj, Hito Gaço, Hasan ardhmen me siguri do të shk- të cilat në historinë e LANÇ- zane për të mos thënë i vetëm) kohë kishin futur në thellësi apo nga vendkomandat siç Kushta, Maze Jaupi; treguan ruhet edhe më shumë, sepse it është vlerësuar si “Brigada luftimin mësymës, ndjekjen e të diapozitivit armik plot ndodh në luftimet e ushtrive aftësi të rralla komanduese LANÇ-i për nga hapësira, që kaloi fitimtarë nga beteja armikut, luftonin natën kun- një batalion si detashment i klasike. E këta kuadro ishin dhe drejtuese. Duke përfituar koha, mënyra e organizimit, në betejë”. Vlerësim ky që për dra rajonit të fortifikuar, daljen veprimit në prapavijat e tij. shumë e unë e kam shumë të nga ky rast i këtij përvjetori, drejtimit e zhvillimit. Dhe neve ish partizanët dhe parti- nga luftimi, kalimin në mbro- Dhe ky batalion me të filluar vështirë t’i radhis të gjitha, unë do dëshiroja t’u shprehja sidomos përfundimeve që ar- zanet e asaj brigade na bënë jtje të përkohshme kryerjen mësymja armike luajti rol për- por do të veçoja: Komisarin mirënjohjen time më të thellë riti, qëndron Mal mbi Malet të mbetemi krenarë. Por më e manovrës mashtruese ditën caktues në çoroditjen e tij. e rrallë e të kompletuar më gjithë ish- kuadrove të Brig.8 në historinë shumë shekul- shumë (në këtë vlerësim) kjo u dhe daljen në krahë në shpinë ndërkohë që brigada me një së miri, si njeri, si komisar e që jetojnë, por dhe familjeve lore të luftëtarëve që u është takon atyre kuadrove drejtuese të armikut pa asnjë humbje. batalion kreu ditën në drekë si komandat Qazim Kondin. të atyre që nuk jetojnë më për dashur të bëjnë shqiptarët. Për nga kompania deri në brigadë, Por në këto veprime luftarake manovrën mashtruese sikur Siç nuk do ta ndaja Koman- gjithçka bënë duke na drejtuar rrjedhojë ajo nuk mund të për- që ishin jo pak por mbi 32 veta. qenë edhe luftimet për çlirimin po kalonte në Kurvelesh, por dantin e kudondodhur e plotë në çdo luftim vetëm si fitimtar. gojohet, nuk mund të tjetërso- Ku çdo njeri kreu një detyrë të e qyteteve (gjashtë të tilla) që het (si luftë civile) dhe aq më veçantë luftarake, në kushte jo ushtarakët e quajnë nga më të pak të hidhet poshtë siç duan të zakonshme. Për të cilat rap- vështirat. Siç gjen edhe rrethimi të bëjnë ish bashkëpunëtorët sodi me të drejtë këto kuadro i dhe daljen andej pa asnjë hum- e nazifashistëve dhe pasard- ka quajtur “gjeneralët natyralë” bje. hësit e tyre sot. Pasi ajo e lidhi dhe “akademistët pa akademi Të gjitha këto flasin për Shqipërinë me Koalicionin e që në atë luftë bënë çudi mbi aftësitë e rralla tekniko-op- “...Fitimtarë nga beteja në betejë...” (Historik në vargje) Gjatë 383 ditëve Brigada luftoi brenda dhe jashtë shtetit përjetësoheshin dhe veprimet /avionët gjëmonin /aleatët luftarake të Brigadës 8-të S. fitore na uruan... Në Sheper të Zagorisë / Po Thirrja jonë shkoi /lart gjer jë vlerësim i rrallë, i dhe veprime të tjera luftarake. formimit të saj, e përbërë nga djemve, vajzave e kuadrove lind një yll i lirisë/ Brigada e në re /Rrofsh në jetë e mot moj Nmerituar dhe ndofta i Disa nga të cilat siç shkruante batalionet e Labërisë të vitit 15-22 vjeçare të Brigadës 8-të 8-t e Ushtrisë. Shqipëria e Re... vetëm në historinë e LANÇ-it Komisari i saj i pa harruar 1943 “Koto Hoxhi”, “Perlat S. Për ato veti e virtyte që u Sot malet dhe fushat gjë- Dimri hidhte borë/ lule që i është bërë një njësie par- Qazim Kondi “... Ata nuk sul- Rexhepi”, “Misto Mame”, bënë burim frymëzimi që gjatë mojnë/ deti tallaze buçet / për lirinë /tokë me Divizionin tizane. Njësi me zë dhe emër monin! Ata fluturonin...” Dhe “Thanas Ziko” e “Hiqmet Du- ditëve të Luftës për të përjetë- kudo partizanët luftojnë çliro- seç nisim marshim/ brenda të përveçëm, siç ishte Brigada në të vërtetë, pjesëmarrja e sha”, kreu një rrugë luftarake suar në vargje çdo veprim apo jnë katund e qytet... (Marshi) Vishegrad me luftë ata hynë... kësaj brigade në ruajtjen dhe të lavdishme. Ku partizanët aktivitet luftarak. Dhe për këtë e 8-të Sulmuese e UNÇSh. e Seç gjëmoi toka / malet Duke përkujtuar këtë në sigurimin e disa ngjarjeve dhe kuadrot e saj, në luftimet nuk janë shkruar pak, por plot mbi Përmet /Seç nisi luftimet përvjetor të lavdishëm me krijuar më 25 prill 1944 në She- historike siç ishte Kongresi ndjeshëse e mësymëse. Në 1535 (që unë kam mundur të Brigada e 8-të... një shkrim disi ndryshe nga perin historik të Zagorisë me i Përmetit dhe Mbledhja e mbrojtje e në prita. Në luftimet mbledh) vargje në të gjitha Sulme e kundra sulme / hera të tjera, unë dëshiroj të Urdhrin dhe kujdesin e drejtpër- Dytë e Beratit, e mandej për- në qytete e në ndjekjen e armi- gjinitë e rrymës të shkruara çdo ditë e çdo natë /Kjo briga- theksoj se neve ish partizanët drejtë të Shtabit të Përgjithshëm. ballimi i dy Operacioneve të kut në tokat e Malit të Zi e të nga 27 vjershëtar, rapsod e da jonë/ Si në Staligrad. dhe partizanët e Brigadës 8-t Ky përcaktim dhe vlerësim mëdha të armikut (Gesbock, Bosnjës, u treguan pa e tepruar poet të mirëfilltë. Ku do të për- Sulmonte armikun (Op- S, familjet e të rënëve dhe i merituar, ka të bëjë me rrugën Uhu”). Si dhe çlirimi i pesë shqiponja mali. Aq sa vdekjen mendja Omer Mero (marshi) eracioni i qershorit N. Zh) e të atyre që nuk jetojnë më, dhe me aktivitetin luftarak të qyteteve të vendit duke përf- në luftime ata e përqeshnin Col Papuli (Gjirokastra), godiste rëndë / dhe netët pa e ndiejmë veten krenar për asaj brigade gjatë 383 ditëve shirë edhe Operacionin për dhe jetën për kauzën e lirisë Halim Stolia, Pavli Goga, dhe hënë me këngë i ndriçonte ... gjithçka bëmë për çlirimin dhe që qëndroi në luftë brenda çlirimin e Tiranës, pa patur nuk e kursyen. Rënia në luftë së fundi “Poetin e Këngëve të (marshimet) lirinë e vendit. Për lidhjen me dhe jashtë shtetit. Ka të bëjë jo më disfata; por as edhe një e 148 bij e bijash më të mira Zemrës” Ismet Lena me dy Ja sulmi shpërtheu /mbi Koalicionin e Madh Antifash- me marshimin me luftime prej dështim apo humbje të pa të popullit, gjaku i 176 të pla- poemat e tija të rralla “Vallja e kryeqytet /si Ortek po vjen / ist. Dhe për ruajtjen e vendit 3700 km nga Sheperi në Ko- justifikueshme. Vetëm këto gosurve dhe sakatimi 53 prej lirisë” dhe “Nga Konispoli në edhe Brigada e 8-t nga një tjetërsim akoma më i nispol e Vishegrad (Bosnjë) – shembuj të shkëputur, flasin tyre që mbetën përherë invalid Vishegrad” (Beteja e fundit). Kur tytat e armëve /të rrezikshëm se ai i 1913. Kosovë e Maqedoni (Strugë); më së miri se “Brigada e Re” lufte; flet më së miri për atë Ja disa shembuj e vargje të digjnin në duar /dhe qielli i në të cilin u kryen 113 luftime siç e quajti armiku në prag të shpirt luftarak të lartë të atyre shkëputura, që tregohen se si Tiranës me tym ish mbuluar Naxhi Zhupa FAQE 13 Maj 2014; Nr. 5 (305)

KUJTESE

Më 5 Maj OBVL organizon homazhe në Varrezat e Dëshmorëve dhe vizita në familjet e tyre

Nderim për të rënët e kombit

Në këtë ditë solemne shqiptarët vlerësojnë jetën dhe kontributin e 28 mijë yjeve të pashuara, të të gjithë të rënëve për lirinë e vendit. Më 5 Maj të gjithë qytetarët e këtij vendi përulen me nderimin më thellë për veprën e të gjithë atyre që vendosën sakrificën e tyre sublime në themelet e lirisë

Më 5 Maj, në Ditën e shtetit të saj demokratik i lartëson, sepse e blertë, e Dëshmorëve të Atdheut modern. lartë, e përjetshme është ve- veteranët e Luftës Antifashiste Këtë 5 Maj kujtojmë me pra e tyre. Nacionalçlirimtare dhe nderim ata emra që janë Si çdo vit tjetër, edhe këtë pasardhësit e denjë të tyre shkruar në lavdinë e ko- 5 Maj Organizata e Bashkuar do të bëjnë homazhe në hës; në faqet e historisë, në e Veteranëve të Luftës Anti- Varrezat e Dëshmorëve zemrat e brezave të kësaj fashiste Nacionalçlirimtare të Kombit, në nderim të toke..., emra që rrezatojnë (OBVL) do të organizojë të gjithë të rënëve për liri dritë diturie, dritë lirie. Ata homazhe në Varrezat e Dësh- dhe do të vendosin kurora u dhanë brezave dituri, ata morëve dhe vizita në familjet me lule pranë Monumentit nuk kursyen as gjënë më të e tyre. “Nënë Shqipëri”. Në këtë çmuar, jetën ndaj kurdoherë Nderojmë këtu luftën dhe ditë i mbarë kombi përulet do mbeten në altarin e lirisë, sakrificat e tyre, nderojmë me nderimin më të thellë në kujtime, në këngë. gjakun e derdhur për lirinë e ndaj veprës së pavdekshme Toka dhe historia sikur Atdheut tonë të shtrenjtë. të martirëve të lirisë, gjithë i bleron dëshmorët, sikur të rënëve të kombit, të cilët vendosën jetën e tyre, rininë e tyre në themelet e lirisë së sotme, të cilët me sakrificën e tyre u bëjnë dritë gjithë THIRRJE PËR TË DHËNA MBI LAPIDARËT shqiptarëve në rrugën e lirisë, Sivjet, organizata jofitimprurëse "De- shkrime nga specialistet e fushes se mon- në rrugën e demokracisë, në partamenti i Shqiponjave", mbështetur umentalizmit te socrealizmit, nje bazë të rrugën e integrimit. Ëndrra e atyre që ranë për atdheun nga Ministria e Kulturës, do të ndërmarrë dhënash në internet, ashtu si edhe një seri ishte liria dhe sakrifica e tyre, projektin "Hulumtim mbi Lapidarët e kartolinash. Në këtë moment po zhvil- ishte ndër më të çmuarat që ka Shqipërisë" (Albanian Lapidar Survey). lojmë kërkimet nëpër arkiva, botime dhe njeriu, ishte sakrificë për lirinë Ekziston akoma shume pak hulumtim internet duke u dhe vlerat e saj. Në këtë ditë mbi trashegimine kulturore shqiptare nga U bëjmë thirrje gjithë veteranëve të solemne shqiptarët vlerësojnë jetën dhe kontributin e 28 mijë koha e komunizmit. "Hulumtim mbi Lap- LANÇ dhe familjarëve të tyre të na kon- yjeve të pashuara, të të gjithë të idarët të Shqipërisë" perpiqet, per here te taktojnë për çdo informacion që mund rënëve për lirinë e vendit. Më pare, t’i dokumentoje te gjithë lapidaret të kenë për vendndodhjet e lapidarëve Ju lutem kontaktoni: 5 Maj të gjithë qytetarët e këtij neper Shqiperi permes fotografisë dhe apo varrezave të dëshmorëve në qytete e Vincent van Gerven Oei, Drejtor i De- vendi përulen me nderimin më koordinatave bashki, por sidomos në komuna dhe fsha- të thellë për veprën e të gjithë partamentit të Shqiponjave (vincent@ atyre që vendosën sakrificën GPS. Projekti do te perfundoje me tra anembanë Shqipërisë. departmentofeagles.org) ose Armando e tyre sublime në themelet e një katalog dygjuhesh anglisht-shqip me Guçe, Asistent projekti (0695731861) lirisë. Shpirti i tyre, sakrifica e tyre, është dritë për rrugën e lirisë, është nder i madh për të ndryshëm. të gjithë familjarët e të rënëve, Edhe pse jeton afër Mbas çlirimit të atdheut Gaqua u titullua oficer karriere, sepse të gjithë e duan lirinë, ku spikatën aftësitë e tij profesionale dhe ndjenja e lartë e por ata kanë bërë sakrificën një shekull, kur len përgjegjësisë për detyrat e ndryshme që kreu. më të madhe, sakrificën më Nga reformat e viteve ’50 ai doli në rezervë, por përsëri sublime. u angazhua në reparte ushtarake si në Korçë, Durrës etj.. Për Çdo ditë dhe çdo kohë që pas emër të mirë, shumë vite drejtoi organizatën e Bashkimeve Profesionale të kalon, çdo përparim që bëhet reparteve ku punonte. Me bashkëshorten e tij, Kalina, edhe kjo një bijë e Bregut në rrugën e lirisë, shton nderin mbetesh i pavdekur nga familje me tradita të mira, krijuan familjen e tyre solide, për të rënët e kombit, shton nga ku lindën, rritën e edukuan katër fëmijë shembullorë: nderin për familjet e tyre. Është e pamundur që në caqet e një shkrimi të japësh të plotë jetën e punën e një shoku të mirë, siç ishte Gaqo Albertin, Arturin, Nikollën dhe vajzën, Janullën, që sot janë Veteranët e Vito. bërë vetë prindër dhe dallohen për virtyte të mira, në gjurmët Luftës Antifashiste I ndjeri lindi 91 vjet më parë në Shën Vasi të Sarandës, e prindërve të tyre. Nacionalçlirimtare ndjehen në një familje të madhe, me tradita të lashta patriotike. Pas daljes në pension, Gaqua militon në org. e veteranëve, më krenarë se kurrë në Burrat e kësaj familje dalloheshin në tërë krahinën për ku shquhet për kontributin e tij në edukimin e të rinjve me këtë ditë të shënuar pasi atdhedashuri e besnikëri. cilësi e vlera të rralla atdhedashurie. shohin të realizuar ëndrën e I lindur e rritur në këtë mjedis patriotik edhe Gaqua Pikërisht si të tillë, atë e përcollën me të gjitha nderimet bashkëluftëtarëve të tyre,të u mëkua dhe u brumos me këto tradita të vyera. Ndonëse që meritonte për në banesën e fundit, familjarë, miq, Qemalit, Vasilit, Margaritës në moshë të vogël, priti me indinjatë të thellë pushtimin fashist të atdheut. dashanirës e shokë të shumtë, me lotë e kurora të shumta me lule. Lamtumirë o shoku e miku ynë i mirë, Gaqo Vito. Ti u ndave nga ne, e mijëra të tjerëve, për një Me fillimin e Lëvizjes Nacionalçlirimtare, pas kontakteve të krijuara me luftëtarë si Zaho Koka, u radhit me ta në njsitë e luftës partizane. por na le pas emrin e veprën tënde të mirë. Shqipëri të lirë e demokratike, Të qoftë sa më i lehtë dheu i tokës mëmë, për të cilën sakrifikove një shohin të realizuar qëllimin e Edhe pse ishte vetëm 16 vjeç, falë aftësive të tij dhe vrullit revolucionar i besoheshin aksione të rëndësishme, të cilat i realizonte me sukses. pjesë të mirë të rinisë tënde. përbashkët: Kosovën e lirë e Luftoi me armë në dorë deri në çlirimin e plotë të atdheut nga Shefki LEKA të pavarur që përparon drejt pushtuesit nazifashstë dhe për këtë u vlerësua disa herë me Tituj e Urdhëra Astrit MUSTAFAJ FAQE 14 Maj 2014; Nr. 5 (305)

PORTRETE

Këshilli i Bashkisë Këlcyrë, me vendimin Nr.31, datë 27.08.2008”i ka dhënë titullin “Qytetar NDERI” SYRJA TAHIRI, “Veteran Nderi” i OBVL

Nëntëdhjet vitet e jetës së tij e bëjnë Syrja Tahirin një figurë të nderuar e të respektuar në Përmet dhe në gjithë Shqipërinë. I urojmë atij jetë të gjatë dhe të lumtur në vatarën e ngohtë familjare që ka krijuar

Kryesia e OBVL i ka dhënë titullin “VETERAN NDERI” z.Syrja Zeqir Zeqirllari (Ta- hiri) me motivacionin “Për kontributin e tij në LANÇ Syrjaji ka maruar arsimin e mesëm. Më 13.03.1943 merr pjesë dhe në krijimin e forcimin e në formimin e çetës partizane “Musa OBVL”. Ai ka një aktivitet in- Fratari”. Në korrik 1943 ka marrë tensiv patriotik e luftarak që e pjesë në aksionin Kuqar-Mezhgoran kundër pushtuesve italianë. Më 24 rendit ndër figurat e shquara korrik 1943, në luftën e Pogorit ngar- të kësaj organizate. kohet me detyrën e komandantit të togës. i strehuan në zonën e Këlcyrës. Më dant batalioni në Divizionin e Mbro- rjen Ushqimore dhe Kooperativën Po kush është Syrja Zeqir Më 26 janar u inkuadrua në pas, me D.Mamaqin vazhduan të jtjes në qarkun e Korçës. Bujqësore Këlcyrë. Punon me nder- Zeqirllari (Tahiri)? batalionin “Naim Frashëri”të mblidhnin ushqime në këtë zonë për Më 1 Nëntor 1946 transferohet shmëri e përkushtim maksimal në Brigadës së VI-të Sulmuese. partizanët e Brigadës së VI-të S. në qarkun e Dibrës ku deri më 1953 shërbim të popullit e atdheut deri në Ka lindur më 10 tetor 1923 në Si trim dhe guximtar i pashem- I inkuadruar në radhët e kësaj kryen detyra të ndryshme. I lidhur vitin 1983 kur del në pension. fshatin Fratar të Përmetit në një bullt, Syrjaji do të dallohej në bete- brigade, Syrja Tahiri ka marrë pjesë ngushtësisht me dibranët ai arrin të Syrja Tahiri, një nga intelektualët familje me tradita atdhetare. Babai jën e Margëlliçit më 29 Mars 1944, në mënyrë aktive në luftimet e zhvil- fitojë zemrat e tyre, saqë edhe sot e shquar të Përmetit dhe gjithë Shq- i Syrjajit, Zeqiri ka marrë pjesë në përkrah Mustafa Matohitit, Meleq luara në Shqipërinë e Mesme dhe në kujtohet e respektohet me nderim të ipërisë njihet për mençurinë, urtësinë ngritjen e flamurit në Vlorë, ditën e Gosnishtit, Lefter Talos dhe Dinjo Veri gjatë Operacionit armik të Dim- veçantë në Dibër. e largpamësinë e tij, të shfaqura duk- shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë Kalemit. rit. Më 2 Dhjetor 1944, sëbashku me Më 1953 kthehet në vendlindjen shëm këto edhe në vitet e Lëvizjes më 28 Nëntor 1912. Ka ndihmuar Një rast i rrallë i trimërisë së tij forcat e kësaj brigade kalon në Malin e tij, në Përmet ku jep kontribut të Demokratike 1990-1992 dhe më pas Luftën Antifashiste Nacionalçlirim- është dhe ai i datës 12 qershor 1944, e Zi dhe vazhdon luftën deri në Bos- shquar dhe kryen me nder e përkush- në krijimin e Organizatës të Bashkuar tare materialisht dhe fizikisht, me ku me heroizëm dhe vetmohim bëri një - Hercegovinë, Vishegrad e për tim detyra të rëndësishme, si i plot- të Veteranëve të Luftës Antifash- armë në dorë në betejën e Nishicës, që të shpëtonte shumë partizanë të çlirimin e Kosovës. fuqishëm i grumbullimit të rrethit, iste Nacionalçlirimtare për rrethin Skraparit, në Tendën e Qypit, në Ka- rrethuar nga nazistët dhe bashkë me Më 25 Dhjetor 1945 kthehet nga Drejtor i tregtisë Këlcyrë-Sukë-Bal- e Përmetit, ku zgjidhet kryetar i saj. jcedhë etj. Dashnor Mamaqin këta partizanë ish-Jugosllavia dhe caktohet koman- laban, në Grumbullim, në Ndërmar- Është shquar në organizimin dhe konsolidimin e OBVL, dhe veçanër- isht në mbledhjen e dokumentave për dhënien e Statusit të Veteranit të LANÇ në Skrapar, Shkodër e Dibër. “Mësuesi i Popullit” Beqir Adem Xhindoli Kontributi i tij është vlerësuar me dhënien e 10 dekoratave e titujve të nderit, si të Trimërisë, Demokracisë etj. do kujtohet gjithmonë me nderim Për kontributin e dhënë (edhe si anëtar i Kryesisë së OBVL), në Më 10 Prill 2014 ndërroi jetë vëllezërit e tij, Seiti, Shefqeti dhe Osmani dolën partizanë dhe luftuan me OBVL në Përmet e kanë shpallur veterani i Luftës Antifashiste trimëri të rrallë deri në çlirimin e plotë të Shqipërisë. Që të gjithë kanë “Kryetar Nderi”, ndërsa OBVL e ka Nacionalçlirimtare, Beqir Adem marrë Statusin e Veteranit të LANÇ. Sot jeton vetëm Osmani. shpallur “VETERAN NDERI” të Xhindoli. Në vitin 1941 Beqiri martohet me Sofije Klosin, bijë e një familje të Republikës. Lindi në vitin 1920 në qytetin pasur e të dëgjuar në Mallkastër e në gjithë Shqipërinë e Jugut. Nga kjo Syrja Tahiri është i njohur edhe e Lushnjës, në një familje të pa- martesë lindën djem e vajza të përkushtuar për atdheun, familjen e shoqëri- si publicist për artikujt e botuar sur, atdhetare e bujare. në. Sot ata janë bërë gjyshër dhe gëzojnë respekt dhe dashuri nga gjithë në gazetat “Veterani”, “Përmeti”e Beqiri, shkollën fillore e kreu shoqëria që i rrethon. “Deshnica”, ku ka vlerësuar me ob- në Lushnjë dhe në vitin 1939 Në shtëpinë e Beqir Adem Xhindolit në fshatin Imshtë të Lushnjës jektivitet kontributin e disa figurave mbaroi edhe Normalen e Elbasa- është vendosur pllakë përkujtimore më mbishkrimin: “Shtëpi bazë krye- të shquara të LANÇ. nit. sore e Luftës Nacionalçlirimtare. Në këtë shtëpi kanë jetuar dhe banuar Duke konsideruar propozi- Për 40 vjet me radhë ka burra atdhetarë të popullit dhe kombit shqiptar”. min e OBVL, këshilli i Bashkisë shërbyer si mësues në fshatrat Por, si edhe në disa raste të familjeve patriote edhe mbi familjen Xhin- Këlcyrë, me vendimin Nr.31, datë e Lushnjës, Vlorës, Skraparit, doli, që në vitin 1947 do të niste ndëshkimi i madh i ish klikës komuniste 27.08.2008”i ka dhënë z.Syrja Ta- Kurbimit dhe në Laç. në pushtet. Ju konfiskuan toka, shtëpia, bagëtitë dhe e gjithë pasuria e saj. hiri titullin “Qytetar NDERI”, me I jati i tij, Adem Xhindoli ka Ndonëse kishte ndihmuar dhe punuar aq shumë për Luftën Nacionalçlir- motivacionin “Për kontributin e qenë personalitet i njohur dhe i imtare dhe për partizanët, u persekutua vetëm e vetëm se ishte familje dhënë në luftën kundër okupatorit dëgjuar, jo vetëm në Lushnjë e e pasur dhe të gjithë burrat e saj ishin të arsimuar dhe me influencë në nazifashist, brenda e jashtë vendit, Myzeqe, por në gjithë krahinat gjithë zonën e Myzeqesë. Nga radhët e kësaj familje kanë dhënë jetën në për punë shumë të mirë në zhvillimin e Shqipërisë. Ishte mik i Ismail lulen e rinisë bijtë më të mirë të shpallur heronj të popullit dhe dëshmorë e sektorëve të ekonomisë dhe për Qemalit, Isa Buletinit, Aqif të atdheut. Beqir Xhindoli, në vitin 1995, së bashku me veteranë të Laçit mbështetjen e fuqishme të proceseve Pashë Elbasanit, Omer Pashë dhe Hazis Pashë Virjonit, i Murat dhe Abdi formojnë dëgen e OBVL për Kurbinin. Nga ajo kohë deri më 2008 ishte demokratike”. Bej Toplanit e sa e sa të tjerëve. Ky patriot i shquar mori pjesë edhe në sekretar i kësaj organizate. Si burrë i fjalës, besës, punës e mençurisë së Nëntëdhjet vitet e jetës së tij e shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë më 1912. Po ashtu njihet si organiza- manifestuar kudo, Beqiri gëzonte respekt në Laç e në rrethinat e tij. Si i bëjnë Syrja Tahirin një figurë të nde- tori kryesor i Kongresit të Lushnjës më 1920 duke sponsorizuar 70 napo- tillë mbante dekoratën e luftës dhe titullin “Mësues i Popullit”. ruar e të respektuar në Përmet dhe në lona flori për mbarëvajtjen e tij. Atë e përcollën për në banesën e fundit mijëra bashkëqytetarë me gjithë Shqipërinë. I urojmë atij jetë Nga 1939 e në vazhdim kur Italia fashiste kishte okupuar Shqipërinë shumë nderime. të gjatë dhe të lumtur në vatarën e dhe tërë vendi rënkonte nën thundrrën e fashizmit barbar, e tërë familja Lavdi punës dhe emrit të tij! ngohtë familjare që ka krijuar. e Beqir Xhindolit u lidh me Luftën Nacionalçlirimtare. Beqiri dhe tre Osman XHINDOLI Halil Rama FAQE 15 Maj 2014; Nr. 5 (305)

DOSSIER

Me rastin e 65-vjetorit te rënies RIFAT BERISHA - VEPRIMTAR I LËVIZJES NACIONALÇLIRIMTARE TË KOSOVËS Prof Dr. Fehmi REXHEPI

Për veprimtarinë atdhetare të Rifat Berishës në his- Gjirokastra. nuk mungoi as kur ndodhi rrethimi i Aradhës Par- toriografinë dhe në publicistikën tonë gjejmë të dhëna të Formimi i shëndoshë ideor kombëtar që kishte marrë tizane “Emin Duraku” më 26 prill 1943 në malet e shumta fragmentare në shkrime sidomos për veprim- në trungun familjar,në jetën shkollore,në shoqëri me per- Poneshit,5km afër Gjilanit.Njësitet ushtarake dhe tarinë e tij gjatë Luftës së Dytë Botërore,por edhe gjatë sonalitete të njohura kombëtare dhe në jetën ushtarake të karabinjerisë italiane u kërkuan ndihmë edhe viteve të pas luftës ku flitet kryesisht për Lëvizjen Nacio- e bënin Rifatin të aftë të gjykonte e të diskutonte prob- forcave vullnetare dhe fshatarëve shqiptarë duke nalçlirimtare të shqiptarëve të Kosovës si vazhdimësi e leme dhe çështje politike dhe shoqërore më të mprehta ju thënë se kanë ardhur çetnikët serbë,të cilët do luftës çlirimtare. të kohës. të hakmirreshin ndaj popullsisë shqiptare. Një monografi gjithëpërfshirëse për Rifat Berishën Si ushtarak karriere në shërbim të shtetit Rifati vetëm Komandanti i Aradhës,Fadil Hoxha,me është shkrue nga penda e autorit të njohur Shaban në vitin 1937 mundi të sigurojë një vizë jugosllave për të anën e korierit të Aradhës,Sami Pejës,njoftoi për Braha,të cilën autori e botoi më 1998 në Tiranë ,nga Shtë- vizituar prindërit dhe farefisin e tij,edhe pse kërkesat e tij rrethimin Komitetin e Rrethit të Gjilanit.Ky me pia Botuese “Botimpex” me titull:”Rifat L.Berisha-figurë e kishin qen të panderprera,të përseritura e të riperseritura anën e Vehbi Rexhepit vendosi kontakt me Arad- shquar kombëtare”. pothuajse për çdo vit. hën.Ndërkaq edhe Hasan Dylxheri,nëpërmes Rifat Berisha lindi me 2 maj 1910 ,ne fshatin Berishë Etja për këtë vizitë ishte e dyanshme si për familjen nënprefektit Rifat Berisha dhe veprimtarëve të të Drenicës,fshat ky i shquar për traditat atdhetare e luf- e tij në Drenicë ashtu edhe për Rifatin i cili tani veç kishte tjerë me ndikim,sidomos me ndihmën e Vesel tarake.Ishte i biri i Latifit dhe i Hasime Gegajt-Berisha. krijuar familjen e vet.Kjo vizitë ishte ëndërruar me vite Rexhepit,Rasmiz Cernicës e Hysen Terpezës Ai lindi në një kohë kur për popullin shqiptar të Kosovës të tëra,njëherit ndryshimet ishin të dukshme dhe të prit- ndihmoi që aradha të dilte nga rrethimi me pasoja po përfundonte periudha e sundimit osman , si rezultat shme.Rifati tani s`ishte vetëm por me gruan dhe me djalin minimale6. i luftërave dhe i rezistencës së pandërprerë të popullit e njëherit niveli arsimor,kulturor e profesional ishte krejt Në një situatë të tillë,të vështirë kur aradha qe e tonë kundër sundimit të Perandorisë Osmane ,në një anë tjetër te familja e Rifatit në krahasim me familjen të cilën rrethuar nga të gjitha anët nga forca të shumta ital- por për fat te keq tonin ky sundim i egër në vend që të e kishte lënë në Drenicë.Ardhja e Rifatit ishte një ngjarje iane dhe nga vullnetarë të mobilizuar,komandanti i zëvenësohej me clirimin nacional u zëvendësua me një me rëndësi dhe një festë e madhe për familjen e gjërë saj për të fituar në kohë kërkoi që të merrret vesh pushtim edhe më të egër me atë serb. Berisha të Drenicës. me Nënprefektin e Gjilanit,Rifat Berishën ose me Kështu fëmijëria e tij dhe e bashkëmoshatarëve të Deri në vitin 1941,Rifat Berisha kishte ardhur dy Komandantin e garnizonit dhe me kryetarin e tij ishte shumë e rëndë jo vetëm për shkak të gjëndjes herë në Drenicë.Ai ishte i mirinformuar për gjendjen dhe Gjyqit,që ishin njerëzit më kompetent në Gjilan7. ekonomike por edhe për shkak të rrethanave politike dhe situatën në të cilën gjendej populli ynë,për këtë arsye ai Pasi u vendos që të nderpritet lufta deri sa të arrijë Si autoritet i pakontestueshëm që ishte Rifati në Kon- shoqërore që ishin krijuar nën sundimin serb. ishte i vendosur që mos ti këthehej më armës së kufirit Nënprefekti Rifat Berisha nga Gjilani,partizanët shfrytë- ferencë u zgjodh nënkryetar i Kryesisë së Këshillit Nacio- Rifat Berisha u rrit dhe u edukua në një familje at- ku kishte shërbyer deri me pushtimin e Shqipërisë nga zuan çastin për të forcuar pozicionet e veta.Ata për shkak nalçlirimtar për Kosovë e Rrafsh të Dukagjinit11. dhetare ndër më të njohurat jo vetëm në Drenicë por Italia fashiste. të pozitës së vështirë në të cilën gjendeshin ishin të in- Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore Rifati me edhe më gjërë,që shquhej për urtësi dhe traditë luftarake Pushtimi italian i Shqipërisë më 1939 Rifatin e gjeti teresuar që ky armëpushim të zgjaste sa më shumë,në tërë qenien e tij u angazhue në realizimin e të drejtave kundër pushtuesve të huaj. në shërbim të ushtrisë shqiptare e që do të rradhitet në mënyrë që nëpër terr të natës të tërhiqeshin dhe të çanin kombëtare të shqiptarëve të cilat iu kishin premtue me Që në fëmijëri Rifati si e tërë gjenerata e tijë i ra të grupin e ushtarakëve shqiptarë që kundershtuan me rrethimin8. shumë pompozitet gjatë luftës.Gjendja në Kosovë eskaloi ballafaqohej me pasojat e Luftës së Parë Botërore,kur forcën e armës pushtuesit fashistë italianë.Pas shkatër- Kontributi i Rifat Berishës ishte i madh dhe i pamo- pas vendimit të Josip Broz Titos për të shpall Administri- në Kosovë ndërroheshin pushtuesit e që secili që vinte rimit të Jugosllavisë dhe pas bashkimit të një pjese të hueshëm edhe në mbrojtjen e veprimtarëve antifashistë min Ushtarak në Kosovë me 8 shkurt 1945.Rifati nuk u ishte më i zi se tjetri për popullin tonë.Si i tërë populli i Kosovës me Shqipërinë,Rifat Berisha u kthye në Kosove me të cilët pos tjerash edhe bashkërendonte aksionet. pajtua me një vendim të tillë i cili parapërgadiste kushtet Kosovës ashtu edhe familja e gjërë e Rifatit ishte në për ti shërbye vendit dhe popullit të vet.Në këto rrethana Format e veprimit ishin të larmishme por më e prefer- dhe rrethanat për pushtimin e Kosovës dhe për anulimin gjendje të mjerueshme ekonomike.Dy rreziqe për ta të reja Rifati me ndihmën e shokëve dhe miqve veprim- ueshmja ishte shpërndarja e afisheve.Njëri ndër aksionet e vendimeve të përfaqsuesve të popullit të Kosovës që ishin të përhershme:uria(gjendja ekonomike)dhe rikthimi tarë mundi të inkuadrohet në administratën shqiptare që më të rëndësishme ishte ai që u krye gjatë ditës së pa- ishin marrë në Bujan të Malsisë së Gjakovës për bashkim i pushtetit serb që gjithnjë përcillej me çarmatim të dhun- u vendos në Kosovë e vise të çliruara.Edhe shokët me të nairit(7.korrik 1942,me rastin e shfaqjes së një filmi për me Shqipërinë.Edhe pse në rrethana shumë të rënda e shëm për shqiptarët.Si fëmijë Rifati u ballafaqua me pa- cilët punonte Rifati si kosovar që ishte i propozuan që të ushtarët italianë dhe popullin.Veprimtarët antifashistë të shumë të vështira politike e shoqërore Rifati u angazhua mundësinë e shkollimit në gjuhën amtare sepse pushteti kthehej e të punonte në Kosovë sepse ishte i nevojshëm prirë nga komunistët përgaditën një afishe të shkruar në dhe u mundua për të nxjerrë ate që ishte e pamundur serb nuk lejonte mësimin në gjuhën shqipe sikur që nuk për rrethanat që ishin krijuar.Qeveria e atëhershme i pro- gjuhën shqipe dhe italiane,si dhe një proklamatë të KQ për rrethanat e kohës. lejonte as hapjen e shkollave shqipe.Për të mos e shkuar pozoi që të merrte detyrën e nënprefektit të Gjilanit3. të Partisë Komuniste.Afishen e përgaditi Hasan Dylxheri Gjatë viteve 1945-1949 edhe pse në rrethana shumë në shkollë serbe familja e dërgoi Rifatin në shkollën pri- Në rrethanat e krijuara më 1941 në Kosovë e në e Sejfulla Preza ( të dy nga Shqipëria ),të cilët e njihnin të ndërlikuara,Rifati kreu shumë detyra me përgjegjësi të vate fetare tek Abrashët në Gjakovë që të përgaditej për Shqipëri vepronin dy forca kryesore politike të kunderta mirë gjuhën italiane.Shumëzimin e afisheve e bënë Se- lartë politike dhe shoqërore duke filluar nga Nënkryetari i hoxhë.Tri vite e vazhdoi shkollimin dhe arriti të merrte shqiptare:Administrata shtetërore e viseve të çliruara në lami Hallaqi e Vesel Rexhepi.Ky aksion u krye me suk- Frontit Popullor të Kosovës,Nënkryetar i Komitetit Nacio- titullin e hoxhës,profesion të cilin nuk e pëlqente dhe kurr njërën anë dhe Lëvizja Antifashiste Nacionalclirimtare ses nga komunistët e rinj,ndërsa fashistët nuk arritën t`i nal të Shqiptarëve të Kosovës,anëtar i qeverisë krahinore nuk e praktikoi.Ai gjithnjë ëndërronte se si të kalojë në nga ana tjetër,secila për qëllimet e veta përzgjidhnin sipas zbulonin autorët e aksionit.Kur policia italiane erdhi te në detyrën e drejtorit të Asistencës dhe Sigurimit Social të Shqipëri për tu shkolluar në gjuhën amtare1. mënyrës dhe interesave të tyre personalitete të afta për ti nënprefekti,Rifat Berisha,për të kërkuar përkrahje,ai duke Kosovës,si dhe deputet federativ në dhomën e kombeve Përfundimi i Luftës së Parë Botërore solli edhe vënë në shërbim të administratës shtetërore,politike,gjyq i vështruar afishet,me gjakëftoftësi u tha:”Kot intereso- dhe të kombësive. Në të gjitha këto funksione Rifati dha marshimin e ushtrive të Fuqive të Mëdha bashkë me ate ësore,ekonomike,etj.në Kosovë e në viset e çliruara nga heni zotërinj,jam i bindur se në Gjilan nuk ekziston as një kontribut të pamohueshëm në avansimin e çështjes shq- pushtuese serbe rrjedhojat e së cilës do të jenë tragjike robëria serbo-jugosllave4. shqiptar,i cili e di italishten,prandaj kërkoni gjetiu”9. iptare brenda kornizës ligjore të federatës jugosllave. për Kosovën dhe shqiptarët.Edhe pse ende fëmijë Rifati Kështu pothuajse gjatë gjithë kohës së Luftës së Këto fjalë Rifat Berisha i tha me qëllim që të Pas një udhëtimi që pati në Tiranë më 1947,Rifati të gjitha këto mizori i përjetoi duke akumulue kështu ur- Dytë Botërore Rifat Berisha ishte një funksionar legal në humbiste gjurmët,me që edhe vet ishte përkrahës i pati takime me disa nga drejtuesit e shtetit shqiptar të rejtje të pa përshkruar kundër pushtuesve serbë.Veçanër- administratën shtetërore të Shqipërisë së atëhershme,por Lëvizjes Antifashiste,përkundër faktit se qëndronte në cilëve u bëri të njohur gjendjen e rëndë në të cilën gjendej isht viti 1919 ishte vit i një robërie të tmerrshme që kishte në të njejtën kohë përkundër rrezikut permanent ishte pozitën më të lartë të pushtetit të atëhershëm në Nën- populli shqiptar i Kosovës12. lënë mbresa të mëdha në kujtesën e Rifatit,sidomos për edhe një luftëtar ilegal kundër fashizmit e gjithë këte e prefekturën e Gjilanit. Menjëherë pas kthimit në Kosovë ndaj Rifatit filluan shkak të krimeve dhe mizorive të pa para të serbëve jo bënte vetëm për interesat kombëtare të shqiptarëve në Nga Gjilani në verë të vitit 1943,Rifati u transferue në survejimet dhe perndjekjet që pasojnë edhe me shkar- vetëm në Drenicë por gjithandej trojeve shqiptare të push- përgjithësi e atyre të Kosovës në veçanti. Nënprefekturën e Rahovecit ku gjithashtu ushtroi detyrën kimin nga të gjitha funksionet.Më 14 maj 1949 edhe pse u tuara nga ushtria e Mbretërisë SKS. Pas kalimit në Shq- Në qytetin e Gjilanit Rifati gjeti dhe njohu një e nënprefektit.Për shkak të veprimtarisë antifashiste më arrestua nga organet e UDB-ës ai arriti t`i shpëtojë forcave ipëri Rifati u vendos në konviktin “Naim Frashëri”që ishte numër shum të madh veprimtarësh të cilët punonin 11.gusht 1943 u arrestua nga karabinjeria fashiste ital- policore derisa ishin duke e dërguar në paraburgim.Vetëm një strehë për refugjatë-djemtë e Kosovës të arratisur në me përkushtim për interesat e popullit të tyre.Në këtë jane e cila e burgosi në burgun e Prizrenit dhe më pas disa ditë më pas ,më 17 maj 1949 u rrethua në Gajrak të Shqipërinë e atëhershme.Rregullave dhe kërkesave dici- grup veprimtarësh po veçojmë: Esat Berishën, Ramiz e dërguan në burgun e Tepes në Shkodër.Vetëm falë Malishevës,nuk u dorzua por rezistoi heroikisht duke rënë vet plinore Rifati u përgjigjej me korrektësi.Sjelljet dhe qën- Cernicën,Hysen Terpezën, Xheladin Kurbaliun, Hasan angazhimit të veprimtarëve antifashistë Rifati arratiset i katërti në altarin e lirisë për të mos vdekur dhe për të mos u drimet e tij në jetën konviktore dhe shkollore ishin model Dylxherin, Ramadan Jusufin, Abdullah Krashnicën, Ve- nga burgu duke i shpëtue kështu internimit në Burgun harruar kurr nga populli i Drenicës dhe i tërë Kosovës. për nxënësit tjerë.Gjatë shkollimit ai u njoftë me shumë sel Rexhepin,Vehbi Rexhepin, Kadri Halimin, Kurtesh e Porto Romanos,atje ku kishte edhe shumë veprimtarë Është me rëndësi të potencohet se Rifat Berisha pothua- patriotë e atdhetarë sidomos nga Kosova.në mesin e Agushin, Farush Okllapin etj. antifashistë10. jse gjatë gjithë jetës në mënyrë të kombinuar veproi e ndërve- të cilëve po veçojmë:Asim Vokshi, Fadil Hoxha,Emrush Gjilani dhe organizata e tij e partisë në aktivitetin e Një kaptinë e veçantë dhe me peshë të madhe në proi legalisht dhe ilegalisht në varësi me rrethanat,me forcën Miftari,Veli Nimani,Qazim Komani,Ahmet Gashi,Ibrahim saj pos tjerash siguronte edhe strehim jo vetëm të vep- jetën e Rifat Berishës padyshim paraqet pjesëmarrja ak- e fjalës dhe të armës,si luftëtar për çështjen kombëtare,si Gjakova,Niman Doçi,Xhavit Nimani etj. rimtarëvë nacionalistë preshevarë,por edhe të atyre të tive dhe e drejtpërdrejtë në organizimin dhe në punimete organizator dhe si personalitet politik e shoqëror në kuadër të Jeta e tij shkollore në Shqipëri në periudhën viseve të tjera.E kjo mund të bëhej kryesisht në saje të Konferencës së Parë të Këshillit Antifashist Nacionalçlir- qëndresës gjithpopullore kundër robërisë fashiste dhe serbo- 1926-1931,qoftë ajo e gjimnazit ushtarak,apo edhe vetë ndihmës së nënprefektit Rifat Berisha i cili ishte i lidhur imtar për Kosovë e Rrafsh të Dukagjinit e cila u mbajtë jugosllave. jeta shoqërore,në një mjedis shokësh e vëllezërish të një me Lëvizjen Antifashiste Nacionalclirimtare.Me këtë rast në Bujan të Malësisë së Gjakovës më 31.12.1943 dhe Momenti më kulmor i i heroizmit të Rifat Berishës pady- gjaku e gjuhe,i dhanë Rifatit një formim të gjithanshëm po përmendim vetëm një shembull,kur vetëm disa ditë 1-2.I.1944. shim është rënia e tij në altarin e lirisë.Vepra dhe heroizmi i për atë kohë dhe e kompletuan për tu përgaditur dhe ve- pas ikjes së Abdullah Preshevës dhe Selim Selimit nga Pas tri ditë pune të palodhshme Konferenca miratoi Rifatit dhe i çetës së tij mbyllet me sakrificën më sublime të tij pruar si një luftëtarë i denjë në radhët e atdhetarëve të burgu i Preshevës,shefat e policisë bullgare të Shkupit Proklamatën dhe Rezolutën e njohur me anën e së cilës dhe të çetës së tij heroike duke e larë kështu me gjakun e tyre kombit. dhe Bujanocit,bashkë me një hoxhë nga Kaçaniku erd- sankcionohej e drejta e popullit shqiptar të Kosovës për Më 1 gusht 1931 Rifati u diplomua si oficer me hën në Gjilan,ku kërkuan nga nënprefekti Rifat Berisha që vetëvendosje dhe bashkim me Shqipërinë që ishte një tokën e Kosovës,gjak ky që më pas u shëndërrue në burim gradën aspirant,së bashku me shokët e tij,me të cilët do Abdullah Krashnica dhe Selim Selimi t`i dorzoheshin bull- ëndërr dhe një e drejtë e të gjithë shqiptarëve e drejtë e frymëzimi për gjeneratat e reja të cilat e vazhduan dhe e quan të jetë i pandarë në mendime ,në qendrime si dhe në ve- garëve si komunistë të rrezikshëm.”Elementë të tillë nuk cila fitohej në bazë të pjesëmarrjes në luftë të armatosur më tej fitorent e popullit të Kosovës kundër pushtuesve serb. primtari atdhetare2. ekzistojnë në Gjilan”iu përgjegjë Rifati.Në të vërtetë nën- në anën e Koalicionit Antifashist dhe që garantohej nga Rifat Berisha sakrifikoi jetën për t`u bë theror dhe për ta Që nga viti 1931 e deri më 1941 që do me thënë për prefekti disa ditë më parë,me ndërmjetësimin e Vesel dhe Ushtria Nacionalclirimtare e Shqipërisë dhe ajo e Jugosl- bërë kombin dhe popullin e vet të pavdekshëm duke sigurue një dekadë të tërë Rifati iu përkushtue karrierës ushtarake Vehbi Rexhepit i pat pranuar komunistët e Preshevës dhe lavisë si dhe nga ushtritë aleate të Koalicionit Antihitlerian. kështu që edhe kombi e populli ta nderon dhe ta respekton duke i shërbye atëdheut me të gjithë potencialin fizik dhe u kishte premtuar se edhe materialisht do t`i ndihmonte5. 6 Mr.Fehmi Rexhepi,Me ditar dhe pushkë në revolucion,Shkë intelktual.Ai karrierën ushtarake e nisi dhe e vazhdoi në Kontributi i madh dhe i pamohueshëm i Rifat Ber- ndija,nr.19,dhjetor 1980 veprën e tij madhore deri në amshim(adhurim)duke e bërë Trupën e Rojës Mbretërore të Kufirit.Derisa shërbente ishës në dobi të Lëvizjes Antifashiste Nacionalçlirimtare 7 Më gjërësisht shih, Dr. Fehmi Rexhepi,Gjilani me rrethinë në ate dhe veprën e tij të pavdekshëm dhe të përjetshëm. në ushtri,më 1933Rifati u martua me Mirie Canon nga 3 Fjalori Enciklopedik Shqiptar ,Tiranë 2008,f.219 Luftën e Dytë Botërore f.192-193 Prishtinë 13 mars 2014 4 Shaban Braha ,Rifat Berisha...f.85 8 Fadil Hoxha, Kur pranvera vonohet, Prishtinë,1980, f.166 1 Shaban Braha,Rifat L.Berisha,figurë e shquar 5 Dr.Fehmi Rexhepi,Gjilani me rrethinë në Luftën e Dytë Bot 9 Dr.Fehmi Rexhepi,Gjilani me rrethinë gjatë Luftës së Dytë kombëtare,Tiranë 1998,f.38 ërore,Prishtinë,1998,f.109:Deklaratë e Xhemush Binës,dhënë Botërore,Prishtinë 1998,f.127 11 Konferenca e Bujanit,Instituti i Historisë,Prishtinë,1998,f.171. 2 Po aty,f.44 më 1980. 10 Shaban Braha,vepra e cituar,f.116-117 12 Fjalori Enciklopedik Shqiptar,Tiranë, 2008, f.219 FAQE 16 Maj 2014; Nr. 5 (305)

KULTURË

PROMOVOHET NJË BOTIM VLERASH HISTORIKE, ETNOGRAFIKE GJEOGRAFIKE DHE ONOMASTIKE “Kultura e Komanit dhe komanasit” i autorit Ndoc Selimi Nga Xhema MEÇI, “Mjeshtër i Madh”

“Kultura e Komanit dhe komanasit”, për lidhjet tona iliroarbërore; * Autori i librit, kolonel Ndoc Selimi, ish-mësues, aviator me akademi ushtarake, punoi 30 vjet për “Kulturën e Komanit” dhe banorët komanas; * Libri u çmua për vlera të larta burimore, botim shumë cilësor dhe për të dhëna të reja për ura të periudhës romake dhe të Delmaces, shek.VI-VIII; * Promovimi u zhvillua në bibliotekën e Shtëpisë së Kulturës “E. Çabej” me pjesëmarrje të gjerë: studiues, krijues, arsimtarë e qytetarë të tjerë; * Përshëndetën studiues dhe krijuesit: Mark Mesuli, Riza Tafilaku, Ndoc Ndoja, Muhamet Cufa, Fran Suta, Vitor Paloka, Sami Guzina etj. * Promovimi u shoqërua me veprimtari kushtuar “Ditës Botërore të Librit”, me kumtesë të krijuesit Riza Tafilaku dhe disa recitime poezish. * Këto veprimtari të suksesshme u bënë të njohura për mijëra teleshikues të TVP (Pukë) me drejtor Ramazan Rringaj.

format fantastike dhe shtresat në biblioteka të ndryshme bren- Selimi, e mundësoi dhe pasqyrimi i “Kultrës së Ko- me ngjyrë të ndezur të faqeve da e jashtë vendit tonë. këtë veprimtari pro- manit” në muzeumet shqiptare, anësore, prej të cilave vareshin Një e veçantë tjetër, që ia movuese kushtuar Delmace mbi Koman në një poshtë grykës masive të mëdha rritë shumë vlerën librit, janë një prej qendrave më vështrim të ri. pemësh të freskëta, të cilat… ilustrimet pa fund me fotot me të rëndësishme arke- Pjesa e dytë trajton: Koma- zbrisnin…deri poshtë në sipër- ngjyra që e bëjnë kaq konkret, ologjike shqiptaroar- nët në Europë (Komanët –një faqen e ujit.” (J. G. Hahn, Ud- kaq të këndshëm dhe kaq të bërore, iu shpreh popull luftarak i Azisë Perën- hëtim Drinit e Vardarit”, 117). kuptueshëm këtë libër “ Kultura mirënjohje edhe për dimore që u shfaq fuqishëm Është për t’u shënuar fakti e Komanit dhe komanasit”. faktin tjetër, se pro- në Europë në fillimet e para të i rëndësishëm, se është puna Në përfundim, theksojmë movimin e parë të mijëvjeçarit të dytë. Autori ka aq këmbëngulëse e autorit se gjithë kjo punë me ngulm, këtij botimi me për- treguar interes shkencor ndaj për eksplorime në rrethinën e me aq durim e seriozitet, pa- masa enciklopedike Komanëve, të cilët kanë lënë Komanit të Pukës dhe deri në dyshim që do të jepte frytet e të rrethinës së Koma- gjurmë në historinë e shumë Komanin e Malit të Zi, ku in- veta për një pasqyrim të gjerë të nit, pranoi ta bënte shteteve dhe dinastive të Eu- teresohet për shtrirjen e fshatit Komanit me historinë dhe kul- në qytetin e Pukës, ropës, dhe për pasojë, mendon atje, për klimën, për traditën turën e vet. Gjithë këto burime në një kohë kur që të kenë lënë gjurmë edhe në historike popullore, për emigri- që ka siguruar, ka studjuar dhe është ftuar edhe në trojet tona shqiptare. min e komanasve të atjeshëm sistemuar me durim e serioz- Bibliotekën e rëndë- Pjesa e dytë, pas Koma- drejt brigjeve të Drinit të kra- itet shkencor, si: udhë, ura, va, sishme si “Marin nëve, vazhdon me: Komani hinës së Pukës. Njëkohësisht kisha, toponime, autorë të huaj Barleti” Shkodër i Malit të Zi (Crnagore) dhe është treguar shumë i vullnet- e vendas, data, vepra, burime 26 vjet me detyra e funk- ndër të tjera edhe poezia mjaft dhe në Kosovë etj., shpërngulja e tyre, Toponimi shëm për të hulumtuar në sa muzesh, arkivash, bibliotekash, sione: zëvendëskomondant për domethënëse: “ Gjama e bur- prandaj u falnderua gjerësisht Koman dhe lagjet e Komanit, më shumë muze të ndryshëm, përshkrime e kujtime për tradita fluturime, në vazhdim, shef i rave të Veriut ” e tjerë. sisht që e tregon edhe prej au- Vëllazëritë e Komanit, Komani ku pasqyrohen objekte nga e doke, ndodhi, këngë e legjen- shtabit të regjimentit të helikop- Krahas këtij vëllimi me ditorit të nderuar i mbledhur me kishën e famullitarët e saj, “Kultura e Komanit“ apo të da në funksion të kësaj mono- terëve ushtarak Tiranë dhe, së poezi, autori Ndoc Selimi, ka në bibliotekën e Pukës, me shkolla e Komanit, Kuadro e ngjashëm me te, si në Muzeun grafie, ku u jepen përgjigje fundi, 17 vjetë emigrant në Itali, projektuar prej vitesh dhe e përgjegjës Gjovalin Meta i cili personalitete komanas, Komu- Kombëtar Tiranë, Muzeun shumë të panjohurave apo pak Milano, me punë në shtëpinë zbatuar për mes eksplorimesh kryen veprimtari me librin, si na Temal në Koman, Emigra- Arkeologjik Shkodër, Muzeun të njohura për Komanin: histo- “FËMIJA E NËNA”, nuk e dhe hulumtimesh për një botim një burim i pashtershëm kul- cioni, Toponime, Drurë frytorë Historik Pukë, Muzeun Etno- rinë, arkeologjinë, etnografinë, penguan autorin që të punonte sa më dinjitoz për vendlindjen turor artistik dhe shkencor; gjë e jo frytorë në Koman dhe mb- grafik Cetinje, Celte Golasecca banorët e tij, migrimet e tyre, me përkushtim për studime me e tij, për Komanin, sidomos për të cilin ndahen edhe çartifi- yllet me ftesën e shprehur mjaft Lombardi, Muzeu Arkeologjik sidomos toponiminë e dhënë aq karakter etnografik, historik dhe për “Kulturën e Komanit” të kata falndrimi për lexuesit më mirë, sa shkencore dhe letraro- Sesto Calende provinca Varese të plotë e me interesa të shumta krijimtari poetike. shekujve VI-VIII, një kulturë të mir, si Rasim Laçi, Hasan artistike: “Turistë dhe vizitorë, Itali etj., por duke intervistuar njohëse e shkencore, duke e Para 11 vitesh, më 2003 me rëndësi historike përtej për- Durra e tjerë. ejani në Koman!” edhe shumë banorë me mundsi bërë, kështu, këtë botim me boton përmbledhjen e pare me masave kombëtare shqiptare, Në përpjekje për një analizë Le të marrim qoftë edhe njohjeje dhe duke u konsultuar interes jo vetëm për lexuesit, poezi. pjesë e kulturave europiane, që të përmbledhur të këtij botimi një rast, siç është përshkrimi i edhe me shumë studiues vendas por edhe për studiuesit, të cilët “Brirët e Hënës” në shqip u sjellë pukasve e mbarë shqip- 300 faqesh, referuesi Xhemal Hahnit i vitit 1861 për Koma- dhe të huaj, siç është edhe rasti nuk do ta kenë të lehtë për të dhe italisht. Në këtë botim, au- tarëve dinjitetin e një prejard- Meçi dha paraqitjen përbërse të nin, që aq mirë e ka shfrytëzuar me arkeologen Etleva Nallbani kryer një botim më të thelluar, tori ynë i nderuar Ndoc Selimi, hjeje të lashtë iliropellazgjieke, librit të autori Ndoc Selimi, i cili autori i monografisë, ku ndër të me qëndrim në Francë , si dhe më të plotë e më shkencor për reflekton kulturë etnografike, të mohuar prej s l l a v ë v e t ë e ndan në dy pjesë. tjera thohet: ”gryka e shkëm- kolegët e saj françezë etj. Komanin e kulturën e tij, se sa historike e shoqërore me urtësi- J u g u t dhe h e l e n ë ve të cilët Pjesa e parë përfshinë krye- bore në veri të Komanit ( është Ndofta do të ishte e nevo- ky botim: “Kultura e Komanit në e formimit të tij nëpërmjet prej shekujsh ushqejnë babëzi- sisht “Kulturën e Komanit”, fjala për “Gryka e Vaut,” ku jshme që të jepej më e argu- dhe komanasit” me autorin e një vullneti të fortë, guximi në e coptimit përfundimitar të ndarë në nënpjesë apo kapituj, sot është diga e hidrocentralit) mentuar periudha historike mirënjohur Ndoc Selimi. dhe optimizmi që e karakte- trojeve shqipetare. si: Në gjurmët e një kulture të është ndoshta një nga grykat mbas Shpalljes së Pavarësisë, si Njëherit, ky botim është rizon gjithnjë permes udhës Jo rastësisht ky botim pro- panjohur, Qytete me rëndësi më të bukura… që kemi patur dhe prejardhja e komanasve të edhe një mesazh se sa përkush- së vështirë të jetës dhe të pu- movohet më 23 prill, “Ditën në luginën e Drinit ( në lidhje rastin të shohim…(sepse) këtu mbramë në trojet e Komanit të tim e seriozitet shkencor duhet nës duke reflektuar me dinjitet, Botërore të Librit” në qytetin e me Delmacen), Kishat e sh- pamja është kaq e pasur dhe e sotëm etj. për të eksploruar, hulumtuar, dashuri njerëzore e shoqërore, Pukës, sepse Puka është pjesë e trirja e tyre, Bytyçi dhe rruga grupuar, në një mënyrë kaq të Aparati shkencor për in- studjaur e përgjithësuar për një me mallin për vendlindjen e At- “Kulturës së Komanit” në Del- e bregut (Drinit), Vendbanimi mrekullueshme, sa që njeriu deksin dhe bibliografinë shumë monografi të karakterit encik- dheun; gjithmonë me qëndrim- mace të Shënkollit të Qerretit i Delmaces, jeta e shkatërrimi nuk di…se çfarë të sodisë më të pasur që iu ka referuar autori lopedik si kjo që po promo- in e vendosur kundër urrejtjes, të Poshtëm. Për këtë nder që u barbar i saj, Ndikimet: kelte, parë: tërë panoramën , apo Ndoc Selimi, tregon se me sa vojmë sot. Urime për autorin! vdekjes, gjakmarrjes, siç është bëhet pukasve prej autorit Ndoc romake e bizantine, Autoktonia pjesë të saja të veçanta, apo seriozitet shkencor ka punuar Faleminerit të gjithëve!