TEMAT MIESIÑCA

OJCOWIE PARTII I NARODU

Powstała w 1948 r. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza przez niemal pół wieku zajmowała kluczowe miejsce w systemie politycznym PRL. Stworzona z inicjatywy Związku Sowieckiego stała się narzędziem kontroli i nadzoru nad zniewoloną Polską. Historia PZPR to nieustanna rywalizacja poszczególnych komunistycznych palatynów o wła- dzę i poparcie Moskwy, która bacznie nadzorowała wiernych kolaborantów. Już sama nazwa PZPR stanowiła żałosny paradoks. Twór ten – choć nazywał się partią – nie miał nic wspólnego z klasyczną organizacją polityczną, stanowiąc instrument władzy i obcej okupacji. Stworzony i chroniony przez So- wietów nie miał polskiego charakteru i w żadnym stopniu nie był wyrazicielem polskiej racji stanu. Wśród komu- nistycznych aparatczyków, trwoniących czas na wielogodzinnych naradach, trudno było znaleźć prawdziwego robot- nika. Równie fałszywy był przymiotnik „zjednoczona” odnoszący się do „połączenia” PPR i PPS, które de facto ozna- czało zagrabienie przez komunistów tradycji polskiego socjalizmu. Rozrośnięty w dziesiątki tysięcy aparat PZPR dublował administrację państwową, skutecznie ją sobie podporządko- wując. Bez zgody „partii” niemożliwe było objęcie kierowniczego stanowiska, a większość tego typu posad zarezer- wowano wyłącznie dla członków PZPR. IPN od kilku lat prowadzi prace badawcze zmierzające do zewidencjonowania ludzi z nomenklatury PZPR oraz opra- cowania jej archiwaliów. Pozwoli to wyjaśnić wiele tajemnic, które nadal kryje najnowsza historia Polski. Siedmiu wspaniałych

Rafał Drabik, Rafał Jarosz, dziedzinę życia. To oni był obliczem całej kilku- prezentujemy krótkie omówienie ich dzia- Michał Mroczek, milionowej partii. Choć nie mieli żadnej funkcji łalności. IPN administracyjnej, decydowali o przyszłości pań- stwa, o życiu obywateli – pierwsi sekretarze Ko- Zaufany człowiek Moskwy Przez ponad 40 lat dzięki wsparciu Związku So- mitetu Centralnego PZRP. Bolesław Bierut pochodził z rodziny wieckiego sprawowali niepodzielną władzę W latach 1948–1990 PZPR przewodzi- chłopskiej, urodził się na Lubelszczyźnie. w Polsce, kierując i ingerując w niemal każdą ło siedmiu pierwszych sekretarzy. Poniżej To tutaj związał się z ruchem lewicowym

NIEZALE˚NA GAZETA POLSKA I Warszawa, 6 lutego 2009 r. OJCOWIE PARTII I NARODU

wówczas sądzone i skazane (włącznie z karą śmierci) z uwagi na swoje anty- komunistyczne poglądy. Gdy w marcu 1956 r. zmarł, w Polsce zbliżało się prze- silenie zakończone wydarzeniami paź- dziernika 1956 r. Człowiek bez poparcia Po śmierci Bieruta I sekretarzem KC PZPR został Edward Ochab. Ten dawny KPP-owiec oraz oficer polityczny w woj- sku został na krótki okres najważniejszą osobą w partii. Mimo że był uważany za

Edward Ochab (1906–1989), działacz KPP, oficer polityczny w 1. Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki, członek PKWN, przewodniczący Centralnych Związków Zawodowych, wicemini- ster Obrony Narodowej i szef Głównego Zarzą- Bolesław Bierut, właściwie: Bolesław Biernacki (1892–1956), polski działacz komunistyczny, agent du Politycznego w WP. I sekretarz KC PZPR NKWD, przewodniczący Krajowej Rady Narodowej od 1944 r., pierwszy przywódca Polski Ludowej, w 1956 r. i przewodniczący Rady Państwa Prezydent RP od 1947 r., I sekretarz KC PZPR (1948–1956), premier PRL od 1952 r. w latach 1964–1968. (PPS Lewica, a następnie z KPP). Dość komunizm w Polsce, stosując gwałtowną człowieka Bieruta, jego przewodnictwo szybko nawiązał kontakty z sowieckimi i brutalną sowietyzację Polski przy użyciu trwało zaledwie kilka miesięcy. Nie ma- komunistami, co zaowocowało współpra- NKWD i Armii Czerwonej. Zwiększył jąc poparcia ani w PZPR, ani w Moskwie, cą z NKWD. Jego zaangażowanie nie liczbę sowieckich doradców wojskowych szybko został zastąpiony. Wiązano z nim umknęło polskim władzom, przez co tra- w „ludowym” Wojsku Polskim i milicji, nadzieję na uspokojenie sytuacji, ale oka- fił do więzienia w 1933 r. i został skazany jednocześnie powołując 6 listopada 1949 r. zały się one złudne. On sam szybko został na siedem lat więzienia. Ówczesna komi- sowieckiego gen. Konstantego Rokos- odsunięty na boczny tor życia polityczne- sja partyjna KC KPP usunęła Bieruta sowskiego na stanowisko ministra obrony go w Polsce. Jego następcą został niedaw- z partii „za zachowanie niegodne komuni- narodowej i marszałka Polski. Znane są ny więzień Bieruta, czyli tow. „Wiesław”. sty”. Władze KPP twierdziły, że Bierut historie, jak w przerwie składania podpi- podczas śledztwa wydawał współtowa- sów pod odmowami próśb AK-owców Wielki przyjaciel ZSRR rzyszy. Pobyt w więzieniu uchronił go o ułaskawienie, wychodził na chwilę ze Władysław Gomułka, były sekretarz przed zagładą, jaką Stalin zgotował przy- swojego gabinetu, aby zrobić sobie zdję- generalny KC PPR, objął władzę w paź- wódcom KPP w Związku Sowieckim. cie z dziećmi. Z zachowanych dokumen- dzierniku 1956 r. na fali odwilży po okre- Po opuszczeniu więzienia jego współ- tów wynika jednoznacznie, że panicznie sie stalinizmu. Szybko jednak okazało się, praca z wywiadem sowieckim przybrała bał się swoich „sojuszników” ze Wscho- że tak naprawdę w systemie komunistycz- na sile. Dzięki temu jako zaufanego czło- du, nie potrafiąc w żaden sposób im się nym żadnych zmian nie będzie. Aktualne wieka Moskwy przerzucono go do oku- przeciwstawić. Wraz z Jakubem Berma- pozostało jego powojenne hasło: „Władzy powanej Polski, a następnie został prze- nem zaproponowali Stalinowi zmianę raz zdobytej nie oddamy nigdy!”. Począt- wodniczącym Krajowej Rady Narodowej. hymnu narodowego i godła Polski (na so- kowo Gomułka jako I sekretarz prowadził Po wejściu Sowietów początkowo pozo- cjalistyczne w formie i „ludowe” w tre- umiarkowaną politykę. Był znany z tego, stał w cieniu głównych wydarzeń poli- ści), na co jednak Stalin nie wyraził że całymi dniami siedział w swoim gabi- tycznych. To w tym czasie pokazał się zgody. necie, studiując dokumenty. Z czasem m.in. podczas procesji Bożego Ciała W momencie powstania PZPR od po- rozpoczął nieskrywaną walkę z Kościo- w Warszawie, trzymając baldachim nad czątku czynnie uczestniczył w życiu par- łem katolickim oraz pogłębił stosunki Najświętszym Sakramentem. Był to wy- tii, pełniąc w niej wiele funkcji, z I sekre- z ZSRR, które przez kilka lat odbiegały raźny sygnał dla społeczeństwa, że wła- tarzem KC na czele. Do tego doszła także od „właściwych” standardów. Przejawiło dza ludowa nie będzie walczyć z religią. walka o władzę z W. Gomułką, zakończo- się to m.in. w poparciu i uczestnictwie Sam Bierut chciał uchodzić za człowie- na uwięzieniem tego ostatniego. W latach w interwencji państw Układu Warszaw- ka ponadpartyjnego. Dlatego też nie nale- 1947–1952 pełnił urząd Prezydenta RP, skiego w Czechosłowacji w 1968 r. Jed- żał do PPR, choć był członkiem KC PPR. a następnie premiera PRL. Lata 40. i 50. nakże to oraz wydarzenia marcowe w Pol- Wielokrotnie dbał o swój neutralny wize- to okres krwawego początku władzy ko- sce podkopały jego autorytet w społe- runek. W rzeczywistości chciał zbudować munistów w Polsce. Tysiące osób były czeństwie. Był to początek jego upadku.

NIEZALE˚NA II GAZETA POLSKA Warszawa, 6 lutego 2009 r. OJCOWIE PARTII I NARODU

Władysław Gomułka (1905–1982), działacz KPP, I sekretarz KC PPR (1943–1948). W 1946 r. przygotował Referendum, za sfałszowanie któ- rego był w dużej mierze odpowiedzialny. W 1948 r. odsunięty od części stanowisk, na- stępnie uwięziony i usunięty z PZPR. Po wyda- rzeniach poznańskich ponownie wszedł w skład KC PZPR, zostając I sekretarzem KC PZPR. (1913–2001), działacz polskiej sekcji Komunistycznej Partii Francji, w latach 1970–1980 I sekretarz KC PZPR Ostateczną klęską były krwawe wydarze- nia na Wybrzeżu w 1970 r., w wyniku napiętej sytuacji społecznej i politycznej. których ustąpił ze stanowiska I sekretarza Tajemniczy I sekretarz Był uważany za liberała. Jego niezdecy- KC PZPR. Po Gierku władzę przejął Stanisław dowanie w wielu kwestiach sprawiło, że Kania. Jego historia jest przykładem szybko został zastąpiony na stanowisku. Nietypowy aparatczyk awansu w hierarchii partyjnej. Swoją Po 1981 r. stopniowo odsuwano go na Następcą Gomułki został dotychczaso- przygodę z komunizmem rozpoczął od bok. Był w tym czasie członkiem Rady wy I sekretarz KW PZPR w Katowicach działalności w organizacjach młodzieżo- Państwa oraz Frontu Jedności Narodu. Edward Gierek. Ten były członek Komu- wych (ZWM, ZMP). Od 1958 r. był etato- nistycznej Partii Francji, będąc na Śląsku, wym pracownikiem PZPR, najpierw Człowiek z ciekawą przeszłością zdobył zaufanie tamtejszej licznej organi- w warszawskim KW PZPR, a następnie Kolejnym I sekretarzem KC PZPR zo- zacji partyjnej. Był przeciwieństwem Go- w KC PZPR. Co istotne, pomimo że przez stał gen. . Był jedy- mułki. Nie znosił pracy biurowej, nato- kilkanaście miesięcy był I sekretarzem nym wojskowym na tak wysokim stano- miast czuł się jak ryba w wodzie podczas KC, to o jego działalności w partii wiemy wisku partyjnym. Znany z tego, że prawie wyjazdów służbowych określanych w no- niewiele. Pełnienie przez niego funkcji nie rozstawał się z mundurem. Był czło- menklaturze partyjnej „wizytami gospo- I sekretarza miało za zadanie uspokojenie wiekiem z ciekawą przeszłością. Pocho- darskimi”. To podczas jednej z takich wi- zyt, na samym początku jego sekretarzo- wania, retorycznie zapytał: „No to jak towarzysze, pomożecie?”. Odpowiedzią były nieśmiałe oklaski. Jednakże propa- ganda partyjna z mało istotnego wydarze- nia zrobiła motto działania PZPR na na- stępne lata. Okres jego rządów to czas małego otwarcia się na Zachód. Wykorzystywał do tego świetną znajomość języków ob- cych, przez co dla krajów zachodnich był zaprzeczeniem typowego aparatczyka. Dzięki temu spożytkował swoje umiejęt- ności do pozyskania licznych pożyczek fi- nansowych. Zapoczątkował krótki, ale szybki rozwój przemysłowy. Po kilku la- tach okazało się jednak, że gospodarka planowana, nawet wspomagana finanso- wo z Zachodu, doprowadziła do załama- nia gospodarczego i fali strajków. I tutaj po raz kolejny wyszło, że tak naprawdę w systemie komunistycznym niewiele się zmieniło. Brutalna pacyfikacja Radomia w 1976 r. przypomniała ludziom smutną rzeczywistość. Jeszcze przed podpisa- niem porozumień sierpniowych w 1980 r. Stanisław Kania (1927), żołnierz BCh, członek PPR i PZPR. W okresie 1954–1956 był zarejestrowany Gierek został usunięty ze stanowiska I se- przez Wydział III Departamentu VII MBP w kategorii LK [Lokal Kontaktowy]. Od 6 września 1980 r. kretarza KC. Rok później został usunięty do 18 października 1981 r. I sekretarz KC PZPR. z partii.

NIEZALE˚NA GAZETA POLSKA III Warszawa, 6 lutego 2009 r. OJCOWIE PARTII I NARODU

zasadniczym pytaniem: co dalej? Odpo- wiedzią był XI Zjazd PZPR w styczniu 1990 r., podczas którego PZPR zakończy- ła swoją niechlubną działalność. To wtedy ówczesny I sekretarz KC – Rakowski – wypowiedział symboliczne słowa: ,,Sztan- dar wyprowadzić!”. Sztandar wyprowadzono i przekazano do muzeum.

Wojciech Witold Jaruzelski (1923), oficer Ludowego Wojska Polskiego, w 1946 r. został zwerbowany przez I Oddział Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego jako tajny informator ps. „Wolski”. W okresie 1964–1989 pełnił następujące funkcje partyjne: członek KC PZPR (1964–1989), członek Biura Politycz- nego KC PZPR (1971–1989), I sekretarz KC PZPR (1981–1989). dził z rodziny ziemiańskiej, został wywie- W ciągu następnych lat pełnił wszystkie ziony na Syberię, by wraz z 1. Armią najważniejsze funkcje polityczne i partyj- Wojska Polskiego stamtąd wrócić. W Pol- ne w Polsce. W 1989 r. zrzekł się funkcji sce brał udział w fizycznej likwidacji od- I sekretarza KC. Kilka miesięcy później, działów polskiego podziemia niepodle- w wyniku porozumień Okrągłego Stołu, głościowego. W latach 60. stał już na cze- został wybrany przez na pierwszego le Głównego Zarządu Politycznego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Wojska Polskiego. Szybko przeniósł się do Ministerstwa Obrony Narodowej. Był ,,Sztandar wyprowadzić!” współodpowiedzialny za wysłanie oddzia- Następcą generała, a zarazem ostatnim łów LWP do Czechosłowacji w 1968 r. I sekretarzem KC PZPR, został Mieczy- i tłumienie „praskiej wiosny”. Ponosi tak- sław Rakowski. Funkcję tę objął w chwili, że odpowiedzialność za pacyfikację ro- gdy partia przeżywała bardzo trudne mo- Mieczysław Franciszek Rakowski (1926–2008), botników na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. menty. Liczba członków drastycznie spa- dziennikarz, członek PPR i PZPR, redaktor na- To on 13 grudnia 1981 r. stanął na czele dała, poparcie społeczne także było bar- czelny związanego z partią tygodnika ,,Polity- Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego dzo małe. Dodatkowo wybory w czerwcu ka”, ostatni I sekretarz PZPR (1989–1990). i wprowadził stan wojenny w Polsce. 1989 r. sprawiły, że partia stanęła przed I sekretarz KW PZPR kontra komendant MO

Artur Bądkowski, Dramatis personae Uczestniczył w rozpracowywaniu oddzia- IPN Poznań Henryk Zaszkiewicz urodził się 21 mar- łów NSZ „Roga” i „Deski” na terenie po- ca 1923 r. w Suwałkach. W momencie wiatu Kolno. W tym czasie uczestniczył Krótki okres sprawowania funkcji I sekretarza wstępowania do UB deklarował pocho- w kursie aktywu kierowniczego w Ośrod- Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu przez dzenie społeczne robotnicze i wyznanie ku Szkoleniowym MBP w Warszawie. Edwarda Skrzypczaka jak w soczewce pokazuje rzymskokatolickie. Wykształcenie miał Będąc funkcjonariuszem bezpieki, wie- dynamikę wydarzeń lat 1980–1981 w Polsce, ich podstawowe. Służbę w szeregach UB roz- czorowo ukończył studia prawnicze. Przez dramaturgię i niezwykłość, a także, jak mogły począł w 1945 r. W tym samym czasie zo- krótki czas był w dyspozycji dyrektora wyglądać skomplikowane relacje rządzącej par- stał członkiem PPR, później od grudnia Departamentu I, czyli cywilnego wywia- tii i służb specjalnych w PRL. 1948 r. PZPR. Zaczynał od funkcji war- du, później w Łodzi zajmował stanowisko townika w PUBP w Rawiczu. Później inspektora w inspektoracie kierownika Na początku najlepiej poznać żywoty znalazł się w szeregach WUBP w Pozna- Wojewódzkiego Urzędu ds. Bezpieczeń- równoległe bohaterów tych wydarzeń: niu w wydziale zajmującym się obserwa- stwa. Od końca listopada 1956 r. w KM MO wspomnianego Edwarda Skrzypczaka cją zewnętrzną oraz walką z podziemiem w Łodzi był kierownikiem Wydziału III, i jego adwersarza – komendanta woje- politycznym. W Poznaniu pozostawał do który zajmował się zwalczaniem szeroko wódzkiego MO w Poznaniu Henryka Za- czerwca 1951 r. Wówczas trafił na kie- pojętej „działalności antypaństwowej”. szkiewicza. rownicze stanowisko w Białymstoku. W 1962 r. został I zastępcą komendanta

NIEZALE˚NA IV GAZETA POLSKA Warszawa, 6 lutego 2009 r. OJCOWIE PARTII I NARODU

KW MO ds. bezpieczeństwa w Opolu. Po osobę. Skrzypczakowi nie udało się to siedmiu latach objął funkcję I zastępcy jednak i poniósł prestiżową porażkę. Na komendanta KW MO ds. służby bezpie- stanowisko wojewody Wojewódzka Rada czeństwa w Bydgoszczy. W 1971 r. po- Narodowa zaakceptowała wbrew niemu wrócił do Poznania na stanowisko komen- kandydata ZSL Mariana Króla. Objęcie danta KW MO w Poznaniu. Pozostał nim do tego stanowiska przez kandydata nie 1983 r., kiedy to ponownie znalazł się PZPR-owskiego było również preceden- w Warszawie, z której wyjechał na nie- sem w powojennej historii województwa. jawny etat kontrwywiadu do Ambasady Jak łatwo się domyślić, szeregowi człon- PRL w Moskwie. Do jego zadań należało kowie partii oceniali te wydarzenia pozy- inwigilowanie obywateli polskich w Związ- tywnie, starzy działacze zaczęli bronić ku Sowieckim. Z Moskwy powrócił do swoich stanowisk i pozycji. Wkrótce Polski w sierpniu 1987 r. Służbę w SB za- z Warszawy przyjechała specjalna komi- kończył w kwietniu 1989 r. sja, która miała zbadać sytuację w Pozna- Edward Skrzypczak urodził się 13 paź- niu, a sam I sekretarz został wezwany na dziernika 1936 r. w Poznaniu, w rodzinie posiedzenie Sekretariatu KC. Z krytyką inteligenckiej. W latach 1951–1956 był ze strony centrali spotkały się także zmia- członkiem ZMP, później Zrzeszenia Stu- ny w strukturze organizacyjnej Komitetu. dentów Polskich. Członkiem PZPR został 20 maja 1960 r. W tym samym roku roz- Pojedynek począł pracę w Zakładach Przemysłu Ma- Jednak czystki w szeregach partyjnych, szynowego im. Cegielskiego w Poznaniu. obsadzanie stanowisk przez ludzi sobie Stopniowo piął się po kolejnych szcze- oddanych i w związku z tym naruszenie blach kariery w tym zakładzie. Jej zwień- Edward Skrzypczak wielu układów i grup interesów nie zade- czeniem było dla inżyniera elektryka zaj- cydowały o klęsce Edwarda Skrzypczaka. mowane między 1971 a 1980 rokiem sta- w „Cegielskim”, jego wcześniejsza dzia- Najważniejszą przyczyną odwołania go nowisko „głównego inżyniera” w fabryce łalność rozliczeniowa w tzw. IX zespole z funkcji I sekretarza KW w Poznaniu by- obrabiarek. W listopadzie 1980 r. został zjazdowym, będącym w strukturach Wo- ła próba zdymisjonowania i rozliczenia on I sekretarzem Komitetu Zakładowego jewódzkiego Zespołu Zjazdowego. Naj- nadużyć komendanta MO w Poznaniu w „Cegielskim”. Kierowanie organizacją widoczniej wśród delegatów na Konfe- Henryka Zaszkiewicza i jego zastępcy partyjną w największym zakładzie pracy rencję popularne było hasło rozliczenia St. Koniecznego. Już na pierwszym po- w Poznaniu, mającym status Komitetu osób skompromitowanych w partii w okre- siedzeniu nowo wybranej egzekutywy Dzielnicowego, umożliwiło Edwardowi sie gierkowskiej dekady. 29 lipca 1981 r. „I sekretarz poinformował Skrzypczakowi osiągnięcie najwyższego członków Egzekutywy o zarzutach, jakie stanowiska w wojewódzkiej hierarchii Zmiany, zmiany, zmiany… NIK, kontrola MON stawia Komendanto- partyjnej – I sekretarza KW PZPR. Nowy I sekretarz energicznie zabrał się wi Wojewódzkiemu MO H. Zaszkiewi- Jak widać, obu „bohaterów” dzieliły: za wprowadzanie zmian w województwie. czowi i jego zastępcy St. Koniecznemu wiek (10 lat), pochodzenie społeczne Dla partyjnych elit szczególnie dotkliwe o nadużywaniu stanowisk służbowych i wybory życiowe związane z pracą zawo- były jego decyzje personalne. Dotychczas w celu osiągnięcia korzyści materialnych. dową. Wspólna była przynależność do normą w PZPR było „przygarnianie na Sprawy zostały skierowane przez Proku- Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. garnuszek KW” byłych sekretarzy z tere- raturę Wojewódzką do Prokuratury Gene- nu, którzy nie zostali wybrani na nowe ralnej. Egzekutywa podjęła uchwałę zo- Wybory w PZPR! kadencje, do czasu znalezienia nowych bowiązującą I sekretarza KW do podjęcia Okoliczności wyboru Edwarda Skrzyp- miejsc pracy. O skali ówczesnych zmian działań w celu odwołania tow. tow. Za- czaka na I sekretarza KW w Poznaniu by- w partii świadczy liczba ok. 100 osób, szkiewicza i St. Koniecznego z zajmowa- ły niezwykłe. Na Wojewódzkiej Konfe- które znalazły się w takiej sytuacji. Nowe nych stanowisk”. rencji Sprawozdawczo-Wyborczej, która kierownictwo zdecydowało się na szybkie Podczas tego posiedzenia Genowefa odbyła się w dniach 24–25 czerwca 1981 r., rozwiązanie tego problemu, co często dla Maryańska przedstawiła jeszcze inny po- było trzech kandydatów do tego najwyż- tych ludzi oznaczało utratę dotychczaso- mysł na rozwiązanie problemu oraz jego szego stanowiska w strukturach woje- wych dochodów. Rotacja kadrowa do- prawdziwe oblicze: „[...] stwierdza, że wódzkich partii: Jan Mielcarek – I sekre- tknęła także dużą liczbę kierowników wy- problem pracy i stosunków panujących tarz Komitetu Miejskiego PZPR w Lubo- działów KW. Jak sam oceniał to już po w KW MO jest szerszy. Należałoby jej niu, Edmund Bruch – I sekretarz swoim odejściu: „w samym KW wymie- zdaniem przeprowadzić weryfikację wyż- Komitetu Dzielnicowego PZPR Poznań- niliśmy z 50% aparatu”. Dawnych sekre- szych oficerów MO. Podaje przykład, że -Nowe Miasto i Edward Skrzypczak. Już tarzy zastąpili nowi: Jan Mielcarek, Zbi- z-ca Komendanta Wojewódzkiego Ka- sam fakt rywalizacyjnych, demokratycz- gniew Gabryel, Bronisław Stęplowski miński jest notorycznym pijakiem i wy- nych wyborów w PZPR musiał zadzi- i Maciej Olejniczak. Całkowicie zmienio- prowadza się go codziennie z pracy w sta- wiać. Dotychczas regułą było przedsta- ny został skład egzekutywy KW. Nie za- nie nietrzeźwym”. Okazało się jednak, wianie nowego I sekretarza przez przed- siadał już w niej komendant wojewódzki że poparcie egzekutywy nie pomogło stawiciela centralnych władz PZPR MO. Dotychczas jego obecność w tym Edwardowi Skrzypczakowi. Henryk Za- lokalnym działaczom, którzy jednogło- kluczowym dla wojewódzkiej organizacji szkiewicz był zaprzyjaźniony z gen. Mi- śnie potwierdzali „wybór”. partyjnej gremium była normą. Ta decy- rosławem Milewskim, jeszcze z czasów zja Edwarda Skrzypczaka zapowiadała ich wspólnej służby w Białymstoku, kie- Skrzypczak w głosowaniu uzyskał 260 głosów, Mielca- ostry konflikt ze sprawującym tę funkcję dy to wspólnie zwalczali na tym terenie rek otrzymał 187 głosów, Bruch – już tylko 38. Wybór Henrykiem Zaszkiewiczem. podziemie niepodległościowe. To „brater- musiał być dla niego rzeczywiście zaskoczeniem, skoro Zmiany personalne dotyczyły jednak stwo broni” z człowiekiem, który od koń- w sprawozdaniu z tego wydarzenia dość nieskładnie nie tylko PZPR, lecz także administracji. ca 1962 r. do początku 1971 r. był zastęp- stwierdzono: „po ogłoszeniu wyborów – tow. Skrzyp- I sekretarz KW miał informacje o nad- cą dyrektora i dyrektorem Departamen- czak dziękuje za wybór – nie jestem przygotowany, aby użyciach ówczesnego wojewody Stanisła- tu I, czyli wywiadu cywilnego, a od 1980 powiedzieć więcej”. wa Cozasia. Uzyskał on zgodę władz par- do 1985 r. członkiem KC, ministrem spraw tyjnych w Warszawie na tę zmianę, ale wewnętrznych, później członkiem Biura Dużą popularność przyniosła Skrzyp- miał przygotować obsadzenie tego stano- Politycznego i sekretarzem KC PZPR, da- czakowi oprócz kierowania Komitetem wiska przez wytypowaną przez siebie wało poczucie bezkarności. Z tych dwóch

NIEZALE˚NA GAZETA POLSKA V Warszawa, 6 lutego 2009 r. OJCOWIE PARTII I NARODU

Tak jak niezwykłe były okoliczności z funkcji I sekretarza KW PZPR w Po- objęcia sterów partii w Poznaniu przez znaniu przyjmuję z powagą i jako zdyscy- Skrzypczaka, tak dramatyczne były oko- plinowany członek partii podporządko- liczności jego odwołania. Na posiedzenie wuję się jej”. Dramatyczne też było Ple- egzekutywy KW 28 maja 1982 r. przyje- num 2 czerwca 1982 r., podczas którego chali do Poznania przedstawiciele władz zaprezentowano członkom KW nowego centralnych: Włodzimierz Mokrzyszczak, I sekretarza i decyzję Biura Politycznego. zastępca członka Biura Politycznego Podczas dyskusji poszczególni działacze pre- i sekretarz KC, kierownik Wydziału Kadr zentowali uchwały swoich organizacji partyj- KC Tadeusz Dziekan i generał brygady nych, wyrażających niezadowolenie odgór- Piotr Przybyszewski, pełnomocnik Komi- nym narzuceniem zmiany na stanowisku tetu Obrony Kraju. Pierwszy z nich poin- I sekretarza oraz niezadowolenie aktywu. formował poznańskich towarzyszy o de- Edward Skrzypczak przegrał z Henry- cyzji Biura Politycznego w sprawie kiem Zaszkiewiczem, ponieważ swoimi odwołania I sekretarza Edwarda Skrzyp- działaniami naruszył delikatną nić powią- czaka i mianowania na jego miejsce gen. zań i interesów ukształtowanych jeszcze bryg. Edwarda Łukasika. Jako oficjalną w czasach jego poprzedników. W partii, przyczynę tej decyzji podano: „brak kon- w której frakcyjność była jednym z często solidacji wojewódzkiej organizacji, którą używanych w walce o wpływy i władzę za- tow. E. Skrzypczak kierował”. Członko- rzutów, koterie stanowiły bardzo trwałą wie egzekutywy wprost pytali przedsta- i wszechobecną rzeczywistość. Sam wicieli centrali, jakie były prawdziwe Edward Skrzypczak, oceniając i wspomina- przyczyny tej decyzji. Padło pytanie: „Jak jąc ten okres, mówił: „Ludzie z KC kilka- Henryk Zaszkiewicz mamy ten fakt tłumaczyć i co powiedzieć krotnie sugerowali mi, że trzeba to odłożyć ludziom...?”. Ciekawe jest stwierdzenie ad acta. Należało wypić z panem Henry- rywali to Edward Skrzypczak musiał Tadeusza Dziekana, pokazujące relacje kiem pół litra, papiery spalić”. Ludziom odejść ze stanowiska i został wysłany do panujące w partii: „Komitet Centralny był partii MO i SB były potrzebne. Ta symbio- Nigerii, Zaszkiewicz pozostawał na sta- zasypywany petycjami, anonimami, a na- za zapewniała jednej i drugiej stronie ko- nowisku komendanta w Poznaniu, mimo wet nagraniami wystąpień tow. E. Skrzyp- rzyści. Truizmem jest stwierdzenie, że zarzutów, aż do 1983 r., a później znalazł czaka. Dla tow. Skrzypczaka należy mieć w dziejach PRL były okresy, kiedy organy posadę jako pracownik ambasady w Mo- pełen szacunek i uznanie za to, co zrobił bezpieczeństwa były silniejsze niż partia, skwie. Można skonstatować, że ostatecz- w województwie poznańskim. To wszyst- i okresy, kiedy to PZPR dominowała nad nie to starcie doprowadziło ich do opusz- ko należało jednak robić z większą roz- służbami. Ten konkretny przypadek – kon- czenia Poznania, tylko że to Skrzypczak wagą”. Zapewniał też: „Sprawę Komendy flikt między I sekretarzem KW PZPR w Po- stracił stanowisko i pozycję w PZPR, Za- Wojewódzkiej MO nie wniósł tow. E. Skrzyp- znaniu Edwardem Skrzypczakiem a komen- szkiewicz nadal wypełniał swoje zadania, czak, bowiem wyszła ona z organów mili- dantem wojewódzkim MO Henrykiem Za- którymi się zajmował całe życie, tzn. in- cji. Problem ten będzie rozwiązany do szkiewiczem – pokazał, jak duże znaczenie wigilował polskich obywateli, tylko aku- końca”. Sam dotychczasowy I sekretarz miały nieformalne powiązania w relacjach rat w Związku Sowieckim, daleko od KW zapewnił, że: „Decyzję Biura Poli- między funkcjonariuszami służb specjal- miejsca, gdzie był skompromitowany. tycznego KC PZPR odwołującą mnie nych a ludźmi partii rządzącej w PRL. Przypadek towarzysza Kruczka

Hubert Bury, Paweł Róg, Komunistyczne początki Kruczek szybko awansował, piastując IPN Rzeszów Urodził się 27 kwietnia 1910 r. w Zwię- wiele kierowniczych funkcji w lokalnych czycy koło Rzeszowa (obecnie dzielnica strukturach KPP, m.in. sekretarza Komi- Władysław Kruczek zmarł 5 listopada 2003 r. miasta). Pod koniec lat 20. wstąpił do Ko- tetu Podokręgu KPP w Rzeszowie i człon- w Warszawie, w Niepodległej Polsce. W tej Pol- munistycznego Związku Młodzieży Pol- ka egzekutywy KPP Okręgu Tarnowsko- sce, której ideę jako programowy komunista skiej stanowiącego młodzieżową przybu- -Rzeszowskiego. W 1934 r. miał już usiłował przez całe swoje życie zniszczyć. dówkę nielegalnej Komunistycznej Partii mniej szczęścia, gdyż został aresztowany Polski. Gdy związał się z ruchem komu- ponownie i tym razem skazany na trzy Niespełna 20 lat po upadku komuni- nistycznym, miał 19 lat, ale w krótkim i pół roku więzienia za działalność wy- zmu, 3 stycznia 2008 r. na posiedzeniu czasie był już sekretarzem komórki dzia- wrotową oraz antypaństwową. Karę odby- Rady Miejskiej Rzeszowa została podjęta łającej w rodzinnej Zwięczycy. Jako po- wał w więzieniu w Rzeszowie i Tarnowie. uchwała o nadaniu jednej z ulic miasta wiatowy przedstawiciel KZMP utrzymy- Po wyjściu na wolność kontynuował dzia- imienia byłego sekretarza PZPR Włady- wał ścisłe kontakty z działaczami Komu- łalność komunistyczną. W 1938 r., po roz- sława Kruczka. Informacja o tym fakcie nistycznej Partii Polski. Tego rodzaju wiązaniu KPP decyzją Kominternu, zwią- obiegła niemal wszystkie polskie serwisy związki nie uszły uwagi policji i Kruczek zał się z grupą radykalnych ludowców informacyjne i wywołała zdecydowany znalazł się w areszcie, skąd po siedmio- działających na terenie ówczesnego po- sprzeciw mieszkańców miasta. Niecały miesięcznym śledztwie został zwolniony. wiatu rzeszowskiego. Współpraca zapew- miesiąc później na posiedzeniu Rady W 1933 r. wstąpił do KPP, zostając sekre- ne nie układała się najlepiej, skoro Miasta wcześniejsza decyzja radnych zo- tarzem Komitetu Dzielnicowego. Prowa- w 1939 r. został aresztowany jako podej- stała uchylona. Pozostał jednak niesmak, dził działalność jako agitator, m.in. wśród rzany o inspirowanie zabójstwa jednego że w niepodległej Polsce znalazły się śro- okolicznej ludności chłopskiej, nawołując z działaczy ludowych. dowiska, które dążą do honorowania po- do strajków i protestów. Już kilka miesię- staci, które haniebnie zapisały się w pol- cy później, w sierpniu 1933 r., został po- Ochotnik w szeregach Armii Czerwonej skiej historii. Warto zatem przypomnieć, nownie aresztowany, ale znowu ze wzglę- Po wybuchu wojny, we wrześniu 1939 r., kim był Władysław Kruczek cieszący się du na brak wystarczających dowodów został zwolniony z więzienia i udało mu tak wielką popularnością wśród działaczy stwierdzających jego winę, po dziewięciu się przedostać do okupowanego przez So- współczesnej lewicy. miesiącach wyszedł na wolność. wietów Lwowa. Doskonale odnalazł się

NIEZALE˚NA VI GAZETA POLSKA Warszawa, 6 lutego 2009 r. OJCOWIE PARTII I NARODU w nowych, bliskich jego sercu warun- kach. Jako wypróbowany towarzysz został oddelegowany do pracy w Międzynaro- dowej Organizacji Pomocy Rewolucjoni- stom. Wkrótce został jej sekretarzem, a następnie zastępcą przewodniczącego MOPR na województwo lwowskie. Trud- no jednoznacznie, na podstawie zachowa- nych w Polsce źródeł, ustalić datę ochot- niczego wstąpienia Kruczka do Armii Czerwonej. Jak sam wspominał po latach: „Od 1941 r. […] zacząłem pracować w wywiadzie Wojsk Czerwonej Armii ja- ko łącznik przy jednym z oddziałów wojsk pogranicznych”. Po wybuchu woj- ny niemiecko-sowieckiej, w połowie 1941 r., został wzięty przez Niemców do niewoli, jednak udało mu się zbiec podczas trans- portu do obozu jenieckiego w Kremień- czuku. W grudniu 1941 r. powrócił do Rzeszo- wa, gdzie odnowił przedwojenne kontak- ty. W połowie stycznia 1942 r. wspólnie Władysław Kruczek (w środku) jako „reprezentant mas pracujących”. Jak widać, niewiele miał z nimi z innymi komunistami rozpoczął tworze- wspólnego nie lokalnych struktur Polskiej Partii Robotniczej. Podczas zebrania założyciel- tach 1945–1947 w powiązaniu z UB or- w Bydgoszczy. Podczas posiedzenia ple- skiego Komitetu Okręgowego PPR Rze- ganizował wywiad partyjny w strukturach narnego Komitetu Centralnego PZPR szów–Tarnów, 18 stycznia 1942 r. wyzna- Komitetu Wojewódzkiego PPR w Rze- 17 marca 1954 r. wybrano go członkiem czony został sekretarzem nowo powstałe- szowie. Współorganizował też struktury Komitetu Centralnego PZPR. Ostatecznie go komitetu. Do jego obowiązków podległego komunistom fasadowego w grudniu 1956 r. powrócił na Rze- należało m.in. pozyskiwanie dla organiza- Stronnictwa Ludowego, które miało deza- szowszczyznę, zajmując fotel I Sekretarza cji nowych członków z terenu Rzeszowsz- wuować działalność PSL. Uczestniczył Komitetu Wojewódzkiego PZPR, co czyzny. Wraz z Antonim Konkolem też w fałszowaniu wyników tzw. „Refe- umożliwiła interwencja Komitetu Cen- współtworzył struktury bojówki partyjnej rendum Ludowego” w 1946 r. oraz „wy- tralnego PZPR, w szczególności zaś gru- – Gwardii Ludowej. W kwestionariuszu borów” do Sejmu w styczniu 1947 r. py politycznych przyjaciół z frakcji nato- osobowym członka PPR, sporządzonym lińskiej. Kruczek stał się udzielnym satrapą w 1945 r., wśród osób, które mogły podać Satrapa Rzeszowszczyzny Rzeszowszczyzny, korzystając z niemal fakty o jego wojennej działalności, wska- W 1947 r. na posiedzeniu egzekutywy nieograniczonej władzy. zał m.in. Julię Brystiger, cieszącą się po- Komitetu Miejskiego PPR w Rzeszowie nurą sławą jako oficer śledczy MBP został wybrany I sekretarzem, a po tzw. „Takie coś jest I sekretarzem KW” w Warszawie. W kwietniu 1942 r. Kru- „zjednoczeniu” PPR i PPS (czyli wchło- Marcowe protesty w 1968 r. nie odbiły czek został aresztowany przez gestapo nięciu tej ostatniej przez komunistów) się tak dużym echem w Rzeszowie, jak i osadzony w rzeszowskim więzieniu. Na w grudniu 1948 r. stanął na czele nowo w innych ośrodkach akademickich. Na początku 1943 r. przewieziono go do obo- powstałego Komitetu Miejskiego Polskiej skutek aktywności Kruczka, trzymające- zu koncentracyjnego Auschwitz, następ- Zjednoczonej Partii Robotniczej w Rze- go „swój” teren żelazną ręką przy pełnej nie do Oranienburga i w końcu Sachsen- szowie. Wszedł również w skład egzeku- współpracy bezpieki, zamiast protestów hausen. tywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR studenckich w Rzeszowie odbywały się w Rzeszowie. W czasie kierowania Komi- wyłącznie wiece i manifestacje poparcia Wierność ideologii ponad wszystko tetem Miejskim decydował o obsadzie dla polityki Gomułki. Sam Kruczek nie- W 1945 r. powrócił do Rzeszowa i roz- kierowniczych stanowisk w zakładach jednokrotnie zabierał głos na tego rodzaju począł pracę w Komitecie Wojewódzkim pracy, tzw. stanowisk nomenklaturowych, imprezach, licytując się z innymi aparat- PPR w tym mieście, pełniąc m.in. funkcję „zaufanymi ludźmi”. I właśnie tego ro- czykami ostrością wystąpień. Mówił członka egzekutywy oraz instruktora Wy- dzaju działalność ściągnęła na głowę wówczas m.in.: „Prawdziwym […] celem działu Organizacyjnego KW. W 1947 r., Kruczka kłopoty. 22 maja 1949 r. Woje- był podstępny atak na władzę ludową i na już jako kierownik Wydziału Organiza- wódzka Komisja Kontroli Partyjnej PZPR ustrój socjalistyczny. Idąc za głosem nie- cyjnego Komitetu Wojewódzkiego, odpo- w Rzeszowie w specjalnej uchwale udzie- zaspokojonych ambicji politykierskich, wiadał m.in. za funkcjonowanie komitetu liła mu partyjnej nagany w związku z ak- prowokatorzy rewizjonistyczni, syjoniści i lokalnych struktur partyjnych. We ceptacją Piotra Recka na stanowisko kie- i reakcjoniści, ukryli się za plecami mło- współpracy z Wojewódzkim Urzędem rownika Wydziału Personalnego Rzeszow- dzieży, pragnęli w odpowiednim momen- Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszo- skiej Spółdzielni Spożywców. Towarzysz cie ukazać się na widowni w charakterze wie, a szczególnie z ówczesnym jego kie- Reck został bowiem zaopiniowany pozy- »opatrznościowych trybunów ludu«”. rownikiem kpt. Tomaszem Wiśniewskim, tywnie, pomimo faktu, iż wcześniej ciążył nadzorował zwalczanie podziemia nie- na nim wyrok za łapówkarstwo w Powia- Ówczesna aktywność Kruczka spowodowała, że jest on podległościowego (WIN, NSZ), przepro- towym Urzędzie Bezpieczeństwa Pu- zaliczany do grona autorów nagonki przeciwko „syjo- wadzał też czystki w administracji pań- blicznego w Przemyślu. nistom”, w wyniku której z Polski wyjechały tysiące stwowej, usuwając z niej osoby uznane za Po tym incydencie wydawało się, że ka- osób pochodzenia żydowskiego. Jego ówczesna posta- politycznie niepewne lub wrogie komuni- riera Kruczka jest pogrzebana. Odesłano wa nie budziła entuzjazmu nawet partyjnych współ- stom. Obsadzał również kierownicze sta- go z Rzeszowa do Centralnej Szkoły Par- towarzyszy. Mieczysław Rakowski w swoich „Dzienni- nowiska w zakładach pracy zaufanymi tyjnej (CSP) w Warszawie. Kruczek kach politycznych” wyrażał się o Kruczku następująco: ludźmi, „wyrobionymi ideowo”. Jak sam umiał jednak zatrzeć to niepowodzenie. „czarna sotnia”, „żyletkarz”, „obłędnie głupi facet”, później pisał: „Czasem wysyłaliśmy do Po dwóch latach ukończył CSP i został „takie coś jest I sekretarzem KW, członkiem KC. Boże, fabryk ludzi pewnych pod względem ide- kolejno sekretarzem KW PZPR w Pozna- Boże, na jakie dno się stoczyliśmy”. ologicznym, a słabych fachowo”. W la- niu, następnie I sekretarzem KW PZPR

NIEZALE˚NA GAZETA POLSKA VII Warszawa, 6 lutego 2009 r. OJCOWIE PARTII I NARODU

Konsekwencją wydarzeń marcowych ścielnej wytyczony przez Władysława czek na szczęście miał rację. Nie może było zaostrzenie represji na Rzeszowsz- Gomułkę. „W czasie gdy Kruczek trząsł więc dziwić jego stanowisko zaprezento- czyźnie. Kruczek poświecił się temu, co Rzeszowem – uważa dr Antoni Dudek wane na posiedzeniu Biura Politycznego umiał robić najlepiej: inwigilacji i weryfi- – na tym terenie bezpieka zwalczała abp. z 18 sierpnia 1980 r., gdzie nawoływał do kacji. Egzekutywa KW PZPR w Rzeszo- Ignacego Tokarczuka i toczyła wojnę zdecydowanej, fizycznej rozprawy ze wie pod jego przewodnictwem 5 kwietnia z Kościołem, w tym nielegalnie budowa- strajkującymi na Wybrzeżu. Ówczesną 1968 r. wydała uchwałę, w której nakaza- nymi obiektami sakralnymi. Takie akcje sytuację komentował następująco: „W Stocz- no terenowym i zakładowym komórkom zawsze były konsultowane z sekreta- ni Komuny Paryskiej [obecnie Stocznia partyjnym badać nastroje polityczne oraz rzem”. O mentalności Kruczka świadczy- Gdyńska] wyraźne objawy kontrrewolu- szukać wszelkich przejawów „wrogiej” ła postawa, którą przyjął wobec protestu cji. Najwyższy czas, aby partia zaczęła się i „dywersyjnej działalności antypaństwo- stoczniowców na Wybrzeżu w grudniu bronić, nie pozwoliła się deptać. Opozy- wej”. Partyjny „wywiad” prowadzić mia- 1970 r. Jak podaje prof. , cja ma środki, pójdzie na wszystkie zakła- ły powołane do tego celu tzw. Zespoły w czasie przerwy w obradach Biura Poli- dy w kraju, głosi otwarcie, że szykuje się ds. Informacji, w których skład wchodzili tycznego, w prywatnej rozmowie z innym do przejęcia władzy. A my co, tylko gada- specjaliści poszczególnych dziedzin oraz członkiem Biura Politycznego Janem Pta- my i gadamy. […] Musimy pokazać, że najbardziej doświadczeni i zaufani działa- sińskim, Kruczek domagał się stanow- nie boimy się”. cze partyjni. Ich celem były poszukiwania czych działań milicji i wojska wobec Partia nic nie pokazała – przynajmniej „wypaczeń” w strukturach partii, ale tak- strajkujących stoczniowców. Nie wiado- wówczas – a nadchodzący czas karnawa- że poza nią. Duży wkład w kształt i reali- mo, jak przyjął wiadomości o masakrach łu „Solidarności” 1980–1981 niósł ze so- zację tej uchwały wniósł osobiście Kru- robotników w Gdańsku, Gdyni, Elblągu bą koniec kariery Władysława Kruczka. czek. Wiele uwagi poświęcono m.in. i Szczecinie, wydaje się jednak, że liczba Jego gwiazda zaczynała gasnąć – należąc przeglądowi pedagogów. Na posiedzeniu 39 ofiar milicji i wojska nie poruszyła go mentalnie do ekipy Gomułki, nie rozu- egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego specjalnie. miał już nowych czasów, nie znał nowych w Rzeszowie 14 maja 1968 r. Kruczek ja- Nadejście epoki Gierka nie zachwiało ludzi i układów – stał się anachronizmem sno określił zasady doboru kadry nauczy- dobrze rozwijającą się karierą Kruczka. w partyjnym aparacie. Przeszkadzał. Nie- cielskiej i naukowej: „Na uczelnie i do Co prawda, w 1972 r. pożegnał się z po- długo potem został odwołany ze stanowi- szkół średnich winniśmy dobierać dobrą sadą I sekretarza KW PZPR w Rzeszo- ska członka Biura Politycznego KC kadrę nauczycielską. Kuratorium winno wie, ale jeszcze wcześniej, na początku PZPR, utracił też fotel wiceprzewodni- mieć rezerwę kadrową, a kiedy zajdzie 1971 r., wybrano go na przewodniczącego czącego Rady Państwa i przewodniczące- potrzeba, wiedzieć, kogo mamy postawić Centralnej Rady Związków Zawodowych go CRZZ. Później kolejno przestawał peł- na wychowawcę młodzieży”. Czym miała w Warszawie. CRZZ była karykaturą ru- nić funkcję przewodniczącego Centralnej być owa „dobra kadra nauczycielska”, chu związkowego, organizacją fasadową, Komisji Kontroli Partyjnej oraz członka wyjaśniał dalej: „Nauczyciele w szkołach bezpośrednio podporządkowaną Komite- Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu winni śmiało podejmować problemy zajść towi Centralnemu PZPR, ale dość ważną Frontu Jedności Narodu. Na otarcie łez marcowych i wyjaśniać je młodzieży. w systemie komunistycznej nomenklatu- pozostało mu jeszcze, co prawda, stano- Młodzież chce wiedzieć prawdę, trzeba ry. Pomimo wielu szczytnych deklaracji wisko członka Rady Państwa, ale prak- u niej wprowadzać jasność, trzeba mówić, o obronie praw robotniczych, obowiązki tycznie była to już polityczna emerytura. że w dniach marcowych znaczna część przewodniczącego sprawował nieudolnie. Niemniej jednak także i na tym, bez wąt- młodzieży wykazała wiele nietaktu Zresztą później sam miał okazję się do te- pienia drugorzędnym, stanowisku nie za- i draństw”. Zdecydowana postawa Krucz- go przyznać, gdy podczas posiedzenia wiódł swojej partii. 12 grudnia 1981 r. bez ka w czasie „kryzysu marcowego” zosta- Biura Politycznego 8 listopada 1980 r. za- wahania głosował za wprowadzeniem ła nagrodzona – 16 listopada 1968 r. wy- pytany przez I sekretarza KC PZPR Stani- w życie, bezprawnego z punktu widzenia brano go na członka Biura Politycznego sława Kanię o to, jak odniósłby się do ów- prawa PRL, dekretu o stanie wojennym. KC PZPR. Funkcję tę pełnił do 2 grudnia czesnej sytuacji i lidera „Solidarności”, Polityczna aktywność Kruczka zakończy- 1980 r. stwierdził: „Powiedziałbym tak: Panie ła się ostatecznie w 1985 r. wraz z wyga- Wałęsa, pan może działać dlatego, że ja śnięciem jego mandatu posła na Sejm Przeciw Kościołowi i robotnikom zawaliłem”. PRL, który piastował nieprzerwanie przez Władysław Kruczek dał się poznać na 24 lata. Rzeszowszczyźnie jako typowy aparat- Anachronizm w partyjnym aparacie czyk komunistyczny, zdecydowany i bez- Nie trzeba specjalnie dowodzić, że Kru- względny wykonawca zaleceń KC PZPR, czek niezwykle wrogo odnosił się do fak- Materiały biograficzne dotyczące uważany przez swych „partyjnych towa- tu powstania „Solidarności”, uważając ją członków PPR/PZPR znajdą Pań- rzyszy” za przedstawiciela tzw. betonu nie tylko za konkurencyjny wobec CRZZ stwo w katalogu IPN – Kierownicze partyjnego. W okresie swoich rządów, ja- związek broniący praw robotniczych, lecz stanowiska partyjne i państwowe ko I sekretarz KW PZPR na Rzeszowsz- także przede wszystkim za jawnie antyko- b. PRL pod adresem: czyźnie, Kruczek realizował również munistyczny ruch społeczny. W tym wy- www.katalog.bip.ipn.gov.pl. skrupulatnie twardy kurs polityki antyko- padku, co można uznać za wyjątek, Kru-

Dodatek specjalny IPN redagują: Wojciech Muszyński, Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej w Warszawie ul. Chłodna 51, 00-867 Warszawa, tel. 022 526 19 66 Rafał Sierchuła, Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej w Poznaniu ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań, tel. 061 835 69 59 Sprzedaż wydawnictw własnych IPN – Gospodarstwo Pomocnicze IPN, tel. 022 581 88 20 Więcej o działalności Instytutu Pamięci Narodowej: www.ipn.gov.pl

NIEZALE˚NA VIII GAZETA POLSKA Warszawa, 6 lutego 2009 r.