Biblioteca Universitaria
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Biblioteca Universitaria LETRAS GALEGAS 2005 - LORENZO VARELA z Biografía por J.L. Couceiro z Bibliografía z Mostra bibliográfica Biblioteca Universitaria de Santiago de Compostela Colexio de Fonseca Rúa do Franco s/n 15782 Santiago de Compostela Biblioteca Universitaria LETRAS GALEGAS 2005 - LORENZO VARELA Lorenzo Varela A biografía de Xesús Lorenzo Varela Vázquez podería pecharse en poucas liñas, e de feito así o fa algúns dos nosos manuais e historias literarias, cando marcan o seu nacemento ventureiro n Habana (1916), nun barco de emigrantes, ata o definitivo regreso a 1976 España, a súa morte e Madrid (1978) e o traslado definitivo dos seus restos a Monterroso (1981) de onde eran seus pais. dicir, podería tratarse da biografía dun de tantos emigrantes a América. Pero tal síntese sería, nunh parte esencial, moi enganosa, porque no medio quedaba o regreso a Galicia, -ós tres meses segund Alonso Montero-, máis precisamente a Monterroso;pero ós sete anos vai outra vez cos seus a Bo Aires e de alí regresará en 1931; os estudios de bacharelato fainos en Lugo. Con outros amigos entre eles Ramón Piñeiro e Ánxel Fole, funda a Federación das Mocedades Galeguistas. Cando inici en 1934 os estudios universitarios trasládase a Madrid onde, ademais de asistir as clases de Filosofí e Letras, participa nas actividades culturais e políticas promovidas polo ideario republicano, como poden entre outras ser as Misións Pedagóxicas, e de paso iníciase no periodismo, que acabará sendo o seu medio de vida. Na guerra civil partilla con entusiasmo na defensa da República, como soldado e como escritor –nesta etapa bélica, dado os medios para os que escribe, só usa o castelán-, e así cando o goberno lexítimo é derrotado polos rebeldes, ten que emprender o camiño do exilio refuxiándose en Francia, para pasar primeiro a México onde impulsará a publicación da revist “Romance” e tratará a Octavio Paz cos seus vellos amigos León Felipe e J. Bergamín, par finalmente establecerse en Bos Aires; aquí relacionarse de novo con Cuadrado, Dieste, Blanco Amo e sobre todo Seoane, preto de Castelao, escribindo para a presa arxentina e colaborando na publicación galegas. Os datos máis obxectivables serían eses, e aínda así non todo o mundo está de acordo, per seguramente resultaría moito máis difícil dar unha idea exacta e completa da súa intensa paixó solidaria polo home desprotexido e explotado, porque Lorenzo Varela, como acabamos de ver no feitos, dende os seus anos de formación, aínda estudante, xa participa en proxectos solidario encamiñados aaliviar ou reformar inxustizas sociais. En poucas palabras, o seu ideario político est ligado ó pensamento marxista, e dende a súa etapa madrileña afiliouse ó Partido Comunista. A necesidades da loita civil no medio dun conflito fratricida lévano, en defensa do seu credo, a unh actividade literaria bastante intensa en publicacións da República e quedará para máis tarde, sobr todo no longo exilio bonaerense, cando cobre pulo a súa faceta literaria de poeta bilingüe, e castelán e en galego. A grandes liñas, a obra de Lorenzo Varela na nosa lingua é breve e bastante dispersa, e, ademais de tirada é curta e de difícil distribución en Galicia, e diso deriva en boa medida o descoñecement da súa obra. Só despois da súa morte o empeño dos amigos –Seoane, Díaz Pardo, Alonso Montero o seu valedor máximo nos medios culturais galego -logrará reunir os seus poemas nun volume. N tempo, primeira publicación de carácter unitario é Catro poemas pra catro grabados (1944) qu ilustran literariamente un álbum do seu amigo Luis Seoane titulado María Pita e tres retrato medievais . A pintura foi unha constante paixón do noso autor. Dez anos despois reúne a súa poesía civil en Lonxe, -“unha peza de ouro da bibliografía poétic galega”, di Alonso Montero- poemas en galego, onde se lembra dos amigos mortos, moitos na loita Por eso crítica especializada encadra a Lorenzo Varela na Xeración literaria do 36 é considérao u dos máis notables representantes de literatura ideoloxicamente comprometida pola súa temátic social e progresista. Ademais dos manuais e dicionarios de literatura usuais que examinan sinteticamente os valore literarios –A. Tarrío, D. Vilavedra, Méndez Ferrín-, dos estudios de F. Salgado, López Bernárdez, de Axeitos, pode consultarse especialmente o volume dedicado este ano a Lorenzo Varela polo Departamento de Galego da Universidade de Santiago coordina do por Alonso Montero, pero tamén resultan interesantes pola semblanza que proporcionan, visitas a páxinas web, tales como http://www.diadasletrasgalegas.com/2005/vida_xesus_lorenzo.php, http://www.culturagalega.org/temadia_arquivo.php?id=4830 http://centros.edu.xunta.es/iesmontecarrasco/letrasg/lorenzov.htm ou esta de Claudio Rodríguez Fer http://bvg.udc.es/LetrasGalegas2005/Estudos/combate.html, esencial para el período bélico de Lorenzo Varela.. J.L. Couceiro Departamento de Filoloxía Galega Biblioteca Universitaria de Santiago de Compostela Colexio de Fonseca Rúa do Franco s/n 15782 Santiago de Compostela Biblioteca Universitaria LETRAS GALEGAS 2005 - LORENZO VARELA - BIBLIOGRAFÍA 1935 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Cantiga nova que se chama Riveira, Alvaro Cunqueiro, Resol (Santiago) 1933 EN: P.A.N. : revista epistolar y de ensayos. -- Ed. facsímil. -- N. 5 (mayo 1935) ; p. 107-108 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Donde habite el olvido (Poesía), Luis Cernuda, Edit. Signo, Madrid, 1935 / W. EN: P.A.N. : revista epistolar y de ensayos. -- Ed. facsímil. -- N. 6 (jun. 1935) ; p. 135 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Fábulas errabundas, Tomás Meabe, ediciones "Leviatán", Madrid, 1935 Precede ó tit. : Nacimiento del obrerismo español EN: P.A.N. : revista epistolar y de ensayos. -- Ed. facsímil. -- N. 6 (jun. 1935) ; p. 135-136 1936 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Aurora y muerte EN: Milicia Popular : Diario del 5º Regimiento de Milicias populares. -- Ed. Facsímile. -- Ano 1, n.76 (22 Outubro1936) ; p.6 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Cantar en la guerra EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 1, n. 9 (22 oct. 1936) ; p. 7 [71] Varela, Lorenzo, 1916-1978 De la verdad al descubrimiento del “chisgarabis” EN: El Sol. – Año XX, N. 5899 (19-julio-1936) Varela, Lorenzo, 1916-1978 La Falsa promesa EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 1, n. 4 (17 sept.. 1936) ; p. 4 [28] Varela, Lorenzo, 1916-1978 La Falsa promesa EN: Romancero de la Guerra Civil / [Altolaguirre, Varela ... Dieste ... et al.]. -- Madrid : Hispamerca, D.L. 1977. -- Reprod. facs. da ed. de: Madrid : Ministerio de Instrucción Pública y Bellas Artes, 1936 -- p. 49-50 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Fernando de Rosa EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 1, n. 6 (1 oct. 1936) ; p. 4 [44] Varela, Lorenzo, 1916-1978 Fernando de Rosa EN: Romancero de la Guerra Civil / [Altolaguirre, Varela ... Dieste ... et al.]. -- Madrid : Hispamerca, D.L. 1977. -- Reprod. facs. da ed. de: Madrid : Ministerio de Instrucción Pública y Bellas Artes, 1936 -- p. 12-14 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Lina Odena EN: Romancero de la Guerra Civil / [Altolaguirre, Varela ... Dieste ... et al.]. -- Madrid : Hispamerca, D.L. 1977. -- Reprod. facs. da ed. de: Madrid : Ministerio de Instrucción Pública y Bellas Artes, 1936 -- p. 18-19 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Palabras a un miliciano anónimo EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 1, n. 10 (29 oct. 1936) ; p. 2 [74] Varela, Lorenzo, 1916-1978 Romance de Lina Odena EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 1, n. 8 (15 oct. 1936) ; p. 4 [60] Varela, Lorenzo, 1916-1978 El Romancero de la Guerra Civil EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 1, n. 5 (22 sept. 1936) ; p. 7 [39] Romancero de la Guerra Civil / [Altolaguirre, Varela ... Dieste ... et al.] Madrid : Hispamerca, D.L. 1977 Reprod. facs. da ed. de: Madrid : Ministerio de Instrucción Pública y Bellas Artes, 1936 I. Altolaguirre, Manuel, 1905-1959 II. Varela, Lorenzo, 1916-1978 III. Dieste, Rafael, 1899-1981 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Las Vacas de Avila EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 1, n. 1 (27 ag. 1936) ; p. 4 [4] Varela, Lorenzo, 1916-1978 La Voz de España : defensa de la cultura EN: El Sol. – Año XX, N. 5901 (22-julio-1936) 1937 Varela, Lorenzo, 1916-1978 A un joven héroe EN: La Hora de España. -- Ed. facsímil. -- N. 7 (jul. 1937) ; p. 152-153 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Apuntes de la guerra y la revolución, un prisionero y tres evadidos EN: Ahora. – (10-8-1937) Varela, Lorenzo, 1916-1978 Bilbao EN: La Hora de España. -- Ed. facsímil. -- N. 7 (jul. 1937) ; p. 163-165 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Campo de Aragón EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 2, n. 42 (2 dic. 1937) ; p. [167] Varela, Lorenzo, 1916-1978 Contra viento y marea : de la disconformidad a la comodidad y otras cosas EN: La Hora de España. -- Ed. facsímil. -- N. 6 (jun. 1937) ; p. 67-71 Varela, Lorenzo, 1916-1978 La Flor de mayo EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 2, n. 16 (1 mayo 1937) ; p. 3 [111] Varela, Lorenzo, 1916-1978 El Fusil EN: El Mono azul. -- Ed. facsímil. -- Año 2, n. 29 (19 ag. 1937) ; p. [139] Varela, Lorenzo, 1916-1978 Hoy EN: La Hora de España. -- Ed. facsímil. -- N. 7 (jul. 1937) ; p. 153-154 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Hoy EN: Poetas en la España leal / [Antonio Machado ... (et al.) y Lorenzo Varela]. -- Madrid : Hispamerca, 1976. -- Reprod. facs. da ed. de: Madrid : Ediciones Españolas, 1937. -- p. 152-153 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Invasión : Desde Guadalajara, España, contra el fascismo italiano EN: Ahora. – (17-3-1937) Varela, Lorenzo, 1916-1978 Literatura de guerra EN: Ahora. – (1-8-1937) Varela, Lorenzo, 1916-1978 Las Muchachas al servicio de la victoria EN: Ahora. – (17-4-1937) Varela, Lorenzo, 1916-1978 Palabras en el fuego EN: La Hora de España. -- Ed. facsímil. -- N. 7 (jul. 1937) ; p. 151-152 Varela, Lorenzo, 1916-1978 Palabras en el fuego EN: Poetas en la España leal / [Antonio Machado ..